คู่มือผู้เข้ารับการอบรม1 ปี 2554 · Clinical feature Mental Status Examination (MSE) and symptomatology Diagnosis and Etiology Course

คมอผเขารบการอบรมแนวทางการจดการโรคซมเศราสำาหรบแพทยเวชปฏบตทวไปในสถานบรการระดบปฐมภมและทตยภม ป 2554 1

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข

คำานำา คมอผเขารบการอบรมแนวทางการจดการโรคซมเศราสำาหรบ

แพทยเวชปฏบตทวไปในสถานบรการระดบปฐมภมและทตยภมฉบบน

เปนสวนหนงของการดำาเนนงาน ภายใตโครงการพฒนางานการปองกนและ

แกไขปญหาโรคซมเศรา กรมสขภาพจต ทเรมดำาเนนการตงแต ป 2552

มวตถประสงคเพอลดความสญเสยอนเนองมาจากโรคซมเศรา โดยการพฒนา

บคลากร พฒนางาน และนวตกรรม เทคโนโลยททนตอการแกไขปญหา

ของโรคซมเศรา ซงในป 2553 ไดผลงานทเปนนวตกรรมหรอเทคโนโลย

ในการบำาบดรกษาผปวยโรคซมเศราทสำาคญคอ แนวทางการจดการโรคซมเศรา

สำาหรบแพทยเวชปฏบตทวไปในสถานบรการระดบปฐมภมและทตยภม

(Clinical Practice Guideline of Major Depressive Disorder for

General Practitioner: CPG-MDD-GP) ไดมการทดลองใช CPG-MDD-GP

ใน 4 จงหวดนำารองของประเทศไทย ไดแก จงหวดกำาแพงเพชร ยโสธร

สระแกว และภเกต ผลทไดพบวา แพทยเวชปฏบตทวไปมทศนคต ความร

ความเขาใจทดขนเกยวกบโรคซมเศรา และมความพงพอใจตอการใช

CPG-MDD-GP อยางมาก

คณะผจดทำาหวงเปนอยางยงวา คมอฉบบนจะชวยใหผเขารบ

การอบรมไดรบความร ความเขาใจ และทกษะในการจดการโรคซมเศรา ตงแต

การวนจฉย การรกษา การตดตามผลการรกษาอยางตอเนอง การสงตอ

จนกระทงการสนสดการรกษา รวมทงทำาใหระบบการดแลเฝาระวง

โรคซมเศราของประเทศไทยดำาเนนไปไดอยางมประสทธภาพ ปองกนและ

ลดความสญเสยอนเกดจากโรคซมเศราได

คณะผจดทำา

เมษายน 2554

สารบญหนา

คำ�นำ� 2

ส�รบญ 3

องคประกอบของหลกสตรก�รอบรม

กำาหนดการอบรม 5

แบบ Pre-Post test 7

หวขอท 1 เรอง องคคว�มรเรองโรคซมเศร� 8

(Knowledge of Major Depressive Disorder)

หวขอท 2 เรอง ระบบดแลเฝ�ระวงโรคซมเศร� 22

และทม�ของก�รพฒน� CPG (Depressive Disorder

Surveillance System and Introduction CPG)

หวขอท 3 เรอง แนวท�งก�รจดก�รโรคซมเศร� 33

สำ�หรบแพทยเวชปฏบตทวไปในสถ�นบรก�รระดบปฐมภม

และทตยภม(CPG-MDD-GP)

หวขอท 4 เรอง ก�รฝกปฏบตก�รใชแนวท�งก�รจดก�รโรคซมเศร� 54

สำ�หรบแพทยเวชปฏบตทวไปในสถ�นบรก�รระดบปฐมภม

และทตยภม(Practice to CPG-MDD-GP)

หวขอท 5 เรอง แนวท�งก�รบรห�รจดก�รโรคซมเศร�ในพนท 63

(Guide to Management of CPG-MDD-GP)

ภ�คผนวก 64

ก. แบบประเมนโรคซมเศราดวย 9 คำาถาม (9Q) 65

ข. แบบประเมนการฆาตวตายดวย 8 คำาถาม (8Q) 66

ค. รายชอคณะผจดทำาหลกสตรการอบรม 67

ง. รายชอคณะวทยากรประจำาหลกสตร 68



กำาหนดการอบรมแนวทางการจดการโรคซมเศราสำาหรบแพทยเวชปฏบตทวไป

ในสถานบรการระดบปฐมภมและทตยภม

ระยะเวล�1วน(จำ�นวน8ช.ม.)

08.00-08.30 น. ลงทะเบยน

ทำา pre-test

08.30-09.00 น. พธเปด

09.00-09.15 น. ก�รปรบเจตคตในก�รจดก�รโรคซมเศร�

(Attitude to Management of Major Depressive Disorder)

09.15-11.30 น. องคคว�มรเรองโรคซมเศร�

(Knowledge of Major Depressive Disorder)

11.30-12.00 น. ระบบดแลเฝ�ระวงโรคซมเศร�และทม�ของก�รพฒน�CPG

(Depressive Disorder Surveillance System and

Introduction CPG)

12.00-13.00 น. พกรบประทานอาหารกลางวน

13.00-14.30 น. แนวท�งก�รจดก�รโรคซมเศร�สำ�หรบแพทยเวชปฏบตทวไป

ในสถ�นบรก�รระดบปฐมภมและทตยภม

(CPG-MDD-GP)

14.30-15.30 น. ก�รฝกปฏบตก�รใชแนวท�งก�รจดก�รโรคซมเศร�

(Practice to CPG-MDD-GP)

15.30-16.00 น. อภปร�ยแนวท�งก�รบรห�รจดก�รดแลเฝ�ระวงโรคซมเศร�

ในพนท

ทำา Post–test

สรปและปดการอบรม

หม�ยเหต

พกรบประทานอาหารวางและเครองดมในระหวางการประชม เวลา 10.30-10.45 และ 14.30-14.45 น.

คมอผเขารบการอบรมแนวทางการจดการโรคซมเศราสำาหรบแพทยเวชปฏบตทวไปในสถานบรการระดบปฐมภมและทตยภม ป 25546


แบบประเมนการอบรมเรอง แนวทางการจดการโรคซมเศราสำาหรบแพทยเวชปฏบตทวไป

ในสถานบรการระดบปฐมภมและทตยภม

วตถประสงค

เพอประเมนความร ความเขาใจของแพทยเวชปฏบตมกอนและหลงของการอบรมแนวทาง

การจดการโรคซมเศราสำาหรบแพทยเวชปฏบตทวไปในสถานบรการระดบปฐมภมและทตยภม

เนอห�ส�ระ

เปนแบบประเมนความร ความเขาใจทมคำาถามครอบคลมทกหวขอของการอบรม จำานวน 15 ขอ

ใหกาผดและกาถก

รปแบบก�รอบรม

ทำา Pre test กอนอบรมการปรบเจตคตในการจดการโรคซมเศรา

ทำา Post test กอนอบรมแนวทางการบรหารจดการโรคซมเศราในพนท



แบบ Pre-Post Testคำ�ชแจง : ใหอานขอความแลวกาเครองหมาย 5 หรอ 3ตามความเขาใจของทานในชอง

...... หนาขอความ

ขอคำ�ถ�ม

…… 1. การวนจฉยโรคซมเศราตามเกณฑการวนจฉยของ DSM-IV ตองประกอบดวยอาการหลกอยางใด

อยางหนง ดงตอไปน 1) มอารมณเศราทงทตนเองรสกและคนอนสงเกตเหน หรอ 2) ความสนใจหรอ

ความเพลดเพลนในกจกรรมปกตทเคยทำาทงหมดหรอแทบทงหมดลดลงอยางมาก

…… 2. การวนจฉยโรคซมเศราตามเกณฑการวนจฉยของ DSM-IV อาการของโรคตองเกดขนแทบทงวน

เปนเกอบทกวน ตดตอกนไมตำากวา 4 สปดาห และทำาใหเสยหนาทการงานการสงคม

…… 3. โรคซมเศรามโอกาส relapse ได ซงชวงทมโอกาสเสยงสงสดคอ 3-6 เดอนแรก หลงจาก full remission

…… 4. Antidepressant ทควรพจารณา เปน first line ในการรกษาผปวยโรคซมเศราคอ Tricyclic

antidepressant (TCA)

…… 5. โรคซมเศรามความผดปกตของสารสอประสาทในสมองหลายตว ดงนน Fluoxetine ซงเปนยา ในกลม

SSRI จงทำาใหอาการของโรคซมเศราดขนได โดยผานกลไกการเพมระดบ dopamine

…… 6. ผปวยโรคซมเศราทมอาการกลบเปนซำาภายหลงไดรบการรกษาจน full remission ไปแลว 1 ป ถอวา

ผปวยกลบเปนใหม (recurrent depressive disorder; F33)

…… 7. ควรเรมใหยา antidepressant ในผปวย moderate to severe depression และหลงจากทอาการ

ทเลา (remission) ในแตละ episode แลวควรใหยาตอเนองอยางนอย 6-9 เดอน

…… 8. ในหญงตงครรภทเปนโรคซมเศรา การใชยา fluoxetine มความปลอดภยมากกวา amitriptyline

เนองจาก TCA ทำาใหทองผกและความดนโลหตตำาในขณะเปลยนทา

…… 9. หลงรกษาผปวยไปแลว ระยะหนงพบวา ผปวยเรมมอาการพดมาก แตงตวผดปกต ใชเงนเปลอง

ใหสงสยวา อาจเปน manic episode

…… 10. การใช SSRI รวมกบ TCA มความปลอดภย เนองจากชวยลดโอกาสการเกด cardio toxicity จาก TCA

…… 11. ในผปวยสงอายยาตานเศราทมความปลอดภยในการใชคอ TCA เชน amitriptyline

…… 12. ในระบบดแลเฝาระวงโรคซมเศรา เครองมอ 9Q ชวยประกอบการวนจฉย และตดตามผลการรกษา

ของแพทย

…… 13. Anhedonia เปนอาการหนงของโรคซมเศรา หมายถง อาการหมดความสนใจในกจกรรมตางๆ

ทเคยสนกสนาน เพลดเพลน

…… 14. ผปวย severe depression การใหยาอยางเดยวมประสทธภาพในการรกษาไมแตกตางกบการใหยา

รวมกบจตบำาบด

…… 15. ใชยากลม benzodiazepine เปนยาเสรมรวมกบ antidepressant กรณทผปวยมอาการวตกกงวล

หรอนอนไมหลบรวมดวย แตไมควรใชตอเนองเกน 4 สปดาห



หวขอท 1เรององคคว�มรเรองโรคซมเศร�

(KnowledgeofMajorDepressiveDisorder)


เพอใหแพทยเวชปฏบตทวไปไดทราบ เขาใจองคความรโรคซมเศราทเปนปจจบนและเชอมโยงกบระบบ

ดแลเฝาระวงโรคซมเศรา


สถานการณโรคซมเศราในประเทศไทย Focus ท Situation ในแตละพนทใกลตว

Clinical feature Mental Status Examination (MSE) and symptomatology

Diagnosis and Etiology

Course and prognosis

Management การรกษาและการฟนฟ

Slideประกอบก�รอบรม

Slide1องคคว�มรเรอง

โรคซมเศร�

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................



Slide2คว�มสำ�คญของปญห�

DALY ยอมาจาก Disability

Adjusted Life Year เปนผลรวม

ของความสญเสยจาก “ก�รต�ย

กอนวยอนควร” (Years of Life

Loss-YLL) กบ “ก�รมชวตอย

กบคว�มบกพรองท�งสขภ�พ”

(YearLostduetoDisability-YLD)

1หนวย“DALYloss”คอ

“ก�รสญเสยชวตกอนวยอนสมควร

1หนวยป”หรอ “ตองทนทรม�น

อยในสภ�พทพพลภ�พ1หนวย-ป”

1 หนวย-ป เปน “หนวย-

ป” ไมใชเปน“ป” โดยตรง เพราะการเสยชวตในแตละชวงปมนำาหนกไมเทากน ทพพลภาพแตละชนดกมนำาหนกไมเทากน

“หนวย-ป” เทากบการมชวตอยางมสขภาพด พรอมถวงนำาหนกทสงคมใหคณคาแตละชวงชวต

Slide3ก�รจดอนดบของDALY

สำาหรบประเทศไทยจากการ

ศกษาภาระโรคและการบาดเจบ

ในประเทศไทยป พ .ศ . 2547

ซงเปนการเปรยบเทยบความสญเสย

จากการเจบปวยและการบาดเจบ

135 ประเภท พบวา โรคซมเศรา

เปนสาเหตสำาคญของการสญเสย

ป ส ข ภ า ว ะ ไ ป โ ร ค ซ ม เ ศ ร า

จะกอความสญเสยเปนอนดบท 4

ในผ หญงไทย และเปนอนดบ 10

ในผชายไทยเมอเปรยบเทยบเฉพาะ

กล มโรคทางสขภาพจตและจตเวช

พบวา โรคซมเศราเปนสาเหตใหเกด

การสญเสยปสขภาวะสงทสด แสดงใหเหนวา โรคซมเศราถงแมวาจะไมมการสญเสยชวตกอนวยอนควร แตผปวยกตองทนอยกบอาการ

เจบปวยดวยโรคนเปนเวลานานกวาโรคอนๆ และผลกระทบตอสงคมมคอนขางสงมาก

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................



Slide4คว�มสำ�คญของปญห�

จากผลการสำารวจความชก

โรคซมเศราของคนไทย การศกษา

ระดบชาตป 2551 โดยธรณนทร

กองสข และคณะ ไดประมาณการ

วา คนไทยอาย 15 ปขนไป จำานวน

1,311,797 คน ปวยดวยโรคซมเศรา

ชนดรนแรง (major depressive

episode) และจำานวน 181,809 คน

ป วยเป นโรคซมเศร าชนดเรอรง

(dysthymia) ซ งพบน อยกว า

ตางประเทศ

Slide 5 คว�มชกของโรคซมเศร�

ในไทยต�มภ�คและเพศ

จากผลการสำารวจครงเดยวกน

พบความชกของโรคซมเศรามากทสด

ในเขตกรงเทพมหานคร รอยละ 4.1

(SE=0.51) เปนเพศหญง ทพบรอยละ

2.9 (SE=0.32) มากกวาเพศชาย

พบรอยละ 1.7 (SE=0.16) คดเปน

สดสวนเพศหญงตอชาย 1.71:1

Slide 6 คว�มชกของโรคซมเศร�

ในไทยต�มกลมอ�ย

จากผลการสำารวจครงน พบ

ความชกของโรคซมเศรา ในกล ม

ผสงอาย 80 ปขนไป ปวยเปนโรค

ซมเศร าชนดรนแรงร อยละ 5.0

(SE=2.32) รองลงมาคอ กลมอาย

55-59 ป ท เป นกล มทจะเข าส

วยผสงอาย

.................................................

.................................................

.................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................



Slide7Comorbidities

โรคจตเวชและโรคทางระบบ

ประสาททมกพบวา เกดโรคซมเศรา

รวมดวย

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

Slide8Comorbidities

(continued)

โรคทางกายเรอรงทมกพบวา

เกดโรคซมเศรารวมดวย

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

Slide9วดทศนSymptomatology

ofMDD

..................................................

..................................................

..................................................

..................................................

..................................................

..................................................

..................................................

..................................................



Slide10Symptomatologyof

MDD

1. Psychomotor retardation

การเคลอนไหว/พด/คดชา

2. Depression อารมณเศรา

3. Anhedonia หมดความสนใจ/

ถอนตวออกจากกจกรรมทเคยทำาแลว

มความสขอยางสนเชง

4. L o w s e l f e s t e e m

ความภาคภม/คณคาในตวเองลดลง

5. Guilty feeling ความรสกผด

มากเกนควร

6. Suicidal Idea ความคดเกยวกบการฆาตวตาย/ความตาย

7. Neurovegetative symptom อาการทบงถงการเสย function ของผปวย depression (นอกจาก depressed mood)

เชน loss of appetite, insomnia, poor concentration, low energy เปนตน

Slide11ContinuumofMDD

การดำาเนนของโรค ทเรมจาก

อารมณเศรา (sadness) ภาวะซมเศรา

(depression) จนป วยเป นโรค

ซมเศรา ทแบงตามระดบความรนแรง

จากนอยไปหามาก และมอาการ

ทางจตรวมดวย

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

Slide12ClinicalofMDD

แยกลกษณะของซมเศราเปน

3 ลกษณะ

..................................................

..................................................

..................................................

..................................................

..................................................

..................................................

..................................................



Slide13ก�รจำ�แนกโรค

โรคซมเศราอย ในประเภท

Mood disorder ซงแบงออกเปน

2 กลมคอ Depressive disorder

และ Bipolar disorder ซง Bipolar I

มอาการ mania สลบกบชวงซมเศรา

สวน Bipolar II มอาการซมเศรา

สลบกบชวง hypomania

.................................................

.................................................

.................................................

Slide14นย�ม

“โรคซมเศรา” ในประเทศไทย

มกจะหมายถง depressive disorders

ต องอาศยเกณฑการวนจฉยท ใช

อย 2 ระบบ คอ ICD โดย WHO และ

DSM พฒนาโดยสมาคมจตแพทย

อเมรกน (APA)

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

Slide 15 เกณฑก�รวนจฉยโรค

ต�มDSMIV

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................



Slide16เกณฑก�รวนจฉยโรค

ต�มICD10

ตามเกณฑ ICD-10 และเกณฑ

ใน DSM-IV จะเหนไดวา ไมมอาการ

หลกใดๆ เพยงหนงเดยวทสามารถ

บงช depressive episode หรอ

major depressive disorder ได

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

Slide17เกณฑก�รวนจฉยโรคต�ม

ICD10(continued)

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

Slide18ก�รวนจฉยแยกโรค โรคทางกายททำาใหเกดโรคซมเศราได



Slide19ก�รวนจฉยแยกโรค(ตอ) โรคทางกายทพบอารมณเศรา

ได แก โรคสมองเสอมทมภาวะ

pseudodementia จะบกพรอง

ทความจำาใหมมากกวาความจำาเกา

โรคหลอดเลอดสมองอารมณซมเศรา

พบไดบอย โดยเฉพาะทเปนกบสมอง

สวนหนาและซกซาย และโรคเนองอก

สมอง ในสวนของ Temporal และ

สวน diencephalon มกทำาใหเกด

อารมณซมเศรา

ส วนอารมณ เศร าจากยา

ไดแก ยาคมกำาเนดชนด steroidal, reserpine, ยาฆาแมลงชนด anticholinesterase, cimetidine, indomethacin, ยารกษา

โรคจตกลม phenothiazine, thallium, ปรอท, cycloserine vincristine เปนตน หรอผทอยในภาวะทกำาลงถอน แอมเฟตามนหรอ

โคเคน สราหรอยาสงบประสาทหรอยานอนหลบ

Slide20ก�รวนจฉยแยกโรค(ตอ)

กลมอาการผดปกตทางอารมณ

ห ร อ พ ฤ ต ก ร ร ม ท เ ก ด ต า ม ห ล ง

เหตการณ ความเครยด ทพบได

ในชวตประจำาวนทวไป แตผ ป วย

ไมสามารถปรบตวได จะมอาการ

ทางด านอารมณ หรอพฤตกรรม

เปนการตอบสนองตอปญหาทางดาน

จตใจ หรอ ความเครยด โดยมอาการ

ภายในเวลา 1 เดอนหลงจากเกด

เหตการณความเครยด


Adjustment disorder with

depressed mood จะมอาการ

เบอหนาย ทอแท ซมเศรา รองไห

บอยๆ เปนอาการเดน กลมอาการ

ทกระทบความอยากอาหาร และการ

นอนหลบ (vegetative symptom)

มากเท ากบโรคซมเศร า แต จะ

ไมรนแรงจนถงเกณฑของการวนจฉย

โรคซมเศรา



Slide 22 ก�รวนจฉยแยกโรค

จ�กBipolardisorder

Bipolar disorder มลกษณะ

อารมณทเปลยนแปลงไปมาระหวาง

อารมณซมเศรา (major depressive

episode) กบชวงทอารมณดมากกวา

ปกต (mania หรอ hypomania)

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

Slide 23 ก�รวนจฉยแยกโรคจ�ก

Bipolardisorder(continued)

ชวงอาการไฮโปแมเนย (Hypo

manic episode) ลกษณะสำาคญ

คอ อารมณรนเรง สนกสนาน หรอ

หงดหงด โกรธงาย อยางนอย 4 อยาง

ร วมกบอาการตอไปนอย างน อย

3 อยาง คอ

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

Slide 24 ก�รวนจฉยแยกโรคจ�ก


1) รสกตวเองมความสำาคญมาก

ผดปกต หรอ grandiosity

2) นอนนอย

3) พดเรว

4) ความคดเปลยนเรองเรว

5) ขาดสมาธ

6) มกจกรรม มากผดปกต

7) มพฤตกรรมซงบ งว า การ

ตดสนใจเสย ตองมอาการอยางนอย

4 อยาง



Slide25ก�รวนจฉยแยกโรคจ�ก


................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

Slide26ก�รวนจฉยแยกโรค

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................


................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................



Slide28ก�รวนจฉยแยกโรค

(ตอ)

โรค Dysthymia มลกษณะ

สำาคญคอ ผปวยมอารมณเศราเรอรง

ตดตอกนเปนเวลาอยางนอย 2 ป

มอาการสำาคญอยางอนรวมดวยอยาง

นอย 2 อาการไดแก เบออาหารหรอ

รบประทานจ นอนไม หลบหรอ

หลบมากออนเพลยไมมแรง รสกไรคา

สมาธเสยและร สกท อแทสนหวง

มความรสกวาตวเอง เปนคนนาเบอ

และไรประสทธภาพ และจะมอาการ

ดงกลาวเกอบทกวนหรอบอยมาก สาเหตอาจจะเกดจากสารในสมองผดปกตและพนธกรรม ผลกระทบจากบคลกภาพ ความเครยด

ในชวตตงแตวยเดกจนถงวยผใหญ การอยในสงคมทเสยเปรยบ

Slide29ส�เหตก�รเกดโรค

1. ผปวยโรคซมเศราจะมคว�ม

ผดปกตของส�รสอประส�ทในสมอง

ทเกยวของกบการควบคมอารมณ

และการแสดงออกของอารมณ

2. พนธกรรม พบวา ในครอบครว

ท เป น โรคซม เศร าคนอ นๆ ใน

ครอบครวมโอกาสปวยไดมากกวา

คนทวไป 2.8 เทา

3. โรคท�งก�ยหล�ยโรคและย�

.................................................

.................................................

Slide30ก�รดำ�เนนโรค

จากการศกษาธรรมชาต

ของโรคระยะยาว (Long-term

natural ist ic studies) พบว า

โรคซมเศรา เปนความเจบปวยทเรอรง

ยาวนานตลอดชวต (Life long illness)

และมอาการเกดขนเปนชวงๆ เมอ

ไดรบการรกษาอาการกทเลา และ

สามารถกลบเป นซำ าได อก และ

ประมาณรอยละ 20 ของผ ป วย

โรคซมเศร าจะมอาการอย ตลอด

ไมทเลา (no remission)



Slide31ก�รดำ�เนนโรค(ตอ)

อายทเรมปวยเปนโรคซมเศรา

อยในชวง 20-25 ป (median age

of onset) ในชวชวตของผ ป วย

โรคซมเศราจะเกดอาการซมเศรา

ประมาณ 4 ครงโดยเฉลย

อาการซม เศร าส วนใหญ

จะทเลาหายไปภายในเวลา 1 ป แตม

บางสวนทไมหาย และในจำานวนน

ทมอาการเรอรงคงอยเกน 5 ป และ

เมออาการหายไปแลว การเกดอาการ

ครงตอๆ มาอตราการหายไมตางจาก

ครงแรก

Slide32ก�รดำ�เนนโรค(ตอ)

หลงจากทอาการซมเศราทเลา

หายไปแลว หากภายในระยะเวลา 6

เดอนมอาการซมเศราเกดขนอกครง

จะเรยกวา “Relapse”

Recurrent เปนการเกด new

episode ภายหลงจากอาการซมเศรา

ครงกอนหายไปแลวนานกวา 6 เดอน

และยงเกดอาการบอย ระยะเวลาระหวาง

การเกดอาการครงตอไปยงสนลง

Slide33ก�รรกษ�ต�มระยะของโรค



Slide34วธก�รรกษ�

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

Slide35ก�รรกษ�ดวยย�(ตอ)

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

Slide36ก�รรกษ�ดวยจตบำ�บด

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................



Slide37ก�รตดต�มเฝ�ระวง

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................



หวขอท 2เรองระบบดแลเฝ�ระวงโรคซมเศร�และทม�ของก�รพฒน�CPG

(DepressiveDisorderSurveillance

SystemandIntroductionCPG)


เพอใหแพทยเวชปฏบตมความร ความเขาใจและการดแลรกษาผปวยโรคซมเศราทเชอมโยงกบ

ระบบดแลเฝาระวงโรคซมเศรา ทราบทมาและขนตอนของการพฒนา CPG และมเจตคตทเหมาะสม

ตอ CPG-MDD-GP


1. ทมาของระบบดแลเฝาระวงโรคซมเศรา (ปญหาของระบบการปองกนและแกไขปญหา

โรคซมเศราของไทย)

2. มาตรการแกไขปญหาโรคซมเศรา

3. ระบบดแลเฝาระวงโรคซมเศรา

4. กระบวนการการดแลรกษาตามระบบดแลเฝาระวง

5. ความสำาคญและขนตอนการพฒนา CPG และการพจารณาหลกฐานทางวชาการ



SlidePowerPointประกอบก�รอบรม

Slide1ระบบดแลเฝ�ระวงโรคซมเศร�

เพอลดความสญเสยอนเนอง

มาจากการเจบปวยดวยโรคซมเศรา

ทม งเนนการลดความชกและภาระโรค

โดยการลดอบตการณ การกลบเปนซำา

เพมการหายท เลาลดระยะเวลา

เจบป วย และลดการตายจาก

ฆาตวตายของผ ป วยโรคซมเศรา

จงมการพฒนาระบบดแลเฝาระวง

โรคซมเศราขน

Slide2สภ�พปญห�ของก�รดแล

รกษ�โรคซมเศร�ของไทย

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

Slide3คว�มจรงของก�รรกษ�

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................



Slide4ก�รพฒน�ระบบดแลเฝ�ระวงโรคซมเศร�

Slide5ม�ตรก�รแกไขปญห�โรค

ซมเศร�

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

Slide 6 ระบบดแลเฝ�ระวงโรค

ซมเศร�

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................



Slide7เครองมอในระบบดแลเฝ�ระวง


.........................................................

.........................................................

.........................................................

.........................................................

.........................................................

.........................................................

.........................................................

.........................................................

Slide 8 ก�รคดกรองในระบบดแล

เฝ�ระวงโรคซมเศร�

.........................................................

.........................................................

.........................................................

.........................................................

.........................................................

.........................................................

.........................................................

.........................................................

.........................................................

Slide9แบบคดกรอง2Qในระบบดแลเฝ�ระวงโรคซมเศร� แบบคดกรอง 2Q ม 2 คำาถาม ในคำ�ถ�มท 1 เปนการถามถงอารมณเศรา ท งทตนเองร สกและคนอนสงเกตเหน (depression) สวนคำ�ถ�มท 2 ถามถง ความสนใจหรอความเพลดเพลนในกจกรรมปกตทเคยทำาทงหมดหรอแทบทงหมดลดลง อยางมาก (pleasure) เนนการถามถงอาการทเกดขนในชวง 2 สปดาหทผานมา หาก ผถกถามไมเขาใจ ใหถามซำา ไมควรอธบาย หรอขยายความเพม ควรถามซำาจนกวา ผถกถามไดตอบตามความเขาใจของเขาเอง ถาพบวา ความเสยงทจะปวยเปนโรคซมเศรา “ควรไดรบก�รประเมนโรคซมเศร�ดวย9Qภ�ยใน2สปด�หแตไมควรน�นเกน3เดอน” การแปลผล ถา “ไมม” ทง 2 คำ�ถ�ม ถอว� ปกต หรอ ไมมแนวโนมปวยเปนโรคซมเศรา ถ� “ม” ขอใดขอหนงหรอทง2ขอ(มอ�ก�รใดๆในคำ�ถ�มท1และ2)หม�ยถงเปนผมคว�มเสยงหรอมแนวโนมทจะเปนโรคซมเศร�



Slide10คว�มแมนตรงของ2Q

2Q เปนเครองมอทสามารถ

ระบคนทปวยจรง (True positive)

และระบคนทไม ป วยจรง (True

negative) คณสมบตของเครองมอ

ดจากผลทดสอบทได ว า มความ

เทยงตรงถกตอง นาเชอถอ จาก

sensitivity (คอ คาทแสดงใหเหนวา

เครองมอนสามารถคดแยกคนปวย

จรงจากกล มคนทวไปได มากถง

97.3%) specificity (คอ คาทแสดง

ใ ห เ ห น ว า เ ค ร อ ง ม อ น ถ า ใช

ทง 2 คำาถาม จะคดแยกคนปกต

จากคนทวไปไดมากถง 83.9%)

คาความนาจะเปนโรคเมอผลทดสอบเปนบวก (positive predictive value; PPV =14.8%)

Slide11แบบคดกรองDS8

DS8 ขอ 1-6 คดกรองภาวะ

ซม เศร า sens i t iv i ty 89 .9%

และ specificity 71.9% และขอ 7-8

คดกรองความเสยงตอการฆาตวตาย

sensitivity 87.1% และ specificity

89.4%

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

Slide 12 กลมเสยงทควรคดกรอง


.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................



Slide 13 ก�รประเมนคว�มรนแรง

ของโรค

......................................................

......................................................

......................................................

......................................................

......................................................

......................................................

......................................................

......................................................

......................................................

Slide 14 ก�รประเมนโรคซมเศร�

ดวย9Q

9Q มจำานวน 9 ขอ ถามถงความถ

ของการเกดอาการของโรคซมเศราในชวง

2 สปดาหทผานมาจนถงปจจบน จะมคา

คะแนนตามความถ ถามใหครบทกขอ

แลวรวมคาคะแนนจะแสดงผลออกมา

เปนระดบความรนแรงของอาการโรค

......................................................

......................................................

......................................................

......................................................

Slide15ก�รแปลผล9Q การวเคราะห 9Q เมอเทยบกบ gold standard มคาความไวสง 75.68% ความจำาเพาะสง 92.85% คาความ นาจะเปนโรคซมเศรา (PPV) = 11.41 เทา มความแมนตรงวดการเปลยนแปลงของโรคซมเศราอยในเกณฑคอนขางสง ใชเวลานอย 9Q เมอเทยบกบแบบประเมน Hamilton Rating Scale for Depression (HRSD-17) พบวา มคา Cronbach’s Alpha รายขออยระหวาง 0.7836-0.8210 มคาเฉลยเทากบ 0.821 สมประสทธ สหสมพนธ เทากบ 0.719 (P-value<0.001) มคาความไว คาความจำาเพาะ และคา Likelihood Ratio รอยละ 85, 72 และ 3.04 (95%CI=2.16-4.26) ตามลำาดบ นนหมายถง 9Q เมอเทยบกบเครองมอทเปนมาตรฐานสากล ผลการประเมนมคาทใกลเคยงกน



Slide16ระบบดแลเฝ�ระวงโรคซมเศร�

ในระบบดแลเฝาระวงจะประกอบดวยการดำาเนนงานดงตอไปน

1. ก�รคนห�ผทมแนวโนมจะปวยเปนโรคซมเศร� จะเรมจากการคนหาผทมแนวโนมจะปวยเปนโรคซมเศรา ดวยการคดกรอง

ในประชาชนทวไปและกลมเสยง

2. ก�รประเมนคว�มรนแรงของโรคซมเศร�ก�รฆ�ตวต�ยและก�รวนจฉยโรค ในรายทไดผลบวกจากการคดกรอง จะได

รบการสงตอไปยงโรงพยาบาลเพอวนจฉย และประเมนความรนแรงดวย 9Q ผปวยโรคซมเศราทกรายท 9Q≥7 จะไดรบการประเมน

การฆาตวตายดวย 8Q จะชวยหาแนวทางปองกนการฆาตวตายไดลวงหนา

3. ก�รวนจฉยโรค สามารถดำาเนนการโดยแพทยทวไปในโรงพยาบาลทผานการอบรมการวนจฉยโรคจตเวชดวยเกณฑ

มาตรฐาน ICD-10 หรอ DSM-IV

4. ก�รดแลชวยเหลอและรกษ�โรคซมเศร� จะเนนการรกษาดวยยาตานเศรารวมกบการใหการปรกษาชวยแกไขปญหา

สงคมจตใจเปนหลก

5. ก�รตดต�มเฝ�ระวงก�รกลบซำ�และก�รกลบเปนใหม เมอผปวยหยดยาไดแลว รพช.จะสงตอให PCU เปนผตดตาม

เพอปองกนการกลบซำาและการกลบเปนใหม

6. ก�รร�ยง�นมการบนทกรายงานในโปรแกรมการรายงานทเปน Web application ททกหนวยบรการสามารถเขาถง

ขอมลได

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................



Slide17กระบวนก�รดแลเฝ�ระวงโรคซมเศร�

ในกระบวนการดำาเนนงานจะเรมการคดกรองโรคซมเศราในประชาชนทวไป ซงสามารถให อสม. คดกรองดวย 2Q หรอ DS8

สวนการคดกรองกลมเสยงสามารถดำาเนนการไดโดยพยาบาลใน PCU หรอ รพ.ดวยเครองมอคดกรองอนๆ พฒนามาอยางถกตองแลว

หลงจากไดผลคดกรองกแจงผลแกผ ทไดรบการคดกรองทงรายทไดผลลบและผลบวก พรอมทงใหสขภาพจตศกษา

เรองโรคซมเศรา และจะไดรบการสงตอไปยงโรงพยาบาลเพอวนจฉย ประเมนความรนแรงดวย 9Q ซงจะสามารถจำาแนก

ความรนแรงของอาการโรคซมเศราออกเปน 3 ระดบ คอ นอย ปานกลาง และรนแรง แลวแพทยและทมชวยเหลอ

จะใหการชวยเหลอรกษาทสอดคลองกบระดบความรนแรงของโรคตามแนวทางทกำาหนดไว ผปวยโรคซมเศราทกรายท 9Q≥7 จะได

รบการประเมนแนวโนมการฆาตวตายดวย 8Q จะชวยใหสามารถหาแนวทางปองกนการฆาตวตายไดลวงหนา

สำาหรบการวนจฉยโรค สามารถดำาเนนการโดยแพทยทวไปในโรงพยาบาลทผานการอบรมการวนจฉยโรคจตเวชดวยเกณฑ

มาตรฐาน ICD-10 หรอ DSM-IV ในกรณผปวยทมอาการซมเศรารนแรง หรอมแนวโนมทจะฆาตวตายสงจะไดรบการสงตอไปดแล

รกษาทโรงพยาบาลจตเวชทรบผดชอบในเขตพนทจงหวดนน

ในการรกษาผปวยโรคซมเศราในระดบจงหวดนน จะเนนการรกษาดวยยาตานเศรารวมกบการใหการปรกษาชวยแกไขปญหาสงคม

จตใจเปนหลก การตดตามผลการรกษานนจะใช 9Q แพทยหรอพยาบาลผรกษาจะนดพบผปวยทกเดอนเพอประเมนอาการ

เมอรกษาจนอาการทเลาแลวกยงคงตองใหการรกษาตอเนองหลงจากทเลาไปอก 6 เดอน จนมนใจวา ไมมอาการกำาเรบ

จงคอยๆ ลดยาลงจนหยดยาได ซงชวงระยะทไดรบการรกษาดวยยาตานเศราน จะเปนการดแลโดยทมงานของโรงพยาบาลชมชน

หรอโรงพยาบาลทวไป ในรายทรนแรงจะสงไปรกษา รพ. ทมจตแพทยจะไดรบการประเมนและใหการรกษาจนพนภาวะเสยงทงหลาย

และลดความรนแรงของอาการซมเศราลง หลงจากนนจตแพทยจะสงผปวยกลบมารบยาตอทโรงพยาบาลชมชนใกลบาน ซงแพทย

ทโรงพยาบาลใกลบานกจะใหยาตอและประเมนอาการดวย 9Q จนผปวยมอาการทเลาครบ 6 เดอนกพจารณาลดยาลงจนหยดยาได

เมอผปวยหยดยาไดแลว รพช.จะสงตอให PCU เปนผตดตามเพอปองกนการกลบซำาและการกลบเปนใหม โดยใชแบบประเมน

โรคซมเศราดวย 9Q ทกเดอน เปนเวลา 1 ป หากผปวยไมมอาการกำาเรบ กสามารถยตหรอจำาหนายผ ปวยจากระบบได

แตถาผปวยมอาการกำาเรบของโรคซมเศรา PCU จะสงตอผปวยไปรบการประเมนและรกษาท รพช. ซงเปนการนำาผปวยเขาส

กระบวนการรกษาใหมอกครง



Slide 18 บทบ�ทของแพทย

ในระบบดแลเฝ�ระวงโรคซมเศร�

คอ

ก�รวนจฉยโรคและรกษ�

อย �งถกต อง แต พบว า แพทย

เวชปฏบตท วไปไม มนใจในการ

วนจฉยและการรกษา

คณะทำางานจงไดจดทำา CPG

นขน โดยหวงวาจะเปนเทคโนโลย

ทจะช วยแพทย เวชปฏบตท วไป

ในการวนจฉยโรคและรกษาโรคซมเศรา

Slide19Introductionto

CPG-MDD-GP

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

Slide20ก�รจดระดบของหลกฐ�น

ท�งวช�ก�ร

ธรณนทร กองสข ไดปรบปรง

ระดบของ evidence และระดบ

คำาแนะนำาจาก CEBM level of

Evidence; www.cebm.net, origi-

nally created by Dave Sackett,

Susanne Fletcher. March 2009

.................................................

.................................................

.................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................




ท�งวช�ก�ร(ตอ)

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................



.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................



................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................



Slide24ก�รจดระดบของ

คำ�แนะนำ�

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

Slide25ก�รจดระดบของ

คำ�แนะนำ�(ตอ)

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................



หวขอท 3เรองแนวท�งก�รจดก�รโรคซมเศร�สำ�หรบแพทยเวชปฏบตทวไปใน

สถ�นบรก�รระดบปฐมภมและทตยภม

(CPG-MDD-GP)


เพอใหแพทยเวชปฏบตมความร ความเขาใจ เกยวกบ CPG for MDD (Assessment & Diagnosis,

Treatment & F/U, Treatment for Special group)


1. Assessment and Diagnosis

2. Step Assessment

3. Algorithm Pharmacotherapy

4. Treatment for Special group

SlidePowerPointประกอบก�รอบรม

Slide 1 แนวท�งก�รจดก�รโรค

ซมเศร�สำ�หรบแพทยเวชปฏบต

ทวไปในสถ�นบรก�รระดบปฐมภม

และทตยภม

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................



Slide 2 เกณฑก�รวนจฉยโรค

MDD

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

Slide 3 ก�รประเมนและวนจฉย

โรค

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................


โรค(ตอ)

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................



Slide5ก�รประเมนและวนจฉยโรค(ตอ)

ขนตอนแรก คอ การประเมนอาการซมเศราตามแบบประเมน 9Q แพทยอาจประเมนเพอ confirm ผลการประเมนของพยาบาล

หรอเจาหนาททดำาเนนการมากอนแลว


โรค(ตอ)

ห า ก ข น ต อ น แร ก พ บ ว า

มอ�ก�รในสวนทแรเง�≥5อ�ก�ร

และต องมข อ 1 หรอ ข อ 2

ให rule out โรคอนๆ รวมทง

ประเมน dysfunction/distress

ในขนตอนท2

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................





เมอประเมนตามขนตอนท 2 ครบถวนแลวใหแปลผล เพอการวนจฉยวาเปน Major Depressive Disorder (MDD) หรอไม

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................




โรค(ตอ)

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

Slide10ก�รลงรหสต�มICD10

หลงจากวนจฉยวาเปน MDD แลวใหตรวจสอบวา ม recurrent หรอไม (Recurrent หมายถง ผปวยเคยมอาการ

ของโรคซมเศราเกดขนมากอน และมชวงเวลาทหายเปนปกตอยางนอย 2 เดอนตดตอกน) และลงรหสต�มต�ร�ง สามารถ

ดคะแนน 9Q เพอพจารณาแบงระดบ severity ได

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................



Slide11ตวอย�งก�รประเมนและ

วนจฉยโรค

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................


วนจฉยโรค(ตอ)

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................



.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................





...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................



...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

Slide16ตวอย�งก�รประเมนและวนจฉยโรค(ตอ) วน จฉยแยกโรคจาก bipolardisorderทจะเพมความมนใจวาใช หรอไม ต อ งหาข อม ล เพ ม เ ต มค อ man ia /hypomania ซ งสามารถใช คำ าถาม คดกรองเบองตนใน step 2 (M1, M2) ดงน คำาถามคดกรอง mania, hypomania จากแบบวนจฉยโรคทางจตเวช Mini Internat ional Neuropsychiatr ic Iterview; MINI (พนธ นภา) ถา “ไมม”ท ง 2 ข อ แสดงว า ไม ม mania , hypomania แตถา “ม”ขอใดขอหนง หรอทง 2 ขอใหสงสยวา ม mania, hypomania คำ�ถ�มท 1 ตลอดชวตทผ �นม� ผ ป วยมช วงเวลาทร สกคกคก ครนเครง หรอม เรยวแรง ทำาอะไรไม หยด จนกอใหเกดปญหากบตวเอง หรอคนรอบขางคดวา ผปวยเปลยนไปไมเหมอนเดม ทงนไมรวมในชวงทเมาสราหรอยาเสพตดหรอไม? คำ�ถ�มท2ตลอดชวตทผ�นม� ผปวยรสกหงดหงดงายมากตดตอกนเปนเวลาหลายวน จนทำาใหมการโตเถยง ทะเลาะววาท หรอตวาดใสคนอนทไมใชคนในครอบครวหรอไม?





................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................



................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................



................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................



Slide20ตวอย�งก�รประเมน

และวนจฉยโรค(ตอ)

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

Slide21Criteriaforadmission

andreferral

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................


andreferral(continued)

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................





I n d i c a t i o n s f o r

Hospitalization ในกรณทผ ปวย

มป ญหาย งยากซบซ อนมากขน

และไม ส�ม�รถส งต อให ไปรบ

การรกษาทโรงพยาบาลจตเวช หรอ

โรงพยาบาลทมจตแพทยได

ควรพจ�รณ�รบไวรกษ�

ในโรงพย�บ�ลและปรกษ�จตแพทย

................................................



กรณทผปวยม suiciderisk

high (8Q≥17) ควรมญ�ตชวย

ดแลอย�งใกลชดในโรงพย�บ�ล

ดวยตลอด 24 ช.ม. และปรกษ�

สงตอโรงพย�บ�ลจตเวช

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................



Slide25Managementofhospitalizedpatients

Slide26Managementofhospitalizedpatients(continued)

การชวยเหลอทางสงคมจตใจขนอยกบบรบทของแตละพนท สวนก�รชวยเหลอผท 8Q≥1 ส�ม�รถปรบใชจ�กแนวท�ง

ก�รดแลเฝ�ระวงโรคซมเศร�ระดบจงหวดกรมสขภ�พจตโดยสรป

8Q mild = ใหชวยแกปญหาทกขใจเรงดวน, moderate = ใหชวยแกไขปญหาทกขใจ มญาตดแลใกลชด,

Severe = ใหชวยแกไขปญหาทกขใจเรงดวน มญาตดแลใกลชด 24 ช.ม.หรอเฝาระวงใน รพ. จนคะแนนลดลง หรอสงตอ

รพ.จตเวช แตทกระดบคว�มรนแรงตองดแลเฝ�ระวงตอเนอง



Slid

e27



Slide28ก�รรกษ�ดวยAntidepressants

ยาตานเศราทใชในประเทศไทยม 2 กลม คอ

1. ย�กลม SSRI (selective serotonin reuptake inhibitor) ยาในกลมนไดแก fluoxetine, sertraline, fluvoxamine,

paroxetine escitalopam

ยากล ม SSRI ผลขางเคยงทพบไดแก headache, agitation, anxiety, nausea, vomiting, dyspepsia,

abdominal pain, diarrhea, rash, sweating, insomnia, tremor, sexual dysfunction, hypo natremia,

cutaneous bleeding disorder. ขอเดนของยากลม SSRI คอ ไมมฤทธ anticholinergic และพบการเสยชวตจากการกนยา

เกนขนาดนอยมาก

ขอเดนอกประการหนงของยากลม SSRI คอ การปรบยา งายกวายา TCA เพราะกนแควนละครง การตอบสนองตอยา

เปนแบบ flat-dose response curve คอ ขนาดสงสดในการรกษาอยประมาณ 2-3 เมด ทำาใหไมตองปรบยาบอยครงเพอหาขนาด

สงสดทเหมาะสมเหมอนยากลม TCA

ยา fluoxetine มการจบตวกบ 5HT2C receptor สง จงมฤทธทำาใหเบออาหารในชวงแรก และมฤทธกระตนสงกวา

SSRI ชนดอน ผปวยบางรายจงอาจมอาการวตกกงวล กระวนกระวาย นอนไมหลบ ในชวงแรกได

2. ย�กลมTCA (Tricyclic Antidepressants) ยาในกลมนไดแก amitriptyline, imipramine, nortryptyline โดยทวไป

แพทยมกนยมใช TCA เนองจากวาหางาย ราคาไมแพง แตมขอเสยเรองผลขางเคยงของยาทอาจจะมมากกวายา SSRI

ยากลม TCA ผลขางเคยงทพบไดแก sedation, often with hangover, postural hypotension, dry mouth, blurred vision,

constipation) urinary retention อาการทรนแรง ไดแก cardiotoxicity (tachycardia/arrhythmia, ลด seizure threshold

และทสำาคญคอ หากกนเกนขนาดทำาใหเสยชวตได และมฤทธทำาใหงวงซม ปากคอแหง และทองผกนนสมพนธกบขนาดยาทไดรบ

fluoxetine กบยากลม TCA พบวา ยาทง 2 ชนดมประสทธภาพในการรกษาโรคซมเศราไมแตกตางกน แต fluoxetine

มผลขางเคยงตำากวายากลม TCA มาก

..................................................................................................................................................................................



................................................

................................................Slide29ก�รรกษ�ดวย

Antidepressants(Continued)

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

....................................................................................................................................................................

Slide30ก�รรกษ�ดวย

Antidepressants(Continued)

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

....................................................................................................................................................................


AntidepressantsCombinations

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................




AntidepressantCombinations

(continued)

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................


AntidepressantCombinations

(continued)

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................


Benzodiazepines ยา benzodiazepine เปนยา ทออกฤทธกดการทำางานของประสาท สวนกลางมผลทำาใหงวง หลบ คลายกงวล กลามเนอคลายตว และแกชก ขนาดสงทำาใหสลบหรอถงโคมา อาการขางเคยงอนทอาจพบ จาก benzodiazepine ได แก ออนเพลย ปวดศรษะ ตาพรา วงเวยน ปากแหง ลนขม คลนไส อาเจยน อดอด บรเวณลนป ทองเสย hangover ซงเปนความรสกมนงงในเชาวนรงขน หลงจากรบประทานยานอนหลบอาจพบไดจากการใชยาทม half-life ยาว และเสพตดได อาการอนๆ มหวใจเตนเรว เหงอออก คลนไส มอสน กลามเนอบดตว เศรา ซม ประสาทหลอน ชก ถาใชยามานานควรคอยๆ ลดขนาดยาลง พวกทมฤทธสนมกจะมอาการไดบอย




Benzodiazepines(continued)

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

Slide36ก�รรกษ�ดวยAntipsychotics

Antipsychoticdrugs แบงออกเปน 2 กลมใหญ คอ

1. ย�กลมเดม(Typicalantipsychoticdrugs)แบงตามขนาดยา เปน 3 กลมทนยมใชรกษาโรคซมเศรา คอ

1) High potency ไดแก haloperidol (haldol®), trifluoperazine (stelazine®)

2) Moderate potency ไดแก perphenazine (pernazine®)

3) Low potency ไดแก chlorpromazine (CPZ) (largactil®)

อ�ก�รข�งเคยง

1. Extrapyramidal side effects (EPS) ไดแก acute dystonia มการเกรงของกลามเนอรนแรงในบรเวณคอ

หลอดลม ลน ปาก รวมถงบรเวณลกตาทำาใหคอบด ลกนยนตาเหลอกขนขางบน ลนแลบออกมานอกปาก ซงถาอาการรนแรง

ผ ปวยจะมอาการเจบปวดมาก อาการนมกเกดในผ ปวยชายวยหน ม เมอไดยาในชวง 1-5 วนแรก, Parkinsonism หรอ

pseudoparkinsonism มอาการแสดงเหมอนผปวยทเปนโรค parkinson คอ มการเกรงของกลามเนอทวไป ทำาใหมการเคลอนไหวชา



เดนตวแขง ชา มอาการมอ-ขาสน พดไมคอยคลองเพราะมลนแขง ขากรรไกรเกรง มนำาลายไหล กลามเนอหนาเกรง เฉยเมย

ไมแสดงอารมณ มกเกดในชวงสปดาหท 2 ถง 3 เดอนแรกของการใชยา, Akathisia มอาการกระสบกระสาย นงไมตด หรออยนงๆ

ไมได จงตองขยบตวไปมา หรอตองเคลอนไหวซำาๆ พบเมอใชยาไดประมาณ 50-60 วน, Tradive dyskinesia อาการกลมนเกดขน

ชาๆ ในผปวยทใชยาเกน 1 ป อาการทพบมการเคลอนไหวของปากผดปกต เชน ปากขมบขมบเหมอนเคยวปากหรอดดปากและลน

เคลอนไหวอยางไมตงใจรวมกบการเคลอนไหวของแขนขาและการเดนผดปกตในลกษณะไมสมพนธกน

2. NeurolepticMalignantSyndrome(NMS) เปนอาการทเกดไมบอยนก อาการสำาคญ คอ มการเกรงของกลามเนอ

ทวไปอยางรนแรง มไขสง หวใจเตนเรว ความดนโลหตไมคงท เหงอออกมาก ปสสาวะนอย อาจเกดภาวะการทำางานของระบบหายใจ

ลมเหลว หรอไตลมเหลวและเสยชวต

3. Anticholinergiceffects เชน ปากแหง ตาพรา ทองผก ใจสน และปสสาวะลำาบาก

4. Sedativeอาการงวง พบไดมากสำาหรบผปวยทไดรบยานในชวงแรก ทำาใหผปวยงวงนอนและทำากจกรรมอนๆ ไมได

5. Postural Hypotension ยากลมนทำาใหแรงดนโลหตตก โดยเฉพาะเมอเปลยนทา เชน จากนอนเปนยน หรอผปวย

อาจบนมนงง เวยนศรษะ หนามดและเปนลม

6. Loweredseizurethresholdยามสวนไปลดการควบคมการชก จงทำาใหเกดการชกไดงายขน

7. MetabolicorEndocrineeffects ไดแก ยาไปเพมความอยากอาหารทำาใหผปวยมนำาหนกเพม ยาไปลดความรสกทางเพศ

ในผปวยชายและทำาใหรอบเดอนหายไปนานในผปวยหญง จงอาจคดไปไดวาตงครรภหรออาจตงครรภโดยไมไดตงใจ

8. ToxicandAllergiceffectsไดแก Agranulocytosis, Dermatitis, Cholestatic jaundice, Retinitis pigmentosa,

Photosensitivity และ Nonspecific skin rashes

Slide37ก�รรกษ�ดวยAntipsychotics(continued)

2. ย�กลมใหม (Atypical antipsychotic drugs)มประสทธภาพในการรกษาทงอาการดานบวกและอาการดานลบ

มอาการขางเคยง EPS นอยกวายากลมเดม ทใชรกษาโรคซมเศรา ไดแก

1. Risperidone (Risperdal®) อาการขางเคยง ไดแก งวงซม สน ปวดศรษะ Postural hypotension นอนไมหลบ ทองผก

Erectile dysfunction มทงรปแบบรบประทานและฉดออกฤทธนาน (Risperdal consta)

2. Olanzapine (Zyprexa®) อาการขางเคยงทพบบอยคอ งวงนอน นำาหนกเพม ทองผกและงนงง

3. Quetiapine (Seroquel®) ขอเดนของยา คอ ไมเพม prolactin level และพบ EPS นอยมาก อาการขางเคยง

ไดแก งวงนอน postural hypotension ทองผก คอแหง




Antipsychotics(continued)

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................


Antipsychotics(continued)

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

Slide40Managementof

nonresponsivepatients

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................



Slide41Managementof


(continued)

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

Slide42Managementof


(continued)

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

Slide43Depressioninspecial

groupsผปวยโรคไต

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................



Slide44ผปวยโรคตบ

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

Slide45ผปวยเดกและวยรน

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

Slide46ผปวยสงอ�ย

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................



Slide47ผปวยหญงตงครรภ

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

Slide48ผปวยหญงตงครรภ(ตอ)

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................



หวขอท 4เรองก�รฝกปฏบตก�รใชแนวท�งก�รจดก�รโรคซมเศร�

(PracticetoCPG-MDD-GP)


เพอใหแพทยเวชปฏบตทเขารบการอบรมมความร ความเขาใจทถกตองจากการฝกปฏบตการจดการดแล

โรคซมเศรา


1. ชมวดทศนตอนท 1 เรองเจตคตตอการจดการผ ป วยโรคซมเศรา เนอหาสาระของคลปวดโอ

ประมาณ 3-4 นาท โดยมรายละเอยดของกรณศกษาคลายกบคลปวดโอ 1 แตมการจดการดแลผ ป วย

ทแตกตางจากเดม เชน การประเมนอาการเพอวนจฉยโรค คอ การจดการทเพมเตมจากผลการคดกรอง

2 คำาถาม +ve และ 9 คำาถาม +ve

2. ฝกปฏบต CPG ตาม 8 ใบงาน ไดแก

• ใบงานท 1-7 เปนกรณศกษาตอเนอง

• ใบงานท 8 เปนกรณศกษาเฉพาะกลม


1. ฝกปฏบตตาม 8 ใบงาน

2. อภปรายตามกรณศกษา

สอก�รเรยนก�รสอน

1. กรณศกษาท 1, 2 และ 3

2. แบบประเมนโรคซมเศราดวย 9 คำาถาม (9Q) และแบบประเมนการฆาตวตายดวย 8 คำาถาม (8Q)



ใบงานเอกสารประกอบการสอน เรอง การฝกปฏบตการดแลรกษาผปวยโรคซมเศรา

ใบง�นท1(ใชเวล�5น�ท)

ใหชมวดทศนทเตรยมไวเกยวกบการตรวจประเมนผปวยโรคซมเศราทมคำาอธบายอาการและอาการ

แสดง (3-5 นาท)

ผลก�รประเมนดวย9Qดงน

ขอ/

คะแนน

1 2 3 4 5 6 7 8 9

2 2 1 1 1 1 1 1 1

คะแนนรวม=11คะแนน


ขอ/

คะแนน

1 2 3 4 5 6 7 8

1 2 0 0 0 0 0 4


ขอใหท�นตอบคำ�ถ�มหลงจ�กดวดทศนตอนท3ดงน

ทานจะซกประวตผปวยเพมเตมในประเดนไดบางเพอยนยนการวนจฉย

1. ……………………………………………………….

2. ……………………………………………………….

3. ……………………………………………………….

4. ……………………………………………………….

จากการประเมนผปวยซำา ทานให ผลการประเมนดวย 9Q = ………………. คะแนน

ผลการประเมนดวย 8Q = ………………. คะแนน




จ�กกรณศกษ�ในวดทศนไดประวตและขอมลเพมเตมดงน

อาการทงหมดสงผลใหผปวยรสกเปนทกขอยางมาก และไมสามารถไปขายของไดตามปกต

ปฏเสธการสญเสยคนใกลชดในชวงระยะเวลา 2 เดอนทผานมา

ปฏเสธโรคประจำาตว และยาทใชเปนประจำา

ปฏเสธการใชสารเสพตด

ปฏเสธอารมณคกคกครนเครงหรอหงดหงดงายในชวงทผานมา และไมเคยมอาการซมเศราเชนน

มากอน

ตรวจรางกายอยในเกณฑปกต

ผลก�รประเมนดวย9Qและ8Q

9Q = 17 คะแนน และ 8Q = 18 คะแนน

ขอใหท�นตอบคำ�ถ�มตอไปน

ทานจะใหการวนจฉยผปวยเปน Major Depressive Disorder (MDD) หรอไม

ใช ลงรหสการวนจฉย ................................ (ICD-10 Coding)

(อางองตามคะแนนจากแบบประเมน 9Q)

ไมใช ระบ การวนจฉยอน ...............................

ทานจะระบความเสยงในการทำารายตนเองในผปวยรายนวาอยในระดบใด

(อ�งองต�มคะแนนจ�กแบบประเมน8Q)

Low suicidal risk

Moderate suicidal risk

High suicidal risk





หากแพทยใหการวนจฉย Major Depressive Disorder, Moderate (รหสการวนจฉย F32.1)

with high suicidal risk


ขอใดเปนการรกษาโรคซมเศราทเหมาะสมกบผปวยรายน มากทสด

A. สงตอเพอรบการรกษาโดยจตแพทย

B. รบรกษาเปนผปวยในโรงพยาบาล

C. Fluoxetine (20) 1x1 po pc เชา แลวนดตรวจตดตามในอก 2 สปดาห

D. Sertraline (50) 1x1 po pc เยน แลวนดตรวจตดตามในอก 4 สปดาห

E. Amitriptyline (25) 3xhs po แลวนดตรวจตดตามในอก 2 สปดาห





แพทยใหการวนจฉย Major Depressive Disorder, Moderate (รหสการวนจฉย F32.1) with high

suicidal risk ผปวยมาพบทานอกครง ภายหลงจาก Discharge จากโรงพยาบาลจตเวชได 1 สปดาห (ระยะ

เวลาในการรกษาในโรงพยาบาลจตเวชประมาณ 2 สปดาห) และไดรบการรกษาโดยใช Fluoxetine (20) 1x1

po pc เชา ผปวยเลาวา อารมณเศราดขนเลกนอย แตมอาการใจสน กระสบกระสายเลกนอย และนอนหลบ

ไมสนท


ขอ/

คะแนน

1 2 3 4 5 6 7 8 9

2 1 1 1 1 1 1 1 1



ขอ/

คะแนน

1 2 3 4 5 6 7 8

1 2 0 0 0 0 0 4



ทานจะดแลผปวยรายนอยางไร

A. หยดยา Fluoxetine แลวสงเกตอาการตออก 1 สปดาห

B. คงยา Fluoxetine ขนาดเดม แลวสงเกตอาการตออก 1 สปดาห

C. เพมยา Amitriptyline (25) 2xhs po

D. เปลยนยาจาก Fluoxetine เปน Amitriptyline (25) 2xhs po

E. เพมยา Diazepam (10) 1xhs po หรอ Diazepam (2) 1x2 po pc





แพทยเพมยา Diazepam (10) 1xhs po หรอ Diazepam (2) 1x2 po pc แลวนดตรวจตดตาม

4 สปดาหตอมา ผปวยมาตามนดตรวจตดตามผปวยยงมความรสกเศราอย นอนหลบไดดขน และไมมอาการ

ใจสน กระสบกระสายแลว


ขอ/

คะแนน

1 2 3 4 5 6 7 8 9

2 1 1 1 1 1 1 1 1



ขอ/

คะแนน

1 2 3 4 5 6 7 8

1 2 0 0 0 0 0 4






C. ให Fluoxetine และ Diazepam ตอในขนาดเดม

D. เพมขนาดยาเปน Fluoxetine (20) 2x1 po pc เชา และ Diazepam ขนาดเดม

E. เปลยนยาเปน Sertraline (50) 1x1 po pc เยน





แพทยเพมขนาดยาเปน Fluoxetine (20) 2x1 po pc เชา และ Diazepam ขนาดเดมนดตรวจตดตาม

อก 2 สปดาห ผปวยมอารมณเศรานอยลง รบประทานอาหารและนอนหลบไดดขน


ขอ/

คะแนน

1 2 3 4 5 6 7 8 9

1 0 0 0 0 1 1 0 0



ทานวางแผนการรกษาผปวยรายนอยางไร

A. ใหยา Fluoxetine ตอในขนาดเดมอก 6 เดอน อาจพจารณาปรบลดยา Diazepam พรอม

ประเมน 9Q ทก 4 สปดาห

B. ใหยา Fluoxetine ตอในขนาดเดมอก 6 เดอน ประเมน 9Q ทก 3 เดอน

C. หยดยา Fluoxetine คงไวแต Diazepam ขนาดเดมอก 6 เดอน ประเมน 9Q

ทก 4 สปดาห

D. คอยๆ ลดขนาดยา Fluoxetine และ Diazepam ภายใน 2 เดอน จนกระทงหยดไป

ในทสด

E. หยดยาทงสองชนดไดทนท ตดตามการเฝาระวงการกลบเปนซำาดวย 9Q ทก 4 สปดาห

นาน 1 ป





แพทยไดวางแผนทจะใหยา Fluoxetine ตอในขนาดเดมอก 6 เดอน และพจารณาปรบลดยา

Diazepam จนหยดใช พรอมประเมน 9Q ทก 4 สปดาห อก 2 เดอนตอมา ผปวยอารมณครนเครง

พดเกงขน แตงตวเกง ใชจายสนเปลอง มนใจในตนเองมากขน หงดหงดงาย ญาตจงพามาโรงพยาบาลกอนนด





C. ปรบลด Fluoxetine (20) 1x1 po pc เชา แลวนดตรวจตดตามอก 2 สปดาห

D. เพมยา Diazepam (5) 1x2 po pc แลวนดตรวจตดตามอก 1 สปดาห

E. เพมยา Lithium (300) 1x3 po pc แลวนดตรวจตดตามอก 1 สปดาห




กรณศกษ�ร�ยท 1 ผปวยชายไทยหมาย อาย 78 ป ไมไดประกอบอาชพ มโรคประจำาตวเปนความดน

โลหตสงและเบาหวาน รบการรกษาตอเนอง มาพบแพทยดวยเรองอารมณเศรา นอนไมหลบ เปนมา 2 เดอน

ไดรบการวนจฉยเปนโรคซมเศรา


ขอใดกลาวไมถกตองเกยวกบแนวทางการรกษาโรคซมเศราในผปวยรายน

A. ทงยา Fluoxetine และ Sertraline ลวนเปน First-line treatment

B. หากใชยาในกลม SSRIs ควรเฝาระวงภาวะ Hyponatremia และ GI bleeding

C. ควรเรมตนการรกษาทขนาดตำา และปรบเพมขนาดอยางชาๆ เมอเปรยบเทยบกบผปวยทวไป

D. ควรปรบลดระยะเวลาในการรกษาใหสนทสด

E. พจารณาถงประเดนสำาคญและ Risk-Benefit กอนเลอกใชยาทกครง

กรณศกษ�ร�ยท2 ผปวยหญงไทยค อาย 29 ป อาชพเกษตรกรรม มประวตตงครรภแรก อายครรภประมาณ

12 สปดาห ปฏเสธโรคประจำาตว และยาทใชเปนประจำา ปฏเสธการใชสารเสพตด มาพบแพทยดวยอาการ

นอนไมหลบและปวดศรษะมาก เปนมา 3 สปดาห ตรวจรางกายและระบบประสาทอย ในเกณฑปกต



ยาในขอใดเหม�ะสมทสดในการรกษาโรคซมเศราในผปวยรายน

A. Fluoxetine (20) 1x1 po pc เชา D. Diazepam (5) 2xhs po

B. Amitriptyline (25) 2xhs po E. Diazepam (2) 1x2 po pc

C. Paroxetine (20) 1x1 po pc เยน

กรณศกษ�ร�ยท 3ผปวยชายไทยโสด อาย 46 ป อาชพรบจางกอสรางมประวต Chronic Alcoholism และ

Alcoholic Cirrhosis รบการรกษาไมสมำาเสมอ มาพบแพทยดวยอาการเบออาหาร ออนเพลย นำาหนกลดลงมาก

เปนมา 1 เดอน จากการสมภาษณพบ Depressive Syndrome ประเมนดวย 9Q = 15 คะแนน, 8Q = 10 คะแนน



ยาในขอใดเหม�ะสมทสดในการรกษาโรคซมเศราในผปวยรายน

A. Fluoxetine (20) 1x1 po pc เชา D. Diazepam (5) 2xhs po

B. Amitriptyline (25) 2xhs po E. Diazepam (2) 1x2 po pc

C. Nortriptyline (25) 1xhs po



หวขอท 5เรองแนวท�งก�รบรห�รจดก�รในพนท

(GuidetoManagementofCPG-MDD-GP)


เพอใหแพทยเวชปฏบตทวไปไดมแนวทางการบรหารจดการในการนำาแนวทางการจดการ

โรคซมเศราสำาหรบแพทยเวชปฏบตทวไปในสถานบรการระดบปฐมภมและทตยภมไปใชในพนท

เนอห�

แนวทางการบรหารจดการในพนท กรณศกษ�จ�กโรงพย�บ�ลท�ศ�ล�จงหวดนครศรธรรมร�ช


1. นำาเสนอรปแบบจาก รพ.ทาศาลา

2. การบรรยาย อภปราย (ขนกบบรบทตามวธการบรหารจดการของแตละพนท)

3. การแสดงความคดเหนและแลกเปลยนเรยนร



ภาคผนวก ก.แบบประเมนโรคซมเศร�ดวย9คำ�ถ�ม(9Q)

ข.แบบประเมนก�รฆ�ตวต�ยดวย8คำ�ถ�ม(8Q)

ค.ร�ยชอคณะผจดทำ�หลกสตรก�รอบรม

ง.ร�ยชอคณะวทย�กรประจำ�หลกสตร



ก.แบบประเมนโรคซมเศร�ดวย9คำ�ถ�ม(9Q)

ขอแนะนำ�

ถามดวยภาษาทสอดคลองกบทองถนหรอเหมาะสมกบผถกสมภาษณ ควรถามใหไดคำาตอบทละขอ ถาไมเขาใจ

ใหถามซำา ไมควรอธบายขยายความเพมเตม พยายามใหไดคำาตอบทกขอ จากนนรวมคะแนนแลวแปรผลตามตาราง

แปรผล ควรแจงผลตามแนวทางการแจงผลอยางเหมาะสมพรอมใหคำาแนะนำาในการปฏบตตวหรอการดแลรกษาในขนตอนตอไป

หม�ยเหต ใหเนนการถามเพอคนหาอาการทมในระยะ2สปด�หทผานมา

ลำ�ดบ

คำ�ถ�ม

ภ�ษ�กล�ง

ในชวง2สปด�หทผ�นม�

รวมทงวนนท�นมอ�ก�ร

เหล�นบอยแคไหน

ภ�ษ�อส�น

ใน2สปด�หทผ�นม�

รวมมอนเจ�มอ�ก�ร

มนดซำ�ใด

ภ�ษ�ทองถนใต

ทผ�นม�ตงแต2อ�ทตย

กอนจนถงวนน(สรรพน�ม)

มอ�ก�รพนนบอยแคไหน

ไมมเลย

(บเคยม

บเคยเปน)

เปนบางวน

1-7 วน

(เปนลางเทอ)

เปนบอย

>7 วน

(เปนด)

เปนทกวน

(เปนซมอ)

1 เบอ ไมสนใจอยากทำาอะไร บอยากเฮดหยง บสนใจเฮดหยง เบอไมอยากทำาไหร 0 1 2 3

2 ไมสบายใจ ซมเศรา ทอแท บมวนบซน เซง หงอย ไมบายใจ เศรา ทอ 0 1 2 3

3 หลบยาก หรอหลบๆ ตนๆ

หรอหลบมากไป

นอนบหลบ หรอหลบๆ ตนๆ

หรอ นอนบอยากลก

นอนไมใครหลบ หลบไมทน

หรอวาหลบมากเกน

0 1 2 3

4 เหนอยงาย หรอ ไมคอยมแรง เมอย บมแฮง เหนอยงาย หรอเหมดแรง 0 1 2 3

5 เบออาหาร หรอกนมากเกนไป บอยากเขา บอยากนาม

หรอกนหลายโพด

เบอไมอยากกนไหร หรอ

กนมากเกน/กนเหมอนจกบอก

0 1 2 3

6 รสกไมดกบตวเอง

คดวาตวเองลมเหลวหรอทำาให

ตนเองหรอครอบครวผดหวง

คดวาเจาของบด รสกวาตวเองไมไดเรอง

ทำาไหรกาไมเขาทา/

ทำาไหรกาไมด ทำาใหตวเอง

หรอครอบครวผดหวง

0 1 2 3

7 สมาธไมดเวลาทำาอะไร เชน

ดโทรทศน ฟงวทย หรอ

ทำางานทตองใชความตงใจ

คดหยงกะบออก เฮดหยงกะลม ใจไมนง ใจไมอยกบตว

ใจไมทน เชน แลโทรทศน

ฟงวทย หรอวาทำาไหรทตองตงใจ

0 1 2 3

8 พดชา ทำาอะไรชาลง

จนคนอนสงเกตเหนได หรอ

กระสบกระสายไมสามารถ

อยนงไดเหมอนทเคยเปน

เวากะซา เฮดหยงกะซา

หรอหนหวย บเปนตาอย

เฉอย แหลงชา ทำาไหรชา

หรอวาอยไมนง ชนหวาเดม

0 1 2 3

9 คดทำารายตนเอง หรอคดวา

ถาตายไปคงจะด

คดอยากตาย บอยากอย คดทำารายตวเอง

หรอตายดหวา

0 1 2 3

คะแนนรวมทงหมด

คะแนนรวม ก�รแปรผล

<7 ไมมอาการของโรคซมเศราหรอมอาการของโรคซมเศราระดบนอยมาก

7 - 12 มอาการของโรคซมเศรา ระดบนอย

13 - 18 มอาการของโรคซมเศรา ระดบป�นกล�ง

> 19 มอาการของโรคซมเศรา ระดบรนแรง



ข.แบบประเมนก�รฆ�ตวต�ยดวย8คำ�ถ�ม(8Q)

ขอแนะนำ�

ถามดวยภาษาทสอดคลองกบทองถนหรอเหมาะสมกบผถกสมภาษณ ควรถามใหไดคำาตอบทละขอ ถาไมเขาใจ

ใหถามซำา ไมควรอธบายขยายความเพมเตม พยายามใหไดคำาตอบทกขอ จากนนรวมคะแนนแลวแปรผลตามตารางแปรผล

ควรแจงผลตามแนวทางการแจงผลอยางเหมาะสมพรอมใหคำาแนะนำาในการปฏบตตวหรอการดแลรกษาในขนตอนตอไป

ลำ�ดบ

คำ�ถ�มระยะเวล� ภ�ษ�กล�ง ภ�ษ�อส�น ทองถนภ�ษ�ใต

ไมม

(บม)ม

1 คดอย�กต�ยหรอ

คดว�ต�ยไปจะดกว�

คดอยากตาย หรอ

คดวาตายไป คอสดกวาอย...บ

คดอยากตาย หรอวา

คดวาตายไปเสยดหวา

0 1

2 อยากทำารายตวเอง หรอ

ทำาใหตวเองบาดเจบ

อยากทำารายโตเอง หรอ

เฮดใหเจาของบาดเจบ...บ

อยากทำารายตวเอง หรอวา

ทำาใหตวเองบาดเจบ

0 2

3

ในชว

ง 1 เด

อนทผ

านมา

รวมว

นน

คดเกยวกบก�รฆ�ตวต�ย คดเกยวกบสขาโตตาย...บ คดฆาตวตายมงมาย 0 6

(ถาตอบวาคดเกยวกบฆาตวตาย

ใหถามตอ)...ทานสามารถควบคม

ความอยากฆาตวตายททานคด

อยนนไดหรอไม หรอบอกไดไหมวา

คงจะไมทำาตามความคดนนในขณะน


ใหถามตอ)...คมเจาของ

บใหคดไดบ หรอบอกไดบวา

สบเฮดตามความคดสขาโตตาย

ในตอนน


ใหถามตอ)...(สรรพนาม)

นกวายบยงความคดนนไดมาย

หรอบอกไดมายวาจะไมทำาตาม

ทคดแลว

ได

0

ไมได

8

4 มแผนการทจะฆาตวตาย มแผนการสขาโตตายบ วางแผนจะฆาตวตายมงมาย 0 8

5 ไดเตรยมการทจะทำารายตนเอง

หรอเตรยมการจะฆาตวตาย

โดยตงใจวาจะใหตายจรงๆ

ไดเตรยมการสเฮดทำาราย

โตเจาของหรอเตรยมการสขาโตตาย

โดยตงใจสใฮเจาของตาย อหล

เตรยมจะทำารายตวเอง หรอวา

เตรยมจะฆาตวตายใหพนๆ

0 9

6 ไดทำาใหตนเองบาดเจบ แตไมตงใจ

ทจะทำาใหเสยชวต

เคยเฮดใฮเจาของบาดเจบ แตบได

ตงใจสใฮเจาของตาย

เคยทำาใหตวเองเจบแตไมตงใจ

จะใหถงตาย

0 4

7 ไดพยายามฆาตวตาย

โดยคาดหวง/ตงใจทจะใหตาย

พยายามขาโตตาย

โดยหวงสใฮเจาของตายอหล

พยายามจะฆาตวตาย

ใหหมนตายตามทตงใจชายมาย

0 10

8 ตลอดชวต

ทผ�นม�

ทานเคยพยายามฆาตวตาย เคยพยายามขาโตตาย (สรรพนาม) เคยพยายาม

ฆาตวตายมงมาย

0 4

รวมคะแนน

คะแนนรวม ก�รแปรผล

0 คะแนน ไมมแนวโนมทจะฆาตวตายในปจจบน

1 - 8 คะแนน แนวโนมทจะฆาตวตายในปจจบน ระดบนอย

9 - 16 คะแนน แนวโนมทจะฆาตวตายในปจจบน ระดบป�นกล�ง

> 17 คะแนน แนวโนมทจะฆาตวตายในปจจบน ระดบรนแรง

ขอจำ�กดในก�รใช

ขอคำาถามท 1-7 ใชประเมนการฆาตวตายในชวง 1 เดอน ทผานมาเทานน

ขอคำาถามท 8 ใชประเมนการฆาตวตายในตลอดชวตทผานมา



ค. ร�ยชอคณะผจดทำ�หลกสตรก�รอบรมแนวท�งก�รจดก�รโรคซมเศร�

สำ�หรบแพทยเวชปฏบตทวไปในสถ�นบรก�รระดบปฐมภมและทตยภม

คมอผเขารบการอบรมแนวทางการจดการโรคซมเศราส าหรบแพทยเวชปฏบตทวไปในสถานบรการระดบปฐมภมและทตยภม ป พ.ศ. 2554

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข 65

ค. รายชอคณะผจดท าหลกสตรการอบรมแนวทางการจดการโรคซมเศรา ส าหรบแพทยเวชปฏบตทวไปในสถานบรการระดบปฐมภมและทตยภม

1. นายแพทยธรณนทร กองสข ผอ านวยการโรงพยาบาลพระศรมหาโพธ ประธานคณะท างาน 2. แพทยหญงพนธนภา กตตรตนไพบลย กลมทปรกษากรมสขภาพจต รองประธานคณะท างาน 3. แพทยหญงเบญจมาส พฤกษกานนท จตแพทยสถาบนกลยาราชนครนทร คณะท างาน 4. นายแพทยศภชย จนทรทอง จตแพทยโรงพยาบาลพระศรมหาโพธ คณะท างาน 5. นายแพทยธตพนธ ธานรตน จตแพทยโรงพยาบาลสวนสราญรมย คณะท างาน 6. นายแพทยศกรนทร แกวเฮา จตแพทยโรงพยาบาลจตเวชขอนแกนราชนครนทร คณะท างาน 7. นายแพทยกตตกว โพธโน จตแพทยโรงพยาบาลจตเวชนครพนมราชนครนทร คณะท างาน 8. นายแพทยพฤทธ ทองเพงจนทร แพทยเวชปฏบตทวไปโรงพยาบาลทาศาลา คณะท างาน

จงหวดนครศรธรรมราช 9. นายแพทยทว สรยเดชสกล แพทยเวชปฏบตทวไปโรงพยาบาลสมเดจพระยพราชทาบอ

จงหวดอดรธาน คณะท างาน 10. นายแพทยปทานนท ขวญสนท จตแพทยสถาบนจตเวชศาสตรสมเดจเจาพระยา คณะท างาน 11. แพทยหญงจฬาลกษณ ตรสวรรณวฒน จตแพทยโรงพยาบาลจตเวชนครสวรรคราชนครนทร คณะท างาน 12. นายแพทยศระ กตตวฒนโชต จตแพทยโรงพยาบาลจตเวชเลยราชนครนทร คณะท างาน 13. นายแพทยกตตศกด วบลยมา จตแพทยโรงพยาบาลสวนปรง คณะท างาน 14. แพทยหญงภรทตา เลศอมรวณช จตแพทยโรงพยาบาลจตเวชนครสวรรคราชนครนทร คณะท างาน 15. แพทยหญงธดารตน สรยาชยวฒนะ จตแพทยโรงพยาบาลศรธญญา คณะท างาน 16. นายแพทยพงศธร รพพฒนชย จตแพทยโรงพยาบาลศรธญญา คณะท างาน 17. แพทยหญงคคนางค วาณชยเจรญ จตแพทยโรงพยาบาลจตเวชสงขลาราชนครนทร คณะท างาน 18. แพทยหญงณฐพร สกลแพทย จตแพทยโรงพยาบาลจตเวชสระแกวราชนครนทร คณะท างาน 19. ดร.กชพงศ สารการ พยาบาลวชาชพโรงพยาบาลพระศรมหาโพธ คณะท างาน 20. นางจนตนา ลจงเพมพน พยาบาลวชาชพโรงพยาบาลพระศรมหาโพธ เลขานการ

และคณะท างาน 21. นางสพตรา สขาวห พยาบาลวชาชพโรงพยาบาลพระศรมหาโพธ ผชวยเลขานการและ

คณะท างาน 22. นางรงมณ ยงยน พยาบาลวชาชพโรงพยาบาลพระศรมหาโพธ ผชวยเลขานการและ

คณะท างาน 23. นางสาวศรจนทร สขใจ พยาบาลวชาชพโรงพยาบาลพระศรมหาโพธ ผชวยเลขานการและ

คณะทำางาน



ง. ร�ยชอคณะวทย�กรประจำ�หลกสตรก�รอบรมแนวท�งก�รจดก�ร

โรคซมเศร�สำ�หรบแพทยเวชปฏบตทวไปในสถ�นบรก�รระดบปฐมภม

และทตยภม

ผรบผดชอบดำ�เนนก�รและสถ�นทตดตอ

โรงพย�บ�ลพระศรมห�โพธ212ถนนแจงสนทอำ�เภอเมองจงหวดอบลร�ชธ�น

โทรศพท045312550ตอ410โทรส�ร045281047

website:www.thaidepression.com

E-mailaddress:[email protected]

ผผลตและออกแบบ

ศนยโรคซมเศร�ไทยโรงพย�บ�ลพระศรมห�โพธจงหวดอบลร�ชธ�น

พมพทโรงพมพศรธรรมออฟเซทจงหวดอบลร�ชธ�น

Documents

คู่มือผู้เข้ารับการอบรม1 ปี 2554 · Clinical feature Mental Status Examination (MSE) and symptomatology Diagnosis and Etiology Course