Upload
trancong
View
648
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
www.ccog.org
Weche mokor mawuok e muma dwe mar
Waprotestani Jihadharini na Harakati ya Muungano Wa Madhehebu-Ekumeni
Adveniat regnum tuum; Spem tibi in posterum
abirio –ochiko, 2016.
1
Weche mokor mawuok e
muma dwe mar
abirio –ochiko, 2016.
2. Oa kuom Jandiko. Beduru motang’ kod riwruoge mag dinde.
16. Som somo mar 9: Ang’omomiyo josayans pok owenyo ni Nyasaye
nie?
36. Piny Ruodhi Obi: Jadolo manoesnindo, DibarApartian emane ondiko
wachno.
41. Geno mar ndalo giko: Mansenindo Herber W. Armstrong
nopuonjo gimakelo geno.
Tok bugni oting’o Internet kod Radio: Ginyiso kaka inyaloyudo puonj
mag kanisa Nyasaye (CCOG)
Enyim bugni, picha mantiereno yudore ewikipedia ma ne en chenro mar Edwado
F.R.T. onyiso dhako kod dichwo ma gin jotend dinde mopogore opogore.
prophecymagazines (CCOG) 1O3 W.Grand Avenue, Grover
beach,CA,93433.http/www.ccog.org
2
JANDIKO MADUONG’ BOB
THIEL DINDE: BEDURU MOTANG’ GI
RIWRUOGE MAG DINDE
Ang’o madhi timore kuom kanisa mane oa
kuom katholic?
Bende kanisa gi dok kuom min gi man
rumi?Be muma okwero wachno?chenro
mane ma katholic nigo kawangiyo eduond
weche mokor ewachni?Bende kanisegi idhi
kethi To kanise Nyasaye mapod dhi nyime
ok en achiel kuom kanise moa katholic,to
ang’o momiyo wach makama chandogi?
Adier puonj mawuok e muma onego chopne
ji duto (mathayo 28:19 – 20; fweny22:9 –
10) to nikech nitiere ji gana gi gana ma
niutiere e kanise mane owuok e katholic ma
onego nyisgi gik matimore kendo gik
mabiro timore negi!
Chakruok mar riwruok mag kanise
Kuom roman katholic mamedo mana mako
piny, Anyalo paro wer Moro mawero Kama:
Wan e achiel kuom Roho, wan e achiel
kuom Ruoth
Wan e achiel kuom Roho, wan e achiel kum
ruoth
Kendo walemo mondo bedo e achiel marwa
chieng’moro ochop kare
Lemo mara en ni wendno nyiso kaka kanise
man gi yie ma ok mar katholic biro yie gi
weche mowuok Vatican kendo bedie achiel
gi rumi. Ahinya Othodox ma ugwe kendo
kanise mane owuok e katholic kendo kod
kanise mamoko.aparo ni ne awero wendno e
higni mar 1960 kendo ndalogo no yudo ka
Vatican obedo e buchgi mar ariyo kendo
burano nomiyo no miyo jo katholic
mangeny no chako temo mondo gi tieki
pogruok mar lemo ma nitiere ekind katholic
gi kanise mamoko.
Rwruok mag kanise ni gi chandruoge
mangeny kendo weche mangeny
Tarik 24, 06, 2015, Pope Francis no wacho
Kama:
Kangiyo kaka chenro mar riwruok mar
riwruok mag kanise e bwo piny gima chalo
,Wayudo ni nitiere pogruok ekind jo
christo,To gima kelo en ni ok wabed
kanyakla kuom miche mag (Truine
God)Nyasaye kod olembe manyak kokalo
kum “nyasayeno”(Truine God)mane olandi
e bura mane obedo constantino e higa mar
381 tok tho Yesu(A.D)en ni grubeto obed
kanyakla.
3
Ere kaka katholic chanomondo ochop
chenro
Jo katholic nigi log tich miluongo ni Jo
pontifical matemo mondo oket jo kristo te
obed eriwruok achiel .Machiegni no telne gi
bishop mane oa swiss to sani to sani otelne
gi cardinal ma nyinge kurt Koch .idwaro ni
okel kanise makwedo katholic .kendo
osebedo gi buche moko kod kanisa mag
orthodox kod ma kwero yie mar katholic.
Bang higni mangeny,katholic osebedo gi
buche mangeny mag riwruoge mag
kanise.moko kuomgi en luthrans,Nyadiriyo
kagibedo ebuche mag riwo kanise obed e
achiel ka kithor mar weche ne gin,bedo
gama kare kuom yie.e higa 1983kod bedo e
achiel kuom puonj mar puothruok kata bedo
kare .
Me obedie ebura 31/10/1999 to magi egik
mane Martin Luther ne ok oyiego.
Adier jomoko wacho ni winjruogno oweyo
oko dwaro mar kanisamane owuok e
katholic mana kaka ji mangeny oyiego ni
puonj ma keto gato ma kare,emakelo
pogruok ekind katholic kod kanise mane
owuok kuome mane otelne gi Martin luther
Riwruok mag kanise ekinde roman catholic
kod kanise mane owuok kuome pod igeno ni
biro kelo mana pogruok.
Anglican palmer’s and Televangelist
Copelands views
Due mar ariyo 2014, ne aneno keneth
Copeland ma en achiel kuom kanise go
kapako din mar katholic.Ne olimo Bishop
mar Anglican kagiwuoyo.E video ni Bishop
mar jo Anglican Tony Palmer
(manosenindo) kod Kenneth capeland no
jiwo ni mondo ji oriwre kod jo katholic.
Tony Palmer
Asebiro mana gi roho mar Elijah mondo
adwuok nyithindo kuom wuonegi
……mondo olos yoo ne Ruoth ….Elijah
biro biro kapok Ruoth oduogo ….Roho mar
Elijah en Roho ma kelo winjruok..Wangeyo
ni higni mangeny mokalo ne nitie kanisa
achiel mane iluongo ni katholic…catholic
ok ohulo ni rumi..Kony giri... Wan
jokatholic…pogruok ketho bedo e kanyakla
marwa…luoro miyo wapogore..Gik makelo
luoro gin gik maonge tiendgi..Owete kod
nyimine, Nganyo mar Luther oserumo
kendo osekawo higni 15 nyaka
norum.kaonge jogo mapingowa, kamano
kare koro ere kanise mapingowajo? Sani
koro wa yalo injili achiel, yie achiel
..Jomapingowa onge…jomapingowa onge.
Adier, Tony Palmer ne ok obiro gi Roho
mar Elijah,to mana gi Roho mar pinyini.yie
mar riwruoge mag dindegi puonjo en puonj
mane jaoote Paulo osiemo.
Gima Tony Palmers kia en niya;dini mar
Greco-Roman ne ok en din mar kristo kuom
higni 1000 mokuongo eka bange nenitiere
pongruok ekind jo kanisa mar Nyasaye
mane ni rumi (tim nonro ebugwa mondik
continue history of church of the god
Tony Palmers ne wacho mana wionjruok
mane otim ehiga 1999.
4
Nowacho ni winjruok ne ok ochopie ekind
din mar katholic.
Nyasaye ematiyo epiny
ngima..Wapogore...kendo gato ka ngato
wacho ni wadgi rach.Koro we walam
Nyasaye mondo oketwa e achiel
waduto…we Nyasaye ochop
tichne….obirotimo hono mar ketowa e
kanyakla.
Wangeyo ni bedo e kanyakla kod jok ma ok
puonj puonj mar adier ok en tich Nyasaye
onego wange bedo ni kane Pontiff hono ma
wanyalo pimo gi mar keto dinde duto
ewinjruok achiel,muma siemo wa ni kiki(2
thesalonians2:9-12;Rev 13:1-18)
Kaka ywaruok nitie, Adier kanisa ma rumigi
dinde mano owuok kuma nyaka gi yware
nikech ok gi geyo gima muma wacho ni
3…….umed kedo matek ne wach yie ma
Nyasaye osemiyo joge dichiel kendo mogik
(juda 3) Nikech chakruok kendo bedo
jakristo mar adieri ok donjnengi omiyo gi
paro ni kanisa mar rumi ne nigi yie mar
adier kendo nyaka sani to ma en gima
ogwenyore gi ndiko mar muma.To en gima
en gima lit nikech mangeny to ongeye
kamano.
Kenneth Copeland no wacho wach
mipimo gi mane pope Fransis owacho,no
wacho kama;
Duong’ odongne! Duong’ odongne! Duong
odongne!…Wuoro…wayie kod wachne
ni…..nikech mondo wabed e achiel kuom
yie.
Bang mano Kenneth Copeland nooro
wachne pope Francis Kama;
Kuomi jatenda,agoyo ni erokamano koa
echunya ma iye.Waheri jatelo.geno marwa
nie ebuk mar jo efeso 4…bedo e
achiel….Erokamano,wagwethi kendo in be
wayud gweth koa kuomi….wagoyo ne
Nyasaye erokamano nikech in
Amen,Amen,Amen,Amen,Amen,anyisi
niya.Anyisi sani polo mor ni wachni
Ee”polo”nyiso ni Nyasaye, wachnook nyal
miyo Nyasaye mor, Bang ma video ni
notang, Notemo lero niya;
Francis noromo gi jatelo maduong mar
evangelical mondo gi los riwruok ekind
kanise mar roman katholic kod evangelical
kata chako riwruok ekind jok ma gi paro
mopogore opogore, Bura noket 24,06,2014
ka iluongo ni palace of santa marta, magi
enying ji mane nitie John kod carol Arnott
(mano chako catch the fire)
Kenneth Copeland (manochako KCM
ministries) James Robinson (no chako life
outreach int.) Geoff Tonnicliffe (head of
worldwide Evangelical alliance that is the
world Evangelical alliance)
Pope bende no wuoyo e piny mar korea ma
milambo kendo nochoko joma ne pinge e
mass maduong, Ji mangeny oserwako wach
mar riwruok mar dind
Ji mangeny ok ongeyo ni ngat mane ochako
dini mongere ni Protestant Evangelist, Billy
Grahammade e higni mar 1948 ne puonjo ka
kwedo jo katholic, to bange noloko pache.
Ehiga mar 1948 Grahammade no wacho
kamae,nitiere yore adek mabeyo ne jokristo
manie bwo riwruok mar thodox.
5
Gin;bedo e achiel eyor wach moro
amora”bedo jakatholic kod bodo ja
mohammede”no medo wacho whe mabeyo
kuom katholic.e higa mar 1963 daktari
Graham no wuoyo ka en ekar tiegruok mar
katholic man north Carolina U.S.A.kendo
nodok kanyo mondo 21-11-1967 otim
degree.Esechego no wacho wach mabuogo ji
niya onge wach maber machielo mohigo
wach ma joma nogero skundni ni go,kendo
no nomedo wacho niya;wach mane ogero
kar tat somoni, kendo makela ka otieno ni en
eyo makelo warruok.
Kanise mangeny mano wuok manowuok
katholic oseyie gi dwaro mar katholic mar
bedo e achiel eyor lemo.
Jayalo miluongo ni joel Osteen noromo gi
pope Francis 05-06-2015kendo mopako kaka
dwaro mar pope Francis mar riwo ji e
kanyakla e lemo ber ahinya.Joel Osteen en
achiel kuom joyalo madongo Idewo kendo
iwinjo epiny mar U.S.A
Wan gi chiega ne walimo kar lendo mar TBN
man holy land experience orland florida
2014.riwruok mar kanise ebwo piny
mangima noromo coliseum epiny rumi kendo
nenitie sinema mane oketi mar jo od crouch
mane nyiso kaka jo katholic tiyo go e lemo
machalo kaka katena kod gik ma giyogo kaka
sakramit epasaka.
TBN nochaki kod Paul Crouch.Wuod
miluongo ni Andrew Crouch ma en jalendo
kendo ja ndiko ekar lendono en achiel kuom
jok moyie kendo momako matek wach mar
riwruok mag kanise tarik 25-11-2014 ne gin
gi buk kithor mare ne en wach maber ehiga
mar 2014?Ne owacho kama ;”riwruok man
ekind kanise mamoko kod katholic osenyago
matunda,due mar auchiel,ne aromo gi pope
Francis kuom seche adek to ne ok oneno ka
en ngat man thuolo to en ngat mapando pache
mopondo ne kanise mamoko” Wechegi
owachi gi
Geoff Tunnicliff ma en jagoro maduong mar
world evangelical alliance.
Bedo ni rumi oyie kod ngato ok ne en wach
maber e higa 2014,To onyiso mana ni loch
mar babylon ma muma owuoyo
kuom/osiemoe jogo koro osechakore to dinde
mamoko to pod jiwe kendo miye lwedo.
Wangi weche moko e higa mar 2015 kathi
nyime esama pope nodhi America kuom
ndalo auchiel,jo tend dinde madongo kaka
Rick Warren, T.D Jakes, Robert Jeffress
nowacho niya “amiyo pope puoch gi pak
nekech en ja kristo ma muol kendo onego
wapuonjre kuome.an gi weche mangeny ma
chalre gi mag pope nekech wa kedo gi wasigu
achiel ma en piny ruodh mudho
(Gedron Mike Evangelical orwako limbe mar
pope PTG Newsletter, Nov 2015) Pastere
mangeny wacho ni pope en owadgi kuom
kristo moloyo 1/3 wacho ni gi mor gi gima
pope dwaro kendo 3/10 wacho ni gineno
katholic kaka kanisa maber.nonro yudo
paster mag kanise mohingo 1000 osetudore
kod pope kendo 4/10 wacho ni pope ongere
kuom muolo mare kod konyo nyithi
kiye.2/10 neno pope kaka ja kristo makare
kendo owadwa kuom kristo (Green L.C from
Antichrist to brother in Christ : How
protestant pastors view the pope Christianity
today sept,24,2015)
Riwruok mag kanise osebedo kadhi nyime
kuom ndalo moko kendo sani pod omedo dhi
nyime ka jotend kanise medo riwore kode
Higa 2016 jondiko ma Vatican no penjo pasta
mar Methodist man epiny british, Tim
Macquiban ni ere kaka oneno pope francis e
chenro mar riwo dinde obed e achiel kendo
duoko en
Gik moko te ma pope timo kendo wacho sani
egiga ni ma ngwono,yawo thondi mane olor
kendo awuka mar lokruok kudho.muolo mare
ne ji bed ni gin jo kristo kata ka ok gi nyiso
hera mar Nyasaye ne ji duto.
To muma wacho ni dhano ok nyal loro kata
yawo dirisni mage mak mana
6
Nyasaye kende.
7”ndik ni malaika mar kanyakla mar jo kristo
man filadelfia niya magi eweche jal mler
kendo maradier mangi rayau mar Daudi.ka
oyawo to onge ngama nyalo loro
kendo ka oloro gimoro to onge ngama nyalo
yawo owacho niya
8”angeyo timbeni duto wijni aseketo dhoot
mayaw e nyimi ma onge ngama nyalo
loro.angeyo ni kata in gi teko matin kamano
to iserito wachna kendo pok ikwedo nyinga.
Mako osiep okrach to gima pope Francis timo
koro ok mar Nyasaye
Ehiga 2016 Arch Bishop ma Canterbury
mochungne Vatican, Arch Bishop David
Moxon no penji gi Zenit ni erekaka oneno
tich ma pope Francis dhigo echenro mare mar
riwo dinde te obed achiel, noduoko niya:
Eyore te otemo mondo ochok geno kod paro
mag ji duto obed achiel kendo eyoo makende
kedo herane ne kanise mamoko kendo bedo
machiegni gi dinde miyo oywayo dinde
kendo oketo gi e achiel.
K) Pope Francis ok Tim kamano pile (nikech
ok olu gima muma wacho) to otimo mana
dwache.
Wuondruok mar jasik kristo wuondore
ni gin Owete kuom kristo?
Jatelo Moro eikatholic miluongo ni Mike
Gedron nondiko 1, 2, 2016 kowacho kama:
E video ne mokwongo no wacho “Dwaro mar
lemo”Pope Fracis noluongo romo kendo
nodwaro bedo e achiel mar dinde duto kata
obedo ni din ka din lamo kendo tiyo ne
Nyasaye eyore mopogore opogore”to ji duto
gin nyithind Nyasaye,ji mangeny nigi
paro,yie kod geno mopogore opogore ka gi
dwaro Nyasaye kendo tiyone to wanto
wangeyo ni gi duto gin nyithind nyasaye .
Mika kaluore kod jolendo mag CNN: wacho
ni jok ma ok lu muma kendo odagi chiwo
ngimagi ne gima muma wacho ema iwuondo
gigo gimiriambo mag pope.gima pope wacho
ni jiduto lamo mana Nyasaye achiel eyore
mopogore en miriambo, onge ngama wach
donjone kata mana ngama dwaro
Nyasaye (Romans) nitiere ji mangeny
maluwo nyiseche magig giwegi gihere kendo
lemo kaluore gi kaka timbegi obet.Yo achiel
kendo mar room gi Nyasay en kokalo kuom,
Jagach manie kind dhano gi Nyasaye ma en
Yesu kristo ma bende en dhano kaka ji (1
TIM2:5) mak mana jo mo marwako Yesu
kendo moyie kuome ema omiyo teko mar
bedo nyithind Nyasaye (John 1:12-13)
Adier mantie ni jaote petro nopuonjo mana
jok moyie kuom yesu kendo oyudo Roho mar
Nyasaye kende e wete kuom kristo
(Rom8:9)..enying Yesu kristo ja Nazareth
mane uguro to Nyasaye no chiere oa kuom
jomo otho! Yesu ema muma wuoyo kuome ni
ya ; 11ma ekidi ma un jogedo udagi ,emakoro
osedoko kidi motegno 12en kende ema ji
yudo warruok kuome ni mar onge ngat moro
machiel epiny ngima maNyasaye ochiwo
nyinge ni mondo ji oyud warruok .
Ekaka pope Francis to nigi chenro mar riwo
dinde duto kendo maok puonji warruok en ni
nyaka ngato yie kuom Yesu christo.en puonj
mar miriambo to dinde mangeny to oseyie
kode.
Nonro mar jo kristo e higa mar 2015, wacho
ni pastor mar evangelical Chris Castaldo no
ongepogruok ekind dinde manowuok
ekatholic kod katholic.
Puonj mar Piety Trumps
En gima lit ka li mangeny yie kuom miriambo
mat Piety trump jok moyie kuom wach ne no
gwenyore gi muma mar juda 3 kod wach
mane yesu owacho niya:
Walgi gichiwre kuom adier, wachni en adier
(18) aseoro ji epiny mana kaka in bende ne
iora (19) Achiworani nikech gin, mondo gin
bende gi bed joma owalni kuom adier (johana
17:17-19)
Gima miyo jo kristo puojo kendo iketo kare
en wach Nyasaye .To jok modagi wach
Yasaye ok gin jo kristo ma adier.Gichalo jo
farisayo nikech gi dwaro mana riwruok to
gima kama ne yesu okwero (mathayo 25:25-
28)
7
Paro maR jo kanisa mar
S.D.A
Kaka joma rito sabato jo SDA ok oyie gi ringruok
mag dinde nikech gineno ni en gima dhi kelonigi
chandruok, ywruok to kata kamano gi yie riwruok
mar dinde.
Riwruok mag kanise.
Bura maduong’ mane obedo ne ok odew
wach jo SDA kuom riwore kodgi, nikech jo
SDA pok okwedo wachno elela, omiyo kata
obedo ninitiere ng’ur kuom kak itelone kendo
kaka riwruogno dwro tiyo. To kata kamano
JoSDA ok nyal pingo wachno nikech en
bende nodwaro ni dinde obed e achiel.
Riwruoge mag kanise osemiyo kanise
mang’eny oseriwore e chokruoge kendo e
yore mang’eny kendo ji mathin kende ema
osekwedo.
Kendo miyo kanise mane ting’ore malo
oweyo timo kamano.kaluwore gi chenro tije
mag riwruok mag kanise, gi kedo ne bedo
thuolo kod bedo gi ratiro mag jo kanyono.
Gichenro gi wacho ni mondo jiw yore mag
dongruok kod siro yalo injili. Adiera dwarogi
to ber. To kata kamano nitiere rach moko
mabiro betie ne jok manie eriwruogni.
Oningo wafweny ni bedo e achiel mar Yesu
christo. Lamone ok nyal betie mak mana ka
Babylon osepodho (Zech 2:6-7) e seche ma
Yesu biro duogo (cf Zech 2:10-11) kendo
mano e achiel kuom gima jo SDA owinjo
oyal. SDA ne ok oyie oyie weche mag
riwruok gi dinde ma moko ma koro oyie sani
ni.
Pope Geno ni nyasi madhi timore
higa mar 2017 jiwo dinde mondo obed e
achiel.
Pope Francis biro dhi e piny mar
Sweden mondo gichop ewinjruok
kokalo kuom winjruok kokalo kuom
lokruok
Riwruok Moro mar lendo nowachoni
chenro mar dhi Pope Sweden ma
Milambo 31/2017 edala mar Lund,
geto keto kanise mag Lutheral kod
jotelo mawuok e kanise mamoko
mondo obedi eringruokno.
Chieng mokwongo jo Catholic kod
Lutheran biro riwore e lemo kendo
chenrono oselosi gi log tich mar
riwruoge mag dinde mondo gi keth jo
Lutheran kod dinde mamoko.
Pope Francis ikore mar bedo e mor
kendo mondo olandi ni onge pogruok
man ekindgi.
Ma en gima ber kaluwore gi kaka
piny nene to e muma wayudo ni ok en
Kaman! Ehiga mar 2015 Pope
nonyiso Arch. Bishop mar kanise
man Sweden miluongo ni Antse
Jackelen ni Vatican dwaro riwruok
mongirore/motegno. Ng’e ni Bishop Antje Jackelen in
dhako to kendo en emotelone dinde
mag Sweden.Bishop Jackelen ok oyie
mar ni Yesu nonywol gi Bikra Miriam.
Owachoni wach mar Yesu nonywol gi
Bikra Mariam en mana sigana kod
ngero. Otemo wachoni dhano
nochakore kaka gimathin kendo
odongo mobedo gimaduong’ oyie ni
mondo chwo gi chow kata nyiri kendgi
nyalo kendore e kanisa kendo ageno ni
onge kanisa manyaloyie kode e
wecheg.
Muma wachoni Yesu nonywol gi
bikra Maria (Mth.1:18-25) kendo ni
Nyasaye nochiwo ngima (chak. 1,
wuok 20:11) kendo ni nyuomruok
ekinde chwech achiel en gima kwero
makelo kethruok (Lev. 18:22,
20:13)
8
Antje Jackelen, owuon nigi chuore.
Kendo muma ni ng’ama Bishop Nyaka
bedgi ode to kanisa mar Rumi ok puonj
wacho. To bende muma wachoni
Bishop Nyaka bed mana dichwo.
(Titus 1:5-7).
Muma bende okpuonji mondo owir
mon mondo obed bishop to mak mana
chwo. To ng’ato wiro mon to mano
ogwenyore gi gima ndiko wacho.
Mano gima ni ataro kod gima ne Yesu
opuonjo kanisa mondo otim.
Kwang’iyo kanisa mar Lutheran
manochakgi Martin Luther ma
osewacho kuonde manndeny
mogwenyore gi timgi kendo wechegi
mamoko ebwo riwruok mar kanise.
Martin Luther owuon nopuojo ni
kanisa mar Catholic ok en kanisa
mapuonjo adiera. Kendo kanise be
mamoko be noyie gi wachno.
Martin Luther nopuonjo ni kanisa mar
Roman Catholic gin en jachode
maduong’ ma jomiriambo kendo ni
pope en jasik kristo.
To bende kanise mamoko bende
kotelne gin gat miluongo ni John
Calvin nowacho ni pope mar Rumi ok
en jachung mar kristo to ni en mana
Jasik kristo Kik obed jatend kanisa.
(puonj mar John Calvin volume 1 page
219,220)
Kwa ngiyo dinde duto moriwore
(NCC) ndalogi wayudoni ok giluw
puonj mane jotendgi opuonjo kaka ni
pope en jasik kristo.
Jotend Catholic moko bende puonjoni
jasik kristo gin jok madhi ataro kata ok
oyie gi pope to jotend dinde nonore ni
oluoro pope
Yesu kod jaote Paulo osiemo jo
Nyasaye kuom riwruoge ma ok
owinjore
Gima Yesu nopuonjo opogore gi gima
Catholic kod kanise moruwore go
puonjo nikech gidwaro mondo gikel
kwe to Yesu nopuonjo niya;
(34)Kik ugal ni asebiro
mondo akel kwe epiny.
Ooyo asebiro manani
mondo akel lweny
(35)asebiro ni mondo
athuw ngato gi wuon
mare kendo athuw nyako
gi min mare mondo athuw
chi wuowi gi min odgi
(36)kamano wasik ngato
nobed mana joodgi
(37)ka ngato ngato ohero
kata min gi hera matut
moloyo hera moherago to
okoromo bedo ngata kata
ka ngato ohero wuode
kata nyare moloyo kaka
ohera to en bende ok
oromo bebo ng’ata
(38)Ng’at ma ok okaw
msalape kendo oluwa to
ok oromo bedo ng’ata
(39)Ng’at mohero
ngimane to ngimane
nolalne. To ng’at mowito
ngimane nikech an to
noyud ngimane.
9
Jotend dinde moyie riwore e riwruok
motingo puonj kod yie mopogore
opogore kendo gwenyore gi gima
muma wacho, ogwenyore gi gima
Yesu puonjo. Nopuonjo kowacho ni
ng’ato ka ng’ato nyaka koro chung
motegno kata ka in ng’at achiel ekind
anywola.
Jaote Paulo nopuonjoni kk uriwru gi
ng’at ma ok oyie kaka joma lamo
nyiseche manono.
Winjruok ma nie kinda kod jodalawa
kor dhi maber. Sani koro wan osiepe
kendo wawuoyo to otama kaka anyalo
nyiso morgo kuom Nyaseye. Akwyayo
lamo mondo amed dhi nyime adiera
mayudoni mondo obedna ler kod
osiepena bende. Akwayo mondo
ilemna adhhi e batiso e sa machielo ka
pastor olima kendo.
Owetena, un kaka jok ma Nyasaye
oyiero yie uru mondo ulemne jok
machalo kamano lemne uru wuowi
matin mane otamore ni oknyal cham
ring ring anguro kata obedoni nomiya
kum mager. Lemne uru dayo moti
mani kama iluongo ni forlovu. Mane
oparoni jopuonj oningo obed gi gig
luok. Lemneuru bende wuowi ma ich
wangne ok obuogo kaluwo hera mar
adieri mar Nyasaye kendo timo.ka idak
epiny kendo ineno kakajo Nyasaye
nigi chandruok kendo lit maji nigo
endalogi ok inyal konyogi to ibiro
lemo ni,”piny Ruodhi mondo obi”
Pach jandiko Nyasaye ong’eyo eseche
ma ipingo yorene koro kik watudo
onengo wabed gi hera kendo waduto
onego walemne jowetewa.
Oningo wang’eni sinngruok mar
Nyasaye kod lochne emawadwaro
kendo oningo wagen kuome engimawa
ni kendo wapuonjre bedo e piny Ruoth
mabiro. Ma en wach malich kendo
maduong’ moningo ji ong’e.
Fredric William Faber notho E higaa
mar 1863: Ne en ngat mane Pingo
Christo kend tok thone, joge noriwore
mochako pingo kanisa. (Connor page
88).
Werdin d’otrante. (13th centuary)gi
Ruoth maduong kod pope ma gin mana
jowasik kristo-nawachoni Tend ruodhi
mamoko biro rumo kendo log tick mar
piny ngima biro bedo elwetgi ka gikelo
kwe ka pope biro bedo elojno.(connor
page 33)
Priest P. Kramer E higa mar (21st
century). Nowalho ni pope st. Pius v.
nophonjo e katkaism ni, ‘Dinde
mamoko te gindindu ma ok adieri
kendo gitiyo gi tako mar jachien kendo
timbegi gin mana timo richo. Ehiga
mar 2005, Kramer p. mane en jatelo
nowacho ni ok wasechop kwayo mar
miyo moro ma Imiyo okang’ mamalo
elembgi iluonge ni THE FATIMA
CRUSADER (80, SUMMER 2005
PAGE 32-45)Koro duaro mar tieko
karise mamoko e pachgi kende a
ng’eyo ni mano e dwaro mar katholic
e kinde mabiro.
To Bende muma osiemowa kuom
riwruok gi Babylon ma koro dinde
mang’en ochomoni?
EE.
10
Muma osiemowa kuom kinde ma
jotenddinde biro riwo lwedo wach
riwruok mar dinde duto ma ni epiny.
Ma ekaka muma manyien wach.
To bende negilamo thuondno nikech
nosemiyo ondiek tekone owuon.
Ondiek bende ne gilamo kagiwacho
niya “ere ngama room gi ondiek koso
ere ngat ma diked kode?”
Ne omi ondiegno dhok mawacho
weche mag warruok kod ayany kende
ne oyiene bedo gi loch kuom dueche
piero ang’wen ga riyo.
Eka nochako yanyo Nyasaye ka
oyanyi nyinge kod kama odakie
kaachiel gi joma ni e polo.
Bende noyiene mondo oked gi jo
Nyasaye kendo ologikendo ne omiye
teko kuom thuondi duto.
Ji duto modak e piny lame makmana
jogo manyinggi ondiki ekitap ngima
mar nyarombo mane onegi chakre
chuech piny.
11. Eka ne achako aneno ondiek
machielo kowuok ei piny. Ne en gi
tunge ariyo machalo gi mag
nyarombo to nowuoyo kaka thuol
wuoyo.
12. To notiyo gi teko mar ondiek ka
en enyim ondigno. Nochuno piny
kaachiel gi ji modakie mondo olam
ondiek mokwongo mane ogo lero
mar otho to nosechangocha.
13. ondiek mar ariyoni notimo
honni madongo na kata mana math
omiyo lor a epolo biro e piny mana
ka jiduto neon.
14. to honni mane oyiene ni mondo
otim enyim ondiek
mokwongo emanowuondogo joma
odak epiny.
Ne ogolo chik mondo joma odak e
piny olos gima ket gi ondiek mane
ogolero mar tho gi ligangla to ne ok
otho.
15. Ne oyiene mondo omi gima ket
gi ondiek mokwongo cha muya
mondo owuo kendo oneg ji duto ma
otamore lamo gima ketgi gi ondiek
mar ariyo
16. Ondiegno nochuno jiduto
madongo gi matindo, jomwandu gi
jochan, wasumbni gi joma ni thuolo
mondo giduto oket alam elwetgi ma
korachwich kata elela wengegi.
Ng'ato ne ok nyal ng’iew gimoro kato
loko mak mana ka en gi alama,tiende
ni nying ondiegno kata namba
mochung’ kar nyingno
To fwenyo ni tiend wachno
dwaro rieko.Ng’at ma gi rieko
mondo okwan namba mar
ondiek, nikech namba ochung’
kar nying dhano.Nambane en
mia auchiel gi piero auchiel
gauchiel [Fweny 13;4-8,11-18]
Wawinj koro gima muma
machon wachoi. (36)Ruoth siria
notimo gima en ema
ohero,kendo enosungre ni oloyo
nyase moro amora,bende en
opakre ni oduong-moloyo kata
mana nyasaye maduong’
moloyo nyiseche moko.Enodhi
nyime kotimo kamano nyaka
chop nyasaye kume, nikech
nyasaye nyaka tim gima
osechano.
11
(37)Ruodhano okno dew
nyasaye mane kwerene lama,
kod Nyasaye mane mono hero.
Chutho ok nodew Nyasaye
moro amora, nimar enobed
koparoni oduong moloyogi
duto.(38) kar lamo
Nyisechego,to en olam mana
Nyasaye morito kuonde mochiel
motegno mag siro
lweny.enochiw dhahabu gi
fedha gi kite manengo gi tek kod
chiwo mamoko mabeyo ne
Nyasaye ma kwere ne ok lamno.
(39) Enoket ji malamo Nyasach
jopiny moro nono mondo orit
mier mochiel motegno mag siro
lweny. Joma oyie lochne noyud
duong’ mang’ongo, kendo
noketgi etije madongo mi omigi
lowo kaka gir erokamano.
Adieri gikma kama timore sani
kwa ng’iyo kanisa mane owuok
ebwo Catholic kod mag jotend
Orthodox ma en bathlomeu
mawuok epiny Constantinople,
to gikaka gichano chenrogi,
nyiso ni gin wasik kristo.
Koro wayudo ni muma
siemowa kuom timbe mag
Babylon;
Nokok matek niya, “yaye
Babylon dala
maduong’osepodho kendo,
osedoko kar dak mar
jochiende kendo odoko
gunda ma chuny duto
mochido odakie, kaachiel gi
winy duto maok ber kendo
makwero.
(3) mano osetimre nikech
ogendni duto osemadho
divai makech mag terruokne
Ruodhi mag piny oseterore
kode kendo jo ohala mag
piny bende osedok jo
mwandu nikech ohala ma
ngimane mamalo osekelone.
(4) Ekane achako awinjo
duol machielo moya e polo
kawacho niya, “Un joga,
auru kuom dalano mmondo
kik uriwru erichoni, kendo
kik unwang masiche
(5) Nikech richone
osediwore mochopo nyaka e
polo kendo Nyasaye oseparo
timbene mamonogo
Ma e chenro ma riwruok mag kanise
temo timo.
Kanise ma Rumi wachoni en
emin dinde kuom adier ji
masomo buk mar Fweny
ong’eyo wechegi
(3) bang’e Roho nomaka ni
malaike mi malaike nokawa mi
otera ethim kuma nanenoe
dhako moro koidho ondiek
makwar. Nying mag ayany
nondik edend ondiegno duto
kendo ne en gi wiye abirito kod
tunge apar. (4) ndakono
norwako lawu maralik gi
makwar,kendo nolichore gi
dhahabu kod kite ma nengogi
tek, kod lulu. To e lwete
noting’o e kikombe mar
dhahabu mopong gi gik
modwanyore kod gik mochido
mag terruokne.
12
(5) nying moro matiende
opondo nodwoke elela wang’e
niya,
“BABYLON MADUONG MIN
JOCHODE DUTO, KENDO
MIN GIK MODDWANYORE
MAG PINY” (6) bende ne
aneno ka remb jo Nyasaye kod
remb joma ofulo ni Yesu e
ruoth, omero dhakono kane
anene to ne awuoyo ahinya.
Ng’eyo tiend wachni dwaro dwaro
paro mariek wiye abiriyo gin gode
abiriyo ma dhakono obetie. (18) to
dhako mane inenono en dala
maduong’ man gi loch kuom Ruodhi
mag lweny.
Kata mana jo tim nonro ma jo katholic
wacho ni Rome nigi gode abiriyo
maiwuoyo kuome ebuk mar Fweny
(ma giwegi giwachoni bugno kelo
chandruok)………………gima kelo
pogruok ne ginono kendo gi yudo ni
bugno gwenyore gi chenro mag tich
mar Rumi. Gode abiriyo man rumigo
kod nanga makwar mar cardinal to gi
ayany ma wuok ekar yalo buche mag
pope nyisowa adieri kuom weche
mokor (Van den Biesen,Christian
“Apocalypse” the
Catholic encyclopedia vol.1.1907)
Kata obedo ni dinde mamoko wacho ni
Babylon ma iwuoyo kuome no en Iraq
ma en miriambo nikech Iraqibabylon
en kama opimore to ok en gig ode
abiriyo kaka Rumi.
Be ingeyo ni dala mar Rumi owuon
wacho ni en emin dinde kendo ni dinde
mane owuok kuome (kaluwore gi kaka
giwacho gin gi orthodox) n imago
nyithinde.
Roman Catholic wacho ni gin e min
dinde kendo ni odwaro ni mondo
nyithinde odwog ire. To wachni ok
ochako wache sani.(to wang’i ane
giwacho igni apar mokalo).
Kuom kanisa man Anglican pope
nowacho niya; Ahero kanisa mar
Anglican ma nga,to nyalo wache ni en
nyar kanisa man Rumi monyuolo
owuon.
Kanisa mar Catholic nonywolo kanisa
mar Anglican kuom Catholic en EE.
Kanisa Ma Min Dinde luongo
nyithinde mane odar oa kuome mondo
odog obed e bwombe ma mano en
kanisa mar Catholic mar Rumi
(penjogo kuom yie mar Catholic mane
openji gi John O’Brien,pg (1d.)
(Menair. R. ang’o momiyo ringruok
mag kanisa umo jo non ndiko) ian truth
September 1968.
Kaka an awuon asefuenyo kaluwore gi
wuoche mangeny
13
ma pope timo to giluor mimiye
emanyiso ni en gi oganda mang’eny.
Ndiko ma ekor ot gedo mar Basilika
St. John Lateran min dinde duto mae e
bwo piny ngima.
Ndikogo to kolokgi gi dho Latin;
kanisa maler mar Lutheran nyiso ni
kanyo e log tich mag bishobe te mag
Catholic kod papa (Cathedral Roman)
Basilica en kanisamoket kaka log tich
mar papa okete e okang’/ongai
mamalo moingo kanise duto mag
Roman Catholic bendeoingo kata St.
Peters Basilika man Vatican.
Koro en gima onego ngere malerne ji
duto manyalo paro ni vartican e min
kanise duto man e piny ngima,bende ni
babulon wacho ni en e min dinde man
e bwo piny ngima. To vartikan ok en
min kanisa mar nyasaye mane nitiere e
piny Rumi kende ne ok owuok e kanisa
nyasaye mane ni Rumi. (Mano kaka
dinde mano wuok Catholic wacho)
Wach mane Dominus Jesus owacho
kendo ne ondiko gi jandiko mane
chiegni gi Pope John Paul 2, wacho ni
kanisa mar Roman Catholic en min
dinde duto te kendo ok en adier
kowacho kanisa mar Aglican kod
dinde mane owuok Catholic gin
nyimine ne kendo nolosgi kowuok
kuom Rumi ( lendo mane vartican
olando e BBC 2000 nochwanyo kanise
mangeny)
Bende ka amedo, en ni chakre kanisa
mar Rumi, tamre yie kod puonj mar
kanisa nyasaye ma podi dhi nyime
(ccog) kendo lounge ni kanisa
manganyo,katholic ni ok en min
kanisani . Adier ok en.
Mumu puonyo ni kanisa mar miriambo
kendo obedo ewi
Gode abiryo (Rumi) diko ma biro
bedo min gik modwanyoro mag piny,
kanisa mar Rumu wacho ni Rumi in
dala ma oger ewi gode abiryo kendo en
min kanisa dubo man e piny. Kend
owacho ni kanisa mamoko gin
nyithinde.
Nyaka ne Josomo/ jonon ndiko man e
kanise mopogore opogore yie ni kit
lemo nowuok rumi, wachni oningo
gino maber.
To knom kanise motamore yie ni ne
gia knom Greco-Romans, oninyo non
malongo yie kod kaka kanisa mar lemo
kend gi pim kod yie margi.
Koro kanisa mar adieramokwongo
noyie kuom ang’o.
To ka gitimokaka dinde mamoko,
gibiro yudo ni ginbende gi chalre gi
kani ma Greco-Roman moloyo kanisa
mar Yesu Kristo to gi jok maluwe
(Nikie buge ariyo mowinjore isom
mondo olerni wachni gi, sigand kanisa
Nyasaye mapod dhi nyime kod kanisa
mar adieri mar jo kristo ni kanye
kawuononi?)
Jomoko paro ni riwruok mag
dinde e kind din ma Greco-
Roman kod kanise mamoko ok
nyalre, to adier gino nyalore.
Koro wangi ane gima ne ja
ingili moro maduong’ “owacho
ni e higa mar 2019 injili mar
adiera
14
biro rumo nikech ji mang’eny
biro”
Yie gi din mar rumi kod orthodox
nikech ng’eyowach Nyasay biro dok
chien kendo ji biro pingo.
Michael spencer nowacho niya e
higa (2009)
ok wagik mama gi ka-e-e higni
10- mar kethruok mar jo injili
muriwore mag jo kristo.
Kethruogoro biro mana medo
betie. Kendo kanise biro loko
puonj e pinje mag wagunda-
Gana gi gana mag jo injili biro
weyo. Kata mana kwonde ma gi
paro ni gin tiere
gi mbi. (otweyo muma kaka
okanda) wabiro manyo yore te
mag puonjo nyithindwa puonj
mag muma kendo ber mar
Yie—thend gik ma beyo ariyo
mag Roman katholic kod
orthodox.
Jogi osedonjo e kanise gi higni
matin mokalogi kendo timgi no
podi mana dhi nyime ka gi
dwaro mondo gilokgi gibed
jokatholik kod orthodox. (
Spencer M. the coming
evangelical collapse. The
Christian science monitor, from
the March 10,2009 edition.)
Weche malongo ok gin weche
maowuok kuom riuruok mar
katholik kod orthodox, to gin
bende gi biro bedo e a chiel
kendo loko chenro mamoko mar
riurok ma dinde,
kendo mano biro miyo riuruok
mag jo wagunda
( Europe) teko mana kaka
wasaebedo kaka waneno e
weche madhi nyime sani.
Chakre 1962-1965, vartican 2e
ebwo chenro mar riwo dinde e
kanyakla to jokatholik mangeng
ne netemo keto puonj.obedo
machalre kod mar dinde
mamoko man oko mar din
katholik.
Kata mana jondiko mag
orthodox bende osebedo ka
wacho ni maria e ma kanise
koseriwore to emitiyogo kka
ranyisi kaka riuruok mar
miriambo, mar jo katholic,
muslim kod dinde ma moko
kendo ma biro yaw yo maduong
ne ja sik kristo.Ma en gima
nondiki higni mang’eny kapok
ne pope Francis obedo e telo.
Achiel kuom dwaro ne
maduong’ en ni mondo o ket gi
olemkamiyo maria duong’.ma
bende en wach malit a hinya ne
jo kanise ma moko.
Gima timore sani en ni jo kanise
mang’ny mane pingo Rumi,
koro dok ebwoye sani, kata ka
ok honni kod ranyisi. Koro
honni kod ranyisi. Kata kamano
honnigo kod ranyisi biro betie
ekinde mowinjore(2Thesalon
2:9-12) kod ranyisi moko
mathinyore kendo ma ji biro
wacho ni maria (CR. Isaiah
47;fweny 18)
15
MUMA SIEMONA Kuom bedo e
achiel ma ji geno beties
Wang’e maber ni Yesu ne ok obiro
mondo okel kwe sani. (51) uparo ni ne
abiro mondo akel kwe koso?ooyo ok
asebiro mondo akel kwe, to mana ni
mondo akelpogruok.
To muma wacho ni riwrwok ma ok
adieri nobi (Fweny 13:4-8) Wangi ane
Ni Ruoth Nyasaye wacho niya, “Ne a
keyou e tunge ang’wen mag piny to
koro auru, uring ua e piny ma yo
nyandwat.
Adier ringuru,un jo sayun modak
babulon.
Jaote Paulo nopunjo ni riuruok mar
adiera kuom yie ok nywal timore sani
mak mana ka yesu kristu oduogo.
(13) Nyaka chop wan duto wabed e a
chiel ma wayudo nikech wayie kuom
wuod nyasaye, kendo wangeye eka
wana bed joma otegno chutho kendo
wanqa chop e ranginy mogik mar
kristo ( jo epheso 4:13)
Jok maparo ni riuruok e a chiel
nyalo bet ka pok yesu oduogo gin
jok mo owuondi. Ka wawacho ni
waongwe richo to wawuondore
kendwa, kendo adiera onge
echunywa.(Johana 1:8) omiyo
wachbedo e riuruok achiel mar
dinde ok nyal betie ka yesu pok
oduogo.
Kendo ka yesu oduogo, obiro ketho
riuruogego mag pinje ma pok oyie
kuome ( fueny 11:15-18 , 19:6-21)
Eseche ma yie mar jokristo mar
adier biro dhi nyime, (mathayo
16:18) dinde mane owuok katholik
( protestants) biro lal nono nikech
riuruogno ok oyie gima muma
puonjo.
Adier sama yie mar jo kristo mag
adiera biro dhi nyime ( mathayo
16:18) dinde mamoko biro lal nono.
Omiyo ka in e dindego,yie mana
kuom gima muma puonjo,Lokri
idwog ir Nyasaye,kendo kik iyie
giwechegi magibiro wuondogo ji
mangeng mak mana jok manyasaye
oyiero.
Mathayo 24:24
Muma puonjo niya;
Nitie riuruok achiel gi roho achiel,
mana kaka nitie geno achiel ma
nyasaye osechuogoue
Nitie ruoth achiel kod batiso achiel
( Jo Efeso 4;4-5)
Muma ok oyie riuruok mag dinde
manigi nyiseche mangeng kod batiso
mopogore opogore sama dini mar
adier biro bedie achiel en seche makata
jo dinde mamoko biro duogo kendo
ngeyo yie mar adiera. To mano ok ee
paro dinde moriwore sanigi nigo.
E seche ma gik moko biro bedo ekare
achiel en kaka ondiki;
Ruoth nyasaye wacho kama; un jo-
sayun, koguru matek kendo beduru
mamor nikech a biro mondo adag
ekindu
Eka ununge ni kara, ruoth nyasaye
manyalo gik moko duto ema ne obiro
iru.
Ruoth nyasaye biro chako kawo piny
Judah ka mare owuon e piny maler mi
ochak otim jerusalem dala manyiero.
Ji duto mondo oling e nyim ruoth
nyasaye, ni mar osechiew, nmoa kar
dakne maler.( Zakaria 2:10-13)
16
Mabiro timore ka Babulon osepondho
(zakaria 2:6-7) kendo ka yesu oduogo
e duoke mar ariyo, eka riuruok mar
adier mar jokristo nobedie ( Zakaria
2:10-11).
Kik babulon woundu e riuruok mag
dinde masani dhi mbele. Muma
siemowa ni ji endalo mag giko
nowuond ji e piny mangima. (2
thesalonika 2:9-12) kendo ji noyie gi
wound/miriambo ( Fweny 13;18) yie
uru mondo uher adiera mondo eka
utamru ruako paro mar riuruok mar
dinde kendo kik uket geno ni mano
biro kelo kuo e piny.
Muma wacho ni yesu kristo e ruoth
kwe (Isiaya 9;6) kondo obiro kelo kwe
e duoke mar ariyo ka ochako locho
kuom higni achiel kendo sechego
nyasaye nokel kwe . Ok kaka riuruoge
mag dinde sani wacho.
SOM MAN PUONJ MAWUK E
MUMA.
Puonjruok mar 9:
Bob Thiel: Janndiko maduong’
Ondike 2016 kod CCOG.
WECHE MOTELO: Chenro mar
puonjni nochaki kendo otelne gi
manosenindo,C. Paul Meredith ehiga
1954 ebwo Radio Church of God.M
ang’eny oseler ehigni mag alufu
21(21st century) Ndikogi pok olokgi
kaka ne gin. Puonjgo te kod penjo
mantire wuok mana e muma. Watiyo
gi loko kaka, NKJV kod NJB.
Wadak endalo ma ji nigi parruok- ma
ji onge gi adiera kendo ok oyie kuom
Nyasaye. Jo sayans mang’eny man
epinje mag jorochere,gin jok ma ok
oyie kuom Nyasaye kendo ok giyie ni
Nyasaye nitie. Wadak e higni makata
pinje mawacho ni gin jo Kristo nigi
chike mang’eny mo gwenore gi puonj
mawuok e muma.
Ang’o momiyo nitiere joma okia
Nyasaye?
Wan gi duoko ewi wachni.
17
Siegele nowacho niya,ji ma ok oyie ni
Nyasayenitie ni mana ebwo chike ma
tek rito.Nomedo wacho ni Jotelo
madongo mag din ni noketho chike
moko mane jotelo mokwongo
noketo.Jomoko kuomgi nong’anyo mi
opogore gi dwaro mar
jotendgigo.Siegele nomedo wacho ni
gimor ahinya gi ng’amt manyisoji ni
Nyasaye onge.
Ka ng’ato ok oyie ni Nyasaye
nitie,mano ok en gima adiri. To ma
timore nikech adieri ok donjnegi
kendo nikech ji ok non ndiko.
Jo Skeptic ok oyie ni Nyasaye nitie
kendo jo Atheist bende onge gi adiera
kata ka Nyasaye nitie kata oonge.To
kata kamano, Jo Agnostics ta wacho ni
samoro entie.
Jo Skeptics ok oyie bende ni muma
enbuk maler kendo ma wacho adir oyo
moro amora.
Jo somo ma sani oketo pachgi mana
kuom gik mineno mana gi wach kendo
ka ng’ato oluongo nying Nyasaye to ji
nyiero kendo ikuodhe. Timo tim maok
ler egik ma gidwaro ni mondo gitim.
Wang’iane wecho moko mane ondiki
gi Jotelo mag San Luis Obispe couty:
Giwacho ni gik moko nochakore mana
kendgi kendo odongo mos mos
(Evolution)
Ma notimore nikech e skund sekondari
moro, japuonj mane puonjo wechego
nogo nikech ji ne ok dwar winjo
puonjne eyo moro amora.
E skunde mag USA (A merika) ne
oningo puonj adiera kendo ojiw ji
mondo onon ane.
To kta kamano adiera iloko aloka
kendo igwenyo kod weche mag
miriambo. Ma chalo kaka terruok
ekind dichwo kod wadgi kendo
wachno osedonjo epach ji.Gichuno ji
ni mondo opuonj ni dhano
nochakorekaka gima tin(evolution) To
bende gitamo jo sayans mapuonjo
mopogore gi mano. Ma en kech mar
wach maber ma wayudo ebuk mar
Amos8:11-12.
Wasom anew ach moro ka.
Riwruok moro mar jo sayans, jiwo
wach moro miluongo gi dho ngere
ni,(Dogmo) Giwacho ni Nyasaye onge
kendo ne gikwayo ni kik go jok
mapuonjo kamano e skunde duto mag
sirikal. Giwacho ni mondo migi luor
kendo puonj dogma en adieri.Wachno
yudore (kolibush S.Evolution and
creationism, could be taught side
byside.New Times,may,2015.
Puonjni en mana gima otho
maonge kendo kata jo science
moko ose none moyudo ni en
mana miriambo to jo “skeplics”
pod medo mana puonje.
Joma ose neon tugo moro mar
Ben Stein ma wacho ni, onge
joma riek. Nee gitemo lero
kamano nikech puonjruokno
thiro jo science moko ma
osefwenyo ni Nyasaye nitie.
Jotim nonro mag skunde moko
wacho ni Nyasaye en mana
wach mar ngero kendo en mana
gima onge gi tiende, puonjoni
pod chando ji mathoth koro we
wang’e adieria.
18
1. THO MAR NYASAYE?
Higni mang’eny mokalo jo som
muma kod joyalo madongo
maluongore ni jo kristo ne
ochako wach moron i Nyasaye
otho- ni kaok kamano to kare
Nyasaye ne onge!
Ma esechegi bende mane jo
kristo moko nochako ni
Nyasaye onge kendo giwacho ni
en kamano. Ang’o momiyo
jomoko wachoni koro Nyasaye
osetho? Duoko yot. En ni ji
mang’eny ok dwar chiwo
ngimagi ne Nyasaye ok gidwar
yie kendo timo gik ma muma
wacho kendo ni muma edwaro
kendo e fwenyruok mar
Nyasaye ne dhano. Ka atimo
nonro mar ng’eyoni ber mar
Nyasaye nitie, kara onge tiende
miya duong’ ka ng’ato nyalo
timo gima oparoni berne to kare
ng’ato ka ng’ato nyalo timo
gima odwaro loso chike ne
owuon mong’iyo e ngimane
duto kendo kare ji nyalomana
bedo gi teko gi giwegi
manyisoni Nyasaye owe oko!
Endalogi, josom muma oseyud
ni en gima ber mondo ng’ato
oyie kuom Nyasaye. To ginyiso
ji ni gima muma wachoni rach,
en mana gima ber (Isaya 5:20)
kendo jk
manigi it masakni kende gombo
mana timo richo makopuonj
mar miriambo (2Timothy 4:3-
5).
Ji mang’eny manie epiny gin
poya/jomakia adier kod puonj
mar adiera mar Nyasaye.
Chuech duto te, ochung’ kaka
janeno ni nitie jachuo! Kendo ni
jachwechno en Nyasaye
manyalo gik mokoduto.
Kendoni Nyasaye no
emanochiwo teko mar ndiko
muma- kendo ni muma ema
onyiso go dwarone ka owuoyo e
gidhano. Koro ji oningo ng’e ni
Nyasaye nitie kendo opuonjowa
kawuono.
ANG’O MOMIYO NYASAYE
NYAKA NYISRE. Nyasaye en Roho (John 4: 24) to dhano
en ringruok kendo ok onyal fwenyo
roho. Mak mana Nyasaye nyakane eka
dhano man gi ringrouk ok matowni
nyalo nge’ye.
To nikech dhano ong’eyo mana aluora
mare kod gik manono, omiyo ji
mang’eny ok ong’eyo ni nitiere jok
man gi ringruokmma ok tho, mano
wach manade. Nyasaye nitie mana
kaka wadhi neno! Adie jok man gi
ringruok mao tho nenitie chakre chon
kendo gin gi paro kendo teko moloyo
mar dhano. Adier dhano en ringruok
ok en gimoro enyime. Nyasaye ema
owacho kamano pinje duto ok gin
mokwano kanono maonge tich, (Isaiah
40:17) kendo ka da bedni Nyasaye
onge gi chenro maber ne koth dhano to
mano ekaka dhano dobedo nyaka
chieng.
Nyasaye okwedo wi joma nigi kiawa
kuome; winj gima Nyasaye wacho ni
joma ok oyie kuome; joma ofuwo
wacho echunygi niya
19
,”Nyasaye onge” (zaburi. 14:1). Be
Nyasaye okwuo? Be odwro ni irwake
kendo igen kuome mondo iwe gima ok
ni kare kendo ma ok kony ng’ato.
Ok en kamano Nyasaye wacho niya
koro bi uru mondo wapor wach
kanyakla
(Isaya 1:18) odwaro ni mondo wabed
gi fwenyruok. Onyisowa ni mondo
watem gik moko duto mondo waluw
mana beyo kende.(1 Thes. 5:21) kendo
ong’eyo ni koro ok wanyal luwo yo
machielo.gima Nyasaye wacho ni
nyaka watem gik moko duto ni
nyisowa ni ose-elonwa fwenyruok
mondo wayie kendo okwodgo wi jo
sunga. Ee, Nyasaye osechiwo yo
mondo ing’e ni en Nyasaye mantie.
Kendo wachni oningo obed wach
moloyo weche duto te ma wango
epachwa.
Saa mar ng’eyo Nyasaye!
Wan endalo mag giko higni
6000 mane Nyasaye omiyo
dhano mondo oritre kende orit
piny nyaka giko. Sani koro
wachomo lasira maduong’ hie
kendo malichmapok oneye
nyaka chakruok piny nyaka chil
kawuono. To bende ok nockak
otimre kendo,(Mth.24:21,24:4-
8) sani nenore ni wan ekuyo
machopowa.
Buk mar rieko to wacho niya.
(5) eka yesu nowachonegi niya,
bed uru motang’ mondo ngato
kik wound (6) ji mang’eny nobi
gi nying go kawacho ni,”An e
en”, mi ginimi ji mathoth lal
(7) bende kik chunyu pare
kuwinjo mahu mag lweny man
kuonde machiegni, kata wach
lweny mankuonde maboyo. Gik
ma kamago nyalo timore to
mago ok onyiso ni giko mar
piny oserumo.
(8) Ogendni noked gi ogendni
wetegi, kendo Ruodhi nomon,
Ruodhi wetegi. Piny noyiengni
kuonde mopogore opogore
kendo kech bende nobedie to
masichego gin mana chkruok
mana ndalo manyien (Mariko
13:5-8)
Yiengni mar mar piny osebet kuonde
mopogore opogore; chal mar kor lwasi
kendo wumbe mag lweny e higni
matoth nyisowani kuyo koro chakore
(chalo mana ni kuyono nochakore
edwe mar ochiko, 19/2009, madinde
moko nochako riwore kagiwachoni
jatendgi ochung’ kar Yesu). Nok mar
yuto kod mahundu man e piny gin
chandruok/masira Adire en ni masira
maduong’no oriwo chanruok ma jo
Israel eringruok kod mago mobedo Jo
Israel echunygi. Toke higni 2-4, ranisi
nonenre ekor boche e polo (Math.
24:29) bange’ chieng’ Ruoth nochopi,
en kinde mag chandruok kod kech
(Isaya 13:9) ma biro mako piny ngima
(Math.24:30-31,Zech. 14:1-4 ).
Ma ekinde ma onengo wachier kendo
warwa adiera ma wango nikech
Nyasaye manyalo gik moko duto biro
oro ranyisi kod honni ma dhano biro
neon kendo winjo.
Nyasaye ose ikore mondo onyis
pinyin en “gima tin”
20
kendo kethruok mar piny osechakore
kendo wach mane okor biro nenore en
wach mar chieng’ dwe kod sulwe
(Luka 21:25) kendo magi duto biro
nenore chakre machiegni. Nyasaye
biro nyisore owuon omiyo sani kinde
ma oningo ingeye Nyasaye mosiko
kapok oloo mirimbe mare kum lich.
Adieri Nyasaye dhi kawo
chandruokni duto kendo obiro teloni
ewche te eseche maji neon masira
kendo makogi to teko maduong’ mar
Nyasaye kaji neno katiyo eka gibiro
yie ni adier Nyasaye nitie.
Ere kaka weche man eiye chalo?
Nyasaye en ang’o kata en ng’a?
(chakre karang’o kata ere kaka
nobetie? kata ni be entiere mochwere
nyaka chieng’ Nyasaye ni kanye/ to
ochalo nade? Be Nyasaye paro kaka
waparo? Tekone kod honnine chalo
nade?
Roho maler en ang’o? to ere tudruok
ma ekinde kod roho maler? To ere
tudruok ma ekind roho gi wuoro?
Be Nyasaye nochweyo piny kod gik
manie eiye? Be nochiwo chike
machiko kaka piny dhi nyime? Be
Nyasaye en Nyasaye marito kendo
chiko kaka ppiny onengo odhi?
To bende muma ondik kokalo kuom
much Nyasaye? To wanyalo geno
kuome?.
Penjogi kod mamoko biro
eparo mar dhano Nyasaye
oseluongo nyinge nitie duoko
kuom penjogi te.
Wadhi duokogiekalatas man
nyime epuonjruoggi.
Wang’I anew ach mawachni
Nyasaye ochiegni fwenyore eyo
monere kendo manere to mano
nyalo buogi.
Eseche ma Nyasaye
osefwenyore obiro miyi ranyisi
ma miyo inge’yonigik mondoki
e muma gin adier.
Puonjni mana kaka mamoko bende
gin puonj mabeyo ne ngimani be
iselamo Nyasaye mondo gigo odonjni?
Kapodi to go chongi piny kar kendi
kwa Nyasaye mondo omiyi winjo
mamalo mar roho kod rieko. Kwa
Nyasaye mondo okonyi mondo ikaw
puonjni itigo ka iwinjo gima muma
wacho.
Yie ipar indik mumbe manigi duoko
kuom pennjogi mabiro ng’iyo kendo
par gik miwinjo.
Koro wachako puonjno hie. (Somo
mar 9).
Nyasaye en ng’a kata en ang’o?
Waduto kochakore e nywolwa nyaka
sani wasebedo ka wang’eyo ni
Nyasaye en achiel. To kata kamano
muma to nyisowa ni Nyasaye en loch
kata (familia) ok en nga’t achel. Bende
wayudo ni en ok en kende! Koro
wayudo ane adieri;
Be Nyasaye nochweyo gik moko duto.
(Gen.1:1) bende (Wuok. 1:26)
fwenyonwa ni Nyasaye ok en ng’at
achiel, owacho niya, (koro
wachwe………)
Olero; edho jo Hibrania e buk mar
Chakruok 1:1luongo nyasaye ni
21
Elohim, manyiso ni mohingo achiel
(oganda) nikech ka en achiel to
johibrania lounge ni (EL) kata (Eloah)
moningo olok ni “Nga’t man gi teko”.
To Elohim nyisoni (jok man gi teko)
malerowa ni Nyasaye ok en kende.
Elohim ok en nying nga’to achiel,
mana kaka nga’to dang’ wachni
kanisa, “familia” kata piny Ruoth ma
en wach achiel to ochung ne oganda
machakore ariyo kadhi nyime. Elohim,
nyisoni “piny Ruoth” kata chakre ji
ariyo.
Koro Nyasaye ok en nga’t achiel to en
wuoro kod wuowi, (Joefeso 3:14-15)
Nyasaye en loch man gi teko mane
ochwecho kendo nigi loch marito piny
ngima. Jomoko wachoni ka Nyasaye
en achiel kare ok nyal bedo niji mokalo
ariyo to en adierni ji mokalo ariyo ok
winj gima muma wacho to Yesu
nowacho niya en kod wuongi gin e
achiel (John 17:22) Yesu bende
wachoni en kende niya; ji ariyo koro
doko ringruok achiel (Math. 19:4-6)
emaomiyo polo bende nitiere jok
mang’eny (Roman 1:20s, Colosians
2:9) to kata kamano Nyasaye wuoro en
achiel.
Injili mane Yesu okelo ne dhano en
wach maber mar piny Ruoth Nyasaye
kendo pinyruo oth en Nyasaye kendo
wach maduong’ enni Yesu nopuonjo
ni inyal nyuol nga’to nyuol manyien
eka obed anywola mar Nyasaye to
puonjruok mang’eny kuom wachni
biro bang’e.
Koro we wannon ni nga’ gini makoro
iluongo ni Elohim-piny Ruoth
Nyasaye. Bende wach nenikode
eseche mane ochweyopolo gi piny.
(john 1:1) bende wach en Nyasaye
bende wach nochweyo gik moko
dutobende wach nodoko ringruok kod
remo maen dhano.
(John 1:1, chakruok 1:1) lero ni nyiso
chakruok ariyo mopogore –onyisowa
ni nyasaye ne nitie bange chuech mar
gik moko duto. Mumbe go lero ni
nenitiere ji ariyo go kendo ne gi chano
kaka gik moko duto ibi chew .Wach
mar jo Giriki ma oloki ni wach e buk
mar Johana 1:1 en Logos koloke to
tiende en ni ngat mawuoyo elo ngat
machielo kata ngat mawuoyo.
Gik moko duto no chue mana koa
kuom wach. Kata Logos mane oduogo
obedo kristo .
Be muma nyisowa ni yesu nochueyo
gik moko duto man epiny ka achiel gi
piny kod dhano? Jo Efeso 3;9 kod jo
kolosai 1;16 to bende wach mawayudo
e Johana 1;1 en Yesu?
To bende nitiere jachuech mane
oduogo ongere achien ni en “wouro” .
we mondo wachue dhano e kido
machalo kodwa. Ka ok odewo
duong ma ne en go e family mar
nyasaye.
To kara ngama duong e piny Ruoth. Be
yesu nowacho ni en kod en kod wuoro
gin e achiel ( UJohn 10;30, 17;11) to
bende nowacho ni wuoro ema nigi teko
mohinge?
John 14;28 , 1 jokorintho 11;3. Olero
22
ni,nikech wuoro enma en duto kuom
duto to wach kata Logos Johana 1:1
nochueyo gik moko te e nyim wuoro
kendo mno emanyiso ni wuoro nigi
teko kuom gik moko duto mane ochue
kendo en ema ogolo chik. Kata mana
kapok no chue gimoro amora.
Tudruok man e kind wuoro –gi wuowi
Wuoro kod kristo ema wayudo ni
eman gi teko e piny Ruoth, koro
wadwaro ngeto niere duondruok manie
kind wuoro gi wuowi
Be logos (kristu) nodoko kaka dhano
man gi ringruok kod remo? O Hebrews
2:9, John 1:14 nang’o? Hebrews 2:9
Olero ni: ji duto oseketho (Jo Rumi
3:23) kendo misach richo en tho
mochuere(Rom 6:23)
Logos nodoko dhano ma tho.
Emomiyo notho mondo ochui gowi
mag ji duto! Nikech, kristo ka ne en
epinyika kaka dhano ne ok otimo richo
nikech. Ne en Nyasaye mane obiro e
ringruok John 1:14
Ere kaka iogos nodoko dhano motho
mathayo 1;18-23
Bende yesu nokaw ringruok mar
dhano koa kuom min ji maria?
Be no nyuolo kod wuoro kokalo kuom
roho maler?matindo 20 To be
dundruok mar wuoro gi wuowi
nochakre bende yesu ( Logos) nobedo
wuod nyasaye ,maen “wuoro” to be
wuoro noluongi ni wuonwa mani
epolo nikech hono malich mane
otimoreno? Mathayo 18;19-35.
Iwachonwa niya, yesu nomak ichne gi
min mare Maria . To ok kaka dhano
mamoko.En ichne ne omaki kokalo
kuom teko mar roho maler mane oa
kuom wuoro.Bange nobedo wuod
nyasaye .Kendo noluongo
Nyasaye ni wuora.Eka anyuola
nochakore kendo obedo ni nitie wuoro
kod wuowi man e tudruok mar jodala .
Bende yesu noyudo kendo duongne
kod teko mane engo kod wuoro tok a
chierne koa kuom jomotho ?John 17;5
;fweny 3;21 .
To bende piny ruoth nyasaye ibiro
telone kod wuoro osebedo ka medo
kwanmag nyithindo ? romans
8;29wach ma owach kanyo en ni ;-
mondo wuode obed wuowi maduong
ekind owetene moko mangeng .
Olero ni ya ; dundruok mar wuoro gi
wuowi nochakre eseche mane ich yesu
kuom teko mar roho maler mane
nyasaye owuon ema nee ooro.
Kristo –Ruoth Nyasaye E muma
machon.
Bende jal mane achien nonge kaka
wuoro nochano kendo oketo chenro
mar pinyin chakre nolalo muma
machon? John 1;18,5-37
To muma manyien wacho nango kuom
kristo?1 korintho 10;14.
Achiel kuom nyinge en kidi,kama
wasomono, wacho kamano.
Tobende kidini noluong ni” Ruoth”e
ndalo mag muma machon 2
samuel 22;2-3.
Olero ni ;eloko mar king James
Authorised kaa achiel kod loko
manyien mar king James (NKJV)
wach mar “Ruoth”otigo mangeng
23
kendo ondik e nukta matindo.
Adier loko mar king james manyien
Loko kuonde mondiki ni “nyasaye”ni
Ruoth. Kendo ondike g nukna
matindo. Adieri loko mar king James
manyien Loko kuonde mondiki ni
Nyasaye” ni Ruoth.kendo nitiere
kuonde ma both nitiere. Kamoro
amora mondikie gi nukta madongo,
nyiso ni e dho ji Hibrania ondike ni
YAHWEH
E ndiko ma jo Hibrania, ni nukta moko
ma onge. Gimedogi mana ka giwuoyo.
Emomiyo luongo wach mar YHVEH
ok ong’ere maber. To kawuono ji
ong’eye ni iluonge ni YAHWEH kata
YAHWE to kaka oningo lounge pod
ok ong’ere ni Nyasaye ne ok oyie
mondo dlano onge nyingno
Wach mar YAHWEH oningo loke ni
MOCHWERE kata ni NGAT MA
NYAKANENE.
Ma ok ni ‘ruoth’. Tho Ju Hibrania ni
nyis ni RUOTH NYASAYE MANE
NIE MUMA MACHON en KRISTO
E ndalo ma wan tie ni
Be Dandi nowuoyo kuom luandano
kaka Nyasache? Saburi 18:1-2
Olero ni wachni ‘‘Nyasaye’’olulo gik
moko ariyo;piny ruodh Nyasaye kod jo
od Nyasaye kendo ji ma nitiere e piny
ruodh no kata Jo dalano. Kristo kod
wuoro gi e achiel ‘‘ELOHIM’’ to gin
ji ariyo mopogore!
To Ruoth-YAHWEH-chalre gi kaka
waluonge sani ni. Wuoro kendo en
emane otelone jo Israel endalo mag
muma machon.
Ne en YAHWEH mane wuoyo gi
Adam kod Hawa e puodho mar Eden
Nyasaye mana owuoyo kendo none
ekind dhano ne en Yesu kristo nikech
muma wacho ni onge ng’ama oseneno
wuoro gi wang’e. (John 1:18,5:37)
Kristo ne onyiso jo Israel ni en ng’a?
(Isaya 48:17) bende wach mar,
“Nyasaye ma Nyasachu” ne otigo ka.
Ma ne en “wach”- ok wuoro mane
wuoyo. Nonyiso Jo Israel ni ang’o
mosetimo, kendo ni obiro bedo nang’o
endalo mabiro? Isaya 43:15
Bend wach-ma en kristo-emane
ochiwo chike Apar? Wuok 20:1-2, 3-
17
Olero ni ka wasomo wuok 20
YAHWEH olok ni wach ka be wayudo
ni logo mane odoko kristo kendo en
emane ochiwo chike Apar. Nikech
wuoro noketo tijni kuome mondo otim.
Bende nying mar “Ruoth Nyasaye”
nokor kuome wach moro endalo
mabiro e loch mar higni Alafu achiel.
Obiro choko jo Israel epinje duto te
mane okegie. Ezekiel 11:17.
Kend en kaka kristo,wuowi,noket gik
moko duto te elwete. Obiro timo
ang’o? 1 jokorintho 15:28.olero ni: jal
mane ni gi teko kendo e od Nyasaye
kendo odoko kristo. Nyasaye wuoro e
muma machon a mane ochung’ kendo
tiy kar wuoro en Yesu kendo en emane
ochung’ kar wuoro.
Nyasaye ni kanye?
Yesu nonyisowa ni walem nang’o?
matayo 6:9
Kare ng’ama walumo ni kanye? Bende
kristo nowacho wach manyiso ni
24
wuoro ni e polo malo?
Mathayo 7:21 Be polo nitie mokalo
achiel? Chakruok 2:1, Bende Paulo
nonene polo mar adek e fweny, mq en
kama Nyasaye odakie? 2 welhe mag
dhalo 12:1-2,4. Bende Yesu nodhi
nyaka kama kom duong’ mar Nyasaye
nitie bang’ chiel a kuom Jomotho?
Fweny 3:21,pod en kanyo? To bende
wuoro bende ni kanyo?kanyo lero
weche go te.
Ere kaka wanyalo ngeyo ni polo kama
wuoro nitie bor kendo ok. Ochiegni gi
piny? Johana 3:13. “onge ng’ato”
Olero ni i muma puonjo ni nitiere
ponde adek. Mokwongo en aluora mar
piny (Kor Yamo) ma boche losore.
Mar ariyo: en tok boche gi malo ma
wang’ ok nyal neno.
To mar Adek en: kar kom duong’ mar
Nyasaye
Ruoth Nyasaye nie kalu mare maler.
Kendo en gi kom duong’ne e polo.
Orange ji duto
Kendo oneno gik ma gitimo.
(zaburi103:4)
(19) Ruoth Nyasaye noguro kom
duong’ne e polo.
En e ruodh gik moko duto. (zaburi
103:19)
(9) :wuonwa manie polo,
Nyingi mando omi luor
(10) lochni obi,
Kendo dwaroni otimore epiny kaka
timere e polo mathayo 6:9-10
Gima iluongo ni polo mokwongoen
kor lwasi kama poche nitiere.
(23) To kata kamano nogolo chik
mond thont polo oyawre
(24) Eka nomiyo manna, ma en chiemo
ma e polo, ochuenigi ka koth mondo
gicham. (zaburi 78:23-24 )
(15) To iwe osiki mar tiende kochung’
e lowo, kendo itueyo alwora gi nyinyo
kod mula. Kamano nodong ei lum e
pap kanyo, nimar ng’atho nyaka dag gi
le ethim kend tho mok kuome (Daniel
4:15)
11….dirisn duto mag polo noyawre.
12, mi koth nochue epiny kuomnsalo
piero ang’wen, odiechieng’ kod
Otieno (Gen 7:11-12)
Kama wang gikie kendo neno sulue
ema iluongo ni polo mar
ariyo:Nyasaye nonyiso . Abraham ni
ong’I polo kama sulue nitie.
(5) Bange Ruoth Nyasaye nogole oko
mowachoneniya, Ng’i malo, kendo
kwan sulwe, kinyalo “Eka nomedo
wachone ni Nyikwayi bende no bed
mang’eny ka sulwego”
Wangi ane kendo
22…. sulwe ma e kor polo. (Rapar mar
chik 10:22)
3…... chieng’ kata due kata gik man
ekor polo (Rapar mar chik 17:3)
(10) Sulwe mag polo kod gik moko
duto mae kor polo (isaya 13:10)
1) Eka malaika mar abich nogoyo
tung’ne, mi ne aneno sulue moro mane
oselwar epiny koa epolo, nitie dala
maduong’ ma en jelo.
2) (fweny 9:1)
Koro waseneno ni nitiere polo
mopogore opogore ei muma kendo
kaka gin.
Ndalogi wan gi ndege ma ilhongo ni
“Jet”kend oluyo e polo mokwongo.
25
Kendo josomo moko mag kor kwasi
osetemo mochopo epolo mar ariyo. To
wuoro ni e polo moyombo moko duto
kendo onge ng’ato, mak mana Yesu
kristo mane oa epolo mar adek kama
kom duong’ mar Nyasaye nitie.
Ebuk mar jo Hibrania 4:14, wan gi
jadolo maduong’ ma en jal ma oseidho
modhi epolo mar adek kar kom duong’
mar Nyasaye.
Be nitie tudruok mantiere e kind
Nyasaye kod god piny zagan kod
Jerusalem manie polo. Johibrania
12:22.
Olero ni: Jerusalem mar epolo kod
Nyasaye wuoro biro lor piny koa epolo
eseche ma gik moko duto oseket kare
Fweny 21 kod 22 nyiso gima biro
timore. Wadhi puonjore kuom wachni
e puonjruok mabiro nyime .
Bende nyasaye odak e hekalu mane
polo? Saburi 11;4to be en gi kar betne.
Olero ni;bende ingeyo ni chenro mar
nyasaye dhi mos? E polo mar adek
nitie dala maduong maen Jerusalem
.kendo ma e zayum kaka hekalu manie
polo ma en jerusalem manyien nitie (
jogalatia 4;26) kendo entie ( Hebrews
12;22)
Epiny ma palastina e kama dala mar
jerusalem makawuono nitie kendo
kanyo ema god zeitun/god zayun
bende nitie. Jerusalem manie pinyka
nitie bended ala maler mar nyasaye
nochungne ( mika 4;1-2)
Got sayun ma muma wuoe ji ok winji
maber kendo osekelo winjo mopogore
opogore. Ka wa somo zaburi 48;1-2,
nyisowa ni chal ka gima godnoen e yo
“nyandwat/north” mar Jerusalem . To
jo non ndiko wacho ni kanisa nyasaye
oger yo ( western) ma ok ( Northern)
nyandwat machalo gima ji wacho ,
oluonge ni god zayun. Nitere okenge
adek majok ma nono chal mar piny
golo kuom god zayun man e piny
Israel. (cf. piyner ma timo nonro
wacho ni kanisa mar joote ne ni e god
zituni/ zayuni. Wachoni ondiki
1990:16-35,60) Nyiso ni kanisa
Nyasay omakere gi god zayun ma
wayudo ebuk ma jo Hibrani 12:22-23.
Koro ji nyalo wuoyo ewachh mar god
zayun mopogore opogore.
Gik manie piny malhalo kaka dala
maler kod got maler ma hekalu
ochung’ie, siemonwa mano manie
polomondo wang’e kaluwore gi gik
ma waneno mondo wapuonjrego
weche mag chuny.
ka onyuolwa nyuol manyien kuom
Nyasaye, kendo orwakwa gi ringruok
ma ok tow, be wabiro neno gigo wang’
gi gwang’
1 johana 3:2, cf 1 timotheo 6:14-16
Nyasaye Chalo nade?
Ji mang’eny paro ni ok yot mondo
ng’ato ang’e kaka Nyasaye Chalo. To
Nyasaye oseyie mondo dhano ong’eye
kende olere malongo ei mumbi kanyo.
Nyasaye wuoro kod kristo biro
frwenyore ni eyo makende! Koro
wasom ndiko:
Bende nitie ng’at moseno wuoro?
Johana 5:37
26
Bende Yesu ne nigi wuoro kapok
nobiro epinyka kaka dhano? Johana 8:
38,6:46. To be Yesu noleronwa kaka
Nyasaye Chalo?
Be en adier ni Yesu nonyisowa kaka
wuoro Chalo? Johana 1:18. To Yesu
nowacho ni Nyasaye Chalo nade?
Johana 14:9. Eseche mane Yesu
wuoyo be ne en gi ringruok kaka
dhano? To bende Nyasaye Chalo gi
dhano?
Olero ni kristo nowacho ni wuoro
bende Chalo gi dhano mane ochweyo!
Eseche mane Nyasaye Chwecho
Bende owacho ni nochwoyo dhano
ekido machalo kode? Gen 1:26. Be
Nyasaye nowacho ni gik moko duto
ma ok nyal ne gi wang’ nyalo
fwenyore kendo ng’ere nikech gik
mone ochweyo-nyaka dhano mane
ochweyo? Jorami 1:20
To nitiero weche mang’eny kuom
wuoro. To Yesu kane pok ogure ang’o
mane okwayo wuoro? John 17:3
Olero niya: eseche mane christo
chiegni dok ir wuoro, nokwaye ni
mond odwokne dwong’ mane
engokapok nobiro kaka dhano:
Nokwayo mondo ochak oyuk kendo
teko kod duong’ mane en godo
mokwongo.
Ere kaka Christ biro biro eteko mar
wuoro gi ringruok mar roho? Fweny
1:13-16. Ng’e malong’o ni wuod
dhano ma muma wuoyo kuome ka en
christo (cf Daniel 7:13-14, Mariko
9:12)
i. olero niya: “bedo gi duong’ Nyiso ni
bedo gi teko kod duong’! teko kod
duong’ ma Nyasaye rigo duong’
malich kende nyalo miyo dhano rieny
maler kaka Chieng’
Be Nyasaye Osko nyaka Chieng’?
Muma nyisowa ni Nyasaye ing’eyo
kokalo kuom gik mane ochweyo, ma
gin gik ma waneno gi wang’ kod
malaike, gi ler kod ngima (fweny 4:11)
ka nyasaye e ma ochweyo gigi te,
nyiso ni ne entire kapok gik moko duto
obetie.
To ng’ato nyalo banjo ni, Ng’amane
ochweyo Nyasaye? Penjo ma kamano
bende nyalo donde epach ng’ato koro
we wawinj ane ni to muma dwokowa
nang’o.
Epunjruok wa mar 7: (leson 7) wayudo
ni “wach” kata LOGOS- ma alhien ne
odok kristo ema ne tiyo e log tich mar
wuoro kaka jadulo maduong’ . Yesu
ema ne ong’ere kaka Ruoth Nyasaye e
muma machon . to be ne en gi wuongi
kata min gi.-Be ne en gi chakruokkata
giko – To ndalo mage mane ochako
fwenyore? Johibrania 7:3, john 8:58.
Nyasaye osebedo kuom ndalo maromo
nade? Isaya 57:15, zaburi 90:2. To
bende pod obiro betie mosiko nyaka
Chieng’? isaya 9:7
Bende Nyasaye osesingo ni jok motho
koyie kuom kristo nochier ma Yud
ngima mochwere ma nyaka Chieng’ ?
johana 5:25. To be wuoro kod wuowi
nigi ngima (john 5:26)
Olero niya : Nyasaye ochwere kendo
entire ma nyaka nene!
27
Ebuk mar Isaya 54;15, Nyisawa ni
Nyasaye osiko nyaka chieng ; koro dak
mosiko manyakachieng ewash
maokyot ne thano winjo tiende
(Ecclesiasties 3;11) Omio kata obedo
ni thano ongeo washno to pod
okodonji
Be Nyasae ongeo wachni? Osaketo
kinde mowinjore ne gimoramora.
Osemio wagombo marngeo gik mabiro
timore to okosemio wafuenyo gik
mokoduto motimo.(26)Duong mar
Nyasae odhiero dhano ngeyo kendo
kata hike okwanyal
kwano(Ayubu36;26) Nyasaye chiko
gik malich mond otimre. Gin gik
miworo midhiero wangeo (Ayubu
37;5) (8)Da an ein toda chiwora elwet
Nyasaye nike enema otimo gik moko
malich, honni mage ngenye mokadho
akwana(Ayubu5;8-9).
Korowayudo ni Nyasaye mio dhano
ngeo ni Nyasaye emosiko nyako
chieng tokata kamano tichmotimo lich
madhano oknyal ngeote kod sani. To
muma emaleronwa wechego.(18)
Wech Nyasaye mane ohulo wechego
chon emawacho kamano (tich
joote15;18)
Wayudo ni Nyasaye emongeo kit
chwechne nyaka nene to gik moko ma
dhano ok nya ngeo kwome. Bende
wayudoni ok wanyal ngeo gikmoko
duto man ebwo wang pinyni
(Jeremia31; 32) kaka Nyasaye.
Bende okwanyal ngeo Tung piny
nikech oonge gikamochakorego kende
kamaogike.
Kangato nyalo wacho ni ogike
ekorlwasi, to kor lwasi ogik kanye?
Adier en gimok nyalre.
Manokaka dhano oknyal chopo
echuny pieny ekaka dhano oknyalngeo
chkruok kod gikomar Nyasaye. Bende
mana kaka wach marni piny osiko
nyaka chieng’ ok nyal donjo eparo
may dhano eka wach marniNyasaye
osiko nyaka chieng’ bende mondo
odonjne nga’te.
Matekna winjo nikech wangi paro mar
dhano wan wang’eyo mana gikma
wakwano ka dollars, silinge higni bor
mar gimoro, kwano loo acre, gallons
kod pound, gigi wakwano kendo
wayudoni girom nade.
To gima ochwere onge gikone bende
ok kuom gik nyal kwane miya higni
mano bende ekaka Nyasaye chalo.
Gik maonge emaichweyo to mantie ok
chew.
Ka Nyasaye nitie seche te to kare gik
moko duto mosechweyo to ka oonge to
kare gigo bende onge.
Jal mondiko bugni osomo science
mogik e rang’iny mar PHD jo science
wuoyo kuom gik moko miluongo gi
dho ngere ni atoms molos gi protons
neutrons kod electrons mago gin gik
mana gik dhano oketo.To ka ipenjo ni
gigo olos gangoto josomo ok nyal leri
maler.
Electrons “orbit” en atom ( nucleus
otingo protons kod neutrons )e yo
makende .Giduto giringo matek.
Iluongogi ni orbit kaka dhano ongeyo
ni teko onge gi kama ochakore.,
28
adier gimoro amora timore ni kech
teko. Mano bende miyo wangeyo ni
teko en gima nitiere kendo oyudore
seche te ,
bende ok oyot mondo gimoro amora
mondo ochak wuoth kaonge teko.
Koro ok en adier ni electrons nyalo
chakotiyo ka onge gima miyo odhi
nyime.
Adier mawayudo ni nitiere gik moko
mamiyo weche dhi kare ( mathayo)ma
koro en ango ma 50—50 malosore e
bwo piny ngima . Kendo yudore ni
piny ne ochwe jomoko bende wacho ni
ango mar 50-50 ketho chik mar jo
physics ka wach ni kelowa e ngeyo
ninitiere jachuech.
Ka luwore gi gik mioro e kor yamo (
radioactive) nyiso malongo ni kara
gima iluongo ni matter ok en gima
nitiere seche te. ( Radioactive ) gikere
eyamo seche ma oorgie.To ka ni gi
kore nyaka chieng to de koro gionge.
To jo sayans bende nofuenyo ni
radioactive en gima nitiere seche te;
Jo science wacho ni atoms maloso
matter en gima lokore bang higni gana
gi gana ma jotim nonro mongeyo gi
dho ngere ni” hypothesis Oscilatin
Universe Theory” ne en wach mamit .
To kata kamano , nitire jo science
bende mapingo wachno kendo
giwacho ni mano ogwenyore gi chike
ma jo phiysics mawuoyo kuom chenro
msar kor luasi .Giwacho ni ka teko
mar tiyo osetiyo ma ool to matter
dwaro teko machielo kendo .Wach ni
nyiso nit ok ka gik
moko duto osetiyo,kod teko mamiyo gi
gitiyo,kendo oserumo to gimakore .To
ka otimore kamanoto onge gima nyalo
dhi nyime
An (Dr Thiel) asetiyo gi masin mar
mach kaka nyathi matin kendo anyalo
nyisouni gik ma jo science wachogo ok
gin adiera. Angeyo teko maka idiro
gimoro malo to duogo to duogo piny
kende to adier onge gimanyalo mako
gimoro ekor yamo .
Masin miluongo ni telescope nyiso
pile ka pile piny medo yawore
maduong , koro ma en ataro mar nonro
mar piny ngima ( Ascillating Univers
Theory) adier sani jo science manyien
koro oyie ni piny biro yawore.Kendo
ma omakore gi gima muma puonjowa
e buk mar( Isaya 9;7)asebedo ka
anfunyoni jogi gin mana jok
manetemo wacho ni piny ne onge
chakruokne mondo giwach ni nyasaye
onge
NYASAYE OWUON OSIKO
NYAKA CHIENG.
NYASAYE EN ROHO.
Nyasaye osenyisowa ni en kod chenro.
Fweny 1;3-6 To nyasaye nyisowani ni
en nga? John 4:24
Olero ni: koro waseyudo pogruok man
e kind dhano gi Nyasaye. Nyasaye en
roho. Dhano to en ringruok matow ko
remo-ma en mana lowo (1 Jokorintho
15:47,53)
We mondo wang’I pogruok machielo
man e kind dhano kod Nyasaye.
Kit Nyasaye Chalo nade? Zaburi 99:9,
Johana 4:8,16.
29
Olero niya: Bedo maler nyiso ni ler ma
onge gi richo. Nyasaye nigi hera maler.
Nyasaye en roho, kendo en gi hera
maler, mowinjone kendo mano ekite.
Be nitie ng’at maler kaka Nyasaye? 1
samwel 2:2 Olero niya: To nikech
wuoro gi wuowi e motelonwa.
Nyithind gi, ng’ato ka ng’ato nyaka gi
roho maler. Roho maler en teko (Ephe
4:4) ma wuoro kod wuowi tiyogo
kendo imiye mana jok moluongi kendo
molokore oweyo timo richo ma
obatisi.
Nyasaye en JACHWECH kendo
JARITWA.
Bende roho mar Nyasaye e nigi teko
madwong’? Gen 1:1-3 kod Jeremia
32:17
Olero niya: Nyasaye nochweyo piny
kod polo kokalo kuom tekone ma en
roho kaka wayud e fweny Achiel.
Roho maler en Teko Nyasaye! Kendo
Nyasaye tiyo kode kuom jok molungi
mondo obed nyithinde. Bende en ema
Nyasaye notiyo kode mondo ochwe
gik ma waneno sani gi (Johibrania
11:3)
Roho maler mar Nyasaye wanyalo
lounge ni gir tich kata machine. En gir
tich ma konyo dhono mondo olos gik
moko. Kendo roho maler tiyo ne
Nyasaye. Roho no bende teko tich
mane odong’ ni kech ok opodhi. Roho
mar Nyasaye opong’o piny duto
(zaburi 139:7, Jeremia 23:24) To roho
ok en ng’at mar adek kaka Jo Greco-
Roman osebedo ka puonjo ni “Didek
matakatifu” ma en wachmane kanise
may Greco-Roman ochako puonjo
higni mag 381 AD koa kuom jotelo
mag Constantinople.
Bende Roho en Nyasaye.
Duoko mar penjono luwore gi kaka
ng’ato oketo pache monde ong’e.
Be roho ma ei dhano en dhano?
To nikeke en ei dhano koro err oho mar
dhano.
Mano bende en adier kuom Roho
maler.
Nikech oa kuom Nyasaye, en roho mar
Nyasaye mana kaka roho mar dhano
ok en ng’at machielo, ekaka roho mar
Nyasaye bende ok opogore.
Ma e ma omiyo mumbe ma wadhi
somogi (Jok ma wacho ni nitie
nyiseche adek ie achiel tiyogo eyor
kia) nyisowa mana ka ok iyie roho
maler lo imo richo enyim Nyasaye. To
be ok onyis ni roho male bende en
Nyasaye.
To ne nitie ng’at moro ma nying e
Ananie to Chiege nyinge safira. Ne
oloko mwandugi moko pesa.
Mi odong gi pesa moko,to moko
okawo otero ni Joel ka chiege bende
ong’eyo.
To petro nowacho niya, “Anania,
ang’o momiyo satan opong’o chunyi
mondo iwuond roho maler, kidong’ gi
pesa moko mane ing’iewo puodho?
Kane pok ing’iewo puodhono, donge
pea ne meki, minyalo timogo gimoro
amora mihero? Koro ere gima ne
omiyo iparo mondo itim gima kama?
Dhano ok ema iseriambone, to
iseriambo mana ni Nyasaye.
Gikanyono mane Anania Owinjo
wechego, nogore piny motho. Ji duto
mane owinjo wachno Luoro nomako (
Tich Jaote 5:1-5)
30
Nitie weche ariyo kuom somono.
Mokwongo en ni Anania ne ok
oriambo ne dhano to ne roho maler.
Mare ariyo en ni petro ka achiel gi
joma moko mondikie muma (musa,
Arun, Joshua, Mika kod ji Moko) ne
wacho ni ka ng’ato otimo richo to
otimo mana enyim Nyasaye.
Kane Daudi otimo richo ne uria ja
Hitti, nofwenyo ni osetimo richo
enyim Nyasaye. (2 samwel 12:13)
wasom bende muma maluwe no.
(3) Ayie ni timbena nono kendo
gichando chunya e seche dudo
(4) In kendi ema osekethoni, ka atimo
gik ma ok ler e nyimi. (zaburi 51:3-4)
Ka watimo richo to watimo enyim
Nyasaye.
Be roho maler ma wasomo e Tich Jaote
s en roho mar wuoro, roho mar Ruoth
koso en ng’ato man yore miluongo ni
roho maler? We wasom one ebuk mar
Tich Jo’ote s mondo wayud duoko.
7) bang’ kinde ma dirom seche adek,
chiege nobiro
8 ) eka Petro nopenjo , nyisane ; magi
e kar romb pesa mane ungiewo puodho
kose?
Nodwoko ni eemago e kar romb pesa.
Eka Petro nopenje ni mar ango? Ne
uwinjoru gi chuori ni e dhot ka, kendo
in bende gibiro tingi ma giteri oko “
10) Gikanyo safira nopodho etiend
Petro mi otho. Eka yawuowi nobiro,
monwang kosetho, omiyo ne gitinge
ma gigole oko mi giike but chuore
( tich joote 5;7-10)
Wayudo maber ka Petro wacho ni
Anania gi Safira chiege otemo wuondo
roho mar nyasaye ok ngat machielo.
Ma en wach mogwenyore gi gima jo
non ndiko moko wacho kwa nyiseche
adek. Tich joote 5ok wach ni nitie
nyiseche adek mopogre opogre
Wang’i an etich joote 13; 2?
To kane oyudo gilamo ruoth kenedo
gitweyo chiemo,roho maler nowacho
ni ji niya ; walamneuru Barnaba.gi
Saulo oti tich ma oseluong gi mondo
giti.
Jomoko paro ni wach mowachno en
dwach rohomaler nowachonegi niya
walnauru Barnaba gi Saulo oti tich ma
oseluonggi mondo giti.
Jomokoparo ni wach mowachno en
dwach roho to mono ok ekaka en
nikech muma puonjo malong’o ni
endalo machon ,roho maler ne wuoyo
mana gi dho jonabi (cf. 1Ruodhi
14:18,Jo Hibrania 1:1,2 Petro 1:20)
Kendo wach moloki ni owacho nyiso
ni en wach mowachi.
Jo Kristo mokwongo nokow roho
maler kaka gim Nyasaye tiyogo kaka
tekone maduong ma en kaluwore gi en
kaka ruoth Nyasaye tiyo kod roho.
Edho Jo Hibrania en ‘RUACH’ma ka
oloke to en yamo kata auka. Edho Grk
en PNEUMA’ma nyiso bende ni en
yamo. Adiera mana kaka yamo ma
wayueyo, roho maler ok nyalne gi
wang’ to en kod teko kendo tichne ema
waneno.(Chakruok 2:7,Luka
4:14,Tich Joote1:8) Mana kaka yamo
mawayueyo miyo wabedo mangima
ekaka roho bende rito ngimawa mar
roho. Johana 6:63.
Higni mag 2000, Melito ma ja Sardis
nondiko ni roho maler en teko mar
Nyasaye.
31
Lew ruoth en roho roho maler.
E Zaburi wayudo ni ‘Lewa en kalam’-
----- Lith lwet Nyasaye en roho maler
kendo e mane otiyogo echikene
e buk mar Wuok( Melito from the
oration in our Lord’s passion)
To nikech Nyasaye nondiko chikene
en owuon ,wuok 31:18,Melito nondiko
kawacho ni roho en teko mar
Nyasaye,to ok ni en bende en ng’ato
yore. To ka wawuoyo kuom roho
maler ,ji mang’eny wachno ok
donjniginikech tim mamiyo roho kelo
fwenyruok kuom ng’ato pok odonjone
ji.T o gima iwuoro en ni weche mag
roho gin gik ma ok nyalne gi wang’
maoko.Emomiyo nyaka ne ndikgi e
muma.
Ak en mana roho. Kendo roho mar
Nyasaye ok en dhano mangi ringruok
matow to en osiko ma nyaka
chieng’.(1Jo Korintho 15:33,Jo
Hibrania 9:14)
Ere kaka Nyasaye notiyo gi roho
mare kod tekone echwechne? Zaburi
148:5.Wang’i ane wachni,(Nogolo
chik) som matindo 1-4,Zaburi 33:8-9
kod Chakruok 1:2-3.
Olero ni: Logos ma tiende ni WACH
MA en Kristo,Johana 1:1.’ Nowuoyo
kendo gima ne owacho
notimore’Nyasaye nowacho ni ler
mondo obedie kendo roho mar
Nyasaye ne wuotho ewi pi kendo en
emane otimo gigo duto. Kendo ler
nobetie.
Roho maler en teko mar timo honni.
Nyasaye wacho nang’o kuom jok ma
ok oyie ni en emane ochueyo gik moko
duto kaka gin? Jo Rumi 1:18-22.
Olero ni: Kane Nyasaye chweyo polo
gi piny,, piny ne onge gimoro amora
omiyo Nyasaye owuon notiyo gi teko
mar roho maler mochweyogo gik
mantie.
To kene Kristo wuoyo, Nyasaye
nenyalo loso kuon kod rech kendo
nomedo loko chiemo matin mane
nitire obedo mang’eny. Yesu bende
nochungo yamo mane kudho matek
(Mathayo 8:23-27)
Gima Nyasaye dwaro ema owacho
kendo Roho emanetiyo echwech duto.
Chwech duto nyaka luor chikne.
Wachni ok donjnwa to en mana ni
Nyasaye pok oelonwa, to ma oelonwa
en mondo wauie kuome. Jo science
pok onyiso malong’o ni chwech duto
olworo Nyasaye. Honni mane Yesu
otimo leronwa ni Nyasaye nigi teko
mar chwech
¿To bende Nyasaye tiyo kod teko mar
roho maler mondo oriti kendo otelne
chwechne? Nehemia 9:6, Jo Hibrania
2:2-3 kod Zaburi 66:7.
Olero ni: Nyasaye ema rito kendo
chiko piny kokalo kuom teko mar roho
maler .
Be en adier ni Nyasaye emarito piny
kokalo kuom teko mar ro maler- To
bende en ema nochiko mondo gik
moko duto ochwe? (Chakruok 8:22.
To be chieng’ winjo Nyasaye? Ayubu
9:7 kod Zaburi 104:19. Ere kak
Nyasaye noyaro piny? Ayubu 26:7
Olero ni: Wach mar rito tinde ni neno
ni onge rachwany kata keto gimor o
obed mangima kik gimoro kethi.
Nitire chike mongirore kendo matiyo
epiny.
32
Ma nyiso ni nitie ng’ama ne ochiwo
chike kendo jarit chikego. To mano
bende egima muma puonjo.
19 Nyasaye kumogi nikech gik moko
duto ma dhano onego ng’e kouom
Nyasaye osefwenyorenigi malong’o,
nikech Nyasaye osemiyo ging’eyogi
20, Chakre chwech piny, dhano
osebedo kong’eyo niNyasaye nigi teko
mochwere kendo ni en Nyasaye adir.
Kata obedo ni gik manyi ni en Nyasaye
ok nyal nenore, to ing’eyogi kokalo
kuom gik mosechweyo, kamano dhano
ok nyal wuondore ni kiagi. (Jo
Rumi1:19-20) Ma nyiso ni muma
puonjo malong’o kuom Nyasaye.
BENDE E BUK MAR 1JO
KORINTHO PUONJO NI:
Koro ere ng’at mariek? ¿Ere japuonj
chik? Koso ere jatwak mariek mar
pinyin? Donge Nyasaye osenyiso ni
rieko mar pinyin en mana fuwo koso?
27 To Nyasaye noyiero gik ma piny
kwano ka gik mofuwo mana kong’eyo
mondo okuodgo wi jomariek kendo
noyiero gik ma piny neno ni nyap
mondo okuodgo wi joma rateke, 1Jo
Korintho 1:20, 27.
1 Nyasaye oselos piny kod ngima
mantie, To kata kamano ji to wacho ni
mano ok oromo.
2 Jomoko bende paro ni gik molosi
machalo kaka laptop kod computa ni
nyalotimo tije duto kendo giparo ni
mano egimaber moloyo kata mana
josomo oyiego kendo kanyo ema
giketoe ngimgi duto.
3Adier chwech Nyasaye biro fuyo
kendo oseketo chikene mondo orit
chwechne.
Nyasaye rito chikene mane ochiwo
mondo chwech duto olu bed ni gin
epiny kata e polo, kata ka gingima kata
githo.
4 Jomoko paro ni gik mane ochwe tiyo
kendgi mana kaka coputa, To kata
kamano roho mar Nyasaye emamiyogi
teko mar rito chike mana kaka sitima
miyo computa teko mar tiyo.
5Ma nyiso ni Nyasaye ok en Nyasach
koko, to en kod chenro kod chikene.
(Jo Koirntho 14:33) ochano kendo
ogoyo kwan mar chwechne eyo
makare mowinjore kaluwore gi
chikene.
6Wang’I ane ni teko Nyasaye mar rito
piny eyo makare osebedo kuom higni
mang’eny. Mano bendo wachako
waneno ka Kristo nobiro motimo
honni kod ranyisikuom ndalo matin.
7 Nyasaye bende nochiko roho maler
mondo otim dwarone kawuok kuome
lkendo kadok kuome machalre kaka
teko mar stima. To kendo otiyo tije
mabeyo duto.
Bende ruoth Solomon ne en ng’at
mariek nkech mane pok obetie nikech
Nyasaye nomiye rieko?(1Ruodhi 3:11-
12,10:24) To bende piny ruodh
Nyasaye en rieko kendo e chakruok
mar rieko duto? Daniel
2:20,1Timotheo 1:17, Jakobo 1:5.
To bende jo od Nyasaye nig rieko
maber? Ayubu 37:14,16.
Olero ni: To nikech wuoro kod wuowi
emotelonwa, giduto gitiyo machalre.
Kristo nowacho ni ana kod wuora wan
e achiel. Johana 10:30.
3 Bende Nyasaye ong’eyo gik motim
ling’ling’?
33
Bende odenyo kata dwaro kama
oninde kata dwaro gik moko duto ma
dhano nyalo dwaro? To ochal nade?
Isaya 40:28.
Olero ni: En Nyasaye ma nyaka nene.
Dho Jo Hibrania molok ni wach nyiso
ni en ng’at mosiko nyak chieng’.
4Bende Nyasaye ong’eyo ngima ma
nyaka chieng’ ma onge gikone. Johana
5:26, Isaya 40:28
5Be nitie yo ma wan kaka dhano matho
wanyalo ng’eyo wech mopondo mag
Nyasaye? Isaya 40:28, Jo Rumi 11:33
kod Zaburi25;14. To be nonyiso
jonabine kak piny ne biro chalo endalo
mabiro? Amos 3:7.
6 Be nitie giko mar
Nyasaye?Zaburi147:5.
Okero ni:Kata obe do ni wanyalo paro
ni Nyasaye ok ong’eyo kuonde ma
wakaloe ,to kata kamano Nyasaye
ong’eyo. Jo Rumi8:28. En gi chenro
maber ne wan. Jo Filipi 1:6.
7Be Nyasaye nigi teko mosiko zaburi
62;11:mathayo 19;26-28;18. To bende
en adier ni en ema nochueyo polo kod
piny ?( chakruok 1;1)to bende
nochueyo gik moko duto man ekor
polo machalo kaka chieng ,duto kod
sulwe ? zaburi 8;13, 104;2. To be
dhano kwano gi? Jeremia 33;22. To be
nyasaye ong’e kwangi
? kata nyinggi? Zaburi 147;4.
Olero ni piny mawadakieni yudore ni
en mana gimoro matin kopime mana gi
chuech mamoko man ekor polo kuom
ranyisi. Chin’g en mana achiel kuom
sulwe mantiere ei sulue mamoko
(galaxy)
Nyasaye wacho ni dhano ok nyal
lwano sulue man e kor polo! Kata
obedo ni jotim nonro wacho ni gin
million 300. Jo sayans wacho ni
gimodong’romo billion 100.
Bende nyasaye nyalo wacho gimabiro
timore nyime?
Daniel 2;28, Isaia 46;10, Daniel 2;20-
21. Ee nyasaye nyiso nikech en kod
teko mar timo gima owacho. Iaya46;
11, mathayo 19;26.
¿Be nyasaye nigi paro maber? Zaburi
147;6-5. Amos 8; 7, Hosea 7;2. Be gi
chanro makare kuom gik moparo
timo? To be wiye nyalo wil?
Jeremia31; 34.
Be nyasaye ja adiera? Tito 1; 2 jahera?
(Johana 1:4-8) nga’t makare (Rapar
mar chik 32-4) janguono (Zaburi 136-
4)
(11) Be Nyasaye nyalo ng’eyo gima
timore e seche motimore (Jeremia
23:23-24, Isaya 58-9) ang’o ma
Nyasaye wachoni owinjo. ¿Ere kaka
Nyasaye ni kuonde duto e seche duto?
(Zab. 139:7-8). Be Nyasaye man e
polo nyalo ng’eyo gima dhano timo e
pinyka.
Olero ni dhano matho nigi kinde kuom
ranyisi redio nigi kuonde ma owijore
ema omiyo iwachoni redio dudore e
okang’ mar 186,000 miles kuom nukta
achiel. Manyisoni radio nyalo kawo
dakika apar gi ariyo mondo oringi
miles 134,000,000 koa e pinyka
mondo ochop e mars kendo dakika
apar gi ariyo ema telemetric mowuok
mariner IV nokaw mondo ochop e piny
kakoro kuro nokaw dakika 34.
To ka nikech roho mar Nyasaye ok
nyal pingi loch mar piny kod saa.
Emomiyo Nyasaye nge’eyo gimoro
amora eseche motimore epinyka.
34
Bende kata mana kamoro amora
kakalo kuom teko mar roho, Nyasaye
ong’eyo gima waparo.
Be Nyasaye neno gikma watimo gi e
polo kuma bor? (Ngeche 5:21) to
bende omiyo dhano paro (Zab.139:2,
weche mag ndalo 16:9) .
13) bende nyasaye ongeto dwarowa?
1 ruodhi 8;39.
14) be owinjo ywak mar joge? Zaburi
38;9, Jorumi 8;23, 26;27, Jo Rumi
8:23,26-27.
15Be Nyasye ong’eyo kaka iwuotho?
Ayubu 14:16,13:4.
16 Bende Nyasaye ong’eyo kwan mar
yie wich? Mathayo 10:30, To be
ong’eyo ka winyo olwar piny?
Mathayo 10:29. Be iparo ni weche gi
tek? Nyasaye to wacho nang’o?
Mathayo 19:26. To Ayubu no wacho
nang’o kuom Nyasaye? Ayubu 42:2.
17: Be Nyasaye nyalo kelo ler?
Mathayo 24:27. To be ler mar Kristo
biro mako piny ngima e seche mobiro
duogo mondo piny onene?Luka 17:24.
Olero ni’,ka Kristo duogo piny te biro
neno lerne maduong’ kendo jomakare
mabiro bedo gi ringruok mar Roho
biro chier ma romne e boche
polo.Jothesalonika 4:16-17.Ler mar
Nyasaye rieny kuonde duto.
18: Ka Yesu nosechier oa kuom
jomotho,be nokuero Maria ni kik mule
nikech pok nodok kuom Wuoro?
Johana 20:17. To acien be no yie ni
jopuonjrene mondo omul tiendene?
Mathayo 28:9. To bende Yesu nodhi ir
Wuoro kendo oduogo e piny ka
odiechieng’ pok orumo?
Olero ni; Ma nyiso ni Nyasaye ringo
piyo e kor yamo moloyo kaka ler
ringo.
19:We wang’i ane honni moko ka..be
Yesu Kristo nochopo e nyim
jopuonjrene tok ka osechier kendo
oruako ringruok mar Roho? Johana
20:19. To be Nyasaye naylo kalo kata
mana e kor ot ko lor dhot? Kama
wasomono lero wachno [wayudo ni
dhoudi nolor] Luka 24:36-37. To
sechego be ne obiro e nyimgi gi
ringruok ma inyalo mul. To be nonyalo
chiemo? Luka 24:39,41-43.
20: Be Nyasaye maduong’, mochuere,
jachuech manyalo gik moko duto
kendo man mabor moloyo gik moko
duto nyalo timo gik moko te.Isaya
40:17-18,55:8-9
Be oningo wago erokamano nikech
Nyasaye oherowa? Zaburi 8:3-4,92:1-
3
Ere kaka dhano, kaka ochalo sani
ochung’ e nyim Nyasaye manyalo gik
moko duto? Daniel 4:35.
Nyasaye keto dwaro mare kuomwa.
Adier Nyasaye keto dwaro mare
kuomwa
Dwaro mar Naysaye kod tie mare oler
malong’o e muma. Chendro mar
Nyasaye en ni mondo dhano otim
dwarone kendo wabed nyind Nyasaye
kendo jo ode owuon.
Dhano nochwe malong’o eka nokete e
puoth eden. Nochweye gi e ringruok to
ok ringruok mar roho kendo ne ok
omiye teko mar roho ma achien
Nyasaye nochiwo mondo dhano obed
eka mondo obed molony.
35
Wadhi neno kak Nyasaye dwaro ni
mondo wabed machal kode kendo
wayud teko mare mar roho maler.be
pod Nyasaye medo chweyo kendo loso
dhano mana kaka jachwe agulni timo?.
(Isaya 68:8).
Bende Ayubu nofwdenyo ni Nyasaye
pod medo mana chweye chwech
manyien? (Ayubu 14:14-15) oleroni
“Inibed mamor kineno ng’at mane
ichweyo” tijno ne enmana Ayubu
kendo non’geyo ni en mana tich lwet
Nyasaye,en lowo man e lwet jachwe
agulni, to Nyasaye ne nigi chenrone
owuon ma en in.
Bende jokristo ma roho otelonigi nigi
tich mogen? (Isaya 43:7, 1Korr. 12:27,
Jo-effeso 2:10) olero ni emuma
manyien wachno nyiso jokristo ma
rohomar Nyasaye otelo nigi to wan ka
wan nyithind Nyasaye, kaka chwechne
Ee “ochwewa” kendo ichweyo wa
mondo wati tich Nyasaye mondo
wabed jomaolony kendo ma roho
opng’o ne tijene mabeyo duto.
Koro gima Nyasaye chweyo kuomwa
kawuononi enni mondo wabed gi teko
mar biro dak gi teko mochwere
manyaka chieng’ kendo sani odwaro ni
gibed gana gi gana kendo gibiro bedo
joma onywol kuom roho mondo gibed
nyithind Nyasaye e dalane.
Ere kaka Nyasaye miyowa rohone
kawuononi? (Luke 11:9, 1 timothy
2:3-4) to be nitie gima nyaka itim
mondo iyud roho maler (Tich joote
2:38,5:322) magi gin gik manyaka
wapar mondo watim.
Olero ni Nyasaye chweyo ne dhano
chuny maler mabiro miyo odag
manyaka chieng’ eyore ariyo
mokwongo dhano ma en mana lowo
(chakruok 1) mokwongo ne en mana
okang’ mokwongo; to mar ariyo
ochweyo ne roho kendo koro obiro
bedo gi ringruok mar roho to ka pok
mano otimore dongone mar roho
nyaka chakre. Nyasaye wuoro nyaka
miwa roho maler eka koro imako
ichwa kendo inywolowa nywol
manyien gi ringruok ma ok tho.(1
Petro 1:23) koro ipimowa gi nyathi
momak ichne kendo koro ochako
dongo.
Bende koro wabed nyiithind wuoro
monywolowa kokalo kuom roho maler
(1 John 3:11,Jo-Rumi 6:14-17)
Oleroni jok ma roho onywolo chalo
nyathi mapod ni eich mag Nyasaye
wuoro. Mana kaka nyathi mapok
onywol.
Wan kaka kanisa mar Nyasaye madhi
nyime, wapuonjo ni jokristo koyudo
roho maler gi bedo nyithind Nyasaye.
(cf 1Petro 1:3, 1John 5:1) to bang’e
kosedongo kuom roho (2Petro 3:18)
jokristo inywolo manyien ka ichiere e
chier mokwongo. (Johana 3:5-7) mana
kaka kristo nobet. (Jo-Rumi 1:4-5)
(Yie mar kanisa Nyasaye)
Be wabedo machal gi Nyasaye ka
onywolwa gi roho? (2 Petro 1:3-4)
Gik mage mawatimo kata olemo mane
ma wanyago kawanwang;o roho
maler? (jo-galatia 5:22-28)
Ang’oma Nyasaye keto kuomwa ka
wayudo roho maler? Be en hera?
36
(1Jo korintho 13:13, johana5:16) be
hera ni ema biro miyo waluor kendo
warit chihke mag Nyasaye? (Jo-Rumi
5:5, 13:10)
Oleroni, ng’e ni magi gingik ma
Nyasaye miyo jok moluore kendo
ochiwo ngimane ne roho maler.
Nyasaye chiwo miche negi ne kanisa
mana kaka ohero ne tije duto mogen.
Bende Nyasaye osingoni nochier jok
manigi roho maler mayud ngima
mosiko nyaka chieng’ mana kaka
nochiero christo oa kuom jomaotho?
(Jo-Rumi 8:11, 1jokorintho 6:14)
Ka osenywolwa kuom rohi maler
kendo koro wadongo kuom roho
kamano, be wabiro chier ma wachal gi
kristo? (zaburi 17:15, jofilipi 3:20-21,
1johana 3:2)Yesu nigi ringruok
machalo naded? Tok kane osechier (1
jokorontho 15:44-47)
Oleroni, ka onywol wa kuom roho mar
Nyasaye to ibiro nywolwa gi ringruok
ma ok tow mana kaka Yesu miwachal
kode kendo wana dag kode nyaka
chieng’.
Pogruok man tie e kind ringruok
mawango sani kod mosiko manyaka
chieng en ni ma tho kendo tow to
mabiro en maler kendo osiko nyaka
chieng’
Ka wase yudo ringruok mar roho, be
wabiro siko nyaka chieng? (Luka
20:35-36, fweny 22:3-5)
Be Nyasaye biro miyowa teko kod
duong’mar bedo achiel kaka joode
edalane? (jo-rumi 8:17, jo-efeso 3:14-
16, jokolosai 3:4)
Be Yesu nomiyo waneno chwech
manyien kaka biro chalo eseche mane
olokore? (Math. 17:1-2) ng’e
malong’oni ma ne en weny (17:9)
Oleroni, teko mar roho kod duong’ ma
wabiro yudo ka wasechier duong’
moloyo. Kendo obiro miyo warieny
mana ka chieng’ kendo marachar.
Teko mar Nyasaye kod duong’ne
maler biro bedo marwa mana kawan gi
roho mare kendo kotiyo kuomwa sani.
Nyasaye osefwenyorenwa.
Nyasaye osefwenyore ne in eyo
makende kendo ok en gima iparoapara,
bende ok en sigendni makalo.
Kokalo kuom wachne, Nyasaye
osenyisowa kama odakie kaka chalo
kendo kaka osebedo kotiyo.
Owachoni, jo od Nyasaye ema biro rito
piny.
Nyasaye bende osenyisowa ni en gi tek
maduong’ kuom chwechne kendo
gimo omiyo nochwegi.
Ee, iseng’eyo Nyasayekaka chalo, ok
en gima iparo apara.
Koro onego wanon mondo wafweny
ka Nyasaye nitie adieri kokalo kuom
wach mane ondiki kuom roho Nyasaye
biro miyo ing’eye malong’o kendo
odwaro ni mondo iyie ni en tie. Ok
onyal yie mondo ji owach ni oonge.
E puonjruok maluwo ma wabiro
fwenyo ni gik mane okor nyaka chop
kare. Gin wache mane owacho higni
mang’eny mokalo. To bang’ mano
ibiro fwenyo ni piny ok obedo kende,
to nochweye.
37
Wechegi kod moko mang’eny mamiyo
nga’to nyalo fwenyo ni Nyasaye nitie
wadhi puonjore e puonjruok manyime.
PINY RUODHI MONDO OBI!
Bob Thieel gi
DibarApartian(Evian,France,2008)
Wachni ondiki gi Dibar Apartia
echapa moro manogo dwe mar ochiko,
1966. Be iketoga pachi eseche milemo
ple ka iwacho niya, piny ruodhi mondo
obi.
Be inenoka onego bedni Nyasaye obi
okonywa epinywa makoro weche
nge’nyeni. Koro ket ane pachi e piny
mawantieni kendo ji koro wacho
weche ma buogowa koso imor gi joma
wachoni gin ging’eyo ni onge ngima
moro ang’ tho.
Asebedo kaparoni koro jokanisa
onengo obeed mamor kagilamo ni
mondo obatisgi nikech onge nga’ama
biro bedo madhemdhem eseche ma
okwayo Nyasaye ni,(lochni obi)
Iga mokalo ne anyisou kaka e piny
india mamilambo nenitie ji apar
modak eot manigi agola achiel kendo
kanyo e kama ibudho e, inindoe kendo
itedoe. Gik moko duto te okan kanyo.
38
Jogi ok ong’eyo ninitie gima iluongoni
sitima, pi mamol edala, kata ni inyalo
cham chiemo maliet. Wanto wang’iyo
gigik manyasani ma kawawinjo wach
makamano to bwogowa omiyo ok
wadew weche mawawinjo.
Ka wawinjoni kech ni epiny, kendo ni
ji onge chhiemo magicham jomoko
samoro wachno morogi to ok bwoggi.
Wan ok wawinji gima giwinjo nikech
wan wayieng’ to giwinjo malit kendo
mano miyo wiwa wil gi gik
mawawinjo, bang’e kar konyogi to
wan wang’iyomana chandruok
matindotindo mawangodo. Mana kaka
Helen Keller nowacho ni waywakni
waonge wuoche towiwawil ni nitiere
jok maonge kata mana gi tielo.
Pinje mag wagunda (Europe today)
Gik makawuono timore e pinje
jorochere.
Kuondego nitie mwandu moingo pinje
mag india, Africa kod Asia. En
mwandu ma kotigo maber ne Nyasaye,
to okelo gweth to kotigo marach
tookelo mana kuong’. To mano en
gima sani timore e pinje mag
jorochere.
Jimang’enyok oyie kuom Nyasaye
kendo ok gi chiwo ngimagi bende ok
gi lokre mondo obatisgi. To gikwedo
chik mar sabato mar Nyasaye ka
giwachoni kataka gitimo kamano to
Nyasaye pod biro mana winjogi.
Nyasaye ok nyal winjogi eyo
magiparono.
Owetewa gima chal kamano bende
nyalo mana timore kuomwa
epinywani?
Ang’o mainyalo timo ka ng’at ma
itiyone onnyisini chakre kawuono
nyaka iti chieng’ sabato to inyalo
yweyo jumapili kata wuok tich.
Inyalo timo ang’oka ochuni? ¿To
kendo onge kamoro machielo ma
inyalo yudo e tich to nyithindi bende
koro nigi kech? ¿Be ibiro bedo gi yie
moromo kuom Nyasaye? be ibirosiko
kilame ka igoyo chongi piny
odiochieng’ kod otieno ka ok iketho
chikene? Koso ibiro bedo kaka ji
mamoko mane aweyo ma ok atiso
epiny France mane wacho nia, “an
osechuna mondo ati chieng’ sabato to
oonge gima anyalo timo. Nyasaye
bende pod biro mana winja…”
¿To ibiro timo nang’o ka nyithindo
idwaro e skul chieng sabbato nono
maonge chudo? Ma e gima timore e
piny France ma owetewa kuom yie
nitiere gi chandruok machalo kama.
¿Be inyalo yie ni sirikal kaw nyithindi
nikech ok iritgi maber kendo ok inyal
miyogi gik mowinjore? Par ane
wachno.
Penjri ane kendo iduokri nikech
samoro in bende inyalo yudori kama
chal kamano. ¿To be ibiro moko e yie
mar Nyasaye? ¿To bende ibiro keto
Nyasye mokwongo engimani kapok
ing’iyo joodi kata ngimani?
Kaka wamedo puonjore gi ji mang’eny
e yor batiso, ekeke wamedo fwenyo ni
gima jacobo ondiko kokalo kuom roho
mar Nyasaye en adier, “ka nga’to
ongeeyo ratiro gima owinjore otim to
ok otimo to otimo richo (Jakobo 4:17).
Ang’eyo ng’ato e kanisawa man
39
Switziland ma chiege ne ok oyie kuom
Nyasaye kendo chiege nonyiseni, “an
ok ochuna ni cwora rito chike Nyasaye
kendo ni oyie kuome bende ok adwar
ni oketho kaka wachano timo eodwa
ka nikech olemo.
Mano nomiyo ng’atno neok nyal
dongore e wedhe mag Nyasaye
Mamano neneno marach ka chwore ok
cham chiemo ma muma okwero kendo
korito sabato. Nyasi mar kiche bende
ok nonyal yie kuom higni 20. Ne gidhi
mediterrenean cruise higakahiga dwe
mar ochiko. To sap kiche bende koro
nedwaro ketho wodhgi gi chwor.
Chwore netemo mondo gilok ndalo
mag wuodhni to dhakono nodagi to
dwechego e dwe mag nyasi mar kiche.
Achien nga’atno nowachoni mondo
obedgi kue eode, otimne chiege kaka
odwaro. Omiyo kuom higni ariyo
noweyo dhi e kiche magidhi e piny
England. Ne okodew Nyasaye to ne
otimo dwach chiege.
Higa mokalo nonyiso Mr. Wilkins
manie ofiswa man Geneva ni higani
to adwaro mondo arit nyasi mar kiche.
To chiege notemo larore kode mokase
ma ok odhi e kiche. Kendo oketho
chik mar Nyasaye.
To ne ok gi nge’yo niNyasaye nigi
dwaro gi ngimagi. Ka nyasi mar kiche
chiegni mana wige matin gari ne
ogweye makane adhi nene e hospital
sto norwenya nikech nodong’ mana
choke lilo kendo koro kata mana
wuodhe mar dhi Cruise nobare.
Nonyiso Mr. Bourdin niya, “ka
Nyasaye ogola ka to a biro rito chikene
kendo ok achak aweye kendo”.
Samoro nyalo bedo ni odeko
kawawinjo kaka notimore ne ng’atni.
Medeterrenean cruise mane gipango
dhiye gi chiege ka giweyo kiche mar
Nyasaye nobare. Nga’ni notho bang’
wieg moko matin. Ma en puonj ma
owetewa ma ni ekanisa onego ong’e
mondo kik gimakre gi gik
matindotindo endalo mag sap kiche
oking’eyo saa mari.
HERA
Gombo mondo awuo kuom hera maber
kapok atieko nenitiere ja ohala moro
mane odak e taon kamoro matin epiny
france, ne odikona mondo adhi a
batise. To kane adhi, mawaromo e
ofise, ne omorowa kane odwaro
mondo oluw gikmoko mosesomo
nikech neen nga’t mapod wendo e
adiera mawuok e muma, kendo nomor
a hinya.
Ne owachoni ochiew gokinyi kendo
owinjo puonj e TV bang’e osomo
muma. Bang lalruok matin kode ne
wayudo ni chandruok mane en go en
mar joode nikech ne ok gihero ni
wuongi bedo kende ka somo muma
kendo lemo. Bang’e koro nobedo
kende mang’eny kendo ne en gi thuolo
matin mar bedo gi mor kanyakla gi
nyithinde kod chiege.
Nonyisowa ni, “onge gima watimo
mawawinjre nikech gimoroamora ma
gitimo ok mora an bende ma atimo ok
morgi. Thumbe magi winjo richona an
bende thumbe ma awinjo richonigi,.
Osiepe malimogi kod malima opogore.
Jooda ok oyie gi yie maango. Kit lemo
mara kod gik moko duto ma atimo”.
40
Waduto wadak e ot achiel to o
wawinjre e gik mawatimo. To kata
kamano giluora nikech an e wi ot.
“ Ngatni odak ka jalweny” nikech
jalweny timo gima onyise to ok ni
gima odwaro timo kendo mano ema
nyaka otim.
“Adier” nga’tni nomorowa. Mano
bende ekaka osebedo Kodak kendo
mano ekaka an bende arito kendo
achiko oda kata obedoni osiepewa to
ok morgo kamano.
Dak mar ot ok en lweny. Nga’tni koro
oningo opuonjre bedo gi hera,
jang’uono kendo jal mamuol.
Nopenjo gi duol maduong’ni Hera
kendo nomedo wachoni, “ok yot na
mondo ami jok matindona luor kendo
winjo gima gi wacho to mak mana
Nyasaye kod jok madongona mano
ekaka ang’eyo ni hera en.
Napenjeni, “be isesomo (1jokorintho
13?)
Nonyisa ni asesomo kendo ochako
lerona gi wiye, hera timo kinda,
ong’won. Ok otim nyiego, kendo ok
osungre bende ok opakre, ok otim
gima kwodo wich, ok odwr mare
kende, iye ok wang’ bende ok omak
sadha.(maindo 4-5)
Nanyise ni mano kare tokoro wanon
ane gime hera ohulo kod tiende.
Ne ong’iye kendo gi paro mohelore
ekanopenjo ni bende nga’t moluor
kendo mangi teko nyalo bolorene jok
motelonigi?
Eka nonyisa nikare e ngimane pok
ong’eyo gima hera ohulo.
Nonyisa ni nigma ne duto ong’eyo ni
ka obolore to ibiro kwane ka nga’t ma
ok nyal kendo ji nyalo chae. Hera mar
piny ema ne otimo. Ne ok ong’eyo
gima Paulo nonyiso kuom hera mar
jokristo.
Ma en gima bwoga e gik moko
maatimo nikech, ne apuonjorani ok
anyal ywak, kuom gimoro anira ma
asetimo, maageno timo, to wachno
nobwoge kendo nomedo wachoni, “ma
nyisoni oningo alokra e gik moko te.
Ne chiega kod nyithinda. Koro e
pacha, chunya, gik matimo kod jok
machiegni koda ni nyalo miyo
ayuagi”. Wachno pod miye parruok,
kendo ne omedo wachoni ere kaka
onyalo chako timo lokruok machalo
kama?
Ne akaw seche mang’eny ka adwoko
penjo mag nga’tno kendo asiemone
gik ma muma wacho kuom wach hera
ka Nyasaye konya mi nochako winjo
gima ne tekne winjo. Nonyisa ni
babagi nopuonje ni dichwo ok ywagi
nikech koywak to nyiso ni oyomyom
kendo en pok noywak are athinne
mana kaka jalweny ipuonjo mondo kik
ywagi en bende norito gima nopuonje.
Nowachona niya, an ok ang’eyo kaka
ng’ato nyalo ywak kata ka chiega kata
nyathina otho ok anyal ywak nikech ok
ang’eyo kaka nga’to nyalo ywak.
Godhiambo ne wadok e hotel mane
wanindoe kendo wagombaka kuom
osiepwano mane pok oywak chakre
tinne. Ne en nga’t maber mane dwaro
lokruok mar a dier. Ne walamo
41
Nyasaye mondo onyis nga’tno herane
mondo oywag kata matin.
Nyasaye nofwenyorene.
Ma ebarua mane osiepwano nondiko
na eseche mane an eyo ‘ne angeyo
echunya ni Nyasaye biro fwenyona
richona kokalo kuomi mondo ang’e
richona eka adonj eyie’. Bang’ jumbe
mang’eny ka asebedo ka alemo
Nyasaye nowinjo ywakna.
Bang’e ne awinjo ka chunya ool gi
lemo to pod natimo kinda kendo
dweche moko mokalo ne awinjo ka
chunya ochako bedo malit to pod
nagochonga piny kalemo kakwayo
Nyasaye mondo otelna atim gima
jatichne nopuonja. Ne ayudo duoko,
nyaka a tinna ma eodiochieng mane
awinjo ka mirima ohewa ma aywak
kendo bang’e ne awinjo maber.
(14) Kik uriwru gi joma ok oyie. Ere
kaka tim makare deriwre gi
timmarach? Koso ler deriwre nad gi
mudho? (15) ere kaka kristo deriwre gi
jachien? Koso ere winjruok manyalo
bet ekind nga’t moyie gi ng’ama ok
oyie? (16) ere winjruok ma hekalu mar
Nyasaye nego gi nyiseche manono?
Apenjou kamano nokech wan e hekalu
mar Nyasaye mangima mana kaka
Nyasaye nowacho niya;
“Abiro dakkodgi,kendo nawuoth
kuomgi,
Anabed Nyasachgi kendo gini bed
joga”
(17) Emomiyo, “a uru kuomgi, kendo
pogreuru kodgi. Kik umul gimoro
amora mogak mi narwaku,
(18) kutimo kamano eka an abed
wuonu kendo unubed yawuota gi
nyiga. Ruoth Nyasaye emanyalo gik
moko duto ema owacho kama
(2korr.6:14-18)
Kaka asebedo ka alimo ute lemo mag
jo Katholic kod orthodox, anyalo
nyisou ni kuonde go opong gi kido ma
ilamo.
Jokristo nyaka pogre gi nyiseche
manono. Jok moyie kuom Nyasaye
madieri kaka wuongi nyaka fweny
wachno. Isaya ondiko niya,’
(11) wuoguru! Wuoguru Babylon ka
ok umulo gimoro ma ogak adier un
muting’o gik lemo, wuoguru Babylon
chuth kusepuodhoruu maler chuth
(Isaya 52:11)
Wuok nyiso ni upogoru. To wach
mane Isaya okoro bende yudore e
muma manyien, endiko mar Paulo (2
jokorintho 6:17) kendo ei bum mar
(fweny 18:2-4)
Muma siemowa ni riwruok makoro
sani dinde mopogore pope temo keto e
achiel ok long’o.
Ang’o ma jokatholik wacho kuom
dinde mane opogore kuome?
Dindegi ok oyie ni gima jokatholik
wacho kendo puonjo ninotimre
kuomgi.
Wachni chalgivwach mane jokatholic
ondiko chon
Fether Laurence, SJ (manotho
1775)….. Ngat man giteko biro wuok
e piny German kendo ibiro miye tek
kod joka routh man French. Jatelono
biro dwoko gige kanisa mane osekwal
42
kendo dindde mapingo katholik biro
rumo.
Obiro bedo gi teko maduong’ mar
bedo ruodh piny ngima kendo obiro
chokojite bend obiro kelo chik
manyien kikonye gi papa kendo obiro
tieko pogruok. Koro kuonde duto e
piny biro bedo gi kueth achiel kod
jakwath achiel. (Cannor, Edwad.
prophecy for today 1984, Pge 37).
Geno mar ndalo mabiro
Ma nogo go Herbat W.Armstrong e
puonjne mongere kaka plail truth
magazine 1 mar 12 1977.
Be ine no ber nyime ne hdano? Anto
aneno- to ka inyalo riwori koda
ewachno kamano,to in achiel kuo ji ma
oyie.
Ere kama wach maber kawuono?
Piny mane madhibedo maber to pinje
loso mbom ma nyalo tieko jite,le nyaka
yiende? Ere mor ma ji neno ka
fuwo,dhier ,dhaw kod sandruok ma
nus ji man epinyka odakie?
Ere ber mar bedo gi mwandu epinyni
ma aore ma miyowa pi modho
iduo.Yamo mawayueyo kod lowo
iketho kendo kata chiemo mawachamo
koter emsinde igloo gik makonyo del.
Kama mon kod chuo were ,mahundu
medore kendo chandruok kod dhaw
opong”o, Tuoche gi perruok opong”o?
Kwe ere kawuono: Ehigni mag 60
mokalo, ka iwuotho to iwinjo ka jok
mapuro gi dhok ka wer gi mor.
43
To kawuono ji puro gi tingni to moron
odhi kanye? Be wanyalo yudo geno
makiny etat somo ,kuonde matimbe
maricho,nek medore kendo kuondego
ipuonjo puonj mopogore gi mondik e
muma to ji mang”eny ruakogi.
Ere kama wayudoe jotelo
mapuonjawa kendo siemowa kuom
chandruok kod rach mabiro nyime
mondo kik wagen kuom gik mag
pinyin nikech oonge gi duoko.
-Adier pinyni ok nyal bedo gi kwe
endalo mabiro nyime nikech gik ma
dhano temo loso kendo ogeno kuomgi
ok nyal kelo kwe tomana thagruok,
emomiyo ka ok gingiyo mber , gigo
embiro tiekogi.
Nitire gimomiyo mago timore.
Nitie gima omiyo piny duaro ni
mondo obed gi sirikal achil
kawuononi. Kend nyaka bed ni nitiere
gimomiyo gigo timore mondo ochiw
thuolo mabirochopo mondo wayud
kue kod mor epiny maber mabiro.
Bende nyakabedie gimokwongo ma
nyiso ni gik moko duto betie.
Kod ngima,kod teko nitiere te.To ka
wuono joma iluongo ni jorieko ok
ong’eyo mano.Mana kaka ne awacho
mokuongo ni eyigni gana ariyo
mokalo,jok mane luongore ni jo-Kristo
ne timore ni ong’eyo gimora amora.to
kawuono ji mang’eny wachoni gi
fuwo,omiyo sani fuwono ji oloko ni
rieko to rieko en fuwo.
Bende fuwo nyalo miyo ng’ato ng’eyo
gima kelo touché? Donge ma en
rieko,ng’eyo kod bedo molony mar
pogo fuwo kod rieko.
Wan gi yore ariyo mag ngima-yore
ariyo mongirore-yore ariyo
mosefuenyore.Mokuongo en chiwo to
machielo en kawo gima ochiw.
Achiel en hera to machielo en
ichlach.Ji ong’eyo ni igwedho ng’at
mochiwo moloyo mochiwne.Jomoko
bende ong’eyo ni ka imiye mang’eny
to chopo kode e bedo kendo ma mor.
Achiel oa kuom Nyasaye to machielo
noa mana kuom dhano.Achiel pako
chike mag Naysaye,to machielo to
pingo.Achiel en mochwere to
machielo to mana marumo.Achiel en
yor bolruok to machielo en mar
owuora.
Pinyni.Gik manie iye kod ji manie iye
gin mana gik maricho,piem kod dhano
oherore owuon.Mago ema osekelone
dhano chandruok kod lweny.Omiyo
mano osekelone dhano kihondko.
Ma miyo wa fwenyo wach moro ni
dhano ok nyalo kelo konyruok ne en
owuon.To en onyalo mana medo ketho
kendo mochak okel moko
manyien.Kuom rieko mar dhano gi
ng’eyone,pinyni okethore kendo onge
geno.
Koro be nitie gima ber? Be nitie geno
kuom ngima mabiro? To kata kamano
onge rieko, kata ng’eyo kod nyalo
mantiere e pinyni.Kuom jok mapakore
ni gin jok manyalo,Nyasaye wacho
niya gipakore ni gi nyalo to kata
kamano gin joma ofuwo.
To adier ni tiere ber nyime.Piny maber
mabiro-ma isiemonwa kuom
adier.Kwe biro betie e piny kod
mwandu,puonj maber kod ngima
maber ne ji duto.
44
Piny maberno okk olos gi dhano.En
piny mabiro betie kata dhano odagi.
Sigendni duto biro rumo e seche ma
yesu oduogo e piny.Sani koro ok
oduogi kaka ja-Nasareth,mane
muolcha.
Ooyo obiro lando wach ma buogo
kendo chwanyo jotelo.Yesu
Kristo nochier oa kuom joma
otho.Nodhi e nyim kom duong’ mar
jaloch mar piny ngima mondo oyud
duong’ kendo osidhne osimbo mar rito
pinny duto te.Ka oduogo to piny biro
ng’eyo ni en gi teko kod
duong’.Wenge ne biro liel ka ligek
mach,kendo wang’e ok nobed
marachar,obiro rieny mana kaka
chieng rieny.Obiro biro gi teko mana
machal gi mano mane ochwego piny
kod polo.Obiro tieko loje duto mag
dhano mana ka gima oregogi kaka
irego cham.Obiro biro kaka ruodh
ruodhi kendo obiro bedo gi loch e pinje
duto.Obiro mondo olok loch mar
dhano.Obiro mondo onyis yo kaka gik
moko oningo obedi.Ka luwore gi
hera,gichiwo,tiyo ne jowetewa,pogo
gigewa ne jomoko,konyoji,kendo
mano en gima opogore gi kaka sani ma
ji yeko,kawo gi thuon gir ngato kod ji
oherore kendgi giwegi Ee aneno ka ler
biro-kendo en nyime! Mano kende e
wach maber man e piny kawuononi.
Loch mar Nyasaye mabiro tieko higni
gana achiel en duoko ma wan godo e
higni mag gana piero ariyo ga chiel ma
wan tiere ni. Weche 28 mamiyo
lembwa nyalo chopo
Contnuing church of God booklet on
prayer.
Ogoye gi Bob Thiel.
Buk mar kanisa Nyasaye mapuonjo
lemo,ogoye gi Bob Thiel
Ma en mana puonj mar a ng’wen e
puonjruokwa kor ka lemo.
Osewachore ni Kanisa Nyasaye goyo
chonge seche te to ma osetigo kanyiso
jo Kristo kaka onego gi lem.To onego
gi lem nang’o
E bugwa ma okuongo wasepuonjore
yore a par ga dek kaka onego
walem.To e bugni,wadhi puonjo yore
ang’wen.Wachni chakore dwe mar
apar ga ng’wen.
Wach mar a par ga boro en umo wich
kaka muma manyien wuoyoe.
Bende ka wa umo wiwa kata ka ok wa
umo be en gimoro enyim Nyasaye?
1.Lu uru timna mana kaka an bende a
luwo tim mar Kristo
2:Apuoyou nikech upara pile kendo
umako puonj mane a miyou matek 3
To adwaro ni mondo ung’e ni wi
dichwo ka dichwo en Kristo kendo wi
dhako en dichwo to wi Kristo en
Nyasaye 4 Kuom mano dichwo
malemo kata mahulo wach moa kuom
45
Nyasaye ko umo wiye to ochayo
Kristo ma en wiye 5 To bende dhako
malemo kata mahulo wach moa kuom
Nyasaye ka ok oumo wiye to ochayo
chwore ma en wiye.Ni mar ochalre gi
dhako molielo wiye 6 Ka dhako ok
oumo wiye to ber mondo ong’ad yie
wiye.To nga’do yie wich kata lielo
wich kuodo wi dhako to ber mondo
oum wiye 7 Dichwo to ok owinjore
oum wiye nimar ne ochueye e kido mar
duong’ mar Nyasaye.Dhako to en
ranyisi mar duong’ mar dichwo.
8 Dichwo ne ok oa kuom dhako to
dhako noa kuom dichwo.
9.Bende dichwo ne ok ochwe ne dhako
to dhako nochwene dichwo.(10)mao
emomiyo dhako onego um wiye kak
ranyisi ni en ebwo loch chwore
Nikech malaika.(11) To kata
kamano,kuom ruoth dhako ok en
gimoro ka dichwo onge, mana kak
dichwo ok
gimoro ka dhako onge.(12) nimar kaka
dhako noa kuom dichwo ekaka dichwo
bende koro dhako onyuolo to gik moko
duto oa kuom Nyasaye.
(13) Paruru ane un uwegi, Bende en
gima owinjore ka dhako lamo Nyasaye
enyim ji ka ok oumo wiye.(14)Donge
en gima ong”ere epiny ngima ni ka
dichwo nigi yie wich maboyo to mano
kelone wich kuot
(15) Dhako to ka nigi yie wich maboyo
to man kelone duong’.Osemiye yie
wich maboyo mondo odok raum wiye.
(16) to ka ng’atodwaro goyo mbaka
ewachni, to gima dawachi en ni wan
waonge gi tim moro machelo mar lemo
to kata mana kanyakla mag jomoyie
kuom Nyasaye bende ongego,1Jo
Korintho 11;1-16.
Wayudo ni muma mawasomo wuoyo
kuom yie wich to kendo kwero nichwo
ok oningo um wigi eseche ma gilemo
enyim ji. To mon oyienegi umo wigi
eseche ma gilemoe. Chwo onengo bed
giwich machieko kendo kik gium wigi
esama gilemo.Mon bende nyalo bedo
gi yie wich maboyo kak raum wigi.(to
ok oyienegi) rwako ogudu eseche ma
gilemo.
Kata obedo ni uen adir nijodolo ne
umo wigi kamano,to muma puonjowa
ni nenitiere lokruok ekit dolo mar
singruok manyien. Jo Hibrania 7:12.
Oningo wang’e ni Yesu kristo kod
jootene kachiel gi Jaote Paulo neok um
wigi eseche mane gilemo. E buk mar
jo Katholik malero weche olero ni chik
mar umo wich kaji lemo nochakore
ehigni mag alufu ang’wen E din mar
Greco-Roman endalo telo mar
Constantino mane lamo nyasaye
wuowi mane iluongo ni Mithras.
Dinde mang’eny ehignigi mag alufu
21okopo tim makamano kuom jok
mane lamo nyiseche.
To ka ineno dichwo malemo koumo
wiye, ng’e malong’o ni ng’tno ok som
kata dew gima ondiki eJo Korintho 11.
Kaka en.
46
Eyo ma dinde mag Budhist kod
Katholik umogo wigi en mana timgi
giwegi kendo ogwenyore gi muma
( Tim Jolawi21:1,5,Ezekiel 44:15,20)
Wach mar 19: Kik uthor wacho weche
manono.
To timuru kinda kusayo. Yesu
nowacho ning’ato ka ng’to owinjore
tim kinda kosayo pile pile.
(1)Yesu noluoro goyone jopuonjrene
ngero moro mondo opuonjgigo lamo
Nyasaye pile mak gnyosore.(2)
Nowachonegi niya,Jang’ad bura moro
maok oluoro Nyasaye kendo ok dew ji
nodak edlala moro.(3) To chi liel moro
mabende nodak edalano nosiko biro
ire pile pile ka kwaye ni,Yie ing’dna
buraekinda gi jal ma ango gi wach,’(4)
Kuom kinde mang’eny jang’ad burano
notamorewinjo wachne, to bang’e
nowach echunye niya,kata obedo ni ok
aluoro Nyasaye, kendo ok adew ji
kamano,(5) to chi lielni chanda omiyo
abiro ng’adone bura kare mondo kik
obemba gi biro ira pile”
(6) Eka ruothYesu nodhi nyime
kawach niya, Winjeuru gima jang’ag
bura maok kareno owacho,”(7)Koro
donge Nyasaye nong’ad bura kare ni
joge moyier, ma ywakne odiochieng’
gotino.? Uparo ni dodeki maok
okonyogi koso?
(8) Ooyo, awachonu ni nong’adnigi
bura kare piyo piyo. To chieng’ ma
wuod dhano obiro epiny, Uparo ni
nonwang’ joma oyie kuome koso?
(Luka 18:1-8) Oningo utim kinda
kikech ji mang’eny onge gi yie
monengo gibedgo. Puonj mang’eny
kuom yie yudore e bugwa mondiki ni,
(Faith,Tho who God has called and
chosen) Kata obedo ni Yesu jiwowa
mondo walem pile ma ok waweyo, to
osimowa kendo kuom lamo kiwacho
weche manono.
(7)To bende ka ulemo to kik uthor
wacho weche mnono kaka joma okia
Nyasaye timo. Gparo ni nyasachgi biro
winjogi nikech wechegi
mang’enygo.(8) Ooyo, kik ubed
machal gi jogo nikech wuonu ong’eyo
gi muchando kapok ukwaye.
E buk mar Mathayo6;9-13, wayudo ni
Yesu nopuonjo kuom lemo.Onyisowa
kaka onengo walem kod yo monego
walemie. Jo Kristo maradier ok wach
weche manono kata mang’ny ni eka
Nyasaye biro winjogi.To mano ekaka
jomawuondore ni ong’eyo Nyasaye
timo.
Jomoko bende oketo tim mar lemo
maluorore ka nyange.Tim makamano
ne aneno epinje mag Asia.
E pinje mag ugwe kod milambo bende
ji lemo kamano ka gnwoyo weche. To
mano ok gima Nyasaye oyiego. We
mondo dwaroni ong’ere enyim
Nyasaye to ok weche mang’eny
manono.
(16)Emomiyo ng’to ka ng’ato ohul
richoneni wadgi mondo obed
mangima. Lemo mar ng’at makare nigi
teko kendo timo gik madongo(17)Elija
ne en mana dhano,---
Kaka wan, to nolemo matek mondo
koth kikchue, mi koth ne ok ochwe
epiny kuom higni adek gi
nus(18)Bang’e ne ochako olemo
kendo mi koth ne ochwe kendo piny
ochiek.
47
Jok matiyo gi tigo kalemo ok gin
jomalamo Nyasaye gadieri.Nyasaye
dwaro ni mondo oywagne gi chunygi
duto.(Hosea 7:14).
Koro wang’ ane gima Yesu nowacho;
(44)Chunye nochandore malit ahinya ,
mi nomedo lemo matek, kendo luya
nochotne maton piny mana ka
remo(Luka 22:44)
Mumano wacho ni Yesu bende
nowinjo lit.
Wach mar 20: Ka ingi chandruok kata
tuo to onego ilem:
Wach Nysaye nyisowa ni nka ng’ato
nigi chandruok kat tuo to onego olem.
(13) Ka ng’ato kuomi nigi chandruok,
to onego olem. To ka ng’ato nigi mor
to onego ower wende pak(14)Bende ka
nitiere ng’at matuo to onego oluong
jodong kanyakla mar jo kristo mondo
olemne kendo owire gi mo enying
Ruoth.(15)Ka joma lemonego bende
nigi yie, to obiro change mi ruoth miye
oa malo e kitandane,kendo kosetimo
richo to nowene.Jakobo 5:13-15.
Nitie kinde mag chand, ( Ekklesiastes
3:3.) omiyo wanto walem alema,jok
matuo bende oningo luong jodong
kanyakla mondo owire gi mo.
Kokalo kuom chwat mane ochwadgo
Yesu, wachango
(24)En mana kaka muma kwacho ni,
dhano duto chalo gi lum, kendo duong’
duto ma en go chalo gi thiep lum.Lum
ner kendo thiepe tuo.1Petro 1:24
Musa nolemo ni mondo Nyasaye
ochang nyamingi miluongo ni
Miriam.Kwan 12:13. Daudi nolemo
koriyo kech kane jomoko tuo.
(13)Anto kane gituo to ne aruako pien
gugru, ne asando rngra ka ariyo kech
,kendo ne
alemo kakulo wiya piny.Zaburi 35:13
Isaya nokone Ezekia ni Nyasaye
ochange
(5) Dogi iwachne Ezekia ma jatend
joge ni Ruoth Nyasaye ma nyasach
Daudi kwaru owacho
kama;Asem\winjo kwayoni kendo
aseneno pi wang’I omiyo abiro
change,kend bang’ ndalo adek inidhi e
od Ruoth Nyasaye
Nyasaye chengo.
Ne aywakni mondo ikonya,a Ruoth
Nyasaye, mi nichanga.Zaburi 30:2.
A Ruoth Nyasaye,change mond abed
mangima, resa mondo ayud kwe.In
ema apaki
Muma nyisowa ni lamo otudere kod
chang. Ka in kod chandruok to par
mondo ilem.
Wach mar 21:Lemne jotend kanisa.
Omiy walemne jotendwa eweche mag
chuny.Owetewa, wan bende
lemnwauru (Jo Thesalonika 5:25.)
(1)Omiyo kane ok wanyal bet mos,ne
waparo ni ber mondo owewa wadong’
kendwa Athens.(2) To waorounu
owadwa Timotheo ma be watiyogo
tich Nyasaye mar lando wach maber
mar Kristo,mondo obi ojiu ubed giyie
motegno.
Yesu nopuonjowa ni onego walem
mondo wayud jotelo mang’eny.
(2)Nowachonegi niya, cham ochiek
mathoth to jokeyo ema nok.emomiyo
kwauru wuon puodho mondo oor
jotich odhi okane cham.(Luka 10:2)
48
Wan bende onego walem mondo
dwarone otimre. (Tich Joote 21:14)
.Puonj mang’eny kuom lemo yudore
ebgwa mondiki ni, (Prayer: What does
the Bible teach?
BibleNewsProphecy channel www.youtube.com/BibleNewsProphecy
CCOG.ASIA This is a website focused on Asia. It has articles in Mandarin Chinese as well as some in English, plus some items in other Asian languages. CCOG.EU This is a website targeted towards Europe. It has materials in many European languages. CCOG.IN This is a website targeted towards those of Indian heritage, and includes materials in Hindi. CCOG.NZ This is a website targeted towards those in New Zealand. CCOGCANADA.CA This is a website targeted towards those in Canada. CDLIDD.ES La Continuación de la Iglesia de Dios. This is the Spanish language website for the Continuing Church of God. PNIND.PH Patuloy na Iglesya ng Diyos. This is the Philippines oriented website with items in English and Tagalog
Wachopo Mathayo 24:14 Kod Mathayo 28:19-20
Kanisa Nyasaye Mopod dhi nyime www.ccog.orgPuonj mar weche mokor mapilepile www.cogwriter.com