ആദിശങകരകത

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

Published by httphinduebooksblogspotcom

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

2

ആഭരഖം സൗനദരയതതിനറെ അലകള എനനാണ സൗനദരയലഹരി എനന സതാതരതതിനറെ സപര അരzwjഥമാകനനനത ഇതിനറല ആദയനറതത 41 സലാകങങള ആനനദലഹരി എനനം പിനനീടളള 59 സലാകങങള സൗനദരയലഹരി എനനം അറിയനറെടനന ഒരികകല ആദിശങകരാചാരയരzwj കകലാസം സനദരzwjശിചസൊള അവിനറട ഒര ചമരില നറകാതതിനറവചതായി അസേഹം കണടവയാണ ആദയനറതത ഭാഗനറമനനം ബാകകിയളള സലാകങങള കടടിസചരzwjതത അസേഹം സതാതരം പരzwjതതിയാകകിനറയനന ഐതിഹയ ഭരണട സദവിഭകതരനറടയില സഹസരാബദങങളായി പരചാരതതി ലിരികനനന ഈ സതാതരതതിന സംസകതതതില തനറനന ഭരെതതിയാറിലധികം വയാഖയാനങങളണട അവയില ലകഷമീധരനറെ വയാഖയാനമാണ ഏററവം പരശതം മലയാളതതിലം ഈ സതാതരതതിന അനവധി ഗദയ പദയപരിഭാഷകളം വയാഖയാനങങളം നിലവിലനറണടങകിലം അവയകനറകകലാം പകരzwjെവകാശഭരളളതിനാല ഇെരzwjനറനററല സൗജനയമായി ലഭയമാകകാന അസാദധയമായത നറകാണടാണ വിവരzwjതതകന ലളിതമായ ഈ ഗദയ പരിഭാഷയകക ഭരതിരzwjനനത

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

3

മഹാകവി കമാരനാശാന സൗനദരയലഹരിയകക രചിച പദയപരിഭാഷ സപരസിദധമാണ വായനകകാരനറട സൗകരയ തതിനായി അതം ഈ ഇ-ബകകിനറെ അവസാനം സചരzwjതതി ടടണട ഇത വായികനനനവരനറട മനസസകനറള ഈ സതാതരം ആനനദലഹരിയിലാറാടികകനറടടനറയനന പരാരzwjഥിച നറകാണട മലയാളികളായ സദവീഭകതനമാരzwjകകായി സമരzwjെികനനന പരിഭാഷയിലളള നറതററകററങങള ഇ-നറമയില വഴി എനറനന അറിയികനവാന വായനകകാസരാട അസപകഷികനനന

- വിവരzwjതതകന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

4

ആനനദലഹരി

ശിവഃ ശകതയാ യകസതാ യദി ഭവതി ശകതഃ പരഭവിതം ന സചസദവം സദസവാ ന ഖല കശലഃ സപനദിതമപി അതതാമാരാധയാം ഹരിഹര വിരിഞചാദിഭിരപി പരണനതം സതാതം വാ കഥമകത പണയഃ പരഭവതി 1 ശകതിസയാട സചരzwjനനിരികനസപാള മാതരമാണ ശിവന സഷടി ഭരതലായ കതയങങള നറചയയവാന പരാപതനാകനനളള അനറലങകില ശിവന അനങങവാന സപാലം നറകലപ ണടാകകയില അസൊള എങങനറനയാണ പണയശാലി യലാതത ഒരാളകക മാവിഷാവിമഹേശമസഹശരനമാരാല പജിതയായ അവിടനറതത (ശകതിനറയ) പരണമികനവാനം സതതികനവാനം സാധികനക തനീയാംസം പാംസം തവ ചരണ പംസകരഹഭവം വിരിഞചിഃ സഞചിനന വിരചയതി സലാകാനവികലം വഹസതയനം നറശൗരിഃ കഥമപി സഹസസരണ ശിരസാം ഹരഃ സംകഷകദയനം ഭജതി ഭസിസതാദധലന വിധിം 2 അവിടനറതത പാദപതമങങളില നിനനളള ശകലം ദരളിനറകാണട മാവിഷാവ സലാകങങനറളനറയലാം യാനറതാര കറവം കടാനറത സഷടികനനന അതിനറന വിമഹേശ തനറെ ആയിരം ശിരസസകളാല വളനറര പണിനറെടട ചമകനനന ഹരനാകനറടട അതിനറന ഒനന കടി ദരളീകരിച ഭസമനറമനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

5

സപാനറല അതിനറന സശരീരതതില ധരികനകയം നറചയയനന അവിദയാനാമനതതിമിര മിഹിര ദീപനഗരീ ജഡാനാം കചതനയ തബക മകരനദ സരതിഝരീ ദരിദരാണാം ചിനതാമണി ഗണനികാ ജനമജലനറധൗ നിമഗനാനാം ദംഷടരാ ഭരരരിപ വരാഹസയ ഭവതി 3 അവിടനന (അഥവാ അവിടനറതത പാദപാംസകകള) അജഞാനികളനറട ഹദയതതിനറല അനധകാരതതിന ജഞാനസരയനദിചനിലകനനന ദീപനഗരി സപാനറലയം ഭരഢനമാരzwjകക ധബദധബദധിയാകനന പലലയില നിനറനനാളളകനന സതനരവി സപാനറലയം ദരിദരനമാരzwjകക ചിനതാമണി (സകലകാമങങനറളയം നലകനന സരzwjഗീയമായ രതനം) രതനഹാരം സപാനറലയം സംസാരസാഗരതതില ഭരങങിതതാളളനനവരzwjകക വരാഹാവതാരം പണട വിമഹേശവിനറെ സതററ സപാനറലയമാകനന തദനയഃ പാണിഭയാമഭയവരസദാ കദവതഗണഃ തസമകാ കനവാസി പരകടിത വരാഭീതയഭിനയാ ഭയാത തരാതം ദാതം ഫലമപി ച വാഞഛാസമധികം ശരസണയ സലാകാനാം തവ ഹി ചരണാസവവ നിപനറണൗ 4 സകലസലാകങങളകനം ശരണയയായ സദവി മനറററലാ സദവീസദവനമാരം സഹതങങളാല അഭയവരദഭരദരകള

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

6

പരദരzwjശിെികനനന അവിടനന മാതരമാണ ഇതതരം സചഷടകനറളാനനം കാണികകാതിരികനനനത അവിടനറതത തസചവടികള തനറനന സകലരനറടയം ഭീതികനറള അകററാനം ആഗരഹിചതിലമധികം വരം നലകവാനം സാമരzwjഥയഭരളളവയാണ ഹരിതാമാരാധയ പരണത ജന നറസൗഭാഗയ ജനനീം പരാ നാരീ ഭതാ പരരിപമപി സകഷാഭമനയത സമസരാഽപി താം നതാ രതി നയന സലസഹയന വപഷാ ഭരനീനാമപയനതഃ പരഭവതി ഹി സമാഹായ മഹതാം 5 തനറനന നമികനനനവരzwjകന സൗഭാഗയമരളനന അവിടനറതത ആരാധിചതിനറെ ഫലമായി വിമഹേശ നാരീരപനറമടതത തരിപരാരിയായ ശിവനറെ മനസസിനറനയിളകകി അവിടനറതത പരണമിചതിനറെ ഫലമായി രതീസദവിയനറട കണണകളകക സലഹയമായ ഉടലിനനടമയായ കാമസദവന ഭരനിമാരനറട സപാലം മനസസില ശകതമായ സമാഹം ജനിെികനവാന സാധികനനന ധനഃ നറപൗഷപം നറമൗരzwjവീ മദരകരമയീ പഞചവിശിഖാഃ വസനതഃ സാമസനതാ മലയമരദാസയാധന രഥഃ തഥാസപയകഃ സരzwjവം ഹിമഗിരിസസത കാമപികപാം അപാംഗാസതത ലബധാ ജഗദിദമനംസഗാ വിജയസത 6

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

7

അലസയാ ഹിമഗിരിതനസയ പഷപനിരzwjമമിതമായ വിംം സതനീചകനറളനറകകാണടളള ഞാണം നറവറം അഞചശരങങളം വസനത ഋതവാകനന മിതരവം മലയമാരതനാകനന (നറതകകന കാററ) യദധരഥവം മാതരം കകഭരതലായളള കാമസദവന അവിടനറതത കപാകടാകഷം നറതനറലാനന സപാദിചതിനറെ ഫലമായി ഈയലകനറതതയാകമാനം ജയികനനന (കീഴടകനനന) കണതകാഞചീ ദാമാ കരികലഭ കംഭതന നതാ പരികഷീണാ മസധയ പരിണത ശരചനദരവദനാ ധനരzwjബാണാന പാശം സണിമപി ദധനാ കരതകലഃ പരതാദാതാം നഃ പരമഥിതരാസഹാ പരഷികാ 7 കാഞചീ (അരഞഞാണzwj) നാദം നറപാഴിചം ഗജമതകം സപാനറലയളള തനങങളനറട ഭാരം നറകാണട കനിഞഞം നറമലിഞഞളള അരനറകകസടടാനറടയം ശരതകാലനറതത പരzwjണചനദരനറനസൊനറല പരകാശികനനന ഭരഖസതതാനറടയം വിംം ശരവം പാശവം അലശവം തകകകകളി സലനതിയം തരിപരഭഞജകനായ ശിവനറെ അഭിമാന ഭാജനമായ സദവി എനറെ ഭരനപില എനനം വിളങങനറടട സധാ സിസനധാരzwjമസധയ സരവിടപി വാടീ പരിതസത മണിദീസപ നീസപാപവനവതീ ചിനതാമണിഗസഹ ശിവാകാസര മസഞച പരമശിവപരയങകനിലയാം ഭജനതി താം ധനയാഃ കതിചന ചിദാനനദലഹരീം 8

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

8

സധാസാഗരമധയതതില കലപതകഷസതതാപപകളാല ചററനറെടട രതനദീപില കദംബതകഷങങളകകിടയിലളള ചിനതാമണിനിരzwjമമിതമായ ഹരzwjമയതതില ശിവാകാരമായ (ശരീചകരതതിനറല ശകതിതരിസകാണതതിനറെ ആകതി യിലളള) മഞചതതില പരമശിവനാകനന നറമതതയി ലിരികനനന ചിദാനനദലഹരിയാകനന അവിടനറതത ധയാനികനനന വിരളം ചില ധനയാതമാകകള മാതരമാണ മഹീം ഭരലാധാസര കമപി മണിപസര ഹതവഹം സഥിതം സാധിഷഠാസന ഹദിമരതമാകാശഭരപരി മസനാഽപി ഭരമസധയ സകലമപി ഭിതാ കലപഥം സഹസരാസര പദസമ സഹ രഹസി പതയാ വിഹരസസ 9 ഭരലാധാരതതിനറല ഭ (ഭമി) തതതതിനറനയം മണിപര തതിനറല ജലതതതതിനറനയം സാധിഷഠാനതതിനറല അഗനി തതതതിനറനയം ഹദയപതമതതിനറല (അനാഹത ചകര തതിനറല) വായതതതതിനറനയം അതിനഭരകളിനറല (വിധബദധിചകരതതിനറല) ആകാശതതതതിനറനയം ഭരമദധയ തതിനറല (ആജഞാചകരതതിനറല) മനതതതതിനറനയം മറികടനന അവിടനന സഹസരാരപതമതതില അവിടനറതത പതിയായ ശിവനമായി രഹസയമായി വിഹരി കനകയാണ സധാധാരാസാകരശചരണയഗലാനതരzwjവിഗലികതഃ പരപഞചം സിഞചനതീ പനരപി രസാമനായമഹസഃ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

9

അവാപയ സാം ഭമിം ഭജഗനിഭമധഷടവലയം സമാതമാനം കതാ സപിഷി കലകസേ കഹരിണി 10 സഹസരാരപതമതതിലിരികനനന അവിടനറതത തൊദ ങങളില നിനന ശകതമായി ഒളളകനന അഭരതധാരയാല (സാധകനറെ) ശരീരനറതതയാകമാനം നനച വീണടം തനറെ വാസസഥാനമായ ഭരലാധാരചകരതതില നറചനന ഒര സരzwjെനറതതസൊനറല ഭരനനരചററായി കേലിനിയായി ഒര സകഷമദാരഭരളള കലകേതതില (താമരകകിഴങങിനറെ ആകതിയളള) അവിടനന നിദര നറചയയനന ചതരzwjഭിഃ ശരീകകശഃ ശിവയവതിഭിഃ പഞചഭിരപി പരഭിനനാഭിഃ ശംസഭാരzwjനവഭിരപി ഭരലപരകതിഭിഃ ചതശചതാരിംശദ വസദല കലാശരതരിവലയ തരിസരഖാഭിഃ സാരzwjധം തവ ശരണസകാണാഃ പരിണതാഃ 11 അലസയാ മഹാതരിപരസനദരി നാല ശരീഖേങങളം (ശിവാതമകങങളായ ചകരങങളം) അവയില നിനന ഭിനനങങളായ അഞച ശിവയവതികളം (ശകതയാതമക ങങളായ ചകരങങളം) സചരzwjനന പരകതിയനറട ഭരലകാരണമായ ഒപത ചകരങങളില അഷടദളപതമവം സഷാഢശദള പതമവം ഭരനന തതതങങളം ഭപരതരയവം (ഭരനന സരഖകളം) സചരzwjനന നാലപതതിനാല സകാണങങ ളളളതാകനന നിനതിരവടിയനറട നിവാസസഥാനം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

10

തദീയം നറസൗനദരയം തഹിനഗിരികസനയ തലയിതം കവീനദരാഃ കലപസനത കഥമപി വിരിഞചിപരഭതയഃ യദാസലാനറകൗതസകയാദമരലലനാ യാനതി മനസാ തസപാഭിരദഷപരാപാമപി ഗിരിശസായജയപദവീം 12 അലസയാ ഹിമഗിരികസനയ മാവിഷാവ തടങങിയ കവിസശരഷഠനമാരzwj സപാലം അവിടനറതത സൗനദരയനറതത ഉപമികനവാന സവനററാര വസതവിനറനയം സങകലപികനവാന സപാലം ശകതരാകനനില അവിടനറതത സൗനദരയം ദരzwjശികനവാന ഇചെികനനന അപസരസതരീകള തപസസ നറകാണടസപാലം സനടവാന കഴിയാതതതായ ശിവ സായജയപദവി (ശിവനമായളള താദാതമയം) മനസസ നറകാണട സനടനന (സദവിയനറട സൗനദരയം ശിവന മാതരം അറിയവാന കഴിയനനതാകയാല ആ സൗനദരയനറതത അറിയവാന അപസരസതരീകളകക ശിവനമായി മനസാ താദാതമയം പരാപിസകകണടിവരനന) നരം വരzwjഷീയാംസം നയനവിരസം നരzwjമസ ജഡം തവാപാംഗാസലാസക പതിതമനധാവനതി ശതശഃ ഗലദ സവണീബനധാഃ കചകലശ-വിസരത-സിചയാ ഹഠാത തരടയതകാസഞചയാ വിഗലിത-കലാ യവതയഃ 13 അലസയാ സദവി അതയനതം തദധനം സൗനദരയ മിലാതതവനം രതികരീഢാദികളിലറിവിലാതതവന മാനറണങകിലം അവിടനറതത കടാകഷതതിന പാതരമായ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

11

പരഷനറന നറകണകകിന യൗവനയകതകളായ സതരീകള അഴിഞഞവീളളനന തലഭരടിസയാടം ഉയരzwjനന മാറില നിനന വളളതിവീളളനന സമലവസതരസതതാടം നറപനറടടനന നറപാടടി നറതതറികനനന അരെടടസയാടം അഴിഞഞവീളളനന പടടവസതര സതതാടം കടി (അവനില ആകഷടരായി സയം മറനന) പിനതടരനന കഷിനറതൗ ഷടപഞചാശദ ദിസമധിക പഞചാശദസക ഹതാസശ ദാഷഷടിശചതരധിക പഞചാശദനിസല ദിവി ദിഃഷടതരിംശനമനസി ച ചതഃഷഷടിരിതി സയ മയഖാസതഷാമപപരി തവപദാംബജയഗം 14 ഭതതസതതാടകടിയ ഭരലാധാരതതില അനപതതിയാറം ജലതതസതതാടകടിയ മണിപരതതില അനപതതിരണടം അഗനിതതസതതാടകടിയ സാധിഷഠാനതതില അറപതതി രണടം വായ തതസതതാടകടിയ അനാഹതചകരതതില അനപതതിനാലം ആകാശതതസതതാടകടിയ വിധബദധി ചകരതതില എളളപതതിരണടം മനതതസതതാടകടിയ ആജഞാചകരതതില അറപതതിനാലം വീതഭരളള കിരണ ങങളകനഭരപരിയായി (അതായത സഹസരദളപതമമാകനന ബിനധസഥാനതത) അവിടനറതത പദാബജങങള പരിലസി കനനന ശരസയാതസനാധബദധാം ശശിയത-ജടാജടമകടാം വരതരാസ-തരാണ സഫടിക-ഘടികാ-പതകകരാം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

12

സകനന താ നതാ കഥമിവ സതാം സനനിദധസത മദര-കഷീര-ദരാകഷാ മദരരിമദരരിണാഃ ഫണിതയഃ 15 ശരതകകാലനറതത നറവണിലാവിനറനാതത ധബരവവരzwjണസതതാട കടിയവളം ജടാമകടതതില ചനദരബിംബനറതതചടിയവളം വരാഭയഭരദരകളം സഫടികമാലയം പതകവം കകകളില ധരിചവളമായ നിനതിരവടിനറയ ഒരികകനറലങകിലം പരണമിചവരായ സതപരഷനമാരzwjകക സതന പാല ഭരനതിരി എനനിവയനറട മാദരരയതതിനറനാകനനന മദരരമായ വാകനകള സാധീനമാകാതിരികനനനനറതങങനറന (സദവിനറയ ഒരികകനറലങകിലം പരണമിചയാള മഹാകവി യായിതതീരനന എനനരzwjഥം) കവീനദരാണാം സചതഃകമലവന-ബാലാതപ-രചിം ഭജസനത സയ സനതഃ കതിചിദരണാസമവ ഭവതീം വിരിഞചി-സപരയസയാതരണതര-ശരരംഗാരലഹരീ ഗഭീരാഭിരzwjവാഗഭിഭിരzwjവിദധതി സതാം രഞജനമമീ 16 അലസയാ സദവി കവിസശരഷഠനമാരനറട മനസസകളാകനന താമരകകടടതതിന ഉദയസരയനറെ പരഭ സപാനറലയായവളം അരണനറയനനറിയനറെടനനവളമായ നിനതിരവടിനറയ ഭജി കനനന ഭകതനമാരzwj സരസതീ സദവിയനറട താരണയ സതതാടകടിയ ശംഗാരപരവാഹം സപാനറലയളള ഗംഭീരങങളായ വചസസകളാല സഹദയഹദയങങനറള ആഹലാദിെികനനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

13

സവിതരീഭിരzwjവാചാം ശശിമണി-ശിലാഭംഗ-രചിഭിഃ വശിനയാദയാഭിതാം സഹ ജനനി സഞചിനതയതി യഃ സ കരദതാ കാവയാനാം ഭവതി മഹതാം ഭംഗിരചിഭിഃ വസചാഭിരzwjവാസേവീ-വദനകമലാസമാദ-മദരകരഃ 17 അലസയാ സദവി ചനദരകാനതമണി സപാനറല ധവള വരzwjണസതതാടകടിയവരം വാകനകനറള ജനിെികനനന വരമായ വശിനയാദി സദവതകസളാനറടാതതളള നിനതിരവടി നറയ ധയാനികനനനവന മഹാകവികളനറട വാഗിലാസം സപാനറല ആകരzwjഷണീയങങളം വാസേവിയനറട ഭരഖകമല പരിമളം നറകാണട അതിരചികരങങളമായ വാകനകനറള നറകകാണട കാവയങങള രചികനനനവനായിതതീരനന തനചൊയാഭിസത തരണതരണിശരീസരണിഭിരzwj ദിവം സരzwjവാഭരരzwjവീമരണിമനിമഗനാം സമരതി യഃ ഭവനതയസയ തരസയദനഹരിണശാലീനനയനാഃ സസഹാരzwjവശയാ വശയാഃ കതി കതി ന ഗീരzwjവാണഗണികാഃ 18 അലസയാ സദവി ഉദയസരയനറെ സശാഭ പണട അവിടനറതത സദഹകാനതിയാകനന അരണിമയില (ചവനന കാനതി യില) മണണം വിണണം (ഭമിയം ആകാശവം) പരzwjണമായി ഭരങങിയതായി യാനറതാരവന ഭാവന നറചയയനനസവാ അവന ഭീതിപണട വനമാനകളസടതസപാനറല ശാലീനമായ നയനങങളളള ഉരzwjവശി തടങങിയ അസംഖയം സദവസതരീകള വശയകളായിതതീരനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

14

ഭരഖം ബിനദം കതാ കചയഗമധതസയ തദസധാ ഹരാരദധം ധയാസയസദയാ ഹരമഹിഷി സത മനമഥകലാം സ സദയഃ സംസകഷാഭം നയതി വനിതാ ഇതയതി ലഘ തരിസലാകീമപയാധബ രവമയതി രവീനദതനയഗാം 19 അലസയാ സദവി ശരീചകരതതിനറെ ബിനദസഥാനതത (സകനദരതതില) ഭരഖവം (താനാഗരഹികനനന ഏനറതങകിലം സതരീയസടത) അതിനനടിയില അവളനറട തനങങനറളയം അതിനം താനറഴ ഹരാരzwjദധനറതതയം (അവളനറട സയാനിനറയയം) ഈ സഥാനങങളില അവിടനറതത മനമഥകലനറയയം യാനറതാരവനാസണാ ഭാവന നറചയയനനത (തദാരാ ആ കാമിനിയമായി താദാതമയം സനടനനത) അവന ഉടനടി തനറനന ആ സതരീനറയ രവമിെികനനനനറവനനത അതയനതം നിസസാരമാണ അയാള സരയചനദരനമാരാകനന തനങങസളാടകടിയ തരിസലാകി (ഭരനന സലാകങങള) എനന സതരീനറയയം കടി വളനറര സവഗം തനറനന രവമിെികനനന കിരനതീമംസഗഭയഃ കിരണ-നികരംബാഭരതരസം ഹദി താമാധസതത ഹിമകരശിലാഭരരദതിമിവ യഃ സ സരzwjപാണാം ദരzwjപം ശമയതി ശകനതാധിപ ഇവ ജരപലഷടാന ദഷടയാ സഖയതി സധാധാരസിരയാ 20 അലസയാ സദവി തനറെ കാനതിസഭരഹതതില നിനനണടായ അഭരതരസനറതത ഓസരാ അവയവങങളിലനറടയം വരzwjഷികന നനവളം ചനദരകനതമണി നറകാണട നിരzwjമമികകനറെടട വിഗരഹം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

15

സപാലിരികനനനവളമായ നിനതിരവടിനറയ യാനറതാരവന തനറെ ഹദയതതില ധയാനികനനനസവാ അവന ഗരഡനറന സൊനറല സരzwjെങങളനറട ഗരzwjവ ശമിെികനകയം (സരzwjെ വിഷബാധനറയ നീകനകയം) ജരപീഢിതനറര അഭരതം വരzwjഷികനനന സിരസയാട കടിയ സനാടടം നറകാണട മാതരം സഖിെികനകയം നറചയയനന തടിസലഖാതനീം തപനശശികവശാനരമയീം നിഷണാം ഷണാമപപരി കമലാനാം തവ കലാം മഹാപദമാടവയാം ഭരദിതമലമാസയന മനസാ മഹാനതഃ പശയസനതാ ദധതി പരമാഹലാദലഹരീം 21 അലസയാ സദവി മിനനലനറകകാടി സപാനറല കശഗാതരി യായം സരയചനദരാഗനിരപിണിയമായി ഭരലാധാരാദി ആറ പതമങങളകനം സമനറലയളള മഹപതമവനതതില (സഹസരാരപതമതതില) സഥിതിനറചയയനന അവിടനറതത സാദാഖയ എനന കലനറയ കാമസകരാധങങളം അജഞാന വമകനന മനസസ നറകാണട സാകഷാതകകരികനനന മഹതത കകള നിസസീമമായ ആഹലാദലഹരിയിലാമഗനരാകനന ഭവാനി തം ദാസസ മയി വിതര ദഷടിം സകരണാം ഇതി സതാതം വാഞഛന കഥയതി ഭവാനി തമിതി യഃ തകദവ തം തകസമ ദിശസി നിജസായജയപദവീം ഭരകനദമാസവിഷനദരസഫടമകടനീരാജിതപദാം 22

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

16

അലസയാ ഭവാനി ഈ ദാസനില അവിടനറതത കരണാകടാകഷഭരണടാകസണ എനന പറയവാനസേശിച ഒരവന ഭവാനി തം എനന പറയസപാസഴകനം അവിടനന അവന മാവിഷാവ വിമഹേശ ഇനദരന എനനിവരzwj സനതം കിരീടങങള നറകാണട (അവയനറട ഉജലപരഭ നറകാണട) ആരതിയഴിഞഞിടടളള അവിടനറതത തൊദങങളമായി താദാതമയനറതത (ആതമസായജയ പദവിനറയ) നറകാടകനനന (ആ ഭകതന സദവിയമായി ഐകയം പരാപികനനന നറവനനരzwjഥം ഭവാനി തം എനനതിന അലസയാ ഭവാനി അവിടനന എനനം ഞാന അവിടനനായി തതീരനറടട എനനിങങനറന രണടരzwjഥങങളണട ) തയാ ഹതാ വാമം വപരപരിതസപതന മനസാ ശരീരാരzwjധം ശംസഭാരപരമപി ശസങക ഹതമഭത യസദതത തദരപം സകലമരണാഭം തരിണയനം കചാഭയാമാനമരം കടില ശശി ചഡാല മകടം 23 അലസയാ സദവി ശംഭവിനറെ (ശിവനറെ) ശരീരതതിനറെ വാമാരzwjദധം അപഹരിചിടടം അവിടനറതത മനസസിന തപതി വരാതതതിനാല വലസതത പകതി കടി അവിടനന അപഹരിചസവാ എനന ഞാന ശങകികനനന എനറനതനനാല എനറെ ഹദയകമലതതില ഇരികനനന നിനതിരവടിയനറട ഈ രപം പരzwjണമായം അരണവരzwjണമായിടടം ഭരനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

17

കണണകളളളതായിടടം തനഭാരതതാല കനിഞഞിരികനനന തായിടടം ചനദരകകല ചടിയ കിരീടസതതാട കടിയ തായിടടമാണ കാണനറെടനനത (സമല പറഞഞ വിസശഷതകള സദവിയനറട രപതതില കാണനറെട നനവയാണ അവ താന ദരദശികനനന അരzwjദധനാരീശര രപതതിലം കാണനനതിനാലാണ ശിവനറെ വലസതത പകതിയം സദവി കകയയടകകിസയാ എനന കവി സംശയിചത) ജഗതസസത ധാതാ ഹരിരവതി രദരഃ കഷപയസത തിരസകരzwjവസനനതത സമപി വപരീശതിരയതി സദാ പരzwjവഃ സരzwjവം തദിദമനഗതിണാതി ച ശിവ തവാജഞാമാലംബയ കഷണചലിതസയാഃ ഭരലതികസയാഃ 24 മാവിഷാവ ജഗതതിനറന സഷടികനകയം വിമഹേശ അതിനറന സംരകഷികനകയം രദരന അതിനറന സംഹരികനകയം ഈശന സകലതിനറനയം തനനില ലയിെിചിടട തനറനനയം മറയകകകയം നറചയയനന ശിവനാകനറടട അവിടനറതത പരികനറകകാടി നറതനറലാനനനങങിയതിനറന ആജഞയായി കരതി മാവിഷാവ വിമഹേശ രദരന ഈശന എനനിവനറരനറയലാം പഴയതസപാനറല വീണടം സഷടികനകയം നറചയയനന തരയാണാം സദവാനാം തരിഗണ ജനിതാനാം തവ ശിസവ ഭസവത പജാ പജാ തവ ചരണസയാരയാ വിരചിതാ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

18

തഥാ ഹി തതപാസദാദഹന മണിപീഠസയ നികസട സഥിതാ സഹയസത ശശനമകളിത കസരാതതംസ മകടാഃ 25 അലസയാ സദവി അവിടനറതത ചരണങങളില നറചയയനറെടട പജ അവിടനറതത സതം രജസസ തമസസ എനനീ ഗണങങളില നിനന ഉദഭവിച മാവിഷാവ വിമഹേശ രദരന എനനീ ഭരനന സദവനമാരzwjകനഭരളള പജ തനറനനയായിതതീരനന ഇത ഉചിതം തനറനനയാണ എനറനതനനാല ഈ ഈ ഭരനന സദവനമാരം കെിയ കകകള കിരീടതതിസനാട സചരzwjതത പിടിച അവിടനറതത ചരണങങള വിശരമികനനന രതനപീഠതതിനരികില തനറനന എനനം നിലകനനനവരാണ വിരിഞചിഃ പഞചതം വരജതി ഹരിരാസനാതി വിരതിം വിനാശം കീനാസശാ ഭജതി ധനസദാ യാതി നിധനം വിതനതരീ മാസഹനദരീ വിതതിരപി സമമീലിതദശാ മഹാസംഹാസരഽസമിന വിഹരതി സതി തതപതിരനറസൗ 26 അലസയാ സദവി മഹാപരളയകാലതത മാവിഷാവ മരണമടയനന വിമഹേശവം യമനം കസബരനം നാശമടയനന ജാഡയരഹിതരായ പതിനാലമനകകളനറട കടടവം അസനനരം കണണചിമമനന എനനാല അലസയാ സതീസദവി അവിടനറതത പാതിവരതയമഹിമനറകാണട അവിടനറതത പതിയായ ശിവന മാതരം മഹാപരളയകാലതതം സചെനദം വിഹരികനനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

19

ജസപാ ജലപഃ ശിലപം സകലമപി ഭരദരാവിരചനാ ഗതിഃ പരാദകഷിണയകരമണമശനാദയാഹതി വിധിഃ പരണാമഃ സംസവശഃ സഖമഖിലമാതമാരzwjപണദശാ സപരയാ പരയായതവ ഭവത യസനമ വിലസിതം 27 അലസയാ സദവി ഞാന ആതമാരzwjെണബദധയാ നറചയയനന ജലപനങങള മനതരജപമായം പരതതതികനറളലാം ഭരദരാകരണ മായം സഞചാരം നിനതിരവടിയനറട പരദകഷിണമായം ആഹാരാദി കരിയകള ആഹതിയായിടടം കിടെ നമസകാരമായിടടം തീരനറടട ഇപരകാരം എനറെ എലാ സഖാനഭവങങളം സകലസചഷടകളം അവിടസതതയകകളള പജയായിതതീരനറടട സധാമപയാസാദയ പരതിഭയ ജരാ ഭരത ഹരിണീം വിപദയസനത വിസശ വിധിശതമഖാദയാ ദിവിഷദഃ കരാലം യത സകഷലം കബലിതവതഃ കാലകലനാ ന ശംസഭാതനമലം തവ ജനനി താടങകമഹിമാ 28 അലസയാ സദവി ജരാ മരണം എനനീ മഹാഭയനറതതയകററനന അഭരത ഭകഷിചിടടം മാവിഷാവ ഇനദരന തടങങിയ സദവനമാരzwj മരികനക തനറനന നറചയയനന എനനാല കാളകടവിഷം ഭജിചിടടം ശിവന കാലതതിനധീനനാകാതതത അവിടനറതത കരzwjണഭരണ ങങളനറട മഹതതം നറകാണടാണ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

20

(ഭരzwjതവിഹീനയായ നാരികക തനറെ കരzwjണാഭരണങങള അഴിചനറവയകസകകണടതായി വരം കാലം സദവിയനറട കരzwjണാഭരണങങളായ സരയചനദരനമാരനറട അധീനത യിലാകയാല സദവിയനറട മാംഗലയനറതത ഹരികകാന അതിന സാമരzwjഥയമിനറലനനരzwjഥം) കിരീടം കവരിഞചം പരിഹര പരഃ കകടഭഭിദഃ കസഠാസര സകാടീസര സഖലസി ജഹി ജംഭാരി മകടം പരണസമരസഷസതഷ പരസഭഭരപയാതസയ ഭവനം ഭവസയാഭഥാസന തവ പരിജസനാകതിരzwjവിജയസത 29 അലസയാ സദവി നിനതിരവടിനറയ മാവിഷാവ വിമഹേശ ഇനദരന എനനിവരzwj പരണമിചനറകാണടിരികനനന സമയതത അവിടനറതത ഭവനതതില വനറനനതതിയ ശരീ പരസമശരനറന കണട അവിടനന നറപനറടടനന എളളസനനലകനസപാള അവിടനറതത സസവകരzwj പറയനനതായ അവിടനറതത ഭരനനില തനറനനയളള മാവിഷാവിനറെ കിരീടനറതത ഒഴിവാകകിയാലം വിമഹേശവിനറെ കഠിനമായ കിരീടതതില അവിടനറതത കാല തടടിവീളളനന എനനം ഇനദരനറെ കിരീടനറതതയം ഒഴിവാകകസണ എനനഭരളള വാകനകള വിജയികകനറടട (അഖിലസലാകനായികയായ സദവിനറയ സകല സദവനമാരം സദാ പരണമിചനറകാണടിരികനനന എനന താതപരയം)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

21

സസദസഹാദഭതാഭിരzwj ഘണിഭിരണിമാദയാഭിരഭിസതാ നിസഷസവയ നിസതയ താമഹമിതി സദാ ഭാവയതി യഃ കിമാശചരയം തസയ തരിനയന സഭരദധിം തണയസതാ മഹാസംവരദതാഗനിരzwjവിരചയതി നീരാജനവിധിം 30 അലസയാ സദവി അവിടനറതത ശരീരതതില നിനനദഭവിച കിരണങങളായ അണിമാദി സദവതകളാല പരിതതയായ നിതയയായ നിനതിരവടിനറയ യാനറതാരവന ഞാന അവിടനന തനറനന എനന സദാ ഭാവന നറചയയനനസവാ ഐശരയതതില പരമശിവനറനയം തണവതകരികനനന അവന പരളയകാലാഗനി നീരാജനം നറചയയനനനറവങകില അതില എനതാണാശചരയം (സമലപറഞഞ രീതിയില ഭാവനനറചയയനനവന സദവി യമായി താദാതമയം പരാപികനനനനറവനനം സരzwjവ ജഗതതിനറനയം ഭസമീകരികനനന പരളയകാലാഗനി അവന നീരാജനകരിയയായിതതീരനനനറവനനം താതപരയം) ചതഃഷഷടയാ തകനതരഃ സകലമതിസനധായ ഭവനം സഥിതതതതതസിദധിപരസവപരതകനതരഃ പധബപതിഃ പനതനനിരzwjബനധാദഖിലപരഷാരzwjകഥകഘടനാ സതനതരം സത തനതരം കഷിതിതലമവാതീതരദിദം 31 അലസയാ സദവി പരമശിവന പരിമിതങങളായ വിവിധ സിദധികനറള മാതരം നലകവാന കഴിവളള അറപതതിനാല

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

22

തനതരങങനറള നലകി സലാകതതിനറന സമാഹിെിചിടട തപതിയടനറഞഞങകിലം പിനനീട നിനതിരവടിയനറട നിരzwjബനധതതിന വഴങങി അഖിലപരഷാരzwjഥങങനറളയം നറകാടകനവാന സതനതരമായ അവിടനറതത ഈ തനതരനറതത (ശരീവിസദയാപാസനാരപമായ സദവീതനതരനറതത) സലാക തതിലവതരിെിച ശിവഃ ശകതിഃ കാമഃ കഷിതിരഥ രവിഃ ശീതകിരണഃ സമസരാ ഹംസഃ ശകരതദന ച പരാ മാരഹരയഃ അമീ ഹസലഖാഭിതിസഭിരവസാസനഷ ഘടിതാ ഭജസനത വരദണാസത തവ ജനനി നാമാവയവതാം 32 അലസയാ സദവി ശിവന ശകതി കാമന കഷിതി (ഭമി) എനനിവയാല നിരzwjേിഷടമായ ക ഏ ഈ ള എനനീ വരzwjണങങളനറടയം സരയന ചനദരന സമരന (കാമന ) ഹംസം ശകരന (ഇനദരന) എനനിവയാല നിരzwjേിഷടമായ ഹ സ ക ഹ ള എനനീ വരzwjണങങളനറടയം പരാ മാരന ഹരി എനനിവയാല നിരzwjേിഷടമായ സ ക ള എനനീ വരzwjണങങളനറടയം അനതയതതില ഹരീങകാരം സയാജിെികനക യാനറണങകില അലസയാ മാതാസവ നിനതിരവടിയനറട നാമമനതരതതിനറെ (പഞചദശാകഷരീ മനതരതതിനറെ) അവയവങങളായിതതീരനന സമരം സയാനിം ലകഷമീം തരിതയമിദമാനറദൗ തവ മസനാരzwj നിധാകയസക നിസതയ നിരവധി മഹാസഭാഗരസികാഃ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

23

ഭജനതി താം ചിനതാമണിഗണനിബദധാകഷവലയാഃ ശിവാനറഗനൗ ജഹനതഃ സരഭിഘതധാരാഹതിശകതഃ 33 അലസയാ ആദയനതരഹിതയായ സദവി മഹതതായ ആനനദനറതത അനഭവിച രസിചനറകാണടിരികനനനവരം ചിനതാമണി നറകാണടണടാകകനറെടട ജപമാല ധരിചിരി കനനനവരമായ ചില മഹാനമാരzwj നിനതിരവടിയനറട മനതരതതിനറെ തടകകതതില സമരന സയാനി ലകഷമി എനനിവയാല സചിെികകനറെടടതായ ഐം ഹരീം ശരീം എനനീ ബീജാകഷരങങനറള സചരzwjതതനറകാണട കാമസധന വിനറെ നറനയയ നറകാണട ശിവാഗനിയില (ശകതിരപമായ തരിസകാണതതില സംസകരികകനറെടട അഗനിയില) നറകണകകിന ആഹതി നറചയതനറകാണട നിനതിരവടിനറയ ഭജികനനന ശരീരം തം ശംസഭാഃ ശശിമിഹിരവസകഷാരഹയഗം തവാതമാനം മസനയ ഭഗവതി നവാതമാനമനഘം അതഃ സശഷഃ സശഷീതയയഭരഭയസാധാരണതയാ സഥിതഃ സംബസനധാ വാം സമരസപരാനനദപരസയാഃ 34 അലസയാ സദവി സരയചനദരനമാരzwj തനങങളായളള ശംഭ വിനറെ ശരീരം അവിടനനം അവിടനറതത അനവദയമായ ശരീരം ശിവനറെയമാനറണനന ഞാനറിയനന അതനറകാണട ശിവശകതിസരപികളായ നിങങളകന രണടസപരzwjകനം സശഷ-സശഷീ സംബനധം (പരധാനവം അപരധാനവം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

24

തമമിലളള ബനധം) ഒര സപാനറല ബാധകമായതിനാല സമരസതനറയ പരാപികനനന (പരzwjവകൗളമതമനസരിച സഷടികരzwjമമതതില ശകതി പരധാനവം ശിവന അപരധാനവം സംഹാരകരzwjമമതതില സനനറര മറിചമാണ എനനാണ ഈ സംബനധം പരിഗണി ചാല രണട സപരം സമനമാരാനറണനന താതപരയം) മനതം സവയാമ തം മരദസി മരതസാരഥിരസി തമാപതം ഭമിതയി പരിണതായാം ന ഹി പരം തസമവ സാതമാനം പരിണമയിതം വിശവപഷാ ചിദാനനദാകാരം ശിവയവതിഭാസവന ബിഭസഷ 35 അലസയാ സദവി മനസസം ആകാശവം വായവം അഗനിയം ജലവം പഥിവിയം എലാം അവിടനന തനറനന നിനനില നിനനനയമായി യാനറതാനനം തനറനനയില തനറനന സയം ഈ പരപഞചാകാരമായി പരിണമിെികനനനതിന സവണടിയാണസലാ അവിടനന ശിവപതനീഭാസവന ചിദാനനദരപനറതത ധരികനനനത തവാജഞാചകരസഥം തപനശശിസകാടിദതിധരം പരം ശംഭം വസനദ പരിമിലിതപാരദശം പരചിതാ യമാരാധയന ഭകതയാ രവിശശിധബചീനാമവിഷസയ നിരാസലാസകഽസലാസക നിവസതി ഹി ഭാസലാക ഭവസന 36

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

25

അലസയാ സദവി അവിടനറതത ആജഞാചകരതതി ലിരികനനനവനം സകാടി സരയചനദരനമാരനറട പരഭയളള വനം പരയായ ചിചെകതിസയാട കടിയവനമായ പരമ ശിവനറന ഞാന വനദികനനന ആ പരമശിവനറന ഭകതിസയാനറട ആരാധികനനനവന സരയന ചനദരന അഗനി എനനിവരzwjകക വിഷയമലാതതതം മനറററാനനിനാലം പരകാശികകനറെടാതതതം (സയം പരകാശികനനനതം) ചനദരികാമയവമായ സലാകതതില (സഹസരാരതതില) നിവസികനനന വിധബനറദധൗ സത ധബദധസഫടികവിശദം സവയാമജനകം ശിവം സസസവ സദവീമപി ശിവസമാനവയവസിതാം യസയാഃ കാനതയാ യാനതയാഃ ശശികിരണസാരപയസരസണഃ വിദരതാനതരzwjധാനതാ വിലസതി ചസകാരീവ ജഗതീ 37 അലസയാ സദവി അവിടനറതത വിധബദധിചകരതതില ധബദധസഫടികം സപാനറല നിരzwjമമലനായം ആകാശതത തതിനറെ ജനയിതാവായമിരികനനന ശിവനറനയം സരzwjവഥാ ശിവന സമയായ സദവിസയയം ഞാന ഭജികനനന ഈ രണടസപരില നിനനദഗമികനനന ചനദരനറെ കിരണങങള സപാനറലയളള കാനതിയാല ചനദരകിരണങങളാല സനതഷട യാകനന ഒര ചസകാരിനറയസൊനറല ഈ ജഗതത ഭരളളവന അജഞാനാനധകാരതതില നിനന ഭരകതമായി സസനതാഷി ച ഉലസികനനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

26

(കേലിനീ ശകതി വിധബദധിചകരതതിനറലതതിയാല സാധകന അജഞാനതതില നിനന ഭരകതനായി ആനനദ മനഭവികനനനനറവനന താതപരയം) സഭരനമീലതസംവിതകമലമകരകനദകരസികം ഭസജ ഹംസദനദം കിമപി മഹതാം മാനസചരം യദാലാപാദഷടാദശഗണിതവിദയാപരിണതിഃ യദാദസതത സദാഷാദ ഗണമഖിലമദഭയഃ പയ ഇവ 38 അലസയാ സദവി വിടരzwjനന ജഞാനകമലതതിനറല പസനതന മാതരം നകരകയം അസംഖയം മഹതതകകളനറട മാനസ സരസസില വിഹരികനകയം നറവളളതതില നിനന പാലിനറന നറയനന സപാനറല സദാഷങങളില നിനനം ഗണങങനറളനറയലാം സവരzwjതിരിനറചടകനകയം നറചയയനന ആരനറട പരസപര സംവാദമാസണാ പതിനറനടട വിദയകളായി പരിണമി ചിരികനനനത ആ ഹംസമിഥനതതിനറന (ശിവനറനയം ശകതിനറയയം) ഞാന വനദികനനന (കേലിനീ ശകതി അനാഹതചകരതതില പരസവശികന സപാള സാധകന സകലവിദയകളം ഗണങങളം സായതതമാകനനനറവനന താതപരയം) തവ സാധിഷഠാസന ഹതവഹമധിഷഠായ നിരതം തമീസഡ സംവരzwjതം ജനനി മഹതീം താം ച സമയാം യദാസലാസക സലാകാന ദഹതി മഹതി സകരാധ കലിസത

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

27

ദയാരzwjദരാ യാ ദഷടിഃ ശിശിരഭരപചാരം രചയതി 39 അലസയാ ജഗനനി അവിടനറതത (ശരീലളിതാ തരിപരസനദരിയനറട) സാധിഷഠാനചകരതതില അഗനിതത തതിന അധിഷഠാനമായിരികനനനവനം തനറെ അതഗര മായ സകരാധസതതാനറടയളള സനാടടം നറകാണട സലാകങങ നറളനറയലാം ചനറടടരികനനനവനമായ കാലാഗനിരദരനറനയം തനറെ ദയാരzwjദരദഷടി നറകാണട മാതരം ആ സലാകങങ ളനറകകലാം ശീസതാപചാരം നറചയയനന മഹതിയായ സമയനറയയം ഞാന സദാ ആരാധികനനന (സംഹാരരദരനാല ദഹിെികകനറെടനന മാവിഷാേതതിനറെ പനരതപതതിയകക കാരണം സദവിയാകനനനറവനന താതപരയം) തടിതനതം ശകതയാ തിമിരപരിപനഥിസഫരണയാ സഫരനനാനാരതനാഭരണപരിണസദധനദരധനഷം തവ ശയാമം സമഘം കമപി മണിപകരകശരണം നിസഷസവ വരദഷനതം ഹരമിഹിരതപതം തരിഭവനം 40 അലസയാ സദവി അനധകാരനറതതയകററനന മിനനലനറകകാടി യനറട രപതതിലളള ശകതിസയാട കടിയതം നാനാവിധതതിലളള രതനാഭരണങങളാല നിരzwjമമിതമായ മഴവിസലാട കടിയതം അവിടനറതത മണിപരചകരതതില സദാ നിവസികനനനതം സംഹാരരദരനാകനന സരയനാല

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

28

തപിെികകനറെടട ഭരനന സലാകങങനറളയം മഴയാല തണെികനനനവനമായ കാരzwjസമഘതതിനറന (ശിവശകതി സരപതതിനറന) ഞാന ഭജികനനന (സദവി തനറെ ദയാരzwjദരദഷടിയാല ഭവനതരയനറതതയം ശീസതാപചാരം നറചയയനനനറവനന ഭരനസലാകതതില പറഞഞ തിനറന ഈ സലാകതതില വരzwjണിചിരികനകയാണ) തവാധാസര ഭരസല സഹ സമയയാ ലാസയപരയാ നവാതമാനം മസനയ നവരസമഹാതാേവനടം ഉഭാഭയാസമതാഭയാഭരദയവിധിഭരേിശയ ദയയാ സനാഥാഭയാം ജസജഞ ജനകജനനീമത ജഗദിദം 41 അലസയാ സദവി അവിടനറതത ഭരലാധാരചകരതതില ലാസയപരിയയായ (ലാസയം ഒര നതതരപമാണ) സമയനറയനന സദവിസയാനറടാതത നവരസപരzwjണമായ മഹാതാേവനതതമാടനന ആനനദകഭരവനറന ഞാന ധയാനികനനന മഹാപരളയതതില നശിചസപായ ഈ ജഗതതിനറന ഉതപതതിനറയകനറിചളള ദയസയാനറട ഇവരzwj ഇരവരം ഒരമിചസൊള ഈ ജഗതത മാതാപിതാകക സളാടകടിയതായി ഭവിച ഇതി ശരീനറസൗനദരയലഹരയാം ആനനദലഹരയാഖയഃ പരഥസമാഭാഗഃ സമാപതഃ

ശരീസൗനദരയലഹരിയിനറല ആദയഭാഗമായ ആനനദലഹരി ഇസതാനറട

സമാപിച

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

29

സൗനദരയലഹരി ഗകതരzwjമാണികയതം ഗഗനമണിഭിഃ സാനദരഘടിതം കിരീടം സത കഹമം ഹിമഗിരിസസത കീരzwjതയതി യഃ സ നീസഡയചൊയാചേരണശബലം ചനദരശകലം ധനഃ നറശൗനാസീരം കിമിതി ന നിബധനാതി ധിഷണാം 42 അലസയാ ഹിമഗിരിപതരി പനതരണട ആദിതയനമാരാകനന മാണികയങങനറള സചരzwjതത നിരzwjമമിച അവിടനറതത സരzwjണകിരീടനറതത യാനറതാരവന വരzwjണികനനനസവാ ആ രതനങങളനറട നാനാവിധതതിലളള പരഭസയററ വിലസനന ചനദരകകലനറയ ഇനദരചാപമാനറണനന (മഴവിലാനറണനന) ആ കവിവരന വരzwjണികനകയാനറണങകില തനറനന അതില എനതാണ അതിശയം ദരസനാത ധാനതം നസതലിതദലിസതനദീവരവനം ഘനസനിഗഭിധലകഷണം ചികരനികരംബം തവ ശിസവ യദീയം നറസൗരഭയം സഹജഭരപലബധം സമനസസാ വസനതയസമിനമസനയ വലമഥനവാടീവിടപിനാം 43 അലസയാ ശിസവ വിടരzwjനനനിലകനനന കരിവളപവളകകകകടട തതിനറനസൊനറലയളളതം ഇടതിങങിയതം മിനസഭരളളതം ഭരവമായ അവിടനറതത കാരzwjകനതളം (തലഭരടി) ഞങങളനറട അനധകാരനറതത (അജഞാനനറതത) അകററനറടട അതിനറെ സഹജമായ സൗരഭയനറതത പരാപികനനനതിനായി

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

30

ഇസനദരാദയാനതതിലളള തകഷങങളനറട പഷപങങള സപാലം ഈ കാരzwjകനതലില വസികനനനനറവനന ഞാന കരതനന തസനാത സകഷമം നതവ വദനനറസൗനദരയലഹരീ- പരീവാഹസസരാതഃസരണിരിവ സീമനതസരണിഃ വഹനതീ സിനദരം പരബലകബരീഭാരതിമിര- ദിഷാം തകനദരzwjബനദീകതമിവ നവീനാരzwjകകകിരണം 44 അലസയാ സദവി അവിടനറതത ഭരഖസൗനദരയമാകനന നദീപരവാഹം കരകവിനറഞഞാളളകനന മാരzwjഗതതിസനാട സാദശയഭരളളതം ഇടതിങങിനിലകനനന സകശപാശങങളനറട രപതതിലളള അനധകാരമാകനന ശതരസഭരഹതതിനാല ബദധനായ ബാലാദിതയകാനതിനറയസൊനറലയളള സിനദര നറതത വഹികനനനതമായ സീമനതസരഖ ഞങങളകന സകഷമം വരതതനറടട അരാകലഃ സാഭാവയാദലികലഭ-സശരീഭിരലകകഃ പരീതം സത വകതരം പരിഹസതി പസങകരഹരചിം ദരസസമസര യസമിന ദശനരചി കിഞജലകരചിസര സഗനധൗ മാദയനതി സമരദഹനചകഷരzwjമദരലിഹഃ 45 അലസയാ സദവി സാഭാവികമായി ചരണടിരികനനനതം വണടിന കഞഞങങനറളസൊലിരികനനനതമായ കറനിരക ളാല ചററനറെടട അവിടനറതത ഭരഖം താമരകകവിനറെ സൗനദരയ നറതത പരിഹസികനനന മനദഹാസതതാല നറചറതായി

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

31

വിടരzwjനനിരികനനനതം ദനതകാനതിയാകനന സകസരങങളാല ഭംഗിയാരzwjനനതം സൗരഭയഭരളളതമായ അവിടനറതത ഭരഖമാകനന താമരകകവില പരമശിവനറെ നയനങങളാകനന വണടകള ആനനദം നകരനന ലലാടം ലാവണയദതിവിമലമാഭാതി തവ യത ദിതീയം തനമസനയ മകടഘടിതം ചനദരശകലം വിപരയാസനയാസാഭയമപി സംഭയ ച മിഥഃ സധാസലപസതിഃ പരിണമതി രാകാ ഹിമകരഃ 46 അലസയാ സദവി സൗനദരയകാനതിയനറട വിധബദധിപണട സശാഭികനനന അവിടനറതത നറനററിതതടം അവിടനന കിരീടതതിലണിഞഞ രണടാമനറതത ചനദരകകലയാനറണനന എനികക സതാനനനന ഈ രണടിനറനയം (സദവിയനറട നറനററിതതടനറതതയം കിരീടതതിലണിഞഞ ചനദരകകല നറയയം) തിരിചനറവചാല രണടം കടിസചരzwjനന സധാരസം വഴിയനന പരzwjണചനദരനായി പരിണമികനം ഭരനറവൗ ഭസഗന കിഞചിദ ഭവനഭയഭംഗവയസനിനി തദീസയ സനതരാഭയാം മദരകരരചിഭയാം ദരതഗണം ധനരദമസനയ സസവയതരകരഗഹീതം രതിപസതഃ പരസകാസഷഠ ഭരനറഷടൗ ച സഥഗയതി നിഗഢാനതരഭരസമ 47 ഈ സലാകതതിനറല എലാ ജീവികളനറടയം ഭയനറതത നീകനനനതില വയഗരയായ അലസയാ ഉസമ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

32

നിനതിരവടിയനറട നറതം വളഞഞ സചരzwjനനിരികനനന പരികനറകകാടികള കരിവണടകനറളസൊനറല കാനതിയററ കണണകളാകനന ഞാസണാടകടിയതം കാമസദവന തനറെ വലതകകയയില ധരിചിരികനനനതം അവിടനറതത നാസാദേമാകനന ഭരഷടിയാല മധയഭാഗം മറയകകനറെടട തമായ കാമനറെ വിലാനറണനന എനികക സതാനനനന (കാമനറെ വിലിനറല ഞാണzwj കരിവണടകനറളനറകകാണട നിരzwjമമിതമാനറണനന പരാണപരസിദധമാണ ) അഹഃ സസതഽസവയം തവ നയനമരzwjകാതമകതയാ തരിയാമം വാമം സത സജതി രജനീനായകതയാ തതീയാ സത ദഷടിരzwjദരദലിതസഹമാംബജരചിഃ സമാധസതത സനധയാം ദിവസ നിശസയാരനതരചരീം 48 അലസയാ സദവി അവിടനറതത വലത കണ സരയാതമക നായി പകലം ഇടത കണ ചനദരാതമനായി രാതരിയം സഷടികനനന നറതം വിടരzwjനനിരികനനന സരzwjണതതാമരകക സപാനറലയളള ഭരനനാം കണാകനറടട പകലിനം രാതരിയകകമിടയകകളള സനധയനറയ സഷടികനകയം നറചയയനന വിശാലാ കലയാണീ സഫടരചിരസയാധയാ കവലകയഃ കപാധാരാധാരാ കിമപി മദരരാസഭാഗവതികാ അവനതീ ദഷടിസത ബഹനഗര വിതാര വിജയാ ധരവം തതതനനാമവയവഹരണസയാഗയാ വിജയസത 49

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

33

അലസയാ സദവി അവിടനറതത ദഷടി വിതാരഭരളളതം (വിശാലാ) സഫടകാനതിയാല മംഗളകരവം (കലയാണീ) കരിവളപവളകകകകളകന സപാലം നറവംവാനാകാതതതം (അസയാദധയാ) കാരണയപരവാഹതതിനാധാരവം (ധാരാ) അതയനതം മദരരപരzwjണവം (മദരരാ) നീണടതം (സഭാഗവതീ) രകഷികനനനതം (അവനതീ) ഈ സപരകളളള നഗരങങനറളനറയലാം നറവംനനതം (വിജയാ) ആകയാല ഈ നാമങങനറളലാം നറകാണട അറിയനറെടാന നിശചയ മായം സയാഗയയമാണ അങങനറനയളള അവിടനറതത ദഷടി സദാ വിജയികകനറടട (സദവിയനറട ദഷടി വിശാലാ കലയാണീ എനനിങങനറന എടട പരകാരതതിലനറണടനന പറയനറെടനന പരാണപരസിദധ ങങളായ എടട നഗരങങളകനം ഈ സപരകളണട സദവിയനറട വിവിധ ദഷടികളമായി ബനധനറെടടാണ ഈ നഗരങങളകക ഈ സപരകള ലഭിചനറതനനം വിശസികക നറെടനനണട) കവീനാം സനദരzwjഭതബകമകരകനദകരസികം കടാകഷവയാസകഷപരവമരകലനറഭൗ കരzwjണയഗലം അഭരഞചനതൗ ദഷടാ തവ നവരസാസാദതരനറലൗ അസയാ സംസരzwjഗാദലികനയനം കിഞചിദരണം 50 അലസയാ സദവി കടാകഷികനവാനറനനന വയാസജന കവികളനറട കാവയരചനകളാകനന പലലകളിനറല സതനണണ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

34

നനതില മാതരം രസിചിരികനനന അവിടനറതത കാതകനറള വിടടപിരിയാനറത അവസയാട സചരzwjനനിരനന നവരസങങളാ സദികനനനതില തലപരരായ അവിടനറതത കണണകളാകനന നറചറവണടകനറള കണടിടട അസയ ബാധിച അവിടനറതത നറനററിതതടതതിലളള ഭരനനാം കണ നറതല അരണവരzwjണ മായിതതീരzwjനനിരികനനന (സദവിയനറട കണണകള വളനറര നീളഭരളളവയം നറചവിയനറട അടതതവനറര എതതനനവയമാനറണനന താതപരയം) ശിസവ ശംഗാരാരzwjദരാ തദിതരജസന കതസനപരാ സസരാഷാ ഗംഗായാം ഗിരിശചരിസത വിസമയവതീ ഹരാഹിസഭയാ ഭീതാ സരസിരഹനറസൗഭാഗയജനനീ സഖീഷ സസമരാ സത മയി ജനനി ദഷടിഃ സകരണാ 51 അലസയാ ജഗനമാതാസവ അവിടനറതത ദഷടി ശിവനില കാരണയരസം നിറഞഞതം ശിവനറനാഴിനറകയളള അനയ പരഷനമാരില ജഗപസസയാട കടിയതം സപതനിയായ ഗംഗാസദവിയില സരാഷപരzwjണവം ശരീപരസമശരനറെ ലീലകളില വിസമയം നിറഞഞതം ശിവകശതതിലളള സരzwjെങങളില ഭീതിയളളതം താമരകകവിന തനറനന സൗനദരയസമകനനതം സസഖികളില ഹാസപരzwjണവം എനനില കാരണയപരzwjണവമാകനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

35

(വിവിധ സാഹചരയങങളില സദവിയനറട ദഷടിയില നവരസങങളില ശാനതം ഒഴിനറകയളള മററ അഷടരസങങളം പരകടമാകനനനറവനന താതപരയം) ഗസത കരzwjണാഭയരzwjണം ഗരത ഇവ പകഷമാണി ദധതീ പരാം സഭതതശചിതതപരശമരസവിദരാവണഫസല ഇസമ സനസതര സഗാതരാധരപതികസലാതതംസകലിസക തവാകരzwjണാകഷടസമരശരവിലാസം കലയതഃ 52 അലസയാ ഹിമഗിരിതനസയ കാതകള വനറര നീണടിരികന നനതം ബാണതതിന പിനനില സചരzwjകനനന പരനതിന തവലകള സപാനറലയളള സനതരസരാമങങസളാടകടിയതം ശിവനറെ ശാനതമായ മനസസില ശരംഗാരവികാരങങ ളലപാദിെിച വിസകഷപം ജനിെികനനനതമായ അവിടനറതത നയനങങള കരzwjണപരയനതം വലിചപിടികക നറെടട മനമഥബാണം സപാനറല കാണനറെടനന വിഭകതകതരവരzwjണയം വയതികരിതലീലാഞജനതയാ വിഭാതി തസനനതരതരിതയമിദമീശാനദയിസത പനഃ സരഷടം സദവാന ദരഹിണഹരിരദരാനപരതാന രജഃ സതം ബിരവതതമ ഇതി ഗണാനാം തരയമിവ 53 അലസയാ ശിവപരിസയ വിവിധനിറങങളിലളള അഞജന തതാല അലങകരികകനറെടട നിനതിരവടിയനറട ഭരനന കണണ കള മഹാപരളയതതില വിലീനരായ മാവിഷാവ വിമഹേശ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

36

മസഹശരന എനനീ സദവനമാനറര വീണടം സഷടികനവാനായി സതം രജസസ തമസസ എനനീ ഗണതരയങങനറള ധരികനനനസവാ എനന സതാനനമാറ നറവളെ ചവെ കറെ എനനീ വയതയതനിറങങസളാനറട സശാഭികനനന പവിതരീകരzwjതം നഃ പധബപതിപരാധീനഹദസയ ദയാ മികതരരzwjസനകതരരരണധവലശയാമരചിഭിഃ നദഃ സശാസണാ ഗംഗാ തപനതനസയതി ധരവമഭരം തരയാണാം തീരzwjഥാനാഭരപനയസി സംസഭദമനഘം 54 അലസയാ ശിവന സമരzwjെികകനറെടട ഹദയസതതാടകടിയ സദവി ഞങങനറള ധബദധീകരികനവാനായി കാരണയപരzwjണ ങങളം ചവെ നറവളെ കറെ എനനീ നിറങങസളാട കടിയതമായ അവിടനറതത സനതരതരയങങളിലനറട സശാണാ ഗംഗാ യഭരനാ എനനീ തീരzwjഥങങളനറട പവിതരമായ സംഗമനറതത സഷടികനനന (സശാണാ ഗംഗാ യഭരനാ എനനീ നദികള യഥാകരമം ചവെ നറവളെ കറെ എനനീ നിറസതതാടകടിയ വയാണ) 55

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

37

പരzwjവ ള ള ള ള ഈ രzwj ള ന തവാപരzwjസണ കരzwjസണജപനയനകപധബനയചകിതാ നിലീയസനത സതാസയ നിയതമനിസമഷാഃ ശഫരികാഃ ഇയം ച ശരീരzwjബദധചെദപടകവാടം കവലയം ജഹാതി പരതസഷ നിശി ച വിഘടയയ പരവിശതി 56 അലസയാ പാരzwjവതി കരzwjണങങള വനറര നീണടിരികനനന അവിടനറതത നയനങങള (തങങനറളകനറിച) ഏഷണി പറയനറമനന സപടിച നറപണzwjമീനകള കണzwjചിമമാനറത നറവളളതതില ഒളിചകിടകനനന ഈ ലകഷമീസദവിയം പരഭാതതതില അടയനന കവാടം സപാനറലയളള കമപനന ഇതളകസളാടകടിയ കരിവളപവളകകവിനറന ഉസപകഷികനകയം രാതരി അത വിടരസപാള വീണടം അതില പരസവശി കനകയം നറചയയനന (കരിവളപവളകകവ രാതരി വിടരനനതം മതസയം നറവളളതതില കഴിയനനതം സാഭാവികമാണ എനനാല ഇവ രണടിനം സദവിയനറട കണണകളമായളള സാദശയം കണകകിനറലടതത

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

38

കവി ഈ രണട പരതിഭാസങങനറളയം സദവിയമായി ബനധനറെടതതി ഉതസപരകഷികനനന സദവി ഉറങങകയം അവിടനറതത സനതരങങള അടയകയം നറചയയസപാള മാതരമാണ ലകഷമീസദവി ആ നയസനാതപലങങനറള വിടട രാതരിയില കരിവളപവളകകവിനറന ആശരയികനനനത എനനാണ കവി കരതനനത) ദശാ ദരാഘീയസയാ ദരദലിതനീസലാതപലരചാ ദവീയാംസം ദീനം സനപയ കപയാ മാമപി ശിസവ അസനനായം ധസനയാ ഭവതി ന ച സത ഹാനിരിയതാ വസന വാ ഹരzwjസമയ വാ സമകരനിപാസതാ ഹിമകരഃ 57 അലസയാ ശിസവ നറതംവിടരzwjനന നീസലാതപലം സപാനറല കാനതിയളള അവിടനറതത കണണകളനറട അതിദീരzwjഘമായ കടാകഷദഷടിയാല വളനറര ദനറരയിരികനനന ഈ ദീനനായ എനറനന ദയവായി സനാനം നറചയതാലം ഇതനറകാണട ഞാന ധനയനായിതതീരനന അവിടസതതയകക യാനറതാര സചതവ മില ചനദരന തനറെ ശീതരശമികള വനതതിലം നറകാടടാര തതിലം ഒര സപാനറല പരതതനനണടസലാ അരാലം സത പാലീയഗലമഗരാജനയതനസയ ന സകഷാമാധസതത കസമശരസകാദേകതകം തിരശചീസനാ യതര ശരവണപഥഭരലംഘയ വിലസന അപാംഗവയാസംസഗാ ദിശതി ശരസനധാനധിഷണാം 58

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

39

അലസയാ പരzwjവതരാജപതരി അവിടനറതത നറചവികളകനം കണണകളകനമിടയിലളള വകരാകാരമായിരികനനന ഭാഗം കണടാല അത കാമസദവനറെ വിലാനറണനന ആരzwjകകാണ സതാനനാതതത എനറനതനനാല അവിടനറതത കാതകനറള അതികരമിച വിലങങനറന വിലസികനനന അവിടനറതത കടാകഷദഷടി (സമലപറഞഞ) ഈ വിലില നറതാടതത ശരമാനറണനന സതാനനലളവാകനകയം നറചയയം സഫരദഗോസഭാഗപരതിഫലിതതാടങകയഗലം ചതശചകരം മസനയ തവ ഭരഖമിദം മനമഥരഥം യമാരഹയ ദരഹയതയവനിരഥമരzwjസകനദചരണം മഹാവീസരാ മാരഃ പരമഥപതസയ സിതവസത 59 അലസയാ സദവി അവിടനറതത അതയനതം മിനനനന കവിളതതടങങളില പരതിഫലികനനന കരzwjണാഭരണങങ സളാടകടിയ അവിടനറതത ഭരഖം കാമസദവനറെ നാല ചകരങങസളാടകടിയ രഥമാനറണനന ഞാന കരതനന മഹാവീരനായ കാമസദവന അവിടനറതത ഭരഖമാകനന ഈ രഥതതസലറി സരയചനദരനമാരാകനന രണട ചകരങങള മാതരഭരളള ഭമിയാകനന രഥതതിലിരികനനന പരമശിവനറന ആകരമികനനന സരസതയാഃ സകതിരഭരതലഹരീ നറകൗശലഹരീഃ പിബനതയാഃ ശരzwjവാണി ശരവണചലകാഭയാമവിരലം ചമതകാരലാഘാചലിതശിരസഃ കേലഗസണാ ഝണതകാകരതാകരഃ പരതിവചനമാചഷട ഇവ സത 60

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

40

അലസയാ ശരzwjവാണി അഭരതപരവാഹതതിനറെ മാദരരയനറതത അപഹരികനനനതായ സരസതീ സദവിയനറട മദരരവചസസ കനറള കാതകളാകനന പാനപാതരങങളാല അവിരതം പാനം നറചയയനന അവിടനന ആ വാകzwjതതസരിനറയ അനസമാദിചനറകാണട തലകലകനസപാള അതിന മറപടി പറയനനസവാ എനന സതാനനമാറ അവിടനറതത കേല ങങളം കിലങങി തസണതകകാരം പറനറെടവികനനന അനറസൗ നാസാവംശസതഹിനഗിരിവംശധജപടി തദീസയാ സനദീയഃ ഫലത ഫലമസമാകഭരചിതം വഹതയനതരzwjഭരകതാഃ ശിശിരകരനിശാസഗലിതം സഭരദധയാ യതതാസാം ബഹിരപി ച ഭരകതാമണിധരഃ 61 അലസയാ ഹിമവാനറെ വംശതതിനറെ പതാകയായവനറള അവിടനറതത ഈ നാസാദേമാകനന ഭരളനതണട ഞങങളകക ഉടനടി തനറനന ഇഷടഫലനറതത നലകനറടട അവിടനറതത നാസികയാകനന ഭരളനതണടിനളളില സഭരദധാമായളള ഭരതതകളില ശീതനിശാസസമററ അതിനറലാര ഭരതത പറസതതയകക വളളതിവനന അവിടനറതത നാസാഭരണമായിതതീരzwjനനിരികനനന (ഇടത നാസാദാരതതിലനറടയളള ശാസസാചൊസം ചനദരനാഡിയനറട (ഇഡാനാഡി) നിയനതരണതതിലായത നറകാണട അത ശീതമായിരികനം ഈ ശീതനിശാസ തതിനറനയാണ കവി ശിശിരകരനിശാസം എനനത

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

41

നറകാണടസേശിചത ഒനപത തരം ഭരതതകളനറണടനന പരാണങങള പറയനന ഭരളനതണടിനകതത കാണനറെടനന ഭരതത അതിനറലാനനാണ) പരകതയാഽഽരകതായാതവ സദതി ദനതചെദരസചഃ പരവസകഷയ സാദശയം ജനയത ഫലം വിദരമലതാ ന ബിംബം തദബിംബപരതിഫലനരാഗാദരണിതം തലാമധയാസരാഢം കഥമിവ വിലസത കലയാ 62 അലസയാ സനദരിയായ സദവി സാഭാവികമായം ചവനനിരികനനന അവിടനറതത ചണടകളനറട കാനതിയകക ഏതിസനാടാണ സാദശയനറമനന ഞാന പറയനറടട പവിഴനറകകാടിയില ഒര പഴഭരണടാവനറടട (എനനാല അതിനറന അവിടനറതത ചണടകസളാടപമികകാം) നറതാണടിെഴതതിന എനതായാലം അവിടനറതത ചണടകസളാട സാദശയമില അവിടനറതത ചണടകളനറട പരതിഫലനതതാലണടായ ചവപപനിറസതതാടകടിയ നറതാണടിെഴം അവിടനറതത ചണടകസളാനറടാെം അലപം സപാലം താരതമയം നറചയയനറെടനനതിന എങങനറന ലികകാതിരികനം സമിതസജയാതസനാജാലം തവ വദനചനദരസയ പിബതാം ചസകാരാണാമാസീദതിരസതയാ ചഞചജഡിമാ അതസത ശീതാംസശാരഭരതലഹരീമാമലരചയഃ പിബംതി സചെനദം നിശി നിശി ഭശം കാഞജികധിയാ 63

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

42

അലസയാ സദവി അവിടനറതത ഭരഖചനദരനറെ മനദഹാസമാകനന നറവണിലാവണടിടട ചസകാരങങളനറട ചണടകളകക രചി നഷടനറെടടസപായി അതനറകാണട അവ പളിരസഭരളളനറതനറനതങകിലം ഭകഷികനവാനാഗരഹിച രാതരി സതാറം ചനദരനറെ അഭരതപരവാഹനറതത കാടിയാനറണനന കരതി യസഥഷടം പാനം നറചയയനന അവിശരാനതം പതരദഗണഗണകഥാസമരഡനജപാ ജപാപഷപചൊയാ തവ ജനനി ജിഹാ ജയതി സാ യദഗരാസീനായാഃ സഫടികദഷദചെചെവിമയീ സരസതയാ ഭരരzwjതിഃ പരിണമതി മാണികയവപഷാ 64 അലസയാ ജനനി അവിടനറതത പതിയനറട ഗണഗണങങനറള സദാ പകഴതതിനറകകാണടിരികനനനതം നറചപരതതികക സപാനറല ചവനനിരികനനനതമായ അവിടനറതത നാവ എനനം ജയികകനറടട അവിടനറതത ആ നാവിനറെ അഗരതതി ലിരികനനന സരസതീസദവിയനറട സഫടികം സപാനറല അതിനിരzwjമമലമായ ശരീരം മാണികയവരzwjണഭരളള തായിതതീരനന രസണ ജിതാ കദതയാനപഹതശിരകസതരഃ കവചിഭിഃ നിതകതതശചോംശതരിപരഹരനിരzwjമാലയവിഭരകഖഃ വിശാസഖസനദരാസപകനദരഃ ശശിവിശദകരzwjപരശകലാ വിലീയസന മാതതവ വദനതാംബലകബലാഃ 65

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

43

അലസയാ ജഗനനി യദധതതില അസരനമാനറര ജയിചിടട അവിടനറതത ഭരനനില വനന ശിസരാവസതരം അഴിചനറവച കവചം മാതരം ധരിചിരികനനനവരം ചേന എനന ശിവപാരzwjഷദന അവകാശനറെടട ശിവ നിരzwjമമാലയതതില താലപരയമിലാതതവരമായ സമാവിഷ ണയന ഇനദരന വിമഹേശ എനനിവരzwj അവിടനന പരസാദിച നറകാടതതതം അവിടനറതത ഉചെിഷടവമായ കരzwjകകര ശകലങങസളാടകടിയ താംബലനറതത അലിഞഞതീരനനത വനറര ചവച ഭകഷികനനന വിപഞചയാ ഗായനതീ വിവിധമപദാനം പധബപസത- തയാരസബധ വകതം ചലിതശിരസാ സാദരവചസന തദീകയരzwjമാദരകരയരപലപിതതനതരീകലരവാം നിജാം വീണാം വാണീ നിചലയതി സചാസലന നിഭതം 66 അലസയാ സദവി പരമശിവനറെ വിവിധങങളായ അപദാനങങനറള സരസതീസദവി വീണവായിച പാടിപപകഴതതനനതസകടട തലകലകകിനറകകാണട അവിടനന അനസമാദിച പരശംസികനസപാള അവിടനറതത വാങമാദരരയതതാല പരിഹസികകനറെടട തനതരീരവസതതാട കടിയ തനറെ വീണനറയ സരസതീസദവി ഭരടപടം നറകാണട ഭരടനന കരാസഗരണ സപഷടം തഹിനഗിരിണാ വതസലതയാ ഗിരിസശസനാദതം ഭരഹരധരപാനാകലതയാ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

44

കരഗരാഹയം ശംസഭാരzwjഭരഖഭരകരതനതം ഗിരിസസത കഥംകാരം ബരമതവ ചബകനറമൗപമയരഹിതം 67 അലസയാ ഗിരിസസത ഹിമവാന വാതസലയപരzwjവം കക നറകാണട സപരzwjശിചിടടളളതം പരമശിവന അധരപാനം നറചയയവാനാഗരഹിചനറകാണട വീണടം വീണടം പിടിച യരzwjതതിയിടടളളതം അവിടനറതത ഭരഖമാകനന കണാടിയനറട പിടിനറയനന സപാനറല ശിവന കകകള നറകാണട പിടികന വാന കഴിയനനതം അനപമവമായ അവിടനറതത ചിബക നറതത ഞങങള എങങനറനയാണ വരzwjണികനനനത ഭജാസലഷാനനിതയം പരദമയിതഃ കണടകവതീ തവ ഗരീവാ ധസതത ഭരഖകമലനാലശരിയമിയം സതഃ സശതാ കാലാഗരബഹലജംബാലമലിനാ ഭരണാലീലാലിതയം വഹതി യദസധാ ഹാരലതികാ 68 അലസയാ സദവി പരമശിവനറെ കരാസലഷതതിനാല എനനം സരാമാഞചമണിഞഞിരികനനന അവിടനറതത കശം അവിടനറതത ഭരഖമാകനന താമരയനറട തണട സപാനറല സശാഭികനനന (സരാമഹരzwjഷം കാരണം എളളനനിരികനനന കശതതിനറല സരാമങങനറള കവി താമരതതണടിനറല ഭരളള കസളാട ഉപമികനനന) എനറനതനനാല അതിന താനറഴയളള സതസവ നറവളതതിരികനനനതം മാറില പരടടിയ കാരകില ചാറ പരണടതകാരണം കറതതിരികനനനതമായ ഭരതതമാല താമരവലയം സപാനറലയം കാണനറെടനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

45

ഗസല സരഖാതിസസരാ ഗതിഗമകഗീകതകനിപസണ വിവാഹവയാനദധപരഗണഗണസംഖയാപരതിഭവഃ വിരാജസനത നാനാവിധമദരരരാഗാകരഭവാം തരയാണാം ഗരാമാണാം സഥിതിനിയമസീമാന ഇവ സത 69 ഗതി ഗമകം ഗീതം എനനിവയില നിപണയായ അലസയാ സദവി പണട വിവാഹസവളയില പരമശിവന അവിടനറതത കളളതതില നറകടടിയ ചരടകളനറട എണം സചിെികനവാനറനനന സപാനറല അവിടനറതത കളളതതില കാണനറെടനന ഭരനന വരകള (തരിവലി) വിവിധങങളായ മദരരരാഗങങളകന ജനമസമകനന സംഗീതഗരാമങങനറള സവരzwjതിരികനനന ഭരനന അതിരzwjവരമപകനറള സപാനറല വിരാജികനനന (ഉതതരഭാരതതതില ചിലയിടതത വിവാഹസവളയില വരന വദരവിനറെ കളളതതില ഭരനന ചരടകള നറകടടനന പതിവണട) ഭരണാലീഭരദീനാം തവ ഭജലതാനാം ചതസണാം ചതരzwjഭിഃ നറസൗനദരയം സരസിജഭവഃ നറതൗതി വദകനഃ നസഖഭയഃ സംതരസയന പരഥമമഥനാദനധകരിസപാഃ ചതരzwjണാം ശീരzwjഷാണാം സമമഭയഹതാരzwjപണധിയാ 70 അലസയാ സദവി പണട പരമശിവന മാവിഷാവിനറെ ഒര ശിരസസ പിചിനറയടതതതകാരണം ശിവനറെ നഖങങ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

46

സളാടളള ഭയതതാല തനറെ നാല ശിരസസകനറളയം അവിടനന (സദവി) ഒസര സമയം തനറനന അഭയ ഹതങങളാല അനഗരഹികനനറമനന ആഗരഹിചനറകാണട താമരവളയം സപാനറല അതിഭരവായിരികനനന അവിടനറതത (സദവിയനറട) നാല കകകളനറടയം സൗനദരയനറതത മാവിഷാവ നാലവകതരങങള നറകാണടം വാഴതതനന നഖാനാഭരസദയാകതരzwjനവനലിനരാഗം വിഹസതാം കരാണാം സത കാനതിം കഥയ കഥയാമഃ കഥഭരസമ കയാചിദാ സാമയം ഭജത കലയാ ഹനത കമലം യദി കരീഡലകഷമീചരണതലലാകഷാരസചണം 71 അലസയാ ഉസമ നഖങങളനറട കാനതിയാല പരസശാഭി കനനനതം പതതായി വിടരzwjനന താമരകകവിനറെ ചവപപ നിറനറതത നറവംനന നിറഭരളളതമായ അവിടനറതത കകക ളനറട സൗനദരയനറതത ഞങങളകക എങങനറന വരzwjണികനവാന കഴിയം താമരകകവില കരീഡികനനന ലകഷമീസദവിയനറട ചരണതലങങളില പരടടിയിടടളള നറചപഞഞിചാറ പവില പററകയാനറണങകില ഒര പസകഷ താമരകകവിന (അവിട നറതത കരങങസളാട) നറചറതായ സാദശയം വനറനനനനി രികകാം സമം സദവി സകനദദിപവദനപീതം തനയഗം തസദവം നഃ സഖദം ഹരത സതതം പരസനതഭരഖം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

47

യദാസലാകയാശങകാകലിതഹദസയാ ഹാസജനകഃ സകംനറഭൗ സഹരംബഃ പരിഭരശതി ഹസതന ഝടിതി 72 അലസയാ സദവി സമാവിഷണയനം ഗണപതിയം ഒരമിച പാനം നറചയതിടടളളതം സദാ തനയം സരവികനനനതമായ അവിടനറതത തനയഗം ഞങങളനറട ഃഖനറതത ഇലാതാകകനറടട ഈ തനങങനറള കണടിടട ഗജഭരഖന (തനറെ മതകങങനറള സദവി അപഹരിചസവാ എനന) സംശയം പണട വയാകലഹദയനായി നറപനറടടനന തനറെ മതകങങനറള കക നറകാണട നറതാടടസനാകകി (തനറെ മാതപിതാകകളിലം മററം) ഹാസം ഉളവാകനനന അഭര സത വസകഷാജാവഭരതരസമാണികയകതനറപൗ ന സസനദഹസപസനദാ നഗപതിപതാസക മനസി പിബനതൗ നറതൗ യസമാദവിദിതവദരസംഗരസിനറകൗ കമാരാവദയാപി ദിരദവദനനറകരൗഞചദലനറനൗ 73 അലസയാ ഹിമഗിരിയനറട പതാകയായവനറള അവിടനറതത ഈ തനങങള അഭരതനറതത വഹികനനന മാണികയ സതതാലകനടങങളാണ എനനളളതില എനറെ മനസസില യാനറതാര സസനദഹവമില എനറനതനനാല അവനറയ പാനം നറചയയനന സമാവിഷണയനം ഗസണശനം ഇനനം സതരീസംഗ രസമറിയാതത കമാരനമാരായിതതനറനന വരzwjതതികനനന വഹതയംബ തംസബരമദനജകംഭപരകതിഭിഃ സമാരബധാം ഭരകതാമണിഭിരമലാം ഹാരലതികാം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

48

കചാസഭാസഗാ ബിംബാധരരചിഭിരനതഃ ശബലിതാം പരതാപവയാമിശരാം പരദമയിതഃ കീരദതിമിവ സത 74 അലസയാ ജനനനി (പരമശിവനാല വധികകനറെടട) ഗജാസരനറെ മതകതതില നിനന ലഭിച ഭരതതമണികളാല ഉണടാകകനറെടടതം അവിടനറതത അധരബിംബങങളനറട കാനതിയാലണടാകനന വരzwjണകവവിധയസതതാട കടിയതം അവിടനറതത മാറിലിണിഞഞിരികനനനതമായ നിരzwjമമലമായ ഭരതതമാല തരിപരാനതകനറെ പരതാപസതതാട (ശൗരയ സതതാട) കലരzwjനന അവിടനറതത കീരzwjതതിസയാ എനന സതാനനിെികനനനതാണ (ഉതതമഗജങങളനറട മതകങങളില ഭരതതനറണടനന ഒര വിശാസഭരണട ശൗരയതതിന ചവപപം കീരzwjതതിയകക നറവളപപം പരതീകങങളായി കവികള പരസയാഗികകാറണട സദവിയനറട ചവനന അധരകാനതിയം ഭരതതമണികളനറട ധബരവവരzwjണവം സചരzwjനനളള ഹാരനറതത കവി പരമശിവനറെ ശൗരയവം കലരzwjനന കീരzwjതതിയായി ഉതസപരകഷികനനന) തവ തനയം മസനയ ധരണിധരകസനയ ഹദയതഃ പയഃ പാരാവാരഃ പരിവഹതി സാരസതമിവ ദയാവതയാ ദതതം ദരവിഡശിധബരാസാദയ തവ യത കവീനാം നറപരൗഢാനാമജനി കമനീയഃ കവയിതാ 75 അലസയാ ഗിരിതനസയ അവിടനറതത ഹദയതതില നിനനം ഒളളകനന ഭരലൊല സരസതീമയമായ പാലകകടല

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

49

തനറനനയാനറണനന ഞാന കരതനന എനറനതനനാല ദയാമയിയായ അവിടനന നലകിയ ഭരലൊല ആസദിച ദരവിഡശിധബ പരശതരായ കവികളനറടയിടയില സശരഷഠനായ കവിയായിതതീരzwjനന (ഇതില പറഞഞിരികനനന ദരവിഡശിധബ ആദിശങകരന തനറനനയാനറണനനം അതല തിരജഞാനസംബനധ രാനറണനന മററം വയാഖയാതാകകളനറടയിടയില അഭിപരായ വയതയാസഭരണട) ഹരസകരാധജാലാവലിഭിരവലീസഢന വപഷാ ഗഭീസര സത നാഭീസരസി കതസംസഗാ മനസിജഃ സഭരതതനറസഥൗ തസമാദചലതനസയ ദരമലതികാ ജനതാം ജാനീസത തവ ജനനി സരാമാവലിരിതി 76 അലസയാ ഹിമഗിരിസസത പരമശിവനറെ സകരാധാഗനി ജാലയില നറവനത ശരീരസതതാനറട കാമസദവന അവിട നറതത ആഴസമറിയ നാഭിയാകനന സരസസില വനന ഭരങങിയ സൊള അതില നിനനയരzwjനന നറചറവളളി സപാനറലയളള പകകകടടതതിനറന സലാകരzwj അവിടനറതത സരാമാവലി എനന ഭാവികനനന യസദതതകാലിനദീതനതരതരംഗാകതി ശിസവ കസശ മസധയ കിഞചിനനി തവ യദഭാതി സധിയാം വിമരzwjദാസനയാനയം കചകലശസയാരനതരഗതം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

50

തനഭതം സവയാമ പരവിശദിവ നാഭിം കഹരിണീം 77 അലസയാ ശിസവ കാളിനദീനദിയനറട കസലാലകം (നറചറതിരമാല) സപാനറലയളള യാനറതാനന (സരാമാവലി) അവിടനറതത കശതരമായ ഉദരഭാഗതത സനങങളകക കാണനറെടനനസവാ അത അവിടനറതത കചകലശങങളനറട പരസപരഭരളള നറഞരകകം നറകാണട അവയകകിടയിലളള ആകാശം സനരzwjമമയളളതായിതതീരzwjനന നാഭീഗഹയില പരസവശികനനനതാനറണനന സതാനനനന സഥിസരാ ഗംഗാവ രzwj തഃ തനഭരകലസരാമാവലിലതാ കലാവാലം കേം കസമശരസതസജാഹതഭജഃ രസതരzwjലീലാഗാരം കിമപി തവ നാഭിരzwjഗിരിസസത ബിലദാരം സിസദധരദഗിരിശ നയനാനാം വിജയസത 78 അലസയാ ഹിമഗിരിതനസയ അവിടനറതത നാഭി ഗംഗാനദിയിനറല സഥിരമായ ചഴിയായം തനങങളാകനന രണടനറമാടടകളളള വളളിയാകനന അവിടനറതത സരാമാവലി യകകളള തടമായം കാമസദവനറെ സതജസസാകനന അഗനിയകക കേമായം രതീസദവിയനറട സകളീഗഹമായം പരമശിവ നറെ മിഴികളകക തപസസിദധിയകകളള ഗഹാദാരം സപാനറലയം വിജയികനനന നിസരzwjഗകഷീണസയ തനതടഭസരണ കലമജസഷാ നമനമരzwjസതരzwjനാരീതിലക ശനകകസതരടയത ഇവ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

51

ചിരം സത മധയസയ തരടിതതടിനീതീരതരണാ സമാവസഥാസസഥസമനാ ഭവത കശലം കശലതനസയ 79 അലസയാ നാരീരതനമായ കശലതനസയ സതസവ നറമലിഞഞിരികനനനതം തനഭാരം നറകാണട കഷീണിചതം ഭരനസപാടട കനിഞഞതം പതനറകക ഒടിഞഞസപാകസമാ എനന സതാനനിെികനനനതം കരയിടിഞഞ നദികകരയില നിലകനനന തകഷസതതാളം സഥിരതയളളതമായ അവിട നറതത മദധയഭാഗതതിന സമസനമല കശലം ഭവികകനറടട കനറചൗ സദയഃസിദയതതടഘടിതകരzwjപാസഭിനറരൗ കഷനതൗ സദാരzwjഭരസല കനകകലശാനറഭൗ കലയതാ തവ തരാതം ഭംഗാദലമിതി വലഗനം തനഭവാ തരിധാ നദധം സദവി തരിവലി ലവലീവലിഭിരിവ 80 അലസയാ സദവി അെസൊള വിയരzwjകനനന മാരzwjതതടതതില നറകടടനറെടട തനവസതരനറതത പിളരzwjകനനനവയം കകഷം വനറര നറയതതനനവയം സരzwjണകലശങങള സപാനറല സശാഭികനനന വയമായ അവിടനറതത തനങങനറള കലപിച കാമസദവന (തനഭാരതതാല) അവിടനറതത കശമായ മദധയസദശം ഒടിഞഞസപാകാനറത രകഷികനനനതിനായി തരിവലിക ളാകനന ലവലീവലിനറകാണട ഭരനന വടടം ചററിനറകകടടിയിരി കനനനസവാ എനന സതാനനനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

52

ഗരതം വിതാരം കഷിതിധരപതിഃ പാരzwjവതി നിജാത നിതംബാദാചെിദയ തയി ഹരണരസപണ നിദസധ അതസത വിതീരzwjസണാ ഗരരയമസശഷാം വസമതീം നിതംബ പരാഗഭിഭാരഃ സഥഗയതി ലഘതം നയതി ച 81 അലസയാ പാരzwjവതീ സദവി (അവിടനറതത വിവാഹസവള യില) പിതാവായ ഹിമവാന സനതം നിതംബതതില നിനന ഗരതവം വിതാരവഭരളള ഒര ഭാഗം അവിടസതതയകക വിവാഹസമമാനമായി നലകകയണടായി അതനറകാണട തനറനന അവിടനറതത നിതംബബിംബങങള ഭാരവം വിസതതവസമറിയവയായി ഈ ഭമിനറയ ആസകലം മറയകകകയം നറവംകയം നറചയയനന കരീനദരാണാം ധബോന കനകകദലീകാേപടലീം ഉഭാഭയാഭരരഭയാഭരഭയമപി നിരദജിതയ ഭവതി സതതതാഭയാം പതഃ പരണതി കഠിനാഭയാം ഗിരിസസത വിധിസജഞ ജാനഭയാം വിബധകരികംഭദയമസി 82 അലസയാ ഹിമഗിരിതനസയ കരzwjതതവയജഞയായ സദവി അവിടനറതത തടകളാല ഗജസശരഷഠനമാരനറട തപികകകക നറളയം സരzwjണമയമായ വാഴതതണടകനറളയം വിജയിചിടട എനനം പതിയനറട ഭരപില നമസകരികനനനതഭരലം കഠിനമായവയം തതതാകാരഭരളളവയമായ കാലഭരടട കളാല ഐരാവതതതിനറെ മതകങങനറളയം നറവംനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

53

പരാസജതം രദരം ദിഗണശരഗരzwjഭൗ ഗിരിസസത നിഷംനറഗൗ ജംസഘ സത വിഷമവിശിസഖാ ബാഢമകത യദസഗര ദശയസനത ദശശരഫലാഃ പാദയഗലീ- നഖാഗരചെദമാനഃ സരമകടശാകണകനിശിതാഃ 83 അലസയാ ഗിരിസസത രദരനറന പരാജയനറെടതതവാനായി കാമന തനറെ ബാണങങനറള ഇരടടിെിച നിറചനറവച ആവനാഴികളായി അവിടനറതത ഭരഴങകാലകനറള നിരzwjമമിച നറവനനത നിശചയമാണ എനറനതനനാല അവയനറട അഗര ഭാഗതത അവിടനറതത കാലനഖങങളനറട അഗരങങനറളനന വയാസജന സദവനമാരനറട കിരീടങങളാകനന ചാണകകംകളി ലരച ഭരരzwjചകടടിയ പതത ശരങങളനറട അഗരങങള കാണ നറെടനന ശരതീനാം ഭരരzwjധാസനാ ദധതി തവ നറയൗ സശഖരതയാ മമാസപയനറതൗ മാതഃ ശിരസി ദയയാ സധഹി ചരനറണൗ യസയാഃ പാദയം പാഥഃ പധബപതിജടാജടതടിനീ യസയാരzwjലാകഷാലകഷമീരരണഹരിചഡാമണിരചിഃ 84 അലസയാ ജഗനമാതാസവ യാനറതാനനിനറന ഉപനിഷതത കകള ശിസരാഭഷണങങളായി തലയിസലററനനസവാ യാനറതാ നനിന പരമശിവനറെ ജടയില തങങനന ഗംഗാനദി പാദപജയകകളള ജലമായം മഹാവിമഹേശവിനറെ കിരീടതതിനറല രതനങങളനറട കാനതി നറചപഞഞിചാറായം വരzwjതതികന നനസവാ അങങനറനയളള അവിടനറതത ഈ ചരണങങള

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

54

അവിടനന ദയാപരzwjവം എനറെയം ശിരസസില നറവയകസകക ണസമ (പരമശിവന പരണയസകാപശാനതിയകകായി സദവിയനറട പാദങങനറള വണങങസപാള ഗംഗാജലം സദവിയനറട ചരണങങളില പതിച അവയനറട പാദയജലമായി തതീരനന മഹാവിമഹേശ നിതയവം സദവിനറയ പരണമി കനസപാള കിരീടതതിനറല രതനങങളനറട കാനതി സദവിയനറട പാദങങളില പരടടനന നറചപഞഞിചാറായം ഭവികനനന) നസമാവാകം ബരസമാ നയനരമണീയായ പദസയാഃ തവാകസമ ദനദായ സഫടരചിരസാലകതകവസത അസയതയതയനതം യദഭിഹനനായ സപഹയസത പശനാമീശാനഃ പരമദവനകസങകലിതരസവ 85 അലസയാ സദവി കണണകളകകാനനദം നലകനനവയം അതയനതം സശാഭയളള നറചപഞഞിചാറ പരണടവയമായ അവിടനറതത ഈ തൊദങങളില ഞങങള പരണാമ മരzwjെികകനറടട ഇവയനറട (തൊദങങള നറകാണടളള) താഡനനറതത കാംകഷികനനനതായ കരീസഡാദയാനതതിനറല അസശാകതകഷതതിനറന പരമശിവന അതയനതം അസയ നറെടനന (സനദരീരതനങങളനറട കാലചവിസടടററാല മാതരസമ അസശാക തകഷം പകനകയളള എനറനനാര വിശാസഭരണട)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

55

ഭരഷാ കതാ സഗാതരസഖലനമഥ കവലകഷയനമിതം ലലാസട ഭരzwjതാരം ചരണകമസല താഡയതി സത ചിരാദനതഃ ശലയം ദഹനകതഭരനമലിതവതാ തലാസകാടികാകണഃ കിലികിലിതമീശാനരിപണാ 86 അലസയാ സദവി നറപനറടടനന അവിടനറതത നറതററായ സപരനറകാണട (സപതനിയനറട സപരനറകാണട) വിളിചത ഭരലം ഇതികരzwjതതവയതാഭരഢനായി തലകനിച നിനന പരമശിവനറന അവിടനന (പരണയസകാപതതാല) പദകമല ങങള നറകാണട നറനററിയില ചവിടടിയസൊള കാലചിലങക കള പറനറെടവിച കിലികിലി ശബദതതിലനറട പണടതനറനന ദഹിെിചതഭരലം ചിരകാലമായി മനസസിലണടായിരനന കവരനറതത തീരzwjതതനറകാണട പരമശിവനറെ ശതരവായ കാമസദവന ജയജയാരവം ഭരഴകകി (ഭരന സലാകതതില സചിെിചതസപാനറല സദവിയനറട പാദതാഡനസമല കകാന നറകാതിചിരനന പരമശിവന സദവിനറയ പരസകാപിെികകാനായി സദവിനറയ സപതനിയനറട (ഗംഗാസദവിയനറട) സപര പറഞഞ വിളിചതാനറണനന താതപരയം) ഹിമാനീഹനതവയം ഹിമഗിരിനിവാകസകചതനറരൗ നിശായാം നിദരാണം നിശി ചരമഭാസഗ ച വിശനറദൗ വരം ലകഷമീപാതരം ശരിയമതിസജനതൗ സമയിനാം സസരാജം തതപാനറദൗ ജനനി ജയതശചിതരമിഹ കിം 87

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

56

അലസയാ ജഗനനി സദാ ഹിമഗിരിയില തനറനന വസികനനനവയം പകലം രാതരിയം പരസനനങങളായിരി കനനനവയം ഭകതനമാരzwjകക ലകഷമിനറയനറകകാടകനനനവയമായ അവിടനറതത തൊദങങള മഞഞനറകാണട വാടനനതം രാതരിയില കമപനനതം ലകഷമിയനറട ഇഷടവാസ സഥലവമായ താമരകകവിനറന നറവംനനതില എനതാണ തിശയം (താമരകക ലകഷമീസദവിനറയ തനനളളില മാതരം നറവയകക സപാള സദവിയനറട തൊദങങള അനനിമിഷം ലകഷിനറയ ഭകതരzwjകക വിതരണം നറചയയനനനറവനനം അതനറകാണട തനറനന അവ താമരകകവിനറന നറവംനനനറവനനം താതപരയം) പദം സത കീരzwjതീനാം പരപദമപദം സദവി വിപദാം കഥം നീതം സദഭിഃ കഠിനകമഠീകരzwjപരതലാം കഥം വാ ബാഹഭയാഭരപയമനകാസല പരഭിദാ യദാദായ നയതം ദഷദി ദയമാസനന മനസാ 88 അലസയാ സദവി എലാവിധ ആപതതകകനറളയം നീകനനനതം അതനറകാണട തനറനന കീരzwjതതിയനറട ഇരിെിട വമായ അവിടനറതത പറങകാലകനറള സതകവികള എങങനറനയാണ കഠിനമായ ആമസതതാടിസനാട ഉപമിചത അതസപാനറല തനറനന വിവാഹസവളയില അവിടനറതത ചരണങങള ദയാമയനായ പരമശിവനാല കഠിനമായ പാറയില നറവയകകനറെടടനറതങങനറന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

57

(അതയനതം ഭരവായ സദവിയനറട പാദങങനറള കവികള ആമയനറട പഷഠതതിസനാടപമികനനനതിലം പരമശിവന അവനറയ കഠിനമായ ശിലയില നറവചതിലം അനൗചിതയ ഭരനറണടനന താതപരയം വിവാഹസമയതത വരന വദരവിനറെ പാദങങനറള ശിലയില നറവയകകനന ഒര ചടങങണട) നകഖരzwjനാകസതരീണാം കരകമലസസങകാചശശിഭിഃ തരണാം ദിവയാനാം ഹസത ഇവ സത ചേി ചരനറണൗ ഫലാനി സഃസസഥഭയഃ കിസലയകരാസഗരണ ദദതാം ദരിസദരസഭയാ ഭദരാം ശരിയമനിശമഹനായ ദദനറതൗ 89 അലസയാ ചേീസദവി ദരിദരനമാരzwjകക എനനം സകലവിധസപതതകകനറളയം സവഗം തനറനന നലകനന വയായ അവിടനറതത പദതളിരകള സദവസതരീകളനറട കകകളാകനന താമരകനറള സസങകാചിെികനനന കാലനഖങങളാകനന ചനദരികയാല കരതളിരകള നറകാണട സരzwjഗവാസികളകന മാതരം ഇഷടഫലനറതത നലകനന കലപകതകഷങങനറള പരിഹസികനനനസവാ എനന സതാനനനന (സദവസതരീകള സദവീചരണങങളില നമസകരിച കക കപപ സപാള അവരനറട കകെതതികളാകനന താമരകകകകള നഖചനദരികയില കപിസൊകനനതായി കവി ഭാവന നറചയയനന)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

58

ദദാസന ദീസനഭയഃ ശരിയമനിശമാശാനസദശീം അമനദം നറസൗനദരയപരകരമകരനദം വികിരതി തവാസമിനമനദാരതബകസഭസഗ യാത ചരസണ നിമനമീവഃ കരണചരണഃ ഷടചരണതാം 90 അലസയാ സദവി ദരിദരനമാരzwj കക എനനം ഇഷടാനസരണം ഐശരനറതതനറകകാടകനനനവയം ധാരാളമായളള സൗനദരയ പരകരzwjഷമാകനന പസനതന ഒളളകനനന മസനാഹരമായ കലപക തകഷകകലല സപാനറലയളള അവിടനറതത ഈ ചരണങങളില മനസസം പസഞചനദരിയങങളമാകനന ആറ ചരണങങളളള എനറെ ജീവന ആഴനനിറങങിയിടട ഷടപദമായിതതീരനറടട (ആറ ചരണങങളളള തനറെ ജീവന സദവിയനറട തൊദങങളാകനന കലപകകകലലയിനറല ദിവയസൗനദരയ മാകനന പസനതനണണനന വണടായിതതീരനറടട എനന കവി പരാരzwjഥികനനന) പദനയാസകരീഡാപരിചയമിവാരബധമനസഃ സഖലനതസത സഖലം ഭവനകലഹംസാ ന ജഹതി അതസതഷാം ശികഷാം സഭഗമണിമഞജീരരണിത- ചെലാദാചകഷാണം ചരണകമലം ചാരചരിസത 91 അലസയാ സശാഭനഗമസന (സനദരമായി സഞചരികനനന വനറള) അവിടനറതതസൊനറല നടകനവാനായി പരിശീലി കനവാന തടങങനനവരം അവിടനറതത ഗഹതതില

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

59

വളരനനവരമായ ഈ അരയനനങങള (അവയനറട നട) നറതനറലാനന നറതററിയാലം അവിടനറതത വിലാസഗമനനറതത അനഗമികനനനത സവനറണടനന നറവയകകനനില അതനറകാണട അവിടനറതത ചരണകമലങങള മസനാഹരങങളായ രതനങങളാല നിരzwjമമികകനറെടട പാദസരങങള കിലങങ സപാളളണടാകനന മഞജസരനറമനന വയാസജന ഈ അരയനനങങനറള (വിലാസഗമനം നറചയയനനനറതങങനറന നറയനന) ഉപസദശികനനന ഗതാസത മഞചതം ദരഹിണഹരിരസദരശരഭതഃ ശിവഃ സചെചൊയാഘടിതകപടപരചെദപടഃ തദീയാനാം ഭാസാം പരതിഫലനരാഗാരണതയാ ശരീരീ ശംഗാസരാ രസ ഇവ ദശാം സദാഗഭിധി കതകം 92 അലസയാ സദവി മാവിഷാവ വിമഹേശ രദരന ഈശരന എനനിവരzwj അവിടനറതത കടടിലിനറെ നാലകാലകളായി തതീരzwjനന അവിടനറതത സസവികനനന ശിവനാകനറടട തനറവളളനിറഭരളള വിരിൊയിതതീരzwjനന അവിടനറതത അരണകാനതി പരതിഫലിച രകതവരzwjണം പണട ശംഗാരരസം ശരീനറമടതതത സപാനറലയായി അവിടനറതത കണണകളകക കൗതകസമകനന അരാലാ സകസശഷ പരകതിസരലാ മനദഹസിസത ശിരീഷാഭാ ചിസതത ദഷപലസശാഭാ കചതസട

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

60

ഭശം തനീ മസധയ പഥരരസിജാസരാഹവിഷസയ ജഗതതരാതം ശംസഭാരദജയതി കരണാ കാചിദരണാ 93 അലസയാ സദവി ചരണട കാരzwjകനതലം സതസവ സരള മായ മനദഹാസവം നറനനസമനി വാകകകവിനറെ മാരzwjേവം ചിതതവം ശില സപാനറല കഠിനമായ മാരzwjതതടവം ഇടങങിയ അരനറകകടടം വിരിഞഞ മാറം നിതംബങങളഭരളള ശംഭവിനറെ ഏസതാ ഒര അരണവരzwjണമാരzwjനന കരണാ ശകതി ജഗതതിനറന രകഷികനവാനായി വിജയിചരളനന കലങകഃ കസതരീ രജനികരബിംബം ജലമയം കലാഭിഃ കരzwjപകരരzwjമരകതകരേം നിബിഡിതം അതതദസഭാസഗന പരതിദിനമിദം രികതകഹരം വിധിരzwjഭസയാ ഭസയാ നിബിഡയതി നനം തവ കസത 94 അലസയാ സദവി ചനദരനറെ കളങകം കസതരിയം ചനദരനറെ ജലമയമായ ബിംബം കലകളാകനന കരzwjകകരകകങങള നറകാണട നിറയകകനറെടട മരതകനിരzwjമമിതമായ നറപടടിയമാ കനന അവിടനന ദിവസവം ഈ അലങകാരവസതകകനറള ഉപസയാഗിച പാതരം ഒഴിയനനതനസരിച മാവിഷാവ അതിനറന വീണടം അവിടസതതയകകായി നിറയകകനന (സദവിയകകായി മാവിഷാവ വിലാസദരവയങങനറള നിറചനറവച ഒര മരതകനറെടടിയായി ചനദരബിംബനറതത കവി ഭാവന നറചയയനന)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

61

പരാരാസതരനതഃ പരമസി തതതചരണസയാഃ സപരയാമരയാദാ തരലകരണാനാമസലഭാ തഥാ സഹയസത നീതാഃ ശതമഖഭരഖാഃ സിദധിമതലാം തവ ദാസരാപാനതസഥിതിഭിരണിമാദയാഭിരമരാഃ 95 അലസയാ സദവി അവിടനന തരിപരാനതകനായ ശിവനറെ അനതഃപരസതരീയായതനറകാണട അവിടനറതത ചരണങങളനറട പജാവിധികള ചഞചലമനസകരzwjകക സകരമല അത നറകാണടതനറനനയാണ ഇനദരാദി സദവനമാരzwj അവിടനറതത ദാരപാലികകളായിരികനനന അണിമാദികസളാടകടി അനതതമങങളായ സിദധികനറള പരാപിചിടടളളത (സാധാരണയായി ചഞചലചിതതനമാനറര അനതഃപരതതില പരസവശിെികനകയില അവരzwjകക വാതിലകകല വനറര നറചംവാസന അനമതിയളള അതസപാനറല ചഞചല ചിതതരായ സാധകനമാരzwjകനം - അവരzwj ഇനദരാദി സദവനമാരാ യാലം - സദവിയനറട അനതഃപരവാതിലകകല വനറര മാതരസമ എതതവാന കഴിയകയളള അവിനറട കാവല നിലകനനന അണിമാദി സിദധികസളാനറടാെം അസനകം സിദധികള ചിലസൊള അവരzwjകക ലഭിനറചനനിരികകാം നിരzwjമമല ചിതതനമാരായ സമയികള - ഉതതമസാധകരzwj - മാതരമാണ സദവീചരണങങളനറട പജാ വിധിപരകാരമനഷഠിച തതസ വിധതതിനറലതതിസചരനനത ജിസതനദരിയനമാരzwjകക മാതരസമ സദവയാരാധനയകക സയാഗയതയളള എനന താതപരയം)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

62

കലതരം കവധാതരം കതികതി ഭജസനത ന കവയഃ ശരിസയാ സദവയാഃ സകാ വാ ന ഭവതി പതിഃ കകരപി ധകനഃ മഹാസദവം ഹിതാ തവ സതി സതീനാമചരസമ കചാഭയാമാസംഗഃ കരവകതസരാരപയസലഭഃ 96 അലസയാ പതിവരതയായ സദവി മാവിഷാവിനറെ പതനിയം വിദയാസദവതയമായ സരസതിയകക എതരസയാ കവികള സാമിമാരാകനന വിമഹേശപതനിയം ഐശരയസദവതയമായ ലകഷമീസദവിയകകം എതരസയാ ധനികനമാരzwj സാമിമാരായി തതീരനന എനനാല പതിവരതമാരില അഗരഗണയയായ അവിടനറതത മാസറാട സചരzwjനനളള ആലിംഗനം അവിടനറതത പതിയായ ശിവനലാനറത നറചലറഞഞിമരതതിനസപാലം സലഭമല (വസനതകാലതത നറചലറഞഞിമരതതിനറന സനദരിമാരzwj ആസലഷിചാല അത പകനം എനറനനാര വിശാസഭരണട പാരzwjവതീസദവി പതിവരതാഗരഗണയയായതിനാല സനതം ഭരzwjതതാവിനറനയലാനറത ഒര മരതതിനറനസൊലം ആസലഷി കനകയില എനന താതപരയം സശരഷഠകവികനറള സരസതീവലഭനമാനറരനനം വലിയ ധനികനമാനറര ലകഷമീപതിമാനറരനനം വിളികനനന പതിവിനറന കണകകി നറലടതത കവി ലകഷമീസരസതിമാരനറട പാതിവരതയതതില നനത കലപികനനന)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

63

ഗിരാമാഹരzwjസദവീം ദരഹിണഗഹിണീമാഗമവിസദാ ഹസരഃ പതനീം പദമാം ഹരസഹചരീമദരിതനയാം തരീയാ കാപി തം രധിഗമനിഃസീമമഹിമാ മഹാമായാ വിശം രവമയസി പരമാവിഷമഹിഷി 97 അലസയാ പരമാവിഷമായ ശിവനറെ പടടമഹിഷിയായവനറള സവദതതജഞനമാരzwj നിനതിരവടിനറയതതനറനന മാവിഷാവി നറെ പതനിയായ സരസതിനറയനനം വിമഹേശപതനിയായ ലകഷമിനറയനനം ശിവപതനിയായ പാരzwjവതിനറയനനം വിളികനനന എനനാല അവിടനന ആരാലം അറിയ നറെടാതത അപാരമാഹാതമയസതതാടകടിയവളം നാലാമത മായ മഹാമായയായിരനന വിശനറതത രവമിെികനനന കദാ കാസല മാതഃ കഥയ കലിതാലകതകരസം പിസബയം വിദയാരzwjഥീ തവ ചരണ നിരzwjസണജനജലം പരകതയാ ഭരകാനാമപി ച കവിതാകാരണതയാ കദാ ധസതത വാണീഭരഖകമലതാംബലരസതാം 98 അലസയാ ജഗനമാസത നറചപഞഞിചാറ കലരzwjനന അവിട നറതത പാദതീരzwjഥനറതത അറിവിനറന ആഗരഹികനനന ഈ ഞാന എനനാണ കടികനക എനന ദയവായി അരളി നറചയതാലം ജനമനാ ഭരകനമാരായവരzwjകന സപാലം കവിത തതിന കാരണമാകനന ആ തീരzwjഥം എനികക സരസതിയനറട പരസാദമായ താംബലരസമായിതതീരനന നറതനനായിരികനം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

64

(അവിടനറതത പാദതീരzwjഥം കടികനനന എനറെ നാവില സരസതി വിളയാടനനനറതനനായിരികനം എനന സചാദി കനനന കവി പാദതീരzwjഥം സസവചതിനറെ ഫലമായി താന കവിസശരഷഠനായിതതീരzwjനന പരഷാകാരം പണട സരസതി തനറനനയായി മാറനറമനനം ഭാവന നറചയയനന) സരസതയാ ലകഷമയാ വിധിഹരിസപസതനാ വിഹരസത രസതഃ പാതിവരതയം ശിഥിലയതി രസമയണ വപഷാ ചിരം ജീവസനനവ കഷപിതപധബപാശവയതികരഃ പരാനനദാഭിഖയം രസയതി രസം തദഭജനവാന 99 അലസയാ സദവി അവിടനറതത ഭജികനനനവന ലകഷമീസരസതിമാസരാനറടാതത വിഹരിച മാവിഷാവി നറനയം വിമഹേശവിനറനയം അസയനറെടതതകയം തനറെ രമയമായ ശരീരകാനതിയാല കാമസദവനറെ പതനിയായ രതീസദവിയനറട പാതിവരതയനിഷഠനറയ ശിഥിലമാകനകയം ജീവനറെ അവിദയാസംബനധനറതത നശിെിച മരണനറതത അതിവരzwjതതിച നിതയനായിതതീരzwjനന പരാനനദമാകനന രസനറതത അനഭവികനകയം നറചയയനന (സദവീഭകതന തനറെ കലാകവഷയതതാല മാവിഷാവിലം ഐശരയാതിശയതതാല വിമഹേശവിലം അസയനറയ ജനിെികനനനനറവനന കവിഭാവന)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

65

പരദീപജാലാഭിരzwjദിവസകരനീരാജനവിധിഃ സധാസസതശചസനദരാപലജലലകവരരzwjഘയരചനാ സകീകയരംസഭാഭിഃ സലിലനിധിനറസൗഹിതയകരണം തദീയാഭിരzwjവാഗഭിഭിതവ ജനനി വാചാം സതതിരിയം 100 അലസയാ ജഗനനി നിനതിരവടിയില നിനനണടായ വാകനകനറളനറകകാണട നിരzwjമമിച അവിടനറതതകനറിചളള ഈ സതാതരം ദീപതതിനറെ ജാലയാല സരയന നീരാജനം നറചയയനനത സപാനറലയം ചനദരകാനതകകലില നിനറനനാളളകനന ജലം നറകാണട ചനദരന അരzwjഘയം നലകനനതസപാനറലയം സഭരദരതതിനറല തനറനന ജലനറമടതത സഭരദരനറതത തപതിനറെടതതാന തരzwjെണം നറചയയനനതസപാനറലയമാകനന (വാകനകളനറട ഉറവിടമായ സദവിയില നിനനദഭവിച വാകനകള സദവിയനറട ചരണങങളില സമരzwjെികനക മാതരസമ കവി ഈ സതാതരരചനയിലനറട നറചയതിടടളള എനന താതപരയം)

ഇതി ശരീശങകരാചാരയവിരചിതാ നറസൗനദരയലഹരീ സമാപതാ ഇസതാനറട ശരീശങകരാചാരയവിരചിതമായ നറസൗനദരയലഹരി സമാപിച

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

66

സൗനദരയലഹരി കമാരനാശാന രചിച പദയപരിഭാഷ

അവതരണിക

സൗനദരയലഹരി സലാകഗരവായ ശങകരാചാരയസാമി കളനറട കതികളിലനറവച അസശഷം അപരധാനം അലാതത ഒര ഗരനഥവം കൗളസിദധാനതികളകന വിസശഷിചം ആരാധനീയമായ ഒര പരമാണവം ആകനന മാനതരികതാനതരികങങളായ വിഷയങങനറള അനതരzwjവഹി ചിടടാനറണങകിലം കരzwjണാനനദകരങങളായ സതാതരങങളായി തിനറഗരഅതികകനറെടടിരികനനനതനറകാണട ഈ പരബനധ സതതാളം പരചാരതതില വയാപകതം ആചാരയ സാമികളനറട സവദാനതവിഷയകങങളായ ഇതരഗരനഥ ങങളകനസപാലം ഇനറലനനളള വാതവവം ഇതിനറന വിസശഷിെികനനനണട ആസസതഹിമാചലം സംസകതഭാഷയില ഈഷദജഞാന നറമങകിലം ഉളള ഒരവനം സൗനദരയലഹരിയില പരിസശഷാല ഒര പദയനറമങകിലം വശമായിരികനം ഭാഷാജഞാനം സലശം ഇലാതതവരzwj സപാലം ചിലസൊള അതിനറെ പദാനപരzwjവിയനറട അതിസമാഹനയായ പരിപാടിയാല ആകഷടനമാസരാ എനന സതാനനമാറ അപഭംശമായിനറടടങകിലം അതിനറല പദയങങനറള ഗാനം നറചയത ആനനമഗനനമാരായിരികനനനതം നാം കാണനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

67

സംസകതതതില ബഹകകളായ സതാതരപരബനധങങളില നിനനം ഇതിനളള ഗണവിസശഷതതിന ഇവ സഥല നിദരzwjശനങങളാകനന ആരzwjഥികമായം ശാബദികമായം ഉളള മാദരരയങങള അനറലങകില സൗനദരയങങള സരzwjവതര അഭിനനമായി ഒളളകിനറകകാണടിരികനനന ഈ പരബനധതതിന സതഃസിദധ മായ മസനാഹരതംനറകാണടതനറനനയാണ പജയപാദനായ ഗരനഥകരzwjതതവിനാല സൗനദരയലഹരി എനന നാമകരണം നറചയയനറെടട എങകില അത എതര സഭരചിത മായിരികനനന സഭാഷയില ഗരനഥനിരzwjമമാണതതിന സാമാനയം വാസനയം ശകതിയം ഉളള ഒരവന ഇതരഭാഷകളില അതയനതം സഖപരദങങളായ ഗരനഥങങനറള കാണസപാള അവനറയ സഭാഷയില പരിണമിെികകണം എനന പരാസയണ ഒര സമാഹം ഉണടാകനനത സാഭാവികമാ നറണങകില എനികനം ഇതിനറെ ഭാഷാനതരാനയനതതില പരവരzwjതതികനനനതിന കാരണാനതരം ഉണടായിരനനില സൗനദരയലഹരി സമപരzwjണം ഭാഷാനതരം നറചയത അവസാ നിചിടട ഇസൊള സംവതസരം നാലില അധികമാ യിരികനം എനനാല എളളപതതിഭരനനാമാണടിടയകക ഇത വിദയാവിലാസിനിയില അലപാലപമായി പരസിദധനറെടതതി വനനിരനന എങകിലം ആ മാസിക തലകകാലം നിനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

68

സപാകയാലം എനറെ സദശാനതരനിവാസം നിമിതതവം ഭരളളവന അചടിച പരസിദധനറെടതതാന ഇസൊഴാണ സാധിചത ഭരലതതില ഗഹനങങളം വിശാലങങളം ആയ അരzwjഥങങനറള സഭരചിതമായ സനദരzwjഭഭംഗിസയാടകനറട ഭാഷയില പരതിഫലിെിൊന ഞാന കഴിയനനതം ശരമിചിടടണട എനനാല ചില പദയങങളകന ശരവണ മാതരതതില അരzwjഥസബാധം ഉണടാകനനില എങകില വിഷയവിസശസഷാപാധികമായ ആ വിളംബം ഭരലതതിലം അപരകാരം ഉളളതാണ അപരzwjവം ചില സാസങകതിക പദങങനറള യസഥാകതമായിതതനറനന പരസയാഗിസകകണടി വനനിടടളളത അനയഥാകരിൊന പാടിലാതതവയം ആക നന ഇത പേിതനമാസരാട പരzwjവനിസവദനം നറചയയനനത സാഹസമാനറണങകിലം മദധയമനമാനറര സംബനധി ചിടസതതാളം ഇവിനറട പരതാവിചത അസനദരzwjസഭാചിത മായിരികനനറമനന സതാനനനനില ദകഷിണം അനറലങകില സമയിമതനറതത അവലംബി കനനന സകരളകൗളനമാരzwjകനം സാധാരണകകാരzwjകനം സനാതനിയായ ചിചെകതിനറയ സതാതരം നറചയയനനതില ഈ ഭാഷാസൗനദരയലഹരി അതയലപമായിനറടടങകിലം ഉപയകത മാകനനപകഷം ഏതദിഷയകമായ എനറെ ശരമം സഫലമാനറയനന വിചാരികനകയം വകതവയസശഷതതിന ഇതിനറെ തരzwjമ സമാപിച കാലതതതനറനന ഞാന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

69

എളളതീടടണടായിരനന ഒര സംസകതപദയനറതത താനറഴ സചരzwjതതംനറകാണട ഈ അവതരണികനറയ ഇവിനറട അവസാനിെിചനറകാളളകയം നറചയയനന

വിധബദധാ വാസഗണീ വിഹിതസകതാ ശങകരഗസരാ- രzwjഗഭീരാ ഗഢാരzwjനറഥരzwjഭവി ഗഗനഗംസഗവ ജയതി തദീസയയം ഭാഷാ മമ ഭവത സൗനദരയലഹരീ യഥാ കദവീ ഭരരzwjതതിഃ പരിണമതി ഭരതസനാപരതികതിഃ

എന കമാരനാശാന

അരവിപപറം 12-6-1901

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

70

പരzwjവഭാഗം

നറചാസലറം ശകതിസയാനറടാതതിഹ ശിവനഖിലം നറചയയവാന ശകതനാക- നനനറലനനാല നറചററനങങനനതിനമറികിലാ- സേവനാളലയസലാ മലാകഷന ശംഭഭരപാം മഹിതവിബധരാല മാനയയാം നിനറനന വാഴതതി നറചാലാനം കപിടാനം ജനനി പനരിതാ- രzwjകകാവ പണയം നറപറാഞഞാല (1) നിപാദാംസഭാരഹതതീനനിളകിയ നിതരാം സകഷമമാം ദരളിജാലം സപാദിചിടട ധാതാവഖിലഭവനവം സദവി സഷടിചിടനന അംസഭാജാകഷന പണിനറെടടതിനറനയഥ ശിര സസായിരംനറകാണടമാള- നനപില ദരളീകരിചിടടമലഭസിതമാ- യീശനം പശിടനന (2) ആദിതയദീപമസലാ ഭവതിയിരളക- ററാനവിദയാവശനനം കചതനയകകംകലയകകനറളളാളളകിയ നറചറസതന - സകണിയസലാ ജഡനനം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

71

ഏതാനം സതതമിലാതതവനമരിയ ചി- നതാമണിസശരണിയസലാ മാതാ ജനമാബധിയാളളനനവനമിഹ മഹാ ദംഷടിതന ദംഷടരയസലാ (3) ആസമാദം പണട കകനറകാണടമരരഭയസമാ നറടാതതഭീഷടം നറകാടകനം നീമാതരം സദവി നറയനനാല നലനറമാടവനറയ ന ലകനനതമമടടിലലാ ഭീ മാററിൊലനം നറചയ വതിനഭരടനഭീ- ഷടാധികം നലകവാനം സാമരzwjഥയം പണടസതാരzwjകകില തവ കഴലിണയാ- കനന സലാകകകനാസഥ (4) പണടംസഭാജാകഷനാസരയ പരണതന ബഹനറസൗ- ഭാഗയസമകനന നിനറനന- നറതതണടിസതരീസവഷമാരzwjനനാ തരിപരഹരനഭര ണടാകകി പാരം വികാരം തണടാരപന ഭജിചം രതിയനറട നയനം നകനവാനതകക സമനി- തതണടാരzwjനനംനറകാണട തതതനമനികളമനമിള കകാനഭരകകാരzwjനനിടനന (5) ഒനറകകകകവാണ വിംം ശരമത നറവറമ- ഞചാണ വണടാണ ഞാണം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

72

നറതകകന കാററാണ സതരം സരഭിസമയനറമാ- നനാണ കാണം സഹതതം നിലകകസടടകാകിയാനറണങകിലമയി ഗിരിസജ നിന കടാകഷതതിസലസതാ കകനറകകാണടംനറകാണടനംഗന ഭവനമഖിലവം നിനന നറവംനനവസലാ (6) കാഞചീനാദം നറപാഴിഞഞം കഠിനകചഭരം നറകാണട നറമനറലകനനിഞഞം ചഞചനമദധയം നറമലിഞഞം ചതരതരശര- ചനദരതേം കനിഞഞം പഞചാപം പഷപബാണം ഭജമതിലഥ പാ- ശാലശം പണടമപാ- രzwjനറനനന ചാരതതായ വരസടട പരരിപഭഗവാന തനറെ തസെടദംഭം (7) ആ പീയഷാരzwjണവതതിന നടവിലമരദാ രകകള ചളളനന രതന- ദീപതതില പംകടപിനനിടയിലരിയ ചി- നതാശമസവസശമാദരതതില സശാഭികനം കശവമസഞചാപരി പരമശിവന തനറെ പരയങകസമലം ദീപാനസനദാരzwjമമിയാകം ഭവതിനറയ നിയതം കപിടം പണയവാനമാരzwj (8)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

73

ഒനനാമാധാരചകരം നടവിലവനിര- ണടാമതളളഗനിതതതം ഭരനനാമസതതതിലംഭസസതിനപരി മര- തതപപറതതരവസമവം പിനറനന ഭരമദധയസമലം മനനറമാട കളമാരzwjഗ- ങങനറളലാം കടനനാ- നറൊനനംസഭാജാകാരതതില ഭവതി പതിനറയാടം ഗഢമായ കരീഡയലീ (9) തൊദതതീനറനനാലികനനനഭരതലഹരിനറകാ - നറണടാനറകക ഭരകകി പരപഞചം പിലൊടം ചനദരബിംബം പരിചിനറനാട നറവടി- ഞഞിടട കീസഴാടടിറങങി അകകരzwjവസഥാനനറമതതീടടവിനറടയഹികണ- നറകകാടട ചററീടട രനധരം സമലനറപാങങം ഭരലകസോപരി ഭവതിയറ- ങങനന തങങനന സമാദാല (10) ശരീകശീയങങള നാലം ശിവയനറട പരി- ഭിനനങങള ചകരങങളഞചം സാകം മാവിഷാേഭരലപരകതിപദമിയ- നനപിടനറനനാപസതാടം ആനറകസചരzwjനറനനനറടടാടീനറരടടിതളിതനറയാനറടളളം തതതസരഖാതരയം സച-

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

74

രzwjനനാകം നാലപതതിനാലാണരിയ വസതിസയാ- നറടാതത നിന ചിതരസകാണം (11) തനറതസൗനദരയാതിസരകം തഹിനഗിരിസസത തലയമാനറയാനനിസനാതി- സസതസാഹിതയം ചമൊന വിധിഭരതല വിബധ- നമാരമിനനാരമാകാ ഔതസകയതതാലതസലയമരികളത കാ- ണമാനലഭയതസമാരzwjകകാ- തതസാഹികനനന സകറനനതിനിഹ ശിവസാ- യജയമാം പജയമാരzwjസഗ (12) ചനതം കാഴചയകക സവണട ചതരത ചടവാ- സകകാതവാന സവണട നറചററം ചിനതിചാല നിന കടാകഷം തടവിയ ജഠരന - തനറനനയം തനി കണടാല കനതലനറകകനറടടാടടഴിഞഞം കചകലശക- ലാഞചലം വീണിഴഞഞം ബനധം കാഞചികകിഴിഞഞം വിഗതവസനയാ- സയാടിനറയതതീടമാസരയ (13) അപതതാറാകമരzwjചിസസവനിയിലദകം- തനനിലപതതിരണടാ- മംഭസസിന ശതരമിതരങങളിനറലാരറപതം രണടമപതതിനാലം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

75

തനഭരമദധയാംബരതതില തരനറമാനറടളളപതം രണടഭരണടനനി നിലകന- നനമപനറനനനറടടടട സചതസസിലമതിനമ- ങങപപറം തലപദാബജം (14) സതസനാലം നറവണിലാവിന ധവളതനനറവാടം തിങകള ചടം കിരീടം ധയാനിചം തകകരങങളകകഭയവരദവി- ദയാകഷസതരങങസളാരzwjതതം നനം നിനറനനനറതതാഴതങങനറന കവി നിപണ നമാരzwjകനദികനനന വാകയം സതനം പാലം നറംഭരനതിരിയനറട കനിയം സതാററ ചടടററമടടില (15) കതതം കാനതയാ വിളങങം കവിവരഹദയാം- സഭാജബാലാതപം സപാല ചിതതതതില സചരzwjതതിട ചിലരമരണയാം നിനറനനയദധനയനറരലാം നറമതതം വാസേവിതനനലരസലഹരീ- ചാരഗംഭീരവാണീ- നതതതതിന കവഭവതതാല സഹദയഹദയാ- ഹലാദനം നറചയതിട (16) സചതസസില ചനദരകാസനതാപലദലവിശദ- ശരീനിറഞഞളള ശബദ-

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

76

വരാതതതിന മാതഭാവം കലരനറമാര വശി- നയാദിസയാനറടാതത നിനറനന സബാധിചീടനന മരzwjതതയന ബഹവിധരചനാ- സാദയമാം പദയജാലം നറചയതീടം ചാരവാണീവദനകമലനറസൗ- രഭയനറസൗലഭയസമാടം (17) സദവി തസേഹകാനതിപരചരിമ ദിനനാ- ഥനറെ ബാലാതപം സപാല സദയാവം ഭവം നിറഞഞളളരണനിറനറമാടം ഭാവനം നറചയ വവനന ആവിരzwjഭീതയാ വലസഞഞാടിയ വനവരിമാന സപാനറല വലാതതനാണം താവം കമരാകഷിമാരരzwjവശിഭരതനറലവരം വശയരാം സവശയമാരം (18) ബിനദസഥാനതതിലാസയനറതതയമഥ കചയ- ഗമനറതതയം നിനറനനയം നിന കനദരzwjെന തനറെ ധാമനറതതയമടിയില മഹാ- സദവി ഭാവികനനറമനനാല അനറനനരതതദരവമികനനനബലകളത നി- സസാരമാദിതയചനദര- ദനദം വസകഷാജമാകം ജഗതി ഭരളളവനം സാമപരതം സംരവമികനം (19)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

77

കായതതിന കാനതിസനതാനകരസനറമാളളകി- ചായമചനദരകാനത- സഥായിശരീസചരzwjനനമടടില ഭവതിയനറട വപ- സസനതരാ ചിനതനറചയതാല പായികകാം സരzwjെദരzwjെം നറപരിയ ഖഗപതി- നറകകാതതടന സനതരനാഡീ- പീയഷസരാവശകതയാ ജരിതപരിഭവം സനാകകിയം നറസൗഖയമാകകാം (20) വിദസതതാനറടാതത സകഷമാകതിയില മിഹിരച- നദരാഗനിരപതതിനറലനനം വിസദയാതിയകകം ഷഡാധാരവമധിഗതമായ നിനറെ സതസജാവിസശഷം ഉദയതപതമാകരതതിനനിടയിലതിനറനയ- ദധതമായാമലനമാരzwj വിദാനമാരzwj കണടകകനറകകാണടിടനറമാര പരമാ- നനദനിഷയനദപരം (21) ദാസന ഞാന നറഗൗരി നീ മാം പരതി കരണാകല- രzwjനറനനാനന സനാനറകകനനരയകകാ- നാസംഗനറെനറടടാരനറപടടരനറമാഴി മമ നറഗൗ- രീതി വാഴതതം കഷണതതില നീ സായജയം നറകാടകനനനവന ഹരിവിരി- ഞചാദി ചഡാഞചലതതില

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

78

ഭാസികനം രതനദീപാവലി പദകമലാ- രാധനം നറചയതിട (22) നറചനതാരzwjബാണാരി നറമയയില പകതിയപഹരി- ചാദയസമയദയസപാരാ- ഞഞനതരzwjസമമാസദന മസററ പകതിയമഗസജ നീ ഹരിനറചനന സതാനനം എനറനതനനാല നിന ശരീരം ഭരളളവനരണമായ കണണ ഭരനനായി നറകാങക- െനതിന ഭാസരണ കനനം പനിമതിനറയാട ച- ടനന സകാടീരമാരzwjനനം (23) സരഷടാ സഷടിചിടനന ഹരിയത പരിപാ- ലിചിടനനിനദചഡന നഷടം നറചയയനന തസനനാടഖിലമഥ മറ- യകകനന സലാകം മസഹശന സഷടിൊനായ സദാ പരzwjവകനപരി ശിവന സീകരികനനനതം നിന - കഷടാതീതം രവമികനം ഭരകടിഘടനതന സംജഞയാമാജഞയാസല (24) ചിനതിചാല ഭരരzwjതതി ഭരനനായ തരിഗണമതിനറലളളം- ഭരനനിനം നിനറെ പാദ- നറചനതാരില നറചയതനറകാളളം ചതരതകലരം പജസയ പജയാക

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

79

എനറനതനനാല നിനറെ പാദാവഹനവിഹിതര- തനാസനാസനനസദശ- തതനതം കടാനറത ഹതാഞജലി ഭരടിയിലണി- ഞഞമപമീയപരzwjസകാനമാരzwj (25) മാവിഷാവം സവരzwjനറപട വിദരവഭരപരമി- കനനനകവവസതനനം തനമരzwjതതിതം നറകട ധനദനഭരടസന- തനറനന നാശം വരനന സമനറനമല നിലകനം മസഹനദരാവലിയമഥ മിഴി കനനന സംഹാരകാല തതമമടടം കരീഡയസലാ ഭഗവതി സതിയാം നിനറെ ഭരzwjതതാവിസനാരzwjതതാല (26) സംസാരികനനനനറതലാം ജപമഖിലകര- നയാസവം ഭരദരസയവം സഞചാരം ദകഷിണാവരzwjതതനവമശനപാ- നങങള സഹാമങങളം സമ സംസവശം തനറനന സാഷടാംഗവമഖിലസഖം താനമാതമാരzwjെണതതിന സംവിതതാല നിന സപരയാവിധിയില വരിക ഞാന കാടടിടം സചഷടനറയലാം (27) വാരzwjദധകയം ഭരതനറവനനീ വലിയഭയമക- ററനന പീയഷപാനം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

80

നറമതതം സമാസദന നറചയതം ഭരതരിഹ വിധിഭര- പായിടം വിണവനമാരzwj അതഗരസകഷളഭകകാം തവ പതിയറിയ- നനിലസഹാ കാലസഭദം കതതം നിന കാതിസലാലയകകടയ മഹിമയാ- കനനതിന ഭരലമസമമ (28) മാററ മലാസനന തന ഭരടി മദരമഥനന - തനറെ സകാടീരസകാടി- സകകററ സഹ താന തടഞഞ സരപതിമകട- നറതതപപറസതതാടട തളള ഭരററം കപിടടിടസപാളിവരzwj ഭവതിനറയഴീ- കനനറപാളീശന വരസപാള നറതനറററസനനവം തടങങനനരികില നിജഭടാ- ലാപസകാലാഹലങങള (29) നറമതതം നറമയയീനന നറപാങങനനണിമ മഹിമയി- തയാദിനറയാതതാഭ ചളളം നിസതയ നിസനന നിരപിചഹമിതി നിതരാ- സമവരzwj ഭാവിചിട തതതാദക കാം തരിസണതരനനടയ പടിമയം ധികകരികനനനവരzwjകകായ കതതം കാലാഗനി നീരാജനമരളവസതാ പാരzwjകകിലാശചരയമാസരയ (30)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

81

ഓസരാസരാ സിദധി നലകപടിനറയാരറപതം നാലഭരണടാകകി തനതരം പാനറരലാവം ചതിചെധബപതി പരമാ- നനദഭരളനറകകാണടിരിനറകക പാരം നിരzwjബനധസമാതിപപനരിഹ പരഷാ- രzwjഥങങള നാലം നറകാടൊന സപാരനനിതതനതരസമവം കഷിതിയിലവതരി- െിച നീ സചെമാസരയ (31) പാരില കലിപതം ശിവന ശകതിയമലരzwjശരനം ഭമിയം പിനറനനയരzwjകകന താരാധീശന സമരന ഹംസവമഥ ഹരിയം പിന പരാ കാമനിനദരന ഓസരാ ഹരീങകാരമീ ഭരനനിനനറമാടവിലദി- കനനറപാഴീ വരzwjണജാലം സനസര നിന നാമസധയതതിന ജനനി നറപട- നനംഗമായ ഭംഗനറമസനയ (32) നിസതയ നിന മനതരരതനം ഭരടിയിലലരzwjശരന - തനറനനയം നിനറനനയം ശരീ- തതതനറതതയം നിനചം സപദി ചില മഹാ- സഭാഗസയാസഗാതസകനമാരzwj ചിതതം സചരzwjകനനന ചിനതാമണിജപപടസമ- നതിശശിവാവഹനിതനറനന-

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

82

കകതതിചകകാമദരകകിന ഘതലഹരി ഹവി- സസാകകി സഹാമിചിടനന (33) സസാമാരzwjകകദനദമാകം തനയഗളനറമളളം നീ ശിവന തന ശരീരം ശരീമാനാകം നവാതമാവതമിഹ ഭവദാ- തമാവതാം സദവിസയാരzwjതതാല ഈമടടില സശഷസശഷിതവഭരരപരമാ- നനദസംസഷടസപദ- ധാമതം പണട നിങങളകകകിവിനറടയഭയസാ- മാനയസംബനധമസതര (34) നീസയ സചതസസ നീസയ പവനപദവി നീ- സയ മരതതം ഹവിസസം നീയാണംഭസസ നീയാണവനി വിതതയാം നിനറനനവിടടനയമിലാ നീസയ നിനറനനഗതതായ ജനനി പരിണമി- െികനവാന ചിതസഖാതമാ- വായം തീരനന പാരzwjകകില പരമശിവനറനാടം സപനറരളളം ദാരഭാവാല (35) ഭരമദധയതതിങകലബഭാസകരഹിമകരസകാ - ടിപരഭാധാടിസയാടം ശരീമചിചെകതി സചരം തനവടയ ശിവന തന പദം കപിടസനനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

83

സാസമാദം ഹനത തസതസവകന സകലസത- ജസസിനം ഭാസസിനം സമല സസാമസതാമപരകാശം തവ ജനനി ലഭി- കനനന നിരzwjസലാകസലാകം (36) നണീടസനനന നഭസസിനനദയനിലയമായ ധബദധിയില ധബദധനറവളള കകണാടികകാനതികാളം ശിവനറനയമതസപാല സകവലം സദവിസയയം എണണസപാഴിനദരമയദതിനറയാനറടതിരzwjനറപാരം- സപാലവരzwjകനളള കാനതയാ ചോനതദധാനതവം സപായ ജഗതി സഖനറമാട- മപനന നറചസപാതതസപാനറല (37) ചാനറല നറപാങങം ചിദംസബാരഹമദര നകരാന ചാര ചാതരയഭാരം സകാലം സനമാനസതതില കടിനറയളളമരയ- നനദയം കപിടസനനന ആലാപംനറകാണടതഷടാദശകലകള നറപറ- നനാവഹികനനനസശഷം പാലം പാനീയവം സപാല പരകലിതഗണഭാ- വനറതത സദാഷതതില നിനനം (38) സാധിഷഠാഗനിതനനില സതതമഭിരമി- കനനന സംവരzwjതതസംജഞന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

84

ഭസതശന തനറനനയം തതസമയയവനറളയം മാതസക കകനറതാളളസനനന സകരാധതതീകതതിനറയതതനനവനനറട മിഴി സലാ- കം ദഹിെിചിടസപാള ജാതസപരമാരzwjദരദഷടയാ ജഗതിയവള നറച- യയനന ശീസതാപചാരം (39) ധാമം സതടനന ശകതയാ തിമിരഭരമക- ററം തടിസലഖസയാടം ശരീമനനാനാമണി സശരണികളണിതിരള- നനിനദരചാപാങകസമാടം ശയാമശയാമാഭസയാടം ശിവരവിഹതമാം വിഷടപം തനനില തഷടി- സതാമം നറപയയനന ധാരാധരമത മണിപ- രതതില ഞാന വാഴതതിടസനനന (40) ഭരലാധാരതതില സമവം ഭഗവതി സമസയ കിം നവാതമാവതസല നീ ലാസയം നറചയതിടസപാള നവരസനടമാ- ടനന സദവന നസടശന കാസല കാരണയസമാനറടാതതവിനറടയരളിടം നിങങള സഷടികകയാലി- നനീ സലാകങങളകകസശഷം ജനകജനനിമാ- രണടസഹാ രണടസപരം (41)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

85

കനനിനമാസത ഭവല കനതളമതില മിഹിര സശരണിമാണികയമായ സ- ചെനദം സചരzwjതതളള ചാമീകരമകടനറമട- നറതതണി വരzwjണിചിടസപാള ചനദരസചെദനറതതയമമേലതിരണമടി- ചാധബ ചിതരീഭവിചി- ടടിനദരന തന ചാപമാനറണനനവനറനളളതമഭി- പരായമനയായമാസമാ (42) ഭരററം തിങങിതതഴചമമിനമിനസമതാം നിനറെ നീസലാലപലകക- ങകററകകാരzwjകനതലനതതിമിരഭരമക- ററനറടട ഞങങളകന ഭസദര ചററം സചരനനതില പനിരകള സഹജമാം തല സഗനധനറതത നിതയം പററിസൊവാന വലസദഷിയനറട മലരzwjവന- തതീനന വനറനനനനസപാനറല (43) സകഷമം നലകനറടട ഞങങളകകയി തവ ഭരഖനറസൗ- നദരയനിരയതനസവണി- സകകാമസരാതഃപരണാളികനരസമതനറപറം നിനറെ സീമനതമാരzwjഗം കാമം തതരതയമാം കലമനിരയരിയാം കനതളകകരിരടടി-

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

86

നനാമതതില നറപടടിരികനനനരണകരകിസശാ- രങങളാനറണനന സതാനനം (44) കടടികകാരzwjവണടിനറനാകനം കടിലകറനിര- കകടടമാളം തവാസയം ചടടററീടനനനറചനതാമരനറയയപഹസി- കനനന സസസമരമാസരയ ഭരഷടം നറസൗരഭയഭരണടാ ഭരഹസിതരചി- നറതതാങങലണടനമദതതാല മടടറനനണട മാരാരിയനറട മിഴികളാ- കം മിളിനദങങള ഭരനനം (45) കതതം സതസജാവിലാസനറതതാട തവ നിറക- കകാനതി കണടല കിരീടം പരതയാസരാപിച മസററെകതി വിദരവതാ- നറണനന സതാനനനന നറഗൗരീ വയതയതസതന വയകകനറെടമിത സമമായ രണടനറമാനനികനനറമനനാല പതതന പനറവണിലാവിന പടിക പരിണമി- കനനന പരzwjസണനദവായം (46) നറതനറററനനാതരാസനറമലാം തരിഭവനമതിലം നീകനവാന വയഗരയാം നിന നറചററളകകനാരzwjനന ചിലിനറകകാടികള ചടലവ- നറണടാതത കണാം ഗണതതാല

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

87

കററം കടാതിടസതതകകരമതില മണിബ- നധതതിനാല ഭരഷടിയാലം ഭരററം മദധയം മറചാ മലരzwjവിശിഖനറനട- കനനന വിനറലനന സതാനനം (47) അലിതതാരzwjബനധവസലാ തവ ജനനി വലം- കണതിനനാണഹസസം നറചാസലറം ചനദരനസലാ ചടലമിഴി യിടം കണതിനാണ രാവം ഫലതം പരzwjണമാകാനറതാര നറചറതപടം വിടട നറപാനതാമരകക നറവംം ശരീയാരzwjനന ഭരനനാം തിരമിഴിയതിലാ- ണനതരാ സനധയതാനം (48) നറചാസലറീടം വിശാലാ ചപലകവലയ- തതാലസയാദധയാ നിനചാല കലയാണീ കാണzwjകിലാ സഭാഗവതി മദരര ക- സലാല കാരണയധാരാ കിനറലസനയ മാമവനതീ ബഹപരവിജയാ സകവലം കവഭവതതാ- നറലലാ നീതതതകളകനളളഭിധസയാടമിണ- ങങനന നിന ദഷടിയാസരയ (49) നറകാണടാടികകാവയസമാതം കവികളനറട വസചാ- വലരീസാരഭാരം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

88

നറതണടീടം കാതിനറലതതികകടമിഴിയിണയാം രണടവണടിന കിടാങങള ഉണടീടനമഖനറെടടരനവരസനറമ- നനളളിലീരzwjഷയാസബനധം- നറകാണടാണലീ ചവ ജനനി നറകാതിനറയാടം നറചററ നിന നറനററി സനതരം (50)

ഉതതരഭാഗം കാസതാളവം മിഴി കരങകമലതതിനളള സചസതാഹരപരഭ കലരzwjനറനനാര ചാരസമനി ശീതാംധബപണട ചികരാവലിനറയനനിതളള ഭസതശപതനിയനറട പാദയഗം നറതാളളസനനന 1 (1) ശംഗാരശരീവിസലപം ശിവനിതരജന- ങങളകന ബീഭതസകതസം ഗംഗാസദവിയകക നറരൗദരം ഗിരിശനടമിഴി- കകദഭകതകാനതകാനതം അംഗാരാകഷാഹികളകകാബ ഭയയതമരവി- നദതതിനാവീരമാളീ- സംഘതതിനനംബ ഹാസം രസമടിയന നിന കണണ കാരണയപരzwjണം (2)

1 ഭരലതതിലിലാതതത ആശാനറെ സനതമായിരികനം എനന ഊഹികനനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

89

കരzwjണാനതസതതാളനറമതതനനഴകിയ കളളകന - തവനറലാതതകഷിസരാമം തിണം സചരനന സാകഷാത തരിപരരിപമന- കകാപിളകനനനിതഗരാല കസണവം നിനറെസതാരzwjകകില കലഗിരികല ച- ഡാമസണ കാമസദവന കരzwjണസതതാളം വലിസചററിയ കണകളതിന നറകൗതകം നറചയതിടനന (3) ലീലാനീലാഞജനതതാല നലനറമാട നിറസഭ- ദങങള ഭരനനം നറതളിഞഞി- ടടാസലാലം നിനറെ സനതരതരിതയമതഖിലസലാ- കനാകഥകനാസഥ കാലാഗനിപലഷടരാകനനജഹരിഹരസര- െിനറനനയം സഷടിനറചയ വാന നീ ലാളികനനന സതതപരഭതി നിജഗണം ഭരനനമായ സതാനനമാസരയ (4) ഇകകസണടാരzwjകകാതമധബദധികകിടയിലിഹ ചവ- പപം നറവളപപം കറപപം കകനറകകാണടാകകണണ ഭരനനം കനിനറവാടമിയലം നീ ശിവായതതചിസതത നറചാലനറകകാളളം സശാണമാകം നദമരിയമഹാ- ഗംഗ കാളിനദിനറയനനാ- യികകാണം ഭരനന തീരzwjഥതതിനമരളകസയാ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

90

സംഗമം മംഗളാഢയം (5) ഉനമീലികകം നിമീലിെതഭരദയലയ- ങങളകന സഹതകകനറളനനായ നറചസമമ കശനറലനദരകസനയ ജഗതി സപദി സ- തതകകള നറചാംനനവസലാ ഉസനമഷതതീനനദികനം ഭവനമഖിലവം സഘാരസംഹാരതാപം തസനമലനിനനദധരിൊന തവ മിഴിയിമനറവ- ടടാതതതാസണാരzwjതതിടസപാള (6) കരzwjണതതില പകന നിസനനാടിഹ കരള കഥി- കനനന കനറണനന നീരില കണണം പടടാനറതാളികനനനിത ശരി കരിമീന - സപടമാരzwj സപടിഭരലം ചേീ നീലാബജഗരzwjഭചെദമരരമട- ചാധബ കാലതതിറങങി- തതിനറണനറനനതതനന രാവില തിരിനറയയത തറ- നനളളിലാകകളളലകഷമി (7) ഫലിചീടനന നീലാംബജഭരകളനിറം പണട നീണടളള കണാല നറതലീ ദരസഥനാം ദീനനിലമലിവ നീ തവണം സദവസദവി ഇലസലാ സചതമമമയകകിതിലടിയനടന ധനയനായ തതീരമസലാ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

91

തലയം തവനന ചനദരന കരമടവിയിലം സമാടിയാം സമടസമലം (8) ആവകരം നിനറെ പാളീയിണകളിവകനറള- നനദരിരാജകസനയ പവപന പണട വിലിന പതമയഭിനയി- കകാതതതാരzwjകകാണരയകകില ഏവം തതകരzwjണമാരzwjഗം വിരവിനറനാട കട- നനീ വിലങങതതിസലറി- സൊവം പീലികകടകകണമനകള കണനറതാട- കനനനസപാല സതാനനിടനന (9) രണടം ബിംബിച തങകകകവിളിണ വിരവില തകകചകരങങള നാലായ- തണടാരപനറെ സതരായ തവ ഭരഖകമലം- തനറനന ഞാനനനിടനന ചേതസതതാടിസതറിജഝടിതി വിരതില നറവ- ംനന ചനദരാരzwjകകചകരം പണടീടം ഭരഥം പടടിയ പരഹരനറന- സൊരില സനരിടട മാരന (10) പതതന പീയഷധാരയകകടയ പടിമ ക- യകനറകകാണട വാസേവിസയാതം ചിതരസലാകങങള കാതാം പരപടമതനറകാ സണടററ ഭരററം നകരzwjനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

92

ചിതതാഹലാദപരസയാഗതതിന ഭവതി ശിരഃ കപനം നറചയതിടസപാള പരതയാസമാദികകയലീ ഝണഝണജഝണിതം ചേി നിന കേലങങള (11) നറചാലനറൊങങനറനനനറെ കശലാധിപഭവനപതാ- സക നഭരനറകകാനറകകയം നി- നമകകായിടം ഭരളകകാപിത ഭരഹരിഹ ന- ലകനറടട സവണടം വരങങള ഉളനറകകാണടീടനന ഭരകതാമണികളധികമായ ശീതനിശാസസമററ- നമകതീഭതങങളസതര നറവളിയിലത വഹി കനനന ഭരകതാഫലങങള (12) സചാരനറചഞചണടതില സത സഭരഖി സഹജമാ- യളള സശാഭയകക തലയം സപാരം സാദശയസമാതാം പവിഴലതികനറമല നല പകം ജനികകില സപാരാ ബിംബം സമാനം പറവതിനത ബിം- ബിച സിദധിച കാനതയാ സനരിടടാല നറതലിസനാടം തരപവരമധികം തരാസമാം തരാസിസലറാന (13) മനദസസമരാഖയമാം നിനമഖവിദരവിനറനളളം നറവണിലാവണട ചണടം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

93

മനദിസചററം നറചടിച മദരരമധികമാ- യിചസകാരതതിനറനലാം പിനറനനൊരം പളിെില പരിയനറമാടിവ ശശാ- ങകനറെ പീയഷവരzwjഷം തനറനനസസസവിചിട നിശി നിശി നിയതം സമാടിയായ കാടി സപാനറല (14) പരാണസപരയാനറന നിതയം പലവരവ പക- ഴതതനന ജിഹാഞചലം സത സചനറണാകനം നറചപരതതികനസമനറമാട സമം സദവി സശാഭിചിട വാണികനസളളാര ധബദധസഫടികസദശമാ- യളള നറവളളശശരീരം മാണികയസപാനറലയാകനനവിനറട മരവിടം- ഭരലമകകാലനറമലാം (15) സതാതപിചാകദതയയഥം സപദി പടകഴി- ഞഞാതതലൊവ നറപാകകി കനൊയസതതാടമാരാല വരമളവ കമാ- സരനദരനാരായണനമാരzwj തദഭരzwjചെിഷടസമാരzwjകകില പരമഥനിതി നറവറ തതം ഭരറകനനന വാങങി- കകരzwjകകരസചെദസമാടം തവ കവിളിനക തതപിടം തപലങങള (16)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

94

നറചനതാരzwjബാണാരിചിതരസതതികള പലതമാ- വാണി വായിചിടസപാള ചിനതം സമാസദന നീയം നറചറത തല കല- കകീടട നറചാലാന തടരzwjനനാല കപസനതനിന വാണി നിന വാങമാദരരിമയതിനാല ശബദസമറായകഭരലം സനതം കകവീണതനറനനകകവിയണയിനറലട- തതിടട നറകടടനന സവഗം (17) ഉണികകാലതത കകനറകാണടഗപതിയനസമാ- ദിചതായം സദാ ഭര- കകണന സമാഹാനധനായ വനനധരമത കടി ൊനയരzwjതതനനതായം വരzwjണിൊന വസതകിടടാനറതതാര കരഗതമാം വാമസദവനറെ വകzwjതതര- കകണാടിതതണടതാം നിന ചിബകമടിയനി- സനനാരzwjകകിനറലനറനതാനനരയകകം (18) കണടീടാം സദവി നിതയം ഹരകരപരിരംഭതതി- ലദധതമാം നിന കശതതില കണടകമപനറണടാര ഭരഖകമല- തതിനറെ തണടിനറെ ലകഷമി ഉസണടവം കാരകിലസചറരവിയഥ കറ- തതം സഗതയാ നറവളതതം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

95

തണടിന താഴതത തണടാരzwj വലയവടിവിലം ചാരവാം ഹാരവലി (19) പണടാസവളികന ബനധിനറചാര ചരടകള തന ലഗനകം സപാല കളളതതില - കകണടീടം സരഖ ഭരനനം ഗതിഗമകമഹാ ഗീത ചാതരയവാസസ നറകാണടാടം സശാഭസതടനനിതമിതമദരരമാം രാഗരതനാകരതം നറതണടം ഗരാമതരയതതിന സഥിതിനറയ നിലനിറ- തതനന കാഷഠാതരയം സപാല (20) സലാലതം പണട തണടാരzwjവലയഭരലമാം നിനറെ കകനാലസമലം ലാലിതയം വാഴതതിടനന നളിനനിലയനന നാലവകതരങങള നറകാണടം കാലപരദധംസിതന കകനഖനിരയിലലം സപടിയായ ശിഷടശീരzwjഷം നാലിനനം സദവിനറയാനനായഭയകരഭരയ- രzwjതതീടനറമഢബദധയാ (21) പതതന നറചനതാമരകകനിറമരിയ നഖം നറകാണട നിനദിചിടം നിന - കകതതാരിന കാനതി ഞാനറനങങനറന പറയഭരസമ ഹനത നീ തനറനന നറചാലക

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

96

നതതംനറചയയം മഹാലകഷമിയനറട കഴലിണ- യകസകകലമാലകതകം പ- ണടതയരzwjഥം നിലകകിലെങകജനറമാര ലവസല- ശതതിസനാനറടാതതിടസടട (22) അനറപാനറതതാനനിച ലംസബാദരനമനജനം വനന പാലണടിടം നിന തനറപസൊളളം നനഞളള കചയഗളം തീരzwjകനനറമന ഃഖനറമലാം ഭരനപില കണടായതിനനം ദീപവദനനസമ ഹാസയമമമാറ സമാഹാല തപികകകനറകാണട തരzwjണം ശിരസി തടവി സനാ- കനനന തത കംഭയഗമം (23) മാണികയസതതാലകനടംതാനഭരതഭരിതമാ- കനനതാകനന രണടി- കകാണം നിന നറകാങക കനനിന നറകാടി യടിയനിതി- നില നറതംം വിവാദം സചനറണാകനനനായതണടിഹ ഗണപതിയം സകനദനം നാരിമാനറര ഘരാണിചീടാനറതയിനനം തവ ഭരലകടി മാ- റാതത കകസതതാകകങങള (24) ചേതം പണട നാഗാസരനനറട തല കീ- റീനറടടടതതളള ഭരതതിന -

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

97

ഷേനറതതസകകാരzwjതത നറകാങകതതടമതിലനിയം ഭരഗദധഭരകതാരസം സത ചേീ നറചനറനതാണടിസതാലകനനനധരരചികളാല ചിതരമായാ പരതാസപാ- േേശരീയില കലരzwjനനീടിന പരരിപവിന ഭരരzwjതതയാം കീരzwjതതിസപാനറല (25) പാനറലനനസളളാര കളളനറതതാടമയി ജനനീ കവഖരീശബദജാല- ൊലംസഭാരാശിയസലാ തവ ഹദയമതീ- രzwjനന പായനനസതാരzwjതതാല സകാലം വാതസലയസമാടം ദരവിഡശിധബവിനായ നീ നറകാടതതാസദിചാ- ബാലന സംതതതനായാന പരഥിതകവികളില ദിവയനാം കാവയകരzwjതതാ (26) സദവന തന സകരാധമാകം ദഹനശിഖകളില സേഹമാഹനത നറവനതാ- കകവപന വനന വീണാന ഝടിതി ഭവതിതന നാഭിയാം വാപിതനനില ആവിശശയാമാഭമസൊള നറചറിയ പക പറ- നറെടട സമലസൊടടതിനനം ഭാവിചീടനന സലാകം ജനനി ഭവതിതന സരാമദാമാഭനറയനനം (27)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

98

കണടാല കാളിനദിനീരിന നറചറിയ ക- സലാലകസപാനറലസയതാ- ണടണടസലാ നിനറെ നാസളാദരമതിലഗസജ ബദധിമാനമാരzwjകകസതാരzwjകകില കശിസചററം നറഞരങങം കചഗിരികളിട യകകളള സകഷമാനതരീകഷം നറതണടം ദികകററ നാഭീഗഹയില വരികയാ- നറണനന സതാനനീടമാസരയ (28) മാറിസൊകാതത മനദാകിനിയനറട ചഴിസയാ നറമാടട രണടിടട സരാമ- തതാനറരാകനം കതലതയകകളളരിനറയാര തടസമാ താരzwjശരകകരzwjശനതതീ നീറീടം കേസമാ നാഭികയിത രതിതന നിതയമാം കതതരസങങാ ദാസരാ സിദധികന നറഗൗരീ ഗിരീശമിഴികളതന വീകഷയമാം ലകഷയനറമസനനാ (29) പസണട പാരം കഷയിചം നറപരിയ കചഭരം നറകാണടപിനറനന ശരമിചം കണടാലാനമരയാം നിന കടിലതികനറയാടി- ഞഞീടമിനറനനനന സതാനനം കണടികകാരzwjസവണിനറമൗസല നദിയനറട കരനി- ലകനം മരതതിനറെ സവരിന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

99

തസണടാളം കസഥരയസമയളളതിന ധരസസത നനമ സമസനമല വരസടട (30) അെസൊള വിയരzwjതതം വിരവിനറനാട വിജം ഭിചം കകഷം കവിഞഞം കൊയതതിന കഴഞഞനറളളാര കവിള ഭരറി- കനനന നറകാങകകനടങങള കലപിചിടടാധബകാമന ജനനിനറയാടിയനറമ സനനാരzwjതത നിന മദധയസദശം നറകലസൊടം ഭരനനവടടം ലവലിലതകളാല നറകടടിനാന തിടടമാസരയ (31) ഭാരം വിതാരനറമനനീവകനറയ നിജ നിതം- ബതതില നിനനദരിരാജന വാരിതതനനായിരികകാം തവ ജനനി വദര- ധബലകകമായളളനറതലാം സനസരാരzwjകനസപാഴതസലയതിവിപലഭരം നിനറെ കനതംബബിംബം പാരാകതതാന മറയകകനനതിനറന ലഘവതായ നറചയകയം നറചയതിടനന (32) തതതല കംഭീനദരരzwj സതടം കരനിരകളതം തങകവാഴതതരതതിന പതതന കാേങങളം സപാരzwjതതടകളിവകളാല നിനന നീ നറവനന രണടം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

100

ഭരzwjതതാവിന ഭരമപ കപിടടധികപരഷമാം തതതജാനദയതതാല കരzwjതതവയസജഞ ജയികനനനമരകരിവരന കംഭവം ശംഭജാസയ (33) യസദധ സതാതപിചിസടണം ശിവനറന നിയതനറമ- നനാശശരസശരണിയിസൊള പതതാകകിെഞചബാണന ഭവതിയനറട കണ- ങകാല തണീരമാകകി പരതയകഷികനനനിനറതന കീഴ നഖരകപടമായ പതതമസതരാഗരമാസരയ നിതയം വാസനാരzwjകിരീസടാപലനികഷമതില സതനറചളളം ഭരരzwjചസയാടം (34) സവദങങളകനളള ഭരരzwjദധാകകളില ഭരടികളസമം സചരമചാരവാം നിന പാദദനദം കനിനറഞഞന ജനനി മമ ശിസരാ- ദികകിലം വയകകണം നീ യാനറതാനനിന പാദതീരzwjഥം ഹരനനറട ജടയില തങങിടം ഗംഗയസലാ യാനറതാനനിന ലാകഷ സാകഷാല നഹരിമകടമാ- ണികയവിഖയാതയസലാ (35) നാമിസനനാതാം നമസസിന നിരകള നയനര- മയാഭമായ നലരകകില

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

101

താവം കമരാഭിരാമദതിയധികനറമളളം നിനനടിതതാരിനാസരയ ഭാവിചീടനനതിന താഡനരസമിവനറന- നറനനനനമനതഃപരകകം- കാവില കാണനന കസങകളിനറയാട പധബപതി- നറകകനറൊഴിലഭയസയ (36) സപരലപം മാറിസയാതിപപനരടിപണിവാന വനനടന കളളലാ- ഭാരം കാണിച വീളളം പതിയനറട നിടിലം തനനില നിന ധനയപാദം പാരം തംനന സനരം ദഹനപരിഭവം വീണടനറതങങം ജയതതാല സചരം പാദാംഗദതതിനറനനാലി കിലികിലിതം നറചയതതാം ചതബാണന (37) മഞഞിലനറെനറടടങകില മങങം ഭരളളവനിരവിലം നിനനറങങം വിസശഷാല കഞജതതാസരകലകഷമിനിലയമിത കഴല - തതാമരതതാര രണടം മസഞഞലം കനനിലാടം പകലമിരവിലം സശാഭസതടം ഭജിചാല മഞജശരീ സവണടസതകം പനരിതിന ജയം ചിതരസമാ സഗാതരകസനയ (38)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

102

നറചാലിനനസഥാനമാം നിന ചരണമഴലിന- സഥാനമാമായതിനനം തലയം വലാനറതതാരാമെിടയനറട ഭരതനറക- സനനാതിയാല സാദരവാസമാ നറമനറലനനാ സവളിനാളില പദമലര കരം രണടനറകാണടം പിടിചാ- കകലിസനമല വച കാലാരിയനറട കടമന- സസിനന കാരണയഭരസണടാ (39) വാനില തങങനന വാരzwjസകശികള കരകമലം കമപമാറപിളിനറകകാ- തതനം വിടടീ നഖമപണടടികളപഹസി- കനനനതാം നനദനനറതത വാസനാരzwjമാതരം വരിചാല കരതളിരതിനാല കലപകം ഭികഷസയകം ദീനനമാരzwjസകകകിടം നിന പദതളിരനിശം ഭവയമാം ദരവയമാസരയ (40) ഭാവം കണടിടട സവണടം പദവി പരവശ- നമാരzwjകന സചരzwjകനനനതായം താവം നറസൗനദരയസാരദതിനറയ മദരനറവാളള- കകാനറയാളളകനനനതായം സദവി തത പാദനറമനനളളമരലതികതന പംകലയകകളളിലിനറനനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

103

ജീവന ജീവികനമാറിനദരിയനറമാടമറകാല പണട വണടായ വരനറടട (41) നറതററിസൊയിടടസപാലം തവ നടനറയ ഭരതി- രzwjനനഭയസികനനനസപാല നിന ഭരററതതസളളാര ഹംസെിടകള നറവടിയമാ റിലനറഹാ തലയയാനം മനറററസനതാതനനസതാരzwjതതാല തവ കഴലമണിമ- ഞജീരമഞജസരതതില കററം കടാതവയകകം ഗതിഭരറയപസദ- ശികകയാം ലാഘയയാസന (42) സസവാസനനദധരാകം ദരഹിണഹരിഹര- നമാരzwjഭവനമഞചമായാരzwj സമല വസതരം ഭരടനറകനനായതിന ശിവനമാ- സചെകാനതിചെലതതാല സദവി തസേഹദിവയപരഭകളടനതില - നറെടട രകതാഭനായാ- സേവന ശംഗാരഭരരzwjതതിദതിസദശമസഹാ കണിനാനനദമായാന (43) മലികകാരzwjകനതലതനനില കടിലത ഭരഹാ- സതതിലതയാരzwjവം വന കലിന ദാരzwjഢയം കചതതില കസമസഹജ- നറസൗഭാഗയമനതരzwjഗതതതില

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

104

നറസഥൗലയം സശരാണീഭരതതില സഫടതരമരയില നറസൗകഷമയസമവം ജഗതതി- നറനനലാമാലംബമാകം ശിവകരണ ജയി കനനന സശാണാഭിരാമാ (44) അങകം കസതരിയാണങങതിധവളകലാ- രാശി കരzwjകകരമാണാ- തതിങകളബിംബം ജലാഢയം മരതകമരവി- തതടടമാണിടടവയകൊന ശങകിൊനിലതിങകല ഭവതിയതപസയാ- ഗിച പാതരം നറവടിഞഞാല സസങകതികനനന വീണടം വിധിയതിലഖിലം സദവി നിന സസവനാരzwjഥം (45) അസപാസടാരzwjകനനറപാഴാസരയ ഭഗവതി പരഭി തതിനറെയനതപരം നീ നിന പജാതതതി പിനനീയനിയതകരണ- നമാരzwjകന സിദധികനസമാവാന ജംഭാരിപരഖയരാകം വലിയ വിബധരം തലയമിലാതത സിദധയാ സപനനനമാരതായിടടണിമഭരതനറലാടം ദാരചാരതതിലസല (46) ധാതാവിന പതനിതനറനനകകവികളനഭവി- കകാതതതാരാണരയകകില

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

105

ശരീസദവിയകകം നിനചാലിഹ പതിനറയവനാ- കകിലരകകാശിരികകില ഭസതശനതനറനന വിനറടടനഭഗവതി സതികള കനതതസമാതതംസസമ നീ ചസതലം നറകാങകസചരാന കരവകതരവം സഗാതരസജ പാതരമലാ (47) പാസലാലം വാണി പദമാസനന രമണിയാ- െതമനാഭനന പദമാ ഫാലാകഷനപതനിയാള പാരzwjവതിയിതി പറയ- നനണടസഹാ പേിതനമാരzwj നാലാമസതതതിസതതാണടവിദിതമഹിമാ ഹാ മഹാമാസയ ഹാ നി- രzwjസവലാ വിശം രവമിെിെവള ഭവതി പര- മാവിഷപടടാഭിഷികത (48) എസൊഴാണംബ ലാകഷാരസകലിതമതാം നിനറെ നറപാന താമരകകം- തൊദകഷാളതീരzwjസഥാദകമരളക കടി- കനനന വിദയാരzwjഥിയായ ഞാന ഉലപതയാഭരകനം നിനനരകവിത നറപാഴി- െികനമതതീരzwjഥസമനത- നറനനസൊഴാണംബ വാണീവദനകമലതാം- ബലലീലാരസതം (49)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

106

മാവിഷാണികനം രമയകകം വിധിഹരിസമനായ തനറനന വാണലസികനം രമയം നറസൗഭാഗയമാരzwjനനാ രതിയടയ സതീ- നിഷഠയം രവഷടയാകനം നറചസമമ ജീവിചിരികനം ചിരമിഹ പധബപാ- ശങങനറളലാമറകനം മാവിഷാനനദാഭിധാനം രസവമനഭവി കനം ഭവദഭകതനാസരയ (50) ദീപതതിന ജാലതനനാല ദിനകരന സമാ- രാധനം സദവി യിനദ- ഗരാവതതില ശീകരതതാല ഹിമകരന വിധി കനനന പജാവിധാനം ആപം തസെനറതടതതംബധിയതിനരളം തരzwjെണം തനറനന നിനറനന ബഭാവിചീ നിനറെ വാകകാല ജനനി ലിപിമയീ തീരzwjനറതതാരിസതാതരജാലം (51)

നറസൗനദരയലഹരി ഭാഷ സമാപതം

ആദിശങകരകത

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

Published by httphinduebooksblogspotcom

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

3

മഹാകവി കമാരനാശാന സൗനദരയലഹരിയകക രചിച പദയപരിഭാഷ സപരസിദധമാണ വായനകകാരനറട സൗകരയ തതിനായി അതം ഈ ഇ-ബകകിനറെ അവസാനം സചരzwjതതി ടടണട ഇത വായികനനനവരനറട മനസസകനറള ഈ സതാതരം ആനനദലഹരിയിലാറാടികകനറടടനറയനന പരാരzwjഥിച നറകാണട മലയാളികളായ സദവീഭകതനമാരzwjകകായി സമരzwjെികനനന പരിഭാഷയിലളള നറതററകററങങള ഇ-നറമയില വഴി എനറനന അറിയികനവാന വായനകകാസരാട അസപകഷികനനന

- വിവരzwjതതകന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

4

ആനനദലഹരി

ശിവഃ ശകതയാ യകസതാ യദി ഭവതി ശകതഃ പരഭവിതം ന സചസദവം സദസവാ ന ഖല കശലഃ സപനദിതമപി അതതാമാരാധയാം ഹരിഹര വിരിഞചാദിഭിരപി പരണനതം സതാതം വാ കഥമകത പണയഃ പരഭവതി 1 ശകതിസയാട സചരzwjനനിരികനസപാള മാതരമാണ ശിവന സഷടി ഭരതലായ കതയങങള നറചയയവാന പരാപതനാകനനളള അനറലങകില ശിവന അനങങവാന സപാലം നറകലപ ണടാകകയില അസൊള എങങനറനയാണ പണയശാലി യലാതത ഒരാളകക മാവിഷാവിമഹേശമസഹശരനമാരാല പജിതയായ അവിടനറതത (ശകതിനറയ) പരണമികനവാനം സതതികനവാനം സാധികനക തനീയാംസം പാംസം തവ ചരണ പംസകരഹഭവം വിരിഞചിഃ സഞചിനന വിരചയതി സലാകാനവികലം വഹസതയനം നറശൗരിഃ കഥമപി സഹസസരണ ശിരസാം ഹരഃ സംകഷകദയനം ഭജതി ഭസിസതാദധലന വിധിം 2 അവിടനറതത പാദപതമങങളില നിനനളള ശകലം ദരളിനറകാണട മാവിഷാവ സലാകങങനറളനറയലാം യാനറതാര കറവം കടാനറത സഷടികനനന അതിനറന വിമഹേശ തനറെ ആയിരം ശിരസസകളാല വളനറര പണിനറെടട ചമകനനന ഹരനാകനറടട അതിനറന ഒനന കടി ദരളീകരിച ഭസമനറമനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

5

സപാനറല അതിനറന സശരീരതതില ധരികനകയം നറചയയനന അവിദയാനാമനതതിമിര മിഹിര ദീപനഗരീ ജഡാനാം കചതനയ തബക മകരനദ സരതിഝരീ ദരിദരാണാം ചിനതാമണി ഗണനികാ ജനമജലനറധൗ നിമഗനാനാം ദംഷടരാ ഭരരരിപ വരാഹസയ ഭവതി 3 അവിടനന (അഥവാ അവിടനറതത പാദപാംസകകള) അജഞാനികളനറട ഹദയതതിനറല അനധകാരതതിന ജഞാനസരയനദിചനിലകനനന ദീപനഗരി സപാനറലയം ഭരഢനമാരzwjകക ധബദധബദധിയാകനന പലലയില നിനറനനാളളകനന സതനരവി സപാനറലയം ദരിദരനമാരzwjകക ചിനതാമണി (സകലകാമങങനറളയം നലകനന സരzwjഗീയമായ രതനം) രതനഹാരം സപാനറലയം സംസാരസാഗരതതില ഭരങങിതതാളളനനവരzwjകക വരാഹാവതാരം പണട വിമഹേശവിനറെ സതററ സപാനറലയമാകനന തദനയഃ പാണിഭയാമഭയവരസദാ കദവതഗണഃ തസമകാ കനവാസി പരകടിത വരാഭീതയഭിനയാ ഭയാത തരാതം ദാതം ഫലമപി ച വാഞഛാസമധികം ശരസണയ സലാകാനാം തവ ഹി ചരണാസവവ നിപനറണൗ 4 സകലസലാകങങളകനം ശരണയയായ സദവി മനറററലാ സദവീസദവനമാരം സഹതങങളാല അഭയവരദഭരദരകള

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

6

പരദരzwjശിെികനനന അവിടനന മാതരമാണ ഇതതരം സചഷടകനറളാനനം കാണികകാതിരികനനനത അവിടനറതത തസചവടികള തനറനന സകലരനറടയം ഭീതികനറള അകററാനം ആഗരഹിചതിലമധികം വരം നലകവാനം സാമരzwjഥയഭരളളവയാണ ഹരിതാമാരാധയ പരണത ജന നറസൗഭാഗയ ജനനീം പരാ നാരീ ഭതാ പരരിപമപി സകഷാഭമനയത സമസരാഽപി താം നതാ രതി നയന സലസഹയന വപഷാ ഭരനീനാമപയനതഃ പരഭവതി ഹി സമാഹായ മഹതാം 5 തനറനന നമികനനനവരzwjകന സൗഭാഗയമരളനന അവിടനറതത ആരാധിചതിനറെ ഫലമായി വിമഹേശ നാരീരപനറമടതത തരിപരാരിയായ ശിവനറെ മനസസിനറനയിളകകി അവിടനറതത പരണമിചതിനറെ ഫലമായി രതീസദവിയനറട കണണകളകക സലഹയമായ ഉടലിനനടമയായ കാമസദവന ഭരനിമാരനറട സപാലം മനസസില ശകതമായ സമാഹം ജനിെികനവാന സാധികനനന ധനഃ നറപൗഷപം നറമൗരzwjവീ മദരകരമയീ പഞചവിശിഖാഃ വസനതഃ സാമസനതാ മലയമരദാസയാധന രഥഃ തഥാസപയകഃ സരzwjവം ഹിമഗിരിസസത കാമപികപാം അപാംഗാസതത ലബധാ ജഗദിദമനംസഗാ വിജയസത 6

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

7

അലസയാ ഹിമഗിരിതനസയ പഷപനിരzwjമമിതമായ വിംം സതനീചകനറളനറകകാണടളള ഞാണം നറവറം അഞചശരങങളം വസനത ഋതവാകനന മിതരവം മലയമാരതനാകനന (നറതകകന കാററ) യദധരഥവം മാതരം കകഭരതലായളള കാമസദവന അവിടനറതത കപാകടാകഷം നറതനറലാനന സപാദിചതിനറെ ഫലമായി ഈയലകനറതതയാകമാനം ജയികനനന (കീഴടകനനന) കണതകാഞചീ ദാമാ കരികലഭ കംഭതന നതാ പരികഷീണാ മസധയ പരിണത ശരചനദരവദനാ ധനരzwjബാണാന പാശം സണിമപി ദധനാ കരതകലഃ പരതാദാതാം നഃ പരമഥിതരാസഹാ പരഷികാ 7 കാഞചീ (അരഞഞാണzwj) നാദം നറപാഴിചം ഗജമതകം സപാനറലയളള തനങങളനറട ഭാരം നറകാണട കനിഞഞം നറമലിഞഞളള അരനറകകസടടാനറടയം ശരതകാലനറതത പരzwjണചനദരനറനസൊനറല പരകാശികനനന ഭരഖസതതാനറടയം വിംം ശരവം പാശവം അലശവം തകകകകളി സലനതിയം തരിപരഭഞജകനായ ശിവനറെ അഭിമാന ഭാജനമായ സദവി എനറെ ഭരനപില എനനം വിളങങനറടട സധാ സിസനധാരzwjമസധയ സരവിടപി വാടീ പരിതസത മണിദീസപ നീസപാപവനവതീ ചിനതാമണിഗസഹ ശിവാകാസര മസഞച പരമശിവപരയങകനിലയാം ഭജനതി താം ധനയാഃ കതിചന ചിദാനനദലഹരീം 8

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

8

സധാസാഗരമധയതതില കലപതകഷസതതാപപകളാല ചററനറെടട രതനദീപില കദംബതകഷങങളകകിടയിലളള ചിനതാമണിനിരzwjമമിതമായ ഹരzwjമയതതില ശിവാകാരമായ (ശരീചകരതതിനറല ശകതിതരിസകാണതതിനറെ ആകതി യിലളള) മഞചതതില പരമശിവനാകനന നറമതതയി ലിരികനനന ചിദാനനദലഹരിയാകനന അവിടനറതത ധയാനികനനന വിരളം ചില ധനയാതമാകകള മാതരമാണ മഹീം ഭരലാധാസര കമപി മണിപസര ഹതവഹം സഥിതം സാധിഷഠാസന ഹദിമരതമാകാശഭരപരി മസനാഽപി ഭരമസധയ സകലമപി ഭിതാ കലപഥം സഹസരാസര പദസമ സഹ രഹസി പതയാ വിഹരസസ 9 ഭരലാധാരതതിനറല ഭ (ഭമി) തതതതിനറനയം മണിപര തതിനറല ജലതതതതിനറനയം സാധിഷഠാനതതിനറല അഗനി തതതതിനറനയം ഹദയപതമതതിനറല (അനാഹത ചകര തതിനറല) വായതതതതിനറനയം അതിനഭരകളിനറല (വിധബദധിചകരതതിനറല) ആകാശതതതതിനറനയം ഭരമദധയ തതിനറല (ആജഞാചകരതതിനറല) മനതതതതിനറനയം മറികടനന അവിടനന സഹസരാരപതമതതില അവിടനറതത പതിയായ ശിവനമായി രഹസയമായി വിഹരി കനകയാണ സധാധാരാസാകരശചരണയഗലാനതരzwjവിഗലികതഃ പരപഞചം സിഞചനതീ പനരപി രസാമനായമഹസഃ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

9

അവാപയ സാം ഭമിം ഭജഗനിഭമധഷടവലയം സമാതമാനം കതാ സപിഷി കലകസേ കഹരിണി 10 സഹസരാരപതമതതിലിരികനനന അവിടനറതത തൊദ ങങളില നിനന ശകതമായി ഒളളകനന അഭരതധാരയാല (സാധകനറെ) ശരീരനറതതയാകമാനം നനച വീണടം തനറെ വാസസഥാനമായ ഭരലാധാരചകരതതില നറചനന ഒര സരzwjെനറതതസൊനറല ഭരനനരചററായി കേലിനിയായി ഒര സകഷമദാരഭരളള കലകേതതില (താമരകകിഴങങിനറെ ആകതിയളള) അവിടനന നിദര നറചയയനന ചതരzwjഭിഃ ശരീകകശഃ ശിവയവതിഭിഃ പഞചഭിരപി പരഭിനനാഭിഃ ശംസഭാരzwjനവഭിരപി ഭരലപരകതിഭിഃ ചതശചതാരിംശദ വസദല കലാശരതരിവലയ തരിസരഖാഭിഃ സാരzwjധം തവ ശരണസകാണാഃ പരിണതാഃ 11 അലസയാ മഹാതരിപരസനദരി നാല ശരീഖേങങളം (ശിവാതമകങങളായ ചകരങങളം) അവയില നിനന ഭിനനങങളായ അഞച ശിവയവതികളം (ശകതയാതമക ങങളായ ചകരങങളം) സചരzwjനന പരകതിയനറട ഭരലകാരണമായ ഒപത ചകരങങളില അഷടദളപതമവം സഷാഢശദള പതമവം ഭരനന തതതങങളം ഭപരതരയവം (ഭരനന സരഖകളം) സചരzwjനന നാലപതതിനാല സകാണങങ ളളളതാകനന നിനതിരവടിയനറട നിവാസസഥാനം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

10

തദീയം നറസൗനദരയം തഹിനഗിരികസനയ തലയിതം കവീനദരാഃ കലപസനത കഥമപി വിരിഞചിപരഭതയഃ യദാസലാനറകൗതസകയാദമരലലനാ യാനതി മനസാ തസപാഭിരദഷപരാപാമപി ഗിരിശസായജയപദവീം 12 അലസയാ ഹിമഗിരികസനയ മാവിഷാവ തടങങിയ കവിസശരഷഠനമാരzwj സപാലം അവിടനറതത സൗനദരയനറതത ഉപമികനവാന സവനററാര വസതവിനറനയം സങകലപികനവാന സപാലം ശകതരാകനനില അവിടനറതത സൗനദരയം ദരzwjശികനവാന ഇചെികനനന അപസരസതരീകള തപസസ നറകാണടസപാലം സനടവാന കഴിയാതതതായ ശിവ സായജയപദവി (ശിവനമായളള താദാതമയം) മനസസ നറകാണട സനടനന (സദവിയനറട സൗനദരയം ശിവന മാതരം അറിയവാന കഴിയനനതാകയാല ആ സൗനദരയനറതത അറിയവാന അപസരസതരീകളകക ശിവനമായി മനസാ താദാതമയം പരാപിസകകണടിവരനന) നരം വരzwjഷീയാംസം നയനവിരസം നരzwjമസ ജഡം തവാപാംഗാസലാസക പതിതമനധാവനതി ശതശഃ ഗലദ സവണീബനധാഃ കചകലശ-വിസരത-സിചയാ ഹഠാത തരടയതകാസഞചയാ വിഗലിത-കലാ യവതയഃ 13 അലസയാ സദവി അതയനതം തദധനം സൗനദരയ മിലാതതവനം രതികരീഢാദികളിലറിവിലാതതവന മാനറണങകിലം അവിടനറതത കടാകഷതതിന പാതരമായ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

11

പരഷനറന നറകണകകിന യൗവനയകതകളായ സതരീകള അഴിഞഞവീളളനന തലഭരടിസയാടം ഉയരzwjനന മാറില നിനന വളളതിവീളളനന സമലവസതരസതതാടം നറപനറടടനന നറപാടടി നറതതറികനനന അരെടടസയാടം അഴിഞഞവീളളനന പടടവസതര സതതാടം കടി (അവനില ആകഷടരായി സയം മറനന) പിനതടരനന കഷിനറതൗ ഷടപഞചാശദ ദിസമധിക പഞചാശദസക ഹതാസശ ദാഷഷടിശചതരധിക പഞചാശദനിസല ദിവി ദിഃഷടതരിംശനമനസി ച ചതഃഷഷടിരിതി സയ മയഖാസതഷാമപപരി തവപദാംബജയഗം 14 ഭതതസതതാടകടിയ ഭരലാധാരതതില അനപതതിയാറം ജലതതസതതാടകടിയ മണിപരതതില അനപതതിരണടം അഗനിതതസതതാടകടിയ സാധിഷഠാനതതില അറപതതി രണടം വായ തതസതതാടകടിയ അനാഹതചകരതതില അനപതതിനാലം ആകാശതതസതതാടകടിയ വിധബദധി ചകരതതില എളളപതതിരണടം മനതതസതതാടകടിയ ആജഞാചകരതതില അറപതതിനാലം വീതഭരളള കിരണ ങങളകനഭരപരിയായി (അതായത സഹസരദളപതമമാകനന ബിനധസഥാനതത) അവിടനറതത പദാബജങങള പരിലസി കനനന ശരസയാതസനാധബദധാം ശശിയത-ജടാജടമകടാം വരതരാസ-തരാണ സഫടിക-ഘടികാ-പതകകരാം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

12

സകനന താ നതാ കഥമിവ സതാം സനനിദധസത മദര-കഷീര-ദരാകഷാ മദരരിമദരരിണാഃ ഫണിതയഃ 15 ശരതകകാലനറതത നറവണിലാവിനറനാതത ധബരവവരzwjണസതതാട കടിയവളം ജടാമകടതതില ചനദരബിംബനറതതചടിയവളം വരാഭയഭരദരകളം സഫടികമാലയം പതകവം കകകളില ധരിചവളമായ നിനതിരവടിനറയ ഒരികകനറലങകിലം പരണമിചവരായ സതപരഷനമാരzwjകക സതന പാല ഭരനതിരി എനനിവയനറട മാദരരയതതിനറനാകനനന മദരരമായ വാകനകള സാധീനമാകാതിരികനനനനറതങങനറന (സദവിനറയ ഒരികകനറലങകിലം പരണമിചയാള മഹാകവി യായിതതീരനന എനനരzwjഥം) കവീനദരാണാം സചതഃകമലവന-ബാലാതപ-രചിം ഭജസനത സയ സനതഃ കതിചിദരണാസമവ ഭവതീം വിരിഞചി-സപരയസയാതരണതര-ശരരംഗാരലഹരീ ഗഭീരാഭിരzwjവാഗഭിഭിരzwjവിദധതി സതാം രഞജനമമീ 16 അലസയാ സദവി കവിസശരഷഠനമാരനറട മനസസകളാകനന താമരകകടടതതിന ഉദയസരയനറെ പരഭ സപാനറലയായവളം അരണനറയനനറിയനറെടനനവളമായ നിനതിരവടിനറയ ഭജി കനനന ഭകതനമാരzwj സരസതീ സദവിയനറട താരണയ സതതാടകടിയ ശംഗാരപരവാഹം സപാനറലയളള ഗംഭീരങങളായ വചസസകളാല സഹദയഹദയങങനറള ആഹലാദിെികനനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

13

സവിതരീഭിരzwjവാചാം ശശിമണി-ശിലാഭംഗ-രചിഭിഃ വശിനയാദയാഭിതാം സഹ ജനനി സഞചിനതയതി യഃ സ കരദതാ കാവയാനാം ഭവതി മഹതാം ഭംഗിരചിഭിഃ വസചാഭിരzwjവാസേവീ-വദനകമലാസമാദ-മദരകരഃ 17 അലസയാ സദവി ചനദരകാനതമണി സപാനറല ധവള വരzwjണസതതാടകടിയവരം വാകനകനറള ജനിെികനനന വരമായ വശിനയാദി സദവതകസളാനറടാതതളള നിനതിരവടി നറയ ധയാനികനനനവന മഹാകവികളനറട വാഗിലാസം സപാനറല ആകരzwjഷണീയങങളം വാസേവിയനറട ഭരഖകമല പരിമളം നറകാണട അതിരചികരങങളമായ വാകനകനറള നറകകാണട കാവയങങള രചികനനനവനായിതതീരനന തനചൊയാഭിസത തരണതരണിശരീസരണിഭിരzwj ദിവം സരzwjവാഭരരzwjവീമരണിമനിമഗനാം സമരതി യഃ ഭവനതയസയ തരസയദനഹരിണശാലീനനയനാഃ സസഹാരzwjവശയാ വശയാഃ കതി കതി ന ഗീരzwjവാണഗണികാഃ 18 അലസയാ സദവി ഉദയസരയനറെ സശാഭ പണട അവിടനറതത സദഹകാനതിയാകനന അരണിമയില (ചവനന കാനതി യില) മണണം വിണണം (ഭമിയം ആകാശവം) പരzwjണമായി ഭരങങിയതായി യാനറതാരവന ഭാവന നറചയയനനസവാ അവന ഭീതിപണട വനമാനകളസടതസപാനറല ശാലീനമായ നയനങങളളള ഉരzwjവശി തടങങിയ അസംഖയം സദവസതരീകള വശയകളായിതതീരനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

14

ഭരഖം ബിനദം കതാ കചയഗമധതസയ തദസധാ ഹരാരദധം ധയാസയസദയാ ഹരമഹിഷി സത മനമഥകലാം സ സദയഃ സംസകഷാഭം നയതി വനിതാ ഇതയതി ലഘ തരിസലാകീമപയാധബ രവമയതി രവീനദതനയഗാം 19 അലസയാ സദവി ശരീചകരതതിനറെ ബിനദസഥാനതത (സകനദരതതില) ഭരഖവം (താനാഗരഹികനനന ഏനറതങകിലം സതരീയസടത) അതിനനടിയില അവളനറട തനങങനറളയം അതിനം താനറഴ ഹരാരzwjദധനറതതയം (അവളനറട സയാനിനറയയം) ഈ സഥാനങങളില അവിടനറതത മനമഥകലനറയയം യാനറതാരവനാസണാ ഭാവന നറചയയനനത (തദാരാ ആ കാമിനിയമായി താദാതമയം സനടനനത) അവന ഉടനടി തനറനന ആ സതരീനറയ രവമിെികനനനനറവനനത അതയനതം നിസസാരമാണ അയാള സരയചനദരനമാരാകനന തനങങസളാടകടിയ തരിസലാകി (ഭരനന സലാകങങള) എനന സതരീനറയയം കടി വളനറര സവഗം തനറനന രവമിെികനനന കിരനതീമംസഗഭയഃ കിരണ-നികരംബാഭരതരസം ഹദി താമാധസതത ഹിമകരശിലാഭരരദതിമിവ യഃ സ സരzwjപാണാം ദരzwjപം ശമയതി ശകനതാധിപ ഇവ ജരപലഷടാന ദഷടയാ സഖയതി സധാധാരസിരയാ 20 അലസയാ സദവി തനറെ കാനതിസഭരഹതതില നിനനണടായ അഭരതരസനറതത ഓസരാ അവയവങങളിലനറടയം വരzwjഷികന നനവളം ചനദരകനതമണി നറകാണട നിരzwjമമികകനറെടട വിഗരഹം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

15

സപാലിരികനനനവളമായ നിനതിരവടിനറയ യാനറതാരവന തനറെ ഹദയതതില ധയാനികനനനസവാ അവന ഗരഡനറന സൊനറല സരzwjെങങളനറട ഗരzwjവ ശമിെികനകയം (സരzwjെ വിഷബാധനറയ നീകനകയം) ജരപീഢിതനറര അഭരതം വരzwjഷികനനന സിരസയാട കടിയ സനാടടം നറകാണട മാതരം സഖിെികനകയം നറചയയനന തടിസലഖാതനീം തപനശശികവശാനരമയീം നിഷണാം ഷണാമപപരി കമലാനാം തവ കലാം മഹാപദമാടവയാം ഭരദിതമലമാസയന മനസാ മഹാനതഃ പശയസനതാ ദധതി പരമാഹലാദലഹരീം 21 അലസയാ സദവി മിനനലനറകകാടി സപാനറല കശഗാതരി യായം സരയചനദരാഗനിരപിണിയമായി ഭരലാധാരാദി ആറ പതമങങളകനം സമനറലയളള മഹപതമവനതതില (സഹസരാരപതമതതില) സഥിതിനറചയയനന അവിടനറതത സാദാഖയ എനന കലനറയ കാമസകരാധങങളം അജഞാന വമകനന മനസസ നറകാണട സാകഷാതകകരികനനന മഹതത കകള നിസസീമമായ ആഹലാദലഹരിയിലാമഗനരാകനന ഭവാനി തം ദാസസ മയി വിതര ദഷടിം സകരണാം ഇതി സതാതം വാഞഛന കഥയതി ഭവാനി തമിതി യഃ തകദവ തം തകസമ ദിശസി നിജസായജയപദവീം ഭരകനദമാസവിഷനദരസഫടമകടനീരാജിതപദാം 22

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

16

അലസയാ ഭവാനി ഈ ദാസനില അവിടനറതത കരണാകടാകഷഭരണടാകസണ എനന പറയവാനസേശിച ഒരവന ഭവാനി തം എനന പറയസപാസഴകനം അവിടനന അവന മാവിഷാവ വിമഹേശ ഇനദരന എനനിവരzwj സനതം കിരീടങങള നറകാണട (അവയനറട ഉജലപരഭ നറകാണട) ആരതിയഴിഞഞിടടളള അവിടനറതത തൊദങങളമായി താദാതമയനറതത (ആതമസായജയ പദവിനറയ) നറകാടകനനന (ആ ഭകതന സദവിയമായി ഐകയം പരാപികനനന നറവനനരzwjഥം ഭവാനി തം എനനതിന അലസയാ ഭവാനി അവിടനന എനനം ഞാന അവിടനനായി തതീരനറടട എനനിങങനറന രണടരzwjഥങങളണട ) തയാ ഹതാ വാമം വപരപരിതസപതന മനസാ ശരീരാരzwjധം ശംസഭാരപരമപി ശസങക ഹതമഭത യസദതത തദരപം സകലമരണാഭം തരിണയനം കചാഭയാമാനമരം കടില ശശി ചഡാല മകടം 23 അലസയാ സദവി ശംഭവിനറെ (ശിവനറെ) ശരീരതതിനറെ വാമാരzwjദധം അപഹരിചിടടം അവിടനറതത മനസസിന തപതി വരാതതതിനാല വലസതത പകതി കടി അവിടനന അപഹരിചസവാ എനന ഞാന ശങകികനനന എനറനതനനാല എനറെ ഹദയകമലതതില ഇരികനനന നിനതിരവടിയനറട ഈ രപം പരzwjണമായം അരണവരzwjണമായിടടം ഭരനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

17

കണണകളളളതായിടടം തനഭാരതതാല കനിഞഞിരികനനന തായിടടം ചനദരകകല ചടിയ കിരീടസതതാട കടിയ തായിടടമാണ കാണനറെടനനത (സമല പറഞഞ വിസശഷതകള സദവിയനറട രപതതില കാണനറെട നനവയാണ അവ താന ദരദശികനനന അരzwjദധനാരീശര രപതതിലം കാണനനതിനാലാണ ശിവനറെ വലസതത പകതിയം സദവി കകയയടകകിസയാ എനന കവി സംശയിചത) ജഗതസസത ധാതാ ഹരിരവതി രദരഃ കഷപയസത തിരസകരzwjവസനനതത സമപി വപരീശതിരയതി സദാ പരzwjവഃ സരzwjവം തദിദമനഗതിണാതി ച ശിവ തവാജഞാമാലംബയ കഷണചലിതസയാഃ ഭരലതികസയാഃ 24 മാവിഷാവ ജഗതതിനറന സഷടികനകയം വിമഹേശ അതിനറന സംരകഷികനകയം രദരന അതിനറന സംഹരികനകയം ഈശന സകലതിനറനയം തനനില ലയിെിചിടട തനറനനയം മറയകകകയം നറചയയനന ശിവനാകനറടട അവിടനറതത പരികനറകകാടി നറതനറലാനനനങങിയതിനറന ആജഞയായി കരതി മാവിഷാവ വിമഹേശ രദരന ഈശന എനനിവനറരനറയലാം പഴയതസപാനറല വീണടം സഷടികനകയം നറചയയനന തരയാണാം സദവാനാം തരിഗണ ജനിതാനാം തവ ശിസവ ഭസവത പജാ പജാ തവ ചരണസയാരയാ വിരചിതാ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

18

തഥാ ഹി തതപാസദാദഹന മണിപീഠസയ നികസട സഥിതാ സഹയസത ശശനമകളിത കസരാതതംസ മകടാഃ 25 അലസയാ സദവി അവിടനറതത ചരണങങളില നറചയയനറെടട പജ അവിടനറതത സതം രജസസ തമസസ എനനീ ഗണങങളില നിനന ഉദഭവിച മാവിഷാവ വിമഹേശ രദരന എനനീ ഭരനന സദവനമാരzwjകനഭരളള പജ തനറനനയായിതതീരനന ഇത ഉചിതം തനറനനയാണ എനറനതനനാല ഈ ഈ ഭരനന സദവനമാരം കെിയ കകകള കിരീടതതിസനാട സചരzwjതത പിടിച അവിടനറതത ചരണങങള വിശരമികനനന രതനപീഠതതിനരികില തനറനന എനനം നിലകനനനവരാണ വിരിഞചിഃ പഞചതം വരജതി ഹരിരാസനാതി വിരതിം വിനാശം കീനാസശാ ഭജതി ധനസദാ യാതി നിധനം വിതനതരീ മാസഹനദരീ വിതതിരപി സമമീലിതദശാ മഹാസംഹാസരഽസമിന വിഹരതി സതി തതപതിരനറസൗ 26 അലസയാ സദവി മഹാപരളയകാലതത മാവിഷാവ മരണമടയനന വിമഹേശവം യമനം കസബരനം നാശമടയനന ജാഡയരഹിതരായ പതിനാലമനകകളനറട കടടവം അസനനരം കണണചിമമനന എനനാല അലസയാ സതീസദവി അവിടനറതത പാതിവരതയമഹിമനറകാണട അവിടനറതത പതിയായ ശിവന മാതരം മഹാപരളയകാലതതം സചെനദം വിഹരികനനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

19

ജസപാ ജലപഃ ശിലപം സകലമപി ഭരദരാവിരചനാ ഗതിഃ പരാദകഷിണയകരമണമശനാദയാഹതി വിധിഃ പരണാമഃ സംസവശഃ സഖമഖിലമാതമാരzwjപണദശാ സപരയാ പരയായതവ ഭവത യസനമ വിലസിതം 27 അലസയാ സദവി ഞാന ആതമാരzwjെണബദധയാ നറചയയനന ജലപനങങള മനതരജപമായം പരതതതികനറളലാം ഭരദരാകരണ മായം സഞചാരം നിനതിരവടിയനറട പരദകഷിണമായം ആഹാരാദി കരിയകള ആഹതിയായിടടം കിടെ നമസകാരമായിടടം തീരനറടട ഇപരകാരം എനറെ എലാ സഖാനഭവങങളം സകലസചഷടകളം അവിടസതതയകകളള പജയായിതതീരനറടട സധാമപയാസാദയ പരതിഭയ ജരാ ഭരത ഹരിണീം വിപദയസനത വിസശ വിധിശതമഖാദയാ ദിവിഷദഃ കരാലം യത സകഷലം കബലിതവതഃ കാലകലനാ ന ശംസഭാതനമലം തവ ജനനി താടങകമഹിമാ 28 അലസയാ സദവി ജരാ മരണം എനനീ മഹാഭയനറതതയകററനന അഭരത ഭകഷിചിടടം മാവിഷാവ ഇനദരന തടങങിയ സദവനമാരzwj മരികനക തനറനന നറചയയനന എനനാല കാളകടവിഷം ഭജിചിടടം ശിവന കാലതതിനധീനനാകാതതത അവിടനറതത കരzwjണഭരണ ങങളനറട മഹതതം നറകാണടാണ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

20

(ഭരzwjതവിഹീനയായ നാരികക തനറെ കരzwjണാഭരണങങള അഴിചനറവയകസകകണടതായി വരം കാലം സദവിയനറട കരzwjണാഭരണങങളായ സരയചനദരനമാരനറട അധീനത യിലാകയാല സദവിയനറട മാംഗലയനറതത ഹരികകാന അതിന സാമരzwjഥയമിനറലനനരzwjഥം) കിരീടം കവരിഞചം പരിഹര പരഃ കകടഭഭിദഃ കസഠാസര സകാടീസര സഖലസി ജഹി ജംഭാരി മകടം പരണസമരസഷസതഷ പരസഭഭരപയാതസയ ഭവനം ഭവസയാഭഥാസന തവ പരിജസനാകതിരzwjവിജയസത 29 അലസയാ സദവി നിനതിരവടിനറയ മാവിഷാവ വിമഹേശ ഇനദരന എനനിവരzwj പരണമിചനറകാണടിരികനനന സമയതത അവിടനറതത ഭവനതതില വനറനനതതിയ ശരീ പരസമശരനറന കണട അവിടനന നറപനറടടനന എളളസനനലകനസപാള അവിടനറതത സസവകരzwj പറയനനതായ അവിടനറതത ഭരനനില തനറനനയളള മാവിഷാവിനറെ കിരീടനറതത ഒഴിവാകകിയാലം വിമഹേശവിനറെ കഠിനമായ കിരീടതതില അവിടനറതത കാല തടടിവീളളനന എനനം ഇനദരനറെ കിരീടനറതതയം ഒഴിവാകകസണ എനനഭരളള വാകനകള വിജയികകനറടട (അഖിലസലാകനായികയായ സദവിനറയ സകല സദവനമാരം സദാ പരണമിചനറകാണടിരികനനന എനന താതപരയം)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

21

സസദസഹാദഭതാഭിരzwj ഘണിഭിരണിമാദയാഭിരഭിസതാ നിസഷസവയ നിസതയ താമഹമിതി സദാ ഭാവയതി യഃ കിമാശചരയം തസയ തരിനയന സഭരദധിം തണയസതാ മഹാസംവരദതാഗനിരzwjവിരചയതി നീരാജനവിധിം 30 അലസയാ സദവി അവിടനറതത ശരീരതതില നിനനദഭവിച കിരണങങളായ അണിമാദി സദവതകളാല പരിതതയായ നിതയയായ നിനതിരവടിനറയ യാനറതാരവന ഞാന അവിടനന തനറനന എനന സദാ ഭാവന നറചയയനനസവാ ഐശരയതതില പരമശിവനറനയം തണവതകരികനനന അവന പരളയകാലാഗനി നീരാജനം നറചയയനനനറവങകില അതില എനതാണാശചരയം (സമലപറഞഞ രീതിയില ഭാവനനറചയയനനവന സദവി യമായി താദാതമയം പരാപികനനനനറവനനം സരzwjവ ജഗതതിനറനയം ഭസമീകരികനനന പരളയകാലാഗനി അവന നീരാജനകരിയയായിതതീരനനനറവനനം താതപരയം) ചതഃഷഷടയാ തകനതരഃ സകലമതിസനധായ ഭവനം സഥിതതതതതസിദധിപരസവപരതകനതരഃ പധബപതിഃ പനതനനിരzwjബനധാദഖിലപരഷാരzwjകഥകഘടനാ സതനതരം സത തനതരം കഷിതിതലമവാതീതരദിദം 31 അലസയാ സദവി പരമശിവന പരിമിതങങളായ വിവിധ സിദധികനറള മാതരം നലകവാന കഴിവളള അറപതതിനാല

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

22

തനതരങങനറള നലകി സലാകതതിനറന സമാഹിെിചിടട തപതിയടനറഞഞങകിലം പിനനീട നിനതിരവടിയനറട നിരzwjബനധതതിന വഴങങി അഖിലപരഷാരzwjഥങങനറളയം നറകാടകനവാന സതനതരമായ അവിടനറതത ഈ തനതരനറതത (ശരീവിസദയാപാസനാരപമായ സദവീതനതരനറതത) സലാക തതിലവതരിെിച ശിവഃ ശകതിഃ കാമഃ കഷിതിരഥ രവിഃ ശീതകിരണഃ സമസരാ ഹംസഃ ശകരതദന ച പരാ മാരഹരയഃ അമീ ഹസലഖാഭിതിസഭിരവസാസനഷ ഘടിതാ ഭജസനത വരദണാസത തവ ജനനി നാമാവയവതാം 32 അലസയാ സദവി ശിവന ശകതി കാമന കഷിതി (ഭമി) എനനിവയാല നിരzwjേിഷടമായ ക ഏ ഈ ള എനനീ വരzwjണങങളനറടയം സരയന ചനദരന സമരന (കാമന ) ഹംസം ശകരന (ഇനദരന) എനനിവയാല നിരzwjേിഷടമായ ഹ സ ക ഹ ള എനനീ വരzwjണങങളനറടയം പരാ മാരന ഹരി എനനിവയാല നിരzwjേിഷടമായ സ ക ള എനനീ വരzwjണങങളനറടയം അനതയതതില ഹരീങകാരം സയാജിെികനക യാനറണങകില അലസയാ മാതാസവ നിനതിരവടിയനറട നാമമനതരതതിനറെ (പഞചദശാകഷരീ മനതരതതിനറെ) അവയവങങളായിതതീരനന സമരം സയാനിം ലകഷമീം തരിതയമിദമാനറദൗ തവ മസനാരzwj നിധാകയസക നിസതയ നിരവധി മഹാസഭാഗരസികാഃ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

23

ഭജനതി താം ചിനതാമണിഗണനിബദധാകഷവലയാഃ ശിവാനറഗനൗ ജഹനതഃ സരഭിഘതധാരാഹതിശകതഃ 33 അലസയാ ആദയനതരഹിതയായ സദവി മഹതതായ ആനനദനറതത അനഭവിച രസിചനറകാണടിരികനനനവരം ചിനതാമണി നറകാണടണടാകകനറെടട ജപമാല ധരിചിരി കനനനവരമായ ചില മഹാനമാരzwj നിനതിരവടിയനറട മനതരതതിനറെ തടകകതതില സമരന സയാനി ലകഷമി എനനിവയാല സചിെികകനറെടടതായ ഐം ഹരീം ശരീം എനനീ ബീജാകഷരങങനറള സചരzwjതതനറകാണട കാമസധന വിനറെ നറനയയ നറകാണട ശിവാഗനിയില (ശകതിരപമായ തരിസകാണതതില സംസകരികകനറെടട അഗനിയില) നറകണകകിന ആഹതി നറചയതനറകാണട നിനതിരവടിനറയ ഭജികനനന ശരീരം തം ശംസഭാഃ ശശിമിഹിരവസകഷാരഹയഗം തവാതമാനം മസനയ ഭഗവതി നവാതമാനമനഘം അതഃ സശഷഃ സശഷീതയയഭരഭയസാധാരണതയാ സഥിതഃ സംബസനധാ വാം സമരസപരാനനദപരസയാഃ 34 അലസയാ സദവി സരയചനദരനമാരzwj തനങങളായളള ശംഭ വിനറെ ശരീരം അവിടനനം അവിടനറതത അനവദയമായ ശരീരം ശിവനറെയമാനറണനന ഞാനറിയനന അതനറകാണട ശിവശകതിസരപികളായ നിങങളകന രണടസപരzwjകനം സശഷ-സശഷീ സംബനധം (പരധാനവം അപരധാനവം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

24

തമമിലളള ബനധം) ഒര സപാനറല ബാധകമായതിനാല സമരസതനറയ പരാപികനനന (പരzwjവകൗളമതമനസരിച സഷടികരzwjമമതതില ശകതി പരധാനവം ശിവന അപരധാനവം സംഹാരകരzwjമമതതില സനനറര മറിചമാണ എനനാണ ഈ സംബനധം പരിഗണി ചാല രണട സപരം സമനമാരാനറണനന താതപരയം) മനതം സവയാമ തം മരദസി മരതസാരഥിരസി തമാപതം ഭമിതയി പരിണതായാം ന ഹി പരം തസമവ സാതമാനം പരിണമയിതം വിശവപഷാ ചിദാനനദാകാരം ശിവയവതിഭാസവന ബിഭസഷ 35 അലസയാ സദവി മനസസം ആകാശവം വായവം അഗനിയം ജലവം പഥിവിയം എലാം അവിടനന തനറനന നിനനില നിനനനയമായി യാനറതാനനം തനറനനയില തനറനന സയം ഈ പരപഞചാകാരമായി പരിണമിെികനനനതിന സവണടിയാണസലാ അവിടനന ശിവപതനീഭാസവന ചിദാനനദരപനറതത ധരികനനനത തവാജഞാചകരസഥം തപനശശിസകാടിദതിധരം പരം ശംഭം വസനദ പരിമിലിതപാരദശം പരചിതാ യമാരാധയന ഭകതയാ രവിശശിധബചീനാമവിഷസയ നിരാസലാസകഽസലാസക നിവസതി ഹി ഭാസലാക ഭവസന 36

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

25

അലസയാ സദവി അവിടനറതത ആജഞാചകരതതി ലിരികനനനവനം സകാടി സരയചനദരനമാരനറട പരഭയളള വനം പരയായ ചിചെകതിസയാട കടിയവനമായ പരമ ശിവനറന ഞാന വനദികനനന ആ പരമശിവനറന ഭകതിസയാനറട ആരാധികനനനവന സരയന ചനദരന അഗനി എനനിവരzwjകക വിഷയമലാതതതം മനറററാനനിനാലം പരകാശികകനറെടാതതതം (സയം പരകാശികനനനതം) ചനദരികാമയവമായ സലാകതതില (സഹസരാരതതില) നിവസികനനന വിധബനറദധൗ സത ധബദധസഫടികവിശദം സവയാമജനകം ശിവം സസസവ സദവീമപി ശിവസമാനവയവസിതാം യസയാഃ കാനതയാ യാനതയാഃ ശശികിരണസാരപയസരസണഃ വിദരതാനതരzwjധാനതാ വിലസതി ചസകാരീവ ജഗതീ 37 അലസയാ സദവി അവിടനറതത വിധബദധിചകരതതില ധബദധസഫടികം സപാനറല നിരzwjമമലനായം ആകാശതത തതിനറെ ജനയിതാവായമിരികനനന ശിവനറനയം സരzwjവഥാ ശിവന സമയായ സദവിസയയം ഞാന ഭജികനനന ഈ രണടസപരില നിനനദഗമികനനന ചനദരനറെ കിരണങങള സപാനറലയളള കാനതിയാല ചനദരകിരണങങളാല സനതഷട യാകനന ഒര ചസകാരിനറയസൊനറല ഈ ജഗതത ഭരളളവന അജഞാനാനധകാരതതില നിനന ഭരകതമായി സസനതാഷി ച ഉലസികനനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

26

(കേലിനീ ശകതി വിധബദധിചകരതതിനറലതതിയാല സാധകന അജഞാനതതില നിനന ഭരകതനായി ആനനദ മനഭവികനനനനറവനന താതപരയം) സഭരനമീലതസംവിതകമലമകരകനദകരസികം ഭസജ ഹംസദനദം കിമപി മഹതാം മാനസചരം യദാലാപാദഷടാദശഗണിതവിദയാപരിണതിഃ യദാദസതത സദാഷാദ ഗണമഖിലമദഭയഃ പയ ഇവ 38 അലസയാ സദവി വിടരzwjനന ജഞാനകമലതതിനറല പസനതന മാതരം നകരകയം അസംഖയം മഹതതകകളനറട മാനസ സരസസില വിഹരികനകയം നറവളളതതില നിനന പാലിനറന നറയനന സപാനറല സദാഷങങളില നിനനം ഗണങങനറളനറയലാം സവരzwjതിരിനറചടകനകയം നറചയയനന ആരനറട പരസപര സംവാദമാസണാ പതിനറനടട വിദയകളായി പരിണമി ചിരികനനനത ആ ഹംസമിഥനതതിനറന (ശിവനറനയം ശകതിനറയയം) ഞാന വനദികനനന (കേലിനീ ശകതി അനാഹതചകരതതില പരസവശികന സപാള സാധകന സകലവിദയകളം ഗണങങളം സായതതമാകനനനറവനന താതപരയം) തവ സാധിഷഠാസന ഹതവഹമധിഷഠായ നിരതം തമീസഡ സംവരzwjതം ജനനി മഹതീം താം ച സമയാം യദാസലാസക സലാകാന ദഹതി മഹതി സകരാധ കലിസത

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

27

ദയാരzwjദരാ യാ ദഷടിഃ ശിശിരഭരപചാരം രചയതി 39 അലസയാ ജഗനനി അവിടനറതത (ശരീലളിതാ തരിപരസനദരിയനറട) സാധിഷഠാനചകരതതില അഗനിതത തതിന അധിഷഠാനമായിരികനനനവനം തനറെ അതഗര മായ സകരാധസതതാനറടയളള സനാടടം നറകാണട സലാകങങ നറളനറയലാം ചനറടടരികനനനവനമായ കാലാഗനിരദരനറനയം തനറെ ദയാരzwjദരദഷടി നറകാണട മാതരം ആ സലാകങങ ളനറകകലാം ശീസതാപചാരം നറചയയനന മഹതിയായ സമയനറയയം ഞാന സദാ ആരാധികനനന (സംഹാരരദരനാല ദഹിെികകനറെടനന മാവിഷാേതതിനറെ പനരതപതതിയകക കാരണം സദവിയാകനനനറവനന താതപരയം) തടിതനതം ശകതയാ തിമിരപരിപനഥിസഫരണയാ സഫരനനാനാരതനാഭരണപരിണസദധനദരധനഷം തവ ശയാമം സമഘം കമപി മണിപകരകശരണം നിസഷസവ വരദഷനതം ഹരമിഹിരതപതം തരിഭവനം 40 അലസയാ സദവി അനധകാരനറതതയകററനന മിനനലനറകകാടി യനറട രപതതിലളള ശകതിസയാട കടിയതം നാനാവിധതതിലളള രതനാഭരണങങളാല നിരzwjമമിതമായ മഴവിസലാട കടിയതം അവിടനറതത മണിപരചകരതതില സദാ നിവസികനനനതം സംഹാരരദരനാകനന സരയനാല

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

28

തപിെികകനറെടട ഭരനന സലാകങങനറളയം മഴയാല തണെികനനനവനമായ കാരzwjസമഘതതിനറന (ശിവശകതി സരപതതിനറന) ഞാന ഭജികനനന (സദവി തനറെ ദയാരzwjദരദഷടിയാല ഭവനതരയനറതതയം ശീസതാപചാരം നറചയയനനനറവനന ഭരനസലാകതതില പറഞഞ തിനറന ഈ സലാകതതില വരzwjണിചിരികനകയാണ) തവാധാസര ഭരസല സഹ സമയയാ ലാസയപരയാ നവാതമാനം മസനയ നവരസമഹാതാേവനടം ഉഭാഭയാസമതാഭയാഭരദയവിധിഭരേിശയ ദയയാ സനാഥാഭയാം ജസജഞ ജനകജനനീമത ജഗദിദം 41 അലസയാ സദവി അവിടനറതത ഭരലാധാരചകരതതില ലാസയപരിയയായ (ലാസയം ഒര നതതരപമാണ) സമയനറയനന സദവിസയാനറടാതത നവരസപരzwjണമായ മഹാതാേവനതതമാടനന ആനനദകഭരവനറന ഞാന ധയാനികനനന മഹാപരളയതതില നശിചസപായ ഈ ജഗതതിനറന ഉതപതതിനറയകനറിചളള ദയസയാനറട ഇവരzwj ഇരവരം ഒരമിചസൊള ഈ ജഗതത മാതാപിതാകക സളാടകടിയതായി ഭവിച ഇതി ശരീനറസൗനദരയലഹരയാം ആനനദലഹരയാഖയഃ പരഥസമാഭാഗഃ സമാപതഃ

ശരീസൗനദരയലഹരിയിനറല ആദയഭാഗമായ ആനനദലഹരി ഇസതാനറട

സമാപിച

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

29

സൗനദരയലഹരി ഗകതരzwjമാണികയതം ഗഗനമണിഭിഃ സാനദരഘടിതം കിരീടം സത കഹമം ഹിമഗിരിസസത കീരzwjതയതി യഃ സ നീസഡയചൊയാചേരണശബലം ചനദരശകലം ധനഃ നറശൗനാസീരം കിമിതി ന നിബധനാതി ധിഷണാം 42 അലസയാ ഹിമഗിരിപതരി പനതരണട ആദിതയനമാരാകനന മാണികയങങനറള സചരzwjതത നിരzwjമമിച അവിടനറതത സരzwjണകിരീടനറതത യാനറതാരവന വരzwjണികനനനസവാ ആ രതനങങളനറട നാനാവിധതതിലളള പരഭസയററ വിലസനന ചനദരകകലനറയ ഇനദരചാപമാനറണനന (മഴവിലാനറണനന) ആ കവിവരന വരzwjണികനകയാനറണങകില തനറനന അതില എനതാണ അതിശയം ദരസനാത ധാനതം നസതലിതദലിസതനദീവരവനം ഘനസനിഗഭിധലകഷണം ചികരനികരംബം തവ ശിസവ യദീയം നറസൗരഭയം സഹജഭരപലബധം സമനസസാ വസനതയസമിനമസനയ വലമഥനവാടീവിടപിനാം 43 അലസയാ ശിസവ വിടരzwjനനനിലകനനന കരിവളപവളകകകകടട തതിനറനസൊനറലയളളതം ഇടതിങങിയതം മിനസഭരളളതം ഭരവമായ അവിടനറതത കാരzwjകനതളം (തലഭരടി) ഞങങളനറട അനധകാരനറതത (അജഞാനനറതത) അകററനറടട അതിനറെ സഹജമായ സൗരഭയനറതത പരാപികനനനതിനായി

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

30

ഇസനദരാദയാനതതിലളള തകഷങങളനറട പഷപങങള സപാലം ഈ കാരzwjകനതലില വസികനനനനറവനന ഞാന കരതനന തസനാത സകഷമം നതവ വദനനറസൗനദരയലഹരീ- പരീവാഹസസരാതഃസരണിരിവ സീമനതസരണിഃ വഹനതീ സിനദരം പരബലകബരീഭാരതിമിര- ദിഷാം തകനദരzwjബനദീകതമിവ നവീനാരzwjകകകിരണം 44 അലസയാ സദവി അവിടനറതത ഭരഖസൗനദരയമാകനന നദീപരവാഹം കരകവിനറഞഞാളളകനന മാരzwjഗതതിസനാട സാദശയഭരളളതം ഇടതിങങിനിലകനനന സകശപാശങങളനറട രപതതിലളള അനധകാരമാകനന ശതരസഭരഹതതിനാല ബദധനായ ബാലാദിതയകാനതിനറയസൊനറലയളള സിനദര നറതത വഹികനനനതമായ സീമനതസരഖ ഞങങളകന സകഷമം വരതതനറടട അരാകലഃ സാഭാവയാദലികലഭ-സശരീഭിരലകകഃ പരീതം സത വകതരം പരിഹസതി പസങകരഹരചിം ദരസസമസര യസമിന ദശനരചി കിഞജലകരചിസര സഗനധൗ മാദയനതി സമരദഹനചകഷരzwjമദരലിഹഃ 45 അലസയാ സദവി സാഭാവികമായി ചരണടിരികനനനതം വണടിന കഞഞങങനറളസൊലിരികനനനതമായ കറനിരക ളാല ചററനറെടട അവിടനറതത ഭരഖം താമരകകവിനറെ സൗനദരയ നറതത പരിഹസികനനന മനദഹാസതതാല നറചറതായി

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

31

വിടരzwjനനിരികനനനതം ദനതകാനതിയാകനന സകസരങങളാല ഭംഗിയാരzwjനനതം സൗരഭയഭരളളതമായ അവിടനറതത ഭരഖമാകനന താമരകകവില പരമശിവനറെ നയനങങളാകനന വണടകള ആനനദം നകരനന ലലാടം ലാവണയദതിവിമലമാഭാതി തവ യത ദിതീയം തനമസനയ മകടഘടിതം ചനദരശകലം വിപരയാസനയാസാഭയമപി സംഭയ ച മിഥഃ സധാസലപസതിഃ പരിണമതി രാകാ ഹിമകരഃ 46 അലസയാ സദവി സൗനദരയകാനതിയനറട വിധബദധിപണട സശാഭികനനന അവിടനറതത നറനററിതതടം അവിടനന കിരീടതതിലണിഞഞ രണടാമനറതത ചനദരകകലയാനറണനന എനികക സതാനനനന ഈ രണടിനറനയം (സദവിയനറട നറനററിതതടനറതതയം കിരീടതതിലണിഞഞ ചനദരകകല നറയയം) തിരിചനറവചാല രണടം കടിസചരzwjനന സധാരസം വഴിയനന പരzwjണചനദരനായി പരിണമികനം ഭരനറവൗ ഭസഗന കിഞചിദ ഭവനഭയഭംഗവയസനിനി തദീസയ സനതരാഭയാം മദരകരരചിഭയാം ദരതഗണം ധനരദമസനയ സസവയതരകരഗഹീതം രതിപസതഃ പരസകാസഷഠ ഭരനറഷടൗ ച സഥഗയതി നിഗഢാനതരഭരസമ 47 ഈ സലാകതതിനറല എലാ ജീവികളനറടയം ഭയനറതത നീകനനനതില വയഗരയായ അലസയാ ഉസമ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

32

നിനതിരവടിയനറട നറതം വളഞഞ സചരzwjനനിരികനനന പരികനറകകാടികള കരിവണടകനറളസൊനറല കാനതിയററ കണണകളാകനന ഞാസണാടകടിയതം കാമസദവന തനറെ വലതകകയയില ധരിചിരികനനനതം അവിടനറതത നാസാദേമാകനന ഭരഷടിയാല മധയഭാഗം മറയകകനറെടട തമായ കാമനറെ വിലാനറണനന എനികക സതാനനനന (കാമനറെ വിലിനറല ഞാണzwj കരിവണടകനറളനറകകാണട നിരzwjമമിതമാനറണനന പരാണപരസിദധമാണ ) അഹഃ സസതഽസവയം തവ നയനമരzwjകാതമകതയാ തരിയാമം വാമം സത സജതി രജനീനായകതയാ തതീയാ സത ദഷടിരzwjദരദലിതസഹമാംബജരചിഃ സമാധസതത സനധയാം ദിവസ നിശസയാരനതരചരീം 48 അലസയാ സദവി അവിടനറതത വലത കണ സരയാതമക നായി പകലം ഇടത കണ ചനദരാതമനായി രാതരിയം സഷടികനനന നറതം വിടരzwjനനിരികനനന സരzwjണതതാമരകക സപാനറലയളള ഭരനനാം കണാകനറടട പകലിനം രാതരിയകകമിടയകകളള സനധയനറയ സഷടികനകയം നറചയയനന വിശാലാ കലയാണീ സഫടരചിരസയാധയാ കവലകയഃ കപാധാരാധാരാ കിമപി മദരരാസഭാഗവതികാ അവനതീ ദഷടിസത ബഹനഗര വിതാര വിജയാ ധരവം തതതനനാമവയവഹരണസയാഗയാ വിജയസത 49

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

33

അലസയാ സദവി അവിടനറതത ദഷടി വിതാരഭരളളതം (വിശാലാ) സഫടകാനതിയാല മംഗളകരവം (കലയാണീ) കരിവളപവളകകകകളകന സപാലം നറവംവാനാകാതതതം (അസയാദധയാ) കാരണയപരവാഹതതിനാധാരവം (ധാരാ) അതയനതം മദരരപരzwjണവം (മദരരാ) നീണടതം (സഭാഗവതീ) രകഷികനനനതം (അവനതീ) ഈ സപരകളളള നഗരങങനറളനറയലാം നറവംനനതം (വിജയാ) ആകയാല ഈ നാമങങനറളലാം നറകാണട അറിയനറെടാന നിശചയ മായം സയാഗയയമാണ അങങനറനയളള അവിടനറതത ദഷടി സദാ വിജയികകനറടട (സദവിയനറട ദഷടി വിശാലാ കലയാണീ എനനിങങനറന എടട പരകാരതതിലനറണടനന പറയനറെടനന പരാണപരസിദധ ങങളായ എടട നഗരങങളകനം ഈ സപരകളണട സദവിയനറട വിവിധ ദഷടികളമായി ബനധനറെടടാണ ഈ നഗരങങളകക ഈ സപരകള ലഭിചനറതനനം വിശസികക നറെടനനണട) കവീനാം സനദരzwjഭതബകമകരകനദകരസികം കടാകഷവയാസകഷപരവമരകലനറഭൗ കരzwjണയഗലം അഭരഞചനതൗ ദഷടാ തവ നവരസാസാദതരനറലൗ അസയാ സംസരzwjഗാദലികനയനം കിഞചിദരണം 50 അലസയാ സദവി കടാകഷികനവാനറനനന വയാസജന കവികളനറട കാവയരചനകളാകനന പലലകളിനറല സതനണണ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

34

നനതില മാതരം രസിചിരികനനന അവിടനറതത കാതകനറള വിടടപിരിയാനറത അവസയാട സചരzwjനനിരനന നവരസങങളാ സദികനനനതില തലപരരായ അവിടനറതത കണണകളാകനന നറചറവണടകനറള കണടിടട അസയ ബാധിച അവിടനറതത നറനററിതതടതതിലളള ഭരനനാം കണ നറതല അരണവരzwjണ മായിതതീരzwjനനിരികനനന (സദവിയനറട കണണകള വളനറര നീളഭരളളവയം നറചവിയനറട അടതതവനറര എതതനനവയമാനറണനന താതപരയം) ശിസവ ശംഗാരാരzwjദരാ തദിതരജസന കതസനപരാ സസരാഷാ ഗംഗായാം ഗിരിശചരിസത വിസമയവതീ ഹരാഹിസഭയാ ഭീതാ സരസിരഹനറസൗഭാഗയജനനീ സഖീഷ സസമരാ സത മയി ജനനി ദഷടിഃ സകരണാ 51 അലസയാ ജഗനമാതാസവ അവിടനറതത ദഷടി ശിവനില കാരണയരസം നിറഞഞതം ശിവനറനാഴിനറകയളള അനയ പരഷനമാരില ജഗപസസയാട കടിയതം സപതനിയായ ഗംഗാസദവിയില സരാഷപരzwjണവം ശരീപരസമശരനറെ ലീലകളില വിസമയം നിറഞഞതം ശിവകശതതിലളള സരzwjെങങളില ഭീതിയളളതം താമരകകവിന തനറനന സൗനദരയസമകനനതം സസഖികളില ഹാസപരzwjണവം എനനില കാരണയപരzwjണവമാകനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

35

(വിവിധ സാഹചരയങങളില സദവിയനറട ദഷടിയില നവരസങങളില ശാനതം ഒഴിനറകയളള മററ അഷടരസങങളം പരകടമാകനനനറവനന താതപരയം) ഗസത കരzwjണാഭയരzwjണം ഗരത ഇവ പകഷമാണി ദധതീ പരാം സഭതതശചിതതപരശമരസവിദരാവണഫസല ഇസമ സനസതര സഗാതരാധരപതികസലാതതംസകലിസക തവാകരzwjണാകഷടസമരശരവിലാസം കലയതഃ 52 അലസയാ ഹിമഗിരിതനസയ കാതകള വനറര നീണടിരികന നനതം ബാണതതിന പിനനില സചരzwjകനനന പരനതിന തവലകള സപാനറലയളള സനതരസരാമങങസളാടകടിയതം ശിവനറെ ശാനതമായ മനസസില ശരംഗാരവികാരങങ ളലപാദിെിച വിസകഷപം ജനിെികനനനതമായ അവിടനറതത നയനങങള കരzwjണപരയനതം വലിചപിടികക നറെടട മനമഥബാണം സപാനറല കാണനറെടനന വിഭകതകതരവരzwjണയം വയതികരിതലീലാഞജനതയാ വിഭാതി തസനനതരതരിതയമിദമീശാനദയിസത പനഃ സരഷടം സദവാന ദരഹിണഹരിരദരാനപരതാന രജഃ സതം ബിരവതതമ ഇതി ഗണാനാം തരയമിവ 53 അലസയാ ശിവപരിസയ വിവിധനിറങങളിലളള അഞജന തതാല അലങകരികകനറെടട നിനതിരവടിയനറട ഭരനന കണണ കള മഹാപരളയതതില വിലീനരായ മാവിഷാവ വിമഹേശ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

36

മസഹശരന എനനീ സദവനമാനറര വീണടം സഷടികനവാനായി സതം രജസസ തമസസ എനനീ ഗണതരയങങനറള ധരികനനനസവാ എനന സതാനനമാറ നറവളെ ചവെ കറെ എനനീ വയതയതനിറങങസളാനറട സശാഭികനനന പവിതരീകരzwjതം നഃ പധബപതിപരാധീനഹദസയ ദയാ മികതരരzwjസനകതരരരണധവലശയാമരചിഭിഃ നദഃ സശാസണാ ഗംഗാ തപനതനസയതി ധരവമഭരം തരയാണാം തീരzwjഥാനാഭരപനയസി സംസഭദമനഘം 54 അലസയാ ശിവന സമരzwjെികകനറെടട ഹദയസതതാടകടിയ സദവി ഞങങനറള ധബദധീകരികനവാനായി കാരണയപരzwjണ ങങളം ചവെ നറവളെ കറെ എനനീ നിറങങസളാട കടിയതമായ അവിടനറതത സനതരതരയങങളിലനറട സശാണാ ഗംഗാ യഭരനാ എനനീ തീരzwjഥങങളനറട പവിതരമായ സംഗമനറതത സഷടികനനന (സശാണാ ഗംഗാ യഭരനാ എനനീ നദികള യഥാകരമം ചവെ നറവളെ കറെ എനനീ നിറസതതാടകടിയ വയാണ) 55

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

37

പരzwjവ ള ള ള ള ഈ രzwj ള ന തവാപരzwjസണ കരzwjസണജപനയനകപധബനയചകിതാ നിലീയസനത സതാസയ നിയതമനിസമഷാഃ ശഫരികാഃ ഇയം ച ശരീരzwjബദധചെദപടകവാടം കവലയം ജഹാതി പരതസഷ നിശി ച വിഘടയയ പരവിശതി 56 അലസയാ പാരzwjവതി കരzwjണങങള വനറര നീണടിരികനനന അവിടനറതത നയനങങള (തങങനറളകനറിച) ഏഷണി പറയനറമനന സപടിച നറപണzwjമീനകള കണzwjചിമമാനറത നറവളളതതില ഒളിചകിടകനനന ഈ ലകഷമീസദവിയം പരഭാതതതില അടയനന കവാടം സപാനറലയളള കമപനന ഇതളകസളാടകടിയ കരിവളപവളകകവിനറന ഉസപകഷികനകയം രാതരി അത വിടരസപാള വീണടം അതില പരസവശി കനകയം നറചയയനന (കരിവളപവളകകവ രാതരി വിടരനനതം മതസയം നറവളളതതില കഴിയനനതം സാഭാവികമാണ എനനാല ഇവ രണടിനം സദവിയനറട കണണകളമായളള സാദശയം കണകകിനറലടതത

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

38

കവി ഈ രണട പരതിഭാസങങനറളയം സദവിയമായി ബനധനറെടതതി ഉതസപരകഷികനനന സദവി ഉറങങകയം അവിടനറതത സനതരങങള അടയകയം നറചയയസപാള മാതരമാണ ലകഷമീസദവി ആ നയസനാതപലങങനറള വിടട രാതരിയില കരിവളപവളകകവിനറന ആശരയികനനനത എനനാണ കവി കരതനനത) ദശാ ദരാഘീയസയാ ദരദലിതനീസലാതപലരചാ ദവീയാംസം ദീനം സനപയ കപയാ മാമപി ശിസവ അസനനായം ധസനയാ ഭവതി ന ച സത ഹാനിരിയതാ വസന വാ ഹരzwjസമയ വാ സമകരനിപാസതാ ഹിമകരഃ 57 അലസയാ ശിസവ നറതംവിടരzwjനന നീസലാതപലം സപാനറല കാനതിയളള അവിടനറതത കണണകളനറട അതിദീരzwjഘമായ കടാകഷദഷടിയാല വളനറര ദനറരയിരികനനന ഈ ദീനനായ എനറനന ദയവായി സനാനം നറചയതാലം ഇതനറകാണട ഞാന ധനയനായിതതീരനന അവിടസതതയകക യാനറതാര സചതവ മില ചനദരന തനറെ ശീതരശമികള വനതതിലം നറകാടടാര തതിലം ഒര സപാനറല പരതതനനണടസലാ അരാലം സത പാലീയഗലമഗരാജനയതനസയ ന സകഷാമാധസതത കസമശരസകാദേകതകം തിരശചീസനാ യതര ശരവണപഥഭരലംഘയ വിലസന അപാംഗവയാസംസഗാ ദിശതി ശരസനധാനധിഷണാം 58

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

39

അലസയാ പരzwjവതരാജപതരി അവിടനറതത നറചവികളകനം കണണകളകനമിടയിലളള വകരാകാരമായിരികനനന ഭാഗം കണടാല അത കാമസദവനറെ വിലാനറണനന ആരzwjകകാണ സതാനനാതതത എനറനതനനാല അവിടനറതത കാതകനറള അതികരമിച വിലങങനറന വിലസികനനന അവിടനറതത കടാകഷദഷടി (സമലപറഞഞ) ഈ വിലില നറതാടതത ശരമാനറണനന സതാനനലളവാകനകയം നറചയയം സഫരദഗോസഭാഗപരതിഫലിതതാടങകയഗലം ചതശചകരം മസനയ തവ ഭരഖമിദം മനമഥരഥം യമാരഹയ ദരഹയതയവനിരഥമരzwjസകനദചരണം മഹാവീസരാ മാരഃ പരമഥപതസയ സിതവസത 59 അലസയാ സദവി അവിടനറതത അതയനതം മിനനനന കവിളതതടങങളില പരതിഫലികനനന കരzwjണാഭരണങങ സളാടകടിയ അവിടനറതത ഭരഖം കാമസദവനറെ നാല ചകരങങസളാടകടിയ രഥമാനറണനന ഞാന കരതനന മഹാവീരനായ കാമസദവന അവിടനറതത ഭരഖമാകനന ഈ രഥതതസലറി സരയചനദരനമാരാകനന രണട ചകരങങള മാതരഭരളള ഭമിയാകനന രഥതതിലിരികനനന പരമശിവനറന ആകരമികനനന സരസതയാഃ സകതിരഭരതലഹരീ നറകൗശലഹരീഃ പിബനതയാഃ ശരzwjവാണി ശരവണചലകാഭയാമവിരലം ചമതകാരലാഘാചലിതശിരസഃ കേലഗസണാ ഝണതകാകരതാകരഃ പരതിവചനമാചഷട ഇവ സത 60

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

40

അലസയാ ശരzwjവാണി അഭരതപരവാഹതതിനറെ മാദരരയനറതത അപഹരികനനനതായ സരസതീ സദവിയനറട മദരരവചസസ കനറള കാതകളാകനന പാനപാതരങങളാല അവിരതം പാനം നറചയയനന അവിടനന ആ വാകzwjതതസരിനറയ അനസമാദിചനറകാണട തലകലകനസപാള അതിന മറപടി പറയനനസവാ എനന സതാനനമാറ അവിടനറതത കേല ങങളം കിലങങി തസണതകകാരം പറനറെടവികനനന അനറസൗ നാസാവംശസതഹിനഗിരിവംശധജപടി തദീസയാ സനദീയഃ ഫലത ഫലമസമാകഭരചിതം വഹതയനതരzwjഭരകതാഃ ശിശിരകരനിശാസഗലിതം സഭരദധയാ യതതാസാം ബഹിരപി ച ഭരകതാമണിധരഃ 61 അലസയാ ഹിമവാനറെ വംശതതിനറെ പതാകയായവനറള അവിടനറതത ഈ നാസാദേമാകനന ഭരളനതണട ഞങങളകക ഉടനടി തനറനന ഇഷടഫലനറതത നലകനറടട അവിടനറതത നാസികയാകനന ഭരളനതണടിനളളില സഭരദധാമായളള ഭരതതകളില ശീതനിശാസസമററ അതിനറലാര ഭരതത പറസതതയകക വളളതിവനന അവിടനറതത നാസാഭരണമായിതതീരzwjനനിരികനനന (ഇടത നാസാദാരതതിലനറടയളള ശാസസാചൊസം ചനദരനാഡിയനറട (ഇഡാനാഡി) നിയനതരണതതിലായത നറകാണട അത ശീതമായിരികനം ഈ ശീതനിശാസ തതിനറനയാണ കവി ശിശിരകരനിശാസം എനനത

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

41

നറകാണടസേശിചത ഒനപത തരം ഭരതതകളനറണടനന പരാണങങള പറയനന ഭരളനതണടിനകതത കാണനറെടനന ഭരതത അതിനറലാനനാണ) പരകതയാഽഽരകതായാതവ സദതി ദനതചെദരസചഃ പരവസകഷയ സാദശയം ജനയത ഫലം വിദരമലതാ ന ബിംബം തദബിംബപരതിഫലനരാഗാദരണിതം തലാമധയാസരാഢം കഥമിവ വിലസത കലയാ 62 അലസയാ സനദരിയായ സദവി സാഭാവികമായം ചവനനിരികനനന അവിടനറതത ചണടകളനറട കാനതിയകക ഏതിസനാടാണ സാദശയനറമനന ഞാന പറയനറടട പവിഴനറകകാടിയില ഒര പഴഭരണടാവനറടട (എനനാല അതിനറന അവിടനറതത ചണടകസളാടപമികകാം) നറതാണടിെഴതതിന എനതായാലം അവിടനറതത ചണടകസളാട സാദശയമില അവിടനറതത ചണടകളനറട പരതിഫലനതതാലണടായ ചവപപനിറസതതാടകടിയ നറതാണടിെഴം അവിടനറതത ചണടകസളാനറടാെം അലപം സപാലം താരതമയം നറചയയനറെടനനതിന എങങനറന ലികകാതിരികനം സമിതസജയാതസനാജാലം തവ വദനചനദരസയ പിബതാം ചസകാരാണാമാസീദതിരസതയാ ചഞചജഡിമാ അതസത ശീതാംസശാരഭരതലഹരീമാമലരചയഃ പിബംതി സചെനദം നിശി നിശി ഭശം കാഞജികധിയാ 63

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

42

അലസയാ സദവി അവിടനറതത ഭരഖചനദരനറെ മനദഹാസമാകനന നറവണിലാവണടിടട ചസകാരങങളനറട ചണടകളകക രചി നഷടനറെടടസപായി അതനറകാണട അവ പളിരസഭരളളനറതനറനതങകിലം ഭകഷികനവാനാഗരഹിച രാതരി സതാറം ചനദരനറെ അഭരതപരവാഹനറതത കാടിയാനറണനന കരതി യസഥഷടം പാനം നറചയയനന അവിശരാനതം പതരദഗണഗണകഥാസമരഡനജപാ ജപാപഷപചൊയാ തവ ജനനി ജിഹാ ജയതി സാ യദഗരാസീനായാഃ സഫടികദഷദചെചെവിമയീ സരസതയാ ഭരരzwjതിഃ പരിണമതി മാണികയവപഷാ 64 അലസയാ ജനനി അവിടനറതത പതിയനറട ഗണഗണങങനറള സദാ പകഴതതിനറകകാണടിരികനനനതം നറചപരതതികക സപാനറല ചവനനിരികനനനതമായ അവിടനറതത നാവ എനനം ജയികകനറടട അവിടനറതത ആ നാവിനറെ അഗരതതി ലിരികനനന സരസതീസദവിയനറട സഫടികം സപാനറല അതിനിരzwjമമലമായ ശരീരം മാണികയവരzwjണഭരളള തായിതതീരനന രസണ ജിതാ കദതയാനപഹതശിരകസതരഃ കവചിഭിഃ നിതകതതശചോംശതരിപരഹരനിരzwjമാലയവിഭരകഖഃ വിശാസഖസനദരാസപകനദരഃ ശശിവിശദകരzwjപരശകലാ വിലീയസന മാതതവ വദനതാംബലകബലാഃ 65

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

43

അലസയാ ജഗനനി യദധതതില അസരനമാനറര ജയിചിടട അവിടനറതത ഭരനനില വനന ശിസരാവസതരം അഴിചനറവച കവചം മാതരം ധരിചിരികനനനവരം ചേന എനന ശിവപാരzwjഷദന അവകാശനറെടട ശിവ നിരzwjമമാലയതതില താലപരയമിലാതതവരമായ സമാവിഷ ണയന ഇനദരന വിമഹേശ എനനിവരzwj അവിടനന പരസാദിച നറകാടതതതം അവിടനറതത ഉചെിഷടവമായ കരzwjകകര ശകലങങസളാടകടിയ താംബലനറതത അലിഞഞതീരനനത വനറര ചവച ഭകഷികനനന വിപഞചയാ ഗായനതീ വിവിധമപദാനം പധബപസത- തയാരസബധ വകതം ചലിതശിരസാ സാദരവചസന തദീകയരzwjമാദരകരയരപലപിതതനതരീകലരവാം നിജാം വീണാം വാണീ നിചലയതി സചാസലന നിഭതം 66 അലസയാ സദവി പരമശിവനറെ വിവിധങങളായ അപദാനങങനറള സരസതീസദവി വീണവായിച പാടിപപകഴതതനനതസകടട തലകലകകിനറകകാണട അവിടനന അനസമാദിച പരശംസികനസപാള അവിടനറതത വാങമാദരരയതതാല പരിഹസികകനറെടട തനതരീരവസതതാട കടിയ തനറെ വീണനറയ സരസതീസദവി ഭരടപടം നറകാണട ഭരടനന കരാസഗരണ സപഷടം തഹിനഗിരിണാ വതസലതയാ ഗിരിസശസനാദതം ഭരഹരധരപാനാകലതയാ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

44

കരഗരാഹയം ശംസഭാരzwjഭരഖഭരകരതനതം ഗിരിസസത കഥംകാരം ബരമതവ ചബകനറമൗപമയരഹിതം 67 അലസയാ ഗിരിസസത ഹിമവാന വാതസലയപരzwjവം കക നറകാണട സപരzwjശിചിടടളളതം പരമശിവന അധരപാനം നറചയയവാനാഗരഹിചനറകാണട വീണടം വീണടം പിടിച യരzwjതതിയിടടളളതം അവിടനറതത ഭരഖമാകനന കണാടിയനറട പിടിനറയനന സപാനറല ശിവന കകകള നറകാണട പിടികന വാന കഴിയനനതം അനപമവമായ അവിടനറതത ചിബക നറതത ഞങങള എങങനറനയാണ വരzwjണികനനനത ഭജാസലഷാനനിതയം പരദമയിതഃ കണടകവതീ തവ ഗരീവാ ധസതത ഭരഖകമലനാലശരിയമിയം സതഃ സശതാ കാലാഗരബഹലജംബാലമലിനാ ഭരണാലീലാലിതയം വഹതി യദസധാ ഹാരലതികാ 68 അലസയാ സദവി പരമശിവനറെ കരാസലഷതതിനാല എനനം സരാമാഞചമണിഞഞിരികനനന അവിടനറതത കശം അവിടനറതത ഭരഖമാകനന താമരയനറട തണട സപാനറല സശാഭികനനന (സരാമഹരzwjഷം കാരണം എളളനനിരികനനന കശതതിനറല സരാമങങനറള കവി താമരതതണടിനറല ഭരളള കസളാട ഉപമികനനന) എനറനതനനാല അതിന താനറഴയളള സതസവ നറവളതതിരികനനനതം മാറില പരടടിയ കാരകില ചാറ പരണടതകാരണം കറതതിരികനനനതമായ ഭരതതമാല താമരവലയം സപാനറലയം കാണനറെടനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

45

ഗസല സരഖാതിസസരാ ഗതിഗമകഗീകതകനിപസണ വിവാഹവയാനദധപരഗണഗണസംഖയാപരതിഭവഃ വിരാജസനത നാനാവിധമദരരരാഗാകരഭവാം തരയാണാം ഗരാമാണാം സഥിതിനിയമസീമാന ഇവ സത 69 ഗതി ഗമകം ഗീതം എനനിവയില നിപണയായ അലസയാ സദവി പണട വിവാഹസവളയില പരമശിവന അവിടനറതത കളളതതില നറകടടിയ ചരടകളനറട എണം സചിെികനവാനറനനന സപാനറല അവിടനറതത കളളതതില കാണനറെടനന ഭരനന വരകള (തരിവലി) വിവിധങങളായ മദരരരാഗങങളകന ജനമസമകനന സംഗീതഗരാമങങനറള സവരzwjതിരികനനന ഭരനന അതിരzwjവരമപകനറള സപാനറല വിരാജികനനന (ഉതതരഭാരതതതില ചിലയിടതത വിവാഹസവളയില വരന വദരവിനറെ കളളതതില ഭരനന ചരടകള നറകടടനന പതിവണട) ഭരണാലീഭരദീനാം തവ ഭജലതാനാം ചതസണാം ചതരzwjഭിഃ നറസൗനദരയം സരസിജഭവഃ നറതൗതി വദകനഃ നസഖഭയഃ സംതരസയന പരഥമമഥനാദനധകരിസപാഃ ചതരzwjണാം ശീരzwjഷാണാം സമമഭയഹതാരzwjപണധിയാ 70 അലസയാ സദവി പണട പരമശിവന മാവിഷാവിനറെ ഒര ശിരസസ പിചിനറയടതതതകാരണം ശിവനറെ നഖങങ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

46

സളാടളള ഭയതതാല തനറെ നാല ശിരസസകനറളയം അവിടനന (സദവി) ഒസര സമയം തനറനന അഭയ ഹതങങളാല അനഗരഹികനനറമനന ആഗരഹിചനറകാണട താമരവളയം സപാനറല അതിഭരവായിരികനനന അവിടനറതത (സദവിയനറട) നാല കകകളനറടയം സൗനദരയനറതത മാവിഷാവ നാലവകതരങങള നറകാണടം വാഴതതനന നഖാനാഭരസദയാകതരzwjനവനലിനരാഗം വിഹസതാം കരാണാം സത കാനതിം കഥയ കഥയാമഃ കഥഭരസമ കയാചിദാ സാമയം ഭജത കലയാ ഹനത കമലം യദി കരീഡലകഷമീചരണതലലാകഷാരസചണം 71 അലസയാ ഉസമ നഖങങളനറട കാനതിയാല പരസശാഭി കനനനതം പതതായി വിടരzwjനന താമരകകവിനറെ ചവപപ നിറനറതത നറവംനന നിറഭരളളതമായ അവിടനറതത കകക ളനറട സൗനദരയനറതത ഞങങളകക എങങനറന വരzwjണികനവാന കഴിയം താമരകകവില കരീഡികനനന ലകഷമീസദവിയനറട ചരണതലങങളില പരടടിയിടടളള നറചപഞഞിചാറ പവില പററകയാനറണങകില ഒര പസകഷ താമരകകവിന (അവിട നറതത കരങങസളാട) നറചറതായ സാദശയം വനറനനനനി രികകാം സമം സദവി സകനദദിപവദനപീതം തനയഗം തസദവം നഃ സഖദം ഹരത സതതം പരസനതഭരഖം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

47

യദാസലാകയാശങകാകലിതഹദസയാ ഹാസജനകഃ സകംനറഭൗ സഹരംബഃ പരിഭരശതി ഹസതന ഝടിതി 72 അലസയാ സദവി സമാവിഷണയനം ഗണപതിയം ഒരമിച പാനം നറചയതിടടളളതം സദാ തനയം സരവികനനനതമായ അവിടനറതത തനയഗം ഞങങളനറട ഃഖനറതത ഇലാതാകകനറടട ഈ തനങങനറള കണടിടട ഗജഭരഖന (തനറെ മതകങങനറള സദവി അപഹരിചസവാ എനന) സംശയം പണട വയാകലഹദയനായി നറപനറടടനന തനറെ മതകങങനറള കക നറകാണട നറതാടടസനാകകി (തനറെ മാതപിതാകകളിലം മററം) ഹാസം ഉളവാകനനന അഭര സത വസകഷാജാവഭരതരസമാണികയകതനറപൗ ന സസനദഹസപസനദാ നഗപതിപതാസക മനസി പിബനതൗ നറതൗ യസമാദവിദിതവദരസംഗരസിനറകൗ കമാരാവദയാപി ദിരദവദനനറകരൗഞചദലനറനൗ 73 അലസയാ ഹിമഗിരിയനറട പതാകയായവനറള അവിടനറതത ഈ തനങങള അഭരതനറതത വഹികനനന മാണികയ സതതാലകനടങങളാണ എനനളളതില എനറെ മനസസില യാനറതാര സസനദഹവമില എനറനതനനാല അവനറയ പാനം നറചയയനന സമാവിഷണയനം ഗസണശനം ഇനനം സതരീസംഗ രസമറിയാതത കമാരനമാരായിതതനറനന വരzwjതതികനനന വഹതയംബ തംസബരമദനജകംഭപരകതിഭിഃ സമാരബധാം ഭരകതാമണിഭിരമലാം ഹാരലതികാം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

48

കചാസഭാസഗാ ബിംബാധരരചിഭിരനതഃ ശബലിതാം പരതാപവയാമിശരാം പരദമയിതഃ കീരദതിമിവ സത 74 അലസയാ ജനനനി (പരമശിവനാല വധികകനറെടട) ഗജാസരനറെ മതകതതില നിനന ലഭിച ഭരതതമണികളാല ഉണടാകകനറെടടതം അവിടനറതത അധരബിംബങങളനറട കാനതിയാലണടാകനന വരzwjണകവവിധയസതതാട കടിയതം അവിടനറതത മാറിലിണിഞഞിരികനനനതമായ നിരzwjമമലമായ ഭരതതമാല തരിപരാനതകനറെ പരതാപസതതാട (ശൗരയ സതതാട) കലരzwjനന അവിടനറതത കീരzwjതതിസയാ എനന സതാനനിെികനനനതാണ (ഉതതമഗജങങളനറട മതകങങളില ഭരതതനറണടനന ഒര വിശാസഭരണട ശൗരയതതിന ചവപപം കീരzwjതതിയകക നറവളപപം പരതീകങങളായി കവികള പരസയാഗികകാറണട സദവിയനറട ചവനന അധരകാനതിയം ഭരതതമണികളനറട ധബരവവരzwjണവം സചരzwjനനളള ഹാരനറതത കവി പരമശിവനറെ ശൗരയവം കലരzwjനന കീരzwjതതിയായി ഉതസപരകഷികനനന) തവ തനയം മസനയ ധരണിധരകസനയ ഹദയതഃ പയഃ പാരാവാരഃ പരിവഹതി സാരസതമിവ ദയാവതയാ ദതതം ദരവിഡശിധബരാസാദയ തവ യത കവീനാം നറപരൗഢാനാമജനി കമനീയഃ കവയിതാ 75 അലസയാ ഗിരിതനസയ അവിടനറതത ഹദയതതില നിനനം ഒളളകനന ഭരലൊല സരസതീമയമായ പാലകകടല

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

49

തനറനനയാനറണനന ഞാന കരതനന എനറനതനനാല ദയാമയിയായ അവിടനന നലകിയ ഭരലൊല ആസദിച ദരവിഡശിധബ പരശതരായ കവികളനറടയിടയില സശരഷഠനായ കവിയായിതതീരzwjനന (ഇതില പറഞഞിരികനനന ദരവിഡശിധബ ആദിശങകരന തനറനനയാനറണനനം അതല തിരജഞാനസംബനധ രാനറണനന മററം വയാഖയാതാകകളനറടയിടയില അഭിപരായ വയതയാസഭരണട) ഹരസകരാധജാലാവലിഭിരവലീസഢന വപഷാ ഗഭീസര സത നാഭീസരസി കതസംസഗാ മനസിജഃ സഭരതതനറസഥൗ തസമാദചലതനസയ ദരമലതികാ ജനതാം ജാനീസത തവ ജനനി സരാമാവലിരിതി 76 അലസയാ ഹിമഗിരിസസത പരമശിവനറെ സകരാധാഗനി ജാലയില നറവനത ശരീരസതതാനറട കാമസദവന അവിട നറതത ആഴസമറിയ നാഭിയാകനന സരസസില വനന ഭരങങിയ സൊള അതില നിനനയരzwjനന നറചറവളളി സപാനറലയളള പകകകടടതതിനറന സലാകരzwj അവിടനറതത സരാമാവലി എനന ഭാവികനനന യസദതതകാലിനദീതനതരതരംഗാകതി ശിസവ കസശ മസധയ കിഞചിനനി തവ യദഭാതി സധിയാം വിമരzwjദാസനയാനയം കചകലശസയാരനതരഗതം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

50

തനഭതം സവയാമ പരവിശദിവ നാഭിം കഹരിണീം 77 അലസയാ ശിസവ കാളിനദീനദിയനറട കസലാലകം (നറചറതിരമാല) സപാനറലയളള യാനറതാനന (സരാമാവലി) അവിടനറതത കശതരമായ ഉദരഭാഗതത സനങങളകക കാണനറെടനനസവാ അത അവിടനറതത കചകലശങങളനറട പരസപരഭരളള നറഞരകകം നറകാണട അവയകകിടയിലളള ആകാശം സനരzwjമമയളളതായിതതീരzwjനന നാഭീഗഹയില പരസവശികനനനതാനറണനന സതാനനനന സഥിസരാ ഗംഗാവ രzwj തഃ തനഭരകലസരാമാവലിലതാ കലാവാലം കേം കസമശരസതസജാഹതഭജഃ രസതരzwjലീലാഗാരം കിമപി തവ നാഭിരzwjഗിരിസസത ബിലദാരം സിസദധരദഗിരിശ നയനാനാം വിജയസത 78 അലസയാ ഹിമഗിരിതനസയ അവിടനറതത നാഭി ഗംഗാനദിയിനറല സഥിരമായ ചഴിയായം തനങങളാകനന രണടനറമാടടകളളള വളളിയാകനന അവിടനറതത സരാമാവലി യകകളള തടമായം കാമസദവനറെ സതജസസാകനന അഗനിയകക കേമായം രതീസദവിയനറട സകളീഗഹമായം പരമശിവ നറെ മിഴികളകക തപസസിദധിയകകളള ഗഹാദാരം സപാനറലയം വിജയികനനന നിസരzwjഗകഷീണസയ തനതടഭസരണ കലമജസഷാ നമനമരzwjസതരzwjനാരീതിലക ശനകകസതരടയത ഇവ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

51

ചിരം സത മധയസയ തരടിതതടിനീതീരതരണാ സമാവസഥാസസഥസമനാ ഭവത കശലം കശലതനസയ 79 അലസയാ നാരീരതനമായ കശലതനസയ സതസവ നറമലിഞഞിരികനനനതം തനഭാരം നറകാണട കഷീണിചതം ഭരനസപാടട കനിഞഞതം പതനറകക ഒടിഞഞസപാകസമാ എനന സതാനനിെികനനനതം കരയിടിഞഞ നദികകരയില നിലകനനന തകഷസതതാളം സഥിരതയളളതമായ അവിട നറതത മദധയഭാഗതതിന സമസനമല കശലം ഭവികകനറടട കനറചൗ സദയഃസിദയതതടഘടിതകരzwjപാസഭിനറരൗ കഷനതൗ സദാരzwjഭരസല കനകകലശാനറഭൗ കലയതാ തവ തരാതം ഭംഗാദലമിതി വലഗനം തനഭവാ തരിധാ നദധം സദവി തരിവലി ലവലീവലിഭിരിവ 80 അലസയാ സദവി അെസൊള വിയരzwjകനനന മാരzwjതതടതതില നറകടടനറെടട തനവസതരനറതത പിളരzwjകനനനവയം കകഷം വനറര നറയതതനനവയം സരzwjണകലശങങള സപാനറല സശാഭികനനന വയമായ അവിടനറതത തനങങനറള കലപിച കാമസദവന (തനഭാരതതാല) അവിടനറതത കശമായ മദധയസദശം ഒടിഞഞസപാകാനറത രകഷികനനനതിനായി തരിവലിക ളാകനന ലവലീവലിനറകാണട ഭരനന വടടം ചററിനറകകടടിയിരി കനനനസവാ എനന സതാനനനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

52

ഗരതം വിതാരം കഷിതിധരപതിഃ പാരzwjവതി നിജാത നിതംബാദാചെിദയ തയി ഹരണരസപണ നിദസധ അതസത വിതീരzwjസണാ ഗരരയമസശഷാം വസമതീം നിതംബ പരാഗഭിഭാരഃ സഥഗയതി ലഘതം നയതി ച 81 അലസയാ പാരzwjവതീ സദവി (അവിടനറതത വിവാഹസവള യില) പിതാവായ ഹിമവാന സനതം നിതംബതതില നിനന ഗരതവം വിതാരവഭരളള ഒര ഭാഗം അവിടസതതയകക വിവാഹസമമാനമായി നലകകയണടായി അതനറകാണട തനറനന അവിടനറതത നിതംബബിംബങങള ഭാരവം വിസതതവസമറിയവയായി ഈ ഭമിനറയ ആസകലം മറയകകകയം നറവംകയം നറചയയനന കരീനദരാണാം ധബോന കനകകദലീകാേപടലീം ഉഭാഭയാഭരരഭയാഭരഭയമപി നിരദജിതയ ഭവതി സതതതാഭയാം പതഃ പരണതി കഠിനാഭയാം ഗിരിസസത വിധിസജഞ ജാനഭയാം വിബധകരികംഭദയമസി 82 അലസയാ ഹിമഗിരിതനസയ കരzwjതതവയജഞയായ സദവി അവിടനറതത തടകളാല ഗജസശരഷഠനമാരനറട തപികകകക നറളയം സരzwjണമയമായ വാഴതതണടകനറളയം വിജയിചിടട എനനം പതിയനറട ഭരപില നമസകരികനനനതഭരലം കഠിനമായവയം തതതാകാരഭരളളവയമായ കാലഭരടട കളാല ഐരാവതതതിനറെ മതകങങനറളയം നറവംനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

53

പരാസജതം രദരം ദിഗണശരഗരzwjഭൗ ഗിരിസസത നിഷംനറഗൗ ജംസഘ സത വിഷമവിശിസഖാ ബാഢമകത യദസഗര ദശയസനത ദശശരഫലാഃ പാദയഗലീ- നഖാഗരചെദമാനഃ സരമകടശാകണകനിശിതാഃ 83 അലസയാ ഗിരിസസത രദരനറന പരാജയനറെടതതവാനായി കാമന തനറെ ബാണങങനറള ഇരടടിെിച നിറചനറവച ആവനാഴികളായി അവിടനറതത ഭരഴങകാലകനറള നിരzwjമമിച നറവനനത നിശചയമാണ എനറനതനനാല അവയനറട അഗര ഭാഗതത അവിടനറതത കാലനഖങങളനറട അഗരങങനറളനന വയാസജന സദവനമാരനറട കിരീടങങളാകനന ചാണകകംകളി ലരച ഭരരzwjചകടടിയ പതത ശരങങളനറട അഗരങങള കാണ നറെടനന ശരതീനാം ഭരരzwjധാസനാ ദധതി തവ നറയൗ സശഖരതയാ മമാസപയനറതൗ മാതഃ ശിരസി ദയയാ സധഹി ചരനറണൗ യസയാഃ പാദയം പാഥഃ പധബപതിജടാജടതടിനീ യസയാരzwjലാകഷാലകഷമീരരണഹരിചഡാമണിരചിഃ 84 അലസയാ ജഗനമാതാസവ യാനറതാനനിനറന ഉപനിഷതത കകള ശിസരാഭഷണങങളായി തലയിസലററനനസവാ യാനറതാ നനിന പരമശിവനറെ ജടയില തങങനന ഗംഗാനദി പാദപജയകകളള ജലമായം മഹാവിമഹേശവിനറെ കിരീടതതിനറല രതനങങളനറട കാനതി നറചപഞഞിചാറായം വരzwjതതികന നനസവാ അങങനറനയളള അവിടനറതത ഈ ചരണങങള

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

54

അവിടനന ദയാപരzwjവം എനറെയം ശിരസസില നറവയകസകക ണസമ (പരമശിവന പരണയസകാപശാനതിയകകായി സദവിയനറട പാദങങനറള വണങങസപാള ഗംഗാജലം സദവിയനറട ചരണങങളില പതിച അവയനറട പാദയജലമായി തതീരനന മഹാവിമഹേശ നിതയവം സദവിനറയ പരണമി കനസപാള കിരീടതതിനറല രതനങങളനറട കാനതി സദവിയനറട പാദങങളില പരടടനന നറചപഞഞിചാറായം ഭവികനനന) നസമാവാകം ബരസമാ നയനരമണീയായ പദസയാഃ തവാകസമ ദനദായ സഫടരചിരസാലകതകവസത അസയതയതയനതം യദഭിഹനനായ സപഹയസത പശനാമീശാനഃ പരമദവനകസങകലിതരസവ 85 അലസയാ സദവി കണണകളകകാനനദം നലകനനവയം അതയനതം സശാഭയളള നറചപഞഞിചാറ പരണടവയമായ അവിടനറതത ഈ തൊദങങളില ഞങങള പരണാമ മരzwjെികകനറടട ഇവയനറട (തൊദങങള നറകാണടളള) താഡനനറതത കാംകഷികനനനതായ കരീസഡാദയാനതതിനറല അസശാകതകഷതതിനറന പരമശിവന അതയനതം അസയ നറെടനന (സനദരീരതനങങളനറട കാലചവിസടടററാല മാതരസമ അസശാക തകഷം പകനകയളള എനറനനാര വിശാസഭരണട)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

55

ഭരഷാ കതാ സഗാതരസഖലനമഥ കവലകഷയനമിതം ലലാസട ഭരzwjതാരം ചരണകമസല താഡയതി സത ചിരാദനതഃ ശലയം ദഹനകതഭരനമലിതവതാ തലാസകാടികാകണഃ കിലികിലിതമീശാനരിപണാ 86 അലസയാ സദവി നറപനറടടനന അവിടനറതത നറതററായ സപരനറകാണട (സപതനിയനറട സപരനറകാണട) വിളിചത ഭരലം ഇതികരzwjതതവയതാഭരഢനായി തലകനിച നിനന പരമശിവനറന അവിടനന (പരണയസകാപതതാല) പദകമല ങങള നറകാണട നറനററിയില ചവിടടിയസൊള കാലചിലങക കള പറനറെടവിച കിലികിലി ശബദതതിലനറട പണടതനറനന ദഹിെിചതഭരലം ചിരകാലമായി മനസസിലണടായിരനന കവരനറതത തീരzwjതതനറകാണട പരമശിവനറെ ശതരവായ കാമസദവന ജയജയാരവം ഭരഴകകി (ഭരന സലാകതതില സചിെിചതസപാനറല സദവിയനറട പാദതാഡനസമല കകാന നറകാതിചിരനന പരമശിവന സദവിനറയ പരസകാപിെികകാനായി സദവിനറയ സപതനിയനറട (ഗംഗാസദവിയനറട) സപര പറഞഞ വിളിചതാനറണനന താതപരയം) ഹിമാനീഹനതവയം ഹിമഗിരിനിവാകസകചതനറരൗ നിശായാം നിദരാണം നിശി ചരമഭാസഗ ച വിശനറദൗ വരം ലകഷമീപാതരം ശരിയമതിസജനതൗ സമയിനാം സസരാജം തതപാനറദൗ ജനനി ജയതശചിതരമിഹ കിം 87

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

56

അലസയാ ജഗനനി സദാ ഹിമഗിരിയില തനറനന വസികനനനവയം പകലം രാതരിയം പരസനനങങളായിരി കനനനവയം ഭകതനമാരzwjകക ലകഷമിനറയനറകകാടകനനനവയമായ അവിടനറതത തൊദങങള മഞഞനറകാണട വാടനനതം രാതരിയില കമപനനതം ലകഷമിയനറട ഇഷടവാസ സഥലവമായ താമരകകവിനറന നറവംനനതില എനതാണ തിശയം (താമരകക ലകഷമീസദവിനറയ തനനളളില മാതരം നറവയകക സപാള സദവിയനറട തൊദങങള അനനിമിഷം ലകഷിനറയ ഭകതരzwjകക വിതരണം നറചയയനനനറവനനം അതനറകാണട തനറനന അവ താമരകകവിനറന നറവംനനനറവനനം താതപരയം) പദം സത കീരzwjതീനാം പരപദമപദം സദവി വിപദാം കഥം നീതം സദഭിഃ കഠിനകമഠീകരzwjപരതലാം കഥം വാ ബാഹഭയാഭരപയമനകാസല പരഭിദാ യദാദായ നയതം ദഷദി ദയമാസനന മനസാ 88 അലസയാ സദവി എലാവിധ ആപതതകകനറളയം നീകനനനതം അതനറകാണട തനറനന കീരzwjതതിയനറട ഇരിെിട വമായ അവിടനറതത പറങകാലകനറള സതകവികള എങങനറനയാണ കഠിനമായ ആമസതതാടിസനാട ഉപമിചത അതസപാനറല തനറനന വിവാഹസവളയില അവിടനറതത ചരണങങള ദയാമയനായ പരമശിവനാല കഠിനമായ പാറയില നറവയകകനറെടടനറതങങനറന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

57

(അതയനതം ഭരവായ സദവിയനറട പാദങങനറള കവികള ആമയനറട പഷഠതതിസനാടപമികനനനതിലം പരമശിവന അവനറയ കഠിനമായ ശിലയില നറവചതിലം അനൗചിതയ ഭരനറണടനന താതപരയം വിവാഹസമയതത വരന വദരവിനറെ പാദങങനറള ശിലയില നറവയകകനന ഒര ചടങങണട) നകഖരzwjനാകസതരീണാം കരകമലസസങകാചശശിഭിഃ തരണാം ദിവയാനാം ഹസത ഇവ സത ചേി ചരനറണൗ ഫലാനി സഃസസഥഭയഃ കിസലയകരാസഗരണ ദദതാം ദരിസദരസഭയാ ഭദരാം ശരിയമനിശമഹനായ ദദനറതൗ 89 അലസയാ ചേീസദവി ദരിദരനമാരzwjകക എനനം സകലവിധസപതതകകനറളയം സവഗം തനറനന നലകനന വയായ അവിടനറതത പദതളിരകള സദവസതരീകളനറട കകകളാകനന താമരകനറള സസങകാചിെികനനന കാലനഖങങളാകനന ചനദരികയാല കരതളിരകള നറകാണട സരzwjഗവാസികളകന മാതരം ഇഷടഫലനറതത നലകനന കലപകതകഷങങനറള പരിഹസികനനനസവാ എനന സതാനനനന (സദവസതരീകള സദവീചരണങങളില നമസകരിച കക കപപ സപാള അവരനറട കകെതതികളാകനന താമരകകകകള നഖചനദരികയില കപിസൊകനനതായി കവി ഭാവന നറചയയനന)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

58

ദദാസന ദീസനഭയഃ ശരിയമനിശമാശാനസദശീം അമനദം നറസൗനദരയപരകരമകരനദം വികിരതി തവാസമിനമനദാരതബകസഭസഗ യാത ചരസണ നിമനമീവഃ കരണചരണഃ ഷടചരണതാം 90 അലസയാ സദവി ദരിദരനമാരzwj കക എനനം ഇഷടാനസരണം ഐശരനറതതനറകകാടകനനനവയം ധാരാളമായളള സൗനദരയ പരകരzwjഷമാകനന പസനതന ഒളളകനനന മസനാഹരമായ കലപക തകഷകകലല സപാനറലയളള അവിടനറതത ഈ ചരണങങളില മനസസം പസഞചനദരിയങങളമാകനന ആറ ചരണങങളളള എനറെ ജീവന ആഴനനിറങങിയിടട ഷടപദമായിതതീരനറടട (ആറ ചരണങങളളള തനറെ ജീവന സദവിയനറട തൊദങങളാകനന കലപകകകലലയിനറല ദിവയസൗനദരയ മാകനന പസനതനണണനന വണടായിതതീരനറടട എനന കവി പരാരzwjഥികനനന) പദനയാസകരീഡാപരിചയമിവാരബധമനസഃ സഖലനതസത സഖലം ഭവനകലഹംസാ ന ജഹതി അതസതഷാം ശികഷാം സഭഗമണിമഞജീരരണിത- ചെലാദാചകഷാണം ചരണകമലം ചാരചരിസത 91 അലസയാ സശാഭനഗമസന (സനദരമായി സഞചരികനനന വനറള) അവിടനറതതസൊനറല നടകനവാനായി പരിശീലി കനവാന തടങങനനവരം അവിടനറതത ഗഹതതില

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

59

വളരനനവരമായ ഈ അരയനനങങള (അവയനറട നട) നറതനറലാനന നറതററിയാലം അവിടനറതത വിലാസഗമനനറതത അനഗമികനനനത സവനറണടനന നറവയകകനനില അതനറകാണട അവിടനറതത ചരണകമലങങള മസനാഹരങങളായ രതനങങളാല നിരzwjമമികകനറെടട പാദസരങങള കിലങങ സപാളളണടാകനന മഞജസരനറമനന വയാസജന ഈ അരയനനങങനറള (വിലാസഗമനം നറചയയനനനറതങങനറന നറയനന) ഉപസദശികനനന ഗതാസത മഞചതം ദരഹിണഹരിരസദരശരഭതഃ ശിവഃ സചെചൊയാഘടിതകപടപരചെദപടഃ തദീയാനാം ഭാസാം പരതിഫലനരാഗാരണതയാ ശരീരീ ശംഗാസരാ രസ ഇവ ദശാം സദാഗഭിധി കതകം 92 അലസയാ സദവി മാവിഷാവ വിമഹേശ രദരന ഈശരന എനനിവരzwj അവിടനറതത കടടിലിനറെ നാലകാലകളായി തതീരzwjനന അവിടനറതത സസവികനനന ശിവനാകനറടട തനറവളളനിറഭരളള വിരിൊയിതതീരzwjനന അവിടനറതത അരണകാനതി പരതിഫലിച രകതവരzwjണം പണട ശംഗാരരസം ശരീനറമടതതത സപാനറലയായി അവിടനറതത കണണകളകക കൗതകസമകനന അരാലാ സകസശഷ പരകതിസരലാ മനദഹസിസത ശിരീഷാഭാ ചിസതത ദഷപലസശാഭാ കചതസട

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

60

ഭശം തനീ മസധയ പഥരരസിജാസരാഹവിഷസയ ജഗതതരാതം ശംസഭാരദജയതി കരണാ കാചിദരണാ 93 അലസയാ സദവി ചരണട കാരzwjകനതലം സതസവ സരള മായ മനദഹാസവം നറനനസമനി വാകകകവിനറെ മാരzwjേവം ചിതതവം ശില സപാനറല കഠിനമായ മാരzwjതതടവം ഇടങങിയ അരനറകകടടം വിരിഞഞ മാറം നിതംബങങളഭരളള ശംഭവിനറെ ഏസതാ ഒര അരണവരzwjണമാരzwjനന കരണാ ശകതി ജഗതതിനറന രകഷികനവാനായി വിജയിചരളനന കലങകഃ കസതരീ രജനികരബിംബം ജലമയം കലാഭിഃ കരzwjപകരരzwjമരകതകരേം നിബിഡിതം അതതദസഭാസഗന പരതിദിനമിദം രികതകഹരം വിധിരzwjഭസയാ ഭസയാ നിബിഡയതി നനം തവ കസത 94 അലസയാ സദവി ചനദരനറെ കളങകം കസതരിയം ചനദരനറെ ജലമയമായ ബിംബം കലകളാകനന കരzwjകകരകകങങള നറകാണട നിറയകകനറെടട മരതകനിരzwjമമിതമായ നറപടടിയമാ കനന അവിടനന ദിവസവം ഈ അലങകാരവസതകകനറള ഉപസയാഗിച പാതരം ഒഴിയനനതനസരിച മാവിഷാവ അതിനറന വീണടം അവിടസതതയകകായി നിറയകകനന (സദവിയകകായി മാവിഷാവ വിലാസദരവയങങനറള നിറചനറവച ഒര മരതകനറെടടിയായി ചനദരബിംബനറതത കവി ഭാവന നറചയയനന)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

61

പരാരാസതരനതഃ പരമസി തതതചരണസയാഃ സപരയാമരയാദാ തരലകരണാനാമസലഭാ തഥാ സഹയസത നീതാഃ ശതമഖഭരഖാഃ സിദധിമതലാം തവ ദാസരാപാനതസഥിതിഭിരണിമാദയാഭിരമരാഃ 95 അലസയാ സദവി അവിടനന തരിപരാനതകനായ ശിവനറെ അനതഃപരസതരീയായതനറകാണട അവിടനറതത ചരണങങളനറട പജാവിധികള ചഞചലമനസകരzwjകക സകരമല അത നറകാണടതനറനനയാണ ഇനദരാദി സദവനമാരzwj അവിടനറതത ദാരപാലികകളായിരികനനന അണിമാദികസളാടകടി അനതതമങങളായ സിദധികനറള പരാപിചിടടളളത (സാധാരണയായി ചഞചലചിതതനമാനറര അനതഃപരതതില പരസവശിെികനകയില അവരzwjകക വാതിലകകല വനറര നറചംവാസന അനമതിയളള അതസപാനറല ചഞചല ചിതതരായ സാധകനമാരzwjകനം - അവരzwj ഇനദരാദി സദവനമാരാ യാലം - സദവിയനറട അനതഃപരവാതിലകകല വനറര മാതരസമ എതതവാന കഴിയകയളള അവിനറട കാവല നിലകനനന അണിമാദി സിദധികസളാനറടാെം അസനകം സിദധികള ചിലസൊള അവരzwjകക ലഭിനറചനനിരികകാം നിരzwjമമല ചിതതനമാരായ സമയികള - ഉതതമസാധകരzwj - മാതരമാണ സദവീചരണങങളനറട പജാ വിധിപരകാരമനഷഠിച തതസ വിധതതിനറലതതിസചരനനത ജിസതനദരിയനമാരzwjകക മാതരസമ സദവയാരാധനയകക സയാഗയതയളള എനന താതപരയം)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

62

കലതരം കവധാതരം കതികതി ഭജസനത ന കവയഃ ശരിസയാ സദവയാഃ സകാ വാ ന ഭവതി പതിഃ കകരപി ധകനഃ മഹാസദവം ഹിതാ തവ സതി സതീനാമചരസമ കചാഭയാമാസംഗഃ കരവകതസരാരപയസലഭഃ 96 അലസയാ പതിവരതയായ സദവി മാവിഷാവിനറെ പതനിയം വിദയാസദവതയമായ സരസതിയകക എതരസയാ കവികള സാമിമാരാകനന വിമഹേശപതനിയം ഐശരയസദവതയമായ ലകഷമീസദവിയകകം എതരസയാ ധനികനമാരzwj സാമിമാരായി തതീരനന എനനാല പതിവരതമാരില അഗരഗണയയായ അവിടനറതത മാസറാട സചരzwjനനളള ആലിംഗനം അവിടനറതത പതിയായ ശിവനലാനറത നറചലറഞഞിമരതതിനസപാലം സലഭമല (വസനതകാലതത നറചലറഞഞിമരതതിനറന സനദരിമാരzwj ആസലഷിചാല അത പകനം എനറനനാര വിശാസഭരണട പാരzwjവതീസദവി പതിവരതാഗരഗണയയായതിനാല സനതം ഭരzwjതതാവിനറനയലാനറത ഒര മരതതിനറനസൊലം ആസലഷി കനകയില എനന താതപരയം സശരഷഠകവികനറള സരസതീവലഭനമാനറരനനം വലിയ ധനികനമാനറര ലകഷമീപതിമാനറരനനം വിളികനനന പതിവിനറന കണകകി നറലടതത കവി ലകഷമീസരസതിമാരനറട പാതിവരതയതതില നനത കലപികനനന)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

63

ഗിരാമാഹരzwjസദവീം ദരഹിണഗഹിണീമാഗമവിസദാ ഹസരഃ പതനീം പദമാം ഹരസഹചരീമദരിതനയാം തരീയാ കാപി തം രധിഗമനിഃസീമമഹിമാ മഹാമായാ വിശം രവമയസി പരമാവിഷമഹിഷി 97 അലസയാ പരമാവിഷമായ ശിവനറെ പടടമഹിഷിയായവനറള സവദതതജഞനമാരzwj നിനതിരവടിനറയതതനറനന മാവിഷാവി നറെ പതനിയായ സരസതിനറയനനം വിമഹേശപതനിയായ ലകഷമിനറയനനം ശിവപതനിയായ പാരzwjവതിനറയനനം വിളികനനന എനനാല അവിടനന ആരാലം അറിയ നറെടാതത അപാരമാഹാതമയസതതാടകടിയവളം നാലാമത മായ മഹാമായയായിരനന വിശനറതത രവമിെികനനന കദാ കാസല മാതഃ കഥയ കലിതാലകതകരസം പിസബയം വിദയാരzwjഥീ തവ ചരണ നിരzwjസണജനജലം പരകതയാ ഭരകാനാമപി ച കവിതാകാരണതയാ കദാ ധസതത വാണീഭരഖകമലതാംബലരസതാം 98 അലസയാ ജഗനമാസത നറചപഞഞിചാറ കലരzwjനന അവിട നറതത പാദതീരzwjഥനറതത അറിവിനറന ആഗരഹികനനന ഈ ഞാന എനനാണ കടികനക എനന ദയവായി അരളി നറചയതാലം ജനമനാ ഭരകനമാരായവരzwjകന സപാലം കവിത തതിന കാരണമാകനന ആ തീരzwjഥം എനികക സരസതിയനറട പരസാദമായ താംബലരസമായിതതീരനന നറതനനായിരികനം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

64

(അവിടനറതത പാദതീരzwjഥം കടികനനന എനറെ നാവില സരസതി വിളയാടനനനറതനനായിരികനം എനന സചാദി കനനന കവി പാദതീരzwjഥം സസവചതിനറെ ഫലമായി താന കവിസശരഷഠനായിതതീരzwjനന പരഷാകാരം പണട സരസതി തനറനനയായി മാറനറമനനം ഭാവന നറചയയനന) സരസതയാ ലകഷമയാ വിധിഹരിസപസതനാ വിഹരസത രസതഃ പാതിവരതയം ശിഥിലയതി രസമയണ വപഷാ ചിരം ജീവസനനവ കഷപിതപധബപാശവയതികരഃ പരാനനദാഭിഖയം രസയതി രസം തദഭജനവാന 99 അലസയാ സദവി അവിടനറതത ഭജികനനനവന ലകഷമീസരസതിമാസരാനറടാതത വിഹരിച മാവിഷാവി നറനയം വിമഹേശവിനറനയം അസയനറെടതതകയം തനറെ രമയമായ ശരീരകാനതിയാല കാമസദവനറെ പതനിയായ രതീസദവിയനറട പാതിവരതയനിഷഠനറയ ശിഥിലമാകനകയം ജീവനറെ അവിദയാസംബനധനറതത നശിെിച മരണനറതത അതിവരzwjതതിച നിതയനായിതതീരzwjനന പരാനനദമാകനന രസനറതത അനഭവികനകയം നറചയയനന (സദവീഭകതന തനറെ കലാകവഷയതതാല മാവിഷാവിലം ഐശരയാതിശയതതാല വിമഹേശവിലം അസയനറയ ജനിെികനനനനറവനന കവിഭാവന)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

65

പരദീപജാലാഭിരzwjദിവസകരനീരാജനവിധിഃ സധാസസതശചസനദരാപലജലലകവരരzwjഘയരചനാ സകീകയരംസഭാഭിഃ സലിലനിധിനറസൗഹിതയകരണം തദീയാഭിരzwjവാഗഭിഭിതവ ജനനി വാചാം സതതിരിയം 100 അലസയാ ജഗനനി നിനതിരവടിയില നിനനണടായ വാകനകനറളനറകകാണട നിരzwjമമിച അവിടനറതതകനറിചളള ഈ സതാതരം ദീപതതിനറെ ജാലയാല സരയന നീരാജനം നറചയയനനത സപാനറലയം ചനദരകാനതകകലില നിനറനനാളളകനന ജലം നറകാണട ചനദരന അരzwjഘയം നലകനനതസപാനറലയം സഭരദരതതിനറല തനറനന ജലനറമടതത സഭരദരനറതത തപതിനറെടതതാന തരzwjെണം നറചയയനനതസപാനറലയമാകനന (വാകനകളനറട ഉറവിടമായ സദവിയില നിനനദഭവിച വാകനകള സദവിയനറട ചരണങങളില സമരzwjെികനക മാതരസമ കവി ഈ സതാതരരചനയിലനറട നറചയതിടടളള എനന താതപരയം)

ഇതി ശരീശങകരാചാരയവിരചിതാ നറസൗനദരയലഹരീ സമാപതാ ഇസതാനറട ശരീശങകരാചാരയവിരചിതമായ നറസൗനദരയലഹരി സമാപിച

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

66

സൗനദരയലഹരി കമാരനാശാന രചിച പദയപരിഭാഷ

അവതരണിക

സൗനദരയലഹരി സലാകഗരവായ ശങകരാചാരയസാമി കളനറട കതികളിലനറവച അസശഷം അപരധാനം അലാതത ഒര ഗരനഥവം കൗളസിദധാനതികളകന വിസശഷിചം ആരാധനീയമായ ഒര പരമാണവം ആകനന മാനതരികതാനതരികങങളായ വിഷയങങനറള അനതരzwjവഹി ചിടടാനറണങകിലം കരzwjണാനനദകരങങളായ സതാതരങങളായി തിനറഗരഅതികകനറെടടിരികനനനതനറകാണട ഈ പരബനധ സതതാളം പരചാരതതില വയാപകതം ആചാരയ സാമികളനറട സവദാനതവിഷയകങങളായ ഇതരഗരനഥ ങങളകനസപാലം ഇനറലനനളള വാതവവം ഇതിനറന വിസശഷിെികനനനണട ആസസതഹിമാചലം സംസകതഭാഷയില ഈഷദജഞാന നറമങകിലം ഉളള ഒരവനം സൗനദരയലഹരിയില പരിസശഷാല ഒര പദയനറമങകിലം വശമായിരികനം ഭാഷാജഞാനം സലശം ഇലാതതവരzwj സപാലം ചിലസൊള അതിനറെ പദാനപരzwjവിയനറട അതിസമാഹനയായ പരിപാടിയാല ആകഷടനമാസരാ എനന സതാനനമാറ അപഭംശമായിനറടടങകിലം അതിനറല പദയങങനറള ഗാനം നറചയത ആനനമഗനനമാരായിരികനനനതം നാം കാണനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

67

സംസകതതതില ബഹകകളായ സതാതരപരബനധങങളില നിനനം ഇതിനളള ഗണവിസശഷതതിന ഇവ സഥല നിദരzwjശനങങളാകനന ആരzwjഥികമായം ശാബദികമായം ഉളള മാദരരയങങള അനറലങകില സൗനദരയങങള സരzwjവതര അഭിനനമായി ഒളളകിനറകകാണടിരികനനന ഈ പരബനധതതിന സതഃസിദധ മായ മസനാഹരതംനറകാണടതനറനനയാണ പജയപാദനായ ഗരനഥകരzwjതതവിനാല സൗനദരയലഹരി എനന നാമകരണം നറചയയനറെടട എങകില അത എതര സഭരചിത മായിരികനനന സഭാഷയില ഗരനഥനിരzwjമമാണതതിന സാമാനയം വാസനയം ശകതിയം ഉളള ഒരവന ഇതരഭാഷകളില അതയനതം സഖപരദങങളായ ഗരനഥങങനറള കാണസപാള അവനറയ സഭാഷയില പരിണമിെികകണം എനന പരാസയണ ഒര സമാഹം ഉണടാകനനത സാഭാവികമാ നറണങകില എനികനം ഇതിനറെ ഭാഷാനതരാനയനതതില പരവരzwjതതികനനനതിന കാരണാനതരം ഉണടായിരനനില സൗനദരയലഹരി സമപരzwjണം ഭാഷാനതരം നറചയത അവസാ നിചിടട ഇസൊള സംവതസരം നാലില അധികമാ യിരികനം എനനാല എളളപതതിഭരനനാമാണടിടയകക ഇത വിദയാവിലാസിനിയില അലപാലപമായി പരസിദധനറെടതതി വനനിരനന എങകിലം ആ മാസിക തലകകാലം നിനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

68

സപാകയാലം എനറെ സദശാനതരനിവാസം നിമിതതവം ഭരളളവന അചടിച പരസിദധനറെടതതാന ഇസൊഴാണ സാധിചത ഭരലതതില ഗഹനങങളം വിശാലങങളം ആയ അരzwjഥങങനറള സഭരചിതമായ സനദരzwjഭഭംഗിസയാടകനറട ഭാഷയില പരതിഫലിെിൊന ഞാന കഴിയനനതം ശരമിചിടടണട എനനാല ചില പദയങങളകന ശരവണ മാതരതതില അരzwjഥസബാധം ഉണടാകനനില എങകില വിഷയവിസശസഷാപാധികമായ ആ വിളംബം ഭരലതതിലം അപരകാരം ഉളളതാണ അപരzwjവം ചില സാസങകതിക പദങങനറള യസഥാകതമായിതതനറനന പരസയാഗിസകകണടി വനനിടടളളത അനയഥാകരിൊന പാടിലാതതവയം ആക നന ഇത പേിതനമാസരാട പരzwjവനിസവദനം നറചയയനനത സാഹസമാനറണങകിലം മദധയമനമാനറര സംബനധി ചിടസതതാളം ഇവിനറട പരതാവിചത അസനദരzwjസഭാചിത മായിരികനനറമനന സതാനനനനില ദകഷിണം അനറലങകില സമയിമതനറതത അവലംബി കനനന സകരളകൗളനമാരzwjകനം സാധാരണകകാരzwjകനം സനാതനിയായ ചിചെകതിനറയ സതാതരം നറചയയനനതില ഈ ഭാഷാസൗനദരയലഹരി അതയലപമായിനറടടങകിലം ഉപയകത മാകനനപകഷം ഏതദിഷയകമായ എനറെ ശരമം സഫലമാനറയനന വിചാരികനകയം വകതവയസശഷതതിന ഇതിനറെ തരzwjമ സമാപിച കാലതതതനറനന ഞാന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

69

എളളതീടടണടായിരനന ഒര സംസകതപദയനറതത താനറഴ സചരzwjതതംനറകാണട ഈ അവതരണികനറയ ഇവിനറട അവസാനിെിചനറകാളളകയം നറചയയനന

വിധബദധാ വാസഗണീ വിഹിതസകതാ ശങകരഗസരാ- രzwjഗഭീരാ ഗഢാരzwjനറഥരzwjഭവി ഗഗനഗംസഗവ ജയതി തദീസയയം ഭാഷാ മമ ഭവത സൗനദരയലഹരീ യഥാ കദവീ ഭരരzwjതതിഃ പരിണമതി ഭരതസനാപരതികതിഃ

എന കമാരനാശാന

അരവിപപറം 12-6-1901

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

70

പരzwjവഭാഗം

നറചാസലറം ശകതിസയാനറടാതതിഹ ശിവനഖിലം നറചയയവാന ശകതനാക- നനനറലനനാല നറചററനങങനനതിനമറികിലാ- സേവനാളലയസലാ മലാകഷന ശംഭഭരപാം മഹിതവിബധരാല മാനയയാം നിനറനന വാഴതതി നറചാലാനം കപിടാനം ജനനി പനരിതാ- രzwjകകാവ പണയം നറപറാഞഞാല (1) നിപാദാംസഭാരഹതതീനനിളകിയ നിതരാം സകഷമമാം ദരളിജാലം സപാദിചിടട ധാതാവഖിലഭവനവം സദവി സഷടിചിടനന അംസഭാജാകഷന പണിനറെടടതിനറനയഥ ശിര സസായിരംനറകാണടമാള- നനപില ദരളീകരിചിടടമലഭസിതമാ- യീശനം പശിടനന (2) ആദിതയദീപമസലാ ഭവതിയിരളക- ററാനവിദയാവശനനം കചതനയകകംകലയകകനറളളാളളകിയ നറചറസതന - സകണിയസലാ ജഡനനം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

71

ഏതാനം സതതമിലാതതവനമരിയ ചി- നതാമണിസശരണിയസലാ മാതാ ജനമാബധിയാളളനനവനമിഹ മഹാ ദംഷടിതന ദംഷടരയസലാ (3) ആസമാദം പണട കകനറകാണടമരരഭയസമാ നറടാതതഭീഷടം നറകാടകനം നീമാതരം സദവി നറയനനാല നലനറമാടവനറയ ന ലകനനതമമടടിലലാ ഭീ മാററിൊലനം നറചയ വതിനഭരടനഭീ- ഷടാധികം നലകവാനം സാമരzwjഥയം പണടസതാരzwjകകില തവ കഴലിണയാ- കനന സലാകകകനാസഥ (4) പണടംസഭാജാകഷനാസരയ പരണതന ബഹനറസൗ- ഭാഗയസമകനന നിനറനന- നറതതണടിസതരീസവഷമാരzwjനനാ തരിപരഹരനഭര ണടാകകി പാരം വികാരം തണടാരപന ഭജിചം രതിയനറട നയനം നകനവാനതകക സമനി- തതണടാരzwjനനംനറകാണട തതതനമനികളമനമിള കകാനഭരകകാരzwjനനിടനന (5) ഒനറകകകകവാണ വിംം ശരമത നറവറമ- ഞചാണ വണടാണ ഞാണം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

72

നറതകകന കാററാണ സതരം സരഭിസമയനറമാ- നനാണ കാണം സഹതതം നിലകകസടടകാകിയാനറണങകിലമയി ഗിരിസജ നിന കടാകഷതതിസലസതാ കകനറകകാണടംനറകാണടനംഗന ഭവനമഖിലവം നിനന നറവംനനവസലാ (6) കാഞചീനാദം നറപാഴിഞഞം കഠിനകചഭരം നറകാണട നറമനറലകനനിഞഞം ചഞചനമദധയം നറമലിഞഞം ചതരതരശര- ചനദരതേം കനിഞഞം പഞചാപം പഷപബാണം ഭജമതിലഥ പാ- ശാലശം പണടമപാ- രzwjനറനനന ചാരതതായ വരസടട പരരിപഭഗവാന തനറെ തസെടദംഭം (7) ആ പീയഷാരzwjണവതതിന നടവിലമരദാ രകകള ചളളനന രതന- ദീപതതില പംകടപിനനിടയിലരിയ ചി- നതാശമസവസശമാദരതതില സശാഭികനം കശവമസഞചാപരി പരമശിവന തനറെ പരയങകസമലം ദീപാനസനദാരzwjമമിയാകം ഭവതിനറയ നിയതം കപിടം പണയവാനമാരzwj (8)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

73

ഒനനാമാധാരചകരം നടവിലവനിര- ണടാമതളളഗനിതതതം ഭരനനാമസതതതിലംഭസസതിനപരി മര- തതപപറതതരവസമവം പിനറനന ഭരമദധയസമലം മനനറമാട കളമാരzwjഗ- ങങനറളലാം കടനനാ- നറൊനനംസഭാജാകാരതതില ഭവതി പതിനറയാടം ഗഢമായ കരീഡയലീ (9) തൊദതതീനറനനാലികനനനഭരതലഹരിനറകാ - നറണടാനറകക ഭരകകി പരപഞചം പിലൊടം ചനദരബിംബം പരിചിനറനാട നറവടി- ഞഞിടട കീസഴാടടിറങങി അകകരzwjവസഥാനനറമതതീടടവിനറടയഹികണ- നറകകാടട ചററീടട രനധരം സമലനറപാങങം ഭരലകസോപരി ഭവതിയറ- ങങനന തങങനന സമാദാല (10) ശരീകശീയങങള നാലം ശിവയനറട പരി- ഭിനനങങള ചകരങങളഞചം സാകം മാവിഷാേഭരലപരകതിപദമിയ- നനപിടനറനനാപസതാടം ആനറകസചരzwjനറനനനറടടാടീനറരടടിതളിതനറയാനറടളളം തതതസരഖാതരയം സച-

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

74

രzwjനനാകം നാലപതതിനാലാണരിയ വസതിസയാ- നറടാതത നിന ചിതരസകാണം (11) തനറതസൗനദരയാതിസരകം തഹിനഗിരിസസത തലയമാനറയാനനിസനാതി- സസതസാഹിതയം ചമൊന വിധിഭരതല വിബധ- നമാരമിനനാരമാകാ ഔതസകയതതാലതസലയമരികളത കാ- ണമാനലഭയതസമാരzwjകകാ- തതസാഹികനനന സകറനനതിനിഹ ശിവസാ- യജയമാം പജയമാരzwjസഗ (12) ചനതം കാഴചയകക സവണട ചതരത ചടവാ- സകകാതവാന സവണട നറചററം ചിനതിചാല നിന കടാകഷം തടവിയ ജഠരന - തനറനനയം തനി കണടാല കനതലനറകകനറടടാടടഴിഞഞം കചകലശക- ലാഞചലം വീണിഴഞഞം ബനധം കാഞചികകിഴിഞഞം വിഗതവസനയാ- സയാടിനറയതതീടമാസരയ (13) അപതതാറാകമരzwjചിസസവനിയിലദകം- തനനിലപതതിരണടാ- മംഭസസിന ശതരമിതരങങളിനറലാരറപതം രണടമപതതിനാലം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

75

തനഭരമദധയാംബരതതില തരനറമാനറടളളപതം രണടഭരണടനനി നിലകന- നനമപനറനനനറടടടട സചതസസിലമതിനമ- ങങപപറം തലപദാബജം (14) സതസനാലം നറവണിലാവിന ധവളതനനറവാടം തിങകള ചടം കിരീടം ധയാനിചം തകകരങങളകകഭയവരദവി- ദയാകഷസതരങങസളാരzwjതതം നനം നിനറനനനറതതാഴതങങനറന കവി നിപണ നമാരzwjകനദികനനന വാകയം സതനം പാലം നറംഭരനതിരിയനറട കനിയം സതാററ ചടടററമടടില (15) കതതം കാനതയാ വിളങങം കവിവരഹദയാം- സഭാജബാലാതപം സപാല ചിതതതതില സചരzwjതതിട ചിലരമരണയാം നിനറനനയദധനയനറരലാം നറമതതം വാസേവിതനനലരസലഹരീ- ചാരഗംഭീരവാണീ- നതതതതിന കവഭവതതാല സഹദയഹദയാ- ഹലാദനം നറചയതിട (16) സചതസസില ചനദരകാസനതാപലദലവിശദ- ശരീനിറഞഞളള ശബദ-

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

76

വരാതതതിന മാതഭാവം കലരനറമാര വശി- നയാദിസയാനറടാതത നിനറനന സബാധിചീടനന മരzwjതതയന ബഹവിധരചനാ- സാദയമാം പദയജാലം നറചയതീടം ചാരവാണീവദനകമലനറസൗ- രഭയനറസൗലഭയസമാടം (17) സദവി തസേഹകാനതിപരചരിമ ദിനനാ- ഥനറെ ബാലാതപം സപാല സദയാവം ഭവം നിറഞഞളളരണനിറനറമാടം ഭാവനം നറചയ വവനന ആവിരzwjഭീതയാ വലസഞഞാടിയ വനവരിമാന സപാനറല വലാതതനാണം താവം കമരാകഷിമാരരzwjവശിഭരതനറലവരം വശയരാം സവശയമാരം (18) ബിനദസഥാനതതിലാസയനറതതയമഥ കചയ- ഗമനറതതയം നിനറനനയം നിന കനദരzwjെന തനറെ ധാമനറതതയമടിയില മഹാ- സദവി ഭാവികനനറമനനാല അനറനനരതതദരവമികനനനബലകളത നി- സസാരമാദിതയചനദര- ദനദം വസകഷാജമാകം ജഗതി ഭരളളവനം സാമപരതം സംരവമികനം (19)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

77

കായതതിന കാനതിസനതാനകരസനറമാളളകി- ചായമചനദരകാനത- സഥായിശരീസചരzwjനനമടടില ഭവതിയനറട വപ- സസനതരാ ചിനതനറചയതാല പായികകാം സരzwjെദരzwjെം നറപരിയ ഖഗപതി- നറകകാതതടന സനതരനാഡീ- പീയഷസരാവശകതയാ ജരിതപരിഭവം സനാകകിയം നറസൗഖയമാകകാം (20) വിദസതതാനറടാതത സകഷമാകതിയില മിഹിരച- നദരാഗനിരപതതിനറലനനം വിസദയാതിയകകം ഷഡാധാരവമധിഗതമായ നിനറെ സതസജാവിസശഷം ഉദയതപതമാകരതതിനനിടയിലതിനറനയ- ദധതമായാമലനമാരzwj വിദാനമാരzwj കണടകകനറകകാണടിടനറമാര പരമാ- നനദനിഷയനദപരം (21) ദാസന ഞാന നറഗൗരി നീ മാം പരതി കരണാകല- രzwjനറനനാനന സനാനറകകനനരയകകാ- നാസംഗനറെനറടടാരനറപടടരനറമാഴി മമ നറഗൗ- രീതി വാഴതതം കഷണതതില നീ സായജയം നറകാടകനനനവന ഹരിവിരി- ഞചാദി ചഡാഞചലതതില

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

78

ഭാസികനം രതനദീപാവലി പദകമലാ- രാധനം നറചയതിട (22) നറചനതാരzwjബാണാരി നറമയയില പകതിയപഹരി- ചാദയസമയദയസപാരാ- ഞഞനതരzwjസമമാസദന മസററ പകതിയമഗസജ നീ ഹരിനറചനന സതാനനം എനറനതനനാല നിന ശരീരം ഭരളളവനരണമായ കണണ ഭരനനായി നറകാങക- െനതിന ഭാസരണ കനനം പനിമതിനറയാട ച- ടനന സകാടീരമാരzwjനനം (23) സരഷടാ സഷടിചിടനന ഹരിയത പരിപാ- ലിചിടനനിനദചഡന നഷടം നറചയയനന തസനനാടഖിലമഥ മറ- യകകനന സലാകം മസഹശന സഷടിൊനായ സദാ പരzwjവകനപരി ശിവന സീകരികനനനതം നിന - കഷടാതീതം രവമികനം ഭരകടിഘടനതന സംജഞയാമാജഞയാസല (24) ചിനതിചാല ഭരരzwjതതി ഭരനനായ തരിഗണമതിനറലളളം- ഭരനനിനം നിനറെ പാദ- നറചനതാരില നറചയതനറകാളളം ചതരതകലരം പജസയ പജയാക

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

79

എനറനതനനാല നിനറെ പാദാവഹനവിഹിതര- തനാസനാസനനസദശ- തതനതം കടാനറത ഹതാഞജലി ഭരടിയിലണി- ഞഞമപമീയപരzwjസകാനമാരzwj (25) മാവിഷാവം സവരzwjനറപട വിദരവഭരപരമി- കനനനകവവസതനനം തനമരzwjതതിതം നറകട ധനദനഭരടസന- തനറനന നാശം വരനന സമനറനമല നിലകനം മസഹനദരാവലിയമഥ മിഴി കനനന സംഹാരകാല തതമമടടം കരീഡയസലാ ഭഗവതി സതിയാം നിനറെ ഭരzwjതതാവിസനാരzwjതതാല (26) സംസാരികനനനനറതലാം ജപമഖിലകര- നയാസവം ഭരദരസയവം സഞചാരം ദകഷിണാവരzwjതതനവമശനപാ- നങങള സഹാമങങളം സമ സംസവശം തനറനന സാഷടാംഗവമഖിലസഖം താനമാതമാരzwjെണതതിന സംവിതതാല നിന സപരയാവിധിയില വരിക ഞാന കാടടിടം സചഷടനറയലാം (27) വാരzwjദധകയം ഭരതനറവനനീ വലിയഭയമക- ററനന പീയഷപാനം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

80

നറമതതം സമാസദന നറചയതം ഭരതരിഹ വിധിഭര- പായിടം വിണവനമാരzwj അതഗരസകഷളഭകകാം തവ പതിയറിയ- നനിലസഹാ കാലസഭദം കതതം നിന കാതിസലാലയകകടയ മഹിമയാ- കനനതിന ഭരലമസമമ (28) മാററ മലാസനന തന ഭരടി മദരമഥനന - തനറെ സകാടീരസകാടി- സകകററ സഹ താന തടഞഞ സരപതിമകട- നറതതപപറസതതാടട തളള ഭരററം കപിടടിടസപാളിവരzwj ഭവതിനറയഴീ- കനനറപാളീശന വരസപാള നറതനറററസനനവം തടങങനനരികില നിജഭടാ- ലാപസകാലാഹലങങള (29) നറമതതം നറമയയീനന നറപാങങനനണിമ മഹിമയി- തയാദിനറയാതതാഭ ചളളം നിസതയ നിസനന നിരപിചഹമിതി നിതരാ- സമവരzwj ഭാവിചിട തതതാദക കാം തരിസണതരനനടയ പടിമയം ധികകരികനനനവരzwjകകായ കതതം കാലാഗനി നീരാജനമരളവസതാ പാരzwjകകിലാശചരയമാസരയ (30)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

81

ഓസരാസരാ സിദധി നലകപടിനറയാരറപതം നാലഭരണടാകകി തനതരം പാനറരലാവം ചതിചെധബപതി പരമാ- നനദഭരളനറകകാണടിരിനറകക പാരം നിരzwjബനധസമാതിപപനരിഹ പരഷാ- രzwjഥങങള നാലം നറകാടൊന സപാരനനിതതനതരസമവം കഷിതിയിലവതരി- െിച നീ സചെമാസരയ (31) പാരില കലിപതം ശിവന ശകതിയമലരzwjശരനം ഭമിയം പിനറനനയരzwjകകന താരാധീശന സമരന ഹംസവമഥ ഹരിയം പിന പരാ കാമനിനദരന ഓസരാ ഹരീങകാരമീ ഭരനനിനനറമാടവിലദി- കനനറപാഴീ വരzwjണജാലം സനസര നിന നാമസധയതതിന ജനനി നറപട- നനംഗമായ ഭംഗനറമസനയ (32) നിസതയ നിന മനതരരതനം ഭരടിയിലലരzwjശരന - തനറനനയം നിനറനനയം ശരീ- തതതനറതതയം നിനചം സപദി ചില മഹാ- സഭാഗസയാസഗാതസകനമാരzwj ചിതതം സചരzwjകനനന ചിനതാമണിജപപടസമ- നതിശശിവാവഹനിതനറനന-

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

82

കകതതിചകകാമദരകകിന ഘതലഹരി ഹവി- സസാകകി സഹാമിചിടനന (33) സസാമാരzwjകകദനദമാകം തനയഗളനറമളളം നീ ശിവന തന ശരീരം ശരീമാനാകം നവാതമാവതമിഹ ഭവദാ- തമാവതാം സദവിസയാരzwjതതാല ഈമടടില സശഷസശഷിതവഭരരപരമാ- നനദസംസഷടസപദ- ധാമതം പണട നിങങളകകകിവിനറടയഭയസാ- മാനയസംബനധമസതര (34) നീസയ സചതസസ നീസയ പവനപദവി നീ- സയ മരതതം ഹവിസസം നീയാണംഭസസ നീയാണവനി വിതതയാം നിനറനനവിടടനയമിലാ നീസയ നിനറനനഗതതായ ജനനി പരിണമി- െികനവാന ചിതസഖാതമാ- വായം തീരനന പാരzwjകകില പരമശിവനറനാടം സപനറരളളം ദാരഭാവാല (35) ഭരമദധയതതിങകലബഭാസകരഹിമകരസകാ - ടിപരഭാധാടിസയാടം ശരീമചിചെകതി സചരം തനവടയ ശിവന തന പദം കപിടസനനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

83

സാസമാദം ഹനത തസതസവകന സകലസത- ജസസിനം ഭാസസിനം സമല സസാമസതാമപരകാശം തവ ജനനി ലഭി- കനനന നിരzwjസലാകസലാകം (36) നണീടസനനന നഭസസിനനദയനിലയമായ ധബദധിയില ധബദധനറവളള കകണാടികകാനതികാളം ശിവനറനയമതസപാല സകവലം സദവിസയയം എണണസപാഴിനദരമയദതിനറയാനറടതിരzwjനറപാരം- സപാലവരzwjകനളള കാനതയാ ചോനതദധാനതവം സപായ ജഗതി സഖനറമാട- മപനന നറചസപാതതസപാനറല (37) ചാനറല നറപാങങം ചിദംസബാരഹമദര നകരാന ചാര ചാതരയഭാരം സകാലം സനമാനസതതില കടിനറയളളമരയ- നനദയം കപിടസനനന ആലാപംനറകാണടതഷടാദശകലകള നറപറ- നനാവഹികനനനസശഷം പാലം പാനീയവം സപാല പരകലിതഗണഭാ- വനറതത സദാഷതതില നിനനം (38) സാധിഷഠാഗനിതനനില സതതമഭിരമി- കനനന സംവരzwjതതസംജഞന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

84

ഭസതശന തനറനനയം തതസമയയവനറളയം മാതസക കകനറതാളളസനനന സകരാധതതീകതതിനറയതതനനവനനറട മിഴി സലാ- കം ദഹിെിചിടസപാള ജാതസപരമാരzwjദരദഷടയാ ജഗതിയവള നറച- യയനന ശീസതാപചാരം (39) ധാമം സതടനന ശകതയാ തിമിരഭരമക- ററം തടിസലഖസയാടം ശരീമനനാനാമണി സശരണികളണിതിരള- നനിനദരചാപാങകസമാടം ശയാമശയാമാഭസയാടം ശിവരവിഹതമാം വിഷടപം തനനില തഷടി- സതാമം നറപയയനന ധാരാധരമത മണിപ- രതതില ഞാന വാഴതതിടസനനന (40) ഭരലാധാരതതില സമവം ഭഗവതി സമസയ കിം നവാതമാവതസല നീ ലാസയം നറചയതിടസപാള നവരസനടമാ- ടനന സദവന നസടശന കാസല കാരണയസമാനറടാതതവിനറടയരളിടം നിങങള സഷടികകയാലി- നനീ സലാകങങളകകസശഷം ജനകജനനിമാ- രണടസഹാ രണടസപരം (41)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

85

കനനിനമാസത ഭവല കനതളമതില മിഹിര സശരണിമാണികയമായ സ- ചെനദം സചരzwjതതളള ചാമീകരമകടനറമട- നറതതണി വരzwjണിചിടസപാള ചനദരസചെദനറതതയമമേലതിരണമടി- ചാധബ ചിതരീഭവിചി- ടടിനദരന തന ചാപമാനറണനനവനറനളളതമഭി- പരായമനയായമാസമാ (42) ഭരററം തിങങിതതഴചമമിനമിനസമതാം നിനറെ നീസലാലപലകക- ങകററകകാരzwjകനതലനതതിമിരഭരമക- ററനറടട ഞങങളകന ഭസദര ചററം സചരനനതില പനിരകള സഹജമാം തല സഗനധനറതത നിതയം പററിസൊവാന വലസദഷിയനറട മലരzwjവന- തതീനന വനറനനനനസപാനറല (43) സകഷമം നലകനറടട ഞങങളകകയി തവ ഭരഖനറസൗ- നദരയനിരയതനസവണി- സകകാമസരാതഃപരണാളികനരസമതനറപറം നിനറെ സീമനതമാരzwjഗം കാമം തതരതയമാം കലമനിരയരിയാം കനതളകകരിരടടി-

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

86

നനാമതതില നറപടടിരികനനനരണകരകിസശാ- രങങളാനറണനന സതാനനം (44) കടടികകാരzwjവണടിനറനാകനം കടിലകറനിര- കകടടമാളം തവാസയം ചടടററീടനനനറചനതാമരനറയയപഹസി- കനനന സസസമരമാസരയ ഭരഷടം നറസൗരഭയഭരണടാ ഭരഹസിതരചി- നറതതാങങലണടനമദതതാല മടടറനനണട മാരാരിയനറട മിഴികളാ- കം മിളിനദങങള ഭരനനം (45) കതതം സതസജാവിലാസനറതതാട തവ നിറക- കകാനതി കണടല കിരീടം പരതയാസരാപിച മസററെകതി വിദരവതാ- നറണനന സതാനനനന നറഗൗരീ വയതയതസതന വയകകനറെടമിത സമമായ രണടനറമാനനികനനറമനനാല പതതന പനറവണിലാവിന പടിക പരിണമി- കനനന പരzwjസണനദവായം (46) നറതനറററനനാതരാസനറമലാം തരിഭവനമതിലം നീകനവാന വയഗരയാം നിന നറചററളകകനാരzwjനന ചിലിനറകകാടികള ചടലവ- നറണടാതത കണാം ഗണതതാല

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

87

കററം കടാതിടസതതകകരമതില മണിബ- നധതതിനാല ഭരഷടിയാലം ഭരററം മദധയം മറചാ മലരzwjവിശിഖനറനട- കനനന വിനറലനന സതാനനം (47) അലിതതാരzwjബനധവസലാ തവ ജനനി വലം- കണതിനനാണഹസസം നറചാസലറം ചനദരനസലാ ചടലമിഴി യിടം കണതിനാണ രാവം ഫലതം പരzwjണമാകാനറതാര നറചറതപടം വിടട നറപാനതാമരകക നറവംം ശരീയാരzwjനന ഭരനനാം തിരമിഴിയതിലാ- ണനതരാ സനധയതാനം (48) നറചാസലറീടം വിശാലാ ചപലകവലയ- തതാലസയാദധയാ നിനചാല കലയാണീ കാണzwjകിലാ സഭാഗവതി മദരര ക- സലാല കാരണയധാരാ കിനറലസനയ മാമവനതീ ബഹപരവിജയാ സകവലം കവഭവതതാ- നറലലാ നീതതതകളകനളളഭിധസയാടമിണ- ങങനന നിന ദഷടിയാസരയ (49) നറകാണടാടികകാവയസമാതം കവികളനറട വസചാ- വലരീസാരഭാരം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

88

നറതണടീടം കാതിനറലതതികകടമിഴിയിണയാം രണടവണടിന കിടാങങള ഉണടീടനമഖനറെടടരനവരസനറമ- നനളളിലീരzwjഷയാസബനധം- നറകാണടാണലീ ചവ ജനനി നറകാതിനറയാടം നറചററ നിന നറനററി സനതരം (50)

ഉതതരഭാഗം കാസതാളവം മിഴി കരങകമലതതിനളള സചസതാഹരപരഭ കലരzwjനറനനാര ചാരസമനി ശീതാംധബപണട ചികരാവലിനറയനനിതളള ഭസതശപതനിയനറട പാദയഗം നറതാളളസനനന 1 (1) ശംഗാരശരീവിസലപം ശിവനിതരജന- ങങളകന ബീഭതസകതസം ഗംഗാസദവിയകക നറരൗദരം ഗിരിശനടമിഴി- കകദഭകതകാനതകാനതം അംഗാരാകഷാഹികളകകാബ ഭയയതമരവി- നദതതിനാവീരമാളീ- സംഘതതിനനംബ ഹാസം രസമടിയന നിന കണണ കാരണയപരzwjണം (2)

1 ഭരലതതിലിലാതതത ആശാനറെ സനതമായിരികനം എനന ഊഹികനനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

89

കരzwjണാനതസതതാളനറമതതനനഴകിയ കളളകന - തവനറലാതതകഷിസരാമം തിണം സചരനന സാകഷാത തരിപരരിപമന- കകാപിളകനനനിതഗരാല കസണവം നിനറെസതാരzwjകകില കലഗിരികല ച- ഡാമസണ കാമസദവന കരzwjണസതതാളം വലിസചററിയ കണകളതിന നറകൗതകം നറചയതിടനന (3) ലീലാനീലാഞജനതതാല നലനറമാട നിറസഭ- ദങങള ഭരനനം നറതളിഞഞി- ടടാസലാലം നിനറെ സനതരതരിതയമതഖിലസലാ- കനാകഥകനാസഥ കാലാഗനിപലഷടരാകനനജഹരിഹരസര- െിനറനനയം സഷടിനറചയ വാന നീ ലാളികനനന സതതപരഭതി നിജഗണം ഭരനനമായ സതാനനമാസരയ (4) ഇകകസണടാരzwjകകാതമധബദധികകിടയിലിഹ ചവ- പപം നറവളപപം കറപപം കകനറകകാണടാകകണണ ഭരനനം കനിനറവാടമിയലം നീ ശിവായതതചിസതത നറചാലനറകകാളളം സശാണമാകം നദമരിയമഹാ- ഗംഗ കാളിനദിനറയനനാ- യികകാണം ഭരനന തീരzwjഥതതിനമരളകസയാ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

90

സംഗമം മംഗളാഢയം (5) ഉനമീലികകം നിമീലിെതഭരദയലയ- ങങളകന സഹതകകനറളനനായ നറചസമമ കശനറലനദരകസനയ ജഗതി സപദി സ- തതകകള നറചാംനനവസലാ ഉസനമഷതതീനനദികനം ഭവനമഖിലവം സഘാരസംഹാരതാപം തസനമലനിനനദധരിൊന തവ മിഴിയിമനറവ- ടടാതതതാസണാരzwjതതിടസപാള (6) കരzwjണതതില പകന നിസനനാടിഹ കരള കഥി- കനനന കനറണനന നീരില കണണം പടടാനറതാളികനനനിത ശരി കരിമീന - സപടമാരzwj സപടിഭരലം ചേീ നീലാബജഗരzwjഭചെദമരരമട- ചാധബ കാലതതിറങങി- തതിനറണനറനനതതനന രാവില തിരിനറയയത തറ- നനളളിലാകകളളലകഷമി (7) ഫലിചീടനന നീലാംബജഭരകളനിറം പണട നീണടളള കണാല നറതലീ ദരസഥനാം ദീനനിലമലിവ നീ തവണം സദവസദവി ഇലസലാ സചതമമമയകകിതിലടിയനടന ധനയനായ തതീരമസലാ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

91

തലയം തവനന ചനദരന കരമടവിയിലം സമാടിയാം സമടസമലം (8) ആവകരം നിനറെ പാളീയിണകളിവകനറള- നനദരിരാജകസനയ പവപന പണട വിലിന പതമയഭിനയി- കകാതതതാരzwjകകാണരയകകില ഏവം തതകരzwjണമാരzwjഗം വിരവിനറനാട കട- നനീ വിലങങതതിസലറി- സൊവം പീലികകടകകണമനകള കണനറതാട- കനനനസപാല സതാനനിടനന (9) രണടം ബിംബിച തങകകകവിളിണ വിരവില തകകചകരങങള നാലായ- തണടാരപനറെ സതരായ തവ ഭരഖകമലം- തനറനന ഞാനനനിടനന ചേതസതതാടിസതറിജഝടിതി വിരതില നറവ- ംനന ചനദരാരzwjകകചകരം പണടീടം ഭരഥം പടടിയ പരഹരനറന- സൊരില സനരിടട മാരന (10) പതതന പീയഷധാരയകകടയ പടിമ ക- യകനറകകാണട വാസേവിസയാതം ചിതരസലാകങങള കാതാം പരപടമതനറകാ സണടററ ഭരററം നകരzwjനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

92

ചിതതാഹലാദപരസയാഗതതിന ഭവതി ശിരഃ കപനം നറചയതിടസപാള പരതയാസമാദികകയലീ ഝണഝണജഝണിതം ചേി നിന കേലങങള (11) നറചാലനറൊങങനറനനനറെ കശലാധിപഭവനപതാ- സക നഭരനറകകാനറകകയം നി- നമകകായിടം ഭരളകകാപിത ഭരഹരിഹ ന- ലകനറടട സവണടം വരങങള ഉളനറകകാണടീടനന ഭരകതാമണികളധികമായ ശീതനിശാസസമററ- നമകതീഭതങങളസതര നറവളിയിലത വഹി കനനന ഭരകതാഫലങങള (12) സചാരനറചഞചണടതില സത സഭരഖി സഹജമാ- യളള സശാഭയകക തലയം സപാരം സാദശയസമാതാം പവിഴലതികനറമല നല പകം ജനികകില സപാരാ ബിംബം സമാനം പറവതിനത ബിം- ബിച സിദധിച കാനതയാ സനരിടടാല നറതലിസനാടം തരപവരമധികം തരാസമാം തരാസിസലറാന (13) മനദസസമരാഖയമാം നിനമഖവിദരവിനറനളളം നറവണിലാവണട ചണടം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

93

മനദിസചററം നറചടിച മദരരമധികമാ- യിചസകാരതതിനറനലാം പിനറനനൊരം പളിെില പരിയനറമാടിവ ശശാ- ങകനറെ പീയഷവരzwjഷം തനറനനസസസവിചിട നിശി നിശി നിയതം സമാടിയായ കാടി സപാനറല (14) പരാണസപരയാനറന നിതയം പലവരവ പക- ഴതതനന ജിഹാഞചലം സത സചനറണാകനം നറചപരതതികനസമനറമാട സമം സദവി സശാഭിചിട വാണികനസളളാര ധബദധസഫടികസദശമാ- യളള നറവളളശശരീരം മാണികയസപാനറലയാകനനവിനറട മരവിടം- ഭരലമകകാലനറമലാം (15) സതാതപിചാകദതയയഥം സപദി പടകഴി- ഞഞാതതലൊവ നറപാകകി കനൊയസതതാടമാരാല വരമളവ കമാ- സരനദരനാരായണനമാരzwj തദഭരzwjചെിഷടസമാരzwjകകില പരമഥനിതി നറവറ തതം ഭരറകനനന വാങങി- കകരzwjകകരസചെദസമാടം തവ കവിളിനക തതപിടം തപലങങള (16)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

94

നറചനതാരzwjബാണാരിചിതരസതതികള പലതമാ- വാണി വായിചിടസപാള ചിനതം സമാസദന നീയം നറചറത തല കല- കകീടട നറചാലാന തടരzwjനനാല കപസനതനിന വാണി നിന വാങമാദരരിമയതിനാല ശബദസമറായകഭരലം സനതം കകവീണതനറനനകകവിയണയിനറലട- തതിടട നറകടടനന സവഗം (17) ഉണികകാലതത കകനറകാണടഗപതിയനസമാ- ദിചതായം സദാ ഭര- കകണന സമാഹാനധനായ വനനധരമത കടി ൊനയരzwjതതനനതായം വരzwjണിൊന വസതകിടടാനറതതാര കരഗതമാം വാമസദവനറെ വകzwjതതര- കകണാടിതതണടതാം നിന ചിബകമടിയനി- സനനാരzwjകകിനറലനറനതാനനരയകകം (18) കണടീടാം സദവി നിതയം ഹരകരപരിരംഭതതി- ലദധതമാം നിന കശതതില കണടകമപനറണടാര ഭരഖകമല- തതിനറെ തണടിനറെ ലകഷമി ഉസണടവം കാരകിലസചറരവിയഥ കറ- തതം സഗതയാ നറവളതതം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

95

തണടിന താഴതത തണടാരzwj വലയവടിവിലം ചാരവാം ഹാരവലി (19) പണടാസവളികന ബനധിനറചാര ചരടകള തന ലഗനകം സപാല കളളതതില - കകണടീടം സരഖ ഭരനനം ഗതിഗമകമഹാ ഗീത ചാതരയവാസസ നറകാണടാടം സശാഭസതടനനിതമിതമദരരമാം രാഗരതനാകരതം നറതണടം ഗരാമതരയതതിന സഥിതിനറയ നിലനിറ- തതനന കാഷഠാതരയം സപാല (20) സലാലതം പണട തണടാരzwjവലയഭരലമാം നിനറെ കകനാലസമലം ലാലിതയം വാഴതതിടനന നളിനനിലയനന നാലവകതരങങള നറകാണടം കാലപരദധംസിതന കകനഖനിരയിലലം സപടിയായ ശിഷടശീരzwjഷം നാലിനനം സദവിനറയാനനായഭയകരഭരയ- രzwjതതീടനറമഢബദധയാ (21) പതതന നറചനതാമരകകനിറമരിയ നഖം നറകാണട നിനദിചിടം നിന - കകതതാരിന കാനതി ഞാനറനങങനറന പറയഭരസമ ഹനത നീ തനറനന നറചാലക

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

96

നതതംനറചയയം മഹാലകഷമിയനറട കഴലിണ- യകസകകലമാലകതകം പ- ണടതയരzwjഥം നിലകകിലെങകജനറമാര ലവസല- ശതതിസനാനറടാതതിടസടട (22) അനറപാനറതതാനനിച ലംസബാദരനമനജനം വനന പാലണടിടം നിന തനറപസൊളളം നനഞളള കചയഗളം തീരzwjകനനറമന ഃഖനറമലാം ഭരനപില കണടായതിനനം ദീപവദനനസമ ഹാസയമമമാറ സമാഹാല തപികകകനറകാണട തരzwjണം ശിരസി തടവി സനാ- കനനന തത കംഭയഗമം (23) മാണികയസതതാലകനടംതാനഭരതഭരിതമാ- കനനതാകനന രണടി- കകാണം നിന നറകാങക കനനിന നറകാടി യടിയനിതി- നില നറതംം വിവാദം സചനറണാകനനനായതണടിഹ ഗണപതിയം സകനദനം നാരിമാനറര ഘരാണിചീടാനറതയിനനം തവ ഭരലകടി മാ- റാതത കകസതതാകകങങള (24) ചേതം പണട നാഗാസരനനറട തല കീ- റീനറടടടതതളള ഭരതതിന -

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

97

ഷേനറതതസകകാരzwjതത നറകാങകതതടമതിലനിയം ഭരഗദധഭരകതാരസം സത ചേീ നറചനറനതാണടിസതാലകനനനധരരചികളാല ചിതരമായാ പരതാസപാ- േേശരീയില കലരzwjനനീടിന പരരിപവിന ഭരരzwjതതയാം കീരzwjതതിസപാനറല (25) പാനറലനനസളളാര കളളനറതതാടമയി ജനനീ കവഖരീശബദജാല- ൊലംസഭാരാശിയസലാ തവ ഹദയമതീ- രzwjനന പായനനസതാരzwjതതാല സകാലം വാതസലയസമാടം ദരവിഡശിധബവിനായ നീ നറകാടതതാസദിചാ- ബാലന സംതതതനായാന പരഥിതകവികളില ദിവയനാം കാവയകരzwjതതാ (26) സദവന തന സകരാധമാകം ദഹനശിഖകളില സേഹമാഹനത നറവനതാ- കകവപന വനന വീണാന ഝടിതി ഭവതിതന നാഭിയാം വാപിതനനില ആവിശശയാമാഭമസൊള നറചറിയ പക പറ- നറെടട സമലസൊടടതിനനം ഭാവിചീടനന സലാകം ജനനി ഭവതിതന സരാമദാമാഭനറയനനം (27)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

98

കണടാല കാളിനദിനീരിന നറചറിയ ക- സലാലകസപാനറലസയതാ- ണടണടസലാ നിനറെ നാസളാദരമതിലഗസജ ബദധിമാനമാരzwjകകസതാരzwjകകില കശിസചററം നറഞരങങം കചഗിരികളിട യകകളള സകഷമാനതരീകഷം നറതണടം ദികകററ നാഭീഗഹയില വരികയാ- നറണനന സതാനനീടമാസരയ (28) മാറിസൊകാതത മനദാകിനിയനറട ചഴിസയാ നറമാടട രണടിടട സരാമ- തതാനറരാകനം കതലതയകകളളരിനറയാര തടസമാ താരzwjശരകകരzwjശനതതീ നീറീടം കേസമാ നാഭികയിത രതിതന നിതയമാം കതതരസങങാ ദാസരാ സിദധികന നറഗൗരീ ഗിരീശമിഴികളതന വീകഷയമാം ലകഷയനറമസനനാ (29) പസണട പാരം കഷയിചം നറപരിയ കചഭരം നറകാണടപിനറനന ശരമിചം കണടാലാനമരയാം നിന കടിലതികനറയാടി- ഞഞീടമിനറനനനന സതാനനം കണടികകാരzwjസവണിനറമൗസല നദിയനറട കരനി- ലകനം മരതതിനറെ സവരിന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

99

തസണടാളം കസഥരയസമയളളതിന ധരസസത നനമ സമസനമല വരസടട (30) അെസൊള വിയരzwjതതം വിരവിനറനാട വിജം ഭിചം കകഷം കവിഞഞം കൊയതതിന കഴഞഞനറളളാര കവിള ഭരറി- കനനന നറകാങകകനടങങള കലപിചിടടാധബകാമന ജനനിനറയാടിയനറമ സനനാരzwjതത നിന മദധയസദശം നറകലസൊടം ഭരനനവടടം ലവലിലതകളാല നറകടടിനാന തിടടമാസരയ (31) ഭാരം വിതാരനറമനനീവകനറയ നിജ നിതം- ബതതില നിനനദരിരാജന വാരിതതനനായിരികകാം തവ ജനനി വദര- ധബലകകമായളളനറതലാം സനസരാരzwjകനസപാഴതസലയതിവിപലഭരം നിനറെ കനതംബബിംബം പാരാകതതാന മറയകകനനതിനറന ലഘവതായ നറചയകയം നറചയതിടനന (32) തതതല കംഭീനദരരzwj സതടം കരനിരകളതം തങകവാഴതതരതതിന പതതന കാേങങളം സപാരzwjതതടകളിവകളാല നിനന നീ നറവനന രണടം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

100

ഭരzwjതതാവിന ഭരമപ കപിടടധികപരഷമാം തതതജാനദയതതാല കരzwjതതവയസജഞ ജയികനനനമരകരിവരന കംഭവം ശംഭജാസയ (33) യസദധ സതാതപിചിസടണം ശിവനറന നിയതനറമ- നനാശശരസശരണിയിസൊള പതതാകകിെഞചബാണന ഭവതിയനറട കണ- ങകാല തണീരമാകകി പരതയകഷികനനനിനറതന കീഴ നഖരകപടമായ പതതമസതരാഗരമാസരയ നിതയം വാസനാരzwjകിരീസടാപലനികഷമതില സതനറചളളം ഭരരzwjചസയാടം (34) സവദങങളകനളള ഭരരzwjദധാകകളില ഭരടികളസമം സചരമചാരവാം നിന പാദദനദം കനിനറഞഞന ജനനി മമ ശിസരാ- ദികകിലം വയകകണം നീ യാനറതാനനിന പാദതീരzwjഥം ഹരനനറട ജടയില തങങിടം ഗംഗയസലാ യാനറതാനനിന ലാകഷ സാകഷാല നഹരിമകടമാ- ണികയവിഖയാതയസലാ (35) നാമിസനനാതാം നമസസിന നിരകള നയനര- മയാഭമായ നലരകകില

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

101

താവം കമരാഭിരാമദതിയധികനറമളളം നിനനടിതതാരിനാസരയ ഭാവിചീടനനതിന താഡനരസമിവനറന- നറനനനനമനതഃപരകകം- കാവില കാണനന കസങകളിനറയാട പധബപതി- നറകകനറൊഴിലഭയസയ (36) സപരലപം മാറിസയാതിപപനരടിപണിവാന വനനടന കളളലാ- ഭാരം കാണിച വീളളം പതിയനറട നിടിലം തനനില നിന ധനയപാദം പാരം തംനന സനരം ദഹനപരിഭവം വീണടനറതങങം ജയതതാല സചരം പാദാംഗദതതിനറനനാലി കിലികിലിതം നറചയതതാം ചതബാണന (37) മഞഞിലനറെനറടടങകില മങങം ഭരളളവനിരവിലം നിനനറങങം വിസശഷാല കഞജതതാസരകലകഷമിനിലയമിത കഴല - തതാമരതതാര രണടം മസഞഞലം കനനിലാടം പകലമിരവിലം സശാഭസതടം ഭജിചാല മഞജശരീ സവണടസതകം പനരിതിന ജയം ചിതരസമാ സഗാതരകസനയ (38)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

102

നറചാലിനനസഥാനമാം നിന ചരണമഴലിന- സഥാനമാമായതിനനം തലയം വലാനറതതാരാമെിടയനറട ഭരതനറക- സനനാതിയാല സാദരവാസമാ നറമനറലനനാ സവളിനാളില പദമലര കരം രണടനറകാണടം പിടിചാ- കകലിസനമല വച കാലാരിയനറട കടമന- സസിനന കാരണയഭരസണടാ (39) വാനില തങങനന വാരzwjസകശികള കരകമലം കമപമാറപിളിനറകകാ- തതനം വിടടീ നഖമപണടടികളപഹസി- കനനനതാം നനദനനറതത വാസനാരzwjമാതരം വരിചാല കരതളിരതിനാല കലപകം ഭികഷസയകം ദീനനമാരzwjസകകകിടം നിന പദതളിരനിശം ഭവയമാം ദരവയമാസരയ (40) ഭാവം കണടിടട സവണടം പദവി പരവശ- നമാരzwjകന സചരzwjകനനനതായം താവം നറസൗനദരയസാരദതിനറയ മദരനറവാളള- കകാനറയാളളകനനനതായം സദവി തത പാദനറമനനളളമരലതികതന പംകലയകകളളിലിനറനനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

103

ജീവന ജീവികനമാറിനദരിയനറമാടമറകാല പണട വണടായ വരനറടട (41) നറതററിസൊയിടടസപാലം തവ നടനറയ ഭരതി- രzwjനനഭയസികനനനസപാല നിന ഭരററതതസളളാര ഹംസെിടകള നറവടിയമാ റിലനറഹാ തലയയാനം മനറററസനതാതനനസതാരzwjതതാല തവ കഴലമണിമ- ഞജീരമഞജസരതതില കററം കടാതവയകകം ഗതിഭരറയപസദ- ശികകയാം ലാഘയയാസന (42) സസവാസനനദധരാകം ദരഹിണഹരിഹര- നമാരzwjഭവനമഞചമായാരzwj സമല വസതരം ഭരടനറകനനായതിന ശിവനമാ- സചെകാനതിചെലതതാല സദവി തസേഹദിവയപരഭകളടനതില - നറെടട രകതാഭനായാ- സേവന ശംഗാരഭരരzwjതതിദതിസദശമസഹാ കണിനാനനദമായാന (43) മലികകാരzwjകനതലതനനില കടിലത ഭരഹാ- സതതിലതയാരzwjവം വന കലിന ദാരzwjഢയം കചതതില കസമസഹജ- നറസൗഭാഗയമനതരzwjഗതതതില

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

104

നറസഥൗലയം സശരാണീഭരതതില സഫടതരമരയില നറസൗകഷമയസമവം ജഗതതി- നറനനലാമാലംബമാകം ശിവകരണ ജയി കനനന സശാണാഭിരാമാ (44) അങകം കസതരിയാണങങതിധവളകലാ- രാശി കരzwjകകരമാണാ- തതിങകളബിംബം ജലാഢയം മരതകമരവി- തതടടമാണിടടവയകൊന ശങകിൊനിലതിങകല ഭവതിയതപസയാ- ഗിച പാതരം നറവടിഞഞാല സസങകതികനനന വീണടം വിധിയതിലഖിലം സദവി നിന സസവനാരzwjഥം (45) അസപാസടാരzwjകനനറപാഴാസരയ ഭഗവതി പരഭി തതിനറെയനതപരം നീ നിന പജാതതതി പിനനീയനിയതകരണ- നമാരzwjകന സിദധികനസമാവാന ജംഭാരിപരഖയരാകം വലിയ വിബധരം തലയമിലാതത സിദധയാ സപനനനമാരതായിടടണിമഭരതനറലാടം ദാരചാരതതിലസല (46) ധാതാവിന പതനിതനറനനകകവികളനഭവി- കകാതതതാരാണരയകകില

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

105

ശരീസദവിയകകം നിനചാലിഹ പതിനറയവനാ- കകിലരകകാശിരികകില ഭസതശനതനറനന വിനറടടനഭഗവതി സതികള കനതതസമാതതംസസമ നീ ചസതലം നറകാങകസചരാന കരവകതരവം സഗാതരസജ പാതരമലാ (47) പാസലാലം വാണി പദമാസനന രമണിയാ- െതമനാഭനന പദമാ ഫാലാകഷനപതനിയാള പാരzwjവതിയിതി പറയ- നനണടസഹാ പേിതനമാരzwj നാലാമസതതതിസതതാണടവിദിതമഹിമാ ഹാ മഹാമാസയ ഹാ നി- രzwjസവലാ വിശം രവമിെിെവള ഭവതി പര- മാവിഷപടടാഭിഷികത (48) എസൊഴാണംബ ലാകഷാരസകലിതമതാം നിനറെ നറപാന താമരകകം- തൊദകഷാളതീരzwjസഥാദകമരളക കടി- കനനന വിദയാരzwjഥിയായ ഞാന ഉലപതയാഭരകനം നിനനരകവിത നറപാഴി- െികനമതതീരzwjഥസമനത- നറനനസൊഴാണംബ വാണീവദനകമലതാം- ബലലീലാരസതം (49)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

106

മാവിഷാണികനം രമയകകം വിധിഹരിസമനായ തനറനന വാണലസികനം രമയം നറസൗഭാഗയമാരzwjനനാ രതിയടയ സതീ- നിഷഠയം രവഷടയാകനം നറചസമമ ജീവിചിരികനം ചിരമിഹ പധബപാ- ശങങനറളലാമറകനം മാവിഷാനനദാഭിധാനം രസവമനഭവി കനം ഭവദഭകതനാസരയ (50) ദീപതതിന ജാലതനനാല ദിനകരന സമാ- രാധനം സദവി യിനദ- ഗരാവതതില ശീകരതതാല ഹിമകരന വിധി കനനന പജാവിധാനം ആപം തസെനറതടതതംബധിയതിനരളം തരzwjെണം തനറനന നിനറനന ബഭാവിചീ നിനറെ വാകകാല ജനനി ലിപിമയീ തീരzwjനറതതാരിസതാതരജാലം (51)

നറസൗനദരയലഹരി ഭാഷ സമാപതം

ആദിശങകരകത

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

Published by httphinduebooksblogspotcom

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

4

ആനനദലഹരി

ശിവഃ ശകതയാ യകസതാ യദി ഭവതി ശകതഃ പരഭവിതം ന സചസദവം സദസവാ ന ഖല കശലഃ സപനദിതമപി അതതാമാരാധയാം ഹരിഹര വിരിഞചാദിഭിരപി പരണനതം സതാതം വാ കഥമകത പണയഃ പരഭവതി 1 ശകതിസയാട സചരzwjനനിരികനസപാള മാതരമാണ ശിവന സഷടി ഭരതലായ കതയങങള നറചയയവാന പരാപതനാകനനളള അനറലങകില ശിവന അനങങവാന സപാലം നറകലപ ണടാകകയില അസൊള എങങനറനയാണ പണയശാലി യലാതത ഒരാളകക മാവിഷാവിമഹേശമസഹശരനമാരാല പജിതയായ അവിടനറതത (ശകതിനറയ) പരണമികനവാനം സതതികനവാനം സാധികനക തനീയാംസം പാംസം തവ ചരണ പംസകരഹഭവം വിരിഞചിഃ സഞചിനന വിരചയതി സലാകാനവികലം വഹസതയനം നറശൗരിഃ കഥമപി സഹസസരണ ശിരസാം ഹരഃ സംകഷകദയനം ഭജതി ഭസിസതാദധലന വിധിം 2 അവിടനറതത പാദപതമങങളില നിനനളള ശകലം ദരളിനറകാണട മാവിഷാവ സലാകങങനറളനറയലാം യാനറതാര കറവം കടാനറത സഷടികനനന അതിനറന വിമഹേശ തനറെ ആയിരം ശിരസസകളാല വളനറര പണിനറെടട ചമകനനന ഹരനാകനറടട അതിനറന ഒനന കടി ദരളീകരിച ഭസമനറമനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

5

സപാനറല അതിനറന സശരീരതതില ധരികനകയം നറചയയനന അവിദയാനാമനതതിമിര മിഹിര ദീപനഗരീ ജഡാനാം കചതനയ തബക മകരനദ സരതിഝരീ ദരിദരാണാം ചിനതാമണി ഗണനികാ ജനമജലനറധൗ നിമഗനാനാം ദംഷടരാ ഭരരരിപ വരാഹസയ ഭവതി 3 അവിടനന (അഥവാ അവിടനറതത പാദപാംസകകള) അജഞാനികളനറട ഹദയതതിനറല അനധകാരതതിന ജഞാനസരയനദിചനിലകനനന ദീപനഗരി സപാനറലയം ഭരഢനമാരzwjകക ധബദധബദധിയാകനന പലലയില നിനറനനാളളകനന സതനരവി സപാനറലയം ദരിദരനമാരzwjകക ചിനതാമണി (സകലകാമങങനറളയം നലകനന സരzwjഗീയമായ രതനം) രതനഹാരം സപാനറലയം സംസാരസാഗരതതില ഭരങങിതതാളളനനവരzwjകക വരാഹാവതാരം പണട വിമഹേശവിനറെ സതററ സപാനറലയമാകനന തദനയഃ പാണിഭയാമഭയവരസദാ കദവതഗണഃ തസമകാ കനവാസി പരകടിത വരാഭീതയഭിനയാ ഭയാത തരാതം ദാതം ഫലമപി ച വാഞഛാസമധികം ശരസണയ സലാകാനാം തവ ഹി ചരണാസവവ നിപനറണൗ 4 സകലസലാകങങളകനം ശരണയയായ സദവി മനറററലാ സദവീസദവനമാരം സഹതങങളാല അഭയവരദഭരദരകള

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

6

പരദരzwjശിെികനനന അവിടനന മാതരമാണ ഇതതരം സചഷടകനറളാനനം കാണികകാതിരികനനനത അവിടനറതത തസചവടികള തനറനന സകലരനറടയം ഭീതികനറള അകററാനം ആഗരഹിചതിലമധികം വരം നലകവാനം സാമരzwjഥയഭരളളവയാണ ഹരിതാമാരാധയ പരണത ജന നറസൗഭാഗയ ജനനീം പരാ നാരീ ഭതാ പരരിപമപി സകഷാഭമനയത സമസരാഽപി താം നതാ രതി നയന സലസഹയന വപഷാ ഭരനീനാമപയനതഃ പരഭവതി ഹി സമാഹായ മഹതാം 5 തനറനന നമികനനനവരzwjകന സൗഭാഗയമരളനന അവിടനറതത ആരാധിചതിനറെ ഫലമായി വിമഹേശ നാരീരപനറമടതത തരിപരാരിയായ ശിവനറെ മനസസിനറനയിളകകി അവിടനറതത പരണമിചതിനറെ ഫലമായി രതീസദവിയനറട കണണകളകക സലഹയമായ ഉടലിനനടമയായ കാമസദവന ഭരനിമാരനറട സപാലം മനസസില ശകതമായ സമാഹം ജനിെികനവാന സാധികനനന ധനഃ നറപൗഷപം നറമൗരzwjവീ മദരകരമയീ പഞചവിശിഖാഃ വസനതഃ സാമസനതാ മലയമരദാസയാധന രഥഃ തഥാസപയകഃ സരzwjവം ഹിമഗിരിസസത കാമപികപാം അപാംഗാസതത ലബധാ ജഗദിദമനംസഗാ വിജയസത 6

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

7

അലസയാ ഹിമഗിരിതനസയ പഷപനിരzwjമമിതമായ വിംം സതനീചകനറളനറകകാണടളള ഞാണം നറവറം അഞചശരങങളം വസനത ഋതവാകനന മിതരവം മലയമാരതനാകനന (നറതകകന കാററ) യദധരഥവം മാതരം കകഭരതലായളള കാമസദവന അവിടനറതത കപാകടാകഷം നറതനറലാനന സപാദിചതിനറെ ഫലമായി ഈയലകനറതതയാകമാനം ജയികനനന (കീഴടകനനന) കണതകാഞചീ ദാമാ കരികലഭ കംഭതന നതാ പരികഷീണാ മസധയ പരിണത ശരചനദരവദനാ ധനരzwjബാണാന പാശം സണിമപി ദധനാ കരതകലഃ പരതാദാതാം നഃ പരമഥിതരാസഹാ പരഷികാ 7 കാഞചീ (അരഞഞാണzwj) നാദം നറപാഴിചം ഗജമതകം സപാനറലയളള തനങങളനറട ഭാരം നറകാണട കനിഞഞം നറമലിഞഞളള അരനറകകസടടാനറടയം ശരതകാലനറതത പരzwjണചനദരനറനസൊനറല പരകാശികനനന ഭരഖസതതാനറടയം വിംം ശരവം പാശവം അലശവം തകകകകളി സലനതിയം തരിപരഭഞജകനായ ശിവനറെ അഭിമാന ഭാജനമായ സദവി എനറെ ഭരനപില എനനം വിളങങനറടട സധാ സിസനധാരzwjമസധയ സരവിടപി വാടീ പരിതസത മണിദീസപ നീസപാപവനവതീ ചിനതാമണിഗസഹ ശിവാകാസര മസഞച പരമശിവപരയങകനിലയാം ഭജനതി താം ധനയാഃ കതിചന ചിദാനനദലഹരീം 8

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

8

സധാസാഗരമധയതതില കലപതകഷസതതാപപകളാല ചററനറെടട രതനദീപില കദംബതകഷങങളകകിടയിലളള ചിനതാമണിനിരzwjമമിതമായ ഹരzwjമയതതില ശിവാകാരമായ (ശരീചകരതതിനറല ശകതിതരിസകാണതതിനറെ ആകതി യിലളള) മഞചതതില പരമശിവനാകനന നറമതതയി ലിരികനനന ചിദാനനദലഹരിയാകനന അവിടനറതത ധയാനികനനന വിരളം ചില ധനയാതമാകകള മാതരമാണ മഹീം ഭരലാധാസര കമപി മണിപസര ഹതവഹം സഥിതം സാധിഷഠാസന ഹദിമരതമാകാശഭരപരി മസനാഽപി ഭരമസധയ സകലമപി ഭിതാ കലപഥം സഹസരാസര പദസമ സഹ രഹസി പതയാ വിഹരസസ 9 ഭരലാധാരതതിനറല ഭ (ഭമി) തതതതിനറനയം മണിപര തതിനറല ജലതതതതിനറനയം സാധിഷഠാനതതിനറല അഗനി തതതതിനറനയം ഹദയപതമതതിനറല (അനാഹത ചകര തതിനറല) വായതതതതിനറനയം അതിനഭരകളിനറല (വിധബദധിചകരതതിനറല) ആകാശതതതതിനറനയം ഭരമദധയ തതിനറല (ആജഞാചകരതതിനറല) മനതതതതിനറനയം മറികടനന അവിടനന സഹസരാരപതമതതില അവിടനറതത പതിയായ ശിവനമായി രഹസയമായി വിഹരി കനകയാണ സധാധാരാസാകരശചരണയഗലാനതരzwjവിഗലികതഃ പരപഞചം സിഞചനതീ പനരപി രസാമനായമഹസഃ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

9

അവാപയ സാം ഭമിം ഭജഗനിഭമധഷടവലയം സമാതമാനം കതാ സപിഷി കലകസേ കഹരിണി 10 സഹസരാരപതമതതിലിരികനനന അവിടനറതത തൊദ ങങളില നിനന ശകതമായി ഒളളകനന അഭരതധാരയാല (സാധകനറെ) ശരീരനറതതയാകമാനം നനച വീണടം തനറെ വാസസഥാനമായ ഭരലാധാരചകരതതില നറചനന ഒര സരzwjെനറതതസൊനറല ഭരനനരചററായി കേലിനിയായി ഒര സകഷമദാരഭരളള കലകേതതില (താമരകകിഴങങിനറെ ആകതിയളള) അവിടനന നിദര നറചയയനന ചതരzwjഭിഃ ശരീകകശഃ ശിവയവതിഭിഃ പഞചഭിരപി പരഭിനനാഭിഃ ശംസഭാരzwjനവഭിരപി ഭരലപരകതിഭിഃ ചതശചതാരിംശദ വസദല കലാശരതരിവലയ തരിസരഖാഭിഃ സാരzwjധം തവ ശരണസകാണാഃ പരിണതാഃ 11 അലസയാ മഹാതരിപരസനദരി നാല ശരീഖേങങളം (ശിവാതമകങങളായ ചകരങങളം) അവയില നിനന ഭിനനങങളായ അഞച ശിവയവതികളം (ശകതയാതമക ങങളായ ചകരങങളം) സചരzwjനന പരകതിയനറട ഭരലകാരണമായ ഒപത ചകരങങളില അഷടദളപതമവം സഷാഢശദള പതമവം ഭരനന തതതങങളം ഭപരതരയവം (ഭരനന സരഖകളം) സചരzwjനന നാലപതതിനാല സകാണങങ ളളളതാകനന നിനതിരവടിയനറട നിവാസസഥാനം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

10

തദീയം നറസൗനദരയം തഹിനഗിരികസനയ തലയിതം കവീനദരാഃ കലപസനത കഥമപി വിരിഞചിപരഭതയഃ യദാസലാനറകൗതസകയാദമരലലനാ യാനതി മനസാ തസപാഭിരദഷപരാപാമപി ഗിരിശസായജയപദവീം 12 അലസയാ ഹിമഗിരികസനയ മാവിഷാവ തടങങിയ കവിസശരഷഠനമാരzwj സപാലം അവിടനറതത സൗനദരയനറതത ഉപമികനവാന സവനററാര വസതവിനറനയം സങകലപികനവാന സപാലം ശകതരാകനനില അവിടനറതത സൗനദരയം ദരzwjശികനവാന ഇചെികനനന അപസരസതരീകള തപസസ നറകാണടസപാലം സനടവാന കഴിയാതതതായ ശിവ സായജയപദവി (ശിവനമായളള താദാതമയം) മനസസ നറകാണട സനടനന (സദവിയനറട സൗനദരയം ശിവന മാതരം അറിയവാന കഴിയനനതാകയാല ആ സൗനദരയനറതത അറിയവാന അപസരസതരീകളകക ശിവനമായി മനസാ താദാതമയം പരാപിസകകണടിവരനന) നരം വരzwjഷീയാംസം നയനവിരസം നരzwjമസ ജഡം തവാപാംഗാസലാസക പതിതമനധാവനതി ശതശഃ ഗലദ സവണീബനധാഃ കചകലശ-വിസരത-സിചയാ ഹഠാത തരടയതകാസഞചയാ വിഗലിത-കലാ യവതയഃ 13 അലസയാ സദവി അതയനതം തദധനം സൗനദരയ മിലാതതവനം രതികരീഢാദികളിലറിവിലാതതവന മാനറണങകിലം അവിടനറതത കടാകഷതതിന പാതരമായ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

11

പരഷനറന നറകണകകിന യൗവനയകതകളായ സതരീകള അഴിഞഞവീളളനന തലഭരടിസയാടം ഉയരzwjനന മാറില നിനന വളളതിവീളളനന സമലവസതരസതതാടം നറപനറടടനന നറപാടടി നറതതറികനനന അരെടടസയാടം അഴിഞഞവീളളനന പടടവസതര സതതാടം കടി (അവനില ആകഷടരായി സയം മറനന) പിനതടരനന കഷിനറതൗ ഷടപഞചാശദ ദിസമധിക പഞചാശദസക ഹതാസശ ദാഷഷടിശചതരധിക പഞചാശദനിസല ദിവി ദിഃഷടതരിംശനമനസി ച ചതഃഷഷടിരിതി സയ മയഖാസതഷാമപപരി തവപദാംബജയഗം 14 ഭതതസതതാടകടിയ ഭരലാധാരതതില അനപതതിയാറം ജലതതസതതാടകടിയ മണിപരതതില അനപതതിരണടം അഗനിതതസതതാടകടിയ സാധിഷഠാനതതില അറപതതി രണടം വായ തതസതതാടകടിയ അനാഹതചകരതതില അനപതതിനാലം ആകാശതതസതതാടകടിയ വിധബദധി ചകരതതില എളളപതതിരണടം മനതതസതതാടകടിയ ആജഞാചകരതതില അറപതതിനാലം വീതഭരളള കിരണ ങങളകനഭരപരിയായി (അതായത സഹസരദളപതമമാകനന ബിനധസഥാനതത) അവിടനറതത പദാബജങങള പരിലസി കനനന ശരസയാതസനാധബദധാം ശശിയത-ജടാജടമകടാം വരതരാസ-തരാണ സഫടിക-ഘടികാ-പതകകരാം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

12

സകനന താ നതാ കഥമിവ സതാം സനനിദധസത മദര-കഷീര-ദരാകഷാ മദരരിമദരരിണാഃ ഫണിതയഃ 15 ശരതകകാലനറതത നറവണിലാവിനറനാതത ധബരവവരzwjണസതതാട കടിയവളം ജടാമകടതതില ചനദരബിംബനറതതചടിയവളം വരാഭയഭരദരകളം സഫടികമാലയം പതകവം കകകളില ധരിചവളമായ നിനതിരവടിനറയ ഒരികകനറലങകിലം പരണമിചവരായ സതപരഷനമാരzwjകക സതന പാല ഭരനതിരി എനനിവയനറട മാദരരയതതിനറനാകനനന മദരരമായ വാകനകള സാധീനമാകാതിരികനനനനറതങങനറന (സദവിനറയ ഒരികകനറലങകിലം പരണമിചയാള മഹാകവി യായിതതീരനന എനനരzwjഥം) കവീനദരാണാം സചതഃകമലവന-ബാലാതപ-രചിം ഭജസനത സയ സനതഃ കതിചിദരണാസമവ ഭവതീം വിരിഞചി-സപരയസയാതരണതര-ശരരംഗാരലഹരീ ഗഭീരാഭിരzwjവാഗഭിഭിരzwjവിദധതി സതാം രഞജനമമീ 16 അലസയാ സദവി കവിസശരഷഠനമാരനറട മനസസകളാകനന താമരകകടടതതിന ഉദയസരയനറെ പരഭ സപാനറലയായവളം അരണനറയനനറിയനറെടനനവളമായ നിനതിരവടിനറയ ഭജി കനനന ഭകതനമാരzwj സരസതീ സദവിയനറട താരണയ സതതാടകടിയ ശംഗാരപരവാഹം സപാനറലയളള ഗംഭീരങങളായ വചസസകളാല സഹദയഹദയങങനറള ആഹലാദിെികനനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

13

സവിതരീഭിരzwjവാചാം ശശിമണി-ശിലാഭംഗ-രചിഭിഃ വശിനയാദയാഭിതാം സഹ ജനനി സഞചിനതയതി യഃ സ കരദതാ കാവയാനാം ഭവതി മഹതാം ഭംഗിരചിഭിഃ വസചാഭിരzwjവാസേവീ-വദനകമലാസമാദ-മദരകരഃ 17 അലസയാ സദവി ചനദരകാനതമണി സപാനറല ധവള വരzwjണസതതാടകടിയവരം വാകനകനറള ജനിെികനനന വരമായ വശിനയാദി സദവതകസളാനറടാതതളള നിനതിരവടി നറയ ധയാനികനനനവന മഹാകവികളനറട വാഗിലാസം സപാനറല ആകരzwjഷണീയങങളം വാസേവിയനറട ഭരഖകമല പരിമളം നറകാണട അതിരചികരങങളമായ വാകനകനറള നറകകാണട കാവയങങള രചികനനനവനായിതതീരനന തനചൊയാഭിസത തരണതരണിശരീസരണിഭിരzwj ദിവം സരzwjവാഭരരzwjവീമരണിമനിമഗനാം സമരതി യഃ ഭവനതയസയ തരസയദനഹരിണശാലീനനയനാഃ സസഹാരzwjവശയാ വശയാഃ കതി കതി ന ഗീരzwjവാണഗണികാഃ 18 അലസയാ സദവി ഉദയസരയനറെ സശാഭ പണട അവിടനറതത സദഹകാനതിയാകനന അരണിമയില (ചവനന കാനതി യില) മണണം വിണണം (ഭമിയം ആകാശവം) പരzwjണമായി ഭരങങിയതായി യാനറതാരവന ഭാവന നറചയയനനസവാ അവന ഭീതിപണട വനമാനകളസടതസപാനറല ശാലീനമായ നയനങങളളള ഉരzwjവശി തടങങിയ അസംഖയം സദവസതരീകള വശയകളായിതതീരനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

14

ഭരഖം ബിനദം കതാ കചയഗമധതസയ തദസധാ ഹരാരദധം ധയാസയസദയാ ഹരമഹിഷി സത മനമഥകലാം സ സദയഃ സംസകഷാഭം നയതി വനിതാ ഇതയതി ലഘ തരിസലാകീമപയാധബ രവമയതി രവീനദതനയഗാം 19 അലസയാ സദവി ശരീചകരതതിനറെ ബിനദസഥാനതത (സകനദരതതില) ഭരഖവം (താനാഗരഹികനനന ഏനറതങകിലം സതരീയസടത) അതിനനടിയില അവളനറട തനങങനറളയം അതിനം താനറഴ ഹരാരzwjദധനറതതയം (അവളനറട സയാനിനറയയം) ഈ സഥാനങങളില അവിടനറതത മനമഥകലനറയയം യാനറതാരവനാസണാ ഭാവന നറചയയനനത (തദാരാ ആ കാമിനിയമായി താദാതമയം സനടനനത) അവന ഉടനടി തനറനന ആ സതരീനറയ രവമിെികനനനനറവനനത അതയനതം നിസസാരമാണ അയാള സരയചനദരനമാരാകനന തനങങസളാടകടിയ തരിസലാകി (ഭരനന സലാകങങള) എനന സതരീനറയയം കടി വളനറര സവഗം തനറനന രവമിെികനനന കിരനതീമംസഗഭയഃ കിരണ-നികരംബാഭരതരസം ഹദി താമാധസതത ഹിമകരശിലാഭരരദതിമിവ യഃ സ സരzwjപാണാം ദരzwjപം ശമയതി ശകനതാധിപ ഇവ ജരപലഷടാന ദഷടയാ സഖയതി സധാധാരസിരയാ 20 അലസയാ സദവി തനറെ കാനതിസഭരഹതതില നിനനണടായ അഭരതരസനറതത ഓസരാ അവയവങങളിലനറടയം വരzwjഷികന നനവളം ചനദരകനതമണി നറകാണട നിരzwjമമികകനറെടട വിഗരഹം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

15

സപാലിരികനനനവളമായ നിനതിരവടിനറയ യാനറതാരവന തനറെ ഹദയതതില ധയാനികനനനസവാ അവന ഗരഡനറന സൊനറല സരzwjെങങളനറട ഗരzwjവ ശമിെികനകയം (സരzwjെ വിഷബാധനറയ നീകനകയം) ജരപീഢിതനറര അഭരതം വരzwjഷികനനന സിരസയാട കടിയ സനാടടം നറകാണട മാതരം സഖിെികനകയം നറചയയനന തടിസലഖാതനീം തപനശശികവശാനരമയീം നിഷണാം ഷണാമപപരി കമലാനാം തവ കലാം മഹാപദമാടവയാം ഭരദിതമലമാസയന മനസാ മഹാനതഃ പശയസനതാ ദധതി പരമാഹലാദലഹരീം 21 അലസയാ സദവി മിനനലനറകകാടി സപാനറല കശഗാതരി യായം സരയചനദരാഗനിരപിണിയമായി ഭരലാധാരാദി ആറ പതമങങളകനം സമനറലയളള മഹപതമവനതതില (സഹസരാരപതമതതില) സഥിതിനറചയയനന അവിടനറതത സാദാഖയ എനന കലനറയ കാമസകരാധങങളം അജഞാന വമകനന മനസസ നറകാണട സാകഷാതകകരികനനന മഹതത കകള നിസസീമമായ ആഹലാദലഹരിയിലാമഗനരാകനന ഭവാനി തം ദാസസ മയി വിതര ദഷടിം സകരണാം ഇതി സതാതം വാഞഛന കഥയതി ഭവാനി തമിതി യഃ തകദവ തം തകസമ ദിശസി നിജസായജയപദവീം ഭരകനദമാസവിഷനദരസഫടമകടനീരാജിതപദാം 22

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

16

അലസയാ ഭവാനി ഈ ദാസനില അവിടനറതത കരണാകടാകഷഭരണടാകസണ എനന പറയവാനസേശിച ഒരവന ഭവാനി തം എനന പറയസപാസഴകനം അവിടനന അവന മാവിഷാവ വിമഹേശ ഇനദരന എനനിവരzwj സനതം കിരീടങങള നറകാണട (അവയനറട ഉജലപരഭ നറകാണട) ആരതിയഴിഞഞിടടളള അവിടനറതത തൊദങങളമായി താദാതമയനറതത (ആതമസായജയ പദവിനറയ) നറകാടകനനന (ആ ഭകതന സദവിയമായി ഐകയം പരാപികനനന നറവനനരzwjഥം ഭവാനി തം എനനതിന അലസയാ ഭവാനി അവിടനന എനനം ഞാന അവിടനനായി തതീരനറടട എനനിങങനറന രണടരzwjഥങങളണട ) തയാ ഹതാ വാമം വപരപരിതസപതന മനസാ ശരീരാരzwjധം ശംസഭാരപരമപി ശസങക ഹതമഭത യസദതത തദരപം സകലമരണാഭം തരിണയനം കചാഭയാമാനമരം കടില ശശി ചഡാല മകടം 23 അലസയാ സദവി ശംഭവിനറെ (ശിവനറെ) ശരീരതതിനറെ വാമാരzwjദധം അപഹരിചിടടം അവിടനറതത മനസസിന തപതി വരാതതതിനാല വലസതത പകതി കടി അവിടനന അപഹരിചസവാ എനന ഞാന ശങകികനനന എനറനതനനാല എനറെ ഹദയകമലതതില ഇരികനനന നിനതിരവടിയനറട ഈ രപം പരzwjണമായം അരണവരzwjണമായിടടം ഭരനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

17

കണണകളളളതായിടടം തനഭാരതതാല കനിഞഞിരികനനന തായിടടം ചനദരകകല ചടിയ കിരീടസതതാട കടിയ തായിടടമാണ കാണനറെടനനത (സമല പറഞഞ വിസശഷതകള സദവിയനറട രപതതില കാണനറെട നനവയാണ അവ താന ദരദശികനനന അരzwjദധനാരീശര രപതതിലം കാണനനതിനാലാണ ശിവനറെ വലസതത പകതിയം സദവി കകയയടകകിസയാ എനന കവി സംശയിചത) ജഗതസസത ധാതാ ഹരിരവതി രദരഃ കഷപയസത തിരസകരzwjവസനനതത സമപി വപരീശതിരയതി സദാ പരzwjവഃ സരzwjവം തദിദമനഗതിണാതി ച ശിവ തവാജഞാമാലംബയ കഷണചലിതസയാഃ ഭരലതികസയാഃ 24 മാവിഷാവ ജഗതതിനറന സഷടികനകയം വിമഹേശ അതിനറന സംരകഷികനകയം രദരന അതിനറന സംഹരികനകയം ഈശന സകലതിനറനയം തനനില ലയിെിചിടട തനറനനയം മറയകകകയം നറചയയനന ശിവനാകനറടട അവിടനറതത പരികനറകകാടി നറതനറലാനനനങങിയതിനറന ആജഞയായി കരതി മാവിഷാവ വിമഹേശ രദരന ഈശന എനനിവനറരനറയലാം പഴയതസപാനറല വീണടം സഷടികനകയം നറചയയനന തരയാണാം സദവാനാം തരിഗണ ജനിതാനാം തവ ശിസവ ഭസവത പജാ പജാ തവ ചരണസയാരയാ വിരചിതാ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

18

തഥാ ഹി തതപാസദാദഹന മണിപീഠസയ നികസട സഥിതാ സഹയസത ശശനമകളിത കസരാതതംസ മകടാഃ 25 അലസയാ സദവി അവിടനറതത ചരണങങളില നറചയയനറെടട പജ അവിടനറതത സതം രജസസ തമസസ എനനീ ഗണങങളില നിനന ഉദഭവിച മാവിഷാവ വിമഹേശ രദരന എനനീ ഭരനന സദവനമാരzwjകനഭരളള പജ തനറനനയായിതതീരനന ഇത ഉചിതം തനറനനയാണ എനറനതനനാല ഈ ഈ ഭരനന സദവനമാരം കെിയ കകകള കിരീടതതിസനാട സചരzwjതത പിടിച അവിടനറതത ചരണങങള വിശരമികനനന രതനപീഠതതിനരികില തനറനന എനനം നിലകനനനവരാണ വിരിഞചിഃ പഞചതം വരജതി ഹരിരാസനാതി വിരതിം വിനാശം കീനാസശാ ഭജതി ധനസദാ യാതി നിധനം വിതനതരീ മാസഹനദരീ വിതതിരപി സമമീലിതദശാ മഹാസംഹാസരഽസമിന വിഹരതി സതി തതപതിരനറസൗ 26 അലസയാ സദവി മഹാപരളയകാലതത മാവിഷാവ മരണമടയനന വിമഹേശവം യമനം കസബരനം നാശമടയനന ജാഡയരഹിതരായ പതിനാലമനകകളനറട കടടവം അസനനരം കണണചിമമനന എനനാല അലസയാ സതീസദവി അവിടനറതത പാതിവരതയമഹിമനറകാണട അവിടനറതത പതിയായ ശിവന മാതരം മഹാപരളയകാലതതം സചെനദം വിഹരികനനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

19

ജസപാ ജലപഃ ശിലപം സകലമപി ഭരദരാവിരചനാ ഗതിഃ പരാദകഷിണയകരമണമശനാദയാഹതി വിധിഃ പരണാമഃ സംസവശഃ സഖമഖിലമാതമാരzwjപണദശാ സപരയാ പരയായതവ ഭവത യസനമ വിലസിതം 27 അലസയാ സദവി ഞാന ആതമാരzwjെണബദധയാ നറചയയനന ജലപനങങള മനതരജപമായം പരതതതികനറളലാം ഭരദരാകരണ മായം സഞചാരം നിനതിരവടിയനറട പരദകഷിണമായം ആഹാരാദി കരിയകള ആഹതിയായിടടം കിടെ നമസകാരമായിടടം തീരനറടട ഇപരകാരം എനറെ എലാ സഖാനഭവങങളം സകലസചഷടകളം അവിടസതതയകകളള പജയായിതതീരനറടട സധാമപയാസാദയ പരതിഭയ ജരാ ഭരത ഹരിണീം വിപദയസനത വിസശ വിധിശതമഖാദയാ ദിവിഷദഃ കരാലം യത സകഷലം കബലിതവതഃ കാലകലനാ ന ശംസഭാതനമലം തവ ജനനി താടങകമഹിമാ 28 അലസയാ സദവി ജരാ മരണം എനനീ മഹാഭയനറതതയകററനന അഭരത ഭകഷിചിടടം മാവിഷാവ ഇനദരന തടങങിയ സദവനമാരzwj മരികനക തനറനന നറചയയനന എനനാല കാളകടവിഷം ഭജിചിടടം ശിവന കാലതതിനധീനനാകാതതത അവിടനറതത കരzwjണഭരണ ങങളനറട മഹതതം നറകാണടാണ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

20

(ഭരzwjതവിഹീനയായ നാരികക തനറെ കരzwjണാഭരണങങള അഴിചനറവയകസകകണടതായി വരം കാലം സദവിയനറട കരzwjണാഭരണങങളായ സരയചനദരനമാരനറട അധീനത യിലാകയാല സദവിയനറട മാംഗലയനറതത ഹരികകാന അതിന സാമരzwjഥയമിനറലനനരzwjഥം) കിരീടം കവരിഞചം പരിഹര പരഃ കകടഭഭിദഃ കസഠാസര സകാടീസര സഖലസി ജഹി ജംഭാരി മകടം പരണസമരസഷസതഷ പരസഭഭരപയാതസയ ഭവനം ഭവസയാഭഥാസന തവ പരിജസനാകതിരzwjവിജയസത 29 അലസയാ സദവി നിനതിരവടിനറയ മാവിഷാവ വിമഹേശ ഇനദരന എനനിവരzwj പരണമിചനറകാണടിരികനനന സമയതത അവിടനറതത ഭവനതതില വനറനനതതിയ ശരീ പരസമശരനറന കണട അവിടനന നറപനറടടനന എളളസനനലകനസപാള അവിടനറതത സസവകരzwj പറയനനതായ അവിടനറതത ഭരനനില തനറനനയളള മാവിഷാവിനറെ കിരീടനറതത ഒഴിവാകകിയാലം വിമഹേശവിനറെ കഠിനമായ കിരീടതതില അവിടനറതത കാല തടടിവീളളനന എനനം ഇനദരനറെ കിരീടനറതതയം ഒഴിവാകകസണ എനനഭരളള വാകനകള വിജയികകനറടട (അഖിലസലാകനായികയായ സദവിനറയ സകല സദവനമാരം സദാ പരണമിചനറകാണടിരികനനന എനന താതപരയം)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

21

സസദസഹാദഭതാഭിരzwj ഘണിഭിരണിമാദയാഭിരഭിസതാ നിസഷസവയ നിസതയ താമഹമിതി സദാ ഭാവയതി യഃ കിമാശചരയം തസയ തരിനയന സഭരദധിം തണയസതാ മഹാസംവരദതാഗനിരzwjവിരചയതി നീരാജനവിധിം 30 അലസയാ സദവി അവിടനറതത ശരീരതതില നിനനദഭവിച കിരണങങളായ അണിമാദി സദവതകളാല പരിതതയായ നിതയയായ നിനതിരവടിനറയ യാനറതാരവന ഞാന അവിടനന തനറനന എനന സദാ ഭാവന നറചയയനനസവാ ഐശരയതതില പരമശിവനറനയം തണവതകരികനനന അവന പരളയകാലാഗനി നീരാജനം നറചയയനനനറവങകില അതില എനതാണാശചരയം (സമലപറഞഞ രീതിയില ഭാവനനറചയയനനവന സദവി യമായി താദാതമയം പരാപികനനനനറവനനം സരzwjവ ജഗതതിനറനയം ഭസമീകരികനനന പരളയകാലാഗനി അവന നീരാജനകരിയയായിതതീരനനനറവനനം താതപരയം) ചതഃഷഷടയാ തകനതരഃ സകലമതിസനധായ ഭവനം സഥിതതതതതസിദധിപരസവപരതകനതരഃ പധബപതിഃ പനതനനിരzwjബനധാദഖിലപരഷാരzwjകഥകഘടനാ സതനതരം സത തനതരം കഷിതിതലമവാതീതരദിദം 31 അലസയാ സദവി പരമശിവന പരിമിതങങളായ വിവിധ സിദധികനറള മാതരം നലകവാന കഴിവളള അറപതതിനാല

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

22

തനതരങങനറള നലകി സലാകതതിനറന സമാഹിെിചിടട തപതിയടനറഞഞങകിലം പിനനീട നിനതിരവടിയനറട നിരzwjബനധതതിന വഴങങി അഖിലപരഷാരzwjഥങങനറളയം നറകാടകനവാന സതനതരമായ അവിടനറതത ഈ തനതരനറതത (ശരീവിസദയാപാസനാരപമായ സദവീതനതരനറതത) സലാക തതിലവതരിെിച ശിവഃ ശകതിഃ കാമഃ കഷിതിരഥ രവിഃ ശീതകിരണഃ സമസരാ ഹംസഃ ശകരതദന ച പരാ മാരഹരയഃ അമീ ഹസലഖാഭിതിസഭിരവസാസനഷ ഘടിതാ ഭജസനത വരദണാസത തവ ജനനി നാമാവയവതാം 32 അലസയാ സദവി ശിവന ശകതി കാമന കഷിതി (ഭമി) എനനിവയാല നിരzwjേിഷടമായ ക ഏ ഈ ള എനനീ വരzwjണങങളനറടയം സരയന ചനദരന സമരന (കാമന ) ഹംസം ശകരന (ഇനദരന) എനനിവയാല നിരzwjേിഷടമായ ഹ സ ക ഹ ള എനനീ വരzwjണങങളനറടയം പരാ മാരന ഹരി എനനിവയാല നിരzwjേിഷടമായ സ ക ള എനനീ വരzwjണങങളനറടയം അനതയതതില ഹരീങകാരം സയാജിെികനക യാനറണങകില അലസയാ മാതാസവ നിനതിരവടിയനറട നാമമനതരതതിനറെ (പഞചദശാകഷരീ മനതരതതിനറെ) അവയവങങളായിതതീരനന സമരം സയാനിം ലകഷമീം തരിതയമിദമാനറദൗ തവ മസനാരzwj നിധാകയസക നിസതയ നിരവധി മഹാസഭാഗരസികാഃ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

23

ഭജനതി താം ചിനതാമണിഗണനിബദധാകഷവലയാഃ ശിവാനറഗനൗ ജഹനതഃ സരഭിഘതധാരാഹതിശകതഃ 33 അലസയാ ആദയനതരഹിതയായ സദവി മഹതതായ ആനനദനറതത അനഭവിച രസിചനറകാണടിരികനനനവരം ചിനതാമണി നറകാണടണടാകകനറെടട ജപമാല ധരിചിരി കനനനവരമായ ചില മഹാനമാരzwj നിനതിരവടിയനറട മനതരതതിനറെ തടകകതതില സമരന സയാനി ലകഷമി എനനിവയാല സചിെികകനറെടടതായ ഐം ഹരീം ശരീം എനനീ ബീജാകഷരങങനറള സചരzwjതതനറകാണട കാമസധന വിനറെ നറനയയ നറകാണട ശിവാഗനിയില (ശകതിരപമായ തരിസകാണതതില സംസകരികകനറെടട അഗനിയില) നറകണകകിന ആഹതി നറചയതനറകാണട നിനതിരവടിനറയ ഭജികനനന ശരീരം തം ശംസഭാഃ ശശിമിഹിരവസകഷാരഹയഗം തവാതമാനം മസനയ ഭഗവതി നവാതമാനമനഘം അതഃ സശഷഃ സശഷീതയയഭരഭയസാധാരണതയാ സഥിതഃ സംബസനധാ വാം സമരസപരാനനദപരസയാഃ 34 അലസയാ സദവി സരയചനദരനമാരzwj തനങങളായളള ശംഭ വിനറെ ശരീരം അവിടനനം അവിടനറതത അനവദയമായ ശരീരം ശിവനറെയമാനറണനന ഞാനറിയനന അതനറകാണട ശിവശകതിസരപികളായ നിങങളകന രണടസപരzwjകനം സശഷ-സശഷീ സംബനധം (പരധാനവം അപരധാനവം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

24

തമമിലളള ബനധം) ഒര സപാനറല ബാധകമായതിനാല സമരസതനറയ പരാപികനനന (പരzwjവകൗളമതമനസരിച സഷടികരzwjമമതതില ശകതി പരധാനവം ശിവന അപരധാനവം സംഹാരകരzwjമമതതില സനനറര മറിചമാണ എനനാണ ഈ സംബനധം പരിഗണി ചാല രണട സപരം സമനമാരാനറണനന താതപരയം) മനതം സവയാമ തം മരദസി മരതസാരഥിരസി തമാപതം ഭമിതയി പരിണതായാം ന ഹി പരം തസമവ സാതമാനം പരിണമയിതം വിശവപഷാ ചിദാനനദാകാരം ശിവയവതിഭാസവന ബിഭസഷ 35 അലസയാ സദവി മനസസം ആകാശവം വായവം അഗനിയം ജലവം പഥിവിയം എലാം അവിടനന തനറനന നിനനില നിനനനയമായി യാനറതാനനം തനറനനയില തനറനന സയം ഈ പരപഞചാകാരമായി പരിണമിെികനനനതിന സവണടിയാണസലാ അവിടനന ശിവപതനീഭാസവന ചിദാനനദരപനറതത ധരികനനനത തവാജഞാചകരസഥം തപനശശിസകാടിദതിധരം പരം ശംഭം വസനദ പരിമിലിതപാരദശം പരചിതാ യമാരാധയന ഭകതയാ രവിശശിധബചീനാമവിഷസയ നിരാസലാസകഽസലാസക നിവസതി ഹി ഭാസലാക ഭവസന 36

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

25

അലസയാ സദവി അവിടനറതത ആജഞാചകരതതി ലിരികനനനവനം സകാടി സരയചനദരനമാരനറട പരഭയളള വനം പരയായ ചിചെകതിസയാട കടിയവനമായ പരമ ശിവനറന ഞാന വനദികനനന ആ പരമശിവനറന ഭകതിസയാനറട ആരാധികനനനവന സരയന ചനദരന അഗനി എനനിവരzwjകക വിഷയമലാതതതം മനറററാനനിനാലം പരകാശികകനറെടാതതതം (സയം പരകാശികനനനതം) ചനദരികാമയവമായ സലാകതതില (സഹസരാരതതില) നിവസികനനന വിധബനറദധൗ സത ധബദധസഫടികവിശദം സവയാമജനകം ശിവം സസസവ സദവീമപി ശിവസമാനവയവസിതാം യസയാഃ കാനതയാ യാനതയാഃ ശശികിരണസാരപയസരസണഃ വിദരതാനതരzwjധാനതാ വിലസതി ചസകാരീവ ജഗതീ 37 അലസയാ സദവി അവിടനറതത വിധബദധിചകരതതില ധബദധസഫടികം സപാനറല നിരzwjമമലനായം ആകാശതത തതിനറെ ജനയിതാവായമിരികനനന ശിവനറനയം സരzwjവഥാ ശിവന സമയായ സദവിസയയം ഞാന ഭജികനനന ഈ രണടസപരില നിനനദഗമികനനന ചനദരനറെ കിരണങങള സപാനറലയളള കാനതിയാല ചനദരകിരണങങളാല സനതഷട യാകനന ഒര ചസകാരിനറയസൊനറല ഈ ജഗതത ഭരളളവന അജഞാനാനധകാരതതില നിനന ഭരകതമായി സസനതാഷി ച ഉലസികനനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

26

(കേലിനീ ശകതി വിധബദധിചകരതതിനറലതതിയാല സാധകന അജഞാനതതില നിനന ഭരകതനായി ആനനദ മനഭവികനനനനറവനന താതപരയം) സഭരനമീലതസംവിതകമലമകരകനദകരസികം ഭസജ ഹംസദനദം കിമപി മഹതാം മാനസചരം യദാലാപാദഷടാദശഗണിതവിദയാപരിണതിഃ യദാദസതത സദാഷാദ ഗണമഖിലമദഭയഃ പയ ഇവ 38 അലസയാ സദവി വിടരzwjനന ജഞാനകമലതതിനറല പസനതന മാതരം നകരകയം അസംഖയം മഹതതകകളനറട മാനസ സരസസില വിഹരികനകയം നറവളളതതില നിനന പാലിനറന നറയനന സപാനറല സദാഷങങളില നിനനം ഗണങങനറളനറയലാം സവരzwjതിരിനറചടകനകയം നറചയയനന ആരനറട പരസപര സംവാദമാസണാ പതിനറനടട വിദയകളായി പരിണമി ചിരികനനനത ആ ഹംസമിഥനതതിനറന (ശിവനറനയം ശകതിനറയയം) ഞാന വനദികനനന (കേലിനീ ശകതി അനാഹതചകരതതില പരസവശികന സപാള സാധകന സകലവിദയകളം ഗണങങളം സായതതമാകനനനറവനന താതപരയം) തവ സാധിഷഠാസന ഹതവഹമധിഷഠായ നിരതം തമീസഡ സംവരzwjതം ജനനി മഹതീം താം ച സമയാം യദാസലാസക സലാകാന ദഹതി മഹതി സകരാധ കലിസത

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

27

ദയാരzwjദരാ യാ ദഷടിഃ ശിശിരഭരപചാരം രചയതി 39 അലസയാ ജഗനനി അവിടനറതത (ശരീലളിതാ തരിപരസനദരിയനറട) സാധിഷഠാനചകരതതില അഗനിതത തതിന അധിഷഠാനമായിരികനനനവനം തനറെ അതഗര മായ സകരാധസതതാനറടയളള സനാടടം നറകാണട സലാകങങ നറളനറയലാം ചനറടടരികനനനവനമായ കാലാഗനിരദരനറനയം തനറെ ദയാരzwjദരദഷടി നറകാണട മാതരം ആ സലാകങങ ളനറകകലാം ശീസതാപചാരം നറചയയനന മഹതിയായ സമയനറയയം ഞാന സദാ ആരാധികനനന (സംഹാരരദരനാല ദഹിെികകനറെടനന മാവിഷാേതതിനറെ പനരതപതതിയകക കാരണം സദവിയാകനനനറവനന താതപരയം) തടിതനതം ശകതയാ തിമിരപരിപനഥിസഫരണയാ സഫരനനാനാരതനാഭരണപരിണസദധനദരധനഷം തവ ശയാമം സമഘം കമപി മണിപകരകശരണം നിസഷസവ വരദഷനതം ഹരമിഹിരതപതം തരിഭവനം 40 അലസയാ സദവി അനധകാരനറതതയകററനന മിനനലനറകകാടി യനറട രപതതിലളള ശകതിസയാട കടിയതം നാനാവിധതതിലളള രതനാഭരണങങളാല നിരzwjമമിതമായ മഴവിസലാട കടിയതം അവിടനറതത മണിപരചകരതതില സദാ നിവസികനനനതം സംഹാരരദരനാകനന സരയനാല

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

28

തപിെികകനറെടട ഭരനന സലാകങങനറളയം മഴയാല തണെികനനനവനമായ കാരzwjസമഘതതിനറന (ശിവശകതി സരപതതിനറന) ഞാന ഭജികനനന (സദവി തനറെ ദയാരzwjദരദഷടിയാല ഭവനതരയനറതതയം ശീസതാപചാരം നറചയയനനനറവനന ഭരനസലാകതതില പറഞഞ തിനറന ഈ സലാകതതില വരzwjണിചിരികനകയാണ) തവാധാസര ഭരസല സഹ സമയയാ ലാസയപരയാ നവാതമാനം മസനയ നവരസമഹാതാേവനടം ഉഭാഭയാസമതാഭയാഭരദയവിധിഭരേിശയ ദയയാ സനാഥാഭയാം ജസജഞ ജനകജനനീമത ജഗദിദം 41 അലസയാ സദവി അവിടനറതത ഭരലാധാരചകരതതില ലാസയപരിയയായ (ലാസയം ഒര നതതരപമാണ) സമയനറയനന സദവിസയാനറടാതത നവരസപരzwjണമായ മഹാതാേവനതതമാടനന ആനനദകഭരവനറന ഞാന ധയാനികനനന മഹാപരളയതതില നശിചസപായ ഈ ജഗതതിനറന ഉതപതതിനറയകനറിചളള ദയസയാനറട ഇവരzwj ഇരവരം ഒരമിചസൊള ഈ ജഗതത മാതാപിതാകക സളാടകടിയതായി ഭവിച ഇതി ശരീനറസൗനദരയലഹരയാം ആനനദലഹരയാഖയഃ പരഥസമാഭാഗഃ സമാപതഃ

ശരീസൗനദരയലഹരിയിനറല ആദയഭാഗമായ ആനനദലഹരി ഇസതാനറട

സമാപിച

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

29

സൗനദരയലഹരി ഗകതരzwjമാണികയതം ഗഗനമണിഭിഃ സാനദരഘടിതം കിരീടം സത കഹമം ഹിമഗിരിസസത കീരzwjതയതി യഃ സ നീസഡയചൊയാചേരണശബലം ചനദരശകലം ധനഃ നറശൗനാസീരം കിമിതി ന നിബധനാതി ധിഷണാം 42 അലസയാ ഹിമഗിരിപതരി പനതരണട ആദിതയനമാരാകനന മാണികയങങനറള സചരzwjതത നിരzwjമമിച അവിടനറതത സരzwjണകിരീടനറതത യാനറതാരവന വരzwjണികനനനസവാ ആ രതനങങളനറട നാനാവിധതതിലളള പരഭസയററ വിലസനന ചനദരകകലനറയ ഇനദരചാപമാനറണനന (മഴവിലാനറണനന) ആ കവിവരന വരzwjണികനകയാനറണങകില തനറനന അതില എനതാണ അതിശയം ദരസനാത ധാനതം നസതലിതദലിസതനദീവരവനം ഘനസനിഗഭിധലകഷണം ചികരനികരംബം തവ ശിസവ യദീയം നറസൗരഭയം സഹജഭരപലബധം സമനസസാ വസനതയസമിനമസനയ വലമഥനവാടീവിടപിനാം 43 അലസയാ ശിസവ വിടരzwjനനനിലകനനന കരിവളപവളകകകകടട തതിനറനസൊനറലയളളതം ഇടതിങങിയതം മിനസഭരളളതം ഭരവമായ അവിടനറതത കാരzwjകനതളം (തലഭരടി) ഞങങളനറട അനധകാരനറതത (അജഞാനനറതത) അകററനറടട അതിനറെ സഹജമായ സൗരഭയനറതത പരാപികനനനതിനായി

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

30

ഇസനദരാദയാനതതിലളള തകഷങങളനറട പഷപങങള സപാലം ഈ കാരzwjകനതലില വസികനനനനറവനന ഞാന കരതനന തസനാത സകഷമം നതവ വദനനറസൗനദരയലഹരീ- പരീവാഹസസരാതഃസരണിരിവ സീമനതസരണിഃ വഹനതീ സിനദരം പരബലകബരീഭാരതിമിര- ദിഷാം തകനദരzwjബനദീകതമിവ നവീനാരzwjകകകിരണം 44 അലസയാ സദവി അവിടനറതത ഭരഖസൗനദരയമാകനന നദീപരവാഹം കരകവിനറഞഞാളളകനന മാരzwjഗതതിസനാട സാദശയഭരളളതം ഇടതിങങിനിലകനനന സകശപാശങങളനറട രപതതിലളള അനധകാരമാകനന ശതരസഭരഹതതിനാല ബദധനായ ബാലാദിതയകാനതിനറയസൊനറലയളള സിനദര നറതത വഹികനനനതമായ സീമനതസരഖ ഞങങളകന സകഷമം വരതതനറടട അരാകലഃ സാഭാവയാദലികലഭ-സശരീഭിരലകകഃ പരീതം സത വകതരം പരിഹസതി പസങകരഹരചിം ദരസസമസര യസമിന ദശനരചി കിഞജലകരചിസര സഗനധൗ മാദയനതി സമരദഹനചകഷരzwjമദരലിഹഃ 45 അലസയാ സദവി സാഭാവികമായി ചരണടിരികനനനതം വണടിന കഞഞങങനറളസൊലിരികനനനതമായ കറനിരക ളാല ചററനറെടട അവിടനറതത ഭരഖം താമരകകവിനറെ സൗനദരയ നറതത പരിഹസികനനന മനദഹാസതതാല നറചറതായി

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

31

വിടരzwjനനിരികനനനതം ദനതകാനതിയാകനന സകസരങങളാല ഭംഗിയാരzwjനനതം സൗരഭയഭരളളതമായ അവിടനറതത ഭരഖമാകനന താമരകകവില പരമശിവനറെ നയനങങളാകനന വണടകള ആനനദം നകരനന ലലാടം ലാവണയദതിവിമലമാഭാതി തവ യത ദിതീയം തനമസനയ മകടഘടിതം ചനദരശകലം വിപരയാസനയാസാഭയമപി സംഭയ ച മിഥഃ സധാസലപസതിഃ പരിണമതി രാകാ ഹിമകരഃ 46 അലസയാ സദവി സൗനദരയകാനതിയനറട വിധബദധിപണട സശാഭികനനന അവിടനറതത നറനററിതതടം അവിടനന കിരീടതതിലണിഞഞ രണടാമനറതത ചനദരകകലയാനറണനന എനികക സതാനനനന ഈ രണടിനറനയം (സദവിയനറട നറനററിതതടനറതതയം കിരീടതതിലണിഞഞ ചനദരകകല നറയയം) തിരിചനറവചാല രണടം കടിസചരzwjനന സധാരസം വഴിയനന പരzwjണചനദരനായി പരിണമികനം ഭരനറവൗ ഭസഗന കിഞചിദ ഭവനഭയഭംഗവയസനിനി തദീസയ സനതരാഭയാം മദരകരരചിഭയാം ദരതഗണം ധനരദമസനയ സസവയതരകരഗഹീതം രതിപസതഃ പരസകാസഷഠ ഭരനറഷടൗ ച സഥഗയതി നിഗഢാനതരഭരസമ 47 ഈ സലാകതതിനറല എലാ ജീവികളനറടയം ഭയനറതത നീകനനനതില വയഗരയായ അലസയാ ഉസമ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

32

നിനതിരവടിയനറട നറതം വളഞഞ സചരzwjനനിരികനനന പരികനറകകാടികള കരിവണടകനറളസൊനറല കാനതിയററ കണണകളാകനന ഞാസണാടകടിയതം കാമസദവന തനറെ വലതകകയയില ധരിചിരികനനനതം അവിടനറതത നാസാദേമാകനന ഭരഷടിയാല മധയഭാഗം മറയകകനറെടട തമായ കാമനറെ വിലാനറണനന എനികക സതാനനനന (കാമനറെ വിലിനറല ഞാണzwj കരിവണടകനറളനറകകാണട നിരzwjമമിതമാനറണനന പരാണപരസിദധമാണ ) അഹഃ സസതഽസവയം തവ നയനമരzwjകാതമകതയാ തരിയാമം വാമം സത സജതി രജനീനായകതയാ തതീയാ സത ദഷടിരzwjദരദലിതസഹമാംബജരചിഃ സമാധസതത സനധയാം ദിവസ നിശസയാരനതരചരീം 48 അലസയാ സദവി അവിടനറതത വലത കണ സരയാതമക നായി പകലം ഇടത കണ ചനദരാതമനായി രാതരിയം സഷടികനനന നറതം വിടരzwjനനിരികനനന സരzwjണതതാമരകക സപാനറലയളള ഭരനനാം കണാകനറടട പകലിനം രാതരിയകകമിടയകകളള സനധയനറയ സഷടികനകയം നറചയയനന വിശാലാ കലയാണീ സഫടരചിരസയാധയാ കവലകയഃ കപാധാരാധാരാ കിമപി മദരരാസഭാഗവതികാ അവനതീ ദഷടിസത ബഹനഗര വിതാര വിജയാ ധരവം തതതനനാമവയവഹരണസയാഗയാ വിജയസത 49

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

33

അലസയാ സദവി അവിടനറതത ദഷടി വിതാരഭരളളതം (വിശാലാ) സഫടകാനതിയാല മംഗളകരവം (കലയാണീ) കരിവളപവളകകകകളകന സപാലം നറവംവാനാകാതതതം (അസയാദധയാ) കാരണയപരവാഹതതിനാധാരവം (ധാരാ) അതയനതം മദരരപരzwjണവം (മദരരാ) നീണടതം (സഭാഗവതീ) രകഷികനനനതം (അവനതീ) ഈ സപരകളളള നഗരങങനറളനറയലാം നറവംനനതം (വിജയാ) ആകയാല ഈ നാമങങനറളലാം നറകാണട അറിയനറെടാന നിശചയ മായം സയാഗയയമാണ അങങനറനയളള അവിടനറതത ദഷടി സദാ വിജയികകനറടട (സദവിയനറട ദഷടി വിശാലാ കലയാണീ എനനിങങനറന എടട പരകാരതതിലനറണടനന പറയനറെടനന പരാണപരസിദധ ങങളായ എടട നഗരങങളകനം ഈ സപരകളണട സദവിയനറട വിവിധ ദഷടികളമായി ബനധനറെടടാണ ഈ നഗരങങളകക ഈ സപരകള ലഭിചനറതനനം വിശസികക നറെടനനണട) കവീനാം സനദരzwjഭതബകമകരകനദകരസികം കടാകഷവയാസകഷപരവമരകലനറഭൗ കരzwjണയഗലം അഭരഞചനതൗ ദഷടാ തവ നവരസാസാദതരനറലൗ അസയാ സംസരzwjഗാദലികനയനം കിഞചിദരണം 50 അലസയാ സദവി കടാകഷികനവാനറനനന വയാസജന കവികളനറട കാവയരചനകളാകനന പലലകളിനറല സതനണണ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

34

നനതില മാതരം രസിചിരികനനന അവിടനറതത കാതകനറള വിടടപിരിയാനറത അവസയാട സചരzwjനനിരനന നവരസങങളാ സദികനനനതില തലപരരായ അവിടനറതത കണണകളാകനന നറചറവണടകനറള കണടിടട അസയ ബാധിച അവിടനറതത നറനററിതതടതതിലളള ഭരനനാം കണ നറതല അരണവരzwjണ മായിതതീരzwjനനിരികനനന (സദവിയനറട കണണകള വളനറര നീളഭരളളവയം നറചവിയനറട അടതതവനറര എതതനനവയമാനറണനന താതപരയം) ശിസവ ശംഗാരാരzwjദരാ തദിതരജസന കതസനപരാ സസരാഷാ ഗംഗായാം ഗിരിശചരിസത വിസമയവതീ ഹരാഹിസഭയാ ഭീതാ സരസിരഹനറസൗഭാഗയജനനീ സഖീഷ സസമരാ സത മയി ജനനി ദഷടിഃ സകരണാ 51 അലസയാ ജഗനമാതാസവ അവിടനറതത ദഷടി ശിവനില കാരണയരസം നിറഞഞതം ശിവനറനാഴിനറകയളള അനയ പരഷനമാരില ജഗപസസയാട കടിയതം സപതനിയായ ഗംഗാസദവിയില സരാഷപരzwjണവം ശരീപരസമശരനറെ ലീലകളില വിസമയം നിറഞഞതം ശിവകശതതിലളള സരzwjെങങളില ഭീതിയളളതം താമരകകവിന തനറനന സൗനദരയസമകനനതം സസഖികളില ഹാസപരzwjണവം എനനില കാരണയപരzwjണവമാകനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

35

(വിവിധ സാഹചരയങങളില സദവിയനറട ദഷടിയില നവരസങങളില ശാനതം ഒഴിനറകയളള മററ അഷടരസങങളം പരകടമാകനനനറവനന താതപരയം) ഗസത കരzwjണാഭയരzwjണം ഗരത ഇവ പകഷമാണി ദധതീ പരാം സഭതതശചിതതപരശമരസവിദരാവണഫസല ഇസമ സനസതര സഗാതരാധരപതികസലാതതംസകലിസക തവാകരzwjണാകഷടസമരശരവിലാസം കലയതഃ 52 അലസയാ ഹിമഗിരിതനസയ കാതകള വനറര നീണടിരികന നനതം ബാണതതിന പിനനില സചരzwjകനനന പരനതിന തവലകള സപാനറലയളള സനതരസരാമങങസളാടകടിയതം ശിവനറെ ശാനതമായ മനസസില ശരംഗാരവികാരങങ ളലപാദിെിച വിസകഷപം ജനിെികനനനതമായ അവിടനറതത നയനങങള കരzwjണപരയനതം വലിചപിടികക നറെടട മനമഥബാണം സപാനറല കാണനറെടനന വിഭകതകതരവരzwjണയം വയതികരിതലീലാഞജനതയാ വിഭാതി തസനനതരതരിതയമിദമീശാനദയിസത പനഃ സരഷടം സദവാന ദരഹിണഹരിരദരാനപരതാന രജഃ സതം ബിരവതതമ ഇതി ഗണാനാം തരയമിവ 53 അലസയാ ശിവപരിസയ വിവിധനിറങങളിലളള അഞജന തതാല അലങകരികകനറെടട നിനതിരവടിയനറട ഭരനന കണണ കള മഹാപരളയതതില വിലീനരായ മാവിഷാവ വിമഹേശ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

36

മസഹശരന എനനീ സദവനമാനറര വീണടം സഷടികനവാനായി സതം രജസസ തമസസ എനനീ ഗണതരയങങനറള ധരികനനനസവാ എനന സതാനനമാറ നറവളെ ചവെ കറെ എനനീ വയതയതനിറങങസളാനറട സശാഭികനനന പവിതരീകരzwjതം നഃ പധബപതിപരാധീനഹദസയ ദയാ മികതരരzwjസനകതരരരണധവലശയാമരചിഭിഃ നദഃ സശാസണാ ഗംഗാ തപനതനസയതി ധരവമഭരം തരയാണാം തീരzwjഥാനാഭരപനയസി സംസഭദമനഘം 54 അലസയാ ശിവന സമരzwjെികകനറെടട ഹദയസതതാടകടിയ സദവി ഞങങനറള ധബദധീകരികനവാനായി കാരണയപരzwjണ ങങളം ചവെ നറവളെ കറെ എനനീ നിറങങസളാട കടിയതമായ അവിടനറതത സനതരതരയങങളിലനറട സശാണാ ഗംഗാ യഭരനാ എനനീ തീരzwjഥങങളനറട പവിതരമായ സംഗമനറതത സഷടികനനന (സശാണാ ഗംഗാ യഭരനാ എനനീ നദികള യഥാകരമം ചവെ നറവളെ കറെ എനനീ നിറസതതാടകടിയ വയാണ) 55

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

37

പരzwjവ ള ള ള ള ഈ രzwj ള ന തവാപരzwjസണ കരzwjസണജപനയനകപധബനയചകിതാ നിലീയസനത സതാസയ നിയതമനിസമഷാഃ ശഫരികാഃ ഇയം ച ശരീരzwjബദധചെദപടകവാടം കവലയം ജഹാതി പരതസഷ നിശി ച വിഘടയയ പരവിശതി 56 അലസയാ പാരzwjവതി കരzwjണങങള വനറര നീണടിരികനനന അവിടനറതത നയനങങള (തങങനറളകനറിച) ഏഷണി പറയനറമനന സപടിച നറപണzwjമീനകള കണzwjചിമമാനറത നറവളളതതില ഒളിചകിടകനനന ഈ ലകഷമീസദവിയം പരഭാതതതില അടയനന കവാടം സപാനറലയളള കമപനന ഇതളകസളാടകടിയ കരിവളപവളകകവിനറന ഉസപകഷികനകയം രാതരി അത വിടരസപാള വീണടം അതില പരസവശി കനകയം നറചയയനന (കരിവളപവളകകവ രാതരി വിടരനനതം മതസയം നറവളളതതില കഴിയനനതം സാഭാവികമാണ എനനാല ഇവ രണടിനം സദവിയനറട കണണകളമായളള സാദശയം കണകകിനറലടതത

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

38

കവി ഈ രണട പരതിഭാസങങനറളയം സദവിയമായി ബനധനറെടതതി ഉതസപരകഷികനനന സദവി ഉറങങകയം അവിടനറതത സനതരങങള അടയകയം നറചയയസപാള മാതരമാണ ലകഷമീസദവി ആ നയസനാതപലങങനറള വിടട രാതരിയില കരിവളപവളകകവിനറന ആശരയികനനനത എനനാണ കവി കരതനനത) ദശാ ദരാഘീയസയാ ദരദലിതനീസലാതപലരചാ ദവീയാംസം ദീനം സനപയ കപയാ മാമപി ശിസവ അസനനായം ധസനയാ ഭവതി ന ച സത ഹാനിരിയതാ വസന വാ ഹരzwjസമയ വാ സമകരനിപാസതാ ഹിമകരഃ 57 അലസയാ ശിസവ നറതംവിടരzwjനന നീസലാതപലം സപാനറല കാനതിയളള അവിടനറതത കണണകളനറട അതിദീരzwjഘമായ കടാകഷദഷടിയാല വളനറര ദനറരയിരികനനന ഈ ദീനനായ എനറനന ദയവായി സനാനം നറചയതാലം ഇതനറകാണട ഞാന ധനയനായിതതീരനന അവിടസതതയകക യാനറതാര സചതവ മില ചനദരന തനറെ ശീതരശമികള വനതതിലം നറകാടടാര തതിലം ഒര സപാനറല പരതതനനണടസലാ അരാലം സത പാലീയഗലമഗരാജനയതനസയ ന സകഷാമാധസതത കസമശരസകാദേകതകം തിരശചീസനാ യതര ശരവണപഥഭരലംഘയ വിലസന അപാംഗവയാസംസഗാ ദിശതി ശരസനധാനധിഷണാം 58

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

39

അലസയാ പരzwjവതരാജപതരി അവിടനറതത നറചവികളകനം കണണകളകനമിടയിലളള വകരാകാരമായിരികനനന ഭാഗം കണടാല അത കാമസദവനറെ വിലാനറണനന ആരzwjകകാണ സതാനനാതതത എനറനതനനാല അവിടനറതത കാതകനറള അതികരമിച വിലങങനറന വിലസികനനന അവിടനറതത കടാകഷദഷടി (സമലപറഞഞ) ഈ വിലില നറതാടതത ശരമാനറണനന സതാനനലളവാകനകയം നറചയയം സഫരദഗോസഭാഗപരതിഫലിതതാടങകയഗലം ചതശചകരം മസനയ തവ ഭരഖമിദം മനമഥരഥം യമാരഹയ ദരഹയതയവനിരഥമരzwjസകനദചരണം മഹാവീസരാ മാരഃ പരമഥപതസയ സിതവസത 59 അലസയാ സദവി അവിടനറതത അതയനതം മിനനനന കവിളതതടങങളില പരതിഫലികനനന കരzwjണാഭരണങങ സളാടകടിയ അവിടനറതത ഭരഖം കാമസദവനറെ നാല ചകരങങസളാടകടിയ രഥമാനറണനന ഞാന കരതനന മഹാവീരനായ കാമസദവന അവിടനറതത ഭരഖമാകനന ഈ രഥതതസലറി സരയചനദരനമാരാകനന രണട ചകരങങള മാതരഭരളള ഭമിയാകനന രഥതതിലിരികനനന പരമശിവനറന ആകരമികനനന സരസതയാഃ സകതിരഭരതലഹരീ നറകൗശലഹരീഃ പിബനതയാഃ ശരzwjവാണി ശരവണചലകാഭയാമവിരലം ചമതകാരലാഘാചലിതശിരസഃ കേലഗസണാ ഝണതകാകരതാകരഃ പരതിവചനമാചഷട ഇവ സത 60

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

40

അലസയാ ശരzwjവാണി അഭരതപരവാഹതതിനറെ മാദരരയനറതത അപഹരികനനനതായ സരസതീ സദവിയനറട മദരരവചസസ കനറള കാതകളാകനന പാനപാതരങങളാല അവിരതം പാനം നറചയയനന അവിടനന ആ വാകzwjതതസരിനറയ അനസമാദിചനറകാണട തലകലകനസപാള അതിന മറപടി പറയനനസവാ എനന സതാനനമാറ അവിടനറതത കേല ങങളം കിലങങി തസണതകകാരം പറനറെടവികനനന അനറസൗ നാസാവംശസതഹിനഗിരിവംശധജപടി തദീസയാ സനദീയഃ ഫലത ഫലമസമാകഭരചിതം വഹതയനതരzwjഭരകതാഃ ശിശിരകരനിശാസഗലിതം സഭരദധയാ യതതാസാം ബഹിരപി ച ഭരകതാമണിധരഃ 61 അലസയാ ഹിമവാനറെ വംശതതിനറെ പതാകയായവനറള അവിടനറതത ഈ നാസാദേമാകനന ഭരളനതണട ഞങങളകക ഉടനടി തനറനന ഇഷടഫലനറതത നലകനറടട അവിടനറതത നാസികയാകനന ഭരളനതണടിനളളില സഭരദധാമായളള ഭരതതകളില ശീതനിശാസസമററ അതിനറലാര ഭരതത പറസതതയകക വളളതിവനന അവിടനറതത നാസാഭരണമായിതതീരzwjനനിരികനനന (ഇടത നാസാദാരതതിലനറടയളള ശാസസാചൊസം ചനദരനാഡിയനറട (ഇഡാനാഡി) നിയനതരണതതിലായത നറകാണട അത ശീതമായിരികനം ഈ ശീതനിശാസ തതിനറനയാണ കവി ശിശിരകരനിശാസം എനനത

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

41

നറകാണടസേശിചത ഒനപത തരം ഭരതതകളനറണടനന പരാണങങള പറയനന ഭരളനതണടിനകതത കാണനറെടനന ഭരതത അതിനറലാനനാണ) പരകതയാഽഽരകതായാതവ സദതി ദനതചെദരസചഃ പരവസകഷയ സാദശയം ജനയത ഫലം വിദരമലതാ ന ബിംബം തദബിംബപരതിഫലനരാഗാദരണിതം തലാമധയാസരാഢം കഥമിവ വിലസത കലയാ 62 അലസയാ സനദരിയായ സദവി സാഭാവികമായം ചവനനിരികനനന അവിടനറതത ചണടകളനറട കാനതിയകക ഏതിസനാടാണ സാദശയനറമനന ഞാന പറയനറടട പവിഴനറകകാടിയില ഒര പഴഭരണടാവനറടട (എനനാല അതിനറന അവിടനറതത ചണടകസളാടപമികകാം) നറതാണടിെഴതതിന എനതായാലം അവിടനറതത ചണടകസളാട സാദശയമില അവിടനറതത ചണടകളനറട പരതിഫലനതതാലണടായ ചവപപനിറസതതാടകടിയ നറതാണടിെഴം അവിടനറതത ചണടകസളാനറടാെം അലപം സപാലം താരതമയം നറചയയനറെടനനതിന എങങനറന ലികകാതിരികനം സമിതസജയാതസനാജാലം തവ വദനചനദരസയ പിബതാം ചസകാരാണാമാസീദതിരസതയാ ചഞചജഡിമാ അതസത ശീതാംസശാരഭരതലഹരീമാമലരചയഃ പിബംതി സചെനദം നിശി നിശി ഭശം കാഞജികധിയാ 63

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

42

അലസയാ സദവി അവിടനറതത ഭരഖചനദരനറെ മനദഹാസമാകനന നറവണിലാവണടിടട ചസകാരങങളനറട ചണടകളകക രചി നഷടനറെടടസപായി അതനറകാണട അവ പളിരസഭരളളനറതനറനതങകിലം ഭകഷികനവാനാഗരഹിച രാതരി സതാറം ചനദരനറെ അഭരതപരവാഹനറതത കാടിയാനറണനന കരതി യസഥഷടം പാനം നറചയയനന അവിശരാനതം പതരദഗണഗണകഥാസമരഡനജപാ ജപാപഷപചൊയാ തവ ജനനി ജിഹാ ജയതി സാ യദഗരാസീനായാഃ സഫടികദഷദചെചെവിമയീ സരസതയാ ഭരരzwjതിഃ പരിണമതി മാണികയവപഷാ 64 അലസയാ ജനനി അവിടനറതത പതിയനറട ഗണഗണങങനറള സദാ പകഴതതിനറകകാണടിരികനനനതം നറചപരതതികക സപാനറല ചവനനിരികനനനതമായ അവിടനറതത നാവ എനനം ജയികകനറടട അവിടനറതത ആ നാവിനറെ അഗരതതി ലിരികനനന സരസതീസദവിയനറട സഫടികം സപാനറല അതിനിരzwjമമലമായ ശരീരം മാണികയവരzwjണഭരളള തായിതതീരനന രസണ ജിതാ കദതയാനപഹതശിരകസതരഃ കവചിഭിഃ നിതകതതശചോംശതരിപരഹരനിരzwjമാലയവിഭരകഖഃ വിശാസഖസനദരാസപകനദരഃ ശശിവിശദകരzwjപരശകലാ വിലീയസന മാതതവ വദനതാംബലകബലാഃ 65

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

43

അലസയാ ജഗനനി യദധതതില അസരനമാനറര ജയിചിടട അവിടനറതത ഭരനനില വനന ശിസരാവസതരം അഴിചനറവച കവചം മാതരം ധരിചിരികനനനവരം ചേന എനന ശിവപാരzwjഷദന അവകാശനറെടട ശിവ നിരzwjമമാലയതതില താലപരയമിലാതതവരമായ സമാവിഷ ണയന ഇനദരന വിമഹേശ എനനിവരzwj അവിടനന പരസാദിച നറകാടതതതം അവിടനറതത ഉചെിഷടവമായ കരzwjകകര ശകലങങസളാടകടിയ താംബലനറതത അലിഞഞതീരനനത വനറര ചവച ഭകഷികനനന വിപഞചയാ ഗായനതീ വിവിധമപദാനം പധബപസത- തയാരസബധ വകതം ചലിതശിരസാ സാദരവചസന തദീകയരzwjമാദരകരയരപലപിതതനതരീകലരവാം നിജാം വീണാം വാണീ നിചലയതി സചാസലന നിഭതം 66 അലസയാ സദവി പരമശിവനറെ വിവിധങങളായ അപദാനങങനറള സരസതീസദവി വീണവായിച പാടിപപകഴതതനനതസകടട തലകലകകിനറകകാണട അവിടനന അനസമാദിച പരശംസികനസപാള അവിടനറതത വാങമാദരരയതതാല പരിഹസികകനറെടട തനതരീരവസതതാട കടിയ തനറെ വീണനറയ സരസതീസദവി ഭരടപടം നറകാണട ഭരടനന കരാസഗരണ സപഷടം തഹിനഗിരിണാ വതസലതയാ ഗിരിസശസനാദതം ഭരഹരധരപാനാകലതയാ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

44

കരഗരാഹയം ശംസഭാരzwjഭരഖഭരകരതനതം ഗിരിസസത കഥംകാരം ബരമതവ ചബകനറമൗപമയരഹിതം 67 അലസയാ ഗിരിസസത ഹിമവാന വാതസലയപരzwjവം കക നറകാണട സപരzwjശിചിടടളളതം പരമശിവന അധരപാനം നറചയയവാനാഗരഹിചനറകാണട വീണടം വീണടം പിടിച യരzwjതതിയിടടളളതം അവിടനറതത ഭരഖമാകനന കണാടിയനറട പിടിനറയനന സപാനറല ശിവന കകകള നറകാണട പിടികന വാന കഴിയനനതം അനപമവമായ അവിടനറതത ചിബക നറതത ഞങങള എങങനറനയാണ വരzwjണികനനനത ഭജാസലഷാനനിതയം പരദമയിതഃ കണടകവതീ തവ ഗരീവാ ധസതത ഭരഖകമലനാലശരിയമിയം സതഃ സശതാ കാലാഗരബഹലജംബാലമലിനാ ഭരണാലീലാലിതയം വഹതി യദസധാ ഹാരലതികാ 68 അലസയാ സദവി പരമശിവനറെ കരാസലഷതതിനാല എനനം സരാമാഞചമണിഞഞിരികനനന അവിടനറതത കശം അവിടനറതത ഭരഖമാകനന താമരയനറട തണട സപാനറല സശാഭികനനന (സരാമഹരzwjഷം കാരണം എളളനനിരികനനന കശതതിനറല സരാമങങനറള കവി താമരതതണടിനറല ഭരളള കസളാട ഉപമികനനന) എനറനതനനാല അതിന താനറഴയളള സതസവ നറവളതതിരികനനനതം മാറില പരടടിയ കാരകില ചാറ പരണടതകാരണം കറതതിരികനനനതമായ ഭരതതമാല താമരവലയം സപാനറലയം കാണനറെടനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

45

ഗസല സരഖാതിസസരാ ഗതിഗമകഗീകതകനിപസണ വിവാഹവയാനദധപരഗണഗണസംഖയാപരതിഭവഃ വിരാജസനത നാനാവിധമദരരരാഗാകരഭവാം തരയാണാം ഗരാമാണാം സഥിതിനിയമസീമാന ഇവ സത 69 ഗതി ഗമകം ഗീതം എനനിവയില നിപണയായ അലസയാ സദവി പണട വിവാഹസവളയില പരമശിവന അവിടനറതത കളളതതില നറകടടിയ ചരടകളനറട എണം സചിെികനവാനറനനന സപാനറല അവിടനറതത കളളതതില കാണനറെടനന ഭരനന വരകള (തരിവലി) വിവിധങങളായ മദരരരാഗങങളകന ജനമസമകനന സംഗീതഗരാമങങനറള സവരzwjതിരികനനന ഭരനന അതിരzwjവരമപകനറള സപാനറല വിരാജികനനന (ഉതതരഭാരതതതില ചിലയിടതത വിവാഹസവളയില വരന വദരവിനറെ കളളതതില ഭരനന ചരടകള നറകടടനന പതിവണട) ഭരണാലീഭരദീനാം തവ ഭജലതാനാം ചതസണാം ചതരzwjഭിഃ നറസൗനദരയം സരസിജഭവഃ നറതൗതി വദകനഃ നസഖഭയഃ സംതരസയന പരഥമമഥനാദനധകരിസപാഃ ചതരzwjണാം ശീരzwjഷാണാം സമമഭയഹതാരzwjപണധിയാ 70 അലസയാ സദവി പണട പരമശിവന മാവിഷാവിനറെ ഒര ശിരസസ പിചിനറയടതതതകാരണം ശിവനറെ നഖങങ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

46

സളാടളള ഭയതതാല തനറെ നാല ശിരസസകനറളയം അവിടനന (സദവി) ഒസര സമയം തനറനന അഭയ ഹതങങളാല അനഗരഹികനനറമനന ആഗരഹിചനറകാണട താമരവളയം സപാനറല അതിഭരവായിരികനനന അവിടനറതത (സദവിയനറട) നാല കകകളനറടയം സൗനദരയനറതത മാവിഷാവ നാലവകതരങങള നറകാണടം വാഴതതനന നഖാനാഭരസദയാകതരzwjനവനലിനരാഗം വിഹസതാം കരാണാം സത കാനതിം കഥയ കഥയാമഃ കഥഭരസമ കയാചിദാ സാമയം ഭജത കലയാ ഹനത കമലം യദി കരീഡലകഷമീചരണതലലാകഷാരസചണം 71 അലസയാ ഉസമ നഖങങളനറട കാനതിയാല പരസശാഭി കനനനതം പതതായി വിടരzwjനന താമരകകവിനറെ ചവപപ നിറനറതത നറവംനന നിറഭരളളതമായ അവിടനറതത കകക ളനറട സൗനദരയനറതത ഞങങളകക എങങനറന വരzwjണികനവാന കഴിയം താമരകകവില കരീഡികനനന ലകഷമീസദവിയനറട ചരണതലങങളില പരടടിയിടടളള നറചപഞഞിചാറ പവില പററകയാനറണങകില ഒര പസകഷ താമരകകവിന (അവിട നറതത കരങങസളാട) നറചറതായ സാദശയം വനറനനനനി രികകാം സമം സദവി സകനദദിപവദനപീതം തനയഗം തസദവം നഃ സഖദം ഹരത സതതം പരസനതഭരഖം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

47

യദാസലാകയാശങകാകലിതഹദസയാ ഹാസജനകഃ സകംനറഭൗ സഹരംബഃ പരിഭരശതി ഹസതന ഝടിതി 72 അലസയാ സദവി സമാവിഷണയനം ഗണപതിയം ഒരമിച പാനം നറചയതിടടളളതം സദാ തനയം സരവികനനനതമായ അവിടനറതത തനയഗം ഞങങളനറട ഃഖനറതത ഇലാതാകകനറടട ഈ തനങങനറള കണടിടട ഗജഭരഖന (തനറെ മതകങങനറള സദവി അപഹരിചസവാ എനന) സംശയം പണട വയാകലഹദയനായി നറപനറടടനന തനറെ മതകങങനറള കക നറകാണട നറതാടടസനാകകി (തനറെ മാതപിതാകകളിലം മററം) ഹാസം ഉളവാകനനന അഭര സത വസകഷാജാവഭരതരസമാണികയകതനറപൗ ന സസനദഹസപസനദാ നഗപതിപതാസക മനസി പിബനതൗ നറതൗ യസമാദവിദിതവദരസംഗരസിനറകൗ കമാരാവദയാപി ദിരദവദനനറകരൗഞചദലനറനൗ 73 അലസയാ ഹിമഗിരിയനറട പതാകയായവനറള അവിടനറതത ഈ തനങങള അഭരതനറതത വഹികനനന മാണികയ സതതാലകനടങങളാണ എനനളളതില എനറെ മനസസില യാനറതാര സസനദഹവമില എനറനതനനാല അവനറയ പാനം നറചയയനന സമാവിഷണയനം ഗസണശനം ഇനനം സതരീസംഗ രസമറിയാതത കമാരനമാരായിതതനറനന വരzwjതതികനനന വഹതയംബ തംസബരമദനജകംഭപരകതിഭിഃ സമാരബധാം ഭരകതാമണിഭിരമലാം ഹാരലതികാം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

48

കചാസഭാസഗാ ബിംബാധരരചിഭിരനതഃ ശബലിതാം പരതാപവയാമിശരാം പരദമയിതഃ കീരദതിമിവ സത 74 അലസയാ ജനനനി (പരമശിവനാല വധികകനറെടട) ഗജാസരനറെ മതകതതില നിനന ലഭിച ഭരതതമണികളാല ഉണടാകകനറെടടതം അവിടനറതത അധരബിംബങങളനറട കാനതിയാലണടാകനന വരzwjണകവവിധയസതതാട കടിയതം അവിടനറതത മാറിലിണിഞഞിരികനനനതമായ നിരzwjമമലമായ ഭരതതമാല തരിപരാനതകനറെ പരതാപസതതാട (ശൗരയ സതതാട) കലരzwjനന അവിടനറതത കീരzwjതതിസയാ എനന സതാനനിെികനനനതാണ (ഉതതമഗജങങളനറട മതകങങളില ഭരതതനറണടനന ഒര വിശാസഭരണട ശൗരയതതിന ചവപപം കീരzwjതതിയകക നറവളപപം പരതീകങങളായി കവികള പരസയാഗികകാറണട സദവിയനറട ചവനന അധരകാനതിയം ഭരതതമണികളനറട ധബരവവരzwjണവം സചരzwjനനളള ഹാരനറതത കവി പരമശിവനറെ ശൗരയവം കലരzwjനന കീരzwjതതിയായി ഉതസപരകഷികനനന) തവ തനയം മസനയ ധരണിധരകസനയ ഹദയതഃ പയഃ പാരാവാരഃ പരിവഹതി സാരസതമിവ ദയാവതയാ ദതതം ദരവിഡശിധബരാസാദയ തവ യത കവീനാം നറപരൗഢാനാമജനി കമനീയഃ കവയിതാ 75 അലസയാ ഗിരിതനസയ അവിടനറതത ഹദയതതില നിനനം ഒളളകനന ഭരലൊല സരസതീമയമായ പാലകകടല

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

49

തനറനനയാനറണനന ഞാന കരതനന എനറനതനനാല ദയാമയിയായ അവിടനന നലകിയ ഭരലൊല ആസദിച ദരവിഡശിധബ പരശതരായ കവികളനറടയിടയില സശരഷഠനായ കവിയായിതതീരzwjനന (ഇതില പറഞഞിരികനനന ദരവിഡശിധബ ആദിശങകരന തനറനനയാനറണനനം അതല തിരജഞാനസംബനധ രാനറണനന മററം വയാഖയാതാകകളനറടയിടയില അഭിപരായ വയതയാസഭരണട) ഹരസകരാധജാലാവലിഭിരവലീസഢന വപഷാ ഗഭീസര സത നാഭീസരസി കതസംസഗാ മനസിജഃ സഭരതതനറസഥൗ തസമാദചലതനസയ ദരമലതികാ ജനതാം ജാനീസത തവ ജനനി സരാമാവലിരിതി 76 അലസയാ ഹിമഗിരിസസത പരമശിവനറെ സകരാധാഗനി ജാലയില നറവനത ശരീരസതതാനറട കാമസദവന അവിട നറതത ആഴസമറിയ നാഭിയാകനന സരസസില വനന ഭരങങിയ സൊള അതില നിനനയരzwjനന നറചറവളളി സപാനറലയളള പകകകടടതതിനറന സലാകരzwj അവിടനറതത സരാമാവലി എനന ഭാവികനനന യസദതതകാലിനദീതനതരതരംഗാകതി ശിസവ കസശ മസധയ കിഞചിനനി തവ യദഭാതി സധിയാം വിമരzwjദാസനയാനയം കചകലശസയാരനതരഗതം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

50

തനഭതം സവയാമ പരവിശദിവ നാഭിം കഹരിണീം 77 അലസയാ ശിസവ കാളിനദീനദിയനറട കസലാലകം (നറചറതിരമാല) സപാനറലയളള യാനറതാനന (സരാമാവലി) അവിടനറതത കശതരമായ ഉദരഭാഗതത സനങങളകക കാണനറെടനനസവാ അത അവിടനറതത കചകലശങങളനറട പരസപരഭരളള നറഞരകകം നറകാണട അവയകകിടയിലളള ആകാശം സനരzwjമമയളളതായിതതീരzwjനന നാഭീഗഹയില പരസവശികനനനതാനറണനന സതാനനനന സഥിസരാ ഗംഗാവ രzwj തഃ തനഭരകലസരാമാവലിലതാ കലാവാലം കേം കസമശരസതസജാഹതഭജഃ രസതരzwjലീലാഗാരം കിമപി തവ നാഭിരzwjഗിരിസസത ബിലദാരം സിസദധരദഗിരിശ നയനാനാം വിജയസത 78 അലസയാ ഹിമഗിരിതനസയ അവിടനറതത നാഭി ഗംഗാനദിയിനറല സഥിരമായ ചഴിയായം തനങങളാകനന രണടനറമാടടകളളള വളളിയാകനന അവിടനറതത സരാമാവലി യകകളള തടമായം കാമസദവനറെ സതജസസാകനന അഗനിയകക കേമായം രതീസദവിയനറട സകളീഗഹമായം പരമശിവ നറെ മിഴികളകക തപസസിദധിയകകളള ഗഹാദാരം സപാനറലയം വിജയികനനന നിസരzwjഗകഷീണസയ തനതടഭസരണ കലമജസഷാ നമനമരzwjസതരzwjനാരീതിലക ശനകകസതരടയത ഇവ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

51

ചിരം സത മധയസയ തരടിതതടിനീതീരതരണാ സമാവസഥാസസഥസമനാ ഭവത കശലം കശലതനസയ 79 അലസയാ നാരീരതനമായ കശലതനസയ സതസവ നറമലിഞഞിരികനനനതം തനഭാരം നറകാണട കഷീണിചതം ഭരനസപാടട കനിഞഞതം പതനറകക ഒടിഞഞസപാകസമാ എനന സതാനനിെികനനനതം കരയിടിഞഞ നദികകരയില നിലകനനന തകഷസതതാളം സഥിരതയളളതമായ അവിട നറതത മദധയഭാഗതതിന സമസനമല കശലം ഭവികകനറടട കനറചൗ സദയഃസിദയതതടഘടിതകരzwjപാസഭിനറരൗ കഷനതൗ സദാരzwjഭരസല കനകകലശാനറഭൗ കലയതാ തവ തരാതം ഭംഗാദലമിതി വലഗനം തനഭവാ തരിധാ നദധം സദവി തരിവലി ലവലീവലിഭിരിവ 80 അലസയാ സദവി അെസൊള വിയരzwjകനനന മാരzwjതതടതതില നറകടടനറെടട തനവസതരനറതത പിളരzwjകനനനവയം കകഷം വനറര നറയതതനനവയം സരzwjണകലശങങള സപാനറല സശാഭികനനന വയമായ അവിടനറതത തനങങനറള കലപിച കാമസദവന (തനഭാരതതാല) അവിടനറതത കശമായ മദധയസദശം ഒടിഞഞസപാകാനറത രകഷികനനനതിനായി തരിവലിക ളാകനന ലവലീവലിനറകാണട ഭരനന വടടം ചററിനറകകടടിയിരി കനനനസവാ എനന സതാനനനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

52

ഗരതം വിതാരം കഷിതിധരപതിഃ പാരzwjവതി നിജാത നിതംബാദാചെിദയ തയി ഹരണരസപണ നിദസധ അതസത വിതീരzwjസണാ ഗരരയമസശഷാം വസമതീം നിതംബ പരാഗഭിഭാരഃ സഥഗയതി ലഘതം നയതി ച 81 അലസയാ പാരzwjവതീ സദവി (അവിടനറതത വിവാഹസവള യില) പിതാവായ ഹിമവാന സനതം നിതംബതതില നിനന ഗരതവം വിതാരവഭരളള ഒര ഭാഗം അവിടസതതയകക വിവാഹസമമാനമായി നലകകയണടായി അതനറകാണട തനറനന അവിടനറതത നിതംബബിംബങങള ഭാരവം വിസതതവസമറിയവയായി ഈ ഭമിനറയ ആസകലം മറയകകകയം നറവംകയം നറചയയനന കരീനദരാണാം ധബോന കനകകദലീകാേപടലീം ഉഭാഭയാഭരരഭയാഭരഭയമപി നിരദജിതയ ഭവതി സതതതാഭയാം പതഃ പരണതി കഠിനാഭയാം ഗിരിസസത വിധിസജഞ ജാനഭയാം വിബധകരികംഭദയമസി 82 അലസയാ ഹിമഗിരിതനസയ കരzwjതതവയജഞയായ സദവി അവിടനറതത തടകളാല ഗജസശരഷഠനമാരനറട തപികകകക നറളയം സരzwjണമയമായ വാഴതതണടകനറളയം വിജയിചിടട എനനം പതിയനറട ഭരപില നമസകരികനനനതഭരലം കഠിനമായവയം തതതാകാരഭരളളവയമായ കാലഭരടട കളാല ഐരാവതതതിനറെ മതകങങനറളയം നറവംനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

53

പരാസജതം രദരം ദിഗണശരഗരzwjഭൗ ഗിരിസസത നിഷംനറഗൗ ജംസഘ സത വിഷമവിശിസഖാ ബാഢമകത യദസഗര ദശയസനത ദശശരഫലാഃ പാദയഗലീ- നഖാഗരചെദമാനഃ സരമകടശാകണകനിശിതാഃ 83 അലസയാ ഗിരിസസത രദരനറന പരാജയനറെടതതവാനായി കാമന തനറെ ബാണങങനറള ഇരടടിെിച നിറചനറവച ആവനാഴികളായി അവിടനറതത ഭരഴങകാലകനറള നിരzwjമമിച നറവനനത നിശചയമാണ എനറനതനനാല അവയനറട അഗര ഭാഗതത അവിടനറതത കാലനഖങങളനറട അഗരങങനറളനന വയാസജന സദവനമാരനറട കിരീടങങളാകനന ചാണകകംകളി ലരച ഭരരzwjചകടടിയ പതത ശരങങളനറട അഗരങങള കാണ നറെടനന ശരതീനാം ഭരരzwjധാസനാ ദധതി തവ നറയൗ സശഖരതയാ മമാസപയനറതൗ മാതഃ ശിരസി ദയയാ സധഹി ചരനറണൗ യസയാഃ പാദയം പാഥഃ പധബപതിജടാജടതടിനീ യസയാരzwjലാകഷാലകഷമീരരണഹരിചഡാമണിരചിഃ 84 അലസയാ ജഗനമാതാസവ യാനറതാനനിനറന ഉപനിഷതത കകള ശിസരാഭഷണങങളായി തലയിസലററനനസവാ യാനറതാ നനിന പരമശിവനറെ ജടയില തങങനന ഗംഗാനദി പാദപജയകകളള ജലമായം മഹാവിമഹേശവിനറെ കിരീടതതിനറല രതനങങളനറട കാനതി നറചപഞഞിചാറായം വരzwjതതികന നനസവാ അങങനറനയളള അവിടനറതത ഈ ചരണങങള

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

54

അവിടനന ദയാപരzwjവം എനറെയം ശിരസസില നറവയകസകക ണസമ (പരമശിവന പരണയസകാപശാനതിയകകായി സദവിയനറട പാദങങനറള വണങങസപാള ഗംഗാജലം സദവിയനറട ചരണങങളില പതിച അവയനറട പാദയജലമായി തതീരനന മഹാവിമഹേശ നിതയവം സദവിനറയ പരണമി കനസപാള കിരീടതതിനറല രതനങങളനറട കാനതി സദവിയനറട പാദങങളില പരടടനന നറചപഞഞിചാറായം ഭവികനനന) നസമാവാകം ബരസമാ നയനരമണീയായ പദസയാഃ തവാകസമ ദനദായ സഫടരചിരസാലകതകവസത അസയതയതയനതം യദഭിഹനനായ സപഹയസത പശനാമീശാനഃ പരമദവനകസങകലിതരസവ 85 അലസയാ സദവി കണണകളകകാനനദം നലകനനവയം അതയനതം സശാഭയളള നറചപഞഞിചാറ പരണടവയമായ അവിടനറതത ഈ തൊദങങളില ഞങങള പരണാമ മരzwjെികകനറടട ഇവയനറട (തൊദങങള നറകാണടളള) താഡനനറതത കാംകഷികനനനതായ കരീസഡാദയാനതതിനറല അസശാകതകഷതതിനറന പരമശിവന അതയനതം അസയ നറെടനന (സനദരീരതനങങളനറട കാലചവിസടടററാല മാതരസമ അസശാക തകഷം പകനകയളള എനറനനാര വിശാസഭരണട)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

55

ഭരഷാ കതാ സഗാതരസഖലനമഥ കവലകഷയനമിതം ലലാസട ഭരzwjതാരം ചരണകമസല താഡയതി സത ചിരാദനതഃ ശലയം ദഹനകതഭരനമലിതവതാ തലാസകാടികാകണഃ കിലികിലിതമീശാനരിപണാ 86 അലസയാ സദവി നറപനറടടനന അവിടനറതത നറതററായ സപരനറകാണട (സപതനിയനറട സപരനറകാണട) വിളിചത ഭരലം ഇതികരzwjതതവയതാഭരഢനായി തലകനിച നിനന പരമശിവനറന അവിടനന (പരണയസകാപതതാല) പദകമല ങങള നറകാണട നറനററിയില ചവിടടിയസൊള കാലചിലങക കള പറനറെടവിച കിലികിലി ശബദതതിലനറട പണടതനറനന ദഹിെിചതഭരലം ചിരകാലമായി മനസസിലണടായിരനന കവരനറതത തീരzwjതതനറകാണട പരമശിവനറെ ശതരവായ കാമസദവന ജയജയാരവം ഭരഴകകി (ഭരന സലാകതതില സചിെിചതസപാനറല സദവിയനറട പാദതാഡനസമല കകാന നറകാതിചിരനന പരമശിവന സദവിനറയ പരസകാപിെികകാനായി സദവിനറയ സപതനിയനറട (ഗംഗാസദവിയനറട) സപര പറഞഞ വിളിചതാനറണനന താതപരയം) ഹിമാനീഹനതവയം ഹിമഗിരിനിവാകസകചതനറരൗ നിശായാം നിദരാണം നിശി ചരമഭാസഗ ച വിശനറദൗ വരം ലകഷമീപാതരം ശരിയമതിസജനതൗ സമയിനാം സസരാജം തതപാനറദൗ ജനനി ജയതശചിതരമിഹ കിം 87

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

56

അലസയാ ജഗനനി സദാ ഹിമഗിരിയില തനറനന വസികനനനവയം പകലം രാതരിയം പരസനനങങളായിരി കനനനവയം ഭകതനമാരzwjകക ലകഷമിനറയനറകകാടകനനനവയമായ അവിടനറതത തൊദങങള മഞഞനറകാണട വാടനനതം രാതരിയില കമപനനതം ലകഷമിയനറട ഇഷടവാസ സഥലവമായ താമരകകവിനറന നറവംനനതില എനതാണ തിശയം (താമരകക ലകഷമീസദവിനറയ തനനളളില മാതരം നറവയകക സപാള സദവിയനറട തൊദങങള അനനിമിഷം ലകഷിനറയ ഭകതരzwjകക വിതരണം നറചയയനനനറവനനം അതനറകാണട തനറനന അവ താമരകകവിനറന നറവംനനനറവനനം താതപരയം) പദം സത കീരzwjതീനാം പരപദമപദം സദവി വിപദാം കഥം നീതം സദഭിഃ കഠിനകമഠീകരzwjപരതലാം കഥം വാ ബാഹഭയാഭരപയമനകാസല പരഭിദാ യദാദായ നയതം ദഷദി ദയമാസനന മനസാ 88 അലസയാ സദവി എലാവിധ ആപതതകകനറളയം നീകനനനതം അതനറകാണട തനറനന കീരzwjതതിയനറട ഇരിെിട വമായ അവിടനറതത പറങകാലകനറള സതകവികള എങങനറനയാണ കഠിനമായ ആമസതതാടിസനാട ഉപമിചത അതസപാനറല തനറനന വിവാഹസവളയില അവിടനറതത ചരണങങള ദയാമയനായ പരമശിവനാല കഠിനമായ പാറയില നറവയകകനറെടടനറതങങനറന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

57

(അതയനതം ഭരവായ സദവിയനറട പാദങങനറള കവികള ആമയനറട പഷഠതതിസനാടപമികനനനതിലം പരമശിവന അവനറയ കഠിനമായ ശിലയില നറവചതിലം അനൗചിതയ ഭരനറണടനന താതപരയം വിവാഹസമയതത വരന വദരവിനറെ പാദങങനറള ശിലയില നറവയകകനന ഒര ചടങങണട) നകഖരzwjനാകസതരീണാം കരകമലസസങകാചശശിഭിഃ തരണാം ദിവയാനാം ഹസത ഇവ സത ചേി ചരനറണൗ ഫലാനി സഃസസഥഭയഃ കിസലയകരാസഗരണ ദദതാം ദരിസദരസഭയാ ഭദരാം ശരിയമനിശമഹനായ ദദനറതൗ 89 അലസയാ ചേീസദവി ദരിദരനമാരzwjകക എനനം സകലവിധസപതതകകനറളയം സവഗം തനറനന നലകനന വയായ അവിടനറതത പദതളിരകള സദവസതരീകളനറട കകകളാകനന താമരകനറള സസങകാചിെികനനന കാലനഖങങളാകനന ചനദരികയാല കരതളിരകള നറകാണട സരzwjഗവാസികളകന മാതരം ഇഷടഫലനറതത നലകനന കലപകതകഷങങനറള പരിഹസികനനനസവാ എനന സതാനനനന (സദവസതരീകള സദവീചരണങങളില നമസകരിച കക കപപ സപാള അവരനറട കകെതതികളാകനന താമരകകകകള നഖചനദരികയില കപിസൊകനനതായി കവി ഭാവന നറചയയനന)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

58

ദദാസന ദീസനഭയഃ ശരിയമനിശമാശാനസദശീം അമനദം നറസൗനദരയപരകരമകരനദം വികിരതി തവാസമിനമനദാരതബകസഭസഗ യാത ചരസണ നിമനമീവഃ കരണചരണഃ ഷടചരണതാം 90 അലസയാ സദവി ദരിദരനമാരzwj കക എനനം ഇഷടാനസരണം ഐശരനറതതനറകകാടകനനനവയം ധാരാളമായളള സൗനദരയ പരകരzwjഷമാകനന പസനതന ഒളളകനനന മസനാഹരമായ കലപക തകഷകകലല സപാനറലയളള അവിടനറതത ഈ ചരണങങളില മനസസം പസഞചനദരിയങങളമാകനന ആറ ചരണങങളളള എനറെ ജീവന ആഴനനിറങങിയിടട ഷടപദമായിതതീരനറടട (ആറ ചരണങങളളള തനറെ ജീവന സദവിയനറട തൊദങങളാകനന കലപകകകലലയിനറല ദിവയസൗനദരയ മാകനന പസനതനണണനന വണടായിതതീരനറടട എനന കവി പരാരzwjഥികനനന) പദനയാസകരീഡാപരിചയമിവാരബധമനസഃ സഖലനതസത സഖലം ഭവനകലഹംസാ ന ജഹതി അതസതഷാം ശികഷാം സഭഗമണിമഞജീരരണിത- ചെലാദാചകഷാണം ചരണകമലം ചാരചരിസത 91 അലസയാ സശാഭനഗമസന (സനദരമായി സഞചരികനനന വനറള) അവിടനറതതസൊനറല നടകനവാനായി പരിശീലി കനവാന തടങങനനവരം അവിടനറതത ഗഹതതില

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

59

വളരനനവരമായ ഈ അരയനനങങള (അവയനറട നട) നറതനറലാനന നറതററിയാലം അവിടനറതത വിലാസഗമനനറതത അനഗമികനനനത സവനറണടനന നറവയകകനനില അതനറകാണട അവിടനറതത ചരണകമലങങള മസനാഹരങങളായ രതനങങളാല നിരzwjമമികകനറെടട പാദസരങങള കിലങങ സപാളളണടാകനന മഞജസരനറമനന വയാസജന ഈ അരയനനങങനറള (വിലാസഗമനം നറചയയനനനറതങങനറന നറയനന) ഉപസദശികനനന ഗതാസത മഞചതം ദരഹിണഹരിരസദരശരഭതഃ ശിവഃ സചെചൊയാഘടിതകപടപരചെദപടഃ തദീയാനാം ഭാസാം പരതിഫലനരാഗാരണതയാ ശരീരീ ശംഗാസരാ രസ ഇവ ദശാം സദാഗഭിധി കതകം 92 അലസയാ സദവി മാവിഷാവ വിമഹേശ രദരന ഈശരന എനനിവരzwj അവിടനറതത കടടിലിനറെ നാലകാലകളായി തതീരzwjനന അവിടനറതത സസവികനനന ശിവനാകനറടട തനറവളളനിറഭരളള വിരിൊയിതതീരzwjനന അവിടനറതത അരണകാനതി പരതിഫലിച രകതവരzwjണം പണട ശംഗാരരസം ശരീനറമടതതത സപാനറലയായി അവിടനറതത കണണകളകക കൗതകസമകനന അരാലാ സകസശഷ പരകതിസരലാ മനദഹസിസത ശിരീഷാഭാ ചിസതത ദഷപലസശാഭാ കചതസട

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

60

ഭശം തനീ മസധയ പഥരരസിജാസരാഹവിഷസയ ജഗതതരാതം ശംസഭാരദജയതി കരണാ കാചിദരണാ 93 അലസയാ സദവി ചരണട കാരzwjകനതലം സതസവ സരള മായ മനദഹാസവം നറനനസമനി വാകകകവിനറെ മാരzwjേവം ചിതതവം ശില സപാനറല കഠിനമായ മാരzwjതതടവം ഇടങങിയ അരനറകകടടം വിരിഞഞ മാറം നിതംബങങളഭരളള ശംഭവിനറെ ഏസതാ ഒര അരണവരzwjണമാരzwjനന കരണാ ശകതി ജഗതതിനറന രകഷികനവാനായി വിജയിചരളനന കലങകഃ കസതരീ രജനികരബിംബം ജലമയം കലാഭിഃ കരzwjപകരരzwjമരകതകരേം നിബിഡിതം അതതദസഭാസഗന പരതിദിനമിദം രികതകഹരം വിധിരzwjഭസയാ ഭസയാ നിബിഡയതി നനം തവ കസത 94 അലസയാ സദവി ചനദരനറെ കളങകം കസതരിയം ചനദരനറെ ജലമയമായ ബിംബം കലകളാകനന കരzwjകകരകകങങള നറകാണട നിറയകകനറെടട മരതകനിരzwjമമിതമായ നറപടടിയമാ കനന അവിടനന ദിവസവം ഈ അലങകാരവസതകകനറള ഉപസയാഗിച പാതരം ഒഴിയനനതനസരിച മാവിഷാവ അതിനറന വീണടം അവിടസതതയകകായി നിറയകകനന (സദവിയകകായി മാവിഷാവ വിലാസദരവയങങനറള നിറചനറവച ഒര മരതകനറെടടിയായി ചനദരബിംബനറതത കവി ഭാവന നറചയയനന)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

61

പരാരാസതരനതഃ പരമസി തതതചരണസയാഃ സപരയാമരയാദാ തരലകരണാനാമസലഭാ തഥാ സഹയസത നീതാഃ ശതമഖഭരഖാഃ സിദധിമതലാം തവ ദാസരാപാനതസഥിതിഭിരണിമാദയാഭിരമരാഃ 95 അലസയാ സദവി അവിടനന തരിപരാനതകനായ ശിവനറെ അനതഃപരസതരീയായതനറകാണട അവിടനറതത ചരണങങളനറട പജാവിധികള ചഞചലമനസകരzwjകക സകരമല അത നറകാണടതനറനനയാണ ഇനദരാദി സദവനമാരzwj അവിടനറതത ദാരപാലികകളായിരികനനന അണിമാദികസളാടകടി അനതതമങങളായ സിദധികനറള പരാപിചിടടളളത (സാധാരണയായി ചഞചലചിതതനമാനറര അനതഃപരതതില പരസവശിെികനകയില അവരzwjകക വാതിലകകല വനറര നറചംവാസന അനമതിയളള അതസപാനറല ചഞചല ചിതതരായ സാധകനമാരzwjകനം - അവരzwj ഇനദരാദി സദവനമാരാ യാലം - സദവിയനറട അനതഃപരവാതിലകകല വനറര മാതരസമ എതതവാന കഴിയകയളള അവിനറട കാവല നിലകനനന അണിമാദി സിദധികസളാനറടാെം അസനകം സിദധികള ചിലസൊള അവരzwjകക ലഭിനറചനനിരികകാം നിരzwjമമല ചിതതനമാരായ സമയികള - ഉതതമസാധകരzwj - മാതരമാണ സദവീചരണങങളനറട പജാ വിധിപരകാരമനഷഠിച തതസ വിധതതിനറലതതിസചരനനത ജിസതനദരിയനമാരzwjകക മാതരസമ സദവയാരാധനയകക സയാഗയതയളള എനന താതപരയം)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

62

കലതരം കവധാതരം കതികതി ഭജസനത ന കവയഃ ശരിസയാ സദവയാഃ സകാ വാ ന ഭവതി പതിഃ കകരപി ധകനഃ മഹാസദവം ഹിതാ തവ സതി സതീനാമചരസമ കചാഭയാമാസംഗഃ കരവകതസരാരപയസലഭഃ 96 അലസയാ പതിവരതയായ സദവി മാവിഷാവിനറെ പതനിയം വിദയാസദവതയമായ സരസതിയകക എതരസയാ കവികള സാമിമാരാകനന വിമഹേശപതനിയം ഐശരയസദവതയമായ ലകഷമീസദവിയകകം എതരസയാ ധനികനമാരzwj സാമിമാരായി തതീരനന എനനാല പതിവരതമാരില അഗരഗണയയായ അവിടനറതത മാസറാട സചരzwjനനളള ആലിംഗനം അവിടനറതത പതിയായ ശിവനലാനറത നറചലറഞഞിമരതതിനസപാലം സലഭമല (വസനതകാലതത നറചലറഞഞിമരതതിനറന സനദരിമാരzwj ആസലഷിചാല അത പകനം എനറനനാര വിശാസഭരണട പാരzwjവതീസദവി പതിവരതാഗരഗണയയായതിനാല സനതം ഭരzwjതതാവിനറനയലാനറത ഒര മരതതിനറനസൊലം ആസലഷി കനകയില എനന താതപരയം സശരഷഠകവികനറള സരസതീവലഭനമാനറരനനം വലിയ ധനികനമാനറര ലകഷമീപതിമാനറരനനം വിളികനനന പതിവിനറന കണകകി നറലടതത കവി ലകഷമീസരസതിമാരനറട പാതിവരതയതതില നനത കലപികനനന)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

63

ഗിരാമാഹരzwjസദവീം ദരഹിണഗഹിണീമാഗമവിസദാ ഹസരഃ പതനീം പദമാം ഹരസഹചരീമദരിതനയാം തരീയാ കാപി തം രധിഗമനിഃസീമമഹിമാ മഹാമായാ വിശം രവമയസി പരമാവിഷമഹിഷി 97 അലസയാ പരമാവിഷമായ ശിവനറെ പടടമഹിഷിയായവനറള സവദതതജഞനമാരzwj നിനതിരവടിനറയതതനറനന മാവിഷാവി നറെ പതനിയായ സരസതിനറയനനം വിമഹേശപതനിയായ ലകഷമിനറയനനം ശിവപതനിയായ പാരzwjവതിനറയനനം വിളികനനന എനനാല അവിടനന ആരാലം അറിയ നറെടാതത അപാരമാഹാതമയസതതാടകടിയവളം നാലാമത മായ മഹാമായയായിരനന വിശനറതത രവമിെികനനന കദാ കാസല മാതഃ കഥയ കലിതാലകതകരസം പിസബയം വിദയാരzwjഥീ തവ ചരണ നിരzwjസണജനജലം പരകതയാ ഭരകാനാമപി ച കവിതാകാരണതയാ കദാ ധസതത വാണീഭരഖകമലതാംബലരസതാം 98 അലസയാ ജഗനമാസത നറചപഞഞിചാറ കലരzwjനന അവിട നറതത പാദതീരzwjഥനറതത അറിവിനറന ആഗരഹികനനന ഈ ഞാന എനനാണ കടികനക എനന ദയവായി അരളി നറചയതാലം ജനമനാ ഭരകനമാരായവരzwjകന സപാലം കവിത തതിന കാരണമാകനന ആ തീരzwjഥം എനികക സരസതിയനറട പരസാദമായ താംബലരസമായിതതീരനന നറതനനായിരികനം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

64

(അവിടനറതത പാദതീരzwjഥം കടികനനന എനറെ നാവില സരസതി വിളയാടനനനറതനനായിരികനം എനന സചാദി കനനന കവി പാദതീരzwjഥം സസവചതിനറെ ഫലമായി താന കവിസശരഷഠനായിതതീരzwjനന പരഷാകാരം പണട സരസതി തനറനനയായി മാറനറമനനം ഭാവന നറചയയനന) സരസതയാ ലകഷമയാ വിധിഹരിസപസതനാ വിഹരസത രസതഃ പാതിവരതയം ശിഥിലയതി രസമയണ വപഷാ ചിരം ജീവസനനവ കഷപിതപധബപാശവയതികരഃ പരാനനദാഭിഖയം രസയതി രസം തദഭജനവാന 99 അലസയാ സദവി അവിടനറതത ഭജികനനനവന ലകഷമീസരസതിമാസരാനറടാതത വിഹരിച മാവിഷാവി നറനയം വിമഹേശവിനറനയം അസയനറെടതതകയം തനറെ രമയമായ ശരീരകാനതിയാല കാമസദവനറെ പതനിയായ രതീസദവിയനറട പാതിവരതയനിഷഠനറയ ശിഥിലമാകനകയം ജീവനറെ അവിദയാസംബനധനറതത നശിെിച മരണനറതത അതിവരzwjതതിച നിതയനായിതതീരzwjനന പരാനനദമാകനന രസനറതത അനഭവികനകയം നറചയയനന (സദവീഭകതന തനറെ കലാകവഷയതതാല മാവിഷാവിലം ഐശരയാതിശയതതാല വിമഹേശവിലം അസയനറയ ജനിെികനനനനറവനന കവിഭാവന)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

65

പരദീപജാലാഭിരzwjദിവസകരനീരാജനവിധിഃ സധാസസതശചസനദരാപലജലലകവരരzwjഘയരചനാ സകീകയരംസഭാഭിഃ സലിലനിധിനറസൗഹിതയകരണം തദീയാഭിരzwjവാഗഭിഭിതവ ജനനി വാചാം സതതിരിയം 100 അലസയാ ജഗനനി നിനതിരവടിയില നിനനണടായ വാകനകനറളനറകകാണട നിരzwjമമിച അവിടനറതതകനറിചളള ഈ സതാതരം ദീപതതിനറെ ജാലയാല സരയന നീരാജനം നറചയയനനത സപാനറലയം ചനദരകാനതകകലില നിനറനനാളളകനന ജലം നറകാണട ചനദരന അരzwjഘയം നലകനനതസപാനറലയം സഭരദരതതിനറല തനറനന ജലനറമടതത സഭരദരനറതത തപതിനറെടതതാന തരzwjെണം നറചയയനനതസപാനറലയമാകനന (വാകനകളനറട ഉറവിടമായ സദവിയില നിനനദഭവിച വാകനകള സദവിയനറട ചരണങങളില സമരzwjെികനക മാതരസമ കവി ഈ സതാതരരചനയിലനറട നറചയതിടടളള എനന താതപരയം)

ഇതി ശരീശങകരാചാരയവിരചിതാ നറസൗനദരയലഹരീ സമാപതാ ഇസതാനറട ശരീശങകരാചാരയവിരചിതമായ നറസൗനദരയലഹരി സമാപിച

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

66

സൗനദരയലഹരി കമാരനാശാന രചിച പദയപരിഭാഷ

അവതരണിക

സൗനദരയലഹരി സലാകഗരവായ ശങകരാചാരയസാമി കളനറട കതികളിലനറവച അസശഷം അപരധാനം അലാതത ഒര ഗരനഥവം കൗളസിദധാനതികളകന വിസശഷിചം ആരാധനീയമായ ഒര പരമാണവം ആകനന മാനതരികതാനതരികങങളായ വിഷയങങനറള അനതരzwjവഹി ചിടടാനറണങകിലം കരzwjണാനനദകരങങളായ സതാതരങങളായി തിനറഗരഅതികകനറെടടിരികനനനതനറകാണട ഈ പരബനധ സതതാളം പരചാരതതില വയാപകതം ആചാരയ സാമികളനറട സവദാനതവിഷയകങങളായ ഇതരഗരനഥ ങങളകനസപാലം ഇനറലനനളള വാതവവം ഇതിനറന വിസശഷിെികനനനണട ആസസതഹിമാചലം സംസകതഭാഷയില ഈഷദജഞാന നറമങകിലം ഉളള ഒരവനം സൗനദരയലഹരിയില പരിസശഷാല ഒര പദയനറമങകിലം വശമായിരികനം ഭാഷാജഞാനം സലശം ഇലാതതവരzwj സപാലം ചിലസൊള അതിനറെ പദാനപരzwjവിയനറട അതിസമാഹനയായ പരിപാടിയാല ആകഷടനമാസരാ എനന സതാനനമാറ അപഭംശമായിനറടടങകിലം അതിനറല പദയങങനറള ഗാനം നറചയത ആനനമഗനനമാരായിരികനനനതം നാം കാണനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

67

സംസകതതതില ബഹകകളായ സതാതരപരബനധങങളില നിനനം ഇതിനളള ഗണവിസശഷതതിന ഇവ സഥല നിദരzwjശനങങളാകനന ആരzwjഥികമായം ശാബദികമായം ഉളള മാദരരയങങള അനറലങകില സൗനദരയങങള സരzwjവതര അഭിനനമായി ഒളളകിനറകകാണടിരികനനന ഈ പരബനധതതിന സതഃസിദധ മായ മസനാഹരതംനറകാണടതനറനനയാണ പജയപാദനായ ഗരനഥകരzwjതതവിനാല സൗനദരയലഹരി എനന നാമകരണം നറചയയനറെടട എങകില അത എതര സഭരചിത മായിരികനനന സഭാഷയില ഗരനഥനിരzwjമമാണതതിന സാമാനയം വാസനയം ശകതിയം ഉളള ഒരവന ഇതരഭാഷകളില അതയനതം സഖപരദങങളായ ഗരനഥങങനറള കാണസപാള അവനറയ സഭാഷയില പരിണമിെികകണം എനന പരാസയണ ഒര സമാഹം ഉണടാകനനത സാഭാവികമാ നറണങകില എനികനം ഇതിനറെ ഭാഷാനതരാനയനതതില പരവരzwjതതികനനനതിന കാരണാനതരം ഉണടായിരനനില സൗനദരയലഹരി സമപരzwjണം ഭാഷാനതരം നറചയത അവസാ നിചിടട ഇസൊള സംവതസരം നാലില അധികമാ യിരികനം എനനാല എളളപതതിഭരനനാമാണടിടയകക ഇത വിദയാവിലാസിനിയില അലപാലപമായി പരസിദധനറെടതതി വനനിരനന എങകിലം ആ മാസിക തലകകാലം നിനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

68

സപാകയാലം എനറെ സദശാനതരനിവാസം നിമിതതവം ഭരളളവന അചടിച പരസിദധനറെടതതാന ഇസൊഴാണ സാധിചത ഭരലതതില ഗഹനങങളം വിശാലങങളം ആയ അരzwjഥങങനറള സഭരചിതമായ സനദരzwjഭഭംഗിസയാടകനറട ഭാഷയില പരതിഫലിെിൊന ഞാന കഴിയനനതം ശരമിചിടടണട എനനാല ചില പദയങങളകന ശരവണ മാതരതതില അരzwjഥസബാധം ഉണടാകനനില എങകില വിഷയവിസശസഷാപാധികമായ ആ വിളംബം ഭരലതതിലം അപരകാരം ഉളളതാണ അപരzwjവം ചില സാസങകതിക പദങങനറള യസഥാകതമായിതതനറനന പരസയാഗിസകകണടി വനനിടടളളത അനയഥാകരിൊന പാടിലാതതവയം ആക നന ഇത പേിതനമാസരാട പരzwjവനിസവദനം നറചയയനനത സാഹസമാനറണങകിലം മദധയമനമാനറര സംബനധി ചിടസതതാളം ഇവിനറട പരതാവിചത അസനദരzwjസഭാചിത മായിരികനനറമനന സതാനനനനില ദകഷിണം അനറലങകില സമയിമതനറതത അവലംബി കനനന സകരളകൗളനമാരzwjകനം സാധാരണകകാരzwjകനം സനാതനിയായ ചിചെകതിനറയ സതാതരം നറചയയനനതില ഈ ഭാഷാസൗനദരയലഹരി അതയലപമായിനറടടങകിലം ഉപയകത മാകനനപകഷം ഏതദിഷയകമായ എനറെ ശരമം സഫലമാനറയനന വിചാരികനകയം വകതവയസശഷതതിന ഇതിനറെ തരzwjമ സമാപിച കാലതതതനറനന ഞാന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

69

എളളതീടടണടായിരനന ഒര സംസകതപദയനറതത താനറഴ സചരzwjതതംനറകാണട ഈ അവതരണികനറയ ഇവിനറട അവസാനിെിചനറകാളളകയം നറചയയനന

വിധബദധാ വാസഗണീ വിഹിതസകതാ ശങകരഗസരാ- രzwjഗഭീരാ ഗഢാരzwjനറഥരzwjഭവി ഗഗനഗംസഗവ ജയതി തദീസയയം ഭാഷാ മമ ഭവത സൗനദരയലഹരീ യഥാ കദവീ ഭരരzwjതതിഃ പരിണമതി ഭരതസനാപരതികതിഃ

എന കമാരനാശാന

അരവിപപറം 12-6-1901

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

70

പരzwjവഭാഗം

നറചാസലറം ശകതിസയാനറടാതതിഹ ശിവനഖിലം നറചയയവാന ശകതനാക- നനനറലനനാല നറചററനങങനനതിനമറികിലാ- സേവനാളലയസലാ മലാകഷന ശംഭഭരപാം മഹിതവിബധരാല മാനയയാം നിനറനന വാഴതതി നറചാലാനം കപിടാനം ജനനി പനരിതാ- രzwjകകാവ പണയം നറപറാഞഞാല (1) നിപാദാംസഭാരഹതതീനനിളകിയ നിതരാം സകഷമമാം ദരളിജാലം സപാദിചിടട ധാതാവഖിലഭവനവം സദവി സഷടിചിടനന അംസഭാജാകഷന പണിനറെടടതിനറനയഥ ശിര സസായിരംനറകാണടമാള- നനപില ദരളീകരിചിടടമലഭസിതമാ- യീശനം പശിടനന (2) ആദിതയദീപമസലാ ഭവതിയിരളക- ററാനവിദയാവശനനം കചതനയകകംകലയകകനറളളാളളകിയ നറചറസതന - സകണിയസലാ ജഡനനം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

71

ഏതാനം സതതമിലാതതവനമരിയ ചി- നതാമണിസശരണിയസലാ മാതാ ജനമാബധിയാളളനനവനമിഹ മഹാ ദംഷടിതന ദംഷടരയസലാ (3) ആസമാദം പണട കകനറകാണടമരരഭയസമാ നറടാതതഭീഷടം നറകാടകനം നീമാതരം സദവി നറയനനാല നലനറമാടവനറയ ന ലകനനതമമടടിലലാ ഭീ മാററിൊലനം നറചയ വതിനഭരടനഭീ- ഷടാധികം നലകവാനം സാമരzwjഥയം പണടസതാരzwjകകില തവ കഴലിണയാ- കനന സലാകകകനാസഥ (4) പണടംസഭാജാകഷനാസരയ പരണതന ബഹനറസൗ- ഭാഗയസമകനന നിനറനന- നറതതണടിസതരീസവഷമാരzwjനനാ തരിപരഹരനഭര ണടാകകി പാരം വികാരം തണടാരപന ഭജിചം രതിയനറട നയനം നകനവാനതകക സമനി- തതണടാരzwjനനംനറകാണട തതതനമനികളമനമിള കകാനഭരകകാരzwjനനിടനന (5) ഒനറകകകകവാണ വിംം ശരമത നറവറമ- ഞചാണ വണടാണ ഞാണം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

72

നറതകകന കാററാണ സതരം സരഭിസമയനറമാ- നനാണ കാണം സഹതതം നിലകകസടടകാകിയാനറണങകിലമയി ഗിരിസജ നിന കടാകഷതതിസലസതാ കകനറകകാണടംനറകാണടനംഗന ഭവനമഖിലവം നിനന നറവംനനവസലാ (6) കാഞചീനാദം നറപാഴിഞഞം കഠിനകചഭരം നറകാണട നറമനറലകനനിഞഞം ചഞചനമദധയം നറമലിഞഞം ചതരതരശര- ചനദരതേം കനിഞഞം പഞചാപം പഷപബാണം ഭജമതിലഥ പാ- ശാലശം പണടമപാ- രzwjനറനനന ചാരതതായ വരസടട പരരിപഭഗവാന തനറെ തസെടദംഭം (7) ആ പീയഷാരzwjണവതതിന നടവിലമരദാ രകകള ചളളനന രതന- ദീപതതില പംകടപിനനിടയിലരിയ ചി- നതാശമസവസശമാദരതതില സശാഭികനം കശവമസഞചാപരി പരമശിവന തനറെ പരയങകസമലം ദീപാനസനദാരzwjമമിയാകം ഭവതിനറയ നിയതം കപിടം പണയവാനമാരzwj (8)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

73

ഒനനാമാധാരചകരം നടവിലവനിര- ണടാമതളളഗനിതതതം ഭരനനാമസതതതിലംഭസസതിനപരി മര- തതപപറതതരവസമവം പിനറനന ഭരമദധയസമലം മനനറമാട കളമാരzwjഗ- ങങനറളലാം കടനനാ- നറൊനനംസഭാജാകാരതതില ഭവതി പതിനറയാടം ഗഢമായ കരീഡയലീ (9) തൊദതതീനറനനാലികനനനഭരതലഹരിനറകാ - നറണടാനറകക ഭരകകി പരപഞചം പിലൊടം ചനദരബിംബം പരിചിനറനാട നറവടി- ഞഞിടട കീസഴാടടിറങങി അകകരzwjവസഥാനനറമതതീടടവിനറടയഹികണ- നറകകാടട ചററീടട രനധരം സമലനറപാങങം ഭരലകസോപരി ഭവതിയറ- ങങനന തങങനന സമാദാല (10) ശരീകശീയങങള നാലം ശിവയനറട പരി- ഭിനനങങള ചകരങങളഞചം സാകം മാവിഷാേഭരലപരകതിപദമിയ- നനപിടനറനനാപസതാടം ആനറകസചരzwjനറനനനറടടാടീനറരടടിതളിതനറയാനറടളളം തതതസരഖാതരയം സച-

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

74

രzwjനനാകം നാലപതതിനാലാണരിയ വസതിസയാ- നറടാതത നിന ചിതരസകാണം (11) തനറതസൗനദരയാതിസരകം തഹിനഗിരിസസത തലയമാനറയാനനിസനാതി- സസതസാഹിതയം ചമൊന വിധിഭരതല വിബധ- നമാരമിനനാരമാകാ ഔതസകയതതാലതസലയമരികളത കാ- ണമാനലഭയതസമാരzwjകകാ- തതസാഹികനനന സകറനനതിനിഹ ശിവസാ- യജയമാം പജയമാരzwjസഗ (12) ചനതം കാഴചയകക സവണട ചതരത ചടവാ- സകകാതവാന സവണട നറചററം ചിനതിചാല നിന കടാകഷം തടവിയ ജഠരന - തനറനനയം തനി കണടാല കനതലനറകകനറടടാടടഴിഞഞം കചകലശക- ലാഞചലം വീണിഴഞഞം ബനധം കാഞചികകിഴിഞഞം വിഗതവസനയാ- സയാടിനറയതതീടമാസരയ (13) അപതതാറാകമരzwjചിസസവനിയിലദകം- തനനിലപതതിരണടാ- മംഭസസിന ശതരമിതരങങളിനറലാരറപതം രണടമപതതിനാലം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

75

തനഭരമദധയാംബരതതില തരനറമാനറടളളപതം രണടഭരണടനനി നിലകന- നനമപനറനനനറടടടട സചതസസിലമതിനമ- ങങപപറം തലപദാബജം (14) സതസനാലം നറവണിലാവിന ധവളതനനറവാടം തിങകള ചടം കിരീടം ധയാനിചം തകകരങങളകകഭയവരദവി- ദയാകഷസതരങങസളാരzwjതതം നനം നിനറനനനറതതാഴതങങനറന കവി നിപണ നമാരzwjകനദികനനന വാകയം സതനം പാലം നറംഭരനതിരിയനറട കനിയം സതാററ ചടടററമടടില (15) കതതം കാനതയാ വിളങങം കവിവരഹദയാം- സഭാജബാലാതപം സപാല ചിതതതതില സചരzwjതതിട ചിലരമരണയാം നിനറനനയദധനയനറരലാം നറമതതം വാസേവിതനനലരസലഹരീ- ചാരഗംഭീരവാണീ- നതതതതിന കവഭവതതാല സഹദയഹദയാ- ഹലാദനം നറചയതിട (16) സചതസസില ചനദരകാസനതാപലദലവിശദ- ശരീനിറഞഞളള ശബദ-

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

76

വരാതതതിന മാതഭാവം കലരനറമാര വശി- നയാദിസയാനറടാതത നിനറനന സബാധിചീടനന മരzwjതതയന ബഹവിധരചനാ- സാദയമാം പദയജാലം നറചയതീടം ചാരവാണീവദനകമലനറസൗ- രഭയനറസൗലഭയസമാടം (17) സദവി തസേഹകാനതിപരചരിമ ദിനനാ- ഥനറെ ബാലാതപം സപാല സദയാവം ഭവം നിറഞഞളളരണനിറനറമാടം ഭാവനം നറചയ വവനന ആവിരzwjഭീതയാ വലസഞഞാടിയ വനവരിമാന സപാനറല വലാതതനാണം താവം കമരാകഷിമാരരzwjവശിഭരതനറലവരം വശയരാം സവശയമാരം (18) ബിനദസഥാനതതിലാസയനറതതയമഥ കചയ- ഗമനറതതയം നിനറനനയം നിന കനദരzwjെന തനറെ ധാമനറതതയമടിയില മഹാ- സദവി ഭാവികനനറമനനാല അനറനനരതതദരവമികനനനബലകളത നി- സസാരമാദിതയചനദര- ദനദം വസകഷാജമാകം ജഗതി ഭരളളവനം സാമപരതം സംരവമികനം (19)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

77

കായതതിന കാനതിസനതാനകരസനറമാളളകി- ചായമചനദരകാനത- സഥായിശരീസചരzwjനനമടടില ഭവതിയനറട വപ- സസനതരാ ചിനതനറചയതാല പായികകാം സരzwjെദരzwjെം നറപരിയ ഖഗപതി- നറകകാതതടന സനതരനാഡീ- പീയഷസരാവശകതയാ ജരിതപരിഭവം സനാകകിയം നറസൗഖയമാകകാം (20) വിദസതതാനറടാതത സകഷമാകതിയില മിഹിരച- നദരാഗനിരപതതിനറലനനം വിസദയാതിയകകം ഷഡാധാരവമധിഗതമായ നിനറെ സതസജാവിസശഷം ഉദയതപതമാകരതതിനനിടയിലതിനറനയ- ദധതമായാമലനമാരzwj വിദാനമാരzwj കണടകകനറകകാണടിടനറമാര പരമാ- നനദനിഷയനദപരം (21) ദാസന ഞാന നറഗൗരി നീ മാം പരതി കരണാകല- രzwjനറനനാനന സനാനറകകനനരയകകാ- നാസംഗനറെനറടടാരനറപടടരനറമാഴി മമ നറഗൗ- രീതി വാഴതതം കഷണതതില നീ സായജയം നറകാടകനനനവന ഹരിവിരി- ഞചാദി ചഡാഞചലതതില

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

78

ഭാസികനം രതനദീപാവലി പദകമലാ- രാധനം നറചയതിട (22) നറചനതാരzwjബാണാരി നറമയയില പകതിയപഹരി- ചാദയസമയദയസപാരാ- ഞഞനതരzwjസമമാസദന മസററ പകതിയമഗസജ നീ ഹരിനറചനന സതാനനം എനറനതനനാല നിന ശരീരം ഭരളളവനരണമായ കണണ ഭരനനായി നറകാങക- െനതിന ഭാസരണ കനനം പനിമതിനറയാട ച- ടനന സകാടീരമാരzwjനനം (23) സരഷടാ സഷടിചിടനന ഹരിയത പരിപാ- ലിചിടനനിനദചഡന നഷടം നറചയയനന തസനനാടഖിലമഥ മറ- യകകനന സലാകം മസഹശന സഷടിൊനായ സദാ പരzwjവകനപരി ശിവന സീകരികനനനതം നിന - കഷടാതീതം രവമികനം ഭരകടിഘടനതന സംജഞയാമാജഞയാസല (24) ചിനതിചാല ഭരരzwjതതി ഭരനനായ തരിഗണമതിനറലളളം- ഭരനനിനം നിനറെ പാദ- നറചനതാരില നറചയതനറകാളളം ചതരതകലരം പജസയ പജയാക

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

79

എനറനതനനാല നിനറെ പാദാവഹനവിഹിതര- തനാസനാസനനസദശ- തതനതം കടാനറത ഹതാഞജലി ഭരടിയിലണി- ഞഞമപമീയപരzwjസകാനമാരzwj (25) മാവിഷാവം സവരzwjനറപട വിദരവഭരപരമി- കനനനകവവസതനനം തനമരzwjതതിതം നറകട ധനദനഭരടസന- തനറനന നാശം വരനന സമനറനമല നിലകനം മസഹനദരാവലിയമഥ മിഴി കനനന സംഹാരകാല തതമമടടം കരീഡയസലാ ഭഗവതി സതിയാം നിനറെ ഭരzwjതതാവിസനാരzwjതതാല (26) സംസാരികനനനനറതലാം ജപമഖിലകര- നയാസവം ഭരദരസയവം സഞചാരം ദകഷിണാവരzwjതതനവമശനപാ- നങങള സഹാമങങളം സമ സംസവശം തനറനന സാഷടാംഗവമഖിലസഖം താനമാതമാരzwjെണതതിന സംവിതതാല നിന സപരയാവിധിയില വരിക ഞാന കാടടിടം സചഷടനറയലാം (27) വാരzwjദധകയം ഭരതനറവനനീ വലിയഭയമക- ററനന പീയഷപാനം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

80

നറമതതം സമാസദന നറചയതം ഭരതരിഹ വിധിഭര- പായിടം വിണവനമാരzwj അതഗരസകഷളഭകകാം തവ പതിയറിയ- നനിലസഹാ കാലസഭദം കതതം നിന കാതിസലാലയകകടയ മഹിമയാ- കനനതിന ഭരലമസമമ (28) മാററ മലാസനന തന ഭരടി മദരമഥനന - തനറെ സകാടീരസകാടി- സകകററ സഹ താന തടഞഞ സരപതിമകട- നറതതപപറസതതാടട തളള ഭരററം കപിടടിടസപാളിവരzwj ഭവതിനറയഴീ- കനനറപാളീശന വരസപാള നറതനറററസനനവം തടങങനനരികില നിജഭടാ- ലാപസകാലാഹലങങള (29) നറമതതം നറമയയീനന നറപാങങനനണിമ മഹിമയി- തയാദിനറയാതതാഭ ചളളം നിസതയ നിസനന നിരപിചഹമിതി നിതരാ- സമവരzwj ഭാവിചിട തതതാദക കാം തരിസണതരനനടയ പടിമയം ധികകരികനനനവരzwjകകായ കതതം കാലാഗനി നീരാജനമരളവസതാ പാരzwjകകിലാശചരയമാസരയ (30)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

81

ഓസരാസരാ സിദധി നലകപടിനറയാരറപതം നാലഭരണടാകകി തനതരം പാനറരലാവം ചതിചെധബപതി പരമാ- നനദഭരളനറകകാണടിരിനറകക പാരം നിരzwjബനധസമാതിപപനരിഹ പരഷാ- രzwjഥങങള നാലം നറകാടൊന സപാരനനിതതനതരസമവം കഷിതിയിലവതരി- െിച നീ സചെമാസരയ (31) പാരില കലിപതം ശിവന ശകതിയമലരzwjശരനം ഭമിയം പിനറനനയരzwjകകന താരാധീശന സമരന ഹംസവമഥ ഹരിയം പിന പരാ കാമനിനദരന ഓസരാ ഹരീങകാരമീ ഭരനനിനനറമാടവിലദി- കനനറപാഴീ വരzwjണജാലം സനസര നിന നാമസധയതതിന ജനനി നറപട- നനംഗമായ ഭംഗനറമസനയ (32) നിസതയ നിന മനതരരതനം ഭരടിയിലലരzwjശരന - തനറനനയം നിനറനനയം ശരീ- തതതനറതതയം നിനചം സപദി ചില മഹാ- സഭാഗസയാസഗാതസകനമാരzwj ചിതതം സചരzwjകനനന ചിനതാമണിജപപടസമ- നതിശശിവാവഹനിതനറനന-

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

82

കകതതിചകകാമദരകകിന ഘതലഹരി ഹവി- സസാകകി സഹാമിചിടനന (33) സസാമാരzwjകകദനദമാകം തനയഗളനറമളളം നീ ശിവന തന ശരീരം ശരീമാനാകം നവാതമാവതമിഹ ഭവദാ- തമാവതാം സദവിസയാരzwjതതാല ഈമടടില സശഷസശഷിതവഭരരപരമാ- നനദസംസഷടസപദ- ധാമതം പണട നിങങളകകകിവിനറടയഭയസാ- മാനയസംബനധമസതര (34) നീസയ സചതസസ നീസയ പവനപദവി നീ- സയ മരതതം ഹവിസസം നീയാണംഭസസ നീയാണവനി വിതതയാം നിനറനനവിടടനയമിലാ നീസയ നിനറനനഗതതായ ജനനി പരിണമി- െികനവാന ചിതസഖാതമാ- വായം തീരനന പാരzwjകകില പരമശിവനറനാടം സപനറരളളം ദാരഭാവാല (35) ഭരമദധയതതിങകലബഭാസകരഹിമകരസകാ - ടിപരഭാധാടിസയാടം ശരീമചിചെകതി സചരം തനവടയ ശിവന തന പദം കപിടസനനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

83

സാസമാദം ഹനത തസതസവകന സകലസത- ജസസിനം ഭാസസിനം സമല സസാമസതാമപരകാശം തവ ജനനി ലഭി- കനനന നിരzwjസലാകസലാകം (36) നണീടസനനന നഭസസിനനദയനിലയമായ ധബദധിയില ധബദധനറവളള കകണാടികകാനതികാളം ശിവനറനയമതസപാല സകവലം സദവിസയയം എണണസപാഴിനദരമയദതിനറയാനറടതിരzwjനറപാരം- സപാലവരzwjകനളള കാനതയാ ചോനതദധാനതവം സപായ ജഗതി സഖനറമാട- മപനന നറചസപാതതസപാനറല (37) ചാനറല നറപാങങം ചിദംസബാരഹമദര നകരാന ചാര ചാതരയഭാരം സകാലം സനമാനസതതില കടിനറയളളമരയ- നനദയം കപിടസനനന ആലാപംനറകാണടതഷടാദശകലകള നറപറ- നനാവഹികനനനസശഷം പാലം പാനീയവം സപാല പരകലിതഗണഭാ- വനറതത സദാഷതതില നിനനം (38) സാധിഷഠാഗനിതനനില സതതമഭിരമി- കനനന സംവരzwjതതസംജഞന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

84

ഭസതശന തനറനനയം തതസമയയവനറളയം മാതസക കകനറതാളളസനനന സകരാധതതീകതതിനറയതതനനവനനറട മിഴി സലാ- കം ദഹിെിചിടസപാള ജാതസപരമാരzwjദരദഷടയാ ജഗതിയവള നറച- യയനന ശീസതാപചാരം (39) ധാമം സതടനന ശകതയാ തിമിരഭരമക- ററം തടിസലഖസയാടം ശരീമനനാനാമണി സശരണികളണിതിരള- നനിനദരചാപാങകസമാടം ശയാമശയാമാഭസയാടം ശിവരവിഹതമാം വിഷടപം തനനില തഷടി- സതാമം നറപയയനന ധാരാധരമത മണിപ- രതതില ഞാന വാഴതതിടസനനന (40) ഭരലാധാരതതില സമവം ഭഗവതി സമസയ കിം നവാതമാവതസല നീ ലാസയം നറചയതിടസപാള നവരസനടമാ- ടനന സദവന നസടശന കാസല കാരണയസമാനറടാതതവിനറടയരളിടം നിങങള സഷടികകയാലി- നനീ സലാകങങളകകസശഷം ജനകജനനിമാ- രണടസഹാ രണടസപരം (41)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

85

കനനിനമാസത ഭവല കനതളമതില മിഹിര സശരണിമാണികയമായ സ- ചെനദം സചരzwjതതളള ചാമീകരമകടനറമട- നറതതണി വരzwjണിചിടസപാള ചനദരസചെദനറതതയമമേലതിരണമടി- ചാധബ ചിതരീഭവിചി- ടടിനദരന തന ചാപമാനറണനനവനറനളളതമഭി- പരായമനയായമാസമാ (42) ഭരററം തിങങിതതഴചമമിനമിനസമതാം നിനറെ നീസലാലപലകക- ങകററകകാരzwjകനതലനതതിമിരഭരമക- ററനറടട ഞങങളകന ഭസദര ചററം സചരനനതില പനിരകള സഹജമാം തല സഗനധനറതത നിതയം പററിസൊവാന വലസദഷിയനറട മലരzwjവന- തതീനന വനറനനനനസപാനറല (43) സകഷമം നലകനറടട ഞങങളകകയി തവ ഭരഖനറസൗ- നദരയനിരയതനസവണി- സകകാമസരാതഃപരണാളികനരസമതനറപറം നിനറെ സീമനതമാരzwjഗം കാമം തതരതയമാം കലമനിരയരിയാം കനതളകകരിരടടി-

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

86

നനാമതതില നറപടടിരികനനനരണകരകിസശാ- രങങളാനറണനന സതാനനം (44) കടടികകാരzwjവണടിനറനാകനം കടിലകറനിര- കകടടമാളം തവാസയം ചടടററീടനനനറചനതാമരനറയയപഹസി- കനനന സസസമരമാസരയ ഭരഷടം നറസൗരഭയഭരണടാ ഭരഹസിതരചി- നറതതാങങലണടനമദതതാല മടടറനനണട മാരാരിയനറട മിഴികളാ- കം മിളിനദങങള ഭരനനം (45) കതതം സതസജാവിലാസനറതതാട തവ നിറക- കകാനതി കണടല കിരീടം പരതയാസരാപിച മസററെകതി വിദരവതാ- നറണനന സതാനനനന നറഗൗരീ വയതയതസതന വയകകനറെടമിത സമമായ രണടനറമാനനികനനറമനനാല പതതന പനറവണിലാവിന പടിക പരിണമി- കനനന പരzwjസണനദവായം (46) നറതനറററനനാതരാസനറമലാം തരിഭവനമതിലം നീകനവാന വയഗരയാം നിന നറചററളകകനാരzwjനന ചിലിനറകകാടികള ചടലവ- നറണടാതത കണാം ഗണതതാല

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

87

കററം കടാതിടസതതകകരമതില മണിബ- നധതതിനാല ഭരഷടിയാലം ഭരററം മദധയം മറചാ മലരzwjവിശിഖനറനട- കനനന വിനറലനന സതാനനം (47) അലിതതാരzwjബനധവസലാ തവ ജനനി വലം- കണതിനനാണഹസസം നറചാസലറം ചനദരനസലാ ചടലമിഴി യിടം കണതിനാണ രാവം ഫലതം പരzwjണമാകാനറതാര നറചറതപടം വിടട നറപാനതാമരകക നറവംം ശരീയാരzwjനന ഭരനനാം തിരമിഴിയതിലാ- ണനതരാ സനധയതാനം (48) നറചാസലറീടം വിശാലാ ചപലകവലയ- തതാലസയാദധയാ നിനചാല കലയാണീ കാണzwjകിലാ സഭാഗവതി മദരര ക- സലാല കാരണയധാരാ കിനറലസനയ മാമവനതീ ബഹപരവിജയാ സകവലം കവഭവതതാ- നറലലാ നീതതതകളകനളളഭിധസയാടമിണ- ങങനന നിന ദഷടിയാസരയ (49) നറകാണടാടികകാവയസമാതം കവികളനറട വസചാ- വലരീസാരഭാരം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

88

നറതണടീടം കാതിനറലതതികകടമിഴിയിണയാം രണടവണടിന കിടാങങള ഉണടീടനമഖനറെടടരനവരസനറമ- നനളളിലീരzwjഷയാസബനധം- നറകാണടാണലീ ചവ ജനനി നറകാതിനറയാടം നറചററ നിന നറനററി സനതരം (50)

ഉതതരഭാഗം കാസതാളവം മിഴി കരങകമലതതിനളള സചസതാഹരപരഭ കലരzwjനറനനാര ചാരസമനി ശീതാംധബപണട ചികരാവലിനറയനനിതളള ഭസതശപതനിയനറട പാദയഗം നറതാളളസനനന 1 (1) ശംഗാരശരീവിസലപം ശിവനിതരജന- ങങളകന ബീഭതസകതസം ഗംഗാസദവിയകക നറരൗദരം ഗിരിശനടമിഴി- കകദഭകതകാനതകാനതം അംഗാരാകഷാഹികളകകാബ ഭയയതമരവി- നദതതിനാവീരമാളീ- സംഘതതിനനംബ ഹാസം രസമടിയന നിന കണണ കാരണയപരzwjണം (2)

1 ഭരലതതിലിലാതതത ആശാനറെ സനതമായിരികനം എനന ഊഹികനനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

89

കരzwjണാനതസതതാളനറമതതനനഴകിയ കളളകന - തവനറലാതതകഷിസരാമം തിണം സചരനന സാകഷാത തരിപരരിപമന- കകാപിളകനനനിതഗരാല കസണവം നിനറെസതാരzwjകകില കലഗിരികല ച- ഡാമസണ കാമസദവന കരzwjണസതതാളം വലിസചററിയ കണകളതിന നറകൗതകം നറചയതിടനന (3) ലീലാനീലാഞജനതതാല നലനറമാട നിറസഭ- ദങങള ഭരനനം നറതളിഞഞി- ടടാസലാലം നിനറെ സനതരതരിതയമതഖിലസലാ- കനാകഥകനാസഥ കാലാഗനിപലഷടരാകനനജഹരിഹരസര- െിനറനനയം സഷടിനറചയ വാന നീ ലാളികനനന സതതപരഭതി നിജഗണം ഭരനനമായ സതാനനമാസരയ (4) ഇകകസണടാരzwjകകാതമധബദധികകിടയിലിഹ ചവ- പപം നറവളപപം കറപപം കകനറകകാണടാകകണണ ഭരനനം കനിനറവാടമിയലം നീ ശിവായതതചിസതത നറചാലനറകകാളളം സശാണമാകം നദമരിയമഹാ- ഗംഗ കാളിനദിനറയനനാ- യികകാണം ഭരനന തീരzwjഥതതിനമരളകസയാ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

90

സംഗമം മംഗളാഢയം (5) ഉനമീലികകം നിമീലിെതഭരദയലയ- ങങളകന സഹതകകനറളനനായ നറചസമമ കശനറലനദരകസനയ ജഗതി സപദി സ- തതകകള നറചാംനനവസലാ ഉസനമഷതതീനനദികനം ഭവനമഖിലവം സഘാരസംഹാരതാപം തസനമലനിനനദധരിൊന തവ മിഴിയിമനറവ- ടടാതതതാസണാരzwjതതിടസപാള (6) കരzwjണതതില പകന നിസനനാടിഹ കരള കഥി- കനനന കനറണനന നീരില കണണം പടടാനറതാളികനനനിത ശരി കരിമീന - സപടമാരzwj സപടിഭരലം ചേീ നീലാബജഗരzwjഭചെദമരരമട- ചാധബ കാലതതിറങങി- തതിനറണനറനനതതനന രാവില തിരിനറയയത തറ- നനളളിലാകകളളലകഷമി (7) ഫലിചീടനന നീലാംബജഭരകളനിറം പണട നീണടളള കണാല നറതലീ ദരസഥനാം ദീനനിലമലിവ നീ തവണം സദവസദവി ഇലസലാ സചതമമമയകകിതിലടിയനടന ധനയനായ തതീരമസലാ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

91

തലയം തവനന ചനദരന കരമടവിയിലം സമാടിയാം സമടസമലം (8) ആവകരം നിനറെ പാളീയിണകളിവകനറള- നനദരിരാജകസനയ പവപന പണട വിലിന പതമയഭിനയി- കകാതതതാരzwjകകാണരയകകില ഏവം തതകരzwjണമാരzwjഗം വിരവിനറനാട കട- നനീ വിലങങതതിസലറി- സൊവം പീലികകടകകണമനകള കണനറതാട- കനനനസപാല സതാനനിടനന (9) രണടം ബിംബിച തങകകകവിളിണ വിരവില തകകചകരങങള നാലായ- തണടാരപനറെ സതരായ തവ ഭരഖകമലം- തനറനന ഞാനനനിടനന ചേതസതതാടിസതറിജഝടിതി വിരതില നറവ- ംനന ചനദരാരzwjകകചകരം പണടീടം ഭരഥം പടടിയ പരഹരനറന- സൊരില സനരിടട മാരന (10) പതതന പീയഷധാരയകകടയ പടിമ ക- യകനറകകാണട വാസേവിസയാതം ചിതരസലാകങങള കാതാം പരപടമതനറകാ സണടററ ഭരററം നകരzwjനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

92

ചിതതാഹലാദപരസയാഗതതിന ഭവതി ശിരഃ കപനം നറചയതിടസപാള പരതയാസമാദികകയലീ ഝണഝണജഝണിതം ചേി നിന കേലങങള (11) നറചാലനറൊങങനറനനനറെ കശലാധിപഭവനപതാ- സക നഭരനറകകാനറകകയം നി- നമകകായിടം ഭരളകകാപിത ഭരഹരിഹ ന- ലകനറടട സവണടം വരങങള ഉളനറകകാണടീടനന ഭരകതാമണികളധികമായ ശീതനിശാസസമററ- നമകതീഭതങങളസതര നറവളിയിലത വഹി കനനന ഭരകതാഫലങങള (12) സചാരനറചഞചണടതില സത സഭരഖി സഹജമാ- യളള സശാഭയകക തലയം സപാരം സാദശയസമാതാം പവിഴലതികനറമല നല പകം ജനികകില സപാരാ ബിംബം സമാനം പറവതിനത ബിം- ബിച സിദധിച കാനതയാ സനരിടടാല നറതലിസനാടം തരപവരമധികം തരാസമാം തരാസിസലറാന (13) മനദസസമരാഖയമാം നിനമഖവിദരവിനറനളളം നറവണിലാവണട ചണടം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

93

മനദിസചററം നറചടിച മദരരമധികമാ- യിചസകാരതതിനറനലാം പിനറനനൊരം പളിെില പരിയനറമാടിവ ശശാ- ങകനറെ പീയഷവരzwjഷം തനറനനസസസവിചിട നിശി നിശി നിയതം സമാടിയായ കാടി സപാനറല (14) പരാണസപരയാനറന നിതയം പലവരവ പക- ഴതതനന ജിഹാഞചലം സത സചനറണാകനം നറചപരതതികനസമനറമാട സമം സദവി സശാഭിചിട വാണികനസളളാര ധബദധസഫടികസദശമാ- യളള നറവളളശശരീരം മാണികയസപാനറലയാകനനവിനറട മരവിടം- ഭരലമകകാലനറമലാം (15) സതാതപിചാകദതയയഥം സപദി പടകഴി- ഞഞാതതലൊവ നറപാകകി കനൊയസതതാടമാരാല വരമളവ കമാ- സരനദരനാരായണനമാരzwj തദഭരzwjചെിഷടസമാരzwjകകില പരമഥനിതി നറവറ തതം ഭരറകനനന വാങങി- കകരzwjകകരസചെദസമാടം തവ കവിളിനക തതപിടം തപലങങള (16)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

94

നറചനതാരzwjബാണാരിചിതരസതതികള പലതമാ- വാണി വായിചിടസപാള ചിനതം സമാസദന നീയം നറചറത തല കല- കകീടട നറചാലാന തടരzwjനനാല കപസനതനിന വാണി നിന വാങമാദരരിമയതിനാല ശബദസമറായകഭരലം സനതം കകവീണതനറനനകകവിയണയിനറലട- തതിടട നറകടടനന സവഗം (17) ഉണികകാലതത കകനറകാണടഗപതിയനസമാ- ദിചതായം സദാ ഭര- കകണന സമാഹാനധനായ വനനധരമത കടി ൊനയരzwjതതനനതായം വരzwjണിൊന വസതകിടടാനറതതാര കരഗതമാം വാമസദവനറെ വകzwjതതര- കകണാടിതതണടതാം നിന ചിബകമടിയനി- സനനാരzwjകകിനറലനറനതാനനരയകകം (18) കണടീടാം സദവി നിതയം ഹരകരപരിരംഭതതി- ലദധതമാം നിന കശതതില കണടകമപനറണടാര ഭരഖകമല- തതിനറെ തണടിനറെ ലകഷമി ഉസണടവം കാരകിലസചറരവിയഥ കറ- തതം സഗതയാ നറവളതതം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

95

തണടിന താഴതത തണടാരzwj വലയവടിവിലം ചാരവാം ഹാരവലി (19) പണടാസവളികന ബനധിനറചാര ചരടകള തന ലഗനകം സപാല കളളതതില - കകണടീടം സരഖ ഭരനനം ഗതിഗമകമഹാ ഗീത ചാതരയവാസസ നറകാണടാടം സശാഭസതടനനിതമിതമദരരമാം രാഗരതനാകരതം നറതണടം ഗരാമതരയതതിന സഥിതിനറയ നിലനിറ- തതനന കാഷഠാതരയം സപാല (20) സലാലതം പണട തണടാരzwjവലയഭരലമാം നിനറെ കകനാലസമലം ലാലിതയം വാഴതതിടനന നളിനനിലയനന നാലവകതരങങള നറകാണടം കാലപരദധംസിതന കകനഖനിരയിലലം സപടിയായ ശിഷടശീരzwjഷം നാലിനനം സദവിനറയാനനായഭയകരഭരയ- രzwjതതീടനറമഢബദധയാ (21) പതതന നറചനതാമരകകനിറമരിയ നഖം നറകാണട നിനദിചിടം നിന - കകതതാരിന കാനതി ഞാനറനങങനറന പറയഭരസമ ഹനത നീ തനറനന നറചാലക

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

96

നതതംനറചയയം മഹാലകഷമിയനറട കഴലിണ- യകസകകലമാലകതകം പ- ണടതയരzwjഥം നിലകകിലെങകജനറമാര ലവസല- ശതതിസനാനറടാതതിടസടട (22) അനറപാനറതതാനനിച ലംസബാദരനമനജനം വനന പാലണടിടം നിന തനറപസൊളളം നനഞളള കചയഗളം തീരzwjകനനറമന ഃഖനറമലാം ഭരനപില കണടായതിനനം ദീപവദനനസമ ഹാസയമമമാറ സമാഹാല തപികകകനറകാണട തരzwjണം ശിരസി തടവി സനാ- കനനന തത കംഭയഗമം (23) മാണികയസതതാലകനടംതാനഭരതഭരിതമാ- കനനതാകനന രണടി- കകാണം നിന നറകാങക കനനിന നറകാടി യടിയനിതി- നില നറതംം വിവാദം സചനറണാകനനനായതണടിഹ ഗണപതിയം സകനദനം നാരിമാനറര ഘരാണിചീടാനറതയിനനം തവ ഭരലകടി മാ- റാതത കകസതതാകകങങള (24) ചേതം പണട നാഗാസരനനറട തല കീ- റീനറടടടതതളള ഭരതതിന -

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

97

ഷേനറതതസകകാരzwjതത നറകാങകതതടമതിലനിയം ഭരഗദധഭരകതാരസം സത ചേീ നറചനറനതാണടിസതാലകനനനധരരചികളാല ചിതരമായാ പരതാസപാ- േേശരീയില കലരzwjനനീടിന പരരിപവിന ഭരരzwjതതയാം കീരzwjതതിസപാനറല (25) പാനറലനനസളളാര കളളനറതതാടമയി ജനനീ കവഖരീശബദജാല- ൊലംസഭാരാശിയസലാ തവ ഹദയമതീ- രzwjനന പായനനസതാരzwjതതാല സകാലം വാതസലയസമാടം ദരവിഡശിധബവിനായ നീ നറകാടതതാസദിചാ- ബാലന സംതതതനായാന പരഥിതകവികളില ദിവയനാം കാവയകരzwjതതാ (26) സദവന തന സകരാധമാകം ദഹനശിഖകളില സേഹമാഹനത നറവനതാ- കകവപന വനന വീണാന ഝടിതി ഭവതിതന നാഭിയാം വാപിതനനില ആവിശശയാമാഭമസൊള നറചറിയ പക പറ- നറെടട സമലസൊടടതിനനം ഭാവിചീടനന സലാകം ജനനി ഭവതിതന സരാമദാമാഭനറയനനം (27)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

98

കണടാല കാളിനദിനീരിന നറചറിയ ക- സലാലകസപാനറലസയതാ- ണടണടസലാ നിനറെ നാസളാദരമതിലഗസജ ബദധിമാനമാരzwjകകസതാരzwjകകില കശിസചററം നറഞരങങം കചഗിരികളിട യകകളള സകഷമാനതരീകഷം നറതണടം ദികകററ നാഭീഗഹയില വരികയാ- നറണനന സതാനനീടമാസരയ (28) മാറിസൊകാതത മനദാകിനിയനറട ചഴിസയാ നറമാടട രണടിടട സരാമ- തതാനറരാകനം കതലതയകകളളരിനറയാര തടസമാ താരzwjശരകകരzwjശനതതീ നീറീടം കേസമാ നാഭികയിത രതിതന നിതയമാം കതതരസങങാ ദാസരാ സിദധികന നറഗൗരീ ഗിരീശമിഴികളതന വീകഷയമാം ലകഷയനറമസനനാ (29) പസണട പാരം കഷയിചം നറപരിയ കചഭരം നറകാണടപിനറനന ശരമിചം കണടാലാനമരയാം നിന കടിലതികനറയാടി- ഞഞീടമിനറനനനന സതാനനം കണടികകാരzwjസവണിനറമൗസല നദിയനറട കരനി- ലകനം മരതതിനറെ സവരിന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

99

തസണടാളം കസഥരയസമയളളതിന ധരസസത നനമ സമസനമല വരസടട (30) അെസൊള വിയരzwjതതം വിരവിനറനാട വിജം ഭിചം കകഷം കവിഞഞം കൊയതതിന കഴഞഞനറളളാര കവിള ഭരറി- കനനന നറകാങകകനടങങള കലപിചിടടാധബകാമന ജനനിനറയാടിയനറമ സനനാരzwjതത നിന മദധയസദശം നറകലസൊടം ഭരനനവടടം ലവലിലതകളാല നറകടടിനാന തിടടമാസരയ (31) ഭാരം വിതാരനറമനനീവകനറയ നിജ നിതം- ബതതില നിനനദരിരാജന വാരിതതനനായിരികകാം തവ ജനനി വദര- ധബലകകമായളളനറതലാം സനസരാരzwjകനസപാഴതസലയതിവിപലഭരം നിനറെ കനതംബബിംബം പാരാകതതാന മറയകകനനതിനറന ലഘവതായ നറചയകയം നറചയതിടനന (32) തതതല കംഭീനദരരzwj സതടം കരനിരകളതം തങകവാഴതതരതതിന പതതന കാേങങളം സപാരzwjതതടകളിവകളാല നിനന നീ നറവനന രണടം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

100

ഭരzwjതതാവിന ഭരമപ കപിടടധികപരഷമാം തതതജാനദയതതാല കരzwjതതവയസജഞ ജയികനനനമരകരിവരന കംഭവം ശംഭജാസയ (33) യസദധ സതാതപിചിസടണം ശിവനറന നിയതനറമ- നനാശശരസശരണിയിസൊള പതതാകകിെഞചബാണന ഭവതിയനറട കണ- ങകാല തണീരമാകകി പരതയകഷികനനനിനറതന കീഴ നഖരകപടമായ പതതമസതരാഗരമാസരയ നിതയം വാസനാരzwjകിരീസടാപലനികഷമതില സതനറചളളം ഭരരzwjചസയാടം (34) സവദങങളകനളള ഭരരzwjദധാകകളില ഭരടികളസമം സചരമചാരവാം നിന പാദദനദം കനിനറഞഞന ജനനി മമ ശിസരാ- ദികകിലം വയകകണം നീ യാനറതാനനിന പാദതീരzwjഥം ഹരനനറട ജടയില തങങിടം ഗംഗയസലാ യാനറതാനനിന ലാകഷ സാകഷാല നഹരിമകടമാ- ണികയവിഖയാതയസലാ (35) നാമിസനനാതാം നമസസിന നിരകള നയനര- മയാഭമായ നലരകകില

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

101

താവം കമരാഭിരാമദതിയധികനറമളളം നിനനടിതതാരിനാസരയ ഭാവിചീടനനതിന താഡനരസമിവനറന- നറനനനനമനതഃപരകകം- കാവില കാണനന കസങകളിനറയാട പധബപതി- നറകകനറൊഴിലഭയസയ (36) സപരലപം മാറിസയാതിപപനരടിപണിവാന വനനടന കളളലാ- ഭാരം കാണിച വീളളം പതിയനറട നിടിലം തനനില നിന ധനയപാദം പാരം തംനന സനരം ദഹനപരിഭവം വീണടനറതങങം ജയതതാല സചരം പാദാംഗദതതിനറനനാലി കിലികിലിതം നറചയതതാം ചതബാണന (37) മഞഞിലനറെനറടടങകില മങങം ഭരളളവനിരവിലം നിനനറങങം വിസശഷാല കഞജതതാസരകലകഷമിനിലയമിത കഴല - തതാമരതതാര രണടം മസഞഞലം കനനിലാടം പകലമിരവിലം സശാഭസതടം ഭജിചാല മഞജശരീ സവണടസതകം പനരിതിന ജയം ചിതരസമാ സഗാതരകസനയ (38)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

102

നറചാലിനനസഥാനമാം നിന ചരണമഴലിന- സഥാനമാമായതിനനം തലയം വലാനറതതാരാമെിടയനറട ഭരതനറക- സനനാതിയാല സാദരവാസമാ നറമനറലനനാ സവളിനാളില പദമലര കരം രണടനറകാണടം പിടിചാ- കകലിസനമല വച കാലാരിയനറട കടമന- സസിനന കാരണയഭരസണടാ (39) വാനില തങങനന വാരzwjസകശികള കരകമലം കമപമാറപിളിനറകകാ- തതനം വിടടീ നഖമപണടടികളപഹസി- കനനനതാം നനദനനറതത വാസനാരzwjമാതരം വരിചാല കരതളിരതിനാല കലപകം ഭികഷസയകം ദീനനമാരzwjസകകകിടം നിന പദതളിരനിശം ഭവയമാം ദരവയമാസരയ (40) ഭാവം കണടിടട സവണടം പദവി പരവശ- നമാരzwjകന സചരzwjകനനനതായം താവം നറസൗനദരയസാരദതിനറയ മദരനറവാളള- കകാനറയാളളകനനനതായം സദവി തത പാദനറമനനളളമരലതികതന പംകലയകകളളിലിനറനനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

103

ജീവന ജീവികനമാറിനദരിയനറമാടമറകാല പണട വണടായ വരനറടട (41) നറതററിസൊയിടടസപാലം തവ നടനറയ ഭരതി- രzwjനനഭയസികനനനസപാല നിന ഭരററതതസളളാര ഹംസെിടകള നറവടിയമാ റിലനറഹാ തലയയാനം മനറററസനതാതനനസതാരzwjതതാല തവ കഴലമണിമ- ഞജീരമഞജസരതതില കററം കടാതവയകകം ഗതിഭരറയപസദ- ശികകയാം ലാഘയയാസന (42) സസവാസനനദധരാകം ദരഹിണഹരിഹര- നമാരzwjഭവനമഞചമായാരzwj സമല വസതരം ഭരടനറകനനായതിന ശിവനമാ- സചെകാനതിചെലതതാല സദവി തസേഹദിവയപരഭകളടനതില - നറെടട രകതാഭനായാ- സേവന ശംഗാരഭരരzwjതതിദതിസദശമസഹാ കണിനാനനദമായാന (43) മലികകാരzwjകനതലതനനില കടിലത ഭരഹാ- സതതിലതയാരzwjവം വന കലിന ദാരzwjഢയം കചതതില കസമസഹജ- നറസൗഭാഗയമനതരzwjഗതതതില

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

104

നറസഥൗലയം സശരാണീഭരതതില സഫടതരമരയില നറസൗകഷമയസമവം ജഗതതി- നറനനലാമാലംബമാകം ശിവകരണ ജയി കനനന സശാണാഭിരാമാ (44) അങകം കസതരിയാണങങതിധവളകലാ- രാശി കരzwjകകരമാണാ- തതിങകളബിംബം ജലാഢയം മരതകമരവി- തതടടമാണിടടവയകൊന ശങകിൊനിലതിങകല ഭവതിയതപസയാ- ഗിച പാതരം നറവടിഞഞാല സസങകതികനനന വീണടം വിധിയതിലഖിലം സദവി നിന സസവനാരzwjഥം (45) അസപാസടാരzwjകനനറപാഴാസരയ ഭഗവതി പരഭി തതിനറെയനതപരം നീ നിന പജാതതതി പിനനീയനിയതകരണ- നമാരzwjകന സിദധികനസമാവാന ജംഭാരിപരഖയരാകം വലിയ വിബധരം തലയമിലാതത സിദധയാ സപനനനമാരതായിടടണിമഭരതനറലാടം ദാരചാരതതിലസല (46) ധാതാവിന പതനിതനറനനകകവികളനഭവി- കകാതതതാരാണരയകകില

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

105

ശരീസദവിയകകം നിനചാലിഹ പതിനറയവനാ- കകിലരകകാശിരികകില ഭസതശനതനറനന വിനറടടനഭഗവതി സതികള കനതതസമാതതംസസമ നീ ചസതലം നറകാങകസചരാന കരവകതരവം സഗാതരസജ പാതരമലാ (47) പാസലാലം വാണി പദമാസനന രമണിയാ- െതമനാഭനന പദമാ ഫാലാകഷനപതനിയാള പാരzwjവതിയിതി പറയ- നനണടസഹാ പേിതനമാരzwj നാലാമസതതതിസതതാണടവിദിതമഹിമാ ഹാ മഹാമാസയ ഹാ നി- രzwjസവലാ വിശം രവമിെിെവള ഭവതി പര- മാവിഷപടടാഭിഷികത (48) എസൊഴാണംബ ലാകഷാരസകലിതമതാം നിനറെ നറപാന താമരകകം- തൊദകഷാളതീരzwjസഥാദകമരളക കടി- കനനന വിദയാരzwjഥിയായ ഞാന ഉലപതയാഭരകനം നിനനരകവിത നറപാഴി- െികനമതതീരzwjഥസമനത- നറനനസൊഴാണംബ വാണീവദനകമലതാം- ബലലീലാരസതം (49)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

106

മാവിഷാണികനം രമയകകം വിധിഹരിസമനായ തനറനന വാണലസികനം രമയം നറസൗഭാഗയമാരzwjനനാ രതിയടയ സതീ- നിഷഠയം രവഷടയാകനം നറചസമമ ജീവിചിരികനം ചിരമിഹ പധബപാ- ശങങനറളലാമറകനം മാവിഷാനനദാഭിധാനം രസവമനഭവി കനം ഭവദഭകതനാസരയ (50) ദീപതതിന ജാലതനനാല ദിനകരന സമാ- രാധനം സദവി യിനദ- ഗരാവതതില ശീകരതതാല ഹിമകരന വിധി കനനന പജാവിധാനം ആപം തസെനറതടതതംബധിയതിനരളം തരzwjെണം തനറനന നിനറനന ബഭാവിചീ നിനറെ വാകകാല ജനനി ലിപിമയീ തീരzwjനറതതാരിസതാതരജാലം (51)

നറസൗനദരയലഹരി ഭാഷ സമാപതം

ആദിശങകരകത

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

Published by httphinduebooksblogspotcom

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

5

സപാനറല അതിനറന സശരീരതതില ധരികനകയം നറചയയനന അവിദയാനാമനതതിമിര മിഹിര ദീപനഗരീ ജഡാനാം കചതനയ തബക മകരനദ സരതിഝരീ ദരിദരാണാം ചിനതാമണി ഗണനികാ ജനമജലനറധൗ നിമഗനാനാം ദംഷടരാ ഭരരരിപ വരാഹസയ ഭവതി 3 അവിടനന (അഥവാ അവിടനറതത പാദപാംസകകള) അജഞാനികളനറട ഹദയതതിനറല അനധകാരതതിന ജഞാനസരയനദിചനിലകനനന ദീപനഗരി സപാനറലയം ഭരഢനമാരzwjകക ധബദധബദധിയാകനന പലലയില നിനറനനാളളകനന സതനരവി സപാനറലയം ദരിദരനമാരzwjകക ചിനതാമണി (സകലകാമങങനറളയം നലകനന സരzwjഗീയമായ രതനം) രതനഹാരം സപാനറലയം സംസാരസാഗരതതില ഭരങങിതതാളളനനവരzwjകക വരാഹാവതാരം പണട വിമഹേശവിനറെ സതററ സപാനറലയമാകനന തദനയഃ പാണിഭയാമഭയവരസദാ കദവതഗണഃ തസമകാ കനവാസി പരകടിത വരാഭീതയഭിനയാ ഭയാത തരാതം ദാതം ഫലമപി ച വാഞഛാസമധികം ശരസണയ സലാകാനാം തവ ഹി ചരണാസവവ നിപനറണൗ 4 സകലസലാകങങളകനം ശരണയയായ സദവി മനറററലാ സദവീസദവനമാരം സഹതങങളാല അഭയവരദഭരദരകള

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

6

പരദരzwjശിെികനനന അവിടനന മാതരമാണ ഇതതരം സചഷടകനറളാനനം കാണികകാതിരികനനനത അവിടനറതത തസചവടികള തനറനന സകലരനറടയം ഭീതികനറള അകററാനം ആഗരഹിചതിലമധികം വരം നലകവാനം സാമരzwjഥയഭരളളവയാണ ഹരിതാമാരാധയ പരണത ജന നറസൗഭാഗയ ജനനീം പരാ നാരീ ഭതാ പരരിപമപി സകഷാഭമനയത സമസരാഽപി താം നതാ രതി നയന സലസഹയന വപഷാ ഭരനീനാമപയനതഃ പരഭവതി ഹി സമാഹായ മഹതാം 5 തനറനന നമികനനനവരzwjകന സൗഭാഗയമരളനന അവിടനറതത ആരാധിചതിനറെ ഫലമായി വിമഹേശ നാരീരപനറമടതത തരിപരാരിയായ ശിവനറെ മനസസിനറനയിളകകി അവിടനറതത പരണമിചതിനറെ ഫലമായി രതീസദവിയനറട കണണകളകക സലഹയമായ ഉടലിനനടമയായ കാമസദവന ഭരനിമാരനറട സപാലം മനസസില ശകതമായ സമാഹം ജനിെികനവാന സാധികനനന ധനഃ നറപൗഷപം നറമൗരzwjവീ മദരകരമയീ പഞചവിശിഖാഃ വസനതഃ സാമസനതാ മലയമരദാസയാധന രഥഃ തഥാസപയകഃ സരzwjവം ഹിമഗിരിസസത കാമപികപാം അപാംഗാസതത ലബധാ ജഗദിദമനംസഗാ വിജയസത 6

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

7

അലസയാ ഹിമഗിരിതനസയ പഷപനിരzwjമമിതമായ വിംം സതനീചകനറളനറകകാണടളള ഞാണം നറവറം അഞചശരങങളം വസനത ഋതവാകനന മിതരവം മലയമാരതനാകനന (നറതകകന കാററ) യദധരഥവം മാതരം കകഭരതലായളള കാമസദവന അവിടനറതത കപാകടാകഷം നറതനറലാനന സപാദിചതിനറെ ഫലമായി ഈയലകനറതതയാകമാനം ജയികനനന (കീഴടകനനന) കണതകാഞചീ ദാമാ കരികലഭ കംഭതന നതാ പരികഷീണാ മസധയ പരിണത ശരചനദരവദനാ ധനരzwjബാണാന പാശം സണിമപി ദധനാ കരതകലഃ പരതാദാതാം നഃ പരമഥിതരാസഹാ പരഷികാ 7 കാഞചീ (അരഞഞാണzwj) നാദം നറപാഴിചം ഗജമതകം സപാനറലയളള തനങങളനറട ഭാരം നറകാണട കനിഞഞം നറമലിഞഞളള അരനറകകസടടാനറടയം ശരതകാലനറതത പരzwjണചനദരനറനസൊനറല പരകാശികനനന ഭരഖസതതാനറടയം വിംം ശരവം പാശവം അലശവം തകകകകളി സലനതിയം തരിപരഭഞജകനായ ശിവനറെ അഭിമാന ഭാജനമായ സദവി എനറെ ഭരനപില എനനം വിളങങനറടട സധാ സിസനധാരzwjമസധയ സരവിടപി വാടീ പരിതസത മണിദീസപ നീസപാപവനവതീ ചിനതാമണിഗസഹ ശിവാകാസര മസഞച പരമശിവപരയങകനിലയാം ഭജനതി താം ധനയാഃ കതിചന ചിദാനനദലഹരീം 8

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

8

സധാസാഗരമധയതതില കലപതകഷസതതാപപകളാല ചററനറെടട രതനദീപില കദംബതകഷങങളകകിടയിലളള ചിനതാമണിനിരzwjമമിതമായ ഹരzwjമയതതില ശിവാകാരമായ (ശരീചകരതതിനറല ശകതിതരിസകാണതതിനറെ ആകതി യിലളള) മഞചതതില പരമശിവനാകനന നറമതതയി ലിരികനനന ചിദാനനദലഹരിയാകനന അവിടനറതത ധയാനികനനന വിരളം ചില ധനയാതമാകകള മാതരമാണ മഹീം ഭരലാധാസര കമപി മണിപസര ഹതവഹം സഥിതം സാധിഷഠാസന ഹദിമരതമാകാശഭരപരി മസനാഽപി ഭരമസധയ സകലമപി ഭിതാ കലപഥം സഹസരാസര പദസമ സഹ രഹസി പതയാ വിഹരസസ 9 ഭരലാധാരതതിനറല ഭ (ഭമി) തതതതിനറനയം മണിപര തതിനറല ജലതതതതിനറനയം സാധിഷഠാനതതിനറല അഗനി തതതതിനറനയം ഹദയപതമതതിനറല (അനാഹത ചകര തതിനറല) വായതതതതിനറനയം അതിനഭരകളിനറല (വിധബദധിചകരതതിനറല) ആകാശതതതതിനറനയം ഭരമദധയ തതിനറല (ആജഞാചകരതതിനറല) മനതതതതിനറനയം മറികടനന അവിടനന സഹസരാരപതമതതില അവിടനറതത പതിയായ ശിവനമായി രഹസയമായി വിഹരി കനകയാണ സധാധാരാസാകരശചരണയഗലാനതരzwjവിഗലികതഃ പരപഞചം സിഞചനതീ പനരപി രസാമനായമഹസഃ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

9

അവാപയ സാം ഭമിം ഭജഗനിഭമധഷടവലയം സമാതമാനം കതാ സപിഷി കലകസേ കഹരിണി 10 സഹസരാരപതമതതിലിരികനനന അവിടനറതത തൊദ ങങളില നിനന ശകതമായി ഒളളകനന അഭരതധാരയാല (സാധകനറെ) ശരീരനറതതയാകമാനം നനച വീണടം തനറെ വാസസഥാനമായ ഭരലാധാരചകരതതില നറചനന ഒര സരzwjെനറതതസൊനറല ഭരനനരചററായി കേലിനിയായി ഒര സകഷമദാരഭരളള കലകേതതില (താമരകകിഴങങിനറെ ആകതിയളള) അവിടനന നിദര നറചയയനന ചതരzwjഭിഃ ശരീകകശഃ ശിവയവതിഭിഃ പഞചഭിരപി പരഭിനനാഭിഃ ശംസഭാരzwjനവഭിരപി ഭരലപരകതിഭിഃ ചതശചതാരിംശദ വസദല കലാശരതരിവലയ തരിസരഖാഭിഃ സാരzwjധം തവ ശരണസകാണാഃ പരിണതാഃ 11 അലസയാ മഹാതരിപരസനദരി നാല ശരീഖേങങളം (ശിവാതമകങങളായ ചകരങങളം) അവയില നിനന ഭിനനങങളായ അഞച ശിവയവതികളം (ശകതയാതമക ങങളായ ചകരങങളം) സചരzwjനന പരകതിയനറട ഭരലകാരണമായ ഒപത ചകരങങളില അഷടദളപതമവം സഷാഢശദള പതമവം ഭരനന തതതങങളം ഭപരതരയവം (ഭരനന സരഖകളം) സചരzwjനന നാലപതതിനാല സകാണങങ ളളളതാകനന നിനതിരവടിയനറട നിവാസസഥാനം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

10

തദീയം നറസൗനദരയം തഹിനഗിരികസനയ തലയിതം കവീനദരാഃ കലപസനത കഥമപി വിരിഞചിപരഭതയഃ യദാസലാനറകൗതസകയാദമരലലനാ യാനതി മനസാ തസപാഭിരദഷപരാപാമപി ഗിരിശസായജയപദവീം 12 അലസയാ ഹിമഗിരികസനയ മാവിഷാവ തടങങിയ കവിസശരഷഠനമാരzwj സപാലം അവിടനറതത സൗനദരയനറതത ഉപമികനവാന സവനററാര വസതവിനറനയം സങകലപികനവാന സപാലം ശകതരാകനനില അവിടനറതത സൗനദരയം ദരzwjശികനവാന ഇചെികനനന അപസരസതരീകള തപസസ നറകാണടസപാലം സനടവാന കഴിയാതതതായ ശിവ സായജയപദവി (ശിവനമായളള താദാതമയം) മനസസ നറകാണട സനടനന (സദവിയനറട സൗനദരയം ശിവന മാതരം അറിയവാന കഴിയനനതാകയാല ആ സൗനദരയനറതത അറിയവാന അപസരസതരീകളകക ശിവനമായി മനസാ താദാതമയം പരാപിസകകണടിവരനന) നരം വരzwjഷീയാംസം നയനവിരസം നരzwjമസ ജഡം തവാപാംഗാസലാസക പതിതമനധാവനതി ശതശഃ ഗലദ സവണീബനധാഃ കചകലശ-വിസരത-സിചയാ ഹഠാത തരടയതകാസഞചയാ വിഗലിത-കലാ യവതയഃ 13 അലസയാ സദവി അതയനതം തദധനം സൗനദരയ മിലാതതവനം രതികരീഢാദികളിലറിവിലാതതവന മാനറണങകിലം അവിടനറതത കടാകഷതതിന പാതരമായ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

11

പരഷനറന നറകണകകിന യൗവനയകതകളായ സതരീകള അഴിഞഞവീളളനന തലഭരടിസയാടം ഉയരzwjനന മാറില നിനന വളളതിവീളളനന സമലവസതരസതതാടം നറപനറടടനന നറപാടടി നറതതറികനനന അരെടടസയാടം അഴിഞഞവീളളനന പടടവസതര സതതാടം കടി (അവനില ആകഷടരായി സയം മറനന) പിനതടരനന കഷിനറതൗ ഷടപഞചാശദ ദിസമധിക പഞചാശദസക ഹതാസശ ദാഷഷടിശചതരധിക പഞചാശദനിസല ദിവി ദിഃഷടതരിംശനമനസി ച ചതഃഷഷടിരിതി സയ മയഖാസതഷാമപപരി തവപദാംബജയഗം 14 ഭതതസതതാടകടിയ ഭരലാധാരതതില അനപതതിയാറം ജലതതസതതാടകടിയ മണിപരതതില അനപതതിരണടം അഗനിതതസതതാടകടിയ സാധിഷഠാനതതില അറപതതി രണടം വായ തതസതതാടകടിയ അനാഹതചകരതതില അനപതതിനാലം ആകാശതതസതതാടകടിയ വിധബദധി ചകരതതില എളളപതതിരണടം മനതതസതതാടകടിയ ആജഞാചകരതതില അറപതതിനാലം വീതഭരളള കിരണ ങങളകനഭരപരിയായി (അതായത സഹസരദളപതമമാകനന ബിനധസഥാനതത) അവിടനറതത പദാബജങങള പരിലസി കനനന ശരസയാതസനാധബദധാം ശശിയത-ജടാജടമകടാം വരതരാസ-തരാണ സഫടിക-ഘടികാ-പതകകരാം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

12

സകനന താ നതാ കഥമിവ സതാം സനനിദധസത മദര-കഷീര-ദരാകഷാ മദരരിമദരരിണാഃ ഫണിതയഃ 15 ശരതകകാലനറതത നറവണിലാവിനറനാതത ധബരവവരzwjണസതതാട കടിയവളം ജടാമകടതതില ചനദരബിംബനറതതചടിയവളം വരാഭയഭരദരകളം സഫടികമാലയം പതകവം കകകളില ധരിചവളമായ നിനതിരവടിനറയ ഒരികകനറലങകിലം പരണമിചവരായ സതപരഷനമാരzwjകക സതന പാല ഭരനതിരി എനനിവയനറട മാദരരയതതിനറനാകനനന മദരരമായ വാകനകള സാധീനമാകാതിരികനനനനറതങങനറന (സദവിനറയ ഒരികകനറലങകിലം പരണമിചയാള മഹാകവി യായിതതീരനന എനനരzwjഥം) കവീനദരാണാം സചതഃകമലവന-ബാലാതപ-രചിം ഭജസനത സയ സനതഃ കതിചിദരണാസമവ ഭവതീം വിരിഞചി-സപരയസയാതരണതര-ശരരംഗാരലഹരീ ഗഭീരാഭിരzwjവാഗഭിഭിരzwjവിദധതി സതാം രഞജനമമീ 16 അലസയാ സദവി കവിസശരഷഠനമാരനറട മനസസകളാകനന താമരകകടടതതിന ഉദയസരയനറെ പരഭ സപാനറലയായവളം അരണനറയനനറിയനറെടനനവളമായ നിനതിരവടിനറയ ഭജി കനനന ഭകതനമാരzwj സരസതീ സദവിയനറട താരണയ സതതാടകടിയ ശംഗാരപരവാഹം സപാനറലയളള ഗംഭീരങങളായ വചസസകളാല സഹദയഹദയങങനറള ആഹലാദിെികനനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

13

സവിതരീഭിരzwjവാചാം ശശിമണി-ശിലാഭംഗ-രചിഭിഃ വശിനയാദയാഭിതാം സഹ ജനനി സഞചിനതയതി യഃ സ കരദതാ കാവയാനാം ഭവതി മഹതാം ഭംഗിരചിഭിഃ വസചാഭിരzwjവാസേവീ-വദനകമലാസമാദ-മദരകരഃ 17 അലസയാ സദവി ചനദരകാനതമണി സപാനറല ധവള വരzwjണസതതാടകടിയവരം വാകനകനറള ജനിെികനനന വരമായ വശിനയാദി സദവതകസളാനറടാതതളള നിനതിരവടി നറയ ധയാനികനനനവന മഹാകവികളനറട വാഗിലാസം സപാനറല ആകരzwjഷണീയങങളം വാസേവിയനറട ഭരഖകമല പരിമളം നറകാണട അതിരചികരങങളമായ വാകനകനറള നറകകാണട കാവയങങള രചികനനനവനായിതതീരനന തനചൊയാഭിസത തരണതരണിശരീസരണിഭിരzwj ദിവം സരzwjവാഭരരzwjവീമരണിമനിമഗനാം സമരതി യഃ ഭവനതയസയ തരസയദനഹരിണശാലീനനയനാഃ സസഹാരzwjവശയാ വശയാഃ കതി കതി ന ഗീരzwjവാണഗണികാഃ 18 അലസയാ സദവി ഉദയസരയനറെ സശാഭ പണട അവിടനറതത സദഹകാനതിയാകനന അരണിമയില (ചവനന കാനതി യില) മണണം വിണണം (ഭമിയം ആകാശവം) പരzwjണമായി ഭരങങിയതായി യാനറതാരവന ഭാവന നറചയയനനസവാ അവന ഭീതിപണട വനമാനകളസടതസപാനറല ശാലീനമായ നയനങങളളള ഉരzwjവശി തടങങിയ അസംഖയം സദവസതരീകള വശയകളായിതതീരനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

14

ഭരഖം ബിനദം കതാ കചയഗമധതസയ തദസധാ ഹരാരദധം ധയാസയസദയാ ഹരമഹിഷി സത മനമഥകലാം സ സദയഃ സംസകഷാഭം നയതി വനിതാ ഇതയതി ലഘ തരിസലാകീമപയാധബ രവമയതി രവീനദതനയഗാം 19 അലസയാ സദവി ശരീചകരതതിനറെ ബിനദസഥാനതത (സകനദരതതില) ഭരഖവം (താനാഗരഹികനനന ഏനറതങകിലം സതരീയസടത) അതിനനടിയില അവളനറട തനങങനറളയം അതിനം താനറഴ ഹരാരzwjദധനറതതയം (അവളനറട സയാനിനറയയം) ഈ സഥാനങങളില അവിടനറതത മനമഥകലനറയയം യാനറതാരവനാസണാ ഭാവന നറചയയനനത (തദാരാ ആ കാമിനിയമായി താദാതമയം സനടനനത) അവന ഉടനടി തനറനന ആ സതരീനറയ രവമിെികനനനനറവനനത അതയനതം നിസസാരമാണ അയാള സരയചനദരനമാരാകനന തനങങസളാടകടിയ തരിസലാകി (ഭരനന സലാകങങള) എനന സതരീനറയയം കടി വളനറര സവഗം തനറനന രവമിെികനനന കിരനതീമംസഗഭയഃ കിരണ-നികരംബാഭരതരസം ഹദി താമാധസതത ഹിമകരശിലാഭരരദതിമിവ യഃ സ സരzwjപാണാം ദരzwjപം ശമയതി ശകനതാധിപ ഇവ ജരപലഷടാന ദഷടയാ സഖയതി സധാധാരസിരയാ 20 അലസയാ സദവി തനറെ കാനതിസഭരഹതതില നിനനണടായ അഭരതരസനറതത ഓസരാ അവയവങങളിലനറടയം വരzwjഷികന നനവളം ചനദരകനതമണി നറകാണട നിരzwjമമികകനറെടട വിഗരഹം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

15

സപാലിരികനനനവളമായ നിനതിരവടിനറയ യാനറതാരവന തനറെ ഹദയതതില ധയാനികനനനസവാ അവന ഗരഡനറന സൊനറല സരzwjെങങളനറട ഗരzwjവ ശമിെികനകയം (സരzwjെ വിഷബാധനറയ നീകനകയം) ജരപീഢിതനറര അഭരതം വരzwjഷികനനന സിരസയാട കടിയ സനാടടം നറകാണട മാതരം സഖിെികനകയം നറചയയനന തടിസലഖാതനീം തപനശശികവശാനരമയീം നിഷണാം ഷണാമപപരി കമലാനാം തവ കലാം മഹാപദമാടവയാം ഭരദിതമലമാസയന മനസാ മഹാനതഃ പശയസനതാ ദധതി പരമാഹലാദലഹരീം 21 അലസയാ സദവി മിനനലനറകകാടി സപാനറല കശഗാതരി യായം സരയചനദരാഗനിരപിണിയമായി ഭരലാധാരാദി ആറ പതമങങളകനം സമനറലയളള മഹപതമവനതതില (സഹസരാരപതമതതില) സഥിതിനറചയയനന അവിടനറതത സാദാഖയ എനന കലനറയ കാമസകരാധങങളം അജഞാന വമകനന മനസസ നറകാണട സാകഷാതകകരികനനന മഹതത കകള നിസസീമമായ ആഹലാദലഹരിയിലാമഗനരാകനന ഭവാനി തം ദാസസ മയി വിതര ദഷടിം സകരണാം ഇതി സതാതം വാഞഛന കഥയതി ഭവാനി തമിതി യഃ തകദവ തം തകസമ ദിശസി നിജസായജയപദവീം ഭരകനദമാസവിഷനദരസഫടമകടനീരാജിതപദാം 22

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

16

അലസയാ ഭവാനി ഈ ദാസനില അവിടനറതത കരണാകടാകഷഭരണടാകസണ എനന പറയവാനസേശിച ഒരവന ഭവാനി തം എനന പറയസപാസഴകനം അവിടനന അവന മാവിഷാവ വിമഹേശ ഇനദരന എനനിവരzwj സനതം കിരീടങങള നറകാണട (അവയനറട ഉജലപരഭ നറകാണട) ആരതിയഴിഞഞിടടളള അവിടനറതത തൊദങങളമായി താദാതമയനറതത (ആതമസായജയ പദവിനറയ) നറകാടകനനന (ആ ഭകതന സദവിയമായി ഐകയം പരാപികനനന നറവനനരzwjഥം ഭവാനി തം എനനതിന അലസയാ ഭവാനി അവിടനന എനനം ഞാന അവിടനനായി തതീരനറടട എനനിങങനറന രണടരzwjഥങങളണട ) തയാ ഹതാ വാമം വപരപരിതസപതന മനസാ ശരീരാരzwjധം ശംസഭാരപരമപി ശസങക ഹതമഭത യസദതത തദരപം സകലമരണാഭം തരിണയനം കചാഭയാമാനമരം കടില ശശി ചഡാല മകടം 23 അലസയാ സദവി ശംഭവിനറെ (ശിവനറെ) ശരീരതതിനറെ വാമാരzwjദധം അപഹരിചിടടം അവിടനറതത മനസസിന തപതി വരാതതതിനാല വലസതത പകതി കടി അവിടനന അപഹരിചസവാ എനന ഞാന ശങകികനനന എനറനതനനാല എനറെ ഹദയകമലതതില ഇരികനനന നിനതിരവടിയനറട ഈ രപം പരzwjണമായം അരണവരzwjണമായിടടം ഭരനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

17

കണണകളളളതായിടടം തനഭാരതതാല കനിഞഞിരികനനന തായിടടം ചനദരകകല ചടിയ കിരീടസതതാട കടിയ തായിടടമാണ കാണനറെടനനത (സമല പറഞഞ വിസശഷതകള സദവിയനറട രപതതില കാണനറെട നനവയാണ അവ താന ദരദശികനനന അരzwjദധനാരീശര രപതതിലം കാണനനതിനാലാണ ശിവനറെ വലസതത പകതിയം സദവി കകയയടകകിസയാ എനന കവി സംശയിചത) ജഗതസസത ധാതാ ഹരിരവതി രദരഃ കഷപയസത തിരസകരzwjവസനനതത സമപി വപരീശതിരയതി സദാ പരzwjവഃ സരzwjവം തദിദമനഗതിണാതി ച ശിവ തവാജഞാമാലംബയ കഷണചലിതസയാഃ ഭരലതികസയാഃ 24 മാവിഷാവ ജഗതതിനറന സഷടികനകയം വിമഹേശ അതിനറന സംരകഷികനകയം രദരന അതിനറന സംഹരികനകയം ഈശന സകലതിനറനയം തനനില ലയിെിചിടട തനറനനയം മറയകകകയം നറചയയനന ശിവനാകനറടട അവിടനറതത പരികനറകകാടി നറതനറലാനനനങങിയതിനറന ആജഞയായി കരതി മാവിഷാവ വിമഹേശ രദരന ഈശന എനനിവനറരനറയലാം പഴയതസപാനറല വീണടം സഷടികനകയം നറചയയനന തരയാണാം സദവാനാം തരിഗണ ജനിതാനാം തവ ശിസവ ഭസവത പജാ പജാ തവ ചരണസയാരയാ വിരചിതാ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

18

തഥാ ഹി തതപാസദാദഹന മണിപീഠസയ നികസട സഥിതാ സഹയസത ശശനമകളിത കസരാതതംസ മകടാഃ 25 അലസയാ സദവി അവിടനറതത ചരണങങളില നറചയയനറെടട പജ അവിടനറതത സതം രജസസ തമസസ എനനീ ഗണങങളില നിനന ഉദഭവിച മാവിഷാവ വിമഹേശ രദരന എനനീ ഭരനന സദവനമാരzwjകനഭരളള പജ തനറനനയായിതതീരനന ഇത ഉചിതം തനറനനയാണ എനറനതനനാല ഈ ഈ ഭരനന സദവനമാരം കെിയ കകകള കിരീടതതിസനാട സചരzwjതത പിടിച അവിടനറതത ചരണങങള വിശരമികനനന രതനപീഠതതിനരികില തനറനന എനനം നിലകനനനവരാണ വിരിഞചിഃ പഞചതം വരജതി ഹരിരാസനാതി വിരതിം വിനാശം കീനാസശാ ഭജതി ധനസദാ യാതി നിധനം വിതനതരീ മാസഹനദരീ വിതതിരപി സമമീലിതദശാ മഹാസംഹാസരഽസമിന വിഹരതി സതി തതപതിരനറസൗ 26 അലസയാ സദവി മഹാപരളയകാലതത മാവിഷാവ മരണമടയനന വിമഹേശവം യമനം കസബരനം നാശമടയനന ജാഡയരഹിതരായ പതിനാലമനകകളനറട കടടവം അസനനരം കണണചിമമനന എനനാല അലസയാ സതീസദവി അവിടനറതത പാതിവരതയമഹിമനറകാണട അവിടനറതത പതിയായ ശിവന മാതരം മഹാപരളയകാലതതം സചെനദം വിഹരികനനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

19

ജസപാ ജലപഃ ശിലപം സകലമപി ഭരദരാവിരചനാ ഗതിഃ പരാദകഷിണയകരമണമശനാദയാഹതി വിധിഃ പരണാമഃ സംസവശഃ സഖമഖിലമാതമാരzwjപണദശാ സപരയാ പരയായതവ ഭവത യസനമ വിലസിതം 27 അലസയാ സദവി ഞാന ആതമാരzwjെണബദധയാ നറചയയനന ജലപനങങള മനതരജപമായം പരതതതികനറളലാം ഭരദരാകരണ മായം സഞചാരം നിനതിരവടിയനറട പരദകഷിണമായം ആഹാരാദി കരിയകള ആഹതിയായിടടം കിടെ നമസകാരമായിടടം തീരനറടട ഇപരകാരം എനറെ എലാ സഖാനഭവങങളം സകലസചഷടകളം അവിടസതതയകകളള പജയായിതതീരനറടട സധാമപയാസാദയ പരതിഭയ ജരാ ഭരത ഹരിണീം വിപദയസനത വിസശ വിധിശതമഖാദയാ ദിവിഷദഃ കരാലം യത സകഷലം കബലിതവതഃ കാലകലനാ ന ശംസഭാതനമലം തവ ജനനി താടങകമഹിമാ 28 അലസയാ സദവി ജരാ മരണം എനനീ മഹാഭയനറതതയകററനന അഭരത ഭകഷിചിടടം മാവിഷാവ ഇനദരന തടങങിയ സദവനമാരzwj മരികനക തനറനന നറചയയനന എനനാല കാളകടവിഷം ഭജിചിടടം ശിവന കാലതതിനധീനനാകാതതത അവിടനറതത കരzwjണഭരണ ങങളനറട മഹതതം നറകാണടാണ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

20

(ഭരzwjതവിഹീനയായ നാരികക തനറെ കരzwjണാഭരണങങള അഴിചനറവയകസകകണടതായി വരം കാലം സദവിയനറട കരzwjണാഭരണങങളായ സരയചനദരനമാരനറട അധീനത യിലാകയാല സദവിയനറട മാംഗലയനറതത ഹരികകാന അതിന സാമരzwjഥയമിനറലനനരzwjഥം) കിരീടം കവരിഞചം പരിഹര പരഃ കകടഭഭിദഃ കസഠാസര സകാടീസര സഖലസി ജഹി ജംഭാരി മകടം പരണസമരസഷസതഷ പരസഭഭരപയാതസയ ഭവനം ഭവസയാഭഥാസന തവ പരിജസനാകതിരzwjവിജയസത 29 അലസയാ സദവി നിനതിരവടിനറയ മാവിഷാവ വിമഹേശ ഇനദരന എനനിവരzwj പരണമിചനറകാണടിരികനനന സമയതത അവിടനറതത ഭവനതതില വനറനനതതിയ ശരീ പരസമശരനറന കണട അവിടനന നറപനറടടനന എളളസനനലകനസപാള അവിടനറതത സസവകരzwj പറയനനതായ അവിടനറതത ഭരനനില തനറനനയളള മാവിഷാവിനറെ കിരീടനറതത ഒഴിവാകകിയാലം വിമഹേശവിനറെ കഠിനമായ കിരീടതതില അവിടനറതത കാല തടടിവീളളനന എനനം ഇനദരനറെ കിരീടനറതതയം ഒഴിവാകകസണ എനനഭരളള വാകനകള വിജയികകനറടട (അഖിലസലാകനായികയായ സദവിനറയ സകല സദവനമാരം സദാ പരണമിചനറകാണടിരികനനന എനന താതപരയം)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

21

സസദസഹാദഭതാഭിരzwj ഘണിഭിരണിമാദയാഭിരഭിസതാ നിസഷസവയ നിസതയ താമഹമിതി സദാ ഭാവയതി യഃ കിമാശചരയം തസയ തരിനയന സഭരദധിം തണയസതാ മഹാസംവരദതാഗനിരzwjവിരചയതി നീരാജനവിധിം 30 അലസയാ സദവി അവിടനറതത ശരീരതതില നിനനദഭവിച കിരണങങളായ അണിമാദി സദവതകളാല പരിതതയായ നിതയയായ നിനതിരവടിനറയ യാനറതാരവന ഞാന അവിടനന തനറനന എനന സദാ ഭാവന നറചയയനനസവാ ഐശരയതതില പരമശിവനറനയം തണവതകരികനനന അവന പരളയകാലാഗനി നീരാജനം നറചയയനനനറവങകില അതില എനതാണാശചരയം (സമലപറഞഞ രീതിയില ഭാവനനറചയയനനവന സദവി യമായി താദാതമയം പരാപികനനനനറവനനം സരzwjവ ജഗതതിനറനയം ഭസമീകരികനനന പരളയകാലാഗനി അവന നീരാജനകരിയയായിതതീരനനനറവനനം താതപരയം) ചതഃഷഷടയാ തകനതരഃ സകലമതിസനധായ ഭവനം സഥിതതതതതസിദധിപരസവപരതകനതരഃ പധബപതിഃ പനതനനിരzwjബനധാദഖിലപരഷാരzwjകഥകഘടനാ സതനതരം സത തനതരം കഷിതിതലമവാതീതരദിദം 31 അലസയാ സദവി പരമശിവന പരിമിതങങളായ വിവിധ സിദധികനറള മാതരം നലകവാന കഴിവളള അറപതതിനാല

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

22

തനതരങങനറള നലകി സലാകതതിനറന സമാഹിെിചിടട തപതിയടനറഞഞങകിലം പിനനീട നിനതിരവടിയനറട നിരzwjബനധതതിന വഴങങി അഖിലപരഷാരzwjഥങങനറളയം നറകാടകനവാന സതനതരമായ അവിടനറതത ഈ തനതരനറതത (ശരീവിസദയാപാസനാരപമായ സദവീതനതരനറതത) സലാക തതിലവതരിെിച ശിവഃ ശകതിഃ കാമഃ കഷിതിരഥ രവിഃ ശീതകിരണഃ സമസരാ ഹംസഃ ശകരതദന ച പരാ മാരഹരയഃ അമീ ഹസലഖാഭിതിസഭിരവസാസനഷ ഘടിതാ ഭജസനത വരദണാസത തവ ജനനി നാമാവയവതാം 32 അലസയാ സദവി ശിവന ശകതി കാമന കഷിതി (ഭമി) എനനിവയാല നിരzwjേിഷടമായ ക ഏ ഈ ള എനനീ വരzwjണങങളനറടയം സരയന ചനദരന സമരന (കാമന ) ഹംസം ശകരന (ഇനദരന) എനനിവയാല നിരzwjേിഷടമായ ഹ സ ക ഹ ള എനനീ വരzwjണങങളനറടയം പരാ മാരന ഹരി എനനിവയാല നിരzwjേിഷടമായ സ ക ള എനനീ വരzwjണങങളനറടയം അനതയതതില ഹരീങകാരം സയാജിെികനക യാനറണങകില അലസയാ മാതാസവ നിനതിരവടിയനറട നാമമനതരതതിനറെ (പഞചദശാകഷരീ മനതരതതിനറെ) അവയവങങളായിതതീരനന സമരം സയാനിം ലകഷമീം തരിതയമിദമാനറദൗ തവ മസനാരzwj നിധാകയസക നിസതയ നിരവധി മഹാസഭാഗരസികാഃ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

23

ഭജനതി താം ചിനതാമണിഗണനിബദധാകഷവലയാഃ ശിവാനറഗനൗ ജഹനതഃ സരഭിഘതധാരാഹതിശകതഃ 33 അലസയാ ആദയനതരഹിതയായ സദവി മഹതതായ ആനനദനറതത അനഭവിച രസിചനറകാണടിരികനനനവരം ചിനതാമണി നറകാണടണടാകകനറെടട ജപമാല ധരിചിരി കനനനവരമായ ചില മഹാനമാരzwj നിനതിരവടിയനറട മനതരതതിനറെ തടകകതതില സമരന സയാനി ലകഷമി എനനിവയാല സചിെികകനറെടടതായ ഐം ഹരീം ശരീം എനനീ ബീജാകഷരങങനറള സചരzwjതതനറകാണട കാമസധന വിനറെ നറനയയ നറകാണട ശിവാഗനിയില (ശകതിരപമായ തരിസകാണതതില സംസകരികകനറെടട അഗനിയില) നറകണകകിന ആഹതി നറചയതനറകാണട നിനതിരവടിനറയ ഭജികനനന ശരീരം തം ശംസഭാഃ ശശിമിഹിരവസകഷാരഹയഗം തവാതമാനം മസനയ ഭഗവതി നവാതമാനമനഘം അതഃ സശഷഃ സശഷീതയയഭരഭയസാധാരണതയാ സഥിതഃ സംബസനധാ വാം സമരസപരാനനദപരസയാഃ 34 അലസയാ സദവി സരയചനദരനമാരzwj തനങങളായളള ശംഭ വിനറെ ശരീരം അവിടനനം അവിടനറതത അനവദയമായ ശരീരം ശിവനറെയമാനറണനന ഞാനറിയനന അതനറകാണട ശിവശകതിസരപികളായ നിങങളകന രണടസപരzwjകനം സശഷ-സശഷീ സംബനധം (പരധാനവം അപരധാനവം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

24

തമമിലളള ബനധം) ഒര സപാനറല ബാധകമായതിനാല സമരസതനറയ പരാപികനനന (പരzwjവകൗളമതമനസരിച സഷടികരzwjമമതതില ശകതി പരധാനവം ശിവന അപരധാനവം സംഹാരകരzwjമമതതില സനനറര മറിചമാണ എനനാണ ഈ സംബനധം പരിഗണി ചാല രണട സപരം സമനമാരാനറണനന താതപരയം) മനതം സവയാമ തം മരദസി മരതസാരഥിരസി തമാപതം ഭമിതയി പരിണതായാം ന ഹി പരം തസമവ സാതമാനം പരിണമയിതം വിശവപഷാ ചിദാനനദാകാരം ശിവയവതിഭാസവന ബിഭസഷ 35 അലസയാ സദവി മനസസം ആകാശവം വായവം അഗനിയം ജലവം പഥിവിയം എലാം അവിടനന തനറനന നിനനില നിനനനയമായി യാനറതാനനം തനറനനയില തനറനന സയം ഈ പരപഞചാകാരമായി പരിണമിെികനനനതിന സവണടിയാണസലാ അവിടനന ശിവപതനീഭാസവന ചിദാനനദരപനറതത ധരികനനനത തവാജഞാചകരസഥം തപനശശിസകാടിദതിധരം പരം ശംഭം വസനദ പരിമിലിതപാരദശം പരചിതാ യമാരാധയന ഭകതയാ രവിശശിധബചീനാമവിഷസയ നിരാസലാസകഽസലാസക നിവസതി ഹി ഭാസലാക ഭവസന 36

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

25

അലസയാ സദവി അവിടനറതത ആജഞാചകരതതി ലിരികനനനവനം സകാടി സരയചനദരനമാരനറട പരഭയളള വനം പരയായ ചിചെകതിസയാട കടിയവനമായ പരമ ശിവനറന ഞാന വനദികനനന ആ പരമശിവനറന ഭകതിസയാനറട ആരാധികനനനവന സരയന ചനദരന അഗനി എനനിവരzwjകക വിഷയമലാതതതം മനറററാനനിനാലം പരകാശികകനറെടാതതതം (സയം പരകാശികനനനതം) ചനദരികാമയവമായ സലാകതതില (സഹസരാരതതില) നിവസികനനന വിധബനറദധൗ സത ധബദധസഫടികവിശദം സവയാമജനകം ശിവം സസസവ സദവീമപി ശിവസമാനവയവസിതാം യസയാഃ കാനതയാ യാനതയാഃ ശശികിരണസാരപയസരസണഃ വിദരതാനതരzwjധാനതാ വിലസതി ചസകാരീവ ജഗതീ 37 അലസയാ സദവി അവിടനറതത വിധബദധിചകരതതില ധബദധസഫടികം സപാനറല നിരzwjമമലനായം ആകാശതത തതിനറെ ജനയിതാവായമിരികനനന ശിവനറനയം സരzwjവഥാ ശിവന സമയായ സദവിസയയം ഞാന ഭജികനനന ഈ രണടസപരില നിനനദഗമികനനന ചനദരനറെ കിരണങങള സപാനറലയളള കാനതിയാല ചനദരകിരണങങളാല സനതഷട യാകനന ഒര ചസകാരിനറയസൊനറല ഈ ജഗതത ഭരളളവന അജഞാനാനധകാരതതില നിനന ഭരകതമായി സസനതാഷി ച ഉലസികനനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

26

(കേലിനീ ശകതി വിധബദധിചകരതതിനറലതതിയാല സാധകന അജഞാനതതില നിനന ഭരകതനായി ആനനദ മനഭവികനനനനറവനന താതപരയം) സഭരനമീലതസംവിതകമലമകരകനദകരസികം ഭസജ ഹംസദനദം കിമപി മഹതാം മാനസചരം യദാലാപാദഷടാദശഗണിതവിദയാപരിണതിഃ യദാദസതത സദാഷാദ ഗണമഖിലമദഭയഃ പയ ഇവ 38 അലസയാ സദവി വിടരzwjനന ജഞാനകമലതതിനറല പസനതന മാതരം നകരകയം അസംഖയം മഹതതകകളനറട മാനസ സരസസില വിഹരികനകയം നറവളളതതില നിനന പാലിനറന നറയനന സപാനറല സദാഷങങളില നിനനം ഗണങങനറളനറയലാം സവരzwjതിരിനറചടകനകയം നറചയയനന ആരനറട പരസപര സംവാദമാസണാ പതിനറനടട വിദയകളായി പരിണമി ചിരികനനനത ആ ഹംസമിഥനതതിനറന (ശിവനറനയം ശകതിനറയയം) ഞാന വനദികനനന (കേലിനീ ശകതി അനാഹതചകരതതില പരസവശികന സപാള സാധകന സകലവിദയകളം ഗണങങളം സായതതമാകനനനറവനന താതപരയം) തവ സാധിഷഠാസന ഹതവഹമധിഷഠായ നിരതം തമീസഡ സംവരzwjതം ജനനി മഹതീം താം ച സമയാം യദാസലാസക സലാകാന ദഹതി മഹതി സകരാധ കലിസത

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

27

ദയാരzwjദരാ യാ ദഷടിഃ ശിശിരഭരപചാരം രചയതി 39 അലസയാ ജഗനനി അവിടനറതത (ശരീലളിതാ തരിപരസനദരിയനറട) സാധിഷഠാനചകരതതില അഗനിതത തതിന അധിഷഠാനമായിരികനനനവനം തനറെ അതഗര മായ സകരാധസതതാനറടയളള സനാടടം നറകാണട സലാകങങ നറളനറയലാം ചനറടടരികനനനവനമായ കാലാഗനിരദരനറനയം തനറെ ദയാരzwjദരദഷടി നറകാണട മാതരം ആ സലാകങങ ളനറകകലാം ശീസതാപചാരം നറചയയനന മഹതിയായ സമയനറയയം ഞാന സദാ ആരാധികനനന (സംഹാരരദരനാല ദഹിെികകനറെടനന മാവിഷാേതതിനറെ പനരതപതതിയകക കാരണം സദവിയാകനനനറവനന താതപരയം) തടിതനതം ശകതയാ തിമിരപരിപനഥിസഫരണയാ സഫരനനാനാരതനാഭരണപരിണസദധനദരധനഷം തവ ശയാമം സമഘം കമപി മണിപകരകശരണം നിസഷസവ വരദഷനതം ഹരമിഹിരതപതം തരിഭവനം 40 അലസയാ സദവി അനധകാരനറതതയകററനന മിനനലനറകകാടി യനറട രപതതിലളള ശകതിസയാട കടിയതം നാനാവിധതതിലളള രതനാഭരണങങളാല നിരzwjമമിതമായ മഴവിസലാട കടിയതം അവിടനറതത മണിപരചകരതതില സദാ നിവസികനനനതം സംഹാരരദരനാകനന സരയനാല

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

28

തപിെികകനറെടട ഭരനന സലാകങങനറളയം മഴയാല തണെികനനനവനമായ കാരzwjസമഘതതിനറന (ശിവശകതി സരപതതിനറന) ഞാന ഭജികനനന (സദവി തനറെ ദയാരzwjദരദഷടിയാല ഭവനതരയനറതതയം ശീസതാപചാരം നറചയയനനനറവനന ഭരനസലാകതതില പറഞഞ തിനറന ഈ സലാകതതില വരzwjണിചിരികനകയാണ) തവാധാസര ഭരസല സഹ സമയയാ ലാസയപരയാ നവാതമാനം മസനയ നവരസമഹാതാേവനടം ഉഭാഭയാസമതാഭയാഭരദയവിധിഭരേിശയ ദയയാ സനാഥാഭയാം ജസജഞ ജനകജനനീമത ജഗദിദം 41 അലസയാ സദവി അവിടനറതത ഭരലാധാരചകരതതില ലാസയപരിയയായ (ലാസയം ഒര നതതരപമാണ) സമയനറയനന സദവിസയാനറടാതത നവരസപരzwjണമായ മഹാതാേവനതതമാടനന ആനനദകഭരവനറന ഞാന ധയാനികനനന മഹാപരളയതതില നശിചസപായ ഈ ജഗതതിനറന ഉതപതതിനറയകനറിചളള ദയസയാനറട ഇവരzwj ഇരവരം ഒരമിചസൊള ഈ ജഗതത മാതാപിതാകക സളാടകടിയതായി ഭവിച ഇതി ശരീനറസൗനദരയലഹരയാം ആനനദലഹരയാഖയഃ പരഥസമാഭാഗഃ സമാപതഃ

ശരീസൗനദരയലഹരിയിനറല ആദയഭാഗമായ ആനനദലഹരി ഇസതാനറട

സമാപിച

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

29

സൗനദരയലഹരി ഗകതരzwjമാണികയതം ഗഗനമണിഭിഃ സാനദരഘടിതം കിരീടം സത കഹമം ഹിമഗിരിസസത കീരzwjതയതി യഃ സ നീസഡയചൊയാചേരണശബലം ചനദരശകലം ധനഃ നറശൗനാസീരം കിമിതി ന നിബധനാതി ധിഷണാം 42 അലസയാ ഹിമഗിരിപതരി പനതരണട ആദിതയനമാരാകനന മാണികയങങനറള സചരzwjതത നിരzwjമമിച അവിടനറതത സരzwjണകിരീടനറതത യാനറതാരവന വരzwjണികനനനസവാ ആ രതനങങളനറട നാനാവിധതതിലളള പരഭസയററ വിലസനന ചനദരകകലനറയ ഇനദരചാപമാനറണനന (മഴവിലാനറണനന) ആ കവിവരന വരzwjണികനകയാനറണങകില തനറനന അതില എനതാണ അതിശയം ദരസനാത ധാനതം നസതലിതദലിസതനദീവരവനം ഘനസനിഗഭിധലകഷണം ചികരനികരംബം തവ ശിസവ യദീയം നറസൗരഭയം സഹജഭരപലബധം സമനസസാ വസനതയസമിനമസനയ വലമഥനവാടീവിടപിനാം 43 അലസയാ ശിസവ വിടരzwjനനനിലകനനന കരിവളപവളകകകകടട തതിനറനസൊനറലയളളതം ഇടതിങങിയതം മിനസഭരളളതം ഭരവമായ അവിടനറതത കാരzwjകനതളം (തലഭരടി) ഞങങളനറട അനധകാരനറതത (അജഞാനനറതത) അകററനറടട അതിനറെ സഹജമായ സൗരഭയനറതത പരാപികനനനതിനായി

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

30

ഇസനദരാദയാനതതിലളള തകഷങങളനറട പഷപങങള സപാലം ഈ കാരzwjകനതലില വസികനനനനറവനന ഞാന കരതനന തസനാത സകഷമം നതവ വദനനറസൗനദരയലഹരീ- പരീവാഹസസരാതഃസരണിരിവ സീമനതസരണിഃ വഹനതീ സിനദരം പരബലകബരീഭാരതിമിര- ദിഷാം തകനദരzwjബനദീകതമിവ നവീനാരzwjകകകിരണം 44 അലസയാ സദവി അവിടനറതത ഭരഖസൗനദരയമാകനന നദീപരവാഹം കരകവിനറഞഞാളളകനന മാരzwjഗതതിസനാട സാദശയഭരളളതം ഇടതിങങിനിലകനനന സകശപാശങങളനറട രപതതിലളള അനധകാരമാകനന ശതരസഭരഹതതിനാല ബദധനായ ബാലാദിതയകാനതിനറയസൊനറലയളള സിനദര നറതത വഹികനനനതമായ സീമനതസരഖ ഞങങളകന സകഷമം വരതതനറടട അരാകലഃ സാഭാവയാദലികലഭ-സശരീഭിരലകകഃ പരീതം സത വകതരം പരിഹസതി പസങകരഹരചിം ദരസസമസര യസമിന ദശനരചി കിഞജലകരചിസര സഗനധൗ മാദയനതി സമരദഹനചകഷരzwjമദരലിഹഃ 45 അലസയാ സദവി സാഭാവികമായി ചരണടിരികനനനതം വണടിന കഞഞങങനറളസൊലിരികനനനതമായ കറനിരക ളാല ചററനറെടട അവിടനറതത ഭരഖം താമരകകവിനറെ സൗനദരയ നറതത പരിഹസികനനന മനദഹാസതതാല നറചറതായി

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

31

വിടരzwjനനിരികനനനതം ദനതകാനതിയാകനന സകസരങങളാല ഭംഗിയാരzwjനനതം സൗരഭയഭരളളതമായ അവിടനറതത ഭരഖമാകനന താമരകകവില പരമശിവനറെ നയനങങളാകനന വണടകള ആനനദം നകരനന ലലാടം ലാവണയദതിവിമലമാഭാതി തവ യത ദിതീയം തനമസനയ മകടഘടിതം ചനദരശകലം വിപരയാസനയാസാഭയമപി സംഭയ ച മിഥഃ സധാസലപസതിഃ പരിണമതി രാകാ ഹിമകരഃ 46 അലസയാ സദവി സൗനദരയകാനതിയനറട വിധബദധിപണട സശാഭികനനന അവിടനറതത നറനററിതതടം അവിടനന കിരീടതതിലണിഞഞ രണടാമനറതത ചനദരകകലയാനറണനന എനികക സതാനനനന ഈ രണടിനറനയം (സദവിയനറട നറനററിതതടനറതതയം കിരീടതതിലണിഞഞ ചനദരകകല നറയയം) തിരിചനറവചാല രണടം കടിസചരzwjനന സധാരസം വഴിയനന പരzwjണചനദരനായി പരിണമികനം ഭരനറവൗ ഭസഗന കിഞചിദ ഭവനഭയഭംഗവയസനിനി തദീസയ സനതരാഭയാം മദരകരരചിഭയാം ദരതഗണം ധനരദമസനയ സസവയതരകരഗഹീതം രതിപസതഃ പരസകാസഷഠ ഭരനറഷടൗ ച സഥഗയതി നിഗഢാനതരഭരസമ 47 ഈ സലാകതതിനറല എലാ ജീവികളനറടയം ഭയനറതത നീകനനനതില വയഗരയായ അലസയാ ഉസമ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

32

നിനതിരവടിയനറട നറതം വളഞഞ സചരzwjനനിരികനനന പരികനറകകാടികള കരിവണടകനറളസൊനറല കാനതിയററ കണണകളാകനന ഞാസണാടകടിയതം കാമസദവന തനറെ വലതകകയയില ധരിചിരികനനനതം അവിടനറതത നാസാദേമാകനന ഭരഷടിയാല മധയഭാഗം മറയകകനറെടട തമായ കാമനറെ വിലാനറണനന എനികക സതാനനനന (കാമനറെ വിലിനറല ഞാണzwj കരിവണടകനറളനറകകാണട നിരzwjമമിതമാനറണനന പരാണപരസിദധമാണ ) അഹഃ സസതഽസവയം തവ നയനമരzwjകാതമകതയാ തരിയാമം വാമം സത സജതി രജനീനായകതയാ തതീയാ സത ദഷടിരzwjദരദലിതസഹമാംബജരചിഃ സമാധസതത സനധയാം ദിവസ നിശസയാരനതരചരീം 48 അലസയാ സദവി അവിടനറതത വലത കണ സരയാതമക നായി പകലം ഇടത കണ ചനദരാതമനായി രാതരിയം സഷടികനനന നറതം വിടരzwjനനിരികനനന സരzwjണതതാമരകക സപാനറലയളള ഭരനനാം കണാകനറടട പകലിനം രാതരിയകകമിടയകകളള സനധയനറയ സഷടികനകയം നറചയയനന വിശാലാ കലയാണീ സഫടരചിരസയാധയാ കവലകയഃ കപാധാരാധാരാ കിമപി മദരരാസഭാഗവതികാ അവനതീ ദഷടിസത ബഹനഗര വിതാര വിജയാ ധരവം തതതനനാമവയവഹരണസയാഗയാ വിജയസത 49

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

33

അലസയാ സദവി അവിടനറതത ദഷടി വിതാരഭരളളതം (വിശാലാ) സഫടകാനതിയാല മംഗളകരവം (കലയാണീ) കരിവളപവളകകകകളകന സപാലം നറവംവാനാകാതതതം (അസയാദധയാ) കാരണയപരവാഹതതിനാധാരവം (ധാരാ) അതയനതം മദരരപരzwjണവം (മദരരാ) നീണടതം (സഭാഗവതീ) രകഷികനനനതം (അവനതീ) ഈ സപരകളളള നഗരങങനറളനറയലാം നറവംനനതം (വിജയാ) ആകയാല ഈ നാമങങനറളലാം നറകാണട അറിയനറെടാന നിശചയ മായം സയാഗയയമാണ അങങനറനയളള അവിടനറതത ദഷടി സദാ വിജയികകനറടട (സദവിയനറട ദഷടി വിശാലാ കലയാണീ എനനിങങനറന എടട പരകാരതതിലനറണടനന പറയനറെടനന പരാണപരസിദധ ങങളായ എടട നഗരങങളകനം ഈ സപരകളണട സദവിയനറട വിവിധ ദഷടികളമായി ബനധനറെടടാണ ഈ നഗരങങളകക ഈ സപരകള ലഭിചനറതനനം വിശസികക നറെടനനണട) കവീനാം സനദരzwjഭതബകമകരകനദകരസികം കടാകഷവയാസകഷപരവമരകലനറഭൗ കരzwjണയഗലം അഭരഞചനതൗ ദഷടാ തവ നവരസാസാദതരനറലൗ അസയാ സംസരzwjഗാദലികനയനം കിഞചിദരണം 50 അലസയാ സദവി കടാകഷികനവാനറനനന വയാസജന കവികളനറട കാവയരചനകളാകനന പലലകളിനറല സതനണണ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

34

നനതില മാതരം രസിചിരികനനന അവിടനറതത കാതകനറള വിടടപിരിയാനറത അവസയാട സചരzwjനനിരനന നവരസങങളാ സദികനനനതില തലപരരായ അവിടനറതത കണണകളാകനന നറചറവണടകനറള കണടിടട അസയ ബാധിച അവിടനറതത നറനററിതതടതതിലളള ഭരനനാം കണ നറതല അരണവരzwjണ മായിതതീരzwjനനിരികനനന (സദവിയനറട കണണകള വളനറര നീളഭരളളവയം നറചവിയനറട അടതതവനറര എതതനനവയമാനറണനന താതപരയം) ശിസവ ശംഗാരാരzwjദരാ തദിതരജസന കതസനപരാ സസരാഷാ ഗംഗായാം ഗിരിശചരിസത വിസമയവതീ ഹരാഹിസഭയാ ഭീതാ സരസിരഹനറസൗഭാഗയജനനീ സഖീഷ സസമരാ സത മയി ജനനി ദഷടിഃ സകരണാ 51 അലസയാ ജഗനമാതാസവ അവിടനറതത ദഷടി ശിവനില കാരണയരസം നിറഞഞതം ശിവനറനാഴിനറകയളള അനയ പരഷനമാരില ജഗപസസയാട കടിയതം സപതനിയായ ഗംഗാസദവിയില സരാഷപരzwjണവം ശരീപരസമശരനറെ ലീലകളില വിസമയം നിറഞഞതം ശിവകശതതിലളള സരzwjെങങളില ഭീതിയളളതം താമരകകവിന തനറനന സൗനദരയസമകനനതം സസഖികളില ഹാസപരzwjണവം എനനില കാരണയപരzwjണവമാകനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

35

(വിവിധ സാഹചരയങങളില സദവിയനറട ദഷടിയില നവരസങങളില ശാനതം ഒഴിനറകയളള മററ അഷടരസങങളം പരകടമാകനനനറവനന താതപരയം) ഗസത കരzwjണാഭയരzwjണം ഗരത ഇവ പകഷമാണി ദധതീ പരാം സഭതതശചിതതപരശമരസവിദരാവണഫസല ഇസമ സനസതര സഗാതരാധരപതികസലാതതംസകലിസക തവാകരzwjണാകഷടസമരശരവിലാസം കലയതഃ 52 അലസയാ ഹിമഗിരിതനസയ കാതകള വനറര നീണടിരികന നനതം ബാണതതിന പിനനില സചരzwjകനനന പരനതിന തവലകള സപാനറലയളള സനതരസരാമങങസളാടകടിയതം ശിവനറെ ശാനതമായ മനസസില ശരംഗാരവികാരങങ ളലപാദിെിച വിസകഷപം ജനിെികനനനതമായ അവിടനറതത നയനങങള കരzwjണപരയനതം വലിചപിടികക നറെടട മനമഥബാണം സപാനറല കാണനറെടനന വിഭകതകതരവരzwjണയം വയതികരിതലീലാഞജനതയാ വിഭാതി തസനനതരതരിതയമിദമീശാനദയിസത പനഃ സരഷടം സദവാന ദരഹിണഹരിരദരാനപരതാന രജഃ സതം ബിരവതതമ ഇതി ഗണാനാം തരയമിവ 53 അലസയാ ശിവപരിസയ വിവിധനിറങങളിലളള അഞജന തതാല അലങകരികകനറെടട നിനതിരവടിയനറട ഭരനന കണണ കള മഹാപരളയതതില വിലീനരായ മാവിഷാവ വിമഹേശ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

36

മസഹശരന എനനീ സദവനമാനറര വീണടം സഷടികനവാനായി സതം രജസസ തമസസ എനനീ ഗണതരയങങനറള ധരികനനനസവാ എനന സതാനനമാറ നറവളെ ചവെ കറെ എനനീ വയതയതനിറങങസളാനറട സശാഭികനനന പവിതരീകരzwjതം നഃ പധബപതിപരാധീനഹദസയ ദയാ മികതരരzwjസനകതരരരണധവലശയാമരചിഭിഃ നദഃ സശാസണാ ഗംഗാ തപനതനസയതി ധരവമഭരം തരയാണാം തീരzwjഥാനാഭരപനയസി സംസഭദമനഘം 54 അലസയാ ശിവന സമരzwjെികകനറെടട ഹദയസതതാടകടിയ സദവി ഞങങനറള ധബദധീകരികനവാനായി കാരണയപരzwjണ ങങളം ചവെ നറവളെ കറെ എനനീ നിറങങസളാട കടിയതമായ അവിടനറതത സനതരതരയങങളിലനറട സശാണാ ഗംഗാ യഭരനാ എനനീ തീരzwjഥങങളനറട പവിതരമായ സംഗമനറതത സഷടികനനന (സശാണാ ഗംഗാ യഭരനാ എനനീ നദികള യഥാകരമം ചവെ നറവളെ കറെ എനനീ നിറസതതാടകടിയ വയാണ) 55

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

37

പരzwjവ ള ള ള ള ഈ രzwj ള ന തവാപരzwjസണ കരzwjസണജപനയനകപധബനയചകിതാ നിലീയസനത സതാസയ നിയതമനിസമഷാഃ ശഫരികാഃ ഇയം ച ശരീരzwjബദധചെദപടകവാടം കവലയം ജഹാതി പരതസഷ നിശി ച വിഘടയയ പരവിശതി 56 അലസയാ പാരzwjവതി കരzwjണങങള വനറര നീണടിരികനനന അവിടനറതത നയനങങള (തങങനറളകനറിച) ഏഷണി പറയനറമനന സപടിച നറപണzwjമീനകള കണzwjചിമമാനറത നറവളളതതില ഒളിചകിടകനനന ഈ ലകഷമീസദവിയം പരഭാതതതില അടയനന കവാടം സപാനറലയളള കമപനന ഇതളകസളാടകടിയ കരിവളപവളകകവിനറന ഉസപകഷികനകയം രാതരി അത വിടരസപാള വീണടം അതില പരസവശി കനകയം നറചയയനന (കരിവളപവളകകവ രാതരി വിടരനനതം മതസയം നറവളളതതില കഴിയനനതം സാഭാവികമാണ എനനാല ഇവ രണടിനം സദവിയനറട കണണകളമായളള സാദശയം കണകകിനറലടതത

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

38

കവി ഈ രണട പരതിഭാസങങനറളയം സദവിയമായി ബനധനറെടതതി ഉതസപരകഷികനനന സദവി ഉറങങകയം അവിടനറതത സനതരങങള അടയകയം നറചയയസപാള മാതരമാണ ലകഷമീസദവി ആ നയസനാതപലങങനറള വിടട രാതരിയില കരിവളപവളകകവിനറന ആശരയികനനനത എനനാണ കവി കരതനനത) ദശാ ദരാഘീയസയാ ദരദലിതനീസലാതപലരചാ ദവീയാംസം ദീനം സനപയ കപയാ മാമപി ശിസവ അസനനായം ധസനയാ ഭവതി ന ച സത ഹാനിരിയതാ വസന വാ ഹരzwjസമയ വാ സമകരനിപാസതാ ഹിമകരഃ 57 അലസയാ ശിസവ നറതംവിടരzwjനന നീസലാതപലം സപാനറല കാനതിയളള അവിടനറതത കണണകളനറട അതിദീരzwjഘമായ കടാകഷദഷടിയാല വളനറര ദനറരയിരികനനന ഈ ദീനനായ എനറനന ദയവായി സനാനം നറചയതാലം ഇതനറകാണട ഞാന ധനയനായിതതീരനന അവിടസതതയകക യാനറതാര സചതവ മില ചനദരന തനറെ ശീതരശമികള വനതതിലം നറകാടടാര തതിലം ഒര സപാനറല പരതതനനണടസലാ അരാലം സത പാലീയഗലമഗരാജനയതനസയ ന സകഷാമാധസതത കസമശരസകാദേകതകം തിരശചീസനാ യതര ശരവണപഥഭരലംഘയ വിലസന അപാംഗവയാസംസഗാ ദിശതി ശരസനധാനധിഷണാം 58

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

39

അലസയാ പരzwjവതരാജപതരി അവിടനറതത നറചവികളകനം കണണകളകനമിടയിലളള വകരാകാരമായിരികനനന ഭാഗം കണടാല അത കാമസദവനറെ വിലാനറണനന ആരzwjകകാണ സതാനനാതതത എനറനതനനാല അവിടനറതത കാതകനറള അതികരമിച വിലങങനറന വിലസികനനന അവിടനറതത കടാകഷദഷടി (സമലപറഞഞ) ഈ വിലില നറതാടതത ശരമാനറണനന സതാനനലളവാകനകയം നറചയയം സഫരദഗോസഭാഗപരതിഫലിതതാടങകയഗലം ചതശചകരം മസനയ തവ ഭരഖമിദം മനമഥരഥം യമാരഹയ ദരഹയതയവനിരഥമരzwjസകനദചരണം മഹാവീസരാ മാരഃ പരമഥപതസയ സിതവസത 59 അലസയാ സദവി അവിടനറതത അതയനതം മിനനനന കവിളതതടങങളില പരതിഫലികനനന കരzwjണാഭരണങങ സളാടകടിയ അവിടനറതത ഭരഖം കാമസദവനറെ നാല ചകരങങസളാടകടിയ രഥമാനറണനന ഞാന കരതനന മഹാവീരനായ കാമസദവന അവിടനറതത ഭരഖമാകനന ഈ രഥതതസലറി സരയചനദരനമാരാകനന രണട ചകരങങള മാതരഭരളള ഭമിയാകനന രഥതതിലിരികനനന പരമശിവനറന ആകരമികനനന സരസതയാഃ സകതിരഭരതലഹരീ നറകൗശലഹരീഃ പിബനതയാഃ ശരzwjവാണി ശരവണചലകാഭയാമവിരലം ചമതകാരലാഘാചലിതശിരസഃ കേലഗസണാ ഝണതകാകരതാകരഃ പരതിവചനമാചഷട ഇവ സത 60

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

40

അലസയാ ശരzwjവാണി അഭരതപരവാഹതതിനറെ മാദരരയനറതത അപഹരികനനനതായ സരസതീ സദവിയനറട മദരരവചസസ കനറള കാതകളാകനന പാനപാതരങങളാല അവിരതം പാനം നറചയയനന അവിടനന ആ വാകzwjതതസരിനറയ അനസമാദിചനറകാണട തലകലകനസപാള അതിന മറപടി പറയനനസവാ എനന സതാനനമാറ അവിടനറതത കേല ങങളം കിലങങി തസണതകകാരം പറനറെടവികനനന അനറസൗ നാസാവംശസതഹിനഗിരിവംശധജപടി തദീസയാ സനദീയഃ ഫലത ഫലമസമാകഭരചിതം വഹതയനതരzwjഭരകതാഃ ശിശിരകരനിശാസഗലിതം സഭരദധയാ യതതാസാം ബഹിരപി ച ഭരകതാമണിധരഃ 61 അലസയാ ഹിമവാനറെ വംശതതിനറെ പതാകയായവനറള അവിടനറതത ഈ നാസാദേമാകനന ഭരളനതണട ഞങങളകക ഉടനടി തനറനന ഇഷടഫലനറതത നലകനറടട അവിടനറതത നാസികയാകനന ഭരളനതണടിനളളില സഭരദധാമായളള ഭരതതകളില ശീതനിശാസസമററ അതിനറലാര ഭരതത പറസതതയകക വളളതിവനന അവിടനറതത നാസാഭരണമായിതതീരzwjനനിരികനനന (ഇടത നാസാദാരതതിലനറടയളള ശാസസാചൊസം ചനദരനാഡിയനറട (ഇഡാനാഡി) നിയനതരണതതിലായത നറകാണട അത ശീതമായിരികനം ഈ ശീതനിശാസ തതിനറനയാണ കവി ശിശിരകരനിശാസം എനനത

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

41

നറകാണടസേശിചത ഒനപത തരം ഭരതതകളനറണടനന പരാണങങള പറയനന ഭരളനതണടിനകതത കാണനറെടനന ഭരതത അതിനറലാനനാണ) പരകതയാഽഽരകതായാതവ സദതി ദനതചെദരസചഃ പരവസകഷയ സാദശയം ജനയത ഫലം വിദരമലതാ ന ബിംബം തദബിംബപരതിഫലനരാഗാദരണിതം തലാമധയാസരാഢം കഥമിവ വിലസത കലയാ 62 അലസയാ സനദരിയായ സദവി സാഭാവികമായം ചവനനിരികനനന അവിടനറതത ചണടകളനറട കാനതിയകക ഏതിസനാടാണ സാദശയനറമനന ഞാന പറയനറടട പവിഴനറകകാടിയില ഒര പഴഭരണടാവനറടട (എനനാല അതിനറന അവിടനറതത ചണടകസളാടപമികകാം) നറതാണടിെഴതതിന എനതായാലം അവിടനറതത ചണടകസളാട സാദശയമില അവിടനറതത ചണടകളനറട പരതിഫലനതതാലണടായ ചവപപനിറസതതാടകടിയ നറതാണടിെഴം അവിടനറതത ചണടകസളാനറടാെം അലപം സപാലം താരതമയം നറചയയനറെടനനതിന എങങനറന ലികകാതിരികനം സമിതസജയാതസനാജാലം തവ വദനചനദരസയ പിബതാം ചസകാരാണാമാസീദതിരസതയാ ചഞചജഡിമാ അതസത ശീതാംസശാരഭരതലഹരീമാമലരചയഃ പിബംതി സചെനദം നിശി നിശി ഭശം കാഞജികധിയാ 63

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

42

അലസയാ സദവി അവിടനറതത ഭരഖചനദരനറെ മനദഹാസമാകനന നറവണിലാവണടിടട ചസകാരങങളനറട ചണടകളകക രചി നഷടനറെടടസപായി അതനറകാണട അവ പളിരസഭരളളനറതനറനതങകിലം ഭകഷികനവാനാഗരഹിച രാതരി സതാറം ചനദരനറെ അഭരതപരവാഹനറതത കാടിയാനറണനന കരതി യസഥഷടം പാനം നറചയയനന അവിശരാനതം പതരദഗണഗണകഥാസമരഡനജപാ ജപാപഷപചൊയാ തവ ജനനി ജിഹാ ജയതി സാ യദഗരാസീനായാഃ സഫടികദഷദചെചെവിമയീ സരസതയാ ഭരരzwjതിഃ പരിണമതി മാണികയവപഷാ 64 അലസയാ ജനനി അവിടനറതത പതിയനറട ഗണഗണങങനറള സദാ പകഴതതിനറകകാണടിരികനനനതം നറചപരതതികക സപാനറല ചവനനിരികനനനതമായ അവിടനറതത നാവ എനനം ജയികകനറടട അവിടനറതത ആ നാവിനറെ അഗരതതി ലിരികനനന സരസതീസദവിയനറട സഫടികം സപാനറല അതിനിരzwjമമലമായ ശരീരം മാണികയവരzwjണഭരളള തായിതതീരനന രസണ ജിതാ കദതയാനപഹതശിരകസതരഃ കവചിഭിഃ നിതകതതശചോംശതരിപരഹരനിരzwjമാലയവിഭരകഖഃ വിശാസഖസനദരാസപകനദരഃ ശശിവിശദകരzwjപരശകലാ വിലീയസന മാതതവ വദനതാംബലകബലാഃ 65

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

43

അലസയാ ജഗനനി യദധതതില അസരനമാനറര ജയിചിടട അവിടനറതത ഭരനനില വനന ശിസരാവസതരം അഴിചനറവച കവചം മാതരം ധരിചിരികനനനവരം ചേന എനന ശിവപാരzwjഷദന അവകാശനറെടട ശിവ നിരzwjമമാലയതതില താലപരയമിലാതതവരമായ സമാവിഷ ണയന ഇനദരന വിമഹേശ എനനിവരzwj അവിടനന പരസാദിച നറകാടതതതം അവിടനറതത ഉചെിഷടവമായ കരzwjകകര ശകലങങസളാടകടിയ താംബലനറതത അലിഞഞതീരനനത വനറര ചവച ഭകഷികനനന വിപഞചയാ ഗായനതീ വിവിധമപദാനം പധബപസത- തയാരസബധ വകതം ചലിതശിരസാ സാദരവചസന തദീകയരzwjമാദരകരയരപലപിതതനതരീകലരവാം നിജാം വീണാം വാണീ നിചലയതി സചാസലന നിഭതം 66 അലസയാ സദവി പരമശിവനറെ വിവിധങങളായ അപദാനങങനറള സരസതീസദവി വീണവായിച പാടിപപകഴതതനനതസകടട തലകലകകിനറകകാണട അവിടനന അനസമാദിച പരശംസികനസപാള അവിടനറതത വാങമാദരരയതതാല പരിഹസികകനറെടട തനതരീരവസതതാട കടിയ തനറെ വീണനറയ സരസതീസദവി ഭരടപടം നറകാണട ഭരടനന കരാസഗരണ സപഷടം തഹിനഗിരിണാ വതസലതയാ ഗിരിസശസനാദതം ഭരഹരധരപാനാകലതയാ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

44

കരഗരാഹയം ശംസഭാരzwjഭരഖഭരകരതനതം ഗിരിസസത കഥംകാരം ബരമതവ ചബകനറമൗപമയരഹിതം 67 അലസയാ ഗിരിസസത ഹിമവാന വാതസലയപരzwjവം കക നറകാണട സപരzwjശിചിടടളളതം പരമശിവന അധരപാനം നറചയയവാനാഗരഹിചനറകാണട വീണടം വീണടം പിടിച യരzwjതതിയിടടളളതം അവിടനറതത ഭരഖമാകനന കണാടിയനറട പിടിനറയനന സപാനറല ശിവന കകകള നറകാണട പിടികന വാന കഴിയനനതം അനപമവമായ അവിടനറതത ചിബക നറതത ഞങങള എങങനറനയാണ വരzwjണികനനനത ഭജാസലഷാനനിതയം പരദമയിതഃ കണടകവതീ തവ ഗരീവാ ധസതത ഭരഖകമലനാലശരിയമിയം സതഃ സശതാ കാലാഗരബഹലജംബാലമലിനാ ഭരണാലീലാലിതയം വഹതി യദസധാ ഹാരലതികാ 68 അലസയാ സദവി പരമശിവനറെ കരാസലഷതതിനാല എനനം സരാമാഞചമണിഞഞിരികനനന അവിടനറതത കശം അവിടനറതത ഭരഖമാകനന താമരയനറട തണട സപാനറല സശാഭികനനന (സരാമഹരzwjഷം കാരണം എളളനനിരികനനന കശതതിനറല സരാമങങനറള കവി താമരതതണടിനറല ഭരളള കസളാട ഉപമികനനന) എനറനതനനാല അതിന താനറഴയളള സതസവ നറവളതതിരികനനനതം മാറില പരടടിയ കാരകില ചാറ പരണടതകാരണം കറതതിരികനനനതമായ ഭരതതമാല താമരവലയം സപാനറലയം കാണനറെടനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

45

ഗസല സരഖാതിസസരാ ഗതിഗമകഗീകതകനിപസണ വിവാഹവയാനദധപരഗണഗണസംഖയാപരതിഭവഃ വിരാജസനത നാനാവിധമദരരരാഗാകരഭവാം തരയാണാം ഗരാമാണാം സഥിതിനിയമസീമാന ഇവ സത 69 ഗതി ഗമകം ഗീതം എനനിവയില നിപണയായ അലസയാ സദവി പണട വിവാഹസവളയില പരമശിവന അവിടനറതത കളളതതില നറകടടിയ ചരടകളനറട എണം സചിെികനവാനറനനന സപാനറല അവിടനറതത കളളതതില കാണനറെടനന ഭരനന വരകള (തരിവലി) വിവിധങങളായ മദരരരാഗങങളകന ജനമസമകനന സംഗീതഗരാമങങനറള സവരzwjതിരികനനന ഭരനന അതിരzwjവരമപകനറള സപാനറല വിരാജികനനന (ഉതതരഭാരതതതില ചിലയിടതത വിവാഹസവളയില വരന വദരവിനറെ കളളതതില ഭരനന ചരടകള നറകടടനന പതിവണട) ഭരണാലീഭരദീനാം തവ ഭജലതാനാം ചതസണാം ചതരzwjഭിഃ നറസൗനദരയം സരസിജഭവഃ നറതൗതി വദകനഃ നസഖഭയഃ സംതരസയന പരഥമമഥനാദനധകരിസപാഃ ചതരzwjണാം ശീരzwjഷാണാം സമമഭയഹതാരzwjപണധിയാ 70 അലസയാ സദവി പണട പരമശിവന മാവിഷാവിനറെ ഒര ശിരസസ പിചിനറയടതതതകാരണം ശിവനറെ നഖങങ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

46

സളാടളള ഭയതതാല തനറെ നാല ശിരസസകനറളയം അവിടനന (സദവി) ഒസര സമയം തനറനന അഭയ ഹതങങളാല അനഗരഹികനനറമനന ആഗരഹിചനറകാണട താമരവളയം സപാനറല അതിഭരവായിരികനനന അവിടനറതത (സദവിയനറട) നാല കകകളനറടയം സൗനദരയനറതത മാവിഷാവ നാലവകതരങങള നറകാണടം വാഴതതനന നഖാനാഭരസദയാകതരzwjനവനലിനരാഗം വിഹസതാം കരാണാം സത കാനതിം കഥയ കഥയാമഃ കഥഭരസമ കയാചിദാ സാമയം ഭജത കലയാ ഹനത കമലം യദി കരീഡലകഷമീചരണതലലാകഷാരസചണം 71 അലസയാ ഉസമ നഖങങളനറട കാനതിയാല പരസശാഭി കനനനതം പതതായി വിടരzwjനന താമരകകവിനറെ ചവപപ നിറനറതത നറവംനന നിറഭരളളതമായ അവിടനറതത കകക ളനറട സൗനദരയനറതത ഞങങളകക എങങനറന വരzwjണികനവാന കഴിയം താമരകകവില കരീഡികനനന ലകഷമീസദവിയനറട ചരണതലങങളില പരടടിയിടടളള നറചപഞഞിചാറ പവില പററകയാനറണങകില ഒര പസകഷ താമരകകവിന (അവിട നറതത കരങങസളാട) നറചറതായ സാദശയം വനറനനനനി രികകാം സമം സദവി സകനദദിപവദനപീതം തനയഗം തസദവം നഃ സഖദം ഹരത സതതം പരസനതഭരഖം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

47

യദാസലാകയാശങകാകലിതഹദസയാ ഹാസജനകഃ സകംനറഭൗ സഹരംബഃ പരിഭരശതി ഹസതന ഝടിതി 72 അലസയാ സദവി സമാവിഷണയനം ഗണപതിയം ഒരമിച പാനം നറചയതിടടളളതം സദാ തനയം സരവികനനനതമായ അവിടനറതത തനയഗം ഞങങളനറട ഃഖനറതത ഇലാതാകകനറടട ഈ തനങങനറള കണടിടട ഗജഭരഖന (തനറെ മതകങങനറള സദവി അപഹരിചസവാ എനന) സംശയം പണട വയാകലഹദയനായി നറപനറടടനന തനറെ മതകങങനറള കക നറകാണട നറതാടടസനാകകി (തനറെ മാതപിതാകകളിലം മററം) ഹാസം ഉളവാകനനന അഭര സത വസകഷാജാവഭരതരസമാണികയകതനറപൗ ന സസനദഹസപസനദാ നഗപതിപതാസക മനസി പിബനതൗ നറതൗ യസമാദവിദിതവദരസംഗരസിനറകൗ കമാരാവദയാപി ദിരദവദനനറകരൗഞചദലനറനൗ 73 അലസയാ ഹിമഗിരിയനറട പതാകയായവനറള അവിടനറതത ഈ തനങങള അഭരതനറതത വഹികനനന മാണികയ സതതാലകനടങങളാണ എനനളളതില എനറെ മനസസില യാനറതാര സസനദഹവമില എനറനതനനാല അവനറയ പാനം നറചയയനന സമാവിഷണയനം ഗസണശനം ഇനനം സതരീസംഗ രസമറിയാതത കമാരനമാരായിതതനറനന വരzwjതതികനനന വഹതയംബ തംസബരമദനജകംഭപരകതിഭിഃ സമാരബധാം ഭരകതാമണിഭിരമലാം ഹാരലതികാം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

48

കചാസഭാസഗാ ബിംബാധരരചിഭിരനതഃ ശബലിതാം പരതാപവയാമിശരാം പരദമയിതഃ കീരദതിമിവ സത 74 അലസയാ ജനനനി (പരമശിവനാല വധികകനറെടട) ഗജാസരനറെ മതകതതില നിനന ലഭിച ഭരതതമണികളാല ഉണടാകകനറെടടതം അവിടനറതത അധരബിംബങങളനറട കാനതിയാലണടാകനന വരzwjണകവവിധയസതതാട കടിയതം അവിടനറതത മാറിലിണിഞഞിരികനനനതമായ നിരzwjമമലമായ ഭരതതമാല തരിപരാനതകനറെ പരതാപസതതാട (ശൗരയ സതതാട) കലരzwjനന അവിടനറതത കീരzwjതതിസയാ എനന സതാനനിെികനനനതാണ (ഉതതമഗജങങളനറട മതകങങളില ഭരതതനറണടനന ഒര വിശാസഭരണട ശൗരയതതിന ചവപപം കീരzwjതതിയകക നറവളപപം പരതീകങങളായി കവികള പരസയാഗികകാറണട സദവിയനറട ചവനന അധരകാനതിയം ഭരതതമണികളനറട ധബരവവരzwjണവം സചരzwjനനളള ഹാരനറതത കവി പരമശിവനറെ ശൗരയവം കലരzwjനന കീരzwjതതിയായി ഉതസപരകഷികനനന) തവ തനയം മസനയ ധരണിധരകസനയ ഹദയതഃ പയഃ പാരാവാരഃ പരിവഹതി സാരസതമിവ ദയാവതയാ ദതതം ദരവിഡശിധബരാസാദയ തവ യത കവീനാം നറപരൗഢാനാമജനി കമനീയഃ കവയിതാ 75 അലസയാ ഗിരിതനസയ അവിടനറതത ഹദയതതില നിനനം ഒളളകനന ഭരലൊല സരസതീമയമായ പാലകകടല

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

49

തനറനനയാനറണനന ഞാന കരതനന എനറനതനനാല ദയാമയിയായ അവിടനന നലകിയ ഭരലൊല ആസദിച ദരവിഡശിധബ പരശതരായ കവികളനറടയിടയില സശരഷഠനായ കവിയായിതതീരzwjനന (ഇതില പറഞഞിരികനനന ദരവിഡശിധബ ആദിശങകരന തനറനനയാനറണനനം അതല തിരജഞാനസംബനധ രാനറണനന മററം വയാഖയാതാകകളനറടയിടയില അഭിപരായ വയതയാസഭരണട) ഹരസകരാധജാലാവലിഭിരവലീസഢന വപഷാ ഗഭീസര സത നാഭീസരസി കതസംസഗാ മനസിജഃ സഭരതതനറസഥൗ തസമാദചലതനസയ ദരമലതികാ ജനതാം ജാനീസത തവ ജനനി സരാമാവലിരിതി 76 അലസയാ ഹിമഗിരിസസത പരമശിവനറെ സകരാധാഗനി ജാലയില നറവനത ശരീരസതതാനറട കാമസദവന അവിട നറതത ആഴസമറിയ നാഭിയാകനന സരസസില വനന ഭരങങിയ സൊള അതില നിനനയരzwjനന നറചറവളളി സപാനറലയളള പകകകടടതതിനറന സലാകരzwj അവിടനറതത സരാമാവലി എനന ഭാവികനനന യസദതതകാലിനദീതനതരതരംഗാകതി ശിസവ കസശ മസധയ കിഞചിനനി തവ യദഭാതി സധിയാം വിമരzwjദാസനയാനയം കചകലശസയാരനതരഗതം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

50

തനഭതം സവയാമ പരവിശദിവ നാഭിം കഹരിണീം 77 അലസയാ ശിസവ കാളിനദീനദിയനറട കസലാലകം (നറചറതിരമാല) സപാനറലയളള യാനറതാനന (സരാമാവലി) അവിടനറതത കശതരമായ ഉദരഭാഗതത സനങങളകക കാണനറെടനനസവാ അത അവിടനറതത കചകലശങങളനറട പരസപരഭരളള നറഞരകകം നറകാണട അവയകകിടയിലളള ആകാശം സനരzwjമമയളളതായിതതീരzwjനന നാഭീഗഹയില പരസവശികനനനതാനറണനന സതാനനനന സഥിസരാ ഗംഗാവ രzwj തഃ തനഭരകലസരാമാവലിലതാ കലാവാലം കേം കസമശരസതസജാഹതഭജഃ രസതരzwjലീലാഗാരം കിമപി തവ നാഭിരzwjഗിരിസസത ബിലദാരം സിസദധരദഗിരിശ നയനാനാം വിജയസത 78 അലസയാ ഹിമഗിരിതനസയ അവിടനറതത നാഭി ഗംഗാനദിയിനറല സഥിരമായ ചഴിയായം തനങങളാകനന രണടനറമാടടകളളള വളളിയാകനന അവിടനറതത സരാമാവലി യകകളള തടമായം കാമസദവനറെ സതജസസാകനന അഗനിയകക കേമായം രതീസദവിയനറട സകളീഗഹമായം പരമശിവ നറെ മിഴികളകക തപസസിദധിയകകളള ഗഹാദാരം സപാനറലയം വിജയികനനന നിസരzwjഗകഷീണസയ തനതടഭസരണ കലമജസഷാ നമനമരzwjസതരzwjനാരീതിലക ശനകകസതരടയത ഇവ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

51

ചിരം സത മധയസയ തരടിതതടിനീതീരതരണാ സമാവസഥാസസഥസമനാ ഭവത കശലം കശലതനസയ 79 അലസയാ നാരീരതനമായ കശലതനസയ സതസവ നറമലിഞഞിരികനനനതം തനഭാരം നറകാണട കഷീണിചതം ഭരനസപാടട കനിഞഞതം പതനറകക ഒടിഞഞസപാകസമാ എനന സതാനനിെികനനനതം കരയിടിഞഞ നദികകരയില നിലകനനന തകഷസതതാളം സഥിരതയളളതമായ അവിട നറതത മദധയഭാഗതതിന സമസനമല കശലം ഭവികകനറടട കനറചൗ സദയഃസിദയതതടഘടിതകരzwjപാസഭിനറരൗ കഷനതൗ സദാരzwjഭരസല കനകകലശാനറഭൗ കലയതാ തവ തരാതം ഭംഗാദലമിതി വലഗനം തനഭവാ തരിധാ നദധം സദവി തരിവലി ലവലീവലിഭിരിവ 80 അലസയാ സദവി അെസൊള വിയരzwjകനനന മാരzwjതതടതതില നറകടടനറെടട തനവസതരനറതത പിളരzwjകനനനവയം കകഷം വനറര നറയതതനനവയം സരzwjണകലശങങള സപാനറല സശാഭികനനന വയമായ അവിടനറതത തനങങനറള കലപിച കാമസദവന (തനഭാരതതാല) അവിടനറതത കശമായ മദധയസദശം ഒടിഞഞസപാകാനറത രകഷികനനനതിനായി തരിവലിക ളാകനന ലവലീവലിനറകാണട ഭരനന വടടം ചററിനറകകടടിയിരി കനനനസവാ എനന സതാനനനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

52

ഗരതം വിതാരം കഷിതിധരപതിഃ പാരzwjവതി നിജാത നിതംബാദാചെിദയ തയി ഹരണരസപണ നിദസധ അതസത വിതീരzwjസണാ ഗരരയമസശഷാം വസമതീം നിതംബ പരാഗഭിഭാരഃ സഥഗയതി ലഘതം നയതി ച 81 അലസയാ പാരzwjവതീ സദവി (അവിടനറതത വിവാഹസവള യില) പിതാവായ ഹിമവാന സനതം നിതംബതതില നിനന ഗരതവം വിതാരവഭരളള ഒര ഭാഗം അവിടസതതയകക വിവാഹസമമാനമായി നലകകയണടായി അതനറകാണട തനറനന അവിടനറതത നിതംബബിംബങങള ഭാരവം വിസതതവസമറിയവയായി ഈ ഭമിനറയ ആസകലം മറയകകകയം നറവംകയം നറചയയനന കരീനദരാണാം ധബോന കനകകദലീകാേപടലീം ഉഭാഭയാഭരരഭയാഭരഭയമപി നിരദജിതയ ഭവതി സതതതാഭയാം പതഃ പരണതി കഠിനാഭയാം ഗിരിസസത വിധിസജഞ ജാനഭയാം വിബധകരികംഭദയമസി 82 അലസയാ ഹിമഗിരിതനസയ കരzwjതതവയജഞയായ സദവി അവിടനറതത തടകളാല ഗജസശരഷഠനമാരനറട തപികകകക നറളയം സരzwjണമയമായ വാഴതതണടകനറളയം വിജയിചിടട എനനം പതിയനറട ഭരപില നമസകരികനനനതഭരലം കഠിനമായവയം തതതാകാരഭരളളവയമായ കാലഭരടട കളാല ഐരാവതതതിനറെ മതകങങനറളയം നറവംനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

53

പരാസജതം രദരം ദിഗണശരഗരzwjഭൗ ഗിരിസസത നിഷംനറഗൗ ജംസഘ സത വിഷമവിശിസഖാ ബാഢമകത യദസഗര ദശയസനത ദശശരഫലാഃ പാദയഗലീ- നഖാഗരചെദമാനഃ സരമകടശാകണകനിശിതാഃ 83 അലസയാ ഗിരിസസത രദരനറന പരാജയനറെടതതവാനായി കാമന തനറെ ബാണങങനറള ഇരടടിെിച നിറചനറവച ആവനാഴികളായി അവിടനറതത ഭരഴങകാലകനറള നിരzwjമമിച നറവനനത നിശചയമാണ എനറനതനനാല അവയനറട അഗര ഭാഗതത അവിടനറതത കാലനഖങങളനറട അഗരങങനറളനന വയാസജന സദവനമാരനറട കിരീടങങളാകനന ചാണകകംകളി ലരച ഭരരzwjചകടടിയ പതത ശരങങളനറട അഗരങങള കാണ നറെടനന ശരതീനാം ഭരരzwjധാസനാ ദധതി തവ നറയൗ സശഖരതയാ മമാസപയനറതൗ മാതഃ ശിരസി ദയയാ സധഹി ചരനറണൗ യസയാഃ പാദയം പാഥഃ പധബപതിജടാജടതടിനീ യസയാരzwjലാകഷാലകഷമീരരണഹരിചഡാമണിരചിഃ 84 അലസയാ ജഗനമാതാസവ യാനറതാനനിനറന ഉപനിഷതത കകള ശിസരാഭഷണങങളായി തലയിസലററനനസവാ യാനറതാ നനിന പരമശിവനറെ ജടയില തങങനന ഗംഗാനദി പാദപജയകകളള ജലമായം മഹാവിമഹേശവിനറെ കിരീടതതിനറല രതനങങളനറട കാനതി നറചപഞഞിചാറായം വരzwjതതികന നനസവാ അങങനറനയളള അവിടനറതത ഈ ചരണങങള

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

54

അവിടനന ദയാപരzwjവം എനറെയം ശിരസസില നറവയകസകക ണസമ (പരമശിവന പരണയസകാപശാനതിയകകായി സദവിയനറട പാദങങനറള വണങങസപാള ഗംഗാജലം സദവിയനറട ചരണങങളില പതിച അവയനറട പാദയജലമായി തതീരനന മഹാവിമഹേശ നിതയവം സദവിനറയ പരണമി കനസപാള കിരീടതതിനറല രതനങങളനറട കാനതി സദവിയനറട പാദങങളില പരടടനന നറചപഞഞിചാറായം ഭവികനനന) നസമാവാകം ബരസമാ നയനരമണീയായ പദസയാഃ തവാകസമ ദനദായ സഫടരചിരസാലകതകവസത അസയതയതയനതം യദഭിഹനനായ സപഹയസത പശനാമീശാനഃ പരമദവനകസങകലിതരസവ 85 അലസയാ സദവി കണണകളകകാനനദം നലകനനവയം അതയനതം സശാഭയളള നറചപഞഞിചാറ പരണടവയമായ അവിടനറതത ഈ തൊദങങളില ഞങങള പരണാമ മരzwjെികകനറടട ഇവയനറട (തൊദങങള നറകാണടളള) താഡനനറതത കാംകഷികനനനതായ കരീസഡാദയാനതതിനറല അസശാകതകഷതതിനറന പരമശിവന അതയനതം അസയ നറെടനന (സനദരീരതനങങളനറട കാലചവിസടടററാല മാതരസമ അസശാക തകഷം പകനകയളള എനറനനാര വിശാസഭരണട)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

55

ഭരഷാ കതാ സഗാതരസഖലനമഥ കവലകഷയനമിതം ലലാസട ഭരzwjതാരം ചരണകമസല താഡയതി സത ചിരാദനതഃ ശലയം ദഹനകതഭരനമലിതവതാ തലാസകാടികാകണഃ കിലികിലിതമീശാനരിപണാ 86 അലസയാ സദവി നറപനറടടനന അവിടനറതത നറതററായ സപരനറകാണട (സപതനിയനറട സപരനറകാണട) വിളിചത ഭരലം ഇതികരzwjതതവയതാഭരഢനായി തലകനിച നിനന പരമശിവനറന അവിടനന (പരണയസകാപതതാല) പദകമല ങങള നറകാണട നറനററിയില ചവിടടിയസൊള കാലചിലങക കള പറനറെടവിച കിലികിലി ശബദതതിലനറട പണടതനറനന ദഹിെിചതഭരലം ചിരകാലമായി മനസസിലണടായിരനന കവരനറതത തീരzwjതതനറകാണട പരമശിവനറെ ശതരവായ കാമസദവന ജയജയാരവം ഭരഴകകി (ഭരന സലാകതതില സചിെിചതസപാനറല സദവിയനറട പാദതാഡനസമല കകാന നറകാതിചിരനന പരമശിവന സദവിനറയ പരസകാപിെികകാനായി സദവിനറയ സപതനിയനറട (ഗംഗാസദവിയനറട) സപര പറഞഞ വിളിചതാനറണനന താതപരയം) ഹിമാനീഹനതവയം ഹിമഗിരിനിവാകസകചതനറരൗ നിശായാം നിദരാണം നിശി ചരമഭാസഗ ച വിശനറദൗ വരം ലകഷമീപാതരം ശരിയമതിസജനതൗ സമയിനാം സസരാജം തതപാനറദൗ ജനനി ജയതശചിതരമിഹ കിം 87

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

56

അലസയാ ജഗനനി സദാ ഹിമഗിരിയില തനറനന വസികനനനവയം പകലം രാതരിയം പരസനനങങളായിരി കനനനവയം ഭകതനമാരzwjകക ലകഷമിനറയനറകകാടകനനനവയമായ അവിടനറതത തൊദങങള മഞഞനറകാണട വാടനനതം രാതരിയില കമപനനതം ലകഷമിയനറട ഇഷടവാസ സഥലവമായ താമരകകവിനറന നറവംനനതില എനതാണ തിശയം (താമരകക ലകഷമീസദവിനറയ തനനളളില മാതരം നറവയകക സപാള സദവിയനറട തൊദങങള അനനിമിഷം ലകഷിനറയ ഭകതരzwjകക വിതരണം നറചയയനനനറവനനം അതനറകാണട തനറനന അവ താമരകകവിനറന നറവംനനനറവനനം താതപരയം) പദം സത കീരzwjതീനാം പരപദമപദം സദവി വിപദാം കഥം നീതം സദഭിഃ കഠിനകമഠീകരzwjപരതലാം കഥം വാ ബാഹഭയാഭരപയമനകാസല പരഭിദാ യദാദായ നയതം ദഷദി ദയമാസനന മനസാ 88 അലസയാ സദവി എലാവിധ ആപതതകകനറളയം നീകനനനതം അതനറകാണട തനറനന കീരzwjതതിയനറട ഇരിെിട വമായ അവിടനറതത പറങകാലകനറള സതകവികള എങങനറനയാണ കഠിനമായ ആമസതതാടിസനാട ഉപമിചത അതസപാനറല തനറനന വിവാഹസവളയില അവിടനറതത ചരണങങള ദയാമയനായ പരമശിവനാല കഠിനമായ പാറയില നറവയകകനറെടടനറതങങനറന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

57

(അതയനതം ഭരവായ സദവിയനറട പാദങങനറള കവികള ആമയനറട പഷഠതതിസനാടപമികനനനതിലം പരമശിവന അവനറയ കഠിനമായ ശിലയില നറവചതിലം അനൗചിതയ ഭരനറണടനന താതപരയം വിവാഹസമയതത വരന വദരവിനറെ പാദങങനറള ശിലയില നറവയകകനന ഒര ചടങങണട) നകഖരzwjനാകസതരീണാം കരകമലസസങകാചശശിഭിഃ തരണാം ദിവയാനാം ഹസത ഇവ സത ചേി ചരനറണൗ ഫലാനി സഃസസഥഭയഃ കിസലയകരാസഗരണ ദദതാം ദരിസദരസഭയാ ഭദരാം ശരിയമനിശമഹനായ ദദനറതൗ 89 അലസയാ ചേീസദവി ദരിദരനമാരzwjകക എനനം സകലവിധസപതതകകനറളയം സവഗം തനറനന നലകനന വയായ അവിടനറതത പദതളിരകള സദവസതരീകളനറട കകകളാകനന താമരകനറള സസങകാചിെികനനന കാലനഖങങളാകനന ചനദരികയാല കരതളിരകള നറകാണട സരzwjഗവാസികളകന മാതരം ഇഷടഫലനറതത നലകനന കലപകതകഷങങനറള പരിഹസികനനനസവാ എനന സതാനനനന (സദവസതരീകള സദവീചരണങങളില നമസകരിച കക കപപ സപാള അവരനറട കകെതതികളാകനന താമരകകകകള നഖചനദരികയില കപിസൊകനനതായി കവി ഭാവന നറചയയനന)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

58

ദദാസന ദീസനഭയഃ ശരിയമനിശമാശാനസദശീം അമനദം നറസൗനദരയപരകരമകരനദം വികിരതി തവാസമിനമനദാരതബകസഭസഗ യാത ചരസണ നിമനമീവഃ കരണചരണഃ ഷടചരണതാം 90 അലസയാ സദവി ദരിദരനമാരzwj കക എനനം ഇഷടാനസരണം ഐശരനറതതനറകകാടകനനനവയം ധാരാളമായളള സൗനദരയ പരകരzwjഷമാകനന പസനതന ഒളളകനനന മസനാഹരമായ കലപക തകഷകകലല സപാനറലയളള അവിടനറതത ഈ ചരണങങളില മനസസം പസഞചനദരിയങങളമാകനന ആറ ചരണങങളളള എനറെ ജീവന ആഴനനിറങങിയിടട ഷടപദമായിതതീരനറടട (ആറ ചരണങങളളള തനറെ ജീവന സദവിയനറട തൊദങങളാകനന കലപകകകലലയിനറല ദിവയസൗനദരയ മാകനന പസനതനണണനന വണടായിതതീരനറടട എനന കവി പരാരzwjഥികനനന) പദനയാസകരീഡാപരിചയമിവാരബധമനസഃ സഖലനതസത സഖലം ഭവനകലഹംസാ ന ജഹതി അതസതഷാം ശികഷാം സഭഗമണിമഞജീരരണിത- ചെലാദാചകഷാണം ചരണകമലം ചാരചരിസത 91 അലസയാ സശാഭനഗമസന (സനദരമായി സഞചരികനനന വനറള) അവിടനറതതസൊനറല നടകനവാനായി പരിശീലി കനവാന തടങങനനവരം അവിടനറതത ഗഹതതില

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

59

വളരനനവരമായ ഈ അരയനനങങള (അവയനറട നട) നറതനറലാനന നറതററിയാലം അവിടനറതത വിലാസഗമനനറതത അനഗമികനനനത സവനറണടനന നറവയകകനനില അതനറകാണട അവിടനറതത ചരണകമലങങള മസനാഹരങങളായ രതനങങളാല നിരzwjമമികകനറെടട പാദസരങങള കിലങങ സപാളളണടാകനന മഞജസരനറമനന വയാസജന ഈ അരയനനങങനറള (വിലാസഗമനം നറചയയനനനറതങങനറന നറയനന) ഉപസദശികനനന ഗതാസത മഞചതം ദരഹിണഹരിരസദരശരഭതഃ ശിവഃ സചെചൊയാഘടിതകപടപരചെദപടഃ തദീയാനാം ഭാസാം പരതിഫലനരാഗാരണതയാ ശരീരീ ശംഗാസരാ രസ ഇവ ദശാം സദാഗഭിധി കതകം 92 അലസയാ സദവി മാവിഷാവ വിമഹേശ രദരന ഈശരന എനനിവരzwj അവിടനറതത കടടിലിനറെ നാലകാലകളായി തതീരzwjനന അവിടനറതത സസവികനനന ശിവനാകനറടട തനറവളളനിറഭരളള വിരിൊയിതതീരzwjനന അവിടനറതത അരണകാനതി പരതിഫലിച രകതവരzwjണം പണട ശംഗാരരസം ശരീനറമടതതത സപാനറലയായി അവിടനറതത കണണകളകക കൗതകസമകനന അരാലാ സകസശഷ പരകതിസരലാ മനദഹസിസത ശിരീഷാഭാ ചിസതത ദഷപലസശാഭാ കചതസട

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

60

ഭശം തനീ മസധയ പഥരരസിജാസരാഹവിഷസയ ജഗതതരാതം ശംസഭാരദജയതി കരണാ കാചിദരണാ 93 അലസയാ സദവി ചരണട കാരzwjകനതലം സതസവ സരള മായ മനദഹാസവം നറനനസമനി വാകകകവിനറെ മാരzwjേവം ചിതതവം ശില സപാനറല കഠിനമായ മാരzwjതതടവം ഇടങങിയ അരനറകകടടം വിരിഞഞ മാറം നിതംബങങളഭരളള ശംഭവിനറെ ഏസതാ ഒര അരണവരzwjണമാരzwjനന കരണാ ശകതി ജഗതതിനറന രകഷികനവാനായി വിജയിചരളനന കലങകഃ കസതരീ രജനികരബിംബം ജലമയം കലാഭിഃ കരzwjപകരരzwjമരകതകരേം നിബിഡിതം അതതദസഭാസഗന പരതിദിനമിദം രികതകഹരം വിധിരzwjഭസയാ ഭസയാ നിബിഡയതി നനം തവ കസത 94 അലസയാ സദവി ചനദരനറെ കളങകം കസതരിയം ചനദരനറെ ജലമയമായ ബിംബം കലകളാകനന കരzwjകകരകകങങള നറകാണട നിറയകകനറെടട മരതകനിരzwjമമിതമായ നറപടടിയമാ കനന അവിടനന ദിവസവം ഈ അലങകാരവസതകകനറള ഉപസയാഗിച പാതരം ഒഴിയനനതനസരിച മാവിഷാവ അതിനറന വീണടം അവിടസതതയകകായി നിറയകകനന (സദവിയകകായി മാവിഷാവ വിലാസദരവയങങനറള നിറചനറവച ഒര മരതകനറെടടിയായി ചനദരബിംബനറതത കവി ഭാവന നറചയയനന)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

61

പരാരാസതരനതഃ പരമസി തതതചരണസയാഃ സപരയാമരയാദാ തരലകരണാനാമസലഭാ തഥാ സഹയസത നീതാഃ ശതമഖഭരഖാഃ സിദധിമതലാം തവ ദാസരാപാനതസഥിതിഭിരണിമാദയാഭിരമരാഃ 95 അലസയാ സദവി അവിടനന തരിപരാനതകനായ ശിവനറെ അനതഃപരസതരീയായതനറകാണട അവിടനറതത ചരണങങളനറട പജാവിധികള ചഞചലമനസകരzwjകക സകരമല അത നറകാണടതനറനനയാണ ഇനദരാദി സദവനമാരzwj അവിടനറതത ദാരപാലികകളായിരികനനന അണിമാദികസളാടകടി അനതതമങങളായ സിദധികനറള പരാപിചിടടളളത (സാധാരണയായി ചഞചലചിതതനമാനറര അനതഃപരതതില പരസവശിെികനകയില അവരzwjകക വാതിലകകല വനറര നറചംവാസന അനമതിയളള അതസപാനറല ചഞചല ചിതതരായ സാധകനമാരzwjകനം - അവരzwj ഇനദരാദി സദവനമാരാ യാലം - സദവിയനറട അനതഃപരവാതിലകകല വനറര മാതരസമ എതതവാന കഴിയകയളള അവിനറട കാവല നിലകനനന അണിമാദി സിദധികസളാനറടാെം അസനകം സിദധികള ചിലസൊള അവരzwjകക ലഭിനറചനനിരികകാം നിരzwjമമല ചിതതനമാരായ സമയികള - ഉതതമസാധകരzwj - മാതരമാണ സദവീചരണങങളനറട പജാ വിധിപരകാരമനഷഠിച തതസ വിധതതിനറലതതിസചരനനത ജിസതനദരിയനമാരzwjകക മാതരസമ സദവയാരാധനയകക സയാഗയതയളള എനന താതപരയം)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

62

കലതരം കവധാതരം കതികതി ഭജസനത ന കവയഃ ശരിസയാ സദവയാഃ സകാ വാ ന ഭവതി പതിഃ കകരപി ധകനഃ മഹാസദവം ഹിതാ തവ സതി സതീനാമചരസമ കചാഭയാമാസംഗഃ കരവകതസരാരപയസലഭഃ 96 അലസയാ പതിവരതയായ സദവി മാവിഷാവിനറെ പതനിയം വിദയാസദവതയമായ സരസതിയകക എതരസയാ കവികള സാമിമാരാകനന വിമഹേശപതനിയം ഐശരയസദവതയമായ ലകഷമീസദവിയകകം എതരസയാ ധനികനമാരzwj സാമിമാരായി തതീരനന എനനാല പതിവരതമാരില അഗരഗണയയായ അവിടനറതത മാസറാട സചരzwjനനളള ആലിംഗനം അവിടനറതത പതിയായ ശിവനലാനറത നറചലറഞഞിമരതതിനസപാലം സലഭമല (വസനതകാലതത നറചലറഞഞിമരതതിനറന സനദരിമാരzwj ആസലഷിചാല അത പകനം എനറനനാര വിശാസഭരണട പാരzwjവതീസദവി പതിവരതാഗരഗണയയായതിനാല സനതം ഭരzwjതതാവിനറനയലാനറത ഒര മരതതിനറനസൊലം ആസലഷി കനകയില എനന താതപരയം സശരഷഠകവികനറള സരസതീവലഭനമാനറരനനം വലിയ ധനികനമാനറര ലകഷമീപതിമാനറരനനം വിളികനനന പതിവിനറന കണകകി നറലടതത കവി ലകഷമീസരസതിമാരനറട പാതിവരതയതതില നനത കലപികനനന)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

63

ഗിരാമാഹരzwjസദവീം ദരഹിണഗഹിണീമാഗമവിസദാ ഹസരഃ പതനീം പദമാം ഹരസഹചരീമദരിതനയാം തരീയാ കാപി തം രധിഗമനിഃസീമമഹിമാ മഹാമായാ വിശം രവമയസി പരമാവിഷമഹിഷി 97 അലസയാ പരമാവിഷമായ ശിവനറെ പടടമഹിഷിയായവനറള സവദതതജഞനമാരzwj നിനതിരവടിനറയതതനറനന മാവിഷാവി നറെ പതനിയായ സരസതിനറയനനം വിമഹേശപതനിയായ ലകഷമിനറയനനം ശിവപതനിയായ പാരzwjവതിനറയനനം വിളികനനന എനനാല അവിടനന ആരാലം അറിയ നറെടാതത അപാരമാഹാതമയസതതാടകടിയവളം നാലാമത മായ മഹാമായയായിരനന വിശനറതത രവമിെികനനന കദാ കാസല മാതഃ കഥയ കലിതാലകതകരസം പിസബയം വിദയാരzwjഥീ തവ ചരണ നിരzwjസണജനജലം പരകതയാ ഭരകാനാമപി ച കവിതാകാരണതയാ കദാ ധസതത വാണീഭരഖകമലതാംബലരസതാം 98 അലസയാ ജഗനമാസത നറചപഞഞിചാറ കലരzwjനന അവിട നറതത പാദതീരzwjഥനറതത അറിവിനറന ആഗരഹികനനന ഈ ഞാന എനനാണ കടികനക എനന ദയവായി അരളി നറചയതാലം ജനമനാ ഭരകനമാരായവരzwjകന സപാലം കവിത തതിന കാരണമാകനന ആ തീരzwjഥം എനികക സരസതിയനറട പരസാദമായ താംബലരസമായിതതീരനന നറതനനായിരികനം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

64

(അവിടനറതത പാദതീരzwjഥം കടികനനന എനറെ നാവില സരസതി വിളയാടനനനറതനനായിരികനം എനന സചാദി കനനന കവി പാദതീരzwjഥം സസവചതിനറെ ഫലമായി താന കവിസശരഷഠനായിതതീരzwjനന പരഷാകാരം പണട സരസതി തനറനനയായി മാറനറമനനം ഭാവന നറചയയനന) സരസതയാ ലകഷമയാ വിധിഹരിസപസതനാ വിഹരസത രസതഃ പാതിവരതയം ശിഥിലയതി രസമയണ വപഷാ ചിരം ജീവസനനവ കഷപിതപധബപാശവയതികരഃ പരാനനദാഭിഖയം രസയതി രസം തദഭജനവാന 99 അലസയാ സദവി അവിടനറതത ഭജികനനനവന ലകഷമീസരസതിമാസരാനറടാതത വിഹരിച മാവിഷാവി നറനയം വിമഹേശവിനറനയം അസയനറെടതതകയം തനറെ രമയമായ ശരീരകാനതിയാല കാമസദവനറെ പതനിയായ രതീസദവിയനറട പാതിവരതയനിഷഠനറയ ശിഥിലമാകനകയം ജീവനറെ അവിദയാസംബനധനറതത നശിെിച മരണനറതത അതിവരzwjതതിച നിതയനായിതതീരzwjനന പരാനനദമാകനന രസനറതത അനഭവികനകയം നറചയയനന (സദവീഭകതന തനറെ കലാകവഷയതതാല മാവിഷാവിലം ഐശരയാതിശയതതാല വിമഹേശവിലം അസയനറയ ജനിെികനനനനറവനന കവിഭാവന)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

65

പരദീപജാലാഭിരzwjദിവസകരനീരാജനവിധിഃ സധാസസതശചസനദരാപലജലലകവരരzwjഘയരചനാ സകീകയരംസഭാഭിഃ സലിലനിധിനറസൗഹിതയകരണം തദീയാഭിരzwjവാഗഭിഭിതവ ജനനി വാചാം സതതിരിയം 100 അലസയാ ജഗനനി നിനതിരവടിയില നിനനണടായ വാകനകനറളനറകകാണട നിരzwjമമിച അവിടനറതതകനറിചളള ഈ സതാതരം ദീപതതിനറെ ജാലയാല സരയന നീരാജനം നറചയയനനത സപാനറലയം ചനദരകാനതകകലില നിനറനനാളളകനന ജലം നറകാണട ചനദരന അരzwjഘയം നലകനനതസപാനറലയം സഭരദരതതിനറല തനറനന ജലനറമടതത സഭരദരനറതത തപതിനറെടതതാന തരzwjെണം നറചയയനനതസപാനറലയമാകനന (വാകനകളനറട ഉറവിടമായ സദവിയില നിനനദഭവിച വാകനകള സദവിയനറട ചരണങങളില സമരzwjെികനക മാതരസമ കവി ഈ സതാതരരചനയിലനറട നറചയതിടടളള എനന താതപരയം)

ഇതി ശരീശങകരാചാരയവിരചിതാ നറസൗനദരയലഹരീ സമാപതാ ഇസതാനറട ശരീശങകരാചാരയവിരചിതമായ നറസൗനദരയലഹരി സമാപിച

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

66

സൗനദരയലഹരി കമാരനാശാന രചിച പദയപരിഭാഷ

അവതരണിക

സൗനദരയലഹരി സലാകഗരവായ ശങകരാചാരയസാമി കളനറട കതികളിലനറവച അസശഷം അപരധാനം അലാതത ഒര ഗരനഥവം കൗളസിദധാനതികളകന വിസശഷിചം ആരാധനീയമായ ഒര പരമാണവം ആകനന മാനതരികതാനതരികങങളായ വിഷയങങനറള അനതരzwjവഹി ചിടടാനറണങകിലം കരzwjണാനനദകരങങളായ സതാതരങങളായി തിനറഗരഅതികകനറെടടിരികനനനതനറകാണട ഈ പരബനധ സതതാളം പരചാരതതില വയാപകതം ആചാരയ സാമികളനറട സവദാനതവിഷയകങങളായ ഇതരഗരനഥ ങങളകനസപാലം ഇനറലനനളള വാതവവം ഇതിനറന വിസശഷിെികനനനണട ആസസതഹിമാചലം സംസകതഭാഷയില ഈഷദജഞാന നറമങകിലം ഉളള ഒരവനം സൗനദരയലഹരിയില പരിസശഷാല ഒര പദയനറമങകിലം വശമായിരികനം ഭാഷാജഞാനം സലശം ഇലാതതവരzwj സപാലം ചിലസൊള അതിനറെ പദാനപരzwjവിയനറട അതിസമാഹനയായ പരിപാടിയാല ആകഷടനമാസരാ എനന സതാനനമാറ അപഭംശമായിനറടടങകിലം അതിനറല പദയങങനറള ഗാനം നറചയത ആനനമഗനനമാരായിരികനനനതം നാം കാണനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

67

സംസകതതതില ബഹകകളായ സതാതരപരബനധങങളില നിനനം ഇതിനളള ഗണവിസശഷതതിന ഇവ സഥല നിദരzwjശനങങളാകനന ആരzwjഥികമായം ശാബദികമായം ഉളള മാദരരയങങള അനറലങകില സൗനദരയങങള സരzwjവതര അഭിനനമായി ഒളളകിനറകകാണടിരികനനന ഈ പരബനധതതിന സതഃസിദധ മായ മസനാഹരതംനറകാണടതനറനനയാണ പജയപാദനായ ഗരനഥകരzwjതതവിനാല സൗനദരയലഹരി എനന നാമകരണം നറചയയനറെടട എങകില അത എതര സഭരചിത മായിരികനനന സഭാഷയില ഗരനഥനിരzwjമമാണതതിന സാമാനയം വാസനയം ശകതിയം ഉളള ഒരവന ഇതരഭാഷകളില അതയനതം സഖപരദങങളായ ഗരനഥങങനറള കാണസപാള അവനറയ സഭാഷയില പരിണമിെികകണം എനന പരാസയണ ഒര സമാഹം ഉണടാകനനത സാഭാവികമാ നറണങകില എനികനം ഇതിനറെ ഭാഷാനതരാനയനതതില പരവരzwjതതികനനനതിന കാരണാനതരം ഉണടായിരനനില സൗനദരയലഹരി സമപരzwjണം ഭാഷാനതരം നറചയത അവസാ നിചിടട ഇസൊള സംവതസരം നാലില അധികമാ യിരികനം എനനാല എളളപതതിഭരനനാമാണടിടയകക ഇത വിദയാവിലാസിനിയില അലപാലപമായി പരസിദധനറെടതതി വനനിരനന എങകിലം ആ മാസിക തലകകാലം നിനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

68

സപാകയാലം എനറെ സദശാനതരനിവാസം നിമിതതവം ഭരളളവന അചടിച പരസിദധനറെടതതാന ഇസൊഴാണ സാധിചത ഭരലതതില ഗഹനങങളം വിശാലങങളം ആയ അരzwjഥങങനറള സഭരചിതമായ സനദരzwjഭഭംഗിസയാടകനറട ഭാഷയില പരതിഫലിെിൊന ഞാന കഴിയനനതം ശരമിചിടടണട എനനാല ചില പദയങങളകന ശരവണ മാതരതതില അരzwjഥസബാധം ഉണടാകനനില എങകില വിഷയവിസശസഷാപാധികമായ ആ വിളംബം ഭരലതതിലം അപരകാരം ഉളളതാണ അപരzwjവം ചില സാസങകതിക പദങങനറള യസഥാകതമായിതതനറനന പരസയാഗിസകകണടി വനനിടടളളത അനയഥാകരിൊന പാടിലാതതവയം ആക നന ഇത പേിതനമാസരാട പരzwjവനിസവദനം നറചയയനനത സാഹസമാനറണങകിലം മദധയമനമാനറര സംബനധി ചിടസതതാളം ഇവിനറട പരതാവിചത അസനദരzwjസഭാചിത മായിരികനനറമനന സതാനനനനില ദകഷിണം അനറലങകില സമയിമതനറതത അവലംബി കനനന സകരളകൗളനമാരzwjകനം സാധാരണകകാരzwjകനം സനാതനിയായ ചിചെകതിനറയ സതാതരം നറചയയനനതില ഈ ഭാഷാസൗനദരയലഹരി അതയലപമായിനറടടങകിലം ഉപയകത മാകനനപകഷം ഏതദിഷയകമായ എനറെ ശരമം സഫലമാനറയനന വിചാരികനകയം വകതവയസശഷതതിന ഇതിനറെ തരzwjമ സമാപിച കാലതതതനറനന ഞാന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

69

എളളതീടടണടായിരനന ഒര സംസകതപദയനറതത താനറഴ സചരzwjതതംനറകാണട ഈ അവതരണികനറയ ഇവിനറട അവസാനിെിചനറകാളളകയം നറചയയനന

വിധബദധാ വാസഗണീ വിഹിതസകതാ ശങകരഗസരാ- രzwjഗഭീരാ ഗഢാരzwjനറഥരzwjഭവി ഗഗനഗംസഗവ ജയതി തദീസയയം ഭാഷാ മമ ഭവത സൗനദരയലഹരീ യഥാ കദവീ ഭരരzwjതതിഃ പരിണമതി ഭരതസനാപരതികതിഃ

എന കമാരനാശാന

അരവിപപറം 12-6-1901

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

70

പരzwjവഭാഗം

നറചാസലറം ശകതിസയാനറടാതതിഹ ശിവനഖിലം നറചയയവാന ശകതനാക- നനനറലനനാല നറചററനങങനനതിനമറികിലാ- സേവനാളലയസലാ മലാകഷന ശംഭഭരപാം മഹിതവിബധരാല മാനയയാം നിനറനന വാഴതതി നറചാലാനം കപിടാനം ജനനി പനരിതാ- രzwjകകാവ പണയം നറപറാഞഞാല (1) നിപാദാംസഭാരഹതതീനനിളകിയ നിതരാം സകഷമമാം ദരളിജാലം സപാദിചിടട ധാതാവഖിലഭവനവം സദവി സഷടിചിടനന അംസഭാജാകഷന പണിനറെടടതിനറനയഥ ശിര സസായിരംനറകാണടമാള- നനപില ദരളീകരിചിടടമലഭസിതമാ- യീശനം പശിടനന (2) ആദിതയദീപമസലാ ഭവതിയിരളക- ററാനവിദയാവശനനം കചതനയകകംകലയകകനറളളാളളകിയ നറചറസതന - സകണിയസലാ ജഡനനം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

71

ഏതാനം സതതമിലാതതവനമരിയ ചി- നതാമണിസശരണിയസലാ മാതാ ജനമാബധിയാളളനനവനമിഹ മഹാ ദംഷടിതന ദംഷടരയസലാ (3) ആസമാദം പണട കകനറകാണടമരരഭയസമാ നറടാതതഭീഷടം നറകാടകനം നീമാതരം സദവി നറയനനാല നലനറമാടവനറയ ന ലകനനതമമടടിലലാ ഭീ മാററിൊലനം നറചയ വതിനഭരടനഭീ- ഷടാധികം നലകവാനം സാമരzwjഥയം പണടസതാരzwjകകില തവ കഴലിണയാ- കനന സലാകകകനാസഥ (4) പണടംസഭാജാകഷനാസരയ പരണതന ബഹനറസൗ- ഭാഗയസമകനന നിനറനന- നറതതണടിസതരീസവഷമാരzwjനനാ തരിപരഹരനഭര ണടാകകി പാരം വികാരം തണടാരപന ഭജിചം രതിയനറട നയനം നകനവാനതകക സമനി- തതണടാരzwjനനംനറകാണട തതതനമനികളമനമിള കകാനഭരകകാരzwjനനിടനന (5) ഒനറകകകകവാണ വിംം ശരമത നറവറമ- ഞചാണ വണടാണ ഞാണം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

72

നറതകകന കാററാണ സതരം സരഭിസമയനറമാ- നനാണ കാണം സഹതതം നിലകകസടടകാകിയാനറണങകിലമയി ഗിരിസജ നിന കടാകഷതതിസലസതാ കകനറകകാണടംനറകാണടനംഗന ഭവനമഖിലവം നിനന നറവംനനവസലാ (6) കാഞചീനാദം നറപാഴിഞഞം കഠിനകചഭരം നറകാണട നറമനറലകനനിഞഞം ചഞചനമദധയം നറമലിഞഞം ചതരതരശര- ചനദരതേം കനിഞഞം പഞചാപം പഷപബാണം ഭജമതിലഥ പാ- ശാലശം പണടമപാ- രzwjനറനനന ചാരതതായ വരസടട പരരിപഭഗവാന തനറെ തസെടദംഭം (7) ആ പീയഷാരzwjണവതതിന നടവിലമരദാ രകകള ചളളനന രതന- ദീപതതില പംകടപിനനിടയിലരിയ ചി- നതാശമസവസശമാദരതതില സശാഭികനം കശവമസഞചാപരി പരമശിവന തനറെ പരയങകസമലം ദീപാനസനദാരzwjമമിയാകം ഭവതിനറയ നിയതം കപിടം പണയവാനമാരzwj (8)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

73

ഒനനാമാധാരചകരം നടവിലവനിര- ണടാമതളളഗനിതതതം ഭരനനാമസതതതിലംഭസസതിനപരി മര- തതപപറതതരവസമവം പിനറനന ഭരമദധയസമലം മനനറമാട കളമാരzwjഗ- ങങനറളലാം കടനനാ- നറൊനനംസഭാജാകാരതതില ഭവതി പതിനറയാടം ഗഢമായ കരീഡയലീ (9) തൊദതതീനറനനാലികനനനഭരതലഹരിനറകാ - നറണടാനറകക ഭരകകി പരപഞചം പിലൊടം ചനദരബിംബം പരിചിനറനാട നറവടി- ഞഞിടട കീസഴാടടിറങങി അകകരzwjവസഥാനനറമതതീടടവിനറടയഹികണ- നറകകാടട ചററീടട രനധരം സമലനറപാങങം ഭരലകസോപരി ഭവതിയറ- ങങനന തങങനന സമാദാല (10) ശരീകശീയങങള നാലം ശിവയനറട പരി- ഭിനനങങള ചകരങങളഞചം സാകം മാവിഷാേഭരലപരകതിപദമിയ- നനപിടനറനനാപസതാടം ആനറകസചരzwjനറനനനറടടാടീനറരടടിതളിതനറയാനറടളളം തതതസരഖാതരയം സച-

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

74

രzwjനനാകം നാലപതതിനാലാണരിയ വസതിസയാ- നറടാതത നിന ചിതരസകാണം (11) തനറതസൗനദരയാതിസരകം തഹിനഗിരിസസത തലയമാനറയാനനിസനാതി- സസതസാഹിതയം ചമൊന വിധിഭരതല വിബധ- നമാരമിനനാരമാകാ ഔതസകയതതാലതസലയമരികളത കാ- ണമാനലഭയതസമാരzwjകകാ- തതസാഹികനനന സകറനനതിനിഹ ശിവസാ- യജയമാം പജയമാരzwjസഗ (12) ചനതം കാഴചയകക സവണട ചതരത ചടവാ- സകകാതവാന സവണട നറചററം ചിനതിചാല നിന കടാകഷം തടവിയ ജഠരന - തനറനനയം തനി കണടാല കനതലനറകകനറടടാടടഴിഞഞം കചകലശക- ലാഞചലം വീണിഴഞഞം ബനധം കാഞചികകിഴിഞഞം വിഗതവസനയാ- സയാടിനറയതതീടമാസരയ (13) അപതതാറാകമരzwjചിസസവനിയിലദകം- തനനിലപതതിരണടാ- മംഭസസിന ശതരമിതരങങളിനറലാരറപതം രണടമപതതിനാലം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

75

തനഭരമദധയാംബരതതില തരനറമാനറടളളപതം രണടഭരണടനനി നിലകന- നനമപനറനനനറടടടട സചതസസിലമതിനമ- ങങപപറം തലപദാബജം (14) സതസനാലം നറവണിലാവിന ധവളതനനറവാടം തിങകള ചടം കിരീടം ധയാനിചം തകകരങങളകകഭയവരദവി- ദയാകഷസതരങങസളാരzwjതതം നനം നിനറനനനറതതാഴതങങനറന കവി നിപണ നമാരzwjകനദികനനന വാകയം സതനം പാലം നറംഭരനതിരിയനറട കനിയം സതാററ ചടടററമടടില (15) കതതം കാനതയാ വിളങങം കവിവരഹദയാം- സഭാജബാലാതപം സപാല ചിതതതതില സചരzwjതതിട ചിലരമരണയാം നിനറനനയദധനയനറരലാം നറമതതം വാസേവിതനനലരസലഹരീ- ചാരഗംഭീരവാണീ- നതതതതിന കവഭവതതാല സഹദയഹദയാ- ഹലാദനം നറചയതിട (16) സചതസസില ചനദരകാസനതാപലദലവിശദ- ശരീനിറഞഞളള ശബദ-

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

76

വരാതതതിന മാതഭാവം കലരനറമാര വശി- നയാദിസയാനറടാതത നിനറനന സബാധിചീടനന മരzwjതതയന ബഹവിധരചനാ- സാദയമാം പദയജാലം നറചയതീടം ചാരവാണീവദനകമലനറസൗ- രഭയനറസൗലഭയസമാടം (17) സദവി തസേഹകാനതിപരചരിമ ദിനനാ- ഥനറെ ബാലാതപം സപാല സദയാവം ഭവം നിറഞഞളളരണനിറനറമാടം ഭാവനം നറചയ വവനന ആവിരzwjഭീതയാ വലസഞഞാടിയ വനവരിമാന സപാനറല വലാതതനാണം താവം കമരാകഷിമാരരzwjവശിഭരതനറലവരം വശയരാം സവശയമാരം (18) ബിനദസഥാനതതിലാസയനറതതയമഥ കചയ- ഗമനറതതയം നിനറനനയം നിന കനദരzwjെന തനറെ ധാമനറതതയമടിയില മഹാ- സദവി ഭാവികനനറമനനാല അനറനനരതതദരവമികനനനബലകളത നി- സസാരമാദിതയചനദര- ദനദം വസകഷാജമാകം ജഗതി ഭരളളവനം സാമപരതം സംരവമികനം (19)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

77

കായതതിന കാനതിസനതാനകരസനറമാളളകി- ചായമചനദരകാനത- സഥായിശരീസചരzwjനനമടടില ഭവതിയനറട വപ- സസനതരാ ചിനതനറചയതാല പായികകാം സരzwjെദരzwjെം നറപരിയ ഖഗപതി- നറകകാതതടന സനതരനാഡീ- പീയഷസരാവശകതയാ ജരിതപരിഭവം സനാകകിയം നറസൗഖയമാകകാം (20) വിദസതതാനറടാതത സകഷമാകതിയില മിഹിരച- നദരാഗനിരപതതിനറലനനം വിസദയാതിയകകം ഷഡാധാരവമധിഗതമായ നിനറെ സതസജാവിസശഷം ഉദയതപതമാകരതതിനനിടയിലതിനറനയ- ദധതമായാമലനമാരzwj വിദാനമാരzwj കണടകകനറകകാണടിടനറമാര പരമാ- നനദനിഷയനദപരം (21) ദാസന ഞാന നറഗൗരി നീ മാം പരതി കരണാകല- രzwjനറനനാനന സനാനറകകനനരയകകാ- നാസംഗനറെനറടടാരനറപടടരനറമാഴി മമ നറഗൗ- രീതി വാഴതതം കഷണതതില നീ സായജയം നറകാടകനനനവന ഹരിവിരി- ഞചാദി ചഡാഞചലതതില

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

78

ഭാസികനം രതനദീപാവലി പദകമലാ- രാധനം നറചയതിട (22) നറചനതാരzwjബാണാരി നറമയയില പകതിയപഹരി- ചാദയസമയദയസപാരാ- ഞഞനതരzwjസമമാസദന മസററ പകതിയമഗസജ നീ ഹരിനറചനന സതാനനം എനറനതനനാല നിന ശരീരം ഭരളളവനരണമായ കണണ ഭരനനായി നറകാങക- െനതിന ഭാസരണ കനനം പനിമതിനറയാട ച- ടനന സകാടീരമാരzwjനനം (23) സരഷടാ സഷടിചിടനന ഹരിയത പരിപാ- ലിചിടനനിനദചഡന നഷടം നറചയയനന തസനനാടഖിലമഥ മറ- യകകനന സലാകം മസഹശന സഷടിൊനായ സദാ പരzwjവകനപരി ശിവന സീകരികനനനതം നിന - കഷടാതീതം രവമികനം ഭരകടിഘടനതന സംജഞയാമാജഞയാസല (24) ചിനതിചാല ഭരരzwjതതി ഭരനനായ തരിഗണമതിനറലളളം- ഭരനനിനം നിനറെ പാദ- നറചനതാരില നറചയതനറകാളളം ചതരതകലരം പജസയ പജയാക

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

79

എനറനതനനാല നിനറെ പാദാവഹനവിഹിതര- തനാസനാസനനസദശ- തതനതം കടാനറത ഹതാഞജലി ഭരടിയിലണി- ഞഞമപമീയപരzwjസകാനമാരzwj (25) മാവിഷാവം സവരzwjനറപട വിദരവഭരപരമി- കനനനകവവസതനനം തനമരzwjതതിതം നറകട ധനദനഭരടസന- തനറനന നാശം വരനന സമനറനമല നിലകനം മസഹനദരാവലിയമഥ മിഴി കനനന സംഹാരകാല തതമമടടം കരീഡയസലാ ഭഗവതി സതിയാം നിനറെ ഭരzwjതതാവിസനാരzwjതതാല (26) സംസാരികനനനനറതലാം ജപമഖിലകര- നയാസവം ഭരദരസയവം സഞചാരം ദകഷിണാവരzwjതതനവമശനപാ- നങങള സഹാമങങളം സമ സംസവശം തനറനന സാഷടാംഗവമഖിലസഖം താനമാതമാരzwjെണതതിന സംവിതതാല നിന സപരയാവിധിയില വരിക ഞാന കാടടിടം സചഷടനറയലാം (27) വാരzwjദധകയം ഭരതനറവനനീ വലിയഭയമക- ററനന പീയഷപാനം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

80

നറമതതം സമാസദന നറചയതം ഭരതരിഹ വിധിഭര- പായിടം വിണവനമാരzwj അതഗരസകഷളഭകകാം തവ പതിയറിയ- നനിലസഹാ കാലസഭദം കതതം നിന കാതിസലാലയകകടയ മഹിമയാ- കനനതിന ഭരലമസമമ (28) മാററ മലാസനന തന ഭരടി മദരമഥനന - തനറെ സകാടീരസകാടി- സകകററ സഹ താന തടഞഞ സരപതിമകട- നറതതപപറസതതാടട തളള ഭരററം കപിടടിടസപാളിവരzwj ഭവതിനറയഴീ- കനനറപാളീശന വരസപാള നറതനറററസനനവം തടങങനനരികില നിജഭടാ- ലാപസകാലാഹലങങള (29) നറമതതം നറമയയീനന നറപാങങനനണിമ മഹിമയി- തയാദിനറയാതതാഭ ചളളം നിസതയ നിസനന നിരപിചഹമിതി നിതരാ- സമവരzwj ഭാവിചിട തതതാദക കാം തരിസണതരനനടയ പടിമയം ധികകരികനനനവരzwjകകായ കതതം കാലാഗനി നീരാജനമരളവസതാ പാരzwjകകിലാശചരയമാസരയ (30)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

81

ഓസരാസരാ സിദധി നലകപടിനറയാരറപതം നാലഭരണടാകകി തനതരം പാനറരലാവം ചതിചെധബപതി പരമാ- നനദഭരളനറകകാണടിരിനറകക പാരം നിരzwjബനധസമാതിപപനരിഹ പരഷാ- രzwjഥങങള നാലം നറകാടൊന സപാരനനിതതനതരസമവം കഷിതിയിലവതരി- െിച നീ സചെമാസരയ (31) പാരില കലിപതം ശിവന ശകതിയമലരzwjശരനം ഭമിയം പിനറനനയരzwjകകന താരാധീശന സമരന ഹംസവമഥ ഹരിയം പിന പരാ കാമനിനദരന ഓസരാ ഹരീങകാരമീ ഭരനനിനനറമാടവിലദി- കനനറപാഴീ വരzwjണജാലം സനസര നിന നാമസധയതതിന ജനനി നറപട- നനംഗമായ ഭംഗനറമസനയ (32) നിസതയ നിന മനതരരതനം ഭരടിയിലലരzwjശരന - തനറനനയം നിനറനനയം ശരീ- തതതനറതതയം നിനചം സപദി ചില മഹാ- സഭാഗസയാസഗാതസകനമാരzwj ചിതതം സചരzwjകനനന ചിനതാമണിജപപടസമ- നതിശശിവാവഹനിതനറനന-

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

82

കകതതിചകകാമദരകകിന ഘതലഹരി ഹവി- സസാകകി സഹാമിചിടനന (33) സസാമാരzwjകകദനദമാകം തനയഗളനറമളളം നീ ശിവന തന ശരീരം ശരീമാനാകം നവാതമാവതമിഹ ഭവദാ- തമാവതാം സദവിസയാരzwjതതാല ഈമടടില സശഷസശഷിതവഭരരപരമാ- നനദസംസഷടസപദ- ധാമതം പണട നിങങളകകകിവിനറടയഭയസാ- മാനയസംബനധമസതര (34) നീസയ സചതസസ നീസയ പവനപദവി നീ- സയ മരതതം ഹവിസസം നീയാണംഭസസ നീയാണവനി വിതതയാം നിനറനനവിടടനയമിലാ നീസയ നിനറനനഗതതായ ജനനി പരിണമി- െികനവാന ചിതസഖാതമാ- വായം തീരനന പാരzwjകകില പരമശിവനറനാടം സപനറരളളം ദാരഭാവാല (35) ഭരമദധയതതിങകലബഭാസകരഹിമകരസകാ - ടിപരഭാധാടിസയാടം ശരീമചിചെകതി സചരം തനവടയ ശിവന തന പദം കപിടസനനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

83

സാസമാദം ഹനത തസതസവകന സകലസത- ജസസിനം ഭാസസിനം സമല സസാമസതാമപരകാശം തവ ജനനി ലഭി- കനനന നിരzwjസലാകസലാകം (36) നണീടസനനന നഭസസിനനദയനിലയമായ ധബദധിയില ധബദധനറവളള കകണാടികകാനതികാളം ശിവനറനയമതസപാല സകവലം സദവിസയയം എണണസപാഴിനദരമയദതിനറയാനറടതിരzwjനറപാരം- സപാലവരzwjകനളള കാനതയാ ചോനതദധാനതവം സപായ ജഗതി സഖനറമാട- മപനന നറചസപാതതസപാനറല (37) ചാനറല നറപാങങം ചിദംസബാരഹമദര നകരാന ചാര ചാതരയഭാരം സകാലം സനമാനസതതില കടിനറയളളമരയ- നനദയം കപിടസനനന ആലാപംനറകാണടതഷടാദശകലകള നറപറ- നനാവഹികനനനസശഷം പാലം പാനീയവം സപാല പരകലിതഗണഭാ- വനറതത സദാഷതതില നിനനം (38) സാധിഷഠാഗനിതനനില സതതമഭിരമി- കനനന സംവരzwjതതസംജഞന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

84

ഭസതശന തനറനനയം തതസമയയവനറളയം മാതസക കകനറതാളളസനനന സകരാധതതീകതതിനറയതതനനവനനറട മിഴി സലാ- കം ദഹിെിചിടസപാള ജാതസപരമാരzwjദരദഷടയാ ജഗതിയവള നറച- യയനന ശീസതാപചാരം (39) ധാമം സതടനന ശകതയാ തിമിരഭരമക- ററം തടിസലഖസയാടം ശരീമനനാനാമണി സശരണികളണിതിരള- നനിനദരചാപാങകസമാടം ശയാമശയാമാഭസയാടം ശിവരവിഹതമാം വിഷടപം തനനില തഷടി- സതാമം നറപയയനന ധാരാധരമത മണിപ- രതതില ഞാന വാഴതതിടസനനന (40) ഭരലാധാരതതില സമവം ഭഗവതി സമസയ കിം നവാതമാവതസല നീ ലാസയം നറചയതിടസപാള നവരസനടമാ- ടനന സദവന നസടശന കാസല കാരണയസമാനറടാതതവിനറടയരളിടം നിങങള സഷടികകയാലി- നനീ സലാകങങളകകസശഷം ജനകജനനിമാ- രണടസഹാ രണടസപരം (41)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

85

കനനിനമാസത ഭവല കനതളമതില മിഹിര സശരണിമാണികയമായ സ- ചെനദം സചരzwjതതളള ചാമീകരമകടനറമട- നറതതണി വരzwjണിചിടസപാള ചനദരസചെദനറതതയമമേലതിരണമടി- ചാധബ ചിതരീഭവിചി- ടടിനദരന തന ചാപമാനറണനനവനറനളളതമഭി- പരായമനയായമാസമാ (42) ഭരററം തിങങിതതഴചമമിനമിനസമതാം നിനറെ നീസലാലപലകക- ങകററകകാരzwjകനതലനതതിമിരഭരമക- ററനറടട ഞങങളകന ഭസദര ചററം സചരനനതില പനിരകള സഹജമാം തല സഗനധനറതത നിതയം പററിസൊവാന വലസദഷിയനറട മലരzwjവന- തതീനന വനറനനനനസപാനറല (43) സകഷമം നലകനറടട ഞങങളകകയി തവ ഭരഖനറസൗ- നദരയനിരയതനസവണി- സകകാമസരാതഃപരണാളികനരസമതനറപറം നിനറെ സീമനതമാരzwjഗം കാമം തതരതയമാം കലമനിരയരിയാം കനതളകകരിരടടി-

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

86

നനാമതതില നറപടടിരികനനനരണകരകിസശാ- രങങളാനറണനന സതാനനം (44) കടടികകാരzwjവണടിനറനാകനം കടിലകറനിര- കകടടമാളം തവാസയം ചടടററീടനനനറചനതാമരനറയയപഹസി- കനനന സസസമരമാസരയ ഭരഷടം നറസൗരഭയഭരണടാ ഭരഹസിതരചി- നറതതാങങലണടനമദതതാല മടടറനനണട മാരാരിയനറട മിഴികളാ- കം മിളിനദങങള ഭരനനം (45) കതതം സതസജാവിലാസനറതതാട തവ നിറക- കകാനതി കണടല കിരീടം പരതയാസരാപിച മസററെകതി വിദരവതാ- നറണനന സതാനനനന നറഗൗരീ വയതയതസതന വയകകനറെടമിത സമമായ രണടനറമാനനികനനറമനനാല പതതന പനറവണിലാവിന പടിക പരിണമി- കനനന പരzwjസണനദവായം (46) നറതനറററനനാതരാസനറമലാം തരിഭവനമതിലം നീകനവാന വയഗരയാം നിന നറചററളകകനാരzwjനന ചിലിനറകകാടികള ചടലവ- നറണടാതത കണാം ഗണതതാല

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

87

കററം കടാതിടസതതകകരമതില മണിബ- നധതതിനാല ഭരഷടിയാലം ഭരററം മദധയം മറചാ മലരzwjവിശിഖനറനട- കനനന വിനറലനന സതാനനം (47) അലിതതാരzwjബനധവസലാ തവ ജനനി വലം- കണതിനനാണഹസസം നറചാസലറം ചനദരനസലാ ചടലമിഴി യിടം കണതിനാണ രാവം ഫലതം പരzwjണമാകാനറതാര നറചറതപടം വിടട നറപാനതാമരകക നറവംം ശരീയാരzwjനന ഭരനനാം തിരമിഴിയതിലാ- ണനതരാ സനധയതാനം (48) നറചാസലറീടം വിശാലാ ചപലകവലയ- തതാലസയാദധയാ നിനചാല കലയാണീ കാണzwjകിലാ സഭാഗവതി മദരര ക- സലാല കാരണയധാരാ കിനറലസനയ മാമവനതീ ബഹപരവിജയാ സകവലം കവഭവതതാ- നറലലാ നീതതതകളകനളളഭിധസയാടമിണ- ങങനന നിന ദഷടിയാസരയ (49) നറകാണടാടികകാവയസമാതം കവികളനറട വസചാ- വലരീസാരഭാരം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

88

നറതണടീടം കാതിനറലതതികകടമിഴിയിണയാം രണടവണടിന കിടാങങള ഉണടീടനമഖനറെടടരനവരസനറമ- നനളളിലീരzwjഷയാസബനധം- നറകാണടാണലീ ചവ ജനനി നറകാതിനറയാടം നറചററ നിന നറനററി സനതരം (50)

ഉതതരഭാഗം കാസതാളവം മിഴി കരങകമലതതിനളള സചസതാഹരപരഭ കലരzwjനറനനാര ചാരസമനി ശീതാംധബപണട ചികരാവലിനറയനനിതളള ഭസതശപതനിയനറട പാദയഗം നറതാളളസനനന 1 (1) ശംഗാരശരീവിസലപം ശിവനിതരജന- ങങളകന ബീഭതസകതസം ഗംഗാസദവിയകക നറരൗദരം ഗിരിശനടമിഴി- കകദഭകതകാനതകാനതം അംഗാരാകഷാഹികളകകാബ ഭയയതമരവി- നദതതിനാവീരമാളീ- സംഘതതിനനംബ ഹാസം രസമടിയന നിന കണണ കാരണയപരzwjണം (2)

1 ഭരലതതിലിലാതതത ആശാനറെ സനതമായിരികനം എനന ഊഹികനനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

89

കരzwjണാനതസതതാളനറമതതനനഴകിയ കളളകന - തവനറലാതതകഷിസരാമം തിണം സചരനന സാകഷാത തരിപരരിപമന- കകാപിളകനനനിതഗരാല കസണവം നിനറെസതാരzwjകകില കലഗിരികല ച- ഡാമസണ കാമസദവന കരzwjണസതതാളം വലിസചററിയ കണകളതിന നറകൗതകം നറചയതിടനന (3) ലീലാനീലാഞജനതതാല നലനറമാട നിറസഭ- ദങങള ഭരനനം നറതളിഞഞി- ടടാസലാലം നിനറെ സനതരതരിതയമതഖിലസലാ- കനാകഥകനാസഥ കാലാഗനിപലഷടരാകനനജഹരിഹരസര- െിനറനനയം സഷടിനറചയ വാന നീ ലാളികനനന സതതപരഭതി നിജഗണം ഭരനനമായ സതാനനമാസരയ (4) ഇകകസണടാരzwjകകാതമധബദധികകിടയിലിഹ ചവ- പപം നറവളപപം കറപപം കകനറകകാണടാകകണണ ഭരനനം കനിനറവാടമിയലം നീ ശിവായതതചിസതത നറചാലനറകകാളളം സശാണമാകം നദമരിയമഹാ- ഗംഗ കാളിനദിനറയനനാ- യികകാണം ഭരനന തീരzwjഥതതിനമരളകസയാ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

90

സംഗമം മംഗളാഢയം (5) ഉനമീലികകം നിമീലിെതഭരദയലയ- ങങളകന സഹതകകനറളനനായ നറചസമമ കശനറലനദരകസനയ ജഗതി സപദി സ- തതകകള നറചാംനനവസലാ ഉസനമഷതതീനനദികനം ഭവനമഖിലവം സഘാരസംഹാരതാപം തസനമലനിനനദധരിൊന തവ മിഴിയിമനറവ- ടടാതതതാസണാരzwjതതിടസപാള (6) കരzwjണതതില പകന നിസനനാടിഹ കരള കഥി- കനനന കനറണനന നീരില കണണം പടടാനറതാളികനനനിത ശരി കരിമീന - സപടമാരzwj സപടിഭരലം ചേീ നീലാബജഗരzwjഭചെദമരരമട- ചാധബ കാലതതിറങങി- തതിനറണനറനനതതനന രാവില തിരിനറയയത തറ- നനളളിലാകകളളലകഷമി (7) ഫലിചീടനന നീലാംബജഭരകളനിറം പണട നീണടളള കണാല നറതലീ ദരസഥനാം ദീനനിലമലിവ നീ തവണം സദവസദവി ഇലസലാ സചതമമമയകകിതിലടിയനടന ധനയനായ തതീരമസലാ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

91

തലയം തവനന ചനദരന കരമടവിയിലം സമാടിയാം സമടസമലം (8) ആവകരം നിനറെ പാളീയിണകളിവകനറള- നനദരിരാജകസനയ പവപന പണട വിലിന പതമയഭിനയി- കകാതതതാരzwjകകാണരയകകില ഏവം തതകരzwjണമാരzwjഗം വിരവിനറനാട കട- നനീ വിലങങതതിസലറി- സൊവം പീലികകടകകണമനകള കണനറതാട- കനനനസപാല സതാനനിടനന (9) രണടം ബിംബിച തങകകകവിളിണ വിരവില തകകചകരങങള നാലായ- തണടാരപനറെ സതരായ തവ ഭരഖകമലം- തനറനന ഞാനനനിടനന ചേതസതതാടിസതറിജഝടിതി വിരതില നറവ- ംനന ചനദരാരzwjകകചകരം പണടീടം ഭരഥം പടടിയ പരഹരനറന- സൊരില സനരിടട മാരന (10) പതതന പീയഷധാരയകകടയ പടിമ ക- യകനറകകാണട വാസേവിസയാതം ചിതരസലാകങങള കാതാം പരപടമതനറകാ സണടററ ഭരററം നകരzwjനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

92

ചിതതാഹലാദപരസയാഗതതിന ഭവതി ശിരഃ കപനം നറചയതിടസപാള പരതയാസമാദികകയലീ ഝണഝണജഝണിതം ചേി നിന കേലങങള (11) നറചാലനറൊങങനറനനനറെ കശലാധിപഭവനപതാ- സക നഭരനറകകാനറകകയം നി- നമകകായിടം ഭരളകകാപിത ഭരഹരിഹ ന- ലകനറടട സവണടം വരങങള ഉളനറകകാണടീടനന ഭരകതാമണികളധികമായ ശീതനിശാസസമററ- നമകതീഭതങങളസതര നറവളിയിലത വഹി കനനന ഭരകതാഫലങങള (12) സചാരനറചഞചണടതില സത സഭരഖി സഹജമാ- യളള സശാഭയകക തലയം സപാരം സാദശയസമാതാം പവിഴലതികനറമല നല പകം ജനികകില സപാരാ ബിംബം സമാനം പറവതിനത ബിം- ബിച സിദധിച കാനതയാ സനരിടടാല നറതലിസനാടം തരപവരമധികം തരാസമാം തരാസിസലറാന (13) മനദസസമരാഖയമാം നിനമഖവിദരവിനറനളളം നറവണിലാവണട ചണടം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

93

മനദിസചററം നറചടിച മദരരമധികമാ- യിചസകാരതതിനറനലാം പിനറനനൊരം പളിെില പരിയനറമാടിവ ശശാ- ങകനറെ പീയഷവരzwjഷം തനറനനസസസവിചിട നിശി നിശി നിയതം സമാടിയായ കാടി സപാനറല (14) പരാണസപരയാനറന നിതയം പലവരവ പക- ഴതതനന ജിഹാഞചലം സത സചനറണാകനം നറചപരതതികനസമനറമാട സമം സദവി സശാഭിചിട വാണികനസളളാര ധബദധസഫടികസദശമാ- യളള നറവളളശശരീരം മാണികയസപാനറലയാകനനവിനറട മരവിടം- ഭരലമകകാലനറമലാം (15) സതാതപിചാകദതയയഥം സപദി പടകഴി- ഞഞാതതലൊവ നറപാകകി കനൊയസതതാടമാരാല വരമളവ കമാ- സരനദരനാരായണനമാരzwj തദഭരzwjചെിഷടസമാരzwjകകില പരമഥനിതി നറവറ തതം ഭരറകനനന വാങങി- കകരzwjകകരസചെദസമാടം തവ കവിളിനക തതപിടം തപലങങള (16)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

94

നറചനതാരzwjബാണാരിചിതരസതതികള പലതമാ- വാണി വായിചിടസപാള ചിനതം സമാസദന നീയം നറചറത തല കല- കകീടട നറചാലാന തടരzwjനനാല കപസനതനിന വാണി നിന വാങമാദരരിമയതിനാല ശബദസമറായകഭരലം സനതം കകവീണതനറനനകകവിയണയിനറലട- തതിടട നറകടടനന സവഗം (17) ഉണികകാലതത കകനറകാണടഗപതിയനസമാ- ദിചതായം സദാ ഭര- കകണന സമാഹാനധനായ വനനധരമത കടി ൊനയരzwjതതനനതായം വരzwjണിൊന വസതകിടടാനറതതാര കരഗതമാം വാമസദവനറെ വകzwjതതര- കകണാടിതതണടതാം നിന ചിബകമടിയനി- സനനാരzwjകകിനറലനറനതാനനരയകകം (18) കണടീടാം സദവി നിതയം ഹരകരപരിരംഭതതി- ലദധതമാം നിന കശതതില കണടകമപനറണടാര ഭരഖകമല- തതിനറെ തണടിനറെ ലകഷമി ഉസണടവം കാരകിലസചറരവിയഥ കറ- തതം സഗതയാ നറവളതതം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

95

തണടിന താഴതത തണടാരzwj വലയവടിവിലം ചാരവാം ഹാരവലി (19) പണടാസവളികന ബനധിനറചാര ചരടകള തന ലഗനകം സപാല കളളതതില - കകണടീടം സരഖ ഭരനനം ഗതിഗമകമഹാ ഗീത ചാതരയവാസസ നറകാണടാടം സശാഭസതടനനിതമിതമദരരമാം രാഗരതനാകരതം നറതണടം ഗരാമതരയതതിന സഥിതിനറയ നിലനിറ- തതനന കാഷഠാതരയം സപാല (20) സലാലതം പണട തണടാരzwjവലയഭരലമാം നിനറെ കകനാലസമലം ലാലിതയം വാഴതതിടനന നളിനനിലയനന നാലവകതരങങള നറകാണടം കാലപരദധംസിതന കകനഖനിരയിലലം സപടിയായ ശിഷടശീരzwjഷം നാലിനനം സദവിനറയാനനായഭയകരഭരയ- രzwjതതീടനറമഢബദധയാ (21) പതതന നറചനതാമരകകനിറമരിയ നഖം നറകാണട നിനദിചിടം നിന - കകതതാരിന കാനതി ഞാനറനങങനറന പറയഭരസമ ഹനത നീ തനറനന നറചാലക

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

96

നതതംനറചയയം മഹാലകഷമിയനറട കഴലിണ- യകസകകലമാലകതകം പ- ണടതയരzwjഥം നിലകകിലെങകജനറമാര ലവസല- ശതതിസനാനറടാതതിടസടട (22) അനറപാനറതതാനനിച ലംസബാദരനമനജനം വനന പാലണടിടം നിന തനറപസൊളളം നനഞളള കചയഗളം തീരzwjകനനറമന ഃഖനറമലാം ഭരനപില കണടായതിനനം ദീപവദനനസമ ഹാസയമമമാറ സമാഹാല തപികകകനറകാണട തരzwjണം ശിരസി തടവി സനാ- കനനന തത കംഭയഗമം (23) മാണികയസതതാലകനടംതാനഭരതഭരിതമാ- കനനതാകനന രണടി- കകാണം നിന നറകാങക കനനിന നറകാടി യടിയനിതി- നില നറതംം വിവാദം സചനറണാകനനനായതണടിഹ ഗണപതിയം സകനദനം നാരിമാനറര ഘരാണിചീടാനറതയിനനം തവ ഭരലകടി മാ- റാതത കകസതതാകകങങള (24) ചേതം പണട നാഗാസരനനറട തല കീ- റീനറടടടതതളള ഭരതതിന -

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

97

ഷേനറതതസകകാരzwjതത നറകാങകതതടമതിലനിയം ഭരഗദധഭരകതാരസം സത ചേീ നറചനറനതാണടിസതാലകനനനധരരചികളാല ചിതരമായാ പരതാസപാ- േേശരീയില കലരzwjനനീടിന പരരിപവിന ഭരരzwjതതയാം കീരzwjതതിസപാനറല (25) പാനറലനനസളളാര കളളനറതതാടമയി ജനനീ കവഖരീശബദജാല- ൊലംസഭാരാശിയസലാ തവ ഹദയമതീ- രzwjനന പായനനസതാരzwjതതാല സകാലം വാതസലയസമാടം ദരവിഡശിധബവിനായ നീ നറകാടതതാസദിചാ- ബാലന സംതതതനായാന പരഥിതകവികളില ദിവയനാം കാവയകരzwjതതാ (26) സദവന തന സകരാധമാകം ദഹനശിഖകളില സേഹമാഹനത നറവനതാ- കകവപന വനന വീണാന ഝടിതി ഭവതിതന നാഭിയാം വാപിതനനില ആവിശശയാമാഭമസൊള നറചറിയ പക പറ- നറെടട സമലസൊടടതിനനം ഭാവിചീടനന സലാകം ജനനി ഭവതിതന സരാമദാമാഭനറയനനം (27)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

98

കണടാല കാളിനദിനീരിന നറചറിയ ക- സലാലകസപാനറലസയതാ- ണടണടസലാ നിനറെ നാസളാദരമതിലഗസജ ബദധിമാനമാരzwjകകസതാരzwjകകില കശിസചററം നറഞരങങം കചഗിരികളിട യകകളള സകഷമാനതരീകഷം നറതണടം ദികകററ നാഭീഗഹയില വരികയാ- നറണനന സതാനനീടമാസരയ (28) മാറിസൊകാതത മനദാകിനിയനറട ചഴിസയാ നറമാടട രണടിടട സരാമ- തതാനറരാകനം കതലതയകകളളരിനറയാര തടസമാ താരzwjശരകകരzwjശനതതീ നീറീടം കേസമാ നാഭികയിത രതിതന നിതയമാം കതതരസങങാ ദാസരാ സിദധികന നറഗൗരീ ഗിരീശമിഴികളതന വീകഷയമാം ലകഷയനറമസനനാ (29) പസണട പാരം കഷയിചം നറപരിയ കചഭരം നറകാണടപിനറനന ശരമിചം കണടാലാനമരയാം നിന കടിലതികനറയാടി- ഞഞീടമിനറനനനന സതാനനം കണടികകാരzwjസവണിനറമൗസല നദിയനറട കരനി- ലകനം മരതതിനറെ സവരിന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

99

തസണടാളം കസഥരയസമയളളതിന ധരസസത നനമ സമസനമല വരസടട (30) അെസൊള വിയരzwjതതം വിരവിനറനാട വിജം ഭിചം കകഷം കവിഞഞം കൊയതതിന കഴഞഞനറളളാര കവിള ഭരറി- കനനന നറകാങകകനടങങള കലപിചിടടാധബകാമന ജനനിനറയാടിയനറമ സനനാരzwjതത നിന മദധയസദശം നറകലസൊടം ഭരനനവടടം ലവലിലതകളാല നറകടടിനാന തിടടമാസരയ (31) ഭാരം വിതാരനറമനനീവകനറയ നിജ നിതം- ബതതില നിനനദരിരാജന വാരിതതനനായിരികകാം തവ ജനനി വദര- ധബലകകമായളളനറതലാം സനസരാരzwjകനസപാഴതസലയതിവിപലഭരം നിനറെ കനതംബബിംബം പാരാകതതാന മറയകകനനതിനറന ലഘവതായ നറചയകയം നറചയതിടനന (32) തതതല കംഭീനദരരzwj സതടം കരനിരകളതം തങകവാഴതതരതതിന പതതന കാേങങളം സപാരzwjതതടകളിവകളാല നിനന നീ നറവനന രണടം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

100

ഭരzwjതതാവിന ഭരമപ കപിടടധികപരഷമാം തതതജാനദയതതാല കരzwjതതവയസജഞ ജയികനനനമരകരിവരന കംഭവം ശംഭജാസയ (33) യസദധ സതാതപിചിസടണം ശിവനറന നിയതനറമ- നനാശശരസശരണിയിസൊള പതതാകകിെഞചബാണന ഭവതിയനറട കണ- ങകാല തണീരമാകകി പരതയകഷികനനനിനറതന കീഴ നഖരകപടമായ പതതമസതരാഗരമാസരയ നിതയം വാസനാരzwjകിരീസടാപലനികഷമതില സതനറചളളം ഭരരzwjചസയാടം (34) സവദങങളകനളള ഭരരzwjദധാകകളില ഭരടികളസമം സചരമചാരവാം നിന പാദദനദം കനിനറഞഞന ജനനി മമ ശിസരാ- ദികകിലം വയകകണം നീ യാനറതാനനിന പാദതീരzwjഥം ഹരനനറട ജടയില തങങിടം ഗംഗയസലാ യാനറതാനനിന ലാകഷ സാകഷാല നഹരിമകടമാ- ണികയവിഖയാതയസലാ (35) നാമിസനനാതാം നമസസിന നിരകള നയനര- മയാഭമായ നലരകകില

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

101

താവം കമരാഭിരാമദതിയധികനറമളളം നിനനടിതതാരിനാസരയ ഭാവിചീടനനതിന താഡനരസമിവനറന- നറനനനനമനതഃപരകകം- കാവില കാണനന കസങകളിനറയാട പധബപതി- നറകകനറൊഴിലഭയസയ (36) സപരലപം മാറിസയാതിപപനരടിപണിവാന വനനടന കളളലാ- ഭാരം കാണിച വീളളം പതിയനറട നിടിലം തനനില നിന ധനയപാദം പാരം തംനന സനരം ദഹനപരിഭവം വീണടനറതങങം ജയതതാല സചരം പാദാംഗദതതിനറനനാലി കിലികിലിതം നറചയതതാം ചതബാണന (37) മഞഞിലനറെനറടടങകില മങങം ഭരളളവനിരവിലം നിനനറങങം വിസശഷാല കഞജതതാസരകലകഷമിനിലയമിത കഴല - തതാമരതതാര രണടം മസഞഞലം കനനിലാടം പകലമിരവിലം സശാഭസതടം ഭജിചാല മഞജശരീ സവണടസതകം പനരിതിന ജയം ചിതരസമാ സഗാതരകസനയ (38)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

102

നറചാലിനനസഥാനമാം നിന ചരണമഴലിന- സഥാനമാമായതിനനം തലയം വലാനറതതാരാമെിടയനറട ഭരതനറക- സനനാതിയാല സാദരവാസമാ നറമനറലനനാ സവളിനാളില പദമലര കരം രണടനറകാണടം പിടിചാ- കകലിസനമല വച കാലാരിയനറട കടമന- സസിനന കാരണയഭരസണടാ (39) വാനില തങങനന വാരzwjസകശികള കരകമലം കമപമാറപിളിനറകകാ- തതനം വിടടീ നഖമപണടടികളപഹസി- കനനനതാം നനദനനറതത വാസനാരzwjമാതരം വരിചാല കരതളിരതിനാല കലപകം ഭികഷസയകം ദീനനമാരzwjസകകകിടം നിന പദതളിരനിശം ഭവയമാം ദരവയമാസരയ (40) ഭാവം കണടിടട സവണടം പദവി പരവശ- നമാരzwjകന സചരzwjകനനനതായം താവം നറസൗനദരയസാരദതിനറയ മദരനറവാളള- കകാനറയാളളകനനനതായം സദവി തത പാദനറമനനളളമരലതികതന പംകലയകകളളിലിനറനനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

103

ജീവന ജീവികനമാറിനദരിയനറമാടമറകാല പണട വണടായ വരനറടട (41) നറതററിസൊയിടടസപാലം തവ നടനറയ ഭരതി- രzwjനനഭയസികനനനസപാല നിന ഭരററതതസളളാര ഹംസെിടകള നറവടിയമാ റിലനറഹാ തലയയാനം മനറററസനതാതനനസതാരzwjതതാല തവ കഴലമണിമ- ഞജീരമഞജസരതതില കററം കടാതവയകകം ഗതിഭരറയപസദ- ശികകയാം ലാഘയയാസന (42) സസവാസനനദധരാകം ദരഹിണഹരിഹര- നമാരzwjഭവനമഞചമായാരzwj സമല വസതരം ഭരടനറകനനായതിന ശിവനമാ- സചെകാനതിചെലതതാല സദവി തസേഹദിവയപരഭകളടനതില - നറെടട രകതാഭനായാ- സേവന ശംഗാരഭരരzwjതതിദതിസദശമസഹാ കണിനാനനദമായാന (43) മലികകാരzwjകനതലതനനില കടിലത ഭരഹാ- സതതിലതയാരzwjവം വന കലിന ദാരzwjഢയം കചതതില കസമസഹജ- നറസൗഭാഗയമനതരzwjഗതതതില

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

104

നറസഥൗലയം സശരാണീഭരതതില സഫടതരമരയില നറസൗകഷമയസമവം ജഗതതി- നറനനലാമാലംബമാകം ശിവകരണ ജയി കനനന സശാണാഭിരാമാ (44) അങകം കസതരിയാണങങതിധവളകലാ- രാശി കരzwjകകരമാണാ- തതിങകളബിംബം ജലാഢയം മരതകമരവി- തതടടമാണിടടവയകൊന ശങകിൊനിലതിങകല ഭവതിയതപസയാ- ഗിച പാതരം നറവടിഞഞാല സസങകതികനനന വീണടം വിധിയതിലഖിലം സദവി നിന സസവനാരzwjഥം (45) അസപാസടാരzwjകനനറപാഴാസരയ ഭഗവതി പരഭി തതിനറെയനതപരം നീ നിന പജാതതതി പിനനീയനിയതകരണ- നമാരzwjകന സിദധികനസമാവാന ജംഭാരിപരഖയരാകം വലിയ വിബധരം തലയമിലാതത സിദധയാ സപനനനമാരതായിടടണിമഭരതനറലാടം ദാരചാരതതിലസല (46) ധാതാവിന പതനിതനറനനകകവികളനഭവി- കകാതതതാരാണരയകകില

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

105

ശരീസദവിയകകം നിനചാലിഹ പതിനറയവനാ- കകിലരകകാശിരികകില ഭസതശനതനറനന വിനറടടനഭഗവതി സതികള കനതതസമാതതംസസമ നീ ചസതലം നറകാങകസചരാന കരവകതരവം സഗാതരസജ പാതരമലാ (47) പാസലാലം വാണി പദമാസനന രമണിയാ- െതമനാഭനന പദമാ ഫാലാകഷനപതനിയാള പാരzwjവതിയിതി പറയ- നനണടസഹാ പേിതനമാരzwj നാലാമസതതതിസതതാണടവിദിതമഹിമാ ഹാ മഹാമാസയ ഹാ നി- രzwjസവലാ വിശം രവമിെിെവള ഭവതി പര- മാവിഷപടടാഭിഷികത (48) എസൊഴാണംബ ലാകഷാരസകലിതമതാം നിനറെ നറപാന താമരകകം- തൊദകഷാളതീരzwjസഥാദകമരളക കടി- കനനന വിദയാരzwjഥിയായ ഞാന ഉലപതയാഭരകനം നിനനരകവിത നറപാഴി- െികനമതതീരzwjഥസമനത- നറനനസൊഴാണംബ വാണീവദനകമലതാം- ബലലീലാരസതം (49)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

106

മാവിഷാണികനം രമയകകം വിധിഹരിസമനായ തനറനന വാണലസികനം രമയം നറസൗഭാഗയമാരzwjനനാ രതിയടയ സതീ- നിഷഠയം രവഷടയാകനം നറചസമമ ജീവിചിരികനം ചിരമിഹ പധബപാ- ശങങനറളലാമറകനം മാവിഷാനനദാഭിധാനം രസവമനഭവി കനം ഭവദഭകതനാസരയ (50) ദീപതതിന ജാലതനനാല ദിനകരന സമാ- രാധനം സദവി യിനദ- ഗരാവതതില ശീകരതതാല ഹിമകരന വിധി കനനന പജാവിധാനം ആപം തസെനറതടതതംബധിയതിനരളം തരzwjെണം തനറനന നിനറനന ബഭാവിചീ നിനറെ വാകകാല ജനനി ലിപിമയീ തീരzwjനറതതാരിസതാതരജാലം (51)

നറസൗനദരയലഹരി ഭാഷ സമാപതം

ആദിശങകരകത

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

Published by httphinduebooksblogspotcom

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

6

പരദരzwjശിെികനനന അവിടനന മാതരമാണ ഇതതരം സചഷടകനറളാനനം കാണികകാതിരികനനനത അവിടനറതത തസചവടികള തനറനന സകലരനറടയം ഭീതികനറള അകററാനം ആഗരഹിചതിലമധികം വരം നലകവാനം സാമരzwjഥയഭരളളവയാണ ഹരിതാമാരാധയ പരണത ജന നറസൗഭാഗയ ജനനീം പരാ നാരീ ഭതാ പരരിപമപി സകഷാഭമനയത സമസരാഽപി താം നതാ രതി നയന സലസഹയന വപഷാ ഭരനീനാമപയനതഃ പരഭവതി ഹി സമാഹായ മഹതാം 5 തനറനന നമികനനനവരzwjകന സൗഭാഗയമരളനന അവിടനറതത ആരാധിചതിനറെ ഫലമായി വിമഹേശ നാരീരപനറമടതത തരിപരാരിയായ ശിവനറെ മനസസിനറനയിളകകി അവിടനറതത പരണമിചതിനറെ ഫലമായി രതീസദവിയനറട കണണകളകക സലഹയമായ ഉടലിനനടമയായ കാമസദവന ഭരനിമാരനറട സപാലം മനസസില ശകതമായ സമാഹം ജനിെികനവാന സാധികനനന ധനഃ നറപൗഷപം നറമൗരzwjവീ മദരകരമയീ പഞചവിശിഖാഃ വസനതഃ സാമസനതാ മലയമരദാസയാധന രഥഃ തഥാസപയകഃ സരzwjവം ഹിമഗിരിസസത കാമപികപാം അപാംഗാസതത ലബധാ ജഗദിദമനംസഗാ വിജയസത 6

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

7

അലസയാ ഹിമഗിരിതനസയ പഷപനിരzwjമമിതമായ വിംം സതനീചകനറളനറകകാണടളള ഞാണം നറവറം അഞചശരങങളം വസനത ഋതവാകനന മിതരവം മലയമാരതനാകനന (നറതകകന കാററ) യദധരഥവം മാതരം കകഭരതലായളള കാമസദവന അവിടനറതത കപാകടാകഷം നറതനറലാനന സപാദിചതിനറെ ഫലമായി ഈയലകനറതതയാകമാനം ജയികനനന (കീഴടകനനന) കണതകാഞചീ ദാമാ കരികലഭ കംഭതന നതാ പരികഷീണാ മസധയ പരിണത ശരചനദരവദനാ ധനരzwjബാണാന പാശം സണിമപി ദധനാ കരതകലഃ പരതാദാതാം നഃ പരമഥിതരാസഹാ പരഷികാ 7 കാഞചീ (അരഞഞാണzwj) നാദം നറപാഴിചം ഗജമതകം സപാനറലയളള തനങങളനറട ഭാരം നറകാണട കനിഞഞം നറമലിഞഞളള അരനറകകസടടാനറടയം ശരതകാലനറതത പരzwjണചനദരനറനസൊനറല പരകാശികനനന ഭരഖസതതാനറടയം വിംം ശരവം പാശവം അലശവം തകകകകളി സലനതിയം തരിപരഭഞജകനായ ശിവനറെ അഭിമാന ഭാജനമായ സദവി എനറെ ഭരനപില എനനം വിളങങനറടട സധാ സിസനധാരzwjമസധയ സരവിടപി വാടീ പരിതസത മണിദീസപ നീസപാപവനവതീ ചിനതാമണിഗസഹ ശിവാകാസര മസഞച പരമശിവപരയങകനിലയാം ഭജനതി താം ധനയാഃ കതിചന ചിദാനനദലഹരീം 8

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

8

സധാസാഗരമധയതതില കലപതകഷസതതാപപകളാല ചററനറെടട രതനദീപില കദംബതകഷങങളകകിടയിലളള ചിനതാമണിനിരzwjമമിതമായ ഹരzwjമയതതില ശിവാകാരമായ (ശരീചകരതതിനറല ശകതിതരിസകാണതതിനറെ ആകതി യിലളള) മഞചതതില പരമശിവനാകനന നറമതതയി ലിരികനനന ചിദാനനദലഹരിയാകനന അവിടനറതത ധയാനികനനന വിരളം ചില ധനയാതമാകകള മാതരമാണ മഹീം ഭരലാധാസര കമപി മണിപസര ഹതവഹം സഥിതം സാധിഷഠാസന ഹദിമരതമാകാശഭരപരി മസനാഽപി ഭരമസധയ സകലമപി ഭിതാ കലപഥം സഹസരാസര പദസമ സഹ രഹസി പതയാ വിഹരസസ 9 ഭരലാധാരതതിനറല ഭ (ഭമി) തതതതിനറനയം മണിപര തതിനറല ജലതതതതിനറനയം സാധിഷഠാനതതിനറല അഗനി തതതതിനറനയം ഹദയപതമതതിനറല (അനാഹത ചകര തതിനറല) വായതതതതിനറനയം അതിനഭരകളിനറല (വിധബദധിചകരതതിനറല) ആകാശതതതതിനറനയം ഭരമദധയ തതിനറല (ആജഞാചകരതതിനറല) മനതതതതിനറനയം മറികടനന അവിടനന സഹസരാരപതമതതില അവിടനറതത പതിയായ ശിവനമായി രഹസയമായി വിഹരി കനകയാണ സധാധാരാസാകരശചരണയഗലാനതരzwjവിഗലികതഃ പരപഞചം സിഞചനതീ പനരപി രസാമനായമഹസഃ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

9

അവാപയ സാം ഭമിം ഭജഗനിഭമധഷടവലയം സമാതമാനം കതാ സപിഷി കലകസേ കഹരിണി 10 സഹസരാരപതമതതിലിരികനനന അവിടനറതത തൊദ ങങളില നിനന ശകതമായി ഒളളകനന അഭരതധാരയാല (സാധകനറെ) ശരീരനറതതയാകമാനം നനച വീണടം തനറെ വാസസഥാനമായ ഭരലാധാരചകരതതില നറചനന ഒര സരzwjെനറതതസൊനറല ഭരനനരചററായി കേലിനിയായി ഒര സകഷമദാരഭരളള കലകേതതില (താമരകകിഴങങിനറെ ആകതിയളള) അവിടനന നിദര നറചയയനന ചതരzwjഭിഃ ശരീകകശഃ ശിവയവതിഭിഃ പഞചഭിരപി പരഭിനനാഭിഃ ശംസഭാരzwjനവഭിരപി ഭരലപരകതിഭിഃ ചതശചതാരിംശദ വസദല കലാശരതരിവലയ തരിസരഖാഭിഃ സാരzwjധം തവ ശരണസകാണാഃ പരിണതാഃ 11 അലസയാ മഹാതരിപരസനദരി നാല ശരീഖേങങളം (ശിവാതമകങങളായ ചകരങങളം) അവയില നിനന ഭിനനങങളായ അഞച ശിവയവതികളം (ശകതയാതമക ങങളായ ചകരങങളം) സചരzwjനന പരകതിയനറട ഭരലകാരണമായ ഒപത ചകരങങളില അഷടദളപതമവം സഷാഢശദള പതമവം ഭരനന തതതങങളം ഭപരതരയവം (ഭരനന സരഖകളം) സചരzwjനന നാലപതതിനാല സകാണങങ ളളളതാകനന നിനതിരവടിയനറട നിവാസസഥാനം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

10

തദീയം നറസൗനദരയം തഹിനഗിരികസനയ തലയിതം കവീനദരാഃ കലപസനത കഥമപി വിരിഞചിപരഭതയഃ യദാസലാനറകൗതസകയാദമരലലനാ യാനതി മനസാ തസപാഭിരദഷപരാപാമപി ഗിരിശസായജയപദവീം 12 അലസയാ ഹിമഗിരികസനയ മാവിഷാവ തടങങിയ കവിസശരഷഠനമാരzwj സപാലം അവിടനറതത സൗനദരയനറതത ഉപമികനവാന സവനററാര വസതവിനറനയം സങകലപികനവാന സപാലം ശകതരാകനനില അവിടനറതത സൗനദരയം ദരzwjശികനവാന ഇചെികനനന അപസരസതരീകള തപസസ നറകാണടസപാലം സനടവാന കഴിയാതതതായ ശിവ സായജയപദവി (ശിവനമായളള താദാതമയം) മനസസ നറകാണട സനടനന (സദവിയനറട സൗനദരയം ശിവന മാതരം അറിയവാന കഴിയനനതാകയാല ആ സൗനദരയനറതത അറിയവാന അപസരസതരീകളകക ശിവനമായി മനസാ താദാതമയം പരാപിസകകണടിവരനന) നരം വരzwjഷീയാംസം നയനവിരസം നരzwjമസ ജഡം തവാപാംഗാസലാസക പതിതമനധാവനതി ശതശഃ ഗലദ സവണീബനധാഃ കചകലശ-വിസരത-സിചയാ ഹഠാത തരടയതകാസഞചയാ വിഗലിത-കലാ യവതയഃ 13 അലസയാ സദവി അതയനതം തദധനം സൗനദരയ മിലാതതവനം രതികരീഢാദികളിലറിവിലാതതവന മാനറണങകിലം അവിടനറതത കടാകഷതതിന പാതരമായ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

11

പരഷനറന നറകണകകിന യൗവനയകതകളായ സതരീകള അഴിഞഞവീളളനന തലഭരടിസയാടം ഉയരzwjനന മാറില നിനന വളളതിവീളളനന സമലവസതരസതതാടം നറപനറടടനന നറപാടടി നറതതറികനനന അരെടടസയാടം അഴിഞഞവീളളനന പടടവസതര സതതാടം കടി (അവനില ആകഷടരായി സയം മറനന) പിനതടരനന കഷിനറതൗ ഷടപഞചാശദ ദിസമധിക പഞചാശദസക ഹതാസശ ദാഷഷടിശചതരധിക പഞചാശദനിസല ദിവി ദിഃഷടതരിംശനമനസി ച ചതഃഷഷടിരിതി സയ മയഖാസതഷാമപപരി തവപദാംബജയഗം 14 ഭതതസതതാടകടിയ ഭരലാധാരതതില അനപതതിയാറം ജലതതസതതാടകടിയ മണിപരതതില അനപതതിരണടം അഗനിതതസതതാടകടിയ സാധിഷഠാനതതില അറപതതി രണടം വായ തതസതതാടകടിയ അനാഹതചകരതതില അനപതതിനാലം ആകാശതതസതതാടകടിയ വിധബദധി ചകരതതില എളളപതതിരണടം മനതതസതതാടകടിയ ആജഞാചകരതതില അറപതതിനാലം വീതഭരളള കിരണ ങങളകനഭരപരിയായി (അതായത സഹസരദളപതമമാകനന ബിനധസഥാനതത) അവിടനറതത പദാബജങങള പരിലസി കനനന ശരസയാതസനാധബദധാം ശശിയത-ജടാജടമകടാം വരതരാസ-തരാണ സഫടിക-ഘടികാ-പതകകരാം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

12

സകനന താ നതാ കഥമിവ സതാം സനനിദധസത മദര-കഷീര-ദരാകഷാ മദരരിമദരരിണാഃ ഫണിതയഃ 15 ശരതകകാലനറതത നറവണിലാവിനറനാതത ധബരവവരzwjണസതതാട കടിയവളം ജടാമകടതതില ചനദരബിംബനറതതചടിയവളം വരാഭയഭരദരകളം സഫടികമാലയം പതകവം കകകളില ധരിചവളമായ നിനതിരവടിനറയ ഒരികകനറലങകിലം പരണമിചവരായ സതപരഷനമാരzwjകക സതന പാല ഭരനതിരി എനനിവയനറട മാദരരയതതിനറനാകനനന മദരരമായ വാകനകള സാധീനമാകാതിരികനനനനറതങങനറന (സദവിനറയ ഒരികകനറലങകിലം പരണമിചയാള മഹാകവി യായിതതീരനന എനനരzwjഥം) കവീനദരാണാം സചതഃകമലവന-ബാലാതപ-രചിം ഭജസനത സയ സനതഃ കതിചിദരണാസമവ ഭവതീം വിരിഞചി-സപരയസയാതരണതര-ശരരംഗാരലഹരീ ഗഭീരാഭിരzwjവാഗഭിഭിരzwjവിദധതി സതാം രഞജനമമീ 16 അലസയാ സദവി കവിസശരഷഠനമാരനറട മനസസകളാകനന താമരകകടടതതിന ഉദയസരയനറെ പരഭ സപാനറലയായവളം അരണനറയനനറിയനറെടനനവളമായ നിനതിരവടിനറയ ഭജി കനനന ഭകതനമാരzwj സരസതീ സദവിയനറട താരണയ സതതാടകടിയ ശംഗാരപരവാഹം സപാനറലയളള ഗംഭീരങങളായ വചസസകളാല സഹദയഹദയങങനറള ആഹലാദിെികനനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

13

സവിതരീഭിരzwjവാചാം ശശിമണി-ശിലാഭംഗ-രചിഭിഃ വശിനയാദയാഭിതാം സഹ ജനനി സഞചിനതയതി യഃ സ കരദതാ കാവയാനാം ഭവതി മഹതാം ഭംഗിരചിഭിഃ വസചാഭിരzwjവാസേവീ-വദനകമലാസമാദ-മദരകരഃ 17 അലസയാ സദവി ചനദരകാനതമണി സപാനറല ധവള വരzwjണസതതാടകടിയവരം വാകനകനറള ജനിെികനനന വരമായ വശിനയാദി സദവതകസളാനറടാതതളള നിനതിരവടി നറയ ധയാനികനനനവന മഹാകവികളനറട വാഗിലാസം സപാനറല ആകരzwjഷണീയങങളം വാസേവിയനറട ഭരഖകമല പരിമളം നറകാണട അതിരചികരങങളമായ വാകനകനറള നറകകാണട കാവയങങള രചികനനനവനായിതതീരനന തനചൊയാഭിസത തരണതരണിശരീസരണിഭിരzwj ദിവം സരzwjവാഭരരzwjവീമരണിമനിമഗനാം സമരതി യഃ ഭവനതയസയ തരസയദനഹരിണശാലീനനയനാഃ സസഹാരzwjവശയാ വശയാഃ കതി കതി ന ഗീരzwjവാണഗണികാഃ 18 അലസയാ സദവി ഉദയസരയനറെ സശാഭ പണട അവിടനറതത സദഹകാനതിയാകനന അരണിമയില (ചവനന കാനതി യില) മണണം വിണണം (ഭമിയം ആകാശവം) പരzwjണമായി ഭരങങിയതായി യാനറതാരവന ഭാവന നറചയയനനസവാ അവന ഭീതിപണട വനമാനകളസടതസപാനറല ശാലീനമായ നയനങങളളള ഉരzwjവശി തടങങിയ അസംഖയം സദവസതരീകള വശയകളായിതതീരനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

14

ഭരഖം ബിനദം കതാ കചയഗമധതസയ തദസധാ ഹരാരദധം ധയാസയസദയാ ഹരമഹിഷി സത മനമഥകലാം സ സദയഃ സംസകഷാഭം നയതി വനിതാ ഇതയതി ലഘ തരിസലാകീമപയാധബ രവമയതി രവീനദതനയഗാം 19 അലസയാ സദവി ശരീചകരതതിനറെ ബിനദസഥാനതത (സകനദരതതില) ഭരഖവം (താനാഗരഹികനനന ഏനറതങകിലം സതരീയസടത) അതിനനടിയില അവളനറട തനങങനറളയം അതിനം താനറഴ ഹരാരzwjദധനറതതയം (അവളനറട സയാനിനറയയം) ഈ സഥാനങങളില അവിടനറതത മനമഥകലനറയയം യാനറതാരവനാസണാ ഭാവന നറചയയനനത (തദാരാ ആ കാമിനിയമായി താദാതമയം സനടനനത) അവന ഉടനടി തനറനന ആ സതരീനറയ രവമിെികനനനനറവനനത അതയനതം നിസസാരമാണ അയാള സരയചനദരനമാരാകനന തനങങസളാടകടിയ തരിസലാകി (ഭരനന സലാകങങള) എനന സതരീനറയയം കടി വളനറര സവഗം തനറനന രവമിെികനനന കിരനതീമംസഗഭയഃ കിരണ-നികരംബാഭരതരസം ഹദി താമാധസതത ഹിമകരശിലാഭരരദതിമിവ യഃ സ സരzwjപാണാം ദരzwjപം ശമയതി ശകനതാധിപ ഇവ ജരപലഷടാന ദഷടയാ സഖയതി സധാധാരസിരയാ 20 അലസയാ സദവി തനറെ കാനതിസഭരഹതതില നിനനണടായ അഭരതരസനറതത ഓസരാ അവയവങങളിലനറടയം വരzwjഷികന നനവളം ചനദരകനതമണി നറകാണട നിരzwjമമികകനറെടട വിഗരഹം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

15

സപാലിരികനനനവളമായ നിനതിരവടിനറയ യാനറതാരവന തനറെ ഹദയതതില ധയാനികനനനസവാ അവന ഗരഡനറന സൊനറല സരzwjെങങളനറട ഗരzwjവ ശമിെികനകയം (സരzwjെ വിഷബാധനറയ നീകനകയം) ജരപീഢിതനറര അഭരതം വരzwjഷികനനന സിരസയാട കടിയ സനാടടം നറകാണട മാതരം സഖിെികനകയം നറചയയനന തടിസലഖാതനീം തപനശശികവശാനരമയീം നിഷണാം ഷണാമപപരി കമലാനാം തവ കലാം മഹാപദമാടവയാം ഭരദിതമലമാസയന മനസാ മഹാനതഃ പശയസനതാ ദധതി പരമാഹലാദലഹരീം 21 അലസയാ സദവി മിനനലനറകകാടി സപാനറല കശഗാതരി യായം സരയചനദരാഗനിരപിണിയമായി ഭരലാധാരാദി ആറ പതമങങളകനം സമനറലയളള മഹപതമവനതതില (സഹസരാരപതമതതില) സഥിതിനറചയയനന അവിടനറതത സാദാഖയ എനന കലനറയ കാമസകരാധങങളം അജഞാന വമകനന മനസസ നറകാണട സാകഷാതകകരികനനന മഹതത കകള നിസസീമമായ ആഹലാദലഹരിയിലാമഗനരാകനന ഭവാനി തം ദാസസ മയി വിതര ദഷടിം സകരണാം ഇതി സതാതം വാഞഛന കഥയതി ഭവാനി തമിതി യഃ തകദവ തം തകസമ ദിശസി നിജസായജയപദവീം ഭരകനദമാസവിഷനദരസഫടമകടനീരാജിതപദാം 22

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

16

അലസയാ ഭവാനി ഈ ദാസനില അവിടനറതത കരണാകടാകഷഭരണടാകസണ എനന പറയവാനസേശിച ഒരവന ഭവാനി തം എനന പറയസപാസഴകനം അവിടനന അവന മാവിഷാവ വിമഹേശ ഇനദരന എനനിവരzwj സനതം കിരീടങങള നറകാണട (അവയനറട ഉജലപരഭ നറകാണട) ആരതിയഴിഞഞിടടളള അവിടനറതത തൊദങങളമായി താദാതമയനറതത (ആതമസായജയ പദവിനറയ) നറകാടകനനന (ആ ഭകതന സദവിയമായി ഐകയം പരാപികനനന നറവനനരzwjഥം ഭവാനി തം എനനതിന അലസയാ ഭവാനി അവിടനന എനനം ഞാന അവിടനനായി തതീരനറടട എനനിങങനറന രണടരzwjഥങങളണട ) തയാ ഹതാ വാമം വപരപരിതസപതന മനസാ ശരീരാരzwjധം ശംസഭാരപരമപി ശസങക ഹതമഭത യസദതത തദരപം സകലമരണാഭം തരിണയനം കചാഭയാമാനമരം കടില ശശി ചഡാല മകടം 23 അലസയാ സദവി ശംഭവിനറെ (ശിവനറെ) ശരീരതതിനറെ വാമാരzwjദധം അപഹരിചിടടം അവിടനറതത മനസസിന തപതി വരാതതതിനാല വലസതത പകതി കടി അവിടനന അപഹരിചസവാ എനന ഞാന ശങകികനനന എനറനതനനാല എനറെ ഹദയകമലതതില ഇരികനനന നിനതിരവടിയനറട ഈ രപം പരzwjണമായം അരണവരzwjണമായിടടം ഭരനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

17

കണണകളളളതായിടടം തനഭാരതതാല കനിഞഞിരികനനന തായിടടം ചനദരകകല ചടിയ കിരീടസതതാട കടിയ തായിടടമാണ കാണനറെടനനത (സമല പറഞഞ വിസശഷതകള സദവിയനറട രപതതില കാണനറെട നനവയാണ അവ താന ദരദശികനനന അരzwjദധനാരീശര രപതതിലം കാണനനതിനാലാണ ശിവനറെ വലസതത പകതിയം സദവി കകയയടകകിസയാ എനന കവി സംശയിചത) ജഗതസസത ധാതാ ഹരിരവതി രദരഃ കഷപയസത തിരസകരzwjവസനനതത സമപി വപരീശതിരയതി സദാ പരzwjവഃ സരzwjവം തദിദമനഗതിണാതി ച ശിവ തവാജഞാമാലംബയ കഷണചലിതസയാഃ ഭരലതികസയാഃ 24 മാവിഷാവ ജഗതതിനറന സഷടികനകയം വിമഹേശ അതിനറന സംരകഷികനകയം രദരന അതിനറന സംഹരികനകയം ഈശന സകലതിനറനയം തനനില ലയിെിചിടട തനറനനയം മറയകകകയം നറചയയനന ശിവനാകനറടട അവിടനറതത പരികനറകകാടി നറതനറലാനനനങങിയതിനറന ആജഞയായി കരതി മാവിഷാവ വിമഹേശ രദരന ഈശന എനനിവനറരനറയലാം പഴയതസപാനറല വീണടം സഷടികനകയം നറചയയനന തരയാണാം സദവാനാം തരിഗണ ജനിതാനാം തവ ശിസവ ഭസവത പജാ പജാ തവ ചരണസയാരയാ വിരചിതാ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

18

തഥാ ഹി തതപാസദാദഹന മണിപീഠസയ നികസട സഥിതാ സഹയസത ശശനമകളിത കസരാതതംസ മകടാഃ 25 അലസയാ സദവി അവിടനറതത ചരണങങളില നറചയയനറെടട പജ അവിടനറതത സതം രജസസ തമസസ എനനീ ഗണങങളില നിനന ഉദഭവിച മാവിഷാവ വിമഹേശ രദരന എനനീ ഭരനന സദവനമാരzwjകനഭരളള പജ തനറനനയായിതതീരനന ഇത ഉചിതം തനറനനയാണ എനറനതനനാല ഈ ഈ ഭരനന സദവനമാരം കെിയ കകകള കിരീടതതിസനാട സചരzwjതത പിടിച അവിടനറതത ചരണങങള വിശരമികനനന രതനപീഠതതിനരികില തനറനന എനനം നിലകനനനവരാണ വിരിഞചിഃ പഞചതം വരജതി ഹരിരാസനാതി വിരതിം വിനാശം കീനാസശാ ഭജതി ധനസദാ യാതി നിധനം വിതനതരീ മാസഹനദരീ വിതതിരപി സമമീലിതദശാ മഹാസംഹാസരഽസമിന വിഹരതി സതി തതപതിരനറസൗ 26 അലസയാ സദവി മഹാപരളയകാലതത മാവിഷാവ മരണമടയനന വിമഹേശവം യമനം കസബരനം നാശമടയനന ജാഡയരഹിതരായ പതിനാലമനകകളനറട കടടവം അസനനരം കണണചിമമനന എനനാല അലസയാ സതീസദവി അവിടനറതത പാതിവരതയമഹിമനറകാണട അവിടനറതത പതിയായ ശിവന മാതരം മഹാപരളയകാലതതം സചെനദം വിഹരികനനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

19

ജസപാ ജലപഃ ശിലപം സകലമപി ഭരദരാവിരചനാ ഗതിഃ പരാദകഷിണയകരമണമശനാദയാഹതി വിധിഃ പരണാമഃ സംസവശഃ സഖമഖിലമാതമാരzwjപണദശാ സപരയാ പരയായതവ ഭവത യസനമ വിലസിതം 27 അലസയാ സദവി ഞാന ആതമാരzwjെണബദധയാ നറചയയനന ജലപനങങള മനതരജപമായം പരതതതികനറളലാം ഭരദരാകരണ മായം സഞചാരം നിനതിരവടിയനറട പരദകഷിണമായം ആഹാരാദി കരിയകള ആഹതിയായിടടം കിടെ നമസകാരമായിടടം തീരനറടട ഇപരകാരം എനറെ എലാ സഖാനഭവങങളം സകലസചഷടകളം അവിടസതതയകകളള പജയായിതതീരനറടട സധാമപയാസാദയ പരതിഭയ ജരാ ഭരത ഹരിണീം വിപദയസനത വിസശ വിധിശതമഖാദയാ ദിവിഷദഃ കരാലം യത സകഷലം കബലിതവതഃ കാലകലനാ ന ശംസഭാതനമലം തവ ജനനി താടങകമഹിമാ 28 അലസയാ സദവി ജരാ മരണം എനനീ മഹാഭയനറതതയകററനന അഭരത ഭകഷിചിടടം മാവിഷാവ ഇനദരന തടങങിയ സദവനമാരzwj മരികനക തനറനന നറചയയനന എനനാല കാളകടവിഷം ഭജിചിടടം ശിവന കാലതതിനധീനനാകാതതത അവിടനറതത കരzwjണഭരണ ങങളനറട മഹതതം നറകാണടാണ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

20

(ഭരzwjതവിഹീനയായ നാരികക തനറെ കരzwjണാഭരണങങള അഴിചനറവയകസകകണടതായി വരം കാലം സദവിയനറട കരzwjണാഭരണങങളായ സരയചനദരനമാരനറട അധീനത യിലാകയാല സദവിയനറട മാംഗലയനറതത ഹരികകാന അതിന സാമരzwjഥയമിനറലനനരzwjഥം) കിരീടം കവരിഞചം പരിഹര പരഃ കകടഭഭിദഃ കസഠാസര സകാടീസര സഖലസി ജഹി ജംഭാരി മകടം പരണസമരസഷസതഷ പരസഭഭരപയാതസയ ഭവനം ഭവസയാഭഥാസന തവ പരിജസനാകതിരzwjവിജയസത 29 അലസയാ സദവി നിനതിരവടിനറയ മാവിഷാവ വിമഹേശ ഇനദരന എനനിവരzwj പരണമിചനറകാണടിരികനനന സമയതത അവിടനറതത ഭവനതതില വനറനനതതിയ ശരീ പരസമശരനറന കണട അവിടനന നറപനറടടനന എളളസനനലകനസപാള അവിടനറതത സസവകരzwj പറയനനതായ അവിടനറതത ഭരനനില തനറനനയളള മാവിഷാവിനറെ കിരീടനറതത ഒഴിവാകകിയാലം വിമഹേശവിനറെ കഠിനമായ കിരീടതതില അവിടനറതത കാല തടടിവീളളനന എനനം ഇനദരനറെ കിരീടനറതതയം ഒഴിവാകകസണ എനനഭരളള വാകനകള വിജയികകനറടട (അഖിലസലാകനായികയായ സദവിനറയ സകല സദവനമാരം സദാ പരണമിചനറകാണടിരികനനന എനന താതപരയം)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

21

സസദസഹാദഭതാഭിരzwj ഘണിഭിരണിമാദയാഭിരഭിസതാ നിസഷസവയ നിസതയ താമഹമിതി സദാ ഭാവയതി യഃ കിമാശചരയം തസയ തരിനയന സഭരദധിം തണയസതാ മഹാസംവരദതാഗനിരzwjവിരചയതി നീരാജനവിധിം 30 അലസയാ സദവി അവിടനറതത ശരീരതതില നിനനദഭവിച കിരണങങളായ അണിമാദി സദവതകളാല പരിതതയായ നിതയയായ നിനതിരവടിനറയ യാനറതാരവന ഞാന അവിടനന തനറനന എനന സദാ ഭാവന നറചയയനനസവാ ഐശരയതതില പരമശിവനറനയം തണവതകരികനനന അവന പരളയകാലാഗനി നീരാജനം നറചയയനനനറവങകില അതില എനതാണാശചരയം (സമലപറഞഞ രീതിയില ഭാവനനറചയയനനവന സദവി യമായി താദാതമയം പരാപികനനനനറവനനം സരzwjവ ജഗതതിനറനയം ഭസമീകരികനനന പരളയകാലാഗനി അവന നീരാജനകരിയയായിതതീരനനനറവനനം താതപരയം) ചതഃഷഷടയാ തകനതരഃ സകലമതിസനധായ ഭവനം സഥിതതതതതസിദധിപരസവപരതകനതരഃ പധബപതിഃ പനതനനിരzwjബനധാദഖിലപരഷാരzwjകഥകഘടനാ സതനതരം സത തനതരം കഷിതിതലമവാതീതരദിദം 31 അലസയാ സദവി പരമശിവന പരിമിതങങളായ വിവിധ സിദധികനറള മാതരം നലകവാന കഴിവളള അറപതതിനാല

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

22

തനതരങങനറള നലകി സലാകതതിനറന സമാഹിെിചിടട തപതിയടനറഞഞങകിലം പിനനീട നിനതിരവടിയനറട നിരzwjബനധതതിന വഴങങി അഖിലപരഷാരzwjഥങങനറളയം നറകാടകനവാന സതനതരമായ അവിടനറതത ഈ തനതരനറതത (ശരീവിസദയാപാസനാരപമായ സദവീതനതരനറതത) സലാക തതിലവതരിെിച ശിവഃ ശകതിഃ കാമഃ കഷിതിരഥ രവിഃ ശീതകിരണഃ സമസരാ ഹംസഃ ശകരതദന ച പരാ മാരഹരയഃ അമീ ഹസലഖാഭിതിസഭിരവസാസനഷ ഘടിതാ ഭജസനത വരദണാസത തവ ജനനി നാമാവയവതാം 32 അലസയാ സദവി ശിവന ശകതി കാമന കഷിതി (ഭമി) എനനിവയാല നിരzwjേിഷടമായ ക ഏ ഈ ള എനനീ വരzwjണങങളനറടയം സരയന ചനദരന സമരന (കാമന ) ഹംസം ശകരന (ഇനദരന) എനനിവയാല നിരzwjേിഷടമായ ഹ സ ക ഹ ള എനനീ വരzwjണങങളനറടയം പരാ മാരന ഹരി എനനിവയാല നിരzwjേിഷടമായ സ ക ള എനനീ വരzwjണങങളനറടയം അനതയതതില ഹരീങകാരം സയാജിെികനക യാനറണങകില അലസയാ മാതാസവ നിനതിരവടിയനറട നാമമനതരതതിനറെ (പഞചദശാകഷരീ മനതരതതിനറെ) അവയവങങളായിതതീരനന സമരം സയാനിം ലകഷമീം തരിതയമിദമാനറദൗ തവ മസനാരzwj നിധാകയസക നിസതയ നിരവധി മഹാസഭാഗരസികാഃ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

23

ഭജനതി താം ചിനതാമണിഗണനിബദധാകഷവലയാഃ ശിവാനറഗനൗ ജഹനതഃ സരഭിഘതധാരാഹതിശകതഃ 33 അലസയാ ആദയനതരഹിതയായ സദവി മഹതതായ ആനനദനറതത അനഭവിച രസിചനറകാണടിരികനനനവരം ചിനതാമണി നറകാണടണടാകകനറെടട ജപമാല ധരിചിരി കനനനവരമായ ചില മഹാനമാരzwj നിനതിരവടിയനറട മനതരതതിനറെ തടകകതതില സമരന സയാനി ലകഷമി എനനിവയാല സചിെികകനറെടടതായ ഐം ഹരീം ശരീം എനനീ ബീജാകഷരങങനറള സചരzwjതതനറകാണട കാമസധന വിനറെ നറനയയ നറകാണട ശിവാഗനിയില (ശകതിരപമായ തരിസകാണതതില സംസകരികകനറെടട അഗനിയില) നറകണകകിന ആഹതി നറചയതനറകാണട നിനതിരവടിനറയ ഭജികനനന ശരീരം തം ശംസഭാഃ ശശിമിഹിരവസകഷാരഹയഗം തവാതമാനം മസനയ ഭഗവതി നവാതമാനമനഘം അതഃ സശഷഃ സശഷീതയയഭരഭയസാധാരണതയാ സഥിതഃ സംബസനധാ വാം സമരസപരാനനദപരസയാഃ 34 അലസയാ സദവി സരയചനദരനമാരzwj തനങങളായളള ശംഭ വിനറെ ശരീരം അവിടനനം അവിടനറതത അനവദയമായ ശരീരം ശിവനറെയമാനറണനന ഞാനറിയനന അതനറകാണട ശിവശകതിസരപികളായ നിങങളകന രണടസപരzwjകനം സശഷ-സശഷീ സംബനധം (പരധാനവം അപരധാനവം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

24

തമമിലളള ബനധം) ഒര സപാനറല ബാധകമായതിനാല സമരസതനറയ പരാപികനനന (പരzwjവകൗളമതമനസരിച സഷടികരzwjമമതതില ശകതി പരധാനവം ശിവന അപരധാനവം സംഹാരകരzwjമമതതില സനനറര മറിചമാണ എനനാണ ഈ സംബനധം പരിഗണി ചാല രണട സപരം സമനമാരാനറണനന താതപരയം) മനതം സവയാമ തം മരദസി മരതസാരഥിരസി തമാപതം ഭമിതയി പരിണതായാം ന ഹി പരം തസമവ സാതമാനം പരിണമയിതം വിശവപഷാ ചിദാനനദാകാരം ശിവയവതിഭാസവന ബിഭസഷ 35 അലസയാ സദവി മനസസം ആകാശവം വായവം അഗനിയം ജലവം പഥിവിയം എലാം അവിടനന തനറനന നിനനില നിനനനയമായി യാനറതാനനം തനറനനയില തനറനന സയം ഈ പരപഞചാകാരമായി പരിണമിെികനനനതിന സവണടിയാണസലാ അവിടനന ശിവപതനീഭാസവന ചിദാനനദരപനറതത ധരികനനനത തവാജഞാചകരസഥം തപനശശിസകാടിദതിധരം പരം ശംഭം വസനദ പരിമിലിതപാരദശം പരചിതാ യമാരാധയന ഭകതയാ രവിശശിധബചീനാമവിഷസയ നിരാസലാസകഽസലാസക നിവസതി ഹി ഭാസലാക ഭവസന 36

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

25

അലസയാ സദവി അവിടനറതത ആജഞാചകരതതി ലിരികനനനവനം സകാടി സരയചനദരനമാരനറട പരഭയളള വനം പരയായ ചിചെകതിസയാട കടിയവനമായ പരമ ശിവനറന ഞാന വനദികനനന ആ പരമശിവനറന ഭകതിസയാനറട ആരാധികനനനവന സരയന ചനദരന അഗനി എനനിവരzwjകക വിഷയമലാതതതം മനറററാനനിനാലം പരകാശികകനറെടാതതതം (സയം പരകാശികനനനതം) ചനദരികാമയവമായ സലാകതതില (സഹസരാരതതില) നിവസികനനന വിധബനറദധൗ സത ധബദധസഫടികവിശദം സവയാമജനകം ശിവം സസസവ സദവീമപി ശിവസമാനവയവസിതാം യസയാഃ കാനതയാ യാനതയാഃ ശശികിരണസാരപയസരസണഃ വിദരതാനതരzwjധാനതാ വിലസതി ചസകാരീവ ജഗതീ 37 അലസയാ സദവി അവിടനറതത വിധബദധിചകരതതില ധബദധസഫടികം സപാനറല നിരzwjമമലനായം ആകാശതത തതിനറെ ജനയിതാവായമിരികനനന ശിവനറനയം സരzwjവഥാ ശിവന സമയായ സദവിസയയം ഞാന ഭജികനനന ഈ രണടസപരില നിനനദഗമികനനന ചനദരനറെ കിരണങങള സപാനറലയളള കാനതിയാല ചനദരകിരണങങളാല സനതഷട യാകനന ഒര ചസകാരിനറയസൊനറല ഈ ജഗതത ഭരളളവന അജഞാനാനധകാരതതില നിനന ഭരകതമായി സസനതാഷി ച ഉലസികനനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

26

(കേലിനീ ശകതി വിധബദധിചകരതതിനറലതതിയാല സാധകന അജഞാനതതില നിനന ഭരകതനായി ആനനദ മനഭവികനനനനറവനന താതപരയം) സഭരനമീലതസംവിതകമലമകരകനദകരസികം ഭസജ ഹംസദനദം കിമപി മഹതാം മാനസചരം യദാലാപാദഷടാദശഗണിതവിദയാപരിണതിഃ യദാദസതത സദാഷാദ ഗണമഖിലമദഭയഃ പയ ഇവ 38 അലസയാ സദവി വിടരzwjനന ജഞാനകമലതതിനറല പസനതന മാതരം നകരകയം അസംഖയം മഹതതകകളനറട മാനസ സരസസില വിഹരികനകയം നറവളളതതില നിനന പാലിനറന നറയനന സപാനറല സദാഷങങളില നിനനം ഗണങങനറളനറയലാം സവരzwjതിരിനറചടകനകയം നറചയയനന ആരനറട പരസപര സംവാദമാസണാ പതിനറനടട വിദയകളായി പരിണമി ചിരികനനനത ആ ഹംസമിഥനതതിനറന (ശിവനറനയം ശകതിനറയയം) ഞാന വനദികനനന (കേലിനീ ശകതി അനാഹതചകരതതില പരസവശികന സപാള സാധകന സകലവിദയകളം ഗണങങളം സായതതമാകനനനറവനന താതപരയം) തവ സാധിഷഠാസന ഹതവഹമധിഷഠായ നിരതം തമീസഡ സംവരzwjതം ജനനി മഹതീം താം ച സമയാം യദാസലാസക സലാകാന ദഹതി മഹതി സകരാധ കലിസത

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

27

ദയാരzwjദരാ യാ ദഷടിഃ ശിശിരഭരപചാരം രചയതി 39 അലസയാ ജഗനനി അവിടനറതത (ശരീലളിതാ തരിപരസനദരിയനറട) സാധിഷഠാനചകരതതില അഗനിതത തതിന അധിഷഠാനമായിരികനനനവനം തനറെ അതഗര മായ സകരാധസതതാനറടയളള സനാടടം നറകാണട സലാകങങ നറളനറയലാം ചനറടടരികനനനവനമായ കാലാഗനിരദരനറനയം തനറെ ദയാരzwjദരദഷടി നറകാണട മാതരം ആ സലാകങങ ളനറകകലാം ശീസതാപചാരം നറചയയനന മഹതിയായ സമയനറയയം ഞാന സദാ ആരാധികനനന (സംഹാരരദരനാല ദഹിെികകനറെടനന മാവിഷാേതതിനറെ പനരതപതതിയകക കാരണം സദവിയാകനനനറവനന താതപരയം) തടിതനതം ശകതയാ തിമിരപരിപനഥിസഫരണയാ സഫരനനാനാരതനാഭരണപരിണസദധനദരധനഷം തവ ശയാമം സമഘം കമപി മണിപകരകശരണം നിസഷസവ വരദഷനതം ഹരമിഹിരതപതം തരിഭവനം 40 അലസയാ സദവി അനധകാരനറതതയകററനന മിനനലനറകകാടി യനറട രപതതിലളള ശകതിസയാട കടിയതം നാനാവിധതതിലളള രതനാഭരണങങളാല നിരzwjമമിതമായ മഴവിസലാട കടിയതം അവിടനറതത മണിപരചകരതതില സദാ നിവസികനനനതം സംഹാരരദരനാകനന സരയനാല

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

28

തപിെികകനറെടട ഭരനന സലാകങങനറളയം മഴയാല തണെികനനനവനമായ കാരzwjസമഘതതിനറന (ശിവശകതി സരപതതിനറന) ഞാന ഭജികനനന (സദവി തനറെ ദയാരzwjദരദഷടിയാല ഭവനതരയനറതതയം ശീസതാപചാരം നറചയയനനനറവനന ഭരനസലാകതതില പറഞഞ തിനറന ഈ സലാകതതില വരzwjണിചിരികനകയാണ) തവാധാസര ഭരസല സഹ സമയയാ ലാസയപരയാ നവാതമാനം മസനയ നവരസമഹാതാേവനടം ഉഭാഭയാസമതാഭയാഭരദയവിധിഭരേിശയ ദയയാ സനാഥാഭയാം ജസജഞ ജനകജനനീമത ജഗദിദം 41 അലസയാ സദവി അവിടനറതത ഭരലാധാരചകരതതില ലാസയപരിയയായ (ലാസയം ഒര നതതരപമാണ) സമയനറയനന സദവിസയാനറടാതത നവരസപരzwjണമായ മഹാതാേവനതതമാടനന ആനനദകഭരവനറന ഞാന ധയാനികനനന മഹാപരളയതതില നശിചസപായ ഈ ജഗതതിനറന ഉതപതതിനറയകനറിചളള ദയസയാനറട ഇവരzwj ഇരവരം ഒരമിചസൊള ഈ ജഗതത മാതാപിതാകക സളാടകടിയതായി ഭവിച ഇതി ശരീനറസൗനദരയലഹരയാം ആനനദലഹരയാഖയഃ പരഥസമാഭാഗഃ സമാപതഃ

ശരീസൗനദരയലഹരിയിനറല ആദയഭാഗമായ ആനനദലഹരി ഇസതാനറട

സമാപിച

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

29

സൗനദരയലഹരി ഗകതരzwjമാണികയതം ഗഗനമണിഭിഃ സാനദരഘടിതം കിരീടം സത കഹമം ഹിമഗിരിസസത കീരzwjതയതി യഃ സ നീസഡയചൊയാചേരണശബലം ചനദരശകലം ധനഃ നറശൗനാസീരം കിമിതി ന നിബധനാതി ധിഷണാം 42 അലസയാ ഹിമഗിരിപതരി പനതരണട ആദിതയനമാരാകനന മാണികയങങനറള സചരzwjതത നിരzwjമമിച അവിടനറതത സരzwjണകിരീടനറതത യാനറതാരവന വരzwjണികനനനസവാ ആ രതനങങളനറട നാനാവിധതതിലളള പരഭസയററ വിലസനന ചനദരകകലനറയ ഇനദരചാപമാനറണനന (മഴവിലാനറണനന) ആ കവിവരന വരzwjണികനകയാനറണങകില തനറനന അതില എനതാണ അതിശയം ദരസനാത ധാനതം നസതലിതദലിസതനദീവരവനം ഘനസനിഗഭിധലകഷണം ചികരനികരംബം തവ ശിസവ യദീയം നറസൗരഭയം സഹജഭരപലബധം സമനസസാ വസനതയസമിനമസനയ വലമഥനവാടീവിടപിനാം 43 അലസയാ ശിസവ വിടരzwjനനനിലകനനന കരിവളപവളകകകകടട തതിനറനസൊനറലയളളതം ഇടതിങങിയതം മിനസഭരളളതം ഭരവമായ അവിടനറതത കാരzwjകനതളം (തലഭരടി) ഞങങളനറട അനധകാരനറതത (അജഞാനനറതത) അകററനറടട അതിനറെ സഹജമായ സൗരഭയനറതത പരാപികനനനതിനായി

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

30

ഇസനദരാദയാനതതിലളള തകഷങങളനറട പഷപങങള സപാലം ഈ കാരzwjകനതലില വസികനനനനറവനന ഞാന കരതനന തസനാത സകഷമം നതവ വദനനറസൗനദരയലഹരീ- പരീവാഹസസരാതഃസരണിരിവ സീമനതസരണിഃ വഹനതീ സിനദരം പരബലകബരീഭാരതിമിര- ദിഷാം തകനദരzwjബനദീകതമിവ നവീനാരzwjകകകിരണം 44 അലസയാ സദവി അവിടനറതത ഭരഖസൗനദരയമാകനന നദീപരവാഹം കരകവിനറഞഞാളളകനന മാരzwjഗതതിസനാട സാദശയഭരളളതം ഇടതിങങിനിലകനനന സകശപാശങങളനറട രപതതിലളള അനധകാരമാകനന ശതരസഭരഹതതിനാല ബദധനായ ബാലാദിതയകാനതിനറയസൊനറലയളള സിനദര നറതത വഹികനനനതമായ സീമനതസരഖ ഞങങളകന സകഷമം വരതതനറടട അരാകലഃ സാഭാവയാദലികലഭ-സശരീഭിരലകകഃ പരീതം സത വകതരം പരിഹസതി പസങകരഹരചിം ദരസസമസര യസമിന ദശനരചി കിഞജലകരചിസര സഗനധൗ മാദയനതി സമരദഹനചകഷരzwjമദരലിഹഃ 45 അലസയാ സദവി സാഭാവികമായി ചരണടിരികനനനതം വണടിന കഞഞങങനറളസൊലിരികനനനതമായ കറനിരക ളാല ചററനറെടട അവിടനറതത ഭരഖം താമരകകവിനറെ സൗനദരയ നറതത പരിഹസികനനന മനദഹാസതതാല നറചറതായി

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

31

വിടരzwjനനിരികനനനതം ദനതകാനതിയാകനന സകസരങങളാല ഭംഗിയാരzwjനനതം സൗരഭയഭരളളതമായ അവിടനറതത ഭരഖമാകനന താമരകകവില പരമശിവനറെ നയനങങളാകനന വണടകള ആനനദം നകരനന ലലാടം ലാവണയദതിവിമലമാഭാതി തവ യത ദിതീയം തനമസനയ മകടഘടിതം ചനദരശകലം വിപരയാസനയാസാഭയമപി സംഭയ ച മിഥഃ സധാസലപസതിഃ പരിണമതി രാകാ ഹിമകരഃ 46 അലസയാ സദവി സൗനദരയകാനതിയനറട വിധബദധിപണട സശാഭികനനന അവിടനറതത നറനററിതതടം അവിടനന കിരീടതതിലണിഞഞ രണടാമനറതത ചനദരകകലയാനറണനന എനികക സതാനനനന ഈ രണടിനറനയം (സദവിയനറട നറനററിതതടനറതതയം കിരീടതതിലണിഞഞ ചനദരകകല നറയയം) തിരിചനറവചാല രണടം കടിസചരzwjനന സധാരസം വഴിയനന പരzwjണചനദരനായി പരിണമികനം ഭരനറവൗ ഭസഗന കിഞചിദ ഭവനഭയഭംഗവയസനിനി തദീസയ സനതരാഭയാം മദരകരരചിഭയാം ദരതഗണം ധനരദമസനയ സസവയതരകരഗഹീതം രതിപസതഃ പരസകാസഷഠ ഭരനറഷടൗ ച സഥഗയതി നിഗഢാനതരഭരസമ 47 ഈ സലാകതതിനറല എലാ ജീവികളനറടയം ഭയനറതത നീകനനനതില വയഗരയായ അലസയാ ഉസമ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

32

നിനതിരവടിയനറട നറതം വളഞഞ സചരzwjനനിരികനനന പരികനറകകാടികള കരിവണടകനറളസൊനറല കാനതിയററ കണണകളാകനന ഞാസണാടകടിയതം കാമസദവന തനറെ വലതകകയയില ധരിചിരികനനനതം അവിടനറതത നാസാദേമാകനന ഭരഷടിയാല മധയഭാഗം മറയകകനറെടട തമായ കാമനറെ വിലാനറണനന എനികക സതാനനനന (കാമനറെ വിലിനറല ഞാണzwj കരിവണടകനറളനറകകാണട നിരzwjമമിതമാനറണനന പരാണപരസിദധമാണ ) അഹഃ സസതഽസവയം തവ നയനമരzwjകാതമകതയാ തരിയാമം വാമം സത സജതി രജനീനായകതയാ തതീയാ സത ദഷടിരzwjദരദലിതസഹമാംബജരചിഃ സമാധസതത സനധയാം ദിവസ നിശസയാരനതരചരീം 48 അലസയാ സദവി അവിടനറതത വലത കണ സരയാതമക നായി പകലം ഇടത കണ ചനദരാതമനായി രാതരിയം സഷടികനനന നറതം വിടരzwjനനിരികനനന സരzwjണതതാമരകക സപാനറലയളള ഭരനനാം കണാകനറടട പകലിനം രാതരിയകകമിടയകകളള സനധയനറയ സഷടികനകയം നറചയയനന വിശാലാ കലയാണീ സഫടരചിരസയാധയാ കവലകയഃ കപാധാരാധാരാ കിമപി മദരരാസഭാഗവതികാ അവനതീ ദഷടിസത ബഹനഗര വിതാര വിജയാ ധരവം തതതനനാമവയവഹരണസയാഗയാ വിജയസത 49

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

33

അലസയാ സദവി അവിടനറതത ദഷടി വിതാരഭരളളതം (വിശാലാ) സഫടകാനതിയാല മംഗളകരവം (കലയാണീ) കരിവളപവളകകകകളകന സപാലം നറവംവാനാകാതതതം (അസയാദധയാ) കാരണയപരവാഹതതിനാധാരവം (ധാരാ) അതയനതം മദരരപരzwjണവം (മദരരാ) നീണടതം (സഭാഗവതീ) രകഷികനനനതം (അവനതീ) ഈ സപരകളളള നഗരങങനറളനറയലാം നറവംനനതം (വിജയാ) ആകയാല ഈ നാമങങനറളലാം നറകാണട അറിയനറെടാന നിശചയ മായം സയാഗയയമാണ അങങനറനയളള അവിടനറതത ദഷടി സദാ വിജയികകനറടട (സദവിയനറട ദഷടി വിശാലാ കലയാണീ എനനിങങനറന എടട പരകാരതതിലനറണടനന പറയനറെടനന പരാണപരസിദധ ങങളായ എടട നഗരങങളകനം ഈ സപരകളണട സദവിയനറട വിവിധ ദഷടികളമായി ബനധനറെടടാണ ഈ നഗരങങളകക ഈ സപരകള ലഭിചനറതനനം വിശസികക നറെടനനണട) കവീനാം സനദരzwjഭതബകമകരകനദകരസികം കടാകഷവയാസകഷപരവമരകലനറഭൗ കരzwjണയഗലം അഭരഞചനതൗ ദഷടാ തവ നവരസാസാദതരനറലൗ അസയാ സംസരzwjഗാദലികനയനം കിഞചിദരണം 50 അലസയാ സദവി കടാകഷികനവാനറനനന വയാസജന കവികളനറട കാവയരചനകളാകനന പലലകളിനറല സതനണണ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

34

നനതില മാതരം രസിചിരികനനന അവിടനറതത കാതകനറള വിടടപിരിയാനറത അവസയാട സചരzwjനനിരനന നവരസങങളാ സദികനനനതില തലപരരായ അവിടനറതത കണണകളാകനന നറചറവണടകനറള കണടിടട അസയ ബാധിച അവിടനറതത നറനററിതതടതതിലളള ഭരനനാം കണ നറതല അരണവരzwjണ മായിതതീരzwjനനിരികനനന (സദവിയനറട കണണകള വളനറര നീളഭരളളവയം നറചവിയനറട അടതതവനറര എതതനനവയമാനറണനന താതപരയം) ശിസവ ശംഗാരാരzwjദരാ തദിതരജസന കതസനപരാ സസരാഷാ ഗംഗായാം ഗിരിശചരിസത വിസമയവതീ ഹരാഹിസഭയാ ഭീതാ സരസിരഹനറസൗഭാഗയജനനീ സഖീഷ സസമരാ സത മയി ജനനി ദഷടിഃ സകരണാ 51 അലസയാ ജഗനമാതാസവ അവിടനറതത ദഷടി ശിവനില കാരണയരസം നിറഞഞതം ശിവനറനാഴിനറകയളള അനയ പരഷനമാരില ജഗപസസയാട കടിയതം സപതനിയായ ഗംഗാസദവിയില സരാഷപരzwjണവം ശരീപരസമശരനറെ ലീലകളില വിസമയം നിറഞഞതം ശിവകശതതിലളള സരzwjെങങളില ഭീതിയളളതം താമരകകവിന തനറനന സൗനദരയസമകനനതം സസഖികളില ഹാസപരzwjണവം എനനില കാരണയപരzwjണവമാകനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

35

(വിവിധ സാഹചരയങങളില സദവിയനറട ദഷടിയില നവരസങങളില ശാനതം ഒഴിനറകയളള മററ അഷടരസങങളം പരകടമാകനനനറവനന താതപരയം) ഗസത കരzwjണാഭയരzwjണം ഗരത ഇവ പകഷമാണി ദധതീ പരാം സഭതതശചിതതപരശമരസവിദരാവണഫസല ഇസമ സനസതര സഗാതരാധരപതികസലാതതംസകലിസക തവാകരzwjണാകഷടസമരശരവിലാസം കലയതഃ 52 അലസയാ ഹിമഗിരിതനസയ കാതകള വനറര നീണടിരികന നനതം ബാണതതിന പിനനില സചരzwjകനനന പരനതിന തവലകള സപാനറലയളള സനതരസരാമങങസളാടകടിയതം ശിവനറെ ശാനതമായ മനസസില ശരംഗാരവികാരങങ ളലപാദിെിച വിസകഷപം ജനിെികനനനതമായ അവിടനറതത നയനങങള കരzwjണപരയനതം വലിചപിടികക നറെടട മനമഥബാണം സപാനറല കാണനറെടനന വിഭകതകതരവരzwjണയം വയതികരിതലീലാഞജനതയാ വിഭാതി തസനനതരതരിതയമിദമീശാനദയിസത പനഃ സരഷടം സദവാന ദരഹിണഹരിരദരാനപരതാന രജഃ സതം ബിരവതതമ ഇതി ഗണാനാം തരയമിവ 53 അലസയാ ശിവപരിസയ വിവിധനിറങങളിലളള അഞജന തതാല അലങകരികകനറെടട നിനതിരവടിയനറട ഭരനന കണണ കള മഹാപരളയതതില വിലീനരായ മാവിഷാവ വിമഹേശ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

36

മസഹശരന എനനീ സദവനമാനറര വീണടം സഷടികനവാനായി സതം രജസസ തമസസ എനനീ ഗണതരയങങനറള ധരികനനനസവാ എനന സതാനനമാറ നറവളെ ചവെ കറെ എനനീ വയതയതനിറങങസളാനറട സശാഭികനനന പവിതരീകരzwjതം നഃ പധബപതിപരാധീനഹദസയ ദയാ മികതരരzwjസനകതരരരണധവലശയാമരചിഭിഃ നദഃ സശാസണാ ഗംഗാ തപനതനസയതി ധരവമഭരം തരയാണാം തീരzwjഥാനാഭരപനയസി സംസഭദമനഘം 54 അലസയാ ശിവന സമരzwjെികകനറെടട ഹദയസതതാടകടിയ സദവി ഞങങനറള ധബദധീകരികനവാനായി കാരണയപരzwjണ ങങളം ചവെ നറവളെ കറെ എനനീ നിറങങസളാട കടിയതമായ അവിടനറതത സനതരതരയങങളിലനറട സശാണാ ഗംഗാ യഭരനാ എനനീ തീരzwjഥങങളനറട പവിതരമായ സംഗമനറതത സഷടികനനന (സശാണാ ഗംഗാ യഭരനാ എനനീ നദികള യഥാകരമം ചവെ നറവളെ കറെ എനനീ നിറസതതാടകടിയ വയാണ) 55

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

37

പരzwjവ ള ള ള ള ഈ രzwj ള ന തവാപരzwjസണ കരzwjസണജപനയനകപധബനയചകിതാ നിലീയസനത സതാസയ നിയതമനിസമഷാഃ ശഫരികാഃ ഇയം ച ശരീരzwjബദധചെദപടകവാടം കവലയം ജഹാതി പരതസഷ നിശി ച വിഘടയയ പരവിശതി 56 അലസയാ പാരzwjവതി കരzwjണങങള വനറര നീണടിരികനനന അവിടനറതത നയനങങള (തങങനറളകനറിച) ഏഷണി പറയനറമനന സപടിച നറപണzwjമീനകള കണzwjചിമമാനറത നറവളളതതില ഒളിചകിടകനനന ഈ ലകഷമീസദവിയം പരഭാതതതില അടയനന കവാടം സപാനറലയളള കമപനന ഇതളകസളാടകടിയ കരിവളപവളകകവിനറന ഉസപകഷികനകയം രാതരി അത വിടരസപാള വീണടം അതില പരസവശി കനകയം നറചയയനന (കരിവളപവളകകവ രാതരി വിടരനനതം മതസയം നറവളളതതില കഴിയനനതം സാഭാവികമാണ എനനാല ഇവ രണടിനം സദവിയനറട കണണകളമായളള സാദശയം കണകകിനറലടതത

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

38

കവി ഈ രണട പരതിഭാസങങനറളയം സദവിയമായി ബനധനറെടതതി ഉതസപരകഷികനനന സദവി ഉറങങകയം അവിടനറതത സനതരങങള അടയകയം നറചയയസപാള മാതരമാണ ലകഷമീസദവി ആ നയസനാതപലങങനറള വിടട രാതരിയില കരിവളപവളകകവിനറന ആശരയികനനനത എനനാണ കവി കരതനനത) ദശാ ദരാഘീയസയാ ദരദലിതനീസലാതപലരചാ ദവീയാംസം ദീനം സനപയ കപയാ മാമപി ശിസവ അസനനായം ധസനയാ ഭവതി ന ച സത ഹാനിരിയതാ വസന വാ ഹരzwjസമയ വാ സമകരനിപാസതാ ഹിമകരഃ 57 അലസയാ ശിസവ നറതംവിടരzwjനന നീസലാതപലം സപാനറല കാനതിയളള അവിടനറതത കണണകളനറട അതിദീരzwjഘമായ കടാകഷദഷടിയാല വളനറര ദനറരയിരികനനന ഈ ദീനനായ എനറനന ദയവായി സനാനം നറചയതാലം ഇതനറകാണട ഞാന ധനയനായിതതീരനന അവിടസതതയകക യാനറതാര സചതവ മില ചനദരന തനറെ ശീതരശമികള വനതതിലം നറകാടടാര തതിലം ഒര സപാനറല പരതതനനണടസലാ അരാലം സത പാലീയഗലമഗരാജനയതനസയ ന സകഷാമാധസതത കസമശരസകാദേകതകം തിരശചീസനാ യതര ശരവണപഥഭരലംഘയ വിലസന അപാംഗവയാസംസഗാ ദിശതി ശരസനധാനധിഷണാം 58

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

39

അലസയാ പരzwjവതരാജപതരി അവിടനറതത നറചവികളകനം കണണകളകനമിടയിലളള വകരാകാരമായിരികനനന ഭാഗം കണടാല അത കാമസദവനറെ വിലാനറണനന ആരzwjകകാണ സതാനനാതതത എനറനതനനാല അവിടനറതത കാതകനറള അതികരമിച വിലങങനറന വിലസികനനന അവിടനറതത കടാകഷദഷടി (സമലപറഞഞ) ഈ വിലില നറതാടതത ശരമാനറണനന സതാനനലളവാകനകയം നറചയയം സഫരദഗോസഭാഗപരതിഫലിതതാടങകയഗലം ചതശചകരം മസനയ തവ ഭരഖമിദം മനമഥരഥം യമാരഹയ ദരഹയതയവനിരഥമരzwjസകനദചരണം മഹാവീസരാ മാരഃ പരമഥപതസയ സിതവസത 59 അലസയാ സദവി അവിടനറതത അതയനതം മിനനനന കവിളതതടങങളില പരതിഫലികനനന കരzwjണാഭരണങങ സളാടകടിയ അവിടനറതത ഭരഖം കാമസദവനറെ നാല ചകരങങസളാടകടിയ രഥമാനറണനന ഞാന കരതനന മഹാവീരനായ കാമസദവന അവിടനറതത ഭരഖമാകനന ഈ രഥതതസലറി സരയചനദരനമാരാകനന രണട ചകരങങള മാതരഭരളള ഭമിയാകനന രഥതതിലിരികനനന പരമശിവനറന ആകരമികനനന സരസതയാഃ സകതിരഭരതലഹരീ നറകൗശലഹരീഃ പിബനതയാഃ ശരzwjവാണി ശരവണചലകാഭയാമവിരലം ചമതകാരലാഘാചലിതശിരസഃ കേലഗസണാ ഝണതകാകരതാകരഃ പരതിവചനമാചഷട ഇവ സത 60

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

40

അലസയാ ശരzwjവാണി അഭരതപരവാഹതതിനറെ മാദരരയനറതത അപഹരികനനനതായ സരസതീ സദവിയനറട മദരരവചസസ കനറള കാതകളാകനന പാനപാതരങങളാല അവിരതം പാനം നറചയയനന അവിടനന ആ വാകzwjതതസരിനറയ അനസമാദിചനറകാണട തലകലകനസപാള അതിന മറപടി പറയനനസവാ എനന സതാനനമാറ അവിടനറതത കേല ങങളം കിലങങി തസണതകകാരം പറനറെടവികനനന അനറസൗ നാസാവംശസതഹിനഗിരിവംശധജപടി തദീസയാ സനദീയഃ ഫലത ഫലമസമാകഭരചിതം വഹതയനതരzwjഭരകതാഃ ശിശിരകരനിശാസഗലിതം സഭരദധയാ യതതാസാം ബഹിരപി ച ഭരകതാമണിധരഃ 61 അലസയാ ഹിമവാനറെ വംശതതിനറെ പതാകയായവനറള അവിടനറതത ഈ നാസാദേമാകനന ഭരളനതണട ഞങങളകക ഉടനടി തനറനന ഇഷടഫലനറതത നലകനറടട അവിടനറതത നാസികയാകനന ഭരളനതണടിനളളില സഭരദധാമായളള ഭരതതകളില ശീതനിശാസസമററ അതിനറലാര ഭരതത പറസതതയകക വളളതിവനന അവിടനറതത നാസാഭരണമായിതതീരzwjനനിരികനനന (ഇടത നാസാദാരതതിലനറടയളള ശാസസാചൊസം ചനദരനാഡിയനറട (ഇഡാനാഡി) നിയനതരണതതിലായത നറകാണട അത ശീതമായിരികനം ഈ ശീതനിശാസ തതിനറനയാണ കവി ശിശിരകരനിശാസം എനനത

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

41

നറകാണടസേശിചത ഒനപത തരം ഭരതതകളനറണടനന പരാണങങള പറയനന ഭരളനതണടിനകതത കാണനറെടനന ഭരതത അതിനറലാനനാണ) പരകതയാഽഽരകതായാതവ സദതി ദനതചെദരസചഃ പരവസകഷയ സാദശയം ജനയത ഫലം വിദരമലതാ ന ബിംബം തദബിംബപരതിഫലനരാഗാദരണിതം തലാമധയാസരാഢം കഥമിവ വിലസത കലയാ 62 അലസയാ സനദരിയായ സദവി സാഭാവികമായം ചവനനിരികനനന അവിടനറതത ചണടകളനറട കാനതിയകക ഏതിസനാടാണ സാദശയനറമനന ഞാന പറയനറടട പവിഴനറകകാടിയില ഒര പഴഭരണടാവനറടട (എനനാല അതിനറന അവിടനറതത ചണടകസളാടപമികകാം) നറതാണടിെഴതതിന എനതായാലം അവിടനറതത ചണടകസളാട സാദശയമില അവിടനറതത ചണടകളനറട പരതിഫലനതതാലണടായ ചവപപനിറസതതാടകടിയ നറതാണടിെഴം അവിടനറതത ചണടകസളാനറടാെം അലപം സപാലം താരതമയം നറചയയനറെടനനതിന എങങനറന ലികകാതിരികനം സമിതസജയാതസനാജാലം തവ വദനചനദരസയ പിബതാം ചസകാരാണാമാസീദതിരസതയാ ചഞചജഡിമാ അതസത ശീതാംസശാരഭരതലഹരീമാമലരചയഃ പിബംതി സചെനദം നിശി നിശി ഭശം കാഞജികധിയാ 63

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

42

അലസയാ സദവി അവിടനറതത ഭരഖചനദരനറെ മനദഹാസമാകനന നറവണിലാവണടിടട ചസകാരങങളനറട ചണടകളകക രചി നഷടനറെടടസപായി അതനറകാണട അവ പളിരസഭരളളനറതനറനതങകിലം ഭകഷികനവാനാഗരഹിച രാതരി സതാറം ചനദരനറെ അഭരതപരവാഹനറതത കാടിയാനറണനന കരതി യസഥഷടം പാനം നറചയയനന അവിശരാനതം പതരദഗണഗണകഥാസമരഡനജപാ ജപാപഷപചൊയാ തവ ജനനി ജിഹാ ജയതി സാ യദഗരാസീനായാഃ സഫടികദഷദചെചെവിമയീ സരസതയാ ഭരരzwjതിഃ പരിണമതി മാണികയവപഷാ 64 അലസയാ ജനനി അവിടനറതത പതിയനറട ഗണഗണങങനറള സദാ പകഴതതിനറകകാണടിരികനനനതം നറചപരതതികക സപാനറല ചവനനിരികനനനതമായ അവിടനറതത നാവ എനനം ജയികകനറടട അവിടനറതത ആ നാവിനറെ അഗരതതി ലിരികനനന സരസതീസദവിയനറട സഫടികം സപാനറല അതിനിരzwjമമലമായ ശരീരം മാണികയവരzwjണഭരളള തായിതതീരനന രസണ ജിതാ കദതയാനപഹതശിരകസതരഃ കവചിഭിഃ നിതകതതശചോംശതരിപരഹരനിരzwjമാലയവിഭരകഖഃ വിശാസഖസനദരാസപകനദരഃ ശശിവിശദകരzwjപരശകലാ വിലീയസന മാതതവ വദനതാംബലകബലാഃ 65

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

43

അലസയാ ജഗനനി യദധതതില അസരനമാനറര ജയിചിടട അവിടനറതത ഭരനനില വനന ശിസരാവസതരം അഴിചനറവച കവചം മാതരം ധരിചിരികനനനവരം ചേന എനന ശിവപാരzwjഷദന അവകാശനറെടട ശിവ നിരzwjമമാലയതതില താലപരയമിലാതതവരമായ സമാവിഷ ണയന ഇനദരന വിമഹേശ എനനിവരzwj അവിടനന പരസാദിച നറകാടതതതം അവിടനറതത ഉചെിഷടവമായ കരzwjകകര ശകലങങസളാടകടിയ താംബലനറതത അലിഞഞതീരനനത വനറര ചവച ഭകഷികനനന വിപഞചയാ ഗായനതീ വിവിധമപദാനം പധബപസത- തയാരസബധ വകതം ചലിതശിരസാ സാദരവചസന തദീകയരzwjമാദരകരയരപലപിതതനതരീകലരവാം നിജാം വീണാം വാണീ നിചലയതി സചാസലന നിഭതം 66 അലസയാ സദവി പരമശിവനറെ വിവിധങങളായ അപദാനങങനറള സരസതീസദവി വീണവായിച പാടിപപകഴതതനനതസകടട തലകലകകിനറകകാണട അവിടനന അനസമാദിച പരശംസികനസപാള അവിടനറതത വാങമാദരരയതതാല പരിഹസികകനറെടട തനതരീരവസതതാട കടിയ തനറെ വീണനറയ സരസതീസദവി ഭരടപടം നറകാണട ഭരടനന കരാസഗരണ സപഷടം തഹിനഗിരിണാ വതസലതയാ ഗിരിസശസനാദതം ഭരഹരധരപാനാകലതയാ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

44

കരഗരാഹയം ശംസഭാരzwjഭരഖഭരകരതനതം ഗിരിസസത കഥംകാരം ബരമതവ ചബകനറമൗപമയരഹിതം 67 അലസയാ ഗിരിസസത ഹിമവാന വാതസലയപരzwjവം കക നറകാണട സപരzwjശിചിടടളളതം പരമശിവന അധരപാനം നറചയയവാനാഗരഹിചനറകാണട വീണടം വീണടം പിടിച യരzwjതതിയിടടളളതം അവിടനറതത ഭരഖമാകനന കണാടിയനറട പിടിനറയനന സപാനറല ശിവന കകകള നറകാണട പിടികന വാന കഴിയനനതം അനപമവമായ അവിടനറതത ചിബക നറതത ഞങങള എങങനറനയാണ വരzwjണികനനനത ഭജാസലഷാനനിതയം പരദമയിതഃ കണടകവതീ തവ ഗരീവാ ധസതത ഭരഖകമലനാലശരിയമിയം സതഃ സശതാ കാലാഗരബഹലജംബാലമലിനാ ഭരണാലീലാലിതയം വഹതി യദസധാ ഹാരലതികാ 68 അലസയാ സദവി പരമശിവനറെ കരാസലഷതതിനാല എനനം സരാമാഞചമണിഞഞിരികനനന അവിടനറതത കശം അവിടനറതത ഭരഖമാകനന താമരയനറട തണട സപാനറല സശാഭികനനന (സരാമഹരzwjഷം കാരണം എളളനനിരികനനന കശതതിനറല സരാമങങനറള കവി താമരതതണടിനറല ഭരളള കസളാട ഉപമികനനന) എനറനതനനാല അതിന താനറഴയളള സതസവ നറവളതതിരികനനനതം മാറില പരടടിയ കാരകില ചാറ പരണടതകാരണം കറതതിരികനനനതമായ ഭരതതമാല താമരവലയം സപാനറലയം കാണനറെടനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

45

ഗസല സരഖാതിസസരാ ഗതിഗമകഗീകതകനിപസണ വിവാഹവയാനദധപരഗണഗണസംഖയാപരതിഭവഃ വിരാജസനത നാനാവിധമദരരരാഗാകരഭവാം തരയാണാം ഗരാമാണാം സഥിതിനിയമസീമാന ഇവ സത 69 ഗതി ഗമകം ഗീതം എനനിവയില നിപണയായ അലസയാ സദവി പണട വിവാഹസവളയില പരമശിവന അവിടനറതത കളളതതില നറകടടിയ ചരടകളനറട എണം സചിെികനവാനറനനന സപാനറല അവിടനറതത കളളതതില കാണനറെടനന ഭരനന വരകള (തരിവലി) വിവിധങങളായ മദരരരാഗങങളകന ജനമസമകനന സംഗീതഗരാമങങനറള സവരzwjതിരികനനന ഭരനന അതിരzwjവരമപകനറള സപാനറല വിരാജികനനന (ഉതതരഭാരതതതില ചിലയിടതത വിവാഹസവളയില വരന വദരവിനറെ കളളതതില ഭരനന ചരടകള നറകടടനന പതിവണട) ഭരണാലീഭരദീനാം തവ ഭജലതാനാം ചതസണാം ചതരzwjഭിഃ നറസൗനദരയം സരസിജഭവഃ നറതൗതി വദകനഃ നസഖഭയഃ സംതരസയന പരഥമമഥനാദനധകരിസപാഃ ചതരzwjണാം ശീരzwjഷാണാം സമമഭയഹതാരzwjപണധിയാ 70 അലസയാ സദവി പണട പരമശിവന മാവിഷാവിനറെ ഒര ശിരസസ പിചിനറയടതതതകാരണം ശിവനറെ നഖങങ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

46

സളാടളള ഭയതതാല തനറെ നാല ശിരസസകനറളയം അവിടനന (സദവി) ഒസര സമയം തനറനന അഭയ ഹതങങളാല അനഗരഹികനനറമനന ആഗരഹിചനറകാണട താമരവളയം സപാനറല അതിഭരവായിരികനനന അവിടനറതത (സദവിയനറട) നാല കകകളനറടയം സൗനദരയനറതത മാവിഷാവ നാലവകതരങങള നറകാണടം വാഴതതനന നഖാനാഭരസദയാകതരzwjനവനലിനരാഗം വിഹസതാം കരാണാം സത കാനതിം കഥയ കഥയാമഃ കഥഭരസമ കയാചിദാ സാമയം ഭജത കലയാ ഹനത കമലം യദി കരീഡലകഷമീചരണതലലാകഷാരസചണം 71 അലസയാ ഉസമ നഖങങളനറട കാനതിയാല പരസശാഭി കനനനതം പതതായി വിടരzwjനന താമരകകവിനറെ ചവപപ നിറനറതത നറവംനന നിറഭരളളതമായ അവിടനറതത കകക ളനറട സൗനദരയനറതത ഞങങളകക എങങനറന വരzwjണികനവാന കഴിയം താമരകകവില കരീഡികനനന ലകഷമീസദവിയനറട ചരണതലങങളില പരടടിയിടടളള നറചപഞഞിചാറ പവില പററകയാനറണങകില ഒര പസകഷ താമരകകവിന (അവിട നറതത കരങങസളാട) നറചറതായ സാദശയം വനറനനനനി രികകാം സമം സദവി സകനദദിപവദനപീതം തനയഗം തസദവം നഃ സഖദം ഹരത സതതം പരസനതഭരഖം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

47

യദാസലാകയാശങകാകലിതഹദസയാ ഹാസജനകഃ സകംനറഭൗ സഹരംബഃ പരിഭരശതി ഹസതന ഝടിതി 72 അലസയാ സദവി സമാവിഷണയനം ഗണപതിയം ഒരമിച പാനം നറചയതിടടളളതം സദാ തനയം സരവികനനനതമായ അവിടനറതത തനയഗം ഞങങളനറട ഃഖനറതത ഇലാതാകകനറടട ഈ തനങങനറള കണടിടട ഗജഭരഖന (തനറെ മതകങങനറള സദവി അപഹരിചസവാ എനന) സംശയം പണട വയാകലഹദയനായി നറപനറടടനന തനറെ മതകങങനറള കക നറകാണട നറതാടടസനാകകി (തനറെ മാതപിതാകകളിലം മററം) ഹാസം ഉളവാകനനന അഭര സത വസകഷാജാവഭരതരസമാണികയകതനറപൗ ന സസനദഹസപസനദാ നഗപതിപതാസക മനസി പിബനതൗ നറതൗ യസമാദവിദിതവദരസംഗരസിനറകൗ കമാരാവദയാപി ദിരദവദനനറകരൗഞചദലനറനൗ 73 അലസയാ ഹിമഗിരിയനറട പതാകയായവനറള അവിടനറതത ഈ തനങങള അഭരതനറതത വഹികനനന മാണികയ സതതാലകനടങങളാണ എനനളളതില എനറെ മനസസില യാനറതാര സസനദഹവമില എനറനതനനാല അവനറയ പാനം നറചയയനന സമാവിഷണയനം ഗസണശനം ഇനനം സതരീസംഗ രസമറിയാതത കമാരനമാരായിതതനറനന വരzwjതതികനനന വഹതയംബ തംസബരമദനജകംഭപരകതിഭിഃ സമാരബധാം ഭരകതാമണിഭിരമലാം ഹാരലതികാം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

48

കചാസഭാസഗാ ബിംബാധരരചിഭിരനതഃ ശബലിതാം പരതാപവയാമിശരാം പരദമയിതഃ കീരദതിമിവ സത 74 അലസയാ ജനനനി (പരമശിവനാല വധികകനറെടട) ഗജാസരനറെ മതകതതില നിനന ലഭിച ഭരതതമണികളാല ഉണടാകകനറെടടതം അവിടനറതത അധരബിംബങങളനറട കാനതിയാലണടാകനന വരzwjണകവവിധയസതതാട കടിയതം അവിടനറതത മാറിലിണിഞഞിരികനനനതമായ നിരzwjമമലമായ ഭരതതമാല തരിപരാനതകനറെ പരതാപസതതാട (ശൗരയ സതതാട) കലരzwjനന അവിടനറതത കീരzwjതതിസയാ എനന സതാനനിെികനനനതാണ (ഉതതമഗജങങളനറട മതകങങളില ഭരതതനറണടനന ഒര വിശാസഭരണട ശൗരയതതിന ചവപപം കീരzwjതതിയകക നറവളപപം പരതീകങങളായി കവികള പരസയാഗികകാറണട സദവിയനറട ചവനന അധരകാനതിയം ഭരതതമണികളനറട ധബരവവരzwjണവം സചരzwjനനളള ഹാരനറതത കവി പരമശിവനറെ ശൗരയവം കലരzwjനന കീരzwjതതിയായി ഉതസപരകഷികനനന) തവ തനയം മസനയ ധരണിധരകസനയ ഹദയതഃ പയഃ പാരാവാരഃ പരിവഹതി സാരസതമിവ ദയാവതയാ ദതതം ദരവിഡശിധബരാസാദയ തവ യത കവീനാം നറപരൗഢാനാമജനി കമനീയഃ കവയിതാ 75 അലസയാ ഗിരിതനസയ അവിടനറതത ഹദയതതില നിനനം ഒളളകനന ഭരലൊല സരസതീമയമായ പാലകകടല

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

49

തനറനനയാനറണനന ഞാന കരതനന എനറനതനനാല ദയാമയിയായ അവിടനന നലകിയ ഭരലൊല ആസദിച ദരവിഡശിധബ പരശതരായ കവികളനറടയിടയില സശരഷഠനായ കവിയായിതതീരzwjനന (ഇതില പറഞഞിരികനനന ദരവിഡശിധബ ആദിശങകരന തനറനനയാനറണനനം അതല തിരജഞാനസംബനധ രാനറണനന മററം വയാഖയാതാകകളനറടയിടയില അഭിപരായ വയതയാസഭരണട) ഹരസകരാധജാലാവലിഭിരവലീസഢന വപഷാ ഗഭീസര സത നാഭീസരസി കതസംസഗാ മനസിജഃ സഭരതതനറസഥൗ തസമാദചലതനസയ ദരമലതികാ ജനതാം ജാനീസത തവ ജനനി സരാമാവലിരിതി 76 അലസയാ ഹിമഗിരിസസത പരമശിവനറെ സകരാധാഗനി ജാലയില നറവനത ശരീരസതതാനറട കാമസദവന അവിട നറതത ആഴസമറിയ നാഭിയാകനന സരസസില വനന ഭരങങിയ സൊള അതില നിനനയരzwjനന നറചറവളളി സപാനറലയളള പകകകടടതതിനറന സലാകരzwj അവിടനറതത സരാമാവലി എനന ഭാവികനനന യസദതതകാലിനദീതനതരതരംഗാകതി ശിസവ കസശ മസധയ കിഞചിനനി തവ യദഭാതി സധിയാം വിമരzwjദാസനയാനയം കചകലശസയാരനതരഗതം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

50

തനഭതം സവയാമ പരവിശദിവ നാഭിം കഹരിണീം 77 അലസയാ ശിസവ കാളിനദീനദിയനറട കസലാലകം (നറചറതിരമാല) സപാനറലയളള യാനറതാനന (സരാമാവലി) അവിടനറതത കശതരമായ ഉദരഭാഗതത സനങങളകക കാണനറെടനനസവാ അത അവിടനറതത കചകലശങങളനറട പരസപരഭരളള നറഞരകകം നറകാണട അവയകകിടയിലളള ആകാശം സനരzwjമമയളളതായിതതീരzwjനന നാഭീഗഹയില പരസവശികനനനതാനറണനന സതാനനനന സഥിസരാ ഗംഗാവ രzwj തഃ തനഭരകലസരാമാവലിലതാ കലാവാലം കേം കസമശരസതസജാഹതഭജഃ രസതരzwjലീലാഗാരം കിമപി തവ നാഭിരzwjഗിരിസസത ബിലദാരം സിസദധരദഗിരിശ നയനാനാം വിജയസത 78 അലസയാ ഹിമഗിരിതനസയ അവിടനറതത നാഭി ഗംഗാനദിയിനറല സഥിരമായ ചഴിയായം തനങങളാകനന രണടനറമാടടകളളള വളളിയാകനന അവിടനറതത സരാമാവലി യകകളള തടമായം കാമസദവനറെ സതജസസാകനന അഗനിയകക കേമായം രതീസദവിയനറട സകളീഗഹമായം പരമശിവ നറെ മിഴികളകക തപസസിദധിയകകളള ഗഹാദാരം സപാനറലയം വിജയികനനന നിസരzwjഗകഷീണസയ തനതടഭസരണ കലമജസഷാ നമനമരzwjസതരzwjനാരീതിലക ശനകകസതരടയത ഇവ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

51

ചിരം സത മധയസയ തരടിതതടിനീതീരതരണാ സമാവസഥാസസഥസമനാ ഭവത കശലം കശലതനസയ 79 അലസയാ നാരീരതനമായ കശലതനസയ സതസവ നറമലിഞഞിരികനനനതം തനഭാരം നറകാണട കഷീണിചതം ഭരനസപാടട കനിഞഞതം പതനറകക ഒടിഞഞസപാകസമാ എനന സതാനനിെികനനനതം കരയിടിഞഞ നദികകരയില നിലകനനന തകഷസതതാളം സഥിരതയളളതമായ അവിട നറതത മദധയഭാഗതതിന സമസനമല കശലം ഭവികകനറടട കനറചൗ സദയഃസിദയതതടഘടിതകരzwjപാസഭിനറരൗ കഷനതൗ സദാരzwjഭരസല കനകകലശാനറഭൗ കലയതാ തവ തരാതം ഭംഗാദലമിതി വലഗനം തനഭവാ തരിധാ നദധം സദവി തരിവലി ലവലീവലിഭിരിവ 80 അലസയാ സദവി അെസൊള വിയരzwjകനനന മാരzwjതതടതതില നറകടടനറെടട തനവസതരനറതത പിളരzwjകനനനവയം കകഷം വനറര നറയതതനനവയം സരzwjണകലശങങള സപാനറല സശാഭികനനന വയമായ അവിടനറതത തനങങനറള കലപിച കാമസദവന (തനഭാരതതാല) അവിടനറതത കശമായ മദധയസദശം ഒടിഞഞസപാകാനറത രകഷികനനനതിനായി തരിവലിക ളാകനന ലവലീവലിനറകാണട ഭരനന വടടം ചററിനറകകടടിയിരി കനനനസവാ എനന സതാനനനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

52

ഗരതം വിതാരം കഷിതിധരപതിഃ പാരzwjവതി നിജാത നിതംബാദാചെിദയ തയി ഹരണരസപണ നിദസധ അതസത വിതീരzwjസണാ ഗരരയമസശഷാം വസമതീം നിതംബ പരാഗഭിഭാരഃ സഥഗയതി ലഘതം നയതി ച 81 അലസയാ പാരzwjവതീ സദവി (അവിടനറതത വിവാഹസവള യില) പിതാവായ ഹിമവാന സനതം നിതംബതതില നിനന ഗരതവം വിതാരവഭരളള ഒര ഭാഗം അവിടസതതയകക വിവാഹസമമാനമായി നലകകയണടായി അതനറകാണട തനറനന അവിടനറതത നിതംബബിംബങങള ഭാരവം വിസതതവസമറിയവയായി ഈ ഭമിനറയ ആസകലം മറയകകകയം നറവംകയം നറചയയനന കരീനദരാണാം ധബോന കനകകദലീകാേപടലീം ഉഭാഭയാഭരരഭയാഭരഭയമപി നിരദജിതയ ഭവതി സതതതാഭയാം പതഃ പരണതി കഠിനാഭയാം ഗിരിസസത വിധിസജഞ ജാനഭയാം വിബധകരികംഭദയമസി 82 അലസയാ ഹിമഗിരിതനസയ കരzwjതതവയജഞയായ സദവി അവിടനറതത തടകളാല ഗജസശരഷഠനമാരനറട തപികകകക നറളയം സരzwjണമയമായ വാഴതതണടകനറളയം വിജയിചിടട എനനം പതിയനറട ഭരപില നമസകരികനനനതഭരലം കഠിനമായവയം തതതാകാരഭരളളവയമായ കാലഭരടട കളാല ഐരാവതതതിനറെ മതകങങനറളയം നറവംനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

53

പരാസജതം രദരം ദിഗണശരഗരzwjഭൗ ഗിരിസസത നിഷംനറഗൗ ജംസഘ സത വിഷമവിശിസഖാ ബാഢമകത യദസഗര ദശയസനത ദശശരഫലാഃ പാദയഗലീ- നഖാഗരചെദമാനഃ സരമകടശാകണകനിശിതാഃ 83 അലസയാ ഗിരിസസത രദരനറന പരാജയനറെടതതവാനായി കാമന തനറെ ബാണങങനറള ഇരടടിെിച നിറചനറവച ആവനാഴികളായി അവിടനറതത ഭരഴങകാലകനറള നിരzwjമമിച നറവനനത നിശചയമാണ എനറനതനനാല അവയനറട അഗര ഭാഗതത അവിടനറതത കാലനഖങങളനറട അഗരങങനറളനന വയാസജന സദവനമാരനറട കിരീടങങളാകനന ചാണകകംകളി ലരച ഭരരzwjചകടടിയ പതത ശരങങളനറട അഗരങങള കാണ നറെടനന ശരതീനാം ഭരരzwjധാസനാ ദധതി തവ നറയൗ സശഖരതയാ മമാസപയനറതൗ മാതഃ ശിരസി ദയയാ സധഹി ചരനറണൗ യസയാഃ പാദയം പാഥഃ പധബപതിജടാജടതടിനീ യസയാരzwjലാകഷാലകഷമീരരണഹരിചഡാമണിരചിഃ 84 അലസയാ ജഗനമാതാസവ യാനറതാനനിനറന ഉപനിഷതത കകള ശിസരാഭഷണങങളായി തലയിസലററനനസവാ യാനറതാ നനിന പരമശിവനറെ ജടയില തങങനന ഗംഗാനദി പാദപജയകകളള ജലമായം മഹാവിമഹേശവിനറെ കിരീടതതിനറല രതനങങളനറട കാനതി നറചപഞഞിചാറായം വരzwjതതികന നനസവാ അങങനറനയളള അവിടനറതത ഈ ചരണങങള

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

54

അവിടനന ദയാപരzwjവം എനറെയം ശിരസസില നറവയകസകക ണസമ (പരമശിവന പരണയസകാപശാനതിയകകായി സദവിയനറട പാദങങനറള വണങങസപാള ഗംഗാജലം സദവിയനറട ചരണങങളില പതിച അവയനറട പാദയജലമായി തതീരനന മഹാവിമഹേശ നിതയവം സദവിനറയ പരണമി കനസപാള കിരീടതതിനറല രതനങങളനറട കാനതി സദവിയനറട പാദങങളില പരടടനന നറചപഞഞിചാറായം ഭവികനനന) നസമാവാകം ബരസമാ നയനരമണീയായ പദസയാഃ തവാകസമ ദനദായ സഫടരചിരസാലകതകവസത അസയതയതയനതം യദഭിഹനനായ സപഹയസത പശനാമീശാനഃ പരമദവനകസങകലിതരസവ 85 അലസയാ സദവി കണണകളകകാനനദം നലകനനവയം അതയനതം സശാഭയളള നറചപഞഞിചാറ പരണടവയമായ അവിടനറതത ഈ തൊദങങളില ഞങങള പരണാമ മരzwjെികകനറടട ഇവയനറട (തൊദങങള നറകാണടളള) താഡനനറതത കാംകഷികനനനതായ കരീസഡാദയാനതതിനറല അസശാകതകഷതതിനറന പരമശിവന അതയനതം അസയ നറെടനന (സനദരീരതനങങളനറട കാലചവിസടടററാല മാതരസമ അസശാക തകഷം പകനകയളള എനറനനാര വിശാസഭരണട)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

55

ഭരഷാ കതാ സഗാതരസഖലനമഥ കവലകഷയനമിതം ലലാസട ഭരzwjതാരം ചരണകമസല താഡയതി സത ചിരാദനതഃ ശലയം ദഹനകതഭരനമലിതവതാ തലാസകാടികാകണഃ കിലികിലിതമീശാനരിപണാ 86 അലസയാ സദവി നറപനറടടനന അവിടനറതത നറതററായ സപരനറകാണട (സപതനിയനറട സപരനറകാണട) വിളിചത ഭരലം ഇതികരzwjതതവയതാഭരഢനായി തലകനിച നിനന പരമശിവനറന അവിടനന (പരണയസകാപതതാല) പദകമല ങങള നറകാണട നറനററിയില ചവിടടിയസൊള കാലചിലങക കള പറനറെടവിച കിലികിലി ശബദതതിലനറട പണടതനറനന ദഹിെിചതഭരലം ചിരകാലമായി മനസസിലണടായിരനന കവരനറതത തീരzwjതതനറകാണട പരമശിവനറെ ശതരവായ കാമസദവന ജയജയാരവം ഭരഴകകി (ഭരന സലാകതതില സചിെിചതസപാനറല സദവിയനറട പാദതാഡനസമല കകാന നറകാതിചിരനന പരമശിവന സദവിനറയ പരസകാപിെികകാനായി സദവിനറയ സപതനിയനറട (ഗംഗാസദവിയനറട) സപര പറഞഞ വിളിചതാനറണനന താതപരയം) ഹിമാനീഹനതവയം ഹിമഗിരിനിവാകസകചതനറരൗ നിശായാം നിദരാണം നിശി ചരമഭാസഗ ച വിശനറദൗ വരം ലകഷമീപാതരം ശരിയമതിസജനതൗ സമയിനാം സസരാജം തതപാനറദൗ ജനനി ജയതശചിതരമിഹ കിം 87

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

56

അലസയാ ജഗനനി സദാ ഹിമഗിരിയില തനറനന വസികനനനവയം പകലം രാതരിയം പരസനനങങളായിരി കനനനവയം ഭകതനമാരzwjകക ലകഷമിനറയനറകകാടകനനനവയമായ അവിടനറതത തൊദങങള മഞഞനറകാണട വാടനനതം രാതരിയില കമപനനതം ലകഷമിയനറട ഇഷടവാസ സഥലവമായ താമരകകവിനറന നറവംനനതില എനതാണ തിശയം (താമരകക ലകഷമീസദവിനറയ തനനളളില മാതരം നറവയകക സപാള സദവിയനറട തൊദങങള അനനിമിഷം ലകഷിനറയ ഭകതരzwjകക വിതരണം നറചയയനനനറവനനം അതനറകാണട തനറനന അവ താമരകകവിനറന നറവംനനനറവനനം താതപരയം) പദം സത കീരzwjതീനാം പരപദമപദം സദവി വിപദാം കഥം നീതം സദഭിഃ കഠിനകമഠീകരzwjപരതലാം കഥം വാ ബാഹഭയാഭരപയമനകാസല പരഭിദാ യദാദായ നയതം ദഷദി ദയമാസനന മനസാ 88 അലസയാ സദവി എലാവിധ ആപതതകകനറളയം നീകനനനതം അതനറകാണട തനറനന കീരzwjതതിയനറട ഇരിെിട വമായ അവിടനറതത പറങകാലകനറള സതകവികള എങങനറനയാണ കഠിനമായ ആമസതതാടിസനാട ഉപമിചത അതസപാനറല തനറനന വിവാഹസവളയില അവിടനറതത ചരണങങള ദയാമയനായ പരമശിവനാല കഠിനമായ പാറയില നറവയകകനറെടടനറതങങനറന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

57

(അതയനതം ഭരവായ സദവിയനറട പാദങങനറള കവികള ആമയനറട പഷഠതതിസനാടപമികനനനതിലം പരമശിവന അവനറയ കഠിനമായ ശിലയില നറവചതിലം അനൗചിതയ ഭരനറണടനന താതപരയം വിവാഹസമയതത വരന വദരവിനറെ പാദങങനറള ശിലയില നറവയകകനന ഒര ചടങങണട) നകഖരzwjനാകസതരീണാം കരകമലസസങകാചശശിഭിഃ തരണാം ദിവയാനാം ഹസത ഇവ സത ചേി ചരനറണൗ ഫലാനി സഃസസഥഭയഃ കിസലയകരാസഗരണ ദദതാം ദരിസദരസഭയാ ഭദരാം ശരിയമനിശമഹനായ ദദനറതൗ 89 അലസയാ ചേീസദവി ദരിദരനമാരzwjകക എനനം സകലവിധസപതതകകനറളയം സവഗം തനറനന നലകനന വയായ അവിടനറതത പദതളിരകള സദവസതരീകളനറട കകകളാകനന താമരകനറള സസങകാചിെികനനന കാലനഖങങളാകനന ചനദരികയാല കരതളിരകള നറകാണട സരzwjഗവാസികളകന മാതരം ഇഷടഫലനറതത നലകനന കലപകതകഷങങനറള പരിഹസികനനനസവാ എനന സതാനനനന (സദവസതരീകള സദവീചരണങങളില നമസകരിച കക കപപ സപാള അവരനറട കകെതതികളാകനന താമരകകകകള നഖചനദരികയില കപിസൊകനനതായി കവി ഭാവന നറചയയനന)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

58

ദദാസന ദീസനഭയഃ ശരിയമനിശമാശാനസദശീം അമനദം നറസൗനദരയപരകരമകരനദം വികിരതി തവാസമിനമനദാരതബകസഭസഗ യാത ചരസണ നിമനമീവഃ കരണചരണഃ ഷടചരണതാം 90 അലസയാ സദവി ദരിദരനമാരzwj കക എനനം ഇഷടാനസരണം ഐശരനറതതനറകകാടകനനനവയം ധാരാളമായളള സൗനദരയ പരകരzwjഷമാകനന പസനതന ഒളളകനനന മസനാഹരമായ കലപക തകഷകകലല സപാനറലയളള അവിടനറതത ഈ ചരണങങളില മനസസം പസഞചനദരിയങങളമാകനന ആറ ചരണങങളളള എനറെ ജീവന ആഴനനിറങങിയിടട ഷടപദമായിതതീരനറടട (ആറ ചരണങങളളള തനറെ ജീവന സദവിയനറട തൊദങങളാകനന കലപകകകലലയിനറല ദിവയസൗനദരയ മാകനന പസനതനണണനന വണടായിതതീരനറടട എനന കവി പരാരzwjഥികനനന) പദനയാസകരീഡാപരിചയമിവാരബധമനസഃ സഖലനതസത സഖലം ഭവനകലഹംസാ ന ജഹതി അതസതഷാം ശികഷാം സഭഗമണിമഞജീരരണിത- ചെലാദാചകഷാണം ചരണകമലം ചാരചരിസത 91 അലസയാ സശാഭനഗമസന (സനദരമായി സഞചരികനനന വനറള) അവിടനറതതസൊനറല നടകനവാനായി പരിശീലി കനവാന തടങങനനവരം അവിടനറതത ഗഹതതില

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

59

വളരനനവരമായ ഈ അരയനനങങള (അവയനറട നട) നറതനറലാനന നറതററിയാലം അവിടനറതത വിലാസഗമനനറതത അനഗമികനനനത സവനറണടനന നറവയകകനനില അതനറകാണട അവിടനറതത ചരണകമലങങള മസനാഹരങങളായ രതനങങളാല നിരzwjമമികകനറെടട പാദസരങങള കിലങങ സപാളളണടാകനന മഞജസരനറമനന വയാസജന ഈ അരയനനങങനറള (വിലാസഗമനം നറചയയനനനറതങങനറന നറയനന) ഉപസദശികനനന ഗതാസത മഞചതം ദരഹിണഹരിരസദരശരഭതഃ ശിവഃ സചെചൊയാഘടിതകപടപരചെദപടഃ തദീയാനാം ഭാസാം പരതിഫലനരാഗാരണതയാ ശരീരീ ശംഗാസരാ രസ ഇവ ദശാം സദാഗഭിധി കതകം 92 അലസയാ സദവി മാവിഷാവ വിമഹേശ രദരന ഈശരന എനനിവരzwj അവിടനറതത കടടിലിനറെ നാലകാലകളായി തതീരzwjനന അവിടനറതത സസവികനനന ശിവനാകനറടട തനറവളളനിറഭരളള വിരിൊയിതതീരzwjനന അവിടനറതത അരണകാനതി പരതിഫലിച രകതവരzwjണം പണട ശംഗാരരസം ശരീനറമടതതത സപാനറലയായി അവിടനറതത കണണകളകക കൗതകസമകനന അരാലാ സകസശഷ പരകതിസരലാ മനദഹസിസത ശിരീഷാഭാ ചിസതത ദഷപലസശാഭാ കചതസട

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

60

ഭശം തനീ മസധയ പഥരരസിജാസരാഹവിഷസയ ജഗതതരാതം ശംസഭാരദജയതി കരണാ കാചിദരണാ 93 അലസയാ സദവി ചരണട കാരzwjകനതലം സതസവ സരള മായ മനദഹാസവം നറനനസമനി വാകകകവിനറെ മാരzwjേവം ചിതതവം ശില സപാനറല കഠിനമായ മാരzwjതതടവം ഇടങങിയ അരനറകകടടം വിരിഞഞ മാറം നിതംബങങളഭരളള ശംഭവിനറെ ഏസതാ ഒര അരണവരzwjണമാരzwjനന കരണാ ശകതി ജഗതതിനറന രകഷികനവാനായി വിജയിചരളനന കലങകഃ കസതരീ രജനികരബിംബം ജലമയം കലാഭിഃ കരzwjപകരരzwjമരകതകരേം നിബിഡിതം അതതദസഭാസഗന പരതിദിനമിദം രികതകഹരം വിധിരzwjഭസയാ ഭസയാ നിബിഡയതി നനം തവ കസത 94 അലസയാ സദവി ചനദരനറെ കളങകം കസതരിയം ചനദരനറെ ജലമയമായ ബിംബം കലകളാകനന കരzwjകകരകകങങള നറകാണട നിറയകകനറെടട മരതകനിരzwjമമിതമായ നറപടടിയമാ കനന അവിടനന ദിവസവം ഈ അലങകാരവസതകകനറള ഉപസയാഗിച പാതരം ഒഴിയനനതനസരിച മാവിഷാവ അതിനറന വീണടം അവിടസതതയകകായി നിറയകകനന (സദവിയകകായി മാവിഷാവ വിലാസദരവയങങനറള നിറചനറവച ഒര മരതകനറെടടിയായി ചനദരബിംബനറതത കവി ഭാവന നറചയയനന)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

61

പരാരാസതരനതഃ പരമസി തതതചരണസയാഃ സപരയാമരയാദാ തരലകരണാനാമസലഭാ തഥാ സഹയസത നീതാഃ ശതമഖഭരഖാഃ സിദധിമതലാം തവ ദാസരാപാനതസഥിതിഭിരണിമാദയാഭിരമരാഃ 95 അലസയാ സദവി അവിടനന തരിപരാനതകനായ ശിവനറെ അനതഃപരസതരീയായതനറകാണട അവിടനറതത ചരണങങളനറട പജാവിധികള ചഞചലമനസകരzwjകക സകരമല അത നറകാണടതനറനനയാണ ഇനദരാദി സദവനമാരzwj അവിടനറതത ദാരപാലികകളായിരികനനന അണിമാദികസളാടകടി അനതതമങങളായ സിദധികനറള പരാപിചിടടളളത (സാധാരണയായി ചഞചലചിതതനമാനറര അനതഃപരതതില പരസവശിെികനകയില അവരzwjകക വാതിലകകല വനറര നറചംവാസന അനമതിയളള അതസപാനറല ചഞചല ചിതതരായ സാധകനമാരzwjകനം - അവരzwj ഇനദരാദി സദവനമാരാ യാലം - സദവിയനറട അനതഃപരവാതിലകകല വനറര മാതരസമ എതതവാന കഴിയകയളള അവിനറട കാവല നിലകനനന അണിമാദി സിദധികസളാനറടാെം അസനകം സിദധികള ചിലസൊള അവരzwjകക ലഭിനറചനനിരികകാം നിരzwjമമല ചിതതനമാരായ സമയികള - ഉതതമസാധകരzwj - മാതരമാണ സദവീചരണങങളനറട പജാ വിധിപരകാരമനഷഠിച തതസ വിധതതിനറലതതിസചരനനത ജിസതനദരിയനമാരzwjകക മാതരസമ സദവയാരാധനയകക സയാഗയതയളള എനന താതപരയം)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

62

കലതരം കവധാതരം കതികതി ഭജസനത ന കവയഃ ശരിസയാ സദവയാഃ സകാ വാ ന ഭവതി പതിഃ കകരപി ധകനഃ മഹാസദവം ഹിതാ തവ സതി സതീനാമചരസമ കചാഭയാമാസംഗഃ കരവകതസരാരപയസലഭഃ 96 അലസയാ പതിവരതയായ സദവി മാവിഷാവിനറെ പതനിയം വിദയാസദവതയമായ സരസതിയകക എതരസയാ കവികള സാമിമാരാകനന വിമഹേശപതനിയം ഐശരയസദവതയമായ ലകഷമീസദവിയകകം എതരസയാ ധനികനമാരzwj സാമിമാരായി തതീരനന എനനാല പതിവരതമാരില അഗരഗണയയായ അവിടനറതത മാസറാട സചരzwjനനളള ആലിംഗനം അവിടനറതത പതിയായ ശിവനലാനറത നറചലറഞഞിമരതതിനസപാലം സലഭമല (വസനതകാലതത നറചലറഞഞിമരതതിനറന സനദരിമാരzwj ആസലഷിചാല അത പകനം എനറനനാര വിശാസഭരണട പാരzwjവതീസദവി പതിവരതാഗരഗണയയായതിനാല സനതം ഭരzwjതതാവിനറനയലാനറത ഒര മരതതിനറനസൊലം ആസലഷി കനകയില എനന താതപരയം സശരഷഠകവികനറള സരസതീവലഭനമാനറരനനം വലിയ ധനികനമാനറര ലകഷമീപതിമാനറരനനം വിളികനനന പതിവിനറന കണകകി നറലടതത കവി ലകഷമീസരസതിമാരനറട പാതിവരതയതതില നനത കലപികനനന)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

63

ഗിരാമാഹരzwjസദവീം ദരഹിണഗഹിണീമാഗമവിസദാ ഹസരഃ പതനീം പദമാം ഹരസഹചരീമദരിതനയാം തരീയാ കാപി തം രധിഗമനിഃസീമമഹിമാ മഹാമായാ വിശം രവമയസി പരമാവിഷമഹിഷി 97 അലസയാ പരമാവിഷമായ ശിവനറെ പടടമഹിഷിയായവനറള സവദതതജഞനമാരzwj നിനതിരവടിനറയതതനറനന മാവിഷാവി നറെ പതനിയായ സരസതിനറയനനം വിമഹേശപതനിയായ ലകഷമിനറയനനം ശിവപതനിയായ പാരzwjവതിനറയനനം വിളികനനന എനനാല അവിടനന ആരാലം അറിയ നറെടാതത അപാരമാഹാതമയസതതാടകടിയവളം നാലാമത മായ മഹാമായയായിരനന വിശനറതത രവമിെികനനന കദാ കാസല മാതഃ കഥയ കലിതാലകതകരസം പിസബയം വിദയാരzwjഥീ തവ ചരണ നിരzwjസണജനജലം പരകതയാ ഭരകാനാമപി ച കവിതാകാരണതയാ കദാ ധസതത വാണീഭരഖകമലതാംബലരസതാം 98 അലസയാ ജഗനമാസത നറചപഞഞിചാറ കലരzwjനന അവിട നറതത പാദതീരzwjഥനറതത അറിവിനറന ആഗരഹികനനന ഈ ഞാന എനനാണ കടികനക എനന ദയവായി അരളി നറചയതാലം ജനമനാ ഭരകനമാരായവരzwjകന സപാലം കവിത തതിന കാരണമാകനന ആ തീരzwjഥം എനികക സരസതിയനറട പരസാദമായ താംബലരസമായിതതീരനന നറതനനായിരികനം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

64

(അവിടനറതത പാദതീരzwjഥം കടികനനന എനറെ നാവില സരസതി വിളയാടനനനറതനനായിരികനം എനന സചാദി കനനന കവി പാദതീരzwjഥം സസവചതിനറെ ഫലമായി താന കവിസശരഷഠനായിതതീരzwjനന പരഷാകാരം പണട സരസതി തനറനനയായി മാറനറമനനം ഭാവന നറചയയനന) സരസതയാ ലകഷമയാ വിധിഹരിസപസതനാ വിഹരസത രസതഃ പാതിവരതയം ശിഥിലയതി രസമയണ വപഷാ ചിരം ജീവസനനവ കഷപിതപധബപാശവയതികരഃ പരാനനദാഭിഖയം രസയതി രസം തദഭജനവാന 99 അലസയാ സദവി അവിടനറതത ഭജികനനനവന ലകഷമീസരസതിമാസരാനറടാതത വിഹരിച മാവിഷാവി നറനയം വിമഹേശവിനറനയം അസയനറെടതതകയം തനറെ രമയമായ ശരീരകാനതിയാല കാമസദവനറെ പതനിയായ രതീസദവിയനറട പാതിവരതയനിഷഠനറയ ശിഥിലമാകനകയം ജീവനറെ അവിദയാസംബനധനറതത നശിെിച മരണനറതത അതിവരzwjതതിച നിതയനായിതതീരzwjനന പരാനനദമാകനന രസനറതത അനഭവികനകയം നറചയയനന (സദവീഭകതന തനറെ കലാകവഷയതതാല മാവിഷാവിലം ഐശരയാതിശയതതാല വിമഹേശവിലം അസയനറയ ജനിെികനനനനറവനന കവിഭാവന)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

65

പരദീപജാലാഭിരzwjദിവസകരനീരാജനവിധിഃ സധാസസതശചസനദരാപലജലലകവരരzwjഘയരചനാ സകീകയരംസഭാഭിഃ സലിലനിധിനറസൗഹിതയകരണം തദീയാഭിരzwjവാഗഭിഭിതവ ജനനി വാചാം സതതിരിയം 100 അലസയാ ജഗനനി നിനതിരവടിയില നിനനണടായ വാകനകനറളനറകകാണട നിരzwjമമിച അവിടനറതതകനറിചളള ഈ സതാതരം ദീപതതിനറെ ജാലയാല സരയന നീരാജനം നറചയയനനത സപാനറലയം ചനദരകാനതകകലില നിനറനനാളളകനന ജലം നറകാണട ചനദരന അരzwjഘയം നലകനനതസപാനറലയം സഭരദരതതിനറല തനറനന ജലനറമടതത സഭരദരനറതത തപതിനറെടതതാന തരzwjെണം നറചയയനനതസപാനറലയമാകനന (വാകനകളനറട ഉറവിടമായ സദവിയില നിനനദഭവിച വാകനകള സദവിയനറട ചരണങങളില സമരzwjെികനക മാതരസമ കവി ഈ സതാതരരചനയിലനറട നറചയതിടടളള എനന താതപരയം)

ഇതി ശരീശങകരാചാരയവിരചിതാ നറസൗനദരയലഹരീ സമാപതാ ഇസതാനറട ശരീശങകരാചാരയവിരചിതമായ നറസൗനദരയലഹരി സമാപിച

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

66

സൗനദരയലഹരി കമാരനാശാന രചിച പദയപരിഭാഷ

അവതരണിക

സൗനദരയലഹരി സലാകഗരവായ ശങകരാചാരയസാമി കളനറട കതികളിലനറവച അസശഷം അപരധാനം അലാതത ഒര ഗരനഥവം കൗളസിദധാനതികളകന വിസശഷിചം ആരാധനീയമായ ഒര പരമാണവം ആകനന മാനതരികതാനതരികങങളായ വിഷയങങനറള അനതരzwjവഹി ചിടടാനറണങകിലം കരzwjണാനനദകരങങളായ സതാതരങങളായി തിനറഗരഅതികകനറെടടിരികനനനതനറകാണട ഈ പരബനധ സതതാളം പരചാരതതില വയാപകതം ആചാരയ സാമികളനറട സവദാനതവിഷയകങങളായ ഇതരഗരനഥ ങങളകനസപാലം ഇനറലനനളള വാതവവം ഇതിനറന വിസശഷിെികനനനണട ആസസതഹിമാചലം സംസകതഭാഷയില ഈഷദജഞാന നറമങകിലം ഉളള ഒരവനം സൗനദരയലഹരിയില പരിസശഷാല ഒര പദയനറമങകിലം വശമായിരികനം ഭാഷാജഞാനം സലശം ഇലാതതവരzwj സപാലം ചിലസൊള അതിനറെ പദാനപരzwjവിയനറട അതിസമാഹനയായ പരിപാടിയാല ആകഷടനമാസരാ എനന സതാനനമാറ അപഭംശമായിനറടടങകിലം അതിനറല പദയങങനറള ഗാനം നറചയത ആനനമഗനനമാരായിരികനനനതം നാം കാണനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

67

സംസകതതതില ബഹകകളായ സതാതരപരബനധങങളില നിനനം ഇതിനളള ഗണവിസശഷതതിന ഇവ സഥല നിദരzwjശനങങളാകനന ആരzwjഥികമായം ശാബദികമായം ഉളള മാദരരയങങള അനറലങകില സൗനദരയങങള സരzwjവതര അഭിനനമായി ഒളളകിനറകകാണടിരികനനന ഈ പരബനധതതിന സതഃസിദധ മായ മസനാഹരതംനറകാണടതനറനനയാണ പജയപാദനായ ഗരനഥകരzwjതതവിനാല സൗനദരയലഹരി എനന നാമകരണം നറചയയനറെടട എങകില അത എതര സഭരചിത മായിരികനനന സഭാഷയില ഗരനഥനിരzwjമമാണതതിന സാമാനയം വാസനയം ശകതിയം ഉളള ഒരവന ഇതരഭാഷകളില അതയനതം സഖപരദങങളായ ഗരനഥങങനറള കാണസപാള അവനറയ സഭാഷയില പരിണമിെികകണം എനന പരാസയണ ഒര സമാഹം ഉണടാകനനത സാഭാവികമാ നറണങകില എനികനം ഇതിനറെ ഭാഷാനതരാനയനതതില പരവരzwjതതികനനനതിന കാരണാനതരം ഉണടായിരനനില സൗനദരയലഹരി സമപരzwjണം ഭാഷാനതരം നറചയത അവസാ നിചിടട ഇസൊള സംവതസരം നാലില അധികമാ യിരികനം എനനാല എളളപതതിഭരനനാമാണടിടയകക ഇത വിദയാവിലാസിനിയില അലപാലപമായി പരസിദധനറെടതതി വനനിരനന എങകിലം ആ മാസിക തലകകാലം നിനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

68

സപാകയാലം എനറെ സദശാനതരനിവാസം നിമിതതവം ഭരളളവന അചടിച പരസിദധനറെടതതാന ഇസൊഴാണ സാധിചത ഭരലതതില ഗഹനങങളം വിശാലങങളം ആയ അരzwjഥങങനറള സഭരചിതമായ സനദരzwjഭഭംഗിസയാടകനറട ഭാഷയില പരതിഫലിെിൊന ഞാന കഴിയനനതം ശരമിചിടടണട എനനാല ചില പദയങങളകന ശരവണ മാതരതതില അരzwjഥസബാധം ഉണടാകനനില എങകില വിഷയവിസശസഷാപാധികമായ ആ വിളംബം ഭരലതതിലം അപരകാരം ഉളളതാണ അപരzwjവം ചില സാസങകതിക പദങങനറള യസഥാകതമായിതതനറനന പരസയാഗിസകകണടി വനനിടടളളത അനയഥാകരിൊന പാടിലാതതവയം ആക നന ഇത പേിതനമാസരാട പരzwjവനിസവദനം നറചയയനനത സാഹസമാനറണങകിലം മദധയമനമാനറര സംബനധി ചിടസതതാളം ഇവിനറട പരതാവിചത അസനദരzwjസഭാചിത മായിരികനനറമനന സതാനനനനില ദകഷിണം അനറലങകില സമയിമതനറതത അവലംബി കനനന സകരളകൗളനമാരzwjകനം സാധാരണകകാരzwjകനം സനാതനിയായ ചിചെകതിനറയ സതാതരം നറചയയനനതില ഈ ഭാഷാസൗനദരയലഹരി അതയലപമായിനറടടങകിലം ഉപയകത മാകനനപകഷം ഏതദിഷയകമായ എനറെ ശരമം സഫലമാനറയനന വിചാരികനകയം വകതവയസശഷതതിന ഇതിനറെ തരzwjമ സമാപിച കാലതതതനറനന ഞാന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

69

എളളതീടടണടായിരനന ഒര സംസകതപദയനറതത താനറഴ സചരzwjതതംനറകാണട ഈ അവതരണികനറയ ഇവിനറട അവസാനിെിചനറകാളളകയം നറചയയനന

വിധബദധാ വാസഗണീ വിഹിതസകതാ ശങകരഗസരാ- രzwjഗഭീരാ ഗഢാരzwjനറഥരzwjഭവി ഗഗനഗംസഗവ ജയതി തദീസയയം ഭാഷാ മമ ഭവത സൗനദരയലഹരീ യഥാ കദവീ ഭരരzwjതതിഃ പരിണമതി ഭരതസനാപരതികതിഃ

എന കമാരനാശാന

അരവിപപറം 12-6-1901

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

70

പരzwjവഭാഗം

നറചാസലറം ശകതിസയാനറടാതതിഹ ശിവനഖിലം നറചയയവാന ശകതനാക- നനനറലനനാല നറചററനങങനനതിനമറികിലാ- സേവനാളലയസലാ മലാകഷന ശംഭഭരപാം മഹിതവിബധരാല മാനയയാം നിനറനന വാഴതതി നറചാലാനം കപിടാനം ജനനി പനരിതാ- രzwjകകാവ പണയം നറപറാഞഞാല (1) നിപാദാംസഭാരഹതതീനനിളകിയ നിതരാം സകഷമമാം ദരളിജാലം സപാദിചിടട ധാതാവഖിലഭവനവം സദവി സഷടിചിടനന അംസഭാജാകഷന പണിനറെടടതിനറനയഥ ശിര സസായിരംനറകാണടമാള- നനപില ദരളീകരിചിടടമലഭസിതമാ- യീശനം പശിടനന (2) ആദിതയദീപമസലാ ഭവതിയിരളക- ററാനവിദയാവശനനം കചതനയകകംകലയകകനറളളാളളകിയ നറചറസതന - സകണിയസലാ ജഡനനം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

71

ഏതാനം സതതമിലാതതവനമരിയ ചി- നതാമണിസശരണിയസലാ മാതാ ജനമാബധിയാളളനനവനമിഹ മഹാ ദംഷടിതന ദംഷടരയസലാ (3) ആസമാദം പണട കകനറകാണടമരരഭയസമാ നറടാതതഭീഷടം നറകാടകനം നീമാതരം സദവി നറയനനാല നലനറമാടവനറയ ന ലകനനതമമടടിലലാ ഭീ മാററിൊലനം നറചയ വതിനഭരടനഭീ- ഷടാധികം നലകവാനം സാമരzwjഥയം പണടസതാരzwjകകില തവ കഴലിണയാ- കനന സലാകകകനാസഥ (4) പണടംസഭാജാകഷനാസരയ പരണതന ബഹനറസൗ- ഭാഗയസമകനന നിനറനന- നറതതണടിസതരീസവഷമാരzwjനനാ തരിപരഹരനഭര ണടാകകി പാരം വികാരം തണടാരപന ഭജിചം രതിയനറട നയനം നകനവാനതകക സമനി- തതണടാരzwjനനംനറകാണട തതതനമനികളമനമിള കകാനഭരകകാരzwjനനിടനന (5) ഒനറകകകകവാണ വിംം ശരമത നറവറമ- ഞചാണ വണടാണ ഞാണം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

72

നറതകകന കാററാണ സതരം സരഭിസമയനറമാ- നനാണ കാണം സഹതതം നിലകകസടടകാകിയാനറണങകിലമയി ഗിരിസജ നിന കടാകഷതതിസലസതാ കകനറകകാണടംനറകാണടനംഗന ഭവനമഖിലവം നിനന നറവംനനവസലാ (6) കാഞചീനാദം നറപാഴിഞഞം കഠിനകചഭരം നറകാണട നറമനറലകനനിഞഞം ചഞചനമദധയം നറമലിഞഞം ചതരതരശര- ചനദരതേം കനിഞഞം പഞചാപം പഷപബാണം ഭജമതിലഥ പാ- ശാലശം പണടമപാ- രzwjനറനനന ചാരതതായ വരസടട പരരിപഭഗവാന തനറെ തസെടദംഭം (7) ആ പീയഷാരzwjണവതതിന നടവിലമരദാ രകകള ചളളനന രതന- ദീപതതില പംകടപിനനിടയിലരിയ ചി- നതാശമസവസശമാദരതതില സശാഭികനം കശവമസഞചാപരി പരമശിവന തനറെ പരയങകസമലം ദീപാനസനദാരzwjമമിയാകം ഭവതിനറയ നിയതം കപിടം പണയവാനമാരzwj (8)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

73

ഒനനാമാധാരചകരം നടവിലവനിര- ണടാമതളളഗനിതതതം ഭരനനാമസതതതിലംഭസസതിനപരി മര- തതപപറതതരവസമവം പിനറനന ഭരമദധയസമലം മനനറമാട കളമാരzwjഗ- ങങനറളലാം കടനനാ- നറൊനനംസഭാജാകാരതതില ഭവതി പതിനറയാടം ഗഢമായ കരീഡയലീ (9) തൊദതതീനറനനാലികനനനഭരതലഹരിനറകാ - നറണടാനറകക ഭരകകി പരപഞചം പിലൊടം ചനദരബിംബം പരിചിനറനാട നറവടി- ഞഞിടട കീസഴാടടിറങങി അകകരzwjവസഥാനനറമതതീടടവിനറടയഹികണ- നറകകാടട ചററീടട രനധരം സമലനറപാങങം ഭരലകസോപരി ഭവതിയറ- ങങനന തങങനന സമാദാല (10) ശരീകശീയങങള നാലം ശിവയനറട പരി- ഭിനനങങള ചകരങങളഞചം സാകം മാവിഷാേഭരലപരകതിപദമിയ- നനപിടനറനനാപസതാടം ആനറകസചരzwjനറനനനറടടാടീനറരടടിതളിതനറയാനറടളളം തതതസരഖാതരയം സച-

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

74

രzwjനനാകം നാലപതതിനാലാണരിയ വസതിസയാ- നറടാതത നിന ചിതരസകാണം (11) തനറതസൗനദരയാതിസരകം തഹിനഗിരിസസത തലയമാനറയാനനിസനാതി- സസതസാഹിതയം ചമൊന വിധിഭരതല വിബധ- നമാരമിനനാരമാകാ ഔതസകയതതാലതസലയമരികളത കാ- ണമാനലഭയതസമാരzwjകകാ- തതസാഹികനനന സകറനനതിനിഹ ശിവസാ- യജയമാം പജയമാരzwjസഗ (12) ചനതം കാഴചയകക സവണട ചതരത ചടവാ- സകകാതവാന സവണട നറചററം ചിനതിചാല നിന കടാകഷം തടവിയ ജഠരന - തനറനനയം തനി കണടാല കനതലനറകകനറടടാടടഴിഞഞം കചകലശക- ലാഞചലം വീണിഴഞഞം ബനധം കാഞചികകിഴിഞഞം വിഗതവസനയാ- സയാടിനറയതതീടമാസരയ (13) അപതതാറാകമരzwjചിസസവനിയിലദകം- തനനിലപതതിരണടാ- മംഭസസിന ശതരമിതരങങളിനറലാരറപതം രണടമപതതിനാലം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

75

തനഭരമദധയാംബരതതില തരനറമാനറടളളപതം രണടഭരണടനനി നിലകന- നനമപനറനനനറടടടട സചതസസിലമതിനമ- ങങപപറം തലപദാബജം (14) സതസനാലം നറവണിലാവിന ധവളതനനറവാടം തിങകള ചടം കിരീടം ധയാനിചം തകകരങങളകകഭയവരദവി- ദയാകഷസതരങങസളാരzwjതതം നനം നിനറനനനറതതാഴതങങനറന കവി നിപണ നമാരzwjകനദികനനന വാകയം സതനം പാലം നറംഭരനതിരിയനറട കനിയം സതാററ ചടടററമടടില (15) കതതം കാനതയാ വിളങങം കവിവരഹദയാം- സഭാജബാലാതപം സപാല ചിതതതതില സചരzwjതതിട ചിലരമരണയാം നിനറനനയദധനയനറരലാം നറമതതം വാസേവിതനനലരസലഹരീ- ചാരഗംഭീരവാണീ- നതതതതിന കവഭവതതാല സഹദയഹദയാ- ഹലാദനം നറചയതിട (16) സചതസസില ചനദരകാസനതാപലദലവിശദ- ശരീനിറഞഞളള ശബദ-

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

76

വരാതതതിന മാതഭാവം കലരനറമാര വശി- നയാദിസയാനറടാതത നിനറനന സബാധിചീടനന മരzwjതതയന ബഹവിധരചനാ- സാദയമാം പദയജാലം നറചയതീടം ചാരവാണീവദനകമലനറസൗ- രഭയനറസൗലഭയസമാടം (17) സദവി തസേഹകാനതിപരചരിമ ദിനനാ- ഥനറെ ബാലാതപം സപാല സദയാവം ഭവം നിറഞഞളളരണനിറനറമാടം ഭാവനം നറചയ വവനന ആവിരzwjഭീതയാ വലസഞഞാടിയ വനവരിമാന സപാനറല വലാതതനാണം താവം കമരാകഷിമാരരzwjവശിഭരതനറലവരം വശയരാം സവശയമാരം (18) ബിനദസഥാനതതിലാസയനറതതയമഥ കചയ- ഗമനറതതയം നിനറനനയം നിന കനദരzwjെന തനറെ ധാമനറതതയമടിയില മഹാ- സദവി ഭാവികനനറമനനാല അനറനനരതതദരവമികനനനബലകളത നി- സസാരമാദിതയചനദര- ദനദം വസകഷാജമാകം ജഗതി ഭരളളവനം സാമപരതം സംരവമികനം (19)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

77

കായതതിന കാനതിസനതാനകരസനറമാളളകി- ചായമചനദരകാനത- സഥായിശരീസചരzwjനനമടടില ഭവതിയനറട വപ- സസനതരാ ചിനതനറചയതാല പായികകാം സരzwjെദരzwjെം നറപരിയ ഖഗപതി- നറകകാതതടന സനതരനാഡീ- പീയഷസരാവശകതയാ ജരിതപരിഭവം സനാകകിയം നറസൗഖയമാകകാം (20) വിദസതതാനറടാതത സകഷമാകതിയില മിഹിരച- നദരാഗനിരപതതിനറലനനം വിസദയാതിയകകം ഷഡാധാരവമധിഗതമായ നിനറെ സതസജാവിസശഷം ഉദയതപതമാകരതതിനനിടയിലതിനറനയ- ദധതമായാമലനമാരzwj വിദാനമാരzwj കണടകകനറകകാണടിടനറമാര പരമാ- നനദനിഷയനദപരം (21) ദാസന ഞാന നറഗൗരി നീ മാം പരതി കരണാകല- രzwjനറനനാനന സനാനറകകനനരയകകാ- നാസംഗനറെനറടടാരനറപടടരനറമാഴി മമ നറഗൗ- രീതി വാഴതതം കഷണതതില നീ സായജയം നറകാടകനനനവന ഹരിവിരി- ഞചാദി ചഡാഞചലതതില

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

78

ഭാസികനം രതനദീപാവലി പദകമലാ- രാധനം നറചയതിട (22) നറചനതാരzwjബാണാരി നറമയയില പകതിയപഹരി- ചാദയസമയദയസപാരാ- ഞഞനതരzwjസമമാസദന മസററ പകതിയമഗസജ നീ ഹരിനറചനന സതാനനം എനറനതനനാല നിന ശരീരം ഭരളളവനരണമായ കണണ ഭരനനായി നറകാങക- െനതിന ഭാസരണ കനനം പനിമതിനറയാട ച- ടനന സകാടീരമാരzwjനനം (23) സരഷടാ സഷടിചിടനന ഹരിയത പരിപാ- ലിചിടനനിനദചഡന നഷടം നറചയയനന തസനനാടഖിലമഥ മറ- യകകനന സലാകം മസഹശന സഷടിൊനായ സദാ പരzwjവകനപരി ശിവന സീകരികനനനതം നിന - കഷടാതീതം രവമികനം ഭരകടിഘടനതന സംജഞയാമാജഞയാസല (24) ചിനതിചാല ഭരരzwjതതി ഭരനനായ തരിഗണമതിനറലളളം- ഭരനനിനം നിനറെ പാദ- നറചനതാരില നറചയതനറകാളളം ചതരതകലരം പജസയ പജയാക

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

79

എനറനതനനാല നിനറെ പാദാവഹനവിഹിതര- തനാസനാസനനസദശ- തതനതം കടാനറത ഹതാഞജലി ഭരടിയിലണി- ഞഞമപമീയപരzwjസകാനമാരzwj (25) മാവിഷാവം സവരzwjനറപട വിദരവഭരപരമി- കനനനകവവസതനനം തനമരzwjതതിതം നറകട ധനദനഭരടസന- തനറനന നാശം വരനന സമനറനമല നിലകനം മസഹനദരാവലിയമഥ മിഴി കനനന സംഹാരകാല തതമമടടം കരീഡയസലാ ഭഗവതി സതിയാം നിനറെ ഭരzwjതതാവിസനാരzwjതതാല (26) സംസാരികനനനനറതലാം ജപമഖിലകര- നയാസവം ഭരദരസയവം സഞചാരം ദകഷിണാവരzwjതതനവമശനപാ- നങങള സഹാമങങളം സമ സംസവശം തനറനന സാഷടാംഗവമഖിലസഖം താനമാതമാരzwjെണതതിന സംവിതതാല നിന സപരയാവിധിയില വരിക ഞാന കാടടിടം സചഷടനറയലാം (27) വാരzwjദധകയം ഭരതനറവനനീ വലിയഭയമക- ററനന പീയഷപാനം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

80

നറമതതം സമാസദന നറചയതം ഭരതരിഹ വിധിഭര- പായിടം വിണവനമാരzwj അതഗരസകഷളഭകകാം തവ പതിയറിയ- നനിലസഹാ കാലസഭദം കതതം നിന കാതിസലാലയകകടയ മഹിമയാ- കനനതിന ഭരലമസമമ (28) മാററ മലാസനന തന ഭരടി മദരമഥനന - തനറെ സകാടീരസകാടി- സകകററ സഹ താന തടഞഞ സരപതിമകട- നറതതപപറസതതാടട തളള ഭരററം കപിടടിടസപാളിവരzwj ഭവതിനറയഴീ- കനനറപാളീശന വരസപാള നറതനറററസനനവം തടങങനനരികില നിജഭടാ- ലാപസകാലാഹലങങള (29) നറമതതം നറമയയീനന നറപാങങനനണിമ മഹിമയി- തയാദിനറയാതതാഭ ചളളം നിസതയ നിസനന നിരപിചഹമിതി നിതരാ- സമവരzwj ഭാവിചിട തതതാദക കാം തരിസണതരനനടയ പടിമയം ധികകരികനനനവരzwjകകായ കതതം കാലാഗനി നീരാജനമരളവസതാ പാരzwjകകിലാശചരയമാസരയ (30)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

81

ഓസരാസരാ സിദധി നലകപടിനറയാരറപതം നാലഭരണടാകകി തനതരം പാനറരലാവം ചതിചെധബപതി പരമാ- നനദഭരളനറകകാണടിരിനറകക പാരം നിരzwjബനധസമാതിപപനരിഹ പരഷാ- രzwjഥങങള നാലം നറകാടൊന സപാരനനിതതനതരസമവം കഷിതിയിലവതരി- െിച നീ സചെമാസരയ (31) പാരില കലിപതം ശിവന ശകതിയമലരzwjശരനം ഭമിയം പിനറനനയരzwjകകന താരാധീശന സമരന ഹംസവമഥ ഹരിയം പിന പരാ കാമനിനദരന ഓസരാ ഹരീങകാരമീ ഭരനനിനനറമാടവിലദി- കനനറപാഴീ വരzwjണജാലം സനസര നിന നാമസധയതതിന ജനനി നറപട- നനംഗമായ ഭംഗനറമസനയ (32) നിസതയ നിന മനതരരതനം ഭരടിയിലലരzwjശരന - തനറനനയം നിനറനനയം ശരീ- തതതനറതതയം നിനചം സപദി ചില മഹാ- സഭാഗസയാസഗാതസകനമാരzwj ചിതതം സചരzwjകനനന ചിനതാമണിജപപടസമ- നതിശശിവാവഹനിതനറനന-

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

82

കകതതിചകകാമദരകകിന ഘതലഹരി ഹവി- സസാകകി സഹാമിചിടനന (33) സസാമാരzwjകകദനദമാകം തനയഗളനറമളളം നീ ശിവന തന ശരീരം ശരീമാനാകം നവാതമാവതമിഹ ഭവദാ- തമാവതാം സദവിസയാരzwjതതാല ഈമടടില സശഷസശഷിതവഭരരപരമാ- നനദസംസഷടസപദ- ധാമതം പണട നിങങളകകകിവിനറടയഭയസാ- മാനയസംബനധമസതര (34) നീസയ സചതസസ നീസയ പവനപദവി നീ- സയ മരതതം ഹവിസസം നീയാണംഭസസ നീയാണവനി വിതതയാം നിനറനനവിടടനയമിലാ നീസയ നിനറനനഗതതായ ജനനി പരിണമി- െികനവാന ചിതസഖാതമാ- വായം തീരനന പാരzwjകകില പരമശിവനറനാടം സപനറരളളം ദാരഭാവാല (35) ഭരമദധയതതിങകലബഭാസകരഹിമകരസകാ - ടിപരഭാധാടിസയാടം ശരീമചിചെകതി സചരം തനവടയ ശിവന തന പദം കപിടസനനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

83

സാസമാദം ഹനത തസതസവകന സകലസത- ജസസിനം ഭാസസിനം സമല സസാമസതാമപരകാശം തവ ജനനി ലഭി- കനനന നിരzwjസലാകസലാകം (36) നണീടസനനന നഭസസിനനദയനിലയമായ ധബദധിയില ധബദധനറവളള കകണാടികകാനതികാളം ശിവനറനയമതസപാല സകവലം സദവിസയയം എണണസപാഴിനദരമയദതിനറയാനറടതിരzwjനറപാരം- സപാലവരzwjകനളള കാനതയാ ചോനതദധാനതവം സപായ ജഗതി സഖനറമാട- മപനന നറചസപാതതസപാനറല (37) ചാനറല നറപാങങം ചിദംസബാരഹമദര നകരാന ചാര ചാതരയഭാരം സകാലം സനമാനസതതില കടിനറയളളമരയ- നനദയം കപിടസനനന ആലാപംനറകാണടതഷടാദശകലകള നറപറ- നനാവഹികനനനസശഷം പാലം പാനീയവം സപാല പരകലിതഗണഭാ- വനറതത സദാഷതതില നിനനം (38) സാധിഷഠാഗനിതനനില സതതമഭിരമി- കനനന സംവരzwjതതസംജഞന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

84

ഭസതശന തനറനനയം തതസമയയവനറളയം മാതസക കകനറതാളളസനനന സകരാധതതീകതതിനറയതതനനവനനറട മിഴി സലാ- കം ദഹിെിചിടസപാള ജാതസപരമാരzwjദരദഷടയാ ജഗതിയവള നറച- യയനന ശീസതാപചാരം (39) ധാമം സതടനന ശകതയാ തിമിരഭരമക- ററം തടിസലഖസയാടം ശരീമനനാനാമണി സശരണികളണിതിരള- നനിനദരചാപാങകസമാടം ശയാമശയാമാഭസയാടം ശിവരവിഹതമാം വിഷടപം തനനില തഷടി- സതാമം നറപയയനന ധാരാധരമത മണിപ- രതതില ഞാന വാഴതതിടസനനന (40) ഭരലാധാരതതില സമവം ഭഗവതി സമസയ കിം നവാതമാവതസല നീ ലാസയം നറചയതിടസപാള നവരസനടമാ- ടനന സദവന നസടശന കാസല കാരണയസമാനറടാതതവിനറടയരളിടം നിങങള സഷടികകയാലി- നനീ സലാകങങളകകസശഷം ജനകജനനിമാ- രണടസഹാ രണടസപരം (41)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

85

കനനിനമാസത ഭവല കനതളമതില മിഹിര സശരണിമാണികയമായ സ- ചെനദം സചരzwjതതളള ചാമീകരമകടനറമട- നറതതണി വരzwjണിചിടസപാള ചനദരസചെദനറതതയമമേലതിരണമടി- ചാധബ ചിതരീഭവിചി- ടടിനദരന തന ചാപമാനറണനനവനറനളളതമഭി- പരായമനയായമാസമാ (42) ഭരററം തിങങിതതഴചമമിനമിനസമതാം നിനറെ നീസലാലപലകക- ങകററകകാരzwjകനതലനതതിമിരഭരമക- ററനറടട ഞങങളകന ഭസദര ചററം സചരനനതില പനിരകള സഹജമാം തല സഗനധനറതത നിതയം പററിസൊവാന വലസദഷിയനറട മലരzwjവന- തതീനന വനറനനനനസപാനറല (43) സകഷമം നലകനറടട ഞങങളകകയി തവ ഭരഖനറസൗ- നദരയനിരയതനസവണി- സകകാമസരാതഃപരണാളികനരസമതനറപറം നിനറെ സീമനതമാരzwjഗം കാമം തതരതയമാം കലമനിരയരിയാം കനതളകകരിരടടി-

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

86

നനാമതതില നറപടടിരികനനനരണകരകിസശാ- രങങളാനറണനന സതാനനം (44) കടടികകാരzwjവണടിനറനാകനം കടിലകറനിര- കകടടമാളം തവാസയം ചടടററീടനനനറചനതാമരനറയയപഹസി- കനനന സസസമരമാസരയ ഭരഷടം നറസൗരഭയഭരണടാ ഭരഹസിതരചി- നറതതാങങലണടനമദതതാല മടടറനനണട മാരാരിയനറട മിഴികളാ- കം മിളിനദങങള ഭരനനം (45) കതതം സതസജാവിലാസനറതതാട തവ നിറക- കകാനതി കണടല കിരീടം പരതയാസരാപിച മസററെകതി വിദരവതാ- നറണനന സതാനനനന നറഗൗരീ വയതയതസതന വയകകനറെടമിത സമമായ രണടനറമാനനികനനറമനനാല പതതന പനറവണിലാവിന പടിക പരിണമി- കനനന പരzwjസണനദവായം (46) നറതനറററനനാതരാസനറമലാം തരിഭവനമതിലം നീകനവാന വയഗരയാം നിന നറചററളകകനാരzwjനന ചിലിനറകകാടികള ചടലവ- നറണടാതത കണാം ഗണതതാല

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

87

കററം കടാതിടസതതകകരമതില മണിബ- നധതതിനാല ഭരഷടിയാലം ഭരററം മദധയം മറചാ മലരzwjവിശിഖനറനട- കനനന വിനറലനന സതാനനം (47) അലിതതാരzwjബനധവസലാ തവ ജനനി വലം- കണതിനനാണഹസസം നറചാസലറം ചനദരനസലാ ചടലമിഴി യിടം കണതിനാണ രാവം ഫലതം പരzwjണമാകാനറതാര നറചറതപടം വിടട നറപാനതാമരകക നറവംം ശരീയാരzwjനന ഭരനനാം തിരമിഴിയതിലാ- ണനതരാ സനധയതാനം (48) നറചാസലറീടം വിശാലാ ചപലകവലയ- തതാലസയാദധയാ നിനചാല കലയാണീ കാണzwjകിലാ സഭാഗവതി മദരര ക- സലാല കാരണയധാരാ കിനറലസനയ മാമവനതീ ബഹപരവിജയാ സകവലം കവഭവതതാ- നറലലാ നീതതതകളകനളളഭിധസയാടമിണ- ങങനന നിന ദഷടിയാസരയ (49) നറകാണടാടികകാവയസമാതം കവികളനറട വസചാ- വലരീസാരഭാരം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

88

നറതണടീടം കാതിനറലതതികകടമിഴിയിണയാം രണടവണടിന കിടാങങള ഉണടീടനമഖനറെടടരനവരസനറമ- നനളളിലീരzwjഷയാസബനധം- നറകാണടാണലീ ചവ ജനനി നറകാതിനറയാടം നറചററ നിന നറനററി സനതരം (50)

ഉതതരഭാഗം കാസതാളവം മിഴി കരങകമലതതിനളള സചസതാഹരപരഭ കലരzwjനറനനാര ചാരസമനി ശീതാംധബപണട ചികരാവലിനറയനനിതളള ഭസതശപതനിയനറട പാദയഗം നറതാളളസനനന 1 (1) ശംഗാരശരീവിസലപം ശിവനിതരജന- ങങളകന ബീഭതസകതസം ഗംഗാസദവിയകക നറരൗദരം ഗിരിശനടമിഴി- കകദഭകതകാനതകാനതം അംഗാരാകഷാഹികളകകാബ ഭയയതമരവി- നദതതിനാവീരമാളീ- സംഘതതിനനംബ ഹാസം രസമടിയന നിന കണണ കാരണയപരzwjണം (2)

1 ഭരലതതിലിലാതതത ആശാനറെ സനതമായിരികനം എനന ഊഹികനനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

89

കരzwjണാനതസതതാളനറമതതനനഴകിയ കളളകന - തവനറലാതതകഷിസരാമം തിണം സചരനന സാകഷാത തരിപരരിപമന- കകാപിളകനനനിതഗരാല കസണവം നിനറെസതാരzwjകകില കലഗിരികല ച- ഡാമസണ കാമസദവന കരzwjണസതതാളം വലിസചററിയ കണകളതിന നറകൗതകം നറചയതിടനന (3) ലീലാനീലാഞജനതതാല നലനറമാട നിറസഭ- ദങങള ഭരനനം നറതളിഞഞി- ടടാസലാലം നിനറെ സനതരതരിതയമതഖിലസലാ- കനാകഥകനാസഥ കാലാഗനിപലഷടരാകനനജഹരിഹരസര- െിനറനനയം സഷടിനറചയ വാന നീ ലാളികനനന സതതപരഭതി നിജഗണം ഭരനനമായ സതാനനമാസരയ (4) ഇകകസണടാരzwjകകാതമധബദധികകിടയിലിഹ ചവ- പപം നറവളപപം കറപപം കകനറകകാണടാകകണണ ഭരനനം കനിനറവാടമിയലം നീ ശിവായതതചിസതത നറചാലനറകകാളളം സശാണമാകം നദമരിയമഹാ- ഗംഗ കാളിനദിനറയനനാ- യികകാണം ഭരനന തീരzwjഥതതിനമരളകസയാ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

90

സംഗമം മംഗളാഢയം (5) ഉനമീലികകം നിമീലിെതഭരദയലയ- ങങളകന സഹതകകനറളനനായ നറചസമമ കശനറലനദരകസനയ ജഗതി സപദി സ- തതകകള നറചാംനനവസലാ ഉസനമഷതതീനനദികനം ഭവനമഖിലവം സഘാരസംഹാരതാപം തസനമലനിനനദധരിൊന തവ മിഴിയിമനറവ- ടടാതതതാസണാരzwjതതിടസപാള (6) കരzwjണതതില പകന നിസനനാടിഹ കരള കഥി- കനനന കനറണനന നീരില കണണം പടടാനറതാളികനനനിത ശരി കരിമീന - സപടമാരzwj സപടിഭരലം ചേീ നീലാബജഗരzwjഭചെദമരരമട- ചാധബ കാലതതിറങങി- തതിനറണനറനനതതനന രാവില തിരിനറയയത തറ- നനളളിലാകകളളലകഷമി (7) ഫലിചീടനന നീലാംബജഭരകളനിറം പണട നീണടളള കണാല നറതലീ ദരസഥനാം ദീനനിലമലിവ നീ തവണം സദവസദവി ഇലസലാ സചതമമമയകകിതിലടിയനടന ധനയനായ തതീരമസലാ

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

91

തലയം തവനന ചനദരന കരമടവിയിലം സമാടിയാം സമടസമലം (8) ആവകരം നിനറെ പാളീയിണകളിവകനറള- നനദരിരാജകസനയ പവപന പണട വിലിന പതമയഭിനയി- കകാതതതാരzwjകകാണരയകകില ഏവം തതകരzwjണമാരzwjഗം വിരവിനറനാട കട- നനീ വിലങങതതിസലറി- സൊവം പീലികകടകകണമനകള കണനറതാട- കനനനസപാല സതാനനിടനന (9) രണടം ബിംബിച തങകകകവിളിണ വിരവില തകകചകരങങള നാലായ- തണടാരപനറെ സതരായ തവ ഭരഖകമലം- തനറനന ഞാനനനിടനന ചേതസതതാടിസതറിജഝടിതി വിരതില നറവ- ംനന ചനദരാരzwjകകചകരം പണടീടം ഭരഥം പടടിയ പരഹരനറന- സൊരില സനരിടട മാരന (10) പതതന പീയഷധാരയകകടയ പടിമ ക- യകനറകകാണട വാസേവിസയാതം ചിതരസലാകങങള കാതാം പരപടമതനറകാ സണടററ ഭരററം നകരzwjനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

92

ചിതതാഹലാദപരസയാഗതതിന ഭവതി ശിരഃ കപനം നറചയതിടസപാള പരതയാസമാദികകയലീ ഝണഝണജഝണിതം ചേി നിന കേലങങള (11) നറചാലനറൊങങനറനനനറെ കശലാധിപഭവനപതാ- സക നഭരനറകകാനറകകയം നി- നമകകായിടം ഭരളകകാപിത ഭരഹരിഹ ന- ലകനറടട സവണടം വരങങള ഉളനറകകാണടീടനന ഭരകതാമണികളധികമായ ശീതനിശാസസമററ- നമകതീഭതങങളസതര നറവളിയിലത വഹി കനനന ഭരകതാഫലങങള (12) സചാരനറചഞചണടതില സത സഭരഖി സഹജമാ- യളള സശാഭയകക തലയം സപാരം സാദശയസമാതാം പവിഴലതികനറമല നല പകം ജനികകില സപാരാ ബിംബം സമാനം പറവതിനത ബിം- ബിച സിദധിച കാനതയാ സനരിടടാല നറതലിസനാടം തരപവരമധികം തരാസമാം തരാസിസലറാന (13) മനദസസമരാഖയമാം നിനമഖവിദരവിനറനളളം നറവണിലാവണട ചണടം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

93

മനദിസചററം നറചടിച മദരരമധികമാ- യിചസകാരതതിനറനലാം പിനറനനൊരം പളിെില പരിയനറമാടിവ ശശാ- ങകനറെ പീയഷവരzwjഷം തനറനനസസസവിചിട നിശി നിശി നിയതം സമാടിയായ കാടി സപാനറല (14) പരാണസപരയാനറന നിതയം പലവരവ പക- ഴതതനന ജിഹാഞചലം സത സചനറണാകനം നറചപരതതികനസമനറമാട സമം സദവി സശാഭിചിട വാണികനസളളാര ധബദധസഫടികസദശമാ- യളള നറവളളശശരീരം മാണികയസപാനറലയാകനനവിനറട മരവിടം- ഭരലമകകാലനറമലാം (15) സതാതപിചാകദതയയഥം സപദി പടകഴി- ഞഞാതതലൊവ നറപാകകി കനൊയസതതാടമാരാല വരമളവ കമാ- സരനദരനാരായണനമാരzwj തദഭരzwjചെിഷടസമാരzwjകകില പരമഥനിതി നറവറ തതം ഭരറകനനന വാങങി- കകരzwjകകരസചെദസമാടം തവ കവിളിനക തതപിടം തപലങങള (16)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

94

നറചനതാരzwjബാണാരിചിതരസതതികള പലതമാ- വാണി വായിചിടസപാള ചിനതം സമാസദന നീയം നറചറത തല കല- കകീടട നറചാലാന തടരzwjനനാല കപസനതനിന വാണി നിന വാങമാദരരിമയതിനാല ശബദസമറായകഭരലം സനതം കകവീണതനറനനകകവിയണയിനറലട- തതിടട നറകടടനന സവഗം (17) ഉണികകാലതത കകനറകാണടഗപതിയനസമാ- ദിചതായം സദാ ഭര- കകണന സമാഹാനധനായ വനനധരമത കടി ൊനയരzwjതതനനതായം വരzwjണിൊന വസതകിടടാനറതതാര കരഗതമാം വാമസദവനറെ വകzwjതതര- കകണാടിതതണടതാം നിന ചിബകമടിയനി- സനനാരzwjകകിനറലനറനതാനനരയകകം (18) കണടീടാം സദവി നിതയം ഹരകരപരിരംഭതതി- ലദധതമാം നിന കശതതില കണടകമപനറണടാര ഭരഖകമല- തതിനറെ തണടിനറെ ലകഷമി ഉസണടവം കാരകിലസചറരവിയഥ കറ- തതം സഗതയാ നറവളതതം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

95

തണടിന താഴതത തണടാരzwj വലയവടിവിലം ചാരവാം ഹാരവലി (19) പണടാസവളികന ബനധിനറചാര ചരടകള തന ലഗനകം സപാല കളളതതില - കകണടീടം സരഖ ഭരനനം ഗതിഗമകമഹാ ഗീത ചാതരയവാസസ നറകാണടാടം സശാഭസതടനനിതമിതമദരരമാം രാഗരതനാകരതം നറതണടം ഗരാമതരയതതിന സഥിതിനറയ നിലനിറ- തതനന കാഷഠാതരയം സപാല (20) സലാലതം പണട തണടാരzwjവലയഭരലമാം നിനറെ കകനാലസമലം ലാലിതയം വാഴതതിടനന നളിനനിലയനന നാലവകതരങങള നറകാണടം കാലപരദധംസിതന കകനഖനിരയിലലം സപടിയായ ശിഷടശീരzwjഷം നാലിനനം സദവിനറയാനനായഭയകരഭരയ- രzwjതതീടനറമഢബദധയാ (21) പതതന നറചനതാമരകകനിറമരിയ നഖം നറകാണട നിനദിചിടം നിന - കകതതാരിന കാനതി ഞാനറനങങനറന പറയഭരസമ ഹനത നീ തനറനന നറചാലക

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

96

നതതംനറചയയം മഹാലകഷമിയനറട കഴലിണ- യകസകകലമാലകതകം പ- ണടതയരzwjഥം നിലകകിലെങകജനറമാര ലവസല- ശതതിസനാനറടാതതിടസടട (22) അനറപാനറതതാനനിച ലംസബാദരനമനജനം വനന പാലണടിടം നിന തനറപസൊളളം നനഞളള കചയഗളം തീരzwjകനനറമന ഃഖനറമലാം ഭരനപില കണടായതിനനം ദീപവദനനസമ ഹാസയമമമാറ സമാഹാല തപികകകനറകാണട തരzwjണം ശിരസി തടവി സനാ- കനനന തത കംഭയഗമം (23) മാണികയസതതാലകനടംതാനഭരതഭരിതമാ- കനനതാകനന രണടി- കകാണം നിന നറകാങക കനനിന നറകാടി യടിയനിതി- നില നറതംം വിവാദം സചനറണാകനനനായതണടിഹ ഗണപതിയം സകനദനം നാരിമാനറര ഘരാണിചീടാനറതയിനനം തവ ഭരലകടി മാ- റാതത കകസതതാകകങങള (24) ചേതം പണട നാഗാസരനനറട തല കീ- റീനറടടടതതളള ഭരതതിന -

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

97

ഷേനറതതസകകാരzwjതത നറകാങകതതടമതിലനിയം ഭരഗദധഭരകതാരസം സത ചേീ നറചനറനതാണടിസതാലകനനനധരരചികളാല ചിതരമായാ പരതാസപാ- േേശരീയില കലരzwjനനീടിന പരരിപവിന ഭരരzwjതതയാം കീരzwjതതിസപാനറല (25) പാനറലനനസളളാര കളളനറതതാടമയി ജനനീ കവഖരീശബദജാല- ൊലംസഭാരാശിയസലാ തവ ഹദയമതീ- രzwjനന പായനനസതാരzwjതതാല സകാലം വാതസലയസമാടം ദരവിഡശിധബവിനായ നീ നറകാടതതാസദിചാ- ബാലന സംതതതനായാന പരഥിതകവികളില ദിവയനാം കാവയകരzwjതതാ (26) സദവന തന സകരാധമാകം ദഹനശിഖകളില സേഹമാഹനത നറവനതാ- കകവപന വനന വീണാന ഝടിതി ഭവതിതന നാഭിയാം വാപിതനനില ആവിശശയാമാഭമസൊള നറചറിയ പക പറ- നറെടട സമലസൊടടതിനനം ഭാവിചീടനന സലാകം ജനനി ഭവതിതന സരാമദാമാഭനറയനനം (27)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

98

കണടാല കാളിനദിനീരിന നറചറിയ ക- സലാലകസപാനറലസയതാ- ണടണടസലാ നിനറെ നാസളാദരമതിലഗസജ ബദധിമാനമാരzwjകകസതാരzwjകകില കശിസചററം നറഞരങങം കചഗിരികളിട യകകളള സകഷമാനതരീകഷം നറതണടം ദികകററ നാഭീഗഹയില വരികയാ- നറണനന സതാനനീടമാസരയ (28) മാറിസൊകാതത മനദാകിനിയനറട ചഴിസയാ നറമാടട രണടിടട സരാമ- തതാനറരാകനം കതലതയകകളളരിനറയാര തടസമാ താരzwjശരകകരzwjശനതതീ നീറീടം കേസമാ നാഭികയിത രതിതന നിതയമാം കതതരസങങാ ദാസരാ സിദധികന നറഗൗരീ ഗിരീശമിഴികളതന വീകഷയമാം ലകഷയനറമസനനാ (29) പസണട പാരം കഷയിചം നറപരിയ കചഭരം നറകാണടപിനറനന ശരമിചം കണടാലാനമരയാം നിന കടിലതികനറയാടി- ഞഞീടമിനറനനനന സതാനനം കണടികകാരzwjസവണിനറമൗസല നദിയനറട കരനി- ലകനം മരതതിനറെ സവരിന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

99

തസണടാളം കസഥരയസമയളളതിന ധരസസത നനമ സമസനമല വരസടട (30) അെസൊള വിയരzwjതതം വിരവിനറനാട വിജം ഭിചം കകഷം കവിഞഞം കൊയതതിന കഴഞഞനറളളാര കവിള ഭരറി- കനനന നറകാങകകനടങങള കലപിചിടടാധബകാമന ജനനിനറയാടിയനറമ സനനാരzwjതത നിന മദധയസദശം നറകലസൊടം ഭരനനവടടം ലവലിലതകളാല നറകടടിനാന തിടടമാസരയ (31) ഭാരം വിതാരനറമനനീവകനറയ നിജ നിതം- ബതതില നിനനദരിരാജന വാരിതതനനായിരികകാം തവ ജനനി വദര- ധബലകകമായളളനറതലാം സനസരാരzwjകനസപാഴതസലയതിവിപലഭരം നിനറെ കനതംബബിംബം പാരാകതതാന മറയകകനനതിനറന ലഘവതായ നറചയകയം നറചയതിടനന (32) തതതല കംഭീനദരരzwj സതടം കരനിരകളതം തങകവാഴതതരതതിന പതതന കാേങങളം സപാരzwjതതടകളിവകളാല നിനന നീ നറവനന രണടം

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

100

ഭരzwjതതാവിന ഭരമപ കപിടടധികപരഷമാം തതതജാനദയതതാല കരzwjതതവയസജഞ ജയികനനനമരകരിവരന കംഭവം ശംഭജാസയ (33) യസദധ സതാതപിചിസടണം ശിവനറന നിയതനറമ- നനാശശരസശരണിയിസൊള പതതാകകിെഞചബാണന ഭവതിയനറട കണ- ങകാല തണീരമാകകി പരതയകഷികനനനിനറതന കീഴ നഖരകപടമായ പതതമസതരാഗരമാസരയ നിതയം വാസനാരzwjകിരീസടാപലനികഷമതില സതനറചളളം ഭരരzwjചസയാടം (34) സവദങങളകനളള ഭരരzwjദധാകകളില ഭരടികളസമം സചരമചാരവാം നിന പാദദനദം കനിനറഞഞന ജനനി മമ ശിസരാ- ദികകിലം വയകകണം നീ യാനറതാനനിന പാദതീരzwjഥം ഹരനനറട ജടയില തങങിടം ഗംഗയസലാ യാനറതാനനിന ലാകഷ സാകഷാല നഹരിമകടമാ- ണികയവിഖയാതയസലാ (35) നാമിസനനാതാം നമസസിന നിരകള നയനര- മയാഭമായ നലരകകില

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

101

താവം കമരാഭിരാമദതിയധികനറമളളം നിനനടിതതാരിനാസരയ ഭാവിചീടനനതിന താഡനരസമിവനറന- നറനനനനമനതഃപരകകം- കാവില കാണനന കസങകളിനറയാട പധബപതി- നറകകനറൊഴിലഭയസയ (36) സപരലപം മാറിസയാതിപപനരടിപണിവാന വനനടന കളളലാ- ഭാരം കാണിച വീളളം പതിയനറട നിടിലം തനനില നിന ധനയപാദം പാരം തംനന സനരം ദഹനപരിഭവം വീണടനറതങങം ജയതതാല സചരം പാദാംഗദതതിനറനനാലി കിലികിലിതം നറചയതതാം ചതബാണന (37) മഞഞിലനറെനറടടങകില മങങം ഭരളളവനിരവിലം നിനനറങങം വിസശഷാല കഞജതതാസരകലകഷമിനിലയമിത കഴല - തതാമരതതാര രണടം മസഞഞലം കനനിലാടം പകലമിരവിലം സശാഭസതടം ഭജിചാല മഞജശരീ സവണടസതകം പനരിതിന ജയം ചിതരസമാ സഗാതരകസനയ (38)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

102

നറചാലിനനസഥാനമാം നിന ചരണമഴലിന- സഥാനമാമായതിനനം തലയം വലാനറതതാരാമെിടയനറട ഭരതനറക- സനനാതിയാല സാദരവാസമാ നറമനറലനനാ സവളിനാളില പദമലര കരം രണടനറകാണടം പിടിചാ- കകലിസനമല വച കാലാരിയനറട കടമന- സസിനന കാരണയഭരസണടാ (39) വാനില തങങനന വാരzwjസകശികള കരകമലം കമപമാറപിളിനറകകാ- തതനം വിടടീ നഖമപണടടികളപഹസി- കനനനതാം നനദനനറതത വാസനാരzwjമാതരം വരിചാല കരതളിരതിനാല കലപകം ഭികഷസയകം ദീനനമാരzwjസകകകിടം നിന പദതളിരനിശം ഭവയമാം ദരവയമാസരയ (40) ഭാവം കണടിടട സവണടം പദവി പരവശ- നമാരzwjകന സചരzwjകനനനതായം താവം നറസൗനദരയസാരദതിനറയ മദരനറവാളള- കകാനറയാളളകനനനതായം സദവി തത പാദനറമനനളളമരലതികതന പംകലയകകളളിലിനറനനന

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

103

ജീവന ജീവികനമാറിനദരിയനറമാടമറകാല പണട വണടായ വരനറടട (41) നറതററിസൊയിടടസപാലം തവ നടനറയ ഭരതി- രzwjനനഭയസികനനനസപാല നിന ഭരററതതസളളാര ഹംസെിടകള നറവടിയമാ റിലനറഹാ തലയയാനം മനറററസനതാതനനസതാരzwjതതാല തവ കഴലമണിമ- ഞജീരമഞജസരതതില കററം കടാതവയകകം ഗതിഭരറയപസദ- ശികകയാം ലാഘയയാസന (42) സസവാസനനദധരാകം ദരഹിണഹരിഹര- നമാരzwjഭവനമഞചമായാരzwj സമല വസതരം ഭരടനറകനനായതിന ശിവനമാ- സചെകാനതിചെലതതാല സദവി തസേഹദിവയപരഭകളടനതില - നറെടട രകതാഭനായാ- സേവന ശംഗാരഭരരzwjതതിദതിസദശമസഹാ കണിനാനനദമായാന (43) മലികകാരzwjകനതലതനനില കടിലത ഭരഹാ- സതതിലതയാരzwjവം വന കലിന ദാരzwjഢയം കചതതില കസമസഹജ- നറസൗഭാഗയമനതരzwjഗതതതില

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

104

നറസഥൗലയം സശരാണീഭരതതില സഫടതരമരയില നറസൗകഷമയസമവം ജഗതതി- നറനനലാമാലംബമാകം ശിവകരണ ജയി കനനന സശാണാഭിരാമാ (44) അങകം കസതരിയാണങങതിധവളകലാ- രാശി കരzwjകകരമാണാ- തതിങകളബിംബം ജലാഢയം മരതകമരവി- തതടടമാണിടടവയകൊന ശങകിൊനിലതിങകല ഭവതിയതപസയാ- ഗിച പാതരം നറവടിഞഞാല സസങകതികനനന വീണടം വിധിയതിലഖിലം സദവി നിന സസവനാരzwjഥം (45) അസപാസടാരzwjകനനറപാഴാസരയ ഭഗവതി പരഭി തതിനറെയനതപരം നീ നിന പജാതതതി പിനനീയനിയതകരണ- നമാരzwjകന സിദധികനസമാവാന ജംഭാരിപരഖയരാകം വലിയ വിബധരം തലയമിലാതത സിദധയാ സപനനനമാരതായിടടണിമഭരതനറലാടം ദാരചാരതതിലസല (46) ധാതാവിന പതനിതനറനനകകവികളനഭവി- കകാതതതാരാണരയകകില

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

105

ശരീസദവിയകകം നിനചാലിഹ പതിനറയവനാ- കകിലരകകാശിരികകില ഭസതശനതനറനന വിനറടടനഭഗവതി സതികള കനതതസമാതതംസസമ നീ ചസതലം നറകാങകസചരാന കരവകതരവം സഗാതരസജ പാതരമലാ (47) പാസലാലം വാണി പദമാസനന രമണിയാ- െതമനാഭനന പദമാ ഫാലാകഷനപതനിയാള പാരzwjവതിയിതി പറയ- നനണടസഹാ പേിതനമാരzwj നാലാമസതതതിസതതാണടവിദിതമഹിമാ ഹാ മഹാമാസയ ഹാ നി- രzwjസവലാ വിശം രവമിെിെവള ഭവതി പര- മാവിഷപടടാഭിഷികത (48) എസൊഴാണംബ ലാകഷാരസകലിതമതാം നിനറെ നറപാന താമരകകം- തൊദകഷാളതീരzwjസഥാദകമരളക കടി- കനനന വിദയാരzwjഥിയായ ഞാന ഉലപതയാഭരകനം നിനനരകവിത നറപാഴി- െികനമതതീരzwjഥസമനത- നറനനസൊഴാണംബ വാണീവദനകമലതാം- ബലലീലാരസതം (49)

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

106

മാവിഷാണികനം രമയകകം വിധിഹരിസമനായ തനറനന വാണലസികനം രമയം നറസൗഭാഗയമാരzwjനനാ രതിയടയ സതീ- നിഷഠയം രവഷടയാകനം നറചസമമ ജീവിചിരികനം ചിരമിഹ പധബപാ- ശങങനറളലാമറകനം മാവിഷാനനദാഭിധാനം രസവമനഭവി കനം ഭവദഭകതനാസരയ (50) ദീപതതിന ജാലതനനാല ദിനകരന സമാ- രാധനം സദവി യിനദ- ഗരാവതതില ശീകരതതാല ഹിമകരന വിധി കനനന പജാവിധാനം ആപം തസെനറതടതതംബധിയതിനരളം തരzwjെണം തനറനന നിനറനന ബഭാവിചീ നിനറെ വാകകാല ജനനി ലിപിമയീ തീരzwjനറതതാരിസതാതരജാലം (51)

നറസൗനദരയലഹരി ഭാഷ സമാപതം

ആദിശങകരകത

സൗനദരയലഹരി പരിഭാഷാ

Published by httphinduebooksblogspotcom