พระราชบญญตการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม พ.ศ. ๒๕๑๘

ภมพลอดลยเดช ป.ร.ใหไว ณ วนท ๑๔ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๑๘

เปนปท ๓๐ ในรชกาลปจจบน

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช มพระบรมราชโองการโปรดเกลา ฯ ใหประกาศวา

โดยทเปนการสมควรมกฎหมายวาดวยการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

จงทรงพระกรณาโปรดเกลา ฯ ใหตราพระราชบญญตขนไวโดยคำาแนะนำาและยนยอมของสภานตบญญตแหงชาตทำาหนาทรฐสภา ดงตอไปน

มาตรา ๑ พระราชบญญตนเรยกวา พระราชบญญตการปฏรปทดน“เพอเกษตรกรรม พ.ศ. ๒๕๑๘”

มาตรา ๒ พระราชบญญตนใหใชบงคบตงแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป

มาตรา ๓ บรรดาบทกฎหมาย กฎและขอบงคบอนในสวนทมบญญตไวแลวในพระราชบญญตน หรอซงขดหรอแยงกบบทแหงพระราชบญญตน ใหใชพระราชบญญตนแทน

มาตรา ๔ ในพระราชบญญตน

“การปฏรปทดนเพอการเกษตรกรรม หมายความวา การปรบปรง”เกยวกบสทธและการถอครองในทดนเพอเกษตรกรรมรวมตลอดถงการจดทอยอาศยในทดนเพอเกษตรกรรมนน โดยรฐนำาทดนของรฐหรอทดนทรฐ จดซอหรอเวนคนจากเจาของทดน ซงมไดทำาประโยชนในทดนนนดวยตนเอง หรอมทดนเกนสทธตามพระราชบญญตน เพอจดใหแกเกษตรกรผไมมทดนของตนเองหรอเกษตรกรทมทดนเลกนอยไมเพยงพอแกการครองชพและสถาบนเกษตรกรไดเชาซอ เชาหรอเขาทำาประโยชนโดยรฐใหความชวยเหลอในการพฒนาอาชพเกษตรกรรม การปรบปรงทรพยากรและปจจยการผลต ตลอดจนการผลตและการจำาหนายใหเกดผลดยงขน

“เขตปฏรปทดน หมายความวา เขตทดนทพระราชกฤษฎกากำาหนด”เปนเขตปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม “ทดนของรฐ หมายความวา บรรดาทดนทงหลายอนเปนทรพยสน”ของแผนดนหรอสาธารณสมบตของแผนดนตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย และทดนในเขตปาสงวนแหงชาต ทรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณไดอนมตใหบคคลเขาอยอาศยหรอทำาประโยชน ตามกฎหมายวาดวยปาสงวนแหงชาต “เจาของทดน หมายความวา ผมสทธในทดนตามประมวลกฎหมาย”ทดน “เกษตรกรรม หมายความวา การทำานา ทำาไร ทำาสวน เลยงสตว เลยง”สตวนำา และกจการอนตามทรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณกำาหนด โดยประกาศในราชกจจานเบกษา

2

“เกษตรกร”1 หมายความวา ผประกอบอาชพเกษตรกรรมเปนหลกและใหหมายความรวมถงบคคลผยากจนหรอผจบการศกษาทางเกษตรกรรม หรอผเปนบตรของเกษตรกร บรรดาซงไมมทดนเพอเกษตรกรรมเปนของตนเองและประสงคจะประกอบอาชพเกษตรกรรมเปนหลก ตามหลกเกณฑและเงอนไขทกำาหนดในพระราชกฤษฎกาดวย “สถาบนเกษตรกร หมายความวา กลมเกษตรกร สหกรณการเกษตร” ชมนมสหกรณการเกษตรตามกฎหมายวาดวยสหกรณ “การเชาทดนเพอเกษตรกรรม หมายความวา การเชาหรอการเชา”ชวงโดยไดรบความยนยอมจากผใหเชาซงทดนเพอเกษตรกรรม ไมวาการเชาหรอเชาชวงนนจะมหลกฐานเปนหนงสอหรอไมกตาม และหมายความรวมถงการยนยอมใหใชทดนเพอเกษตรกรรม โดยไดรบคาเชาทดน และการทำานตกรรมอนใดเพอเปนการอำาพรางการเชาดงกลาว “คาเชาทดน หมายความวา ผลตผลเกษตรกรรม เงนหรอทรพยสน”อนใด ซงเปนคาตอบแทนการเชาทดน และหมายความรวมถงประโยชนอนใดอนอาจคำานวณเปนเงนไดทผใหเชาทดนหรอบคคลอนไดรบเพอตอบแทนการใหเชาทดนทงโดยทางตรงหรอทางออม “เจาของทดนผประกอบเกษตรกรรมดวยตนเอง หมายความวา ”เจาของทดนผซงดำาเนนการผลตดานเกษตรกรรม โดยเปนผลงทนและไดผลประโยชนจากการผลตนนโดยตรง และไมเปนผใหเชาทดนนน

1 บทนยามคำาวา เกษตรกร ในมาตรา “ ” 4 ความเดม ถกยกเลก โดยมาตรา 3 แหง พ.ร.บ.การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (ฉบบท 3) พ.ศ. 2532 และใหใชความใหมแทน ดงทพมพไวขางตน ความเดมบญญตไว

ดงน “ เกษตรกร หมายความวา ผประกอบอาชพเกษตรกรรมเปนหลก”

3

“บคคลในครอบครวเดยวกน หมายความวา คสมรสและผสบ”สนดานทยงไมบรรลนตภาวะ “พนกงานเจาหนาท หมายความวา ผซงรฐมนตรแตงตงใหปฏบต”การตามพระราชบญญตน “คณะกรรมการ หมายความวา คณะกรรมการปฏรปทดนเพอ”เกษตรกรรม “คณะกรรมการปฏรปทดนจงหวด”2

“รฐมนตร หมายความวา รฐมนตรผรกษาการตามพระราชบญญตน” มาตรา ๕3 ใหรฐมนตรวาการกระทรวงการคลง รฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณ และรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย รกษาการตามพระราชบญญตน และใหมอำานาจแตงตงพนกงานเจาหนาทกบออกกฎกระทรวงเพอปฏบตการตามพระราชบญญตน ในสวนทเกยวกบอำานาจหนาทของแตละกระทรวง

กฎกระทรวงนน เมอไดประกาศในราชกจจานเบกษาแลวใหใชบงคบได”

2 บทนยามคำาวา คณะกรรมการปฏรปทดนจงหวด ถกยกเลก โดยมาตรา “ ” 4 แหง พ.ร.บ.การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (ฉบบท 3) พ.ศ. 2532 ความเดมบญญตไวดงน คณะกรรมการปฏรปทดนจงหวด “ ”หมายความรวมถงคณะกรรมการปฏรปทดนกรงเทพมหานครดวย3 มาตรา 5 ความเดมถกยกเลก โดยมาตรา 3 แหง พ.ร.บ.การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2519 และใหใชความใหมแทนดงทพมพไวขางตน ความเดมบญญตไว ดงน “มาตรา 5 ใหรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณและรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยรกษาการตามพระราชบญญตน และใหมอำานาจแตงตงพนกงานเจาหนาทกบออกกฎกระทรวงเพอปฏบตตามพระราชบญญตน กฎกระทรวงนน เมอไดประกาศในราชกจจานเบกษาแลวใหใชบงคบได”

4

หมวด ๑สำานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

มาตรา ๖ ใหจดตงสำานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมขนในกระทรวงเกษตรและสหกรณ มวตถประสงคเพอดำาเนนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมตามพระราชบญญตนเรยกโดยยอวา ส.ป.ก.

มาตรา ๗ ให ส.ป.ก. เปนทบวงการเมอง มฐานะเทยบเทากรม โดยมเลขาธการสำานกงานการปฏรปทดนเปนหวหนาสำานกงาน

มาตรา ๘ ให ส.ป.ก. มอำานาจหนาทดำาเนนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมตามพระราชบญญตน

มาตรา ๙ ใหจดตงกองทนขนกองทนหนง เรยกวา กองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ในกระทรวงการคลงประกอบดวยเงนและทรพยสนตามมาตรา ๑๐ เพอเปนทนหมนเวยนและใชจายเพอการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม รายไดท ส.ป.ก. ไดรบการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมใหนำาสงเขาบญชกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม โดยไมตองนำาสงคลงเปนรายไดแผนดน การใชจายเงนของกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมใหกระทำาไดเฉพาะการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมตามระเบยบทรฐมนตรกำาหนดโดยความเหนชอบจากกระทรวงการคลง

5

ใหกระทรวงการคลงเกบรกษาเงนของกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมและเบกจายเงนจากกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมเพอใชจายตามพระราชบญญตน มาตรา ๑๐ กองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมประกอบดวย (๑) เงนทไดรบจากงบประมาณแผนดน (๒) เงนหรอทรพยสนอนทไดรบจากรฐบาลหรอจากแหลงตาง ๆ ภายในประเทศ หรอตางประเทศ หรอองคการระหวางประเทศหรอบคคลอน (๓) เงนทไดรบจากกองทนสงเคราะหเกษตรกร ตามกฎหมายวาดวยกองทนสงเคราะหเกษตรกร (๔) เงน ดอกผลหรอผลประโยชนใดๆ ท ส.ป.ก. ไดรบเกยวกบการดำาเนนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

มาตรา ๑๑ เมอไดมพระราชกฤษฎกากำาหนดเขตปฏรปทดนตามมาตรา ๒๕ ใชบงคบในทองทจงหวดใดแลว ใหจดตงสำานกงานการปฏรปทดนจงหวดขนสงกดสำานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม โดยใหมอำานาจหนาทในการดำาเนนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ตามทคณะกรรมการและคณะกรรมการปฏรปทดนจงหวดกำาหนด ในกรณทไดกำาหนดเขตปฏรปทดนเขตหนงเขตใดคลมทดนในเขตของสองจงหวดขนไป คณะกรรมการจะมอบหมายใหสำานกงานการปฏรปทดนจงหวดใดมอำานาจหนาทดำาเนนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมตลอดเขตปฏรปทดนนนกได ไมวาจะมสำานกงานการปฏรปทดนในจงหวดทเกยวของนนหรอไม ใหสำานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมตามมาตรา ๖ ทำาหนาทสำานกงานการปฏรปทดนกรงเทพมหานครดวย

6

หมวด ๒คณะกรรมการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

และคณะกรรมการปฏรปทดนจงหวด

มาตรา ๑๒4 ใหมคณะกรรมการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ประกอบดวยรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณเปนประธานกรรมการ ปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ ปลดกระทรวงพาณชย ปลดกระทรวงมหาดไทย ปลดกระทรวงอตสาหกรรม อธบดกรมชลประทาน อธบดกรมปศสตว อธบดกรมปาไม อธบดกรมประมง อธบดกรมพฒนาทดน อธบดกรมสงเสรมการเกษตร อธบดกรมสงเสรมสหกรณ เลขาธการสำานกงานเศรษฐกจการเกษตร อธบดกรมการปกครอง อธบดกรมการพฒนาชมชน อธบดกรมทดน อธบดกรมสงเสรมอตสาหกรรม อธบดกรมธนารกษ อธบดกรมบญชกลาง ผอำานวยการสำานกงบประมาณ ผจดการธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร ประธานคณะกรรมการกลางกลมเกษตรกรแหงประเทศไทย และประธานชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทยเปนกรรมการและกรรมการอนอกไมเกนเกาคน ซงคณะรฐมนตรแตงตงจากผ

4 มาตรา 12 ความเดมถกยกเลก โดยมาตรา 5 แหง พ.ร.บ.การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (ฉบบท 3) พ.ศ. 2532 และใหใชความใหมแทน ดงทพมพไวขางตน ความเดมบญญตไวดงน "มาตรา 12 ใหมคณะกรรมการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ประกอบดวยรฐมนตรวาการกระทรวง เกษตรและสหกรณเปนประธานกรรมการ ปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ ปลดกระทรวงพาณชย ปลดกระทรวงมหาดไทย ปลดกระทรวงอตสาหกรรม อธบดกรมพฒนาทดน อธบดกรมสงเสรมการเกษตร อธบดกรมการปกครอง อธบดกรมทดน และผจดการธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตรเปนกรรมการ และกรรมการอนอกเจดคนซงคณะรฐมนตรแตงตงจากผทรงคณวฒสคนและผแทนเกษตรกรสามคน ใหเลขาธการสำานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมเปนกรรมการและเลขานการ"

7

แทนเกษตรกรหกคนและผทรงคณวฒไมเกนสามคน ใหเลขาธการสำานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมเปนกรรมการและเลขานการ เมอไดมพระราชกฤษฎกากำาหนดเขตปฏรปทดนตามมาตรา ๒๕ ใชบงคบในทองทกรงเทพมหานครแลว ใหคณะกรรมการทำาหนาทคณะกรรมการปฏรปทดนจงหวดสำาหรบกรงเทพมหานครดวย

มาตรา ๑๓5 ภายใตบงคบมาตรา ๑๒ วรรคสอง เมอไดมพระราชกฤษฎกากำาหนดเขตปฏรปทดนตามมาตรา ๒๕ ใชบงคบในเขตอำาเภอหนงอำาเภอใดในจงหวดใดแลว ใหมคณะกรรมการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมประจำาจงหวดขนคณะหนงในจงหวดนน เรยกวา คณะกรรมการปฏรปทดน“จงหวด ประกอบดวยผวาราชการจงหวดเปนประธานกรรมการ เกษตร”จงหวด ปศสตวจงหวด ปาไมจงหวด ประมงจงหวด ผแทนกรมชลประทาน ผแทนกรมพฒนาทดน สหกรณจงหวด พาณชยจงหวด เจาพนกงานทดนจงหวด นายอำาเภอ และปลดอำาเภอผเปนหวหนาประจำากงอำาเภอในทองททมการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม พฒนาการจงหวด ราชพสดจงหวด อตสาหกรรมจงหวด ผแทนธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร

5 มาตรา 13 ความเดมถกยกเลก โดยมาตรา 5 แหง พ.ร.บ.การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (ฉบบท 3) พ.ศ. 2532 และใหใชความใหมแทน ดงทพมพไวขางตน ความเดมบญญตไวดงน "มาตรา 13 เมอไดมพระราชกฤษฎกากำาหนดเขตปฏรปทดนตามมาตรา ๒๕ ใชบงคบในเขตอำาเภอหนงอำาเภอใดในจงหวดใดแลว ใหมคณะกรรมการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ประจำาจงหวดขนคณะหนงในจงหวดนน เรยกวา คณะ“กรรมการปฏรปทดนจงหวด ประกอบดวย” ผวาราชการจงหวดเปนประธานกรรมการ เกษตรจงหวด พาณชยจงหวด อตสาหกรรมจงหวด เจาพนกงานทดนจงหวด ผจดการสาขาธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร นายอำาเภอในทองททมการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม เปนกรรมการและกรรมการอนอกสามคนซงรฐมนตรแตงตงจากผแทนเกษตรกร"

8

และผแทนเกษตรกรในจงหวดนนอกสคนซงรฐมนตรแตงตง เปนกรรมการ และปฏรปทดนจงหวดเปนกรรมการและเลขานการ

มาตรา ๑๔ ใหกรรมการซงไดรบแตงตงตามมาตรา ๑๒ และมาตรา ๑๓ มวาระอยในตำาแหนงคราวละสองป ในกรณทมการแตงตงกรรมการในระหวางทกรรมการซงแตงตงไวแลวยงมวาระอยในตำาแหนง ใหผไดรบแตงตงซอมนนอยในตำาแหนงเทากบวาระทเหลออยของกรรมการซงไดแตงตงไวแลวนน กรรมการซงพนจากตำาแหนงอาจไดรบแตงตงเปนกรรมการอกได

มาตรา ๑๕ กรรมการซงไดรบแตงตงตองไมเปนผมสวนไดเสยในสญญากบ ส.ป.ก. หรอในกจการทกระทำาใหแก ส.ป.ก. ทงน ไมวาโดยทางตรงหรอทางออม

มาตรา ๑๖ นอกจากการพนจากตำาแหนงตามวาระตามมาตรา ๑๔ วรรคหนง กรรมการซงไดรบแตงตงพนจากตำาแหนงเมอ (๑) ตาย (๒) ลาออก (๓) คณะรฐมนตรหรอรฐมนตรทมอำานาจแตงตง แลวแตกรณ ใหออก (๔) มลกษณะตองหามตามมาตรา ๑๕

มาตรา ๑๗ การประชมคณะกรรมการตองมกรรมการมาประชมไมนอยกวากงจำานวนของกรรมการทงหมด จงจะเปนองคประชม ถาประธานกรรมการไมอยในทประชม หรอไมสามารถปฏบตหนาทได ใหกรรมการทมาประชมเลอกกรรมการคนหนงเปนประธานในทประชม

9

มาตรา ๑๘ การวนจฉยชขาดของทประชมใหถอเสยงขางมาก กรรมการคนหนงใหมเสยงหนงในการลงคะแนน ถาคะแนนเสยงเทากน ใหประธานในทประชมออกเสยงเพมขนอกเสยงหนงเปนเสยงชขาด

มาตรา ๑๙ ใหคณะกรรมการมอำานาจหนาทและความรบผดชอบในการกำาหนดนโยบาย มาตรการ ขอบงคบหรอระเบยบเกยวกบการปฏบตงานการปฏรปทดนของ ส.ป.ก. ตลอดจนการควบคมการบรหารงานของ ส.ป.ก. รวมทงอำานาจหนาทและความรบผดชอบดงตอไปน (๑) จดหาทดนของรฐเพอนำามาใชในการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (๒) พจารณากำาหนดเขตปฏรปทดนตามมาตรา ๒๕ การจดซอหรอเวนคนทดนตามมาตรา ๒๙ และการกำาหนดเนอททดนทจะใหเกษตรกรหรอสถาบนเกษตรกรเชาระยะยาว หรอเชาซอตามมาตรา ๓๐ (๓) พจารณาการกำาหนดแผนผงและการจดแบงแปลงทดนในเขตปฏรปทดน (๔) พจารณาอนมตแผนงานและโครงการการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ตลอดจนงบคาใชจายของ ส.ป.ก. เสนอรฐมนตร (๕) พจารณากำาหนดแผนการผลตและการจำาหนายผลตผลเกษตรกรรมในเขตปฏรปทดน เพอยกระดบรายได และคมครองผลประโยชนของเกษตรกร หรอสถาบนเกษตรกร (๖) พจารณากำาหนดแผนการสงเสรม และบำารงเกษตรกรรมในเขตปฏรปทดน รวมถงการจดรปทดนเพอเกษตรกรรม ปรบปรงประสทธภาพในการผลตและคณภาพผลตผลเกษตรกรรม ตลอดจนสวสดการ การสาธารณปโภค การศกษาและการสาธารณสขของเกษตรกร

10

(๗) กำาหนดหลกเกณฑ วธการและเงอนไขในการคดเลอกเกษตรกรและสถาบนเกษตรกร ซงจะมสทธไดรบทดนจากการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ตลอดจนแบบสญญาเชาและเชาซอทจะทำากบเกษตรกร หรอสถาบนเกษตรกรผไดรบทดน (๘) กำาหนดระเบยบการใหเกษตรกรและสถาบนเกษตรกร ผไดรบทดนจากการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมปฏบตเกยวกบการเขาทำาประโยชนในทดนและปฏบตตามแผนการผลตและการจำาหนายผลตผลเกษตรกรรม (๙) กำาหนดหลกเกณฑและวธการวาดวยการใหเกษตรกรและสถาบนเกษตรกรในเขตปฏรปทดนกยมจาก ส.ป.ก. ตลอดจนเงอนไขของการกยมโดยอนมตรฐมนตร (๑๐) กำาหนดระเบยบเกยวกบการจดการทรพยสนและหนสนของเกษตรกรและสถาบนเกษตรกรผไดรบทดนจากการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมตลอดจนการควบคมดแลกจการอน ๆ ภายในเขตปฏรปทดน (๑๑) ตดตามการปฏบตงานของ ส.ป.ก. ใหเปนไปตามแผนงานและโครงการทไดรบอนมต ตลอดจนกำาหนดมาตรการแกไขปญหาตาง ๆ ทเกดขนจากการปฏบตงาน (๑๒) กำาหนดกจการและระเบยบการอน ๆ ทเกยวของกบการปฏบตงานของ ส.ป.ก. หรอสนบสนนหรอเกยวเนองกบวตถประสงคของการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

มาตรา ๒๐ ใหคณะกรรมการปฏรปทดนจงหวดมอำานาจหนาทและความรบผดชอบในการกำาหนดมาตรการและวธปฏบตงานของสำานกงานการปฏรปทดนจงหวด และใหมอำานาจหนาทและความรบผดชอบดงตอไปน

11

(๑) พจารณาใหความเหนชอบแผนงาน โครงการและคาใชจายของสำานกงานการปฏรปทดนจงหวด เพอเสนอคณะกรรมการ (๒) ตดตามการปฏบตงานของสำานกงานการปฏรปทดนจงหวด ใหเปนไปตามแผนงานและโครงการทไดรบอนมต ตลอดจนดำาเนนการแกไขปญหาตาง ๆ ทเกดขนจากการปฏบตงาน (๓) พจารณาผลการปฏบตงาน เพอปรบปรงแผนงาน โครงการ งบคาใชจายและวธปฏบตงานของสำานกงานการปฏรปทดนจงหวด (๔) จดทำางบประมาณคาใชจายตามโครงการการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมแตละโครงการเพอเสนอตอคณะกรรมการ (๕) ดำาเนนการเกยวกบเงนและกจการอน ๆ ทเกยวกบการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมตามระเบยบหรอขอบงคบหรอมตของคณะกรรมการหรอตามทคณะกรรมการมอบหมาย (๖) วางระเบยบหรอขอบงคบเกยวกบการปฏบตงานของสำานกงานการปฏรปทดนจงหวดเทาทไมขดหรอแยงกบระเบยบหรอขอบงคบหรอมตของคณะกรรมการ

มาตรา ๒๑ ใหคณะกรรมการหรอคณะกรรมการปฏรปทดนจงหวดมอำานาจแตงตงอนกรรมการ คณะหนงหรอหลายคณะเพอพจารณาเรองตาง ๆ หรอปฏบตงานอยางหนงอยางใดตามทคณะกรรมการหรอคณะกรรมการปฏรปทดนจงหวดมอบหมาย การประชมของอนกรรมการ ใหนำาความในมาตรา ๑๗ มาใชบงคบโดยอนโลม

12

มาตรา ๒๒ ภายในกำาหนด ๙๐ วน นบแตวนสนปงบประมาณทกป ใหรฐมนตรประกาศรายงานรบจายเงนของ ส.ป.ก. ในราชกจจานเบกษา รายงานการรบจายเงนตามวรรคหนง เมอคณะกรรมการตรวจเงนแผนดนไดตรวจสอบแลว ใหทำารายงานผลการตรวจสอบเสนอคณะรฐมนตรเพอเสนอรฐสภาทราบ

มาตรา ๒๓ ใหพนกงานเจาหนาทมอำานาจเขาไปตรวจสอบการประกอบเกษตรกรรม หรอการทำาประโยชนหรอกจการอน ๆ ตามพระราชบญญตนในทดนในเขตปฏรปทดนในระหวางเวลาพระอาทตยขนถงพระอาทตยตก และใหแสดงบตรประจำาตวตอผทเกยวของ ใหเจาของหรอผครอบครองทดนหรอผทเกยวของอำานวยความสะดวกตามสมควร บตรประจำาตวใหเปนไปตามแบบทรฐมนตรกำาหนดโดยประกาศในราชกจจานเบกษา มาตรา ๒๔ ใหประธานกรรมการ กรรมการ อนกรรมการ เลขาธการสำานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม รองเลขาธการสำานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมและพนกงานเจาหนาท เปนเจาพนกงานตามประมวลกฎหมายอาญา

หมวด ๓การดำาเนนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

มาตรา ๒๕ การกำาหนดเขตทดนในทองทใดใหเปนเขตปฏรปทดนใหตราเปนพระราชกฤษฎกา

13

ในพระราชกฤษฎกาตามวรรคหนง ใหมแผนทแสดงเขตและระบทองททอยในเขตปฏรปทดนแนบทายพระราชกฤษฎกานนดวย แผนทดงกลาวใหถอเปนสวนหนงแหงพระราชกฤษฎกา การกำาหนดเขตทดนใหเปนเขตปฏรปทดนตามวรรคหนง ใหกำาหนดเฉพาะทดนทจะดำาเนนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม เวนแตในกรณทจำาเปนจะถอเขตของตำาบลหรออำาเภอเปนหลกกได โดยใหดำาเนนการกำาหนดเขตปฏรปทดนในเขตทองทอำาเภอทมเกษตรกรผไมมทดนประกอบเกษตรกรรมเปนของตนเอง หรอมทดนเลกนอยไมเพยงพอแกการครองชพ หรอตองเชาทดนของผอนประกอบเกษตรกรรมอยเปนจำานวนมาก ตลอดจนทมผลผลตตอไรตำาเปนเกณฑในการจดอนดบความสำาคญในการกำาหนดเขตกอนหลง ในกรณทถอเขตของตำาบลหรออำาเภอเปนเขตปฏรปทดนนน ใหหมายถงเฉพาะทตงอยนอกเขตเทศบาลและสขาภบาล 6

ใหดำาเนนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมโดยมชกชา และใหดำาเนนการสำารวจทดนเพอเกษตรกรรม และวางโครงการเพอดำาเนนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมในทองททกจงหวดทวราชอาณาจกร ใหเสรจภายในสามปนบแตวนทพระราชบญญตนใชบงคบ

6 มาตรา 25 วรรคสาม ความเดมถกยกเลก โดยมาตรา 6 แหง พ.ร.บ.การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (ฉบบท 3) พ.ศ. 2532 และใหใชความใหมแทน ดงทพมพไวขางตน ความเดมบญญตไวดงน "มาตรา 25 วรรคสาม การกำาหนดเขตทดนใหเปนเขตปฏรปทดนตามวรรคหนง ใหถอเขตของอำาเภอเปนหลกโดยใหดำาเนนการกำาหนดเขตปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมในทองทอำาเภอทมเกษตรกรผไมมทดนประกอบเกษตรกรรมเปนของตนเอง หรอมทดนเลกนอยไมเพยงพอแกการครองชพ หรอตองเชาทดนของผอนประกอบเกษตรกรรมอย เปนจำานวนมากตลอดจนทมผลผลตตอไร ตำาเปนเกณฑในการจดอนดบความสำาคญในการกำาหนดเขตกอนหลง"

14

มาตรา ๒๕ ทว 7ถาทดนท ส.ป.ก. ไดมาเปนแปลงเลกแปลงนอยและมไดอยในเขตปฏรปทดน ให ส.ป.ก. มอำานาจจดทดนนนใหกบเกษตรกรหรอสถาบนเกษตรกรได ตามมาตรา ๓๐ เสมอนวาเปนทดนในเขตปฏรปทดน โดยไมตองดำาเนนการกำาหนดเขตทดนในทองทนนใหเปนเขตปฏรปทดนตามมาตรา ๒๕

มาตรา ๒๖ 8 เมอไดมพระราชกฤษฎกากำาหนดเขตปฏรปทดนใชบงคบในทองทใดแลว7 มาตรา 25 ทว เพมเตมโดยมาตรา 7 แหง พ.ร.บ.การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (ฉบบท 3) พ.ศ. 2532 ดงทพมพไวขางตน8 มาตรา 26 ความเดมถกยกเลก โดยมาตรา 8 แหง พ.ร.บ.การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (ฉบบท 3) พ.ศ. 2532 และใหใชความใหมแทน ดงทพมพไวขางตน ความเดมบญญตไวดงน "มาตรา 26 เมอไดมพระราชกฤษฎกากำาหนดเขตปฏรปทดนใชบงคบในทองทใดแลว (1) ถาในเขตปฏรปทดนนนมทดนอนเปนสาธารณสมบตของแผนดนสำาหรบพลเมองใชรวมกน แตพลเมองเลกใชประโยชนในทดนนน หรอไดเปลยนสภาพจากการเปนทดนสำาหรบพลเมองใชรวมกนกด หรอพลเมองยงใชประโยชนในทดนนนอย หรอยงไมเปลยนสภาพจากการเปนทดนสำาหรบพลเมองใชรวมกน เมอไดจดทดนแปลงอนใหพลเมองใชรวมกนแทน โดยคณะกรรมการประกาศในราชกจจานเบกษาแลวกด ให พระราชกฤษฎกากำาหนดเขตปฏรปทดนนนมผลเปนการถอนสภาพการเปนสาธารณสมบตของแผนดนสำาหรบทดนดงกลาว โดยมตองดำาเนนการถอนสภาพตามประมวลกฎหมายทดน และให ส.ป.ก. มอำานาจนำาทดนนนมาใชในการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมได (2) ถาในเขตปฏรปทดนนน มทดนอนเปนสาธารณสมบตของแผนดนสำาหรบใชเพอประโยชนของแผนดนโดยเฉพาะ ใหพระราชกฤษฎกากำาหนดเขตปฏรปทดนนนมผลเปนการถอนสภาพการเปนสาธารณสมบตของแผนดงกลาว โดยมตองดำาเนนการถอนสภาพตามประมวลกฎหมายทดน และให ส.ป.ก. มอำานาจนำาทดนนนมาใชในการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมได

(3) ถาในเขตปฏรปทดนนนมทดนอนเปนสาธารณสมบตของแผนดนซงเปนทดนรกรางวางเปลา หรอทดนซงมผเวนคนหรอทอดทง หรอกลบมาเปนของแผนดนโดยประการอนตามกฎหมายทดนและทดนนนอยนอกเขตปาสงวนแหงชาตหรอเขตทดนทไดจำาแนกใหเปนเขตปาไมถาวร ตามมตคณะรฐมนตร ให ส.ป.ก. มอำานาจนำาทดนนนมาใชในการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมได

15

(๑) ถาในเขตปฏรปทดนนนมทดนอนเปนสาธารณสมบตของแผนดนสำาหรบพลเมองใชรวมกน แตพลเมองเลกใชประโยชนในทดนนน หรอไดเปลยนสภาพจากการเปนทดนสำาหรบพลเมองใชรวมกนกด หรอพลเมองยงใชประโยชนในทดนนนอย หรอยงไมเปลยนสภาพจากการเปนทดนสำาหรบพลเมองใชรวมกน เมอไดจดทดนแปลงอนใหพลเมองใชรวมกนแทน โดยคณะกรรมการประกาศในราชกจจานเบกษาแลวกด ใหพระราชกฤษฎกากำาหนดเขตปฏรปทดนนนมผลเปนการถอนสภาพการเปนสาธารณสมบตของแผนดนสำาหรบทดนดงกลาว โดยมตองดำาเนนการถอนสภาพตามประมวลกฎหมายทดน และให ส.ป.ก. มอำานาจนำาทดนนนมาใชในการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมได (๒) ถาในเขตปฏรปทดนนนมทดนอนเปนสาธารณสมบตของแผนดนสำาหรบใชเพอประโยชนของแผนดนโดยเฉพาะ หรอทดนทไดสงวนหรอหวงหามไวตามความตองการของทางราชการ เมอกระทรวงการคลงไดใหความยนยอมแลว ใหพระราชกฤษฎกากำาหนดเขตปฏรปทดนนนมผลเปนการถอนสภาพการเปนสาธารณสมบตของแผนดนสำาหรบทดนดงกลาว โดยมตองดำาเนนการถอนสภาพตามกฎหมายวาดวยทราชพสด และให ส.ป.ก. มอำานาจนำาทดนนนมาใชในการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมได (๓) ถาในเขตปฏรปทดนนนมทดนอนเปนสาธารณสมบตของแผนดนซงเปนทดนรกรางวางเปลา หรอทดนซงมผเวนคนหรอทอดทง หรอกลบมาเปนของแผนดนโดยประการอนตามกฎหมายทดนและทดนนนอยนอกเขตปาไมถาวรตามมตคณะรฐมนตร ให ส.ป.ก. มอำานาจนำาทดนนนมาใชในการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมได

16

(๔) ถาเปนทดนในเขตปาสงวนแหงชาต เมอคณะรฐมนตรมมตใหดำาเนนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมในทดนเขตปาสงวนแหงชาตสวนใดแลว เมอส.ป.ก. จะนำาทดนแปลงใดในสวนนนไปดำาเนนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ใหพระราชกฤษฎกากำาหนดเขตปฏรปทดนมผลเปนการเพกถอนปาสงวนแหงชาตในทดนแปลงนน และให ส.ป.ก. มอำานาจนำาทดนนนมาใชในการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมไดโดยไมตองดำาเนนการเพกถอนตามกฎหมายปาสงวนแหงชาต เพอประโยชนในการดำาเนนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมตาม (๔) ใหพนกงานเจาหนาทตามพระราชบญญตนเปนพนกงานเจาหนาทตามพระราชบญญตปาสงวนแหงชาต และมอำานาจในการใหเชาทดนอนเปนปาสงวนแหงชาตดงกลาวได และใหคาเชาทไดมาตกเปนของกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

มาตรา ๒๗ เมอไดมพระราชกฤษฎกากำาหนดเขตปฏรปทดนใชบงคบในทองทใดแลว ภายในเขตปฏรปทดน ใหพนกงานเจาหนาทหรอผซงปฏบตงานรวมกบพนกงานเจาหนาทมอำานาจดงตอไปน (๑) เขาไปทำาการอนจำาเปนเพอการสำารวจรงวดได แตตองแจงใหเจาของหรอผครอบครองทดนทรายเสยกอน (๒) ทำาเครองหมายขอบเขตหรอแนวเขตโดยปกหลกหรอขดรองแนว ในกรณทตองสรางหมดหลกฐานการแผนทในทดนของผใด กใหมอำานาจสรางหมดหลกฐานลงไดตามความจำาเปน เมอมความจำาเปนและโดยสมควร พนกงานเจาหนาทมอำานาจขดดน ตดรานกงไมและกระทำาการอยางอนแกสงทกดขวางการสำารวจรงวดไดเทาท

17

จำาเปน ทงน ใหคำานงถงการทจะใหเจาของหรอผครอบครองอสงหารมทรพยไดรบความเสยหายนอยทสด ใหเจาของหรอผครอบครองทดนและผทเกยวของอำานวยความสะดวกตามสมควร

มาตรา ๒๘ ภายในระยะเวลาสามป นบแตวนทพระราชกฤษฎกากำาหนดเขตปฏรปทดนตามมาตรา ๒๕ ใชบงคบ หามมใหผใดจำาหนายดวยประการใด ๆ หรอกอใหเกดภาระตดพนใด ๆ ซงทดนในเขตปฏรปทดน เวนแตไดรบอนญาตเปนหนงสอจากคณะกรรมการหรอผซงคณะกรรมการมอบหมาย ในกรณท ส.ป.ก. จดซอหรอดำาเนนการเวนคนทดนนน ถามการกระทำาอนเปนการฝาฝนความในวรรคหนง และเปนทรพยสนหรอสงทกอใหเกดความเสยหายหรอกดขวางการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ใหคณะกรรมการหรอผซงไดรบมอบหมายจากคณะกรรมการมอำานาจสงเปนหนงสอใหเจาของหรอผครอบครองทดนทำาการรอถอนเสยไดภายในระยะเวลาทกำาหนดถาเจาของหรอผครอบครองทดนไมปฏบตตาม ใหคณะกรรมการหรอผซงคณะกรรมการมอบหมาย มอำานาจดำาเนนการรอถอนโดยเจาของหรอผครอบครองทดนดงกลาวจะเรยกรองคาเสยหายมได และตองเปนผเสยคาใชจายในการรอถอนนนดวย

มาตรา ๒๙ ในเขตปฏรปทดน เมอคณะกรรมการพจารณาเหนวา ทดนบรเวณใดสมควรดำาเนนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ให ส.ป.ก. มอำานาจจดซอหรอดำาเนนการเวนคนทดนได ดงตอไปน (๑) ทดนแปลงเดยวหรอหลายแปลงมเนอทรวมกนเกนกวาหาสบไร ซงบคคลในครอบครวเดยวกนไมวาคนหนงหรอหลายคนเปนเจาของทดนผ

18

ประกอบเกษตรกรรมดวยตนเอง ให ส.ป.ก. มอำานาจจดซอหรอดำาเนนการเวนคนทดนสวนทเกนกวาหาสบไร (๒) ถาทดนดงกลาวใน (๑) มเนอทรวมกนเกนกวาหนงรอยไร และเจาของทดนผประกอบเกษตรกรรมดวยตนเองใชเพอการเลยงสตวจำาพวกสตวใหญตามทรฐมนตรประกาศกำาหนดชนด จำานวน และเงอนไขในราชกจจานเบกษาให ส.ป.ก. มอำานาจจดซอหรอดำาเนนการเวนคนทดนสวนทเกนกวาหนงรอยไร ถาเจาของทดนรายใดมความประสงคจะประกอบเกษตรกรรมดวยตนเองในทดนเกนกวาตามทกลาวไวใน (๑) หรอ (๒) และแสดงไดวาตนไดประกอบเกษตรกรรมในทดนดวยตนเองเกนกวาทกลาวไวใน (๑) หรอ(๒) อยแลวไมตำากวาหนงปกอนวนทพระราชบญญตนใชบงคบ และแสดงไดวาตนมความสามารถและมปจจยทจะทำาทดนนนใหเปนประโยชนทางเกษตรกรรมได ทงตนจะเปนผประกอบเกษตรกรรมในทดนนนดวยตนเอง ใหยนคำารองตอพนกงานเจาหนาทพรอมทงแสดงหลกฐานอางองประกอบคำารอง เมอพนกงานเจาหนาทไดสอบสวนแลว ใหรายงานตอคณะกรรมการ ถาคณะกรรมการเหนสมควรอนญาต กใหกำาหนดเงอนไขในการอนญาตเสนอรฐมนตรพจารณา หากรฐมนตรเหนชอบกใหอนญาตใหผรองขอนนมสทธในทดนนนตอไป แตตองไมเกนหนงพนไร ในกรณทผรองขอไดรบสทธในทดงกลาวไมปฏบตตามเงอนไขทคณะกรรมการกำาหนด ใหส.ป.ก. มอำานาจจดซอหรอดำาเนนการเวนคนทดนทไดรบเพมขนนนเพอใชในการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมตอไป

ในกรณทเจาของทดนรายใดไดแสดงวาตนไดประกอบเกษตรกรรมในทดนดวยตนเองเกนกวาหนงพนไรอยแลวไมตำากวาหนงปกอนวนทพระราช

19

บญญตนใชบงคบ และมความประสงคจะประกอบเกษตรกรรมดวยตนเองในทดนนนตอไป ใหคณะกรรมการพจารณาตามหลกเกณฑตอไปน ก. ไดลงทนในกจกรรมการเกษตรในทดนนนไปแลวเปนจำานวนมากและการลงทนนนไดกระทำาไปดวยการสงเสรมของรฐ ข. เปนการประกอบการเพอพฒนาวทยาการเกษตรแผนใหม หรอทยงมความตองการอยมากภายในประเทศหรอเพอการสงออก ค. ในการทจะประกอบกจการไดตอไปนนจะตองมลกษณะทชวยพฒนาการเกษตร และชวยเหลอเกษตรกรในดานปจจยการผลต เพอสงเสรมผลผลตการเกษตรและอตสาหกรรมการเกษตรไดอยางกวางขวางในเรองการสาธต และเปนตลาดรบซอผลตผลเกษตรกรรมจากเกษตรกรโดยตรง ง. เมอพนสบหาป หากสถาบนเกษตรกรมความตองการและสามารถทจะเปนผถอหนในกจการนน เจาของทดนตองยนยอมใหสถาบนเกษตรกรถอหนในกจการนนไมนอยกวารอยละหกสบของจำานวนหนทงหมด ทงน ใหเปนไปตามวธการและรายละเอยดทคณะกรรมการกำาหนด ถาคณะกรรมการพจารณาเหนสมควรอนญาต กใหกำาหนดเงอนไขในการอนญาต เสนอรฐมนตรพจารณา หากรฐมนตรเหนชอบกใหอนญาตใหผรองขอนนมสทธในทดนนนตอไปในกรณทผรองขอไดรบสทธในทดนดงกลาวไมปฏบตตามเงอนไขทคณะกรรมการกำาหนด ให ส.ป.ก. มอำานาจจดซอ หรอดำาเนนการเวนคนทดนทไดรบเพมขนนน เพอใชในการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมตอไป (๓) ทดนแปลงใดถาเจาของไมไดใชทดนประกอบเกษตรกรรมดวยตนเอง หรอมไดใชประกอบเกษตรกรรมอยางใดหรอประกอบเกษตรกรรมเลกนอย หรอประกอบเกษตรกรรมบางสวนเพยงเปนการแสดงสทธในทดน ให

20

ส.ป.ก. มอำานาจจดซอหรอดำาเนนการเวนคนทดนนนไดในสวนทเกนกวายสบไร ถาเจาของทดนตาม (๓) มความประสงคจะประกอบเกษตรกรรมดวยตนเองและแสดงไดวาตนมความสามารถและมปจจยทจะทำาทดนนนใหเปนประโยชนทางเกษตรกรรมได ทงตนจะเปนผประกอบเกษตรกรรมในทดนนนดวยตนเอง ใหยนคำารองตอพนกงานเจาหนาทพรอมทงแสดงหลกฐานอางองประกอบคำารอง เมอพนกงานเจาหนาทไดสอบสวนแลว ใหรายงานตอคณะกรรมการหรอผซงคณะกรรมการมอบหมายเพอพจารณาอนญาตใหผรองขอนนมสทธในทดนตอไป ตามขนาดใน (๑) หรอ (๒) แลวแตกรณ และใหคณะกรรมการกำาหนดเงอนไขในการอนญาต ในกรณผไดรบสทธในทดนดงกลาวไมปฏบตตามเงอนไข ให ส.ป.ก. มอำานาจจดซอหรอดำาเนนการเวนคนทดนนนเพอใชในการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมตอไป9

บทบญญตในมาตราน มใหใชบงคบแกทดนบรรดาทเปนของทบวงการเมอง องคการของรฐ รฐวสาหกจ สถาบนเกษตรกร หรอทดนตามทกำาหนดในกฎกระทรวง

9 พ.ร.บ.การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (ฉบบท 3) พ.ศ. 2532 มบทบญญตอยอกมาตราหนงทเปรยบเสมอนเปนบทเฉพาะการของมาตรา 29 ซงบญญต ความไวดงน มาตรา “ 14 ทราชพสดทกระทรวงการคลงไดมาเนองจากการจดซอของ ส.ป.ก.หรอมผยกใหแก ส.ป.ก. เพอดำาเนนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมซงมอยในวนทพระราชบญญตนใชบงคบใหกระทรวงการคลง ดำาเนนการโอนทราชพสดดงกลาวใหเปนกรรมสทธของ ส.ป.ก. เพอใชในการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ตามพระราชบญญตน การโอนทราชพสดดงกลาวมใหนำาความในมาตรา 8 และมาตรา 9 แหงพระราชบญญตทราชพสด พ.ศ. 2518 มาใชบงคบ และใหดำาเนนการโอนตามประมวลกฎหมายทดน

บรรดานตกรรมใด ๆ ทไดกระทำาเกยวกบทดนตามวรรคหนง ใหคงมผลใชไดตอไป "

21

ในการจดซอทดนตามมาตราน ถาเจาของทดนประสงคจะขายทดนของตนใหทงหมด กให ส.ป.ก.มอำานาจจดซอได10

มาตรา ๓๐11 บรรดาทดนหรออสงหารมทรพยท ส.ป.ก. ไดมา ให ส.ป.ก. มอำานาจจดใหเกษตรกรหรอสถาบนเกษตรกรไดตามหลกเกณฑ วธการและเงอนไขทคณะกรรมการกำาหนด ทงน ตามขนาดการถอครองในทดนดงกลาวตอไปน (๑) จำานวนทดนไมเกนหาสบไร สำาหรบเกษตรกรและบคคลในครอบครวเดยวกน ซงประกอบเกษตรกรรมอยางอนนอกจากเกษตรกรรมเลยงสตวใหญตาม (๒) (๒) จำานวนทดนไมเกนหนงรอยไร สำาหรบเกษตรกรและบคคลในครอบครวเดยวกน ซงใชประกอบเกษตรกรรมเลยงสตวใหญตามทรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณประกาศกำาหนด

10 วรรคสามของมาตรา 29 เพมเตม โดยมาตรา 9 แหง พ.ร.บ.การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (ฉบบท 3) พ.ศ. 2532 ดงทพมพขางตน 11 มาตรา 30 ความเดมถกยกเลก โดยมาตรา 10 แหง พ.ร.บ.การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (ฉบบท 3)

พ.ศ. 2532 และใหใชความใหมแทน ดงทพมพไวขางตน ความเดมบญญตไวดงน "มาตรา 30 ในเขตปฏรปทดน ถาเปนทดนของรฐซงมจำานวนเนอทตงแตหนงหมนไรขนไปใหคณะกรรมการจดใหสถาบนเกษตรกรเชาระยะยาว ถาเปนทดนของรฐซงมจำานวนเนอทไมถงหนงหมนไร คณะกรรมการจะใหสถาบนเกษตรกรหรอเกษตรกรเชาระยะยาวกได แตจะโอนสทธในทดนของรฐนนมได แตถาเปนทดนทไดมาโดยการจดซอหรอเวนคน คณะกรรมการจะใหเกษตรกรหรอสถาบนเกษตรกรเชาระยะยาวหรอเชาซอตามเงอนไขทคณะกรรมการกำาหนด ทงน ตามหลกเกณฑดงตอไปน

(1) เกษตรกรและบคคลในครอบครวเดยวกนซงประกอบเกษตรกรรมประเภทอน เวนแต (2) จำานวนไมเกนหาสบไร

(2) เกษตรกรและบคคลในครอบครวเดยวกนซงประกอบเกษตรกรรมเพอการเลยงสตวจำาพวกสตวใหญตามทรฐมนตรประกาศตามมาตรา 29 (2) จำานวนไมเกนหนงรอยไร

(3) สถาบนเกษตรกรซงจะนำาทดนไปจดใหแกเกษตรกรตาม (1) หรอ (2) เชาระยะยาว หรอเชาซอจำานวนเนอททดนตามแตคณะกรรมการจะเหนสมควร"

22

(๓) จำานวนทดนทคณะกรรมการเหนสมควร สำาหรบสถาบนเกษตรกร ทงน โดยคำานงถงประเภทและลกษณะการดำาเนนงานของสถาบนเกษตรกรนนๆ ในการดำาเนนการตามวรรคหนง ถาเปนการจดใหเกษตรกร และเปนทดนทคณะกรรมการกำาหนดมใหมการโอนสทธในทดนกใหจดใหเกษตรกรเชา ในกรณอนใหจดใหเกษตรกรเชาหรอเชาซอตามทเกษตรกรแสดงความจำานง ถาเปนการจดใหสถาบนเกษตรกรใหจดใหสถาบนเกษตรกรเชา บรรดาทดนท ส.ป.ก. ไดมา ถาเปนทดนของรฐและมเกษตรกรถอครองอยแลวเกนจำานวนทกำาหนดในวรรคหนงกอนเวลาทคณะกรรมการกำาหนด เมอเกษตรกรดงกลาว ยนคำารองและยนยอมชำาระคาเชา หรอคาชดเชยทดนในอตราหรอจำานวนทเพมขน ตามทคณะกรรมการกำาหนด สำาหรบทดนสวนทเกนตามวรรคหนงใหคณะกรรมการจดทดนใหเกษตรกรเชาหรอจดให แลวแตกรณ ตามจำานวนทเกษตรกรถอครองได แตเมอรวมกนแลวตองไมเกนหนงรอยไร ในการกำาหนดอตราคาเชาหรอคาชดเชยทดนดงกลาว ตองคำานงถงระยะเวลาและวธการทเกษตรกรไดทดนนนมา ความสามารถในการทำาประโยชน ประเภทของเกษตรกรรม และการทำาประโยชนทไดทำาไวแลวในทดนนน ในการจดทดนใหเกษตรกรตามวรรคสาม ถาเกษตรกรไดเขาครอบครองทดนดงกลาวกอน พ.ศ. ๒๕๑๐ ใหเรยกเกบเฉพาะคาธรรมเนยมในการโอนและรงวด และคาปรบปรงพฒนาทดนท ส.ป.ก. ดำาเนนการใหตามจำานวนทคณะกรรมการกำาหนด เฉพาะสวนทไมเกนหาสบไร นอกจากการจดทดนใหแกบคคลตาม (๑) (๒) และ (๓) ให ส.ป.ก.มอำานาจจดทดนหรออสงหารมทรพยใหแกบคคลใดเชา เชาซอ ซอ หรอเขาทำา

23

ประโยชน เพอใชสำาหรบกจการอนทเปนการสนบสนนหรอเกยวเนองกบการปฏรปทดนตามทรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณประกาศกำาหนดในราชกจจานเบกษาได ทงน ตามขนาดการถอครองในทดนทคณะกรรมการเหนสมควร ซงตองไมเกนหาสบไร สวนหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการอนญาตหรอการใหผไดรบอนญาตถอปฏบตใหเปนไปตามทคณะกรรมการกำาหนดโดยความเหนชอบของคณะรฐมนตร การจดทดนใหเชาหรอเชาซอตามมาตรานไมอยภายใตบงคบแหงกฎหมาย เกยวกบการควบคมการเชาหรอเชาซอ และสทธการเชาหรอเชาซอดงกลาวจะโอนแกกนไดหรอตกทอดทางมรดกไดเฉพาะตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทคณะกรรมการกำาหนด มาตรา ๓๑ ถาเกษตรกรผใดตองการมสทธในทดนหรอขอเชาทดนเพอเกษตรกรรมเกนกวาทกำาหนดไวตามมาตรา ๓๐ (๑) หรอ (๒) และแสดงไดวาตนมความสามารถและมปจจยทจะทำาทดนทขอเพมนนใหเปนประโยชนในทางเกษตรกรรมได ทงตนจะเปนผประกอบเกษตรกรรมในทดนนนดวยตนเอง ใหทำาคำารองยนตอพนกงานเจาหนาทพรอมทงแสดงหลกฐานอางองประกอบคำารอง เมอพนกงานเจาหนาทสอบสวนแลว ใหเสนอคำารองพรอมดวยบนทกรายงานผลการสอบสวนตอคณะกรรมการ คณะกรรมการมอำานาจพจารณาอนญาตใหผยนคำารองมสทธในทดน หรอไดเชาทดนไดตามทเหนสมควร แตตองไมเกนหนงเทาของจำานวนเนอททดนทกำาหนดไวตามมาตรา ๓๐ (๑) หรอ (๒) ทงน โดยกำาหนดเงอนไขกได ในกรณทผรบอนญาตไมปฏบตตามเงอนไข คณะกรรมการมอำานาจสงเพกถอนการอนญาตเสยไดและจดซอหรอดำาเนนการเวนคนทดนหรอสงเลกการเชา

24

ทดนดงกลาวไดทงหมดหรอแตบางสวนตามแตจะเหนสมควร และนำาทดนนนไปใชเพอการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมตอไป

มาตรา ๓๒12 ถา ส.ป.ก. ไดทดนแปลงใดมาโดยการจดซอหรอเวนคนหรอไดมาตามมาตรา ๒๕ ทว เพอใชในการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ใหสทธของผเชาทดนแปลงนนตามสญญาเชาหรอตามกฎหมายวาดวยการเชาทดนเพอเกษตรกรรมเปนอนสนสดลง

มาตรา ๓๓ เมอไดมพระราชกฤษฎกากำาหนดเขตปฏรปทดนใชบงคบในทองทใดแลว ใหพนกงานเจาหนาทแจงใหบรรดาเจาของทดนทมทดนเพอเกษตรกรรมทอยในเขตปฏรปทดนแจงจำานวนแปลงทดน ขนาดทดนแตละแปลง ทตงของทดน และการทำาประโยชนในทดนทตนเปนเจาของทกแปลงตอพนกงานเจาหนาทภายในเกาสบวน ตามแบบและวธการทรฐมนตรกำาหนด โดยประกาศในราชกจจานเบกษา มาตรา ๓๔ ในการเวนคนทดนหรออสงหารมทรพยเพอการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมตามพระราชบญญตน ใหนำากฎหมายวาดวยการเวนคนอสงหารมทรพยมาใชบงคบโดยอนโลม13

12 มาตรา 32 ความเดมถกยกเลก โดยมาตรา 6 แหง พ.ร.บ.การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (ฉบบท 3) พ.ศ. 2532 และใหใชความใหมแทน ดงทพมพไวขางตน ความเดมบญญตไวดงน "มาตรา 32 เมอไดมพระราชกฤษฎกากำาหนดเขตปฏรปทดนใชบงคบในทองทใด และ ส.ป.ก.ไดจดซอหรอเวนคนทดนแปลงใดแลว ใหสทธของผเชาในทดนแปลงนนตามสญญาเชา หรอตามกฎหมายวาดวยการควบคมการเชานาเปนอนสนสดลง" 13 ดพระราชบญญต วาดวยการเวนคนอสงหารมทรพย พ.ศ.2530

25

สำาหรบทดนทเวนคนตามวรรคหนง ให ส.ป.ก. หรอผซงไดรบมอบหมายจาก ส.ป.ก. มอำานาจเขาครอบครองทดนดงกลาวเพอดำาเนนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมไดทนท มาตรา ๓๕14 การชำาระราคาทดนหรออสงหารมทรพยทจดซอตามพระราชบญญตน ใหจายเปนเงนสด หรอเงนสดและพนธบตรของรฐบาล ตามหลกเกณฑและวธการทกำาหนดในพระราชกฤษฎกา

การชำาระคาทดแทนทดนหรออสงหารมทรพยทเวนคนตามพระราชบญญตน ใหจายเปนเงนสดสวนหนง และสวนทเหลอใหจายเปนพนธบตรของรฐบาล ตามหลกเกณฑ และวธการทกำาหนดในพระราชกฤษฎกา ใหกระทรวงการคลงโดยอนมตคณะรฐมนตร มอำานาจออกพนธบตร เพอชำาระราคาหรอคาทดแทนตามวรรคหนงและวรรคสอง และมอำานาจกำาหนดอตราดอกเบย ระยะเวลาไถถอน เงอนไข และวธการในการออกพนธบตร ทงน โดยประกาศในราชกจจานเบกษา พนธบตรตามวรรคสามเมอครบกำาหนดชำาระใหชำาระจากเงนของกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

14 มาตรา 35 ความเดมถกยกเลก โดยมาตรา 6 แหง พ.ร.บ.การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2519 และใหใชความใหมแทน ดงทพมพไวขางตน ความเดมบญญตไวดงน "มาตรา 35 การชำาระเงนคาทดแทนใหแกเจาของทดนหรออสงหารมทรพยทตองเวนคนเพอการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ใหจายเปนรอยละยสบหาของเงนคาทดแทนทงหมด สวนทเหลอใหจายเปนพนธบตรของรฐบาลมอตราดอกเบยไมตำากวารอยละแปดตอป มระยะเวลาไถถอนคนภายในสบปและเงอนไขเกยวกบการจายเงนใหเปนไปตามทกำาหนดในกฎกระทรวง

ในกรณททดนซงจะตองเวนคนมเนอไมเกนยสบหาไรและเจาของทดนนนไมมทดนอนไมวาในหรอนอกเขตปฏรปทดนใหชำาระเงนทงหมดในวนทมการโอนสทธในทดนนน แตทงนไมเกนจำานวนเงนขนสงสดทกำาหนดไวพระราชกฤษฎกา"

26

มาตรา ๓๖ ใหคณะกรรมการกำาหนดเงนคาทดแทนโดยคำานงถงการไดมา สภาพความอดมสมบรณ และทำาเลทตงของทดนหรออสงหารมทรพย ประกอบกบมลคาของผลตผลเกษตรกรรมหลกทสามารถผลตไดจากทดนในทองทนน ทงน เพอใหเกดความเปนธรรมแกสงคม และแกบรรดาเกษตรกรผทจะตองรบภาระจายคาทดน หรออสงหารมทรพยแก ส.ป.ก. ตอไปดวย ใหพนกงานเจาหนาทมหนงสอแจงจำานวนเงนคาทดแทนใหเจาของทดนหรอผมสทธไดรบเงน คาทดแทนทราบ ถาเจาของทดนหรอผมสทธไดรบเงนคาทดแทนไมเหนชอบดวยกบจำานวนเงนคาทดแทนดงกลาว มสทธอทธรณไดตามมาตรา ๔๐

( วรรคสาม ถกยกเลก)15

มาตรา ๓๖ ทว16 บรรดาทดนหรออสงหารมทรพยใดๆ ท ส.ป.ก. ไดมาตามพระราชบญญตน หรอไดมาโดยประการอนทมวตถประสงคเพอประโยชนในการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ไมใหถอวาเปนทราชพสดและให ส.ป.ก. เปนผถอกรรมสทธเพอใชในการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

15 มาตรา 36 วรรคสามถกยกเลก โดยมาตรา 12 แหง พ.ร.บ.การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (ฉบบท 3) พ.ศ. 2532 ความเดมบญญตไวดงน บรรดาทดนหรออสงหารมทรพยทเวนคนตามพระราชบญญตนให “ส.ป.ก.เปนผถอกรรมสทธ เพอประโยชนในการปฏรปทดนเกษตรกรรม” 16 มาตรา 36 ทว เพมเตมโดยมาตรา 13 แหง พ.ร.บ.การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (ฉบบท 3) พ.ศ. 2532 ดงทพมพไวขางตน

27

ใหพนกงานเจาหนาทตามประมวลกฎหมายทดนมอำานาจออกหนงสอแสดงสทธในทดนเกยวกบทดนของ ส.ป.ก. ตามวรรคหนง ทงน ตามท ส.ป.ก. รองขอ

มาตรา ๓๗ หามมใหยกอายความครอบครองขนเปนขอตอสกบ ส.ป.ก. ในเรองทดนหรออสงหารมทรพยท ส.ป.ก. ไดมาตามพระราชบญญตน

มาตรา ๓๘ ถา ส.ป.ก. เกยวของในกจการใดทกฎหมายกำาหนดใหจดทะเบยนในอสงหารมทรพยหรอทรพยสทธอนเกยวกบอสงหารมทรพยในการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมให ส.ป.ก. ไดรบการยกเวนคาธรรมเนยมในการจดทะเบยนนน มาตรา ๓๙ ทดนทบคคลไดรบสทธโดยการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมจะทำาการแบงแยก หรอโอนสทธในทดนนนไปยงผอนมได เวนแตเปนการตกทอดทางมรดกแกทายาทโดยธรรม หรอโอนไปยงสถาบนเกษตรกร หรอ ส.ป.ก. เพอประโยชนในการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ทงน ใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการและเงอนไขทกำาหนดในกฎกระทรวง

หมวด ๔อทธรณ

มาตรา ๔๐ ถาเจาของทดนหรออสงหารมทรพยหรอผมสทธไดรบเงนคาทดแทน ผใดประสงคจะอทธรณ ใหยนอทธรณตอคณะกรรมการอทธรณภายในสามสบวนนบแตวนทไดรบหนงสอแจงตามมาตรา ๓๖

28

มาตรา ๔๑ ใหมคณะกรรมการอทธรณคณะหนง ประกอบดวยปลดกระทรวงยตธรรม เปนประธานกรรมการ ผทรงคณวฒทางกฎหมายหนงคน ผทรงคณวฒทางดนหนงคน ผทรงคณวฒทางเศรษฐกจการเกษตรหนงคน ผทรงคณวฒทางพชพรรณหนงคน เปนกรรมการ ใหประธานกรรมการแตงตงกรรมการหรอบคคลใดเปนเลขานการคณะกรรมการ ใหคณะรฐมนตรแตงตงผทรงคณวฒเปนกรรมการอทธรณ กรรมการผทรงคณวฒจะเปนกรรมการหรออนกรรมการในคณะกรรมการหรอคณะกรรมการปฏรปทดนจงหวดมได มาตรา ๔๒ ใหคณะกรรมการอทธรณมอำานาจหนาทพจารณาวนจฉยคำาอทธรณทยนตอคณะกรรมการอทธรณ ใหคณะกรรมการอทธรณวนจฉยอทธรณใหเสรจสนภายในกำาหนดเกาสบวน นบแตวนทไดรบคำาอทธรณ

หากผอทธรณไมพอใจในคำาวนจฉยอทธรณ ใหยนฟองตอศาลปกครองไดภายในกำาหนดหนงเดอน ในกรณทยงมไดมการตงศาลปกครองตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ มใหนำาขอความดงกลาวนมาใชบงคบ

มาตรา ๔๓ ใหคณะกรรมการอทธรณมอำานาจแตงตงคณะอนกรรมการขนคณะหนงหรอหลายคณะ เพอกระทำาการทอยในอำานาจของคณะกรรมการอทธรณ หรอใหชวยเหลอในการดำาเนนการอยางหนงอยางใดตามทไดรบมอบหมาย ทงน เวนแตการวนจฉยอทธรณ และใหนำามาตรา ๑๗ และมาตรา ๑๘ มาใชบงคบโดยอนโลม

มาตรา ๔๔ ใหกรรมการอทธรณซงคณะรฐมนตรแตงตงมวาระอยในตำาแหนงคราวละสองป กรรมการซงพนจากตำาแหนงตามวาระอาจไดรบแตงตงเปนกรรมการอกได

29

ในกรณทมการแตงตงกรรมการอทธรณระหวางทกรรมการซงแตงตงไวแลวยงมวาระอยในตำาแหนง ใหผไดรบแตงตงซอมนนอยในตำาแหนงเทากบวาระทเหลออยของกรรมการอทธรณซงไดแตงตงไวแลวนน

มาตรา ๔๕ ใหนำามาตรา ๑๖ มาตรา ๑๗ และมาตรา ๑๘ มาใชแกคณะกรรมการอทธรณโดยอนโลม มาตรา ๔๖ หลกเกณฑและวธการในการยนอทธรณและวธพจารณาในการวนจฉยคำาอทธรณ ใหกำาหนดโดยกฎกระทรวง

หมวด ๕บทกำาหนดโทษ

มาตรา ๔๗ ผใดขดขวางหรอไมอำานวยความสะดวกแกพนกงานเจาหนาทตามมาตรา ๒๓ หรอมาตรา ๒๗ ตองระวางโทษจำาคกไมเกนหนงเดอน หรอปรบไมเกนหนงพนบาท หรอทงจำาทงปรบ

มาตรา ๔๘ ผใดฝาฝน หรอไมปฏบตตามประกาศของรฐมนตร ซงออกตามมาตรา ๓๓ ตองระวางโทษปรบไมเกนหนงพนบาท

ผรบสนองพระบรมราชโองการ สญญา ธรรมศกด นายกรฐมนตร--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------หมายเหต

1. พระราชบญญตการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม พ.ศ. 2518 ประกาศในราชกจจานเบกษา ฉบบพเศษ (หนา 10-43) เลม 92 ตอนท 54 ลงวนท 5 มนาคม 2518

เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ ประเทศไทยเปนประเทศเกษตรกรรม ประชากรสวนใหญมอาชพในการเกษตร ทดนจงเปนปจจยสำาคญและเปน

30

รากฐานเบองตนของการผลตทางเกษตรกรรม แตปจจบนปรากฏวาเกษตรกรกำาลงประสบความเดอดรอนเนองจากตองสญเสยสทธในทดนและกลายเปนผเชาทดน ตองเสยคาเชาทดนอตราสงเกนสมควร ทดนขาดการบำารงรกษา จงทำาใหอตราผลตผลเกษตรกรรมอยในระดบตำา เกษตรกรไมไดรบความเปนธรรมและเสยเปรยบจากระบบการเชาทดนและการจำาหนายผลตผลตลอดมา ซงสงผลใหเกดภาวะความยงยากทงในทางเศรษฐกจ สงคม การปกครอง และการเมองของประเทศเปนอยางมาก ซงเปนความจำาเปนอยางยงทรฐจะตองดำาเนนการแกไขปญหาดงกลาวโดยดวนทสด โดยวธการปฏรปทดน เพอชวยใหเกษตรกรมทดนทำากน และใหการใชทดนเกดประโยชนมากทสด พรอมกบการจดระบบการผลตและจำาหนายผลตผลเกษตรกรรม เพอใหความเปนธรรมแกเกษตรกร ทงน เพอเปนการสนองแนวนโยบายแหงรฐในการลดความเหลอมลำาในฐานะของบคคลในทางเศรษฐกจและสงคม ตามทไดกำาหนดไวในรฐธรรมนญ จงจำาเปนตองตราพระราชบญญตนขน

2. พระราชบญญตการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2519 ประกาศในราชกจจานเบกษา ฉบบพเศษ (หนา 47-50) เลม 93 ตอนท 144 ลงวนท 17 พฤศจกายน 2519

เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ เนองจากพระราชบญญตการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม พ.ศ. ๒๕๑๘ ยงมบทบญญตไมรดกมและเหมาะสม ทำาใหเปนอปสรรคตอการดำาเนนการปฏรปทดนอยหลายประการ และมบางประการไดแกเรองการออกพนธบตร การชำาระราคาหรอคาทดแทนทดนหรออสงหารมทรพยสมควรแกไขเพมเตมเสยใหมโดยรบดวน เพอใหการปฏบตตามกฎหมายเกดความคลองตวและสนองนโยบายการปฏรปทดนของรฐบาลไดรวดเรวยงขน จงจำาเปนตองตราพระราชบญญตนขน

3. พระราชบญญตการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (ฉบบท 3) พ.ศ. 2532 ประกาศในราชกจจานเบกษา ฉบบพเศษ (หนา 12-23) เลม 106 ตอนท 149 ลงวนท 8 กนยายน 2532

31

เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ ประเทศไทยไดจดใหมการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมมาระยะหนงแลว แตการดำาเนนการยงมอปสรรคทำาใหการงานไมอาจดำาเนนไปโดยเหมาะสมตามควร สมควรขยายขอบเขตการจดทดนในการปฏรปทดนใหกวางขวางขนใหสามารถชวยเหลอผทประสงคจะเปนเกษตรกรได และอาจจดทดนใหแก ผประกอบกจการสนบสนนและตอเนองกบการปฏรปทดนไดดวย เพอใหงานดำาเนนไปครบวงจรของภาคเกษตรกรรม นอกจากนน ในการจดหาทดนมาดำาเนนการปฏรปทดนไดมปญหาวาจะจดซอทดนจากผทสมครใจขายไดหมดทงแปลงหรอไม และการนำาทดนของรฐมาใชจดทดนมปญหาวา ยงไมมแนวทางทแนชดระหวางหนวยงานทรบผดชอบเกดปญหาวา ส.ป.ก. สมควรจะนำาทดนสวนใดมาใชจดไดเมอใดและเพยงใดทงยงมขอจำากดท ส.ป.ก. จะเขาดำาเนนการในทดนทมผประสงคบรจาค เพราะทดนนนตองกลายเปนทราชพสดและทดนอาจมขนาดไมกวางมาก ซงไมเหมาะสมทจะกำาหนดเปนเขตปฏรปทดนเลก ๆ โดยพระราชกฤษฎกาหลายฉบบ สวนในขนนำาทดนมาจดใหแกประชาชนนน กฎหมายปจจบนไดแยกขอแตกตางระหวางทดนทเปนของรฐมาแตเดมกบทดนทไดมาโดยการจดซอหรอเวนคน ทำาใหไมอาจจดสทธในทดนใหแกประชาชนใหสอดคลองกน สมควรแกไขโดยคำานงถงเปาหมายและความตองการของผขอรบการจดทดนเปนสำาคญ เพอใหสทธในทดนมสวนเกอหนนสภาพความเปนอยในภาคเกษตรกรรมตามความเปนจรง อนงองคประกอบของคณะกรรมการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมและคณะกรรมการปฏรปทดนจงหวด และแนวทางในการกำาหนดเขตปฏรปทดนยงไมเหมาะสม สมควรแกไขเพมเตมกฎหมายปจจบนเสยใหม จงจำาเปนตองตราพระราชบญญตน

-------------------------------------------------------------------------------

32