12
An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017 1 An © 2017 Gannas Nadelik Lowen dh’agan redyoryon. Folenn unnek, rol a dhydhyasow a’n servisyow Nadelik. kynsa folenn an mammskrif Passhyon Agan Arloedh yw an lyver settys rag apposyansow Kesva an Taves Kernewek 2018-9. Erthygel ha pella kedhlow folennow 5-9. Passyon Agan Arloedh An Gannas niver 492 Mis-Kevardhu 2017 dyllys gans © Kowethas an Yeth Kernewek ISSN 1485 705X

An Gannas - cornish-language.orgcornish-language.org/AnGannas/492 December 2017.pdf · Lowen ha Blydhen Nowydh Da. An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017 . 4 . Lyther a Alban . a-dhiworth

  • Upload
    others

  • View
    38

  • Download
    3

Embed Size (px)

Citation preview

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

1

1

An copy 2017 Gannas Nadelik Lowen

dhrsquoagan redyoryon

Folenn unnek rol a

dhydhyasow arsquon

servisyow Nadelik

kynsa folenn an mammskrif

Passhyon Agan Arloedh yw an

lyver settys rag apposyansow

Kesva an Taves Kernewek 2018-9

Erthygel ha pella kedhlow

folennow 5-9

Passyon Agan Arloedh

An Gannas niver 492

Mis-Kevardhu 2017

dyllys gans copy Kowethas

an Yeth Kernewek

ISSN 1485 705X

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

2

Krowseryow gans Ray Edwards

a-dreus

1 Rann vyghan (6)

4 Tamm a dir (6)

7 Dekkweyth deg (4)

8 Rag henna hellip alemma

na hwila agan rsquonia (CW 1274 (4)

10 Kynsa dydh an seythun (3)

11 An pyth a wra pup tra glyb (4)

12 Neb a wra dhe fleghes dyski (8)

15 Praysya (8)

18 Aswa yntra menydhyow (4)

19 Henwyn he skrifys an eyl wosa y

gila (3)

21 Galloes mar hellip ev (4)

22 Pur (4)

23 Ahas (6)

24 Krevhe (6)

war-nans

1 Fasthe (6)

2 Yma dewdhek anedha yn

blydhen (3)

3 An mis ma (8)

5 Daffar rag pareusi an tir dhe hasa (4)

6 Le (6)

9 Rag skrifa warnodho (4)

11 Torr y hellip (4)

13 Patron (8)

14 Gwayans an korf ow sywya musur

ilow (4)

15 Benyn a wra drog der bystri (6)

16 Diwweyth naw (4)

17 Perthi own (6)

20 Gul moy byghan (4)

22 Skiansek (3)

Gorthybow dhersquon krowseryow

mis-Du 2017

An Nowodhow

Nowodhow berr yn Kernewek yw

dyllys gans Radyo Kernow dhe 5 eur

dyrsquoSul Geryow an dowlenn a yll bos

redys diworth gwiasva Kowethas an Yeth

Kernewek

wwwcornish-languageorg

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

3

Folenn Steronieth gans Rod Lyon

Yrsquon folenn ma arsquon mis eus passys my a

dhiskwedhas skeusenn arsquon Ranneves

Orion yn unn leverel y fydhav vy ow

kewsel an mis ma a-dro dhe neppyth yw

dhe les yn rann anodho - lsquoAn Kledharsquo

lsquoAn Kledharsquo yw es lowr dhrsquoy gavoes

Kynsa gwra kavoes teyr sterenn splann yn

rew berr hag ewn An re ma yw an

lsquoGrogysrsquo Lemmyn gwra kavoes linenn

gammys a sterennow usi lsquoow kregirsquo

dhiworth an teyr sterenn arsquon Grogys An re

ma yw Kledha Orion Gwel an skeusenn

a-woeles

An Ranneves Orion

Mar kwrersquota hwilas a-dro dhe gres an

Kledha ty a yll gweles neb lsquokommolennrsquo

Hy semlant yw kepar ha sterenn maylys yn

pel a niwl golowyjyek

Ytho pyth yw mar dhidheurek gans an

dra ma An Gommolenn Orion yw onan an

taklow yrsquon ebron nosweyth an moyha

skeusennys ha studhys

An gommolenn ma re dhiskwedhas dhe

steronydhyon meur a gedhlow a-dro dhe

argerdh an fordh mayth yw sterennow ha

systemow planetek furvys dhiworth

kommolennow a dhoust ha gass terlesa

Steronydhyon re welas yn ewn dyskow

proto-planetek lsquokorresow gellrsquo

(sterennow) ha gwayansow tynn ha

terfyskus an gass

Yn diwlagattel vyghan yth yw gwel

marthys kyns oll gans an lsquoTrapeziumrsquo ndash

peder sterenn splann ynni henwys yndella

der aga fatron Mar mynnrsquota kavoes vu

anedhi gwell gwra devnydhya pellwelell

vyghan Byttegyns may hyllrsquota kavoes an

gwella vu oll dell yw diskwedhys a-

woeles res yw dhis gul devnydh a

bellwelell vras ha kemmeres skeusenn hir-

diskudhans

An Gommolenn Orion

Wel henn yw oll rag 2017 Gans

Nadelik ow tos bydh sur y hwrersquota profya

an tybyans dhersquoth wreg gour kespar po

kerens y fia pellwelell ro perfydh rag

Nadelik hag ena ty a yll kavoes an

gwelyow splann oll ma an ebron

Golowyjyek ndash luminescent

Hir-diskudhans ndash long-exposure

Kynth yw martesen Orion lsquomyghtern an

ebronrsquo dres an Gwav yma lies tra arall ha

mis Genver my a wra diskwedhes dhis

neppyth del les a yllrsquota gweles gans

diwlagattell

Ytho bys yn mis Genver Nadelik

Lowen ha Blydhen Nowydh Da

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

4

Lyther a Alban a-dhiworth Yowann Byghan

(agan kesskrifer arbennik albanek)

Gavin Douglas

Nyns yw skant aswonnys Gavin

Douglas (c1476-1522) vyth oll yn mes a

Alban ha hwath yn Alban ev yw den

ankevys Byttegyns ev a skrifas an kynsa

treylyans a lyenn klassek yn mammyeth

deythyek Breten Veur an bardhonek

klassek o an Aeneid gans Virgil harsquon

vammyeth o Scots Arthur Golding a

dreylyas an Metamorphoses gans Ovid yn

Sowsnek yn 1567 ha Christopher

Marlowe (koweth Shakespeare) a

dreylyas galarganow Ovid yn Sowsnek a-

dro dhe 1580 mes treylyans Scots an

Aeneid gans Gavin Douglas a veu dyllys

yn 1513 ndash yth o an kynsa treylyans

teythyek arsquon lyenn klassek yn Breten oll

Yn Latin an bardhonek a dhalleth lsquoArva

virumque cano rsquo (My a gan arvow harsquon

den) hag yn Scots Douglas lsquoThe battelis

and the man I will descruive rsquo

Douglas o mab yowynka Yurl an

Angus ytho den golusek an

bennsevigeth Mes y vammyeth o Scots ndash

nyns o Gagraveidhlig namoy Sowsnek Re bia

prydydhyon albanek erell ow skrifa yn

Scots kyns yrsquoga mysk Robert Henrysoun

(fl1460-1500) ha William Dunbar

(c1459-c1530) mes ny wrussons i

assaya ragdres mar vras na mar

ughelhwansek ages an Aeneid Yrsquon

dydhyow na yth o Scots taves krev ha

poesek kepar ha Sowsnek Shakespeare

Yrsquon jydh hedhyw tus a dyb bos Scots

taves kemmyn an werin mes yrsquon

brydydhyon Dunbar Henrysoun ha

Douglas ny a yll klewes taves teg ha

bysfel taves pur ilowek

Ottomma rann an Aeneid (Eneados yn

Scots) gans Gavin Douglas harsquom

treylyans vy yn Kernewek

lsquoAne blasterend bub out fra the north braying

Gan ouer the foirschip in the bak sail dying

And to the sternys up the fluide can cast

The ayris hatchis and the takillis brast

The schippis stewyn frawart hir went can

writhe

And turnit her braid side to the wallis swythe

Heich as ane hill the jaw of watter brak

And in ane heip come on thame with ane

swakrsquo

Virgil

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

5

lsquoHager-awel yn hwyflyn a wrug begi arsquon

gledhbarth

Hag omdewlel dres an flour-rag ha hwettya an

goel a-dryv

Harsquon liv ow hwedhi hag ow drehevel an aros

dhersquon ster

Ha skwattys an revow an gorheryow harsquon

daffar

Harsquon gorhel a wrug gwynnel yn-rag ha

slynkya

Ha treylya y denewen ledan troha fosow an

mor

Mar ughel avel menydh penn-gasenn an dowr

a dardhas

Ha koedha yn slynk warnedhi gans krakkrsquo

Yrsquon lys Myghtern Jamys IV yth esa

pymp yeth kewsys yn-fenowgh

Gwydhelek Latin Frynkek Spaynek ha

Sowsnek Mes Gavin Douglas der y

dreylyans an Aeneid gerys-da a worras

Scots ynwedh yrsquon rol na Yn y eryow y

honan ev a worras lsquoScottisrsquo dhersquon keth

ughelder es an tavosow erell lsquoThis buke I

dedicait writen in the language of the

Scottis natiounrsquo

Jamys IV myghtern a Alban

argemmynn

Radyo an Gernewegva

Radyo an Gernewegva yw towlenn

radyo yn Kernewek pub seythun restrys

yw gans Matthi Clarke ha dell leverir

yth yw an gwella ilow ha kows yrsquogan

taves kernewek Y hyllir goslowes orth

wwwanradyo com

Passhyon Agan

Arloedh gans Graham Sandercock

Hemm yw selys war areth gwrys yn 2015 ha

dyllys yn An Gannas an vlydhen na Dyllys arta

yw omma ha nebes ystynnys rag studhyoroyon

an peswora gradh yn arbennik ha karoryon agan yeth yn ledanna

Passhyon Agan Arloedh aswonnys

ynwedh avel Bardhonek an Passhyon ha

Mont Kalvari (gwers 162 arsquon jeves an

linenn lsquoBys yrsquon Mont a Galvarirsquo) a dhydh

arsquon peswardhegves kansblydhen

martesen a-dro dhe 1340 mes an

mammskrif a hevel bos arsquon 15ves

kansblydhen ha dasskrifys lies gweyth

may kevir fowtow yrsquon mammskrifow

arsquogan beus lemmyn Ytho martesen yth

yw tamm kottha ages gwariow an

Ordinali (1375)

An bardhonek a syns ynno 259 gwers

reyth Peub arsquos teves 8 linenn a 7

syllabenn marnas gwers 208 hag arsquon

jeves 10 linenn Byttegyns yn gwiryonedh

yrsquon mammskrif y honan skrifys yns avel

4 linenn a 14 syllabenn

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

6

Patron an rimyow yw ABABABAB

henn yw dhe leverel an kynsa harsquon tressa

linennow a rim an nessa harsquon peswora an

pympes harsquon hweghves harsquon seythves

harsquon ethves Moy es henna yn

gwiryonedh an kynsa tressa harsquon pympes

a rim harsquon nessa peswora harsquon hweghves

a rim kekkefrys

Rag ensampel yn kynsa gwers ni a

wel

Tas ha Mab harsquon Spyrys Sans

Hwi a bys a leun golonn

Re wrontyo dhywgh gras ha hwans

Dhe woslowes y Basshyon

Ha dhymmo gras ha skians

Dhrsquoy dherivas par lavarow

May fo dhe Dhuw y wordhyans

Ha selwyans dhersquon enevow

Yma moy es unn mammskrif Henry

Jenner kynsa Bardh Meur a Gernow

Gwas Mighal a grysi bos pymp

Re erell a lever bos moy Nyns yns i

oll dien ha nebes anedha arsquos teves

treylyans dhe Sowsnek Nyns yw es redya

an dornskrif mes yn kever kemmow1 yth

yw an tekst Kernewek arsquon moyha kewar

1 kemm + ow mutation

ASD Smith an bardh Caradar a gavas

bos marnas unn kemm gesys yn-mes yn

pub 74 linenn

An mammskrif hag yw aswonnys an

gwella yw gelwys Harley 1782 yn

Gwithti Predennek yrsquon dydhyow ma mes

yrsquon jeves kevrenn gans Eglossankres

ogas dhe Bennsans Kwarto byghan yw

braster an folennow ha skrifys war

leughkenn garow Yth yw an tekst unnsel

Kernewek a syns ynno delinyansow mes

an deg delinyans yw sempel ha nebes

garow aga gnas Ynwedh yma dew

dhasskrif yn Lyverva Bodley Rysoghen

hag onan yn Lyverva an Arghepskop

Lambeth Loundres

Perghenn an mammskrif ma (Harley

1782) a-dhiwedhes yrsquon 17ves kansblydhen

o William Scawen Treylys veu gans John

Keigwin a Borthynys ha dyllys fest yn

trog gans Davies Gilbert yn 1826 yn-

dann an hanow Mount Calvary (Mont

Kalvari) Nyns o Davies Gilbert hegar

vyth dhe Gernewek ow leverel bos da

ganso nag o kewsys na fella an yeth

Whitley Stokes 1830-1909 a dhellos

dyllans marthys gwell an mammskrif

Kernewek yn 1862 gans treylyans dhe

Sowsnek Whitley Stokes genys yn

Dulynn2 o laghyas iwerdhonek ha skoler

keltek meur y vri

2 Dulynn Dublin

Whitley

Stokes

Henry Jenner

(Gwas Mighal)

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

7

Robert Morton Nance (2a Bardh Meur

Kernow Mordon) a gevresegas an

Passhyon yn rannow harsquoga dyllo yrsquon

lyver-termyn lsquoKernowrsquo ynter 1934-6 ow

kwitha an gwersyow a 4 linenn ha 14

syllabenn ha Ray Edwards arsquon

kevresegas arta yn lsquoAn Lef Kernewekrsquo

81-103 1983

EG Retallack Hooper (3a Bardh

Meur Talek) arsquon dellos yn Kernewek

Unys gans treylyans dhe Sowsnek yn

1972 Herwydh Talek an Passhyon o

tresor Kernewek haval orth bardhonieth

dha yn yeth pynag hag y koedh dhe bub

studhyer a Gernewek y aswonn Dyllans

Talek arsquon jevo an furvas a 7 syllabenn hag

8 linenn

3 anpoeslevys unstressed

Goulvenn Pennaod a bareusas

treylyans yn Bretonek owth holya

dasskrif Whitley Stokes kevys yrsquon

Lyverva Genedhlek (Bibliothegraveque

Nationale) yn Paris ha dyllys gans

Preder yn 1980 Pennaod a grysi nag o pur

ogas an rimyow Martesen hemm yw

drefenn nag esa lytherenn skrifys yn

Kernewek nag yn Sowsnek rag

syllabenn finel anpoeslevys3 ha leverys

avel bogalenn ankler skrifys yn fenowgh

avel lsquoersquo yrsquon tekstow Martesen y fia esya

breusi hemma lemmyn gans Kernewek

Kemmyn ages gans lytherennans derowel

an tekst

Ray Edwards Kesva an Taves

Kernewek 1993 a dhellos mammskrif an

Passhyon treuslytherennans dhe

Gernewek Kemmyn ha treylyans dhe

Sowsnek yn furvas 7 syllabenn 8 linnenn

dhe bub gweres

Dyllans Edwards arsquon jeves meur a

notennow gramasek ha kampoellow a vri

hag ynwedh rol a dyffransow byghan dre

vras ynter Hooper ha Pennaod Ynwedh

yma krows-kampoellow4 pur vanylys yrsquon

bardhonek dhersquon peswar Aweyl an

Testament Nowydh ha dhe rannow an

Ordinali Rag ensampel yn gwers 42 yma

kampoellys Aweyl Matthew chaptra 26

gwersyow 17-25 Mark 14 12-20 Luk

22 8-21 ha Passio Christi (Passhyon

Krist) nessa gwari an Ordinali linennow

617-764

Y gommendyans yw meur dhe les

ynwedh hag a dhiskwedh rag ensampel

usadowyow lytherenna yrsquon mammskrif

4 krowskampoell cross reference

Mordon

Talek

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

8

lsquoursquo ha lsquovrsquo yw keschanjyadow5 lsquozrsquo yw

devnydhys yn fenowgh rag lsquodhrsquo Ena y

syw rannow war notennow yethek ha

lytherennans Dyllans pur dhown ha

skolheygyek yw lyver Edwards ha

dastyllys a-nowydh lemmyn gans an

Kesva an Taves Kernewek

Henry Jenner (1a Bardh Meur Gwas

Mihal) yn y Handbook of Cornish

Language (Dornlyver an Yeth Kernewek)

1904 a grys bos an mammskrif yrsquon

Gwithti Predennek an vershyon derowel

Ev a lever nag eus saw boghes yrsquon

bardhonek moy es derivas gwersys a

hwarvosow ynter DyrsquoSul Palm ha Myttin

Pask kemmerys diworth an aweylyow ha

keworransow a henhwedlow kresoesel

Brian Murdoch Cornish Literature

(Lyenn Kernewek) 1992 DS Brewer

Kargront arsquon jeves chaptra dien henwys

lsquoThe Poem of the Passionrsquo (Bardhonek an

Passhyon) folennow 19-40 An derivas

skoleryek ma a vir orth agan bardhonek

Kernewek yn kettestenn ledanna lyennek

europek ha katholek yrsquoga mysk

oberethow Sowsnek Frynkek Almaynek

ha Bretonek Yma lies gwedh gettuel ha

kehaval ynna mes dyffransow ynwedh

Rag konvedhes derivas Murdoch yn

tien yma edhomm a adhyskans akademek

yn lyenn kresoesel europek keffrys ha

skentoleth yn studhyansow biblek mes

gesyn dhe notya bos agan bardhonek

Kernewek par y savla dhersquon re skrifys yn

yethow erell ha kewsys yn ledanna

Arta yma kampoellow manylys

chaptra ha gwers ynter an bardhonek

harsquon aweylyow Kyn syw an derivas dre

vras an Bibel yma poeslev war

5 keschanjyadow interchangeable

wodhevyans Krist ha Maria Selwyans an

woslowysi yw poesek kyn nag eus ambos

a evyans dhersquon diwedh par dell gevir yn

yethow erell

Jane Bakere (lemmyn Jane French)

Cornish Ordinalia (Ordinali Kernewek)

(2nd dyllans amendys 2009 Kesva an

Taves Kernewek) a gehevel an bardhonek

harsquon gwari hag unnver yw hi aga bos

skrifys a-dro dhersquon keth termyn yrsquon 14ves

kansblydhen An wonisogneth hag ytho

an lyenn kresoesel o keswlasek drefenn

bos Kristonedh an ertach kemmyn

katholek ha Latin yrsquon oes na an yeth

dyskys pub le

Kepar ha Murdoch hi a re rol a

henhwedlow nag yw biblek Yma

testennow rag ensampel kemmerys

diworth an Historica Scholastica tekts an

12ves kansblydhen gans Petrus Comestor

harsquon Passyhon Frynkek Passion des

Jongleurs

Nebes testennow nag yw biblek yw

~ Yudas a lever bos Yesu fel hag a dhiank

martesen arsquon Yedhewon (gwersyow

38-40)

~ ny yll enev Yudas gasa y anow drefenn

ev dhe amma Krist hag yndellma y

gorf yw skwerdys dhe dharnow (106)

~ an gov a nagh gul kentrow rag an grows

ow leverel bos lovryjyon dhodho harsquoy

debel wreg arsquos gwra yn y le (154-160)

~ an goen diwri gwrys gans Maria yn

flogholeth Krist a dyv ganso hag ev

ow tevi

~ benyn nag yw henwys a gudh korf

Krist hag ev ow pos destryppys dhe

vos krowsys rag own ev dhe verwel

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

9

dre yeynder - martesen henhwedhel

Veronika (177)

~ Nikodemus owth elia korf Krist yn nos

~ Krist ow terri porthow ifarn (212-213)

~ an teyr Maria (241-251)

~ henhwedhel prenn an grows

~ ystynnans korf Krist dhrsquoy worra war an

grows

~ an 5475 goli

~ yaghheans Longinius dall

~ gwanans ympynnyon Krist gans an

gurun spern

Jane Bakere a dheriv ynwedh bos 29

gwers arsquon 259 pur haval orth rannow an

Ordinali ha 23 linenn yw poran an keth

Ple feu skrifys an Passhyon ha gans

piw Es yw profya y vos skrifys gans

managh po menegh dhe Gollji Glasneth

mes yma kevrenn ynwedh gans

Eglossankres kyn nag yw kler poran

prag

Ha prag y feu skrifys Heb mar rag

bos lennys yn eglosyow dhe brys Pask

martesen ow ri derivasow devosel an

Bibel dhe bobel leg an werin Yn konter

heb mar rannow an Ordinali o gwariow

dhe vos gwelys ha klewys yn plen an

gwari

An testennow yw biblek dre vras

selys war an peswar aweyl mes synsys

ynna ynwedh henhwedhlow kresoesel

par dell yw kampoellys a-ugh rag

ensampel diworth an Historica

Scholastica an Legenda Aurea an

Passion des Jongleurs Frynkek ha derivas

an Passhyon yn Sowsnek rag ensampel

an Northern Passion

An entent kler o selwyans an

wolowysi gwers 2

Seul a vynno bos selwys

Goslowes ow geryow

Byttegyns dhe benn an bardhonek

nyns eus ambos a evyans a 100 dydh po

hwath 500 dydh par dell vydh kevys yn

bardhonegow Frynkek Bretonek ha

Sowsnek

Nance a brofyas ynwedh bos an

mammskrif dasskrifys yn fenowgh may

feu skrifys kammwonisyow na ylli bos

gwrys gans an skrifer derowel Geryow re

beu dasskrifys le may teuth ha bos gwann

an ynk traweythyow yn kamm ha nyns

yw nebes geryow es aga redya

Arta dell leveris Talek Passhyon

Agan Arloedh yw tresor meur dhyn a dal

bos studhys genen oll kryjyek kynth on

po kyn nag on

An Veyn gans Mary Sutcliffe

treylys hag amendys dhiworth lsquoCornish

Folklorersquo gans Robert Huntrsquo

Yn lies le yn Kernow yma menhiryon

ha tollvenow gorrys ena gans agan

hengeughyon nans yw milvilyow a

vlydhynyow Martesen i a verk hen vedh

chyften kernewek po martesen tyller sans

le may hwrythya oferysi po berdh a aga

devosow

Unn men-an-tol ogas dhe Lanyon a

sev yn mysk an eythinegi war an woen

Nans yw lies blydhen tus a grysi yrsquon jevo

an men ma galloes dhe yaghhe lsquokleves an

myghternrsquo (yn Sowsnek-lsquoscrofularsquo) Res

o hembronk fleghes klevesys harsquoga gorra

noeth teyrgweyth dres an toll hag ena aga

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

10

movya teyrgweyth war an gwels dhiworth

an howlsedhes dhersquon howldrehevel

Hwath pella y leverir gwer ha

benynes ow kodhevel a gleves an keyn

mar passyens dres an toll a dhaskavsens

aga yeghes

Mar pe dew bynn a vrest gorrys gans

rach war amal a-wartha an men

govynnow dhersquon men a via gorthybys yn

hwir gans gwayans an pynnow

Yn lies le yth esa meyn koedhys an eyl

a-dreus y gila ha tus gans remm a

bedrevana dres an aswa yn-danna a vedha

rydhhes dhiworth payn hag evredhder

An kylghyow a venhiryon a veu

drehevys martesen gans an hen oferysi po

Drewydhyon avel templow rag aga

solempnitys kryjyk

Tus yn termynyow eus passyes a grysi

yth esa galloes barthusek yrsquon leow na

Ena ni a wel arwoedhyow sorr an Duwow

awos disakrans tus heb revrons neb a

dhefolas an jydh sakrys Ogas dhe

Eglosveryan yth esa kylgh a venhiryon

henwys lsquoAn Morenyow Lowenekrsquo hag yn

ogas dew venhir henwys lsquoAn Biboryonrsquo

An hwedhel yw gorthugherweyth

unn dyrsquoSul nebes morenyon dhiworth an

dreveglos owth ankevi mos dhe

vesperyow a wandras dhersquon parkow

Dew dhyowl toellwiskys avel piboryon

a dhallathas gwari ilow rag donsya An

morenyow yowynk a junyas an dons i a

dheuth ha bos moy ha moy yntanus an

dons o pur wyls hag ena yth esa

lughesenn dhiworth ebron gler neb arsquos

treusfurvyas i oll yn meyn Lemmyn i oll

a sev bys yrsquon jydh ma stag yn meyn bys

vynitha ha bys vynnari

Hwedhel kehaval yw derivys yn kever

an kylgh a nownsek men ogas dhersquon fordh

dhe Benn an Wlas henwys Boskawenn-

Woen Dew arall yw an Naw Moren yn

Sen Kolomm Veur hag onan arall yn Sen

Stedhyans An bagas ma yw henwys

lsquoHwerydh Gwyrghrsquo ha desevys yw aga

bos managhesow a asas aga lenji dhe

dhonsya Yn keth vaner derivys yw bos

an bagas henwys lsquoAn Hurlysirsquo

yonkoryon ow kwari Hurlya dyrsquoSul An

hwedhlow ma a ylli krevhe an dyskans a

irevrons rag an Sabot

Yth esa nebes meyn gans

skrifedhyow War an eyl an Men

Skrifys yn Pennwydh yma hanow

Rialobran po Bran-vras Ryel martesen

chyften ryel an ranndir na War y gila

yma skrifys yn Latin lsquoy hworwedh mab

Cunomorusrsquo Hanow arall a Cunomorus

yw Mark ha hemma yw hanow myghtern

ha tas Tristan dhiworth hwedhel lsquoTristan

hag Isoldarsquo onan arsquon brassa hwedhlow a

gerensa yrsquon bys

An veyn ma oll a re gowologow dhyn

a vysow agan gorhengeughyon

Notenn Ramasek gans Wella Brown

Nyns en drog pys pan redis an Notenn

Ramasek gans Yowann Parker a-dro

dhersquon ger lsquodrogrsquo (An Gannas mis-Hedra

f5) Ya Kemmynna us an ger lsquodrogrsquo a

vydh y skrifa a-rag an hanow gans aswa

yntredha strik po junys avel unn ger Fest

tanwa yw y skrifa wosa y hanow par dell

yw an kas yn BM 1285

marsquos happ drog orthwgh a rsquoskynn

but an event (one) bad for you will befall

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

11

Omma y tesevir bos an ger lsquodrogrsquo

skrifys yrsquon le ma rag may fe holyes gans

lsquoorthowghrsquo bad for you (cf GMK 152(8)

f 126)

Efan yw an keth ger dhe vos gwir

hanow OM 1628

kemmys drog eus ow koedha

hag yn lies le arall

Ger war-lergh gwra vri a

pes da mes drog pes

Servisyow Eglos dydhyasow avisys

An Revrond Chenon Jane Kneebone a

dhannvon kedhlow a-dro dhe servisyow a

dheu

3a mis Kevardhu Eglos Vudhek

Servis Asvens

10ves mis Kevardhu Chapel Sen Yv

Servis Nadelik

31ves mis Kevardhu Chapel Pons

Resulyen Servis Nadelik

7ves mis Genver Eglos an Bluw

Lannystyli Servis Stoel

Pella derivadow a-dhiworth

Rev Chenon Jane Kneebone

01637 873135

07966 703924

janekneebonegmailcom

Nawbedrek

A yllrsquota dismygi an ger a naw

lytherenn Py lies ger a moy es 3

lytherenn a yllrsquota kavoes res yw dhis

devnydhya pub lytherenn unnweyth yn

pub ger ha res yw dhis devnydhya an

lytherenn yn kres an pedrek yn pub ger

M E D

E L M

A R L

Gorthyp mis-Du 2017

karrigell

Koloven Bersonel

Nadelik 2017

1 Gorhemmynnadow arsquon gwella dhe bub

redyer An Gannas rag Nadelik harsquon

Vlydhen Nowydh 2018 dhiworthyn ni oll

Ni a wayt may hallo avonsya an yeth hag

yn despit dhersquon kaletteryow poes

aswonnys genen may hyllyn ni oll

mentena gologva bosedhek

Jori amp Beth Ansell ha teylu

2 Graham Sandercock Pennskrifer An

Gannas harsquoy deylu a garsa dannvon

gorhemmynnadow Nadelik an gwella

dhywgh hwi oll ha gans govenek y fydh

2018 kuv dhyn ni oll

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

12

A n G a n n a s 2 0 1 7

An Gannas 2017

An Gannas yw dyllys pub mis gans

Kowethas an Yeth Kernewek An

Skrifennyas yw Tim Hambly 12 Stret

an Duk Lannstevan Wartha Kernow

PL15 8HD 01566 773716

skrifennyasbtinternetcom

Pennskrifer An Ganna yw Graham

Sandercock hag yw lowen

degemmeres erthyglow ha skeusennow

dhe vos dyllys

grahamsandercockblueyondercouk

bys yn 2018

Nadelik 2017

Y fydh Gwedhen Owr ha Konsel an

Dre Lyskerrys ow kesoberi rag

pareusi Nadelik Lyskerrys Kanow yn

Kernewek ha golowys der an stretow

yn mysk hwarvosow erell

Pella derivadow diworth

admingoldentreeorguk

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

2

Krowseryow gans Ray Edwards

a-dreus

1 Rann vyghan (6)

4 Tamm a dir (6)

7 Dekkweyth deg (4)

8 Rag henna hellip alemma

na hwila agan rsquonia (CW 1274 (4)

10 Kynsa dydh an seythun (3)

11 An pyth a wra pup tra glyb (4)

12 Neb a wra dhe fleghes dyski (8)

15 Praysya (8)

18 Aswa yntra menydhyow (4)

19 Henwyn he skrifys an eyl wosa y

gila (3)

21 Galloes mar hellip ev (4)

22 Pur (4)

23 Ahas (6)

24 Krevhe (6)

war-nans

1 Fasthe (6)

2 Yma dewdhek anedha yn

blydhen (3)

3 An mis ma (8)

5 Daffar rag pareusi an tir dhe hasa (4)

6 Le (6)

9 Rag skrifa warnodho (4)

11 Torr y hellip (4)

13 Patron (8)

14 Gwayans an korf ow sywya musur

ilow (4)

15 Benyn a wra drog der bystri (6)

16 Diwweyth naw (4)

17 Perthi own (6)

20 Gul moy byghan (4)

22 Skiansek (3)

Gorthybow dhersquon krowseryow

mis-Du 2017

An Nowodhow

Nowodhow berr yn Kernewek yw

dyllys gans Radyo Kernow dhe 5 eur

dyrsquoSul Geryow an dowlenn a yll bos

redys diworth gwiasva Kowethas an Yeth

Kernewek

wwwcornish-languageorg

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

3

Folenn Steronieth gans Rod Lyon

Yrsquon folenn ma arsquon mis eus passys my a

dhiskwedhas skeusenn arsquon Ranneves

Orion yn unn leverel y fydhav vy ow

kewsel an mis ma a-dro dhe neppyth yw

dhe les yn rann anodho - lsquoAn Kledharsquo

lsquoAn Kledharsquo yw es lowr dhrsquoy gavoes

Kynsa gwra kavoes teyr sterenn splann yn

rew berr hag ewn An re ma yw an

lsquoGrogysrsquo Lemmyn gwra kavoes linenn

gammys a sterennow usi lsquoow kregirsquo

dhiworth an teyr sterenn arsquon Grogys An re

ma yw Kledha Orion Gwel an skeusenn

a-woeles

An Ranneves Orion

Mar kwrersquota hwilas a-dro dhe gres an

Kledha ty a yll gweles neb lsquokommolennrsquo

Hy semlant yw kepar ha sterenn maylys yn

pel a niwl golowyjyek

Ytho pyth yw mar dhidheurek gans an

dra ma An Gommolenn Orion yw onan an

taklow yrsquon ebron nosweyth an moyha

skeusennys ha studhys

An gommolenn ma re dhiskwedhas dhe

steronydhyon meur a gedhlow a-dro dhe

argerdh an fordh mayth yw sterennow ha

systemow planetek furvys dhiworth

kommolennow a dhoust ha gass terlesa

Steronydhyon re welas yn ewn dyskow

proto-planetek lsquokorresow gellrsquo

(sterennow) ha gwayansow tynn ha

terfyskus an gass

Yn diwlagattel vyghan yth yw gwel

marthys kyns oll gans an lsquoTrapeziumrsquo ndash

peder sterenn splann ynni henwys yndella

der aga fatron Mar mynnrsquota kavoes vu

anedhi gwell gwra devnydhya pellwelell

vyghan Byttegyns may hyllrsquota kavoes an

gwella vu oll dell yw diskwedhys a-

woeles res yw dhis gul devnydh a

bellwelell vras ha kemmeres skeusenn hir-

diskudhans

An Gommolenn Orion

Wel henn yw oll rag 2017 Gans

Nadelik ow tos bydh sur y hwrersquota profya

an tybyans dhersquoth wreg gour kespar po

kerens y fia pellwelell ro perfydh rag

Nadelik hag ena ty a yll kavoes an

gwelyow splann oll ma an ebron

Golowyjyek ndash luminescent

Hir-diskudhans ndash long-exposure

Kynth yw martesen Orion lsquomyghtern an

ebronrsquo dres an Gwav yma lies tra arall ha

mis Genver my a wra diskwedhes dhis

neppyth del les a yllrsquota gweles gans

diwlagattell

Ytho bys yn mis Genver Nadelik

Lowen ha Blydhen Nowydh Da

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

4

Lyther a Alban a-dhiworth Yowann Byghan

(agan kesskrifer arbennik albanek)

Gavin Douglas

Nyns yw skant aswonnys Gavin

Douglas (c1476-1522) vyth oll yn mes a

Alban ha hwath yn Alban ev yw den

ankevys Byttegyns ev a skrifas an kynsa

treylyans a lyenn klassek yn mammyeth

deythyek Breten Veur an bardhonek

klassek o an Aeneid gans Virgil harsquon

vammyeth o Scots Arthur Golding a

dreylyas an Metamorphoses gans Ovid yn

Sowsnek yn 1567 ha Christopher

Marlowe (koweth Shakespeare) a

dreylyas galarganow Ovid yn Sowsnek a-

dro dhe 1580 mes treylyans Scots an

Aeneid gans Gavin Douglas a veu dyllys

yn 1513 ndash yth o an kynsa treylyans

teythyek arsquon lyenn klassek yn Breten oll

Yn Latin an bardhonek a dhalleth lsquoArva

virumque cano rsquo (My a gan arvow harsquon

den) hag yn Scots Douglas lsquoThe battelis

and the man I will descruive rsquo

Douglas o mab yowynka Yurl an

Angus ytho den golusek an

bennsevigeth Mes y vammyeth o Scots ndash

nyns o Gagraveidhlig namoy Sowsnek Re bia

prydydhyon albanek erell ow skrifa yn

Scots kyns yrsquoga mysk Robert Henrysoun

(fl1460-1500) ha William Dunbar

(c1459-c1530) mes ny wrussons i

assaya ragdres mar vras na mar

ughelhwansek ages an Aeneid Yrsquon

dydhyow na yth o Scots taves krev ha

poesek kepar ha Sowsnek Shakespeare

Yrsquon jydh hedhyw tus a dyb bos Scots

taves kemmyn an werin mes yrsquon

brydydhyon Dunbar Henrysoun ha

Douglas ny a yll klewes taves teg ha

bysfel taves pur ilowek

Ottomma rann an Aeneid (Eneados yn

Scots) gans Gavin Douglas harsquom

treylyans vy yn Kernewek

lsquoAne blasterend bub out fra the north braying

Gan ouer the foirschip in the bak sail dying

And to the sternys up the fluide can cast

The ayris hatchis and the takillis brast

The schippis stewyn frawart hir went can

writhe

And turnit her braid side to the wallis swythe

Heich as ane hill the jaw of watter brak

And in ane heip come on thame with ane

swakrsquo

Virgil

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

5

lsquoHager-awel yn hwyflyn a wrug begi arsquon

gledhbarth

Hag omdewlel dres an flour-rag ha hwettya an

goel a-dryv

Harsquon liv ow hwedhi hag ow drehevel an aros

dhersquon ster

Ha skwattys an revow an gorheryow harsquon

daffar

Harsquon gorhel a wrug gwynnel yn-rag ha

slynkya

Ha treylya y denewen ledan troha fosow an

mor

Mar ughel avel menydh penn-gasenn an dowr

a dardhas

Ha koedha yn slynk warnedhi gans krakkrsquo

Yrsquon lys Myghtern Jamys IV yth esa

pymp yeth kewsys yn-fenowgh

Gwydhelek Latin Frynkek Spaynek ha

Sowsnek Mes Gavin Douglas der y

dreylyans an Aeneid gerys-da a worras

Scots ynwedh yrsquon rol na Yn y eryow y

honan ev a worras lsquoScottisrsquo dhersquon keth

ughelder es an tavosow erell lsquoThis buke I

dedicait writen in the language of the

Scottis natiounrsquo

Jamys IV myghtern a Alban

argemmynn

Radyo an Gernewegva

Radyo an Gernewegva yw towlenn

radyo yn Kernewek pub seythun restrys

yw gans Matthi Clarke ha dell leverir

yth yw an gwella ilow ha kows yrsquogan

taves kernewek Y hyllir goslowes orth

wwwanradyo com

Passhyon Agan

Arloedh gans Graham Sandercock

Hemm yw selys war areth gwrys yn 2015 ha

dyllys yn An Gannas an vlydhen na Dyllys arta

yw omma ha nebes ystynnys rag studhyoroyon

an peswora gradh yn arbennik ha karoryon agan yeth yn ledanna

Passhyon Agan Arloedh aswonnys

ynwedh avel Bardhonek an Passhyon ha

Mont Kalvari (gwers 162 arsquon jeves an

linenn lsquoBys yrsquon Mont a Galvarirsquo) a dhydh

arsquon peswardhegves kansblydhen

martesen a-dro dhe 1340 mes an

mammskrif a hevel bos arsquon 15ves

kansblydhen ha dasskrifys lies gweyth

may kevir fowtow yrsquon mammskrifow

arsquogan beus lemmyn Ytho martesen yth

yw tamm kottha ages gwariow an

Ordinali (1375)

An bardhonek a syns ynno 259 gwers

reyth Peub arsquos teves 8 linenn a 7

syllabenn marnas gwers 208 hag arsquon

jeves 10 linenn Byttegyns yn gwiryonedh

yrsquon mammskrif y honan skrifys yns avel

4 linenn a 14 syllabenn

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

6

Patron an rimyow yw ABABABAB

henn yw dhe leverel an kynsa harsquon tressa

linennow a rim an nessa harsquon peswora an

pympes harsquon hweghves harsquon seythves

harsquon ethves Moy es henna yn

gwiryonedh an kynsa tressa harsquon pympes

a rim harsquon nessa peswora harsquon hweghves

a rim kekkefrys

Rag ensampel yn kynsa gwers ni a

wel

Tas ha Mab harsquon Spyrys Sans

Hwi a bys a leun golonn

Re wrontyo dhywgh gras ha hwans

Dhe woslowes y Basshyon

Ha dhymmo gras ha skians

Dhrsquoy dherivas par lavarow

May fo dhe Dhuw y wordhyans

Ha selwyans dhersquon enevow

Yma moy es unn mammskrif Henry

Jenner kynsa Bardh Meur a Gernow

Gwas Mighal a grysi bos pymp

Re erell a lever bos moy Nyns yns i

oll dien ha nebes anedha arsquos teves

treylyans dhe Sowsnek Nyns yw es redya

an dornskrif mes yn kever kemmow1 yth

yw an tekst Kernewek arsquon moyha kewar

1 kemm + ow mutation

ASD Smith an bardh Caradar a gavas

bos marnas unn kemm gesys yn-mes yn

pub 74 linenn

An mammskrif hag yw aswonnys an

gwella yw gelwys Harley 1782 yn

Gwithti Predennek yrsquon dydhyow ma mes

yrsquon jeves kevrenn gans Eglossankres

ogas dhe Bennsans Kwarto byghan yw

braster an folennow ha skrifys war

leughkenn garow Yth yw an tekst unnsel

Kernewek a syns ynno delinyansow mes

an deg delinyans yw sempel ha nebes

garow aga gnas Ynwedh yma dew

dhasskrif yn Lyverva Bodley Rysoghen

hag onan yn Lyverva an Arghepskop

Lambeth Loundres

Perghenn an mammskrif ma (Harley

1782) a-dhiwedhes yrsquon 17ves kansblydhen

o William Scawen Treylys veu gans John

Keigwin a Borthynys ha dyllys fest yn

trog gans Davies Gilbert yn 1826 yn-

dann an hanow Mount Calvary (Mont

Kalvari) Nyns o Davies Gilbert hegar

vyth dhe Gernewek ow leverel bos da

ganso nag o kewsys na fella an yeth

Whitley Stokes 1830-1909 a dhellos

dyllans marthys gwell an mammskrif

Kernewek yn 1862 gans treylyans dhe

Sowsnek Whitley Stokes genys yn

Dulynn2 o laghyas iwerdhonek ha skoler

keltek meur y vri

2 Dulynn Dublin

Whitley

Stokes

Henry Jenner

(Gwas Mighal)

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

7

Robert Morton Nance (2a Bardh Meur

Kernow Mordon) a gevresegas an

Passhyon yn rannow harsquoga dyllo yrsquon

lyver-termyn lsquoKernowrsquo ynter 1934-6 ow

kwitha an gwersyow a 4 linenn ha 14

syllabenn ha Ray Edwards arsquon

kevresegas arta yn lsquoAn Lef Kernewekrsquo

81-103 1983

EG Retallack Hooper (3a Bardh

Meur Talek) arsquon dellos yn Kernewek

Unys gans treylyans dhe Sowsnek yn

1972 Herwydh Talek an Passhyon o

tresor Kernewek haval orth bardhonieth

dha yn yeth pynag hag y koedh dhe bub

studhyer a Gernewek y aswonn Dyllans

Talek arsquon jevo an furvas a 7 syllabenn hag

8 linenn

3 anpoeslevys unstressed

Goulvenn Pennaod a bareusas

treylyans yn Bretonek owth holya

dasskrif Whitley Stokes kevys yrsquon

Lyverva Genedhlek (Bibliothegraveque

Nationale) yn Paris ha dyllys gans

Preder yn 1980 Pennaod a grysi nag o pur

ogas an rimyow Martesen hemm yw

drefenn nag esa lytherenn skrifys yn

Kernewek nag yn Sowsnek rag

syllabenn finel anpoeslevys3 ha leverys

avel bogalenn ankler skrifys yn fenowgh

avel lsquoersquo yrsquon tekstow Martesen y fia esya

breusi hemma lemmyn gans Kernewek

Kemmyn ages gans lytherennans derowel

an tekst

Ray Edwards Kesva an Taves

Kernewek 1993 a dhellos mammskrif an

Passhyon treuslytherennans dhe

Gernewek Kemmyn ha treylyans dhe

Sowsnek yn furvas 7 syllabenn 8 linnenn

dhe bub gweres

Dyllans Edwards arsquon jeves meur a

notennow gramasek ha kampoellow a vri

hag ynwedh rol a dyffransow byghan dre

vras ynter Hooper ha Pennaod Ynwedh

yma krows-kampoellow4 pur vanylys yrsquon

bardhonek dhersquon peswar Aweyl an

Testament Nowydh ha dhe rannow an

Ordinali Rag ensampel yn gwers 42 yma

kampoellys Aweyl Matthew chaptra 26

gwersyow 17-25 Mark 14 12-20 Luk

22 8-21 ha Passio Christi (Passhyon

Krist) nessa gwari an Ordinali linennow

617-764

Y gommendyans yw meur dhe les

ynwedh hag a dhiskwedh rag ensampel

usadowyow lytherenna yrsquon mammskrif

4 krowskampoell cross reference

Mordon

Talek

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

8

lsquoursquo ha lsquovrsquo yw keschanjyadow5 lsquozrsquo yw

devnydhys yn fenowgh rag lsquodhrsquo Ena y

syw rannow war notennow yethek ha

lytherennans Dyllans pur dhown ha

skolheygyek yw lyver Edwards ha

dastyllys a-nowydh lemmyn gans an

Kesva an Taves Kernewek

Henry Jenner (1a Bardh Meur Gwas

Mihal) yn y Handbook of Cornish

Language (Dornlyver an Yeth Kernewek)

1904 a grys bos an mammskrif yrsquon

Gwithti Predennek an vershyon derowel

Ev a lever nag eus saw boghes yrsquon

bardhonek moy es derivas gwersys a

hwarvosow ynter DyrsquoSul Palm ha Myttin

Pask kemmerys diworth an aweylyow ha

keworransow a henhwedlow kresoesel

Brian Murdoch Cornish Literature

(Lyenn Kernewek) 1992 DS Brewer

Kargront arsquon jeves chaptra dien henwys

lsquoThe Poem of the Passionrsquo (Bardhonek an

Passhyon) folennow 19-40 An derivas

skoleryek ma a vir orth agan bardhonek

Kernewek yn kettestenn ledanna lyennek

europek ha katholek yrsquoga mysk

oberethow Sowsnek Frynkek Almaynek

ha Bretonek Yma lies gwedh gettuel ha

kehaval ynna mes dyffransow ynwedh

Rag konvedhes derivas Murdoch yn

tien yma edhomm a adhyskans akademek

yn lyenn kresoesel europek keffrys ha

skentoleth yn studhyansow biblek mes

gesyn dhe notya bos agan bardhonek

Kernewek par y savla dhersquon re skrifys yn

yethow erell ha kewsys yn ledanna

Arta yma kampoellow manylys

chaptra ha gwers ynter an bardhonek

harsquon aweylyow Kyn syw an derivas dre

vras an Bibel yma poeslev war

5 keschanjyadow interchangeable

wodhevyans Krist ha Maria Selwyans an

woslowysi yw poesek kyn nag eus ambos

a evyans dhersquon diwedh par dell gevir yn

yethow erell

Jane Bakere (lemmyn Jane French)

Cornish Ordinalia (Ordinali Kernewek)

(2nd dyllans amendys 2009 Kesva an

Taves Kernewek) a gehevel an bardhonek

harsquon gwari hag unnver yw hi aga bos

skrifys a-dro dhersquon keth termyn yrsquon 14ves

kansblydhen An wonisogneth hag ytho

an lyenn kresoesel o keswlasek drefenn

bos Kristonedh an ertach kemmyn

katholek ha Latin yrsquon oes na an yeth

dyskys pub le

Kepar ha Murdoch hi a re rol a

henhwedlow nag yw biblek Yma

testennow rag ensampel kemmerys

diworth an Historica Scholastica tekts an

12ves kansblydhen gans Petrus Comestor

harsquon Passyhon Frynkek Passion des

Jongleurs

Nebes testennow nag yw biblek yw

~ Yudas a lever bos Yesu fel hag a dhiank

martesen arsquon Yedhewon (gwersyow

38-40)

~ ny yll enev Yudas gasa y anow drefenn

ev dhe amma Krist hag yndellma y

gorf yw skwerdys dhe dharnow (106)

~ an gov a nagh gul kentrow rag an grows

ow leverel bos lovryjyon dhodho harsquoy

debel wreg arsquos gwra yn y le (154-160)

~ an goen diwri gwrys gans Maria yn

flogholeth Krist a dyv ganso hag ev

ow tevi

~ benyn nag yw henwys a gudh korf

Krist hag ev ow pos destryppys dhe

vos krowsys rag own ev dhe verwel

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

9

dre yeynder - martesen henhwedhel

Veronika (177)

~ Nikodemus owth elia korf Krist yn nos

~ Krist ow terri porthow ifarn (212-213)

~ an teyr Maria (241-251)

~ henhwedhel prenn an grows

~ ystynnans korf Krist dhrsquoy worra war an

grows

~ an 5475 goli

~ yaghheans Longinius dall

~ gwanans ympynnyon Krist gans an

gurun spern

Jane Bakere a dheriv ynwedh bos 29

gwers arsquon 259 pur haval orth rannow an

Ordinali ha 23 linenn yw poran an keth

Ple feu skrifys an Passhyon ha gans

piw Es yw profya y vos skrifys gans

managh po menegh dhe Gollji Glasneth

mes yma kevrenn ynwedh gans

Eglossankres kyn nag yw kler poran

prag

Ha prag y feu skrifys Heb mar rag

bos lennys yn eglosyow dhe brys Pask

martesen ow ri derivasow devosel an

Bibel dhe bobel leg an werin Yn konter

heb mar rannow an Ordinali o gwariow

dhe vos gwelys ha klewys yn plen an

gwari

An testennow yw biblek dre vras

selys war an peswar aweyl mes synsys

ynna ynwedh henhwedhlow kresoesel

par dell yw kampoellys a-ugh rag

ensampel diworth an Historica

Scholastica an Legenda Aurea an

Passion des Jongleurs Frynkek ha derivas

an Passhyon yn Sowsnek rag ensampel

an Northern Passion

An entent kler o selwyans an

wolowysi gwers 2

Seul a vynno bos selwys

Goslowes ow geryow

Byttegyns dhe benn an bardhonek

nyns eus ambos a evyans a 100 dydh po

hwath 500 dydh par dell vydh kevys yn

bardhonegow Frynkek Bretonek ha

Sowsnek

Nance a brofyas ynwedh bos an

mammskrif dasskrifys yn fenowgh may

feu skrifys kammwonisyow na ylli bos

gwrys gans an skrifer derowel Geryow re

beu dasskrifys le may teuth ha bos gwann

an ynk traweythyow yn kamm ha nyns

yw nebes geryow es aga redya

Arta dell leveris Talek Passhyon

Agan Arloedh yw tresor meur dhyn a dal

bos studhys genen oll kryjyek kynth on

po kyn nag on

An Veyn gans Mary Sutcliffe

treylys hag amendys dhiworth lsquoCornish

Folklorersquo gans Robert Huntrsquo

Yn lies le yn Kernow yma menhiryon

ha tollvenow gorrys ena gans agan

hengeughyon nans yw milvilyow a

vlydhynyow Martesen i a verk hen vedh

chyften kernewek po martesen tyller sans

le may hwrythya oferysi po berdh a aga

devosow

Unn men-an-tol ogas dhe Lanyon a

sev yn mysk an eythinegi war an woen

Nans yw lies blydhen tus a grysi yrsquon jevo

an men ma galloes dhe yaghhe lsquokleves an

myghternrsquo (yn Sowsnek-lsquoscrofularsquo) Res

o hembronk fleghes klevesys harsquoga gorra

noeth teyrgweyth dres an toll hag ena aga

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

10

movya teyrgweyth war an gwels dhiworth

an howlsedhes dhersquon howldrehevel

Hwath pella y leverir gwer ha

benynes ow kodhevel a gleves an keyn

mar passyens dres an toll a dhaskavsens

aga yeghes

Mar pe dew bynn a vrest gorrys gans

rach war amal a-wartha an men

govynnow dhersquon men a via gorthybys yn

hwir gans gwayans an pynnow

Yn lies le yth esa meyn koedhys an eyl

a-dreus y gila ha tus gans remm a

bedrevana dres an aswa yn-danna a vedha

rydhhes dhiworth payn hag evredhder

An kylghyow a venhiryon a veu

drehevys martesen gans an hen oferysi po

Drewydhyon avel templow rag aga

solempnitys kryjyk

Tus yn termynyow eus passyes a grysi

yth esa galloes barthusek yrsquon leow na

Ena ni a wel arwoedhyow sorr an Duwow

awos disakrans tus heb revrons neb a

dhefolas an jydh sakrys Ogas dhe

Eglosveryan yth esa kylgh a venhiryon

henwys lsquoAn Morenyow Lowenekrsquo hag yn

ogas dew venhir henwys lsquoAn Biboryonrsquo

An hwedhel yw gorthugherweyth

unn dyrsquoSul nebes morenyon dhiworth an

dreveglos owth ankevi mos dhe

vesperyow a wandras dhersquon parkow

Dew dhyowl toellwiskys avel piboryon

a dhallathas gwari ilow rag donsya An

morenyow yowynk a junyas an dons i a

dheuth ha bos moy ha moy yntanus an

dons o pur wyls hag ena yth esa

lughesenn dhiworth ebron gler neb arsquos

treusfurvyas i oll yn meyn Lemmyn i oll

a sev bys yrsquon jydh ma stag yn meyn bys

vynitha ha bys vynnari

Hwedhel kehaval yw derivys yn kever

an kylgh a nownsek men ogas dhersquon fordh

dhe Benn an Wlas henwys Boskawenn-

Woen Dew arall yw an Naw Moren yn

Sen Kolomm Veur hag onan arall yn Sen

Stedhyans An bagas ma yw henwys

lsquoHwerydh Gwyrghrsquo ha desevys yw aga

bos managhesow a asas aga lenji dhe

dhonsya Yn keth vaner derivys yw bos

an bagas henwys lsquoAn Hurlysirsquo

yonkoryon ow kwari Hurlya dyrsquoSul An

hwedhlow ma a ylli krevhe an dyskans a

irevrons rag an Sabot

Yth esa nebes meyn gans

skrifedhyow War an eyl an Men

Skrifys yn Pennwydh yma hanow

Rialobran po Bran-vras Ryel martesen

chyften ryel an ranndir na War y gila

yma skrifys yn Latin lsquoy hworwedh mab

Cunomorusrsquo Hanow arall a Cunomorus

yw Mark ha hemma yw hanow myghtern

ha tas Tristan dhiworth hwedhel lsquoTristan

hag Isoldarsquo onan arsquon brassa hwedhlow a

gerensa yrsquon bys

An veyn ma oll a re gowologow dhyn

a vysow agan gorhengeughyon

Notenn Ramasek gans Wella Brown

Nyns en drog pys pan redis an Notenn

Ramasek gans Yowann Parker a-dro

dhersquon ger lsquodrogrsquo (An Gannas mis-Hedra

f5) Ya Kemmynna us an ger lsquodrogrsquo a

vydh y skrifa a-rag an hanow gans aswa

yntredha strik po junys avel unn ger Fest

tanwa yw y skrifa wosa y hanow par dell

yw an kas yn BM 1285

marsquos happ drog orthwgh a rsquoskynn

but an event (one) bad for you will befall

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

11

Omma y tesevir bos an ger lsquodrogrsquo

skrifys yrsquon le ma rag may fe holyes gans

lsquoorthowghrsquo bad for you (cf GMK 152(8)

f 126)

Efan yw an keth ger dhe vos gwir

hanow OM 1628

kemmys drog eus ow koedha

hag yn lies le arall

Ger war-lergh gwra vri a

pes da mes drog pes

Servisyow Eglos dydhyasow avisys

An Revrond Chenon Jane Kneebone a

dhannvon kedhlow a-dro dhe servisyow a

dheu

3a mis Kevardhu Eglos Vudhek

Servis Asvens

10ves mis Kevardhu Chapel Sen Yv

Servis Nadelik

31ves mis Kevardhu Chapel Pons

Resulyen Servis Nadelik

7ves mis Genver Eglos an Bluw

Lannystyli Servis Stoel

Pella derivadow a-dhiworth

Rev Chenon Jane Kneebone

01637 873135

07966 703924

janekneebonegmailcom

Nawbedrek

A yllrsquota dismygi an ger a naw

lytherenn Py lies ger a moy es 3

lytherenn a yllrsquota kavoes res yw dhis

devnydhya pub lytherenn unnweyth yn

pub ger ha res yw dhis devnydhya an

lytherenn yn kres an pedrek yn pub ger

M E D

E L M

A R L

Gorthyp mis-Du 2017

karrigell

Koloven Bersonel

Nadelik 2017

1 Gorhemmynnadow arsquon gwella dhe bub

redyer An Gannas rag Nadelik harsquon

Vlydhen Nowydh 2018 dhiworthyn ni oll

Ni a wayt may hallo avonsya an yeth hag

yn despit dhersquon kaletteryow poes

aswonnys genen may hyllyn ni oll

mentena gologva bosedhek

Jori amp Beth Ansell ha teylu

2 Graham Sandercock Pennskrifer An

Gannas harsquoy deylu a garsa dannvon

gorhemmynnadow Nadelik an gwella

dhywgh hwi oll ha gans govenek y fydh

2018 kuv dhyn ni oll

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

12

A n G a n n a s 2 0 1 7

An Gannas 2017

An Gannas yw dyllys pub mis gans

Kowethas an Yeth Kernewek An

Skrifennyas yw Tim Hambly 12 Stret

an Duk Lannstevan Wartha Kernow

PL15 8HD 01566 773716

skrifennyasbtinternetcom

Pennskrifer An Ganna yw Graham

Sandercock hag yw lowen

degemmeres erthyglow ha skeusennow

dhe vos dyllys

grahamsandercockblueyondercouk

bys yn 2018

Nadelik 2017

Y fydh Gwedhen Owr ha Konsel an

Dre Lyskerrys ow kesoberi rag

pareusi Nadelik Lyskerrys Kanow yn

Kernewek ha golowys der an stretow

yn mysk hwarvosow erell

Pella derivadow diworth

admingoldentreeorguk

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

3

Folenn Steronieth gans Rod Lyon

Yrsquon folenn ma arsquon mis eus passys my a

dhiskwedhas skeusenn arsquon Ranneves

Orion yn unn leverel y fydhav vy ow

kewsel an mis ma a-dro dhe neppyth yw

dhe les yn rann anodho - lsquoAn Kledharsquo

lsquoAn Kledharsquo yw es lowr dhrsquoy gavoes

Kynsa gwra kavoes teyr sterenn splann yn

rew berr hag ewn An re ma yw an

lsquoGrogysrsquo Lemmyn gwra kavoes linenn

gammys a sterennow usi lsquoow kregirsquo

dhiworth an teyr sterenn arsquon Grogys An re

ma yw Kledha Orion Gwel an skeusenn

a-woeles

An Ranneves Orion

Mar kwrersquota hwilas a-dro dhe gres an

Kledha ty a yll gweles neb lsquokommolennrsquo

Hy semlant yw kepar ha sterenn maylys yn

pel a niwl golowyjyek

Ytho pyth yw mar dhidheurek gans an

dra ma An Gommolenn Orion yw onan an

taklow yrsquon ebron nosweyth an moyha

skeusennys ha studhys

An gommolenn ma re dhiskwedhas dhe

steronydhyon meur a gedhlow a-dro dhe

argerdh an fordh mayth yw sterennow ha

systemow planetek furvys dhiworth

kommolennow a dhoust ha gass terlesa

Steronydhyon re welas yn ewn dyskow

proto-planetek lsquokorresow gellrsquo

(sterennow) ha gwayansow tynn ha

terfyskus an gass

Yn diwlagattel vyghan yth yw gwel

marthys kyns oll gans an lsquoTrapeziumrsquo ndash

peder sterenn splann ynni henwys yndella

der aga fatron Mar mynnrsquota kavoes vu

anedhi gwell gwra devnydhya pellwelell

vyghan Byttegyns may hyllrsquota kavoes an

gwella vu oll dell yw diskwedhys a-

woeles res yw dhis gul devnydh a

bellwelell vras ha kemmeres skeusenn hir-

diskudhans

An Gommolenn Orion

Wel henn yw oll rag 2017 Gans

Nadelik ow tos bydh sur y hwrersquota profya

an tybyans dhersquoth wreg gour kespar po

kerens y fia pellwelell ro perfydh rag

Nadelik hag ena ty a yll kavoes an

gwelyow splann oll ma an ebron

Golowyjyek ndash luminescent

Hir-diskudhans ndash long-exposure

Kynth yw martesen Orion lsquomyghtern an

ebronrsquo dres an Gwav yma lies tra arall ha

mis Genver my a wra diskwedhes dhis

neppyth del les a yllrsquota gweles gans

diwlagattell

Ytho bys yn mis Genver Nadelik

Lowen ha Blydhen Nowydh Da

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

4

Lyther a Alban a-dhiworth Yowann Byghan

(agan kesskrifer arbennik albanek)

Gavin Douglas

Nyns yw skant aswonnys Gavin

Douglas (c1476-1522) vyth oll yn mes a

Alban ha hwath yn Alban ev yw den

ankevys Byttegyns ev a skrifas an kynsa

treylyans a lyenn klassek yn mammyeth

deythyek Breten Veur an bardhonek

klassek o an Aeneid gans Virgil harsquon

vammyeth o Scots Arthur Golding a

dreylyas an Metamorphoses gans Ovid yn

Sowsnek yn 1567 ha Christopher

Marlowe (koweth Shakespeare) a

dreylyas galarganow Ovid yn Sowsnek a-

dro dhe 1580 mes treylyans Scots an

Aeneid gans Gavin Douglas a veu dyllys

yn 1513 ndash yth o an kynsa treylyans

teythyek arsquon lyenn klassek yn Breten oll

Yn Latin an bardhonek a dhalleth lsquoArva

virumque cano rsquo (My a gan arvow harsquon

den) hag yn Scots Douglas lsquoThe battelis

and the man I will descruive rsquo

Douglas o mab yowynka Yurl an

Angus ytho den golusek an

bennsevigeth Mes y vammyeth o Scots ndash

nyns o Gagraveidhlig namoy Sowsnek Re bia

prydydhyon albanek erell ow skrifa yn

Scots kyns yrsquoga mysk Robert Henrysoun

(fl1460-1500) ha William Dunbar

(c1459-c1530) mes ny wrussons i

assaya ragdres mar vras na mar

ughelhwansek ages an Aeneid Yrsquon

dydhyow na yth o Scots taves krev ha

poesek kepar ha Sowsnek Shakespeare

Yrsquon jydh hedhyw tus a dyb bos Scots

taves kemmyn an werin mes yrsquon

brydydhyon Dunbar Henrysoun ha

Douglas ny a yll klewes taves teg ha

bysfel taves pur ilowek

Ottomma rann an Aeneid (Eneados yn

Scots) gans Gavin Douglas harsquom

treylyans vy yn Kernewek

lsquoAne blasterend bub out fra the north braying

Gan ouer the foirschip in the bak sail dying

And to the sternys up the fluide can cast

The ayris hatchis and the takillis brast

The schippis stewyn frawart hir went can

writhe

And turnit her braid side to the wallis swythe

Heich as ane hill the jaw of watter brak

And in ane heip come on thame with ane

swakrsquo

Virgil

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

5

lsquoHager-awel yn hwyflyn a wrug begi arsquon

gledhbarth

Hag omdewlel dres an flour-rag ha hwettya an

goel a-dryv

Harsquon liv ow hwedhi hag ow drehevel an aros

dhersquon ster

Ha skwattys an revow an gorheryow harsquon

daffar

Harsquon gorhel a wrug gwynnel yn-rag ha

slynkya

Ha treylya y denewen ledan troha fosow an

mor

Mar ughel avel menydh penn-gasenn an dowr

a dardhas

Ha koedha yn slynk warnedhi gans krakkrsquo

Yrsquon lys Myghtern Jamys IV yth esa

pymp yeth kewsys yn-fenowgh

Gwydhelek Latin Frynkek Spaynek ha

Sowsnek Mes Gavin Douglas der y

dreylyans an Aeneid gerys-da a worras

Scots ynwedh yrsquon rol na Yn y eryow y

honan ev a worras lsquoScottisrsquo dhersquon keth

ughelder es an tavosow erell lsquoThis buke I

dedicait writen in the language of the

Scottis natiounrsquo

Jamys IV myghtern a Alban

argemmynn

Radyo an Gernewegva

Radyo an Gernewegva yw towlenn

radyo yn Kernewek pub seythun restrys

yw gans Matthi Clarke ha dell leverir

yth yw an gwella ilow ha kows yrsquogan

taves kernewek Y hyllir goslowes orth

wwwanradyo com

Passhyon Agan

Arloedh gans Graham Sandercock

Hemm yw selys war areth gwrys yn 2015 ha

dyllys yn An Gannas an vlydhen na Dyllys arta

yw omma ha nebes ystynnys rag studhyoroyon

an peswora gradh yn arbennik ha karoryon agan yeth yn ledanna

Passhyon Agan Arloedh aswonnys

ynwedh avel Bardhonek an Passhyon ha

Mont Kalvari (gwers 162 arsquon jeves an

linenn lsquoBys yrsquon Mont a Galvarirsquo) a dhydh

arsquon peswardhegves kansblydhen

martesen a-dro dhe 1340 mes an

mammskrif a hevel bos arsquon 15ves

kansblydhen ha dasskrifys lies gweyth

may kevir fowtow yrsquon mammskrifow

arsquogan beus lemmyn Ytho martesen yth

yw tamm kottha ages gwariow an

Ordinali (1375)

An bardhonek a syns ynno 259 gwers

reyth Peub arsquos teves 8 linenn a 7

syllabenn marnas gwers 208 hag arsquon

jeves 10 linenn Byttegyns yn gwiryonedh

yrsquon mammskrif y honan skrifys yns avel

4 linenn a 14 syllabenn

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

6

Patron an rimyow yw ABABABAB

henn yw dhe leverel an kynsa harsquon tressa

linennow a rim an nessa harsquon peswora an

pympes harsquon hweghves harsquon seythves

harsquon ethves Moy es henna yn

gwiryonedh an kynsa tressa harsquon pympes

a rim harsquon nessa peswora harsquon hweghves

a rim kekkefrys

Rag ensampel yn kynsa gwers ni a

wel

Tas ha Mab harsquon Spyrys Sans

Hwi a bys a leun golonn

Re wrontyo dhywgh gras ha hwans

Dhe woslowes y Basshyon

Ha dhymmo gras ha skians

Dhrsquoy dherivas par lavarow

May fo dhe Dhuw y wordhyans

Ha selwyans dhersquon enevow

Yma moy es unn mammskrif Henry

Jenner kynsa Bardh Meur a Gernow

Gwas Mighal a grysi bos pymp

Re erell a lever bos moy Nyns yns i

oll dien ha nebes anedha arsquos teves

treylyans dhe Sowsnek Nyns yw es redya

an dornskrif mes yn kever kemmow1 yth

yw an tekst Kernewek arsquon moyha kewar

1 kemm + ow mutation

ASD Smith an bardh Caradar a gavas

bos marnas unn kemm gesys yn-mes yn

pub 74 linenn

An mammskrif hag yw aswonnys an

gwella yw gelwys Harley 1782 yn

Gwithti Predennek yrsquon dydhyow ma mes

yrsquon jeves kevrenn gans Eglossankres

ogas dhe Bennsans Kwarto byghan yw

braster an folennow ha skrifys war

leughkenn garow Yth yw an tekst unnsel

Kernewek a syns ynno delinyansow mes

an deg delinyans yw sempel ha nebes

garow aga gnas Ynwedh yma dew

dhasskrif yn Lyverva Bodley Rysoghen

hag onan yn Lyverva an Arghepskop

Lambeth Loundres

Perghenn an mammskrif ma (Harley

1782) a-dhiwedhes yrsquon 17ves kansblydhen

o William Scawen Treylys veu gans John

Keigwin a Borthynys ha dyllys fest yn

trog gans Davies Gilbert yn 1826 yn-

dann an hanow Mount Calvary (Mont

Kalvari) Nyns o Davies Gilbert hegar

vyth dhe Gernewek ow leverel bos da

ganso nag o kewsys na fella an yeth

Whitley Stokes 1830-1909 a dhellos

dyllans marthys gwell an mammskrif

Kernewek yn 1862 gans treylyans dhe

Sowsnek Whitley Stokes genys yn

Dulynn2 o laghyas iwerdhonek ha skoler

keltek meur y vri

2 Dulynn Dublin

Whitley

Stokes

Henry Jenner

(Gwas Mighal)

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

7

Robert Morton Nance (2a Bardh Meur

Kernow Mordon) a gevresegas an

Passhyon yn rannow harsquoga dyllo yrsquon

lyver-termyn lsquoKernowrsquo ynter 1934-6 ow

kwitha an gwersyow a 4 linenn ha 14

syllabenn ha Ray Edwards arsquon

kevresegas arta yn lsquoAn Lef Kernewekrsquo

81-103 1983

EG Retallack Hooper (3a Bardh

Meur Talek) arsquon dellos yn Kernewek

Unys gans treylyans dhe Sowsnek yn

1972 Herwydh Talek an Passhyon o

tresor Kernewek haval orth bardhonieth

dha yn yeth pynag hag y koedh dhe bub

studhyer a Gernewek y aswonn Dyllans

Talek arsquon jevo an furvas a 7 syllabenn hag

8 linenn

3 anpoeslevys unstressed

Goulvenn Pennaod a bareusas

treylyans yn Bretonek owth holya

dasskrif Whitley Stokes kevys yrsquon

Lyverva Genedhlek (Bibliothegraveque

Nationale) yn Paris ha dyllys gans

Preder yn 1980 Pennaod a grysi nag o pur

ogas an rimyow Martesen hemm yw

drefenn nag esa lytherenn skrifys yn

Kernewek nag yn Sowsnek rag

syllabenn finel anpoeslevys3 ha leverys

avel bogalenn ankler skrifys yn fenowgh

avel lsquoersquo yrsquon tekstow Martesen y fia esya

breusi hemma lemmyn gans Kernewek

Kemmyn ages gans lytherennans derowel

an tekst

Ray Edwards Kesva an Taves

Kernewek 1993 a dhellos mammskrif an

Passhyon treuslytherennans dhe

Gernewek Kemmyn ha treylyans dhe

Sowsnek yn furvas 7 syllabenn 8 linnenn

dhe bub gweres

Dyllans Edwards arsquon jeves meur a

notennow gramasek ha kampoellow a vri

hag ynwedh rol a dyffransow byghan dre

vras ynter Hooper ha Pennaod Ynwedh

yma krows-kampoellow4 pur vanylys yrsquon

bardhonek dhersquon peswar Aweyl an

Testament Nowydh ha dhe rannow an

Ordinali Rag ensampel yn gwers 42 yma

kampoellys Aweyl Matthew chaptra 26

gwersyow 17-25 Mark 14 12-20 Luk

22 8-21 ha Passio Christi (Passhyon

Krist) nessa gwari an Ordinali linennow

617-764

Y gommendyans yw meur dhe les

ynwedh hag a dhiskwedh rag ensampel

usadowyow lytherenna yrsquon mammskrif

4 krowskampoell cross reference

Mordon

Talek

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

8

lsquoursquo ha lsquovrsquo yw keschanjyadow5 lsquozrsquo yw

devnydhys yn fenowgh rag lsquodhrsquo Ena y

syw rannow war notennow yethek ha

lytherennans Dyllans pur dhown ha

skolheygyek yw lyver Edwards ha

dastyllys a-nowydh lemmyn gans an

Kesva an Taves Kernewek

Henry Jenner (1a Bardh Meur Gwas

Mihal) yn y Handbook of Cornish

Language (Dornlyver an Yeth Kernewek)

1904 a grys bos an mammskrif yrsquon

Gwithti Predennek an vershyon derowel

Ev a lever nag eus saw boghes yrsquon

bardhonek moy es derivas gwersys a

hwarvosow ynter DyrsquoSul Palm ha Myttin

Pask kemmerys diworth an aweylyow ha

keworransow a henhwedlow kresoesel

Brian Murdoch Cornish Literature

(Lyenn Kernewek) 1992 DS Brewer

Kargront arsquon jeves chaptra dien henwys

lsquoThe Poem of the Passionrsquo (Bardhonek an

Passhyon) folennow 19-40 An derivas

skoleryek ma a vir orth agan bardhonek

Kernewek yn kettestenn ledanna lyennek

europek ha katholek yrsquoga mysk

oberethow Sowsnek Frynkek Almaynek

ha Bretonek Yma lies gwedh gettuel ha

kehaval ynna mes dyffransow ynwedh

Rag konvedhes derivas Murdoch yn

tien yma edhomm a adhyskans akademek

yn lyenn kresoesel europek keffrys ha

skentoleth yn studhyansow biblek mes

gesyn dhe notya bos agan bardhonek

Kernewek par y savla dhersquon re skrifys yn

yethow erell ha kewsys yn ledanna

Arta yma kampoellow manylys

chaptra ha gwers ynter an bardhonek

harsquon aweylyow Kyn syw an derivas dre

vras an Bibel yma poeslev war

5 keschanjyadow interchangeable

wodhevyans Krist ha Maria Selwyans an

woslowysi yw poesek kyn nag eus ambos

a evyans dhersquon diwedh par dell gevir yn

yethow erell

Jane Bakere (lemmyn Jane French)

Cornish Ordinalia (Ordinali Kernewek)

(2nd dyllans amendys 2009 Kesva an

Taves Kernewek) a gehevel an bardhonek

harsquon gwari hag unnver yw hi aga bos

skrifys a-dro dhersquon keth termyn yrsquon 14ves

kansblydhen An wonisogneth hag ytho

an lyenn kresoesel o keswlasek drefenn

bos Kristonedh an ertach kemmyn

katholek ha Latin yrsquon oes na an yeth

dyskys pub le

Kepar ha Murdoch hi a re rol a

henhwedlow nag yw biblek Yma

testennow rag ensampel kemmerys

diworth an Historica Scholastica tekts an

12ves kansblydhen gans Petrus Comestor

harsquon Passyhon Frynkek Passion des

Jongleurs

Nebes testennow nag yw biblek yw

~ Yudas a lever bos Yesu fel hag a dhiank

martesen arsquon Yedhewon (gwersyow

38-40)

~ ny yll enev Yudas gasa y anow drefenn

ev dhe amma Krist hag yndellma y

gorf yw skwerdys dhe dharnow (106)

~ an gov a nagh gul kentrow rag an grows

ow leverel bos lovryjyon dhodho harsquoy

debel wreg arsquos gwra yn y le (154-160)

~ an goen diwri gwrys gans Maria yn

flogholeth Krist a dyv ganso hag ev

ow tevi

~ benyn nag yw henwys a gudh korf

Krist hag ev ow pos destryppys dhe

vos krowsys rag own ev dhe verwel

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

9

dre yeynder - martesen henhwedhel

Veronika (177)

~ Nikodemus owth elia korf Krist yn nos

~ Krist ow terri porthow ifarn (212-213)

~ an teyr Maria (241-251)

~ henhwedhel prenn an grows

~ ystynnans korf Krist dhrsquoy worra war an

grows

~ an 5475 goli

~ yaghheans Longinius dall

~ gwanans ympynnyon Krist gans an

gurun spern

Jane Bakere a dheriv ynwedh bos 29

gwers arsquon 259 pur haval orth rannow an

Ordinali ha 23 linenn yw poran an keth

Ple feu skrifys an Passhyon ha gans

piw Es yw profya y vos skrifys gans

managh po menegh dhe Gollji Glasneth

mes yma kevrenn ynwedh gans

Eglossankres kyn nag yw kler poran

prag

Ha prag y feu skrifys Heb mar rag

bos lennys yn eglosyow dhe brys Pask

martesen ow ri derivasow devosel an

Bibel dhe bobel leg an werin Yn konter

heb mar rannow an Ordinali o gwariow

dhe vos gwelys ha klewys yn plen an

gwari

An testennow yw biblek dre vras

selys war an peswar aweyl mes synsys

ynna ynwedh henhwedhlow kresoesel

par dell yw kampoellys a-ugh rag

ensampel diworth an Historica

Scholastica an Legenda Aurea an

Passion des Jongleurs Frynkek ha derivas

an Passhyon yn Sowsnek rag ensampel

an Northern Passion

An entent kler o selwyans an

wolowysi gwers 2

Seul a vynno bos selwys

Goslowes ow geryow

Byttegyns dhe benn an bardhonek

nyns eus ambos a evyans a 100 dydh po

hwath 500 dydh par dell vydh kevys yn

bardhonegow Frynkek Bretonek ha

Sowsnek

Nance a brofyas ynwedh bos an

mammskrif dasskrifys yn fenowgh may

feu skrifys kammwonisyow na ylli bos

gwrys gans an skrifer derowel Geryow re

beu dasskrifys le may teuth ha bos gwann

an ynk traweythyow yn kamm ha nyns

yw nebes geryow es aga redya

Arta dell leveris Talek Passhyon

Agan Arloedh yw tresor meur dhyn a dal

bos studhys genen oll kryjyek kynth on

po kyn nag on

An Veyn gans Mary Sutcliffe

treylys hag amendys dhiworth lsquoCornish

Folklorersquo gans Robert Huntrsquo

Yn lies le yn Kernow yma menhiryon

ha tollvenow gorrys ena gans agan

hengeughyon nans yw milvilyow a

vlydhynyow Martesen i a verk hen vedh

chyften kernewek po martesen tyller sans

le may hwrythya oferysi po berdh a aga

devosow

Unn men-an-tol ogas dhe Lanyon a

sev yn mysk an eythinegi war an woen

Nans yw lies blydhen tus a grysi yrsquon jevo

an men ma galloes dhe yaghhe lsquokleves an

myghternrsquo (yn Sowsnek-lsquoscrofularsquo) Res

o hembronk fleghes klevesys harsquoga gorra

noeth teyrgweyth dres an toll hag ena aga

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

10

movya teyrgweyth war an gwels dhiworth

an howlsedhes dhersquon howldrehevel

Hwath pella y leverir gwer ha

benynes ow kodhevel a gleves an keyn

mar passyens dres an toll a dhaskavsens

aga yeghes

Mar pe dew bynn a vrest gorrys gans

rach war amal a-wartha an men

govynnow dhersquon men a via gorthybys yn

hwir gans gwayans an pynnow

Yn lies le yth esa meyn koedhys an eyl

a-dreus y gila ha tus gans remm a

bedrevana dres an aswa yn-danna a vedha

rydhhes dhiworth payn hag evredhder

An kylghyow a venhiryon a veu

drehevys martesen gans an hen oferysi po

Drewydhyon avel templow rag aga

solempnitys kryjyk

Tus yn termynyow eus passyes a grysi

yth esa galloes barthusek yrsquon leow na

Ena ni a wel arwoedhyow sorr an Duwow

awos disakrans tus heb revrons neb a

dhefolas an jydh sakrys Ogas dhe

Eglosveryan yth esa kylgh a venhiryon

henwys lsquoAn Morenyow Lowenekrsquo hag yn

ogas dew venhir henwys lsquoAn Biboryonrsquo

An hwedhel yw gorthugherweyth

unn dyrsquoSul nebes morenyon dhiworth an

dreveglos owth ankevi mos dhe

vesperyow a wandras dhersquon parkow

Dew dhyowl toellwiskys avel piboryon

a dhallathas gwari ilow rag donsya An

morenyow yowynk a junyas an dons i a

dheuth ha bos moy ha moy yntanus an

dons o pur wyls hag ena yth esa

lughesenn dhiworth ebron gler neb arsquos

treusfurvyas i oll yn meyn Lemmyn i oll

a sev bys yrsquon jydh ma stag yn meyn bys

vynitha ha bys vynnari

Hwedhel kehaval yw derivys yn kever

an kylgh a nownsek men ogas dhersquon fordh

dhe Benn an Wlas henwys Boskawenn-

Woen Dew arall yw an Naw Moren yn

Sen Kolomm Veur hag onan arall yn Sen

Stedhyans An bagas ma yw henwys

lsquoHwerydh Gwyrghrsquo ha desevys yw aga

bos managhesow a asas aga lenji dhe

dhonsya Yn keth vaner derivys yw bos

an bagas henwys lsquoAn Hurlysirsquo

yonkoryon ow kwari Hurlya dyrsquoSul An

hwedhlow ma a ylli krevhe an dyskans a

irevrons rag an Sabot

Yth esa nebes meyn gans

skrifedhyow War an eyl an Men

Skrifys yn Pennwydh yma hanow

Rialobran po Bran-vras Ryel martesen

chyften ryel an ranndir na War y gila

yma skrifys yn Latin lsquoy hworwedh mab

Cunomorusrsquo Hanow arall a Cunomorus

yw Mark ha hemma yw hanow myghtern

ha tas Tristan dhiworth hwedhel lsquoTristan

hag Isoldarsquo onan arsquon brassa hwedhlow a

gerensa yrsquon bys

An veyn ma oll a re gowologow dhyn

a vysow agan gorhengeughyon

Notenn Ramasek gans Wella Brown

Nyns en drog pys pan redis an Notenn

Ramasek gans Yowann Parker a-dro

dhersquon ger lsquodrogrsquo (An Gannas mis-Hedra

f5) Ya Kemmynna us an ger lsquodrogrsquo a

vydh y skrifa a-rag an hanow gans aswa

yntredha strik po junys avel unn ger Fest

tanwa yw y skrifa wosa y hanow par dell

yw an kas yn BM 1285

marsquos happ drog orthwgh a rsquoskynn

but an event (one) bad for you will befall

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

11

Omma y tesevir bos an ger lsquodrogrsquo

skrifys yrsquon le ma rag may fe holyes gans

lsquoorthowghrsquo bad for you (cf GMK 152(8)

f 126)

Efan yw an keth ger dhe vos gwir

hanow OM 1628

kemmys drog eus ow koedha

hag yn lies le arall

Ger war-lergh gwra vri a

pes da mes drog pes

Servisyow Eglos dydhyasow avisys

An Revrond Chenon Jane Kneebone a

dhannvon kedhlow a-dro dhe servisyow a

dheu

3a mis Kevardhu Eglos Vudhek

Servis Asvens

10ves mis Kevardhu Chapel Sen Yv

Servis Nadelik

31ves mis Kevardhu Chapel Pons

Resulyen Servis Nadelik

7ves mis Genver Eglos an Bluw

Lannystyli Servis Stoel

Pella derivadow a-dhiworth

Rev Chenon Jane Kneebone

01637 873135

07966 703924

janekneebonegmailcom

Nawbedrek

A yllrsquota dismygi an ger a naw

lytherenn Py lies ger a moy es 3

lytherenn a yllrsquota kavoes res yw dhis

devnydhya pub lytherenn unnweyth yn

pub ger ha res yw dhis devnydhya an

lytherenn yn kres an pedrek yn pub ger

M E D

E L M

A R L

Gorthyp mis-Du 2017

karrigell

Koloven Bersonel

Nadelik 2017

1 Gorhemmynnadow arsquon gwella dhe bub

redyer An Gannas rag Nadelik harsquon

Vlydhen Nowydh 2018 dhiworthyn ni oll

Ni a wayt may hallo avonsya an yeth hag

yn despit dhersquon kaletteryow poes

aswonnys genen may hyllyn ni oll

mentena gologva bosedhek

Jori amp Beth Ansell ha teylu

2 Graham Sandercock Pennskrifer An

Gannas harsquoy deylu a garsa dannvon

gorhemmynnadow Nadelik an gwella

dhywgh hwi oll ha gans govenek y fydh

2018 kuv dhyn ni oll

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

12

A n G a n n a s 2 0 1 7

An Gannas 2017

An Gannas yw dyllys pub mis gans

Kowethas an Yeth Kernewek An

Skrifennyas yw Tim Hambly 12 Stret

an Duk Lannstevan Wartha Kernow

PL15 8HD 01566 773716

skrifennyasbtinternetcom

Pennskrifer An Ganna yw Graham

Sandercock hag yw lowen

degemmeres erthyglow ha skeusennow

dhe vos dyllys

grahamsandercockblueyondercouk

bys yn 2018

Nadelik 2017

Y fydh Gwedhen Owr ha Konsel an

Dre Lyskerrys ow kesoberi rag

pareusi Nadelik Lyskerrys Kanow yn

Kernewek ha golowys der an stretow

yn mysk hwarvosow erell

Pella derivadow diworth

admingoldentreeorguk

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

4

Lyther a Alban a-dhiworth Yowann Byghan

(agan kesskrifer arbennik albanek)

Gavin Douglas

Nyns yw skant aswonnys Gavin

Douglas (c1476-1522) vyth oll yn mes a

Alban ha hwath yn Alban ev yw den

ankevys Byttegyns ev a skrifas an kynsa

treylyans a lyenn klassek yn mammyeth

deythyek Breten Veur an bardhonek

klassek o an Aeneid gans Virgil harsquon

vammyeth o Scots Arthur Golding a

dreylyas an Metamorphoses gans Ovid yn

Sowsnek yn 1567 ha Christopher

Marlowe (koweth Shakespeare) a

dreylyas galarganow Ovid yn Sowsnek a-

dro dhe 1580 mes treylyans Scots an

Aeneid gans Gavin Douglas a veu dyllys

yn 1513 ndash yth o an kynsa treylyans

teythyek arsquon lyenn klassek yn Breten oll

Yn Latin an bardhonek a dhalleth lsquoArva

virumque cano rsquo (My a gan arvow harsquon

den) hag yn Scots Douglas lsquoThe battelis

and the man I will descruive rsquo

Douglas o mab yowynka Yurl an

Angus ytho den golusek an

bennsevigeth Mes y vammyeth o Scots ndash

nyns o Gagraveidhlig namoy Sowsnek Re bia

prydydhyon albanek erell ow skrifa yn

Scots kyns yrsquoga mysk Robert Henrysoun

(fl1460-1500) ha William Dunbar

(c1459-c1530) mes ny wrussons i

assaya ragdres mar vras na mar

ughelhwansek ages an Aeneid Yrsquon

dydhyow na yth o Scots taves krev ha

poesek kepar ha Sowsnek Shakespeare

Yrsquon jydh hedhyw tus a dyb bos Scots

taves kemmyn an werin mes yrsquon

brydydhyon Dunbar Henrysoun ha

Douglas ny a yll klewes taves teg ha

bysfel taves pur ilowek

Ottomma rann an Aeneid (Eneados yn

Scots) gans Gavin Douglas harsquom

treylyans vy yn Kernewek

lsquoAne blasterend bub out fra the north braying

Gan ouer the foirschip in the bak sail dying

And to the sternys up the fluide can cast

The ayris hatchis and the takillis brast

The schippis stewyn frawart hir went can

writhe

And turnit her braid side to the wallis swythe

Heich as ane hill the jaw of watter brak

And in ane heip come on thame with ane

swakrsquo

Virgil

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

5

lsquoHager-awel yn hwyflyn a wrug begi arsquon

gledhbarth

Hag omdewlel dres an flour-rag ha hwettya an

goel a-dryv

Harsquon liv ow hwedhi hag ow drehevel an aros

dhersquon ster

Ha skwattys an revow an gorheryow harsquon

daffar

Harsquon gorhel a wrug gwynnel yn-rag ha

slynkya

Ha treylya y denewen ledan troha fosow an

mor

Mar ughel avel menydh penn-gasenn an dowr

a dardhas

Ha koedha yn slynk warnedhi gans krakkrsquo

Yrsquon lys Myghtern Jamys IV yth esa

pymp yeth kewsys yn-fenowgh

Gwydhelek Latin Frynkek Spaynek ha

Sowsnek Mes Gavin Douglas der y

dreylyans an Aeneid gerys-da a worras

Scots ynwedh yrsquon rol na Yn y eryow y

honan ev a worras lsquoScottisrsquo dhersquon keth

ughelder es an tavosow erell lsquoThis buke I

dedicait writen in the language of the

Scottis natiounrsquo

Jamys IV myghtern a Alban

argemmynn

Radyo an Gernewegva

Radyo an Gernewegva yw towlenn

radyo yn Kernewek pub seythun restrys

yw gans Matthi Clarke ha dell leverir

yth yw an gwella ilow ha kows yrsquogan

taves kernewek Y hyllir goslowes orth

wwwanradyo com

Passhyon Agan

Arloedh gans Graham Sandercock

Hemm yw selys war areth gwrys yn 2015 ha

dyllys yn An Gannas an vlydhen na Dyllys arta

yw omma ha nebes ystynnys rag studhyoroyon

an peswora gradh yn arbennik ha karoryon agan yeth yn ledanna

Passhyon Agan Arloedh aswonnys

ynwedh avel Bardhonek an Passhyon ha

Mont Kalvari (gwers 162 arsquon jeves an

linenn lsquoBys yrsquon Mont a Galvarirsquo) a dhydh

arsquon peswardhegves kansblydhen

martesen a-dro dhe 1340 mes an

mammskrif a hevel bos arsquon 15ves

kansblydhen ha dasskrifys lies gweyth

may kevir fowtow yrsquon mammskrifow

arsquogan beus lemmyn Ytho martesen yth

yw tamm kottha ages gwariow an

Ordinali (1375)

An bardhonek a syns ynno 259 gwers

reyth Peub arsquos teves 8 linenn a 7

syllabenn marnas gwers 208 hag arsquon

jeves 10 linenn Byttegyns yn gwiryonedh

yrsquon mammskrif y honan skrifys yns avel

4 linenn a 14 syllabenn

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

6

Patron an rimyow yw ABABABAB

henn yw dhe leverel an kynsa harsquon tressa

linennow a rim an nessa harsquon peswora an

pympes harsquon hweghves harsquon seythves

harsquon ethves Moy es henna yn

gwiryonedh an kynsa tressa harsquon pympes

a rim harsquon nessa peswora harsquon hweghves

a rim kekkefrys

Rag ensampel yn kynsa gwers ni a

wel

Tas ha Mab harsquon Spyrys Sans

Hwi a bys a leun golonn

Re wrontyo dhywgh gras ha hwans

Dhe woslowes y Basshyon

Ha dhymmo gras ha skians

Dhrsquoy dherivas par lavarow

May fo dhe Dhuw y wordhyans

Ha selwyans dhersquon enevow

Yma moy es unn mammskrif Henry

Jenner kynsa Bardh Meur a Gernow

Gwas Mighal a grysi bos pymp

Re erell a lever bos moy Nyns yns i

oll dien ha nebes anedha arsquos teves

treylyans dhe Sowsnek Nyns yw es redya

an dornskrif mes yn kever kemmow1 yth

yw an tekst Kernewek arsquon moyha kewar

1 kemm + ow mutation

ASD Smith an bardh Caradar a gavas

bos marnas unn kemm gesys yn-mes yn

pub 74 linenn

An mammskrif hag yw aswonnys an

gwella yw gelwys Harley 1782 yn

Gwithti Predennek yrsquon dydhyow ma mes

yrsquon jeves kevrenn gans Eglossankres

ogas dhe Bennsans Kwarto byghan yw

braster an folennow ha skrifys war

leughkenn garow Yth yw an tekst unnsel

Kernewek a syns ynno delinyansow mes

an deg delinyans yw sempel ha nebes

garow aga gnas Ynwedh yma dew

dhasskrif yn Lyverva Bodley Rysoghen

hag onan yn Lyverva an Arghepskop

Lambeth Loundres

Perghenn an mammskrif ma (Harley

1782) a-dhiwedhes yrsquon 17ves kansblydhen

o William Scawen Treylys veu gans John

Keigwin a Borthynys ha dyllys fest yn

trog gans Davies Gilbert yn 1826 yn-

dann an hanow Mount Calvary (Mont

Kalvari) Nyns o Davies Gilbert hegar

vyth dhe Gernewek ow leverel bos da

ganso nag o kewsys na fella an yeth

Whitley Stokes 1830-1909 a dhellos

dyllans marthys gwell an mammskrif

Kernewek yn 1862 gans treylyans dhe

Sowsnek Whitley Stokes genys yn

Dulynn2 o laghyas iwerdhonek ha skoler

keltek meur y vri

2 Dulynn Dublin

Whitley

Stokes

Henry Jenner

(Gwas Mighal)

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

7

Robert Morton Nance (2a Bardh Meur

Kernow Mordon) a gevresegas an

Passhyon yn rannow harsquoga dyllo yrsquon

lyver-termyn lsquoKernowrsquo ynter 1934-6 ow

kwitha an gwersyow a 4 linenn ha 14

syllabenn ha Ray Edwards arsquon

kevresegas arta yn lsquoAn Lef Kernewekrsquo

81-103 1983

EG Retallack Hooper (3a Bardh

Meur Talek) arsquon dellos yn Kernewek

Unys gans treylyans dhe Sowsnek yn

1972 Herwydh Talek an Passhyon o

tresor Kernewek haval orth bardhonieth

dha yn yeth pynag hag y koedh dhe bub

studhyer a Gernewek y aswonn Dyllans

Talek arsquon jevo an furvas a 7 syllabenn hag

8 linenn

3 anpoeslevys unstressed

Goulvenn Pennaod a bareusas

treylyans yn Bretonek owth holya

dasskrif Whitley Stokes kevys yrsquon

Lyverva Genedhlek (Bibliothegraveque

Nationale) yn Paris ha dyllys gans

Preder yn 1980 Pennaod a grysi nag o pur

ogas an rimyow Martesen hemm yw

drefenn nag esa lytherenn skrifys yn

Kernewek nag yn Sowsnek rag

syllabenn finel anpoeslevys3 ha leverys

avel bogalenn ankler skrifys yn fenowgh

avel lsquoersquo yrsquon tekstow Martesen y fia esya

breusi hemma lemmyn gans Kernewek

Kemmyn ages gans lytherennans derowel

an tekst

Ray Edwards Kesva an Taves

Kernewek 1993 a dhellos mammskrif an

Passhyon treuslytherennans dhe

Gernewek Kemmyn ha treylyans dhe

Sowsnek yn furvas 7 syllabenn 8 linnenn

dhe bub gweres

Dyllans Edwards arsquon jeves meur a

notennow gramasek ha kampoellow a vri

hag ynwedh rol a dyffransow byghan dre

vras ynter Hooper ha Pennaod Ynwedh

yma krows-kampoellow4 pur vanylys yrsquon

bardhonek dhersquon peswar Aweyl an

Testament Nowydh ha dhe rannow an

Ordinali Rag ensampel yn gwers 42 yma

kampoellys Aweyl Matthew chaptra 26

gwersyow 17-25 Mark 14 12-20 Luk

22 8-21 ha Passio Christi (Passhyon

Krist) nessa gwari an Ordinali linennow

617-764

Y gommendyans yw meur dhe les

ynwedh hag a dhiskwedh rag ensampel

usadowyow lytherenna yrsquon mammskrif

4 krowskampoell cross reference

Mordon

Talek

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

8

lsquoursquo ha lsquovrsquo yw keschanjyadow5 lsquozrsquo yw

devnydhys yn fenowgh rag lsquodhrsquo Ena y

syw rannow war notennow yethek ha

lytherennans Dyllans pur dhown ha

skolheygyek yw lyver Edwards ha

dastyllys a-nowydh lemmyn gans an

Kesva an Taves Kernewek

Henry Jenner (1a Bardh Meur Gwas

Mihal) yn y Handbook of Cornish

Language (Dornlyver an Yeth Kernewek)

1904 a grys bos an mammskrif yrsquon

Gwithti Predennek an vershyon derowel

Ev a lever nag eus saw boghes yrsquon

bardhonek moy es derivas gwersys a

hwarvosow ynter DyrsquoSul Palm ha Myttin

Pask kemmerys diworth an aweylyow ha

keworransow a henhwedlow kresoesel

Brian Murdoch Cornish Literature

(Lyenn Kernewek) 1992 DS Brewer

Kargront arsquon jeves chaptra dien henwys

lsquoThe Poem of the Passionrsquo (Bardhonek an

Passhyon) folennow 19-40 An derivas

skoleryek ma a vir orth agan bardhonek

Kernewek yn kettestenn ledanna lyennek

europek ha katholek yrsquoga mysk

oberethow Sowsnek Frynkek Almaynek

ha Bretonek Yma lies gwedh gettuel ha

kehaval ynna mes dyffransow ynwedh

Rag konvedhes derivas Murdoch yn

tien yma edhomm a adhyskans akademek

yn lyenn kresoesel europek keffrys ha

skentoleth yn studhyansow biblek mes

gesyn dhe notya bos agan bardhonek

Kernewek par y savla dhersquon re skrifys yn

yethow erell ha kewsys yn ledanna

Arta yma kampoellow manylys

chaptra ha gwers ynter an bardhonek

harsquon aweylyow Kyn syw an derivas dre

vras an Bibel yma poeslev war

5 keschanjyadow interchangeable

wodhevyans Krist ha Maria Selwyans an

woslowysi yw poesek kyn nag eus ambos

a evyans dhersquon diwedh par dell gevir yn

yethow erell

Jane Bakere (lemmyn Jane French)

Cornish Ordinalia (Ordinali Kernewek)

(2nd dyllans amendys 2009 Kesva an

Taves Kernewek) a gehevel an bardhonek

harsquon gwari hag unnver yw hi aga bos

skrifys a-dro dhersquon keth termyn yrsquon 14ves

kansblydhen An wonisogneth hag ytho

an lyenn kresoesel o keswlasek drefenn

bos Kristonedh an ertach kemmyn

katholek ha Latin yrsquon oes na an yeth

dyskys pub le

Kepar ha Murdoch hi a re rol a

henhwedlow nag yw biblek Yma

testennow rag ensampel kemmerys

diworth an Historica Scholastica tekts an

12ves kansblydhen gans Petrus Comestor

harsquon Passyhon Frynkek Passion des

Jongleurs

Nebes testennow nag yw biblek yw

~ Yudas a lever bos Yesu fel hag a dhiank

martesen arsquon Yedhewon (gwersyow

38-40)

~ ny yll enev Yudas gasa y anow drefenn

ev dhe amma Krist hag yndellma y

gorf yw skwerdys dhe dharnow (106)

~ an gov a nagh gul kentrow rag an grows

ow leverel bos lovryjyon dhodho harsquoy

debel wreg arsquos gwra yn y le (154-160)

~ an goen diwri gwrys gans Maria yn

flogholeth Krist a dyv ganso hag ev

ow tevi

~ benyn nag yw henwys a gudh korf

Krist hag ev ow pos destryppys dhe

vos krowsys rag own ev dhe verwel

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

9

dre yeynder - martesen henhwedhel

Veronika (177)

~ Nikodemus owth elia korf Krist yn nos

~ Krist ow terri porthow ifarn (212-213)

~ an teyr Maria (241-251)

~ henhwedhel prenn an grows

~ ystynnans korf Krist dhrsquoy worra war an

grows

~ an 5475 goli

~ yaghheans Longinius dall

~ gwanans ympynnyon Krist gans an

gurun spern

Jane Bakere a dheriv ynwedh bos 29

gwers arsquon 259 pur haval orth rannow an

Ordinali ha 23 linenn yw poran an keth

Ple feu skrifys an Passhyon ha gans

piw Es yw profya y vos skrifys gans

managh po menegh dhe Gollji Glasneth

mes yma kevrenn ynwedh gans

Eglossankres kyn nag yw kler poran

prag

Ha prag y feu skrifys Heb mar rag

bos lennys yn eglosyow dhe brys Pask

martesen ow ri derivasow devosel an

Bibel dhe bobel leg an werin Yn konter

heb mar rannow an Ordinali o gwariow

dhe vos gwelys ha klewys yn plen an

gwari

An testennow yw biblek dre vras

selys war an peswar aweyl mes synsys

ynna ynwedh henhwedhlow kresoesel

par dell yw kampoellys a-ugh rag

ensampel diworth an Historica

Scholastica an Legenda Aurea an

Passion des Jongleurs Frynkek ha derivas

an Passhyon yn Sowsnek rag ensampel

an Northern Passion

An entent kler o selwyans an

wolowysi gwers 2

Seul a vynno bos selwys

Goslowes ow geryow

Byttegyns dhe benn an bardhonek

nyns eus ambos a evyans a 100 dydh po

hwath 500 dydh par dell vydh kevys yn

bardhonegow Frynkek Bretonek ha

Sowsnek

Nance a brofyas ynwedh bos an

mammskrif dasskrifys yn fenowgh may

feu skrifys kammwonisyow na ylli bos

gwrys gans an skrifer derowel Geryow re

beu dasskrifys le may teuth ha bos gwann

an ynk traweythyow yn kamm ha nyns

yw nebes geryow es aga redya

Arta dell leveris Talek Passhyon

Agan Arloedh yw tresor meur dhyn a dal

bos studhys genen oll kryjyek kynth on

po kyn nag on

An Veyn gans Mary Sutcliffe

treylys hag amendys dhiworth lsquoCornish

Folklorersquo gans Robert Huntrsquo

Yn lies le yn Kernow yma menhiryon

ha tollvenow gorrys ena gans agan

hengeughyon nans yw milvilyow a

vlydhynyow Martesen i a verk hen vedh

chyften kernewek po martesen tyller sans

le may hwrythya oferysi po berdh a aga

devosow

Unn men-an-tol ogas dhe Lanyon a

sev yn mysk an eythinegi war an woen

Nans yw lies blydhen tus a grysi yrsquon jevo

an men ma galloes dhe yaghhe lsquokleves an

myghternrsquo (yn Sowsnek-lsquoscrofularsquo) Res

o hembronk fleghes klevesys harsquoga gorra

noeth teyrgweyth dres an toll hag ena aga

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

10

movya teyrgweyth war an gwels dhiworth

an howlsedhes dhersquon howldrehevel

Hwath pella y leverir gwer ha

benynes ow kodhevel a gleves an keyn

mar passyens dres an toll a dhaskavsens

aga yeghes

Mar pe dew bynn a vrest gorrys gans

rach war amal a-wartha an men

govynnow dhersquon men a via gorthybys yn

hwir gans gwayans an pynnow

Yn lies le yth esa meyn koedhys an eyl

a-dreus y gila ha tus gans remm a

bedrevana dres an aswa yn-danna a vedha

rydhhes dhiworth payn hag evredhder

An kylghyow a venhiryon a veu

drehevys martesen gans an hen oferysi po

Drewydhyon avel templow rag aga

solempnitys kryjyk

Tus yn termynyow eus passyes a grysi

yth esa galloes barthusek yrsquon leow na

Ena ni a wel arwoedhyow sorr an Duwow

awos disakrans tus heb revrons neb a

dhefolas an jydh sakrys Ogas dhe

Eglosveryan yth esa kylgh a venhiryon

henwys lsquoAn Morenyow Lowenekrsquo hag yn

ogas dew venhir henwys lsquoAn Biboryonrsquo

An hwedhel yw gorthugherweyth

unn dyrsquoSul nebes morenyon dhiworth an

dreveglos owth ankevi mos dhe

vesperyow a wandras dhersquon parkow

Dew dhyowl toellwiskys avel piboryon

a dhallathas gwari ilow rag donsya An

morenyow yowynk a junyas an dons i a

dheuth ha bos moy ha moy yntanus an

dons o pur wyls hag ena yth esa

lughesenn dhiworth ebron gler neb arsquos

treusfurvyas i oll yn meyn Lemmyn i oll

a sev bys yrsquon jydh ma stag yn meyn bys

vynitha ha bys vynnari

Hwedhel kehaval yw derivys yn kever

an kylgh a nownsek men ogas dhersquon fordh

dhe Benn an Wlas henwys Boskawenn-

Woen Dew arall yw an Naw Moren yn

Sen Kolomm Veur hag onan arall yn Sen

Stedhyans An bagas ma yw henwys

lsquoHwerydh Gwyrghrsquo ha desevys yw aga

bos managhesow a asas aga lenji dhe

dhonsya Yn keth vaner derivys yw bos

an bagas henwys lsquoAn Hurlysirsquo

yonkoryon ow kwari Hurlya dyrsquoSul An

hwedhlow ma a ylli krevhe an dyskans a

irevrons rag an Sabot

Yth esa nebes meyn gans

skrifedhyow War an eyl an Men

Skrifys yn Pennwydh yma hanow

Rialobran po Bran-vras Ryel martesen

chyften ryel an ranndir na War y gila

yma skrifys yn Latin lsquoy hworwedh mab

Cunomorusrsquo Hanow arall a Cunomorus

yw Mark ha hemma yw hanow myghtern

ha tas Tristan dhiworth hwedhel lsquoTristan

hag Isoldarsquo onan arsquon brassa hwedhlow a

gerensa yrsquon bys

An veyn ma oll a re gowologow dhyn

a vysow agan gorhengeughyon

Notenn Ramasek gans Wella Brown

Nyns en drog pys pan redis an Notenn

Ramasek gans Yowann Parker a-dro

dhersquon ger lsquodrogrsquo (An Gannas mis-Hedra

f5) Ya Kemmynna us an ger lsquodrogrsquo a

vydh y skrifa a-rag an hanow gans aswa

yntredha strik po junys avel unn ger Fest

tanwa yw y skrifa wosa y hanow par dell

yw an kas yn BM 1285

marsquos happ drog orthwgh a rsquoskynn

but an event (one) bad for you will befall

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

11

Omma y tesevir bos an ger lsquodrogrsquo

skrifys yrsquon le ma rag may fe holyes gans

lsquoorthowghrsquo bad for you (cf GMK 152(8)

f 126)

Efan yw an keth ger dhe vos gwir

hanow OM 1628

kemmys drog eus ow koedha

hag yn lies le arall

Ger war-lergh gwra vri a

pes da mes drog pes

Servisyow Eglos dydhyasow avisys

An Revrond Chenon Jane Kneebone a

dhannvon kedhlow a-dro dhe servisyow a

dheu

3a mis Kevardhu Eglos Vudhek

Servis Asvens

10ves mis Kevardhu Chapel Sen Yv

Servis Nadelik

31ves mis Kevardhu Chapel Pons

Resulyen Servis Nadelik

7ves mis Genver Eglos an Bluw

Lannystyli Servis Stoel

Pella derivadow a-dhiworth

Rev Chenon Jane Kneebone

01637 873135

07966 703924

janekneebonegmailcom

Nawbedrek

A yllrsquota dismygi an ger a naw

lytherenn Py lies ger a moy es 3

lytherenn a yllrsquota kavoes res yw dhis

devnydhya pub lytherenn unnweyth yn

pub ger ha res yw dhis devnydhya an

lytherenn yn kres an pedrek yn pub ger

M E D

E L M

A R L

Gorthyp mis-Du 2017

karrigell

Koloven Bersonel

Nadelik 2017

1 Gorhemmynnadow arsquon gwella dhe bub

redyer An Gannas rag Nadelik harsquon

Vlydhen Nowydh 2018 dhiworthyn ni oll

Ni a wayt may hallo avonsya an yeth hag

yn despit dhersquon kaletteryow poes

aswonnys genen may hyllyn ni oll

mentena gologva bosedhek

Jori amp Beth Ansell ha teylu

2 Graham Sandercock Pennskrifer An

Gannas harsquoy deylu a garsa dannvon

gorhemmynnadow Nadelik an gwella

dhywgh hwi oll ha gans govenek y fydh

2018 kuv dhyn ni oll

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

12

A n G a n n a s 2 0 1 7

An Gannas 2017

An Gannas yw dyllys pub mis gans

Kowethas an Yeth Kernewek An

Skrifennyas yw Tim Hambly 12 Stret

an Duk Lannstevan Wartha Kernow

PL15 8HD 01566 773716

skrifennyasbtinternetcom

Pennskrifer An Ganna yw Graham

Sandercock hag yw lowen

degemmeres erthyglow ha skeusennow

dhe vos dyllys

grahamsandercockblueyondercouk

bys yn 2018

Nadelik 2017

Y fydh Gwedhen Owr ha Konsel an

Dre Lyskerrys ow kesoberi rag

pareusi Nadelik Lyskerrys Kanow yn

Kernewek ha golowys der an stretow

yn mysk hwarvosow erell

Pella derivadow diworth

admingoldentreeorguk

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

5

lsquoHager-awel yn hwyflyn a wrug begi arsquon

gledhbarth

Hag omdewlel dres an flour-rag ha hwettya an

goel a-dryv

Harsquon liv ow hwedhi hag ow drehevel an aros

dhersquon ster

Ha skwattys an revow an gorheryow harsquon

daffar

Harsquon gorhel a wrug gwynnel yn-rag ha

slynkya

Ha treylya y denewen ledan troha fosow an

mor

Mar ughel avel menydh penn-gasenn an dowr

a dardhas

Ha koedha yn slynk warnedhi gans krakkrsquo

Yrsquon lys Myghtern Jamys IV yth esa

pymp yeth kewsys yn-fenowgh

Gwydhelek Latin Frynkek Spaynek ha

Sowsnek Mes Gavin Douglas der y

dreylyans an Aeneid gerys-da a worras

Scots ynwedh yrsquon rol na Yn y eryow y

honan ev a worras lsquoScottisrsquo dhersquon keth

ughelder es an tavosow erell lsquoThis buke I

dedicait writen in the language of the

Scottis natiounrsquo

Jamys IV myghtern a Alban

argemmynn

Radyo an Gernewegva

Radyo an Gernewegva yw towlenn

radyo yn Kernewek pub seythun restrys

yw gans Matthi Clarke ha dell leverir

yth yw an gwella ilow ha kows yrsquogan

taves kernewek Y hyllir goslowes orth

wwwanradyo com

Passhyon Agan

Arloedh gans Graham Sandercock

Hemm yw selys war areth gwrys yn 2015 ha

dyllys yn An Gannas an vlydhen na Dyllys arta

yw omma ha nebes ystynnys rag studhyoroyon

an peswora gradh yn arbennik ha karoryon agan yeth yn ledanna

Passhyon Agan Arloedh aswonnys

ynwedh avel Bardhonek an Passhyon ha

Mont Kalvari (gwers 162 arsquon jeves an

linenn lsquoBys yrsquon Mont a Galvarirsquo) a dhydh

arsquon peswardhegves kansblydhen

martesen a-dro dhe 1340 mes an

mammskrif a hevel bos arsquon 15ves

kansblydhen ha dasskrifys lies gweyth

may kevir fowtow yrsquon mammskrifow

arsquogan beus lemmyn Ytho martesen yth

yw tamm kottha ages gwariow an

Ordinali (1375)

An bardhonek a syns ynno 259 gwers

reyth Peub arsquos teves 8 linenn a 7

syllabenn marnas gwers 208 hag arsquon

jeves 10 linenn Byttegyns yn gwiryonedh

yrsquon mammskrif y honan skrifys yns avel

4 linenn a 14 syllabenn

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

6

Patron an rimyow yw ABABABAB

henn yw dhe leverel an kynsa harsquon tressa

linennow a rim an nessa harsquon peswora an

pympes harsquon hweghves harsquon seythves

harsquon ethves Moy es henna yn

gwiryonedh an kynsa tressa harsquon pympes

a rim harsquon nessa peswora harsquon hweghves

a rim kekkefrys

Rag ensampel yn kynsa gwers ni a

wel

Tas ha Mab harsquon Spyrys Sans

Hwi a bys a leun golonn

Re wrontyo dhywgh gras ha hwans

Dhe woslowes y Basshyon

Ha dhymmo gras ha skians

Dhrsquoy dherivas par lavarow

May fo dhe Dhuw y wordhyans

Ha selwyans dhersquon enevow

Yma moy es unn mammskrif Henry

Jenner kynsa Bardh Meur a Gernow

Gwas Mighal a grysi bos pymp

Re erell a lever bos moy Nyns yns i

oll dien ha nebes anedha arsquos teves

treylyans dhe Sowsnek Nyns yw es redya

an dornskrif mes yn kever kemmow1 yth

yw an tekst Kernewek arsquon moyha kewar

1 kemm + ow mutation

ASD Smith an bardh Caradar a gavas

bos marnas unn kemm gesys yn-mes yn

pub 74 linenn

An mammskrif hag yw aswonnys an

gwella yw gelwys Harley 1782 yn

Gwithti Predennek yrsquon dydhyow ma mes

yrsquon jeves kevrenn gans Eglossankres

ogas dhe Bennsans Kwarto byghan yw

braster an folennow ha skrifys war

leughkenn garow Yth yw an tekst unnsel

Kernewek a syns ynno delinyansow mes

an deg delinyans yw sempel ha nebes

garow aga gnas Ynwedh yma dew

dhasskrif yn Lyverva Bodley Rysoghen

hag onan yn Lyverva an Arghepskop

Lambeth Loundres

Perghenn an mammskrif ma (Harley

1782) a-dhiwedhes yrsquon 17ves kansblydhen

o William Scawen Treylys veu gans John

Keigwin a Borthynys ha dyllys fest yn

trog gans Davies Gilbert yn 1826 yn-

dann an hanow Mount Calvary (Mont

Kalvari) Nyns o Davies Gilbert hegar

vyth dhe Gernewek ow leverel bos da

ganso nag o kewsys na fella an yeth

Whitley Stokes 1830-1909 a dhellos

dyllans marthys gwell an mammskrif

Kernewek yn 1862 gans treylyans dhe

Sowsnek Whitley Stokes genys yn

Dulynn2 o laghyas iwerdhonek ha skoler

keltek meur y vri

2 Dulynn Dublin

Whitley

Stokes

Henry Jenner

(Gwas Mighal)

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

7

Robert Morton Nance (2a Bardh Meur

Kernow Mordon) a gevresegas an

Passhyon yn rannow harsquoga dyllo yrsquon

lyver-termyn lsquoKernowrsquo ynter 1934-6 ow

kwitha an gwersyow a 4 linenn ha 14

syllabenn ha Ray Edwards arsquon

kevresegas arta yn lsquoAn Lef Kernewekrsquo

81-103 1983

EG Retallack Hooper (3a Bardh

Meur Talek) arsquon dellos yn Kernewek

Unys gans treylyans dhe Sowsnek yn

1972 Herwydh Talek an Passhyon o

tresor Kernewek haval orth bardhonieth

dha yn yeth pynag hag y koedh dhe bub

studhyer a Gernewek y aswonn Dyllans

Talek arsquon jevo an furvas a 7 syllabenn hag

8 linenn

3 anpoeslevys unstressed

Goulvenn Pennaod a bareusas

treylyans yn Bretonek owth holya

dasskrif Whitley Stokes kevys yrsquon

Lyverva Genedhlek (Bibliothegraveque

Nationale) yn Paris ha dyllys gans

Preder yn 1980 Pennaod a grysi nag o pur

ogas an rimyow Martesen hemm yw

drefenn nag esa lytherenn skrifys yn

Kernewek nag yn Sowsnek rag

syllabenn finel anpoeslevys3 ha leverys

avel bogalenn ankler skrifys yn fenowgh

avel lsquoersquo yrsquon tekstow Martesen y fia esya

breusi hemma lemmyn gans Kernewek

Kemmyn ages gans lytherennans derowel

an tekst

Ray Edwards Kesva an Taves

Kernewek 1993 a dhellos mammskrif an

Passhyon treuslytherennans dhe

Gernewek Kemmyn ha treylyans dhe

Sowsnek yn furvas 7 syllabenn 8 linnenn

dhe bub gweres

Dyllans Edwards arsquon jeves meur a

notennow gramasek ha kampoellow a vri

hag ynwedh rol a dyffransow byghan dre

vras ynter Hooper ha Pennaod Ynwedh

yma krows-kampoellow4 pur vanylys yrsquon

bardhonek dhersquon peswar Aweyl an

Testament Nowydh ha dhe rannow an

Ordinali Rag ensampel yn gwers 42 yma

kampoellys Aweyl Matthew chaptra 26

gwersyow 17-25 Mark 14 12-20 Luk

22 8-21 ha Passio Christi (Passhyon

Krist) nessa gwari an Ordinali linennow

617-764

Y gommendyans yw meur dhe les

ynwedh hag a dhiskwedh rag ensampel

usadowyow lytherenna yrsquon mammskrif

4 krowskampoell cross reference

Mordon

Talek

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

8

lsquoursquo ha lsquovrsquo yw keschanjyadow5 lsquozrsquo yw

devnydhys yn fenowgh rag lsquodhrsquo Ena y

syw rannow war notennow yethek ha

lytherennans Dyllans pur dhown ha

skolheygyek yw lyver Edwards ha

dastyllys a-nowydh lemmyn gans an

Kesva an Taves Kernewek

Henry Jenner (1a Bardh Meur Gwas

Mihal) yn y Handbook of Cornish

Language (Dornlyver an Yeth Kernewek)

1904 a grys bos an mammskrif yrsquon

Gwithti Predennek an vershyon derowel

Ev a lever nag eus saw boghes yrsquon

bardhonek moy es derivas gwersys a

hwarvosow ynter DyrsquoSul Palm ha Myttin

Pask kemmerys diworth an aweylyow ha

keworransow a henhwedlow kresoesel

Brian Murdoch Cornish Literature

(Lyenn Kernewek) 1992 DS Brewer

Kargront arsquon jeves chaptra dien henwys

lsquoThe Poem of the Passionrsquo (Bardhonek an

Passhyon) folennow 19-40 An derivas

skoleryek ma a vir orth agan bardhonek

Kernewek yn kettestenn ledanna lyennek

europek ha katholek yrsquoga mysk

oberethow Sowsnek Frynkek Almaynek

ha Bretonek Yma lies gwedh gettuel ha

kehaval ynna mes dyffransow ynwedh

Rag konvedhes derivas Murdoch yn

tien yma edhomm a adhyskans akademek

yn lyenn kresoesel europek keffrys ha

skentoleth yn studhyansow biblek mes

gesyn dhe notya bos agan bardhonek

Kernewek par y savla dhersquon re skrifys yn

yethow erell ha kewsys yn ledanna

Arta yma kampoellow manylys

chaptra ha gwers ynter an bardhonek

harsquon aweylyow Kyn syw an derivas dre

vras an Bibel yma poeslev war

5 keschanjyadow interchangeable

wodhevyans Krist ha Maria Selwyans an

woslowysi yw poesek kyn nag eus ambos

a evyans dhersquon diwedh par dell gevir yn

yethow erell

Jane Bakere (lemmyn Jane French)

Cornish Ordinalia (Ordinali Kernewek)

(2nd dyllans amendys 2009 Kesva an

Taves Kernewek) a gehevel an bardhonek

harsquon gwari hag unnver yw hi aga bos

skrifys a-dro dhersquon keth termyn yrsquon 14ves

kansblydhen An wonisogneth hag ytho

an lyenn kresoesel o keswlasek drefenn

bos Kristonedh an ertach kemmyn

katholek ha Latin yrsquon oes na an yeth

dyskys pub le

Kepar ha Murdoch hi a re rol a

henhwedlow nag yw biblek Yma

testennow rag ensampel kemmerys

diworth an Historica Scholastica tekts an

12ves kansblydhen gans Petrus Comestor

harsquon Passyhon Frynkek Passion des

Jongleurs

Nebes testennow nag yw biblek yw

~ Yudas a lever bos Yesu fel hag a dhiank

martesen arsquon Yedhewon (gwersyow

38-40)

~ ny yll enev Yudas gasa y anow drefenn

ev dhe amma Krist hag yndellma y

gorf yw skwerdys dhe dharnow (106)

~ an gov a nagh gul kentrow rag an grows

ow leverel bos lovryjyon dhodho harsquoy

debel wreg arsquos gwra yn y le (154-160)

~ an goen diwri gwrys gans Maria yn

flogholeth Krist a dyv ganso hag ev

ow tevi

~ benyn nag yw henwys a gudh korf

Krist hag ev ow pos destryppys dhe

vos krowsys rag own ev dhe verwel

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

9

dre yeynder - martesen henhwedhel

Veronika (177)

~ Nikodemus owth elia korf Krist yn nos

~ Krist ow terri porthow ifarn (212-213)

~ an teyr Maria (241-251)

~ henhwedhel prenn an grows

~ ystynnans korf Krist dhrsquoy worra war an

grows

~ an 5475 goli

~ yaghheans Longinius dall

~ gwanans ympynnyon Krist gans an

gurun spern

Jane Bakere a dheriv ynwedh bos 29

gwers arsquon 259 pur haval orth rannow an

Ordinali ha 23 linenn yw poran an keth

Ple feu skrifys an Passhyon ha gans

piw Es yw profya y vos skrifys gans

managh po menegh dhe Gollji Glasneth

mes yma kevrenn ynwedh gans

Eglossankres kyn nag yw kler poran

prag

Ha prag y feu skrifys Heb mar rag

bos lennys yn eglosyow dhe brys Pask

martesen ow ri derivasow devosel an

Bibel dhe bobel leg an werin Yn konter

heb mar rannow an Ordinali o gwariow

dhe vos gwelys ha klewys yn plen an

gwari

An testennow yw biblek dre vras

selys war an peswar aweyl mes synsys

ynna ynwedh henhwedhlow kresoesel

par dell yw kampoellys a-ugh rag

ensampel diworth an Historica

Scholastica an Legenda Aurea an

Passion des Jongleurs Frynkek ha derivas

an Passhyon yn Sowsnek rag ensampel

an Northern Passion

An entent kler o selwyans an

wolowysi gwers 2

Seul a vynno bos selwys

Goslowes ow geryow

Byttegyns dhe benn an bardhonek

nyns eus ambos a evyans a 100 dydh po

hwath 500 dydh par dell vydh kevys yn

bardhonegow Frynkek Bretonek ha

Sowsnek

Nance a brofyas ynwedh bos an

mammskrif dasskrifys yn fenowgh may

feu skrifys kammwonisyow na ylli bos

gwrys gans an skrifer derowel Geryow re

beu dasskrifys le may teuth ha bos gwann

an ynk traweythyow yn kamm ha nyns

yw nebes geryow es aga redya

Arta dell leveris Talek Passhyon

Agan Arloedh yw tresor meur dhyn a dal

bos studhys genen oll kryjyek kynth on

po kyn nag on

An Veyn gans Mary Sutcliffe

treylys hag amendys dhiworth lsquoCornish

Folklorersquo gans Robert Huntrsquo

Yn lies le yn Kernow yma menhiryon

ha tollvenow gorrys ena gans agan

hengeughyon nans yw milvilyow a

vlydhynyow Martesen i a verk hen vedh

chyften kernewek po martesen tyller sans

le may hwrythya oferysi po berdh a aga

devosow

Unn men-an-tol ogas dhe Lanyon a

sev yn mysk an eythinegi war an woen

Nans yw lies blydhen tus a grysi yrsquon jevo

an men ma galloes dhe yaghhe lsquokleves an

myghternrsquo (yn Sowsnek-lsquoscrofularsquo) Res

o hembronk fleghes klevesys harsquoga gorra

noeth teyrgweyth dres an toll hag ena aga

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

10

movya teyrgweyth war an gwels dhiworth

an howlsedhes dhersquon howldrehevel

Hwath pella y leverir gwer ha

benynes ow kodhevel a gleves an keyn

mar passyens dres an toll a dhaskavsens

aga yeghes

Mar pe dew bynn a vrest gorrys gans

rach war amal a-wartha an men

govynnow dhersquon men a via gorthybys yn

hwir gans gwayans an pynnow

Yn lies le yth esa meyn koedhys an eyl

a-dreus y gila ha tus gans remm a

bedrevana dres an aswa yn-danna a vedha

rydhhes dhiworth payn hag evredhder

An kylghyow a venhiryon a veu

drehevys martesen gans an hen oferysi po

Drewydhyon avel templow rag aga

solempnitys kryjyk

Tus yn termynyow eus passyes a grysi

yth esa galloes barthusek yrsquon leow na

Ena ni a wel arwoedhyow sorr an Duwow

awos disakrans tus heb revrons neb a

dhefolas an jydh sakrys Ogas dhe

Eglosveryan yth esa kylgh a venhiryon

henwys lsquoAn Morenyow Lowenekrsquo hag yn

ogas dew venhir henwys lsquoAn Biboryonrsquo

An hwedhel yw gorthugherweyth

unn dyrsquoSul nebes morenyon dhiworth an

dreveglos owth ankevi mos dhe

vesperyow a wandras dhersquon parkow

Dew dhyowl toellwiskys avel piboryon

a dhallathas gwari ilow rag donsya An

morenyow yowynk a junyas an dons i a

dheuth ha bos moy ha moy yntanus an

dons o pur wyls hag ena yth esa

lughesenn dhiworth ebron gler neb arsquos

treusfurvyas i oll yn meyn Lemmyn i oll

a sev bys yrsquon jydh ma stag yn meyn bys

vynitha ha bys vynnari

Hwedhel kehaval yw derivys yn kever

an kylgh a nownsek men ogas dhersquon fordh

dhe Benn an Wlas henwys Boskawenn-

Woen Dew arall yw an Naw Moren yn

Sen Kolomm Veur hag onan arall yn Sen

Stedhyans An bagas ma yw henwys

lsquoHwerydh Gwyrghrsquo ha desevys yw aga

bos managhesow a asas aga lenji dhe

dhonsya Yn keth vaner derivys yw bos

an bagas henwys lsquoAn Hurlysirsquo

yonkoryon ow kwari Hurlya dyrsquoSul An

hwedhlow ma a ylli krevhe an dyskans a

irevrons rag an Sabot

Yth esa nebes meyn gans

skrifedhyow War an eyl an Men

Skrifys yn Pennwydh yma hanow

Rialobran po Bran-vras Ryel martesen

chyften ryel an ranndir na War y gila

yma skrifys yn Latin lsquoy hworwedh mab

Cunomorusrsquo Hanow arall a Cunomorus

yw Mark ha hemma yw hanow myghtern

ha tas Tristan dhiworth hwedhel lsquoTristan

hag Isoldarsquo onan arsquon brassa hwedhlow a

gerensa yrsquon bys

An veyn ma oll a re gowologow dhyn

a vysow agan gorhengeughyon

Notenn Ramasek gans Wella Brown

Nyns en drog pys pan redis an Notenn

Ramasek gans Yowann Parker a-dro

dhersquon ger lsquodrogrsquo (An Gannas mis-Hedra

f5) Ya Kemmynna us an ger lsquodrogrsquo a

vydh y skrifa a-rag an hanow gans aswa

yntredha strik po junys avel unn ger Fest

tanwa yw y skrifa wosa y hanow par dell

yw an kas yn BM 1285

marsquos happ drog orthwgh a rsquoskynn

but an event (one) bad for you will befall

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

11

Omma y tesevir bos an ger lsquodrogrsquo

skrifys yrsquon le ma rag may fe holyes gans

lsquoorthowghrsquo bad for you (cf GMK 152(8)

f 126)

Efan yw an keth ger dhe vos gwir

hanow OM 1628

kemmys drog eus ow koedha

hag yn lies le arall

Ger war-lergh gwra vri a

pes da mes drog pes

Servisyow Eglos dydhyasow avisys

An Revrond Chenon Jane Kneebone a

dhannvon kedhlow a-dro dhe servisyow a

dheu

3a mis Kevardhu Eglos Vudhek

Servis Asvens

10ves mis Kevardhu Chapel Sen Yv

Servis Nadelik

31ves mis Kevardhu Chapel Pons

Resulyen Servis Nadelik

7ves mis Genver Eglos an Bluw

Lannystyli Servis Stoel

Pella derivadow a-dhiworth

Rev Chenon Jane Kneebone

01637 873135

07966 703924

janekneebonegmailcom

Nawbedrek

A yllrsquota dismygi an ger a naw

lytherenn Py lies ger a moy es 3

lytherenn a yllrsquota kavoes res yw dhis

devnydhya pub lytherenn unnweyth yn

pub ger ha res yw dhis devnydhya an

lytherenn yn kres an pedrek yn pub ger

M E D

E L M

A R L

Gorthyp mis-Du 2017

karrigell

Koloven Bersonel

Nadelik 2017

1 Gorhemmynnadow arsquon gwella dhe bub

redyer An Gannas rag Nadelik harsquon

Vlydhen Nowydh 2018 dhiworthyn ni oll

Ni a wayt may hallo avonsya an yeth hag

yn despit dhersquon kaletteryow poes

aswonnys genen may hyllyn ni oll

mentena gologva bosedhek

Jori amp Beth Ansell ha teylu

2 Graham Sandercock Pennskrifer An

Gannas harsquoy deylu a garsa dannvon

gorhemmynnadow Nadelik an gwella

dhywgh hwi oll ha gans govenek y fydh

2018 kuv dhyn ni oll

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

12

A n G a n n a s 2 0 1 7

An Gannas 2017

An Gannas yw dyllys pub mis gans

Kowethas an Yeth Kernewek An

Skrifennyas yw Tim Hambly 12 Stret

an Duk Lannstevan Wartha Kernow

PL15 8HD 01566 773716

skrifennyasbtinternetcom

Pennskrifer An Ganna yw Graham

Sandercock hag yw lowen

degemmeres erthyglow ha skeusennow

dhe vos dyllys

grahamsandercockblueyondercouk

bys yn 2018

Nadelik 2017

Y fydh Gwedhen Owr ha Konsel an

Dre Lyskerrys ow kesoberi rag

pareusi Nadelik Lyskerrys Kanow yn

Kernewek ha golowys der an stretow

yn mysk hwarvosow erell

Pella derivadow diworth

admingoldentreeorguk

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

6

Patron an rimyow yw ABABABAB

henn yw dhe leverel an kynsa harsquon tressa

linennow a rim an nessa harsquon peswora an

pympes harsquon hweghves harsquon seythves

harsquon ethves Moy es henna yn

gwiryonedh an kynsa tressa harsquon pympes

a rim harsquon nessa peswora harsquon hweghves

a rim kekkefrys

Rag ensampel yn kynsa gwers ni a

wel

Tas ha Mab harsquon Spyrys Sans

Hwi a bys a leun golonn

Re wrontyo dhywgh gras ha hwans

Dhe woslowes y Basshyon

Ha dhymmo gras ha skians

Dhrsquoy dherivas par lavarow

May fo dhe Dhuw y wordhyans

Ha selwyans dhersquon enevow

Yma moy es unn mammskrif Henry

Jenner kynsa Bardh Meur a Gernow

Gwas Mighal a grysi bos pymp

Re erell a lever bos moy Nyns yns i

oll dien ha nebes anedha arsquos teves

treylyans dhe Sowsnek Nyns yw es redya

an dornskrif mes yn kever kemmow1 yth

yw an tekst Kernewek arsquon moyha kewar

1 kemm + ow mutation

ASD Smith an bardh Caradar a gavas

bos marnas unn kemm gesys yn-mes yn

pub 74 linenn

An mammskrif hag yw aswonnys an

gwella yw gelwys Harley 1782 yn

Gwithti Predennek yrsquon dydhyow ma mes

yrsquon jeves kevrenn gans Eglossankres

ogas dhe Bennsans Kwarto byghan yw

braster an folennow ha skrifys war

leughkenn garow Yth yw an tekst unnsel

Kernewek a syns ynno delinyansow mes

an deg delinyans yw sempel ha nebes

garow aga gnas Ynwedh yma dew

dhasskrif yn Lyverva Bodley Rysoghen

hag onan yn Lyverva an Arghepskop

Lambeth Loundres

Perghenn an mammskrif ma (Harley

1782) a-dhiwedhes yrsquon 17ves kansblydhen

o William Scawen Treylys veu gans John

Keigwin a Borthynys ha dyllys fest yn

trog gans Davies Gilbert yn 1826 yn-

dann an hanow Mount Calvary (Mont

Kalvari) Nyns o Davies Gilbert hegar

vyth dhe Gernewek ow leverel bos da

ganso nag o kewsys na fella an yeth

Whitley Stokes 1830-1909 a dhellos

dyllans marthys gwell an mammskrif

Kernewek yn 1862 gans treylyans dhe

Sowsnek Whitley Stokes genys yn

Dulynn2 o laghyas iwerdhonek ha skoler

keltek meur y vri

2 Dulynn Dublin

Whitley

Stokes

Henry Jenner

(Gwas Mighal)

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

7

Robert Morton Nance (2a Bardh Meur

Kernow Mordon) a gevresegas an

Passhyon yn rannow harsquoga dyllo yrsquon

lyver-termyn lsquoKernowrsquo ynter 1934-6 ow

kwitha an gwersyow a 4 linenn ha 14

syllabenn ha Ray Edwards arsquon

kevresegas arta yn lsquoAn Lef Kernewekrsquo

81-103 1983

EG Retallack Hooper (3a Bardh

Meur Talek) arsquon dellos yn Kernewek

Unys gans treylyans dhe Sowsnek yn

1972 Herwydh Talek an Passhyon o

tresor Kernewek haval orth bardhonieth

dha yn yeth pynag hag y koedh dhe bub

studhyer a Gernewek y aswonn Dyllans

Talek arsquon jevo an furvas a 7 syllabenn hag

8 linenn

3 anpoeslevys unstressed

Goulvenn Pennaod a bareusas

treylyans yn Bretonek owth holya

dasskrif Whitley Stokes kevys yrsquon

Lyverva Genedhlek (Bibliothegraveque

Nationale) yn Paris ha dyllys gans

Preder yn 1980 Pennaod a grysi nag o pur

ogas an rimyow Martesen hemm yw

drefenn nag esa lytherenn skrifys yn

Kernewek nag yn Sowsnek rag

syllabenn finel anpoeslevys3 ha leverys

avel bogalenn ankler skrifys yn fenowgh

avel lsquoersquo yrsquon tekstow Martesen y fia esya

breusi hemma lemmyn gans Kernewek

Kemmyn ages gans lytherennans derowel

an tekst

Ray Edwards Kesva an Taves

Kernewek 1993 a dhellos mammskrif an

Passhyon treuslytherennans dhe

Gernewek Kemmyn ha treylyans dhe

Sowsnek yn furvas 7 syllabenn 8 linnenn

dhe bub gweres

Dyllans Edwards arsquon jeves meur a

notennow gramasek ha kampoellow a vri

hag ynwedh rol a dyffransow byghan dre

vras ynter Hooper ha Pennaod Ynwedh

yma krows-kampoellow4 pur vanylys yrsquon

bardhonek dhersquon peswar Aweyl an

Testament Nowydh ha dhe rannow an

Ordinali Rag ensampel yn gwers 42 yma

kampoellys Aweyl Matthew chaptra 26

gwersyow 17-25 Mark 14 12-20 Luk

22 8-21 ha Passio Christi (Passhyon

Krist) nessa gwari an Ordinali linennow

617-764

Y gommendyans yw meur dhe les

ynwedh hag a dhiskwedh rag ensampel

usadowyow lytherenna yrsquon mammskrif

4 krowskampoell cross reference

Mordon

Talek

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

8

lsquoursquo ha lsquovrsquo yw keschanjyadow5 lsquozrsquo yw

devnydhys yn fenowgh rag lsquodhrsquo Ena y

syw rannow war notennow yethek ha

lytherennans Dyllans pur dhown ha

skolheygyek yw lyver Edwards ha

dastyllys a-nowydh lemmyn gans an

Kesva an Taves Kernewek

Henry Jenner (1a Bardh Meur Gwas

Mihal) yn y Handbook of Cornish

Language (Dornlyver an Yeth Kernewek)

1904 a grys bos an mammskrif yrsquon

Gwithti Predennek an vershyon derowel

Ev a lever nag eus saw boghes yrsquon

bardhonek moy es derivas gwersys a

hwarvosow ynter DyrsquoSul Palm ha Myttin

Pask kemmerys diworth an aweylyow ha

keworransow a henhwedlow kresoesel

Brian Murdoch Cornish Literature

(Lyenn Kernewek) 1992 DS Brewer

Kargront arsquon jeves chaptra dien henwys

lsquoThe Poem of the Passionrsquo (Bardhonek an

Passhyon) folennow 19-40 An derivas

skoleryek ma a vir orth agan bardhonek

Kernewek yn kettestenn ledanna lyennek

europek ha katholek yrsquoga mysk

oberethow Sowsnek Frynkek Almaynek

ha Bretonek Yma lies gwedh gettuel ha

kehaval ynna mes dyffransow ynwedh

Rag konvedhes derivas Murdoch yn

tien yma edhomm a adhyskans akademek

yn lyenn kresoesel europek keffrys ha

skentoleth yn studhyansow biblek mes

gesyn dhe notya bos agan bardhonek

Kernewek par y savla dhersquon re skrifys yn

yethow erell ha kewsys yn ledanna

Arta yma kampoellow manylys

chaptra ha gwers ynter an bardhonek

harsquon aweylyow Kyn syw an derivas dre

vras an Bibel yma poeslev war

5 keschanjyadow interchangeable

wodhevyans Krist ha Maria Selwyans an

woslowysi yw poesek kyn nag eus ambos

a evyans dhersquon diwedh par dell gevir yn

yethow erell

Jane Bakere (lemmyn Jane French)

Cornish Ordinalia (Ordinali Kernewek)

(2nd dyllans amendys 2009 Kesva an

Taves Kernewek) a gehevel an bardhonek

harsquon gwari hag unnver yw hi aga bos

skrifys a-dro dhersquon keth termyn yrsquon 14ves

kansblydhen An wonisogneth hag ytho

an lyenn kresoesel o keswlasek drefenn

bos Kristonedh an ertach kemmyn

katholek ha Latin yrsquon oes na an yeth

dyskys pub le

Kepar ha Murdoch hi a re rol a

henhwedlow nag yw biblek Yma

testennow rag ensampel kemmerys

diworth an Historica Scholastica tekts an

12ves kansblydhen gans Petrus Comestor

harsquon Passyhon Frynkek Passion des

Jongleurs

Nebes testennow nag yw biblek yw

~ Yudas a lever bos Yesu fel hag a dhiank

martesen arsquon Yedhewon (gwersyow

38-40)

~ ny yll enev Yudas gasa y anow drefenn

ev dhe amma Krist hag yndellma y

gorf yw skwerdys dhe dharnow (106)

~ an gov a nagh gul kentrow rag an grows

ow leverel bos lovryjyon dhodho harsquoy

debel wreg arsquos gwra yn y le (154-160)

~ an goen diwri gwrys gans Maria yn

flogholeth Krist a dyv ganso hag ev

ow tevi

~ benyn nag yw henwys a gudh korf

Krist hag ev ow pos destryppys dhe

vos krowsys rag own ev dhe verwel

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

9

dre yeynder - martesen henhwedhel

Veronika (177)

~ Nikodemus owth elia korf Krist yn nos

~ Krist ow terri porthow ifarn (212-213)

~ an teyr Maria (241-251)

~ henhwedhel prenn an grows

~ ystynnans korf Krist dhrsquoy worra war an

grows

~ an 5475 goli

~ yaghheans Longinius dall

~ gwanans ympynnyon Krist gans an

gurun spern

Jane Bakere a dheriv ynwedh bos 29

gwers arsquon 259 pur haval orth rannow an

Ordinali ha 23 linenn yw poran an keth

Ple feu skrifys an Passhyon ha gans

piw Es yw profya y vos skrifys gans

managh po menegh dhe Gollji Glasneth

mes yma kevrenn ynwedh gans

Eglossankres kyn nag yw kler poran

prag

Ha prag y feu skrifys Heb mar rag

bos lennys yn eglosyow dhe brys Pask

martesen ow ri derivasow devosel an

Bibel dhe bobel leg an werin Yn konter

heb mar rannow an Ordinali o gwariow

dhe vos gwelys ha klewys yn plen an

gwari

An testennow yw biblek dre vras

selys war an peswar aweyl mes synsys

ynna ynwedh henhwedhlow kresoesel

par dell yw kampoellys a-ugh rag

ensampel diworth an Historica

Scholastica an Legenda Aurea an

Passion des Jongleurs Frynkek ha derivas

an Passhyon yn Sowsnek rag ensampel

an Northern Passion

An entent kler o selwyans an

wolowysi gwers 2

Seul a vynno bos selwys

Goslowes ow geryow

Byttegyns dhe benn an bardhonek

nyns eus ambos a evyans a 100 dydh po

hwath 500 dydh par dell vydh kevys yn

bardhonegow Frynkek Bretonek ha

Sowsnek

Nance a brofyas ynwedh bos an

mammskrif dasskrifys yn fenowgh may

feu skrifys kammwonisyow na ylli bos

gwrys gans an skrifer derowel Geryow re

beu dasskrifys le may teuth ha bos gwann

an ynk traweythyow yn kamm ha nyns

yw nebes geryow es aga redya

Arta dell leveris Talek Passhyon

Agan Arloedh yw tresor meur dhyn a dal

bos studhys genen oll kryjyek kynth on

po kyn nag on

An Veyn gans Mary Sutcliffe

treylys hag amendys dhiworth lsquoCornish

Folklorersquo gans Robert Huntrsquo

Yn lies le yn Kernow yma menhiryon

ha tollvenow gorrys ena gans agan

hengeughyon nans yw milvilyow a

vlydhynyow Martesen i a verk hen vedh

chyften kernewek po martesen tyller sans

le may hwrythya oferysi po berdh a aga

devosow

Unn men-an-tol ogas dhe Lanyon a

sev yn mysk an eythinegi war an woen

Nans yw lies blydhen tus a grysi yrsquon jevo

an men ma galloes dhe yaghhe lsquokleves an

myghternrsquo (yn Sowsnek-lsquoscrofularsquo) Res

o hembronk fleghes klevesys harsquoga gorra

noeth teyrgweyth dres an toll hag ena aga

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

10

movya teyrgweyth war an gwels dhiworth

an howlsedhes dhersquon howldrehevel

Hwath pella y leverir gwer ha

benynes ow kodhevel a gleves an keyn

mar passyens dres an toll a dhaskavsens

aga yeghes

Mar pe dew bynn a vrest gorrys gans

rach war amal a-wartha an men

govynnow dhersquon men a via gorthybys yn

hwir gans gwayans an pynnow

Yn lies le yth esa meyn koedhys an eyl

a-dreus y gila ha tus gans remm a

bedrevana dres an aswa yn-danna a vedha

rydhhes dhiworth payn hag evredhder

An kylghyow a venhiryon a veu

drehevys martesen gans an hen oferysi po

Drewydhyon avel templow rag aga

solempnitys kryjyk

Tus yn termynyow eus passyes a grysi

yth esa galloes barthusek yrsquon leow na

Ena ni a wel arwoedhyow sorr an Duwow

awos disakrans tus heb revrons neb a

dhefolas an jydh sakrys Ogas dhe

Eglosveryan yth esa kylgh a venhiryon

henwys lsquoAn Morenyow Lowenekrsquo hag yn

ogas dew venhir henwys lsquoAn Biboryonrsquo

An hwedhel yw gorthugherweyth

unn dyrsquoSul nebes morenyon dhiworth an

dreveglos owth ankevi mos dhe

vesperyow a wandras dhersquon parkow

Dew dhyowl toellwiskys avel piboryon

a dhallathas gwari ilow rag donsya An

morenyow yowynk a junyas an dons i a

dheuth ha bos moy ha moy yntanus an

dons o pur wyls hag ena yth esa

lughesenn dhiworth ebron gler neb arsquos

treusfurvyas i oll yn meyn Lemmyn i oll

a sev bys yrsquon jydh ma stag yn meyn bys

vynitha ha bys vynnari

Hwedhel kehaval yw derivys yn kever

an kylgh a nownsek men ogas dhersquon fordh

dhe Benn an Wlas henwys Boskawenn-

Woen Dew arall yw an Naw Moren yn

Sen Kolomm Veur hag onan arall yn Sen

Stedhyans An bagas ma yw henwys

lsquoHwerydh Gwyrghrsquo ha desevys yw aga

bos managhesow a asas aga lenji dhe

dhonsya Yn keth vaner derivys yw bos

an bagas henwys lsquoAn Hurlysirsquo

yonkoryon ow kwari Hurlya dyrsquoSul An

hwedhlow ma a ylli krevhe an dyskans a

irevrons rag an Sabot

Yth esa nebes meyn gans

skrifedhyow War an eyl an Men

Skrifys yn Pennwydh yma hanow

Rialobran po Bran-vras Ryel martesen

chyften ryel an ranndir na War y gila

yma skrifys yn Latin lsquoy hworwedh mab

Cunomorusrsquo Hanow arall a Cunomorus

yw Mark ha hemma yw hanow myghtern

ha tas Tristan dhiworth hwedhel lsquoTristan

hag Isoldarsquo onan arsquon brassa hwedhlow a

gerensa yrsquon bys

An veyn ma oll a re gowologow dhyn

a vysow agan gorhengeughyon

Notenn Ramasek gans Wella Brown

Nyns en drog pys pan redis an Notenn

Ramasek gans Yowann Parker a-dro

dhersquon ger lsquodrogrsquo (An Gannas mis-Hedra

f5) Ya Kemmynna us an ger lsquodrogrsquo a

vydh y skrifa a-rag an hanow gans aswa

yntredha strik po junys avel unn ger Fest

tanwa yw y skrifa wosa y hanow par dell

yw an kas yn BM 1285

marsquos happ drog orthwgh a rsquoskynn

but an event (one) bad for you will befall

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

11

Omma y tesevir bos an ger lsquodrogrsquo

skrifys yrsquon le ma rag may fe holyes gans

lsquoorthowghrsquo bad for you (cf GMK 152(8)

f 126)

Efan yw an keth ger dhe vos gwir

hanow OM 1628

kemmys drog eus ow koedha

hag yn lies le arall

Ger war-lergh gwra vri a

pes da mes drog pes

Servisyow Eglos dydhyasow avisys

An Revrond Chenon Jane Kneebone a

dhannvon kedhlow a-dro dhe servisyow a

dheu

3a mis Kevardhu Eglos Vudhek

Servis Asvens

10ves mis Kevardhu Chapel Sen Yv

Servis Nadelik

31ves mis Kevardhu Chapel Pons

Resulyen Servis Nadelik

7ves mis Genver Eglos an Bluw

Lannystyli Servis Stoel

Pella derivadow a-dhiworth

Rev Chenon Jane Kneebone

01637 873135

07966 703924

janekneebonegmailcom

Nawbedrek

A yllrsquota dismygi an ger a naw

lytherenn Py lies ger a moy es 3

lytherenn a yllrsquota kavoes res yw dhis

devnydhya pub lytherenn unnweyth yn

pub ger ha res yw dhis devnydhya an

lytherenn yn kres an pedrek yn pub ger

M E D

E L M

A R L

Gorthyp mis-Du 2017

karrigell

Koloven Bersonel

Nadelik 2017

1 Gorhemmynnadow arsquon gwella dhe bub

redyer An Gannas rag Nadelik harsquon

Vlydhen Nowydh 2018 dhiworthyn ni oll

Ni a wayt may hallo avonsya an yeth hag

yn despit dhersquon kaletteryow poes

aswonnys genen may hyllyn ni oll

mentena gologva bosedhek

Jori amp Beth Ansell ha teylu

2 Graham Sandercock Pennskrifer An

Gannas harsquoy deylu a garsa dannvon

gorhemmynnadow Nadelik an gwella

dhywgh hwi oll ha gans govenek y fydh

2018 kuv dhyn ni oll

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

12

A n G a n n a s 2 0 1 7

An Gannas 2017

An Gannas yw dyllys pub mis gans

Kowethas an Yeth Kernewek An

Skrifennyas yw Tim Hambly 12 Stret

an Duk Lannstevan Wartha Kernow

PL15 8HD 01566 773716

skrifennyasbtinternetcom

Pennskrifer An Ganna yw Graham

Sandercock hag yw lowen

degemmeres erthyglow ha skeusennow

dhe vos dyllys

grahamsandercockblueyondercouk

bys yn 2018

Nadelik 2017

Y fydh Gwedhen Owr ha Konsel an

Dre Lyskerrys ow kesoberi rag

pareusi Nadelik Lyskerrys Kanow yn

Kernewek ha golowys der an stretow

yn mysk hwarvosow erell

Pella derivadow diworth

admingoldentreeorguk

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

7

Robert Morton Nance (2a Bardh Meur

Kernow Mordon) a gevresegas an

Passhyon yn rannow harsquoga dyllo yrsquon

lyver-termyn lsquoKernowrsquo ynter 1934-6 ow

kwitha an gwersyow a 4 linenn ha 14

syllabenn ha Ray Edwards arsquon

kevresegas arta yn lsquoAn Lef Kernewekrsquo

81-103 1983

EG Retallack Hooper (3a Bardh

Meur Talek) arsquon dellos yn Kernewek

Unys gans treylyans dhe Sowsnek yn

1972 Herwydh Talek an Passhyon o

tresor Kernewek haval orth bardhonieth

dha yn yeth pynag hag y koedh dhe bub

studhyer a Gernewek y aswonn Dyllans

Talek arsquon jevo an furvas a 7 syllabenn hag

8 linenn

3 anpoeslevys unstressed

Goulvenn Pennaod a bareusas

treylyans yn Bretonek owth holya

dasskrif Whitley Stokes kevys yrsquon

Lyverva Genedhlek (Bibliothegraveque

Nationale) yn Paris ha dyllys gans

Preder yn 1980 Pennaod a grysi nag o pur

ogas an rimyow Martesen hemm yw

drefenn nag esa lytherenn skrifys yn

Kernewek nag yn Sowsnek rag

syllabenn finel anpoeslevys3 ha leverys

avel bogalenn ankler skrifys yn fenowgh

avel lsquoersquo yrsquon tekstow Martesen y fia esya

breusi hemma lemmyn gans Kernewek

Kemmyn ages gans lytherennans derowel

an tekst

Ray Edwards Kesva an Taves

Kernewek 1993 a dhellos mammskrif an

Passhyon treuslytherennans dhe

Gernewek Kemmyn ha treylyans dhe

Sowsnek yn furvas 7 syllabenn 8 linnenn

dhe bub gweres

Dyllans Edwards arsquon jeves meur a

notennow gramasek ha kampoellow a vri

hag ynwedh rol a dyffransow byghan dre

vras ynter Hooper ha Pennaod Ynwedh

yma krows-kampoellow4 pur vanylys yrsquon

bardhonek dhersquon peswar Aweyl an

Testament Nowydh ha dhe rannow an

Ordinali Rag ensampel yn gwers 42 yma

kampoellys Aweyl Matthew chaptra 26

gwersyow 17-25 Mark 14 12-20 Luk

22 8-21 ha Passio Christi (Passhyon

Krist) nessa gwari an Ordinali linennow

617-764

Y gommendyans yw meur dhe les

ynwedh hag a dhiskwedh rag ensampel

usadowyow lytherenna yrsquon mammskrif

4 krowskampoell cross reference

Mordon

Talek

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

8

lsquoursquo ha lsquovrsquo yw keschanjyadow5 lsquozrsquo yw

devnydhys yn fenowgh rag lsquodhrsquo Ena y

syw rannow war notennow yethek ha

lytherennans Dyllans pur dhown ha

skolheygyek yw lyver Edwards ha

dastyllys a-nowydh lemmyn gans an

Kesva an Taves Kernewek

Henry Jenner (1a Bardh Meur Gwas

Mihal) yn y Handbook of Cornish

Language (Dornlyver an Yeth Kernewek)

1904 a grys bos an mammskrif yrsquon

Gwithti Predennek an vershyon derowel

Ev a lever nag eus saw boghes yrsquon

bardhonek moy es derivas gwersys a

hwarvosow ynter DyrsquoSul Palm ha Myttin

Pask kemmerys diworth an aweylyow ha

keworransow a henhwedlow kresoesel

Brian Murdoch Cornish Literature

(Lyenn Kernewek) 1992 DS Brewer

Kargront arsquon jeves chaptra dien henwys

lsquoThe Poem of the Passionrsquo (Bardhonek an

Passhyon) folennow 19-40 An derivas

skoleryek ma a vir orth agan bardhonek

Kernewek yn kettestenn ledanna lyennek

europek ha katholek yrsquoga mysk

oberethow Sowsnek Frynkek Almaynek

ha Bretonek Yma lies gwedh gettuel ha

kehaval ynna mes dyffransow ynwedh

Rag konvedhes derivas Murdoch yn

tien yma edhomm a adhyskans akademek

yn lyenn kresoesel europek keffrys ha

skentoleth yn studhyansow biblek mes

gesyn dhe notya bos agan bardhonek

Kernewek par y savla dhersquon re skrifys yn

yethow erell ha kewsys yn ledanna

Arta yma kampoellow manylys

chaptra ha gwers ynter an bardhonek

harsquon aweylyow Kyn syw an derivas dre

vras an Bibel yma poeslev war

5 keschanjyadow interchangeable

wodhevyans Krist ha Maria Selwyans an

woslowysi yw poesek kyn nag eus ambos

a evyans dhersquon diwedh par dell gevir yn

yethow erell

Jane Bakere (lemmyn Jane French)

Cornish Ordinalia (Ordinali Kernewek)

(2nd dyllans amendys 2009 Kesva an

Taves Kernewek) a gehevel an bardhonek

harsquon gwari hag unnver yw hi aga bos

skrifys a-dro dhersquon keth termyn yrsquon 14ves

kansblydhen An wonisogneth hag ytho

an lyenn kresoesel o keswlasek drefenn

bos Kristonedh an ertach kemmyn

katholek ha Latin yrsquon oes na an yeth

dyskys pub le

Kepar ha Murdoch hi a re rol a

henhwedlow nag yw biblek Yma

testennow rag ensampel kemmerys

diworth an Historica Scholastica tekts an

12ves kansblydhen gans Petrus Comestor

harsquon Passyhon Frynkek Passion des

Jongleurs

Nebes testennow nag yw biblek yw

~ Yudas a lever bos Yesu fel hag a dhiank

martesen arsquon Yedhewon (gwersyow

38-40)

~ ny yll enev Yudas gasa y anow drefenn

ev dhe amma Krist hag yndellma y

gorf yw skwerdys dhe dharnow (106)

~ an gov a nagh gul kentrow rag an grows

ow leverel bos lovryjyon dhodho harsquoy

debel wreg arsquos gwra yn y le (154-160)

~ an goen diwri gwrys gans Maria yn

flogholeth Krist a dyv ganso hag ev

ow tevi

~ benyn nag yw henwys a gudh korf

Krist hag ev ow pos destryppys dhe

vos krowsys rag own ev dhe verwel

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

9

dre yeynder - martesen henhwedhel

Veronika (177)

~ Nikodemus owth elia korf Krist yn nos

~ Krist ow terri porthow ifarn (212-213)

~ an teyr Maria (241-251)

~ henhwedhel prenn an grows

~ ystynnans korf Krist dhrsquoy worra war an

grows

~ an 5475 goli

~ yaghheans Longinius dall

~ gwanans ympynnyon Krist gans an

gurun spern

Jane Bakere a dheriv ynwedh bos 29

gwers arsquon 259 pur haval orth rannow an

Ordinali ha 23 linenn yw poran an keth

Ple feu skrifys an Passhyon ha gans

piw Es yw profya y vos skrifys gans

managh po menegh dhe Gollji Glasneth

mes yma kevrenn ynwedh gans

Eglossankres kyn nag yw kler poran

prag

Ha prag y feu skrifys Heb mar rag

bos lennys yn eglosyow dhe brys Pask

martesen ow ri derivasow devosel an

Bibel dhe bobel leg an werin Yn konter

heb mar rannow an Ordinali o gwariow

dhe vos gwelys ha klewys yn plen an

gwari

An testennow yw biblek dre vras

selys war an peswar aweyl mes synsys

ynna ynwedh henhwedhlow kresoesel

par dell yw kampoellys a-ugh rag

ensampel diworth an Historica

Scholastica an Legenda Aurea an

Passion des Jongleurs Frynkek ha derivas

an Passhyon yn Sowsnek rag ensampel

an Northern Passion

An entent kler o selwyans an

wolowysi gwers 2

Seul a vynno bos selwys

Goslowes ow geryow

Byttegyns dhe benn an bardhonek

nyns eus ambos a evyans a 100 dydh po

hwath 500 dydh par dell vydh kevys yn

bardhonegow Frynkek Bretonek ha

Sowsnek

Nance a brofyas ynwedh bos an

mammskrif dasskrifys yn fenowgh may

feu skrifys kammwonisyow na ylli bos

gwrys gans an skrifer derowel Geryow re

beu dasskrifys le may teuth ha bos gwann

an ynk traweythyow yn kamm ha nyns

yw nebes geryow es aga redya

Arta dell leveris Talek Passhyon

Agan Arloedh yw tresor meur dhyn a dal

bos studhys genen oll kryjyek kynth on

po kyn nag on

An Veyn gans Mary Sutcliffe

treylys hag amendys dhiworth lsquoCornish

Folklorersquo gans Robert Huntrsquo

Yn lies le yn Kernow yma menhiryon

ha tollvenow gorrys ena gans agan

hengeughyon nans yw milvilyow a

vlydhynyow Martesen i a verk hen vedh

chyften kernewek po martesen tyller sans

le may hwrythya oferysi po berdh a aga

devosow

Unn men-an-tol ogas dhe Lanyon a

sev yn mysk an eythinegi war an woen

Nans yw lies blydhen tus a grysi yrsquon jevo

an men ma galloes dhe yaghhe lsquokleves an

myghternrsquo (yn Sowsnek-lsquoscrofularsquo) Res

o hembronk fleghes klevesys harsquoga gorra

noeth teyrgweyth dres an toll hag ena aga

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

10

movya teyrgweyth war an gwels dhiworth

an howlsedhes dhersquon howldrehevel

Hwath pella y leverir gwer ha

benynes ow kodhevel a gleves an keyn

mar passyens dres an toll a dhaskavsens

aga yeghes

Mar pe dew bynn a vrest gorrys gans

rach war amal a-wartha an men

govynnow dhersquon men a via gorthybys yn

hwir gans gwayans an pynnow

Yn lies le yth esa meyn koedhys an eyl

a-dreus y gila ha tus gans remm a

bedrevana dres an aswa yn-danna a vedha

rydhhes dhiworth payn hag evredhder

An kylghyow a venhiryon a veu

drehevys martesen gans an hen oferysi po

Drewydhyon avel templow rag aga

solempnitys kryjyk

Tus yn termynyow eus passyes a grysi

yth esa galloes barthusek yrsquon leow na

Ena ni a wel arwoedhyow sorr an Duwow

awos disakrans tus heb revrons neb a

dhefolas an jydh sakrys Ogas dhe

Eglosveryan yth esa kylgh a venhiryon

henwys lsquoAn Morenyow Lowenekrsquo hag yn

ogas dew venhir henwys lsquoAn Biboryonrsquo

An hwedhel yw gorthugherweyth

unn dyrsquoSul nebes morenyon dhiworth an

dreveglos owth ankevi mos dhe

vesperyow a wandras dhersquon parkow

Dew dhyowl toellwiskys avel piboryon

a dhallathas gwari ilow rag donsya An

morenyow yowynk a junyas an dons i a

dheuth ha bos moy ha moy yntanus an

dons o pur wyls hag ena yth esa

lughesenn dhiworth ebron gler neb arsquos

treusfurvyas i oll yn meyn Lemmyn i oll

a sev bys yrsquon jydh ma stag yn meyn bys

vynitha ha bys vynnari

Hwedhel kehaval yw derivys yn kever

an kylgh a nownsek men ogas dhersquon fordh

dhe Benn an Wlas henwys Boskawenn-

Woen Dew arall yw an Naw Moren yn

Sen Kolomm Veur hag onan arall yn Sen

Stedhyans An bagas ma yw henwys

lsquoHwerydh Gwyrghrsquo ha desevys yw aga

bos managhesow a asas aga lenji dhe

dhonsya Yn keth vaner derivys yw bos

an bagas henwys lsquoAn Hurlysirsquo

yonkoryon ow kwari Hurlya dyrsquoSul An

hwedhlow ma a ylli krevhe an dyskans a

irevrons rag an Sabot

Yth esa nebes meyn gans

skrifedhyow War an eyl an Men

Skrifys yn Pennwydh yma hanow

Rialobran po Bran-vras Ryel martesen

chyften ryel an ranndir na War y gila

yma skrifys yn Latin lsquoy hworwedh mab

Cunomorusrsquo Hanow arall a Cunomorus

yw Mark ha hemma yw hanow myghtern

ha tas Tristan dhiworth hwedhel lsquoTristan

hag Isoldarsquo onan arsquon brassa hwedhlow a

gerensa yrsquon bys

An veyn ma oll a re gowologow dhyn

a vysow agan gorhengeughyon

Notenn Ramasek gans Wella Brown

Nyns en drog pys pan redis an Notenn

Ramasek gans Yowann Parker a-dro

dhersquon ger lsquodrogrsquo (An Gannas mis-Hedra

f5) Ya Kemmynna us an ger lsquodrogrsquo a

vydh y skrifa a-rag an hanow gans aswa

yntredha strik po junys avel unn ger Fest

tanwa yw y skrifa wosa y hanow par dell

yw an kas yn BM 1285

marsquos happ drog orthwgh a rsquoskynn

but an event (one) bad for you will befall

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

11

Omma y tesevir bos an ger lsquodrogrsquo

skrifys yrsquon le ma rag may fe holyes gans

lsquoorthowghrsquo bad for you (cf GMK 152(8)

f 126)

Efan yw an keth ger dhe vos gwir

hanow OM 1628

kemmys drog eus ow koedha

hag yn lies le arall

Ger war-lergh gwra vri a

pes da mes drog pes

Servisyow Eglos dydhyasow avisys

An Revrond Chenon Jane Kneebone a

dhannvon kedhlow a-dro dhe servisyow a

dheu

3a mis Kevardhu Eglos Vudhek

Servis Asvens

10ves mis Kevardhu Chapel Sen Yv

Servis Nadelik

31ves mis Kevardhu Chapel Pons

Resulyen Servis Nadelik

7ves mis Genver Eglos an Bluw

Lannystyli Servis Stoel

Pella derivadow a-dhiworth

Rev Chenon Jane Kneebone

01637 873135

07966 703924

janekneebonegmailcom

Nawbedrek

A yllrsquota dismygi an ger a naw

lytherenn Py lies ger a moy es 3

lytherenn a yllrsquota kavoes res yw dhis

devnydhya pub lytherenn unnweyth yn

pub ger ha res yw dhis devnydhya an

lytherenn yn kres an pedrek yn pub ger

M E D

E L M

A R L

Gorthyp mis-Du 2017

karrigell

Koloven Bersonel

Nadelik 2017

1 Gorhemmynnadow arsquon gwella dhe bub

redyer An Gannas rag Nadelik harsquon

Vlydhen Nowydh 2018 dhiworthyn ni oll

Ni a wayt may hallo avonsya an yeth hag

yn despit dhersquon kaletteryow poes

aswonnys genen may hyllyn ni oll

mentena gologva bosedhek

Jori amp Beth Ansell ha teylu

2 Graham Sandercock Pennskrifer An

Gannas harsquoy deylu a garsa dannvon

gorhemmynnadow Nadelik an gwella

dhywgh hwi oll ha gans govenek y fydh

2018 kuv dhyn ni oll

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

12

A n G a n n a s 2 0 1 7

An Gannas 2017

An Gannas yw dyllys pub mis gans

Kowethas an Yeth Kernewek An

Skrifennyas yw Tim Hambly 12 Stret

an Duk Lannstevan Wartha Kernow

PL15 8HD 01566 773716

skrifennyasbtinternetcom

Pennskrifer An Ganna yw Graham

Sandercock hag yw lowen

degemmeres erthyglow ha skeusennow

dhe vos dyllys

grahamsandercockblueyondercouk

bys yn 2018

Nadelik 2017

Y fydh Gwedhen Owr ha Konsel an

Dre Lyskerrys ow kesoberi rag

pareusi Nadelik Lyskerrys Kanow yn

Kernewek ha golowys der an stretow

yn mysk hwarvosow erell

Pella derivadow diworth

admingoldentreeorguk

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

8

lsquoursquo ha lsquovrsquo yw keschanjyadow5 lsquozrsquo yw

devnydhys yn fenowgh rag lsquodhrsquo Ena y

syw rannow war notennow yethek ha

lytherennans Dyllans pur dhown ha

skolheygyek yw lyver Edwards ha

dastyllys a-nowydh lemmyn gans an

Kesva an Taves Kernewek

Henry Jenner (1a Bardh Meur Gwas

Mihal) yn y Handbook of Cornish

Language (Dornlyver an Yeth Kernewek)

1904 a grys bos an mammskrif yrsquon

Gwithti Predennek an vershyon derowel

Ev a lever nag eus saw boghes yrsquon

bardhonek moy es derivas gwersys a

hwarvosow ynter DyrsquoSul Palm ha Myttin

Pask kemmerys diworth an aweylyow ha

keworransow a henhwedlow kresoesel

Brian Murdoch Cornish Literature

(Lyenn Kernewek) 1992 DS Brewer

Kargront arsquon jeves chaptra dien henwys

lsquoThe Poem of the Passionrsquo (Bardhonek an

Passhyon) folennow 19-40 An derivas

skoleryek ma a vir orth agan bardhonek

Kernewek yn kettestenn ledanna lyennek

europek ha katholek yrsquoga mysk

oberethow Sowsnek Frynkek Almaynek

ha Bretonek Yma lies gwedh gettuel ha

kehaval ynna mes dyffransow ynwedh

Rag konvedhes derivas Murdoch yn

tien yma edhomm a adhyskans akademek

yn lyenn kresoesel europek keffrys ha

skentoleth yn studhyansow biblek mes

gesyn dhe notya bos agan bardhonek

Kernewek par y savla dhersquon re skrifys yn

yethow erell ha kewsys yn ledanna

Arta yma kampoellow manylys

chaptra ha gwers ynter an bardhonek

harsquon aweylyow Kyn syw an derivas dre

vras an Bibel yma poeslev war

5 keschanjyadow interchangeable

wodhevyans Krist ha Maria Selwyans an

woslowysi yw poesek kyn nag eus ambos

a evyans dhersquon diwedh par dell gevir yn

yethow erell

Jane Bakere (lemmyn Jane French)

Cornish Ordinalia (Ordinali Kernewek)

(2nd dyllans amendys 2009 Kesva an

Taves Kernewek) a gehevel an bardhonek

harsquon gwari hag unnver yw hi aga bos

skrifys a-dro dhersquon keth termyn yrsquon 14ves

kansblydhen An wonisogneth hag ytho

an lyenn kresoesel o keswlasek drefenn

bos Kristonedh an ertach kemmyn

katholek ha Latin yrsquon oes na an yeth

dyskys pub le

Kepar ha Murdoch hi a re rol a

henhwedlow nag yw biblek Yma

testennow rag ensampel kemmerys

diworth an Historica Scholastica tekts an

12ves kansblydhen gans Petrus Comestor

harsquon Passyhon Frynkek Passion des

Jongleurs

Nebes testennow nag yw biblek yw

~ Yudas a lever bos Yesu fel hag a dhiank

martesen arsquon Yedhewon (gwersyow

38-40)

~ ny yll enev Yudas gasa y anow drefenn

ev dhe amma Krist hag yndellma y

gorf yw skwerdys dhe dharnow (106)

~ an gov a nagh gul kentrow rag an grows

ow leverel bos lovryjyon dhodho harsquoy

debel wreg arsquos gwra yn y le (154-160)

~ an goen diwri gwrys gans Maria yn

flogholeth Krist a dyv ganso hag ev

ow tevi

~ benyn nag yw henwys a gudh korf

Krist hag ev ow pos destryppys dhe

vos krowsys rag own ev dhe verwel

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

9

dre yeynder - martesen henhwedhel

Veronika (177)

~ Nikodemus owth elia korf Krist yn nos

~ Krist ow terri porthow ifarn (212-213)

~ an teyr Maria (241-251)

~ henhwedhel prenn an grows

~ ystynnans korf Krist dhrsquoy worra war an

grows

~ an 5475 goli

~ yaghheans Longinius dall

~ gwanans ympynnyon Krist gans an

gurun spern

Jane Bakere a dheriv ynwedh bos 29

gwers arsquon 259 pur haval orth rannow an

Ordinali ha 23 linenn yw poran an keth

Ple feu skrifys an Passhyon ha gans

piw Es yw profya y vos skrifys gans

managh po menegh dhe Gollji Glasneth

mes yma kevrenn ynwedh gans

Eglossankres kyn nag yw kler poran

prag

Ha prag y feu skrifys Heb mar rag

bos lennys yn eglosyow dhe brys Pask

martesen ow ri derivasow devosel an

Bibel dhe bobel leg an werin Yn konter

heb mar rannow an Ordinali o gwariow

dhe vos gwelys ha klewys yn plen an

gwari

An testennow yw biblek dre vras

selys war an peswar aweyl mes synsys

ynna ynwedh henhwedhlow kresoesel

par dell yw kampoellys a-ugh rag

ensampel diworth an Historica

Scholastica an Legenda Aurea an

Passion des Jongleurs Frynkek ha derivas

an Passhyon yn Sowsnek rag ensampel

an Northern Passion

An entent kler o selwyans an

wolowysi gwers 2

Seul a vynno bos selwys

Goslowes ow geryow

Byttegyns dhe benn an bardhonek

nyns eus ambos a evyans a 100 dydh po

hwath 500 dydh par dell vydh kevys yn

bardhonegow Frynkek Bretonek ha

Sowsnek

Nance a brofyas ynwedh bos an

mammskrif dasskrifys yn fenowgh may

feu skrifys kammwonisyow na ylli bos

gwrys gans an skrifer derowel Geryow re

beu dasskrifys le may teuth ha bos gwann

an ynk traweythyow yn kamm ha nyns

yw nebes geryow es aga redya

Arta dell leveris Talek Passhyon

Agan Arloedh yw tresor meur dhyn a dal

bos studhys genen oll kryjyek kynth on

po kyn nag on

An Veyn gans Mary Sutcliffe

treylys hag amendys dhiworth lsquoCornish

Folklorersquo gans Robert Huntrsquo

Yn lies le yn Kernow yma menhiryon

ha tollvenow gorrys ena gans agan

hengeughyon nans yw milvilyow a

vlydhynyow Martesen i a verk hen vedh

chyften kernewek po martesen tyller sans

le may hwrythya oferysi po berdh a aga

devosow

Unn men-an-tol ogas dhe Lanyon a

sev yn mysk an eythinegi war an woen

Nans yw lies blydhen tus a grysi yrsquon jevo

an men ma galloes dhe yaghhe lsquokleves an

myghternrsquo (yn Sowsnek-lsquoscrofularsquo) Res

o hembronk fleghes klevesys harsquoga gorra

noeth teyrgweyth dres an toll hag ena aga

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

10

movya teyrgweyth war an gwels dhiworth

an howlsedhes dhersquon howldrehevel

Hwath pella y leverir gwer ha

benynes ow kodhevel a gleves an keyn

mar passyens dres an toll a dhaskavsens

aga yeghes

Mar pe dew bynn a vrest gorrys gans

rach war amal a-wartha an men

govynnow dhersquon men a via gorthybys yn

hwir gans gwayans an pynnow

Yn lies le yth esa meyn koedhys an eyl

a-dreus y gila ha tus gans remm a

bedrevana dres an aswa yn-danna a vedha

rydhhes dhiworth payn hag evredhder

An kylghyow a venhiryon a veu

drehevys martesen gans an hen oferysi po

Drewydhyon avel templow rag aga

solempnitys kryjyk

Tus yn termynyow eus passyes a grysi

yth esa galloes barthusek yrsquon leow na

Ena ni a wel arwoedhyow sorr an Duwow

awos disakrans tus heb revrons neb a

dhefolas an jydh sakrys Ogas dhe

Eglosveryan yth esa kylgh a venhiryon

henwys lsquoAn Morenyow Lowenekrsquo hag yn

ogas dew venhir henwys lsquoAn Biboryonrsquo

An hwedhel yw gorthugherweyth

unn dyrsquoSul nebes morenyon dhiworth an

dreveglos owth ankevi mos dhe

vesperyow a wandras dhersquon parkow

Dew dhyowl toellwiskys avel piboryon

a dhallathas gwari ilow rag donsya An

morenyow yowynk a junyas an dons i a

dheuth ha bos moy ha moy yntanus an

dons o pur wyls hag ena yth esa

lughesenn dhiworth ebron gler neb arsquos

treusfurvyas i oll yn meyn Lemmyn i oll

a sev bys yrsquon jydh ma stag yn meyn bys

vynitha ha bys vynnari

Hwedhel kehaval yw derivys yn kever

an kylgh a nownsek men ogas dhersquon fordh

dhe Benn an Wlas henwys Boskawenn-

Woen Dew arall yw an Naw Moren yn

Sen Kolomm Veur hag onan arall yn Sen

Stedhyans An bagas ma yw henwys

lsquoHwerydh Gwyrghrsquo ha desevys yw aga

bos managhesow a asas aga lenji dhe

dhonsya Yn keth vaner derivys yw bos

an bagas henwys lsquoAn Hurlysirsquo

yonkoryon ow kwari Hurlya dyrsquoSul An

hwedhlow ma a ylli krevhe an dyskans a

irevrons rag an Sabot

Yth esa nebes meyn gans

skrifedhyow War an eyl an Men

Skrifys yn Pennwydh yma hanow

Rialobran po Bran-vras Ryel martesen

chyften ryel an ranndir na War y gila

yma skrifys yn Latin lsquoy hworwedh mab

Cunomorusrsquo Hanow arall a Cunomorus

yw Mark ha hemma yw hanow myghtern

ha tas Tristan dhiworth hwedhel lsquoTristan

hag Isoldarsquo onan arsquon brassa hwedhlow a

gerensa yrsquon bys

An veyn ma oll a re gowologow dhyn

a vysow agan gorhengeughyon

Notenn Ramasek gans Wella Brown

Nyns en drog pys pan redis an Notenn

Ramasek gans Yowann Parker a-dro

dhersquon ger lsquodrogrsquo (An Gannas mis-Hedra

f5) Ya Kemmynna us an ger lsquodrogrsquo a

vydh y skrifa a-rag an hanow gans aswa

yntredha strik po junys avel unn ger Fest

tanwa yw y skrifa wosa y hanow par dell

yw an kas yn BM 1285

marsquos happ drog orthwgh a rsquoskynn

but an event (one) bad for you will befall

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

11

Omma y tesevir bos an ger lsquodrogrsquo

skrifys yrsquon le ma rag may fe holyes gans

lsquoorthowghrsquo bad for you (cf GMK 152(8)

f 126)

Efan yw an keth ger dhe vos gwir

hanow OM 1628

kemmys drog eus ow koedha

hag yn lies le arall

Ger war-lergh gwra vri a

pes da mes drog pes

Servisyow Eglos dydhyasow avisys

An Revrond Chenon Jane Kneebone a

dhannvon kedhlow a-dro dhe servisyow a

dheu

3a mis Kevardhu Eglos Vudhek

Servis Asvens

10ves mis Kevardhu Chapel Sen Yv

Servis Nadelik

31ves mis Kevardhu Chapel Pons

Resulyen Servis Nadelik

7ves mis Genver Eglos an Bluw

Lannystyli Servis Stoel

Pella derivadow a-dhiworth

Rev Chenon Jane Kneebone

01637 873135

07966 703924

janekneebonegmailcom

Nawbedrek

A yllrsquota dismygi an ger a naw

lytherenn Py lies ger a moy es 3

lytherenn a yllrsquota kavoes res yw dhis

devnydhya pub lytherenn unnweyth yn

pub ger ha res yw dhis devnydhya an

lytherenn yn kres an pedrek yn pub ger

M E D

E L M

A R L

Gorthyp mis-Du 2017

karrigell

Koloven Bersonel

Nadelik 2017

1 Gorhemmynnadow arsquon gwella dhe bub

redyer An Gannas rag Nadelik harsquon

Vlydhen Nowydh 2018 dhiworthyn ni oll

Ni a wayt may hallo avonsya an yeth hag

yn despit dhersquon kaletteryow poes

aswonnys genen may hyllyn ni oll

mentena gologva bosedhek

Jori amp Beth Ansell ha teylu

2 Graham Sandercock Pennskrifer An

Gannas harsquoy deylu a garsa dannvon

gorhemmynnadow Nadelik an gwella

dhywgh hwi oll ha gans govenek y fydh

2018 kuv dhyn ni oll

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

12

A n G a n n a s 2 0 1 7

An Gannas 2017

An Gannas yw dyllys pub mis gans

Kowethas an Yeth Kernewek An

Skrifennyas yw Tim Hambly 12 Stret

an Duk Lannstevan Wartha Kernow

PL15 8HD 01566 773716

skrifennyasbtinternetcom

Pennskrifer An Ganna yw Graham

Sandercock hag yw lowen

degemmeres erthyglow ha skeusennow

dhe vos dyllys

grahamsandercockblueyondercouk

bys yn 2018

Nadelik 2017

Y fydh Gwedhen Owr ha Konsel an

Dre Lyskerrys ow kesoberi rag

pareusi Nadelik Lyskerrys Kanow yn

Kernewek ha golowys der an stretow

yn mysk hwarvosow erell

Pella derivadow diworth

admingoldentreeorguk

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

9

dre yeynder - martesen henhwedhel

Veronika (177)

~ Nikodemus owth elia korf Krist yn nos

~ Krist ow terri porthow ifarn (212-213)

~ an teyr Maria (241-251)

~ henhwedhel prenn an grows

~ ystynnans korf Krist dhrsquoy worra war an

grows

~ an 5475 goli

~ yaghheans Longinius dall

~ gwanans ympynnyon Krist gans an

gurun spern

Jane Bakere a dheriv ynwedh bos 29

gwers arsquon 259 pur haval orth rannow an

Ordinali ha 23 linenn yw poran an keth

Ple feu skrifys an Passhyon ha gans

piw Es yw profya y vos skrifys gans

managh po menegh dhe Gollji Glasneth

mes yma kevrenn ynwedh gans

Eglossankres kyn nag yw kler poran

prag

Ha prag y feu skrifys Heb mar rag

bos lennys yn eglosyow dhe brys Pask

martesen ow ri derivasow devosel an

Bibel dhe bobel leg an werin Yn konter

heb mar rannow an Ordinali o gwariow

dhe vos gwelys ha klewys yn plen an

gwari

An testennow yw biblek dre vras

selys war an peswar aweyl mes synsys

ynna ynwedh henhwedhlow kresoesel

par dell yw kampoellys a-ugh rag

ensampel diworth an Historica

Scholastica an Legenda Aurea an

Passion des Jongleurs Frynkek ha derivas

an Passhyon yn Sowsnek rag ensampel

an Northern Passion

An entent kler o selwyans an

wolowysi gwers 2

Seul a vynno bos selwys

Goslowes ow geryow

Byttegyns dhe benn an bardhonek

nyns eus ambos a evyans a 100 dydh po

hwath 500 dydh par dell vydh kevys yn

bardhonegow Frynkek Bretonek ha

Sowsnek

Nance a brofyas ynwedh bos an

mammskrif dasskrifys yn fenowgh may

feu skrifys kammwonisyow na ylli bos

gwrys gans an skrifer derowel Geryow re

beu dasskrifys le may teuth ha bos gwann

an ynk traweythyow yn kamm ha nyns

yw nebes geryow es aga redya

Arta dell leveris Talek Passhyon

Agan Arloedh yw tresor meur dhyn a dal

bos studhys genen oll kryjyek kynth on

po kyn nag on

An Veyn gans Mary Sutcliffe

treylys hag amendys dhiworth lsquoCornish

Folklorersquo gans Robert Huntrsquo

Yn lies le yn Kernow yma menhiryon

ha tollvenow gorrys ena gans agan

hengeughyon nans yw milvilyow a

vlydhynyow Martesen i a verk hen vedh

chyften kernewek po martesen tyller sans

le may hwrythya oferysi po berdh a aga

devosow

Unn men-an-tol ogas dhe Lanyon a

sev yn mysk an eythinegi war an woen

Nans yw lies blydhen tus a grysi yrsquon jevo

an men ma galloes dhe yaghhe lsquokleves an

myghternrsquo (yn Sowsnek-lsquoscrofularsquo) Res

o hembronk fleghes klevesys harsquoga gorra

noeth teyrgweyth dres an toll hag ena aga

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

10

movya teyrgweyth war an gwels dhiworth

an howlsedhes dhersquon howldrehevel

Hwath pella y leverir gwer ha

benynes ow kodhevel a gleves an keyn

mar passyens dres an toll a dhaskavsens

aga yeghes

Mar pe dew bynn a vrest gorrys gans

rach war amal a-wartha an men

govynnow dhersquon men a via gorthybys yn

hwir gans gwayans an pynnow

Yn lies le yth esa meyn koedhys an eyl

a-dreus y gila ha tus gans remm a

bedrevana dres an aswa yn-danna a vedha

rydhhes dhiworth payn hag evredhder

An kylghyow a venhiryon a veu

drehevys martesen gans an hen oferysi po

Drewydhyon avel templow rag aga

solempnitys kryjyk

Tus yn termynyow eus passyes a grysi

yth esa galloes barthusek yrsquon leow na

Ena ni a wel arwoedhyow sorr an Duwow

awos disakrans tus heb revrons neb a

dhefolas an jydh sakrys Ogas dhe

Eglosveryan yth esa kylgh a venhiryon

henwys lsquoAn Morenyow Lowenekrsquo hag yn

ogas dew venhir henwys lsquoAn Biboryonrsquo

An hwedhel yw gorthugherweyth

unn dyrsquoSul nebes morenyon dhiworth an

dreveglos owth ankevi mos dhe

vesperyow a wandras dhersquon parkow

Dew dhyowl toellwiskys avel piboryon

a dhallathas gwari ilow rag donsya An

morenyow yowynk a junyas an dons i a

dheuth ha bos moy ha moy yntanus an

dons o pur wyls hag ena yth esa

lughesenn dhiworth ebron gler neb arsquos

treusfurvyas i oll yn meyn Lemmyn i oll

a sev bys yrsquon jydh ma stag yn meyn bys

vynitha ha bys vynnari

Hwedhel kehaval yw derivys yn kever

an kylgh a nownsek men ogas dhersquon fordh

dhe Benn an Wlas henwys Boskawenn-

Woen Dew arall yw an Naw Moren yn

Sen Kolomm Veur hag onan arall yn Sen

Stedhyans An bagas ma yw henwys

lsquoHwerydh Gwyrghrsquo ha desevys yw aga

bos managhesow a asas aga lenji dhe

dhonsya Yn keth vaner derivys yw bos

an bagas henwys lsquoAn Hurlysirsquo

yonkoryon ow kwari Hurlya dyrsquoSul An

hwedhlow ma a ylli krevhe an dyskans a

irevrons rag an Sabot

Yth esa nebes meyn gans

skrifedhyow War an eyl an Men

Skrifys yn Pennwydh yma hanow

Rialobran po Bran-vras Ryel martesen

chyften ryel an ranndir na War y gila

yma skrifys yn Latin lsquoy hworwedh mab

Cunomorusrsquo Hanow arall a Cunomorus

yw Mark ha hemma yw hanow myghtern

ha tas Tristan dhiworth hwedhel lsquoTristan

hag Isoldarsquo onan arsquon brassa hwedhlow a

gerensa yrsquon bys

An veyn ma oll a re gowologow dhyn

a vysow agan gorhengeughyon

Notenn Ramasek gans Wella Brown

Nyns en drog pys pan redis an Notenn

Ramasek gans Yowann Parker a-dro

dhersquon ger lsquodrogrsquo (An Gannas mis-Hedra

f5) Ya Kemmynna us an ger lsquodrogrsquo a

vydh y skrifa a-rag an hanow gans aswa

yntredha strik po junys avel unn ger Fest

tanwa yw y skrifa wosa y hanow par dell

yw an kas yn BM 1285

marsquos happ drog orthwgh a rsquoskynn

but an event (one) bad for you will befall

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

11

Omma y tesevir bos an ger lsquodrogrsquo

skrifys yrsquon le ma rag may fe holyes gans

lsquoorthowghrsquo bad for you (cf GMK 152(8)

f 126)

Efan yw an keth ger dhe vos gwir

hanow OM 1628

kemmys drog eus ow koedha

hag yn lies le arall

Ger war-lergh gwra vri a

pes da mes drog pes

Servisyow Eglos dydhyasow avisys

An Revrond Chenon Jane Kneebone a

dhannvon kedhlow a-dro dhe servisyow a

dheu

3a mis Kevardhu Eglos Vudhek

Servis Asvens

10ves mis Kevardhu Chapel Sen Yv

Servis Nadelik

31ves mis Kevardhu Chapel Pons

Resulyen Servis Nadelik

7ves mis Genver Eglos an Bluw

Lannystyli Servis Stoel

Pella derivadow a-dhiworth

Rev Chenon Jane Kneebone

01637 873135

07966 703924

janekneebonegmailcom

Nawbedrek

A yllrsquota dismygi an ger a naw

lytherenn Py lies ger a moy es 3

lytherenn a yllrsquota kavoes res yw dhis

devnydhya pub lytherenn unnweyth yn

pub ger ha res yw dhis devnydhya an

lytherenn yn kres an pedrek yn pub ger

M E D

E L M

A R L

Gorthyp mis-Du 2017

karrigell

Koloven Bersonel

Nadelik 2017

1 Gorhemmynnadow arsquon gwella dhe bub

redyer An Gannas rag Nadelik harsquon

Vlydhen Nowydh 2018 dhiworthyn ni oll

Ni a wayt may hallo avonsya an yeth hag

yn despit dhersquon kaletteryow poes

aswonnys genen may hyllyn ni oll

mentena gologva bosedhek

Jori amp Beth Ansell ha teylu

2 Graham Sandercock Pennskrifer An

Gannas harsquoy deylu a garsa dannvon

gorhemmynnadow Nadelik an gwella

dhywgh hwi oll ha gans govenek y fydh

2018 kuv dhyn ni oll

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

12

A n G a n n a s 2 0 1 7

An Gannas 2017

An Gannas yw dyllys pub mis gans

Kowethas an Yeth Kernewek An

Skrifennyas yw Tim Hambly 12 Stret

an Duk Lannstevan Wartha Kernow

PL15 8HD 01566 773716

skrifennyasbtinternetcom

Pennskrifer An Ganna yw Graham

Sandercock hag yw lowen

degemmeres erthyglow ha skeusennow

dhe vos dyllys

grahamsandercockblueyondercouk

bys yn 2018

Nadelik 2017

Y fydh Gwedhen Owr ha Konsel an

Dre Lyskerrys ow kesoberi rag

pareusi Nadelik Lyskerrys Kanow yn

Kernewek ha golowys der an stretow

yn mysk hwarvosow erell

Pella derivadow diworth

admingoldentreeorguk

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

10

movya teyrgweyth war an gwels dhiworth

an howlsedhes dhersquon howldrehevel

Hwath pella y leverir gwer ha

benynes ow kodhevel a gleves an keyn

mar passyens dres an toll a dhaskavsens

aga yeghes

Mar pe dew bynn a vrest gorrys gans

rach war amal a-wartha an men

govynnow dhersquon men a via gorthybys yn

hwir gans gwayans an pynnow

Yn lies le yth esa meyn koedhys an eyl

a-dreus y gila ha tus gans remm a

bedrevana dres an aswa yn-danna a vedha

rydhhes dhiworth payn hag evredhder

An kylghyow a venhiryon a veu

drehevys martesen gans an hen oferysi po

Drewydhyon avel templow rag aga

solempnitys kryjyk

Tus yn termynyow eus passyes a grysi

yth esa galloes barthusek yrsquon leow na

Ena ni a wel arwoedhyow sorr an Duwow

awos disakrans tus heb revrons neb a

dhefolas an jydh sakrys Ogas dhe

Eglosveryan yth esa kylgh a venhiryon

henwys lsquoAn Morenyow Lowenekrsquo hag yn

ogas dew venhir henwys lsquoAn Biboryonrsquo

An hwedhel yw gorthugherweyth

unn dyrsquoSul nebes morenyon dhiworth an

dreveglos owth ankevi mos dhe

vesperyow a wandras dhersquon parkow

Dew dhyowl toellwiskys avel piboryon

a dhallathas gwari ilow rag donsya An

morenyow yowynk a junyas an dons i a

dheuth ha bos moy ha moy yntanus an

dons o pur wyls hag ena yth esa

lughesenn dhiworth ebron gler neb arsquos

treusfurvyas i oll yn meyn Lemmyn i oll

a sev bys yrsquon jydh ma stag yn meyn bys

vynitha ha bys vynnari

Hwedhel kehaval yw derivys yn kever

an kylgh a nownsek men ogas dhersquon fordh

dhe Benn an Wlas henwys Boskawenn-

Woen Dew arall yw an Naw Moren yn

Sen Kolomm Veur hag onan arall yn Sen

Stedhyans An bagas ma yw henwys

lsquoHwerydh Gwyrghrsquo ha desevys yw aga

bos managhesow a asas aga lenji dhe

dhonsya Yn keth vaner derivys yw bos

an bagas henwys lsquoAn Hurlysirsquo

yonkoryon ow kwari Hurlya dyrsquoSul An

hwedhlow ma a ylli krevhe an dyskans a

irevrons rag an Sabot

Yth esa nebes meyn gans

skrifedhyow War an eyl an Men

Skrifys yn Pennwydh yma hanow

Rialobran po Bran-vras Ryel martesen

chyften ryel an ranndir na War y gila

yma skrifys yn Latin lsquoy hworwedh mab

Cunomorusrsquo Hanow arall a Cunomorus

yw Mark ha hemma yw hanow myghtern

ha tas Tristan dhiworth hwedhel lsquoTristan

hag Isoldarsquo onan arsquon brassa hwedhlow a

gerensa yrsquon bys

An veyn ma oll a re gowologow dhyn

a vysow agan gorhengeughyon

Notenn Ramasek gans Wella Brown

Nyns en drog pys pan redis an Notenn

Ramasek gans Yowann Parker a-dro

dhersquon ger lsquodrogrsquo (An Gannas mis-Hedra

f5) Ya Kemmynna us an ger lsquodrogrsquo a

vydh y skrifa a-rag an hanow gans aswa

yntredha strik po junys avel unn ger Fest

tanwa yw y skrifa wosa y hanow par dell

yw an kas yn BM 1285

marsquos happ drog orthwgh a rsquoskynn

but an event (one) bad for you will befall

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

11

Omma y tesevir bos an ger lsquodrogrsquo

skrifys yrsquon le ma rag may fe holyes gans

lsquoorthowghrsquo bad for you (cf GMK 152(8)

f 126)

Efan yw an keth ger dhe vos gwir

hanow OM 1628

kemmys drog eus ow koedha

hag yn lies le arall

Ger war-lergh gwra vri a

pes da mes drog pes

Servisyow Eglos dydhyasow avisys

An Revrond Chenon Jane Kneebone a

dhannvon kedhlow a-dro dhe servisyow a

dheu

3a mis Kevardhu Eglos Vudhek

Servis Asvens

10ves mis Kevardhu Chapel Sen Yv

Servis Nadelik

31ves mis Kevardhu Chapel Pons

Resulyen Servis Nadelik

7ves mis Genver Eglos an Bluw

Lannystyli Servis Stoel

Pella derivadow a-dhiworth

Rev Chenon Jane Kneebone

01637 873135

07966 703924

janekneebonegmailcom

Nawbedrek

A yllrsquota dismygi an ger a naw

lytherenn Py lies ger a moy es 3

lytherenn a yllrsquota kavoes res yw dhis

devnydhya pub lytherenn unnweyth yn

pub ger ha res yw dhis devnydhya an

lytherenn yn kres an pedrek yn pub ger

M E D

E L M

A R L

Gorthyp mis-Du 2017

karrigell

Koloven Bersonel

Nadelik 2017

1 Gorhemmynnadow arsquon gwella dhe bub

redyer An Gannas rag Nadelik harsquon

Vlydhen Nowydh 2018 dhiworthyn ni oll

Ni a wayt may hallo avonsya an yeth hag

yn despit dhersquon kaletteryow poes

aswonnys genen may hyllyn ni oll

mentena gologva bosedhek

Jori amp Beth Ansell ha teylu

2 Graham Sandercock Pennskrifer An

Gannas harsquoy deylu a garsa dannvon

gorhemmynnadow Nadelik an gwella

dhywgh hwi oll ha gans govenek y fydh

2018 kuv dhyn ni oll

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

12

A n G a n n a s 2 0 1 7

An Gannas 2017

An Gannas yw dyllys pub mis gans

Kowethas an Yeth Kernewek An

Skrifennyas yw Tim Hambly 12 Stret

an Duk Lannstevan Wartha Kernow

PL15 8HD 01566 773716

skrifennyasbtinternetcom

Pennskrifer An Ganna yw Graham

Sandercock hag yw lowen

degemmeres erthyglow ha skeusennow

dhe vos dyllys

grahamsandercockblueyondercouk

bys yn 2018

Nadelik 2017

Y fydh Gwedhen Owr ha Konsel an

Dre Lyskerrys ow kesoberi rag

pareusi Nadelik Lyskerrys Kanow yn

Kernewek ha golowys der an stretow

yn mysk hwarvosow erell

Pella derivadow diworth

admingoldentreeorguk

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

11

Omma y tesevir bos an ger lsquodrogrsquo

skrifys yrsquon le ma rag may fe holyes gans

lsquoorthowghrsquo bad for you (cf GMK 152(8)

f 126)

Efan yw an keth ger dhe vos gwir

hanow OM 1628

kemmys drog eus ow koedha

hag yn lies le arall

Ger war-lergh gwra vri a

pes da mes drog pes

Servisyow Eglos dydhyasow avisys

An Revrond Chenon Jane Kneebone a

dhannvon kedhlow a-dro dhe servisyow a

dheu

3a mis Kevardhu Eglos Vudhek

Servis Asvens

10ves mis Kevardhu Chapel Sen Yv

Servis Nadelik

31ves mis Kevardhu Chapel Pons

Resulyen Servis Nadelik

7ves mis Genver Eglos an Bluw

Lannystyli Servis Stoel

Pella derivadow a-dhiworth

Rev Chenon Jane Kneebone

01637 873135

07966 703924

janekneebonegmailcom

Nawbedrek

A yllrsquota dismygi an ger a naw

lytherenn Py lies ger a moy es 3

lytherenn a yllrsquota kavoes res yw dhis

devnydhya pub lytherenn unnweyth yn

pub ger ha res yw dhis devnydhya an

lytherenn yn kres an pedrek yn pub ger

M E D

E L M

A R L

Gorthyp mis-Du 2017

karrigell

Koloven Bersonel

Nadelik 2017

1 Gorhemmynnadow arsquon gwella dhe bub

redyer An Gannas rag Nadelik harsquon

Vlydhen Nowydh 2018 dhiworthyn ni oll

Ni a wayt may hallo avonsya an yeth hag

yn despit dhersquon kaletteryow poes

aswonnys genen may hyllyn ni oll

mentena gologva bosedhek

Jori amp Beth Ansell ha teylu

2 Graham Sandercock Pennskrifer An

Gannas harsquoy deylu a garsa dannvon

gorhemmynnadow Nadelik an gwella

dhywgh hwi oll ha gans govenek y fydh

2018 kuv dhyn ni oll

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

12

A n G a n n a s 2 0 1 7

An Gannas 2017

An Gannas yw dyllys pub mis gans

Kowethas an Yeth Kernewek An

Skrifennyas yw Tim Hambly 12 Stret

an Duk Lannstevan Wartha Kernow

PL15 8HD 01566 773716

skrifennyasbtinternetcom

Pennskrifer An Ganna yw Graham

Sandercock hag yw lowen

degemmeres erthyglow ha skeusennow

dhe vos dyllys

grahamsandercockblueyondercouk

bys yn 2018

Nadelik 2017

Y fydh Gwedhen Owr ha Konsel an

Dre Lyskerrys ow kesoberi rag

pareusi Nadelik Lyskerrys Kanow yn

Kernewek ha golowys der an stretow

yn mysk hwarvosow erell

Pella derivadow diworth

admingoldentreeorguk

An Gannas Niver 492 Mis-Kevardhu 2017

12

A n G a n n a s 2 0 1 7

An Gannas 2017

An Gannas yw dyllys pub mis gans

Kowethas an Yeth Kernewek An

Skrifennyas yw Tim Hambly 12 Stret

an Duk Lannstevan Wartha Kernow

PL15 8HD 01566 773716

skrifennyasbtinternetcom

Pennskrifer An Ganna yw Graham

Sandercock hag yw lowen

degemmeres erthyglow ha skeusennow

dhe vos dyllys

grahamsandercockblueyondercouk

bys yn 2018

Nadelik 2017

Y fydh Gwedhen Owr ha Konsel an

Dre Lyskerrys ow kesoberi rag

pareusi Nadelik Lyskerrys Kanow yn

Kernewek ha golowys der an stretow

yn mysk hwarvosow erell

Pella derivadow diworth

admingoldentreeorguk