14
ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎ و رواﺑﻂ اﻧﺴﺎﻧﻲ، ﺑﻬﺎر1399 ، دوره2 ، ﺷﻤﺎره4 ، ﭘﻴﺎﭘﻲ8 ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞﻧﺪره ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻗﺮوهَ ﺳﻨﺠﻲ ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻛﻮﺗﻮرﻳﺴﻢ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﮔ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪل ﺗﻠﻔﻴﻘﻲAHP-SWOT ﺣﻤﻴﺪ ﮔﻨﺠﺎﺋﻴﺎن داﻧﺸﺠﻮي دﻛﺘﺮي ژﺋﻮﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژي، داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان، ﺗﻬﺮان[email protected] ﺗﺎرﻳﺦ درﻳﺎﻓﺖ: 1398/12/10 ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﺬﻳﺮش: 1398/12/29 ﭼﻜﻴﺪه ا ﻛﻮﺗﻮرﻳﺴﻢ ﻳﺎ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﮔﺮدي ﻳﻜﻲ از ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎي ﮔﺮدﺷﮕﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺟﺎذﺑﻪ ﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻫﻤﻴﺘﻲ ﻛﻪ در ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻨﺎﻃﻖ دارد، در ﻃﻲ ﺳﺎل ﻫﺎي ا ﺧﻴﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ اﺻﻠﻲ ﺟﻬﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻛﻮﺗﻮرﻳﺴﻢ، ﻣﺴﺎﻋﺪ ﺑﻮدن ﺷﺮاﻳﻂ ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺖ. در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن، ﻣﻨﻄﻘﻪَ ﻧﺪره ﻳﻜﻲ از ﻣﻨﺎﻃﻘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺟﻬﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻛﻮﺗﻮرﻳﺴﻢ دارد و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﻪ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺳﻨﺠﻲ ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻛﻮﺗﻮرﻳﺴﻢ در اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي روش ﻫﺎي ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ- ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻲ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ اي و ﭘﺎﻳﺶ ﻫﺎي ﻣﻴﺪاﻧﻲ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ و ﻣﺪل ﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺪلSWOT وAHP ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻫﺪاف ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺑﺘﺪا ﺑﻪ) ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻧﻘﺎط ﻗﻮت داﺧﻠﻲS ) ، ﻧﻘﺎط ﺿﻌﻒ داﺧﻠﻲ( W ،( ﻓﺮﺻﺖ) ﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲO ) و ﺗﻬﺪﻳﺪات ﺧﺎرﺟﻲ( T ( ﻣﺤﺪوده ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻲ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از) ﻣﺪل ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒﻲAHP ( ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﺪام از ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎ و زﻳﺮﻣﻌﻴﺎرﻫﺎ وزن داده ﺷﺪه اﺳﺖ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ داﺧﻠﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﻮﺛﺮ در ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻛﻮﺗﻮرﻳﺴﻢ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ داﺧﻠﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪه،(ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ) اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﻴﻦ زﻳﺮﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي زﻳﺮﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ا ﻳﺠﺎد اﺷﺘﻐﺎل ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻘ ﻴﻢ و ﻏ ﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ) O2 ( ، دﺳﺘﺮﺳ) ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ آبS2 ( ، ﺷﺎﺧﺺ ﺷﺪ ن در ﺳﻄﺢ اﺳﺘﺎن و ﻣﻨﻄﻘﻪ) O1 ( ، ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺑﻬﺴﺎز ي ز ﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻫﺎ) O5 ( و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ دﺳﺘﺮﺳ) آﺳﺎنS1 ( ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻣﻮﺛﺮ در ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻛﻮﺗﻮرﻳﺴﻢ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻛﻠﻤﺎت ﻛﻠﻴﺪي: اﻛﻮﺗﻮرﻳﺴﻢ،SWOT ، AHP َ ، ﮔ ﻧﺪره

AHP-SWOT ˘$%˚ & ˙ ' ( $ ) · 2020-06-25 · 8 ˙ ˙ 4 ˘ ˇ 2 1399 ˘ˇˆ˙ ˝˛ ˚ ˜ ! ˚ "#ˆ AHP-SWOT "˘$%˚ & ˙ ' ( $ ) ˛ ˚˜ ! " ˘# ˛ $ ˛ $ % & ' ()*) )+)˚( ' ,-

  • Upload
    others

  • View
    0

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: AHP-SWOT ˘$%˚ & ˙ ' ( $ ) · 2020-06-25 · 8 ˙ ˙ 4 ˘ ˇ 2 1399 ˘ˇˆ˙ ˝˛ ˚ ˜ ! ˚ "#ˆ AHP-SWOT "˘$%˚ & ˙ ' ( $ ) ˛ ˚˜ ! " ˘# ˛ $ ˛ $ % & ' ()*) )+)˚( ' ,-

8، پياپي4، شماره2، دوره1399بهار جغرافيا و روابط انساني،

سنجي توسعه اكوتوريسم منطقه َگوندره شهرستان قروهپتانسيل

AHP-SWOTبا استفاده از مدل تلفيقي

حميد گنجائيان

دانشجوي دكتري ژئومورفولوژي، دانشگاه تهران، تهران[email protected]

1398/12/29:پذيرش تاريخ 1398/12/10 :دريافت تاريخ

چكيده

و با باشدميهاي طبيعي هاي گردشگري است كه مبتني بر جاذبهگردي يكي از شاخهكوتوريسم يا طبيعتا

خير بسيار مورد توجه قرار گرفته شده هاي اتوجه به اهميتي كه در توسعه اقتصادي مناطق دارد، در طي سال

منطقه ،يكي از عوامل اصلي جهت توسعه اكوتوريسم، مساعد بودن شرايط طبيعي است. در اين مياناست.

به همين دليل در اين و كه شرايط مناسبي جهت توسعه اكوتوريسم دارد استندره يكي از مناطقي وَگ

هاي اين تحقيق بر مبناي روشاين منطقه پرداخته شده است. سنجي توسعه اكوتوريسم دربه پتانسيل تحقيق

هاي ميداني اي و پايشباشد. اطالعات مورد نياز تحقيق بر مبناي مطالعاتي كتابخانهتحليلي مي-توصيفي

باشد. در اين تحقيق مي AHPو SWOTهاي مورد استفاده در تحقيق شامل مدل مدل و بدست آمده است

)، W)، نقاط ضعف داخلي (Sشناسايي نقاط قوت داخلي (به اهداف مورد نظر ابتدا به به منظور دستيابي

با استفاده از محدوده مطالعاتي پرداخته شده است. سپس )T) و تهديدات خارجي (Oهاي خارجي (فرصت

به هر كدام از معيارها و زيرمعيارها وزن داده شده است و در نهايت )AHPمدل تحليل سلسله مراتبي (

موثر در توسعه اكوتوريسم منطقه شناسايي شده است. نتايج تحقيق بيانگر ترين عوامل داخلي و خارجيمهم

اشتغال يجادازيرمعيارهاي اين است كه در بين زيرمعيارهاي (عوامل موثر) داخلي و خارجي شناسايي شده،

ن در سطح استان و منطقه شاخص شد، )S2به منابع آب ( يدسترس، )O2( يرمستقيمو غ يمبه صورت مستق

)O1( ،هايرساختز يتوسعه و بهساز )O5( يدسترسو همچنين ) آسانS1( ترين معيارهاي به عنوان مهم

موثر در توسعه اكوتوريسم منطقه شناسايي شده است.

ندرهو، َگSWOT ،AHPاكوتوريسم، كلمات كليدي:

Page 2: AHP-SWOT ˘$%˚ & ˙ ' ( $ ) · 2020-06-25 · 8 ˙ ˙ 4 ˘ ˇ 2 1399 ˘ˇˆ˙ ˝˛ ˚ ˜ ! ˚ "#ˆ AHP-SWOT "˘$%˚ & ˙ ' ( $ ) ˛ ˚˜ ! " ˘# ˛ $ ˛ $ % & ' ()*) )+)˚( ' ,-

8، پياپي4شماره، 2، دوره1399بهاررافيا و روابط انساني، جغ

57

قدمهم

از يكي عنوان به و داده تشكيل را جهان كشورهاي اكثر اداقتص مهم هايبخش از يكي گردشگري امروزه

به همين .)208: 1397(تبريزي و زاهدي كالكي، شودمي محسوب كشوري هر براي درآمدي مهم منابع

و 1مطلقيگانه هاي اخير به عنوان يك صنعت رو به رشد مطرح شده است (در طي سالگردشگري ،دليل

اراي انواع مختلفي است و يكي از انواع گردشگري كه بسيار مورد توجه گردشگري د ).1: 2020همكاران،

هاي گردشگري است كه گردي يكي از شاخهكوتوريسم يا طبيعتگيرد، اكوتوريسم است. امخاطبان قرار مي

حفاظت در ريشه كه مفهومي عنوان به اكوتوريسم الملل،بين سطح در. باشدميهاي طبيعي مبتني بر جاذبه

به اكوتوريسم). 31: 1394(رياهي و قاسمي، است شده مطرح دارد، پايدار توسعه هايآرمان و طبيعي منابع

شناسايي زمينه اين درو دارد تكيه محيطي هايتوان از گيريبهره بر توريسم، صنعت پيشتاز بخش عنوان

در واقع، ).215: 1398، رود (محمدي تركمانيمي شمار به گام تريناساسي محيطي و اكولوژيكي هايتوان

شماري را به طور مستقيم متوجه هاي شغلي، منافع اقتصادي بيتواند با ايجاد فرصتتوسعه اكوتوريسم مي

- )، بر اين اساس توجه به اكوتوريسم و برنامه134: 1392مردم بومي كشورها كند (ضرابي و صفرآبادي،

حائز اهميت باشد.تواند بسيار ريزي بلندمدت جهت توسعه اين صنعت مي

جود وكوتوريسم پتانسيل بااليي در زمينه توسعه صنعت ا در ايران با توجه به تنوع اقليمي و ژئومورفولوژي،

عه مينه توسزه در دارد، اما هنوز در اين زمينه اقدامات الزم و كافي صورت نگرفته است. يكي از مناطقي ك

ردستان ستان كاهاي بدر و پريشان در شرق دي دارد، دامنههاي مربوط به اكوتوريسم، پتانسيل زيافعاليت

وجه ، مورد تم دارندهاي مربوط به اكوتوريسها با وجود پتانسيل بااليي كه در زمينه فعاليتاين دامنهاست.

رهگَونده ر منطقداند، به همين دليل در اين تحقيق به پتانسيل سنجي توسعه صنعت اكوتوريسم قرار نگرفته

هاي بدر و پريشان پرداخته شده است.در دامنهواقع

- در مورد موضوع مورد مطالعه تحقيقات مختلفي در سطح ايران و جهان صورت گرفته است كه از جمله آن

و تاثير آن بر عوامل اجتماعي، 3) اشاره كرد كه اكوتوريسم پارك ملي پنانگ2010( 2هونگ توان بهها مي

هاي توسعه بندي استراتژي) به اولويت2017و همكاران ( 4آرسيك ه است.اقتصادي و محيطي را بررسي كرد

1 . Yekani Motlagh

2 . Hong

3 . Penang

4 . Arsic

Page 3: AHP-SWOT ˘$%˚ & ˙ ' ( $ ) · 2020-06-25 · 8 ˙ ˙ 4 ˘ ˇ 2 1399 ˘ˇˆ˙ ˝˛ ˚ ˜ ! ˚ "#ˆ AHP-SWOT "˘$%˚ & ˙ ' ( $ ) ˛ ˚˜ ! " ˘# ˛ $ ˛ $ % & ' ()*) )+)˚( ' ,-

گنجائيان

58

) به ارزيابي توسعه پايدار در 2017و همكاران ( 6صربستان پرداختند. آشوك 5پايدار در پارك ملي دردپ

يبا روش دلف يدارپا يسماكوتور يهاشاخص) به بررسي 2018و همكاران ( 7غرب هند پرداختند. اوكامپو

در تايوان و نقش آن در وضعيت 9) به بررسي اكوتوريسم تاالب سيگو2019( 8پينگ داختند.ي پرفاز

ريزي توسعه ) به ارزيابي توان اكوتوريسم و برنامه1391اند. حبيبي و همكاران (اقتصادي منطقه پرداخته

هاي پتانسيل بررسي) به 1393پور (پايدار گردشگري در پارك جنگلي آبيدر پرداختند. انتظاري و آقايي

) به 1396ورزقاني و همكاران (اند. زلفيپرداخته اكوتوريسم و ژئوتوريسمي منطقه نمونه گردشگري بيستون

) 1397ديوا (ند. گلچوبياهي پرداختگردشگر يدارغرب استان مازندران در توسعه پا يسمتورنقش اكو يبررس

) به 1397ر داده است. حاجي نژاد و همكاران (پتانسيل اكوتوريسمي شهرستان پاوه را مورد ارزيابي قرا

ند. ايلدرمي و اهاستان اردبيل پرداخت هاي گردشگري در توسعه اكوتوريسمارزيابي نقش آگاهي از جاذبه

) اهميت توجه به اكوتوريسم منايع آبي در توسعه گردشگري استان همدان را مورد مطالعه 1398قرباني (

اردكان را مورد شهرستان اكوتوريسم و گردشگري هاي) قابليت1398اند. موسوي و همكاران (قرار داده

ارائه گردشگري و بازاريابي بر موثر عوامل ) به شناسايي1398همكاران (اميري و ارزيابي قرار داده است.

با توجه به موارد مذكور و در ند.اهپرداخت روستايي در استان هرمزگان و گردشگري اكوتوريسم مناسب مدل

تحقيق حاضر پتانسيل سنجي توسعه اكوتوريسم در منطقه راستاي تحقيقات پيشين صورت گرفته، هدف از

باشد.مي SWOTشهرستان قروه با استفاده ازمدل گَوندره

از نظر تقسيمات سياسي در شرق استان كردستان و شهرستان قروه قرار گَوندرهمنطقه محدوده مطالعاتي:

ارتفاعات بدر و هاي شمالي دامنهو در جنوب شهرستان قروه و ناحيه منفصل شهري قلعهدر گَوندرهدارد.

كيلومتر و همچنين فاصله آن با ناحيه 5با مركز شهر قروه حدود گَوندرهفاصله مستقيم پريشان قرار دارد.

سيرجان - اين منطقه از نظر تقسيمات مورفوتكتونيكي جزء واحد سنندج .كيلومتر است 1تر از قلعه كم

انداز عمده منطقه را واحد كوهستان و مخروطه افكنه شامل وژي، چشمشود. از نظر ژئومورفولمحسوب مي

است. در نسبتا خنكهاي هاي سرد و مرطوب و تابستانشود و از نظر آب و هوايي نيز داراي زمستانمي

5 . Djerdap

6 . Ashok

7 . Ocampo

8 . Ping

9 . Cigu

Page 4: AHP-SWOT ˘$%˚ & ˙ ' ( $ ) · 2020-06-25 · 8 ˙ ˙ 4 ˘ ˇ 2 1399 ˘ˇˆ˙ ˝˛ ˚ ˜ ! ˚ "#ˆ AHP-SWOT "˘$%˚ & ˙ ' ( $ ) ˛ ˚˜ ! " ˘# ˛ $ ˛ $ % & ' ()*) )+)˚( ' ,-

8، پياپي4شماره، 2، دوره1399بهاررافيا و روابط انساني، جغ

59

موقعيت آن نسبت به ناحيه قلعه و نقشه 2در استان و شهرستان و در شكل ه نقشه موقعيت منطق 1شكل

ن داده شده است.نشا شهر قروه

محدوده مطالعاتي در استان و شهرستانموقعيت نقشه : 1شكل

: نقشه موقعيت گوندره نسبت به ناحيه قلعه و شهر قروه2شكل

Page 5: AHP-SWOT ˘$%˚ & ˙ ' ( $ ) · 2020-06-25 · 8 ˙ ˙ 4 ˘ ˇ 2 1399 ˘ˇˆ˙ ˝˛ ˚ ˜ ! ˚ "#ˆ AHP-SWOT "˘$%˚ & ˙ ' ( $ ) ˛ ˚˜ ! " ˘# ˛ $ ˛ $ % & ' ()*) )+)˚( ' ,-

گنجائيان

60

هامواد و روش

باشد. اطالعات مورد نياز تحقيق بر مبناي مطالعاتي تحليلي مي-هاي توصيفياين تحقيق بر مبناي روش

و SWOTهاي مورد استفاده در تحقيق شامل مدل مدلهاي ميداني بدست آمده است. اي و پايشكتابخانه

AHP ابزارهاي تحقيق نيز شامل باشد وميARCGIS هاي مورد نياز) و(به منظور تهيه نقشهExpert

Choice به منظور اجراي مدل)AHPهاي باشد. در ادامه به تشريح مدل) ميSWOT وAHP پرداخته

پس مراحل انجام كار تشريح شده است:شده و س

گيري چند معياره استفاده هاي تصميمها از مدلگيريبسياري تصميم امروزه در :(تحليل سلسله مراتبي) AHP مدل-

- گيريها در تصميمگيري چند معياره بيش از ساير روشعنوان يك روش تصميممراتبي بهتحليل سلسله ميان،ين ا درشود. مي

باشد (مالچفسكي، ها مياي و تركيب اولويتيه سه اصل تجزيه، قضاوت مقايسهبر پاكه استفاده قرار گرفته استمورد ها

- فرايند حل مشكالت راهبردي به كار گرفته مي مراتبي چه در واقعيت و چه در تئوري، در). مدل تحليل سلسله364، 1390

و تبديل مسائل پيچيده به سلسله مراتبي منطقي و ساده فراهم براي تحليلاي را تر از اين نظر مهم است كه زمينهشود و بيش

ي انجام دهد، همچنين مكان بررسي راحتبهها را با كمك معيارها و زير معيارها ريز بتواند ارزيابي گزينهآورد كه برنامهمي

معياري گيري چند هاي تصميميكي از روش فرايند تحليل سلسله مراتبيها را نيز فراهم آورد. در واقع، سازگاري در قضاوت

هايي كه هاي متعدد تصميم، با توجه به شاخصو انتخاب يك گزينه از ميان گزينه گيرياست كه به منظور تصميم

يكي از مشهورترين و پركاربردترين AHP روشرود. ميكار شود، بهكند يا براي او تعيين ميگيرنده تعيين ميتصميم

وجود داشتن معيارهاي متضاد است حالت درها گيري براي تعيين اولويتگيري و روش قدرتمند تصميميمهاي تصممدل

).123: 2018و همكاران، 10كي(چ

هاي موجود در محيط ابزاري براي شناخت تهديدها و فرصت مدل سوات :)SWOTسوات (مدل -

نظور سنجش وضعيت و تدوين راهبرد هاي داخلي آن به مها و قوتو بازشناسي ضعف خارجي يك سيستم

ها و ابزاري ارزشمند براي براي هدايت و كنترل آن سيستم است. اين روش بهترين استراتژي براي سازمان

- تصميم براي حمايتي ابزار ). مدل سوات يك93: 1391فر، هاي استراتژيك است (كريمي و محبوبتحليل

- مي استفاده شهر يا سازمان محيط خارجي و داخلي حيطم سيستماتيك تحليل براي عموماً كه است گيري

براي را هايياستراتژي ،يا شهر سازمان تهديدهاي و هافرصت نيز و ضعف نقاط و قوت نقاط تعريف با شود.

1 0 . Cheek

Page 6: AHP-SWOT ˘$%˚ & ˙ ' ( $ ) · 2020-06-25 · 8 ˙ ˙ 4 ˘ ˇ 2 1399 ˘ˇˆ˙ ˝˛ ˚ ˜ ! ˚ "#ˆ AHP-SWOT "˘$%˚ & ˙ ' ( $ ) ˛ ˚˜ ! " ˘# ˛ $ ˛ $ % & ' ()*) )+)˚( ' ,-

8، پياپي4شماره، 2، دوره1399بهاررافيا و روابط انساني، جغ

61

تحليل و بررسي و تهديدها هافرصت از استفاده همچنين و ضعف نقاط كردن برطرف و قوت نقاط تقويت

). 632: 4200: ، 11كند (دايسونمي

العاتي، دوده مطر پتانسيل سنجي توسعه اكوتوريسم در محوبه منظدر اين تحقيق با توجه به موارد مذكور،

مراحل زير انجام شده است:

تهديدات و )Oهاي خارجي (فرصت، )Wنقاط ضعف داخلي (، )Sشناسايي نقاط قوت داخلي ( .1

)Tخارجي (

)AHPاده از مدل تحليل سلسله مراتبي (دهي به معيارها و زيرمعيارها با استفوزن .2

يترين عوامل موثر داخلي و خارجتعيين وزن نهايي معيارها و در نهايت شناسايي مهم .3

بحث و نتايج

فولوژي ت ژئوموربه دليل موقعيت جغرافيايي، وضعي گَوندرهمنطقه هاي محدوده مطالعاتي:يلبررسي پتانس

ا ارتفاعب وندرهَگهاي واقع در منطقه توسعه اكوتوريسم دارد. كوهو همچنين اقليمي، پتانسيل زيادي جهت

قه به ، اين منطهاي زياد در منطقهنود َگجوهاي زيادي هستند (به دليل ومتر رويشگاه گون 2000بيش از

مناطق . درباشندميهمچنين در نقاط مختلفي داراي درختان متراكمي و معروف شده است) گَوندره

ر زاز چمنن را نيهايي از آ، باغات و درختان به صورت متراكم قرار دارد و همچنين بخش وندرهَگپايكوهي

همچنين طح دريا وبه دليل دارا بودن ارتفاع زياد از س گَوندرهارتفاعات جنوبي منطقه است. دربرگرفته

ر صل بهاتفاعات در فذوب برف ارها، در فصول سرد سال پوشيده از برف هستند و شمالي بودن جهت آن

آب كه منابعبا توجه به اين گَوندرهمنطقه شود. هاي گياهي و ايجاد فضايي سرسبز ميسبب رويش گونه

به مچنينهكافي را دارد و از نظر ژئومورفولوژي مانع و محدوديتي جهت توسعه فضاهاي سبز ندارد و

وسعه تمچنين ههت توسعه صنعت اكوتوريسم و ، پتانسيل زيادي جدليل نزديكي به ناحيه قلعه و شهر قروه

فضاهاي سبز از جمله درختكاري و ايجاد پارك جنگلي دارد.

1 1 . Dyson

Page 7: AHP-SWOT ˘$%˚ & ˙ ' ( $ ) · 2020-06-25 · 8 ˙ ˙ 4 ˘ ˇ 2 1399 ˘ˇˆ˙ ˝˛ ˚ ˜ ! ˚ "#ˆ AHP-SWOT "˘$%˚ & ˙ ' ( $ ) ˛ ˚˜ ! " ˘# ˛ $ ˛ $ % & ' ()*) )+)˚( ' ,-

گنجائيان

62

اخلي در به منظور شناسايي عوامل موثر د :شناسايي عوامل داخلي موثر در توسعه اكوتوريسم منطقه

مچنين باه و هفاده شداي، مصاحبه و نظرات كارشناسان استتوسعه اكوتوريسم منطقه از مطالعات كتابخانه

ت ف و قوهاي موجود وضعيت منطقه بررسي شده است و در نهايت نقاط ضعاستفاده از اطالعات و نقشه

نشان داده شده است: 1منطقه شناسايي شده است كه در جدول

: شناسايي عوامل داخلي موثر در توسعه اكوتوريسم منطقه1جدول

)W( هاضعف )Sها (قوت

S1 ساندسترسي آ W1 ضعف مديريتي در توسعه اكوتوريسم منطقه

S2 دسترسي به منابع آب W2 بلندمدتاي هاي توسعهنداشتن برنامه

S3 خاك حاصلخيز W3 عدم معرفي منطقه

S4 عدم محدوديت دسترسي به زمين W4 نداشتن راه ارتباطي مناسب

S5 نداشتن موانع ژئومورفولوژي W5 فاهياقامتي و ر اتنبودن امكان

S6 تنوع چشم انداز W6 نبود تجهيزات تفريحي و ورزشي

S7 محيط آرام - -

قه پس از شناسايي نقاط قوت و ضعف منط :سعه اكوتوريسم منطقهشناسايي عوامل خارجي موثر در تو-

ي شده ناسايمورد مطالعه، عوامل خارجي موثر در توسعه اكوتوريسم منطقه شامل فرصت و تهديدات نيز ش

ها پرداخته شده است:به تشريح آن 2كه در جدول است

Page 8: AHP-SWOT ˘$%˚ & ˙ ' ( $ ) · 2020-06-25 · 8 ˙ ˙ 4 ˘ ˇ 2 1399 ˘ˇˆ˙ ˝˛ ˚ ˜ ! ˚ "#ˆ AHP-SWOT "˘$%˚ & ˙ ' ( $ ) ˛ ˚˜ ! " ˘# ˛ $ ˛ $ % & ' ()*) )+)˚( ' ,-

8، پياپي4شماره، 2، دوره1399بهاررافيا و روابط انساني، جغ

63

: شناسايي عوامل داخلي موثر در توسعه اكوتوريسم منطقه2جدول

)T( تهديدات )Oها (فرصت

O1 شاخص شدن در سطح استان و منطقه T1 فصلي بودن اشتغال

O2 ايجاد اشتغال به صورت مستقيم و غيرمستقيم T2 افزايش قيمت زمين

O3 تر به محيط زيستبيش توجه T3 تخريب محيط زيست

O4 فراهم آمدن امكانات اقامتي و رفاهي T4 هاافزايش ترافيك در راه

O5 هازيرساختتوسعه و بهسازي T5 افزايش درگيري و تنش

O6 افزايش تعامل اجتماعي T6 افزايش آلودگي

O7 توسعه اجتماعي و فرهنگي T7 گسترش فرهنگ بيگانه

O8 هم آمدن امكانات بهداشتيفرا - -

وت، نقاطقدر اين تحقيق پس از شناسايي نقاط بندي معيارها و زيرمعيارها: گذاري و اولويتارزش-

معيارهاي )، معيارها و زيرAHPبا استفاده از مدل تحليل سلسله مراتبي (ها و تهديدات، ضعف، فرصت

ز احاصل ارها با هم مقايسه شده است كه نتايج. در اين بخش ابتدا معيگذاري شده استموجود ارزش

رها اصلي، در بين معيانشان داده شده است. بر اساس نتايج بدست آمده 3شكل ها در مقايسه زوجي آن

هاي ناشي از توسعه اكوتوريسم در منطقه داراي باالترين ارزش بوده است.فرصت

: نتايج مقايسه زوجي معيارها3 شكل

Page 9: AHP-SWOT ˘$%˚ & ˙ ' ( $ ) · 2020-06-25 · 8 ˙ ˙ 4 ˘ ˇ 2 1399 ˘ˇˆ˙ ˝˛ ˚ ˜ ! ˚ "#ˆ AHP-SWOT "˘$%˚ & ˙ ' ( $ ) ˛ ˚˜ ! " ˘# ˛ $ ˛ $ % & ' ()*) )+)˚( ' ,-

گنجائيان

64

گر اين است كه ) محدوده مطالعاتي بيانSمقايسه زوجي زيرمعيارهاي مربوط به نقاط قوت ( ارزيابي نتايج

االترين راي بدر بين نقاط قوت شناسايي شده، دسترسي به منابع آب و قابليت دسترسي آسان به منطقه دا

).4ترين امتياز است (شكل امتياز و همچنين محيط آرام منطقه داراي پايين

محدوده مطالعاتي) Sيج مقايسه زوجي زيرمعيارهاي مربوط به نقاط قوت (: نتا4شكل

قاط ضعف ن) محدوده مطالعاتي بيانگر اين است كه در بين Wارزيابي نتايج مقايسه زوجي نقاط ضعف (

ياز ترين امتباال شناسايي شده، ضعف مديريتي و نداشتن برنامه بلندمدت توسعه اكوتوريسم در منطقه، داراي

).5ترين امتياز است (شكل داراي پايين نبود تجهيزات تفريحي و ورزشياست و همچنين

محدوده مطالعاتي) Wيرمعيارهاي مربوط به نقاط ضعف (: نتايج مقايسه زوجي ز5شكل

هايفرصتمحدوده مطالعاتي بيانگر اين است كه در بين ) O( هايفرصتارزيابي نتايج مقايسه زوجي

ايجاد اشتغال به طور مستقيم و غيرمستقيم و همچنين شاخص شدن محدوده مطالعاتي در شناسايي شده،

.)6(شكل ترين امتياز بوده استياز و افزايش تعامل اجتماعي داراي پايينسطح منطقه داراي باالترين امت

Page 10: AHP-SWOT ˘$%˚ & ˙ ' ( $ ) · 2020-06-25 · 8 ˙ ˙ 4 ˘ ˇ 2 1399 ˘ˇˆ˙ ˝˛ ˚ ˜ ! ˚ "#ˆ AHP-SWOT "˘$%˚ & ˙ ' ( $ ) ˛ ˚˜ ! " ˘# ˛ $ ˛ $ % & ' ()*) )+)˚( ' ,-

8، پياپي4شماره، 2، دوره1399بهاررافيا و روابط انساني، جغ

65

محدوده مطالعاتي) Oهاي (: نتايج مقايسه زوجي زيرمعيارهاي مربوط به فرصت6شكل

شناسايي ديداتته) محدوده مطالعاتي بيانگر اين است كه در بين T( تهديداتارزيابي نتايج مقايسه زوجي

اراي د تنش افزايش درگيري ويمت زمين و فصلي بودن اشتغال داراي باالترين امتياز و افزايش ق شده،

.)7(شكل ترين امتياز استپايين

محدوده مطالعاتي) T: نتايج مقايسه زوجي زيرمعيارهاي مربوط به تهديدات (7شكل

شخص يارها و مو زيرمعپس از مقايسه زوجي معيارها رجي: تعيين وزن نهايي عوامل موثر داخلي و خا-

ر دياري كه زن معكردن وزن هر زيرمعيار در گروه مربوطه، در نهايت وزن نهايي هر زيرمعيار با توجه به و

كه در ه استزيرمعيارها نشان داده شد معيارها و وزن نهايي 3آن قرار دارد مشخص شده است. در جدول

ه است ايي شدثر در توسعه اكوتوريسم منطقه شناسترين عوامل داخلي و خارجي مونهايت بر اساس آن مهم

باشد:كه به شرح زير مي

Page 11: AHP-SWOT ˘$%˚ & ˙ ' ( $ ) · 2020-06-25 · 8 ˙ ˙ 4 ˘ ˇ 2 1399 ˘ˇˆ˙ ˝˛ ˚ ˜ ! ˚ "#ˆ AHP-SWOT "˘$%˚ & ˙ ' ( $ ) ˛ ˚˜ ! " ˘# ˛ $ ˛ $ % & ' ()*) )+)˚( ' ,-

گنجائيان

66

)O2( ايجاد اشتغال به صورت مستقيم و غيرمستقيم .1

)S2( دسترسي به منابع آب .2

)O1( شاخص شدن در سطح استان و منطقه .3

)O5( هاتوسعه و بهسازي زيرساخت .4

)S1( دسترسي آسان .5

ها: وزن نهايي معيارها و زيرمعيار3جدول

وزن نهايي زيرمعيار زيرمعيار وزن معيار معيار

276/0 هاقوت

S1 0577/0

S2 0781/0

S3 0472/0

S4 0287/0

S5 0265/0

S6 0221/0

S7 016/0

138/0 هاضعف

W1 048/0

W2 032/0

W3 0145/0

W4 0168/0

W5 0149/0

W6 0117/0

391/0 هافرصت

O1 0649/0

O2 1/0

O3 0387/0

O4 0344/0

O5 0626/0

O6 0242/0

O7 0368/0

O8 0285/0

195/0 تهديدات

T1 0445/0

T2 0495/0

T3 0240/0

T4 0189/0

T5 0115/0

T6 0316/0

T7 015/0

Page 12: AHP-SWOT ˘$%˚ & ˙ ' ( $ ) · 2020-06-25 · 8 ˙ ˙ 4 ˘ ˇ 2 1399 ˘ˇˆ˙ ˝˛ ˚ ˜ ! ˚ "#ˆ AHP-SWOT "˘$%˚ & ˙ ' ( $ ) ˛ ˚˜ ! " ˘# ˛ $ ˛ $ % & ' ()*) )+)˚( ' ,-

8، پياپي4شماره، 2، دوره1399بهاررافيا و روابط انساني، جغ

67

گيرينتيجه

ارند. ده آن اي بي از كشورهاي دنيا توجه ويژهتوسعه اكوتوريسم يكي از اهدافي است كه امروزه بسيار

وندرهَگطقه من ،مساعد بودن شرايط طبيعي يكي از عوامل اصلي جهت توسعه اكوتوريسم است. در اين ميان

وضعيت در واقع، مناسب بودن كه پتانسيل زيادي جهت توسعه اكوتوريسم دارد. استيكي از مناطقي

ن باعث ي آسامنابع آبي و همچنين نزديكي به نقاط جمعيتي و دسترس ژئومورفولوژي، اقليمي، دسترسي به

يت ه وضعشده است تا اين منطقه شرايط مناسبي جهت توسعه صنعت اكوتوريسم داشته باشد. با توجه ب

وتوريسم در به پتانسيل سنجي توسعه اك AHPو SWOTتلفيقي منطقه، در اين تحقيق با استفاده از مدل

خلي و خارجي در زيرمعيار به عنوان عوامل موثر دا 28پرداخته شده است. در اين تحقيق محدوده مطالعاتي

زيرمعيار به 6، زيرمعيار مربوط به نقاط قوت منطقه 7توسعه اكوتوريسم منطقه در نظر گرفته شده است كه

يدات پيش رو هدزيرمعيار نيز به عنوان ت 7رو و هاي پيشزيرمعيار به عنوان فرصت 8عنوان نقاط ضعف،

ين نقاط در ب نتايج حاصل از ارزيابي مقايسات زوجي زيرمعيارها بيانگر اين است كه شناسايي شده است.

مچنين متياز و هدسترسي به منابع آب و قابليت دسترسي آسان به منطقه داراي باالترين ا)، Sقوت منطقه (

تي و نداشتن ضعف مديري)، Wاط ضعف منطقه (. در بين نقترين امتياز استمحيط آرام منطقه داراي پايين

حي زات تفريتجهي برنامه بلندمدت توسعه اكوتوريسم در منطقه، داراي باالترين امتياز است و همچنين نبود

ور مستقيم و ايجاد اشتغال به ط )،Oهاي منطقه (. در بين فرصتترين امتياز استو ورزشي داراي پايين

ش افزاي محدوده مطالعاتي در سطح منطقه داراي باالترين امتياز وغيرمستقيم و همچنين شاخص شدن

افزايش قيمت ،)Tاز بوده است و همچنين در بين تهديدات منطقه (ترين امتيتعامل اجتماعي داراي پايين

در .تياز استرين امتافزايش درگيري و تنش داراي پايينزمين و فصلي بودن اشتغال داراي باالترين امتياز و

) و Oها ()، فرصتW)، نقاط ضعف (Sن تحقيق همچنين به هر كدام از معيارها شامل نقاط قوت (اي

وزن نهايي ) وزن داده شده و بر مبناي وزن بدست آمده معيارها و زيرمعيارهاي هر گروه،Tتهديدات (

يمتقورت مسصاشتغال به يجادازيرمعيارهاي ،كه بر اساس نتايج بدست آمدهزيرمعيارها بدست آمده است

عه و توس، )O1شاخص شدن در سطح استان و منطقه (، )S2به منابع آب ( يدسترس، )O2( يرمستقيمو غ

ر توسعه دترين معيارهاي موثر به عنوان مهم )S1آسان ( يدسترسو همچنين )O5( هايرساختز يبهساز

اكوتوريسم منطقه شناسايي شده است.

Page 13: AHP-SWOT ˘$%˚ & ˙ ' ( $ ) · 2020-06-25 · 8 ˙ ˙ 4 ˘ ˇ 2 1399 ˘ˇˆ˙ ˝˛ ˚ ˜ ! ˚ "#ˆ AHP-SWOT "˘$%˚ & ˙ ' ( $ ) ˛ ˚˜ ! " ˘# ˛ $ ˛ $ % & ' ()*) )+)˚( ' ,-

گنجائيان

68

منابع

عوامل ي)، شناساي1398لدين؛ رنجبر، محمدحسين؛ باقري، مهدي (ااميري، فوژان؛ محبي، سراج .1

مطالعه: روستايي (مورد و گردشگري اكوتوريسم مناسب مدل ارائه گردشگري و بازاريابي بر موثر

95-104، صص 35، شماره 9اي، سال منطقه ريزيبرنامه استان هرمزگان)، فصلنامه

ريسمي منطقه هاي اكوتوريسم و ژئوتوبررسي پتانسيل)، 1393پور، يوسف (انتظاري، مژگان؛ آقايي .2

سال ريزي شهري،هش و برنامه، مجله پژوSWOTكنيك نمونه گردشگري بيستون با استفاده از ت

75-88، صص 16، شماره 5

مناطق توسعه گردشگري در آبي ابعمن اكوتوريسم )، اهميت1398محمد ( ايلدرمي، عليرضا؛ قرباني، .3

139-150، صص 2، شماره 4استان همدان)، سال موردي: كوهستاني (مطالعه

مستعد ناطقم شناسايي و اكولوژيك توان )، ارزيابي1397تبريزي، نازنين؛ زاهدي كالكي، ابراهيم ( .4

رد مطالعه: شهرستان گرگان)،(مو WLCو MCEهاي شرو با پايدار اكوتوريسم توسعه

هاي آگاهي از جاذبه ارزيابي نقش)، 1397ين (پور، نازنواحد؛ حاجينژاد، علي؛ آقايي، حاجي .5

ستان (مطالعه موردي: آگاهي سنجي كارشناسان و گردشگران ا گردشگري در توسعه اكوتوريسم

125-151صص ، 2، شماره 16اي، سال اردبيل)، مجله جغرافيا و توسعه ناحيه

- ريسم و برنامه)، ارزيابي توان اكوتو1391احمدي، محمد (آزادخواه، جاهده؛ حبيبي، كيومرث؛ تكيه .6

وره دهري، شريزي توسعه پايدار گردشگري (نمونه موردي: پارك جنگلي آبيدر)، فصلنامه مطالعات

13-23، صص 3، شماره 1

ان توسعه پايدار گردشگري شهرست نقش اكوتوريسم در)، 1394رياحي، وحيد؛ قاسمي، علي ( .7

29-44، صص 31شماره ، 10، دوره هاي انسانيمطالعات برنامه ريزي سكونتگاه، مجله بهشهر

زندران در بررسي نقش اكو توريسم غرب استان ما)، 1396ورزقاني، رضا؛ زيويار، پروانه (زلفي .8

157-169، صص 8، شماره 1، سال توسعه پايدار گردشگري

رمانشاه، مجله)، ارزيابي توسعه اكوتوريسم پايدار در شهر ك1392ضرابي، اصغر؛ صفرآبادي، اعظم ( .9

127-150، صص 46، شماره 17ال ريزي، سجغرافيا و برنامه

انتشارات ريزي توريسم،هاي برنامهها و مدل)، تكنيك1391فر، محمدرضا (كريمي، جعفر؛ محبوب .10

اركان دانش، چاپ اول، اصفهان

هاي اكوتوريسمي مناطق مرزي با بررسي پتانسيل)، 1397ديوا، شهربانو؛ صالحي، اسماعيل (گلچوبي .11

زي، )، مجله علوم و فنون مروردي: شهرستان مرزي پاوهمطالعه م( MCDM و GISازفاده است

147-171، صص 3شماره ،7دوره

Page 14: AHP-SWOT ˘$%˚ & ˙ ' ( $ ) · 2020-06-25 · 8 ˙ ˙ 4 ˘ ˇ 2 1399 ˘ˇˆ˙ ˝˛ ˚ ˜ ! ˚ "#ˆ AHP-SWOT "˘$%˚ & ˙ ' ( $ ) ˛ ˚˜ ! " ˘# ˛ $ ˛ $ % & ' ()*) )+)˚( ' ,-

8، پياپي4شماره، 2، دوره1399بهاررافيا و روابط انساني، جغ

69

مه: اكبر. ترجياريچندمع يمتصم يلو تحل يايي). سامانه اطالعات جغراف1390( ياچك ي،مالچفسك .12

چاپ دوم، انتشارات سمت، تهران ي،عطا غفار يزگار،پره

ولوژيكياك توان )، ارزيابي1398حجت؛ طاهرخاني، عليرضا؛ فالح پور، سجاد ( محمدي تركماني، .13

نشريه جغرافيايي، اطالعات سيستم از با استفاده اكوتوريسم توسعه راستاي در ميانه شهرستان

215-232، صص 55، شماره 19سال جغرافيايي، علوم كاربردي تحقيقات

يسماكوتور و گردشگري هايقابليت )، بررسي1398موسوي، سيدكاظم؛ موسوي، اخترالسادات ( .14

، 21ه ، مجله علوم و تكنولوژي محيط زيست، دورSWOTاز مدل استفاده با اردكان شهرستان در

192-178، صص 5شماره

15. Arsic, S., Nikolic, D., Zivkovic, Z. 2017. Hybrid SWOT - ANP - FANP

model for prioritization strategies of sustainable development

of ecotourism in National Park Djerdap, Serbia, Forest Policy and

Economics, V 80, pp 11-26

16. Ashok, S., Tewari, H. R., Behera, M. D., Majumdar, A. 2017.

Development of ecotourism sustainability assessment framework

employing Delphi, C&I and participatory methods: A case study of

KBR, West Sikkim, India, Tourism Management Perspectives, V 21, pp

24-41

17. Cheek, R., Sale, M., Wolverton, C. C. 2018. UX (User

Experience)-Driven Website Design Utilizing Analytic Hierarchy

Process (AHP) Multi-Attribute Decision Modeling. In

Entrepreneurship, Collaboration, and Innovation in the Modern

Business Era (pp. 121-135). IGI Global.

18. Dyson, R. G., (2004), Strategic development and SWOT analysis at the

university of Warwick, European Journal of operational Research,

152: 531-540.

19. Hong, Ch., Chan, N. 2010. Strength- weakness-opportunities-threats

Analysis of Penang National Park for Strategic Ecotourism

Management. World Applied Science Journal. Pp 136-145.

20. Ocampo, L., Angela, J., Ombe, J., Geen Escoto, M. 2018. Sustainable

ecotourism indicators with fuzzy Delphi method – A Philippine

perspective, Ecological Indicators, V 93, pp 874-888

21. Ping, H. H. 2019. Economic impact of wetland ecotourism: An

empirical study of Taiwan's Cigu Lagoon area, Tourism Management

Perspectives, V 29, pp 31-40

22. Yekani Motlagh, E., Hajjarian, M., Hossein Zadeh, O., Alijanpour, A.

2020. The difference of expert opinion on the forest-based ecotourism

development in developed countries and Iran, Land Use Policy, V 94