ผลงานศลปะสะทอนสงคมและการเมองจนของอาย เวยเวย ตงแตป ค.ศ.1993-2015

โดย นายณฐวฒ เลาหเจรญบณฑต

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรศลปมหาบณฑต สาขาวชาทฤษฎศลป แผน ก แบบ ก 2 ระดบปรญญามหาบณฑต

ภาควชาทฤษฎศลป บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ปการศกษา 2561 ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ผลงานศลปะสะทอนสงคมและการเมองจนของอาย เวยเวย ตงแตป ค.ศ.1993-2015

โดย นายณฐวฒ เลาหเจรญบณฑต

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรศลปมหาบณฑต สาขาวชาทฤษฎศลป แผน ก แบบ ก 2 ระดบปรญญามหาบณฑต

ภาควชาทฤษฎศลป บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ปการศกษา 2561 ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

AI WEIWEI'S ART WORKS REFLECT THE SOCIAL AND POLITICS OF CHINA FROM 1993 TO 2015

By

MR. Nuttawut LAOCHAROENBUNDIT

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for Master of Fine Arts (Art Theory)

Department of Art Theory Graduate School, Silpakorn University

Academic Year 2018 Copyright of Graduate School, Silpakorn University

หวขอ ผลงานศลปะสะทอนสงคมและการเมองจนของอาย เวยเวย ตงแตป ค.ศ.1993-2015

โดย ณฐวฒ เลาหเจรญบณฑต สาขาวชา ทฤษฎศลป แผน ก แบบ ก 2 ระดบปรญญามหาบณฑต อาจารยทปรกษาหลก รองศาสตราจารย ปยะแสง จนทรวงศไพศาล

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ไดรบพจารณาอนมตใหเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรศลปมหาบณฑต

คณบดบณฑตวทยาลย (รองศาสตราจารย ดร.จไรรตน นนทานช)

พจารณาเหนชอบโดย

ประธานกรรมการ (รองศาสตราจารย สธ คณาวชยานนท ) อาจารยทปรกษาหลก (รองศาสตราจารย ปยะแสง จนทรวงศไพศาล ) ผทรงคณวฒภายนอก (รองศาสตราจารย กนจณา ด าโสภ )

ง

บทคดยอภาษาไทย

57005206 : ทฤษฎศลป แผน ก แบบ ก 2 ระดบปรญญามหาบณฑต ค าส าคญ : อาย เวยเวย, ศลปนจน, ศลปะจนรวมสมย, ศลปะกบการเมอง

นาย ณฐวฒ เลาหเจรญบณฑต: ผลงานศลปะสะทอนสงคมและการเมองจนของอาย เวยเวย ตงแตป ค.ศ.1993-2015 อาจารยทปรกษาวทยานพนธ : รองศาสตราจารย ปยะแสง จนทรวงศไพศาล

วทยานพนธนมงน าเสนอการศกษาแนวคดในการสรางสรรคผลงานศลปะทมเนอหาเชง

วพากษวจารณสงคมและการเมองจนของอาย เวยเวยศลปนชาวจน โดยศกษาและวเคราะหจากผลงานประเภทศลปะจดวางสอผสม(Mixed Media Installation)รวมทงน าเอาสภาพการเมองและสงคมของจนในขณะนนมาศกษารวมดวย โดยท าการศกษาจากผลงานศลปะทท าขนในชวงระหวางป 1993-2015 ซงเปนชวงระยะเวลาทผลงานศลปะของอาย เวยเวยมความเกยวของกบการเมองและสงคมจนอยางโดดเดน

จากการศกษาพบวาสามารถวเคราะหแนวคดในการสรางสรรคผลงานทงในชว งระยะเวลาดงกลาว แบงไดเปน 2 แนวทาง คอ 1. ผลงานศลปะทเกยวของกบเหตการณส าคญทางสงคมและการเมองจน โดยผลงานในกลมนจะเกยวของกบเหตการณส าคญทเกดขนในชวงเวลานนและมผลกระทบตอสงคมเปนวงกวาง 2. ผลงานศลปะทแฝงนยยะการวพากษวจารณเสยดสสงคมและการเมองจน ในกลมนจะไดอทธพลจากตวศลปนเปนหลกทพยายามสะทอนการขาดสทธเสรภาพจากระบอบการปกครอง ความเหลอมล าทางสงคม ซงสวนใหญจะเปนเรองราวทเกดขนมานานแลว น อ ก จ าก น ย งพ บ ว าศ ล ป น ม ก จ ะ เล อ ก น า เอ าว ส ด พ ร อ ม ใช (Ready Made) ท ม ค ว ามหลากหลาย มความหมายเชงลกทางสงคมวฒนธรรม ประวตศาสตรหรอท เกยวของกบเหตการณมความสอดคลองไปกบเนอหาสาระไดอยางลงตว จากแนวคดในการสรางผลงานและวธการเลอกใชวสดดงกลาวจงท าใหผลงานของ อาย เวยเวยยงโดดเดนในระบอบการปกครองแบบคอมมวนสตและทนตอกระแสสงคมไดอยางนาสนใจ

จ

บทคดยอภาษาองกฤษ

57005206 : Major (Art Theory) Keyword : Ai Weiwei, Chinese artist, Contemporary Chinese art Art, Art and politics

MR. NUTTAWUT LAOCHAROENBUNDIT : AI WEIWEI'S ART WORKS REFLECT THE SOCIAL AND POLITICS OF CHINA FROM 1993 TO 2015 THESIS ADVISOR : ASSOCIATE PROFESSOR PIYASAENG CHANTARAWONGPAISARN

This Thesis focuses on the study of the creative conceptual of Ai Wei Wei’s art works which criticisms of Chinese society and politics. From studying and analyzing the “Mixed media Installation” work as well as considering the political and social conditions of China at that time.

From the study art works can identify his creative conceptual art works into 2 ways. 1. The art works which related with important social and political events. In this group, it reflect widely impact of those social and political events

2. The art works that imply the reflection on Chinese society and politics criticism. In this group will be influenced by the artist as the main effort to reflect for the lack of freedom from the regime, social inequality, etc. Most of them are past events. In addition, it is found that artists often choose to use ready-made materials that have cultural historical meaning or related events which are consistent with the content. As a result, the work of Ai WeiWei become more remarkable and can keep connect with the social trend.

ฉ

กตตกรรมประกาศ

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธเลมนสามารถส าเรจออกมาได กดวยความเมตตาเอาใจใสจากผทเกยวของหลายฝายดวยกนทใหการสนบสนนในดานตางๆ ใหแกผวจย ทงน ขอขอบพระคณ ดร.ปรมพร ศรกลชยานนททปรกษาวทยานพนธทานแรกและตอมาคอ รศ. ปยะแสง จนทรวงศไพศาล ทคอยแนะน าใหค าปรกษาทเปนประโยชน คอยตรวจสอบแกไขวทยานพนธรวมทงบทความทางวชาการของผวจย ขอขอบพระคณทง รศ.สธ คณาวชยานนท เสยสละเวลามาเปนประธานและ รศ.กนจณา ด าโสภทมาเปนกรรมการในการสอบครงนรวมทงคณาจารยทกทานในภาควชาทฤษฎศลป ทมสวนในการประสทธประสาทวชา องคความรตางๆ ใหกบผวจยตลอดหลกสตรปรญญามหาบณฑตน

ทายสดขอขอบคณครอบครวของผวจยทไดเลงเหนถงความส าคญของการศกษา คอยสนบสนนและเปนก าลงใจใหผวจยตลอดมา

ณฐวฒ เลาหเจรญบณฑต

สารบญ

หนา บทคดยอภาษาไทย ............................................................................................................................... ง

บทคดยอภาษาองกฤษ .......................................................................................................................... จ

กตตกรรมประกาศ ................................................................................................................................ ฉ

สารบญ ................................................................................................................................................. ช

สารบญตาราง ...................................................................................................................................... ฌ

สารบญภาพ ......................................................................................................................................... ญ

บทท 1 .................................................................................................................................................. 1

บทน า .................................................................................................................................................... 1

ความเปนมาและความส าคญของปญหา ................................................................................... 1

ความมงหมายและวตถประสงคในการศกษา ............................................................................ 4

ขอบเขตการศกษา .................................................................................................................... 4

ขนตอนการศกษา ..................................................................................................................... 4

สรปผลทไดจากการศกษา ......................................................................................................... 4

วธการศกษา ............................................................................................................................. 4

แหลงขอมล ............................................................................................................................... 5

บทท 2 .................................................................................................................................................. 6

สภาพสงคม การเมองของจนภายใตพรรคคอมมวนสตจน.................................................................... 6

2.1 พรรคคอมมวนสตจน ................................................................................................................. 7

2.2 การปฏวตวฒนธรรม ............................................................................................................... 13

2.3. สภาพสงคมและการเมองหลงการปฏวตวฒนธรรมตงแตป 1976- 2015 .............................. 16

2.3.1 นโยบายการพฒนาประเทศตงแตป 1976 - 2015 โดยสงเขป ..................................... 16

ซ

2.4.ผลกระทบของการเมองการปกครองตอสงคมจนถงปจจบน ................................................... 21

2.4.1 ผลกระทบจากการปฏวตวฒนธรรม ............................................................................. 21

2.4.2 ผลกระทบจากการพฒนาประเทศ ................................................................................ 22

5. ความเคลอนไหวทางศลปะของจน ............................................................................................ 25

2.5 ชวงแรกของการสถาปนาสาธารณรฐประชาชนจน ป1949-1958 ................................... 26

2.6 ชวงการปฏวตวฒนธรรม ป1966-1976 .......................................................................... 28

2.7 ชวงหลงการปฏวตธรรมตงแตป 1977- 2015 ................................................................. 28

บทท 3 ................................................................................................................................................ 35

ประวตชวตอาย เวยเวย วธการสรางสรรคและเนอหาทสะทอนในผลงาน ......................................... 35

3.1 ประวตชวตอาย เวยเวย กอนป 1993 ..................................................................................... 35

3.2 ประวตอาย เวยเวย ตงแตป 1993-2015 ................................................................................ 45

3.3 วธการสรางสรรคผลงาน ......................................................................................................... 60

3.4 เนอหาทสะทอนในผลงาน ....................................................................................................... 68

บทท 4 ................................................................................................................................................ 73

การวเคราะหผลงานศลปะของอาย เวยเวยแยกตามเนอหาทสะทอนในผลงาน ................................. 73

4.1 กลมผลงานทเกยวของกบเหตการณส าคญในสงคมในจน ....................................................... 73

4.2 กลมผลงานทแฝงนยยะการวจารณเสยดสสงคมและการเมอง ............................................. 100

บทท 5 ............................................................................................................................................. 127

สรปและขอเสนอแนะ ...................................................................................................................... 127

รายการอางอง .................................................................................................................................. 131

ประวตผเขยน .................................................................................................................................. 135

สารบญตาราง

หนา ตารางท 1 ล าดบเหตการณส าคญของอายเวยเวย กอนป 1993 ........................................................ 44

ตารางท 2ล าดบเหตการณส าคญของอาย เวยเวยตงแต ป 1993-2015 ............................................ 57

ตารางท 3แสดงล าดบเวลาการสรางสรรคผลงานของอาย เวยเวย ทน ามาวเคราะห ......................... 69

ญ

สารบญภาพ หนา

ภาพท 1ดร.ซน ยดเซน ......................................................................................................................... 6

ภาพท 2 คารล มากซ ........................................................................................................................... 8

ภาพท 3 วลาดมร เลนน ....................................................................................................................... 8

ภาพท 4 เหมา เจอตง ในป 1931 ....................................................................................................... 9

ภาพท 5 เจยง ไคเชค .......................................................................................................................... 10

ภาพท 6แผนทแสดงเสนทางการเดนทางของพรรคคอมมวนสตในเหตการณ การเดนทพไกล ...... 11

ภาพท 7 การสถาปนาสาธารณรฐประชาชนจน .................................................................................. 12

ภาพท 8 การท างานแบบคอมมน ....................................................................................................... 13

ภาพท 9กลมเรดการดทเปนนกเรยน นกศกษา ในกรงปกกง กรกฎาคม ป 1966 ............................. 14

ภาพท 10 การท าลายพระพทธรปในชวงการปฏวตวฒนธรรม ......................................................... 15

ภาพท 11 โปสเตอรรณรงคนโยบายสทนสมย .................................................................................. 17

ภาพท 12 ธรกจการขนสงทางเรอภายในประเทศจน ....................................................................... 18

ภาพท 13 การใชจกรยานในชวตประจ าวนของชาวจน .................................................................... 18

ภาพท 14 สนามกฬารงนก กรงปกกง .............................................................................................. 19

ภาพท 15 โซเชยลมเดยของจน .......................................................................................................... 20

ภาพท 16 รานฟาสตฟ ดในจน ........................................................................................................... 23

ภาพท 17 โฆษณาการรณรงคใหมบตรเพยงคนเดยว ...................................................................... 24

ภาพท 18 มลพษในกรงปกกง ........................................................................................................... 25

ภาพท 19 ตง ซเหวน. การฉลองสถาปนาสาธารรฐประชาชนจน.1953. ................................. 27

ภาพท 20 สอ หล. การตอสทสานซเหนอ. 1959. หมกสบนกระดาษ. ขนาด 137x130 ซม. ........... 27

ภาพท 21 โปสเตอรกลมเรดการด ...................................................................................................... 28

ฎ

ภาพท 22 หลว ตนไจ, การแตงงานนองสาวของจงขย, หมกสบนกระดาษ, ขนาด 68x37 ซม. ....... 29

ภาพท 23 หลว จงล.บดา. 1980. สน ามนบนผาใบ. ........................................................................ 30

ภาพท 24การจดแสดงนทรรศการครงแรกในปกกง ของกลมดวงดาว ป 1979 ............................... 31

ภาพท 25 ผลงานศลปะของก เหวนตา ป 1985 หนงศลปนในกลม 85 New Wave ....................... 32

ภาพท 26 จาง หวน, 12 Square Meters, 1994.ศลปะการแสดง ................................................... 34

ภาพท 27อาย เวยเวย(ซาย)กบอาย ชง(ขวา)ในป 1958 .................................................................. 35

ภาพท 28 ภาพลายเสนของอาย เวยเวย ........................................................................................... 38

ภาพท 29การแสดงนทรรศการครงแรกกลมดวงดาว ......................................................................... 38

ภาพท 30อาย เวยเวยในสหรฐอเมรกา ............................................................................................... 39

ภาพท 31 อาย เวยเวย, Mao I-III, 1985.สน ามนบนผาใบ, ขนาด180x135 ซม. ............................. 40

ภาพท 32 อาย เวยเวย. ไมมชอ. 1986. สน ามนบนผาใบ.ขนาด 173x143 ซม. ............................. 41

ภาพท 33 อาย เวยเวย, safe sex, 1986.Installation , ขนาด 130x70x20 ซม., ......................... 42

ภาพท 34 อาย เวยเวย, ไมมชอ, 1986. Installation. ขนาด 43x22.9x15.2 ซม. ........................... 43

ภาพท 35เนอหาภายในสมดปกด า ..................................................................................................... 46

ภาพท 36 วตถโบราณของอาย เวยเวย .............................................................................................. 47

ภาพท 37 สตดโอของอาย เวยเวยบรเวณชานกรงปกกง ................................................................. 48

ภาพท 38 อนสรณสถานเพอร าลกถงอาย ชง ออกแบบโดยอาย เวยเวย ........................................ 49

ภาพท 39 อาย เวยเวยใชกลองจากมอถอถายภาพขณะอยในลฟต เมองเฉงต ................................... 51

ภาพท 40 สตดโอของอาย เวยเวยทเซยงไฮ ....................................................................................... 52

ภาพท 41ผ ทออกมาเรยกรองใหปลอยตวอาย เวยเวย ..................................................................... 53

ภาพท 42 ภาพหนาปกนตยสาร Time ฉบบ กรกฎาคม 2011 .......................................................... 55

ภาพท 43 ภาพยนตรสารคดของอาย เวยเวย ................................................................................... 55

ภาพท 44 อาย เวยเวยน าดอกไมวางไวในตะกรารถจกรยานบรเวณหนาทพกในกรงปกกง .............. 56

ภาพท 45 อาย เวยเวย.Tabal with Two Legs on the Wall.1977.. ............................................... 61

ฏ

ภาพท 46 ภาพหนาปกหนงสอปรชญาแอนด วอรฮอรล ตพมพครงแรก ป 1975 ............................. 63

ภาพท 47 เหลาอาสาสมครทถกคดเลอกเขามาในโครงการ Fairy Tale ............................................ 65

ภาพท 48 ทวตเตอรของอาย เวยเวย ................................................................................................. 66

ภาพท 49 อาย เวยเวยท าทายกขาเลยนแบบการถอปน .................................................................... 66

ภาพท 50 อาย เวยเวย, Straight , 2008-2012. Installation, ขนาด 1,200x600 ซม. ................. 74

ภาพท 51 สภาพความเสยหายหลงแผนดนไหว ................................................................................. 75

ภาพท 52 ซากอาคารและทอยอาศยหลงแผนดนไหว ........................................................................ 75

ภาพท 53 อาย เวยเวย. Snake ceiling. 2009. Installation. Mori Art Museum. ..................... 77

ภาพท 54 อาย เวยเวย. Remembering. 2009.Installation. Haus der kunst. Munich .......... 77

ภาพท 55 เปสะพายหลง ผลงาน remembering ............................................................................. 78

ภาพท 56 อาย เวยเวย. He Xie. 2011.Installation. Musee Cantonal Des Beaux-Art Lausanne 2016 ............................................................................................................................... 79

ภาพท 57 การรอถอนสตโอทเซยงไฮของอาย เวยเวย........................................................................ 80

ภาพท 58 อาย เวยเวย. souvenir from shanghai. 2011.Installation. ขนาด 380x 170x 260 ซม. ...................................................................................................................................................... 81

ภาพท 59 อาย เวยเวย. S.A.C.R.E.D. 2012.Installation. ขนาด 377x198x153 ซม. .................. 82

ภาพท 60 การจดวางภายในกลองผลงาน .......................................................................................... 83

ภาพท 61การจดวางภายในกลองผลงาน ............................................................................................ 83

ภาพท 62 Golden Age wallpaper .................................................................................................. 85

ภาพท 63 I.O.U. wallpaper ............................................................................................................. 85

ภาพท 64 อาย เวยเวย, Baby Formula, 2013. Installation. ฮองกง ......................................... 87

ภาพท 65 จนสงเกบนมผงในรานคา ................................................................................................... 87

ภาพท 66 แอนด วอรฮอล, Tuna Fish Disaster, 1963.ซลคสกรน, ขนาด 316x211 ซม. ......... 89

ภาพท 67 ประตมากรรมหวสตวส ารด 12 ชน เคลอบสทอง ............................................................ 90

ฐ

ภาพท 68 ประตมากรรมหวกระตาย (ชดแรก) ขนาด 71x25x48 ซม. .............................................. 91

ภาพท 69 อาย เวยเวย. Circle of animals (หวสนข).ขนาด 302.3x 127.2x157.5 ซม. .............. 91

ภาพท 70 อาย เวยเวย. Circle of animals . 2011.ส ารด. ขนาดเฉลย 302.3x 127.2x157.5 ซม. ............................................................................................................................................................ 92

ภาพท 71 ภาพรางประตมากรรมนกษตรทง 12 บรเวณน าพในพระราชวงฤดรอนหยวนหมงหยวน . 93

ภาพท 72 การประมลหวหนส ารด เมอเดอนกมภาพนธ ป 2009 ...................................................... 95

ภาพท 73 อาย เวยเวย. หมเกาะเตยวหย. 2014. หนออน. ............................................................... 97

ภาพท 74 อาย เวยเวย, Surveillance camera, 2010.หนออน. ขนาด 39.2x39.8x19 ซม. ....... 97

ภาพท 75 ผประทวงชาวจนแสดงความไมพอใจในกรณของหมเกาะเซนกาก บรเวณหนาสถานทตญปนในกรงปกกง เมอวนท 15 กนยายน ป 2012 ............................................................................. 99

ภาพท 76 อาย เวยเวย, Coca Cola Vase. 1995.สอะครลคบนเครองปนดนเผา. ขนาด 25x27.9x27.9 ซม. .......................................................................................................................... 100

ภาพท 77 อาย เวยเวยก าลงวาดตวอกษร Coca Cola ................................................................... 101

ภาพท 78 อาย เวยเวย, Color Vase, 2006. สอะครลคบนเครองปนดนเผา, ขนาด (สง)20-40 ซม. ......................................................................................................................................................... 103

ภาพท 79 การน าไหไปชบส ............................................................................................................ 103

ภาพท 80 ภาพขาวด า ขณะอาย เวยเวยปลอยแจกนลงสพน ......................................................... 104

ภาพท 81 ภาพถายผลงานชด Study of Perspective (1995 – 2003) ทจตรสเทยนอนเหมน ... 105

ภาพท 82 ภาพถายชด Study of Perspective (1995 – 2003) หอไอเฟล ปารส ประเทศฝรงเศส ......................................................................................................................................................... 107

ภาพท 83 ภาพถายผลงานชด Study of Perspective (1995 – 2003) ท าเนยบขาว วอชงตน ด.ซ. สหรฐอเมรกา ................................................................................................................................... 107

ภาพท 84 อาย เวยเวย,Forever bicycle, 2003. Installation, ขนาด (สง) 275 x 450 ซม. ... 108

ภาพท 85 อาย เวยเวย. Forever Bicycles. 2011. Installation. Taipei Art Museum .......... 110

ภาพท 86 อาย เวยเวย, Bicycle Chandelier, 2015.Installation, ขนาด 500x430 ซม. ........ 110

ฑ

ภาพท 87 อาย เวยเวย. Fragments. 2005.Installation, ขนาด 500x850x700 ซม. ................ 111

ภาพท 88 การตดตงผลงาน Fragments ........................................................................................ 112

ภาพท 89 การตดตงผลงาน Fragments ........................................................................................ 113

ภาพท 90 ผลงาน Tree บรเวณ Royal academy of art ประเทศองกฤษ ................................ 114

ภาพท 91 หมดเหลกทเชอมชนสวนของผลงาน ผลงาน Tree ....................................................... 115

ภาพท 92 อาย เวยเวย, Iron tree, 2013.Installation. ขนาด 628x710x 710. ....................... 116

ภาพท 93 อาย เวยเวย, Descending light, 2007.Installation, ขนาด 400x663x461 ซม. .... 117

ภาพท 94 ภาพรางตนแบบดวยปากกา ........................................................................................... 119

ภาพท 95 การประกอบผลงาน Descending light ........................................................................ 119

ภาพท 96 อาย เวยเวย. Fountain of Light. Installation, 700x 529x 400 ซม. ..................... 121

ภาพท 97 วลาดเมยร ทาลน. Monument to the third International.1920. แบบจ าลองอาคาร.ขนาด 420x300x ฐาน 80 ซม. ............................................................................................ 122

ภาพท 98 อาย เวยเวย. Sunflower seeds. 2010. Installation. ............................................. 123

ภาพท 99 การวาดลายลงบนเมลดทานตะวนเซรามก ..................................................................... 124

ภาพท 100 ผลงาน Sunflower Seeds แสดงท Musee Cantonal Des Beaux-Art Lausanne 2016 ................................................................................................................................................ 125

1

บทท 1 บทน า

ความเปนมาและความส าคญของปญหา การปฏวตจนหรอการปฏวตซนไหหรอซนไฮ (Xinhai Revolution) ตงแตป 1911 ถอเปน

จดเรมตนในการเปลยนแปลงระบอบการปกครองของจนจากระบอบสมบรณาญาสทธราชยมาเปนระบอบสาธารณรฐ โดยมราชวงศชง1 เปนราชวงศสดทายทปกครองประเทศมายาวนานกวา 268 ปสนสดลงดวยการสละราชสมบตของจกรพรรดเซวยนถง2 ในป 1912 การปฏวตครงนมซน ยดเซนเปนแกนน าผซงตอมาไดเปนหวหนาพรรคกกมนตง แตอยางไรกดแนวทางของซน ยดเซนทตองการจะใหประเทศมการปกครองแบบประชาธปไตยกมอปสรรคมากมายจากทงนกการเมองทแสวงหาผลประโยชนจากการเมอง ปญหาจากทงญปนและชาตตะวนตกและทส าคญคอการกอตวขนของพรรคคอมมวนสตจนในป 1920 ทเซยงไฮโดยการสนบสนนจากสหภาพโซเวยต(รสเซย)

หลงจากการเสยชวตของดร.ซน ยดเซนในป 1925 เจยง ไคเชคขนมาเปนหวหนาพรรค กกมนตง เจยง ไคเชคไดยดอ านาจมาจากรฐบาลกลางทปกกงส าเรจจงท าใหพรรคกกมนตงไดบรหารประเทศ แตอยางไรกดปญหาความขดแยงระหวางรฐบาลของเจยง ไคเชคและพรรคคอมมวนสตจนตลอดระยะเวลากวา 20 ปกทวความรนแรงขนเรอยๆ จนในทสดเจยง ไคเชคกพายแพตอพรรคคอมมวนสตจนและตองลภยไปเกาะไตหวนและไดน าเอาพรรคกกมนตงสถาปนาเปนรฐบาลในเกาะไตหวนแทน พรรคคอมมวนสตจนเขาปกครองจนทงหมดในป 1949 และประกาศจดตงเปน “สาธารณรฐประชาชนจน” ณ จตรสเทยนอนเหมน โดยการน าของเหมา เจอตงหลงจากนนสภาพทางการเมองและสงคมของจนสวนใหญจงเนนไปทนโยบายทเกยวของกบชนชนแรงงานภายใตอดมการณของสงคมนยมลทธคอมมวนสต ตอมาในป 1966 ไดเกดเหตการณ“การปฏวตวฒนธรรม” เหตการณดงกลาวเปนนโยบายก าจดแนวคดแบบวฒนธรรมเกาและกดกนความรแบบตะวนตกไปพรอมกน และสนสดลงในป 1976 ตอมารฐบาลจนเรมใหความส าคญตอการพฒนาประเทศทงดานเทคโนโลย อตสาหกรรม การทหารและพยายามน าระบบทนนยมมาใช จากสภาพสงคมและการเมองทผนผวนและจบลงดวยการอยภายใตการปกครองแบบคอมมวนสตจนถงปจจบน ยอมสงผลตอการสรางสรรคผลงานทางศลปะซงมทงศลปนทท างานอยใตกฎเกณฑของรฐบาลดงทไดกลาวมาแลวแตก

1 ค.ศ. 1636- 1911 หลงจากการยดอ านาจจากราชวงศหมงไดแลวกใชกรงปกกงเปนเมองหลวงตอไป 2 อายซนเจยหลว ผอ (ค.ศ.1906 – 1967)หรอปย เปนจกรพรรดองคสดทายในราชวงศชงและของจน

2

ยงมศลปนบางสวนทพยายามจะสะทอนความเปนจรงของสงคมและการเมองของจนไดอยางนาสนใจหนงในนนคอ อาย เวยเวย

อาย เวยเวยเปนทงศลปน สถาปนกและนกเคลอนไหวทางการเมอง เขาเกดทกรงปกกง มบดาเปนนกกว บดาของเขาไดรบการศกษาทางดานศลปะและปรชญาทกรงปารส การแสดงอดมการณทางการเมองผานทางบทกวหรอบทความท าใหบดาของเขาถกรฐบาลพรรคกกมนตงจบคมขงเปนเวลา 3 ปและเมอถงยครฐบาลของเหมา เจอตงไดเกดเหตการณ “การปฏวตวฒนธรรม” ท าใหครอบครวของเขาทงหมดถกสงไปใชแรงงานทเขตซนเจยงเปนเวลา 5 ปเพยงเพราะการเขยนวจารณพรรคคอมมวนสต หลงจากการเสยชวตของเหมา เจอตงท าใหนโยบายการปฏวตวฒนธรรมสนสดลงไปดวย ครอบครวของเขาจงไดยายกลบมาทกรงปกกงอกครง ตอมาในป 1978 เขาไดเขาศกษาทสถาบนภาพยนตรปกกงและไดเขารวมกลมศลปนทมแนวคดทตอตานความคดแบบสงนยมคอมมวนสตของรฐบาลจนในเวลานนรวมถงการทจรตตางๆ ของเจาหนาทในพรรคคอมมวนสตจนผานผลงานทางศลปะ

จากนนในป 1981 เขาไดไปใชชวตทสหรฐอเมรกา ในระยะแรกเขาอาศยอยในเมองฟลาเดลเฟยตอมาจงยายไปนวยอรก เพอศกษาดานการออกแบบสถาปตยกรรมท Parsons school of Design และไดลาออกในเวลาตอมา นอกจากนยงเปนศลปนอสระโดยเรมสรางงานทเปนการใชวตถส าเรจรปซงสวนใหญแลวจะเปนในรปแบบของสอผสมและแนวคอนเซปชวลอารต(Conceptual Art) ซงแนวคดในการท างานศลปะเชนนไดรบอทธพลมาจากผลงานของ มารเซล ดชองป (Marcel Duchamp), แอนด วอรฮอล (Andy Warhol) หรอแจสเปอร จอหน (Jasper Johns) เปนตน หลงจากใชชวตในสหรฐอเมรกานานกวา 10 ปกอนจะเดนทางกลบกรงปกกงในป 1993 เนองจากปญหาดานสขภาพของบดา

ตงแตป 1993 เปนตนมาหลงจากกลบมาอยกรงปกกงแลว เขาใหความสนใจเกยวกบวตถโบราณของจน จนกลายเปนนกสะสมของเกาและของสะสมเหลานบางชนไดกลายมาเปนสวนหนงของผลงานศลปะแนวคอนเซปชวลอารต (Conceptual Art) รวมถงการดดแปลงวสดตางๆ ใหสอดคลองกบแนวคดไดอยางนาสนใจจนกลายเปนเอกลกษณโดดเดนเฉพาะตวของศลปน ดวยลกษณะการสรางสรรคผลงานของอาย เวยเวย ทมความกลาแสดงความคดเหนอยางตรงไปตรงมา ทงการเสยดส ลอเลยนเพอทาทายตอแนวคดตอพรรคคอมมวนสตของรฐบาลจนดวยการหยบยกเหตการณตางๆ มาประเดนในการเรยกรองทงในแงมมการคอรปชนของเจาหนาทรฐหรอการใหความส าคญคณภาพชวตของผคนในสงคมจน ประเดนตางๆ เหลานจงสะทอนออกมาผานผลงานศลปะ และถงแมวารฐบาลจนจะผอนคลายความเขมงวดจากการปกครองในรปแบบคอมมวนสตลง

3

และเปดรบระบบทนนยมเพอพฒนาประเทศในดานตางๆ เพมขน แตกยงคงมการจ ากดขอบเขตตอเนอหาในการสรางสรรคงานศลปะทไมสอดคลองตอนโยบายของรฐบาลคอมมวนสต

ผลงานศลปะของเขาถกแสดงในประเทศจนเองและในตางประเทศทงสหรฐอเมรการวมทงยโรป ผลงานทแสดงออกเตมไปดวยแนวคดเนอหาทพยายามเปดเผยตแผหนวยงานของรฐบาลจนในประเดนตอเหตการณตางๆ เชน เหตการณแผนดนไหวเมองเฉงต มณฑลเสฉวนในป 2008 ทมผเสยชวตมากมายซงสาเหตสวนหนงมาจากการทจรตของเจาหนาทรฐบาล กรณสารปนเปอนในนมผงส าหรบเดกทารกในประเทศจน หรอการพยายามแสดงออกถงความเสมอภาคของประชาชนทอยภายใตระบอบคอมมวนสตของจนผานผลงานเมลดทานตะวน เปนตน ผลงานศลปะทเกยวของกบเหตการณทเขาไดเขาไปมสวนรวมเหลานไดท าใหเกดความขดแยงระหวางเขาและหนวยงานของรฐบาลจนอยบอยครงจนน าไปสการจบกมตวอาย เวยเวย เขาถกจบกมตวทสนามบนในกรงปกกงเมอเดอนเมษายน ป 2011 ระหวางทจะก าลงเดนทางไปไทเป ไตหวน เนองจากรฐบาลจนพยายามทจ ากดการเคลอนไหวทางการเมองของเขา โดยเขาถกควบคมตวเปนเวลา 81 วน ซงตอมาไดเกดกระแสการเรยกรองใหมการปลอยตวเขาไปทวโลกดวยสอโซเซยลมเดยและเมอถกปลอยตวออกมารฐบาลจงไดท าการยดหนงสอเดนทางของเขาตงแตป 2011 แตในระหวางทถกยดหนงสอเดนทางเปนเวลาหลายปแตอาย เวยเวยกยงคงแสดงออกเชงสญลกษณในรปแบบตางๆ เพอเปนการแสดงออกถงการถกจ ากดเสรภาพของเขาโดยรฐบาลจน ตอมาในป 2015 จงไดรบหนงสอเดนทางคน

นอกจากทศลปนจะใชกลวธในการน าเสนอผลงานในรปแบบตางๆ จากวสดหลากหลายประเภทเพอเปนสอในการแสดงออกทางความคดไดอยางนาสนใจแลว ยงมการใชสอออนไลนในการแสดงออกทางความคดของตวเองไมวาจะเปน เฟซบก ทวสเตอรทมผตดตามจากทวโลก ถงแมวาในเวลาตอมาสอดงกลาวกตองถกระงบการใชจากหนวยงานของรฐบาลจนแตอยางไรกดกไมไดท าใหความพยายามในการแสดงออกทางความคดของเขาหมดไปแตกลบเปนแรงกระตนในการสรางสรรคผลงานศลปะของเขามากขน

การวจยครงนจงมงทจะศกษาและวเคราะหผลงานศลปะของอาย เวยเวย ทสะทอนสงคมและการเมองของจน ตงแตป 1993-2015 เพอใหเหนถงพฒนาการแนวคด รปแบบและวธการน าเสนอเนอหาในการสรางสรรคผลงานศลปะของศลปน ทมผลจากเหตการณทางสงคมการเมองของจนในชวงเวลาดงกลาวขางตน

4

ความมงหมายและวตถประสงคในการศกษา

เพอศกษาและวเคราะหผลงานศลปะของ อาย เวยเวย ในดานรปแบบ เทคนค แนวคดและวธการน าเสนอเนอหาทสะทอนสภาพสงคมและการเมองจน ตงแตป 1993- 2015 รวมทงศกษาสภาพทางสงคม การเมองของประเทศจนทมอทธพลตอการสรางสรรคผลงานศลปะของอาย เวยเวย

ขอบเขตการศกษา ศกษาผลงานศลปะของอาย เวยเวย ในชวงป 1993- 2015 ซงเปนชวงเวลาตงแตปทศลปนไดเดนทางกลบมาอาศยในประเทศจนโดยมผลงานทมเนอหาเกยวของกบสภาพสงคมจนเปนหลก และมงเนนศกษาเฉพาะผลงานทมเนอหาสมพนธกบเหตการณทางสงคมและการเมองของจนเทานน

ขนตอนการศกษา 1. รวบรวมขอมลเรองสภาพสงคม วฒนธรรม การเมองของจนรวมทงประวตชวตและผลงานของอาย เวยเวย จากหนงสอ บทความทางวชาการ บทสมภาษณจากสอตาง ๆ

2. น าเนอหาขอมลทไดมาและแยกเปนหมวดหม โดยเฉพาะผลงานทมแนวคดสะทอนเหตการณทางสงคมและการเมองของจน ในชวงป 1993-2015

3.วเคราะหผลงานของศลปนเพอใหเกดความเขาใจถงพฒนาการและกระบวนการในการสอความหมายของศลปน

สรปผลทไดจากการศกษา

5.จดท าเอกสารเปนรปเลม น าเสนอ และเผยแพร

วธการศกษา เปนงานวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research ) โดยการเกบรวมรวมขอมลจากเอกสารและสอตางๆ เชน วดโอสมภาษณศลปน ภาพถายผลงานของศลปนทตพมพลงในนตยสาร หนงสอ เปนตน แลวน าขอมลดงกลาวขางตนมาศกษาวเคราะหรวมกบการศกษาสภาพสงคมและการเมองของจน เพอใหเหนพฒนาการในดานรปแบบ แนวคด เทคนค วธการน าเสนอผลงานศลปะทสะทอนสงคมและการเมองจนของ อาย เวยเวย ตงแตป 1993-2015

5

แหลงขอมล หนงสอ บทความวชาการ เอกสารอนๆ ทเกยวของหรอบทสมภาษณในเอกสารภาษาไทย

และตางประเทศ ภาพถาย ผลงานสารคด (documentary) ทตพมพในสอสงพมพและสออนๆ รวมทงจากเวบไซตทแสดงผลงานนทรรศการของศลปน

6

บทท 2

สภาพสงคม การเมองของจนภายใตพรรคคอมมวนสตจน ความเคลอนไหวทางสงคมและการเมองของจนตงแตป 1949 อนเปนเวลาทพรรค

คอมมวนสตไดปกครองประเทศจนเปนตนมา มความส าคญในแงของการสงอทธพลตอแนวคดใน

ผลงานศลปะของอาย เวยเวย ผลงานศลปะของเขาไดหยบยกเอาประเดนทงเหตการณตางๆ ทเกด

ขนกบผคนในสงคมจนมาเสยดส ถากถาง ภายใตนโยบายรฐบาลพรรคคอมมวนสตโดยสะทอนผาน

ผลงานศลปะ ดงนนจงควรทกลาวถงสภาพเหตการณทางสงคมการเมองของจนในชวงระหวางป 1949

ถงป ค.ศ. 2015 พอสงเขป ดงน

ภาพท 1ดร.ซน ยดเซน ทมา : notablebiographies, Sun Yat-sen., accessed November 2, 2017, available

from http://www.notablebiographies.com/St-Tr/Sun-Yat-Sen.html

หลงจากการปฏวตในป 1911 จากการปกครองของราชวงศชงทยาวนานกวา 2 ศตวรรษมา

เปนระบอบสาธารณรฐ โดยการปฏวตครงนมดร.ซน ยดเซน3 (ภาพท 1) เปนแกนน าผซงตอมาไดเปน

หวหนาพรรคกกมนตงแตอยางไรกดแนวทางของดร.ซน ยดเซนกไมไดเปนไปอยางทวางแผนไวจนท า

ใหดร. ซน ยดเซนตองหนไปญปนดวยภยจากการเมอง แมวารฐบาลกลางยงอยทกรงปกกงและไดรบ

การรบรองจากนานาชาตแลวกตามแตกไรอ านาจในการควบคมสวนตาง ๆ ของประเทศเนองจากการ

3 เปนหวหนาพรรคคนแรกของพรรคกกมนตง และเปนนกปฏวตทมบทบาทส าคญในการปฏวตซนไฮเพอเปลยนการ

ปกครองจากราชวงศชงมาเปนประชาธปไตย ตอมาในมอไดสถาปนาสาธารณรฐจนใน ค.ศ. 1912 เขาจงเปนประธานาธบดเฉพาะกาลคนแรกและในปเดยวกนไดรวมกอตงพรรคกกมนตง หรอพรรคชาตประชาชน

7

ชวงชงอ านาจของบรรดาเหลาบรรดาผน าทหารทแบงพรรคแบงพวกทเรยกกนวา “ยคขนศก” และ

จากนกการเมองจนยากทจะเกดความมนคงในประเทศไดและทส าคญคอการก าเนดขนของพรรค

คอมมวนสตจนทจะมสวนส าคญในการบรหารประเทศจนตอมาจนถงปจจบน

2.1 พรรคคอมมวนสตจน

การเกดแนวคดแบบคอมมวนสตในจนไดรบอทธพลมาจากลทธมารกซสต (Marxism)4 ซงคด

โดย คารล มากซ (1818-1883) นกปรชญาสงคมและนกเศรษฐศาสตร ชาวเยอรมน5 (ภาพท 2) แตก

ไมไดรบความสนใจมากนกในระยะแรก แตลทธดงกลาวไดมอทธพลอยางมากในสหภาพโซเวยตจน

กอใหเกดการปฏวตในสหภาพโซเวยตโดยพรรคบอลเซวกโดยมวลาดมร เลนน 6(1870-1927)

(ภาพท 3 ) เปนผน า ซงตอมาไดมอทธพลตอปญญาชนในจนโดยเสนอแนวคดทวา “ทนนยมเปนทมา

ของลทธจกรวรรดนยม” และเมอเกดเหตการณทดนแดนของจนบรเวณแหลมชานตงตองตกเปนของ

ญปนหลงสงครามโลกครงท 1 ตามสนธสญญาในการประชมทแวรซายในป 1919 ซงถอวาเปน

ขอตกลงทไมเปนธรรมตอจนเปนอยางมาก ดงนนยงท าใหแนวคดดงกลาวของเลนนเปนทสนใจและ

ยอมรบในหมปญญาชนชาวจนมากยงขน

4 ระบบความคดทพฒนาโดยคารล มากซ ผสถาปนาสงคมนยมสมยใหม เมอกลางครสตศตวรรษท 19 มแนวคดทวา

ภายใตระบบทนนยม ชนชนกรรมมาชพไดชวงใชแรงงานของตนในการสรางงาน แตชนชนกระฎมพกลบตกตวงเอาผลผลตจากการใชแรงงานนดวยการแลกเปลยนกบคาจางท าใหสงทพวกเคาสรางขนกลบตกไปเปนของคนอกชนชนทไมไดใชแรงงาน แตถาชนชนกรรมมาชพสามารถครอบครองผลของแรงงานของตนเองไดแลวความแปลกแยกระหวางชนชนกจะหายไป

5 เจษฎา ทองรงโรจน, พจนานกรมปรชญา องกฤษ-ไทย (กรงเทพฯ: โบแดง, 2547).120. 6 เปนผน าในการปฏวตรสเซยและนกทฤษฎลทธมารกซสต ผสรางลทธเลนนแลวรวมเปนลทธ มารกซสต-เลนน ซงถอ

เปนอมดมการณของสหภาพโซเวยตและประเทศสงคมนยมอนๆ ทฤษฎของเขาเกยวของกบเผดจการชนชนกรรมาชพเปนการสบทอดและพฒนาลทธมารกซสตอยางเดนชด

8

ภาพท 2 คารล มากซ ทมา : Britannica , Karl Marx., accessed November 2, 2017, available from

https://www.britannica.com/biography/Karl-Marx

ภาพท 3 วลาดมร เลนน

ทมา : tvtropes, Vladimir Lenin., accessed November 2, 2017, available from

http://tvtropes.org/pmwiki/pmwiki.php/UsefulNotes/VladimirLenin

9

ในหมปญญาชนชาวจนทสนใจในแนวคดของเลนนและมบทบาทส าคญในการกอตงพรรค

คอมมวนสตในจนม 2 คน คอหล ตาเจาไดจดตงสมาคมวจยลทธมารกซสต (Marxism) และสมาคม

การศกษาลทธสงคมนยมในป 1919 ทกรงปกกง และเฉน ตซว ไดจดตงสมาคมศกษาลทธมารกซสต

และกลมเยาวชนสงคมนยมทเซยงไฮ7และไดมผแทนขององคกรคอมมวนสตสากลจากสหภาพโซเวยต

เขามาเพอใหค าแนะน าในการจดตงเปนพรรคการเมองขนมา

ภาพท 4 เหมา เจอตง ในป 1931 ทมา : Wikipedia, Mao Zedong , October 19, 2018, available from

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/34/Mao1931.jpg

บคคลทงสองไดรวมมอกนในการจดตงพรรคคอมมวนสตจนขนและการประชมอยางเปนทาง

ครงแรกในวนท 1 กรกฎาคม ป 1921 8 นอกจากนผชวยของหล ตาเจา คอ เหมา เจอตง

(1893-1976) (ภาพท 4) กไดจดตงกลมการศกษาแบบเดยวกบบคคลทงสองทเมองฉางซา มณฑลห

หนาน9 ซงในเวลานนพรรคมแนวคดทวาเนนพลงของชนชนกรรมกรเปนพลงส าคญในการปฏวตและ

ตอตานลทธทนนยมในชวงแรกพรรคจะเนนนโยบายไปทพลงของกรรมกรทอยในเมองแตตอมาก

เปลยนไปเนนทชนชนแรงงาน ชาวนาทอยในชนบทซงเปนประชากรสวนใหญของประเทศแทนและจะ

เปนนโยบายหลกของพรรคตอไปจนสามารถยดอ านาจจากรฐบาลไดในเวลาตอมา

7 ศรพร ดาบเพชร, ประวตศาสตรจนสมยใหม จากครศตวรรษท 19 จนถงปจจบน (กรงเทพฯ คณะสงคมศาสตร

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ 2556). 116. 8 เรองเดยวกน. 116-117. 9 สทธพล เครอรฐตกาล, ประวตศาสตรจนสมยใหม (กรงเทพฯ: ชวนอาน, 2555). 116.

10

ป 1924 พรรคคอมมวนสตจนไดรวมมอกบพรรคกกมนตงโดยมดร.ซน ยดเซน เปนผน า

หลงจากกลบมาจากญปนแลว พรรคของดร.ซน ยดเซนมแนวคดในการปฏวตชาตเชนกนซงใน

ขณะนนรฐบาลกลางของจนอยในสภาวะทออนแอไรเสถยรภาพ ท าใหนายพลทมกองก าลงทหารเปน

ของตนเองในมณฑลตางๆ แยงชงอ านาจกนเอง ดงนนถงแมพรรคทงสองจะมแนวคดต างกนแตก

รวมมอกนชวคราวเปนครงแรกในการปราบปรามกลมของนายพลทอยทางภาคเหนอของจนปตอมาใน

ป 1925 ดร.ซน ยดเซนเสยชวตลงท าใหการรวมมอกนระหวางทงสองพรรคสนสดลงไปดวย เจยง ไค

เชค (ภาพท 5) ไดรบเลอกใหเปนผน าคนใหมของพรรคกกมนตงท เมองนานกงและตอจากนนจงเขา

ปราบปรามนายพลขนศกทางเหนอและกลมพรรคคอมมวนสตอยางรนแรงไปพรอมๆ กน

ภาพท 5 เจยง ไคเชค ทมา: totallyhistory, Chiang Kai-shek., accessed November 2, 2017, available from

http://totallyhistory.com/chiang-kai-shek/

ในป 1928 กองทพพรรคกกมนตงโดยการน าของเจยง ไคเชคสามารถยดอ านาจจาก

รฐบาลกลางทกรงปกกงและตงพรรคกกมนตงหรอพรรคชาตนยมเปนรฐบาลกลางและตงเมอง

นานกงเปนหลวงของประเทศไดในทสด ตงแตป 1928 รฐบาลกลางหรอพรรคกกมนตงไดท าการ

กวาดลางพรรคคอมมวนสตอยางรนแรงจนท าใหเกดสงครามกลางเมอง จนในทสด ป 1934

เหมา เจอตงไดน ากองทพพรรคคอมมวนสตไดยายฐานทมนไปสเมองเหยยนอน มณฑลสานซ

11

เรยกกนวา การเดนทพไกล 25,000 ล 10 (ภาพท 6) จากเหตการณในครงนท าใหเหมา เจอตงและ

โจว เอนไหล11ไดกาวขนมาเปนผน าคนส าคญของพรรคคอมมวนสต

ภาพท 6แผนทแสดงเสนทางการเดนทางของพรรคคอมมวนสตในเหตการณ การเดนทพไกล ทมา: Wikipedia, Long_March., accessed November 3, 2017, available from https://en.wikipedia.org /wiki/Long_March#/media/ File:Map_of_the_Long_ March_1934-1935-en.svg

ตอมาในป 1936 นายพลจาง เสวยเหลยง12ไดบบบงคบใหเจยง ไคเชครวมมอกบพรรค

คอมมวนสตหยดสงครามกลางเมองเพอตอตานกองทพญปนทพยายามขยายดนแดนเขามาในจนถอ

เปนการรวมมอกนเปนครงท 2 ระหวางทงสองพรรค สงครามจน-ญปนด าเนนไปเปนเวลา 8 ปตอมาป

1939 ในชวงสงครามโลกครงท 2 ญปนไดเขารวมกบเยอรมนนและอตาลเปนฝายอกษะจงท าให

สงครามจน-ญปนกลายเปนสวนหนงของสงครามโลกครงท 2 ไปดวย เมอสนสดสงครามโลกครงท 2

10 การเดนเทาทางไกลใชเวลาประมาณ 370 วน เรมเดนทางจากเมองรยจนในเขตเจยงซ ตงแตวนท 16 ตลาคม 1934

ไปถงทมณฑลสานซทางตะวนตกเฉยงเหนอของจนในเดอนตลาคม 1935 รวมระยะทางประมาณ 12,500 กโลเมตร มผรอดชวตประมาณ 8,000-9,000 คนจากราว 80,000 คน

11 ผน าคนส าคญของพรรคคอมมวนสตจนและเปนนายกรฐมนตรของสาธารณรฐประชาชนจน ตงแตป 1974-1976 12 นายทหารคนสนทของเจยง ไคเชค

12

สภาพสงคม เศรษฐกจของจนย าแยและตกต าจนถงขดสดพรอมกบความเชอมนของประชาชนตอ

พรรคกกมนตงหรอรฐบาลกลางคอยเสอมถอยลงไป

พรรคกกมนตงของรฐบาลกลางยงคงท าสงครามแยงชงพนทตอไปกบกองทพพรรค

คอมมวนสตทอยบรเวณภาคเหนอของประเทศ ตลอดตงแตป 1945-1949 ความนยมของพรรค

คอมมวนสตมมากขนประชาชนอาจไมไดมความเขาใจในนโยบายหรอแนวคดของพรรค

คอมมวนสตแตกไมเอาพรรคกกมนตงของรฐบาลกลางอกตอไป จนในทสดในป 1949 พรรค

คอมมวนสตไดเขายดเมองนานกงไดส าเรจซงเปนเมองหลวงของรฐบาลกลางท าใหเจยง ไคเชคท

เปนผน าพรรคกกมนตงในขณะนนตองยายคณะรฐบาลกลางไปตงในทใหมสองแหงคอเมองฉงชง

และกวางโจวตามล าดบ ทายสดจงอพยพรฐบาลไปตงมนอยบนเกาะไตหวนแทน จากนนในวนท 1

ตลาคม 1949 เหมา เจอตง จงไดอานค าประกาศตงสาธารณ รฐประชาชนจน ท จต รส

เทยนอนเหมน กรงปกกง (ภาพท 7) และปกครองดวยระบอบคอมมวนสตมาจนถงปจจบน

ภาพท 7 การสถาปนาสาธารณรฐประชาชนจน ทมา : วรศกด มหทธโนบล, เศรษฐกจการเมองจน, (กรงเทพฯ : โอเพนบคส 2557). 58

13

2.2 การปฏวตวฒนธรรม

การปฏวตวฒนธรรมหรอการปฏวตของชนชนกรรมาชพครงใหญ ถอเปนนโยบายหนงท

ส าคญในชวงตนของการปกครองประเทศจนโดยพรรคคอมมวนสตและยงมผลตอสภาพสงคม

เศรษฐกจของประเทศเปนอยางมาก โดยเหตการณนเรมขนและสนสดลงในป ค.ศ. 1966-1976สาเหต

ของการเกดเหตการณดงกลาว เรมตนจากการตดความสมพนธกบสหภาพโซเวยตในป 1960 ท าให

ประเทศจนขาดแคลนทงเชอเพลง อาหาร ท าใหเหมา เจอตงออก “นโยบายการกาวกระโดดครง

ใหญ” ใหประชาชนจนท างานอยางหนก(ภาพท 8) เพอทจะท าใหประเทศชาตยนหยดอยไดโดยไมตอง

พงพาสหภาพโซเวยตแตในทสดนโยบายดงกลาวกลมเหลว ตอมาเตง เสยวผงเขามาแกไขสถานการณ

โดยใชการผสมผสานหลกการของระบบทนนยมใหเขากบระบอบคอมมวนสตของจนและใชไดผลเปน

อยางด

ภาพท 8 การท างานแบบคอมมน ทมา : วรศกด มหทโนบล, เศรษฐกจการเมองจน, (กรงเทพฯ : โอเพนบคส 2557). 58

ตงแตป1960เปนตนมาบทบาทของเหมา เจอตงซงเปนประธานพรรคคอมมวนสตในเวลานน

ถกทาทายโดยฝายทเหนดวยกบการน าแนวคดอนๆ เขามาใชในพรรค เขาจงน าประเดนทเกยวกบ

แนวคดทนนยมและแนวคดจกรวรรดนยมตะวนตกมาโจมตเพอรกษาแนวทางของพรรคคอมมวนสตไว

ดงนนใครกตามทท าการตอตานความคดแนวสงคมนยมกจะเปนภยตอการพฒนาประเทศแตยงมฝาย

ทไมเหนดวยกบแนวความคดนคอหลว ซาวฉ13กบเตง เสยวผง หลงจากทเหมาเขาควบคมอ านาจใน

13 ประธานาธบดสาธารณรฐประชาชนจน ระหวางป 1959-1966

14

พรรคไดแบบเบดเสรจอกครง ป 196614 พรรคไดตดสนใจในการใชนโยบาย “การปฏวตวฒนธรรม”

โดยมแกนน าทส าคญคอ เจยง ชง (ภรรยาของเหมา เจอตง), จาง ชนเฉยว, เหยา เหวนหยวนและ

หวาง หงเหวน เรยกวา “แกง 4 คน” การปฏวตมวตถประสงคเพอ “ลมลางแนวคดลทธทนนยมและ

วจารณวฒนธรรมทแบงแยกชนชน” โดยเปลยนแปลงทงดานศลปวฒนธรรม สงคม การเมอง

เศรษฐกจ การศกษาและพยายามเปลยนแปลงทกสงทขดแยงตอแนวคดแบบสงคมนยม มการโฆษณา

ประชาสมพนธถงแนวคดในการปฏวตวฒนธรรมโดยใชสอตางๆ เชน โปสเตอร ใบปลว ปายค าขวญ

การปราศยบนเวท เปนตน

ภาพท 9กลมเรดการดทเปนนกเรยน นกศกษา ในกรงปกกง กรกฎาคม ป 1966 ทมา: npr, Red Guards, accessed November 7, 2017, available from

https://www.npr.org/sections/parallels /2014/01/23/265228870/chinese-red-guards-

apologize-reopening-a-dark-chapter

เยาวชนเรดการด (ภาพท 9) จะเปนเครองมอของรฐบาลในการตรวจสอบและจบกมผทม

แนวโนมทนยมในลทธทนนยมหรอจกรวรรดนยม เรดการดจะแทรกซมเขาไปในสงคมโดยอาจจะเปน

คนในครอบครว นกเรยนในโรงเรยนจงเกดความระแวงสงสยกนในสถาบนการศกษา สถาบน

ครอบครวเพราะผทถกกลาวหาและไมยอมการตรวจสอบจะถกลงโทษอยางรนแรงดวยการ

ประฌามดาทอหรอไมกโดนทรมานดวยวธการอนๆ รวมทงการเนรเทศใหไปใชแรงงานในเขตชนบท

ของจนแมวาบคคลเหลานนนจะเปนพอ แม พนอง หรอญาตสนทกตาม

14ศรพร ดาบเพชร.179.

15

การปฏวตด าเนนไปดวยความรนแรงทงการท าลายวตถโบราณ งานศลปะ ศาสนสถาน (ภาพ

ท 10) เครองดนตร บทประพนธตางๆ หรอการคนหาทอยอาศยของนกคดปญญาชน เชน ศลปน

นกกว ครอาจารย นกปรชญา เปนตน

ภาพท 10 การท าลายพระพทธรปในชวงการปฏวตวฒนธรรม ทมา : วรศกด มหทธโนบล, เศรษฐกจการเมองจน, (กรงเทพฯ : โอเพนบคส 2557). 58

ในชวงปทายๆ การปฏวตวฒนธรรม โจว เอนไหลนายกรฐมนตรในเวลานนไดใชความ

พยายามในการลดทอนอ านาจของแกง 4 คนท าใหไดรบความนยมเพมขนประชาชนจ านวนมาก

เนองจากประชาชนสวนใหญตองทนตอการกดขจากนโยบายการปฏวตวฒนธรรมมาเปนเวลานาน

นอกจากนโจว เอนไหลยงมนโยบายทเรยกวา “สทนสมย” ( ดานอตสาหกรรม ดานเทคโนโลยและ

วทยาศาสตร ดานเกษตร และดานการทหาร) แตกไมสามารถด าเนนการไดมากนก

จนในทสดเดอนมกราคม 1976 โจว เอนไหลเสยชวตท าใหเปนการสญเสยบคคลทจะคาน

อ านาจกบแกง 4 คนไป ตอมาเดอนเมษายนในวนเชงเมงตามประเพณจน ประชาชนจ านวนมากได

เดนทางมายงทจตรสเทยนอนเหมนเพอร าลกการจากไปของโจว เอนไหล จงท าใหเกดการปะทะกน

ครงใหญระหวางประชาชนทเดนทางมาไวอาลยกบกลมเจาหนาทรฐ ตอมาเดอนกนยายน 1976 เหมา

16

ถงแกอสญกรรม ต ารวจเขาจบกมสมาชกแกง 4 คน การปฏวตวฒนธรรมจงจบลง ผสบอ านาจตอมา

คอ เตง เสยวผงไดพยายามผอนคลายกฎลง ท าใหสภาวการณในเวลานนคลคลายลง

2.3. สภาพสงคมและการเมองหลงการปฏวตวฒนธรรมตงแตป 1976- 2015

หลงจากการปฏวตวฒนธรรมสนสดลงรฐบาลคอมมวนสตไดปรบเปลยนวธการด าเนน

ประเทศครงใหญโดยการน าเอานโยบายสทนสมยของโจว เอนไหลกลบมาใชอกครง นโยบายดงกลาว

สงผลใหสภาพสงคมจนมการเปลยนแปลงไปอยางรวดเรวทงในแงเศรษฐกจ สงคม การเมองจนมผลให

จนเปนประเทศทมบทบาทเปนผน าในเวทโลกเพมขนเรอยๆ แตถงอยางไรกดการพฒนาทรดหนาไป

ไกลกท าใหเกดปญหาทางสงคมตางๆ ขนอกมากมาย

2.3.1 นโยบายการพฒนาประเทศตงแตป 1976 - 2015 โดยสงเขป

นโยบาย “สทนสมย”(ภาพท 11) เปนโครงการพฒนาเศรษฐกจของประเทศ

ระหวาง ป 1976-1985 มจดมงหมายคอ มงพฒนาประเทศจนทงในดานดานการเกษตร ดาน

อตสาหกรรม ดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย และดานการปองกนประเทศ เพอท าใหจนเปนประเทศ

ทมการพฒนาในระดบกลางมจดมงหมายในการใหประชากรจะตองมรายได 1,000 ดอลลารสหรฐตอ

คนและเพม GNP(Gross National Product) เปน 4 เทาภายในป 200015 จากนโยบายดงกลาวท า

ใหเกดการเปลยนแปลงไดอยางรวดเรวโดยสงเกตไดจากภาคเกษตรกรรมทมอตราการเพมขนของ

ผลผลตสงถงรอยละ 5.8 ตอป ในชวงระหวางป 1978-199216แตสงทตามมากคอมการพฒนาพนทใน

ชนบททหางไกลเขาสความเปนชมชนเมองขนเรอยๆ (ภาพท 11)

15 ศรพร ดาบเพชร. 204. 16เรองเดยวกน. 212.

17

ภาพท 11 โปสเตอรรณรงคนโยบายสทนสมย ทมา : flickr, chinesepostersnet., accessed November 7, 2017, available from

https://www.flickr.com/photos/chinesepostersnet/22687631670

ดานอตสาหกรรม รฐบาลไดใหสทธแกตางชาตเพอเขามาลงทนในจน จงไดมนโยบายในการ

เปดประเทศตามมาเพอทจะสงเสรมการลงทนจากตางชาต ดวยการตงเขตเศรษฐกจพเศษทอนญาตให

ตางชาตเขามาลงทนดวยการตงโรงงานหรอรวมทนกบจน โดยมจดประสงคเพอผลตสนคาสงออกไมใช

เปนการเปดประเทศจนเพอน าเขาสนคาจากตางชาต เขตเศรษฐกจพเศษดงกลาวมกจะเคยเปนทท

ชาวตางชาตเคยจบจองมากอนในสมยกอนการปฏวตซนไฮ เชน ฮองกง17 มาเกา18 เซยงไฮ เปนตน

โดยตงแตป 1979-1991 ไดมชาวตางชาตรวมทนกบรฐบาลจนมากกวา 40,000 โครงการโดยเปนการ

ลงทนทงในภาคอตสาหกรรมถานหน การขนสง (ภาพท 12) พลงงานไฟฟา โทรคมนาคม19 เปนตน

ในแผนพฒนาเศรษฐกจ 5 ป ฉบบท 9 คอตงแตป 1996 -2000 จนไดก าหนดแผนพฒนา

อตสาหกรรมทส าคญคอ อตสาหกรรมอเลกทรอนกส ปโตรเคม การผลตรถยนตและการกอสราง โดย

เรยกวาเปนอตสาหกรรม 4 เสาหลกของชาต20 ดงนนในป 2011 ประเทศจนจงกลายเปนโรงงานของ

โลกทตางชาตใชเปนฐานการผลตสนคาทกประเภทตงแต รถยนต คอมพวเตอร สนคาอเลกทรอนกส

เปนตน ตอมาในป 2012 จนเปนประเทศทมการเตบโตของ GNP (Gross National Product) เปน

17 องกฤษไดท าพธสงมอบเกาะฮองกงคนใหแกจน เมอวนท 1 กรกฎาคม 1997 18 โปรตเกสไดสงมอบเกาะมาเกาคนใหแกจน เมอวนท 20 ธนวาคม 1999 19 กระทรวงการตางประเทศ, เศรษฐกจจนและแนวโนมในป 2541, (กรงเทพฯ : กระทรวงการตางประเทศ, 2541),

1. 20 วรศกด มหทธโนบล, "จน," in เอเชยรายป (กรงเทพฯ สถาบนเอเชยศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2539).269.

18

อนดบ 2 ของโลก คอ 8,227,103 ลานดอลลารสหรฐเปนรองเพยงสหรฐอเมรกาเทานน โดยเฉพาะ

อตสาหกรรมการผลตรถยนตนนมสวนท าใหมการใชจกรยานลดลง (ภาพท 13) ปกกงเคยไดชอวาเปน

เมองหลวงแหงจกรยานแตบดนไดถกรถยนตมาแทนท

ภาพท 12 ธรกจการขนสงทางเรอภายในประเทศจน ทมา : marketwatch, china shipping, accessed November 7, 2017, available from

https://www.marketwatch.com/story/chinas-2000-year-path-to-the-top-of-the-global-

economic-heap-in-one-chart-2017-09-11

ภาพท 13 การใชจกรยานในชวตประจ าวนของชาวจน ทมา : pinterest , Bicycle., accessed November 2, 2017, available from

https://www.pinterest.com/pin/421368108861830676/

19

จะเหนไดวารฐบาลจนไดพยายามท าทกวถทางทจะท าใหตางชาตเกดความเชอมนในการ

ลงทนในจนและเพอเปนการแสดงใหถงความพรอมและศกยภาพของประเทศไปพรอมๆ กนนนคอการ

เสนอตวเปนเจาภาพในการจดแขงขนกฬาโอลมปก ครงท 29 ในป 2008 ซงนอกจากนกกฬาและ

ผตดตามราว 20,000 คนแลวยงสามารถดงดดนกทองเทยวไดอกเปนจ านวนมาก (ภาพท 14) แต

อยางไรกดในป 2015 สภาวะเศรษฐกจของจนทก าลงชะลอตวมาอยทระดบเฉลยต ากวา 7% ซงม

แนวโนมวานจะเปนมาตรฐานใหมดงทผน าจนไดเกรนกลาวเอาไว และกนบเปนครงแรกทจดพของจน

ขยายตวไมถง 7 % นบตงแตทเตง เสยวผง อดตผน าจนไดด าเนนนโยบายเปดประเทศในชวงปลาย

ทศวรรษ 197021

ภาพท 14 สนามกฬารงนก กรงปกกง ทมา: christravelblog, Beijing National Stadium., accessed November 9, 2017, available

from http://www.christravelblog.com /china-a-stroll-through-the-winter-olympic-park-

2022-summer-2008-park-in-beijing/

นอกจากการพฒนาดานเศรษฐกจแลว ในดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยในป 2008 จนได

เปดบรการรถไฟความเรวสงพลงแมเหลกทพฒนาขนเองเปนครงแรกบนเสนทางปกกง-เทยนจน ความ

ยาว 114 กโลเมตร ซงยนระยะทางจากเดมราว 1.30 ชวโมงเหลอเพยง 30 นาทเทานนและไดมการ

ขยายเปนไประบบคมนาคมทวไปประเทศในเวลาตอมาจนถงปจจบน 22 รวมทงสามารถผลตอาวธ

21ฐานเศรษฐกจ, "จนประชมใหญแผน 5 ป เศรษฐกจ-สงคม," accessed 9 พฤศจกายน, 2560. ไดจาก

http://m.thansettakij.com/content/15985#. 22 วรษฐ ลมทองกล, มงกรผลดแผนดน (กรงเทพฯ: ผจดการ, 2554). 103.

20

นวเคลยรและโครงการอวกาศเปนผลส าเรจอกดวย ไมเพยงแคเทคโนโลยขนพนฐานของประเทศ

เทานน ยงรวมไปถงการใชเทคโนโลยในเชงพาณชย โดยสงเกตไดจากสนคาบางชนด เชน หวเหวย

(Huawei) เปนบรษททจ าหนายอปกรณโทรคมนาคม เปนตน

พฒนาการทางดานเทคโนโลยทมตอสงคมจนอกอยางทนาสนใจคอระบบอนเตอรเนตจาก

สถตจ านวนผใชอนเตอรเนตในจนปจจบนมมากทสดในโลกราว 457 ลานคน ในจ านวนเหลานมความ

นยมใชสอโซเชยล สอโซเชยลอยางหนงทเปนทนยมของโลกขณะนนคอ ทวตเตอรของฝงตะวนตก

กระแสของสอโซเชยลดงกลาวจงท าใหเกด เวยปอ หรอไมโครบลอก (ภาพท 15) ทถกออกแบบและ

จดสรางขนโดยทมงาน ซนา จ ากด ในป 2009 และไดรบความนยมอยางมากในประเทศจน แต

อยางไรกดดวยมาตรการระบบเซนเซอรและกฎระเบยบทเขมงวดของรฐบาลจนกยงท าใหเกดการใช

สอโซเชยลเหลานไมไดเปนโดยอสระเสรมากเทากบในโลกตะวนตก

ภาพท 15 โซเชยลมเดยของจน ทมา: scmp, weibo., accessed November 9, 2017, available from

http://www.scmp.com/news/china/policies-politics/article/2110400/chinas-twitter-

weibo-orders-users-register-their-real

จากสภาพสงคม การเมอง การปกครองตงแตพรรคคอมมวนสตเรมเขาปกครองประเทศ

ผานเหตการณแยงชงอ านาจทางการเมองจนถงนโยบายการพฒนาประเทศในปจจบน เหตการณ

ตางๆ เหลานยอมมผลกระทบตอแนวคด การด ารงชวตของผ คนในสงคมอยางหลกเลยงไมได

ดงนนจงแบงผลกระทบโดยสงเขปดงน

21

2.4.ผลกระทบของการเมองการปกครองตอสงคมจนถงปจจบน

เมอพรรคคอมมวนสตเรมเขาปกครองประเทศ ปญหาทจะตองรบเรงในการแกไขม 2 ปญหา

ใหญทจะกระทบตอสงคมชาวจน ปญหาแรกคอ การสรางอ านาจสวนกลางและความมนคง

ภายในประเทศ การปกครองของพรรคคอมมวนสตจนประกอบดวย พรรคคอมมวนสต กองทพและ

รฐบาลแตในความเปนจรงพรรคคอมมวนสตจะมอ านาจสงสดในการปกครองนโยบายทเปนผลกระทบ

ส าคญตอสงคมอยางมากในชวงตนคอ การสงเสรมการขจดชนชนนายทน ชนชนกลาง ท าใหสงคมเกด

ความแตกแยกกนระหวางชนชน การรณรงคตอตานลทธจกรวรรดนยมอเมรกา และการปฏรป

ความคดโดยเฉพาะกบชนชนปญญาชนทจะตองปลกฝงแนวคดใหเปนแบบเดยวกบอดมการณของ

พรรคคอมมวนสตนนเอง

ผลกระทบตอมาคอปญหาทางเศรษฐกจทจะตองพฒนาเปนแบบอตสาหกรรม ซงในชวงแรก

แหงการปกครองนนยงไมไดใชแนวทางแบบคอมมวนสตเตมรปแบบเทาใด โดยสงเกตไดจากนโยบาย

ในการท าอตสาหกรรมและการลงทนการคาอนๆ ดงนนแนวคดแบบทนนยมจงยงมความส าคญตอการ

ฟนฟสภาพเศษฐกจอยางมากในชวงทพรรคคอมมวนสตจนเขาปกครองประเทศในชวงแรกๆ เพราะ

การเนนการท าอตสาหกรรมนนจะกอใหเกดชนชนกรรมมาชพซงเปนสวนส าคญอยางมากในขนตอนท

จะท าใหสภาพสงคมกลายเปนแบบคอมมวนสตหรอสงคมนยมไดในทสดนนเอง นอกจากการนการ

ปฏรปทดนทท าใหชาวนาไดมทดนเปนของตวเองโดยรฐไดเขาไปยดทดนจากชนชนนายทนและจดสรร

ทดนใหมใหชาวนาไดใชท าการเกษตรกรรมซงชนชนกรรมาชพนนเปนประชากรสวนใหญของประเทศ

จงกลายเปนฐานก าลงส าคญของการพฒนาระบอบคอมมวนสต อกประการหนงคอการแกไขกฏหมาย

การสมรสทใหสทธในการเลอกคครองเองของหญงชาวจนเปนการท าลายประเพณทรดรอนสทธของ

ผหญงจากอดตอยางมาก ดงนน จงเกดมแรงงานทเปนผหญงเพมขนอก ชนชนกรรมาชพทเพมขน

เหลานจะกลายเปนก าลงส าคญตอการพฒนาระบบคอมมวนตสตอไป

2.4.1 ผลกระทบจากการปฏวตวฒนธรรม

ชาวนาและชนชนทกรรมาชพทเปนฐานของพรรคคอมมวนสตทปรมาณเพมขน

อยางมากในชวงตนของพรรคคอมมวนสตจงมสวนอยางมากตอการเกดเหตการปฏวตวฒนธรรมนน

คอ กลมหงเวยปง หรอ เยาวชนเรดการด ทถกใชเปนเครองมอในการปฏวตและในชวงเวลาดงกลาว

ใหบานเมองจงอยในภาวะไรกฎหมาย แตอยางไรกดกมการขดแยงกนภายในกลมเรดการดท าใหเกด

การจราจลท าใหรฐบาลตองเขาควบคมและสงเยาวชนเหลานนจ านวนกวา 20 ลานคนไปในชนบทเพอ

เรยนรวธการปฏวตซงบางคนกไมไดกลบมาอกจากชนบทอกเลย มประชาชนเสยชวตไปมากมายจาก

22

เหตการณดงกลาว ผทไดรบประโยชนจากเหตการณในครงนมากทสดคอเหมา เจอตงและพวกท าให

สถานะทางการเมองมนคงมากขน

ผทมพนเพเปนชนชนสงและเหลาปญญาชนจะตองถกสงไปใชแรงงานในชนบทพรอมกบการ

ถกปลกฝงอดมการณแหงคอมมวนสต โบราณสถานวตถ งานศลปะแนวประเพณทสะทอนถงทมาของ

ประวตศาสตรและวฒนธรรมนบพนปตองสญสลายไปเปนจ านวนมาก รวมทงแนวคดทสะทอนชนชน

ศกดนา เชน ลทธขงจอจะตองถกประฌามซงกระทบตอความเชอทฝงรากมายาวนาน เลกการเคารพ

บดามารดาแตหนมาเคารพในตวผน าแทน การพฒนาทางดานเศรษฐกจหยดลง แตสวนใหญแลวจะม

ผลกระทบตอสงคมเมองใหญมากกวาในเขตชนบท นอกจากนการทประเทศจนมพนฐานทาง

เกษตรกรรมอยแลวท าใหไมกระทบตอระบบเศรษฐกจมากนก นอกจากในดานการตางประเทศกไดรบ

ผลกระทบเชนกนสถานทตของชาตตะวนตกถกเผาท าลายและทตจนทอยในตางแดนจะถกเรยกตว

กลบมา เหตการณนจงท าใหจนถกโดดเดยวจากนานาชาตมากยงขน แตอยางไรกดในชวงทายๆ ของ

การปฏวตวฒนธรรมจนกไดฟนฟความสมพนธกบนานาชาตอกครง และเรมพฒนาประเทศดวย

นโยบายสทนสมยของเตง เสยวผง

2.4.2 ผลกระทบจากการพฒนาประเทศ

การพฒนาประเทศโดยเรมจากนโยบายสทนสมยของเตง เสยวผง ไดพฒนาไป

อยางรวดเรวเกดผลดตอระบบเศรษฐกจอยางมากแตกท าใหเกดปญหาทางสงคมตางๆ ตามมาอยาง

หลกเลยงไมไดเชนกน สงหนงทมาพรอมกบการเปดประเทศคอแนวคดแบบตะวนตกทเกยวของกบ

สทธเสรภาพหรอแนวคดแบบประชาธปไตยทแพรหลายอยในหมนกศกษา นกคด ปญญาชน ดงเชน

เหตการณการสงหารหมทจตรสเทยนอนเหมน ในป 1989 อนเปนเหตการณทนกศกษามหาวทยาลย

ปกกงไดรวมตวไวอาลยใหกบห เยาปง23จนกลายเปนการเรยกรองเกยวกบประชาธปไตยและใหมการ

ปฏรปทางการเมอง

รฐบาลจงไดใชก าลงปราบปรามกลมผชมนมจนท าใหมผเสยชวตไปจากเหตการณครงนเปน

จ านวนมากกวาพนคน ปญหาของสทธเสรภาพทไมมความเทาเทยมกนอกประการหนงคอ ปญหาการ

ทจรตของเจาหนาทรฐ เปนปญหาทรนแรงมากเพราะหลายๆ เหตการณมกมเจาหนาทของรฐระดบสง

เขาไปเกยวของดวยเสมอ รฐบาลจงพยายามทจะก าหนดโทษระดบสงทสด คอ การประหารชวต

23 อดตเลขาธการ พรรคคอมมวนสต ระหวางป 1981-1987

23

ทงนในป 2013 รฐบาลจนไดแถลงวา มการลงโทษผกระท าผดจากคดทจรตจ านวน 16,718 ราย

ซงเปนคนของพรรคระดบผน าถง 5,000 ราย24

ปญหาการรบคานยมจากตางชาต ไมเพยงแตแนวคดแบบประชาธปไตยเทานนแตรวมไป

ถงวฒนธรรมการบรโภคนยมดวย การใชชวตแบบตะวนตกทมความเปนปจเจกชน โดยสะทอน

ผานการทผคนในสงคมบรโภคสนคาฟ มเฟอยมากขน เชน รานฟาสตฟ ด (ภาพท 16) ความนยม

การใชสนคาแบรนดเนม เปนตน โดยเฉพาะสนคาแบรนดเนมเปนสงทชนชนกลางชาวจนทมเปน

จ านวนมากใหความส าคญเพอเปนการบงบอกสถานะและรสนยมของตนเอง

ภาพท 16 รานฟาสตฟ ดในจน ทมา : capx, capitalism., accessed November 11, 2017, available from

https://capx.co/there-are-many-brands-of-capitalism-choose-carefully/

สวนหนงทท าใหประชาชนชาวจนมจ านวนมากขน สาเหตหนงมาจากกการพฒนาพนท

เกษตรกรรมใหกลายเปนชมชนเมองมากขน จงท าใหเกดปญหาการอพยพของประชาชนในชนบทเขา

สเมองเพอการหาทงอาชพและการศกษา ท าใหเกดปญหาการวางงานในชนบท ปญหาการขาดแคลน

แรงงานในภาคเกษตร ปญหาสงคมและปญหาอาชญากรรม ปญหาการขาดแคลนแรงงานนนสวนทาง

กบอตราการเพมขนของประชากรจนทสงขนอยางมาก ดงนนตงแตป 1980 เปนตนมาท าใหรฐบาลจน

ตองก าหนดนโยบายใหแตละครอบครวสามารถมบตรไดเพยงครอบครวละ 1 คน(ภาพท 17) จงให

24 วรศกด มหทธโนบล, เศรษฐกจการเมองจน (กรงเทพฯ: โอเพนบคส, 2557). 541.

24

จ านวนการเกดของประชากรลดลงแตกยงมเปนจ านวนมากอยด โดยในป 2011 ส านกสถตแหงชาต

จนไดส ารวจจ านวนประชากรจนเพมขนเปน 1,339.7 ลานคน25 เนองจากการเกดสวนใหญเกดขน

ในเขตชนบทและสวนใหญเปนผ ทดอยโอกาสในสงคม ท าใหเกดปญหาตามมามากมาย เชน

อาชญากรรม การคาบรการทางเพศ การขาดโอกาสเขาถงการศกษา และเมออตราการเกดนอยลง

จงท าใหสงคมจนนนมจ านวนผสงอายเปนจ านวนมากท าใหรฐบาลตองใชงบประมาณจ านวนมาก

ในการดแลประชากรกลมน ดงนนในป 2013 รฐบาลจงอนญาตใหคนจนมบตรไดมากกวา 1 คน

เพอใหเกดความสมดลในแงของประชากร

ภาพท 17 โฆษณาการรณรงคใหมบตรเพยงคนเดยว ทมา: telegraph, poster., accessed November 11, 2017, available from

http://www.telegraph.co.uk/women/womens-life/11467002/Chinas-straight-man-cancer-

are-Chinese-women-finally-on-the-rise.html

ปญหาสภาพของแวดลอม มทงมลภาวะทางอากาศและทางน าทปนเปอนสารพษ ในป 2009

กลมกรนพช ระบวา ชาวจน 320 ลานคนไมสามารถเขาถงแหลงน าสะอาดได และ190 ลานคนใน

จ านวนนนตองทนใชน าทมสารพษปนเปอนในการอปโภคบรโภค ในขณะทหมบานหวงเจยว มณฑล

ชานตงมผปวยดวยโรคมะเรงเปนจ านวนมากเนองจากโรงงานหลอมอลมเนยมและโรงงานอน ๆ

ปลอยควนพษสอากาศ เหมองถานหนนอกจากจะปลอยควนพษซงเปนปญหาใหกบกรงปกกง(ภาพท

18) แลวยงมปญหาดานความปลอดภยของแรงงานทท าเหมองอกดวยไมวาจะเปนเหตการณเหมอง

ถานหนถลม เหมองระเบด เปนตน

25 เรองเดยวกน. 540

25

ภาพท 18 มลพษในกรงปกกง ทมา: telegraph,Pollution., accessed November 12, 2017, available from

http://www.telegraph.co.uk/news/earth/11276264/Is-this-the-end-of-coal.html

ถงแมวาโดยภาพรวมแลวรฐบาลคอมมวนสตจนจะบรหารประเทศใหมความเขมแขงทาง

การเมองและเศรษฐกจกยงมปญหาทงจากภายในดงทไดกลาวมาและปญหาจากภายนอกประเทศดวย

เชน ปญหาจากชนกลมนอยเผาตางๆ ทงในทเบต ซนเจยง หรอไตหวนเองกตามทจนพยายามรวมชาต

เหลานนใหเปนหนงเดยวกบจนเนองจากมสาเหตจากระหวางทจนก าลงอยในกระบวนการสรางชาต

นนดนแดนทอยชายขอบของจนกมพฒนาการทเปนอสระ26 รวมทงปญหาความสมพนธระหวาง

ประเทศ เชน ความขดแยงกบญปนตงแตครงสงครามโลกครงทสองจนรวมไปถงการครอบครองหม

เกาะตางๆ รวมถงปญหาการอางสทธในทะเลจนใต เปนตน

5. ความเคลอนไหวทางศลปะของจน

เมอสถาปนาสาธารณรฐประชาชนจนโดยพรรคคอมมวนสตแลว รฐบาลจงมนโยบายทจะให

ศลปะรบใชอดมการณสงคมนยมเหมา เจอตง กลาววา “ศลปะทดจะตองสะทอนชวตของประชาชน

และรบใชการปฏวต”27 และ “จงน าสวนดของตางชาตมารบใชจนและน าอดตมารบใชปจจบน”28

ชวงระยะเวลาตงการกอตงสาธารณรฐประชาชนจนนนท าใหวงการศลปะเกดความเคลอนไหวแปลงไป

ตามนโยบายและเหตการณทางการเมองโดยสามารถแบงความเคลอนไหวกวางๆ เปน 3 ชวงคอ

26 สทธพล เครอรฐตกาล. 145. 27 Michael Sullivan, The Art of China (Berkeley Los Angeles and London: University of California

press, 1977). 253. 28 Joan. Cohen lebold, The New Chinese Painting1949-1986 (New York harry N Abrams, 1987). 17.

26

ชวงแรกของการสถาปนาสาธารณรฐประชาชนจน ชวงการปฏวตวฒนธรรมและหลงการปฏวต

วฒนธรรม

2.5 ชวงแรกของการสถาปนาสาธารณรฐประชาชนจน ป1949-1958

ในชวงแรกของการปกครองโดยพรรคอมมวนสตนน รฐบาลมนโยบายในการสงเสรมและ

สนบสนนในดานศลปะอยางเตมททงในสวนของการเปดสถาบนทางศลปะ แตอยางไรกดการ

แสดงออกทางศลปะสวนใหญกตองอยในแนวคดทสอดคลองกบแนวคดของรฐบาล คอ ทเนนไปใน

สวนของชนชนแรงงาน เกษตรกรและทหาร รฐบาลไดออกนโยบายรณรงคภายใตหวขอวา let a

hundred flowers Blossom and a hundred school of thought Contend หรอ “รอยบปผา

บานสะพรง รอยส านกประชนแขง” ในป 195629 นโยบายดงกลาวนท าใหเกดการตนตวทง

วรรณกรรม ดนตรและศลปะในการออกแสวงหาแรงบนดาลใจ เนอหาใหมๆ ในการสรางสรรคผลงาน

ศลปะตามแนวทางของตน รปแบบและเนอหาทน าเสนอเปนการน าภาพววทวทศนผสมผสานเขาเนอ

หาทางการเมอง (ภาพท 19-20) นบวาเปนสงใหมทไมเคยมปรากฏมากอนในศลปนจนโบราณทจะ

เนนไปในภาพของทวทศนหรอภาพจากความเชอในพทธศาสนานกายมหายานเปนส าคญ จนบางครง

กอาจจะมเนอหาทขดตอนโยบายของรฐบาล เชน การน าเสนอแนวคดแบบตะวนตกหรอระบอบทน

นยมอยางชดเจน เปนตน ในป 1958 ไดมนโยบาย กาวกระโดดครงใหญ รฐบาลคอมมวนสตภายใต

การน าของ เหมา เจอตง โดยใหประชาชนในประเทศท างานหนกเปนสองเทาเพอใหจนยนหยดไดดวย

ตวเองโดยไมตองการความชวยเหลอจากสหภาพโซเวยตอกตอไป ท าใหเกดอปสรรคตอการสรางสรรค

ผลงานทงวรรณกรรม งานทศนศลปตางๆ ตองหยดลงไป ในทสดนโยบายดงกลาวกลมเหลวลงและ

เปนสาเหตหนงทกอใหเกดการปฏวตวฒนธรรมในเวลาตอมา

29 ปยะแสง จนทรวงศไพศาล, ศลปะจนสมยใหม (กรงเทพฯ: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย 2552). 122.

27

ภาพท 19 ตง ซเหวน. การฉลองสถาปนาสาธารรฐประชาชนจน.1953. สน ามนบนผาใบ, ขนาด 229 × 400 ซม. ทมา : Wikipedia, The Founding Ceremony of the Nation. accessed November 12, 2017, available from https://en.wikipedia.org/wiki/ The_Founding _Ceremony _of_the_ Nation#/media /File:Founding_ceremony_1.jpg

ภาพท 20 สอ หล. การตอสทสานซเหนอ. 1959. หมกสบนกระดาษ. ขนาด 137x130 ซม. ทมา tepapa, Fighting in Northern shaanxi., accessed November 14, 2017, available

from //blog.tepapa.govt.nz/2014/05/14/china-and-shi-lu-in-focus-this-thursday-at-te-

papa/

28

2.6 ชวงการปฏวตวฒนธรรม ป1966-1976

การสรางสรรคผลงานศลปะและวรรณกรรมในชวงเวลานจะเนนไปทการโฆษณาปลกระดม

มวลชน (Propaganda) เนอหาสวนใหญนนจะไปน าเสนอเพยงดานเดยว เนอหาเกยวกบการปฏวต

วรกรรมของกองทพคอมนวนสต ภาพของประธานเหมา แรงงานชนชนกรรมมาชพ ทหาร มลกษณะ

ในการเราอารมณของผชม มสสนฉดฉาด สดใสเนนในโทนสแดงซงเปนสของพรรคคอมมวนสต

(ภาพท 21) จากเหตการณดงกลาวท าใหการสรางสรรคงานศลปะในแขนงตางนนตองหยดลง

ภาพท 21 โปสเตอรกลมเรดการด ทมา : creatureandcreator, posters., accessed November 14, 2017, available from

http://creatureandcreator.ca/?p=643

2.7 ชวงหลงการปฏวตธรรมตงแตป 1977- 2015

หลงจากเหตการณการปฏวตวฒนธรรมสนสดลงไป รฐบาลจนไดมนโยบายสรางความ

ทนสมยในหลายดานถอเปนปฏรปประเทศครงยงใหญ ทงในดานเศรษฐกจ เทคโนโลย การทหารการ

คมนาคม เปนตน แนวคดวทยาการแบบตะวนตกทหลงไหลเขามาน ามาซงความเปลยนแปลงในสงคม

อยางรวดเรวและมผลตอผคนในสงคมเมองโดยเฉพาะกลมคนรนใหมในเวลานน โดยในวงการศลปะ

29

จนมการเคลอนไหวอยางมาก ในชวงเรมตนนนกคอการฟนฟสถาบนการสอนศลปะ มการในทน

นกศกษาไปเรยนตอในตางประเทศ ในประเทศจนเองงานศลปะสวนใหญจะเปนแนวทางของ

จตรกรรมแนวประเพณทผสานผสานไปดวยแนวคดแบบลทธศลปะจากตะวนตก เชน ลทธอมเพรสชน

นสต ควบสม ศลปะนามธรรม เปนตน

ศลปนจนเรมมแนวทางเปนของตนเองมากขนเรอยๆ มสทธเสรภาพในการน าเสนอเนอหาท

ไมเปนการขดแยงตอนโยบายของรฐบาลคอมมวนสตมากจนเกนไปเนนสนทรยะความงามของ

จตรกรรมแนวประเพณโบราณ (ภาพท 22) และจตรกรรมทเปนสน ามนกไดรบความนยมในหมศลปน

จนอกกลมหนงดวย (ภาพท 23) แตอยางไรกดกยงมศลปะทแสดงออกของเนอหาไปในทศทางตรงกน

ขามนนคอการโจมตระบอบคอมมวนสตของรฐบาล ซงเปนการรวมตวกนเปนกลมศลปะ (art group)

ภาพท 22 หลว ตนไจ, การแตงงานนองสาวของจงขย, หมกสบนกระดาษ, ขนาด 68x37 ซม. ทมา : artnet, Wedding of Zhong Qui's sister, accessed November 14, 2017, available

from http://www.artnet.com/artists/liu-danzhai/wedding-of-zhong-quis-sister-

fqwqsVyxdc96G8Ft9xUgsg2

30

ภาพท 23 หลว จงล.บดา. 1980. สน ามนบนผาใบ. ทมา : Joan Lebold Cohen, The new Chinese painting 1949-1986, New York : Harry

N. Abrams, 1987.

ในระหวางป 1979- 1981 มการรวมตวกนของกลมคนทมแนวทางในการท างานศลปะท

คลายคลงกนจนเกดการรวมตวกนทเรยกวา กลมลทธทางศลปะ (art group) คลายกบกลมลทธศลปะ

ของตะวนตก เกดขนในหมนกศกษาศลปะเปนสวนใหญและกระจายกนไปตามภมภาคตางๆ ของ

ประเทศ เชน เซยงไฮ ซอาน กวางโจว เปนตน แตทงนการรวมกลมทางศลปะในประเทศจนแตกตาง

จากตะวนตกตรงทกลมศลปะในจนจะเนนทอดมการณทจะตแผความไมพอใจตอการทจรตของ

เจาหนาทรฐและนกการเมองในพรรคคอมมวนสตจนในเวลานนพรอมกบการแฝงสทธเสรภาพแนวคด

ประชาธปไตยแบบตะวนตกทแพรกระจายอยในสงคมจน

กลมทางศลปะทมบทบาทและเปนทรจกคอ กลมดวงดาว (ภาพท 24) เกดจากการของศลปน

จ านวน 29 คน ทมอดมการณรวมกน โดยมผน ากลมคอ หมา เตอเซง ความเคลอนไหวของกลมน คอ

การแสดงศลปะครงแรก บรเวณดานหนาของพพธภณฑสถานแหงชาตกรงปกกงเมอเดอนกนยายน

1979 และครงท 2 ในเดอนพฤศจกายนปเดยวกนในบรเวณอทยานแหงชาตเปยไห แนวทางการ

ท างานของกลมคอ มการแสดงออกทางศลปะททาทายตอประเพณนยมของศลปะจนแบบเกาอยาง

31

สนเชง เนอหาจะแสดงออกถงความรนแรงและกลาแสดงความคดเหนอยางตรงไปตรงมา30 กอใหเกด

ความสนใจและไดรบเสยงวพากษในวงกวางทงผทสนบสนนและตอตาน สมาชกของกลมนเชน หวาง

เคอผง เสา เฟย และอาย เวยเวย เปนตน นอกจากนยงมการจดนทรรศการขนอกในป 1987 ทงท

ฮองกงและไตหวน ตอมาแนวคดแบบเสรนยมประชาธปไตยไดถกบมเพาะและสะทอนออกมาในการ

รวมตวกนประทวงรฐบาล ในเหตการณนองเลอดทจตรสเทยนอนเหมนในป 1989 เหตการณในครง

นนท าใหวงการศลปะของจนตองหยดชะงกไประยะหนงและศลปนหลายคนตองหลบหนไป

ตางประเทศ และมการรวมตวจดนทรรศการอกครงทในป 1993 ในชอ 50 ปของดวงดาว ทโตเกยว

แกลเลอร ประเทศญปน

ภาพท 24การจดแสดงนทรรศการครงแรกในปกกง ของกลมดวงดาว ป 1979 ทมา: zeestone, Art exhibition., accessed November 15, 2017, available from http://www.zeestone.com/article. php?articleID=16

การรวมตวกนของกลมทางศลปะของจนในชวงเวลาดงกลาวสามารถขบเคลอนความกาวหนา

และพฒนาการใหแกวงการศลปะสมยใหมของจนไดเปนอยางด หนงในความเคลอนไหวของวงการ

ศลปะของจนทส าคญเหตการณหนงในชวงเวลาตอมาไดแก กลมศลปะทเรยกวา 85 New wave หรอ

กลมคลนลกใหม 85 ซงมความเคลอนไหวอยระหวางประมาณป 1985- 1989 การเรยกวา ศลปะ

คลนใหม 85 ถกเรยกโดย เกา หมงล จดเดนของกลมศลปะกลมนคอการสรางสรรคผลงานดวย

แนวทางทแปลกแยกจากขนบดงเดมของสงคมและวงการศลปะสมยนน มการจดแสดงผลงานครง

30เรองเดยวกน, 252-253.

32

ใหญของพวกเขาในป 1985 โดยมการใหค านยามไววา ผลงานศลปะของพวกเขาคอการสรางสรรค

ศลปะรนใหมของขบวนการศลปะ 85 31

ภาพท 25 ผลงานศลปะของก เหวนตา ป 1985 หนงศลปนในกลม 85 New Wave ทมา : Rolfgross, Gu Wenda, accessed August 20, 2018, available from

http://rolfgross.dreamhosters.com/ChinaArt2013/Artists/GuWenda/GuWenda_html_

3bdf8fcd.jpg

31ปยะแสง จนทรวงศไพศาล, ศลปะจนรวมสมย (กรงเทพฯ: โครงการหนงสอและต าราทฤษฎศลป ภาควชา/สาขา

ทฤษฎศลป คณะจตรกรรม ประตมากรรมและภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร, 2561). 29.

33

ทงน เพราะความเคลอนไหวของศลปนเหลาน เปนการรวมตวกนครงใหญทสดของวงการ

ศลปะจนหลงป 1980 แตตอมาภายหลงมผคดคานวาไมควรใชในความหมายของขบวนการเคลอนไหว

จงเปลยนมาใชเปนค าวา ศลปะคลนลกใหม85 แมวาความเคลอนไหวของกลมศลปะดงกลาวจะมอย

ในชวงระยะเวลาสน ๆ ราว 2 ป ระหวางป 1985-1986 ภายใตกลมศลปนหวกาวหนาประมาณ 79

คน แตกมสมาชกทใหการสนบสนนกวาสองพนคน ความเคลอนไหวของ

ศลปนรนใหมเหลานเกดจากแรงขบเคลอนทางการสรางสรรคศลปะแนวใหมขนานใหญ และ

เปนกลมทใหญทสดในชวงเวลานน มการจดสมนาทางศลปะ เผยแพรบทความและแถลงการณถง

จดยนของกลม ศลปนส าคญของกลมอาท ก เหวนตา (Gu Wenda) (ภาพท 25) ซ ฉวน (Shu

Qun) หวาง กวางอ (Wang Guangyi) เปนตน การเคลอนไหวทางศลปะนนมแนวทางความคดท

หลากหลายจนเกดการรวมกลมกนในยานใดยานหนงและขยายกลายเปนชมชนเวลาตอมาจงเรยกวา

ชมชนศลปะในปกกง เชน หมบานศลปนหยวนหมงหยวน ชมชนศลปะซงจวง เปนตน ชมชนดงกลาว

เหลานนบเปนสวนส าคญในการขบเคลอนศลปะรวมสมยของจน

ชมชนศลปะหนงทส าคญของปกกงคอ หมบานตะวนออกปกกง หรอ Beijing East Village

อยทางทศตะวนออกของกรงปกกง เรมตนในราวป 1993 โดยกลมศลปนกลมหนงไดรวมตวกนมาใช

เปนสถานทท างานซงเดมเปนบรเวณทอยอาศยของชมชนแออด ตอมาจงไดกลายมาเปนชมชนศลปะ

อกแหงหนงของกรงปกกง เรยกวา ตงชน เปนชอของชมชนศลปะแหงน ซงเพอใหเกดความเชอมโยง

กบยาน East Village of Manhattan32 ในนครนวยอรกซงมลกษณะเปนชมชนแออดของผใชแรงงาน

และคนยากจนเชนเดยวกน ผน าคนส าคญในกอตงเปนชมชนศลปะดงกลาวไดแก หมา ลวหมง (Ma

Liuming) จาง หวน( Zhang Huan)(ภาพท 26) เปนตน เอกลกษณการสรางสรรคผลงานศลปะของ

ชมชนศลปะนคอ งานเพอรเฟอรมานซ อารต ซงมความแปลกใหมมากของสงคมจนในชวงเวลา

ดงกลาว ซงในบางครงกมความทาทายตอกฎหมายของจนและมการแสดงออกทางความคดหลาย

อยางทแปลกแหวกแนวกวาขนบธรรมเนยมเปนการทาทายความเชอของสงคมในเวลานนจนถก

เรยกวา Avant-garde artistic Community 33

32 เรองเดยวกน, 44. 33 เรองเดยวกน. หนาเดยวกน

34

ภาพท 26 จาง หวน, 12 Square Meters, 1994.ศลปะการแสดง ทมา : Publicdelivery, One of the most disgusting performance pieces ever made ,

accessed August 20, 2018, available from https://publicdelivery.org/wp-

content/uploads/2017/05/Zhang-Huan-12M2-1994-documentation-of-a-40-minute-

performance-880x586.jpg

จากขอมลทกลาวมาขางตนจะเหนแสดงใหเหนถงพฒนาการแนวคดแบบคอมมวนสตตงแต

จดเรมตนจนถงปจจบน และเมอพรรคคอมมวนสตจนไดเขาปกครองประเทศแลวจงไดเหนพฒนาการ

ทางแนวคดของผคนในสงคมจนนนมอทธพลทางการเมองการปกครองเขามาเกยวของโดยตลอดเวลา

ดงนน ศลปะของจนจงสะทอนความสภาพสงคม เศรษฐกจ การเมองไดเปนอยางดโดยศลปนสวนหนง

การปรบตวสะทอนผานผลงานเพอใหเขากบนโยบายหลกของประเทศ และอกสวนหนงโดยเฉพาะกบ

ศลปนรนใหมๆ ทพยายามสะทอนความจรง ความเปนอสระทางความคดในอกแงมมหนงภายใต

นโยบายแบบคอมมวนสตจน

35

บทท 3

ประวตชวตอาย เวยเวย วธการสรางสรรคและเนอหาทสะทอนในผลงาน

3.1 ประวตชวตอาย เวยเวย กอนป 1993

อาย เวยเวย ( Ai weiwei , 艾未未) เกดเมอวนท 28 สงหาคม ป 1957 ทกรงปกก ง

สาธารณรฐประชาชนจนเปนบตรของ อาย ชง34(Ai Qing ) ซงเปนนกเขยนกว (ภาพท 27) และมารดา

ชอเกา อง (Gao Ying) มพชายตางมารดาชออาย ซวน (Ai Xuan) ซงเปนจตรกรทมชอเสยงคนหนง

ของจน อาย ชงผเปนบดาไดรบการยกยองวาเปนนกกวจนสมยใหมเขาศกษาทางดานปรชญาและ

ศลปะทกรงปารส ประเทศฝรงเศส

ภาพท 27อาย เวยเวย(ซาย)กบอาย ชง(ขวา)ในป 1958 ทมา : Dale Eisinger, 20 Things You Didn't Know About Ai Weiwei , accessed

november 20, 2018, available from https://www.complex.com/style/2013/11/ai-

weiwei-biography/

34 ในป 1932 เปนบรรณาธการของหนงสอพมพ Guixi Daily ในปกกงและในป 1940 เปนคณบดแผนกจนศกษาท

มหาวทยาลยฉงชง อวไฉ (Chongqing Yucai University)

36

ตอมาในป 1932 บดาของเขากลบมาท เซยงไฮ และไดเขารวมกบสมาคมศลปนแนว

คอมมวนสตเพอตานพรรคกกมนตงทปกครองประเทศอยในขณะนน การแสดงอดมการณทาง

การเมองผานทางบทกวและบทความท าใหบดาของเขาถกรฐบาลพรรคกกมนตงจบคมขงเปนเวลา 3

ปในขณะทถกคมขงอยนนเขาไดเขยนหนงสอและแตงบทกวดวยกนหลายเรองจนและไดถกปลอยตว

ออกมาในป 1935 ตอมาเขาจงเขารวมกบพรรคคอมมวนสตอยางเตมตวแตหลงจากพรรคคอมมวนสต

ไดเขาปกครองประเทศจนแลวเปนเวลา 9 ป ในป 1958 อายชงไดถกลงโทษอกครงโดยการเนรเทศ

พรอมกบครอบครว ใหไปใชแรงงานในขอหาตอตานรฐบาลของเหมา เจอตงในชวงเวลากอนหนาทจะ

เกดเหตการณการปฏวตวฒนธรรม

อาย เวยเวยไดใชชวตในวยเดกเกอบทงหมดอยในเขตชนบทหางไกล ในตอนตนครอบครวถก

สงไปใชแรงงานทเขตเฮยหลงเจยง (Heilongjiang) ซงอยบรเวณทางภาคตะวนออกเฉยงเหนอของ

ประเทศและตอมาในป 1959 ไดถกสงยงเขตซนเจยง (Xinjiang) ทางภาคตะวนตก แถบซนเจยงซงม

พนทสวนใหญเปนทะเลทราย โดยครอบครวตองอาศยอยในหลมดนโดยใชเศษหญามาท าเปนหลงคา

ในชวงเวลานนพอของเขามหนาทตองท าความสะอาดหองน าของหมบานทกวน การอยในสภาพท

ทรกนดารท าใหพอของเขาเรมมรางกายทออนแอลงเรอยๆ เนองจากอายทมากขนและการทไมเคย

ท างานหนกมากอนจงท าใหการใชชวตในแตละวนตองประสบกบความทกขยากทงดานรางกายและ

จตใจ ขณะเดยวกนระหวางป 1966- 1976 ไดเกดการปฏวตวฒนธรรมขนตามนโยบายของรฐบาล

แตหลงจากการเสยชวตของเหมา เจอตง ท าใหนโยบายการปฏวตวฒนธรรมสนสดลงไปดวย

ครอบครวของเขาจงไดยายกลบมาทกรงปกกงอกครง

ในชวงทกลบมาอาศยยงกรงปกกงแลวอาย เวยเวยเรมไดรบอทธพลแนวคดจากตะวนตกจาก

การแลกเปลยนความคดกบบรรดานกเขยนนกคดตางๆ ทเปนเพอนกบบดาของเขา แตอยางไรกตาม

บคคลเหลานกยงถกจบตามองจากรฐบาลจนเปนพเศษอยด นอกจากนกมสวนมาจากการเรงพฒนาใน

ดานตางๆ อกครงของรฐบาลดวยการเปดประเทศภายใตนโยบาย สทนสมย โดยผน าพรรคอมมวน

สตอยางเตง เสยวผงทพยายามผอนปรนขอบงคบตางๆ ของพรรคคอมมวนสตลงเพอพฒนาประเทศ

จน จงเกดการมน าเขาเทคโนโลยจากตะวนตกเขามาอยางสงพรอมกบการลงทนจากตางชาตอก

มากมายหลายโครงการ ถงแมแนวคดและเทคโนโลยแบบตะวนตกจะหลงไหลเขามามากเพยงใดแต

โดยสวนใหญแลวจะเปนความรในดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยเพอการพฒนาในดานเศรษฐกจ

มากกวา

37

ดงนนแนวคดอนๆ ทมความขดแยงตอความเปนคอมมวนสตกยงคงเปนสงตองหามอย

เชนเดมไมไดเปลยนแปลงไปมากนก รวมทงแนวคดจากศลปะตะวนตกทตองถอวาเปนสงหนงทอาจ

บมเพาะความคดอนเปนปฏปกษตอรฐบาลจนได หนงสอทรวบรวมผลงานศลปะของตะวนตกทเปน

หนงสอภาษาองกฤษจงเปนสงทไดหายากในประเทศจนในขณะนน แตอาย เวยเวยเองกไดมโอกาสได

อานอยบางจากเพอนของบดาทมทงนกกว นกคดหวกาวหนาทงหลายนนเอง นอกจากนหนงสอ

ประเภทนยงตองแบงกนดภายในกลมเฉพาะเทานน ในหนงสอดงกลาวมเน อหาทเกยวกบผลงาน

ศลปะของศลปนสมยใหมของตะวนตกในชวงแรกๆ เชน แวนโกะห (Vincent Van Gogh 1853 –

1890) เดอกาส(Edgar Degas 1834 – 1917) มาเนต(Edouard Manet 1832 -1883)และหยดอย

ทปกสโซ (Pablo Picasso 1881 –1973)เท านน 35 แตในชวงเวลาดงกลาวลทธทางศลปะของ

สหรฐอเมรกาไดเขาสชวงของนโอ เอกเพรสชนนสมและคอนเซปชวลอารต36แลวตามล าดบ จะเหนได

วาการรบรแนวคดทางศลปะตะวนตกในประเทศจนขณะนนกยงคงเปนไปอยางเชองชาเนองจาก

นโยบายของพรรคคอมมวนสตทไมเปดรบแนวคดอนใดทไมเกยวกบการพฒนาอตสาหกรรมของ

ประเทศ

ในป 1978 อาย เวยเวยได เขาศกษาทสถาบนศลปะปกก งในสาขาภาพยนตรและ

ขณะเดยวกนกไดเรมตนการท างานศลปะโดยฝกการวาดเสน(Drawing)(ภาพท 28) โดยใชผคนท

สถานรถไฟมาเปนแบบในการฝกฝน อาย เวยเวยไดเรมเกยวของกบแวดวงศลปะของจนในเวลานน

โดยเขารวมกบกลมศลปะดวงดาว (Star Art Group) ในป 1979 ซงศลปนกลมดวงดาวนนบวาเปน

ความเคลอนไหวของศลปนอาวอง-การดกลมแรกทมบทบาทมากทสดในประวตศาสตรหนาใหมของ

ศลปะจนรวมสมย แตในป 1983 กลมดวงดาวกสลายตวลง37 เนองมาจากเนอหาทปรากฏในผลงาน

ของพวกเขาสะทอนการทจรตของเจาหนาทของรฐบาล การขาดสทธเสรภาพของประชาชน ท าใหเกด

เสยงวพากษวจารณตอรฐบาลจนอยางกวางขวาง เนอหาของผลงานศลปะเหลานมความขดแยงกบ

นโยบายของพรรคคอมมวนสตจนอยางมากจงท าใหรฐบาลจนจ าตองเขาควบคมความเคลอนไหว

ศลปะของกลมน

35 Karen Smith, Ulrich Obrist, Hans and Fibicher,Bernard, , Ai Weiwei (London: Phaidon, 2009). 11. 36 เปนการเคลอนไหวทางศลปะประมาณทศวรรษท 1960 เพอเปนการตอตานวงการศลปะทกลายเปนพาณชย โดยมง

น าเสนอแนวคดเปนหลก ซงผลงานสวนใหญจะจบตองไมได ผลงานนนไมจ าเปนตองแสดงออกมาออกมาจตรกรรมหรอปฏมากรรมแตสามารถท าใหเปนกจกรรม เชน วดโอ อารต เฟอรฟอรแมนซ เปนตน

37 ปยะแสง จนทรวงศไพศาล, ศลปะจนรวมสมย. 69.

38

ภาพท 28 ภาพลายเสนของอาย เวยเวย ทมา : Royal academy of art, Ai Weiwei, Italy : graphicom, 2015, 68.

ภาพท 29การแสดงนทรรศการครงแรกกลมดวงดาว ทมา : Royal academy of art, Ai Weiwei, Italy : graphicom, 2015, 32.

ดวยความสนหวงในเสรภาพอนจ ากดตามนโยบายของรฐบาลจงท าใหอาย เวยเวย

ตดสนใจทจะไมอยในประเทศบานเกดอกตอไป ดงนนในป 1981 เขาจงไดเดนทางออกจากจนและ

ไปใชชวตทสหรฐอเมรกา ในระยะแรกเขาอาศยอยในเมองฟลาเดลเฟยโดยท าหลากหลายอาชพ เชน

39

การเปนพเลยงเดก เปนตน และยายไปเบรกลย แคลฟอรเนย โดยเรยนภาษาองกฤษเพอทจะสอบเขา

ท Parsons school of design ในนวยอรก (ภาพท 30)

ภาพท 30อาย เวยเวยในสหรฐอเมรกา ทมา : Yongwoo Lee, A Man with Influence, accessed november 20, 2018, available from https://www.flashartonline.com/article/a-man-with-influence/

อาย เวยเวยไดแสดงผลงานในป 1982 ซงนบเปนนทรรศการครงแรกในสหรฐอเมรกา โดยจด

แสดงท Asian Foundation ทเมองซานฟรานซสโก38 ในขณะเดยวกนกเรมตนการใชวตถส าเรจรป

น ามาสรางเปนงานศลปะในรปแบบของสอผสม โดยไดรบอทธพลจากผลงานของมารเซล ดชองปแต

อยางไรกดอาย เวยเวยกยงคงท างานดานจตรกรรมเปนหลกตอไป

ในป 1983 อาย เวยเวยจงยายไปนวยอรกเพอศกษาดานการออกแบบสถาปตยกรรมท

Parsons school of design และเพยง 6 เดอนจงลาออกแตขณะเดยวกนเขากยงเรยนท Art

Students League of New York ไปพรอมกน ตอมาในป 1985 อาย เวยเวยยายไปแมนฮทตน

ระหวางนเขายงเปนศลปนอสระโดยยงคงสรางงานทงานจตรกรรมตอไปหนงในผลงานในชวง

ระยะเวลานนไดแก เหมา I-III (Mao 1-3) (ภาพท 31) ซงเปนงานจตรกรรมทมขนาดใหญจ านวน 3

ภาพ ซงเปนการหยบยมเอาภาพของเหมา เจอตงมาเปนแบบโดยเนนไปในเนอหาไปในดานสนทรยะ

ทางศลปะมากกวาเหตผลทางการเมองเชนเดยวกบผลงานในเวลาตอมาคอผลงานทเรยกกนวา โมนาล

38 Royal academy of art, Ai Weiwei (Italy: graphicom, 2015). 68.

40

ซา (1986)(ภาพท 32) นอกจากนอายเวยเวยยงใชผคนทผานไปมาเปนแบบในการวาดภาพ เชน

ไทมสแควร นวยอรก เปนตน

ภาพท 31 อาย เวยเวย, Mao I-III, 1985.สน ามนบนผาใบ, ขนาด180x135 ซม. ทมา : Royal academy of art, Ai Weiwei, Italy : graphicom, 2015. 17.

อยางไรกตามจะเหนไดวาในชวงระยะเวลานนเนอหาในการสรางสรรคผลงานทางศลปะของ

อาย เวยเวยยงไมแสดงออกทางการเมองมากนกแตเนนไปในการฝกฝนทดลองงานในแนวทาง

จตรกรรมซงเปนแนวทางการท างานของเขามาตงแตชวงแรกๆ แตผลงานเหลานเหลอมาอยถงปจจบน

ไมมากนก ซงกสอดคลองกบการใหสมภาษณของอาย เวยเวย ทกลาววา

“กอนป 2000 ไมไดท างานศลปะมากนกและตลอดเวลา 12 ปในอเมรกากท างานศลปะนอย

มาก สวนใหญทองเทยวไปเรอยๆ และยงไมเรยกตวเองวาศลปนเพราะไมไดมผลงานทจะแสดงและไม

มสตดโอดวย เมอยายเมองจะเรมท าของใหมและทงของงานเกาทง”39

39 Ibid.17.

41

ภาพท 32 อาย เวยเวย. ไมมชอ. 1986. สน ามนบนผาใบ.ขนาด 173x143 ซม. ทมา : Karen Smith, Hans Ulrich Obrist andBernard Fibicher , Ai Weiwei

.London ; New York : Phaidon, 2009 69

ในป 1988 อาย เวยเวยไดแสดงผลงานของตวเองเปนนทรรศการเดยวครงแรกทนวยอรก ใน

ชอ Old shoe-safe sex ท Art wave gallery นวยอรก ผลงานในนทรรศการครงนเปนงานทใชวสด

พรอมใช(Ready Made) เกอบทงหมดสวนเนอหาของผลงานไดรบแรงบลดาลใจมาจากเรองของเชอ

โรคเอดสทเรมแพรระบาดในสหรฐอเมรกา(ภาพท 33-34) และจากนทรรศการดงกลาวผลงานของเขา

สรางความโดดเดนเปนเอกลกษณเฉพาะตว ท าให Sean Simon เขยนบทความวจารณผลงานของเขา

ลงในวารสาร Art Speak ในชอบทความวา Ai Weiwei’s Heart Belong to Dada จากจดนเองทจะ

เปนการเรมตนทจะใหผลงานตอๆ ไปของอาย เวยเวยจะเปนการใชวสดพรอมใช (Ready Made) มา

เปนสวนประกอบส าคญในการสรางงานในระยะตอมา

ขณะเดยวกนในป 1989 มการเรยกรองประชาธปไตยในกรงปกกง40 โดยนกศกษาทจตรส

เทยนอนเหมนและถกปราบปรามอยางรนแรงจากรฐบาลจนท าใหมผเสยชวตมากมาย จากเหตการณ

40 การชมนมเรยกรองบรเวณจตรสเทยนอนเหมนตงแตตนป 1989 เพอเรยกรองใหรฐบาลคอมมวนวตแกไขปญหาการ

ทจรตและเรยกรองประชาธปไตย จนในวนท 4 มถนายน เกดการปราบปรามกลมผชมนมท าใหมนกศกษาและประชาชนตองเสยชวตมากมาย เรยกกนวา เหตการณนองเลอดทเทยนอนเหมน

42

ครงนท าใหอาย เวยเวยเขารวมกบ International Solidarity for China เคลอนไหวและมสวน

รวมกนในกระทวงอดอาหารเปนเวลาถง 8 วน ถงแมวาอาย เวยเวยจะอยทสหรฐอเมรกากตามแต

เหตการณดงกลาวกลบยงตอกย าความรสกทไมคดจะกลบประเทศจนมากยงขนแตอยางไรกดในป

1993 เขาจ าเปนตองกลบจนเนองจากปญหาดานสขภาพของบดาหลงจากใชชวตเกบเกยว

ประสบการณดานการท างานศลปะในสหรฐอเมรกานานกวา 10 ป

ภาพท 33 อาย เวยเวย, safe sex, 1986.Installation , ขนาด 130x70x20 ซม., ทมา : Royal academy of art, Ai Weiwei, Italy : graphicom, 2015, 72.

43

ภาพท 34 อาย เวยเวย, ไมมชอ, 1986. Installation. ขนาด 43x22.9x15.2 ซม. ทมา : Susan Delson, Ai Weiwei : Circle of animals, Munich : Prestel, 2011 197

44

ตารางท 1 ล าดบเหตการณส าคญของอายเวยเวย กอนป 1993 ป เหตการณ

1957 อาย เวยเวย เกดเมอวนท 28 สงหาคม ทกรงปกกง สาธารณรฐประชาชนจน 1958 บดาของอาย เวยเวยถกเนรเทศพรอมกบครอบครว ใหไปใชแรงงานในชนบท มณฑลเฮย

หลงเจยง (Heilongjiang) ซงอยบรเวณทางภาคตะวนออกเฉยงเหนอของจน 1959 ยายไปยงเขตซนเจยง (Xinjiang) ทางภาคตะวนตกของจน

1966 การปฏวตวฒนธรรมของชนชนกรรมาชพครงใหญ

1976

เหมา เจอตงเสยชวตท าใหการปฏวตวฒนธรรมสนสดลง อาย เวยเวยพรอมครอบครวจงไดยายกลบมาทกรงปกกงอกครง

1977

เรมประกาศใชนโยบาย สทนสมย โดยการน าระบบทนนยมมาประยกตในการพฒนาประเทศ

1978 อาย เวยเวยไดเขาศกษาตอทสถาบนศลปะปกกงในสาขาภาพยนตร 1979 การจดแสดงนทรรศการของครงแรกของกลมศลปะดวงดาว จดบรเวณดานขางของ

National Art Museum of China กรงปกกง 1980

การจดแสดงนทรรศการของครงท 2 ของกลมศลปะดวงดาว จดบรเวณดานขางของ National Art Museum of China กรงปกกง

1981 อาย เวยเวยเดนทางไปประเทศสหรฐอเมรกา 1982 นทรรศการ “Ai Weiwei” จดแสดงท Asian Foundation ซานฟรานซโก สหรฐอเมรกา 1983 กลมศลปะดวงดาวสลายตวลง

อาย เวยเวยเขาศกษาดานการออกแบบสถาปตยกรรมท Parsons school of design อก 6 เดอนตอมากลาออก

1987 The Star at Harvard : Chinese Dissident Art จดแสดงท Fairbank Center for East Asian Research มหาวทยาลยฮาวารด สหรฐอเมรกา

1988 Old Shoes – Safe Sex จดแสดงท Art Wave Gallery นวยอรก สหรฐอมเรกา 1989 การชมนมบรเวณจตรสเทยนอนเหมนตงแตตนป เพอเรยกรองใหรฐบาลแกไขปญหาการ

ทจรตและเรยกรองประชาธปไตย ในวนท 4 มถนายน เกดการปราบปรามผชมนมท าใหมนกศกษาและประชาชนตองเสยชวตมากมาย เรยกกนวา เหตการณทเทยนอน เหมน

45

3.2 ประวตอาย เวยเวย ตงแตป 1993-2015

ตงแตป 1993 อาย เวยเวยไดกลบมาทกรงปกกงพกอาศยอยกบมารดาโดยไดน า

ผลงานบางสวนทท าทสหรฐอเมรกากลบมาไวทบาน ในชวงตนอายเวยเวยไดรจกกบศลปนอาวอง -

การดทรวมตวกนในในพนทชมชนทางศลปะทเรยกวา หมบานตะวนออกปกกง ท าใหเขาไดรจกกบ

ศลปนรนใหมหลายคนเชน หมา ลวหมง(Ma Liuming) จาง หวน (Zhang Huan) และชาง ซน(Cang

Xin) เปนตน โดยพนทแหงนมกจะเนนงานเพอรฟอรมานซ อารต( Performance Art) ในระยะน

อาย เวยเวยกบหลชงไดรวมกนกอตง Apartment Art ซงเปนสถานททใหศลปนรนใหมๆไดมพนท

เฉพาะในการแสดงงานศลปะทมเนอหาและวธการน าเสนอทแปลกแตกตาง

ทงนอาย เวยเวยและหล ชงถอเปนหนงในคสามภรรยาทมประสบการณในตางแดนและเปน

สวนหนงของการเคลอนไหวในศลปะรวมสมยของจนในเวลานน งานของอาย เวยเวยและศลปนจนรน

ใหมๆ มหลากหลายแนวทสวนใหญมเนอหารนแรงทเกดจากการสงเกตสถานการณการเมองและ

สงคมหรอบางครงกเปนการปลดปลอยอารมณสวนตวของศลปน ผลงานประเภทนไมคอยไดรบความ

นยมและอาจผดกฎหมายในจนเปนผลใหมพนททจะใชในการจดแสดงผลงานนอยลงตามไปดวย

ดงนนอาย เวยเวยจงคดทจะน าแนวคดและผลงานเหลานนใหมาอยในรปแบบของหนงสอ

แทน หนงสอปกด า (ภาพท 35 ) เปนเลมแรกทอาย เวยเวยรวมกบเฝง ปออ (Feng Boyi) เขยนขน

หนงสอดงกลาวเขยนขนในป 1994 จากนนไดเขยนออกมาอก 2 เลม คอ ปกสขาว(1995) และปกส

เทา (1997) โดยหนงสอดงกลาวนเปนการเสนอแนวคดใหมในโปรเจคตางๆ ของอาย เวยเวยกบ

สมาชกศลปนจนอนๆ นอกจากนยงมเนอหาในการแนะน าอทธพลในผลงานของศลปนตะวนตก เชน

มารเซล ดชองป เจฟ คน และแอนด วอรฮอล เปนตน

46

ภาพท 35เนอหาภายในสมดปกด า ทมา: Moma, Ai Weiwei, accessed november20,2018, available from

https://www.moma.org/interactives/exhibitions/2012/printout/categoryworks/ai_weiw

ei/

ในขณะเดยวกนเขาเรมทจะใหความสนใจเกยวกบวตถโบราณของจน การคนพบวตถโบราณ

เหลานเปนผลมาจากการพฒนาเมองตามนโยบายของรฐบาลโดยการไลทและท าลายอาคาร หรอ

บานเรอนเกาแกจงท าใหพบศลปวตถทฝงอยใตดนของบรเวณพนททถกพฒนา เชน แจกนสมยยคหน

ใหมหรอในสมยราชวงศฮนรวมทงชนสวนจากงานสถาปตยกรรม เชน ชนสวนสถาปตยกรรมจากวดใน

สมยราชวงศหมงหรอราชวงศชงทถกรอทง เปนตน

โดยเหตผลทมการคนพบวตถโบราณเปนจ านวนมากในบรเวณทถกพฒนานน (ภาพท 36)

เนองจากในสมยโบราณพนทบรเวณนจะเรยกรวมกนวา หถง41 เปนทตงของชมชนเกาแกทอยบรเวณ

ก าแพงชนนอกของพระราชวงตองหาม จงท าใหอาย เวยเวยไดกลายมาเปนนกสะสมของเกาและของ

สะสมเหลานมมากมายหลากหลายประเภท บางชนไดกลายมาเปนสวนหนงของผลงานศลปะแนว

คอนเซปชวลอารต (Conceptual Art) ของเขา

41 เรมมขนในสมยราชวงศหยวน (ค.ศ.1271-1368) บานเรอนเหลานจะถกสรางขนในรอบๆ พระราชวงตองหามและ

ขยายออกไปเรอยๆ ในสมยตอมา โดยมลกษณะเปนบานชนเดยวสามถงสหลงหนหนาเขาสลานบานและมก าแพงลอม บางครงก าแพงนนกจะกลายเปนผนงของบานอกหลงและกลายเปนตรอกซอยมากมาย

47

ภาพท 36 วตถโบราณของอาย เวยเวย ทมา : Royal academy of art, Ai Weiwei, Italy : graphicom, 2015, 38.

ในป 1997เขาเรมน าเอาเครองเรอนโบราณ เชน โตะ เกาอ หรอชนสวนจากสถาปตยกรรม

อนๆ เปนตน ซงสวนใหญแลววตถโบราณดงกลาวจะถกระบวาอยในสมยราชวงศหมงหรอราชวงศชง

วสดโบราณเหลานนสามารถสะทอนแนวคดของคนในยคนนๆ ได เขาไดน ามาผสมผสานกบ

ประสบการณทไดมาจากนวยอรกเขากบความเปนศลปะโบราณของจน โดยการเปลยนโครงสรางทง

ซอมแซมและเพมเตมโดยไดอาศยฝมอของชางทช านาญในการท างานดานศลปกรรมโบราณ ผลงาน

เฟอรนเจอรทถกดดแปลงเหลานไดปรากฏอกหลายครง เชน ในงาน Venice Biennale ป 2008

เปนตน

ตงแตป 1999 เขาไดเรมออกแบบและกอตง fake studio (ภาพท 37) นอกจากจะใชเปนท

ท างานแลวอาย เวยเวยยงไดยายมาอยทสตดโอดงกลาวหลงจากทอยอาศยกบมารดามาเปนเวลา 6 ป

ตงแตกลบมาอยปกกง อาย เวยเวยไดเขามาอยเปนคนแรกๆ ในบรเวณน ซงเปนยานชานเมองปกกงท

เรยกกนวา เฉาฉางต (Caochangdi) โดยสถานแหงนมลกษณะทใหศลปนมาพ านกเพอท างานศลปะ

และเปนทท างานสวนตวของอาย เวยเวยเอง สตดโอแหงนไดรบความนยมขนเรอยๆและมสตดโออนๆ

มาสรางในบรเวณเดยวกนจงเรยกวา หมบานศลปน สรางความแปลกใหมในการวงการศลปะรวมสมย

ของจนเปนอยางยง

48

ภาพท 37 สตดโอของอาย เวยเวยบรเวณชานกรงปกกง ทมา: Royal academy of art, Ai Weiwei, Italy : graphicom, 2015,

ในป 2000 เขาไดรวมกบเฝง ปออ (Feng Boyi) จดแสดงผลงานเปนครงแรกในนครเซยงไฮ

ในชอนทรรศการ Fuck off ระหวางวนท 4- 20 พฤศจกายนของปนนผลงานในนทรรศการถกกลาว

ขานอยางมากเนองจากมเนอหาทเสยดสรฐบาลจน ตอมาผลงานในนทรรศการดงกลาวยงถกน าไปจด

แสดงอกครงในงานเซยงไฮเบยนนาเล ซงเปนงานแสดงผลงานศลปะระดบประเทศยงท าใหชอเสยง

ของอาย เวยเวยเปนทรจกมากยงขน

การออกแบบงานสถาปตยกรรมถอเปนความสามารถอกดานหนงของอาย เวยเวย โดยสงเกต

ไดจาก ผลงานการออกแบบทางสถาปตยกรรมสตดโอของตวเองทปกกง อนสรณสถานของอาย ชง

บดาของเขาในป 2003 (ภาพท 38 ) รวมทงการออกแบบพพธภณฑเครองปนดนเผาสมยยคหนใหม

ทตงอยในสวนสาธารณะเมองจนหวา (Jinhua) มณฑลเจอเจยง เปนตน นอกจากนในป 2003 อาย

เวยเวยยงไดรบเชญจากรฐบาลจนใหเปนสวนหนงของทมงานสถาปนกจากสว สเซอรแลนดเพอ

ออกแบบสนามกฬาทจะใชจดการแขงขนกฬาโอลมปกขนทกรงปกกงเปนครงแรกในอก 6 ปขางหนา

อกดวย ผลงานเหลานสะทอนความสามารถของอาย เวยเวยในดานการออกแบบทางสถาปตยกรรมได

อยางชดเจน ถงแมวาตวเขาเองจะตองมเหตใหลาออกจากสถาบนการศกษาทมชอเสยงดานการ

ออกแบบในสหรฐเมรกา แตการทอาย เวยเวยสอบเขาและไดเลาเรยนในระยะสนๆ กแสดงใหเหนถง

ความสามารถในดานการออกแบบสถาปตยกรรมไดอยางไมตองสงสย

49

ภาพท 38 อนสรณสถานเพอร าลกถงอาย ชง ออกแบบโดยอาย เวยเวย ทมา: Royal academy of art, Ai Weiwei, Italy : graphicom, 2015, 76.

ตงแตการแสดงผลงานนทรรศการ fuck off ในป 2000 และผลงานในเวลาตอมาของอายเวย

เวยมกมเนอหาทเสยดสตอนโยบายของรฐบาลจนในเรองทเกยวกบสทธการเสรภาพในการแสดงออก

ทางความคดและความเหลอมล าพรอมกบการถามหาจรรยาบรรณของเจาหนาทรฐ ผลงานเหลาน

ไมไดมผลกระทบอะไรกบคนภายในประเทศจนมากนกแตกลบเปนทรจกกนอยางแพรหลายใน

ประเทศแถบยโรปและสหรฐอเมรกาท าใหชอเสยงของอาย เวยเวยมมากขน ดงนนตอมาในป 2005

สงผลใหเขาไดรบการตดตอจากเวบไซตของจน คอ zena.com ใหเขาหนมาใช web blog ของ

เวบไซตดงกลาว ซงโดยปรกตแลวเวบไซตดงกลาวกมกจะเชญบคคลทมชอเสยงในดานตางๆ มาท า

web blog เพอโปรโมทเวบไซตของตวเองอยแลว ในชวงแรกๆ บรษทดงกลาวตองสงคนมาให

ค าแนะน าในการเรมใชงานกบอาย เวยเวย ในชวงตนของการใชงานระบบของ social network อาย

เวยเวยไดแตเพยงโพสตภาพผลงานศลปะของตวเองเทานนซงกมคนเขามาดจ านวนหนง ตอมาเนอหา

ใน blog กขยายออกมาสเรองราวทสวนใหญแลวจะเปนสถานการณตางๆ ทเกยวกบการเมองหรอ

ปรากกฎการณทางสงคมอนๆ ทเขาพบเจอในชวตประจ าวนซงไดรบความสนใจเปนอยางมาก

เนองจากสามารถเขาถงผคนไดเปนจ านวนมากไดในเวลาเพยงนอยนด มคนจ านวนไมนอยกวา

100,000 คน/วนทเขาเยยมชมหรอเขาไปแสดงความคดเหนตอสงทเคาโพสตลงไปใน blog จ านวน

ผคนทเขามาใน blog ท าใหอาย เวยเวยพบวามจ านวนมากกวาคนทเขามาชมนทรรศการศลปะของ

ตวเองทจดแสดงอยในแกลลอร

50

หากยอนกลบไปเมอป 2001 หลงจากทสาธารณรฐประชาชนจนไดรบสทธในการจดการ

แขงขนกฬาโอลมปก42 หลงจากนนในป 2003 อาย เวยเวยไดเขาไปเปนสวนหนงของทมออกแบบ

สนามกฬารงนก (Bird’s Nest) โดยรวมท างานกบบรษท Herzog& de Meuron จากประเทศสวส

เซอรแลนดงทกลาวไปกอนหนาน สนามกฬาดงกลาวถอเปนสงกอสรางส าคญและเปนสญญาลกษณใน

การจดการแขงขนกฬาโอลมปกของจนมาจนถงปจจบน ในปลายป 2007 จงมความจ าเปนตองเรง

สรางและปรบปรงอาคารสถานทตางๆ ในการจดการแขงขนกฬา แตในเวลาตอมาอาย เวยเวยไดขอ

ถอนตวออกจากทมสถาปนกอนเนองมาจากความไมพอใจตอแนวคดบางอยางของรฐบาลทไมไดคดท

จะพฒนาประเทศอยางจรงจงเนองจากรฐบาลจนตองการแคแสดงใหเหนถงการพฒนาความ

เจรญกาวหนาของประเทศในดานเทคโนโลยแกประชาคมโลกเทานน แตในความเปนจรงแลวแลว

ประชาชนกยงคงมคณภาพชวตอยเชนเดมไมไดมการเปลยนแปลงใหดขน จนในทสดอาย เวยเวยเองก

ถกหามรวมพธเปดเนองจากการวพากษวจารณการท างานของรฐบาล แตอยางไรกตามเหตการณทท า

ใหเขาตองกลายเปนบคคลอนตรายของรฐบาลจนอยางแทจรงคอเหตการณแผนดนไหวเมองเฉงต

มณฑลเสฉวนในเดอนพฤษภาคมป 2008 ซงมผเสยชวตมากมาย โดยทสาเหตสวนหนงมาจากการ

ทจรตของเจาหนาทหนวยงานของรฐบาลเกยวกบโครงสรางของตกทพงลงมาอยางงายดาย เขาไดใช

สอทางโซเชยลมเดยในการใหขอมลขาวสารทรฐบาลจนพยายามปกปดไว หลงจากนนการหาพนทท

จะใหผลงานของเขาไดแสดงนนมนอยลงอยางมากในประเทศจนแตตรงกนขามกบประเทศในแถบ

ยโรป และสหรฐอเมรกาทตอนรบงานของเขาเปนอยางด

ในวนท 29 เมษายนป 2009 เจาหนาทของรฐบาลไดมค าสงใหระงบบลอกสวนตวของเขา

หลงจากบลอกดงกลาวโพสตเอกสารเกยวกบเหตการแผนดนไหวในเสฉวน เพอใหประชาชนไดสง

รายชอผทสญหายมาใหและเพอทวาคนทวจะไดตดตามความคบหนาเกยวกบสถานการณดงกลาว เขา

ไดตดสนใจวาจะเปนพยานให ในศาลชนกลางในเฉงต มณฑลเสฉวน ใหกบถาน จ วเหรน

(Tan Zuoren) และ เซย อวฮย (Xie Yuhui)43ซงทงสองเปนอาสาสมครผท ารายงานส าหรบรวบรวม

รายชอของผเสยชวตทงเดกและผใหญโดยท าเปนเอกสาร โดยเอกสารดงกลาวไดโพสตลง blog ของ

อาย เวยเวย จากการทเขาพยายามทจะเปนพยานใหกบบคคลทงสองดงกลาวอาย เวยเวยกลบถก

ท ารายเพอกนไมใหเขาเปนพยาน โดยไดถกเจาหนาทต ารวจจนเขาจบกมและท ารายรางกายโดนการต

42 วนท 13 กรกฎาคม 2001 ไดมการคดเลอกประเทศทจะเปนเจาภาพในการจดการแขงขนกฬาโอลมปกฤดรอนประจ าป 2008ซงคณะกรรมการโอปมลกสากลไดมมตใหสาธารณรฐประชาชนจนเปนเจาภาพในการจดแขงขนกฬาโอลมปก ป 2008 ทกรงปกกง

43 Royal academy of art.85.

51

ทศรษะของเขาขณะทอยในลฟตโดยสารในโรงแรมทพกในเมองเฉงต(ภาพท 39) ท าใหไดรบบาดเจบ

อาการคอนขางรนแรงโดยมเลอดคงอยในสมอง จนตองไดรบการผาตดกะโหลกศรษะทเมองมวนค

ประเทศเยอรมน

ภาพท 39 อาย เวยเวยใชกลองจากมอถอถายภาพขณะอยในลฟต เมองเฉงต ทมา: Ellen Pearlman , Ai Weiwei: “Never Retreat Retweet, accessed october

12, 2018, available from https://hyperallergic.com/52419/ai-weiwei-never-retreat-

retweet/

จากสถานการณของเขาในประเทศจนนนถกรฐบาลคอยจบตาและควบคมเขาอยางเขมงวด

และพยายามจะจ ากดเสรภาพของอาย เวยเวยในทกทาง แตอยางไรกดอาย เวยเวยกไดรบการจด

อนดบของนตยสาร Art Review44 ใหอยในล าดบท 43 จาก100 คนของผทมอทธพลตอวงการศลปะ

โลก ตอมาในเดอนตลาคม 2010 เทศบาลนครเซยงไฮประกาศวาสตดโอของเขาอกแหงในเมองหมาล

(Malu) เขตเจยตง (ภาพท 40) ไดท าการกอสรางโดยปราศจากการขออนญาตและถอวาเปนการ

กระท าทผดตอกฎหมาย เขาจงท าการเชญผคนผานทางอนเตอรเนตมาเพอจดงานเฉลมฉลองการถก

รอสตดโอวนท 5 พฤศจกายน 2010 โดยในขณะนนตวเขาไดถกกกตวใหอยภายในบรเวณบานของเขา

ในกรงปกกงเทานนเพอไมใหไปรวมงานเฉลมฉลองการรอถอนสตดโอซงมก าหนดการในวนท 7

พฤศจกายน 2010 ซงในงานดงกลาวจะมการเลยงดวยปแมน ามคนสนใจเขารวมงานกวา 1,000 คน

44 ตพมพครงแรกในป 1949 เปนนตยสารทมเนอหาเกยวกบความเคลอนไหวของศลปะรวมสมยในโลก มส านกงานอย

ทลอนดอน ประเทศองกฤษ ในเดอนพฤษภาคมป 2013 ไดกอตง Art Review Asia ซงเนนไปทความเคลอนไหวของศลปะรวมสมยของเอเชยซงโดยตพมพเปนภาษาองกฤษ โดยตงส านกงานอยทเมองเซยงไฮ

52

ไดมการถายวดโอบรรยากาศในงานไวดวย ตอมาอก 2 เดอน จงด าเนนการรอถอนสตดโดดงกลาวใน

วนท 11 มกราคม 2011

ภาพท 40 สตดโอของอาย เวยเวยทเซยงไฮ ทมา : Funambulist, Ai Weiwei Studio, accessed november 20, 2018, available

from https://thefunambulist.net/architectural-projects/politics-ai-wei-weis-studio-has-

been-indeed-destroyed-by-the-chinese-authorities

ตอมาในเดอนเมษายน ป 2011 เขาถกจบกมตวทสนามบนในกรงปกกง ระหวางทจะก าลง

เดนทางไปยงเมองไทเปของไตหวนเพอรวมงานนทรรรศการ โดยการถกจบกมตวครงนสบเนองจาก

การทรฐบาลจนพยายามทจ ากดการเคลอนไหวทางการเมองของเขา โดยถกควบคมตวเปนเวลา 81

วน ในสถานทลบภายใตเขตทหาร โดยการควบคมของทหารยาม 2 คนโดยการหามพดคยกบเขา

ตอมาในเดอนพฤษภาคม ระหวางโดนกกตวเขาโดนขอหาการหนภาษจากบรษทของเขา โดยถก

ประเมนยอนหลงและตองเสยคาปรบเปนจ านวนเงนเกอบ 1.5 ลานปอนด โดยใหเขาตองจายช าระ

ภายใน 15 วน โดยเขาไมไดรบการอทธรณใดๆ ท าใหเกดการบรจาคเงนจากคนทวไปและรวบรวมมา

ใหเขาไดช าระคาปรบ เงนทไดรบบรจาคเปนจ านวนถง 700,000 ปอนด ภายในระยะเวลา 10 วน ซง

ตวเขาไดออกตวสญญาใชเงนเพอเปนหลกประกนวาจะจายคนใหกบทกคน

53

ภาพท 41ผ ทออกมาเรยกรองใหปลอยตวอาย เวยเวย ท ม า flickr, Chairs for Ai Weiwei1 0 0 1 , accessed March 19, 2 0 1 8, available from

https://www.flickr.com/photos/jiruan/5629964582/

ในระหวางทอาย เวยเวยหายตวไปไดเกดกระแสการเรยกรองใหมการปลอยตวเขาโดยองคกร

ตางๆ ทวโลกชวยกระจายขาวไปทางสอโซเซยลมเดย (ภาพท 41) ตอมาในวนท 22 มถนายน เขาถก

ปลอยตวจากการคมขงการถกคมขงเปนเวลา 81 วน แตกยงคงมการค าสงจากหนวยงานของรฐบาล

ใหจ ากดพนทใหอยแตในบานทปกกงและหามออกนอกกรงปกกงเปนเวลา 12 เดอนนอกจากนรฐบาล

ยงไดท าการยดหนงสอเดนทางของเขาอกดวย ซงในปเดยวกนนเองทนตยสาร Time ไดจดอนดบอาย

เวยเวยใหเปนหนงใน 100 ของบคคลททรงอทธพลแหงป (Person of the Year 2011) และนตยสาร

Art Review ไดจดอนดบใหอาย เวยเวยเปนบคคลทมอทธพลตอวงการศลปะเปนอนดบ 1 จาก 100

คน45 ท าใหนายหลว เวยหมน (Liu Weimin) โฆษกกระทรวงการตางประเทศของจนไดมาพดถง

ประเดนในการจดอนดบของนตยสาร Art Review วา “จนมศลปนคนอนๆ ทมความสามารถท

เหมาะสม รฐบาลจงรสกวา การจดอนดบครงนมาจากความล าเอยงและเปนมมมองทางการเมองเปน

45 ขนมาจากล าดบท 43 ในป 2009 และล าดบท 13 ในป 2010

54

การละเมดตอประเทศจน ซงผดวตถประสงคของนตยสารหรอไม46 การออกมาพดในครงนคลายกบ

เปนการบอกถงทาทของรฐบาลจนทไมเหนดวยการการจดอนดบของนตยสารดงกลาว

ตอมาในเดอนมกราคม ป 2012 ผก ากบภาพยนตรชาวอเมรกน Alison Klayman ไดสราง

ภาพยนตรเชงสารคดทมเนอหาเกยวกบการท างานของอาย เวยเวย ชอวา Never Sorry ภาพยนตร

สารคดดงกลาวถกฉายเปนครงแรกทงานแสดงภาพยนตในรฐยทาร ประเทศสหรฐอเมรกาและ

ภาพยนตเรองดงกลาวไดการยกยองวาเปนความทาทายในการตอตานอ านาจของรฐบาลคอมมวนสต

จน

การทอาย เวยเวยถกยดหนงสอเดนทางไว เปนผลท าให ในเดอนเมษายน ป 2013 มารดา

ของเขาตองเดนทางไปเปดงานแทนเขาในงาน ท Bauer Hotel เมองเวนส ประเทศอตาลเปนการเพม

กระแสใหกบงานของเขาถกพดถงเพมขนจะเหนไดวาถงแมอาย เวยเวยจะไมสามารถเดนทางออกนอก

ประเทศจนไดแตทวโลกกยงไดเหนการเคลอนไหวของเขาโดยตลอดไมวาจะเปนการแสดงผลงานใน

นทรรศการในประเทศทงในยโรป สหรฐอเมรการวมทงการออกแบบหนาปกใหกบนตยสาร Time

ของนวยอรกฉบบเดอนกรกฏาคม (ภาพท42) และในชวงปลายปยงไดมการผลตภาพยนตรสารคด

เกยวกบอาย เวยเวยเปนเรองท 2 โดย Andreas Johnsen ชาวเดนมารก ใชชอเรองวา Ai Weiwei

the Fake Caseฉายในงาน International Documentary Film Festival ท กร งอมสเตอรดม

ประเทศเบลเยยม (ภาพท 43 )

46BBC, "Ai Weiwei Is Named Artreview's 'Most Powerful Artist," accessed November 7, 2017. available

from http://www.bbc.com/news/entertainment-arts-15285939.

55

ภาพท 42 ภาพหนาปกนตยสาร Time ฉบบ กรกฎาคม 2011 ทมา : Hannah Beech, How China Sees The World, accessed May 12, 2018,

available from http://img.timeinc.net/time/daily/2013/1306/360_cover_0617.jpg

ภาพท 43 ภาพยนตรสารคดของอาย เวยเวย ทมา utahmoca, Ai Weiwei the Fake Case, accessed May 12, 2018, available

from https://www.utahmoca.org/event/film-screening-ai-weiwei-the-fake-case/

56

ในระหวางทอาย เวยเวยถกยดหนงสอเดนทางเปนเวลาหลายป เขากยงคงแสดงออกเชง

สญลกษณในรปแบบตางๆ เพอเปนการแสดงออกถงการถกจ ากดเสรภาพของเขาโดยรฐบาลจน เชน

การวางดอกไมตะกราของรถจกรยาน (ภาพท 44) ทอยหนาสตดโอทกวนจนกวาเขาจะไดรบคน

หนงสอเดนทางคนกลบมา ซงดอกไมจะถกน ามาวางไวทตระกราหนารถจกรยานทกๆ 9 โมงเชาของ

ทกวน โดยจกรยานคนดงกลาวอาย เวยเวยไดรบมาจากชาวเยอรมนคนหนงทถกจบตวและโดนคมขง

ในขอหาการหลกเลยงภาษ ในระหวางป 2011 – 2015 อาย เวยเวยจงกลายเปนบคคลตองหาม

ส าหรบรฐบาลจน จนตอมาเมอวนท 22 กรกฏาคม 2015 เขาจงไดรบหนงสอเดนทางกลบคนมาจาก

หนวยงานรฐบาลจน

ภาพท 44 อาย เวยเวยน าดอกไมวางไวในตะกรารถจกรยานบรเวณหนาทพกในกรงปกกง ทมา Didi Kirsten Tatlow, Q. & A.: Ai Weiwei on Creating Art in a Cage , accessed

March 20, 2018, available from https://sinosphere.blogs.nytimes.com/2013/12/31/q-a-

ai-weiwei-on-creating-art-in-a-cage/

57

ตารางท 2ล าดบเหตการณส าคญของอาย เวยเวยตงแต ป 1993-2015 ป เหตการณส าคญ/ผลงานศลปะ

1993 กลบมาอยทกรงปกกง หลงจากใชขวตในสหรฐอเมรกามากกวา 10 ป

1994 เขยนหนงสอหนาปก ด า ขาว เทา (1994-1996 ) เขยนดวยภาษาจน เนอหากลาวถงลทธ

ศลปะสมยใหมของตะวนตก เชน ดชองป เจฟ คน และศลปะรวมสมยของจนในเวลานน

1995 มกราคม การแสดงผลงานกลมครงแรกในยโรป ในนทรรศการ Chang- Chinses

Contemporary art ทประเทศเยอรมนน

1996 วนท 5 พฤษภาคม อาย ชง บดาของอาย เวยเวยเสยชวต

1997 30 มถนายน พธสงมอบคนเกาะฮองกงขององกฤษคนสจน

1999 20 ธนวาคม พธสงมอบมาเกาคนสจนอยางเปนทางการ

2001 13 กรกฏาคม คณะกรรมการโอลมปกสากลมมตใหสาธารณรฐประชาชนจนเปนเจาภาพใน

การจดการแขงขนกฬาโอลมปกในป 2008 ทกรงปกกง

2002 อาย เวยเวยไดเปดสตดโอ fake ทชานเมอง กรงปกกง

2003 เรมสรางสนามกฬารงนกเพอใชในการแขงขนกฬาโอลมปกทกรงปกกงพฤศจกายน

นทรรศการแสดงผลงานเดยวครงแรกของอาย เวยเวยในยโรป ทเมองลเซรน ประเทศ

สวสเซอรแลนด

เรมท าผลงานชด Forever Bicycles จกรยาน (สง) 275 x 450 ซม.

2004 ออกแบบและสรางอนสรณร าลกถง อาย ชง (บดา) เมองจนหวา (Jinhua) มณฑลเจอเจยง

2005 เวบโซเชยลเนตเวรคของจน ซนา (Sina) ไดเชญใหอาย เวยเวยเปดบลอก(blog)

เปนจดเรมตนในการใชอนเตอรเนตในการแสดงความคดเหนทางการเมอง สงคม และ

วฒนธรรมและใชวพากษวจารณนโยบายของรฐบาลจน

2007 มหกรรมศลปะระดบโลก Documenta 12 ซงไดจดขนทเมอง Kassel ประเทศเยอรมนใน

สวนของอาย เวยเวยคอ กจกรรม เทพนยาย( Fairy tale)

58

2008 พฤษภาคม เกดแผนดนไหวใน มณฑลเสฉวนของจน ขนาด 8 รกเตอร ท าใหมผเสยชวตราว

9 หมนคนและมผไรทอยอกกวา 5 ลานคน

กรกฎาคม เกดการปนเปอนนมผงทารกและวตถดบทเปนสวนผสมของอาหารอนๆ อก จาก

การตรวจสอบพบวาเปนการปนเปอนสารเมลามน จากเหตการณดงกลาวมผลกระทบคอ

ทารก 6 คนเสยชวตและถกรกษาอาการใหโรงพยาบาลอกประมาณ 860 คน เรมสราง

ผลงานตงแตป 2008 – 2012

ตลาคม การแสดงนทรรศการเดยวครงแรกของอาย เวยเวยในองกฤษท Albion Gallery

London

2009 การประมลประตมากรรมส ารดชนสวนหวของหนและกระตาย โดยบรษทChristie’s ทกรง

ปารส ฝรงเศส ในระหวางวนท 23-25 กมภาพนธ

อาย เวยเวยถกตทศรษะโดย ต ารวจทองถนในเฉงตขณะขนศาลเปนพยานในกรณผเสยชวต

ในเหตการณแผนดนไหว หลงจากนนเขารกษาตวทเมองมวนค ประเทศเยอรมน

นตยสาร Art Review ไดจดอนดบใหอาย เวยเวยเปนบคคลทมอทธพลตอวงการศลปะเปน

อนดบ 43 จาก 100 คน

2010 หลงจากทบลอกของอาย เวยเวย โดนปดไปในป 2009 อาย เวยเวยกหนมาใช Twitter

และใหเวลาอยางนอยวนละ 8 ชวโมง

พธฉลองเปดและปด Studio ท เซยงไฮในวนเดยวกน

นตยสาร Art Review ไดจดอนดบใหอาย เวยเวยเปนบคคลทมอทธพลตอวงการศลปะเปน

อนดบ 13 จาก 100 คน

2011 Studio ทเซยงไฮถกรอถอนโดยค าสงของรฐบาลจน

3 เมษายน อาย เวยเวยถกจบกมตวทสนามบนปกกงและถกควบคมตวไว

วนท 22 มถนายน อาย เวยเวยถกปลอยตวจากการคมขงการถกคมขงเปนเวลา 81 วน แต

กยงคงมการค าสงจากหนวยงานของรฐบาลใหจ ากดพนทใหอยแตในบานทปกกงและหาม

ออกนอกกรงปกกงเปนเวลา 12 เดอนและยดหนงสอเดนทางของเขาไป

59

นตยสาร Art Review ไดจดอนดบใหอายเวยเวยเปนบคคลทมอทธพลตอวงการศลปะเปน

อนดบ 1 จาก 100 คน

2012 มกราคม Ai wei wei : Never sorry (Film) ภาพยนตสารคดฉายในงาน Sundance Film

Festival รฐยทาร สหรฐอเมรกา

พฤษภาคม ผลงาน Circle of Animals/ Zodiac Heads ประตมากรรมส ารด 12 ชน

องกฤษและสหรฐอเมรกา

มถนายน อาย เวยเวย พนจากการถกกกตวไวในบานครบ 12 เดอน

กนยายน รฐบาลญปนประกาศซอหมเกาะเซนกาก/เตยวหย เปนจ านวนเงน 2.05 พนลาน

เยน (หรอประมาณ 26.15 ลานดอลลารสหรฐ) จากเอกชนชาวญปน ซงเกาะดงกลาวยงเปน

ทถกเถยงเรองกรรมสทธ ระหวางจนและญปน โดยทรฐบาลจนและประชาชนตางออกมา

ตอตานการกระท าของรฐบาลญปน

2013 ส จนผง ขนด ารงต าแหนงประธานาธบดของสาธารณรฐประชาชนจน

ภาพยนตรสารคด เรอง Ai Weiwei the Fake Case โดย Andreas Johnsen ชาวเดน

มารค ฉายในงาน International Documentary Film Festival ทกรงอมสเตอรดม

พฤศจกายน 2013 เรมน าดอกไมสดมาวาง ไวในตะกรารถจกรยานหนาสตดโอของเขาใน

ปกกง

31 ธ.ค. 2013 ประกาศวาจะหยดทวตขอความบน Twitter แตยงมการรทวตจากแอคเคาท

ของคนอน ๆ และลงโพสตจาก Instagram

2014 กรกฎาคม อาย เวยเวยถกถอดชอออกจากนทรรศการ 15 Year China Contemporary

Art Award

2015 22 กรกฎาคม หนวยงานของรฐบาลจน ไดคนหนงสอเดนทางใหอาย เวยเวย

60

3.3 วธการสรางสรรคผลงาน

อาย เวยเวยไดเรมใชวสดพรอมใชมาเปนสอในการสรางสรรคผลงานตงแตอยทสหรฐอเมรกา

แตกไดท าควบคไปกบการสรางงานจตรกรรมทท ามาตงแตตน โดยเนอหาของผลงานกเกยวกบ

เรองราวประสบการณทอยในประเทศสหรฐอเมรกา เมอไดกลบมายงกรงปกกงอกครงหลงจากไปใช

ชวตอยในสหรฐอเมรกาเปนเวลากวา 10 ป เขาไดใหความสนใจตอสถานการณรอบๆ ตวใน

หลากหลายเรอง โดยใหความสนใจเปนพเศษกบเรองของสงคมและการเมองของจนทมกจะม

ผลกระทบตอตวศลปนเองและตอประชาชนโดยรวมสวนใหญของประเทศ ผลงานศลปะสวนใหญของ

อาย เวยเวย ตงแตป 1993 เปนตนมา เขาใชแนวคดทวา “งานของผมเปนวสดพรอมใช (ready

made) เสมอ มนเปนทงวฒนธรรม การเมอง หรอเรองสงคมทงหมดสามารถท าใหเปนศลปะ 47”

แนวคดเชนนนบไดวาใหอทธพลหลอหลอมกระตนใหเกดการสรางสรรคผลงานศลปะของเขาอยาง

มาก เขากลาววา “ศลปะและการเมองเปนสวนหนงของสงเดยวกน เปนสวนทเขาใจซงกนและกนของ

สภาพแวดลอม บางครงงานของผมเปนการเมอง บางครงเปนงานสถาปตยกรรม บางครงกเปนแค

ความงดงามของศลปะ ผมเหนมนเหมอนความไมลงตวของรฐบาลเชนเดยวกน48”

เมอแนวคดของการสรางสรรคผกพนอยกบการเมองและสงคมของจน การผลตผลงานศลปะ

ของเขาจงมงไปทการใชสงของหรอวสดทแสดงออกถงความเปนชนชาตจนแลวจงน ามาดดแปลงให

แตกตางไปจากหนาท เดมของวสดนนหรอบางทกอาจจะเปนวสดพรอมใช ( ready made)

ตวอยางเชน เฟอรนเจอรทพยายามผสมผสานดดแปลงแลวการเชอมโยงสงตางๆ ทแตกตางกนใหมา

รวมกนใหม เชน โตะ เกาอ เสา ขอ คาน จากสมยราชวงศตางๆ ของจน เปนตน โดยน ามาดดแปลง

แลวประกอบกนขน ใหม ด งเชน ผลงาน Table with Two Legs on the wall (ภาพท 45)

เปนผลงานทไดน าเอาสวนประกอบตางๆ ของโตะจากยคราชวงศชงใหกลายเปนรปทรงใหมทมความ

พเศษ เพอเปนการท าลายหนาทเดมของวสดนนดวยการเปลยนชนสวนเดมๆ ใหมเกอบทงหมด แลว

กลายเปนสงใหมทมรปทรงใหมและหนาทใหมๆ

จากผลงานดงกลาวท าใหทราบถงแนวคดในการทศลปนค านงถงเรองลกษณะทางกายภาพ

และสนทรยภาพของวสดรวมไปถงความหมายและธรรมชาตท เปลยนแปลงไดของวสดนนๆ

นอกจากนยงมการแปรเปลยนสงอนๆ อก เชน การทาสทบลงไปบนไหโบราณ ดวยสสนอนฉดฉาดซง

47Susan Delson, Ai Weiwei : Circle of Animals (Munich: Prestel, 2011). 63. 48 Newstatesman, "Arts Interview: Ai Weiwei," accessed March 14, 2018. available from

https://www.newstatesman.com/blogs/cultural-capital/2010/10/chinese-artist-china-freedom.

61

สะทอนวฒนธรรมแบบประชานยม (Pop Culture) ของโลกตะวนตก การใชวสดเหลานเปนการเนน

ย าถงความส าคญของวสดประเภท พรอมใช (ready made) และวสดเกบตก ทเปนพนฐานการสราง

งานศลปะของอาย เวยเวยและยงแสดงอตลกษณความเปนชนชาตจนของศลปนไปพรอมๆ กนไดอก

แงมมหนงดวย

ภาพท 45 อาย เวยเวย.Tabal with Two Legs on the Wall.1977.Installation. ขนาด 120x90x120 ซม.

ทมา: Karen Smith, Hans Ulrich Obrist andBernard Fibicher, Ai Weiwei .London ;

New York : Phaidon, 2009, 35.

ดงทไดกลาวไปแลววา ผลงานของอาย เวยเวยมจดเดนในเลอกสรรควสดพรอมใช (ready

made)ทแสดงออกถงความเปนจนแตกยงจะตองสอดคลองกบเหตการณและมความหมายในบรบท

ตางๆ ทงในแงของประวตศาสตรหรอเกยวของสมพนธกบเหตการณทางสงคมใหไดตความกนตอไป

การใชคณสมบตของวสดทมลกษณะภายนอก(กายภาพ) มลกษณะเฉพาะตว เชน วตถโบราณของจน

ผสมเขากบมมมองทางสนทรยศาสตรเฉพาะตวของศลปนท าใหกอเกดเปนงานทมรปลกษณใหม

หางไกลจากประโยชนใชสอยเดมของวสดนน จงท าใหกลายเปนงานศลปะจดวางทมความหมายใหม

ไดอยางนาสนใจ นอกจากนผลงานศลปะของเขาทมกจะหยบยกประเดนตางๆ ทมผลกระทบตอ

ความรสกของคนดอยางมาก เกดการตงค าถามจากผชมงานและพยายามทจะท าความเขาใจใน

ความหมายในผลงานของเขา เพราะมนเกยวของกบสงคมโดยตรงเปนนโยบายทงในประเทศและ

62

ตางประเทศหรอระดบนานาชาตของรฐบาลจน อาย เวยเวยไดพยายามใชเนอหาทเกยวกบตะวนออก

และใชวธการน าเสนอแบบตะวนตกมเอกลกษณเฉพาะตวสงจงท าใหงานของเขาเปนทยอมรบในระดบ

นานาชาตมความเปนสากล

จากเหตผลทกลาวมาขางตนไดแสดงใหเหนอยางชดเจนวาวาอาย เวยเวย ไดสบทอดแนวคด

ในแบบของมารเซล ดชองป (Marcel Duchamp)49 ศลปนคนส าคญของกลมดาดา โดยเฉพาะการใช

วสดส าเรจรป (Ready made) อาย เวยเวยไดใหสมภาษณไววา “หลงจากทไดรจกงานของดชองป,

ผมกไดตระหนกวาการเปนศลปนนนมความเกยวของกบวถชวตและทศนคตมากกวาการมงเพยงเพอ

ผลตงานใหเปนเพยงสนคาบางอยาง”50 แนวคดของศลปนในกลมดาดานนเนนไปทการเสยดส

ลอเลยนและทาทายผชมในรปแบบทไมมใครคาดคดถงเพอเปนการดงสตของผคนเหลานนใหกลบมา

มองความเปนจรงโดยน าเสนอผานกระบวนการทางศลปะใหมผานสออนๆ โดยเฉพาะกบวสด

ส าเรจรป (Ready Made)

ศลปนอกคนหนงทมอทธพลความคดของอาย เวยเวยคอ แอนด วอรฮอลศลปนปอปอารต

ชาวอเมรกน ถงแมวาศลปนในกลมปอปอารตจะไดรบอทธพลและพฒนาตอแนวคดตอเนองมาจาก

กลมดาดาอยางเหนไดชดกตาม แตสงทแตกตางคอสอทใชในการสรางสรรคผลงานศลปนกลม ปอป

อารตรวมทงแอนด วอรฮอลมกใชเทคนคการสรางงานแบบพาณชยศลป เชน การวาดภาพดวยส

อะครลค ภาพพมพซลคสกน และใชเนอหาจากสงทพบเหนไดในชวตประจ าวน เชน โฆษณา นตยสาร

หนงสอการตน เปนตน ท าใหผชมเขาใจไดโดยงาย สะทอนคานยมของมวลชนในสมยนนไดอยางด

นอกจากน แอนด วอรฮอลไดอานหนงสอทมเนอหาเกยวกบประเทศจนหลายเลมและบนทกไวใน

ไดอาร เมอป 1971 ดงน “I have been reading so much about China. They’re so nutty.

They don’t believe in creativity. The only picture they ever have is of Mao Zedong.

It’s great. It look like a silkscreen.” 51 ความคดเหนดงกลาวสะทอนอยในผลงานภาพซลคสกรน

ของแอนด วอรฮอล ดงนน ศลปนทงสองขางตนจงมอทธพลตอความคดในการสรางสรรคผลงานของ

49 เปนศลปนชาวฝรงเศสและนกทฤษฎคนส าคญในปรชญาของ Dadaism และถอไดวาเปนศลปนคนแรกทน าวสด

ส าเรจรปมาสรางผลงานอยางแทจรง 50Dw, "Provocative Forever: Ai Weiwei Turns 60," accessed December 14, , 2018. available from

http://www.dw.com/en/provocative-forever-ai-weiwei-turns-60/a-40201567. 51Phaidon UK, "Andy Warhol in China," last modified accessed April 27, 2018, accessed April 27, ,

2018. available from http://uk.phaidon.com/agenda/art/articles/2013/june/27/andy-warhol-in-china/.

63

อาย เวยเวยอยางมากทงแนวคดและวธการ ซงอาย เวยเวยกเคยใหสมภาษณกบประเดนดงกลาวดวย

เชนกนวาในชวงทมาถงสหรฐอเมรกาในชวงแรก

“ผมอานหนงสอเลมแรกคอ The Philosophy of Andy Warhol(From A to B and

Back Again)(ภาพท 46) และเรมทกอยางจากหนงสอเลมน และนอกจากนการทผมสนใจงานจอหน

(แจสเปอร จอหน) ท าใหผมถกแนะน าใหรจก ดชองป และเปนการเรมตนท าใหสนใจตอประวตศาสตร

ศลปะรวมสมย เชน ดาดา (Dada) เซอรเรยลลซม (Surrealism)”52 แตจะแตกตางกนตรงทอาย เวย

เวยอยในประเทศทมระบบการปกครองแบบคอมมวนสตจงท าใหการสรางสรรคงานของเขาทมกเนน

ไปทการวจารณรฐบาลจนซงผดตอนโยบายการปกครองทไมไดเสรภาพในเรองดงกลาวมากนกนนจง

ยงเปนโอกาสทผลงานของเขาจะเปนทสนใจตอโลกตะวนตกยงขน

ภาพท 46 ภาพหนาปกหนงสอปรชญาแอนด วอรฮอรล ตพมพครงแรก ป 1975 ทมา : Wikipedia, The Philosophy of Andy Warhol, accessed March 20, 2018,

available from https://en.wikipedia.org/wiki/The_Philosophy_of_Andy_Warhol

วธการสรางสรรคผลงานของอาย เวยเวยอกอยางหนงคอ การหยบยม(Appropriation)เปน

การขอยมหรอการน างานของศลปนคนอนมาใชนน มใชเปนการลอกเลยนแบบหรอกอปปให

เหมอนกบงานตนฉบบทกประการหรอการยมงานตนฉบบมาสรางขนใหม แตเปนกระบวนการ

สรางสรรคโดยใชสตปญญาเหตผลใหสมพนธกบเรองราวหรอสถานการณทปรากฏอยรอบตวศลปน

สงคม โดยทวไปแลวความหมายเดมในงานตนฉบบไมไดถกน ามาใช สวนใหญแลวเปนการยมรปแบบ

52Smith.15.

64

มากกวา การจดวางองคประกอบหรอสวนหนงสวนใดของงานตนฉบบมาใชอยางมเหตผล 53 แนวคด

ดงกลาวเรมแพรหลายและเปนทรจกในสหรฐอเมรกาและยโรปในทศวรรษท 1980 อนเปนชวงเวลาท

แนวคดแบบศลปะหลงสมยใหม ไดเขามามบทบาทตอวงการศลปะของโลกในเวลานนแลว มา

สรางใหมดวยการผสมผสานกบงานของศลปนผยมในบรบทใหมมความหมายใหมซงเป นไปตาม

ความคดหรอความตองการของศลปนทมความหลากหลาย54 นอกจากวสดพรอมใชแลว อาย เวยเวย

ยงไดใชผคนมาสอในผลงานอกดวยและใชสถานการณบางอยางกระตนความสนใจของผคนเหลานน

ใหเกดเปนผลงาน ตวอยางเชน การไดรวมเปนสวนหนงของมหกรรมศลปะระดบโลก Documenta

12 ซงไดจดขนทเมองKassel ประเทศเยอรมนในสวนของอาย เวยเวยคอ กจกรรม เทพนยาย (Fairy

tale)

โดยกจกรรมทมการปฏสมพนธระหวางพนทกบกลมเปาหมายทเปนชาวจนแผนดนใหญโดยม

การโฆษณาโครงการนบนเวบไซตกลมเปาหมายในโครงการนคอชาวจนบนแผนดนใหญ มชาวจนให

ความสนใจและเขารวมกบโครงการนไมต ากวา 3000 คน แตไดคดเลอกใหเหลอเพยง 1001 คน

เทานน โดยมการจดใหชาวจนทผานการคดเลอกตองเดนทางมารวมกจกรรมทประเทศเยอรมนน โดย

มการจดทพกเตรยมไวใหโดยผทเดนทางมาจะตองเปนผทเดนออกนอกประเทศเปนครงแรก ศลปนได

ใชผคนเหลานนใหเปนสอในงานของเขานนเอง (ภาพท 47) นอกจากนภายในงานยงมการจดแสดง

ศลปะจดวางโดยประกอบขนจากประตหนาตางทสรางสมยราชวงศหมงและชง ในระวางการจดแสดง

ไดเกดมลมพายพดผลงานชนดงกลาวลมลง หลงจากนนมนกถกจดแสดงในรปแบบทลมลงตลอดงาน

โดยการทเขาปลอยใหจดแสดงในลกษณะเชนนอาจเปนเพราะเขาไดรบแรงบนดาลใจมาจากผลงาน

ของดชองปกเปนได

53 สมพร รอดบญ, "ศลปะแอพโพรพรเอชน(Appropriation Art)," in การแสดงศลปกรรมแหงชาต ครงท 58

(กรงเทพฯ: มหาวทยาลยศลปากร, 2555). 80. 54เรองเดยวกน, 80.

65

ภาพท 47 เหลาอาสาสมครทถกคดเลอกเขามาในโครงการ Fairy Tale ทมา : Karen Smith, HansUlrich Obrist andBernard Fibicher, Ai Weiwei

.London ; New York : Phaidon, 2009

การทอาย เวยเวยใชสอสาธารณะในการแสดงความคดเหนตางๆ ดจะเปนประโยชนอยาง

มหาศาลสอเหลานนไดแก ยทป ทวตเตอร เปนตน ในการสอสารสงขอความสวนตวของเขาไปยงทว

โลกนน กเปนอกปจจยหนงทชวยสงเสรมใหแนวคด หรอการกระท าของเขาบรรลเปาหมายไดในเวลา

อนรวดเรว โดยสะทอนออกมาจากการทพยายามรวบรวมรายชอนกเรยนทเสยชวตและสญเสยไปใน

เหตการณแผนดนไหวทเสฉวนใน ป 2008 จากเหตการณนเองทท าให blog ของเขาถกปดลงอยาง

ถาวร และในชวงเวลาทเขาถกจบกมตวไปโดยรฐบาลกไดเกดแคมเปญตางๆ ทวโลก ทพยายามรณรงค

ใหรฐบาลจนปลอยตวเขา แตถงแมวา blog ของอาย เวยเวยจะถกปดตวลงไป (ภาพท 48) กไมได

ท าใหการเสยดสรฐบาลจนหมดลงไป

โดยในป 2014 ไดเกดกระแส Leg Gun ทอาย เวยเวยพยายามเสยดสตอนโยบายการ

ตอตานการกอการรายของดนแดนทของชนกลมนอยของรฐบาลจน โดยเมอวนท 25 พฤษาคมป

2014 รฐบาลจนประกาศเรมปฏบตการตอตานการกอการรายทวประเทศเปนระยะเวลา 1 ปแลว

หลงจากประกาศปราบปรามผกอการรายในเขตซนเจยงอยกรมาแลวอยางนอยหนงสปดาห อายเวย

เวยไดโพสตภาพทตวเองก าลงทายกขาขางหนงขนมา (ภาพท 49) เปรยบถงการก าลงเลงกระบอกปน

ซงสอถงการใชความรนแรงในการแกปญหาของรฐบาลจน ท าใหเกดกระแสการ #gunleg อยาง

รวดเรว เปนตน

66

ภาพท 48 ทวตเตอรของอาย เวยเวย ทมา The wall street journal, Ai Weiwei Ordered to Stop Self-Surveillance ,

accessed March 14, 2018, available from ttps://blogs.wsj.com/chinarealtime/2012/04/

05/ai-weiwei-ordered-to-stop-self-surveillance/

ภาพท 49 อาย เวยเวยท าทายกขาเลยนแบบการถอปน ทมาSay, Lag gun, accessed March 14, 2018, available from

https://says.com/my/news/the-leg-gun-craze-how-it-started-and-what-it-is-all-about

67

ระหวางการถกกกบรเวณหามออกนอกประเทศจน แตการสรางสรรคผลงานของอาย

เวยเวยกยงคงมการด าเนนตอไปและยงสามารถแสดงนทรรศการในตางประเทศทงยโรปและ

สหรฐอเมรกาไดโดยผานทางทมงานของเขานนเอง เชน งานนทรรศการทเบอรลน อาย เวยเวยจะ

เขยนแผนงานทงวสดอปกรณรวมการทงลกษณะการจดวางผลงานตางๆ ภายในนทรรศการอยาง

ละเอยดและทางทมงานจะถายรปบรเวณพนทจดแสดงงานทคบหนาและสงอเมลใหอาย เวยเวยใน

ตอนเยนเพอรอค าสงจากเขาตอไป ตลอดในระยะเวลา 3 ปทถกกกบรเวณอาย เวยเวยยงคงแสดง

จดยนทางความคดเหนอยางเปนอสระโดยพยายามสอใหเหนถงการคอรปชน ความไมยตธรรมของ

รฐบาลจนโดยผานผลงานศลปะและการแสดงออกในทกๆ ชองทางทจะแสดงออกไดนนเอง

จากขอมลขางตนท าใหพอสรปไดวาวธการการสรางสรรคผลงาน ไมวาจะเปนแนวคด เทคนค

หรอการเลอกใชสอของอาย เวยเวย เปนแนวทางแบบการสรางสรรคแบบคอนเซปชวลอารตนนคอ

มงน าเสนอแนวคดเปนหลกผลงานนนไมจ าเปนตองแสดงออกมาเปนงานจตรกรรมหรอประตมากรรม

แตสามารถท าใหเปนกจกรรม เชน วดโอ อารต ภาพถาย เฟอรฟอรแมนซหรอวสดอน เปนตน โดย

ทงนไดน าแนวคดเหลานนผสมผสานกบเหตการณส าคญๆ มาเปนจดเรยกรองเพอใหเกดความ

นาสนใจของผลงาน

68

3.4 เนอหาทสะทอนในผลงาน

ผลงานของอาย เวยเวยตงแตป 1993 จนถงป 2015 มเปนจ านวนมากหลายชนโดยทใชวสด

และวธการน าเสนอในหลายรปแบบรวมทงมเนอหาทมหาทแตกตางหลากหลาย อาท ภาพถาย งาน

เซรามก ชนสวนทางสถาปตยกรรม วตถโบราณ วสดพรอมใช เปนตน แตในการวจยนจะมงศกษาไปท

ผลงานทมเนอหาทเปนเอกลกษณของศลปน โดยแบงออกไดเปน 2 กลมซงในแตละกลมจะมผลงานท

นาสนใจดงน คอ

1.กลมผลงานทเกยวของกบเหตการณส าคญในสงคม ผลงานทนาสนใจ ไดแก, ผลงาน

Snake Ceiling (2009) ,ผลงาน Remembering (2009), ผลงาน He Xie (2011), ผลงาน

straight และ Name of the Student Earthquake (2012), ผลงาน Surveillance Camera

(2010), ผลงาน S.A.C.R.E.D ( 2012), ผลงาน Souvenir from Shanghai (2012), ผลงาน Circle

of Animals/ Zodiac Heads (2012), ผลงาน Baby Formula (2013), ผลงาน Diaoyu Islands

(2014)

2.กลมผลงานทแฝงนยแหงการวจารณเสยดสสงคมและการเมอง ผลงานทนาสนใจ ไดแก

ผลงาน Study of Perspective (1995 -2003), ผลงาน forever bicycles (2003), ผลงาน Coca

Cola Vase, ผลงาน fragment(2005), ผลงาน colored vases(2006), ผลงาน Descending light

(2007), ผลงาน Fountain of Light (2007), ผลงาน Tree (2008), ผลงาน Sunflower Seeds

(2010), ผลงาน Iron tree (2013), ผลงาน Bicycle chandelier (2015)

69

ตารางท 3แสดงล าดบเวลาการสรางสรรคผลงานของอาย เวยเวย ทน ามาวเคราะห ป ผลงาน รายละเอยดผลงาน

1995 ภาพถายขาวด า. ขนาด 199.9x180 ซม.

Coca Cola Vase.สอะครลกบนเครองปนดนเผา. ขนาด 25x28x28 ซม.

Study of Perspective1995 -2003. ภาพถาย

2003

Forever Bicycles, Installation, ขนาด (สง) 275 x 450 ซม.

2005

Fragment, Installation, ขนาด 500x850x700 ซม.

70

2006

Color Vase. Installation.ขนาด(สง) 20-40 ซม.

2007 Descending light, Installation, ขนาด 400x663x461 ซม.

Fountain of Light. Installation. 700x 529x 400ซม.

2009

Snake Ceiling. Installation. ขนาด 40x900 ซม.

Remembering. Installation. ขนาด 100x1,000 ซม.

Tree. Installation. ขนาด 680x650x650 ซม.

71

2010

Surveillance Camera. หนออน. ขนาด 39.2 x 39.8 x 19 ซม.

Sunflower Seeds. เซรามก ขนาดผนแปรไปตามพนทจดแสดง

2011

He Xie. เซรามก. ขนาด 5x25x10 ซม.

2012

Souvenir from Shanghai. Installation. ขนาด380x170x260 ซม.

S.A.C.R.E.D. Installation. ขนาด 377x198x153 ซม.

Straight. Installation. ขนาด1200x600 ซม.

72

Circle of Animals/ Zodiac Heads. หลอส ารด,ขนาดเฉลย 302x 150x 170 ซม.

2013 Iron tree Installation ขนาด 628 x 710 x 710 ซม

Baby Formula. Installation, Hongkong.

2014

Diaoyu Islands. Installation หนออน.

2015 Bicycle chandelier. Installation. ขนาด 500x430 ซม.

73

บทท 4

การวเคราะหผลงานศลปะของอาย เวยเวยแยกตามเนอหาทสะทอนในผลงาน อาย เวยเวยเปนศลปนทน าเสนอผลงานดวยรปแบบและวสดอนหลากหลายท าใหเกดความ

แปลกใหมและกระตนความสนใจของผชมไดเสมอ ผลงานแตละชนทสรางขนมความแตกตางกนทง

แนวคดเนอหาและดานเทคนค การสรางสรรคผลงานมจดเดนเฉพาะตวโดยใชวธการผสมผสานกนไม

วาจะเปนวตถโบราณ วสดทสรางขนใหม วสดพรอมใช (Ready Made) และวสดเกบตก (Found

Object) แลวปรบใหเขากบบรบทเนอหาทศลปนตองการทจะสะทอนออกมาไดอยางนาสนใจ

เนองจากผลงานของอาย เวยเวย มเปนจ านวนมากรวมทงมความหลากหลายในการใชวสดและ

รปแบบในการน าเสนอผลงาน ดงนนการวเคราะหผลงานของอาย เวยเวยในการวจยครงนจงก าหนด

ขอบเขตจากเนอหาสาระทสะทอนในผลงานไวเปน 2 กลม ซงถอวาเปนลกษณะเดนเฉพาะตวในการ

สรางสรรคงานของอาย เวยเวย คอ

1. กลมทมเนอหาเกยวกบเหตการณส าคญในจน

2. กลมผลงานทแฝงนยยะการวจารณเสยดสสงคมและการเมอง

4.1 กลมผลงานทเกยวของกบเหตการณส าคญในสงคมในจน

Straight (2008-2012)

ผลงานทท าขนระหวางป 2008-2012 ประกอบไปดวย แทงเหลกเสนขนาด 1200x600

เซนตเมตร จดวางในแนวระนาบกบพน(ภาพท 50) จดแสดงครงแรกในป 2012 ในนทรรศการ Ai

Weiwei : According to what? ท Hirshhorn Musem and Sculpture Garden Washington

DC สหรฐอเมรกา โดยจดแสดงไดเพยงราว 38 ตนจากเหลกทงหมดเนองจากยงท าไมเสรจ ตอมาในป

2013 ในงานVenice Biennale ผลงานจงไดถกพฒนาใหสมบรณยงขนโดยจดวางเหลกเสนไดถง 150

ตน

อาย เวยเวยไดไปหาซอชนสวนทเปนทงเหลกขอตอ คาน ทบดเบยวของอาคารทพงทลายลง

จากการเกดแผนดนไหวซงไดน ามาใชซ าโดยน าเหลกทงหมดมาไวทกรงปกกง ศลปนใชเวลาถง 4 ปใน

การสรางงานตงแตปลายป 2008 - 2012 และในระหวางทอาย เวยเวยถกจบกมตวเปนเวลา 81 วน

ผลงานชนนกยงท าอยางตอเนอง โดยเหลกทงหมดจะตองน ามาผานกระบวนการท าใหเหลกทคดงอ

74

เหลานนเปนแทงตรงขนมา ผลงานประกอบดวยแทงเหลกกวาพนชน โดยมขนาดยาวของผลงาน 40

ฟต กวาง 20 ฟต หนกประมาณ 150 ตน โดยน ามาจดวางในลกษณะทถามองจากดานบนจะมความ

คลายกบแผนทของประเทศจน และดวยการวางแทงเหลกใหเหลอมกนจะใหความรสกวาเหมอนการ

เคลอนไหวคลายกบแผนดนทก าลงเคลอนตว ชนสวนของเหลกแทงแตละแทงสะทอนถงชวตทตอง

สญเสยไป ผลงานนจงพยายามสะทอนใหเหนและเตอนเกยวการคอรปชนของเจาหนาทรฐในการ

จดหาอปกรณในการกอสรางการอาคารของโรงเรยนทไมไดมาตรฐานจงท าใหอาคารเรยนดงกลาวพง

ลงมาอยางงายดาย ดงทเรยกกนวา “ผนงเตาห”

ภาพท 50 อาย เวยเวย, Straight , 2008-2012. Installation, ขนาด 1,200x600 ซม. ทมา: cellophaneland, wp-content, accessed March 14, 2018, available from

http://www.cellophaneland.com/wp-content/uploads/2015/09/IMG_5624.jpg

ผลงานชนนสบเนองจากเหตการณแผนดนไหวในมณฑลเสฉวน เหตการณเกดขนเมอเวลา

ประมาณ 14.28 น. ตามเวลาทองถนของจนในวนท 12 พฤษภาคม 2008 โดยมศนยกลางของ

แผนดนไหวอยทเขตเหวนฉวนทอยทางทศตะวนตกเฉยงเหนอโดยหางจากนครเฉงตซงเปนเมองหลวง

ของมณฑลเสฉวนประมาณ 90 กโลเมตร แผนดนไหววดความรนแรงไดราว 8.0 แมกนจด โดย

เหตการณแผนดนไหวในครงนท าสามารถรบรการสนสะเทอนไดเปนระยะทางไกลถงกรงปกกงทหาง

ไปถง 1,500 กโลเมตร และไมเพยงจะรบรการสนสะเทอนไดแคในประเทศเทานน แรงสนสะเทอน

75

จากแผนดนไหวดงกลาวยงรสกไปถงประเทศทหางออกไป เชน บางสวนของอนเดยตอนเหนอ

ประเทศไทยตอนเหนอ เปนตน

ภาพท 51 สภาพความเสยหายหลงแผนดนไหว ทมา : Royal academy of art, Ai Weiwei, Italy : graphicom, 2015, 130.

ภาพท 52 ซากอาคารและทอยอาศยหลงแผนดนไหว ทมา : Royal academy of art, Ai Weiwei, Italy : graphicom, 2015, 131.

เหตการณแผนดนไหวดงกลาวน สรางความเสยหายกบอาคารบานเรอนเปนอยางมาก

(ภาพท 51-52) โดยเฉพาะกบอาคารของโรงเรยนทพงถลมลงมาประมาณ 20 แหงมผเสยชวตรวมทง

ดวยมากกวา 5,000 ราย นอกจากทสรางความเสยหายใหกบชวตและทรพยสนของประชาชนแลว ยง

สะทอนถงการทจรตในการกอสรางอาคารตางๆ โดยเฉพาะกบอาคารของสถานศกษาทมนกเรยน

76

ก าลงใชงานอยเปนจ านวนมากและการขาดความรบผดชอบของรฐบาลจนอยางเหนไดชดใหเรองของ

การพยายามปกปดตวเลขของผเสยชวตและผสญหาย โดยทงนหนวยงานราชการของจนไมยอมให

ขอมลหรอบางครงกบดเบอนขอมลในเรองของจ านวนของผเสยชวต ประชาชนตงค าถามวา มคนท

เสยชวตทงหมดมกคนและมกจะไมไดขอมลทชดเจนจากหนวยงานของรฐ จากการทขอมลขาวสาร

การเกดแผนดนไหวในครงนมความคลมเครอในเรองของตวเลขของผเสยชวตและผสญหาย ท าให

ประชาชนทเดอดรอนและตองการจะรความจรงหนไปแสวงหาขอมลจากแหลงอน อาย เวยเวยพรอม

ดวยเหลาอาสาสมครอกหลายคนจงใชชองทางของโซเชยลมเดยใหญาตผเสยหายสงรายชอหรอ

เรองราวอนๆ ทเกยวของกบเหตแผนดนไหวมาทางblog สวนตวของเขาและเกบภาพถายหลง

เหตการณแผนดนไหวและของผเสยหายเพอเปนการเกบรวบรวมขอมล

การเคลอนไหวของเขานนถกจบตามองจากเจาหนาทของรฐอย ดงนนในวนท 29 เมษายน

2009 เจาหนาทของรฐบาลไดมค าสงใหระงบบลอกสวนตวของเขาหลงจากบลอกดงกลาวโพสต

เอกสารเกยวกบเหตการแผนดนไหวในเสฉวนอยางตอเนองนอกจากนแลวเขาไดตดสนใจวาจะเปน

พยานใหในศาลชนกลางเมองเฉนต มณฑลเสฉวน ใหกบ ถาน จวเหรน (Tan Zuoen) และเซย อฮย

(Xie Yuhui) ซงทงสองเปนอาสาสมคร ในการตรวจสอบรายชอผเสยชวตและผทสญหายไปในกรณ

แผนดนไหวในเสฉวน ดงนนรายชอของนกเรยนทเสยชวตหรอสญหายทเปนเอกสาร (Name of the

Student Earthquake) กมแปะอยในหองท างานของอาย เวยเวยดวย เอกสารรายชอดงกลาว ถก

น ามาจดแสดงรวมกบแทงเหลก

นอกจากน หากยอนกลบไปในป 2009 อาย เวยเวยไดน ากระเปาเปนกเรยนมาจดแสดงเปน

ศลปะจดวางในงานนทรรศการ Ai Weiwei : According to what ? ท Mori art museum ใน

กรงโตเกยว โดยผลงานดงกลาวมชอวา Snake ceiling โดยการตดกระเปาเปบนเพดานเรยงเปน

รปทรงของง ตอมาภายในปเดยวกนไดน ากระเปาเปมาเปนวสดหลกในการสรางผลงานอกครงท

บรเวณดานหนาของ Haus der Kunst ในเมองมวนค ประเทศเยอรมนน ในนทรรศการ So Sorry

ชอผลงานวา remembering โดยใชกระเปาเปมากกวา 9,000 พนใบ มการจดเรยงเปนตวอกษรจน

她在这个世界上开心地生活过七年 หมายถง เธอมชวตทมความสขอยบนโลกนมา 7 ป ซงเปน

ค าพดมารดาของเดกนกเรยนหญงรายหนงทเสยชวตจากแผนดนไหว การจดเรยงเปนอกษรจนนนก

เพอสอสารไปถงรฐบาลจนโดยตรงและเปนการสรางความสนใจแกบคคลทวไปในการคนหา

ความหมายของขอความดงกลาว นอกจากนการใชกระเปาเปทม 5 สยงเปนสประจ ารานขายของเลน

เดกชอดงอยาง toy r us อกดวย ดงนนกระเปาเปนกเรยนเหลานเปนการเตอนความจ าและเรยกรอง

77

ใหรฐบาลจนตระหนกถงการโกงกนของเจาหนาทรฐบาลจนจนท าใหมเดกนกเรยนตองเสยชวตเปน

จ านวนมาก

ภาพท 53 อาย เวยเวย. Snake ceiling. 2009. Installation. Mori Art Museum. ทมา: Royal academy of art, Ai Weiwei, Italy : graphicom, 2015, 84.

ภาพท 54 อาย เวยเวย. Remembering. 2009.Installation. Haus der kunst. Munich ทมา: Ai, W. (2018). Ai Weiwei remembering sichuanearthquake, Accessed December

14, 2018, available from https://www.theguardian.com/artanddesign/2018/feb/15/

78

ภาพท 55 เปสะพายหลง ผลงาน remembering ทมา : Royal academy of art, Ai Weiwei, Italy : graphicom, 2015, 86.

He Xie (2011)

เปนผลงานทใชเทคนคการท าเซรามกมลกษณะเปนปซงมจ านวนมากกวา 3,000 ชนแตละ

ตวจะมขนาดประมาณ 5x25x10 ซม. มการลงส 2 สคอสแดงและสด า โดยจดวางคลายกบการเทกอง

รวมกนลงไปพนในลกษณะทปเซรามกทงสองสผสมคละเคลากน (ภาพท 56) เนอหาในผลงานชนนม

สาเหตจากการทหนวยงานรฐบาลจนในใหรอถอนสตดโอศลปะทเมองเซยงไฮในป 2010 โดยสบเนอง

จากในป 1999 อาย เวยเวยไดมการกอตงสตดโอศลปะของตวเองทบรเวณชานเมองของกรงปกกง

แลวมผลเปนทนาพอใจแกวงการศลปะรวมสมยของจนไดกอเกดเปนชมชนศลปะรวมสมยขนมาใน

ภายหลง

79

ภาพท 56 อาย เวยเวย. He Xie. 2011.Installation. Musee Cantonal Des Beaux-Art Lausanne 2016

ดงนนในป 2008 เทศบาลเมองเซยงไฮจงไดเชญใหอาย เวยเวยมาสรางสตดโอศลปะ ใน

พนทบรเวณเขตเจยตง ชานเมองเซยงไฮ ซงพยายามสรางเปนเขตวฒนธรรมใหม การกอสรางด าเนน

ไปจนสตดโอเสรจสมบรณพรอมใชงาน แตกลบมการประกาศใหรอถอนอาคารดงกลาวไดโดยให

เหตผลวา ท าการกอสรางโดยปราศจากการขออนญาตและถอวาเปนการกระท าทผด วนท 7

พฤศจกายน 2010 อายเวยเวยไดออกจดหมายเชญผคนใหมารวมงานฉลองเปดสตดโอและการปด

สตดโอภายในงานเดยวกน ในการเปดงานไดมการรวมรบประทานอาหารซงเมนอาหารนนคอ ปแมน า

( 河蟹 )ซงภาษาจนออกเสยงวา “เหอเซย” ซงเปนค าทพองเสยงกบกบค าวา 和谐 ออกเสยงวา เหอ

เสย “อนหนงอนเดยวกน” 55 หรอ ความสามคค กไดเชนกน ซงค าศพทนใชกบการโฆษณาชวนเชอ

หรออาจจะเปนค าขวญของรฐบาลและตอมากลายเปนค าแสลงเปนการเลนค าอยางชาญฉลาดของ

ศลปน โดยธรรมชาตของปไมไดเปนสตวสงคมทจะอยรวมกลมกนไดจงหางไกลจากการหลอมรวม

ผกพนกนเปนกลมสงคมไดอยแลวและเมอปเหลานนอยรวมกนกจะพยายามปนปายเหยยบย ากนเอง

คลายกบเปนการเสยดสเจาหนาทในพรรคคอมมวนสตจน ซงแสดงออกโดยผานการจดวางชนงานป

เซรามกใหทบกนอยบนพน นอกจากนศลปนยงจงใจทจะใชสแดงและสด าทาลงบนผลงาน ซงส

ดงกลาวเปนสญลกษณของพรรคคอมมวนสตจน

55 สงคมสามคคธรรม ( 和谐社会) เปนวสยทศนทางเศรษฐกจและสงคมในประเทศจนแนวคดเรองดงกลาวเกดขน

ตงแตสมยโบราณของจนจนถงยคขงจอ เปนผลใหแนวคดยงไดรบการยอมรบและสบทอดมาเปนแนวคดหลกของลทธขงจอใหม สวนในปจจบนแนวคดดงกลาวไดกลายมาเปนแนวคดหลกในรฐบาลสมยห จนเทา

80

ภาพท 57 การรอถอนสตโอทเซยงไฮของอาย เวยเวย ทมา Royal academy of art, Ai Weiwei, Italy : graphicom, 2015, 149.

อยางไรกดแมวาอาย เวยเวยจะถกกกบรเวณและหามไปในงานเปดสตดโอดงกลาว แตอาย

เวยเวยกยงคงสามารถทจะเผยแพรภาพไปตางประเทศแบบ real time ไดอยด ในป 2014 มผเขาชม

ทบงอญเดนไปเหยยบผลงานชนหนงเสยหายแตกไมไดเกบชนงานนนออกไปคลายกบจะบอกเปนนย

ถงการตอตานพรรคคอมมวนสต

จากเหตการณเลยงฉลองดงกลาว มผคนทไดรบเชญมารวมงานประมาณ 800 คนและถด

จากนนอก 2 เดอนตอมาสตดโอดงกลาวจงเรมถกรอถอนในเดอนมกราคม ป 2011 แตทงๆ ทรฐบาล

ไดพยายามกดกนไมใหผทเกยวของเขามาในการรอถอนแลวกตามแตอาย เวยเวยกยงสามารถน าเศษ

ชนสวนของสตดโอทถกรอถอนน ามาท าเปนผลงานเพอเปนหลกฐานจากการกระท าของรฐบาลในชอ

ผลงานวา Souvenir from Shanghai (ภาพท 58) โดยไดใชเศษคอนกรตและอฐจากสตดโอศลปะท

เซยงไฮทถกรอถอน น ามาจดวางโดยใชกรอบไมจากสมยราชวงศชง(1644 -1912) มาเปนเปน

โครงสรางตดอยดานหนาของผลงาน ซงถอวาเปนอกปรากฏการณหนงทสงคมชาวจนตองตงค าถาม

ตอสทธและเสรภาพ

81

ภาพท 58 อาย เวยเวย. souvenir from shanghai. 2011.Installation. ขนาด 380x 170x 260 ซม. ทมา : Nicole Jewell, souvenir from shanghai, accessed March 14, 2018, available

from https://inhabitat.com/wp-content/blogs.dir/1/files/2014/04/Ai-Weiwei-6000-

Stools-Exhibition5-e1396620303852.jpg

82

S.A.C.R.E.D. (2012)

เปนผลงานศลปะขนาดใหญทประกอบไปดวยกลองขนาดใหญทงหมด 6 กลองโดยจดวางเปน

แถวๆ ละ 3 กลอง ภายนอกกลองจะมชองเลกๆ 2 ชองคอบรเวณดานบน 1 ชองและดานขางอก 1

ชอง เทานน ผลงานชนนแสดงครงแรกภายในงาน The 55th International Art Exhibition of La

Biennale di Venezia เมองเวนส ประเทศอตาล มสถานทจดงานแสดงหลกอยท The Zitelle

Complex สวนผลงาน ‘S.A.C.R.E.D. จดแสดงอยภายใน Sant’Antonin church

ภาพท 59 อาย เวยเวย. S.A.C.R.E.D. 2012.Installation. ขนาด 377x198x153 ซม. ทมา : Designboom, S A C R E D, accessed March 14, 2018, available from

https://www.designboom.com/art/ai-weiweis-s-a-c-r-e-d-depicts-scenes-from-his-

incarceration/

ภายในกลองจะจดวางดวยประตมากรรมเหมอนจรงของอาย เวยเวยและผคมอก 2 คน โดย

ทงหมดท าจากไฟเบอรกลาสและยงใชวสดอนทถกจ าลองขนใหคลายกบหองทเขาถกกกตวไว งานทง

6 กลองนนมแนวคดทไดมาจากประสบการณของศลปนถกกกบรเวณไวตลอดเวลาระยะเวลาราว 80

วน โดยท แตละกลองจะมแนวคดดงน Supper (อาหารมอเยน), Accusers(การกลาวหา),

Cleansing (ท าความสะอาด), Ritual (พธกรรม), Entropy (เกยวกบอณหภม), and Doubt(ความ

สงสย), แตละกลองจะสะทอนแนวคดทง 6 ออกมาโดยผานการ กนอาหาร, การทดลอง, อาบน า,

การเดน, การนอนและในหองนงเลน (ภาพท 60-61)

83

ภาพท 60 การจดวางภายในกลองผลงาน ทมา : Royal academy of art, Ai Weiwei, Italy : graphicom, 2015, 215.

ภาพท 61การจดวางภายในกลองผลงาน ทมา : Royal academy of art, Ai Weiwei, Italy : graphicom, 2015, 214.

ทงนเมอเขาถกปลอยตวออกมาผคนสวนใหญรอยแลววาเขาถกจบตวไปดวยสาเหตอะไร แต

สงททกคนอยากรมากกวากคอระหวางการถกกกตวไวเจาหนาทปฏบตตวตอเขาอยางไร ผลงานชนน

จงสามารถอธบายแทนค าพดของศลปนไดเปนอยางด การจดวางผลงานไวในโบสถครสตมนยทจะ

แสดง ให เหนถงกลวธในการเลาเรองแบบค าสอนของศาสนาทมกจะไมบอกหรอสอนอยาง

ตรงไปตรงมา กลองเหลานเมอมองจากภายนอกกคอกลองธรรมดาดมความเรยบงาย แตถาผชมได

84

มองผานชองเลกๆ เขาไปจงจะไดเหนสงทอยภายในและในขณะเดยวกนคนดกมลกษณะคลายกบการ

แอบมองเชนกนจงไมตางจากผคมเหลานน การเลาเรองเชนนจงเปนการงายส าหรบคนทไมเคยรเรอง

อะไรทเกยวกบเขามากอนกจะเขาใจไดโดยงายคลายกบผคนทไมไดสนใจศาสนามากนกแตเมอไดเหน

เขามาภายในศาสนาสถานกจะรสกถงความศรทธากอเกดความเขาถงไดโดยไมตองฟงค าสอนไดจาก

สงทอยภายใน ดงนนจงเปนการใชพนท (space) ไดอยางนาสนใจ

ในการแสดงผลงานชดนอกครงในป 2015 ท Royal Academy กรงลอนดอน ประเทศ

องกฤษ โดยทผลงานดงกลาววางอยภายในหองมการตกแตงดวยวอลเปเปอรสทอง ทเรยกวา Golden

Age ซงประกอบไปดวยภาพของกลองวงจรปด กญแจมอและนก (ภาพท 62) โดยน าภาพของกลอง

วงจรปดและกญแจมอน ามาจดวางลอมรอบนกทอยตรงกลางเพอใหมความหมายทเนนย าถงการขาด

อสระภาพของชนงานใหเขมขนยงขน ภาพวอลเปเปอรดงกลาวยงถกน าไปใชบนทวตเตอรของอาย

เวยเวยอกดวย

ปรากฏการณทางสงคมทส าคญอยางหนงทเกดขนในชวงระหวางทอาย เวยเวยถกจบตวกวา

80 วนกคอ องคกรศลปะ Creative Time ในนวยอรกท ร เรมโครงการ ‘1001 Chairs for Ai

Weiwei’ โดยรณรงคใหศลปนมานงเกาอเพอเปนการประทวงอยางสงบหนาสถานทตจนทประจ าอย

ในประเทศตางๆ ทวโลกและเกดการตด #free Ai Weiwei อยางขวางกวางในสอโซเชยลมเดย แตใน

ระหวางทเขาถกจบกมนเองรฐบาลจนไดตงขอหาหนภาษจากบรษทของเขา โดยถกประเมนยอนหลง

และตองเสยคาปรบเปนจ านวนเงนเกอบ 1.5 ลานปอนด โดยใหเขาตองจายช าระภายใน 15 วน เมอ

ประชาชนททราบขาวตางโอนเงนมาใหเขาเพอใหน ามาจายใหรฐบาล เงนบรจาคจากผคนสามารถ

รวบรวมไดถง 700,000 ปอนดภายใน 10 วน โดยอาย เวยเวยไดสญญาวาจะน าเงนทไดจากการ

บรจาคทงหมดสงคนใหแกคนทบรจาคมาโดยไดท าการบนทกไวเปนตวเงนและศลปนไดมการน าตว

เงนเหลานนมาท าเปนวอลเปเปอร I.O.U. wallpaper (ภาพท 63)

85

ภาพท 62 Golden Age wallpaper ทมา : Royal academy of art, Ai Weiwei, Italy : graphicom, 2015, 216.

ภาพท 63 I.O.U. wallpaper ทมา : This is tomorrow, Ai Wiewei, accessed March 14, 2018, available from

http://thisistomorrow.info/articles/ai-weiwei-2

86

Baby Formula (2013)

แสดงผลงานท Sheung Wan Civic Centre ในเกาะฮองกงอาย เวยเวยไดน าเสนอมมมอง

ตอเหตการณนผานผลงานในรปแบบจดวาง( installation) โดยใชกระปองนมส าหรบทารกมากกวา

1,800 กระปองน ามาตอเปนรปแผนทประเทศจน (ภาพท 64) มการจดวางองคประกอบของผลงาน

แบบซ าๆ (Repetition) และวางเรยงเปนแถวเปนแนวคลายกบการจดวางสนคาบนชนขายของใน

ซเปอรมาเกตการน ามาประกอบกนขนเปนรปรางของแผนทประเทศจนนนแสดงใหเหนวาผลตภณฑ

ดงกลาวกระจายไปอยทกทวพนของประเทศจนนนเอง เปนการสอถงเหตการณทเกดขนไดอยางตรง

ไปมา การทอาย เวยเวยน าวสดพรอมใชทผลตแบบอตสาหกรรมจ านวนมากแบบนมาใชยงสามารถ

เสยดสสงคมบรโภคนยมไดอกทางหนงดวย สะทอนใหเหนถงคานยมของมวลชนทมตอผลตภณฑจาก

กระบวนการผลตในเชงอตสาหกรรมในปจจบนของผคนในสงคมของจน โดยมนยยะวา สนคาเหลาน

ไดเขามาอยในวถการใชชวตของผคนในสงคม ทตองการใชในทกวนๆ จนกลายเปนสวนหนงของชวต

ไปในทสดและจะขาดสงเหลานไมได

เหตการณครงนเปนกรณสารปนเปอนทอยในนมผงส าหรบทารกเกดขนในป 2008 ไม

เพยงแตนมผงทารกเทานนทปนเปอน แตปนเปอนเขาไปในวตถดบอนๆ ทเปนสวนผสมของอาหาร

อนๆ อก จากการตรวจสอบพบวาเปนการปนเปอนสารเมลามน จากเหตการณดงกลาวมผลกระทบ

คอทารก 6 คนเสยชวตและรกษาอาการในโรงพยาบาลอกประมาณ 860 คน จากเหตการณดงกลาว

สะทอนไดถงคณภาพชวตของประชาชนชาวจนในสงคม (ภาพท 65) ทไมไดรบการปกปองเทาทควร

จากรฐบาลจน

นอกจากนยงสงผลกระทบตอความเชอมนทางเศรษฐกจและยงสามารถโยงใยไปถงการ

ทจรตของภาครฐไดอกดวย ทงนองคการอนามยโลกระบวา “เหตการณดงกลาวเปนหนงในเหตการณ

ดานความปลอดภยทางอาหารทใหญทสดในหลายปทผานมา และเปนวกฤตความเชอมนในหม

ผบรโภคชาวจนทยากจะเรยกกลบคน56” อยางไรกดปญหาดงกลาวถอเปนผลกระทบทรนแรงตอ

สงคมของชาวจนอยางมาก ถาหากครอบครวใดทพอมรายไดกอาจจะพอสามารถแกปญหาดวยการซอ

นมผงน าเขาในราคาสงมาได แตครอบครวทมรายไดทต ากดเหมอนจะไมมทางเลอกอนนอกจากทจะ

เผชญหนากบความเสยงของสารปนเปอนในนมผงส าหรบทารกตอไป

56 Creativemove, "Ai Weiwei Baby Formula," accessed March 14, , 2018. available from

http://www.creativemove.com/art/ai-weiwei-baby-formula/#ixzz54ax2kb2D.

87

ภาพท 64 อาย เวยเวย, Baby Formula, 2013. Installation. ฮองกง ทมา: Royal academy of art, Ai Weiwei, Italy : graphicom, 2015, 82.

ภาพท 65 จนสงเกบนมผงในรานคา ทมา :Telegraph, China fines infant formula companies for price fixing, accessed

March 14, 2018, available from https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews

/asia/china/10227321/China-fines-infant-formula-companies-for-price-fixing.html

88

ทงนสารปนเปอนในนมผงครงนเปนของบรษทในเครอของบรษท Fonterra New Zealand

ผผลตนมรายตนๆ ของโลก ซงสวนแบงทางการตลาดผลตภณฑราวรอยละ 30 ของโลก ในป 2008 ม

การพบสารเมลามนปนเปอนในนมผงสตรส าหรบทารกในจนเนองจากมเดกทารกเสยชวตและยงมเดก

และผ ไดรบผลกระทบเปนจ านวนมากจงถอเปนกรณนมปนเปอนครงใหญทสดครงหน งใน

ประวตศาสตรจนและท าใหบรษทตองปดตวไปแตไมเพยงเทานน ตอมาในป 2009 บรษทดงกลาวก

สามารถกลบเขาไปผลตสนคาเกยวกบนมในจนอกครง โดยเปลยนมาใชวตถดบจากนวซแลนดเปน

หลกแทน แตกลบมการตรวจพบสารไดไซยานไดอาไมดปนเปอนในนมของฟอนเทราอก แมวาสดทาย

ทางหนวยงานทเกยวของของจนจะออกมายนยนถงสารชนดดงกลาวตรวจพบปรมาณนอยจนไมสาม

มารถท าอนตรายไดกตามและเหตการณลาสดในป 2013 มการตรวจพบแบคทเรยเปนพษรายแรงถง

ขนเสยชวตในนมของบรษทดงกลาว และคราวนไมใชเฉพาะในจน แตเปนสวนประกอบทใชเวยหรอ

หางนมจากฟอนเทรา คอ มาเลเซย ออสเตรเลย เวยดนามและไทย57 เปนตน แตอยางไรกตามบรษท

ดงกลาวกยงคงด าเนนกจการในจนตอไป

ดงนนผลงงานชนดงกลาวของอาย เวยเวยจงเปนการสะทอนคณภาพชวตของชาวจนทตอง

เผชญหนากบความไมปลอดภยในการบรโภคสนคาทผลตอยางไรคณภาพ ทงนเนอหาของผลงาน

ดงกลาวนคลายกบผลงานซลคกรน ของ แอนด วอรฮอลทมกจะน าเสนอผลงานในแนวทางปอปอารต

โดยหยบยกเอาผลตภณฑทผลตเแบบอตสาหกรรมคอผลตเปนจ านวนมากมาใชเปนเนอหาในการ

สรางสรรคผลงาน ซงแนวคดในผลงานของวอรฮอลนนกคอท าเพอไปในแนวทางทเสยดสสงคมบรโภค

นยมของผคนชาวอเมรกนจนบางครงเกดอนตรายถงแกชวตไดในบางกรณ เชน ผลงาน Tuna Fish

Disaster เปนตน

57 Voicetv, "กรณออฉาวนมปนเปอนในจน," accessed เขาถงเมอ 14 มนาคม 2561. เขาถงไดจาก

https://www.voicetv.co.th/read /77843.

89

ภาพท 66 แอนด วอรฮอล, Tuna Fish Disaster, 1963.ซลคสกรน, ขนาด 316x211 ซม. ทมา: Eric Shanes, Warhol, New York : Portland House, 1991, 74.

Circle of Animals/Zodiac Head (2011)

ผลงานประตมากรรมหวสตวส ารด ผลงานชดนจดท าขนตงแตป 2009 แลวจดแสดงในป

2011 ท าขน 2 ชด ชดละ 12 ชน โดยชดแรกจะมขนาดเลกกวา (ภาพท 67 ) มสทองเพอเปนตนแบบ

(ภาพท 68) ในการหลอประตมากรรมชดตอไปทจะมขนาดใหญขน (ภาพท 69) เพอน าไปจดวางใน

พนทจรง ประตมากรรมหวสตวใชเทคนคในการหลอส ารด (Bronze) ท าขนเพอเปนตวแทนของ

นกษตรตามความเชอของชาวจนประกอบไปดวย หน (ชวด) วว (ฉล) เสอ (ขาล) กระตาย (เถาะ)

มงกร (มะโรง) ง (มะเสง) มา (มะเมย) แพะ (มะแม) ลง (วอก) ไก (ระกา) สน ข (จอ) และหม (กน)

โดยใชแนวคดในการท าผลงานโดยลอกเลยนแบบจากตนแบบมาจากพระราชวงฤดรอนหยวนหมง

หยวนแตปญหาในการออกแบบนนคอหวสตวทเปนตนแบบมเพยง 7 ชนเทานนสวนอก 5 ชนทเหลอ

ยงหายสาบสญ ดงนนจงจ าเปนจะตองใชตนแบบจากสงอนๆ มาทดแทน อาทหวมงกรใชตนแบบจาก

ประตมากรรมมงกรจากสมยราชวงศหมงและสมยราชวงศชงมาดดแปลงใหเขากนหรอหวของสนข

90

และไกกน าสตวชนดนนจรงๆ มาเปนตนแบบ58 เปนตน เมออกแบบลายละเอยดแลวจงเรมท าตนแบบ

ขนาดเลกดวยเทคนคการหลอปนปลาสเตอรกอนเพอเกบรายละเอยด

โดยลกษณะของชนงานจะมฐานรองรบเพยงสวนหวของสตวทง 12 ชนด ในป 2011 มการ

จดวางประตมากรรมชดทมขนาดโดยเฉลย 302.3x 127.2x157.5 ซม. บรเวณหนาน าพ Pulizer เขต

แมนฮตตน ในกรงนวยอรก (ภาพท 70 ) การจดวางบรเวณน าพนกเพอเลยนแบบทตงดงเดมของ

ประตมากรรมหวสตวทง 12 ในอดต และตอมามการแสดงทบรเวณหนา Somerset House ในกรง

ลอนดอน โดยจดวางเรยงไปตามล าดบของปนกษตรเรมจากทางซายไลเรยงไปทางขวาของพนททจด

แสดง

ภาพท 67 ประตมากรรมหวสตวส ารด 12 ชน เคลอบสทอง ท ม า : Susan Delson, Ai Weiwei : Circle of animals, Munich : Prestel, 2011, 204-

205.

58 Delson. 52.

91

ภาพท 68 ประตมากรรมหวกระตาย (ชดแรก) ขนาด 71x25x48 ซม. ทมา : Susan Delson, Ai Weiwei : Circle of animals, Munich : Prestel, 2011, 113.

ภาพท 69 อาย เวยเวย. Circle of animals (หวสนข).ขนาด 302.3x 127.2x157.5 ซม. ทมา : Susan Delson, Ai Weiwei : Circle of animals, Munich : Prestel, 2011, 4.

92

ภาพท 70 อาย เวยเวย. Circle of animals. 2011.ส ารด. ขนาดเฉลย 302.3x 127.2x157.5 ซม. ทมา : Susan Delson, Ai Weiwei : Circle of animals, Munich : Prestel, 2011, 2-3.

อายเวยเวยไดท าผลงานดงกลาวโดยเลยนแบบจากประตมากรรมของ 12 นกษตรของเดมท

เคยใชเปนสวนประกอบของลานน าพหนาอาคารแบบตะวนตกหลงหนงทตงอยภายในเขตพระราชวง

ฤดรอนหยวนหมงหยวน (ภาพท 71)

ทงนประตมากรรมดงกลาวไดถกลกลอบน าออกไปในชวงสงครามฝนครงท 259 โดยกองทพ

องกฤษและฝรงเศสไดบกเขาท าลายพระราชวงฤดรอนหยวนหมงหยวน60 ลานน าพนสรางขนในสมย

ของจกรพรรดเฉยนหลงโดยมอบหมายใหมเชล เบอรนวต61 (Michel Benoist) ชาวฝรงเศส (1715-

1774) เปนผออกแบบสถาปตยกรรมบรเวณน าพทงหมด สวนประตมากรรมส ารดทจะประดบรอบๆ

น าพ อ อ ก แ บ บ แ ล ะ ค วบ ค ม ก ารห ล อ โด ย ช าวอ ต า เล ย น จ เซ ฟ เป ค ล าส ต ก ล โอ เน

59

ป 1856 ทางการจนไดยดเรอขององกฤษชอ แอรโรว ในอาวกวางเจาโดยขอหาวาเปนโจสลด องกฤษจงเปด

สงครามกบจนในทนทโดยอางงวาจนไดละเมดอธปไตยขององกฤษ ฝรงเศสไดเขารวมกบองกฤษดวยโดยอางวา หมอสอนศาสนาชาวฝรงเศสไดถกชาวจนสงหารเชนกน ดงนนกองทพองกฤษและฝรงเศสจงเขายดเมองเทยนจน ตอมาในป 1958 จนตองยอมท าสญญาเสยเปรยบตางๆ หนงในนนคอการยอมใหเปดสถานทตในกรงปกกง หากแตเมอตวแทนของทงสองชาตเดนทางไปยงกรงปกกงกลบถกขดขวางจากราชส านก จงท าใหเกดการท าสงครามขนอกครง โดยกองทพของมหาอ านาจทงสองชาตทงองกฤษและฝรงเศสไดเขายดกรงปกกงในป 1860 และไดท าการเผาท าลายพระราชวงหยวนหมงหยวน

60 เรมสรางขนในสมยจกรพรรดคงซ( ค.ศ.1661-1722) ในตนครสตตวรรษท 18 และมการบรณะตอเตมเรอยมา ม

พนทราว 3,500,000 ตร.ม. โดยประกอบไปดวย อทยาน 3 อทยานหลก คอ ฉางชนหยวน หวงชนหยวน และหยวนหมงหยวน โดยทกลมสถาปตยกรรมหลก เชน พระราชวง ต าหนกตางๆ วด จะอยบรเวณทางทศตะวนตก ไดรบสมญาวา สวนแหงสวนทงหมน

61เปนนกวทยาศาสตรนกายเยซอต ท างานอยใหราชส านกจนในสมยของจกรพรรดเฉยนหลง โดยมผลงานเดนคอ

การออกแบบพระทนงซหยางโหลว (西洋楼) เปนแบบตะวนตกภายในพระราชวงฤดรอนหยวนหมงหยวน

93

(Giuseppe Castigilione)62 หรอหลาง ซอหนง (Lang Shining) โดยลกษณะประตมากรรมส ารด

แบบดงเดมนนจะมสวนหวเปนสตวแตมรางกายแบบมนษย ทงนลานน าพดงกลาวมวตถประสงคใน

กอสรางเพอใชเปนนาฬกาตามคตความเชอของจนทก าหนดวาแตละหนงชวงเวลานนจะมระยะเวลา 2

ชวโมงโดยใชนกษตรทง 12 เปนตวแทนของเวลาทง 12 ชวงใน 1 วน ดงนนเมอถงชวงเวลาของ

นกษตรตวใดหวนกษตรนนกปลอยน าออกมาเปนสญญาณและเมอถงเวลาเทยงตรง หวนกษตรทง 12

กจะปลอยน าออกมาพรอมๆ กน

ภาพท 71 ภาพรางประตมากรรมนกษตรทง 12 บรเวณน าพในพระราชวงฤดรอนหยวนหมงหยวน ทมา : Susan Delson, Ai Weiwei : Circle of animals, Munich : Prestel, 2011, 14-15 .

ผลงานดงกลาวเรมท าขนในป 2009 หลงเหตการณในเดอนกมภาพนธปเดยวกนเมอมการ

เปดประมลงานศลปะทเปนของสะสมรวมกนของ อฟว แซง โลรอง (Yves Saint Laurent)63และ

ปแอร แบรเจ (Pierre Berge) ซงหนงในผลงานศลปะหลายรอยชนนนไดมประตมากรรมส ารดชนสวน

หวหนและหวกระตายรวมอยดวยโดยถกอางวาเปนชนสวนของประตมากรรมประดบลานน าพใน

62ท าหนาทเปนศลปนในราชส านกของจกรพรรดทงสามพระองคคอจกรพรรดคงซ, จกรพรรดหยงเจน และ

จกรพรรดเฉยนหลง โดยผลงานทโดดเดนของเขาคอจตรกรรมทผสมผสานความเปนตะวนตกเขากบศลปะของจน 63 ดไซนเนอรชาวฝรงเศสมชวตอยระหวางป 1936-2008 ผกอตงแบรนด Yves Saint Laurent ซงเปน

หองเสอชนสงในกรงปารสและไดรบการยกยองวาเปนหนงในดไซดเนอรแถวหนาของโลกในศตวรรษท 20

94

พระราชวงฤดรอนหยวนหมงหยวน ในกรงปกกงทหายสาบสญไปเมอคราวเกดสงครามฝนครงท 2

การประมลดงกลาวจดขนโดยบรษท Christie’s64 ในระหวางวนท 23-25 กมภาพนธ 2009

โดยกอนหนาทจะมประมลหนงสปดาหหนวยงานทดแลดานมรดกทางวฒนธรรมของจนได

เรยกรองใหบรษทประมลคนงานประตมากรรมดงกลาวใหแกประเทศจนในทนท รฐบาลจนใหเหตผล

วา ผลงานดงกลาวถกลกลอบน าออกไปอยางผดกฎหมาย นอกจากนยงมการรวมตวกนของทนายชาว

จนโดยการสงหนงสอไปยงฝรงเศสโดยขอใหมการระงบการประมลดงกลาว แตอยางไรกตามศาลได

ปฏเสธค ารองขอในการยตการประมล

ดงนนรฐบาลจนไดเตอนถงการกระท าของบรษท Christie's ผทจดการประมลในครงนวา

จะตองเปนผรบผดชอบและจะตองตระหนกถงผลกระทบตอการด าเนนกจการของ Christie's ใน

ประเทศจน เพราะการกระท าดงกลาวกอใหความเสยหายแกวฒนธรรมของชาวจนและยงน าความไม

พอใจแกประชาชนชาวจนทงประเทศ แตอยางไรกดบรษทประมลดงกลาวกยงคงด าเนนงานจดการ

ประมลตอไป (ภาพท 72) ประตมากรรมส ารดชนสวนหวของหนและกระตายแตละชนถกประมลไป

ได 15.7 ลานยโร ผประมลไดคอนายไช หมงเชา (Cai Mingchao) นกสะสมวตถโบราณและงาน

ศลปะของจนและตอมาเขากลบประกาศวาจะไมยอมจายเงนในการประมล เขาใหสมภาษณวา “ผม

เชอวา ไมวาชาวจนคนไหนกตองลกขนมาท าแบบเดยวกน ผมไดท าหนาทของชาวจนแลว”65 ตอมา

จงมผซองานประตมากรรมส ารดโดยผทซอไปไดแก นาย ฟรองซว-อองร พโนต66 และตอมาเขาไดสง

มอบงานประตมากรรมทง 2 นนคนใหแกจน

64 บรษทรบจดประมลผลงานศลปะชนน า กอตงโดยนายเจมส ครสต(James Christie) ชาวองกฤษ บรษท

จดการประมลครงแรกในกรงลอนดอน ประเทศองกฤษ เมอวนท 5 ธนวาคม ค.ศ. 1766 65 Delson. 200. 66 นายพโนตเปนเจาของบรษทแครง ซงจ าหนายแบรนดเสอผาและเครองประดบหรหรา เชน กชช, บอต

เตกา เวเนตตา, สเตลลา แมคคารทน และอเลกซานเดอร แมคควน แบรนดเหลานก าลงท ารายไดมากขนเรอยๆ จาก

กลมลกคาชาวจนทมก าลงซอเพมขนจากเศรษฐกจจนทก าลงเตบโต

95

ภาพท 72 การประมลหวหนส ารด เมอเดอนกมภาพนธ ป 2009 ทมา Susan Delson, Ai Weiwei : Circle of animals, Munich : Prestel, 2011 197

ผลงานชดนแสดงถงการทศลปนพยายามเสยดสการกระท าของรฐบาลจนทพยายามเรยกรอง

ในการทวงคนงานศลปะโบราณดงกลาวนนกลบคนมา ดวยเนองจากในอดตรฐบาลคอมมวนสตของจน

ไดพยายามท าลายรากเหงาของอารยธรรมเกาของประเทศในเหตการณ การปฏวตวฒนธรรม แตใน

เวลานรฐบาลกลบพยายามเรยกรองใหตางชาตน าวตถโบราณดงกลาวนนใหกลบคนมาดวยแนวคด

ทวาเปนสมบตของชาต อาย เวยเวยไดบอกถงแนวคดตอเหตการณดงกลาววา

“ผมไมคดวาหวนกษตรเปนสมบตของชาตจน เพราะผลงานเหลานนถกออกแบบโดยชาว อ

ตาเลยนและท าขนโดยชาวฝรงเศสเพอจกรพรรดในราชวงศชงซงเปนชาวแมนจทปกครองจน ดงนนถา

จะพดถงสมบตของชาต คณตองรกอนวาความเปนชาตจนคออะไร ประชาชนจนตางใชหวสตวเหลาน

เปนเหตผลถงการมสวนรวมในการรกชาต รฐบาลพยายามซอพวกมนคนกลบมาสวนบางคนกพยายาม

ประมลแตกไมยอมจายเงน มนเปนเรองของอารมณและความบาคลงมากๆ” 67

ปจจบน ประตมากรรมส ารดหวนกษตรของจรง 7 ชน ประกอบดวยหวลง วว หม เสอ มา68

หนและกระตายไดคนสประเทศจนแลวและถกน าไปจดแสดงท Poly Art Museum สวนอก 5 ชนอน

ประกอบไปดวย มงกร ง ไก แพะ สนข ปจจบนยงคงหายสาบสญ

67 Delson. 56-57. 68 ในป 2007 สแตนลย โฮ (Stanley Ho) มหาเศรษฐเจาของกจการกาสโนในมาเกา ไดซอประตมากรรมส ารดหวมาท

ฮองกงและมอบคนแกรฐบาลจน

96

DIAOYU ISLANDS (2014)

ผลงานชนนจดแสดงในนทรรศการ Ai Weiwei : Evidence ในเดอนเมษายน ป 2014 ท

Martin- Groupius- Bau กรงเบอรลน ประเทศเยอรมนน หมเกาะเตยวหย หรอ หมเกาะเซงกะก ใน

ภาษาญ ปน เปนกลมเกาะในทะเลจนตะวนออก อยทางทศตะวนออกของประเทศจน ทศ

ตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไตหวน และทศตะวนตกของหมเกาะโอะกนะวะของญปน วสดทใช

ในการท าผลงานชนน เปนหนออนทน ามาสลกใหซอนขนไปเปนรปทรงของหมเกาะเตยวหยโดย

ประกอบไปดวยเกาะเลกเกาะนอยอกจ านวนหนง (ภาพท 73 ) การทอาย เวยเวยเลอกใชหนออนมา

ท าเปนผลงานศลปะเนองดวยวสดประเภทนในประเทศจนถอวาเปนสญญาลกษณแหงความมงคงและ

อ านาจ และยงมประวตศาสตรทมความเกยวพนกบทงราชส านกจนมาตงแตสมยอดตและยงมความ

เกยวเนองกบผน าคอมมวนสตจนอยางเหมา เจอตงอกดวย หลายปมาแลวทอาย เวยเวยไดสนใจหน

ออนทมาจากเหมองแถบบรเวณตาสออวอ (Dashiwo) ในเขตฝางซาน (Fangshan) ทอยทางตะวนตก

เฉยงใตของกรงปกกง หนออนจากสถานทดงกลาวใชกอสรางพระราชวงตองหาม นอกจากนยง

น ามาใชเปนสวนประกอบสสานของเหมา เจอตงอกดวย

การน าหนออนดงกลาวมาใชจงสามารถสะทอนถงอ านาจของผปกครองผานวตถ

นอกเหนอจากผลงานนกยงมผลงานอนอกทใชหนออนมา เชน ผลงานกลองวงจรปด (ภาพท 74 ) ท

ท าเลยนแบบกลองวงจรปดของรฐบาลจนทตดอยรอบๆ ทพกของอาย เวยเวยในชวงทเขาทกกบรเวณ

อยภายในทพกตงแตป 2011

97

ภาพท 73 อาย เวยเวย. หมเกาะเตยวหย. 2014. หนออน. ทมา Mymagicalattic, AI WEIWEI:EVIDENCE AT MARTIN-GROPIUS-BAU

BERLIN,accessed March 14, 2018, available from https://mymagicalattic.blogspot.com

/2014/06/ai-weiweievidence-at-martin-gropius-bau.html

ภาพท 74 อาย เวยเวย, Surveillance camera, 2010.หนออน. ขนาด 39.2x39.8x19 ซม. ทมา : Royal academy of art, Ai Weiwei, Italy : graphicom, 2015, 183.

เมอวนท 6 กนยายน 2012 รฐบาลญปนประกาศซอหมเกาะเตยวหย เปนจ านวนเงน 2.05

พนลาน เยน (หรอ 26.15 ลานดอลลารสหรฐ) จากเอกชนชาวญปน ซงเกาะดงกลาวยงเปนทถกเถยง

เรองกรรมสทธ ระหวางทางการจนและญปนอยในขณะน โดยรฐบาลญปนอางวาการซอหมเกาะครงน

98

เพอปองกนไมใหเอกชนรายอนๆ ของญปนเขาแสวงหาผลประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตในหม

เกาะน ทงรฐบาลจนและประชาชนจนตางออกมาตอตานการกระท าของรฐบาลญปน69

ประชาชนชาวจนในเมองตางๆ ในหลายมณฑลของจน ไดออกมาชมนมประทวงอยางรนแรง

(ภาพท 75) โดยเขาท าลายทรพยสนหรอรานคาทมชาวญปนเปนเจาของ เชน หางสรรพสนคา

ภตตาคาร และโรงงาน โดยเฉพาะกบโรงงานผลตรถยนตรหลายแหงในจน อกทงยงคว าบาตรสนคา

และบรการของญปน ในสวนของภาครฐไดพยายามกดกนดวยวธการทางภาษในการด าเนนธรกจของ

ชาวญปนในประเทศจน

สวนบรษทขนาดใหญหลายแหงของญปนทตงฐานการผลตและมหนารานในจน เชน โตโยตา

โซน พานาโซนค เปนตน ประกาศระงบการผลตและปดโรงงานในประเทศจนทงหมด ในวนท 17-28

กนยายน 2012 ในระหวางเหตการณประทวงรนแรง มผลท าใหผประกอบการชาวญปนทตงอยในจน

มการโยกยายกจการรวมทงลงทนในยงประเทศอน ในขณะทรฐบาลสหรฐอเมรกา ตองการใหจนและ

ญปนยตความขดแยงไมใหเหตการณบานปลาย โดยสหรฐฯ ไดเขาเจรจากบจนและญปนในระดบ

รฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศ อยางไรกตาม ทงจนและญปนยงไมมทาททจะยตความ

ขดแยง นอกจากน ในเดอน เมษายน 2555 ไตหวนปฏเสธค าเชญจากจนทจะรวมกนแกไขขอพพาท

ดนแดนกบ ญปน โดยจนยงคงยนยนในสทธการครอบครองหมเกาะดงกลาว แมวาจะเกดกรณพพาท

กบไตหวน ลาสดวนท 28 กนยายน 2012 ทางการจนและทางการญปนยงคงมการพพาทระหวางกน

ถงกรรมสทธ เหนอหมเกาะเซนกาก/เตยวหย70

69ส านกงานเศรษฐกจการคลง, "หมเกาะเซนกาก/เตยวหย: กรณพพาทญป น-จน และผลกระทบตอไทย ",

accessed 20 เมษายน, 2561. เขาถงไดจาก http://www2.fpo.go.th/FPO/index2.php?mod=Content&file=contentview&contentID=CNT0008804&categoryID=CAT0000146.

70 เรองเดยวกน

99

ภาพท 75 ผประทวงชาวจนแสดงความไมพอใจในกรณของหมเกาะเซนกาก บรเวณหนาสถานทตญปนในกรงปกกง เมอวนท 15 กนยายน ป 2012 ทมา : Theatlantic, Anti japan protests in china, accessed March 14, 2018, available

from https://www.theatlantic.com/photo/2012/09/anti-japan-protests-in-

china/100370/

อาจวเคราะหภาพรวมของผลงานในกลมนไดวา อาย เวยเวยเปนศลปนทเฝาตดตามขาวสาร

จากสอตางๆ อยางตอเนองเพอทจะไดน าประเดนทตนเองคดวานาสนใจมาน าเสนอเปนผลงานศลปะ

เพราะผลงานศลปะของอาย เวยเวยในกลมนไดลวนแตไดมาจากเหตการณทเกดขนจรงและก าลงเปน

ทสนใจของผคนในสงคมขณะนนเปนอยางมาก ซงอาจเรยกไดวาเปนการฉวยโอกาสจากสถานการณท

ก าลงเปนประเดนอยนนเอง ซงอาจแตกตางไปจากศลปนจนคนอนๆ ทมกจะแสดงออกอยางออม

อาย เวยเวยท างานไดไมแตกตางจากนกขาว ทท าหนาทในการคดประเดนและน าเสนอในสงทคดวา

ผคนทวไปจะใหความสนใจผานวธการของเขาเอง วธการเชนนจงท าใหงานของอาย เวยเวยมประเดน

ทหลากหลายและมความสดใหมอยตลอดเวลา นอกจากนผลงานเหลานนยงสามารถเขาใจไดงายโดย

เขาใจผานวสดทน ามาจดวางทมความเกยวของหรอบางครงกตรงไปตรงมากบเหตการณนนอยางมาก

จงท าใหคนทไดดเกดความรสกไดทนทเพราะไดเคยเหนวสดเหลานจากเหตการณทเกดข นจรงๆ

นนเอง ผลงานเหลานจงถอเปนเอกลกษณเฉพาะตวของศลปนเอง

100

4.2 กลมผลงานทแฝงนยยะการวจารณเสยดสสงคมและการเมอง

Coca Cola Vase (1995)

ศลปนไดน าวตถโบราณโดยเลอกไหทถกท าขนในสมยราชวงศตางๆ ในอดตของจน เชน

ราชวงศถง ราชวงศหมงและราชวงศชง เปนตน ศลปนเขยนตวอกษรสแดงเปนค าวา Coca Cola

(โคคา โคลา) ลงบนสวนกลางของไหเหลานนราวกบตดยหอใหกบสนคา(ภาพท 76-77)

อาย เวยเวยมกใชวธการหยบยม (Appropriation ) เปนการหยบยกเอาสงทอยใกลตวของ

ผคนในสงคมหรอวฒนธรรมแบบรวมสมยมาเปนประเดนในการสรางสรรคผลงานไดอยางนาสนใจ

เชน ตราสนคา จกรยาน เปนตน ทงนตวอกษรดงกลาวเปนเครองหมายการคาของบรษทท ผลต

น าอดลมยอดนยมทมตนก าเนดในประเทศสหรฐอเมรกา

ภาพท 76 อาย เวยเวย, Coca Cola Vase. 1995.สอะครลคบนเครองปนดนเผา. ขนาด 25x27.9x27.9 ซม. ทมา :Susan Delson, Ai Weiwei : Circle of animals, Munich : Prestel, 2011, 59.

101

บรษทโคคา โคลา ไดเขามาตงโรงงานผลตอยางเปนทางการในประเทศจนเมอ ป 1979 แต

อนทจรงแลว โคคา โคลาหรอโคกเปนทรจกโดยทวไปในประเทศจนแลวตงแตในป 1927 และใน

ทศวรรษท 1940 มการจ าหนายโคคา โคลา มากกวา 1 ลานลงในเซยงไฮ แตธรกจไดหยดชะงกลง

เปนระยะเวลานานตงแตเรมมเหตการณการปฏวตวฒนธรรม ทงน โคคาโคลา ( 可口可乐 )ภาษาจน

อานออกเสยงวา kekou kele หมายถง "ความสขแสนอรอย"

โลโกโคคา โคลา เปนสญญะทใชเปนตวแทนความเปนทนนยมทมาจากตะวนตกโดยเฉพาะ

สหรฐอเมรกา เปนการสะทอนถงลทธแบบทนนยมทเขาครอบง ากลนกนขนบธรรมเนยม วฒนธรรม

และประวตศาสตรในขณะเดยวกเพอเสยดสรฐบาลจนตอนโยบายทเกยวของกบการพฒนาทาง

เศรษฐกจ จากทไดกลาวมาแลวในขางตนวา ตงแตป 1993 ทอาย เวยเวยกลบมาอาศยทกรงปกกง

และไดเรมสนใจในวตถโบราณหลากหลายประเภทของจน ซงหาซอไดตลาดมดทวไปเนองจากความ

พยายามในการพฒนาพนทบรเวณกลางใจเมองใหกลายเปนพนททางเศรษฐกจท าใหพบเจอวตถ

โบราณตางๆ มากมายทถกฝงอยในดน รวมทงไหดงกลาวนนดวยไหเหลานถกระบอายสมยวามาจาก

ยคหนใหมจนถงสมยราชวงศชง

ภาพท 77 อาย เวยเวยก าลงวาดตวอกษร Coca Cola ทมา : Royal academy of art, Ai Weiwei, Italy : graphicom, 2015, 167.

102

ความพยายามพฒนาประเทศเพอการลงทนเปนนโยบายส าคญอยางมากของรฐบาลจน

สะทอนให เหนถงคานยมท เปลยนแปลงไปในสงคมจน สนคาบางชนดไดเขามาอย ในการวถ

ชวตประจ าวนของผคนในสงคมและสนคาบางอยางไดกลายมาเปนปจจยหนงในการด ารงชวตอยาง

ขาดไมได สงเสรมการใชสนคาฟมเฟอยเกนความจ าเปน คลายๆ กบ วฒนธรรมปอป (pop

culture) นอกจากนเมอมความตองการสนคามากจงจ าเปนตองขยายการผลตมากน ามาซงความ

ตองการแรงงานในธรกจอตสาหกรรมจนกอเกดใหเกดปญหาทงการอพยพแรงจากชนบทเขาสเมอง

ใหญ เกดปญหาทางมลภาวะทมาจากการปลอยของเสยของกระบวนการผลต

colored vases ศลปนไดน าไหดงกลาวมาท าการชบดวยสอตสาหกรรม ผลงานชดนใน

ระยะแรกในป 2006 แตละชนมความสงตงแต 20 ถง 40 เซนตเมตร (ภาพท 78) มการชบสเพยงส

เดยวแลวปลอยใหไหลลงไปดานลางของไห ตอมาเรมมการเปลยนเทคนคในการชบสโดยบรเวณดาน

หนงของไหเปนสหนง รอใหแหงแลวจงท าการชบสอกดานของไหเปนอกสหนง (ภาพท 79) เปนการ

ท าใหวสดนน (ไหโบราณ) มหนาทเปลยนไปจากความหมายและหนาทดงเดมจนหมดสน ศลปนได

ผลตผลงานเพอใหเกดแนวคดใหมและการตงค าถามทเกยวกบความเปนตวตนโดยการกระตน

ความรสกของผชมทวา สอตสาหกรรมทถกเคลอบลงบนพนผวของไหสอถงประวตศาสตรอนยาวนาน

ของจนทถกหลงลม (ตวตน) หรออาจจะสอการไรสทธไรเสยงของประชาชนชาวจนทเหมอนกบพนผว

ของไหทถกทาทบดวยสจงถกกลนหายไปในยคสมยทรฐบาลจนใหความส าคญกบการพฒนาประเทศ

ในดานการพฒนาอตสาหกรรมของประเทศอยางมากจนไมไดสนใจรากเหงา(ประชาชน) ของตนเอง

ถงแมวาจะเปนการใชไหโบราณมาเปนวสดหลกในการสอถงเนอหาทศลปนตองการสอ

เหมอนกนแลว แตผลงานชดไหชบสเหลานสวนใหญจะถกระบชวงเวลาของในยคกอนประวตศาสตร

บางหรอยคหนใหมบาง แตผลงานชดโคคาโคลาจะเปนไหในชวงยคประวตศาสตรแลวเกอบทงหมด

การใชไหหรอแจกนโบราณอาย เวยเวยเคยใชเปนสอสะทอนความคดมาแลวตงแตชวงแรกของการ

กลบมาอาศยอยทกรงปกกงในป 1995 โดยเปนภาพถายขาวด าทอาย เวยเวยไดโยนไหหรอแจกน

โบราณลงบนพน(ภาพท 80) เปนกระท าเพอท าลายความเชอบางอยางของผคนในสงคมจนตอรฐบาล

แบบตรงไปตรงมา การทงแจกนโบราณลงพนอยางไมสนใจใยดสงเกตไดจากสหนาเรยบเฉยทเรยบเฉย

ของอาย เวยเวย เปนการแสดงออกถงแนวคดทพยายามเสยดสการเขามาปกครองของของกลมคน

ตางๆ เรมตงแตกลมปฏวตทท าใหหลดพนจากอ านาจของราชวงศ รฐบาลพรรคกกมนตงของเจยง ไค

เชก ตอมาทรฐบาลคอมมวนสตของเหมา เจอตงทเกดเหตการณ การปฏวตวฒนธรรม ทท าลายลาง

ทกอยางทเปนรากเหงาของจน รวมทงการปกครองทใชนโยบายแบบสงคมนยมของเตง เสยวผง ท าให

103

เกดการพฒนาทงระบบสงคมแบบใหมรวมทงการพฒนาเมองทงหมดท าใหเกดการลบลางความเปน

จนออกไปคลายกบเปนการโยนจนใหแตกออกเปนชนเลกชนนอยอยางไมสนใจใยดเหมอนกบแจกน

โบราณทถกปลอยสพน

ภาพท 78 อาย เวยเวย, Color Vase, 2006. สอะครลคบนเครองปนดนเผา, ขนาด (สง)20-40 ซม. ท ม า : Karen Smith, Hans Ulrich Obrist andBernard Fibicher, Ai Weiwei .London ;

New York : Phaidon, 2009 105.

ภาพท 79 การน าไหไปชบส ทมา : Royal academy of art, Ai Weiwei, Italy : graphicom, 2015

104

ภาพท 80 ภาพขาวด า ขณะอาย เวยเวยปลอยแจกนลงสพน ทมา : Royal academy of art, Ai Weiwei, Italy : graphicom, 2015, 157.

Study of Perspective (1995 – 2003)

ผลงานชนนใชภาพถายเปนสอในการสะทอนความคดของศลปนไดอยางตรงไปตรงมา เปน

ภาพถายมทงภาพทเปนภาพขาวด าและภาพส ภาพดงกลาวจะมลกษณะองคประกอบในภาพคลายกน

คออาย เวยเวยไดชนวกลางไปยงสถานทส าคญตางๆ จากทวโลก ภาพเหลานตองการใหคนทเหนเกด

การตงมค าถามทวา เราควรจะยอมรบขอก าหนดของสถาบนการปกครองทใชอ านาจรฐมาก าหนดตว

สทธหรอเสรภาพของเราหรอไม นอกจากนภาพเหลานยงพยายามปลกเราแนวคดอสระในการ

แสดงออกทางความคดของผชมไดอกทางหนง อาย เวยเวยไดสมภาษณเกยวกบการเรมตนการ

ถายภาพวา “ผมเรมตอนทอยทนวยอรกแลวตงแตปลายทศวรรษท 1980 เพราะโอกาสในการ

แสดงผลงานจตกรรมนนมนอยมากจงเลกวาดภาพไป โดยผมถายภาพในทกๆ วนเพราะมนก

เหมอนกบการวาดภาพ โดยเปนการทดสอบวาคณมองเหนอะไรและจะบนทกมนอยางไร ผมถายภาพ

เยอะมากซงทงหมดนนเปนภาพขาวด า แตกไมเคยเอาภาพทถายมาแลวออกมาดจนกระทงไดยาย

กลบมาอยทปกกงแลวจงไดเรมใชประโยชนจากภาพเหลาน การถายภาพกเหมอนกบเปนการหายใจ

มนเปนสวนหนงของชวต” 71

71Smith. 16.

105

ภาพท 81 ภาพถายผลงานชด Study of Perspective (1995 – 2003) ทจตรสเทยนอนเหมน ทมา: Karen Smith, Hans Ulrich Obrist andBernard Fibicher, Ai Weiwei .London ; New

York : Phaidon, 2009 139.

ภาพแรกในผลงานชดนคอ ทจตรสเทยนอนเหมน (ภาพท 81) โดยมแนวคดทเกยวของกบ

เหตการณในป 1989 โดยเปนการชมนมเรยกรองใหรฐบาลจนแกไขปญหาการฉอราษบงหลวงของเจา

หนารฐและเรยกรองประชาธปไตยไปพรอมกน บรเวณจตรสเทยนอนเหมนของนกศกษามหาวทยาลย

ปกกงและมหาวทยาลยอนๆ การชมนมประทวงดงกลาวเรมขนตงแตประมาณเดอนมกราคม จน

มาถงในวนท 4 มถนายน เหตการณตงเครยดขนเรอยๆ จนน าไปสการปราบปรามกลมผชมนมท าใหม

นกศกษาทไมมอาวธ และประชาชนตองเสยชวตมากมาย เรยกกนวา เหตการณนองเลอดทเทยนอน

เหมน ภาพถายขาวด าภาพแรกนคลายเปนการเลยนแบบภาพถายของนกทองเทยวทวๆ ไปทมกจะมา

นยมเกบภาพจตรสเทยนอนเหมนเปนทระลกเนองจากเปนสถานทส าคญของประเทศจนนนเอง

ทงนผลงานชด Study of perspective เปนการรวบรวมผลงานภาพถายในชวงเวลาตงแตป

1995 – 2003 โดยจากจดเรมตนทจตรสเทยนอนเหมน สาธารณรฐประชาชนจน และหลงจากนนจง

ตามมาดวยสถานทส าคญอนๆ ทวโลก เชน หอไอเฟลทปารส รฐสภาของเยอรมนทเบอรลน และ

รฐสภาในวอชงตน ด.ซ. เปนตน (ภาพท 82-83) ลกษณะการจดองคประกอบภายในภาพถายทกภาพ

จะมความคลายคลงกนนนคอ เปนการชนวกลางของศลปน โดยใชเทคนคทเรยกวา ชดตน คอใหเหน

นวกลางของศลปนอยางชดเจนสวนภาพทอยดานหลงนนจะมองไดไมชดเจนทงนเพอขบเนนใหเหนถง

การเสยดสของศลปนตอสงกอสรางทอยตรงหนานนเอง

106

ภาพถายชดนของอาย เวยเวยยงตองการตงค าถามตอทผชมทวา ประชาชนจ าเปนตองเคารพ

และปฏบตตามตออ านาจของรฐบาลของตนเองหรอไม คณคาของระบอบประชาธปไตยหรอการม

เสรภาพการพดการแสดงออกทางความคดมขดจ ากดมากนอยแคไหนส าหรบประชาชน เปนทนา

สงเกตวาสถานททปรากฏในภาพถายไมไดมเพยงแตสถานททในประเทศทปกครองดวยระบบ

คอมมวนสตอยางจนเทานน แตเกอบทงหมดกลบเปนสถานททอยในโลกเสรประชาธปไตย เชน

ประเทศสหรฐอเมรกา ประเทศฝรงเศส เปนตน ผลงานชดภาพถายเหลานไดถกทยอยโพสตลง บลอก

ของอาย เวยเวยในระหวางป 2005- 2009 และไดรบความสนใจมผตดตามอยางมากมาย

อาย เวยเวย ใหสมภาษณเมอป 2009 วา

“ไดใช Blog เมอ 2-3 ปทแลวและไดลงภาพไปแลวกวา 70,000 ภาพ อยางนอยจะตองลง

ภาพ 100 ภาพตอวนและภาพเหลานจะถกผคนอกนบพนแชรตอไปอก blog ของผมมคนเขามาด

มากกวา 4 ลานคนตอวน อนเตอรเนตมนเปนอะไรทมหศจรรยมากๆ ผคนทไมรจกผมกสามารถรไดวา

ผมก าลงท าอะไร” 72

72 Ibid. 19.

107

ภาพท 82 ภาพถายชด Study of Perspective (1995 – 2003) หอไอเฟล ปารส ประเทศฝรงเศส ทมา: Karen Smith, Hans Ulrich Obrist andBernard Fibicher, Ai Weiwei .London ; New

York : Phaidon, 2009, 66.

ภาพท 83 ภาพถายผลงานชด Study of Perspective (1995 – 2003) ท าเนยบขาว วอชงตน ด.ซ. สหรฐอเมรกา ท ม า : Karen Smith, Hans Ulrich Obrist and Bernard Fibicher , Ai Weiwei .London ;

New York : Phaidon, 2009, 66.

108

Forever Bicycle (2003)

เปนผลงานทแสดงครงแรกในป 2003 โดยประกอบขนดวยโครงรถจกรยานจ านวนทงสน 42

คน ใชเทคนคโดยการน าโครงของรถจกรยานโดยการถอดทจบทงสองขางออกแลวจงน ามาตอซอนกน

ขนไปและโคงเขาหากนใหมลกษณะเปนวงกลม (ภาพท 84 )

ภาพท 84 อาย เวยเวย,Forever bicycle, 2003. Installation, ขนาด (สง) 275 x 450 ซม. ทมา Karen Smith, Hans Ulrich Obrist and Bernard Fibicher, Ai Weiwei .London ; New

York : Phaidon, 2009, 96.

ผลงานชนนสะทอนถงสงคมจนทเปลยนไปโดยใชแรงบนดาลใจมาจากประสบการณของ

ศลปนเอง โดยจกรยานถอไดวาเปนสวหนงของชวตของประชาชนชาวจนโดยสวนใหญ ในอดต

สามารถพบเหนจกรยานทวไปไดในเมองจนและจะมเพยงเลนสเลกๆ ส าหรบรถยนตเทานน แตทก

อยางเรมเปลยนไปเมอมรถยนตและตดตามมาดวยมลพษทางอากาศซงเปนปญหาใหญของเมองใหญ

ของจนในปจจบน ดงนนผลงานชนนจงเปนการสะทอนมมมองตอสงคมจนบางอยางทวาจกรยาน

เหลานไมไดเปนเพยงยานพาหนะเทานนแตเปนดงอตลกษณของประชาชนชาวจน แตเมอนโยบาย

109

ของรฐบาลทเนนการลงทนตงโรงงานอตสาหกรรมซงกรวมไปถงการผลตรถยนตจงเปนการตงค าถาม

กบผชมวาจกรยานเหลานทเปรยบเหมอนวถชวตแบบดงเดมจะอยคกบชาวจนไดตลอดไปหรอไม การ

ใชชอยหอของรถจกรยาน(Forever)73 มาเปนแนวคดหลกเพอสะทอนเนอหาทมงไปสการวจารณ

นโยบายของรฐบาลจนทมผลตอสงคมอยางมาก รวมทงลกษณะของการตงผลงานเปนโคงเปนวงกลม

นนอาจหมายถงจกรยานควรขบเคลอนไปขางหนาแตกลบพบปญหาทวนเวยนไปมาเชนเดม ทงน ใน

แผนพฒนาเศรษฐกจ 5 ป ฉบบท 9 คอตงแตป 1996-2000 จนไดก าหนดแผนพฒนาอตสาหกรรมท

ส าคญคอ อตสาหกรรมอเลกทรอนกส ปโตรเคม การผลตรถยนตและการกอสราง โดยเรยกวาเปน

อตสาหกรรม 4 เสาหลกของชาต74 ดงนนในป 2011 ประเทศจนจงกลายเปนโรงงานของโลกท

ตางชาตใชเปนฐานการผลตสนคาทกประเภทตงแต รถยนต คอมพวเตอร สนคาอเลกทรอนกส เปน

ตน

ผลงาน forever ถกน ามาจดแสดงอกครงตงแตป 2011 ท Taipei Fine Art Museum (ภาพ

ท 85) ซงประกอบขนไปในแนวสงและแผขยายออกไปดานขางดวยโครงรถจกรยานยหอForever

จ านวน 1200 คน ผลงานในชดนตอมาอาจไมไดใชจกรยานยหอเดมอกตอไปและมการเสรมแตงได

ดดแปลงใหเขากบพนททน าไปจดวางทจะผนแปรไปตามขนาดของพนทได หลงจากนนกมการจด

แสดงผลงานชนตอมาอกหลายครง

ในป 2015 ผลงานดงกลาวถกดดแปลงใหมลกษณะเปนรปทรงของ แชนเดอเลยร

(chandelier) จดแสดงท Royal Academy กรงลอนดอน ประเทศองกฤษ(ภาพท 86) โดยใช

สวนประกอบเปนชนสวนของรถจกรยานมาใชเปนโครงสรางหลกของผลงานโดยประดบดวยครสตล

หอยลงมาบรเวณรอบๆ ของวงลอจกรยานและตดดวงไฟไวเพอใหเกดความหรหราเมอแสงสะทอนกบ

ครสตล ในผลงานนอาย เวยเวยนอกจากจะใชจกรยานซงเปนสญญาลกษณของชาวจนเปนแนวคดท

คลายกบผลงานกอนๆ ในชดน

แตมแนวคดอนเพมเตมเขามานนคอความขดแยงกนระหวางความหรหราของครสตลกบโครง

ของรถจกรยาน เปนการพยายามสะทอนถงแนวคดทความหรหราเปนพลงอ านาจทเขามามบทบาทใน

ชวตของผคนระดบลางในสงคมของจนปจจบน

73 ส าหรบจกรยานยหอดงกลาวนนเปนของ Shanghai Forever Co.,Ltd กอตงขนในป1940 จกรยานแบบดงเดมของ

แบรนด Forever มทงจกรยานเดกและจกรยานเสอภเขาตอมาในป 1993 บรษท ไดเขาจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยเซยงไฮ

74 วรศกด มหทธโนบล, "จน," in เอเชยรายป. 269.

110

ภาพท 85 อาย เวยเวย. Forever Bicycles. 2011. Installation. Taipei Art Museum ทมา Royal academy of art, Ai Weiwei, Italy : graphicom, 2015, 29.

ภาพท 86 อาย เวยเวย, Bicycle Chandelier, 2015.Installation, ขนาด 500x430 ซม. ทมา : Royal academy of art, Ai Weiwei, Italy : graphicom, 2015, 221.

111

Fragments (2005)

ส าหรบผลงาน Fragments (ภาพท 87) วสดทใชท าผลงานสวนใหญน ามาจากของสะสม

สวนตวของอาย เวยเวย เนองจากความเปนนกสะสมของอาย เวยเวยโดยเฉพาะวตถโบราณท

เกยวของกบอารยธรรมของจน ศลปนไดน าเสาไมและคานไมจ านวนหนงและอกสวนจะเปนเครองใช

ในครวเรอน เชน โตะและเกาอ ซงสวนใหญท ามาจากไมชนดหนง ทเรยกกนวา ไมเถยล (Tieli : 铁力

木) 75 หรอ Chinese ironwood ซงมเนอไมทมความแขงแรงทนทาน เศษไมเหลานไดถกน ามาจาก

โบสถหรอวหารของวดทถกสรางขนในยคราชวงศหมงหรอชงทถกท าลายลงดวยในชวงของการปฏวต

วฒนธรรมหรอเพอการพฒนาทดนทางดานเศรษฐกจ

ภาพท 87 อาย เวยเวย. Fragments. 2005.Installation, ขนาด 500x850x700 ซม. ทมา Karen Smith, Hans Ulrich Obrist andBernard Fibicher, Ai Weiwei .London ; New

York : Phaidon, 2009, 54.

เนองจากเศษไมเหลานสวนใหญแลวเคยเปนองคประกอบหนงในงานสถาปตยกรรมโบราณ

เชน เสา ขอ คาน นอกจากนยงชนสวนบางชนกไมไดมความสมบรณไปทงหมด จงตองมการวางแผน

75 ตนไมชนดนมล าตนมขนาดใหญ โดยมคณสมบตคอเนอไมแขงมาก ในมณฑลกวางตงมกนยมน ามากอสรางสงท

ตองการความแขงแรงมากๆ เชน สะพานและการกอสรางบาน แตส าหรบในภาคเหนอของจน ไมชนดน ไดรบการยกยองวาเปนไมเนอแขงทหายากและมกน ามาท าเปนเครองใชในราชส านก

112

วาชนไหนจะตอเขาไปตรงไหน ดงนนจงจ าเปนตองใชชางไมทมความเชยวชาญในการงานอยางสงใน

การถอดหรอประกอบชนสวนไมเหลานแลวน าไปประกอบขนใหมใหเปนไปตามแนวคดของศลปน

การทอาคารเกาเหลานนถกรอถอนออกไปกเนองจากมการพยายามพฒนาเมองจากนโยบาย

ของรฐบาลจน จากการพฒนาและขยายเมองจงท าใหเกดการใชเทคโนโลยและวสดอปกรณสมยใหม

เขามาชวยในการกอสรางท าใหชางไมเปนกลายเปนเรองลาสมยการใชชางไมเหลานจงเปนการให

โอกาสแกชางเหลานไดมงานท าตอไปอกทางหนงดวย (ภาพท 88-89) แนวคดในการประกอบกน

ขนมานนจะเรมจากการสรางโครงสรางหลกๆ โดยใชเสาขนาดใหญมาเปนแกนกลาง หลงจากจงนนจง

เชอมตอชนสวนทเหลออนๆ มาประกอบเชอมโยงตอกนเปรยบเสมอนเปนแขน แขนหรอกงแตละชน

จ าตองท าหนาทคอยพยงรบน าหนกกนไปเพอเกดความสมดลในทจะใหงานทงชนสามารถจดวางอย

บนพนได

ภาพท 88 การตดตงผลงาน Fragments

ทมา : Royal academy of art, Ai Weiwei, Italy : graphicom, 2015. 170.

113

ภาพท 89 การตดตงผลงาน Fragments ทมา : Royal academy of art, Ai Weiwei, Italy : graphicom, 2015. 171.

การประกอบกนของเศษชนสวนของไมใหกลายเปนดวยโครงสรางอยางหลวมๆ (ภาพท 97)

แตกยงสามารถสงเกตเหนเปนรปรางของแผนทประเทศจนไดจากดานบน เปนการสะทอนแนวคดตอ

นโยบายของรฐบาลจนทตองการรวมเอาวฒนธรรมอนหลากหลายของทองถนชายแดนตางๆ ไมวาจะ

เปนทงลกษณะของวฒนธรรม การปกครอง ความเชอ ทมความแตกตางกนอยางมาก รฐบาลจน

พยายามรณรงคชวนเชอนโยบายทมสโลแกนวา “One China” หรอ จนเดยว นนเอง การน าชนสวน

ของไมเหลานน ามาประกอบกนขนมาในโครงสรางใหมนนปรากฏในผลงานอกหลายชนเชน Tree

เพยงแตเปลยนวสดเปนตนไมจรงๆ แทนการใชวสดจากงานสถาปตยกรรม

Tree (2011) อาย เวยเวยไดสรางผลงานชด Tree ประกอบดวยผลงานทงหมด 12 ชนท า

ขนในระหวางป 2009 และจดแสดงในป 201076 ท TATE Modern Gallery ลอนดอน ประเทศ

องกฤษ ผลงานชดนไดน าไปจดแสดงอกครงในป 2015 ท The Royal Academy มลกษณะของการ

จดวางเปนแถวเมอมองจากระยะไกลจะคลายกบปาโดยลกษณะของผลงานจะเปนรปทรงของตนไมท

มทงราก ล าตน กงกาน (ภาพท 90) สวนประกอบหลกท าจากชนสวนของตนไมทถกเกบรวบรวมมา

จากภเขาทางภาคใต ทจงเตอเจน มณฑลเจยงซ อยบรเวณตะวนออกเฉยงใตของประเทศจน แลวจง

น าชนสวนเหลานนมายงกรงปกกงโดยแยกชนสวนตางๆ ของล าตน ราก กง การประกอบกนขนมา

76Tate, "Ai Tree," accessed june 4, , 2018. available from https://www.tate.org.uk/art/artworks/ai-

tree-t14630.

114

ใหมจ าโดยเฉพาะกระบวนการประกอบนตองอาศยชางไมทมประสบการณเนองจากศลปนตองการท

จะซอนชนสวนแบบอตสาหกรรมทยดชนสวนตางๆ ของไมเขาดวยกน

ในสวนของล าตนจะตองใชโครงเหลกใสเขาไปเปนแกนกลางกอนเปนการเสรมความแขงแรง

เพอท าหนาทในการเปนโครงสรางหลกของชนงาน แลวหลงจากนนจงน าชนสวนตางๆ ของตนไม

หลายๆ ตนมาประกอบเปนกงกานจนกลายเปนรปรางของตนไมตนใหม โดยการเชอมตอนนตองใช

เทคนคในการซอนหมดทใหเหนจากภายนอกใหนอยทสด (ภาพท 91) จงจ าเปนตองใชความช านาญ

อยางมากจากชางไมเพอยดเนอไมสวนตางๆ ไวภายในนนเอง เมอประกอบเสรจแลวมองการมองจาก

ภายนอกงานจะเหนวางานประตมากรรมเหลานดเหมอนเปนตนไมจรงๆ โดยทถามองผานๆ อาจจะไม

ทราบไดเลยวาเปนการสงเคราะหขนมาใหม

ภาพท 90 ผลงาน Tree บรเวณ Royal academy of art ประเทศองกฤษ ทมา : Sculturenature, In the Shade of Trees, accessed june 4, 2018, available from

http://www.sculpturenature.com/en/in-the-shade-of-trees-1-ai-weiwei-the-tree-

recomposed/

115

ภาพท 91 หมดเหลกทเชอมชนสวนของผลงาน ผลงาน Tree ทมา : Royal academy of art, Ai Weiwei, Italy : graphicom, 2015 10

โดยเปนการแฝงนยยะทคลายกบผลงาน Fragments นนคอการรวมกนเปน จนเดยว ตาม

นโยบายของรฐบาลจน โดยกงกานตางๆ ทประกอบกนคลายกบเปนการรวมกนของเชอชาต ขนกลม

นอยตางๆ ทจะถกรวบรวมเขาเปนจน เปนความแตกตางในความสมพนธระหวางบคคล วฒนธรรม

และสงคม สงเกตไดจากปญหากรณมณฑลซนเจยงทมชาวอยกรทนบถอศาสนาอสลามเปนหลก

ปญหาในกรณของทเบตทพยายามเรยกรองการปกครองตนเอง รวมทงการพยายามทจะรวมไตหวนให

เปนหนงเดยวกบจน เปนตน นอกจากนผลงาน Tree ยงถอเปนตนแบบของผลงานอกชนในแนว

เดยวกนคอ Iron Tree (ภาพท 92) ทเปนการประกอบขนจากชนสวนของตนไมตางๆ ขนมาเชนกน

แตการจดวางในลกษณะตนเดยวไมไดจดวางเปนกลมดงเชนผลงานกอนหนาน

116

ภาพท 92 อาย เวยเวย, Iron tree, 2013.Installation. ขนาด 628x710x 710. ทมา : Royal academy of art, Ai Weiwei, Italy : graphicom, 2015, 94.

117

Descending light (2007)

ผลงานชนนสรางสรรคดวยการใชครสตลสแดง โครงเหลกและหลอดไฟเพอใหแสงสวางโดย

น าเหลกมาใชเปนโครงสรางหลกของผลงานประกอบกนขนเปนรปทรงของแชนเดอเลยรจดวางอยบน

พนของสถานทจดแสดง (ภาพท 93) ซงจดแสดงครงแรกในป 2007 ท Mary Boone Gallery

นวยอรก สหรฐอเมรกา เปนการสรางสรรคผลงานโดยแฝงแนวคดในการเสยดสสภาพสงคมของจนได

อยางอยางแยบยลภายใตนโยบายของพรรคคอมมวนสตตงแตการเปดประเทศและยงแสดงออกถง

ความเขาสนใจในสนทรยะของการน าแสงสวางเปนสอในการสะทอนความคดของตวเอง

ภาพท 93 อาย เวยเวย, Descending light, 2007.Installation, ขนาด 400x663x461 ซม. ทมา: Karen Smith, Hans Ulrich Obrist and Bernard Fibicher, Ai Weiwei .London ; New

York : Phaidon, 2009 117.

118

ชอของผลงานมาจากภาษาละตน de-dere ซงแปลไดวา To Fall77 อาย เวยเวยไดรางภาพ

ดวยปากกา (ภาพท 94) แลวจงออกแบบโครงสรางของผลงานโดยการใชโครงสรางเหลกน ามา

เชอมตอกนและจดวางผลงานทมรปทรงคลายกบแชนเดอรเลยหรอโคมระยาไวบนพน (ภาพท 95)

โดยปรกตแลวโคมระยาลกษณะเชนนจะตองแขวนไวบนเพดานและไมไดเปนวฒนธรรมของชาวจน

แตเปนวฒนธรรมการตกแตงภายในอาคารของประเทศในแถบตะวนตกเพอแสดงออกถงความหรหรา

ในสถานทนนๆ แตศลปนกลบน ามาวางไวบนพนเพอแสดงลกษณะอาการของการหลนรวงลงมาจาก

เพดานแตกไมไดมการแตกกระจายออกไป สแดงของครสตลถอวาเปนสของพรรคอมมวนสตและได

กลายมาเปนสประจ าชาตและวฒนธรรมของจนในเวลาตอมา ดงนน สแดงของครสตลดงกลาวจงเปน

ตวแทนแหงวฒนธรรมจนในปจจบน แสงสวางจากหลอดไฟสเหลองทสองผานครสตลสแดงท าใหม

แสงสวางออกมากลายเปนโทนสแดงและปรมาณแสงกถกจ ากดอยเพยงบรเวณรอบๆ ผลงานเทานน

Bernard Fibicher ไดแสดงความคดเหนถงผลงานชนนไววา

“แสงจากหลอดไฟในวฒนธรรมตะวนตกในยคเรองปญญา (Enlightenment) หมายถง

ความร (knowledge) และความจรง (Truth) และถายอนกลบไปในสมยโบราณจะพบวามนกปรชญา

ชาวกรกทชอวา Diogenes78 ทจดตะเกยงและถอตะเกยงดงกลาวและเดนไปทวกรงเอเธนสในเวลา

กลางวนเพอคนหาความจรงจากผคน” 79

ดงนนแสงจากหลอดไฟทเปลงออกมาเปรยบเสมอนความจรงทถกซอนอยภายใตความเปนจน

ทถกแทนคาดวยสแดงของครสตล แตสแดงเหลานนกลบไปอยบนโครงสรางของสงทเปนวฒนธรรม

จากตะวนตกนนกคอโครงสรางของแชนเดอรเลยและถงแมวาโครงสรางดงกลาวจะอยผดทผดทางแตก

ยงรวมกนเปนรปทรงกนอยตอไปไดเฉกเชนการรวมกนอยเปนประเทศจนในทกวนน โครงสรางของ

ผลงาน Descending light แสดงให เหนอยางชดเจนวาเปนผลงานทพฒนาตอมาจากผลงาน

Fountain of Light ไดอยางชดเจน (ภาพท 96)

77 Smith.115 78 นกปรชญาชาวกรกมชวตอยในระหวาง 412 – 323 ปกอนครสตกาล มชอเสยงจากการบ าเพญทกรกรยาหรอการ

ปลกวเวกของเขา 79 Smith.119

119

ภาพท 94 ภาพรางตนแบบดวยปากกา ทมา: Karen Smith, Hans Ulrich ObristandBernard Fibicher, Ai Weiwei .London ; New

York : Phaidon, 2009 116.

ภาพท 95 การประกอบผลงาน Descending light ทมา: Karen Smith, Hans Ulrich Obrist andBernard Fibicher, Ai Weiwei .London ; New

York : Phaidon, 2009, 118.

120

โดยทผลงาน Fountain of Light จดแสดงในป 2007 ท เทต (Tate) ในเมองลเวอรพล

ประเทศองกฤษ โดยน าไปจดวางอยในแมน า Mersey หนาอาคารของเทตและจดแสดงในป 2017 ท

The Louvre Abu Dhabi สหรฐอาหรบเอมเรต โดยศลปนไดใชวธในการหยบยม (Appropriation)

เอาผลงาน อนสาวรยท 3 (Monument to the third International) ของวลาด เมยร ทาลน

(Vladimir Tatlin,1885-1953) ประตมากรชาวรสเซยซงเปนศลปนแนวคดแบบคอนสตรคตวสม80

(Constructivism) ผลงานชนนของทาลนแสดงออกในการสนบสนนการปฏวตรสเซยอยางชดเจน

(ภาพท 97)

ผลงานดงกลาวแทจรงแลวเปนแบบจ าลองของอาคารขนาดใหญทสรางดวยเหลกและกระจก

โดยถาสรางไดส าเรจจะมความสงมากกวาหอไอเฟลของฝรงเศสโดยใชเปนทท าการของรฐบาลพรรค

บอลเซวก ผลงานชนนไดกลายเปนสญญาลกษณอนทรงพลงของแนวความคดในการสรางสงคมใน

อดมคต (Utopianism) ตามแนวทางสงคมนยมตามแบบพรรคคอมมวนสตของรสเซยในเวลานน ซง

รสเซยเปนประเทศตนแบบในการรเรมแนวคดแบบคอมมวนสตใหแกจนอยางมาก การทอาย เวยเวย

หยบยมโครงสรางผลงานชนดงกลาวของทาลนมาใชในบรบททตรงขามกนอยางสนเชง โดยการน า

ผลงานไปลอยอยกลางแมน าท าใหผลงานมการเคลอนไหวไปมาตามกระแสของน าเปรยบเปรยถง

ความไมแนนอนของระบอบการปกครองของจน

80 เปนขบวนการคามเคลอนไหวทางศลปะและสถาปตยกรรมโดยมแนวคดทางศลปะทมวตถประสงคในเชงสงคม เรม

ขนในรสเซยตงแต ค.ศ. 1919 มแนวคดตรงขามกบแนวคดศลปะเพอศลปะ

121

ภาพท 96 อาย เวยเวย. Fountain of Light. Installation, 700x 529x 400 ซม.

ทมา : Royal academy of art, Ai Weiwei, Italy : graphicom, 2015.78.

122

ภาพท 97 วลาดเมยร ทาลน. Monument to the third International.1920. แบบจ าลองอาคาร.ขนาด 420x300x ฐาน 80 ซม. ทมา : Karen Smith, Hans Ulrich Obrist andBernard Fibicher, Ai Weiwei .London ; New

York : Phaidon, 2009.

Sunflower seed (2010)

ผลงานนจดแสดงครงแรกในป 2010 ภายในอาคารฝงตะวนออกของเทอไบน ฮอลล81

(Unilever Turbine hall) เทต โมเดรน (Tate Modern) กรงลอนดอน ประเทศองกฤษ (ภาพท 98)

โดยจดวางไวบนพนเตมพนทจดแสดงโดยเมลดทานตะวนทน าจดแสดงทงหมดเปนเครองปนดนเผา

81

หองโถงในพพธภณฑเทต โมเดรน(แตเดมเคยเปนหองเครองจกรของโรงไฟฟา) ดวยความทมขนาดใหญและโลงกวางท าใหกลายเปนพนทในการแสดงงานศลปะทนาสนใจ โดยเฉพาะผลงานทรบการสนบสนนจากบรษท ยนลเวอร

123

โดยทกชนเปนการผลตดวยมอ (craft) ผานขนตอนการผลตแบบโบราณ อาย เวยเวยไดเลอกใชชาง

เซรามกจากหมบานแหงหนงในเมองจงเตอเจน (Jingdezhen) อยในมณฑลเจยงซ82 ซงเปนแหลงผลต

งานเครองปนดนเผา เครองเคลอบคณภาพชนเยยมทสงออกไปทวโลกมาเปนระยะเวลายาวนาน

มากกวาพนปและยงไดรบความนยมมาจนถงปจจบน

ภาพท 98 อาย เวยเวย. Sunflower seeds. 2010. Installation. ทมา :Arrestedmotion, Ai Weiwei-Sunflower Seeds, accessed March 11, 2018,

available from http://arrestedmotion.com/2012/01/teaser-ai-weiwei-mary-boone/

โดยขนตอนการท าเรมจากน าดนมาขนรปเปนเมลดทานตะวนตากใหแหง แลวจงน าไปเผา

โดยใชความรอนในการเผาประมาณ 1,300 องศาเซลเซยส หลงจากเผาเสรจจะเปนขนตอนของการ

ลงรายละเอยดโดยใชพกนระบายสด าลงไปทละชน (ภาพท 99) ดงนนผลงานเซรามกทกชนจงมความ

82 มณฑลทอยทางทศตะวนออกเฉยงใตของประเทศจน ในบรเวณชายฝงตอนใตของน าแมแยงซเกยง

124

แตกตางกนทงหมด หลงจากลงสแลวจงน าไปเผาอกครงโดยใชความรอนทนอยกวาครงแรกโดยอยท

ราว 800 องศาเซลเซยส การผลตทกขนตอนตองใชชางทเปนแรงงานชาวจนทงหมดประมาณ 1 ,600

คนโดยใชระยะเวลาราวๆ 2 ปครงจงแลวเสรจและไดผลงานประมาณ 100 ลานชน รวมน าหนก

ท งหมดมากกวา 150 ตน ดงนนวสด เหลาน จงไม เหมอนกบวสดท เปน found object หรอ

readymade ของศลปนในตะวนตกแตกลบเปนงานหตถกรรมทมคณคาและมความหมายลกซง

ภาพท 99 การวาดลายลงบนเมลดทานตะวนเซรามก ทมา : Aiweiweiseeds, About Ai Weiwei's Sunflower Seeds, accessed March 11,

2018, available from http://www.aiweiweiseeds.com/about-ai-weiweis-sunflower-

seeds

อาย เวยเวยไดน าเสนอผลงานโดยการจดวางเมลดทานตะวนเซรามกลงไปบนพนทจดแสดง

แลวเปดโอกาสใหผเขาชมไดเขาไปสมผสกบผลงานโดยตรงไมวาจะเปนการนอน การยนบนผลงาน

ผลงานชนนมนยส าคญในการวพากษวจารณเสยดสสงคมจนไดในหลากหลายมต ดอกทานตะวนเปน

ดอกไมทตองหนเขาหาดวงอาทตยซงดวงอาทตยนนอาจจะเทยบไดกบประธานเหมา เจอตงทมกม

ภาพโฆษณาพนหลงเปนสแดงราวกบแสงของดวงอาทตยดอกทานตะวนทงหลายจงตองหนตวเองเพอ

รบแสงอาทตยนน นอกจากนเมลดทานตะวนจ านวนมากมายเปรยบไดประชากรชาวจนจ านวน

มหาศาลทไมวายคใดสมยใดกไมพนตอการทจะตองถกกระทบเทอนจากการเปลยนแปลงเรอยมาของ

ชนชนผเปกครอง

125

ผลงานศลปะนพยายามใหผชมเขาไปมปฏสมพนธกบชนงาน เชน การจบ การนงหรอยนลง

ไปบนผลงาน เปนตนกลาวมาเปนตวแทนของความเปนจน อาจเนองดวยเพราะวาตงแตสมยโบราณ

จนมชอเสยงการท าเซรามกวามคณภาพและความคงทนอยางมาก นอกจากนยงรวมไปถงประเดน

ของการเสยดสถงนโยบายทางเศรษฐกจของรฐบาลคอมมวนสตจนเพราะจากนโยบายดงกลาวจงท าให

ปจจบนประเทศจนไดกลายเปนโรงงานอตสาหกรรมของโลกไปแลวโดยการเขามาลงทนจากบรษท

ตางชาตมากมาย สนคาอตสาหกรรมจากจนเหลานกมการผลตแบบmass product ทกระจายออกไป

ทวโลก นโยบายทเนนการลงทนของรฐบาลจนนนกอปญหาทจะกระทบตอความเปนอยของประชากร

จนนบลานไดอกเชนกน เชน ในดานส งแวดลอม เปนตน ดงนนผลงานชนนจงเปนแฝงถงการ

วพากษวจารณทงทางการเมอง เศรษฐกจและวฒนธรรมของจนไดอยางชดเจน แตตอมาซงในวนท 15

ตลาคม 2010 ทางพพธภณฑไมอนญาตใหผชมเขาไปในพนทของงานไดอก โดยอางถงอนตรายของผง

เซรามกทอยในชนงาน

ภาพท 100 ผลงาน Sunflower Seeds แสดงท Musee Cantonal Des Beaux-Art Lausanne 2016

ผลงานทน ามาศกษาในกลมนจะเหนวาอาย เวยเวยน าเสนอในประเดนทผคนในสงคมอาจจะ

ก าลงตงค าถามในใจแตกอาจไมไดใสใจเพราะเปนเรองทเกดขนซ าๆ ในชวตประจ าวน ซงหลายเรอง

เปนเหตการณทเกดขนแลวตงแตในอดต กลมผลงานบางชนแสดงถงคานยมหรอรสนยมทมตอการ

กระบวนการผลตในเชงอตสาหกรรม ทผลตภณฑบางอยางเขามาอยในวถชวตประจ าวนของผคนใน

สงคมจนจนกลายเปนสงทขาดไมไดและเปนการะตนการผลตเปนจ านวนมากท าใหปญหาทางสงคม

ตามมาอกมากมาย ผลงานชนบางอยางสะทอนถงความอดอด ความกงวลใจ ความไรเสรภาพทาง

126

ความคดทมสาเหตมาจากการเมองการปกครอง เรองราวเหลานนบเปนแรงบลดาลใจอยางดใหกบ

อาย เวยเวยไดน าเนอหาเหลานนกลบมาแสดงออกผานผลงานศลปะอกครง เพอเปนการย าเตอนหรอ

เพอสะกดใจผคนในสงคมใหกลบมาสนใจใครครวญทบทวนกบสงทเกดขนอกครงหนง

127

บทท 5

สรปและขอเสนอแนะ

1. สรป

ตงแตทพรรคคอมมวนสตเขาปกครองประเทศจนในป 1949 โดยมเหมา เจอตงเปนผน า

พรรคท าใหสภาพทางการเมองและสงคมของจนเกดผลกระทบครงใหญอกครง พรรคคอมมวนสตจน

เนนนโยบายสวนใหญเกยวกบชนชนแรงงานภายใตอดมการณของสงคมนยมลทธคอมมวนสตโดยม

รสเซยคอยหนนหลง ตอมาในป 1966 ไดเกดเหตการณ“การปฏวตวฒนธรรม” เหตการณดงกลาว

เปนนโยบายทพยายามก าจดแนวคดแบบวฒนธรรมเกาของจนและแนวคดจกรวรรดนยมของตะวนตก

ไปพรอมกน โดยเหตการณดงกลาวไดสรางความเสยหายใหแกรากเหงาทางวฒนธรรมของจนทมมา

อยางยาวนานจนกอเกดความเปลยนแปลงทางสงคมอยางมากมายโดยเหตการณดงกลาวสนสดลงในป

1976

รฐบาลพรรคคอมมวนสตจงเรมตนใหมโดยใชนโยบายมงไปในการพฒนาประเทศโดยรบเอา

แนวคดแบบตะวนตกทงดานเทคโนโลย อตสาหกรรม การทหารและพยายามน าระบบทนนยมเขามา

ผสมผสานกบแนวคดของพรรคคอมมวนสต ท าใหการเปลยนแปลงเกดตอสภาพการเมองและสงคม

ของจนขนอกครง ตงแตทพรรคคอมมวนสตจนเรมเขามาบรหารประเทศไดเกดเหตการณทม

ผลกระทบตอสภาพสงคม วฒนธรรม เศรษฐกจหลายครงผลกระทบเหลานนยอมสงผลตอผคนใน

สงคมจน เพราะจะเหนพฒนาการทางแนวคดของผคนในส งคมจนนนมอทธพลทางการเมองการ

ปกครองเขามาเกยวของโดยตลอดเวลารวมทงศลปนกเปนบคคลอกกลมหนงทไดรบผลกระทบจาก

การผนผวนทางการเมองและสงคมดวยเชนกน ดงนนการสรางสรรคผลงานทางศลปะซงมทงศลปนท

ท างานอยใตกฎเกณฑของรฐบาลแตมยงมศลปนอกจ านวนหนงเลอกทจะพยายามสะทอนความเปน

จรงของสงคมและการเมองของจนซงขดตอนโยบายการบรหารประเทศของรฐบาลไดอยางนาสนใจ

หนงในนนคอ อาย เวยเวย

อาย เวยเวยเปนทงศลปน สถาปนกและนกเคลอนไหวทางการเมอง กอนทจะเดนทางไป

สหรฐอเมรกาเขาไดเคยเขารวมกบกลมศลปนหวกาวหนาของจนทมแนวคดทตอตานความคดแบบสง

นยมคอมมวนสตของรฐบาลจนผานผลงานทางศลปะถงแมจะไมไดประสบความส าเรจเทาทควรแตก

128 เปนสวนจดประกายใหเกดการแสดงออกทางความคดใหแกบคคลอนๆในสงคมในเวลานนไดไมมากก

นอย การเดนทางไปอาศยในสหรฐอเมรกามสวนชวยหลอหลอมแนวความคดและใหประสบการณ

ถงแมวาในชวงเวลาทอยทสหรฐอเมรกาจะไมไดมผลงานทโดดเดนนก แตกจะสงอทธพลตอการ

สรางสรรคผลงานอยางมากในชวงระยะเวลาทกลบมาอยทกรงปกกงแลว ถงแมในชวงระยะตนทอาย

เวยเวยยายไปอยทสหรฐอเมรกาจะยงคงมงมนตอการท างานจตรกรรมแตกกลบมการเรมสรางผลงาน

ทเปนการใชวสดส าเรจรปซงสวนใหญแลวจะเปนในรปแบบของสอผสมและแนวคอนเซปชวลอารต

(Conceptual Art) ซงแนวคดในการท างานศลปะเชนนอาย เวยเวยไดรบอทธพลมามาจากผลงาน

ของ มารเซล ดชองป (Marcel Duchamp), แอนด วอรฮอล (Andy Warhol) หรอแจสเปอร จอหน

(Jasper Johns) เปนตน ผลงานแนวนจะเปนเอกลกษณและลกษณะเดนทสดของอาย เวยเวยในชวง

ป 1993-2015 หรอในชวงตลอดระยะเวลาทเขากลบมาอยในประเทศบานเกดนนเอง

ตงแตป 1993 เปนตนมาหลงจากกลบมาอยกรงปกกงแลว เขาใหความสนใจเกยวกบวตถ

โบราณของจน และพยายามดดแปลงวสดตางๆ ใหสอดคลองกบแนวคดไดอยางนาสนใจจนกลายเปน

เอกลกษณโดดเดนเฉพาะตวของศลปน ดวยลกษณะการสรางสรรคผลงานของอาย เวยเวย ทมความ

กลาแสดงความคดเหนอยางตรงไปตรงมา ทงการเสยดส ลอเลยนเพอทาทายตอแนวคดตอพรรค

คอมมวนสตของรฐบาลจนดวยการหยบยกเหตการณตางๆ ทงในอดตและปจบนมาประเดนในการ

เรยกรองทงในแงมมการคอรปชนของเจาหนาทรฐหรอการใหความส าคญคณภาพชวตของผคนใน

สงคมจน ประเดนตางๆ เหลานไดสะทอนออกมาผานวสดทมความหมายเชงสญลกษณ ท าใหผทไดพบ

เหนเกดความเขาใจในแนวคดของศลปนไดอยางไมยากเยนนก ดงนนการเลอกใชสอของอาย เวยเวย

จงมมากมายหลายประภทไมวาจะเปน วดโออารต ภาพถาย เฟอรฟอรแมนซหรอวสดอน เปนตน โดย

ทงนไดน าแนวคดเหลานนผสมผสานกบเหตการณส าคญๆ มาเปนจดเรยกรองเพอใหเกดความ

นาสนใจของผลงาน

ดงนน การทจะเขาใจในผลงานของอาย เวยเวยจงตองพจารณาจากหลายปจจยทเกยวของไม

วาจะเปนประสบการณชวตทผานมา เหตการณทเกดขนในสงคมและแรงจงใจสวนตวในชวงเวลา

ดงกลาวเพอน ามาประกอบกน จงอาจจ าเปนตองแยกผลงานตามเนอหาทสะทอนผานผลงานนน โดย

แบงออกไปได 2 กลม กลมแรกมาจากเหตการณทเกดขนจรงและก าลงเปนทสนใจของผคนในสงคม

ขณะนนเปนอยางมาก ซงอาจเรยกไดวาเปนการฉวยโอกาสจากสถานการณทก าลงเปนประเดนอย

นนเอง ซงอาจแตกตางไปจากศลปนจนคนอนๆ ทมกจะแสดงออกอยางออม อาย เวยเวยท างานไดไม

แตกตางจากนกขาว ทท าหนาทในการคดประเดนและน าเสนอในสงทคดวาผคนทวไปจะใหความสนใจ

129 ผานวธการของเขาเอง วธการเชนนจงท าใหงานของอาย เวยเวยมประเดนทหลากหลายและมความ

สดใหมอยตลอดเวลา นอกจากนผลงานเหลานนยงสามารถเขาใจไดงายโดยเขาใจผานวสดทน ามาจด

วางทมความเกยวของหรอบางครงกตรงไปตรงมากบเหตการณนนอยางมากจงท าใหคนทไดดเกด

ความรสกไดทนทเพราะไดเคยเหนวสดเหลานจากเหตการณทเกดขนจรงๆ นนเอง ผลงานเหลานจง

ถอเปนเอกลกษณเฉพาะตวของศลปนเอง

ผลงานกลมท 2 เปนกลมผลงานทมนยแฝงการวพากษวจารณสงคมและการเมองจน โดยจะ

เปนการน าเสนอในประเดนทผคนในสงคมอาจจะก าลงตงค าถามในใจแตกอาจไมไดใสใจในการหา

ค าตอบเพราะเปนเรองทเกดขนซ าๆ ในชวตประจ าวน ซงหลายเรองเปนเหตการณทเกดขนแลวตงแต

ในอดต ผลงานบางชนในกลมนแสดงถงคานยมหรอรสนยมทมตอการกระบวนการผลตในเชง

อตสาหกรรม ทผลตภณฑบางอยางเขามาอยในวถชวตประจ าวนของผคนในสงคมจนจนกลายเปนสงท

ขาดไมไดและเปนการะตนการผลตเปนจ านวนมากท าใหปญหาทางสงคมตามมาอกมากมาย ผลงาน

บางอยางชนสะทอนถงความอดอด ความกงวลใจ ความไรเสรภาพทางความคดทมสาเหตมาจาก

การเมองการปกครอง เรองราวเหลานนบเปนแรงบลดาลใจอยางดใหกบอาย เวยเวยไดน าเนอหา

เหลานนกลบมาแสดงออกผานผลงานศลปะอกครง เพอเปนการย าเตอนหรอเพอสะกดใจผคนใน

สงคมใหกลบมาสนใจใครครวญกบสงทเกดขนอกครงหนง

แตอยางไรกด เมอไดศกษาใหละเอยดขนจะท าใหไดพบวาผลงานของอาย เวยเวยมแรงจงใจ

จากแนวคดอนหลากหลายทงแนวคดแบบตะวนตกและแนวคดในมมมองของตวเองทเปนชาวจนในยค

สมยใหม โดยพยายามสะทอนตวตนของความเปนจนผานวสดทเลอกมาใชในการสรางสรรคผลงาน

ไมไดมงเพยงแตน าเสนอเนอหาเทานนแตยงค านงถงสทรยะในผลงานไปไดพรอมกน วสดเหลานนแฝง

นยทางการเมอง สงคมและวฒนธรรมไดอยางแยบยลและยงสอดคลองกบเนอหาททนตอสถานการณ

ท าใหผลงานเกดความหลากหลายทงเนอหาและรปแบบการน าเสนอและโดยเฉพาะอยางยง ผลงาน

ศลปะของอาย เวยเวยไดสงผลตอกระทบตอสงคมจนอยางกวางขวาง มอทธพลตอศลปนรวมสมยของ

จนรวมทงมอทธพลไปถงกระแสสงคมโลกอยางไมอาจปฏเสธได

2. ขอเสนอแนะ

เนองจากอาย เวยเวยนนเปนศลปนทไมเคยหยดคดทจะสรางสรรควธการท างานศลปะ และ

มกจะพยายามคนหาประเดนในการสรางงานหรอชองทางอนเพอสรางความทาทายใหกบชวตอยเสมอ

130 ซงพจารณาไดจากประสบการณตางๆ ในชวตท าใหไดเจอกบผคนทหลากหลายและเหตการณตางๆ

อยเสมอ นอกจากผลงานทางศลปะแลวยงมประเดนอนๆ ทนาสนใจทกลาวเพยงเลกนอยใน

วทยานพนธเลมนคอ กระบวนการการใชสอโซเชยลมเดยของอาย เวยเวยมความนาสนใจแงของ

ความคดรวมทงยงมหลายชองทางและเกดผลกระทบเปนวงกวาง

อกประเดนหนงคอวทยานพนธเลมนมงเนนศกษาไปทผลงานศลปะของอาย เวยเวยในชวงป

1993-2015เทานนซงเปนระยะเวลาทผลงานทงหมดเกยวของกบการเมองและสงคมของจนแต

หลงจากป 2015 อาย เวยเวยไดรบอสรภาพคนจากรฐบาลจน ท าใหเขาไดมโอกาสเดนทางออกไปใน

ตางแดนและสรางสรรคผลงานจากเหตการณส าคญในสวนอนๆ ของโลกอกหลายชน ไมวาจะเปน

ผลงานศลปะและภาพยนตรสารคดในป 2017 ท เกยวกบผลภยใน 23 ประเทศ เปนตน ดงนน

การศกษาผลงานของอาย เวยเวยทเกยวของกบเหตการณหรอบรบทอนๆ ในตางแดนจงเปนเรองท

นาสนใจทจะศกษาตอไป

131

รายการอางอง

รายการอางอง

BBC. "Ai Weiwei Is Named Artreview's 'Most Powerful Artist." Last modified Accessed November 7, 2017. available from http://www.bbc.com/news/entertainment-arts-15285939.

Cohen lebold, Joan. . The New Chinese Painting1949-1986. New York harry N Abrams,

1987.

Creativemove. "Ai Weiwei Baby Formula." Last modified Accessed March 14, , 2018.

available from http://www.creativemove.com/art/ai-weiwei-baby-formula/#ixzz54ax2kb2D.

Delson, Susan. Ai Weiwei : Circle of Animals. Munich: Prestel, 2011.

Dw. "Provocative Forever: Ai Weiwei Turns 60." Last modified 2018. Accessed December

14, , 2018. available from http://www.dw.com/en/provocative-forever-ai-weiwei-turns-60/a-40201567.

Newstatesman. "Arts Interview: Ai Weiwei." Last modified Accessed March 14, 2018.

available from https://www.newstatesman.com/blogs/cultural-capital/2010/10/chinese-artist-china-freedom.

Phaidon UK. "Andy Warhol in China." Last modified accessed April 27, 2018, Accessed

April 27, , 2018. available from http://uk.phaidon.com/agenda/art/articles/2013/june/27/andy-warhol-in-china/.

132

Royal academy of art. Ai Weiwei. Italy: graphicom, 2015.

Smith, Karen, Ulrich Obrist, Hans and Fibicher,Bernard, . Ai Weiwei. London: Phaidon,

2009.

Sullivan, Michael. The Art of China. Berkeley Los Angeles and London: University of

California press, 1977.

Tate. "Ai Tree." Last modified Accessed june 4, , 2018. available from

https://www.tate.org.uk/art/artworks/ai-tree-t14630.

Voicetv. "กรณออฉาวนมปนเปอนในจน." Last modified Accessed เขาถงเมอ 14 มนาคม 2561. เขาถงไดจาก https://www.voicetv.co.th/read /77843.

เจษฎา ทองรงโรจน. พจนานกรมปรชญา องกฤษ-ไทย. กรงเทพฯ: โบแดง, 2547.

ฐานเศรษฐกจ. "จนประชมใหญแผน 5 ป เศรษฐกจ-สงคม." Last modified Accessed 9 พฤศจกายน, 2560. ไดจากhttp://m.thansettakij.com/content/15985#.

ปยะแสง จนทรวงศไพศาล. ศลปะจนสมยใหม. กรงเทพฯ: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย

2552.

ปยะแสง จนทรวงศไพศาล. ศลปะจนรวมสมย. กรงเทพฯ: โครงการหนงสอและต าราทฤษฎศลป ภาควชา/สาขาทฤษฎศลป คณะจตรกรรม ประตมากรรมและภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร, 2561.

รอดบญ, สมพร. "ศลปะแอพโพรพรเอชน(Appropriation Art)." In การแสดงศลปกรรมแหงชาต ครงท

133

58. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยศลปากร, 2555.

วรศกด มหทธโนบล. "จน." In เอเชยรายป, vol 1996/2539. กรงเทพฯ สถาบนเอเชยศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2539.

วรศกด มหทธโนบล. เศรษฐกจการเมองจน. กรงเทพฯ: โอเพนบคส, 2557.

วรษฐ ลมทองกล. มงกรผลดแผนดน. กรงเทพฯ: ผจดการ, 2554.

ศรพร ดาบเพชร. ประวตศาสตรจนสมยใหม จากครศตวรรษท 19 จนถงปจจบน. กรงเทพฯ คณะ

สงคมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ 2556.

ส านกงานเศรษฐกจการคลง. "หมเกาะเซนกาก/เตยวหย: กรณพพาทญปน-จน และผลกระทบตอไทย "

Last modified Accessed 20 เมษายน, 2561. เขาถงไดจาก http://www2.fpo.go.th/FPO/index2.php?mod=Content&file=contentview&contentID=CNT0008804&categoryID=CAT0000146.

สทธพล เครอรฐตกาล. ประวตศาสตรจนสมยใหม. กรงเทพฯ: ชวนอาน, 2555.

134

135

ประวตผเขยน

ประวตผเขยน

ชอ-สกล ณฐวฒ เลาหเจรญบณฑต วน เดอน ป เกด 24 มกราคม 2527 สถานทเกด สพรรณบร วฒการศกษา นเทศศาสตรบณฑต มหาวทยาลยหอการคาไทย ทอยปจจบน ลมพนเพลส รชโยธน แขวงจนทรเกษม เขตจตจกร กทม. 10900