AAnn copycopy 22 00 11 11GGaannnnaass

copy gwirbryntyans Mis-Est 2011 dyllys gans Kowethas an Yeth Kernewek ISSN 1469 705X

gwiasva wwwcornish-languageorg

Mis-Est 2011

niver 416 pris pound150

AAwweenn aann OOrrsseeddhh

Mis-Metheven y feu synsys kynsa Solempnita Awen

an Orsedh An piber Merv Davey skeusenn a-ugh

a hembronkas keskerdh an verdh (derives folenn 2)

skeusenn diworth gwiasva an Orsedh

folenn 2

Awen an Orsedh Bardhonek Berr

folennow 2-3

Hwarvosow Hav folennow 3-4

Dew Wour Harsquoga Hi folennow 4-5

Derivasow 40 ha 41 folennow 5-6

Lyther a Gembra

folennow 6-8

Hwedhel Tarosvann Sen Stedhyans 1

folenn 8

An Tas-Besydh folennow 8-10

An Teyr Gwragh 2 folenn 10

Pennseythun 2012 Holyer an Gov

folenn 11

Nawbedrek Apposyansow 2011 Koloven Bersonel

folenn 12

Pedrek Geryow folenn 13

Krowseryow folennow 14-15

Tros an Bys Bras

folenn 16

Trigvaow

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 2

AAwweenn aann OOrrsseeddhh

a-ugh Bardh Meur Mick Paynter

Kynsa Gorsedh Kernow a veu synsys dhe Woen Bosskawenn yn 1928 Ytho gwiw o bos synsys an kynsa Awen Goel Hav dhersquon keth tyller dhersquon 26ens a vis-Metheven 2011

Kynth o niwlek dalleth an jydh an howl a omdhiskwedhas erbynn an prys may tallathas an solempnita nowydh ma

peswar kyns Bardh Meur a Gernow

A-dro dhe hanterkans bardh a dheuth dhersquon solempnita hag a bub sorn a Gernow An keyndir rag an darvos ndash an kylgh a veyn dhe Woen Bosskawenn ndash o perfydh ow ri an klewans dhe bub huni bos an le neppyth arbennik

Mester ha Mestres Bolitho diworth Trengwenton perghennogyon an tir re rossa kummyas synsi an solemnita a dheuth ynwedh

An solempnita y honan o pur verr ndash namoy es kwarter our ndash hag a veu kresennys a-dro dhe arwoedh an Awen ha tremenans an Lyver Bywnans ynter dew henavek ha dew yowynk an gemmynieth

Wosa an solempnita yth esa pastiow dhe vos dybrys dhe Hel an Benndra Eglosveryan

Tybys veu bos an solempnita nowyth sewena veur ha seulabrys yma towlow rag an nessa huni yrsquon vlydhen a dheu yn Kernow Est

BBaarrddhhoonneekk BBeerrrr

Ottomma an peswora treylyans a dhiworth kuntellyans bardhonieth Rita Thompson Gwyrdh Gwyr dergh yw an gwels yrsquon Gwenton Gwyr down an dherwenn yrsquon Hav Gwyrdh skav an del a vleujennow fleghigel Gwyrdh yw kres kerensa ha govenek Philip Chadwick

HHwwaarrvvoossooww HHaavv

Kernow West Dyrsquo Meurth an 2a a vis-Est Yeth an Werin 8

eur An Baner Ryel (Royal Standard) Sen Gwynnyer Kows ha flows gans diwosow Pella kedhlow diworth Jori Ansell jorianselltiscalicouk 01736 850878

Dyrsquo Sul an 7ves a vis Est Kerdh Palores ha kroust 11 eur myttinweyth ow talleth orth Plen an Dre Lysardh Kerdh war an alsyow rag hwilas agan edhen genedhlek gans Esther Johns Doro dha groust dha honan Pella kedhlow diworth Esther estherjcroftaolcom 07861666689

Dyrsquo Mergher an 17ves a vis-Est Yeth an Werin 8 eur Diwotti Coldstreamers Lannystli Kows ha flows gans diwosow Pella kedhlow diworth Koreen Twydell koreenkoreen3orangehomecouk

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 3

07890742570 Dyrsquo Lun an 22ens a vis-Est Yeth an Werin 730

an Ankor Glas Hellys Kows ha flows gans diwosow Pella kedhlow diworth Steve Harris stevekernewekorguk 01326 569254

26ves -28ves a vis Est pennseythun rag gwellhe dha kreftow kewsel ha goslowes Truru Pella kedhlow orth Soedhva Maga sjrogersoncornwallgovuk 01872 323497

Dyrsquo Mergher an 31ens a vis-Est Dalleth an Esedhvos Kenedhlek yn Hellys Rag dasskrif an dowlenn leun gwra kestava orth Loveday Jenkin po Esther Johns

Hwarvosow an Kylgh yma ynwedh nebes Hwarvosow Hav ordenys gans An Kylgh Kernewek a-dro dhe Aberfal nebes Dydhyow Lun Rag pella kedhlow gwra kestava orth Rael Harvey asterbytiscalicouk

Kernow Est Ha heb mar yma an hwarvosow Heudh an Hav

yn Kernow Est Kedhlow diworth an wiasva dyllys yn An Gannas mis-Gortheren

DDeeww WWoouurr hhaarsquorsquoggaa HHii ggaannss SSyymmoonn HHaarrmmeerr

Dew wour harsquoga hi a dhe vetya Lew 3

Wosa koska pymp our ni a dhifunas omwolghi ha dybri tamm a li Ni a vynna bos an dydhyow na pur dhiek hag yndella yth ens moy po le mes hwath yth o res kerdhes gans an ki

A-dro dhe deyr eur o hi mes ughel hwath yth esa an howl yrsquon ebron Yn anusadow rag an arenebedh Spayn na pur doemm o hi An Leoneses a wayt tempredh yntra peswar gradh warn ugens dhe dheg warn ugens yrsquon hav mes y hwodhevi an vro tonn toemmder hag ogas dhe pymthek warn ugens o Tus an kledhbarth nyns yns usys dhersquon tes na kepar hag Arvor an Howl o

Ow thro o dhe gemmeres Dexter yn-mes (herwydh usadow) hag yn-mes an chi hag a-berth yrsquon forn yth ethen

Kyn teu dhe Sevilla onan arsquon poettha leow yn Spayn nyns yw da mann na toemmder na howlsplann gans Dexter rag henna konnyk yw hwilas skeusow yn tylleryow ma na brederav bos nagonan

Ni a gerdhas yn hirgylgh a-dro dhe gres an dreveglos glusys yn ogas dhe fos an chiow Kepar ha chi Lucas kemmysk a isyow yw Santa Colomba Brassa rann an chiow a sev yn rewyow ha kyn nag yns par myns da arsquos teves pedrek ha krev - chiow tus koth arsquon dreveglos dell grysav Ena bolgh a gevys gans chi arnowydh settys a-dryv dhe linenn an rew hag yn fenowgh gans lowarth afinys yn teg An effeyth yw kepar ha pan vens rew a dhens gans fowt a onan anedha An chiow arnowydh arsquos tevo tir moy hag ytho brassa ens aga fennserneth dhihaval yn tien orth an re erell An chiow kottha byttegyns a sev sempel lemen goethus Martesen nyns yns mar deg avel an re yrsquon godrevow omma yn Andalusia gans aga tho rudh harsquoga fos isel payntys kann mes i a re omglewans diogeledh Yn ober ny via nebes anedha mes a le yn rannow Kernow

Ni a besya heb fyski my ow hwysa Dexter ow frikhwytha a-hys an stret mes ena yn le mos yn ewn (le may ma an eglos hag yw meur a boes drefenn hy oes harsquoy gis) ni a gemmeras an fordh a-dhyghow a igeri yn ledan gans glasenn may resa kanel dredhi Devydhys yw dhe dhowra pastellow-tir ha lowarthow an drigoryon War an lasenn y tevi gwydhennow yowynk mes yn hy kres ryb tenewen an ganel y sevi heligenn-oela bras dres eghenn hag yn-danni an kynsa kentrevoges re welsen marnas an wer neb esa owth ewnhe to an skol ryb chi an gorewnter

Lemmyn dhe Dexter yma konnar (dhe wir yma moy es onan dhodho - an lsquoHuder Keunrsquo a wrussa agan ladha) hag onan anedha yw tus na wra movya Ken onan yw skeusow po rothow na aswonn

Ytho tybewgh mar pleg an wel ahanan enebys gans an dhew dra warbarth Drefenn an howlsplann dhe vos mar dhergh harsquon heligenn mar vras an skeus yn-danni o pur dhown mes ni a welas roth skeus benyn goth ow yeynhe hy throes yrsquon dowr moy kepar ha flogh skol ow

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 4

hwyrni isel dhedhi hy honan neb ton na aswonnis

Heb mar ny wodhya an ki pyth o hi ytho ev a omwrug diwedhyn lagatta hag ena hartha heb hedhi Assa ankombra a berthis Dell heveli hi nyrsquogan attendyas mann - gras dhe Dhuw - mes ena dos erbynn kudynn arall a wrussyn

Nebes metrow dres an le mayth esa an dhama ni a omgavas gans annedhyas pur dhihaval A-dheragon y sevi asen loes bras y vejeth hir troharsquon gwels may hwodhynsi anodho Yma neb skila na wonn an praga bos asenes ha mergh eskerens bras Dexter (Unnweyth war dreth yn Maacutelaga ev a jasyas war-lergh margh ha warnodho marghogeth owth hartha ha my war aga lergh yn unn boenya ow kul devnydh a yeth lsquoliwekrsquo heb perthi kov arsquon chons may fia tus a gonvedhas sowsnek ena) Hartha yn ughella a wruga arta hag yrsquon androw kosel didros na Gwynn ow bys bos re vysi an asen dhe dhrehevel y benn usys dhe folneth keun dell dhesevav

Ny bassyas kudynn arall ha ni a fyskas dhe dre dhe gavoes skovva erbynn toemmder an howl bys yrsquon gorthugher

Stret an lsquoBufarsquo skeusenn gwrys yn gorthugher

nans yw blydhen ha hanter yn Gwenton

lsquoBufarsquo yw hanow a styr martesen gwrians a wul ges a nebonan Kekeffrys lsquobufarrsquo (verb) yw renki (avel enyval kepar ha mergh po tarow) Res via dhymm dewis an nessa styr

DDeerriivvaass 4400

RRaaddyyoo aann GGeerrnneewweeggvvaa

ggaannss JJaammeess HHaawwkkeenn

Yma James Hawken ow skrifa derivasow nowodhow pub seythun rag Radyo an Gernewegva Ottomma niverow 40 ha 41

Sterenn bellwolok wirvos Mighal Collings a worfennas pympves yrsquon kestrif lsquoBreten arsquos teves Roasrsquo hag y leveris ev y hwre ev y wul arta Mighal nownsek bloedh a ober yrsquon diwotti lsquoTavern Pons Notterrsquo ogas dhe Essa hag y hwrug ev drehevel dhe er-da dhe vis Ebrel pan wrug ev kesklewans a-barth an dowlenn hag o ayrhes dhe vilvilyow a dus Kynth esa dhodho ger-da rag ensampel yma gwydheo war an kesroesweyth le may hwrug y weles dew ha hanter milvil den ny wrug Mighal gwaynya an kestrif hag an piwas a gans mil peuns Mighal neb arsquon jeves kares henwys Sarah ha mab tri mis y vloedh a leveris y vos y wella perthyans wosa dineythans y vab Yrsquon pennwari an kestrif Mighal a wrug kana an gan lsquoFast carrsquo skrifys gans Tracy Chapman hag y hwrug mires orto der an bellwolok peswarthek milvil den Ny woer Mighal mar pydh ow tos ambos sonskrifa po y hwra ev dehweles dhersquon diwotti

Dhe Logh yma skath-sawya klass D nowydh hag y fydh henwys gans hanow soedhogel yrsquon nessa mis dhersquon hwarvos lsquoFer an Morrsquo lsquoFer an Morrsquo a vydh restrys gans an Fondyans Kenedhlek Ryel Skath-Sawya hag y fydh hanow an skath-sawya lsquoOllie Naismithrsquo Dallethys veu towl dhe gavoes unnek warn ugens mil peuns dhe vis-Meurth 2010 ha pan veu gorfennys an towl yth esa moy es peswar ugens mil peuns An arghans keworransel a vydh devnydhys rag kavoes draylyer nowydh ha jynn-tenna rag lonchya an skath Ynwedh an arghans a vydh devnydhys rag trenya an para sawya An solempnita a vydh synsys dhe unnek eur dhersquon nawves a vis-Gortheren

Trigoryon dhe Gelliwik ymons i owth ombrederi rag hwilas Daswel Justis awos Konsel Kernow dhe ri kummyas dhe dhrehevel bargen-

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 5

tir howlel dhe Vownder Haye Yma dhersquon lyha dew gans den kontrari dhersquon towl dre sinya erbynn hemma hag yn kettermyn yth yw konsel an dre er y bynn Kaskyrgher Chris Forgan neb a drig yn chi yn ogas dhersquon tyller a leveris y fydh kansow a annedhow gans gwel arsquon bargen-tir howlel hag yma tus a wra batalyas orto oll an fordh

Derivas Nowodhow 41

Konsleloresr a-dhiworth Kernow Soth-Est re erviras dhe vos rann arsquon bagas Livrel Gwerinel yn le a vagas Tori Jan Powell a Lyskerrys neb yw negysydh a Gonsel Kernow a-barth Lykerrys Gledh ha neb a wrug gwaynya hy hador gans kaskyrgh Tori a veu tennys yn mes arsquoy soedh a-gynsow avel kaderyores an Kessedhek Gorwolok ha Hwithrans a Yeghes ha Gwith Sosyel a-barth Tevesigyon Hembrenkyas an konsel Alec Robertson o omgemmeryek rag hemma Mestres Powell a leveris y hwrug gwrians an hembrenkyas ynnia hy savla a-ji an bagas Tori dhe vos anpossybyl hag yth o hi gesys heb fordh arall mayth esa res dhedhi hwilas skoedhyans a-dhiworth bagas arall may hyll bos klewys hy lev ha bos negysydh gwir a-barth tus neb a wrug votya rygdhi

Yrsquon seythun dremenys yth esa hwarvos bras dhe Borthpyra Yth esa ena an hwetegves fer a ilow hag artow An fer a wrug dalleth gans keskerdh bras ledys gans an Mer Arloedh omdennys Robert Chisman Wosa an keskerdh puphuni a dheuth war-barth warrsquon splatt bras rag gweles an Mer Arloedh nowydh Tony White neb a wrug omdenna a-gynsow avel mester post Mester White o omwiskys gans dillas rudh kist-peulven gwrys gans Lyn Perry Myghternes an Fer Kyra Varney a veu kurunys hag ynwedh hy gweresoryon Kansow a dus a guntellas warrsquon splatt yrsquon dohajydhweyth le may hyllens i koslowes dhe ilow a-dhiworth bagasow ilow kepar ha lsquoOut of Boxesrsquo lsquoOpiumrsquo lsquoJaded Angelrsquo ha lsquoMad Dog McRearsquo Kaderyer an fer Robert Springett a leveris bos lies hwarvos splann dhe gynsa dydh an fer mes an gwella prysweyth o pan wrug donsya dell hevel oll tus an dre a-ji tylda bras hag yth esa dhedha termyn marthys

Krykketor Chris Simpson a-dhiworth Essa o pes da pan wrug ev skattya an bel krykket a-ugh an babell rag kavoes hwegh resek dhe fyt dhe Landhelek erbynn Bud Mes berr o an omglewans awos y hwrug skattya an bel y garr-tan ev

LLyytthheerr aa GGeemmbbrraa aa--ddhhiiwwoorrtthh TTiimm SSaauunnddeerrss

Ynysow

Yth esa war ow thowl skrifa dhywgh yn kever gwlasegeth Kembra Duw a woer bones lowr ow hwarvos yrsquon bys gwlasegel omma Yntra menystoryon na vynn kewsel gans nagonan ha Pennmenyster na yll gwitha y varn harsquoy vreus moy es jorna y hallsen vy tarena dhywgh dre hedhyw hag avorow ha trenja Mes ny vynnav vy

Hware lowr y fynn ow mab harsquoy gowetha skol mones dhe wodriga unn jorna war Ynys Echni (Flat Holm yn Sowsnek) Yn Mor Havren yma Echni a wolok stretow Kardydh pan vydh hinon Re beu soudoryon eno menegh klavji ha golowji Hwithra an plansow harsquon kroadoryon harsquon magoryow y fynn Meirion harsquon skoloryon erell Yma genev kesomglewans down gans an dhyskadoryon harsquon dyskadoresow yn-dann aga mires hag ynwedh revrons meur

Hag y fydhav ow prederi treweythyow dell garsen vy tremena jorna war ynys a wolok an tir bras Y fydh gweles yn fyghan an drehevyansow harsquon stretow ow skila nebonan dhe omwovynn pandra vern yn-hwir Yw tros ki ow hentrevek mar boesek yn gwiryonedh A vern bones an kyttrin dhersquon dre nebes lent

Mes fatell via tremena seythun dhien war ynys usi war an worwel Heb an dasson lyha a dros an tir bras y fia es lowr dyski ken resyas dhe vywnans Wosa tirya dyrsquo Sadorn erbynn dyrsquo Meurth nyrsquom bia surneth a hanow an tir bras Hag y fien vy trist lowr dyrsquo Gwener ha my owth yskynna dhersquon gorhel rag dehweles

Ha fatell via tremena mis dien war ynys yn

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 6

kolonn an moryow Wosa seythun y fien vy owth aswonn moy ha moy a dus ha dyski nebes arsquon hynsyow Wosa diw seythun my a via ow talleth perthi an keth fienasow ha keudhow ha tus an ynys Wosa teyr seythun y fia kevennow arsquon ynys ow talleth lenwel ow hov

Ha wosa peder seythun a via mall dhymm dehweles dhersquon tir bras Ny wonn Ny wonn mann Martesen y fia gwell dhymm goheles ynysow ndash dhersquon termyn ma

gwel ayryel an Ynys Echni

TTaarroossvvaannnn SSeenn

SStteeddhhyyaannss ggaannss MMaarryy SSuuttcclliiffffee

An hwedhel ma yw treylys hag amendys a-dhiworth lsquoCornish Ghosts and Legendsrsquo pennskrifer JABrooks dyllys gans Jarrold amp Sons Norwich

Rann Onan

Nans yw meur a vlydhynyow yth esa ow triga yn Sen Stedhyans gwedhwes pur dhiwysek ha prederus Mestres Tremayne hy hanow ynwedh pur erbysek o hi ha re guntellsa arghans pals Yrsquos tevo krowji hweg gans lowarth hag avalennek Kyn nag esa neskerens ogas dhedhi yth esa meur a dus neb a leveri aga bos hy henderwi Pur freth ens i dhe blesya

perghenn keniver bughes hoghes ha yer splann hag ynwedh krowji ha lowarth brav Yn arbennik yth o an dus vas ma heweres ha kuv pan o an dhama goth klav ha dell hevel ogas dhe vernans Mes an wedhwes a leveris dhedha mar pe dhedhi an eyl troes yrsquon bedh pur dhiwysek via hi dhe witha y gila yn-mes anodho Ynwedh hi a vynnas kemmynna hy herth dhe neb enev wordhi neb a obersa rag y bygans ha mar menowgh kyn kowssens ny vynnsa hi kemmynna hy herth dhedha

Worrsquotiwedh an dhama goth a gevis an yonker Robin Hendy y hanow neb a driga gans an tiek teythyek hag oberi ragdho Pan worfenna Robin y hwel war an bargen-tir ev a weresa Mestres Tremayne ha gul oberennow rygdhi Ny jalenjya ev bythkweyth y vos dhedhi kar ogas mes ev dhe glappya gensi ha dhe vos koweth dhedhi Ynwedh ev a worra y wobrow y honan yn hy argh rag diogeleth

Mestres Tremayne a leveri yn fenowgh hi dhe geworra nebes arghans dhrsquoy erbysyon mar temmettha ev gans moren wiw Mes termyn hir kyns Robin dhe brederi a wul yndella ev a dheuth dyrsquoSadorn gorthugherweyth ha kavoes Mestres Tremayne marow ha yeyn Robin a elwis an kentrevek hag i a dhiskudhas na veu an bughes godrys hag ytho i a dhismygas hi dhe verwel nyhewer

Robin harsquon wreg gentrevek a bareusis an korf ha pan ordensons i puptra i a gemmeras alhwedh hy argh harsquoy igeri ow pos sur bos ynni nebes kansow a beuns mes nyns esa arghans vytholl I a hwilas oll a-dro yn amariow yn trogow-tenna yrsquon sowl mes ny gavsons dinerenn Nebes kenderwi a dheuth dhe wodriga gans Mestres Tremayne termyn berr kyns hi dhe verwel kyn na dheuthons i dhersquon ynkleudhyans Robin a beas an solempnita

Yth esa meur a gyhwedhlow yn kever an arghans mes oll an gerens a dhiskleryas na wodhvons i mann yn y gever Troblys o Robin may kolla y wobrow dendilys gans kaletter Mes ev a dhegemmeras an krowji drefenn meur a dus dhe glewes Mestres Tremayne ow leverel hi dhe ri puptra dhe Robin Hi a skrifas kemmynnskrif ow kemmynna oll hy herth dhe Robin mes an kemmynnskrif ma ny yllys y

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 7

gavoes

Wosa termyn hir unnver o an gentrevogyon may tal dhe Robin pysi kusul dhiworth Tamsin benyn fur ndash po gwragh - ow triga yn Hellys Meur a dus yrsquon ranndir na a grysi Tamsin dhe wodhvos fatell dhrehevir spyrysyon tremenys Spyrys Mestres Tremayne a lavarsa dhodho py par kenderow po keniterow re ladrsquosa an arghans

Robin eth dhe growji Tamsin nosweyth ogas ha mis wosa mernans Mestres Tremayne Unnver o Tamsin nag esa marnas unn fordh dhe dhiskudha an gwir ha digelmi an kevrin Res o dhedhi drehevel an spyrys harsquoy bysi dhe leverel dhe Robin piw o an lader

lsquoMes res yw dhis perthi kovrsquo yn-medh an wragh lsquohemm yw gweythres skruthus dhrsquoy wul Y fydh edhomm dhymm a arghans rag erbys ha traow erell kales dhrsquoaga havoes rag may fyn ni salow rag kevoethow krev ha tebel yw an spyrysyon ma Ro dhymm unn peuns lemmyn ha dro peuns arall genes dhe hanter-nos a-vorow war fordh dhersquon gorflann le may fetyav vy genes

Ternos Robin a gavas kendon a vargh ha metya gans Tamsin war fordh dhe Sen Stedhyans Displesys o hi drefenn hi dhe gerdhes mar bell mes wosa diwes a vrandi degys gans Robin dhe hebaski y own kosella o hi Ow marghogeth Tamsin a hanasa dhrsquoy honan yn yeth ankoth Pan wovynnas Robin pandrrsquoa leveris hi hi a worthybis lsquoTaw taves my a geskusul gans an spyrysyon a gontrolav My arsquos dannvon dhe bareusi an tarosvann neb a vynnyn y dhrehevel Da vydh mar nyrsquos gwelydh rag aga semlans yw re euthyk ragos Ty a gollsa dha skians yn surrsquo

Dhe hanternos i a dhrehedhas an gorflann lsquoRo dhymm banna arall a vrandirsquo yn-medh Tamsin lsquoAn spyrysyon omma yw moy peryllus hwath Na borth own mes martesen y fydh gwella dhe gelmi lien dorn war dha dhewlagas Gwel an Jowl yw mar euthek harsquon fler a loskven yw lowr rag dha euthega dhe shorys Eus own dhis Yth esos ow tegrena dell hevelrsquo

lsquoNyns esovrsquo a dhyenas Robin truan lsquoNy vern loskven Ha martesen an Jowl nyns yw pur

euthykrsquo

lsquoPorth kov ny yll an Jowl gorra y ewingarnow war lann sakrys ytho ev harsquoy geun a Ifarn a woelya ogas dhe yet ha ke an gorflann Henn yw an acheson na yll an spyrysyon truan mos a-ugh an ke Mar poessons i war-rag hons an Jowl arsquoga ses harsquoga doen dhersquon le euthyk ndash dhe Ifarn Mes na borth own An gorflann yw leun a spyrysyon ynkleudhys omma dres kansyow a vlydhynyow A vynnrsquota aga gweles My a yll tava dha dhewlagas gans an lin ma ha ty a yll aga gweles kepar ha my I a sev oll a-hys to an eglos enarsquo

lsquoOgh Tamsin my arsquoth pys na gews yndellarsquo a dhyenas Robin

lsquoOsta parys ythorsquo a wovynnas Tamsin lsquoY tal dhis govynn dhiworth tarosvann Jenny Tremayne pan dheu hi yn-mes arsquoy geler maylys yn hy lien bedh hy bejeth poran kepar dell yw lemmyn yn hy bedh Lemmyn ty arsquos gelwis yma edhomm dhis a gewsel gensi po martesen hi a wra drokter dhisrsquo

Pur dhyegrys o Robin harsquoy vlew a sevis war y benn

lsquoOgh Tamsinrsquo ev a grias lsquoa yllrsquota hy dannvon a-ves a-dhesempis pan wonn vy an le may ma an arghansrsquo

Y tal dhis peryllya henna Henna a greg war hy cher Martesen hi a via serrys awos hy bos gelwys martesen hi a wra lamma war an margh ha mos dhe-dre war dha lergh ha tormentya dhis dres oll an termyn a dheursquo

A-dhesempis yth esa oulyans hag usow euthyk ha tros kepar ha ewingarnow ow klattra

lsquoDeun a-ves Tamsin my arsquoth pysrsquo a grias Robin lsquoNy allav vy triga omma Ty a yll gwitha an peunsrsquo

lsquoPandrarsquo a skrijas Tamsin lsquoKows gans an spyrys lemmyn wosa my dhrsquoy dhrehevel A dybydh ty penn-pyst pilyek my dhe droesya an vyaj ma arta rag an keth amont trogh a resys jy dhymm de Deliver dhymm a-dhesempis an peuns arall po my a elow an spyrys dhersquoth kessydhya dres oll dha vywnans y fydh hi genes pup-prysrsquo

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 8

lsquoOttomma kemmer an arghansrsquo a grias Robin

lsquoYn surredi mar mynnydh jyrsquo a leveris Tamsin ow korra an mona yn hy foket Hi a levas skrij annorel lsquoHenn yw sinell dhrsquoow spyrys nag eus edhomm dhymm arsquoy ober moy an nos marsquo

rann 2 dhe holya

AAnn TTaass--BBeessyyddhh ndashndash ppoo nnyynnss yyww MMaarrlloonn BBrraannddoo

ggaannss JJeennnniiffeerr CCaappppeerr

Po lsquoNyns yw Marlon Brandorsquo

Nyns yw Marlon Brando yn tevri mes gour an vamm-vesydh neb a wrug an golghes (An Gannas mis-Genver ha mis-Ebrel 2011) Bert Dingle y hanow

Awenek o ev yn honan ynwedh Pan yrsquon aswonnyn yth o seulabrys omdennys ha kevys o yn fenowgh yn skiber a-dryv an chi (y ji hwel) gwiskys yn apron gwynn ow playnya ow mortholya ow payntya Yth esa blas da a brenn yrsquon skiber ndash nammna allav y vlasa ha my ow skrifa Ev a wrug moesow skavellow hag ass en vy lowen avel ro Nadelik pan en vy yowynk bord rag gwari lsquosolitairersquo

Kyns ev dhe omdenna yth o dyskador Alumnus o ev a Gollji Sen Luk yn Karesk ha pur orgelous o an kollji yn arbennik pan waynyas an para peldroes Worrsquotiwedh yth o ev penndyskador an skol Bosvigo yn Truru Dyskador da ha meurgerys o dell dybav Diwettha pan redya ev lyver po diworth lyverva po lyverji yth esa pluvenn yn y dhiwleuv rag ewnhe an kammskrifow yn lytherennans po gramasek lsquoUnnweyth dyskador pup-prys dyskadorrsquo dell hevel

Mes nyns o y vywnans lsquooll oberrsquo Ev a wari peldroes rag Kernow hag ev a dhallathas an kesstrif peldroes rag skolyow kernewek Nyrsquon gwelis ow kwari peldroes ow honan mes

treweythyow gorthugherweyth yrsquon hav yth eth ow thas ha my dhe lsquoGorn Howlyekrsquo ryb an avon Fal ogas dhe Valpas rag gweles gwari polo-dowr Ow thas-besydh o gwarier da dell dybav harsquon gwariow o pur yntanus

Yth esa dhersquon dhewbries dew vab ndash Lionel ha Yowann An eyl a oberi rag lsquoHolmansrsquo yn Kardydh Ev a gara yskynna menydhyow gans y wreg Elizabeth yn dyrsquogoelyow Y gila a holya ensampel y das ha dos ha bos dyskador Worrsquotiwedh yth o ev penndyskador an skol trevow Pons an Woedh Yrsquon gwettha prys ev a verwis a-dhesempis yrsquon vlydhen 1972 Mes an wedhwes Betty a driga yn ogas lies blydhen diwettha Hi o meur aswonnys yrsquon ranndir dell brederav Hi a verwis yn Truru mis-Du 2010 Martesen ty redyer arsquos aswonni dha honan

Nyns esa fleghes dhe Lionel hag Elizabeth na dhe Yowann ha Betty ytho hemm yw an diwettha hwedhel yrsquoga hever

AAnn TTeeyyrr GGwwrraagghh

AA SSeennaarr ggaannss JJoowwaannnn RRiicchhaarrddss

Ottomma an nessa a hwegh hwedhel berr yn kever teyr gwragh trigys yn Pluw Senar an hwedhlow a veu kynsa dyllys yn An Gannas 1996

2 - Podin a assay arta

Martesen hwi oll a borth kov a Bodin an wragh yowynk harsquoy hwerydh Bros ha Loesni Ha martesen hwi a borth kov ynwedh arsquoy meth vras pan assayas hi nija dres an aswa yn Penn Senar

Wosa henna yth o Bros hwath moy sur bos res porres dyski dhedhi bos gwragh skentel Ha nyns esa travyth kepar ha praktis dhe wul henna dell dybi hi Rakhenna Bros a ombrederis an dra rag kavoes tybyans da ha worrsquotiwedh hi a erviras war dowl drog lowr Hi a omgusulyas hy thowl gans Loesni

Loesni a benn-droppyas yn hwann

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 9

lsquoMartesenrsquo yn-medh hi lsquoTowl da yw yn hwir a hwoer mes yma doubt dhymm yn kever Podin Ty a woer fatell yw hirsquo

lsquoMes ny yll hi mos kammrsquo a grias Bros lsquoSempel yw an towl ha sempel dhrsquoy wul a nyns ywrsquo

lsquoHa sempel yw Podin ynwedhrsquo a leveris Loesni yn loes

Lemmyn ow redyoryon mar kerdhowgh diworth Senar troha Penn Senar hwi a gyv magor krowji a-dhyghowbarth ogas dhe Garn Kobba Yrsquon dydhyow ma yth yw an magor ogas kudhys yn reden hir mes yn termyn an gwraghes an krowji o annedh dhe dhen ha benyn o boghosek dres eghenn

Yth esa dhersquon kopel na bargen-tir a-dro dhersquon krowji hag ena i a assayas tevi megyans lowr dhersquon dhew anedha kyn fe henna mar gales Hag a-gynsow an den re wrussa pystiga y geyn ha nyns o es dhodho palas an dor

lsquoDrog yw genev Mariarsquo a leveris ev dhrsquoy wreg unn jydh lsquomes yth esov ow tos ha bos re goth dhe balas lemmyn ha drog yw ow heyn ma na allav vy plegya byth moy Ny wonn fatell allav tevi losow dhyn ni rag bos an dor spenys ha heb bywnansrsquo

Ytho Bros re welsa an krowji an bargen-tir harsquon kopel boghosek Maria ha Hykka Ha minhwarth a omlesas war hy enep lsquoLemmynrsquo yn-medh hi dhrsquoy honan lsquotybyans da via dhe dhiswul aga bargen-tir yn tien ma na yllons i kavoes boes vyth dhe dhybri Yn sur Podin a yll gul henna heb kammgemmeryansrsquo

Ytho Bros eth dhe leverel an towl dhe Loesni hag ena an dhiw wragh eth dhe weles Podin lsquoTy a wel Podinrsquo yn-medh Bros lsquony vydh hemma kales Mes porth kov dha vos gwragh ha res porres yw dhe wraghes gul drog dhe dusrsquo

Hi a ombrederis pols byghan martesen y fia tybyans da dhe vedhelhe an dra rag hy hwoer vyghan bludh hy holonn lsquoNyns yw res dhis ladha pobel na travyth arsquon par na mar ny vynnydhrsquo yn-medh hi kosel lsquoTravyth mes wel disevel po distempra pobel Ty a wel nyns yw henna mar euthykrsquo

lsquoWel martesenrsquo yn-medh Podin lsquoDa lowr Broes pandrrsquoa vynnydh my dhe wulrsquo

lsquoYrsquon krowji enarsquo yn-medh Bros lsquoyma ow triyga den ha benyn neb a ammetha an tir a-dro Mar mynnydh diskwedhes dha vos gwragh wir res yw dhis gorra atal plosethes war aga thir Mes porth kov ny vydh boghes a blosethes da lowr res vydh dhis gorra pilyow a atal oll a-drorsquo

Nebes prederus o Podin a henna mes Bros re wrussa an dra heveli mar es ha herwydh reson ma na ylli hi denagha lsquoMy arsquon gwrarsquo yn-medh hi

Mes py par atal Py par plosethes Podin a brederis termyn hir Ny vynna hi an plosethes dhe vos re blos - drog via henna dhersquon bobel yrsquon krowji Mes res vydh dhersquon atal bos plos lowr poken Bros ha Loesni a via displesys

Ena hi a brederis yn kever atal gwiw ha hi a dhallathas arsquoga huntell skaffa gylli Dres an nos dhien Podin a oberas ow nija yn-rag ha war-dhelergh ynter an krowji harsquon treth harsquon bargen-tiryow a Senar

Worrsquotiwedh kowlwrys veu hy ober ha skwith o hi heb dhout Esa pilyow a gerrek ha graghellow a leys ha kals a hwynn oll a-dro war an tir Nag esa

Pan dhifunas an den harsquon venyn a-varr vyttin pes da dres eghenn ens i lsquoAss yw kuv agan kentrevogyonrsquo a grias Hykka lsquoGwel Maria Spenys ha heb bywnans o agan dor ha ny yllyn vy gul travyth yn y gever Mes lemmyn

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 10

yma busel vergh war an tir ha goemmon ynwedh Lemmyn my a yll tevi losow bras ha da artarsquo

Mes nyns o Bros ha Loesni pes da lsquoTy wokki Podinrsquo yn-medhons i lsquoYma atal hag atal ha ty re dhevnydhyas an sort kamm heb dhoutrsquo

Mes dell heveli dhe Bodin an sywyans o pur dha ha hi a viras orth delit an kopel koth gans plesour

tressa rann yrsquon

mis a dheu

KKoowweetthhaass aann YYeetthh KKeerrnneewweekk

PPeennnnsseeyytthhuunn 22001122

An Bennseythun Gernewek 2012

a vydh synsys arta dhersquon Ostel

Sandy Lodge Tewynn Pleustri

yntra dyrsquoGwener an 11ves a-vis Me

ha dyrsquoSul an 13ves a vis-Me

Pella kedhlow a vydh dyllys gans

Kowethas an Yeth Kernewek yrsquon

termyn a dheu

HHoollyyeerr aann GGoovv

An waynyoryon yn kesstrifow Holyer an

Gov rag dyllansow yn Kernow a dhegemmeras aga thestskrifow dhersquon Lyverji Waterstones Truru dhersquon 14ves a vis-Gortheren Yrsquon peswar klass 72 lyver nowydh a veu hwithrys

gwaynyoryon an kesstrifow Holyer an Gov

Yowann Parker a waynyas kyns piwas yrsquon

yeth kernewek rag y lyver lsquoKeskowsow Istorek ha Keskowsowrsquo dyllys gans Kowethas an Yeth Kernewek Loveday Jenkin eth yn y le dhe dhegemmeres an piwas An Kowethas a veu komendys ynwedh arsquon dyllans lsquoHenwhedhlowrsquo gans Steve Colgan

Wosa pymthek blydhen Ann Trevenen Jenkin a omdennas arsquon kessedhek

Ann Jenkin a dhegemmer bleujennow a-

dhiworth Terry Knight ha Mick Paynter

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 11

NNaawwbbeeddrreekk

A yllrsquota dismygi an ger a naw lytherenn Py lies ger a moy es 3 lytherenn a yllrsquota kavoes res yw dhis devnydhya pub lytherenn unnweyth yn pub ger ha res yw dhis devnydhya an lytherenn yn kres an pedrek yn pub ger

L M K

E L A

A O P

Gorthyp mis-Gortheren hevelenep

KKeessvvaa aann TTaavveess KKeerrnneewweekk AAppppoossyyaannssooww 22001122

Sywyansow an apposyansow a vydh dyllys yn An Gannas mis Gwynngala

Ottomma Govynn Onan yrsquon apposyans arsquon tressa gradh 2012 Res o dhersquon ombroforyon treylya an lavarow skrifys yn Sowsnek 5 lavar 15 merk

Dhe dhalleth an vlydhen ma an

governans a ynkressyas an Doll

Dalvosogeth Keworrys up to twenty

percent Gans henna kost menoyl a

dheuth ha bos neb pound140 an liter It

will be difficult rag teyluyow yrsquon pow

a-dro where there is boghes karyans

poblek ha kyttrinyow treweythus

Leverys yw that there will be higher

costs dhe bub teylu a seyth peuns po

a-dro dhersquon keth termyn may fydh

troghow yn gobrow ha gonisyow a lies

eghenn Lucky us living here in

Cornwall

Yrsquon Govynn Tri res o goslowes orth an lavarow ma ha treylya 5 govynn a-dhiworth an Sowsnek ha ri gorthybow yn Kernewek 25 merk

Nans yw nebes dydhyow Jori a

bellgewsis orth y gares Ev a leveris

dhedhi lsquoHou Anna fatla genes Soweth

ny allav dos dhersquoth weles haneth Ow

mamm a goedhas yrsquon stret wosa

slynkya war an kons rewys Yndella res

vydh dhymm mos dhrsquoy gweles dhersquon

klavji hanethrsquo

lsquoOgh trist ov vy ow klywes an

nowodhow drog na Martesen my a

allsa metya genes enarsquo

lsquoTybyans splannrsquo a worthybis Jori lsquoA-

wosa y hyllyn ni mos dhe gerdhes ryb

an avonrsquo

lsquoHenna a vydh da genev yn sur mes ny

vynnav bos diwedhes drefenn bos res

dhymm lywya dhe Loundres a-vorow

rag ow oberrsquo

An apposyansow oll harsquon grothybow a vydh

dyllys yn gwiasva an Gesva yrsquon termyn a dheu

KKoolloovveenn BBeerrssoonneell

Conor Martyn Sandercock a veu genys yn Kargront dhe Alan ha Sue dhersquon 23ens vis-Metheven

RRaagg DDyysskkaaddoorryyoonn

An nessa Dydh rag Dyskadoryon a vydh synsys dhersquon 5es a vis-Du yn Lys Kernow Truru Pella kedhlow dhe sywya

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 12

Pedrek Geryow

Yrsquon pedrek geryow dhe-woeles y fydh kevys yn Kernewek henwyn 20 verb a yllir

aga havoes war folennow 42-3 lsquoKynsa Mil Er Kernewekrsquo dyllys gans Kesva an Taves

Kernewek An geryow sowsnek yw diskwedhys yn-dann an pedrek rag gweres

A G R O K L O P T I K T

P A L A S E N J U P L R

E G A B R K O S K A I E

D O M W O L G H I V N G

R S M K N A W W Y I G H

E L A O E M R Y T F R I

V O S E D B I T E N N A

A W S D H R A H W G E M

N E I H A A S A L U V B

A S K A N A K O E L A O

S H E R D H Y A L A G R

W M I N H W E R T H I N

An henwyn Sowsnek yw

blow cut jump sing

chop dig listen sleep

climb do pull smile

crawl drink push throw

cry fall sew wash

Rag pella gweres y hyllir mires yrsquon Gerlyver Meur

Gorthybow hwytha nadha klambra pedrevanas oela treghi palas gul eva koedha lamma goslowes tenna herdhya gwrias kana koska minhwerthin tewlel omwolghi

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 13

Krowseryow Mis-Est gans Ray Edwards

Skeusenn a Gernow

a-dreus 3 An mis ma (3)

7 Shyndya (6)

8 An spas a-ughon (6)

9 Toell (3)

10 Bras (4)

11 Metol kyns pelys yn Kernow (4)

12 An pyth a lesk (3)

13 An nos ma (6)

16 Krevhe (6)

20 Ugens heb tri (6)

23 Merwel yn dowr (6)

25 Daffar menestrouthi (war-lergh

lytherennans gerlyver N Williams)

(3)

26 Son hager (4)

28 Dekkweyth deg (4)

29 hellip ha tru (3)

30 Esow (6)

31 Chi (6)

32 Deun alemma dhersquon hellip Rudh

(OM 1622) (3)

war-nans 1 Rekna (6)

2 Heb wow (4)

3 Goeles an vysaj (6)

4 Daffar menestrouthi Keltek (6)

5 Budhynn (4)

6 Keffrys (6)

13 Edhen a gar dowr (3)

14 Neb a veu sawys arsquon Liv (3)

15 Tyller annedhys (3)

17 Davas benow yn Sowsnek (3)

18 Gwayans an mor ow sywya an loer

(3)

19 A-bervedh (3)

21 Mans (6)

22 Edhen yw tokyn kres (6)

23 Ny yll klywes (6)

24 Diyskynnysi (6)

27 Tyller rag dyski (4)

28 Pur wynn (4)

Gorthybow dhersquon krowseryow mis-Est 2005

Kesstrif Holyer an Gov Yowann Parker a waynyas kyns piwas yrsquon klass kernewek Dr Loveday Jenkin Kadoryores an Kowethas a dhegemmeras y destskrif a-dhiworth Bardh Meur Mick Paynter Kannas Bardh Meur Mo Fuller a-dryv dhedha

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 14

Tros an Bys Bras gans Tony Snell

BISMER YrsquoN

BANNOW

Dres lies mis re beu ow kori

an bismer a-dro dhersquon paper

nowodhow News of the World

ha jornalysi gablus a

derghyans-pellgows1 Yrsquon

kynsa seythun a vis-Gortheren

y tardhas derivadow nowydh

hager kuhudhys veu an paper a

dhrehedhes messajys levbost2

an skolores Milly Dowler hag a

veu moldrys yn 2002

Herwydh laghyas an teylu

Dowler dres keskibya3

messajys gesys yn klappkodh

an vowes 13 bloedh hy oes

wosa hy mos dhe goll an

drogoberor a dhileas nebes

messajys wosa bos lenwys kist-

entra4 an klappkodh rag provia

spas dhe vessajys nowydh An

gweythres ma a benndagas

hwithroryon hag a ros govenek

euver dhe deylu an vowes

An kreslu a dhiskwedhas

manylyon arsquon terghyans-

pellgows yn notyansow hag a

veu sesys a-dhia neb unn

hwithrer priva Glenn Mulcaire

hag a veu gorrys yn prison yn

2007 awos terghyans-pellgows

a-barth News of the World

Yma dustuni a lies fethesik5

arall a dhrogober ha re beu

kostennys yrsquon keth maner hag

yrsquoga mysk parens an

skoloresow Holly Wells ha 1 terghyans-pellgows phone-hacking

2 levbost voice mail

3 keskibya to intercept

4 kist-entra entry box inbox

5 fethesik -igyon victim

Jessica Chapman 10 bloedh

aga diw hag a veu moldrys yn

2002

PENNOW RE ROLYAS

Mar vras dell o an sorr awos

an diskudhansow ma

gorholedhow efan re sywyas

orth Rebekah Brooks penn-

weythresores arsquon vregh

Bretennek a NewsCorp rag

omdhisoedha Hi o

pennskrifores a News of the

World ynter 2000 ha 2003 Hag

yndellma re hwarva ha wosa hi

dhe omdhisoedha an 17ves a

vis-Gortheren hi a veu

dalghennys yn soedhva kreslu

yn Loundres yn-dann wogrys a

vrasa rag keskibya levbostow

hag a vos kevrennek yn

talasow direyth dhersquon kreslu

Kovhes yw Rebekah Brooks

kyns oll rag hy haskyrgh

erbynn pedofilogyon Dell

skrifas George Eaton yn New

Statesman yrsquon prys pan esa an

News of the World owth ynnia

lsquoLagha Sarahrsquo (Sarahrsquos Law)

yth esa an paper ow terghyans-

pellgows yn klappkodh neb unn

skolores kellys Hemm yw

lsquofayntys dres kryjyansrsquo yn

medh Eaton Yrsquon The

Independent y skrifas Matthew

Norman lsquoRe bo genen govenek

may hwrello kasadewder

poblek a-dro dhersquon mater ma

terri wortiwedh tagva6 Rupert

Murdoch orth Bretenrsquo

Ugh-soedhogyon an kreslu re

beu kablys drefenn i dhe

6 tagva strangulation stranglehold

gammwonis yrsquoga hynsa

hwithrans yn terghyans-

pellgows hag i dhe skonya

hwithrans nowydh yn mis

Gortheren 2009 pan veu

diskudhys dustuni pella

Wortiwedh yn mis-Genver

hevlyna akordys veu igeri

hwithrans nowydh pymp

blydhen wosa kavoes an

notyansow kuhudhus a Glenn

Mulcaire

Dyrsquo Sul an 17ves a vis-

Gortheren yth omdhisoedhas

Sir Paul Stephenson an ughella

pennsoedhek yrsquon kreslu

Bretennek ha Negesydh an

Kreslu Metropolitan sywys

hware gans John Yates Is-

negesydh

MOGUL AN MEDIA

HArsquoN PAPER

MEURGERYS

An 19ves a vis-Gortheren

Rupert Murdoch kaderyer ha

pennweythresek a News

Corporation a veu apposys

gans an kessedhek dewisys a-

barth gonisogeth media ha

sport Ev harsquoy vab James a

worthybis lies govynn a-dhia an

eseli senedh a-dro dhe

derghyans-pellgows gwrys gans

an paper News of the World

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 5

tir howlel dhe Vownder Haye Yma dhersquon lyha dew gans den kontrari dhersquon towl dre sinya erbynn hemma hag yn kettermyn yth yw konsel an dre er y bynn Kaskyrgher Chris Forgan neb a drig yn chi yn ogas dhersquon tyller a leveris y fydh kansow a annedhow gans gwel arsquon bargen-tir howlel hag yma tus a wra batalyas orto oll an fordh

Derivas Nowodhow 41

Konsleloresr a-dhiworth Kernow Soth-Est re erviras dhe vos rann arsquon bagas Livrel Gwerinel yn le a vagas Tori Jan Powell a Lyskerrys neb yw negysydh a Gonsel Kernow a-barth Lykerrys Gledh ha neb a wrug gwaynya hy hador gans kaskyrgh Tori a veu tennys yn mes arsquoy soedh a-gynsow avel kaderyores an Kessedhek Gorwolok ha Hwithrans a Yeghes ha Gwith Sosyel a-barth Tevesigyon Hembrenkyas an konsel Alec Robertson o omgemmeryek rag hemma Mestres Powell a leveris y hwrug gwrians an hembrenkyas ynnia hy savla a-ji an bagas Tori dhe vos anpossybyl hag yth o hi gesys heb fordh arall mayth esa res dhedhi hwilas skoedhyans a-dhiworth bagas arall may hyll bos klewys hy lev ha bos negysydh gwir a-barth tus neb a wrug votya rygdhi

Yrsquon seythun dremenys yth esa hwarvos bras dhe Borthpyra Yth esa ena an hwetegves fer a ilow hag artow An fer a wrug dalleth gans keskerdh bras ledys gans an Mer Arloedh omdennys Robert Chisman Wosa an keskerdh puphuni a dheuth war-barth warrsquon splatt bras rag gweles an Mer Arloedh nowydh Tony White neb a wrug omdenna a-gynsow avel mester post Mester White o omwiskys gans dillas rudh kist-peulven gwrys gans Lyn Perry Myghternes an Fer Kyra Varney a veu kurunys hag ynwedh hy gweresoryon Kansow a dus a guntellas warrsquon splatt yrsquon dohajydhweyth le may hyllens i koslowes dhe ilow a-dhiworth bagasow ilow kepar ha lsquoOut of Boxesrsquo lsquoOpiumrsquo lsquoJaded Angelrsquo ha lsquoMad Dog McRearsquo Kaderyer an fer Robert Springett a leveris bos lies hwarvos splann dhe gynsa dydh an fer mes an gwella prysweyth o pan wrug donsya dell hevel oll tus an dre a-ji tylda bras hag yth esa dhedha termyn marthys

Krykketor Chris Simpson a-dhiworth Essa o pes da pan wrug ev skattya an bel krykket a-ugh an babell rag kavoes hwegh resek dhe fyt dhe Landhelek erbynn Bud Mes berr o an omglewans awos y hwrug skattya an bel y garr-tan ev

LLyytthheerr aa GGeemmbbrraa aa--ddhhiiwwoorrtthh TTiimm SSaauunnddeerrss

Ynysow

Yth esa war ow thowl skrifa dhywgh yn kever gwlasegeth Kembra Duw a woer bones lowr ow hwarvos yrsquon bys gwlasegel omma Yntra menystoryon na vynn kewsel gans nagonan ha Pennmenyster na yll gwitha y varn harsquoy vreus moy es jorna y hallsen vy tarena dhywgh dre hedhyw hag avorow ha trenja Mes ny vynnav vy

Hware lowr y fynn ow mab harsquoy gowetha skol mones dhe wodriga unn jorna war Ynys Echni (Flat Holm yn Sowsnek) Yn Mor Havren yma Echni a wolok stretow Kardydh pan vydh hinon Re beu soudoryon eno menegh klavji ha golowji Hwithra an plansow harsquon kroadoryon harsquon magoryow y fynn Meirion harsquon skoloryon erell Yma genev kesomglewans down gans an dhyskadoryon harsquon dyskadoresow yn-dann aga mires hag ynwedh revrons meur

Hag y fydhav ow prederi treweythyow dell garsen vy tremena jorna war ynys a wolok an tir bras Y fydh gweles yn fyghan an drehevyansow harsquon stretow ow skila nebonan dhe omwovynn pandra vern yn-hwir Yw tros ki ow hentrevek mar boesek yn gwiryonedh A vern bones an kyttrin dhersquon dre nebes lent

Mes fatell via tremena seythun dhien war ynys usi war an worwel Heb an dasson lyha a dros an tir bras y fia es lowr dyski ken resyas dhe vywnans Wosa tirya dyrsquo Sadorn erbynn dyrsquo Meurth nyrsquom bia surneth a hanow an tir bras Hag y fien vy trist lowr dyrsquo Gwener ha my owth yskynna dhersquon gorhel rag dehweles

Ha fatell via tremena mis dien war ynys yn

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 6

kolonn an moryow Wosa seythun y fien vy owth aswonn moy ha moy a dus ha dyski nebes arsquon hynsyow Wosa diw seythun my a via ow talleth perthi an keth fienasow ha keudhow ha tus an ynys Wosa teyr seythun y fia kevennow arsquon ynys ow talleth lenwel ow hov

Ha wosa peder seythun a via mall dhymm dehweles dhersquon tir bras Ny wonn Ny wonn mann Martesen y fia gwell dhymm goheles ynysow ndash dhersquon termyn ma

gwel ayryel an Ynys Echni

TTaarroossvvaannnn SSeenn

SStteeddhhyyaannss ggaannss MMaarryy SSuuttcclliiffffee

An hwedhel ma yw treylys hag amendys a-dhiworth lsquoCornish Ghosts and Legendsrsquo pennskrifer JABrooks dyllys gans Jarrold amp Sons Norwich

Rann Onan

Nans yw meur a vlydhynyow yth esa ow triga yn Sen Stedhyans gwedhwes pur dhiwysek ha prederus Mestres Tremayne hy hanow ynwedh pur erbysek o hi ha re guntellsa arghans pals Yrsquos tevo krowji hweg gans lowarth hag avalennek Kyn nag esa neskerens ogas dhedhi yth esa meur a dus neb a leveri aga bos hy henderwi Pur freth ens i dhe blesya

perghenn keniver bughes hoghes ha yer splann hag ynwedh krowji ha lowarth brav Yn arbennik yth o an dus vas ma heweres ha kuv pan o an dhama goth klav ha dell hevel ogas dhe vernans Mes an wedhwes a leveris dhedha mar pe dhedhi an eyl troes yrsquon bedh pur dhiwysek via hi dhe witha y gila yn-mes anodho Ynwedh hi a vynnas kemmynna hy herth dhe neb enev wordhi neb a obersa rag y bygans ha mar menowgh kyn kowssens ny vynnsa hi kemmynna hy herth dhedha

Worrsquotiwedh an dhama goth a gevis an yonker Robin Hendy y hanow neb a driga gans an tiek teythyek hag oberi ragdho Pan worfenna Robin y hwel war an bargen-tir ev a weresa Mestres Tremayne ha gul oberennow rygdhi Ny jalenjya ev bythkweyth y vos dhedhi kar ogas mes ev dhe glappya gensi ha dhe vos koweth dhedhi Ynwedh ev a worra y wobrow y honan yn hy argh rag diogeleth

Mestres Tremayne a leveri yn fenowgh hi dhe geworra nebes arghans dhrsquoy erbysyon mar temmettha ev gans moren wiw Mes termyn hir kyns Robin dhe brederi a wul yndella ev a dheuth dyrsquoSadorn gorthugherweyth ha kavoes Mestres Tremayne marow ha yeyn Robin a elwis an kentrevek hag i a dhiskudhas na veu an bughes godrys hag ytho i a dhismygas hi dhe verwel nyhewer

Robin harsquon wreg gentrevek a bareusis an korf ha pan ordensons i puptra i a gemmeras alhwedh hy argh harsquoy igeri ow pos sur bos ynni nebes kansow a beuns mes nyns esa arghans vytholl I a hwilas oll a-dro yn amariow yn trogow-tenna yrsquon sowl mes ny gavsons dinerenn Nebes kenderwi a dheuth dhe wodriga gans Mestres Tremayne termyn berr kyns hi dhe verwel kyn na dheuthons i dhersquon ynkleudhyans Robin a beas an solempnita

Yth esa meur a gyhwedhlow yn kever an arghans mes oll an gerens a dhiskleryas na wodhvons i mann yn y gever Troblys o Robin may kolla y wobrow dendilys gans kaletter Mes ev a dhegemmeras an krowji drefenn meur a dus dhe glewes Mestres Tremayne ow leverel hi dhe ri puptra dhe Robin Hi a skrifas kemmynnskrif ow kemmynna oll hy herth dhe Robin mes an kemmynnskrif ma ny yllys y

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 7

gavoes

Wosa termyn hir unnver o an gentrevogyon may tal dhe Robin pysi kusul dhiworth Tamsin benyn fur ndash po gwragh - ow triga yn Hellys Meur a dus yrsquon ranndir na a grysi Tamsin dhe wodhvos fatell dhrehevir spyrysyon tremenys Spyrys Mestres Tremayne a lavarsa dhodho py par kenderow po keniterow re ladrsquosa an arghans

Robin eth dhe growji Tamsin nosweyth ogas ha mis wosa mernans Mestres Tremayne Unnver o Tamsin nag esa marnas unn fordh dhe dhiskudha an gwir ha digelmi an kevrin Res o dhedhi drehevel an spyrys harsquoy bysi dhe leverel dhe Robin piw o an lader

lsquoMes res yw dhis perthi kovrsquo yn-medh an wragh lsquohemm yw gweythres skruthus dhrsquoy wul Y fydh edhomm dhymm a arghans rag erbys ha traow erell kales dhrsquoaga havoes rag may fyn ni salow rag kevoethow krev ha tebel yw an spyrysyon ma Ro dhymm unn peuns lemmyn ha dro peuns arall genes dhe hanter-nos a-vorow war fordh dhersquon gorflann le may fetyav vy genes

Ternos Robin a gavas kendon a vargh ha metya gans Tamsin war fordh dhe Sen Stedhyans Displesys o hi drefenn hi dhe gerdhes mar bell mes wosa diwes a vrandi degys gans Robin dhe hebaski y own kosella o hi Ow marghogeth Tamsin a hanasa dhrsquoy honan yn yeth ankoth Pan wovynnas Robin pandrrsquoa leveris hi hi a worthybis lsquoTaw taves my a geskusul gans an spyrysyon a gontrolav My arsquos dannvon dhe bareusi an tarosvann neb a vynnyn y dhrehevel Da vydh mar nyrsquos gwelydh rag aga semlans yw re euthyk ragos Ty a gollsa dha skians yn surrsquo

Dhe hanternos i a dhrehedhas an gorflann lsquoRo dhymm banna arall a vrandirsquo yn-medh Tamsin lsquoAn spyrysyon omma yw moy peryllus hwath Na borth own mes martesen y fydh gwella dhe gelmi lien dorn war dha dhewlagas Gwel an Jowl yw mar euthek harsquon fler a loskven yw lowr rag dha euthega dhe shorys Eus own dhis Yth esos ow tegrena dell hevelrsquo

lsquoNyns esovrsquo a dhyenas Robin truan lsquoNy vern loskven Ha martesen an Jowl nyns yw pur

euthykrsquo

lsquoPorth kov ny yll an Jowl gorra y ewingarnow war lann sakrys ytho ev harsquoy geun a Ifarn a woelya ogas dhe yet ha ke an gorflann Henn yw an acheson na yll an spyrysyon truan mos a-ugh an ke Mar poessons i war-rag hons an Jowl arsquoga ses harsquoga doen dhersquon le euthyk ndash dhe Ifarn Mes na borth own An gorflann yw leun a spyrysyon ynkleudhys omma dres kansyow a vlydhynyow A vynnrsquota aga gweles My a yll tava dha dhewlagas gans an lin ma ha ty a yll aga gweles kepar ha my I a sev oll a-hys to an eglos enarsquo

lsquoOgh Tamsin my arsquoth pys na gews yndellarsquo a dhyenas Robin

lsquoOsta parys ythorsquo a wovynnas Tamsin lsquoY tal dhis govynn dhiworth tarosvann Jenny Tremayne pan dheu hi yn-mes arsquoy geler maylys yn hy lien bedh hy bejeth poran kepar dell yw lemmyn yn hy bedh Lemmyn ty arsquos gelwis yma edhomm dhis a gewsel gensi po martesen hi a wra drokter dhisrsquo

Pur dhyegrys o Robin harsquoy vlew a sevis war y benn

lsquoOgh Tamsinrsquo ev a grias lsquoa yllrsquota hy dannvon a-ves a-dhesempis pan wonn vy an le may ma an arghansrsquo

Y tal dhis peryllya henna Henna a greg war hy cher Martesen hi a via serrys awos hy bos gelwys martesen hi a wra lamma war an margh ha mos dhe-dre war dha lergh ha tormentya dhis dres oll an termyn a dheursquo

A-dhesempis yth esa oulyans hag usow euthyk ha tros kepar ha ewingarnow ow klattra

lsquoDeun a-ves Tamsin my arsquoth pysrsquo a grias Robin lsquoNy allav vy triga omma Ty a yll gwitha an peunsrsquo

lsquoPandrarsquo a skrijas Tamsin lsquoKows gans an spyrys lemmyn wosa my dhrsquoy dhrehevel A dybydh ty penn-pyst pilyek my dhe droesya an vyaj ma arta rag an keth amont trogh a resys jy dhymm de Deliver dhymm a-dhesempis an peuns arall po my a elow an spyrys dhersquoth kessydhya dres oll dha vywnans y fydh hi genes pup-prysrsquo

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 8

lsquoOttomma kemmer an arghansrsquo a grias Robin

lsquoYn surredi mar mynnydh jyrsquo a leveris Tamsin ow korra an mona yn hy foket Hi a levas skrij annorel lsquoHenn yw sinell dhrsquoow spyrys nag eus edhomm dhymm arsquoy ober moy an nos marsquo

rann 2 dhe holya

AAnn TTaass--BBeessyyddhh ndashndash ppoo nnyynnss yyww MMaarrlloonn BBrraannddoo

ggaannss JJeennnniiffeerr CCaappppeerr

Po lsquoNyns yw Marlon Brandorsquo

Nyns yw Marlon Brando yn tevri mes gour an vamm-vesydh neb a wrug an golghes (An Gannas mis-Genver ha mis-Ebrel 2011) Bert Dingle y hanow

Awenek o ev yn honan ynwedh Pan yrsquon aswonnyn yth o seulabrys omdennys ha kevys o yn fenowgh yn skiber a-dryv an chi (y ji hwel) gwiskys yn apron gwynn ow playnya ow mortholya ow payntya Yth esa blas da a brenn yrsquon skiber ndash nammna allav y vlasa ha my ow skrifa Ev a wrug moesow skavellow hag ass en vy lowen avel ro Nadelik pan en vy yowynk bord rag gwari lsquosolitairersquo

Kyns ev dhe omdenna yth o dyskador Alumnus o ev a Gollji Sen Luk yn Karesk ha pur orgelous o an kollji yn arbennik pan waynyas an para peldroes Worrsquotiwedh yth o ev penndyskador an skol Bosvigo yn Truru Dyskador da ha meurgerys o dell dybav Diwettha pan redya ev lyver po diworth lyverva po lyverji yth esa pluvenn yn y dhiwleuv rag ewnhe an kammskrifow yn lytherennans po gramasek lsquoUnnweyth dyskador pup-prys dyskadorrsquo dell hevel

Mes nyns o y vywnans lsquooll oberrsquo Ev a wari peldroes rag Kernow hag ev a dhallathas an kesstrif peldroes rag skolyow kernewek Nyrsquon gwelis ow kwari peldroes ow honan mes

treweythyow gorthugherweyth yrsquon hav yth eth ow thas ha my dhe lsquoGorn Howlyekrsquo ryb an avon Fal ogas dhe Valpas rag gweles gwari polo-dowr Ow thas-besydh o gwarier da dell dybav harsquon gwariow o pur yntanus

Yth esa dhersquon dhewbries dew vab ndash Lionel ha Yowann An eyl a oberi rag lsquoHolmansrsquo yn Kardydh Ev a gara yskynna menydhyow gans y wreg Elizabeth yn dyrsquogoelyow Y gila a holya ensampel y das ha dos ha bos dyskador Worrsquotiwedh yth o ev penndyskador an skol trevow Pons an Woedh Yrsquon gwettha prys ev a verwis a-dhesempis yrsquon vlydhen 1972 Mes an wedhwes Betty a driga yn ogas lies blydhen diwettha Hi o meur aswonnys yrsquon ranndir dell brederav Hi a verwis yn Truru mis-Du 2010 Martesen ty redyer arsquos aswonni dha honan

Nyns esa fleghes dhe Lionel hag Elizabeth na dhe Yowann ha Betty ytho hemm yw an diwettha hwedhel yrsquoga hever

AAnn TTeeyyrr GGwwrraagghh

AA SSeennaarr ggaannss JJoowwaannnn RRiicchhaarrddss

Ottomma an nessa a hwegh hwedhel berr yn kever teyr gwragh trigys yn Pluw Senar an hwedhlow a veu kynsa dyllys yn An Gannas 1996

2 - Podin a assay arta

Martesen hwi oll a borth kov a Bodin an wragh yowynk harsquoy hwerydh Bros ha Loesni Ha martesen hwi a borth kov ynwedh arsquoy meth vras pan assayas hi nija dres an aswa yn Penn Senar

Wosa henna yth o Bros hwath moy sur bos res porres dyski dhedhi bos gwragh skentel Ha nyns esa travyth kepar ha praktis dhe wul henna dell dybi hi Rakhenna Bros a ombrederis an dra rag kavoes tybyans da ha worrsquotiwedh hi a erviras war dowl drog lowr Hi a omgusulyas hy thowl gans Loesni

Loesni a benn-droppyas yn hwann

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 9

lsquoMartesenrsquo yn-medh hi lsquoTowl da yw yn hwir a hwoer mes yma doubt dhymm yn kever Podin Ty a woer fatell yw hirsquo

lsquoMes ny yll hi mos kammrsquo a grias Bros lsquoSempel yw an towl ha sempel dhrsquoy wul a nyns ywrsquo

lsquoHa sempel yw Podin ynwedhrsquo a leveris Loesni yn loes

Lemmyn ow redyoryon mar kerdhowgh diworth Senar troha Penn Senar hwi a gyv magor krowji a-dhyghowbarth ogas dhe Garn Kobba Yrsquon dydhyow ma yth yw an magor ogas kudhys yn reden hir mes yn termyn an gwraghes an krowji o annedh dhe dhen ha benyn o boghosek dres eghenn

Yth esa dhersquon kopel na bargen-tir a-dro dhersquon krowji hag ena i a assayas tevi megyans lowr dhersquon dhew anedha kyn fe henna mar gales Hag a-gynsow an den re wrussa pystiga y geyn ha nyns o es dhodho palas an dor

lsquoDrog yw genev Mariarsquo a leveris ev dhrsquoy wreg unn jydh lsquomes yth esov ow tos ha bos re goth dhe balas lemmyn ha drog yw ow heyn ma na allav vy plegya byth moy Ny wonn fatell allav tevi losow dhyn ni rag bos an dor spenys ha heb bywnansrsquo

Ytho Bros re welsa an krowji an bargen-tir harsquon kopel boghosek Maria ha Hykka Ha minhwarth a omlesas war hy enep lsquoLemmynrsquo yn-medh hi dhrsquoy honan lsquotybyans da via dhe dhiswul aga bargen-tir yn tien ma na yllons i kavoes boes vyth dhe dhybri Yn sur Podin a yll gul henna heb kammgemmeryansrsquo

Ytho Bros eth dhe leverel an towl dhe Loesni hag ena an dhiw wragh eth dhe weles Podin lsquoTy a wel Podinrsquo yn-medh Bros lsquony vydh hemma kales Mes porth kov dha vos gwragh ha res porres yw dhe wraghes gul drog dhe dusrsquo

Hi a ombrederis pols byghan martesen y fia tybyans da dhe vedhelhe an dra rag hy hwoer vyghan bludh hy holonn lsquoNyns yw res dhis ladha pobel na travyth arsquon par na mar ny vynnydhrsquo yn-medh hi kosel lsquoTravyth mes wel disevel po distempra pobel Ty a wel nyns yw henna mar euthykrsquo

lsquoWel martesenrsquo yn-medh Podin lsquoDa lowr Broes pandrrsquoa vynnydh my dhe wulrsquo

lsquoYrsquon krowji enarsquo yn-medh Bros lsquoyma ow triyga den ha benyn neb a ammetha an tir a-dro Mar mynnydh diskwedhes dha vos gwragh wir res yw dhis gorra atal plosethes war aga thir Mes porth kov ny vydh boghes a blosethes da lowr res vydh dhis gorra pilyow a atal oll a-drorsquo

Nebes prederus o Podin a henna mes Bros re wrussa an dra heveli mar es ha herwydh reson ma na ylli hi denagha lsquoMy arsquon gwrarsquo yn-medh hi

Mes py par atal Py par plosethes Podin a brederis termyn hir Ny vynna hi an plosethes dhe vos re blos - drog via henna dhersquon bobel yrsquon krowji Mes res vydh dhersquon atal bos plos lowr poken Bros ha Loesni a via displesys

Ena hi a brederis yn kever atal gwiw ha hi a dhallathas arsquoga huntell skaffa gylli Dres an nos dhien Podin a oberas ow nija yn-rag ha war-dhelergh ynter an krowji harsquon treth harsquon bargen-tiryow a Senar

Worrsquotiwedh kowlwrys veu hy ober ha skwith o hi heb dhout Esa pilyow a gerrek ha graghellow a leys ha kals a hwynn oll a-dro war an tir Nag esa

Pan dhifunas an den harsquon venyn a-varr vyttin pes da dres eghenn ens i lsquoAss yw kuv agan kentrevogyonrsquo a grias Hykka lsquoGwel Maria Spenys ha heb bywnans o agan dor ha ny yllyn vy gul travyth yn y gever Mes lemmyn

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 10

yma busel vergh war an tir ha goemmon ynwedh Lemmyn my a yll tevi losow bras ha da artarsquo

Mes nyns o Bros ha Loesni pes da lsquoTy wokki Podinrsquo yn-medhons i lsquoYma atal hag atal ha ty re dhevnydhyas an sort kamm heb dhoutrsquo

Mes dell heveli dhe Bodin an sywyans o pur dha ha hi a viras orth delit an kopel koth gans plesour

tressa rann yrsquon

mis a dheu

KKoowweetthhaass aann YYeetthh KKeerrnneewweekk

PPeennnnsseeyytthhuunn 22001122

An Bennseythun Gernewek 2012

a vydh synsys arta dhersquon Ostel

Sandy Lodge Tewynn Pleustri

yntra dyrsquoGwener an 11ves a-vis Me

ha dyrsquoSul an 13ves a vis-Me

Pella kedhlow a vydh dyllys gans

Kowethas an Yeth Kernewek yrsquon

termyn a dheu

HHoollyyeerr aann GGoovv

An waynyoryon yn kesstrifow Holyer an

Gov rag dyllansow yn Kernow a dhegemmeras aga thestskrifow dhersquon Lyverji Waterstones Truru dhersquon 14ves a vis-Gortheren Yrsquon peswar klass 72 lyver nowydh a veu hwithrys

gwaynyoryon an kesstrifow Holyer an Gov

Yowann Parker a waynyas kyns piwas yrsquon

yeth kernewek rag y lyver lsquoKeskowsow Istorek ha Keskowsowrsquo dyllys gans Kowethas an Yeth Kernewek Loveday Jenkin eth yn y le dhe dhegemmeres an piwas An Kowethas a veu komendys ynwedh arsquon dyllans lsquoHenwhedhlowrsquo gans Steve Colgan

Wosa pymthek blydhen Ann Trevenen Jenkin a omdennas arsquon kessedhek

Ann Jenkin a dhegemmer bleujennow a-

dhiworth Terry Knight ha Mick Paynter

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 11

NNaawwbbeeddrreekk

A yllrsquota dismygi an ger a naw lytherenn Py lies ger a moy es 3 lytherenn a yllrsquota kavoes res yw dhis devnydhya pub lytherenn unnweyth yn pub ger ha res yw dhis devnydhya an lytherenn yn kres an pedrek yn pub ger

L M K

E L A

A O P

Gorthyp mis-Gortheren hevelenep

KKeessvvaa aann TTaavveess KKeerrnneewweekk AAppppoossyyaannssooww 22001122

Sywyansow an apposyansow a vydh dyllys yn An Gannas mis Gwynngala

Ottomma Govynn Onan yrsquon apposyans arsquon tressa gradh 2012 Res o dhersquon ombroforyon treylya an lavarow skrifys yn Sowsnek 5 lavar 15 merk

Dhe dhalleth an vlydhen ma an

governans a ynkressyas an Doll

Dalvosogeth Keworrys up to twenty

percent Gans henna kost menoyl a

dheuth ha bos neb pound140 an liter It

will be difficult rag teyluyow yrsquon pow

a-dro where there is boghes karyans

poblek ha kyttrinyow treweythus

Leverys yw that there will be higher

costs dhe bub teylu a seyth peuns po

a-dro dhersquon keth termyn may fydh

troghow yn gobrow ha gonisyow a lies

eghenn Lucky us living here in

Cornwall

Yrsquon Govynn Tri res o goslowes orth an lavarow ma ha treylya 5 govynn a-dhiworth an Sowsnek ha ri gorthybow yn Kernewek 25 merk

Nans yw nebes dydhyow Jori a

bellgewsis orth y gares Ev a leveris

dhedhi lsquoHou Anna fatla genes Soweth

ny allav dos dhersquoth weles haneth Ow

mamm a goedhas yrsquon stret wosa

slynkya war an kons rewys Yndella res

vydh dhymm mos dhrsquoy gweles dhersquon

klavji hanethrsquo

lsquoOgh trist ov vy ow klywes an

nowodhow drog na Martesen my a

allsa metya genes enarsquo

lsquoTybyans splannrsquo a worthybis Jori lsquoA-

wosa y hyllyn ni mos dhe gerdhes ryb

an avonrsquo

lsquoHenna a vydh da genev yn sur mes ny

vynnav bos diwedhes drefenn bos res

dhymm lywya dhe Loundres a-vorow

rag ow oberrsquo

An apposyansow oll harsquon grothybow a vydh

dyllys yn gwiasva an Gesva yrsquon termyn a dheu

KKoolloovveenn BBeerrssoonneell

Conor Martyn Sandercock a veu genys yn Kargront dhe Alan ha Sue dhersquon 23ens vis-Metheven

RRaagg DDyysskkaaddoorryyoonn

An nessa Dydh rag Dyskadoryon a vydh synsys dhersquon 5es a vis-Du yn Lys Kernow Truru Pella kedhlow dhe sywya

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 12

Pedrek Geryow

Yrsquon pedrek geryow dhe-woeles y fydh kevys yn Kernewek henwyn 20 verb a yllir

aga havoes war folennow 42-3 lsquoKynsa Mil Er Kernewekrsquo dyllys gans Kesva an Taves

Kernewek An geryow sowsnek yw diskwedhys yn-dann an pedrek rag gweres

A G R O K L O P T I K T

P A L A S E N J U P L R

E G A B R K O S K A I E

D O M W O L G H I V N G

R S M K N A W W Y I G H

E L A O E M R Y T F R I

V O S E D B I T E N N A

A W S D H R A H W G E M

N E I H A A S A L U V B

A S K A N A K O E L A O

S H E R D H Y A L A G R

W M I N H W E R T H I N

An henwyn Sowsnek yw

blow cut jump sing

chop dig listen sleep

climb do pull smile

crawl drink push throw

cry fall sew wash

Rag pella gweres y hyllir mires yrsquon Gerlyver Meur

Gorthybow hwytha nadha klambra pedrevanas oela treghi palas gul eva koedha lamma goslowes tenna herdhya gwrias kana koska minhwerthin tewlel omwolghi

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 13

Krowseryow Mis-Est gans Ray Edwards

Skeusenn a Gernow

a-dreus 3 An mis ma (3)

7 Shyndya (6)

8 An spas a-ughon (6)

9 Toell (3)

10 Bras (4)

11 Metol kyns pelys yn Kernow (4)

12 An pyth a lesk (3)

13 An nos ma (6)

16 Krevhe (6)

20 Ugens heb tri (6)

23 Merwel yn dowr (6)

25 Daffar menestrouthi (war-lergh

lytherennans gerlyver N Williams)

(3)

26 Son hager (4)

28 Dekkweyth deg (4)

29 hellip ha tru (3)

30 Esow (6)

31 Chi (6)

32 Deun alemma dhersquon hellip Rudh

(OM 1622) (3)

war-nans 1 Rekna (6)

2 Heb wow (4)

3 Goeles an vysaj (6)

4 Daffar menestrouthi Keltek (6)

5 Budhynn (4)

6 Keffrys (6)

13 Edhen a gar dowr (3)

14 Neb a veu sawys arsquon Liv (3)

15 Tyller annedhys (3)

17 Davas benow yn Sowsnek (3)

18 Gwayans an mor ow sywya an loer

(3)

19 A-bervedh (3)

21 Mans (6)

22 Edhen yw tokyn kres (6)

23 Ny yll klywes (6)

24 Diyskynnysi (6)

27 Tyller rag dyski (4)

28 Pur wynn (4)

Gorthybow dhersquon krowseryow mis-Est 2005

Kesstrif Holyer an Gov Yowann Parker a waynyas kyns piwas yrsquon klass kernewek Dr Loveday Jenkin Kadoryores an Kowethas a dhegemmeras y destskrif a-dhiworth Bardh Meur Mick Paynter Kannas Bardh Meur Mo Fuller a-dryv dhedha

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 14

Tros an Bys Bras gans Tony Snell

BISMER YrsquoN

BANNOW

Dres lies mis re beu ow kori

an bismer a-dro dhersquon paper

nowodhow News of the World

ha jornalysi gablus a

derghyans-pellgows1 Yrsquon

kynsa seythun a vis-Gortheren

y tardhas derivadow nowydh

hager kuhudhys veu an paper a

dhrehedhes messajys levbost2

an skolores Milly Dowler hag a

veu moldrys yn 2002

Herwydh laghyas an teylu

Dowler dres keskibya3

messajys gesys yn klappkodh

an vowes 13 bloedh hy oes

wosa hy mos dhe goll an

drogoberor a dhileas nebes

messajys wosa bos lenwys kist-

entra4 an klappkodh rag provia

spas dhe vessajys nowydh An

gweythres ma a benndagas

hwithroryon hag a ros govenek

euver dhe deylu an vowes

An kreslu a dhiskwedhas

manylyon arsquon terghyans-

pellgows yn notyansow hag a

veu sesys a-dhia neb unn

hwithrer priva Glenn Mulcaire

hag a veu gorrys yn prison yn

2007 awos terghyans-pellgows

a-barth News of the World

Yma dustuni a lies fethesik5

arall a dhrogober ha re beu

kostennys yrsquon keth maner hag

yrsquoga mysk parens an

skoloresow Holly Wells ha 1 terghyans-pellgows phone-hacking

2 levbost voice mail

3 keskibya to intercept

4 kist-entra entry box inbox

5 fethesik -igyon victim

Jessica Chapman 10 bloedh

aga diw hag a veu moldrys yn

2002

PENNOW RE ROLYAS

Mar vras dell o an sorr awos

an diskudhansow ma

gorholedhow efan re sywyas

orth Rebekah Brooks penn-

weythresores arsquon vregh

Bretennek a NewsCorp rag

omdhisoedha Hi o

pennskrifores a News of the

World ynter 2000 ha 2003 Hag

yndellma re hwarva ha wosa hi

dhe omdhisoedha an 17ves a

vis-Gortheren hi a veu

dalghennys yn soedhva kreslu

yn Loundres yn-dann wogrys a

vrasa rag keskibya levbostow

hag a vos kevrennek yn

talasow direyth dhersquon kreslu

Kovhes yw Rebekah Brooks

kyns oll rag hy haskyrgh

erbynn pedofilogyon Dell

skrifas George Eaton yn New

Statesman yrsquon prys pan esa an

News of the World owth ynnia

lsquoLagha Sarahrsquo (Sarahrsquos Law)

yth esa an paper ow terghyans-

pellgows yn klappkodh neb unn

skolores kellys Hemm yw

lsquofayntys dres kryjyansrsquo yn

medh Eaton Yrsquon The

Independent y skrifas Matthew

Norman lsquoRe bo genen govenek

may hwrello kasadewder

poblek a-dro dhersquon mater ma

terri wortiwedh tagva6 Rupert

Murdoch orth Bretenrsquo

Ugh-soedhogyon an kreslu re

beu kablys drefenn i dhe

6 tagva strangulation stranglehold

gammwonis yrsquoga hynsa

hwithrans yn terghyans-

pellgows hag i dhe skonya

hwithrans nowydh yn mis

Gortheren 2009 pan veu

diskudhys dustuni pella

Wortiwedh yn mis-Genver

hevlyna akordys veu igeri

hwithrans nowydh pymp

blydhen wosa kavoes an

notyansow kuhudhus a Glenn

Mulcaire

Dyrsquo Sul an 17ves a vis-

Gortheren yth omdhisoedhas

Sir Paul Stephenson an ughella

pennsoedhek yrsquon kreslu

Bretennek ha Negesydh an

Kreslu Metropolitan sywys

hware gans John Yates Is-

negesydh

MOGUL AN MEDIA

HArsquoN PAPER

MEURGERYS

An 19ves a vis-Gortheren

Rupert Murdoch kaderyer ha

pennweythresek a News

Corporation a veu apposys

gans an kessedhek dewisys a-

barth gonisogeth media ha

sport Ev harsquoy vab James a

worthybis lies govynn a-dhia an

eseli senedh a-dro dhe

derghyans-pellgows gwrys gans

an paper News of the World

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 6

kolonn an moryow Wosa seythun y fien vy owth aswonn moy ha moy a dus ha dyski nebes arsquon hynsyow Wosa diw seythun my a via ow talleth perthi an keth fienasow ha keudhow ha tus an ynys Wosa teyr seythun y fia kevennow arsquon ynys ow talleth lenwel ow hov

Ha wosa peder seythun a via mall dhymm dehweles dhersquon tir bras Ny wonn Ny wonn mann Martesen y fia gwell dhymm goheles ynysow ndash dhersquon termyn ma

gwel ayryel an Ynys Echni

TTaarroossvvaannnn SSeenn

SStteeddhhyyaannss ggaannss MMaarryy SSuuttcclliiffffee

An hwedhel ma yw treylys hag amendys a-dhiworth lsquoCornish Ghosts and Legendsrsquo pennskrifer JABrooks dyllys gans Jarrold amp Sons Norwich

Rann Onan

Nans yw meur a vlydhynyow yth esa ow triga yn Sen Stedhyans gwedhwes pur dhiwysek ha prederus Mestres Tremayne hy hanow ynwedh pur erbysek o hi ha re guntellsa arghans pals Yrsquos tevo krowji hweg gans lowarth hag avalennek Kyn nag esa neskerens ogas dhedhi yth esa meur a dus neb a leveri aga bos hy henderwi Pur freth ens i dhe blesya

perghenn keniver bughes hoghes ha yer splann hag ynwedh krowji ha lowarth brav Yn arbennik yth o an dus vas ma heweres ha kuv pan o an dhama goth klav ha dell hevel ogas dhe vernans Mes an wedhwes a leveris dhedha mar pe dhedhi an eyl troes yrsquon bedh pur dhiwysek via hi dhe witha y gila yn-mes anodho Ynwedh hi a vynnas kemmynna hy herth dhe neb enev wordhi neb a obersa rag y bygans ha mar menowgh kyn kowssens ny vynnsa hi kemmynna hy herth dhedha

Worrsquotiwedh an dhama goth a gevis an yonker Robin Hendy y hanow neb a driga gans an tiek teythyek hag oberi ragdho Pan worfenna Robin y hwel war an bargen-tir ev a weresa Mestres Tremayne ha gul oberennow rygdhi Ny jalenjya ev bythkweyth y vos dhedhi kar ogas mes ev dhe glappya gensi ha dhe vos koweth dhedhi Ynwedh ev a worra y wobrow y honan yn hy argh rag diogeleth

Mestres Tremayne a leveri yn fenowgh hi dhe geworra nebes arghans dhrsquoy erbysyon mar temmettha ev gans moren wiw Mes termyn hir kyns Robin dhe brederi a wul yndella ev a dheuth dyrsquoSadorn gorthugherweyth ha kavoes Mestres Tremayne marow ha yeyn Robin a elwis an kentrevek hag i a dhiskudhas na veu an bughes godrys hag ytho i a dhismygas hi dhe verwel nyhewer

Robin harsquon wreg gentrevek a bareusis an korf ha pan ordensons i puptra i a gemmeras alhwedh hy argh harsquoy igeri ow pos sur bos ynni nebes kansow a beuns mes nyns esa arghans vytholl I a hwilas oll a-dro yn amariow yn trogow-tenna yrsquon sowl mes ny gavsons dinerenn Nebes kenderwi a dheuth dhe wodriga gans Mestres Tremayne termyn berr kyns hi dhe verwel kyn na dheuthons i dhersquon ynkleudhyans Robin a beas an solempnita

Yth esa meur a gyhwedhlow yn kever an arghans mes oll an gerens a dhiskleryas na wodhvons i mann yn y gever Troblys o Robin may kolla y wobrow dendilys gans kaletter Mes ev a dhegemmeras an krowji drefenn meur a dus dhe glewes Mestres Tremayne ow leverel hi dhe ri puptra dhe Robin Hi a skrifas kemmynnskrif ow kemmynna oll hy herth dhe Robin mes an kemmynnskrif ma ny yllys y

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 7

gavoes

Wosa termyn hir unnver o an gentrevogyon may tal dhe Robin pysi kusul dhiworth Tamsin benyn fur ndash po gwragh - ow triga yn Hellys Meur a dus yrsquon ranndir na a grysi Tamsin dhe wodhvos fatell dhrehevir spyrysyon tremenys Spyrys Mestres Tremayne a lavarsa dhodho py par kenderow po keniterow re ladrsquosa an arghans

Robin eth dhe growji Tamsin nosweyth ogas ha mis wosa mernans Mestres Tremayne Unnver o Tamsin nag esa marnas unn fordh dhe dhiskudha an gwir ha digelmi an kevrin Res o dhedhi drehevel an spyrys harsquoy bysi dhe leverel dhe Robin piw o an lader

lsquoMes res yw dhis perthi kovrsquo yn-medh an wragh lsquohemm yw gweythres skruthus dhrsquoy wul Y fydh edhomm dhymm a arghans rag erbys ha traow erell kales dhrsquoaga havoes rag may fyn ni salow rag kevoethow krev ha tebel yw an spyrysyon ma Ro dhymm unn peuns lemmyn ha dro peuns arall genes dhe hanter-nos a-vorow war fordh dhersquon gorflann le may fetyav vy genes

Ternos Robin a gavas kendon a vargh ha metya gans Tamsin war fordh dhe Sen Stedhyans Displesys o hi drefenn hi dhe gerdhes mar bell mes wosa diwes a vrandi degys gans Robin dhe hebaski y own kosella o hi Ow marghogeth Tamsin a hanasa dhrsquoy honan yn yeth ankoth Pan wovynnas Robin pandrrsquoa leveris hi hi a worthybis lsquoTaw taves my a geskusul gans an spyrysyon a gontrolav My arsquos dannvon dhe bareusi an tarosvann neb a vynnyn y dhrehevel Da vydh mar nyrsquos gwelydh rag aga semlans yw re euthyk ragos Ty a gollsa dha skians yn surrsquo

Dhe hanternos i a dhrehedhas an gorflann lsquoRo dhymm banna arall a vrandirsquo yn-medh Tamsin lsquoAn spyrysyon omma yw moy peryllus hwath Na borth own mes martesen y fydh gwella dhe gelmi lien dorn war dha dhewlagas Gwel an Jowl yw mar euthek harsquon fler a loskven yw lowr rag dha euthega dhe shorys Eus own dhis Yth esos ow tegrena dell hevelrsquo

lsquoNyns esovrsquo a dhyenas Robin truan lsquoNy vern loskven Ha martesen an Jowl nyns yw pur

euthykrsquo

lsquoPorth kov ny yll an Jowl gorra y ewingarnow war lann sakrys ytho ev harsquoy geun a Ifarn a woelya ogas dhe yet ha ke an gorflann Henn yw an acheson na yll an spyrysyon truan mos a-ugh an ke Mar poessons i war-rag hons an Jowl arsquoga ses harsquoga doen dhersquon le euthyk ndash dhe Ifarn Mes na borth own An gorflann yw leun a spyrysyon ynkleudhys omma dres kansyow a vlydhynyow A vynnrsquota aga gweles My a yll tava dha dhewlagas gans an lin ma ha ty a yll aga gweles kepar ha my I a sev oll a-hys to an eglos enarsquo

lsquoOgh Tamsin my arsquoth pys na gews yndellarsquo a dhyenas Robin

lsquoOsta parys ythorsquo a wovynnas Tamsin lsquoY tal dhis govynn dhiworth tarosvann Jenny Tremayne pan dheu hi yn-mes arsquoy geler maylys yn hy lien bedh hy bejeth poran kepar dell yw lemmyn yn hy bedh Lemmyn ty arsquos gelwis yma edhomm dhis a gewsel gensi po martesen hi a wra drokter dhisrsquo

Pur dhyegrys o Robin harsquoy vlew a sevis war y benn

lsquoOgh Tamsinrsquo ev a grias lsquoa yllrsquota hy dannvon a-ves a-dhesempis pan wonn vy an le may ma an arghansrsquo

Y tal dhis peryllya henna Henna a greg war hy cher Martesen hi a via serrys awos hy bos gelwys martesen hi a wra lamma war an margh ha mos dhe-dre war dha lergh ha tormentya dhis dres oll an termyn a dheursquo

A-dhesempis yth esa oulyans hag usow euthyk ha tros kepar ha ewingarnow ow klattra

lsquoDeun a-ves Tamsin my arsquoth pysrsquo a grias Robin lsquoNy allav vy triga omma Ty a yll gwitha an peunsrsquo

lsquoPandrarsquo a skrijas Tamsin lsquoKows gans an spyrys lemmyn wosa my dhrsquoy dhrehevel A dybydh ty penn-pyst pilyek my dhe droesya an vyaj ma arta rag an keth amont trogh a resys jy dhymm de Deliver dhymm a-dhesempis an peuns arall po my a elow an spyrys dhersquoth kessydhya dres oll dha vywnans y fydh hi genes pup-prysrsquo

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 8

lsquoOttomma kemmer an arghansrsquo a grias Robin

lsquoYn surredi mar mynnydh jyrsquo a leveris Tamsin ow korra an mona yn hy foket Hi a levas skrij annorel lsquoHenn yw sinell dhrsquoow spyrys nag eus edhomm dhymm arsquoy ober moy an nos marsquo

rann 2 dhe holya

AAnn TTaass--BBeessyyddhh ndashndash ppoo nnyynnss yyww MMaarrlloonn BBrraannddoo

ggaannss JJeennnniiffeerr CCaappppeerr

Po lsquoNyns yw Marlon Brandorsquo

Nyns yw Marlon Brando yn tevri mes gour an vamm-vesydh neb a wrug an golghes (An Gannas mis-Genver ha mis-Ebrel 2011) Bert Dingle y hanow

Awenek o ev yn honan ynwedh Pan yrsquon aswonnyn yth o seulabrys omdennys ha kevys o yn fenowgh yn skiber a-dryv an chi (y ji hwel) gwiskys yn apron gwynn ow playnya ow mortholya ow payntya Yth esa blas da a brenn yrsquon skiber ndash nammna allav y vlasa ha my ow skrifa Ev a wrug moesow skavellow hag ass en vy lowen avel ro Nadelik pan en vy yowynk bord rag gwari lsquosolitairersquo

Kyns ev dhe omdenna yth o dyskador Alumnus o ev a Gollji Sen Luk yn Karesk ha pur orgelous o an kollji yn arbennik pan waynyas an para peldroes Worrsquotiwedh yth o ev penndyskador an skol Bosvigo yn Truru Dyskador da ha meurgerys o dell dybav Diwettha pan redya ev lyver po diworth lyverva po lyverji yth esa pluvenn yn y dhiwleuv rag ewnhe an kammskrifow yn lytherennans po gramasek lsquoUnnweyth dyskador pup-prys dyskadorrsquo dell hevel

Mes nyns o y vywnans lsquooll oberrsquo Ev a wari peldroes rag Kernow hag ev a dhallathas an kesstrif peldroes rag skolyow kernewek Nyrsquon gwelis ow kwari peldroes ow honan mes

treweythyow gorthugherweyth yrsquon hav yth eth ow thas ha my dhe lsquoGorn Howlyekrsquo ryb an avon Fal ogas dhe Valpas rag gweles gwari polo-dowr Ow thas-besydh o gwarier da dell dybav harsquon gwariow o pur yntanus

Yth esa dhersquon dhewbries dew vab ndash Lionel ha Yowann An eyl a oberi rag lsquoHolmansrsquo yn Kardydh Ev a gara yskynna menydhyow gans y wreg Elizabeth yn dyrsquogoelyow Y gila a holya ensampel y das ha dos ha bos dyskador Worrsquotiwedh yth o ev penndyskador an skol trevow Pons an Woedh Yrsquon gwettha prys ev a verwis a-dhesempis yrsquon vlydhen 1972 Mes an wedhwes Betty a driga yn ogas lies blydhen diwettha Hi o meur aswonnys yrsquon ranndir dell brederav Hi a verwis yn Truru mis-Du 2010 Martesen ty redyer arsquos aswonni dha honan

Nyns esa fleghes dhe Lionel hag Elizabeth na dhe Yowann ha Betty ytho hemm yw an diwettha hwedhel yrsquoga hever

AAnn TTeeyyrr GGwwrraagghh

AA SSeennaarr ggaannss JJoowwaannnn RRiicchhaarrddss

Ottomma an nessa a hwegh hwedhel berr yn kever teyr gwragh trigys yn Pluw Senar an hwedhlow a veu kynsa dyllys yn An Gannas 1996

2 - Podin a assay arta

Martesen hwi oll a borth kov a Bodin an wragh yowynk harsquoy hwerydh Bros ha Loesni Ha martesen hwi a borth kov ynwedh arsquoy meth vras pan assayas hi nija dres an aswa yn Penn Senar

Wosa henna yth o Bros hwath moy sur bos res porres dyski dhedhi bos gwragh skentel Ha nyns esa travyth kepar ha praktis dhe wul henna dell dybi hi Rakhenna Bros a ombrederis an dra rag kavoes tybyans da ha worrsquotiwedh hi a erviras war dowl drog lowr Hi a omgusulyas hy thowl gans Loesni

Loesni a benn-droppyas yn hwann

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 9

lsquoMartesenrsquo yn-medh hi lsquoTowl da yw yn hwir a hwoer mes yma doubt dhymm yn kever Podin Ty a woer fatell yw hirsquo

lsquoMes ny yll hi mos kammrsquo a grias Bros lsquoSempel yw an towl ha sempel dhrsquoy wul a nyns ywrsquo

lsquoHa sempel yw Podin ynwedhrsquo a leveris Loesni yn loes

Lemmyn ow redyoryon mar kerdhowgh diworth Senar troha Penn Senar hwi a gyv magor krowji a-dhyghowbarth ogas dhe Garn Kobba Yrsquon dydhyow ma yth yw an magor ogas kudhys yn reden hir mes yn termyn an gwraghes an krowji o annedh dhe dhen ha benyn o boghosek dres eghenn

Yth esa dhersquon kopel na bargen-tir a-dro dhersquon krowji hag ena i a assayas tevi megyans lowr dhersquon dhew anedha kyn fe henna mar gales Hag a-gynsow an den re wrussa pystiga y geyn ha nyns o es dhodho palas an dor

lsquoDrog yw genev Mariarsquo a leveris ev dhrsquoy wreg unn jydh lsquomes yth esov ow tos ha bos re goth dhe balas lemmyn ha drog yw ow heyn ma na allav vy plegya byth moy Ny wonn fatell allav tevi losow dhyn ni rag bos an dor spenys ha heb bywnansrsquo

Ytho Bros re welsa an krowji an bargen-tir harsquon kopel boghosek Maria ha Hykka Ha minhwarth a omlesas war hy enep lsquoLemmynrsquo yn-medh hi dhrsquoy honan lsquotybyans da via dhe dhiswul aga bargen-tir yn tien ma na yllons i kavoes boes vyth dhe dhybri Yn sur Podin a yll gul henna heb kammgemmeryansrsquo

Ytho Bros eth dhe leverel an towl dhe Loesni hag ena an dhiw wragh eth dhe weles Podin lsquoTy a wel Podinrsquo yn-medh Bros lsquony vydh hemma kales Mes porth kov dha vos gwragh ha res porres yw dhe wraghes gul drog dhe dusrsquo

Hi a ombrederis pols byghan martesen y fia tybyans da dhe vedhelhe an dra rag hy hwoer vyghan bludh hy holonn lsquoNyns yw res dhis ladha pobel na travyth arsquon par na mar ny vynnydhrsquo yn-medh hi kosel lsquoTravyth mes wel disevel po distempra pobel Ty a wel nyns yw henna mar euthykrsquo

lsquoWel martesenrsquo yn-medh Podin lsquoDa lowr Broes pandrrsquoa vynnydh my dhe wulrsquo

lsquoYrsquon krowji enarsquo yn-medh Bros lsquoyma ow triyga den ha benyn neb a ammetha an tir a-dro Mar mynnydh diskwedhes dha vos gwragh wir res yw dhis gorra atal plosethes war aga thir Mes porth kov ny vydh boghes a blosethes da lowr res vydh dhis gorra pilyow a atal oll a-drorsquo

Nebes prederus o Podin a henna mes Bros re wrussa an dra heveli mar es ha herwydh reson ma na ylli hi denagha lsquoMy arsquon gwrarsquo yn-medh hi

Mes py par atal Py par plosethes Podin a brederis termyn hir Ny vynna hi an plosethes dhe vos re blos - drog via henna dhersquon bobel yrsquon krowji Mes res vydh dhersquon atal bos plos lowr poken Bros ha Loesni a via displesys

Ena hi a brederis yn kever atal gwiw ha hi a dhallathas arsquoga huntell skaffa gylli Dres an nos dhien Podin a oberas ow nija yn-rag ha war-dhelergh ynter an krowji harsquon treth harsquon bargen-tiryow a Senar

Worrsquotiwedh kowlwrys veu hy ober ha skwith o hi heb dhout Esa pilyow a gerrek ha graghellow a leys ha kals a hwynn oll a-dro war an tir Nag esa

Pan dhifunas an den harsquon venyn a-varr vyttin pes da dres eghenn ens i lsquoAss yw kuv agan kentrevogyonrsquo a grias Hykka lsquoGwel Maria Spenys ha heb bywnans o agan dor ha ny yllyn vy gul travyth yn y gever Mes lemmyn

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 10

yma busel vergh war an tir ha goemmon ynwedh Lemmyn my a yll tevi losow bras ha da artarsquo

Mes nyns o Bros ha Loesni pes da lsquoTy wokki Podinrsquo yn-medhons i lsquoYma atal hag atal ha ty re dhevnydhyas an sort kamm heb dhoutrsquo

Mes dell heveli dhe Bodin an sywyans o pur dha ha hi a viras orth delit an kopel koth gans plesour

tressa rann yrsquon

mis a dheu

KKoowweetthhaass aann YYeetthh KKeerrnneewweekk

PPeennnnsseeyytthhuunn 22001122

An Bennseythun Gernewek 2012

a vydh synsys arta dhersquon Ostel

Sandy Lodge Tewynn Pleustri

yntra dyrsquoGwener an 11ves a-vis Me

ha dyrsquoSul an 13ves a vis-Me

Pella kedhlow a vydh dyllys gans

Kowethas an Yeth Kernewek yrsquon

termyn a dheu

HHoollyyeerr aann GGoovv

An waynyoryon yn kesstrifow Holyer an

Gov rag dyllansow yn Kernow a dhegemmeras aga thestskrifow dhersquon Lyverji Waterstones Truru dhersquon 14ves a vis-Gortheren Yrsquon peswar klass 72 lyver nowydh a veu hwithrys

gwaynyoryon an kesstrifow Holyer an Gov

Yowann Parker a waynyas kyns piwas yrsquon

yeth kernewek rag y lyver lsquoKeskowsow Istorek ha Keskowsowrsquo dyllys gans Kowethas an Yeth Kernewek Loveday Jenkin eth yn y le dhe dhegemmeres an piwas An Kowethas a veu komendys ynwedh arsquon dyllans lsquoHenwhedhlowrsquo gans Steve Colgan

Wosa pymthek blydhen Ann Trevenen Jenkin a omdennas arsquon kessedhek

Ann Jenkin a dhegemmer bleujennow a-

dhiworth Terry Knight ha Mick Paynter

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 11

NNaawwbbeeddrreekk

A yllrsquota dismygi an ger a naw lytherenn Py lies ger a moy es 3 lytherenn a yllrsquota kavoes res yw dhis devnydhya pub lytherenn unnweyth yn pub ger ha res yw dhis devnydhya an lytherenn yn kres an pedrek yn pub ger

L M K

E L A

A O P

Gorthyp mis-Gortheren hevelenep

KKeessvvaa aann TTaavveess KKeerrnneewweekk AAppppoossyyaannssooww 22001122

Sywyansow an apposyansow a vydh dyllys yn An Gannas mis Gwynngala

Ottomma Govynn Onan yrsquon apposyans arsquon tressa gradh 2012 Res o dhersquon ombroforyon treylya an lavarow skrifys yn Sowsnek 5 lavar 15 merk

Dhe dhalleth an vlydhen ma an

governans a ynkressyas an Doll

Dalvosogeth Keworrys up to twenty

percent Gans henna kost menoyl a

dheuth ha bos neb pound140 an liter It

will be difficult rag teyluyow yrsquon pow

a-dro where there is boghes karyans

poblek ha kyttrinyow treweythus

Leverys yw that there will be higher

costs dhe bub teylu a seyth peuns po

a-dro dhersquon keth termyn may fydh

troghow yn gobrow ha gonisyow a lies

eghenn Lucky us living here in

Cornwall

Yrsquon Govynn Tri res o goslowes orth an lavarow ma ha treylya 5 govynn a-dhiworth an Sowsnek ha ri gorthybow yn Kernewek 25 merk

Nans yw nebes dydhyow Jori a

bellgewsis orth y gares Ev a leveris

dhedhi lsquoHou Anna fatla genes Soweth

ny allav dos dhersquoth weles haneth Ow

mamm a goedhas yrsquon stret wosa

slynkya war an kons rewys Yndella res

vydh dhymm mos dhrsquoy gweles dhersquon

klavji hanethrsquo

lsquoOgh trist ov vy ow klywes an

nowodhow drog na Martesen my a

allsa metya genes enarsquo

lsquoTybyans splannrsquo a worthybis Jori lsquoA-

wosa y hyllyn ni mos dhe gerdhes ryb

an avonrsquo

lsquoHenna a vydh da genev yn sur mes ny

vynnav bos diwedhes drefenn bos res

dhymm lywya dhe Loundres a-vorow

rag ow oberrsquo

An apposyansow oll harsquon grothybow a vydh

dyllys yn gwiasva an Gesva yrsquon termyn a dheu

KKoolloovveenn BBeerrssoonneell

Conor Martyn Sandercock a veu genys yn Kargront dhe Alan ha Sue dhersquon 23ens vis-Metheven

RRaagg DDyysskkaaddoorryyoonn

An nessa Dydh rag Dyskadoryon a vydh synsys dhersquon 5es a vis-Du yn Lys Kernow Truru Pella kedhlow dhe sywya

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 12

Pedrek Geryow

Yrsquon pedrek geryow dhe-woeles y fydh kevys yn Kernewek henwyn 20 verb a yllir

aga havoes war folennow 42-3 lsquoKynsa Mil Er Kernewekrsquo dyllys gans Kesva an Taves

Kernewek An geryow sowsnek yw diskwedhys yn-dann an pedrek rag gweres

A G R O K L O P T I K T

P A L A S E N J U P L R

E G A B R K O S K A I E

D O M W O L G H I V N G

R S M K N A W W Y I G H

E L A O E M R Y T F R I

V O S E D B I T E N N A

A W S D H R A H W G E M

N E I H A A S A L U V B

A S K A N A K O E L A O

S H E R D H Y A L A G R

W M I N H W E R T H I N

An henwyn Sowsnek yw

blow cut jump sing

chop dig listen sleep

climb do pull smile

crawl drink push throw

cry fall sew wash

Rag pella gweres y hyllir mires yrsquon Gerlyver Meur

Gorthybow hwytha nadha klambra pedrevanas oela treghi palas gul eva koedha lamma goslowes tenna herdhya gwrias kana koska minhwerthin tewlel omwolghi

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 13

Krowseryow Mis-Est gans Ray Edwards

Skeusenn a Gernow

a-dreus 3 An mis ma (3)

7 Shyndya (6)

8 An spas a-ughon (6)

9 Toell (3)

10 Bras (4)

11 Metol kyns pelys yn Kernow (4)

12 An pyth a lesk (3)

13 An nos ma (6)

16 Krevhe (6)

20 Ugens heb tri (6)

23 Merwel yn dowr (6)

25 Daffar menestrouthi (war-lergh

lytherennans gerlyver N Williams)

(3)

26 Son hager (4)

28 Dekkweyth deg (4)

29 hellip ha tru (3)

30 Esow (6)

31 Chi (6)

32 Deun alemma dhersquon hellip Rudh

(OM 1622) (3)

war-nans 1 Rekna (6)

2 Heb wow (4)

3 Goeles an vysaj (6)

4 Daffar menestrouthi Keltek (6)

5 Budhynn (4)

6 Keffrys (6)

13 Edhen a gar dowr (3)

14 Neb a veu sawys arsquon Liv (3)

15 Tyller annedhys (3)

17 Davas benow yn Sowsnek (3)

18 Gwayans an mor ow sywya an loer

(3)

19 A-bervedh (3)

21 Mans (6)

22 Edhen yw tokyn kres (6)

23 Ny yll klywes (6)

24 Diyskynnysi (6)

27 Tyller rag dyski (4)

28 Pur wynn (4)

Gorthybow dhersquon krowseryow mis-Est 2005

Kesstrif Holyer an Gov Yowann Parker a waynyas kyns piwas yrsquon klass kernewek Dr Loveday Jenkin Kadoryores an Kowethas a dhegemmeras y destskrif a-dhiworth Bardh Meur Mick Paynter Kannas Bardh Meur Mo Fuller a-dryv dhedha

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 14

Tros an Bys Bras gans Tony Snell

BISMER YrsquoN

BANNOW

Dres lies mis re beu ow kori

an bismer a-dro dhersquon paper

nowodhow News of the World

ha jornalysi gablus a

derghyans-pellgows1 Yrsquon

kynsa seythun a vis-Gortheren

y tardhas derivadow nowydh

hager kuhudhys veu an paper a

dhrehedhes messajys levbost2

an skolores Milly Dowler hag a

veu moldrys yn 2002

Herwydh laghyas an teylu

Dowler dres keskibya3

messajys gesys yn klappkodh

an vowes 13 bloedh hy oes

wosa hy mos dhe goll an

drogoberor a dhileas nebes

messajys wosa bos lenwys kist-

entra4 an klappkodh rag provia

spas dhe vessajys nowydh An

gweythres ma a benndagas

hwithroryon hag a ros govenek

euver dhe deylu an vowes

An kreslu a dhiskwedhas

manylyon arsquon terghyans-

pellgows yn notyansow hag a

veu sesys a-dhia neb unn

hwithrer priva Glenn Mulcaire

hag a veu gorrys yn prison yn

2007 awos terghyans-pellgows

a-barth News of the World

Yma dustuni a lies fethesik5

arall a dhrogober ha re beu

kostennys yrsquon keth maner hag

yrsquoga mysk parens an

skoloresow Holly Wells ha 1 terghyans-pellgows phone-hacking

2 levbost voice mail

3 keskibya to intercept

4 kist-entra entry box inbox

5 fethesik -igyon victim

Jessica Chapman 10 bloedh

aga diw hag a veu moldrys yn

2002

PENNOW RE ROLYAS

Mar vras dell o an sorr awos

an diskudhansow ma

gorholedhow efan re sywyas

orth Rebekah Brooks penn-

weythresores arsquon vregh

Bretennek a NewsCorp rag

omdhisoedha Hi o

pennskrifores a News of the

World ynter 2000 ha 2003 Hag

yndellma re hwarva ha wosa hi

dhe omdhisoedha an 17ves a

vis-Gortheren hi a veu

dalghennys yn soedhva kreslu

yn Loundres yn-dann wogrys a

vrasa rag keskibya levbostow

hag a vos kevrennek yn

talasow direyth dhersquon kreslu

Kovhes yw Rebekah Brooks

kyns oll rag hy haskyrgh

erbynn pedofilogyon Dell

skrifas George Eaton yn New

Statesman yrsquon prys pan esa an

News of the World owth ynnia

lsquoLagha Sarahrsquo (Sarahrsquos Law)

yth esa an paper ow terghyans-

pellgows yn klappkodh neb unn

skolores kellys Hemm yw

lsquofayntys dres kryjyansrsquo yn

medh Eaton Yrsquon The

Independent y skrifas Matthew

Norman lsquoRe bo genen govenek

may hwrello kasadewder

poblek a-dro dhersquon mater ma

terri wortiwedh tagva6 Rupert

Murdoch orth Bretenrsquo

Ugh-soedhogyon an kreslu re

beu kablys drefenn i dhe

6 tagva strangulation stranglehold

gammwonis yrsquoga hynsa

hwithrans yn terghyans-

pellgows hag i dhe skonya

hwithrans nowydh yn mis

Gortheren 2009 pan veu

diskudhys dustuni pella

Wortiwedh yn mis-Genver

hevlyna akordys veu igeri

hwithrans nowydh pymp

blydhen wosa kavoes an

notyansow kuhudhus a Glenn

Mulcaire

Dyrsquo Sul an 17ves a vis-

Gortheren yth omdhisoedhas

Sir Paul Stephenson an ughella

pennsoedhek yrsquon kreslu

Bretennek ha Negesydh an

Kreslu Metropolitan sywys

hware gans John Yates Is-

negesydh

MOGUL AN MEDIA

HArsquoN PAPER

MEURGERYS

An 19ves a vis-Gortheren

Rupert Murdoch kaderyer ha

pennweythresek a News

Corporation a veu apposys

gans an kessedhek dewisys a-

barth gonisogeth media ha

sport Ev harsquoy vab James a

worthybis lies govynn a-dhia an

eseli senedh a-dro dhe

derghyans-pellgows gwrys gans

an paper News of the World

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 7

gavoes

Wosa termyn hir unnver o an gentrevogyon may tal dhe Robin pysi kusul dhiworth Tamsin benyn fur ndash po gwragh - ow triga yn Hellys Meur a dus yrsquon ranndir na a grysi Tamsin dhe wodhvos fatell dhrehevir spyrysyon tremenys Spyrys Mestres Tremayne a lavarsa dhodho py par kenderow po keniterow re ladrsquosa an arghans

Robin eth dhe growji Tamsin nosweyth ogas ha mis wosa mernans Mestres Tremayne Unnver o Tamsin nag esa marnas unn fordh dhe dhiskudha an gwir ha digelmi an kevrin Res o dhedhi drehevel an spyrys harsquoy bysi dhe leverel dhe Robin piw o an lader

lsquoMes res yw dhis perthi kovrsquo yn-medh an wragh lsquohemm yw gweythres skruthus dhrsquoy wul Y fydh edhomm dhymm a arghans rag erbys ha traow erell kales dhrsquoaga havoes rag may fyn ni salow rag kevoethow krev ha tebel yw an spyrysyon ma Ro dhymm unn peuns lemmyn ha dro peuns arall genes dhe hanter-nos a-vorow war fordh dhersquon gorflann le may fetyav vy genes

Ternos Robin a gavas kendon a vargh ha metya gans Tamsin war fordh dhe Sen Stedhyans Displesys o hi drefenn hi dhe gerdhes mar bell mes wosa diwes a vrandi degys gans Robin dhe hebaski y own kosella o hi Ow marghogeth Tamsin a hanasa dhrsquoy honan yn yeth ankoth Pan wovynnas Robin pandrrsquoa leveris hi hi a worthybis lsquoTaw taves my a geskusul gans an spyrysyon a gontrolav My arsquos dannvon dhe bareusi an tarosvann neb a vynnyn y dhrehevel Da vydh mar nyrsquos gwelydh rag aga semlans yw re euthyk ragos Ty a gollsa dha skians yn surrsquo

Dhe hanternos i a dhrehedhas an gorflann lsquoRo dhymm banna arall a vrandirsquo yn-medh Tamsin lsquoAn spyrysyon omma yw moy peryllus hwath Na borth own mes martesen y fydh gwella dhe gelmi lien dorn war dha dhewlagas Gwel an Jowl yw mar euthek harsquon fler a loskven yw lowr rag dha euthega dhe shorys Eus own dhis Yth esos ow tegrena dell hevelrsquo

lsquoNyns esovrsquo a dhyenas Robin truan lsquoNy vern loskven Ha martesen an Jowl nyns yw pur

euthykrsquo

lsquoPorth kov ny yll an Jowl gorra y ewingarnow war lann sakrys ytho ev harsquoy geun a Ifarn a woelya ogas dhe yet ha ke an gorflann Henn yw an acheson na yll an spyrysyon truan mos a-ugh an ke Mar poessons i war-rag hons an Jowl arsquoga ses harsquoga doen dhersquon le euthyk ndash dhe Ifarn Mes na borth own An gorflann yw leun a spyrysyon ynkleudhys omma dres kansyow a vlydhynyow A vynnrsquota aga gweles My a yll tava dha dhewlagas gans an lin ma ha ty a yll aga gweles kepar ha my I a sev oll a-hys to an eglos enarsquo

lsquoOgh Tamsin my arsquoth pys na gews yndellarsquo a dhyenas Robin

lsquoOsta parys ythorsquo a wovynnas Tamsin lsquoY tal dhis govynn dhiworth tarosvann Jenny Tremayne pan dheu hi yn-mes arsquoy geler maylys yn hy lien bedh hy bejeth poran kepar dell yw lemmyn yn hy bedh Lemmyn ty arsquos gelwis yma edhomm dhis a gewsel gensi po martesen hi a wra drokter dhisrsquo

Pur dhyegrys o Robin harsquoy vlew a sevis war y benn

lsquoOgh Tamsinrsquo ev a grias lsquoa yllrsquota hy dannvon a-ves a-dhesempis pan wonn vy an le may ma an arghansrsquo

Y tal dhis peryllya henna Henna a greg war hy cher Martesen hi a via serrys awos hy bos gelwys martesen hi a wra lamma war an margh ha mos dhe-dre war dha lergh ha tormentya dhis dres oll an termyn a dheursquo

A-dhesempis yth esa oulyans hag usow euthyk ha tros kepar ha ewingarnow ow klattra

lsquoDeun a-ves Tamsin my arsquoth pysrsquo a grias Robin lsquoNy allav vy triga omma Ty a yll gwitha an peunsrsquo

lsquoPandrarsquo a skrijas Tamsin lsquoKows gans an spyrys lemmyn wosa my dhrsquoy dhrehevel A dybydh ty penn-pyst pilyek my dhe droesya an vyaj ma arta rag an keth amont trogh a resys jy dhymm de Deliver dhymm a-dhesempis an peuns arall po my a elow an spyrys dhersquoth kessydhya dres oll dha vywnans y fydh hi genes pup-prysrsquo

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 8

lsquoOttomma kemmer an arghansrsquo a grias Robin

lsquoYn surredi mar mynnydh jyrsquo a leveris Tamsin ow korra an mona yn hy foket Hi a levas skrij annorel lsquoHenn yw sinell dhrsquoow spyrys nag eus edhomm dhymm arsquoy ober moy an nos marsquo

rann 2 dhe holya

AAnn TTaass--BBeessyyddhh ndashndash ppoo nnyynnss yyww MMaarrlloonn BBrraannddoo

ggaannss JJeennnniiffeerr CCaappppeerr

Po lsquoNyns yw Marlon Brandorsquo

Nyns yw Marlon Brando yn tevri mes gour an vamm-vesydh neb a wrug an golghes (An Gannas mis-Genver ha mis-Ebrel 2011) Bert Dingle y hanow

Awenek o ev yn honan ynwedh Pan yrsquon aswonnyn yth o seulabrys omdennys ha kevys o yn fenowgh yn skiber a-dryv an chi (y ji hwel) gwiskys yn apron gwynn ow playnya ow mortholya ow payntya Yth esa blas da a brenn yrsquon skiber ndash nammna allav y vlasa ha my ow skrifa Ev a wrug moesow skavellow hag ass en vy lowen avel ro Nadelik pan en vy yowynk bord rag gwari lsquosolitairersquo

Kyns ev dhe omdenna yth o dyskador Alumnus o ev a Gollji Sen Luk yn Karesk ha pur orgelous o an kollji yn arbennik pan waynyas an para peldroes Worrsquotiwedh yth o ev penndyskador an skol Bosvigo yn Truru Dyskador da ha meurgerys o dell dybav Diwettha pan redya ev lyver po diworth lyverva po lyverji yth esa pluvenn yn y dhiwleuv rag ewnhe an kammskrifow yn lytherennans po gramasek lsquoUnnweyth dyskador pup-prys dyskadorrsquo dell hevel

Mes nyns o y vywnans lsquooll oberrsquo Ev a wari peldroes rag Kernow hag ev a dhallathas an kesstrif peldroes rag skolyow kernewek Nyrsquon gwelis ow kwari peldroes ow honan mes

treweythyow gorthugherweyth yrsquon hav yth eth ow thas ha my dhe lsquoGorn Howlyekrsquo ryb an avon Fal ogas dhe Valpas rag gweles gwari polo-dowr Ow thas-besydh o gwarier da dell dybav harsquon gwariow o pur yntanus

Yth esa dhersquon dhewbries dew vab ndash Lionel ha Yowann An eyl a oberi rag lsquoHolmansrsquo yn Kardydh Ev a gara yskynna menydhyow gans y wreg Elizabeth yn dyrsquogoelyow Y gila a holya ensampel y das ha dos ha bos dyskador Worrsquotiwedh yth o ev penndyskador an skol trevow Pons an Woedh Yrsquon gwettha prys ev a verwis a-dhesempis yrsquon vlydhen 1972 Mes an wedhwes Betty a driga yn ogas lies blydhen diwettha Hi o meur aswonnys yrsquon ranndir dell brederav Hi a verwis yn Truru mis-Du 2010 Martesen ty redyer arsquos aswonni dha honan

Nyns esa fleghes dhe Lionel hag Elizabeth na dhe Yowann ha Betty ytho hemm yw an diwettha hwedhel yrsquoga hever

AAnn TTeeyyrr GGwwrraagghh

AA SSeennaarr ggaannss JJoowwaannnn RRiicchhaarrddss

Ottomma an nessa a hwegh hwedhel berr yn kever teyr gwragh trigys yn Pluw Senar an hwedhlow a veu kynsa dyllys yn An Gannas 1996

2 - Podin a assay arta

Martesen hwi oll a borth kov a Bodin an wragh yowynk harsquoy hwerydh Bros ha Loesni Ha martesen hwi a borth kov ynwedh arsquoy meth vras pan assayas hi nija dres an aswa yn Penn Senar

Wosa henna yth o Bros hwath moy sur bos res porres dyski dhedhi bos gwragh skentel Ha nyns esa travyth kepar ha praktis dhe wul henna dell dybi hi Rakhenna Bros a ombrederis an dra rag kavoes tybyans da ha worrsquotiwedh hi a erviras war dowl drog lowr Hi a omgusulyas hy thowl gans Loesni

Loesni a benn-droppyas yn hwann

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 9

lsquoMartesenrsquo yn-medh hi lsquoTowl da yw yn hwir a hwoer mes yma doubt dhymm yn kever Podin Ty a woer fatell yw hirsquo

lsquoMes ny yll hi mos kammrsquo a grias Bros lsquoSempel yw an towl ha sempel dhrsquoy wul a nyns ywrsquo

lsquoHa sempel yw Podin ynwedhrsquo a leveris Loesni yn loes

Lemmyn ow redyoryon mar kerdhowgh diworth Senar troha Penn Senar hwi a gyv magor krowji a-dhyghowbarth ogas dhe Garn Kobba Yrsquon dydhyow ma yth yw an magor ogas kudhys yn reden hir mes yn termyn an gwraghes an krowji o annedh dhe dhen ha benyn o boghosek dres eghenn

Yth esa dhersquon kopel na bargen-tir a-dro dhersquon krowji hag ena i a assayas tevi megyans lowr dhersquon dhew anedha kyn fe henna mar gales Hag a-gynsow an den re wrussa pystiga y geyn ha nyns o es dhodho palas an dor

lsquoDrog yw genev Mariarsquo a leveris ev dhrsquoy wreg unn jydh lsquomes yth esov ow tos ha bos re goth dhe balas lemmyn ha drog yw ow heyn ma na allav vy plegya byth moy Ny wonn fatell allav tevi losow dhyn ni rag bos an dor spenys ha heb bywnansrsquo

Ytho Bros re welsa an krowji an bargen-tir harsquon kopel boghosek Maria ha Hykka Ha minhwarth a omlesas war hy enep lsquoLemmynrsquo yn-medh hi dhrsquoy honan lsquotybyans da via dhe dhiswul aga bargen-tir yn tien ma na yllons i kavoes boes vyth dhe dhybri Yn sur Podin a yll gul henna heb kammgemmeryansrsquo

Ytho Bros eth dhe leverel an towl dhe Loesni hag ena an dhiw wragh eth dhe weles Podin lsquoTy a wel Podinrsquo yn-medh Bros lsquony vydh hemma kales Mes porth kov dha vos gwragh ha res porres yw dhe wraghes gul drog dhe dusrsquo

Hi a ombrederis pols byghan martesen y fia tybyans da dhe vedhelhe an dra rag hy hwoer vyghan bludh hy holonn lsquoNyns yw res dhis ladha pobel na travyth arsquon par na mar ny vynnydhrsquo yn-medh hi kosel lsquoTravyth mes wel disevel po distempra pobel Ty a wel nyns yw henna mar euthykrsquo

lsquoWel martesenrsquo yn-medh Podin lsquoDa lowr Broes pandrrsquoa vynnydh my dhe wulrsquo

lsquoYrsquon krowji enarsquo yn-medh Bros lsquoyma ow triyga den ha benyn neb a ammetha an tir a-dro Mar mynnydh diskwedhes dha vos gwragh wir res yw dhis gorra atal plosethes war aga thir Mes porth kov ny vydh boghes a blosethes da lowr res vydh dhis gorra pilyow a atal oll a-drorsquo

Nebes prederus o Podin a henna mes Bros re wrussa an dra heveli mar es ha herwydh reson ma na ylli hi denagha lsquoMy arsquon gwrarsquo yn-medh hi

Mes py par atal Py par plosethes Podin a brederis termyn hir Ny vynna hi an plosethes dhe vos re blos - drog via henna dhersquon bobel yrsquon krowji Mes res vydh dhersquon atal bos plos lowr poken Bros ha Loesni a via displesys

Ena hi a brederis yn kever atal gwiw ha hi a dhallathas arsquoga huntell skaffa gylli Dres an nos dhien Podin a oberas ow nija yn-rag ha war-dhelergh ynter an krowji harsquon treth harsquon bargen-tiryow a Senar

Worrsquotiwedh kowlwrys veu hy ober ha skwith o hi heb dhout Esa pilyow a gerrek ha graghellow a leys ha kals a hwynn oll a-dro war an tir Nag esa

Pan dhifunas an den harsquon venyn a-varr vyttin pes da dres eghenn ens i lsquoAss yw kuv agan kentrevogyonrsquo a grias Hykka lsquoGwel Maria Spenys ha heb bywnans o agan dor ha ny yllyn vy gul travyth yn y gever Mes lemmyn

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 10

yma busel vergh war an tir ha goemmon ynwedh Lemmyn my a yll tevi losow bras ha da artarsquo

Mes nyns o Bros ha Loesni pes da lsquoTy wokki Podinrsquo yn-medhons i lsquoYma atal hag atal ha ty re dhevnydhyas an sort kamm heb dhoutrsquo

Mes dell heveli dhe Bodin an sywyans o pur dha ha hi a viras orth delit an kopel koth gans plesour

tressa rann yrsquon

mis a dheu

KKoowweetthhaass aann YYeetthh KKeerrnneewweekk

PPeennnnsseeyytthhuunn 22001122

An Bennseythun Gernewek 2012

a vydh synsys arta dhersquon Ostel

Sandy Lodge Tewynn Pleustri

yntra dyrsquoGwener an 11ves a-vis Me

ha dyrsquoSul an 13ves a vis-Me

Pella kedhlow a vydh dyllys gans

Kowethas an Yeth Kernewek yrsquon

termyn a dheu

HHoollyyeerr aann GGoovv

An waynyoryon yn kesstrifow Holyer an

Gov rag dyllansow yn Kernow a dhegemmeras aga thestskrifow dhersquon Lyverji Waterstones Truru dhersquon 14ves a vis-Gortheren Yrsquon peswar klass 72 lyver nowydh a veu hwithrys

gwaynyoryon an kesstrifow Holyer an Gov

Yowann Parker a waynyas kyns piwas yrsquon

yeth kernewek rag y lyver lsquoKeskowsow Istorek ha Keskowsowrsquo dyllys gans Kowethas an Yeth Kernewek Loveday Jenkin eth yn y le dhe dhegemmeres an piwas An Kowethas a veu komendys ynwedh arsquon dyllans lsquoHenwhedhlowrsquo gans Steve Colgan

Wosa pymthek blydhen Ann Trevenen Jenkin a omdennas arsquon kessedhek

Ann Jenkin a dhegemmer bleujennow a-

dhiworth Terry Knight ha Mick Paynter

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 11

NNaawwbbeeddrreekk

A yllrsquota dismygi an ger a naw lytherenn Py lies ger a moy es 3 lytherenn a yllrsquota kavoes res yw dhis devnydhya pub lytherenn unnweyth yn pub ger ha res yw dhis devnydhya an lytherenn yn kres an pedrek yn pub ger

L M K

E L A

A O P

Gorthyp mis-Gortheren hevelenep

KKeessvvaa aann TTaavveess KKeerrnneewweekk AAppppoossyyaannssooww 22001122

Sywyansow an apposyansow a vydh dyllys yn An Gannas mis Gwynngala

Ottomma Govynn Onan yrsquon apposyans arsquon tressa gradh 2012 Res o dhersquon ombroforyon treylya an lavarow skrifys yn Sowsnek 5 lavar 15 merk

Dhe dhalleth an vlydhen ma an

governans a ynkressyas an Doll

Dalvosogeth Keworrys up to twenty

percent Gans henna kost menoyl a

dheuth ha bos neb pound140 an liter It

will be difficult rag teyluyow yrsquon pow

a-dro where there is boghes karyans

poblek ha kyttrinyow treweythus

Leverys yw that there will be higher

costs dhe bub teylu a seyth peuns po

a-dro dhersquon keth termyn may fydh

troghow yn gobrow ha gonisyow a lies

eghenn Lucky us living here in

Cornwall

Yrsquon Govynn Tri res o goslowes orth an lavarow ma ha treylya 5 govynn a-dhiworth an Sowsnek ha ri gorthybow yn Kernewek 25 merk

Nans yw nebes dydhyow Jori a

bellgewsis orth y gares Ev a leveris

dhedhi lsquoHou Anna fatla genes Soweth

ny allav dos dhersquoth weles haneth Ow

mamm a goedhas yrsquon stret wosa

slynkya war an kons rewys Yndella res

vydh dhymm mos dhrsquoy gweles dhersquon

klavji hanethrsquo

lsquoOgh trist ov vy ow klywes an

nowodhow drog na Martesen my a

allsa metya genes enarsquo

lsquoTybyans splannrsquo a worthybis Jori lsquoA-

wosa y hyllyn ni mos dhe gerdhes ryb

an avonrsquo

lsquoHenna a vydh da genev yn sur mes ny

vynnav bos diwedhes drefenn bos res

dhymm lywya dhe Loundres a-vorow

rag ow oberrsquo

An apposyansow oll harsquon grothybow a vydh

dyllys yn gwiasva an Gesva yrsquon termyn a dheu

KKoolloovveenn BBeerrssoonneell

Conor Martyn Sandercock a veu genys yn Kargront dhe Alan ha Sue dhersquon 23ens vis-Metheven

RRaagg DDyysskkaaddoorryyoonn

An nessa Dydh rag Dyskadoryon a vydh synsys dhersquon 5es a vis-Du yn Lys Kernow Truru Pella kedhlow dhe sywya

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 12

Pedrek Geryow

Yrsquon pedrek geryow dhe-woeles y fydh kevys yn Kernewek henwyn 20 verb a yllir

aga havoes war folennow 42-3 lsquoKynsa Mil Er Kernewekrsquo dyllys gans Kesva an Taves

Kernewek An geryow sowsnek yw diskwedhys yn-dann an pedrek rag gweres

A G R O K L O P T I K T

P A L A S E N J U P L R

E G A B R K O S K A I E

D O M W O L G H I V N G

R S M K N A W W Y I G H

E L A O E M R Y T F R I

V O S E D B I T E N N A

A W S D H R A H W G E M

N E I H A A S A L U V B

A S K A N A K O E L A O

S H E R D H Y A L A G R

W M I N H W E R T H I N

An henwyn Sowsnek yw

blow cut jump sing

chop dig listen sleep

climb do pull smile

crawl drink push throw

cry fall sew wash

Rag pella gweres y hyllir mires yrsquon Gerlyver Meur

Gorthybow hwytha nadha klambra pedrevanas oela treghi palas gul eva koedha lamma goslowes tenna herdhya gwrias kana koska minhwerthin tewlel omwolghi

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 13

Krowseryow Mis-Est gans Ray Edwards

Skeusenn a Gernow

a-dreus 3 An mis ma (3)

7 Shyndya (6)

8 An spas a-ughon (6)

9 Toell (3)

10 Bras (4)

11 Metol kyns pelys yn Kernow (4)

12 An pyth a lesk (3)

13 An nos ma (6)

16 Krevhe (6)

20 Ugens heb tri (6)

23 Merwel yn dowr (6)

25 Daffar menestrouthi (war-lergh

lytherennans gerlyver N Williams)

(3)

26 Son hager (4)

28 Dekkweyth deg (4)

29 hellip ha tru (3)

30 Esow (6)

31 Chi (6)

32 Deun alemma dhersquon hellip Rudh

(OM 1622) (3)

war-nans 1 Rekna (6)

2 Heb wow (4)

3 Goeles an vysaj (6)

4 Daffar menestrouthi Keltek (6)

5 Budhynn (4)

6 Keffrys (6)

13 Edhen a gar dowr (3)

14 Neb a veu sawys arsquon Liv (3)

15 Tyller annedhys (3)

17 Davas benow yn Sowsnek (3)

18 Gwayans an mor ow sywya an loer

(3)

19 A-bervedh (3)

21 Mans (6)

22 Edhen yw tokyn kres (6)

23 Ny yll klywes (6)

24 Diyskynnysi (6)

27 Tyller rag dyski (4)

28 Pur wynn (4)

Gorthybow dhersquon krowseryow mis-Est 2005

Kesstrif Holyer an Gov Yowann Parker a waynyas kyns piwas yrsquon klass kernewek Dr Loveday Jenkin Kadoryores an Kowethas a dhegemmeras y destskrif a-dhiworth Bardh Meur Mick Paynter Kannas Bardh Meur Mo Fuller a-dryv dhedha

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 14

Tros an Bys Bras gans Tony Snell

BISMER YrsquoN

BANNOW

Dres lies mis re beu ow kori

an bismer a-dro dhersquon paper

nowodhow News of the World

ha jornalysi gablus a

derghyans-pellgows1 Yrsquon

kynsa seythun a vis-Gortheren

y tardhas derivadow nowydh

hager kuhudhys veu an paper a

dhrehedhes messajys levbost2

an skolores Milly Dowler hag a

veu moldrys yn 2002

Herwydh laghyas an teylu

Dowler dres keskibya3

messajys gesys yn klappkodh

an vowes 13 bloedh hy oes

wosa hy mos dhe goll an

drogoberor a dhileas nebes

messajys wosa bos lenwys kist-

entra4 an klappkodh rag provia

spas dhe vessajys nowydh An

gweythres ma a benndagas

hwithroryon hag a ros govenek

euver dhe deylu an vowes

An kreslu a dhiskwedhas

manylyon arsquon terghyans-

pellgows yn notyansow hag a

veu sesys a-dhia neb unn

hwithrer priva Glenn Mulcaire

hag a veu gorrys yn prison yn

2007 awos terghyans-pellgows

a-barth News of the World

Yma dustuni a lies fethesik5

arall a dhrogober ha re beu

kostennys yrsquon keth maner hag

yrsquoga mysk parens an

skoloresow Holly Wells ha 1 terghyans-pellgows phone-hacking

2 levbost voice mail

3 keskibya to intercept

4 kist-entra entry box inbox

5 fethesik -igyon victim

Jessica Chapman 10 bloedh

aga diw hag a veu moldrys yn

2002

PENNOW RE ROLYAS

Mar vras dell o an sorr awos

an diskudhansow ma

gorholedhow efan re sywyas

orth Rebekah Brooks penn-

weythresores arsquon vregh

Bretennek a NewsCorp rag

omdhisoedha Hi o

pennskrifores a News of the

World ynter 2000 ha 2003 Hag

yndellma re hwarva ha wosa hi

dhe omdhisoedha an 17ves a

vis-Gortheren hi a veu

dalghennys yn soedhva kreslu

yn Loundres yn-dann wogrys a

vrasa rag keskibya levbostow

hag a vos kevrennek yn

talasow direyth dhersquon kreslu

Kovhes yw Rebekah Brooks

kyns oll rag hy haskyrgh

erbynn pedofilogyon Dell

skrifas George Eaton yn New

Statesman yrsquon prys pan esa an

News of the World owth ynnia

lsquoLagha Sarahrsquo (Sarahrsquos Law)

yth esa an paper ow terghyans-

pellgows yn klappkodh neb unn

skolores kellys Hemm yw

lsquofayntys dres kryjyansrsquo yn

medh Eaton Yrsquon The

Independent y skrifas Matthew

Norman lsquoRe bo genen govenek

may hwrello kasadewder

poblek a-dro dhersquon mater ma

terri wortiwedh tagva6 Rupert

Murdoch orth Bretenrsquo

Ugh-soedhogyon an kreslu re

beu kablys drefenn i dhe

6 tagva strangulation stranglehold

gammwonis yrsquoga hynsa

hwithrans yn terghyans-

pellgows hag i dhe skonya

hwithrans nowydh yn mis

Gortheren 2009 pan veu

diskudhys dustuni pella

Wortiwedh yn mis-Genver

hevlyna akordys veu igeri

hwithrans nowydh pymp

blydhen wosa kavoes an

notyansow kuhudhus a Glenn

Mulcaire

Dyrsquo Sul an 17ves a vis-

Gortheren yth omdhisoedhas

Sir Paul Stephenson an ughella

pennsoedhek yrsquon kreslu

Bretennek ha Negesydh an

Kreslu Metropolitan sywys

hware gans John Yates Is-

negesydh

MOGUL AN MEDIA

HArsquoN PAPER

MEURGERYS

An 19ves a vis-Gortheren

Rupert Murdoch kaderyer ha

pennweythresek a News

Corporation a veu apposys

gans an kessedhek dewisys a-

barth gonisogeth media ha

sport Ev harsquoy vab James a

worthybis lies govynn a-dhia an

eseli senedh a-dro dhe

derghyans-pellgows gwrys gans

an paper News of the World

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 8

lsquoOttomma kemmer an arghansrsquo a grias Robin

lsquoYn surredi mar mynnydh jyrsquo a leveris Tamsin ow korra an mona yn hy foket Hi a levas skrij annorel lsquoHenn yw sinell dhrsquoow spyrys nag eus edhomm dhymm arsquoy ober moy an nos marsquo

rann 2 dhe holya

AAnn TTaass--BBeessyyddhh ndashndash ppoo nnyynnss yyww MMaarrlloonn BBrraannddoo

ggaannss JJeennnniiffeerr CCaappppeerr

Po lsquoNyns yw Marlon Brandorsquo

Nyns yw Marlon Brando yn tevri mes gour an vamm-vesydh neb a wrug an golghes (An Gannas mis-Genver ha mis-Ebrel 2011) Bert Dingle y hanow

Awenek o ev yn honan ynwedh Pan yrsquon aswonnyn yth o seulabrys omdennys ha kevys o yn fenowgh yn skiber a-dryv an chi (y ji hwel) gwiskys yn apron gwynn ow playnya ow mortholya ow payntya Yth esa blas da a brenn yrsquon skiber ndash nammna allav y vlasa ha my ow skrifa Ev a wrug moesow skavellow hag ass en vy lowen avel ro Nadelik pan en vy yowynk bord rag gwari lsquosolitairersquo

Kyns ev dhe omdenna yth o dyskador Alumnus o ev a Gollji Sen Luk yn Karesk ha pur orgelous o an kollji yn arbennik pan waynyas an para peldroes Worrsquotiwedh yth o ev penndyskador an skol Bosvigo yn Truru Dyskador da ha meurgerys o dell dybav Diwettha pan redya ev lyver po diworth lyverva po lyverji yth esa pluvenn yn y dhiwleuv rag ewnhe an kammskrifow yn lytherennans po gramasek lsquoUnnweyth dyskador pup-prys dyskadorrsquo dell hevel

Mes nyns o y vywnans lsquooll oberrsquo Ev a wari peldroes rag Kernow hag ev a dhallathas an kesstrif peldroes rag skolyow kernewek Nyrsquon gwelis ow kwari peldroes ow honan mes

treweythyow gorthugherweyth yrsquon hav yth eth ow thas ha my dhe lsquoGorn Howlyekrsquo ryb an avon Fal ogas dhe Valpas rag gweles gwari polo-dowr Ow thas-besydh o gwarier da dell dybav harsquon gwariow o pur yntanus

Yth esa dhersquon dhewbries dew vab ndash Lionel ha Yowann An eyl a oberi rag lsquoHolmansrsquo yn Kardydh Ev a gara yskynna menydhyow gans y wreg Elizabeth yn dyrsquogoelyow Y gila a holya ensampel y das ha dos ha bos dyskador Worrsquotiwedh yth o ev penndyskador an skol trevow Pons an Woedh Yrsquon gwettha prys ev a verwis a-dhesempis yrsquon vlydhen 1972 Mes an wedhwes Betty a driga yn ogas lies blydhen diwettha Hi o meur aswonnys yrsquon ranndir dell brederav Hi a verwis yn Truru mis-Du 2010 Martesen ty redyer arsquos aswonni dha honan

Nyns esa fleghes dhe Lionel hag Elizabeth na dhe Yowann ha Betty ytho hemm yw an diwettha hwedhel yrsquoga hever

AAnn TTeeyyrr GGwwrraagghh

AA SSeennaarr ggaannss JJoowwaannnn RRiicchhaarrddss

Ottomma an nessa a hwegh hwedhel berr yn kever teyr gwragh trigys yn Pluw Senar an hwedhlow a veu kynsa dyllys yn An Gannas 1996

2 - Podin a assay arta

Martesen hwi oll a borth kov a Bodin an wragh yowynk harsquoy hwerydh Bros ha Loesni Ha martesen hwi a borth kov ynwedh arsquoy meth vras pan assayas hi nija dres an aswa yn Penn Senar

Wosa henna yth o Bros hwath moy sur bos res porres dyski dhedhi bos gwragh skentel Ha nyns esa travyth kepar ha praktis dhe wul henna dell dybi hi Rakhenna Bros a ombrederis an dra rag kavoes tybyans da ha worrsquotiwedh hi a erviras war dowl drog lowr Hi a omgusulyas hy thowl gans Loesni

Loesni a benn-droppyas yn hwann

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 9

lsquoMartesenrsquo yn-medh hi lsquoTowl da yw yn hwir a hwoer mes yma doubt dhymm yn kever Podin Ty a woer fatell yw hirsquo

lsquoMes ny yll hi mos kammrsquo a grias Bros lsquoSempel yw an towl ha sempel dhrsquoy wul a nyns ywrsquo

lsquoHa sempel yw Podin ynwedhrsquo a leveris Loesni yn loes

Lemmyn ow redyoryon mar kerdhowgh diworth Senar troha Penn Senar hwi a gyv magor krowji a-dhyghowbarth ogas dhe Garn Kobba Yrsquon dydhyow ma yth yw an magor ogas kudhys yn reden hir mes yn termyn an gwraghes an krowji o annedh dhe dhen ha benyn o boghosek dres eghenn

Yth esa dhersquon kopel na bargen-tir a-dro dhersquon krowji hag ena i a assayas tevi megyans lowr dhersquon dhew anedha kyn fe henna mar gales Hag a-gynsow an den re wrussa pystiga y geyn ha nyns o es dhodho palas an dor

lsquoDrog yw genev Mariarsquo a leveris ev dhrsquoy wreg unn jydh lsquomes yth esov ow tos ha bos re goth dhe balas lemmyn ha drog yw ow heyn ma na allav vy plegya byth moy Ny wonn fatell allav tevi losow dhyn ni rag bos an dor spenys ha heb bywnansrsquo

Ytho Bros re welsa an krowji an bargen-tir harsquon kopel boghosek Maria ha Hykka Ha minhwarth a omlesas war hy enep lsquoLemmynrsquo yn-medh hi dhrsquoy honan lsquotybyans da via dhe dhiswul aga bargen-tir yn tien ma na yllons i kavoes boes vyth dhe dhybri Yn sur Podin a yll gul henna heb kammgemmeryansrsquo

Ytho Bros eth dhe leverel an towl dhe Loesni hag ena an dhiw wragh eth dhe weles Podin lsquoTy a wel Podinrsquo yn-medh Bros lsquony vydh hemma kales Mes porth kov dha vos gwragh ha res porres yw dhe wraghes gul drog dhe dusrsquo

Hi a ombrederis pols byghan martesen y fia tybyans da dhe vedhelhe an dra rag hy hwoer vyghan bludh hy holonn lsquoNyns yw res dhis ladha pobel na travyth arsquon par na mar ny vynnydhrsquo yn-medh hi kosel lsquoTravyth mes wel disevel po distempra pobel Ty a wel nyns yw henna mar euthykrsquo

lsquoWel martesenrsquo yn-medh Podin lsquoDa lowr Broes pandrrsquoa vynnydh my dhe wulrsquo

lsquoYrsquon krowji enarsquo yn-medh Bros lsquoyma ow triyga den ha benyn neb a ammetha an tir a-dro Mar mynnydh diskwedhes dha vos gwragh wir res yw dhis gorra atal plosethes war aga thir Mes porth kov ny vydh boghes a blosethes da lowr res vydh dhis gorra pilyow a atal oll a-drorsquo

Nebes prederus o Podin a henna mes Bros re wrussa an dra heveli mar es ha herwydh reson ma na ylli hi denagha lsquoMy arsquon gwrarsquo yn-medh hi

Mes py par atal Py par plosethes Podin a brederis termyn hir Ny vynna hi an plosethes dhe vos re blos - drog via henna dhersquon bobel yrsquon krowji Mes res vydh dhersquon atal bos plos lowr poken Bros ha Loesni a via displesys

Ena hi a brederis yn kever atal gwiw ha hi a dhallathas arsquoga huntell skaffa gylli Dres an nos dhien Podin a oberas ow nija yn-rag ha war-dhelergh ynter an krowji harsquon treth harsquon bargen-tiryow a Senar

Worrsquotiwedh kowlwrys veu hy ober ha skwith o hi heb dhout Esa pilyow a gerrek ha graghellow a leys ha kals a hwynn oll a-dro war an tir Nag esa

Pan dhifunas an den harsquon venyn a-varr vyttin pes da dres eghenn ens i lsquoAss yw kuv agan kentrevogyonrsquo a grias Hykka lsquoGwel Maria Spenys ha heb bywnans o agan dor ha ny yllyn vy gul travyth yn y gever Mes lemmyn

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 10

yma busel vergh war an tir ha goemmon ynwedh Lemmyn my a yll tevi losow bras ha da artarsquo

Mes nyns o Bros ha Loesni pes da lsquoTy wokki Podinrsquo yn-medhons i lsquoYma atal hag atal ha ty re dhevnydhyas an sort kamm heb dhoutrsquo

Mes dell heveli dhe Bodin an sywyans o pur dha ha hi a viras orth delit an kopel koth gans plesour

tressa rann yrsquon

mis a dheu

KKoowweetthhaass aann YYeetthh KKeerrnneewweekk

PPeennnnsseeyytthhuunn 22001122

An Bennseythun Gernewek 2012

a vydh synsys arta dhersquon Ostel

Sandy Lodge Tewynn Pleustri

yntra dyrsquoGwener an 11ves a-vis Me

ha dyrsquoSul an 13ves a vis-Me

Pella kedhlow a vydh dyllys gans

Kowethas an Yeth Kernewek yrsquon

termyn a dheu

HHoollyyeerr aann GGoovv

An waynyoryon yn kesstrifow Holyer an

Gov rag dyllansow yn Kernow a dhegemmeras aga thestskrifow dhersquon Lyverji Waterstones Truru dhersquon 14ves a vis-Gortheren Yrsquon peswar klass 72 lyver nowydh a veu hwithrys

gwaynyoryon an kesstrifow Holyer an Gov

Yowann Parker a waynyas kyns piwas yrsquon

yeth kernewek rag y lyver lsquoKeskowsow Istorek ha Keskowsowrsquo dyllys gans Kowethas an Yeth Kernewek Loveday Jenkin eth yn y le dhe dhegemmeres an piwas An Kowethas a veu komendys ynwedh arsquon dyllans lsquoHenwhedhlowrsquo gans Steve Colgan

Wosa pymthek blydhen Ann Trevenen Jenkin a omdennas arsquon kessedhek

Ann Jenkin a dhegemmer bleujennow a-

dhiworth Terry Knight ha Mick Paynter

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 11

NNaawwbbeeddrreekk

A yllrsquota dismygi an ger a naw lytherenn Py lies ger a moy es 3 lytherenn a yllrsquota kavoes res yw dhis devnydhya pub lytherenn unnweyth yn pub ger ha res yw dhis devnydhya an lytherenn yn kres an pedrek yn pub ger

L M K

E L A

A O P

Gorthyp mis-Gortheren hevelenep

KKeessvvaa aann TTaavveess KKeerrnneewweekk AAppppoossyyaannssooww 22001122

Sywyansow an apposyansow a vydh dyllys yn An Gannas mis Gwynngala

Ottomma Govynn Onan yrsquon apposyans arsquon tressa gradh 2012 Res o dhersquon ombroforyon treylya an lavarow skrifys yn Sowsnek 5 lavar 15 merk

Dhe dhalleth an vlydhen ma an

governans a ynkressyas an Doll

Dalvosogeth Keworrys up to twenty

percent Gans henna kost menoyl a

dheuth ha bos neb pound140 an liter It

will be difficult rag teyluyow yrsquon pow

a-dro where there is boghes karyans

poblek ha kyttrinyow treweythus

Leverys yw that there will be higher

costs dhe bub teylu a seyth peuns po

a-dro dhersquon keth termyn may fydh

troghow yn gobrow ha gonisyow a lies

eghenn Lucky us living here in

Cornwall

Yrsquon Govynn Tri res o goslowes orth an lavarow ma ha treylya 5 govynn a-dhiworth an Sowsnek ha ri gorthybow yn Kernewek 25 merk

Nans yw nebes dydhyow Jori a

bellgewsis orth y gares Ev a leveris

dhedhi lsquoHou Anna fatla genes Soweth

ny allav dos dhersquoth weles haneth Ow

mamm a goedhas yrsquon stret wosa

slynkya war an kons rewys Yndella res

vydh dhymm mos dhrsquoy gweles dhersquon

klavji hanethrsquo

lsquoOgh trist ov vy ow klywes an

nowodhow drog na Martesen my a

allsa metya genes enarsquo

lsquoTybyans splannrsquo a worthybis Jori lsquoA-

wosa y hyllyn ni mos dhe gerdhes ryb

an avonrsquo

lsquoHenna a vydh da genev yn sur mes ny

vynnav bos diwedhes drefenn bos res

dhymm lywya dhe Loundres a-vorow

rag ow oberrsquo

An apposyansow oll harsquon grothybow a vydh

dyllys yn gwiasva an Gesva yrsquon termyn a dheu

KKoolloovveenn BBeerrssoonneell

Conor Martyn Sandercock a veu genys yn Kargront dhe Alan ha Sue dhersquon 23ens vis-Metheven

RRaagg DDyysskkaaddoorryyoonn

An nessa Dydh rag Dyskadoryon a vydh synsys dhersquon 5es a vis-Du yn Lys Kernow Truru Pella kedhlow dhe sywya

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 12

Pedrek Geryow

Yrsquon pedrek geryow dhe-woeles y fydh kevys yn Kernewek henwyn 20 verb a yllir

aga havoes war folennow 42-3 lsquoKynsa Mil Er Kernewekrsquo dyllys gans Kesva an Taves

Kernewek An geryow sowsnek yw diskwedhys yn-dann an pedrek rag gweres

A G R O K L O P T I K T

P A L A S E N J U P L R

E G A B R K O S K A I E

D O M W O L G H I V N G

R S M K N A W W Y I G H

E L A O E M R Y T F R I

V O S E D B I T E N N A

A W S D H R A H W G E M

N E I H A A S A L U V B

A S K A N A K O E L A O

S H E R D H Y A L A G R

W M I N H W E R T H I N

An henwyn Sowsnek yw

blow cut jump sing

chop dig listen sleep

climb do pull smile

crawl drink push throw

cry fall sew wash

Rag pella gweres y hyllir mires yrsquon Gerlyver Meur

Gorthybow hwytha nadha klambra pedrevanas oela treghi palas gul eva koedha lamma goslowes tenna herdhya gwrias kana koska minhwerthin tewlel omwolghi

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 13

Krowseryow Mis-Est gans Ray Edwards

Skeusenn a Gernow

a-dreus 3 An mis ma (3)

7 Shyndya (6)

8 An spas a-ughon (6)

9 Toell (3)

10 Bras (4)

11 Metol kyns pelys yn Kernow (4)

12 An pyth a lesk (3)

13 An nos ma (6)

16 Krevhe (6)

20 Ugens heb tri (6)

23 Merwel yn dowr (6)

25 Daffar menestrouthi (war-lergh

lytherennans gerlyver N Williams)

(3)

26 Son hager (4)

28 Dekkweyth deg (4)

29 hellip ha tru (3)

30 Esow (6)

31 Chi (6)

32 Deun alemma dhersquon hellip Rudh

(OM 1622) (3)

war-nans 1 Rekna (6)

2 Heb wow (4)

3 Goeles an vysaj (6)

4 Daffar menestrouthi Keltek (6)

5 Budhynn (4)

6 Keffrys (6)

13 Edhen a gar dowr (3)

14 Neb a veu sawys arsquon Liv (3)

15 Tyller annedhys (3)

17 Davas benow yn Sowsnek (3)

18 Gwayans an mor ow sywya an loer

(3)

19 A-bervedh (3)

21 Mans (6)

22 Edhen yw tokyn kres (6)

23 Ny yll klywes (6)

24 Diyskynnysi (6)

27 Tyller rag dyski (4)

28 Pur wynn (4)

Gorthybow dhersquon krowseryow mis-Est 2005

Kesstrif Holyer an Gov Yowann Parker a waynyas kyns piwas yrsquon klass kernewek Dr Loveday Jenkin Kadoryores an Kowethas a dhegemmeras y destskrif a-dhiworth Bardh Meur Mick Paynter Kannas Bardh Meur Mo Fuller a-dryv dhedha

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 14

Tros an Bys Bras gans Tony Snell

BISMER YrsquoN

BANNOW

Dres lies mis re beu ow kori

an bismer a-dro dhersquon paper

nowodhow News of the World

ha jornalysi gablus a

derghyans-pellgows1 Yrsquon

kynsa seythun a vis-Gortheren

y tardhas derivadow nowydh

hager kuhudhys veu an paper a

dhrehedhes messajys levbost2

an skolores Milly Dowler hag a

veu moldrys yn 2002

Herwydh laghyas an teylu

Dowler dres keskibya3

messajys gesys yn klappkodh

an vowes 13 bloedh hy oes

wosa hy mos dhe goll an

drogoberor a dhileas nebes

messajys wosa bos lenwys kist-

entra4 an klappkodh rag provia

spas dhe vessajys nowydh An

gweythres ma a benndagas

hwithroryon hag a ros govenek

euver dhe deylu an vowes

An kreslu a dhiskwedhas

manylyon arsquon terghyans-

pellgows yn notyansow hag a

veu sesys a-dhia neb unn

hwithrer priva Glenn Mulcaire

hag a veu gorrys yn prison yn

2007 awos terghyans-pellgows

a-barth News of the World

Yma dustuni a lies fethesik5

arall a dhrogober ha re beu

kostennys yrsquon keth maner hag

yrsquoga mysk parens an

skoloresow Holly Wells ha 1 terghyans-pellgows phone-hacking

2 levbost voice mail

3 keskibya to intercept

4 kist-entra entry box inbox

5 fethesik -igyon victim

Jessica Chapman 10 bloedh

aga diw hag a veu moldrys yn

2002

PENNOW RE ROLYAS

Mar vras dell o an sorr awos

an diskudhansow ma

gorholedhow efan re sywyas

orth Rebekah Brooks penn-

weythresores arsquon vregh

Bretennek a NewsCorp rag

omdhisoedha Hi o

pennskrifores a News of the

World ynter 2000 ha 2003 Hag

yndellma re hwarva ha wosa hi

dhe omdhisoedha an 17ves a

vis-Gortheren hi a veu

dalghennys yn soedhva kreslu

yn Loundres yn-dann wogrys a

vrasa rag keskibya levbostow

hag a vos kevrennek yn

talasow direyth dhersquon kreslu

Kovhes yw Rebekah Brooks

kyns oll rag hy haskyrgh

erbynn pedofilogyon Dell

skrifas George Eaton yn New

Statesman yrsquon prys pan esa an

News of the World owth ynnia

lsquoLagha Sarahrsquo (Sarahrsquos Law)

yth esa an paper ow terghyans-

pellgows yn klappkodh neb unn

skolores kellys Hemm yw

lsquofayntys dres kryjyansrsquo yn

medh Eaton Yrsquon The

Independent y skrifas Matthew

Norman lsquoRe bo genen govenek

may hwrello kasadewder

poblek a-dro dhersquon mater ma

terri wortiwedh tagva6 Rupert

Murdoch orth Bretenrsquo

Ugh-soedhogyon an kreslu re

beu kablys drefenn i dhe

6 tagva strangulation stranglehold

gammwonis yrsquoga hynsa

hwithrans yn terghyans-

pellgows hag i dhe skonya

hwithrans nowydh yn mis

Gortheren 2009 pan veu

diskudhys dustuni pella

Wortiwedh yn mis-Genver

hevlyna akordys veu igeri

hwithrans nowydh pymp

blydhen wosa kavoes an

notyansow kuhudhus a Glenn

Mulcaire

Dyrsquo Sul an 17ves a vis-

Gortheren yth omdhisoedhas

Sir Paul Stephenson an ughella

pennsoedhek yrsquon kreslu

Bretennek ha Negesydh an

Kreslu Metropolitan sywys

hware gans John Yates Is-

negesydh

MOGUL AN MEDIA

HArsquoN PAPER

MEURGERYS

An 19ves a vis-Gortheren

Rupert Murdoch kaderyer ha

pennweythresek a News

Corporation a veu apposys

gans an kessedhek dewisys a-

barth gonisogeth media ha

sport Ev harsquoy vab James a

worthybis lies govynn a-dhia an

eseli senedh a-dro dhe

derghyans-pellgows gwrys gans

an paper News of the World

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 9

lsquoMartesenrsquo yn-medh hi lsquoTowl da yw yn hwir a hwoer mes yma doubt dhymm yn kever Podin Ty a woer fatell yw hirsquo

lsquoMes ny yll hi mos kammrsquo a grias Bros lsquoSempel yw an towl ha sempel dhrsquoy wul a nyns ywrsquo

lsquoHa sempel yw Podin ynwedhrsquo a leveris Loesni yn loes

Lemmyn ow redyoryon mar kerdhowgh diworth Senar troha Penn Senar hwi a gyv magor krowji a-dhyghowbarth ogas dhe Garn Kobba Yrsquon dydhyow ma yth yw an magor ogas kudhys yn reden hir mes yn termyn an gwraghes an krowji o annedh dhe dhen ha benyn o boghosek dres eghenn

Yth esa dhersquon kopel na bargen-tir a-dro dhersquon krowji hag ena i a assayas tevi megyans lowr dhersquon dhew anedha kyn fe henna mar gales Hag a-gynsow an den re wrussa pystiga y geyn ha nyns o es dhodho palas an dor

lsquoDrog yw genev Mariarsquo a leveris ev dhrsquoy wreg unn jydh lsquomes yth esov ow tos ha bos re goth dhe balas lemmyn ha drog yw ow heyn ma na allav vy plegya byth moy Ny wonn fatell allav tevi losow dhyn ni rag bos an dor spenys ha heb bywnansrsquo

Ytho Bros re welsa an krowji an bargen-tir harsquon kopel boghosek Maria ha Hykka Ha minhwarth a omlesas war hy enep lsquoLemmynrsquo yn-medh hi dhrsquoy honan lsquotybyans da via dhe dhiswul aga bargen-tir yn tien ma na yllons i kavoes boes vyth dhe dhybri Yn sur Podin a yll gul henna heb kammgemmeryansrsquo

Ytho Bros eth dhe leverel an towl dhe Loesni hag ena an dhiw wragh eth dhe weles Podin lsquoTy a wel Podinrsquo yn-medh Bros lsquony vydh hemma kales Mes porth kov dha vos gwragh ha res porres yw dhe wraghes gul drog dhe dusrsquo

Hi a ombrederis pols byghan martesen y fia tybyans da dhe vedhelhe an dra rag hy hwoer vyghan bludh hy holonn lsquoNyns yw res dhis ladha pobel na travyth arsquon par na mar ny vynnydhrsquo yn-medh hi kosel lsquoTravyth mes wel disevel po distempra pobel Ty a wel nyns yw henna mar euthykrsquo

lsquoWel martesenrsquo yn-medh Podin lsquoDa lowr Broes pandrrsquoa vynnydh my dhe wulrsquo

lsquoYrsquon krowji enarsquo yn-medh Bros lsquoyma ow triyga den ha benyn neb a ammetha an tir a-dro Mar mynnydh diskwedhes dha vos gwragh wir res yw dhis gorra atal plosethes war aga thir Mes porth kov ny vydh boghes a blosethes da lowr res vydh dhis gorra pilyow a atal oll a-drorsquo

Nebes prederus o Podin a henna mes Bros re wrussa an dra heveli mar es ha herwydh reson ma na ylli hi denagha lsquoMy arsquon gwrarsquo yn-medh hi

Mes py par atal Py par plosethes Podin a brederis termyn hir Ny vynna hi an plosethes dhe vos re blos - drog via henna dhersquon bobel yrsquon krowji Mes res vydh dhersquon atal bos plos lowr poken Bros ha Loesni a via displesys

Ena hi a brederis yn kever atal gwiw ha hi a dhallathas arsquoga huntell skaffa gylli Dres an nos dhien Podin a oberas ow nija yn-rag ha war-dhelergh ynter an krowji harsquon treth harsquon bargen-tiryow a Senar

Worrsquotiwedh kowlwrys veu hy ober ha skwith o hi heb dhout Esa pilyow a gerrek ha graghellow a leys ha kals a hwynn oll a-dro war an tir Nag esa

Pan dhifunas an den harsquon venyn a-varr vyttin pes da dres eghenn ens i lsquoAss yw kuv agan kentrevogyonrsquo a grias Hykka lsquoGwel Maria Spenys ha heb bywnans o agan dor ha ny yllyn vy gul travyth yn y gever Mes lemmyn

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 10

yma busel vergh war an tir ha goemmon ynwedh Lemmyn my a yll tevi losow bras ha da artarsquo

Mes nyns o Bros ha Loesni pes da lsquoTy wokki Podinrsquo yn-medhons i lsquoYma atal hag atal ha ty re dhevnydhyas an sort kamm heb dhoutrsquo

Mes dell heveli dhe Bodin an sywyans o pur dha ha hi a viras orth delit an kopel koth gans plesour

tressa rann yrsquon

mis a dheu

KKoowweetthhaass aann YYeetthh KKeerrnneewweekk

PPeennnnsseeyytthhuunn 22001122

An Bennseythun Gernewek 2012

a vydh synsys arta dhersquon Ostel

Sandy Lodge Tewynn Pleustri

yntra dyrsquoGwener an 11ves a-vis Me

ha dyrsquoSul an 13ves a vis-Me

Pella kedhlow a vydh dyllys gans

Kowethas an Yeth Kernewek yrsquon

termyn a dheu

HHoollyyeerr aann GGoovv

An waynyoryon yn kesstrifow Holyer an

Gov rag dyllansow yn Kernow a dhegemmeras aga thestskrifow dhersquon Lyverji Waterstones Truru dhersquon 14ves a vis-Gortheren Yrsquon peswar klass 72 lyver nowydh a veu hwithrys

gwaynyoryon an kesstrifow Holyer an Gov

Yowann Parker a waynyas kyns piwas yrsquon

yeth kernewek rag y lyver lsquoKeskowsow Istorek ha Keskowsowrsquo dyllys gans Kowethas an Yeth Kernewek Loveday Jenkin eth yn y le dhe dhegemmeres an piwas An Kowethas a veu komendys ynwedh arsquon dyllans lsquoHenwhedhlowrsquo gans Steve Colgan

Wosa pymthek blydhen Ann Trevenen Jenkin a omdennas arsquon kessedhek

Ann Jenkin a dhegemmer bleujennow a-

dhiworth Terry Knight ha Mick Paynter

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 11

NNaawwbbeeddrreekk

A yllrsquota dismygi an ger a naw lytherenn Py lies ger a moy es 3 lytherenn a yllrsquota kavoes res yw dhis devnydhya pub lytherenn unnweyth yn pub ger ha res yw dhis devnydhya an lytherenn yn kres an pedrek yn pub ger

L M K

E L A

A O P

Gorthyp mis-Gortheren hevelenep

KKeessvvaa aann TTaavveess KKeerrnneewweekk AAppppoossyyaannssooww 22001122

Sywyansow an apposyansow a vydh dyllys yn An Gannas mis Gwynngala

Ottomma Govynn Onan yrsquon apposyans arsquon tressa gradh 2012 Res o dhersquon ombroforyon treylya an lavarow skrifys yn Sowsnek 5 lavar 15 merk

Dhe dhalleth an vlydhen ma an

governans a ynkressyas an Doll

Dalvosogeth Keworrys up to twenty

percent Gans henna kost menoyl a

dheuth ha bos neb pound140 an liter It

will be difficult rag teyluyow yrsquon pow

a-dro where there is boghes karyans

poblek ha kyttrinyow treweythus

Leverys yw that there will be higher

costs dhe bub teylu a seyth peuns po

a-dro dhersquon keth termyn may fydh

troghow yn gobrow ha gonisyow a lies

eghenn Lucky us living here in

Cornwall

Yrsquon Govynn Tri res o goslowes orth an lavarow ma ha treylya 5 govynn a-dhiworth an Sowsnek ha ri gorthybow yn Kernewek 25 merk

Nans yw nebes dydhyow Jori a

bellgewsis orth y gares Ev a leveris

dhedhi lsquoHou Anna fatla genes Soweth

ny allav dos dhersquoth weles haneth Ow

mamm a goedhas yrsquon stret wosa

slynkya war an kons rewys Yndella res

vydh dhymm mos dhrsquoy gweles dhersquon

klavji hanethrsquo

lsquoOgh trist ov vy ow klywes an

nowodhow drog na Martesen my a

allsa metya genes enarsquo

lsquoTybyans splannrsquo a worthybis Jori lsquoA-

wosa y hyllyn ni mos dhe gerdhes ryb

an avonrsquo

lsquoHenna a vydh da genev yn sur mes ny

vynnav bos diwedhes drefenn bos res

dhymm lywya dhe Loundres a-vorow

rag ow oberrsquo

An apposyansow oll harsquon grothybow a vydh

dyllys yn gwiasva an Gesva yrsquon termyn a dheu

KKoolloovveenn BBeerrssoonneell

Conor Martyn Sandercock a veu genys yn Kargront dhe Alan ha Sue dhersquon 23ens vis-Metheven

RRaagg DDyysskkaaddoorryyoonn

An nessa Dydh rag Dyskadoryon a vydh synsys dhersquon 5es a vis-Du yn Lys Kernow Truru Pella kedhlow dhe sywya

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 12

Pedrek Geryow

Yrsquon pedrek geryow dhe-woeles y fydh kevys yn Kernewek henwyn 20 verb a yllir

aga havoes war folennow 42-3 lsquoKynsa Mil Er Kernewekrsquo dyllys gans Kesva an Taves

Kernewek An geryow sowsnek yw diskwedhys yn-dann an pedrek rag gweres

A G R O K L O P T I K T

P A L A S E N J U P L R

E G A B R K O S K A I E

D O M W O L G H I V N G

R S M K N A W W Y I G H

E L A O E M R Y T F R I

V O S E D B I T E N N A

A W S D H R A H W G E M

N E I H A A S A L U V B

A S K A N A K O E L A O

S H E R D H Y A L A G R

W M I N H W E R T H I N

An henwyn Sowsnek yw

blow cut jump sing

chop dig listen sleep

climb do pull smile

crawl drink push throw

cry fall sew wash

Rag pella gweres y hyllir mires yrsquon Gerlyver Meur

Gorthybow hwytha nadha klambra pedrevanas oela treghi palas gul eva koedha lamma goslowes tenna herdhya gwrias kana koska minhwerthin tewlel omwolghi

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 13

Krowseryow Mis-Est gans Ray Edwards

Skeusenn a Gernow

a-dreus 3 An mis ma (3)

7 Shyndya (6)

8 An spas a-ughon (6)

9 Toell (3)

10 Bras (4)

11 Metol kyns pelys yn Kernow (4)

12 An pyth a lesk (3)

13 An nos ma (6)

16 Krevhe (6)

20 Ugens heb tri (6)

23 Merwel yn dowr (6)

25 Daffar menestrouthi (war-lergh

lytherennans gerlyver N Williams)

(3)

26 Son hager (4)

28 Dekkweyth deg (4)

29 hellip ha tru (3)

30 Esow (6)

31 Chi (6)

32 Deun alemma dhersquon hellip Rudh

(OM 1622) (3)

war-nans 1 Rekna (6)

2 Heb wow (4)

3 Goeles an vysaj (6)

4 Daffar menestrouthi Keltek (6)

5 Budhynn (4)

6 Keffrys (6)

13 Edhen a gar dowr (3)

14 Neb a veu sawys arsquon Liv (3)

15 Tyller annedhys (3)

17 Davas benow yn Sowsnek (3)

18 Gwayans an mor ow sywya an loer

(3)

19 A-bervedh (3)

21 Mans (6)

22 Edhen yw tokyn kres (6)

23 Ny yll klywes (6)

24 Diyskynnysi (6)

27 Tyller rag dyski (4)

28 Pur wynn (4)

Gorthybow dhersquon krowseryow mis-Est 2005

Kesstrif Holyer an Gov Yowann Parker a waynyas kyns piwas yrsquon klass kernewek Dr Loveday Jenkin Kadoryores an Kowethas a dhegemmeras y destskrif a-dhiworth Bardh Meur Mick Paynter Kannas Bardh Meur Mo Fuller a-dryv dhedha

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 14

Tros an Bys Bras gans Tony Snell

BISMER YrsquoN

BANNOW

Dres lies mis re beu ow kori

an bismer a-dro dhersquon paper

nowodhow News of the World

ha jornalysi gablus a

derghyans-pellgows1 Yrsquon

kynsa seythun a vis-Gortheren

y tardhas derivadow nowydh

hager kuhudhys veu an paper a

dhrehedhes messajys levbost2

an skolores Milly Dowler hag a

veu moldrys yn 2002

Herwydh laghyas an teylu

Dowler dres keskibya3

messajys gesys yn klappkodh

an vowes 13 bloedh hy oes

wosa hy mos dhe goll an

drogoberor a dhileas nebes

messajys wosa bos lenwys kist-

entra4 an klappkodh rag provia

spas dhe vessajys nowydh An

gweythres ma a benndagas

hwithroryon hag a ros govenek

euver dhe deylu an vowes

An kreslu a dhiskwedhas

manylyon arsquon terghyans-

pellgows yn notyansow hag a

veu sesys a-dhia neb unn

hwithrer priva Glenn Mulcaire

hag a veu gorrys yn prison yn

2007 awos terghyans-pellgows

a-barth News of the World

Yma dustuni a lies fethesik5

arall a dhrogober ha re beu

kostennys yrsquon keth maner hag

yrsquoga mysk parens an

skoloresow Holly Wells ha 1 terghyans-pellgows phone-hacking

2 levbost voice mail

3 keskibya to intercept

4 kist-entra entry box inbox

5 fethesik -igyon victim

Jessica Chapman 10 bloedh

aga diw hag a veu moldrys yn

2002

PENNOW RE ROLYAS

Mar vras dell o an sorr awos

an diskudhansow ma

gorholedhow efan re sywyas

orth Rebekah Brooks penn-

weythresores arsquon vregh

Bretennek a NewsCorp rag

omdhisoedha Hi o

pennskrifores a News of the

World ynter 2000 ha 2003 Hag

yndellma re hwarva ha wosa hi

dhe omdhisoedha an 17ves a

vis-Gortheren hi a veu

dalghennys yn soedhva kreslu

yn Loundres yn-dann wogrys a

vrasa rag keskibya levbostow

hag a vos kevrennek yn

talasow direyth dhersquon kreslu

Kovhes yw Rebekah Brooks

kyns oll rag hy haskyrgh

erbynn pedofilogyon Dell

skrifas George Eaton yn New

Statesman yrsquon prys pan esa an

News of the World owth ynnia

lsquoLagha Sarahrsquo (Sarahrsquos Law)

yth esa an paper ow terghyans-

pellgows yn klappkodh neb unn

skolores kellys Hemm yw

lsquofayntys dres kryjyansrsquo yn

medh Eaton Yrsquon The

Independent y skrifas Matthew

Norman lsquoRe bo genen govenek

may hwrello kasadewder

poblek a-dro dhersquon mater ma

terri wortiwedh tagva6 Rupert

Murdoch orth Bretenrsquo

Ugh-soedhogyon an kreslu re

beu kablys drefenn i dhe

6 tagva strangulation stranglehold

gammwonis yrsquoga hynsa

hwithrans yn terghyans-

pellgows hag i dhe skonya

hwithrans nowydh yn mis

Gortheren 2009 pan veu

diskudhys dustuni pella

Wortiwedh yn mis-Genver

hevlyna akordys veu igeri

hwithrans nowydh pymp

blydhen wosa kavoes an

notyansow kuhudhus a Glenn

Mulcaire

Dyrsquo Sul an 17ves a vis-

Gortheren yth omdhisoedhas

Sir Paul Stephenson an ughella

pennsoedhek yrsquon kreslu

Bretennek ha Negesydh an

Kreslu Metropolitan sywys

hware gans John Yates Is-

negesydh

MOGUL AN MEDIA

HArsquoN PAPER

MEURGERYS

An 19ves a vis-Gortheren

Rupert Murdoch kaderyer ha

pennweythresek a News

Corporation a veu apposys

gans an kessedhek dewisys a-

barth gonisogeth media ha

sport Ev harsquoy vab James a

worthybis lies govynn a-dhia an

eseli senedh a-dro dhe

derghyans-pellgows gwrys gans

an paper News of the World

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 10

yma busel vergh war an tir ha goemmon ynwedh Lemmyn my a yll tevi losow bras ha da artarsquo

Mes nyns o Bros ha Loesni pes da lsquoTy wokki Podinrsquo yn-medhons i lsquoYma atal hag atal ha ty re dhevnydhyas an sort kamm heb dhoutrsquo

Mes dell heveli dhe Bodin an sywyans o pur dha ha hi a viras orth delit an kopel koth gans plesour

tressa rann yrsquon

mis a dheu

KKoowweetthhaass aann YYeetthh KKeerrnneewweekk

PPeennnnsseeyytthhuunn 22001122

An Bennseythun Gernewek 2012

a vydh synsys arta dhersquon Ostel

Sandy Lodge Tewynn Pleustri

yntra dyrsquoGwener an 11ves a-vis Me

ha dyrsquoSul an 13ves a vis-Me

Pella kedhlow a vydh dyllys gans

Kowethas an Yeth Kernewek yrsquon

termyn a dheu

HHoollyyeerr aann GGoovv

An waynyoryon yn kesstrifow Holyer an

Gov rag dyllansow yn Kernow a dhegemmeras aga thestskrifow dhersquon Lyverji Waterstones Truru dhersquon 14ves a vis-Gortheren Yrsquon peswar klass 72 lyver nowydh a veu hwithrys

gwaynyoryon an kesstrifow Holyer an Gov

Yowann Parker a waynyas kyns piwas yrsquon

yeth kernewek rag y lyver lsquoKeskowsow Istorek ha Keskowsowrsquo dyllys gans Kowethas an Yeth Kernewek Loveday Jenkin eth yn y le dhe dhegemmeres an piwas An Kowethas a veu komendys ynwedh arsquon dyllans lsquoHenwhedhlowrsquo gans Steve Colgan

Wosa pymthek blydhen Ann Trevenen Jenkin a omdennas arsquon kessedhek

Ann Jenkin a dhegemmer bleujennow a-

dhiworth Terry Knight ha Mick Paynter

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 11

NNaawwbbeeddrreekk

A yllrsquota dismygi an ger a naw lytherenn Py lies ger a moy es 3 lytherenn a yllrsquota kavoes res yw dhis devnydhya pub lytherenn unnweyth yn pub ger ha res yw dhis devnydhya an lytherenn yn kres an pedrek yn pub ger

L M K

E L A

A O P

Gorthyp mis-Gortheren hevelenep

KKeessvvaa aann TTaavveess KKeerrnneewweekk AAppppoossyyaannssooww 22001122

Sywyansow an apposyansow a vydh dyllys yn An Gannas mis Gwynngala

Ottomma Govynn Onan yrsquon apposyans arsquon tressa gradh 2012 Res o dhersquon ombroforyon treylya an lavarow skrifys yn Sowsnek 5 lavar 15 merk

Dhe dhalleth an vlydhen ma an

governans a ynkressyas an Doll

Dalvosogeth Keworrys up to twenty

percent Gans henna kost menoyl a

dheuth ha bos neb pound140 an liter It

will be difficult rag teyluyow yrsquon pow

a-dro where there is boghes karyans

poblek ha kyttrinyow treweythus

Leverys yw that there will be higher

costs dhe bub teylu a seyth peuns po

a-dro dhersquon keth termyn may fydh

troghow yn gobrow ha gonisyow a lies

eghenn Lucky us living here in

Cornwall

Yrsquon Govynn Tri res o goslowes orth an lavarow ma ha treylya 5 govynn a-dhiworth an Sowsnek ha ri gorthybow yn Kernewek 25 merk

Nans yw nebes dydhyow Jori a

bellgewsis orth y gares Ev a leveris

dhedhi lsquoHou Anna fatla genes Soweth

ny allav dos dhersquoth weles haneth Ow

mamm a goedhas yrsquon stret wosa

slynkya war an kons rewys Yndella res

vydh dhymm mos dhrsquoy gweles dhersquon

klavji hanethrsquo

lsquoOgh trist ov vy ow klywes an

nowodhow drog na Martesen my a

allsa metya genes enarsquo

lsquoTybyans splannrsquo a worthybis Jori lsquoA-

wosa y hyllyn ni mos dhe gerdhes ryb

an avonrsquo

lsquoHenna a vydh da genev yn sur mes ny

vynnav bos diwedhes drefenn bos res

dhymm lywya dhe Loundres a-vorow

rag ow oberrsquo

An apposyansow oll harsquon grothybow a vydh

dyllys yn gwiasva an Gesva yrsquon termyn a dheu

KKoolloovveenn BBeerrssoonneell

Conor Martyn Sandercock a veu genys yn Kargront dhe Alan ha Sue dhersquon 23ens vis-Metheven

RRaagg DDyysskkaaddoorryyoonn

An nessa Dydh rag Dyskadoryon a vydh synsys dhersquon 5es a vis-Du yn Lys Kernow Truru Pella kedhlow dhe sywya

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 12

Pedrek Geryow

Yrsquon pedrek geryow dhe-woeles y fydh kevys yn Kernewek henwyn 20 verb a yllir

aga havoes war folennow 42-3 lsquoKynsa Mil Er Kernewekrsquo dyllys gans Kesva an Taves

Kernewek An geryow sowsnek yw diskwedhys yn-dann an pedrek rag gweres

A G R O K L O P T I K T

P A L A S E N J U P L R

E G A B R K O S K A I E

D O M W O L G H I V N G

R S M K N A W W Y I G H

E L A O E M R Y T F R I

V O S E D B I T E N N A

A W S D H R A H W G E M

N E I H A A S A L U V B

A S K A N A K O E L A O

S H E R D H Y A L A G R

W M I N H W E R T H I N

An henwyn Sowsnek yw

blow cut jump sing

chop dig listen sleep

climb do pull smile

crawl drink push throw

cry fall sew wash

Rag pella gweres y hyllir mires yrsquon Gerlyver Meur

Gorthybow hwytha nadha klambra pedrevanas oela treghi palas gul eva koedha lamma goslowes tenna herdhya gwrias kana koska minhwerthin tewlel omwolghi

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 13

Krowseryow Mis-Est gans Ray Edwards

Skeusenn a Gernow

a-dreus 3 An mis ma (3)

7 Shyndya (6)

8 An spas a-ughon (6)

9 Toell (3)

10 Bras (4)

11 Metol kyns pelys yn Kernow (4)

12 An pyth a lesk (3)

13 An nos ma (6)

16 Krevhe (6)

20 Ugens heb tri (6)

23 Merwel yn dowr (6)

25 Daffar menestrouthi (war-lergh

lytherennans gerlyver N Williams)

(3)

26 Son hager (4)

28 Dekkweyth deg (4)

29 hellip ha tru (3)

30 Esow (6)

31 Chi (6)

32 Deun alemma dhersquon hellip Rudh

(OM 1622) (3)

war-nans 1 Rekna (6)

2 Heb wow (4)

3 Goeles an vysaj (6)

4 Daffar menestrouthi Keltek (6)

5 Budhynn (4)

6 Keffrys (6)

13 Edhen a gar dowr (3)

14 Neb a veu sawys arsquon Liv (3)

15 Tyller annedhys (3)

17 Davas benow yn Sowsnek (3)

18 Gwayans an mor ow sywya an loer

(3)

19 A-bervedh (3)

21 Mans (6)

22 Edhen yw tokyn kres (6)

23 Ny yll klywes (6)

24 Diyskynnysi (6)

27 Tyller rag dyski (4)

28 Pur wynn (4)

Gorthybow dhersquon krowseryow mis-Est 2005

Kesstrif Holyer an Gov Yowann Parker a waynyas kyns piwas yrsquon klass kernewek Dr Loveday Jenkin Kadoryores an Kowethas a dhegemmeras y destskrif a-dhiworth Bardh Meur Mick Paynter Kannas Bardh Meur Mo Fuller a-dryv dhedha

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 14

Tros an Bys Bras gans Tony Snell

BISMER YrsquoN

BANNOW

Dres lies mis re beu ow kori

an bismer a-dro dhersquon paper

nowodhow News of the World

ha jornalysi gablus a

derghyans-pellgows1 Yrsquon

kynsa seythun a vis-Gortheren

y tardhas derivadow nowydh

hager kuhudhys veu an paper a

dhrehedhes messajys levbost2

an skolores Milly Dowler hag a

veu moldrys yn 2002

Herwydh laghyas an teylu

Dowler dres keskibya3

messajys gesys yn klappkodh

an vowes 13 bloedh hy oes

wosa hy mos dhe goll an

drogoberor a dhileas nebes

messajys wosa bos lenwys kist-

entra4 an klappkodh rag provia

spas dhe vessajys nowydh An

gweythres ma a benndagas

hwithroryon hag a ros govenek

euver dhe deylu an vowes

An kreslu a dhiskwedhas

manylyon arsquon terghyans-

pellgows yn notyansow hag a

veu sesys a-dhia neb unn

hwithrer priva Glenn Mulcaire

hag a veu gorrys yn prison yn

2007 awos terghyans-pellgows

a-barth News of the World

Yma dustuni a lies fethesik5

arall a dhrogober ha re beu

kostennys yrsquon keth maner hag

yrsquoga mysk parens an

skoloresow Holly Wells ha 1 terghyans-pellgows phone-hacking

2 levbost voice mail

3 keskibya to intercept

4 kist-entra entry box inbox

5 fethesik -igyon victim

Jessica Chapman 10 bloedh

aga diw hag a veu moldrys yn

2002

PENNOW RE ROLYAS

Mar vras dell o an sorr awos

an diskudhansow ma

gorholedhow efan re sywyas

orth Rebekah Brooks penn-

weythresores arsquon vregh

Bretennek a NewsCorp rag

omdhisoedha Hi o

pennskrifores a News of the

World ynter 2000 ha 2003 Hag

yndellma re hwarva ha wosa hi

dhe omdhisoedha an 17ves a

vis-Gortheren hi a veu

dalghennys yn soedhva kreslu

yn Loundres yn-dann wogrys a

vrasa rag keskibya levbostow

hag a vos kevrennek yn

talasow direyth dhersquon kreslu

Kovhes yw Rebekah Brooks

kyns oll rag hy haskyrgh

erbynn pedofilogyon Dell

skrifas George Eaton yn New

Statesman yrsquon prys pan esa an

News of the World owth ynnia

lsquoLagha Sarahrsquo (Sarahrsquos Law)

yth esa an paper ow terghyans-

pellgows yn klappkodh neb unn

skolores kellys Hemm yw

lsquofayntys dres kryjyansrsquo yn

medh Eaton Yrsquon The

Independent y skrifas Matthew

Norman lsquoRe bo genen govenek

may hwrello kasadewder

poblek a-dro dhersquon mater ma

terri wortiwedh tagva6 Rupert

Murdoch orth Bretenrsquo

Ugh-soedhogyon an kreslu re

beu kablys drefenn i dhe

6 tagva strangulation stranglehold

gammwonis yrsquoga hynsa

hwithrans yn terghyans-

pellgows hag i dhe skonya

hwithrans nowydh yn mis

Gortheren 2009 pan veu

diskudhys dustuni pella

Wortiwedh yn mis-Genver

hevlyna akordys veu igeri

hwithrans nowydh pymp

blydhen wosa kavoes an

notyansow kuhudhus a Glenn

Mulcaire

Dyrsquo Sul an 17ves a vis-

Gortheren yth omdhisoedhas

Sir Paul Stephenson an ughella

pennsoedhek yrsquon kreslu

Bretennek ha Negesydh an

Kreslu Metropolitan sywys

hware gans John Yates Is-

negesydh

MOGUL AN MEDIA

HArsquoN PAPER

MEURGERYS

An 19ves a vis-Gortheren

Rupert Murdoch kaderyer ha

pennweythresek a News

Corporation a veu apposys

gans an kessedhek dewisys a-

barth gonisogeth media ha

sport Ev harsquoy vab James a

worthybis lies govynn a-dhia an

eseli senedh a-dro dhe

derghyans-pellgows gwrys gans

an paper News of the World

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 11

NNaawwbbeeddrreekk

A yllrsquota dismygi an ger a naw lytherenn Py lies ger a moy es 3 lytherenn a yllrsquota kavoes res yw dhis devnydhya pub lytherenn unnweyth yn pub ger ha res yw dhis devnydhya an lytherenn yn kres an pedrek yn pub ger

L M K

E L A

A O P

Gorthyp mis-Gortheren hevelenep

KKeessvvaa aann TTaavveess KKeerrnneewweekk AAppppoossyyaannssooww 22001122

Sywyansow an apposyansow a vydh dyllys yn An Gannas mis Gwynngala

Ottomma Govynn Onan yrsquon apposyans arsquon tressa gradh 2012 Res o dhersquon ombroforyon treylya an lavarow skrifys yn Sowsnek 5 lavar 15 merk

Dhe dhalleth an vlydhen ma an

governans a ynkressyas an Doll

Dalvosogeth Keworrys up to twenty

percent Gans henna kost menoyl a

dheuth ha bos neb pound140 an liter It

will be difficult rag teyluyow yrsquon pow

a-dro where there is boghes karyans

poblek ha kyttrinyow treweythus

Leverys yw that there will be higher

costs dhe bub teylu a seyth peuns po

a-dro dhersquon keth termyn may fydh

troghow yn gobrow ha gonisyow a lies

eghenn Lucky us living here in

Cornwall

Yrsquon Govynn Tri res o goslowes orth an lavarow ma ha treylya 5 govynn a-dhiworth an Sowsnek ha ri gorthybow yn Kernewek 25 merk

Nans yw nebes dydhyow Jori a

bellgewsis orth y gares Ev a leveris

dhedhi lsquoHou Anna fatla genes Soweth

ny allav dos dhersquoth weles haneth Ow

mamm a goedhas yrsquon stret wosa

slynkya war an kons rewys Yndella res

vydh dhymm mos dhrsquoy gweles dhersquon

klavji hanethrsquo

lsquoOgh trist ov vy ow klywes an

nowodhow drog na Martesen my a

allsa metya genes enarsquo

lsquoTybyans splannrsquo a worthybis Jori lsquoA-

wosa y hyllyn ni mos dhe gerdhes ryb

an avonrsquo

lsquoHenna a vydh da genev yn sur mes ny

vynnav bos diwedhes drefenn bos res

dhymm lywya dhe Loundres a-vorow

rag ow oberrsquo

An apposyansow oll harsquon grothybow a vydh

dyllys yn gwiasva an Gesva yrsquon termyn a dheu

KKoolloovveenn BBeerrssoonneell

Conor Martyn Sandercock a veu genys yn Kargront dhe Alan ha Sue dhersquon 23ens vis-Metheven

RRaagg DDyysskkaaddoorryyoonn

An nessa Dydh rag Dyskadoryon a vydh synsys dhersquon 5es a vis-Du yn Lys Kernow Truru Pella kedhlow dhe sywya

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 12

Pedrek Geryow

Yrsquon pedrek geryow dhe-woeles y fydh kevys yn Kernewek henwyn 20 verb a yllir

aga havoes war folennow 42-3 lsquoKynsa Mil Er Kernewekrsquo dyllys gans Kesva an Taves

Kernewek An geryow sowsnek yw diskwedhys yn-dann an pedrek rag gweres

A G R O K L O P T I K T

P A L A S E N J U P L R

E G A B R K O S K A I E

D O M W O L G H I V N G

R S M K N A W W Y I G H

E L A O E M R Y T F R I

V O S E D B I T E N N A

A W S D H R A H W G E M

N E I H A A S A L U V B

A S K A N A K O E L A O

S H E R D H Y A L A G R

W M I N H W E R T H I N

An henwyn Sowsnek yw

blow cut jump sing

chop dig listen sleep

climb do pull smile

crawl drink push throw

cry fall sew wash

Rag pella gweres y hyllir mires yrsquon Gerlyver Meur

Gorthybow hwytha nadha klambra pedrevanas oela treghi palas gul eva koedha lamma goslowes tenna herdhya gwrias kana koska minhwerthin tewlel omwolghi

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 13

Krowseryow Mis-Est gans Ray Edwards

Skeusenn a Gernow

a-dreus 3 An mis ma (3)

7 Shyndya (6)

8 An spas a-ughon (6)

9 Toell (3)

10 Bras (4)

11 Metol kyns pelys yn Kernow (4)

12 An pyth a lesk (3)

13 An nos ma (6)

16 Krevhe (6)

20 Ugens heb tri (6)

23 Merwel yn dowr (6)

25 Daffar menestrouthi (war-lergh

lytherennans gerlyver N Williams)

(3)

26 Son hager (4)

28 Dekkweyth deg (4)

29 hellip ha tru (3)

30 Esow (6)

31 Chi (6)

32 Deun alemma dhersquon hellip Rudh

(OM 1622) (3)

war-nans 1 Rekna (6)

2 Heb wow (4)

3 Goeles an vysaj (6)

4 Daffar menestrouthi Keltek (6)

5 Budhynn (4)

6 Keffrys (6)

13 Edhen a gar dowr (3)

14 Neb a veu sawys arsquon Liv (3)

15 Tyller annedhys (3)

17 Davas benow yn Sowsnek (3)

18 Gwayans an mor ow sywya an loer

(3)

19 A-bervedh (3)

21 Mans (6)

22 Edhen yw tokyn kres (6)

23 Ny yll klywes (6)

24 Diyskynnysi (6)

27 Tyller rag dyski (4)

28 Pur wynn (4)

Gorthybow dhersquon krowseryow mis-Est 2005

Kesstrif Holyer an Gov Yowann Parker a waynyas kyns piwas yrsquon klass kernewek Dr Loveday Jenkin Kadoryores an Kowethas a dhegemmeras y destskrif a-dhiworth Bardh Meur Mick Paynter Kannas Bardh Meur Mo Fuller a-dryv dhedha

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 14

Tros an Bys Bras gans Tony Snell

BISMER YrsquoN

BANNOW

Dres lies mis re beu ow kori

an bismer a-dro dhersquon paper

nowodhow News of the World

ha jornalysi gablus a

derghyans-pellgows1 Yrsquon

kynsa seythun a vis-Gortheren

y tardhas derivadow nowydh

hager kuhudhys veu an paper a

dhrehedhes messajys levbost2

an skolores Milly Dowler hag a

veu moldrys yn 2002

Herwydh laghyas an teylu

Dowler dres keskibya3

messajys gesys yn klappkodh

an vowes 13 bloedh hy oes

wosa hy mos dhe goll an

drogoberor a dhileas nebes

messajys wosa bos lenwys kist-

entra4 an klappkodh rag provia

spas dhe vessajys nowydh An

gweythres ma a benndagas

hwithroryon hag a ros govenek

euver dhe deylu an vowes

An kreslu a dhiskwedhas

manylyon arsquon terghyans-

pellgows yn notyansow hag a

veu sesys a-dhia neb unn

hwithrer priva Glenn Mulcaire

hag a veu gorrys yn prison yn

2007 awos terghyans-pellgows

a-barth News of the World

Yma dustuni a lies fethesik5

arall a dhrogober ha re beu

kostennys yrsquon keth maner hag

yrsquoga mysk parens an

skoloresow Holly Wells ha 1 terghyans-pellgows phone-hacking

2 levbost voice mail

3 keskibya to intercept

4 kist-entra entry box inbox

5 fethesik -igyon victim

Jessica Chapman 10 bloedh

aga diw hag a veu moldrys yn

2002

PENNOW RE ROLYAS

Mar vras dell o an sorr awos

an diskudhansow ma

gorholedhow efan re sywyas

orth Rebekah Brooks penn-

weythresores arsquon vregh

Bretennek a NewsCorp rag

omdhisoedha Hi o

pennskrifores a News of the

World ynter 2000 ha 2003 Hag

yndellma re hwarva ha wosa hi

dhe omdhisoedha an 17ves a

vis-Gortheren hi a veu

dalghennys yn soedhva kreslu

yn Loundres yn-dann wogrys a

vrasa rag keskibya levbostow

hag a vos kevrennek yn

talasow direyth dhersquon kreslu

Kovhes yw Rebekah Brooks

kyns oll rag hy haskyrgh

erbynn pedofilogyon Dell

skrifas George Eaton yn New

Statesman yrsquon prys pan esa an

News of the World owth ynnia

lsquoLagha Sarahrsquo (Sarahrsquos Law)

yth esa an paper ow terghyans-

pellgows yn klappkodh neb unn

skolores kellys Hemm yw

lsquofayntys dres kryjyansrsquo yn

medh Eaton Yrsquon The

Independent y skrifas Matthew

Norman lsquoRe bo genen govenek

may hwrello kasadewder

poblek a-dro dhersquon mater ma

terri wortiwedh tagva6 Rupert

Murdoch orth Bretenrsquo

Ugh-soedhogyon an kreslu re

beu kablys drefenn i dhe

6 tagva strangulation stranglehold

gammwonis yrsquoga hynsa

hwithrans yn terghyans-

pellgows hag i dhe skonya

hwithrans nowydh yn mis

Gortheren 2009 pan veu

diskudhys dustuni pella

Wortiwedh yn mis-Genver

hevlyna akordys veu igeri

hwithrans nowydh pymp

blydhen wosa kavoes an

notyansow kuhudhus a Glenn

Mulcaire

Dyrsquo Sul an 17ves a vis-

Gortheren yth omdhisoedhas

Sir Paul Stephenson an ughella

pennsoedhek yrsquon kreslu

Bretennek ha Negesydh an

Kreslu Metropolitan sywys

hware gans John Yates Is-

negesydh

MOGUL AN MEDIA

HArsquoN PAPER

MEURGERYS

An 19ves a vis-Gortheren

Rupert Murdoch kaderyer ha

pennweythresek a News

Corporation a veu apposys

gans an kessedhek dewisys a-

barth gonisogeth media ha

sport Ev harsquoy vab James a

worthybis lies govynn a-dhia an

eseli senedh a-dro dhe

derghyans-pellgows gwrys gans

an paper News of the World

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 12

Pedrek Geryow

Yrsquon pedrek geryow dhe-woeles y fydh kevys yn Kernewek henwyn 20 verb a yllir

aga havoes war folennow 42-3 lsquoKynsa Mil Er Kernewekrsquo dyllys gans Kesva an Taves

Kernewek An geryow sowsnek yw diskwedhys yn-dann an pedrek rag gweres

A G R O K L O P T I K T

P A L A S E N J U P L R

E G A B R K O S K A I E

D O M W O L G H I V N G

R S M K N A W W Y I G H

E L A O E M R Y T F R I

V O S E D B I T E N N A

A W S D H R A H W G E M

N E I H A A S A L U V B

A S K A N A K O E L A O

S H E R D H Y A L A G R

W M I N H W E R T H I N

An henwyn Sowsnek yw

blow cut jump sing

chop dig listen sleep

climb do pull smile

crawl drink push throw

cry fall sew wash

Rag pella gweres y hyllir mires yrsquon Gerlyver Meur

Gorthybow hwytha nadha klambra pedrevanas oela treghi palas gul eva koedha lamma goslowes tenna herdhya gwrias kana koska minhwerthin tewlel omwolghi

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 13

Krowseryow Mis-Est gans Ray Edwards

Skeusenn a Gernow

a-dreus 3 An mis ma (3)

7 Shyndya (6)

8 An spas a-ughon (6)

9 Toell (3)

10 Bras (4)

11 Metol kyns pelys yn Kernow (4)

12 An pyth a lesk (3)

13 An nos ma (6)

16 Krevhe (6)

20 Ugens heb tri (6)

23 Merwel yn dowr (6)

25 Daffar menestrouthi (war-lergh

lytherennans gerlyver N Williams)

(3)

26 Son hager (4)

28 Dekkweyth deg (4)

29 hellip ha tru (3)

30 Esow (6)

31 Chi (6)

32 Deun alemma dhersquon hellip Rudh

(OM 1622) (3)

war-nans 1 Rekna (6)

2 Heb wow (4)

3 Goeles an vysaj (6)

4 Daffar menestrouthi Keltek (6)

5 Budhynn (4)

6 Keffrys (6)

13 Edhen a gar dowr (3)

14 Neb a veu sawys arsquon Liv (3)

15 Tyller annedhys (3)

17 Davas benow yn Sowsnek (3)

18 Gwayans an mor ow sywya an loer

(3)

19 A-bervedh (3)

21 Mans (6)

22 Edhen yw tokyn kres (6)

23 Ny yll klywes (6)

24 Diyskynnysi (6)

27 Tyller rag dyski (4)

28 Pur wynn (4)

Gorthybow dhersquon krowseryow mis-Est 2005

Kesstrif Holyer an Gov Yowann Parker a waynyas kyns piwas yrsquon klass kernewek Dr Loveday Jenkin Kadoryores an Kowethas a dhegemmeras y destskrif a-dhiworth Bardh Meur Mick Paynter Kannas Bardh Meur Mo Fuller a-dryv dhedha

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 14

Tros an Bys Bras gans Tony Snell

BISMER YrsquoN

BANNOW

Dres lies mis re beu ow kori

an bismer a-dro dhersquon paper

nowodhow News of the World

ha jornalysi gablus a

derghyans-pellgows1 Yrsquon

kynsa seythun a vis-Gortheren

y tardhas derivadow nowydh

hager kuhudhys veu an paper a

dhrehedhes messajys levbost2

an skolores Milly Dowler hag a

veu moldrys yn 2002

Herwydh laghyas an teylu

Dowler dres keskibya3

messajys gesys yn klappkodh

an vowes 13 bloedh hy oes

wosa hy mos dhe goll an

drogoberor a dhileas nebes

messajys wosa bos lenwys kist-

entra4 an klappkodh rag provia

spas dhe vessajys nowydh An

gweythres ma a benndagas

hwithroryon hag a ros govenek

euver dhe deylu an vowes

An kreslu a dhiskwedhas

manylyon arsquon terghyans-

pellgows yn notyansow hag a

veu sesys a-dhia neb unn

hwithrer priva Glenn Mulcaire

hag a veu gorrys yn prison yn

2007 awos terghyans-pellgows

a-barth News of the World

Yma dustuni a lies fethesik5

arall a dhrogober ha re beu

kostennys yrsquon keth maner hag

yrsquoga mysk parens an

skoloresow Holly Wells ha 1 terghyans-pellgows phone-hacking

2 levbost voice mail

3 keskibya to intercept

4 kist-entra entry box inbox

5 fethesik -igyon victim

Jessica Chapman 10 bloedh

aga diw hag a veu moldrys yn

2002

PENNOW RE ROLYAS

Mar vras dell o an sorr awos

an diskudhansow ma

gorholedhow efan re sywyas

orth Rebekah Brooks penn-

weythresores arsquon vregh

Bretennek a NewsCorp rag

omdhisoedha Hi o

pennskrifores a News of the

World ynter 2000 ha 2003 Hag

yndellma re hwarva ha wosa hi

dhe omdhisoedha an 17ves a

vis-Gortheren hi a veu

dalghennys yn soedhva kreslu

yn Loundres yn-dann wogrys a

vrasa rag keskibya levbostow

hag a vos kevrennek yn

talasow direyth dhersquon kreslu

Kovhes yw Rebekah Brooks

kyns oll rag hy haskyrgh

erbynn pedofilogyon Dell

skrifas George Eaton yn New

Statesman yrsquon prys pan esa an

News of the World owth ynnia

lsquoLagha Sarahrsquo (Sarahrsquos Law)

yth esa an paper ow terghyans-

pellgows yn klappkodh neb unn

skolores kellys Hemm yw

lsquofayntys dres kryjyansrsquo yn

medh Eaton Yrsquon The

Independent y skrifas Matthew

Norman lsquoRe bo genen govenek

may hwrello kasadewder

poblek a-dro dhersquon mater ma

terri wortiwedh tagva6 Rupert

Murdoch orth Bretenrsquo

Ugh-soedhogyon an kreslu re

beu kablys drefenn i dhe

6 tagva strangulation stranglehold

gammwonis yrsquoga hynsa

hwithrans yn terghyans-

pellgows hag i dhe skonya

hwithrans nowydh yn mis

Gortheren 2009 pan veu

diskudhys dustuni pella

Wortiwedh yn mis-Genver

hevlyna akordys veu igeri

hwithrans nowydh pymp

blydhen wosa kavoes an

notyansow kuhudhus a Glenn

Mulcaire

Dyrsquo Sul an 17ves a vis-

Gortheren yth omdhisoedhas

Sir Paul Stephenson an ughella

pennsoedhek yrsquon kreslu

Bretennek ha Negesydh an

Kreslu Metropolitan sywys

hware gans John Yates Is-

negesydh

MOGUL AN MEDIA

HArsquoN PAPER

MEURGERYS

An 19ves a vis-Gortheren

Rupert Murdoch kaderyer ha

pennweythresek a News

Corporation a veu apposys

gans an kessedhek dewisys a-

barth gonisogeth media ha

sport Ev harsquoy vab James a

worthybis lies govynn a-dhia an

eseli senedh a-dro dhe

derghyans-pellgows gwrys gans

an paper News of the World

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 13

Krowseryow Mis-Est gans Ray Edwards

Skeusenn a Gernow

a-dreus 3 An mis ma (3)

7 Shyndya (6)

8 An spas a-ughon (6)

9 Toell (3)

10 Bras (4)

11 Metol kyns pelys yn Kernow (4)

12 An pyth a lesk (3)

13 An nos ma (6)

16 Krevhe (6)

20 Ugens heb tri (6)

23 Merwel yn dowr (6)

25 Daffar menestrouthi (war-lergh

lytherennans gerlyver N Williams)

(3)

26 Son hager (4)

28 Dekkweyth deg (4)

29 hellip ha tru (3)

30 Esow (6)

31 Chi (6)

32 Deun alemma dhersquon hellip Rudh

(OM 1622) (3)

war-nans 1 Rekna (6)

2 Heb wow (4)

3 Goeles an vysaj (6)

4 Daffar menestrouthi Keltek (6)

5 Budhynn (4)

6 Keffrys (6)

13 Edhen a gar dowr (3)

14 Neb a veu sawys arsquon Liv (3)

15 Tyller annedhys (3)

17 Davas benow yn Sowsnek (3)

18 Gwayans an mor ow sywya an loer

(3)

19 A-bervedh (3)

21 Mans (6)

22 Edhen yw tokyn kres (6)

23 Ny yll klywes (6)

24 Diyskynnysi (6)

27 Tyller rag dyski (4)

28 Pur wynn (4)

Gorthybow dhersquon krowseryow mis-Est 2005

Kesstrif Holyer an Gov Yowann Parker a waynyas kyns piwas yrsquon klass kernewek Dr Loveday Jenkin Kadoryores an Kowethas a dhegemmeras y destskrif a-dhiworth Bardh Meur Mick Paynter Kannas Bardh Meur Mo Fuller a-dryv dhedha

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 14

Tros an Bys Bras gans Tony Snell

BISMER YrsquoN

BANNOW

Dres lies mis re beu ow kori

an bismer a-dro dhersquon paper

nowodhow News of the World

ha jornalysi gablus a

derghyans-pellgows1 Yrsquon

kynsa seythun a vis-Gortheren

y tardhas derivadow nowydh

hager kuhudhys veu an paper a

dhrehedhes messajys levbost2

an skolores Milly Dowler hag a

veu moldrys yn 2002

Herwydh laghyas an teylu

Dowler dres keskibya3

messajys gesys yn klappkodh

an vowes 13 bloedh hy oes

wosa hy mos dhe goll an

drogoberor a dhileas nebes

messajys wosa bos lenwys kist-

entra4 an klappkodh rag provia

spas dhe vessajys nowydh An

gweythres ma a benndagas

hwithroryon hag a ros govenek

euver dhe deylu an vowes

An kreslu a dhiskwedhas

manylyon arsquon terghyans-

pellgows yn notyansow hag a

veu sesys a-dhia neb unn

hwithrer priva Glenn Mulcaire

hag a veu gorrys yn prison yn

2007 awos terghyans-pellgows

a-barth News of the World

Yma dustuni a lies fethesik5

arall a dhrogober ha re beu

kostennys yrsquon keth maner hag

yrsquoga mysk parens an

skoloresow Holly Wells ha 1 terghyans-pellgows phone-hacking

2 levbost voice mail

3 keskibya to intercept

4 kist-entra entry box inbox

5 fethesik -igyon victim

Jessica Chapman 10 bloedh

aga diw hag a veu moldrys yn

2002

PENNOW RE ROLYAS

Mar vras dell o an sorr awos

an diskudhansow ma

gorholedhow efan re sywyas

orth Rebekah Brooks penn-

weythresores arsquon vregh

Bretennek a NewsCorp rag

omdhisoedha Hi o

pennskrifores a News of the

World ynter 2000 ha 2003 Hag

yndellma re hwarva ha wosa hi

dhe omdhisoedha an 17ves a

vis-Gortheren hi a veu

dalghennys yn soedhva kreslu

yn Loundres yn-dann wogrys a

vrasa rag keskibya levbostow

hag a vos kevrennek yn

talasow direyth dhersquon kreslu

Kovhes yw Rebekah Brooks

kyns oll rag hy haskyrgh

erbynn pedofilogyon Dell

skrifas George Eaton yn New

Statesman yrsquon prys pan esa an

News of the World owth ynnia

lsquoLagha Sarahrsquo (Sarahrsquos Law)

yth esa an paper ow terghyans-

pellgows yn klappkodh neb unn

skolores kellys Hemm yw

lsquofayntys dres kryjyansrsquo yn

medh Eaton Yrsquon The

Independent y skrifas Matthew

Norman lsquoRe bo genen govenek

may hwrello kasadewder

poblek a-dro dhersquon mater ma

terri wortiwedh tagva6 Rupert

Murdoch orth Bretenrsquo

Ugh-soedhogyon an kreslu re

beu kablys drefenn i dhe

6 tagva strangulation stranglehold

gammwonis yrsquoga hynsa

hwithrans yn terghyans-

pellgows hag i dhe skonya

hwithrans nowydh yn mis

Gortheren 2009 pan veu

diskudhys dustuni pella

Wortiwedh yn mis-Genver

hevlyna akordys veu igeri

hwithrans nowydh pymp

blydhen wosa kavoes an

notyansow kuhudhus a Glenn

Mulcaire

Dyrsquo Sul an 17ves a vis-

Gortheren yth omdhisoedhas

Sir Paul Stephenson an ughella

pennsoedhek yrsquon kreslu

Bretennek ha Negesydh an

Kreslu Metropolitan sywys

hware gans John Yates Is-

negesydh

MOGUL AN MEDIA

HArsquoN PAPER

MEURGERYS

An 19ves a vis-Gortheren

Rupert Murdoch kaderyer ha

pennweythresek a News

Corporation a veu apposys

gans an kessedhek dewisys a-

barth gonisogeth media ha

sport Ev harsquoy vab James a

worthybis lies govynn a-dhia an

eseli senedh a-dro dhe

derghyans-pellgows gwrys gans

an paper News of the World

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 14

Tros an Bys Bras gans Tony Snell

BISMER YrsquoN

BANNOW

Dres lies mis re beu ow kori

an bismer a-dro dhersquon paper

nowodhow News of the World

ha jornalysi gablus a

derghyans-pellgows1 Yrsquon

kynsa seythun a vis-Gortheren

y tardhas derivadow nowydh

hager kuhudhys veu an paper a

dhrehedhes messajys levbost2

an skolores Milly Dowler hag a

veu moldrys yn 2002

Herwydh laghyas an teylu

Dowler dres keskibya3

messajys gesys yn klappkodh

an vowes 13 bloedh hy oes

wosa hy mos dhe goll an

drogoberor a dhileas nebes

messajys wosa bos lenwys kist-

entra4 an klappkodh rag provia

spas dhe vessajys nowydh An

gweythres ma a benndagas

hwithroryon hag a ros govenek

euver dhe deylu an vowes

An kreslu a dhiskwedhas

manylyon arsquon terghyans-

pellgows yn notyansow hag a

veu sesys a-dhia neb unn

hwithrer priva Glenn Mulcaire

hag a veu gorrys yn prison yn

2007 awos terghyans-pellgows

a-barth News of the World

Yma dustuni a lies fethesik5

arall a dhrogober ha re beu

kostennys yrsquon keth maner hag

yrsquoga mysk parens an

skoloresow Holly Wells ha 1 terghyans-pellgows phone-hacking

2 levbost voice mail

3 keskibya to intercept

4 kist-entra entry box inbox

5 fethesik -igyon victim

Jessica Chapman 10 bloedh

aga diw hag a veu moldrys yn

2002

PENNOW RE ROLYAS

Mar vras dell o an sorr awos

an diskudhansow ma

gorholedhow efan re sywyas

orth Rebekah Brooks penn-

weythresores arsquon vregh

Bretennek a NewsCorp rag

omdhisoedha Hi o

pennskrifores a News of the

World ynter 2000 ha 2003 Hag

yndellma re hwarva ha wosa hi

dhe omdhisoedha an 17ves a

vis-Gortheren hi a veu

dalghennys yn soedhva kreslu

yn Loundres yn-dann wogrys a

vrasa rag keskibya levbostow

hag a vos kevrennek yn

talasow direyth dhersquon kreslu

Kovhes yw Rebekah Brooks

kyns oll rag hy haskyrgh

erbynn pedofilogyon Dell

skrifas George Eaton yn New

Statesman yrsquon prys pan esa an

News of the World owth ynnia

lsquoLagha Sarahrsquo (Sarahrsquos Law)

yth esa an paper ow terghyans-

pellgows yn klappkodh neb unn

skolores kellys Hemm yw

lsquofayntys dres kryjyansrsquo yn

medh Eaton Yrsquon The

Independent y skrifas Matthew

Norman lsquoRe bo genen govenek

may hwrello kasadewder

poblek a-dro dhersquon mater ma

terri wortiwedh tagva6 Rupert

Murdoch orth Bretenrsquo

Ugh-soedhogyon an kreslu re

beu kablys drefenn i dhe

6 tagva strangulation stranglehold

gammwonis yrsquoga hynsa

hwithrans yn terghyans-

pellgows hag i dhe skonya

hwithrans nowydh yn mis

Gortheren 2009 pan veu

diskudhys dustuni pella

Wortiwedh yn mis-Genver

hevlyna akordys veu igeri

hwithrans nowydh pymp

blydhen wosa kavoes an

notyansow kuhudhus a Glenn

Mulcaire

Dyrsquo Sul an 17ves a vis-

Gortheren yth omdhisoedhas

Sir Paul Stephenson an ughella

pennsoedhek yrsquon kreslu

Bretennek ha Negesydh an

Kreslu Metropolitan sywys

hware gans John Yates Is-

negesydh

MOGUL AN MEDIA

HArsquoN PAPER

MEURGERYS

An 19ves a vis-Gortheren

Rupert Murdoch kaderyer ha

pennweythresek a News

Corporation a veu apposys

gans an kessedhek dewisys a-

barth gonisogeth media ha

sport Ev harsquoy vab James a

worthybis lies govynn a-dhia an

eseli senedh a-dro dhe

derghyans-pellgows gwrys gans

an paper News of the World

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 15

Yn medh Murdoch lsquoYth esa

tus yrsquon kowethas hag o kablus

dell hevel Ha res yw dhyn aga

diskudha ha res yw aga dyghtya

dell dhegoedhrsquo

lsquoNews of the World yw le

ages 1 arsquogan kowethas Yth

esov owth arveth 53000 a dus

dres an bys myns yw orgelus

ha meur ha gwiryon ha bryntin

galwesigyon yrsquoga bywnans

Owth omlesa yth esov yn unn

witha war dus hag apoyntya tus

hag ow trestya ortarsquo

Yn mis-Genver 2007

pennskrifer a-barth ryeleth yrsquon

paper News of the World Chris

Gordon ha hwithrer priva

Glenn Mulcaire a veu gorrys yn

prison kablus a derghyans-

pellgows wosa kibya messajys

arsquon weresoryon dhe Bensevik

William Wosa henna nebes

jornalysi a veu kuhudhys a

derghyans-pellgows yn

levbostow teyluyow a dus

moldrys hag a neshevyn

soudoryon ledhys yn

gwerryans

Wortiwedh dalleth an mis-

Gortheren ma ervirys veu

gorfenna dyllo News of the

World

lsquoNi a gemmeras meth arsquon pyth

re hwarvia ha herwydh agan

kusul y koedh dhyn degea Ni

re dorras trest arsquogan redyoryon

a leveris Murdochrsquo

News of the World re beu

paper sewen ha meurgerys dres

164 blydhen

PES TERMYN

PYGEMMYS LAVUR

Herwydh an benn-

helerghyades Sue Akers hag usi

ow ledya lsquoOberans Weetingrsquo

an hwithrans yn terghyans-

pellgows y hallsa bos 4000

fethesik a derghyans-pellgows

yn rolyow yn lyvrow-notennow

Glenn Mulcaire

Yn 2009 yn derivadow dyllys

yn The Guardian profys veu

2000 - 3000 fethesik An

profyans na a beu skonys yrsquon

eur na hag yrsquon kynsa hwithrans

(Hwithrans Goodman) ny veu

kestevys an dus na

Hware para Akers hag ynno

45 soedhek a wra dalghenna

nebes tus hag yma News

International owth oberi yn

igor gans an kreslu

Ha pella yma Akers ow ledya

hwithrans diblans yn

falswobrow res gans nebes

derivadoryon dhe nebes

soedhogyon an kreslu

Dell leveris Akers y fydh

edhomm a dermyn hir hag a

lower a weyth Pymp blydhen

re beu dismygys

GERYOW GORTH YN

GORFENN

Troha diwedh an esedhek

gans eseli senedh unn govynn

hegov

Louise Mensch lsquoMester

Murdoch a wrussrsquota prederi a

omdhisoedharsquo

Rupert Murdoch lsquoNa wrugrsquo

Louise Mensch lsquoPrag na

wrussrsquotarsquo

Rupert Murdoch lsquo dell

grysav tus hag a fydhyen vy

orta rersquom toellas Herwydh

ow husul vy i re faryas yn

tirasek ha trayta an kowethas

keffrys ha my ow honan Res

yw dhedha pe Ha dell dybyav

heb gil my yw an gwella den

rag kartha hemmarsquo

POLS GWIRDER

Yn The Guardian dell skrifas

Simon Jenkins an bismer a-dro

dhe derghya-pellgows yw lsquopols

gwirderrsquo rag an wask

Bretennek Tevyans an

kesroesweyth re sowdhanas

paperyow- nowodhow yn-dann

ynnia pennskriforyon ha

perghennogyon dhe dalsogha

ha dhe wayvya pub rach a-barth

ewnhynseth ha pub fronn

An paperyow re welas

sywyans an tuedh ma lemmyn

res yw dhedha ombrederi Yn

apert ny yllons i dyllo

nowodhow maga uskis avel an

kesroeswyth saw yma lsquobri

boblek yn restra hag yn

pennskrifa derivadow proviys

gans fondyansow an media hag

yw rewlys yn ewnrsquo hedra

vydhons i ow mentena savonow

ughella a gewerder ages an

kesroesweyth hag ow koela

orth redyoryon lsquohag a wra gul

vri a dherivadow hag a

dhadhlow gwiw Mar pydh

defolys an kryjyans na ni a

vydh yn tevri heb arvethrsquo

A vynn an emperoureth

Murdoch gweres ow hedhes an

pennkostennow ughel ma

KAMPOELLOW

The Week 9 ha 16 a vis-Gortheren

2011

The Independent 1718 19 20 a vis-

Gortheren 2011

wwwbbccouknews passim

GER-WARLERGH

Hep mar yma an hwedhel ma owth

avonsya ha treylya pup dydh ha ni a

wra sywya an pyth usi ow harvos yrsquon

termyn a dheu

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 16

An Gannas

An Gannas ISSN 1469 705X yw dyllys pub mis gans Kowethas an Yeth Kernewek a-dhia Lys an Kog 2 Cook Court Latchbrook Essa Kernow PL12 4UE 01752 840749

Kost an ragpren yw pound20 an vlydhen ha gans hemma eseleth Kowethas an Yeth Kernewek

An pennskrifer Graham Sandercock trigva a-ugh yw lowen degemmeres erthyglow yn furvas Word dhrsquoaga dyllo po der ebost

grahamsandercockblueyondercouk

Pryntyes yn Kernow gans Stuprint Lyskerrys

Kesva an Taves

Kernewek trigvaow Skrifennyades Maureen Pierce 16 Fordh

Trelawney KelliwikCallington Kernow

PL17 7EE 01579 382511 ebost

mpiercekernowbtinternetcom

Gwerthow Jori Ansell 65 Churchtown Gwynnyer Heyl Kernow TR27 5JL faks ha

01736 850878

ebost jorianselltiscalicouk

Kernewek Dre Lyther

gwiasva httpwwwkesvaorgKDL

Ordenor Roger Bailey ebost kernewekdrelytherhotmailcouk

Kowethas an Yeth

Kernewek

Gwiasva wwwcornish-languageorg Kowethas an Yeth Kernewek yw

Alusen Govskrifys niver 1065527 Soedhogyon 2011 bys yrsquon nessa kuntelles blydhenyek yw

o Kaderyores Loveday Jenkin Pennti Tremeyn Pras an Bibell Kammbronn

TR14 9PH 01209 831517

ebost lovedayjenkingooglemailcom

o Skrifennyas Tim Hambly 12 Stret an Duk Lannstefan Wartha Kernow PL15

8HD 01566 773716

ebost skrifennyasbtinternetcom

o Alhwedhores Koreen Twydell

07890742570 ebost

koreenkoreen3orangehomecouk o Eseli an Konsel Jan Edmondson

Steve Harris Sally Mollard Polin Prys

Rob Reynolds Sarah Tresidder

o Kestewisys Mary Ellis Peter Harvey

o Dyllansow Maureen Pierce o Gwerthow Jan Edmondson 2 Kilger

Wartha (Higher Kilgear) Boskennek

(Boconnoc) Lostwydhyel PL22 0RU

01503 220445

anjanvaphonecoopcoop

o Eseleth Tony Hak 5 Sherwood Close

Bracknell Berkshire Pow Sows RG12 2SB 01344 424105 ebost

kowethastonyhakfreeservecouk

Gwerthji Kernewek

Keskewsel 24 Plen an Varghas

Ryskammel PL32 01840 211725

(dyghtyer Jerri Jeffries)

AAnn copycopy 22 00 11 11GGaannnnaass

An Gannas Niver 416 Mis-Est 2011 16

An Gannas

An Gannas ISSN 1469 705X yw dyllys pub mis gans Kowethas an Yeth Kernewek a-dhia Lys an Kog 2 Cook Court Latchbrook Essa Kernow PL12 4UE 01752 840749

Kost an ragpren yw pound20 an vlydhen ha gans hemma eseleth Kowethas an Yeth Kernewek

An pennskrifer Graham Sandercock trigva a-ugh yw lowen degemmeres erthyglow yn furvas Word dhrsquoaga dyllo po der ebost

grahamsandercockblueyondercouk

Pryntyes yn Kernow gans Stuprint Lyskerrys

Kesva an Taves

Kernewek trigvaow Skrifennyades Maureen Pierce 16 Fordh

Trelawney KelliwikCallington Kernow

PL17 7EE 01579 382511 ebost

mpiercekernowbtinternetcom

Gwerthow Jori Ansell 65 Churchtown Gwynnyer Heyl Kernow TR27 5JL faks ha

01736 850878

ebost jorianselltiscalicouk

Kernewek Dre Lyther

gwiasva httpwwwkesvaorgKDL

Ordenor Roger Bailey ebost kernewekdrelytherhotmailcouk

Kowethas an Yeth

Kernewek

Gwiasva wwwcornish-languageorg Kowethas an Yeth Kernewek yw

Alusen Govskrifys niver 1065527 Soedhogyon 2011 bys yrsquon nessa kuntelles blydhenyek yw

o Kaderyores Loveday Jenkin Pennti Tremeyn Pras an Bibell Kammbronn

TR14 9PH 01209 831517

ebost lovedayjenkingooglemailcom

o Skrifennyas Tim Hambly 12 Stret an Duk Lannstefan Wartha Kernow PL15

8HD 01566 773716

ebost skrifennyasbtinternetcom

o Alhwedhores Koreen Twydell

07890742570 ebost

koreenkoreen3orangehomecouk o Eseli an Konsel Jan Edmondson

Steve Harris Sally Mollard Polin Prys

Rob Reynolds Sarah Tresidder

o Kestewisys Mary Ellis Peter Harvey

o Dyllansow Maureen Pierce o Gwerthow Jan Edmondson 2 Kilger

Wartha (Higher Kilgear) Boskennek

(Boconnoc) Lostwydhyel PL22 0RU

01503 220445

anjanvaphonecoopcoop

o Eseleth Tony Hak 5 Sherwood Close

Bracknell Berkshire Pow Sows RG12 2SB 01344 424105 ebost

kowethastonyhakfreeservecouk

Gwerthji Kernewek

Keskewsel 24 Plen an Varghas

Ryskammel PL32 01840 211725

(dyghtyer Jerri Jeffries)

AAnn copycopy 22 00 11 11GGaannnnaass