Alcoholgerelateerde cognitieve stoornissen en de MMPI-2 ...vvgi.nl/include/files//Groepen//Bureau Communicatie//Documenten... · stoornissen en de MMPI-2 neuropsychologische correctie

1

Alcoholgerelateerde cognitieve

stoornissen en de MMPI-2

neuropsychologische correctie

items

Serge Walvoort, gios klinische neuropsychologieVerslavingskliniek Paschalis, Oostrum

Langdurige Zorg, Venray

[email protected]

GGZNML

• Alcoholgerelateerde cognitieve

stoornissen

• MMPI-2 neuropsychologische

correctie items

• Onderzoeksresultaten

GGZNML

2

Leshner, 1997

GGZNML

GGZNML

3

• Genen

• Temperament

• Opvoeding

• Omgeving

• Persoonlijkheid

GGZNML

Alcoholgerelateerde cognitieve stoornissen

DSM IV-r

• Cluster A kenmerken (Driessen et al. 1998)

• Cluster B kenmerken (Grant et al., 2004, Trull et al. 2004)

• Cluster C kenmerken (Echeburua et al., 2005)

GGZNML


4

De relatie alcohol en persoonlijkheid is complex.

Na 50 jaar onderzoek nog steeds onduidelijk

welke persoonlijkheidstrekken voorspellers zijn

voor alcoholverslaving (Sher et al., 2005).

GGZNML


Alcoholverslaafde patiënten lijken „probleemloos‟,

maar onderliggende cognitieve stoornissen spelen

een rol, waardoor neuropsychologische diagnostiek

een meer prominentere rol zou moeten spelen als

onderdeel van reguliere patiëntenzorg bij

alcoholverslaving (Davies et al., 2005)

GGZNML


5

• Krimpen van het brein, minder volume, minder cellen.

• Atrofie amygdala (Fein. et al, 2006)

• Atrofie cerebellum (Harper, 2009)

• Schade prefrontale cortex (Uekermann, 2008)

• Volumereductie hippocampus (Wrase, 2008)

• Schade in het brein door levercirrose en vitamine B1 deficiëntie (Wernicke-Korsakov syndroom)

• Afhankelijk van leeftijd, geslacht, voeding, drinkgedrag, de kwetsbaarheid van hersengebieden (Oskar-Berman et al 2003)

GGZNML


Beperkingen in:

• Executieve functies

• Visueel-spatiële organisatie

• Perceptuele/motorische integratie

• (eenvoudige) motorische vaardigheden.

• Probleem oplossend vermogen

• leervermogen

• Afwijkende scores op geheugentaken

GGZNML


6

Functies kunnen verbeteren in de eerste weken na onthouding (Bates et al., 2002; Loeber et al., 2009, Mann et al., 1999)

Andere functies kosten meer tijd tot zelfs jaren, afhankelijk van frequentie en duur; terugval (Bates et al., 2002; Loeber et al., 2009).

Het herstel van executieve functies wordt gezien als de sleutel naar een succesvolle behandeling (Crews et al., 2005; Zinn et al., 2004)

GGZNML


• Emotionele status, motivatie en persoonlijkheids-trekken van invloed op het gedrag en van belang voor de behandeling

• Zelfrapportage vragenlijsten, waaronder de MMPI-2 voor pathologie en persoonlijkheid

• MMPI-2 wereldwijd meest gebruikte en onderzochte middel

• Beperkingen met als gevaar het overscoren van psychopathologie, stemmingsstoornissen en persoonlijkheidsstoornissen bij sommige patiëntgroepen

GGZNML

MMPI-2 neuropsychologische correctie items

7

Minnesota Multiphasic Personality Inventory -2 (Butcher et al)

•567 items

•7 validiteitsschalen (?, L, F, K, Fb, VRIN TRIN)

•10 klinische hoofdschalen:

•1 HS : Hypochondrie

•2 D : Depressie

•3 Hy : Hysterie

•4 PD : Psychopathische deviatie

•5 Mf : Mannelijkheid/ vrouwelijkheid

•6 Pa : Paranoia

•7 Pt : Psychastenie

•8 Sc : Schizofrenie

•9 Ma : Hypomanie

•0 Si : Sociale introversie

GGZNML


• Neurologische pathologie of persoonlijkheids-stoornis?

• Correctie items :

Items over aandacht en concentratieproblemen, geheugenproblemen, hoofdpijn, duizeligheid, visuele problemen, verlammingen en motorische problemen

GGZNML


8

Enkele correctieprocedures

MMPI:

• Gass (1991) 14 items

• Alfano et al (1993) 24 items

• Cripe (1995) 85 items

MMPI-2:

• Gass, (1991) 14 items

• Gass (1992) 21 items

• Nelson (2004) 25 items

GGZNML


Bij neurologische problematiek correcties voor:

• CVA

• Multiple Sclerose

• Epilepsie

• Whiplash

• Traumatisch hersenletsel

• Aandoeningen van het ruggenmerg

Verhoging van de T-scores op schalen 1-3 en

8 met 5 tot 6 punten

GGZNML


9

en bij alcoholgerelateerde cognitieve stoornissen??

GGZNML


In de handleiding 2006 (blz 30)

“..alert zijn op belemmerende factoren..”

en

“filters voor patiënten met neurologische

afwijkingen (van Balen et al., 1997)”

GGZNML


10

Van Balen et al. (1997)

Neurologische patiëntgroepen: 48 nri‟s

Traumatisch hersenletsel 24 nri‟s

CVA 25 nri‟s

Whiplash 26 nri‟s

GGZNML


Van Balen et al. 48 correctie items

Klinische schalen

Schaal 1(Hs) 20 NRI‟s

Schaal 2 (D) 10 NRI‟s

Schaal 3 (Hy)17 NRI‟s

Schaal 7 (PT) 9 NRI‟s

Schaal 8 (SC)19 NRI‟s

GGZNML


11

Voorbeelden van NRI’s

10 Ik kan mij werk nu even goed doen als vroeger

31 Ik vind het moeilijk om mijn gedachten bij een taak ofwerk te houden.

45 Ik ben lichamelijk net zo gezond als de meeste van mijnvrienden.

91 Ik heb weinig of geen last van spiertrekkingen ofspierschokken.

106 Mijn manier van spreken is nog altijd dezelfde (nietvlugger of langzamer, niet onduidelijker of heser)

147 Ik begrijp niet meer zo goed als vroeger wat ik lees

152 Ik word niet snel moe

165 Mijn geheugen lijkt in orde te zijn

299 Ik kan mijn gedachten niet bij één ding houden

325 Ik heb meer problemen om me te concentreren dananderen schijnen te hebben.

GGZNML


• Onderzoek van Egger et al., 2007 naar subtypen van alcoholverslaving op de MMPI-2:(a) het antisociale, onvolwassen, risico nemende

type;(b) het negativistische, vervreemdende, schizoïde

type; (c) het angstige, passieve, introverte type

• Echter “rekening houden met psychologische en cognitieve verstoringen tijdens abstinentie”.

• Heranalyse (clusteranalyse) van data van 222 alcoholverslaafde patiënten met de correctie van van Balen (Walvoort, Egger & Wester, in prep.)

Onderzoeksresultaten

GGZNML

12


A comparison of corrected and uncorrected

profiles

3035404550556065707580

L F K Hs D Hy Pd MF Pa Pt Sc Ma Si

MMPI-2 basicscale

T-s

co

res

Uncorrected

Corrected

Walvoort, Egger & Wester, in voorbereiding

N=222

GGZNML

Significant lagere T-scores op

• 3-Hy (Hysterie),

• 1-Hs (Hypochondrie)

• 2-D (Depressie)

Mildere verlaagde T-scores op

• 8-Sc (Schizofrenie)

• 7-Pt (Psychastenie)

• 9-Ma (Hypomanie)

• 6-Pa (Paranoia)


De schalen 4-Pd (Psychopathische Deviatie), 5-Mf

(Mannelijkheid/vrouwelijkheid) en 0-Si (Sociale Introversie)

worden nauwelijks beïnvloed

Schaal 1(Hs) 20 NRI‟s

Schaal 2 (D) 10 NRI‟s

Schaal 3 (Hy) 17 NRI‟s

Schaal 7 (PT) 9 NRI‟s

Schaal 8 (SC) 19 NRI‟s

��

GGZNML

13

Clusteranalyse

• Wederom 3 subtypes


GGZNML


14


Geen correctie

2007

N % Correctie 2009 N %

Cluster 1

Codetype 4

122 55 Cluster 1

Codetype 4

69 31

Cluster 2

Codetype 6-8

46 21 Cluster 2

Codetype 4-6 -(7-9-8)

95 43

Cluster 3

Codetype 7-2-8

54 24 Cluster 3

Codetype 4-7-(6-8-2-0)

58 26

Totaal 222 100 Totaal 222 100

GGZNML


N= 69

30

40

50

60

70

80

90

100

L F K Hs D Hy Pd Mf Pa Pt Sc Ma Si

cluster 1 (corrected)

N= 69

GGZNML

15


N= 95

30

40

50

60

70

80

90

100



GGZNML


N= 69

N= 58

30

40

50

60

70

80

90

100



GGZNML

16

• Cluster 1,: codetype 4het ongeduldige, impulsieve en opstandige type

• Cluster 2, code type 4-6 (7-9-8)het egocentrisch, impulsieve, acting-out type

• Cluster 3, codetype 4-7 (6-8-2 -0)de tobbende, onzekere, passief agressieve eenling

NB codetype 4-7

“tend to respond symptomatically to support and reassurance, but long-term changes in personality are unlikely”(Graham, 2006).


GGZNML


Cluster 1

2007

Cluster 2

2007

Cluster 3

2007

Totaal

Cluster 1

2009

56 7 6 69

Cluster 2

2009

39 35 21 95

Cluster 3

2009

27 4 27 58

Totaal 122 46 54 222

GGZNML

17

Voorlopige conclusies:

1. Inhibitieproblematiek meer op de voorgrond

2. meer uitgesproken persoonlijkheidstrekken

3. Beeld lijkt meer te passen bij de klinische werkelijkheid, maar is deze correctie zaligmakend?

4. Welke rol spelen sociale cognities / probleembesef

5. Op zoek naar voorspellingen cognitief functionerenmet behulp van de MMPI-2

6. Verder onderzoek naar de validering van correctiemethoden door inzet van neurocognitief onderzoek.

GGZNML


Einde

GGZNML

18

Alcoholgerelateerde cognitieve

stoornissen en de MMPI-2

neuropsychologische correctie

items

Serge Walvoort, gios klinische neuropsychologieVerslavingskliniek Paschalis, Oostrum

Langdurige Zorg, Venray

[email protected]

GGZNML


N= 6930

40

50

60

70

80

90

100



cluster 1 (uncorrected)

N= 69 (2009)

N= 122 (2007)

GGZNML

19


N= 95 (2009)

N= 46 (2007)

30

40

50

60

70

80

90

100




GGZNML


N= 69

N= 58 (2009)

N= 54 (2007)

30

40

50

60

70

80

90

100




GGZNML

Documents

Alcoholgerelateerde cognitieve stoornissen en de MMPI-2 ...vvgi.nl/include/files//Groepen//Bureau Communicatie//Documenten... · stoornissen en de MMPI-2 neuropsychologische correctie