การปรบตวของแตรวงชาวบานในสงคมไทยปจจบน

โดย นายอทธพล สวสดพฤกษา

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาดรยางคศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาสงคตวจยและพฒนา

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2558

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

การปรบตวของแตรวงชาวบานในสงคมไทยปจจบน

โดย นายอทธพล สวสดพฤกษา

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาดรยางคศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาสงคตวจยและพฒนา

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2558

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

THE ADAPTATION OF TRAEWONG CHAOBAN IN PRESENT THAI SOCIETY

By Mr. Itthiphon Sawadipuksa

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree Master of Music Program in Music Research and Development

Graduate School, Silpakorn University Academic Year 2015

Copyright of Graduate School, Silpakorn University

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร อนมตใหวทยานพนธเรอง “ การปรบตวของแตรวงชาวบานในสงคมไทยปจจบน ” เสนอโดย นายอทธพล สวสดพฤกษา เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาดรยางคศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาสงคตวจยและพฒนา

……........................................................... (รองศาสตราจารย ดร.ปานใจ ธารทศนวงศ)

คณบดบณฑตวทยาลย วนท..........เดอน.................... พ.ศ...........

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ อาจารยอานนท นาคคง คณะกรรมการตรวจสอบวทยานพนธ .................................................... ประธานกรรมการ (ผชวยศาสตราจารย คมธรรม ด ารงเจรญ) ............/......................../.............. .................................................... กรรมการ (รองศาสตราจารย ดร.ศรณย นกรบ) ............/......................../.............. .................................................... กรรมการ (อาจารยอานนท นาคคง) ............/......................../..............

ง

54701324 : สาขาวชาสงคตวจยและพฒนา ค าส าคญ : แตรวงชาวบาน / การปรบตว อทธพล สวสดพฤกษา: การปรบตวของแตรวงชาวบานในสงคมไทยปจจบน . อาจารยทปรกษาวทยานพนธ: อ.อานนท นาคคง. 414 หนา.

การวจยนเปนการวจยเชงคณภาพใชวธการวจยทางมานษยดรยางควทยามวตถประสงคเ พอ 1) เ พอศกษาประวตความเปนมาและพฒนาการของแตรวงชาวบาน 2) เพอศกษาสภาพทวไปและลกษณะทางดนตรของแตรวงชาวบาน 3) เพอศกษาการปรบตวของแตรวงชาวบานในสงคมไทยปจจบน โดยศกษาจากคณะแตรวงชาวบานทงสน 4 คณะในจงหวดกรงเทพมหานครและสมทรปราการ ผลการวจยพบวาแตรวงชาวบานไดปรบปรงเปลยนแปลงน าเอาวฒนธรรมแตรวงมารบใชความเชอประเพณทางสงคมอยางยาวนานและตอเนอง แตรวงชาวบานในปจจบนมการปรบปรงเปลยนแปลงหลายอยางทงสภาพทวไปและลกษณะทางดนตรในประเดน เครองดนตรมการเพมเครองดนตรไฟฟา เชน เบส ศยบอรด การใชรถเขนรวมในขบวนแห บทเพลงมการเพมบทบาทของเพลงลกทง เพลงประเภทเพลงมารชและเพลงไทยเดมถกลดบทบาทลง การแตงกายทมการปรบปรงเปลยนแปลง เปนตน เปนลกษณะของการเปลยนแปลงในเชงการปรบปรงเพมเตม เพอความอยรอดใหเขากบยคสมย ปจจยส าคญทท าใหแตรวงชาวบานเกดการปรบตวคอปจจยภายในและภายนอกจาก ปจจยภายใน คอการสรางรายไดเพอความอยรอดของแตรวงและเทคโนโลยทมความทนสมยขนและจากปจจยภายนอก คอสภาพสงคมทเปลยนแปลงไปการแขงขนทมมากขนความนยมทางดานดนตรทเปลยนไปของผชมและผวาจาง

สาขาวชาสงคตวจยและพฒนา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ลายมอชอนกศกษา........................................ ปการศกษา 2558 ลายมอชออาจารยทปรกษาวทยานพนธ ........................................

จ

54701324 : MAJOR : MUSIC RESEARCH AND DEVELOPMENT KEY WORD : TRAEWONG CHAOBAN / ADAPTATION ITTHIPHON SAWADIPUKSA : THE ADAPTATION OF TRAEWONG CHAOBAN IN PRESENT THAI SOCIETY. THESIS ADVISOR : ANANT NAKKONG. 414 pp. This research is a qualitative research on the term of Ethnomusicology. the research have 3 objectives, 1) To study the origin of Traewong chaoban and development. 2) to study about the general condition and element of Traewong chaoban 3) to study about the adaptation of Traewong chaoban in Bangkok and Samutprakarn province. This research will study on 4 Traewong chaoban, The result indicated that, local Thai people did adapted the usage of bras to support their social believes and cultures for a long period, that it be recognized as the Traewong chaoban. At the present the Traewong chaoban have changed in many aspects, both in general condition and instrument element for example, the electronic instrument were added in such as, bass and keyboard, , the usage of cart in the parade, songs are more integrate with local Thai folk songs, the adaptation in costumes. These changed features are the adaptation improvement for their survival through the change of time. The major factors that make Traewong chaoban to adapt have come from 2 ways, the inner factor and the outer factor. The inner factor are the need in generate income for the surviving of the band and the usage of new technologies. The outer factor are the change in social environment, the increasing in music industry competition and the changing in music trends from both listener and the band client.

Program of Music Research Development Graduate School, Silpakorn University Student's signature ........................................ Academic Year 2015 Thesis Advisor's signature ........................................

ฉ

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธนส าเรจไปไดดวยด เนองจากผ วจยไดรบความชวยเหลอความกรณาอยางยงจากบคคลหลายๆฝาย ซงผ วจยมความซาบซงเปนอยางยงอนงผ ทมสวนเกยวของกบงานวจยนมจ านวนมาก ผวจยจงขอกราบขอบพระคณดงนามดงตอไปน

อาจารย อานนท นาคคง อาจารยทปรกษาวทยานพนธผ ทใหคอยอบรมสงสอนเปดโลกกวางและมอบประสบการณนอกหองเรยนทมคาอยางยงตลอดระยะการศกษา

อาจารย ดร . ณฐวฒ บรบรณว รยและอาจารย ดร . อโณทย นตพน อาจารยท ใหความร ค าแนะน าและแนวทางทมคาอยางมากมายมหาศาล

ผ ชวยศาสตราจารย คมธรรม ด ารงคเจรญ ประธานกรรมการสอบวทยานพนธ ทไดกรณาใหขอเสนอแนะ แกไขและใหแนวคดทเปนประโยชน

รองศาสตราจารย ดร. ศรณย นกรบ กรรมการสอบวทยานพนธ ทไดกรณา ใหขอเสนอแนะ แกไขและใหแนวคดทเปนประโยชน

อาจารย สนนก แสงอรณ ทไดใหค าปรกษาและมประโยชนอยางมากในงานวจยชนน หวหนาคณะและสมาชกแตรวงทงสคณะประกอบดวย แตรวงคณะครเส แตรวงคณะ

แดงไฝ แตรวงคณะตาตอกและแตรวงคณะประจวบ ทสละเวลาใหขอมลทเปนประโยชนในการท างานวจยชนน

นอกจากนขอขอบคณนกศกษาปรญญาตร ปรญญาโทและเ พอนๆ รนท 8 คณะดรยางคศาสตร มหาวทยาลยศลปากรทไดใหความชวยเหลอในทกๆดานและเปนก าลงในระหวางการท าวทยานพนธเรองน

ขอกราบขอบพระคณ บดามารดาและครอบครวทคอยสนบสนนและเปนก าลงใจใหแกผวจยเสมอมา

ขอบญกศลจากการท าวทยานพนธฉบบน จงสงผลแดผ ทกลาวมาขางตนและผ ทอยเบองหลงในการท าวทยานพนธทไมไดกลาวมาน ประสบแดความสขความเจรญตลอดไป

ช

สารบญ หนา บทคดยอภาษาไทย………………………………………………………………………………….ง บทคดยอภาษาองกฤษ……………………………………………………………………………...จ กตตกรรมประกาศ…………………………………………………………………………………..ฉ สารบญตาราง ...................................................................................................................... ณ สารบญภาพ .......................................................................................................................... ถ บทท 1 บทน า .......................................................................................................................... 1

ความส าคญและความเปนมา ................................................................................ 1 ความมงหมายและวตถประสงคของการศกษา ....................................................... 4 สมมตฐานของการวจย ......................................................................................... 4 ขอบเขตของกาวจย ............................................................................................... 4

กรอบแนวคดทฤษฏการศกษาวจย ......................................................................... 4 ขอตกลงเบองตน .................................................................................................. 4 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ .................................................................................... 5 ค านยามศพทเฉพาะ ............................................................................................. 5 2 วรรณกรรมทเกยวของ .................................................................................................... 7 ตอนท 1 ประวตความเปนมาและลกษณะวงโยธวาทต ............................................ 8 ตอนท 2 ประวตและพฒนาการของแตรวงชาวบาน ............................................... 11

ประวตและพฒนาการของแตร .......................................................... 11 พฒนาการของแตรวงชาวบาน .......................................................... 23 ตอนท 3 สภาพทวไปและลกษณะทางดนตรของแตรวงชาวบาน ............................ 28 เครองดนตรของแตรวงชาวบาน ........................................................ 28 บทบาทหนาทของเครองดนตรในแตรวงชาวบาน ................................ 36 บทบาทหนาทของแตรวงชาวบาน ..................................................... 38 บทบาทของแตรวงชาวบานในพธบวชนาค ......................................... 41 บทเพลงของแตรวงชาวบาน ............................................................. 43

ซ

บทท หนา ตอนท 4 ประเภทเพลงและลกษณะ ..................................................................... 45

เพลงพธการ .................................................................................... 45 เพลงมารช ....................................................................................... 46 เพลงไทยเดม ................................................................................... 49 เพลงพนบาน ................................................................................... 53 เพลงลกทง ...................................................................................... 55 เพลงไทยสากล ................................................................................ 57 ตอนท 5. แนวคดและทฤษฏทใชในการศกษา ....................................................... 59 แนวคดและทฤษฏในการศกษาทางมนษยดรยางควทยา .................... 59 แนวคดและทฤษฏเกยวกบการวเคราะหดนตร ................................... 62 แนวคดและทฤษฏทางวฒนธรรม ...................................................... 67 แนวคดการปรบตว ........................................................................... 70 แนวคดการปรบตวทางวฒนธรรม ..................................................... 72 แนวคดการผสมผสานทางวฒนธรรม ................................................ 73 แนวคดและทฤษฏ มเซต ฟโก ........................................................... 76

อ านาจในทศนะของฟโกต .............................................. 76 อ านาจกบการตอตาน .................................................... 80 ตอนท 6. งานวจยทเกยวของ ............................................................................... 82 งานวจยทเกยวของกบการปรบตววงดนตรพนบาน ............................. 82 งานวจยทเกยวของกบแตรวงชาวบาน ............................................... 83

ตอนท 7 กรอบความคด ...................................................................................... 93 3 วธด าเนนการวจย ........................................................................................................ 94 การเกบรวบรวมขอมล ......................................................................................... 94 การรวบรวมขอมลภาคสนาม ............................................................................... 95 ขนเกบรวบรวมขอมล .......................................................................................... 95 ขนเรยบเรยงขอมล .............................................................................................. 95 ขนวเคราะหขอมล............................................................................................... 96

ฌ

บทท หนา ขนเรยบเรยงผลการศกษาการตรวจสอบการศกษา ............................................... 96

ระเบยบวธวจย ................................................................................................... 96 ขนเตรยมการเบองตน ......................................................................................... 97 อปกรณและเครองมอทใชในการวจย ................................................................... 97 4 ผลการวเคราะหขอมล ................................................................................................. 98 ตอนท 1 ประวตความเปนมาและพฒนาการของแตรวง ........................................ 98 ประวตความเปนมาของแตรวง ......................................................... 98 พฒนาการของแตรวง ....................................................................... 99 ตอนท 2 สภาพทวไปและองคประกอบของดนตรแตรวงชาวบาน .......................... 100

แตรวงคณะครเส ............................................................................ 100 สภาพทวไปแตรวงคณะคร ........................................... 100 ความเปนมาแตรวงคณะครเส ...................................... 100 ลกษณะเดนของวง ...................................................... 101 โครงสรางสมาชก ........................................................ 101 โอกาสในการแสดง ...................................................... 101 รายได ........................................................................ 101 การสรางความนยม ..................................................... 102 การฝกซอม ................................................................. 102 การแตงกาย ............................................................... 102 ผวาจาง ...................................................................... 102 ผชม ........................................................................... 103 ความเชอประเพณ....................................................... 103 ขนตอนการบรรเลง ...................................................... 104 ลกษณะการบรรเลง..................................................... 104 ลกษณะทางดนตร ....................................................... 105 นกดนตรคณะแตรวงคณะแดงไฝ.................................. 105 เครองดนตร ................................................................ 107

ญ

บทท หนา อปกรณทใชประกอบการบรรเลง .................................. 107 รถเขน ........................................................................ 107 การประสมวงและการจดวง ......................................... 108 เพลงทใชในการบรรเลง ............................................... 109

แตรวงคณะแดงไฝ ......................................................................... 113 สภาพทวไปแตรวงคณะแดงไฝ ..................................... 113 ความเปนมาแตรวงคณะแดงไฝ .................................... 113 ลกษณะเดนของวง ...................................................... 113 โครงสรางสมาชก ........................................................ 113 โอกาสในการแสดง ...................................................... 114 รายได ........................................................................ 114 การสรางความนยม ..................................................... 114 การฝกซอม ................................................................. 114 การแตงกาย ............................................................... 115 ผวาจาง ...................................................................... 115 ผชม ........................................................................... 115 ความเชอประเพณ....................................................... 116 ขนตอนการบรรเลง ...................................................... 116 ลกษณะการบรรเลง..................................................... 117 ลกษณะทางดนตร ....................................................... 118 นกดนตรคณะแตรวงคณะแดงไฝ.................................. 118 เครองดนตร ................................................................ 119 อปกรณทใชประกอบการบรรเลง .................................. 120 รถเขน ........................................................................ 120 การประสมวงและการจดวง ......................................... 121 เพลงทใชในการบรรเลง ............................................... 122

แตรวงคณะตาตอก ........................................................................ 124

ฎ

บทท หนา สภาพทวไปแตรวงคณะตาตอก .................................... 124

ความเปนมาแตรวงคณะตาตอก ................................... 125 ลกษณะเดนของวง ...................................................... 125 โครงสรางสมาชก ........................................................ 125 โอกาสในการแสดง ...................................................... 126 รายได ........................................................................ 126 การสรางความนยม ..................................................... 126 การฝกซอม ................................................................. 126 การแตงกาย ................................................................ 126 ผวาจาง ...................................................................... 126 ผชม ............................................................................ 127 ความเชอประเพณ ....................................................... 127 ขนตอนการบรรเลง ...................................................... 127 ลกษณะการบรรเลง ..................................................... 128 ลกษณะทางดนตร ....................................................... 129 นกดนตรคณะแตรวงคณะตาตอก ................................. 129 เครองดนตร ................................................................ 130 อปกรณทใชประกอบการบรรเลง .................................. 131 รถเขน......................................................................... 132 การประสมวงและการจดวง ......................................... 132 เพลงทใชในการบรรเลง ................................................ 134

แตรวงคณะประจวบ ...................................................................... 138 สภาพทวไปแตรวงคณะประจวบ .................................. 138 ความเปนมาแตรวงคณะประจวบ ................................. 138 ลกษณะเดนของวง ...................................................... 138 โครงสรางสมาชก ........................................................ 139 โอกาสในการแสดง ...................................................... 139

ฏ

บทท หนา รายได ........................................................................ 139 การสรางความนยม ..................................................... 139 การฝกซอม ................................................................. 140 การแตงกาย ................................................................ 140 ผวาจาง ...................................................................... 140 ผชม ............................................................................ 140 ความเชอประเพณ ....................................................... 140 ขนตอนการบรรเลง ...................................................... 141 ลกษณะการบรรเลง ..................................................... 141 ลกษณะทางดนตร ....................................................... 142 นกดนตรคณะแตรวงคณะประจวบ ............................... 142 เครองดนตร ................................................................ 143 อปกรณทใชประกอบการบรรเลง .................................. 144 รถเขน......................................................................... 144 การประสมวงและการจดวง ......................................... 144 เพลงทใชในการบรรเลง ................................................ 146

สรปขอมลสภาพทวไปและลกษณะทางดนตร ของแตรวงชาวบานทง 4 คณะ ................................................. 148 สภาพทวไปของแตรวง ................................................. 149 ความเปนมาแตรวง ..................................................... 149 ลกษณะเดนของวง ...................................................... 150 โครงสรางสมาชก ........................................................ 151 โอกาสในการแสดง ...................................................... 151 รายได ........................................................................ 151 การสรางความนยม ..................................................... 152 การฝกซอม ................................................................. 152 การแตงกาย ................................................................ 152

ฐ

ผวาจาง ...................................................................... 152 ผชม ............................................................................ 153 ความเชอประเพณ ....................................................... 153 ขนตอนการบรรเลง ...................................................... 154 ลกษณะการบรรเลง ..................................................... 154 ลกษณะทางดนตร ....................................................... 154 นกดนตร ..................................................................... 154 เครองดนตร ................................................................ 155 อปกรณทใชประกอบการบรรเลง .................................. 155 รถเขน......................................................................... 155 การประสมวงและการจดวง ......................................... 156 เพลงทใชในการบรรเลง ................................................ 157

วเคราะหเพลงแตรวง ...................................................................... 159 บทเพลงบรรเลงแตรวงคณะครเส ................................. 159

เพลงมหาฤกษ ............................................................. 160 เพลงอศวลลา ............................................................. 163 เพลงขอใจแลกเบอรโทร ............................................... 166 เพลงคาน านม ............................................................. 171 สรปผลการวเคราะหบทเพลงบรรเลงแตรวงคณะครเส .... 174 บทเพลงบรรเลงแตรวงคณะแดงไฝ ............................... 176 เพลงมารชสเหลา ........................................................ 176 เพลงมหาฤกษ ............................................................. 179 เพลงฟองเงยว ............................................................. 182 เพลงกนตบ ................................................................ 185 เพลงคาน านม ............................................................. 188 สรปผลการวเคราะหบทเพลงบรรเลงแตรวงแดงไฝ ......... 192 บทเพลงบรรเลงแตรวงคณะตาตอก .............................. 193 เพลงมหาฤกษ ............................................................. 193

ฑ

บทท หนา เพลงอศวลลา ............................................................. 195

เพลงขอใจแลกเบอรโทร ............................................... 198 เพลงคาน านม ............................................................. 201 สรปผลการวเคราะหเพลงบรรเลงคณะแตรวงตาตอก ..... 204 บทเพลงบรรเลงแตรวงคณะประจวบ ............................ 205 เพลงมารชไทยรวมก าลง .............................................. 205 เพลงอศวลลา ............................................................. 209 เพลงขอใจแลกเบอรโทร ............................................... 211 เพลงคาน านม .............................................................. 214 สรปผลการวเคราะหบทเพลงบรรเลง คณะแตรวงประจวบ .................................................... 217 สรปผลการวเคราะหบทเพลงบรรเลง ของแตรวงทง 4 คณะ ................................................... 218 ตอนท 3 การปรบตวของแตรวงชาวบานในสงคมไทยปจจบน ................................... 219

สภาพทวไปของแตรวง .................................................................. 220 ประวตความเปนมา ...................................................................... 220 โครงสรางสมาชก .......................................................................... 220 ลกษณะทางดนตรของแตรวงชาวบาน ........................................... 220 นกดนตร ...................................................................................... 220 เครองดนตรของแตรวงชาวบาน ..................................................... 220 บทบาทหนาทของเครองดนตรในแตรวงชาวบาน ........................... 224 การประสมวงแตรวงชาวบาน ........................................................ 224 การประสมวงนงบรรเลง ............................................................... 224 การประสมวงแบบการเดนแหขบวน .............................................. 226 บทเพลง ...................................................................................... 229 รายได ......................................................................................... 229 การฝกซอม ................................................................................. 230

ฒ

บทท หนา การแตงกาย .................................................................................. 230 ผวาจาง ......................................................................................... 231 ผชม .............................................................................................. 231 ความเชอประเพณ ......................................................................... 232 บทบาทหนาทของแตรวงชาวบาน ................................................... 233 บทบาทของแตรวงชาวบานในพธบวชนาค ....................................... 234 สถานภาพและการอยรอดของแตรวงชาวบาน.................................. 234

5 สรป อภปรายผลและขอเสนอแนะ .............................................................................. 236 สรปผลการวจย ................................................................................................ 236

อภปรายผล ...................................................................................................... 243 อธบายการปรบตวแตรวงชาวบานตามแนวคดมเชลฟโก ...................................... 244 ขอเสนอแนะ ..................................................................................................... 245 รายการอางอง ..................................................................................................................... 246 ภาคผนวก ........................................................................................................................... 252

ภาคผนวก ก ประมวลภาพคณะแตรวงทง 4 คณะ ............................................. 253 ภาคผนวก ข ขอมลหวหนาวง .......................................................................... 260 ภาคผนวก ค กรอบค าถามสมภาษณ ............................................................... 265 ภาคผนวก ง บนทกการสมภาษณ ครสมนก แสงอรณ ....................................... 267 ภาคผนวก จ โนตเพลงแตรวงชาวบานทน ามาวเคราะห ....................................... 272

ประวตผวจย ....................................................................................................................... 414

ณ

สารบญตาราง ตารางท หนา 1 แสดงขอมลสมาชกนกดนตรของคณะแตรวงครเส ................................................... 105 2 แสดงขอมลเครองดนตรของคณะแตรวงครเส ......................................................... 107 3 แสดงเพลงทใชในการบรรเลงแตรวงคณะครเสขนาดนงบรรเลง ................................ 109 4 แสดงเพลงทใชในการบรรเลงแตรวงคณะครเสขนาดเดนแห ..................................... 109 5 แสดงสรปขอมลเพลงทบรรเลงของแตรวงคณะครเส ................................................ 111 6 แสดงขอมลสมาชกนกดนตรคณะแตรวงแดงไฝ ...................................................... 118 7 แสดงขอมลเครองดนตรของคณะแตรวงแดงไฝ ....................................................... 119 8 แสดงอปกรณทใชประกอบการบรรเลงของแตรวงคณะแดงไฝ .................................. 120 9 แสดงอปกรณทใชประกอบรถเขนของแตรวงคณะแดงไฝ ......................................... 120 10 แสดงขอมลเพลงทบรรเลงขนาดนงบรรเลงของแตรวงคณะแดงไฝ ............................ 122 11 แสดงขอมลเพลงทบรรเลงขนาดเดนแหของแตรวงคณะแดงไฝ ................................. 123 12 แสดงขอมลเพลงทบรรเลงของแตรวงคณะแดงไฝ .................................................... 124 13 แสดงขอมลสมาชกนกดนตรของคณะแตรวงตาตอก ............................................... 129 14 แสดงขอมลเครองดนตรของคณะแตรวงตาตอก ...................................................... 130 15 แสดงอปกรณทใชประกอบการบรรเลงของแตรวงคณะตาตอก ................................. 131 16 แสดงอปกรณทใชประกอบรถเขนของแตรวงคณะตาตอก ........................................ 132 17 แสดงขอมลเพลงทบรรเลงขนาดนงบรรเลงของแตรวงคณะตาตอก ........................... 134 18 แสดงขอมลเพลงทบรรเลงขนาดเดนแหของแตรวงคณะแดงไฝ ................................. 136 19 แสดงขอมลเพลงทบรรเลงของแตรวงคณะตาตอก ........................................ ……. 137 20 แสดงขอมลสมาชกนกดนตรของคณะแตรวงประจวบ.............................................. 142 21 แสดงขอมลเครองดนตรของคณะแตรวงประจวบ .................................................... 143 22 แสดงอปกรณทใชประกอบการบรรเลงของแตรวงคณะประจวบ ............................... 144 23 แสดงอปกรณทใชประกอบรถเขนของแตรวงคณะประจวบ ...................................... 144 24 แสดงขอมลเพลงทบรรเลงขนาดนงบรรเลงของแตรวงคณะประจวบ ......................... 146 25 แสดงขอมลเพลงทบรรเลงขนาดเดนแหของแตรวงคณะประจวบ .............................. 146 26 แสดงขอมลเพลงทบรรเลงของแตรวงคณะประจวบ ................................................. 148

ด

ตารางท หนา 27 แสดงสรปขอมลเครองดนตรของคณะแตรวงทง 4 คณะ .......................................... 155 28 แสดงสรปขอมลอปกรณทใชประกอบการบรรเลงของคณะแตรวงทง 4 คณะ ............ 155 29 แสดงสรปขอมลอปกรณประกอบรถเขนของคณะแตรวง .......................................... 156 30 แสดงสรปบทเพลงทน ามาวเคราะห........................................................................ 159 31 แสดงโครงสรางการบรรเลงเพลงมหาฤกษแตรวงคณะครเส ..................................... 160 32 แสดงโครงสรางการประสานเสยงเพลงมหาฤกษแตรวงคณะครเส ............................ 161 33 แสดงโครงสรางการบรรเลงเพลงอศวลลาแตรวงคณะครเส ...................................... 164 34 แสดงโครงสรางการประสานเสยงเพลงอศวลลาแตรวงคณะครเส ............................. 164 35 แสดงโครงสรางการบรรเลงเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเส........................ 166 36 แสดงโครงสรางการประสานเสยงเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเส .............. 167 37 แสดงโครงสรางการบรรเลงเพลงคาน านมแตรวงคณะครเส ...................................... 172 38 แสดงโครงสรางการประสานเสยงเพลงคาน านมแตรวงคณะครเส ............................ 172 39 แสดงโครงสรางการบรรเลงเพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝ .............................. 177 40 แสดงโครงสรางการประสานเสยงเพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝ ..................... 177 41 แสดงโครงสรางการบรรเลงเพลงมหาฤกษแตรวงคณะแดงไฝ ................................... 180 42 แสดงโครงสรางการประสานเสยงเพลงมหาฤกษแตรวงคณะแดงไฝ .......................... 180 43 แสดงโครงสรางการบรรเลงเพลงฟอนเงยวแตรวงคณะแดงไฝ .................................. 182 44 แสดงโครงสรางการประสานเสยงเพลงฟอนเงยวแตรวงคณะแดงไฝ ......................... 183 45 แสดงโครงสรางการบรรเลงเพลงกนตบแตรวงคณะแดงไฝ ....................................... 185 46 แสดงโครงสรางการประสานเสยงเพลงกนตบแตรวงคณะแดงไฝ .............................. 186 47 แสดงโครงสรางการบรรเลงเพลงคาน านมแตรวงคณะคณะแดงไฝ ........................... 188

48 แสดงโครงสรางการประสานเสยงเพลงคาน านมแตรวงคณะแดงไฝ .......................... 189 49 แสดงโครงสรางการบรรเลงเพลงมหาฤกษแตรวงคณะตาตอก.................................. 194 50 แสดงโครงสรางการประสานเสยงเพลงมหาฤกษแตรวงคณะตาตอก ........................ 194 51 แสดงโครงสรางการบรรเลงเพลงอศวลลาแตรวงคณะตาตอก .................................. 195 52 แสดงโครงสรางการประสานเสยงเพลงอศวลลาแตรวงคณะตาตอก ......................... 196 53 แสดงโครงสรางการบรรเลงเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะตาตอก .................... 198

ต

ตารางท หนา 54 แสดงโครงสรางการประสานเสยงเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะตาตอก ........... 198 55 แสดงโครงสรางการบรรเลงเพลงคาน านมแตรวงคณะตาตอก .................................. 201 56 แสดงโครงสรางการประสานเสยงเพลงคาน านมแตรวงคณะตาตอก ......................... 202 57 แสดงโครงสรางการบรรเลงเพลงมารชไทยรวมก าลงแตรวงคณะประจวบ ................. 206 58 แสดงโครงสรางการประสานเสยงเพลงมารชไทยรวมก าลงแตรวงคณะประจวบ ........ 206 59 แสดงโครงสรางการบรรเลงเพลงอศวลลาแตรวงคณะประจวบ ................................. 209 60 แสดงโครงสรางการประสานเสยงเพลงอศวลลาแตรวงคณะประจวบ ........................ 209 61 แสดงโครงสรางการบรรเลงเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะประจวบ .................. 211 62 แสดงโครงสรางการประสานเสยงเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะประจวบ ......... 212 63 แสดงโครงสรางการบรรเลงเพลงคาน านมแตรวงคณะประจวบ ................................ 214 64 แสดงโครงสรางการประสานเสยงเพลงคาน านมแตรวงคณะประจวบ ....................... 215 65 แสดงสรปการเปลยนแปลงของแตรวงชาวบานในปจจบน ........................................ 237

ถ

สารบญภาพ ภาพท หนา 1 ภาพแสดงกรอบแนวคด .......................................................................................... 93 2 ภาพแสดงต าแหนงทนงของแตรวงคณะครเสขณะนงบรรเลง ................................... 108 3 ภาพแสดงรปขบวนแหของแตรวงคณะครเส ............................................................ 108 4 ภาพแสดงต าแหนงทนงของแตรวงคณะแดงไฝขณะนงบรรเลง ................................. 121 5 ภาพแสดงรปขบวนแหของแตรวงคณะแดงไฝ ......................................................... 122 6 ภาพแสดงต าแหนงทนงของแตรวงคณะตาตอกขณะนงบรรเลง ................................ 133 7 ภาพแสดงรปขบวนแหของแตรวงคณะตาตอก ........................................................ 134 8 ภาพแสดงต าแหนงทนงของแตรวงคณะประจวบขณะนงบรรเลง .............................. 145 9 ภาพแสดงรปขบวนแหของแตรวงคณะประจวบ ...................................................... 145 10 ภาพตวอยางการบรรเลงการประสานของ เทเนอรเซกโซโพนและทรอมโบน .............. 161 11 ภาพตวอยางการบรรเลงการบรรเลงคอรดของทรอมโบน ......................................... 162 12 ภาพตวอยางการบรรเลงจงหวะเพลงมหาฤกษแตรวงคณะครเส ............................... 162 13 ภาพตวอยางการบรรเลง Unison ในเพลงอศวลลา ................................................. 164 14 ภาพตวอยางการบรรเลงจงหวะเพลงอศวลลาของแตรวงคณะครเส .......................... 165 15 ภาพตวอยางการบรรเลงเคานเตอรเมโลดของทรมเปตและทรอมโบนเพลง ขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเส .............................................................. 168 16 ภาพตวอยางการบรรเลงเคานเตอรเมโลดและคอรดของ อลโต แซกโซโฟนและ เทเนอรแซกโซโพนเพลงขอใจแลกเบอรโทร แตรวงคณะครเส ........................... 168 17 ภาพทตวอยางการบรรเลงคอรดของคลารเนต,ทรมเปตและทรอมโบน เพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเส ....................................................... 169 18 ภาพตวอยางการบรรเลงคอรดของทรอมโบน เพลงขอใจแลกเบอรโทร แตรวงคณะครเส .......................................................................................... 169 19 ภาพตวอยางการบรรเลง Unison ในเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเส .......... 170 20 ภาพตวอยางการบรรเลงจงหวะเพลงขอใจแลกเบอรโทร แตรวงคณะครเส ................ 170 21 ภาพตวอยางการบรรเลงคอรดสลบการบรรเลงเคาเตอรเมดโลดของ ทรมเปตเพลงคาน านมแตรวงคณะครเส ........................................................ 173 22 ภาพตวอยางการประสานเสยงเพลงคาน านมแตรวงคณะครเส ................................ 174

ท

ภาพท หนา 23 ภาพตวอยางการบรรเลงจงหวะเพลงคาน านม แตรวงคณะครเส .............................. 174 24 ภาพตวอยางการบรรเลงเคานเตอรเมโลดเพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝ .......... 178 25 ภาพตวอยางการบรรเลงจงหวะเพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝ ........................ 178 26 ภาพทตวอยางการบรรเลงUnisonเพลงมหาฤกษแตรวงคณะแดงไฝ ......................... 180 27 ภาพทตวอยางการบรรเลงจงหวะเพลงมหาฤกษแตรวงคณะแดงไฝ .......................... 181 28 ภาพทตวอยางการประสานเสยงเพลงฟอนเงยว แตรวงคณะแดงไฝ .......................... 183 29 ภาพทตวอยางการบรรเลงคยบอรดในทอน Transition ตามเนอรอง มงแซะมงแซะแซะมงตะลมตมมง .................................................................. 184 30 ภาพตวอยางการบรรเลงจงหวะเพลงฟอนเงยวแตรวงคณะแดงไฝ ............................ 184 31 ภาพตวอยางการการบรรเลงUnisonเพลงกนตบแตรวงแดงไฝ ................................. 187 32 ภาพตวอยางการบรรเลงจงหวะเพลงกนตบแตรวงแดงไฝ ........................................ 187 33 ภาพทตวอยางการบรรเลงเคานเตอรเมโลดเพลงคาน านมแตรวงแดงไฝ .................... 190 34 ภาพทตวอยางการประสานท านองเพลงคาน านมแตรวงแดงไฝ ................................ 191 35 ภาพตวอยางการบรรเลงจงหวะเพลงคาน านมแตรวงแดงไฝ .................................... 191 36 ภาพตวอยางการบรรเลงจงหวะเพลงมหาฤกษแตรวงคณะตาตอก ........................... 194 37 ภาพตวอยางการประสานท านองเพลงอศวลลาของแตรวงคณะตาตอก .................... 196 38 ภาพตวอยางการบรรเลงจงหวะเพลงอศวลลาของแตรวงคณะตาตอก ...................... 197 39 ภาพตวอยางการบรรเลงคยบอรดและเบสเพลงขอใจแลกเบอรโทร แตรวงคณะตาตอก ...................................................................................... 199 40 ภาพตวอยางการสลบบรรเลงท านองของแตละเครองเพลงขอใจแลกเบอรโทร แตรวงคณะตาตอก ...................................................................................... 199 41 ภาพตวอยางการบรรเลงจงหวะเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะตาตอก .............. 200 42 ภาพตวอยางการบรรเลงแนวประสานเพลงคาน านมแตรวงคณะตาตอก ................... 202 43 ภาพตวอยางการบรรเลงคยบอรดเพลงคาน านมแตรวงคณะตาตอก 1 ...................... 203 44 ภาพตวอยางการบรรเลงคยบอรดเพลงคาน านมแตรวงคณะตาตอก 2 ...................... 203 45 ภาพตวอยางการบรรเลงเบสเพลงคาน านมแตรวงคณะตาตอก ................................ 203 46 ภาพตวอยางการบรรเลงจงหวะคาน านมแตรวงตาตอก ........................................... 203

ธ

ภาพท หนา 47 ภาพตวอยางการบรรเลงท านองแบบUnisonของอลโต แซกโซโฟนและทรมเปต เพลงมารชไทยรวมก าลงแตรวงคณะประจวบ ................................................ 207

48 ภาพตวอยางการบรรเลงประสานของทรอมโบนเพลงมารชไทยรวมก าลง แตรวงคณะประจวบ .................................................................................... 207 49 ภาพตวอยางการบรรเลงของเบสเพลงมารชไทยรวมก าลงแตรวงคณะประจวบ ......... 207 50 ภาพตวอยางการบรรเลงจงหวะเพลงมารชไทยรวมก าลงแตรวงคณะประจวบ ........... 208 51 ภาพตวอยางการบรรเลงท านองและการประสานท านองเพลงอศวลลา แตรวงคณะประจวบ .................................................................................... 210 52 ภาพตวอยางการบรรเลงจงหวะเพลงอศวลลาแตรวงคณะประจวบ .......................... 210 53 ภาพตวอยางการสลบบรรเลงท านองเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะประจวบ .... 212 54 ภาพตวอยางการการบรรเลงท านองระหวางทรมเปตและทรอมโบน เพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะประจวบ .................................................. 213 55 ภาพตวอยางการบรรเลงจงหวะเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะประจวบ ............ 213 56 ภาพตวอยางการการบรรเลงท านองและหารประสานเพลงคาน านม แตรวงคณะประจวบ .................................................................................... 216 57 ภาพตวอยางการบรรเลงของเบสเพลงคาน านมแตรวงคณะประจวบ ........................ 216 58 ภาพตวอยางการบรรเลงจงหวะเพลงคาน านมแตรวงคณะประจวบ .......................... 216 59 ภาพกลองทรโอส าหรบการเดนขบวนแห ................................................................. 221 60 ภาพคยบอรดส าหรบนงบรรเลง ............................................................................. 222 61 ภาพเบส .............................................................................................................. 222 62 ภาพกลองไฟฟา ................................................................................................... 223 63 ภาพนกรอง 1 ....................................................................................................... 223 64 ภาพนกรอง 2 ....................................................................................................... 224 65 ภาพการตดตงอปกรณกอนการบรรเลง .................................................................. 225 66 ภาพการใชอปกรณประกอบการบรรเลงของแตรวงชาวบาน ..................................... 225 67 ภาพการประกอบไมโครโพนกบเครองดนตร............................................................ 226 68 ภาพการใชรถเขนมารวมบรรเลงในการแหขบวนของคณะแดงไฝ ............................. 227 69 ภาพการใชรถเขนมารวมบรรเลงในการแหขบวนของคณะตาตอก ............................ 227

น

ภาพท หนา 70 ภาพการใชเครองเสยงมารวมบรรเลงในการแหขบวนของคณะประจวบ .................... 228 71 ภาพเบสส าหรบการเดนขบวนแห ........................................................................... 228 72 ภาพคยบอรดส าหรบการเดนขบวนแห ................................................................... 228

73 ภาพคยบอรดส าหรบการเดนขบวนแหแบบรถเขน ................................................... 229 74 ภาพการแตงกายแบบเสอทมของแตรวงคณะแดงไฝ ............................................... 230 75 ภาพการแตงกายแบบเสอเซตลายดอกของแตรวงคณะประจวบ............................... 231 76 ภาพการท าพธกอนการบรรเลงของแตรวงคณะครเส ............................................... 232 77 ภาพการท าพธกอนการบรรเลงของแตรวงคณะแดงไฝ ............................................. 233 78 ภาพการท าพธกอนการบรรเลงของแตรวงคณะตาตอก ............................................ 233 79 ภาพแสดงการปรบตวของแตรวงชาวบาน ............................................................... 242 80 ภาพบรรยากาศการนงบรรเลงแตรวงคณธครเส ...................................................... 254 81 ภาพบรรยากาศการเดนขบวนแหแตรวงคณะครเส .................................................. 254 82 ภาพบรรยากาศการเดนขบวนแหแตรวงคณะแดงไฝ ................................................ 255 83 ภาพบรรยากาศการเตนร าในขบวนแห ................................................................... 255 84 ภาพนามบตรแตรวงคณะแดงไฝ ............................................................................ 256 85 ภาพบรรยากาศการเดนขบวนแหแตรวงคณะตาตอก .............................................. 256 86 ภาพการเตรยมอปกรณแตรวงคณะตาตอก 1 ......................................................... 257 87 ภาพการเตรยมอปกรณแตรวงคณะตาตอก 2 ......................................................... 257 88 ภาพหนงสอสญญาการจางงานแตรวงคณะประจวบ ............................................... 258 89 ภาพบรรยากาศนงบรรเลงแตรวงคณะประจวบ ....................................................... 258 90 ภาพบรรยากาศการเตนร าในขบวนแหแตรวงคณะประจวบ 1 .................................. 259 91 ภาพบรรยากาศการเตนร าในขบวนแหแตรวงคณะประจวบ 2 .................................. 259 92 ภาพนายเสมาชย สงขแสงใส หวหนาวงแตรวงคณะครเส ........................................ 261 93 ภาพนายชยพงศ แขงขนทรพย หวหนาวงแตรวงคณะตาตอก ................................. 262 94 ภาพนายประจวบ เมฆโต หวหนาวงแตรวงคณะประจวบ ....................................... 263 95 โนตเพลงมหาฤกษแตรวงคณะครเสหนาท 1 ........................................................... 273 96 โนตเพลงมหาฤกษแตรวงคณะครเสหนาท 2 ........................................................... 274 97 โนตเพลงมหาฤกษแตรวงคณะครเสหนาท 3 ........................................................... 275

บ

ภาพท หนา 98 โนตเพลงมหาฤกษแตรวงคณะครเสหนาท 4 ........................................................... 276 99 โนตเพลงมหาฤกษแตรวงคณะครเสหนาท 5 ........................................................... 277 100 โนตเพลงมหาฤกษแตรวงคณะครเสหนาท 6 ........................................................... 278 101 โนตเพลงมหาฤกษแตรวงคณะครเสหนาท 7 ........................................................... 279 102 โนตเพลงมหาฤกษแตรวงคณะครเสหนาท 8 ........................................................... 280 103 โนตเพลงมหาฤกษแตรวงคณะครเสหนาท 9 ........................................................... 281 104 โนตเพลงอศวลลาแตรวงคณะครเสหนาท 1 ............................................................ 282 105 โนตเพลงอศวลลาแตรวงคณะครเสหนาท 2 ............................................................ 283 106 โนตเพลงอศวลลาแตรวงคณะครเสหนาท 3 ............................................................ 284 107 โนตเพลงอศวลลาแตรวงคณะครเสหนาท 4 ............................................................ 285 108 โนตเพลงอศวลลาแตรวงคณะครเสหนาท 5 ............................................................ 286 109 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 1 ............................................. 287 110 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 2 ............................................. 288 111 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 3 ............................................. 289 112 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 4 ............................................. 290 113 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 5 ............................................. 291 114 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 6 ............................................. 292 115 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 7 ............................................. 293 116 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 8 ............................................. 294 117 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 9 ............................................. 295 118 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 10 ........................................... 296 119 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 11 ........................................... 297 120 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 12 ........................................... 298 121 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 13 ........................................... 299 122 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 14 ........................................... 300 123 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 15 ........................................... 301 124 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 16 ........................................... 302 125 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 17 ........................................... 303

ป

ภาพท หนา 126 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 18 ........................................... 304 127 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 19 ........................................... 305 128 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 20 ........................................... 306 129 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 21 ........................................... 307 130 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 22 ........................................... 308 131 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 23 ........................................... 309 132 โนตเพลงคาน านมแตรวงคณะครเสหนาท 1 ........................................................... 310 133 โนตเพลงคาน านมแตรวงคณะครเสหนาท 2 .......................................................... 311 134 โนตเพลงคาน านมแตรวงคณะครเสหนาท 3 ........................................................... 312 135 โนตเพลงคาน านมแตรวงคณะครเสหนาท 4 ........................................................... 313 136 โนตเพลงคาน านมแตรวงคณะครเสหนาท 5 ........................................................... 314 137 โนตเพลงคาน านมแตรวงคณะครเสหนาท 6 ........................................................... 315 138 โนตเพลงคาน านมแตรวงคณะครเสหนาท 7 ........................................................... 316 139 โนตเพลงคาน านมแตรวงคณะครเสหนาท 8 ........................................................... 317 140 โนตเพลงคาน านมแตรวงคณะครเสหนาท 9 ........................................................... 318 141 โนตเพลงคาน านมแตรวงคณะครเสหนาท 10 ......................................................... 319 142 โนตเพลงคาน านมแตรวงคณะครเสหนาท 11 ......................................................... 320 143 โนตเพลงคาน านมแตรวงคณะครเสหนาท 12 ......................................................... 321 144 โนตเพลงคาน านมแตรวงคณะครเสหนาท 13 ......................................................... 322 145 โนตเพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝหนาท 1 .................................................... 323 146 โนตเพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝหนาท 2 .................................................... 324 147 โนตเพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝหนาท 3 .................................................... 325 148 โนตเพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝหนาท 4 .................................................... 326 149 โนตเพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝหนาท 5 .................................................... 327 150 โนตเพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝหนาท 6 .................................................... 328 151 โนตเพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝหนาท 7 .................................................... 329 152 โนตเพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝหนาท 8 .................................................... 330 153 โนตเพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝหนาท 9 .................................................... 331

ผ

ภาพท หนา 154 โนตเพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝหนาท 10 .................................................. 332 155 โนตเพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝหนาท 11 .................................................. 333 156 โนตเพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝหนาท 12 .................................................. 334 157 โนตเพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝหนาท 13 .................................................. 335 158 โนตเพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝหนาท 14 .................................................. 336 159 โนตเพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝหนาท 15 .................................................. 337 160 โนตเพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝหนาท 16 .................................................. 338 161 โนตเพลงมหาฤกษแตรวงคณะแดงไฝหนาท 1 ........................................................ 339 162 โนตเพลงมหาฤกษแตรวงคณะแดงไฝหนาท 2 ........................................................ 340 163 โนตเพลงมหาฤกษแตรวงคณะแดงไฝหนาท 3 ........................................................ 341 164 โนตเพลงฟอนเงยวแตรวงคณะแดงไฝหนาท 1 ........................................................ 342 165 โนตเพลงฟอนเงยวแตรวงคณะแดงไฝหนาท 2 ........................................................ 343 166 โนตเพลงฟอนเงยวแตรวงคณะแดงไฝหนาท 3 ........................................................ 344 167 โนตเพลงฟอนเงยวแตรวงคณะแดงไฝหนาท 4 ........................................................ 345 168 โนตเพลงฟอนเงยวแตรวงคณะแดงไฝหนาท 5 ........................................................ 346 169 โนตเพลงฟอนเงยวแตรวงคณะแดงไฝหนาท 6 ........................................................ 347 170 โนตเพลงกนตบแตรวงคณะแดงไฝหนาท 1 ............................................................. 348 171 โนตเพลงกนตบแตรวงคณะแดงไฝหนาท 2 ............................................................. 349 172 โนตเพลงกนตบแตรวงคณะแดงไฝหนาท 3 ............................................................. 350 173 โนตเพลงกนตบแตรวงคณะแดงไฝหนาท 4 ............................................................. 351 174 โนตเพลงกนตบแตรวงคณะแดงไฝหนาท 5 ............................................................. 352 175 โนตเพลงกนตบแตรวงคณะแดงไฝหนาท 6 ............................................................. 353 176 โนตเพลงกนตบแตรวงคณะแดงไฝหนาท 7 ............................................................. 354 177 โนตเพลงกนตบแตรวงคณะแดงไฝหนาท 8 ............................................................. 355 178 โนตเพลงคาน านมแตรวงคณะแดงไฝหนาท 1 ......................................................... 356 179 โนตเพลงคาน านมแตรวงคณะแดงไฝหนาท 2 ......................................................... 357 180 โนตเพลงคาน านมแตรวงคณะแดงไฝหนาท 3 ......................................................... 358 181 โนตเพลงคาน านมแตรวงคณะแดงไฝหนาท 4 ......................................................... 359

ฝ

ภาพท หนา 182 โนตเพลงคาน านมแตรวงคณะแดงไฝหนาท 5 ......................................................... 360 183 โนตเพลงคาน านมแตรวงคณะแดงไฝหนาท 6 ......................................................... 361 184 โนตเพลงคาน านมแตรวงคณะแดงไฝหนาท 7 ......................................................... 362 185 โนตเพลงมหาฤกษแตรวงคณะตาตอกหนาท 1 ....................................................... 363 186 โนตเพลงมหาฤกษแตรวงคณะตาตอกหนาท 2 ....................................................... 364 187 โนตเพลงมหาฤกษแตรวงคณะตาตอกหนาท 3 ....................................................... 365 188 โนตเพลงมหาฤกษแตรวงคณะตาตอกหนาท 4 ....................................................... 366 189 โนตเพลงมหาฤกษแตรวงคณะตาตอกหนาท 5 ....................................................... 367 190 โนตเพลงอศวลลาแตรวงคณะตาตอกหนาท 1 ........................................................ 368 191 โนตเพลงอศวลลาแตรวงคณะตาตอกหนาท 2 ........................................................ 369 192 โนตเพลงอศวลลาแตรวงคณะตาตอกหนาท 3 ........................................................ 370 193 โนตเพลงอศวลลาแตรวงคณะตาตอกหนาท 4 ........................................................ 371 194 โนตเพลงอศวลลาแตรวงคณะตาตอกหนาท 5 ........................................................ 372 195 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะตาตอกหนาท 1 .......................................... 373 196 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะตาตอกหนาท 2 .......................................... 374 197 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะตาตอกหนาท 3 .......................................... 375 198 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะตาตอกหนาท 4 .......................................... 376 199 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะตาตอกหนาท 5 .......................................... 377 200 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะตาตอกหนาท 6 .......................................... 378 201 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะตาตอกหนาท 7 .......................................... 379 202 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะตาตอกหนาท 8 .......................................... 380 203 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะตาตอกหนาท 9 .......................................... 381 204 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะตาตอกหนาท 10 ........................................ 382 205 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะตาตอกหนาท 11 ........................................ 383 206 โนตเพลงคาน านมแตรวงคณะตาตอกหนาท 1 ........................................................ 384 207 โนตเพลงคาน านมแตรวงคณะตาตอกหนาท 2 ........................................................ 385 208 โนตเพลงคาน านมแตรวงคณะตาตอกหนาท 3 ........................................................ 386 209 โนตเพลงคาน านมแตรวงคณะตาตอกหนาท 4 ........................................................ 387

พ

ภาพท หนา 210 โนตเพลงคาน านมแตรวงคณะตาตอกหนาท 5 ........................................................ 388 211 โนตเพลงคาน านมแตรวงคณะตาตอกหนาท 6 ........................................................ 389 212 โนตเพลงคาน านมแตรวงคณะตาตอกหนาท 7 ........................................................ 390 213 โนตเพลงคาน านมแตรวงคณะตาตอกหนาท 8 ........................................................ 391 214 โนตเพลงคาน านมแตรวงคณะตาตอกหนาท 9 ........................................................ 392 215 โนตเพลงคาน านมแตรวงคณะตาตอกหนาท 10 ...................................................... 393 216 โนตเพลงไทยรวมก าลงแตรวงคณะประจวบหนาท 1 ............................................... 394 217 โนตเพลงไทยรวมก าลงแตรวงคณะประจวบหนาท 2 ............................................... 395 218 โนตเพลงไทยรวมก าลงแตรวงคณะประจวบหนาท 3 ............................................... 396 219 โนตเพลงไทยรวมก าลงแตรวงคณะประจวบหนาท 4 ............................................... 397 220 โนตเพลงไทยรวมก าลงแตรวงคณะประจวบหนาท 5 ............................................... 398 221 โนตเพลงอศวลลาแตรวงคณะประจวบหนาท 1 ...................................................... 399 222 โนตเพลงอศวลลาแตรวงคณะประจวบหนาท 2 ...................................................... 400 223 โนตเพลงขอใจแลกเบอรเธอแตรวงคณะประจวบหนาท 1 ........................................ 401 224 โนตเพลงขอใจแลกเบอรเธอแตรวงคณะประจวบหนาท 2 ........................................ 402 225 โนตเพลงขอใจแลกเบอรเธอแตรวงคณะประจวบหนาท 3 ........................................ 403 226 โนตเพลงขอใจแลกเบอรเธอแตรวงคณะประจวบหนาท 4 ........................................ 404 227 โนตเพลงคาน านมแตรวงคณะประจวบหนาท 1 ...................................................... 405 228 โนตเพลงคาน านมแตรวงคณะประจวบหนาท 2 ...................................................... 406 229 โนตเพลงคาน านมแตรวงคณะประจวบหนาท 3 ...................................................... 407 230 โนตเพลงคาน านมแตรวงคณะประจวบหนาท 4 ...................................................... 408 231 โนตเพลงคาน านมแตรวงคณะประจวบหนาท 5 ...................................................... 409 232 โนตเพลงคาน านมแตรวงคณะประจวบหนาท 6 ...................................................... 410 233 โนตเพลงคาน านมแตรวงคณะประจวบหนาท 7 ...................................................... 411 234 โนตเพลงคาน านมแตรวงคณะประจวบหนาท 8 ...................................................... 412 235 โนตเพลงคาน านมแตรวงคณะประจวบหนาท 9 ...................................................... 413

1

บทท 1

บทน า

ความเปนมาและความส าคญของปญหา สงคมไทยมการรบอทธพลวฒนธรรมตะวนตกมาแตในอดต ไมวาจะเปนสงทจาเปน

ตอการดารงชวตหรอไมจาเปน ไมวาจะเปนปจจย ส อาหาร ทอยอาศย เสอผาการแพทย เทคโนโลยรวมไปถงดนตร สงเหลานไดเปลยนวถชวตของคนโดยทวไป บางอยางกมการผสมผสานเขากบวฒนธรรมทมอยกอนไดอยางนาประทบใจ แตบางอยางกทาใหวฒนธรรมทมอยเดมสญหายไปตามกาลเวลา ยคสมยไมเคยหยดนงการจะใหสงใดสงหนงคงอยตลอดกาลคงเปนไมได วฒนธรรมกเชนกนวฒนธรรมยอมมการเปลยนแปลงอยเสมอวฒนธรรมคอสงทมนษยสรางขนเมอมมนษยกเกดสงคม มสงคมกเกดวฒนธรรม วฒนธรรมสามารถบอกถงสภาพความคด การดารงชวตของสงคมมนษยได วฒนธรรมมคาจากดความมากความหมายแตยงไมสามารถใหความหมายทตายตวได มนษยเปนสงมชวตชนดเดยวทมวฒนธรรมแตกตางจากสง มชวตประเภทอนมการเรยนรการสบทอดและความคดสรางสรรค ไมวาจะเปนสงทเปนประโยชนตอการดารงชวตหรอเพอความจรรโรงใจไปจนถงประเพณความเชอ ดนตรตะวนตกไดเขามามอทธพลในสงคมไทยมาแตในอดต ไดรบการยอมรบและนาไปใชในสงคมไทยอยางยาวนานและแพรหลายตวอยางในครงนทกลาวถงคอ วฒนธรรมแตร

อารยธรรมตะวนตกเ ขามามบทบาทสาคญ เ ปนอยาง มาก ใน รชกาลของพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหวและเพมมากขนทกท จนสามารถทาใหคนไทยนยมฝรงไดอยางมากมายเครองดนตรตะวนตกไดถกนามาใชในกองทหาร ของพระบาทสมเดพระปนเกลาเจาอยหว (วงหนาสมยรชกาลท 4 ) คนไทยกนาเอาแตรวงของทหารนนมาบรรเลงเพลงไทยแตรเปนสญลกษณแรกทพบในความเปนตะวนตกของดนตรในสยามพบทงในรปแบบของจตรกรรมฝาผนง พบทงในวรรณคด แตไมมหลกฐานเกยวกบเสยงวาเขาเปาดงอยางไร เสยงแตรทใหบรรยากาศโบราณทสดเทาทพบ กคอแตรในพระราชพธ (พธกรรม) ซงยงใชอยในปจจบน1 บทบาท

1สกร เจรญสข, ดนตรชาวสยาม (กรงเทพฯ: Dr.Sax, 2538), 214.

2

อทธพลตะวนตกจากทหาร1 สงผลใหสงคมไทยในงานดานดนตรถกพฒนาไปอยางตอเนองและเกดขนกบคนทกระดบชนในประเทศไทย งานดานดนตรผสมผสานในวฒนธรรมดนตรของไทย ไดแทรกซมเขาไปในวถการดาเนนชวต ตามจารตประเพณของประชาชน ดนตรจากทหารไดเขาไปรวมหนาท ใหการดนตรของประเทศพฒนาขน โดยวธการผสมผสานทางวฒนธรรมดนตร โดยเฉพาะรปแบบดนตรแตรวงทหาร ซงเปนสญลกษณสาคญของดนตรทหาร ถกนาไปปรบใชใหเหมาะสมกบระเบยบวฒนธรรม จารตประเพณของวฒนธรรมไทย ไดอยางกลมกลนตลอดจนถงมการสบทอดและใชงานมาจนถงปจจบน

แตรวง คอสงทอยคกบชวตของชาวบานมาแตอดต วฒนธรรมดนตรแตรวงสามารถพบเหนไดบอยครงไมวาในสงคมเมองหรอสงคมพนบาน เปนทนาสนใจในวงดนตรแตรงวงนนบรรเลงเพลงไทยดวยเครองดนตรสากล ซงไดรบอทธพลมาจากวงดรยางคในกองทหาร ใชบรรเลงเพอประกอบพธกรรมและประเพณตาง ๆ อนเกยวของศาสนา วฒนธรรม และประเพณไมวาจะเปนงานบวช งานผาปา งานกฐน งานตรษสงกรานต งานขนบานใหม งานแหเทศกาลตาง ๆ จนรวมไปถงงานศพ ซงสามารถผสมผสานกบประเพณ วฒนธรรมของคนในทองทนน ๆ ได ซงในปจจบนเราจะพบเหนวฒนธรรมแตรเปนสองรปแบบคอ หนงแตรวงทเปนวงโยธวาธตทใชในกจกรรมของกองทพหรอตามสถาบนการศกษา มรปแบบ มระบบตามสากลหรอดนตรตะวนตก ในการบรรเลง มการใชโนตเพลงทมการเรยบเรยงแตละเครองอยางชดเจน มการประสานเสยง มรปแบบจงหวะทตายตว แบบทสองคอ แตรวงพนบานทใชในกจกรรมชาวบานในการแหประกอบงานรนเรง งานบวช งานสมโภช งานบญตาง ๆ โดยบรรเลงแบบวงปพาทย ใชบทเพลงทใชกบวงดนตรทวไป โดยเนนความสนกสนาน แตรวงพนบานจะมเครองดนตรไมมากนก เครองดนตรทใชจะเปนจาพวกเครองลมทองเหลองหรอทเรยกวาแตร

ใหเหนวาแตรมความสาคญตอสงคมในดานของการประกอบพ ธกรรมและ การแหแหน2 เปนสวนหนงของวถการดาเนนชวตชาวบาน เกยวของกบความเชอความศรทธาประกอบกบความรนเรงสนกสนาน เปนวฒนธรรมประเพณของทองถน บงบอกถงคานยม

1รณชย รตนเศรษฐ, “อทธพลตะวนตกทมผลตอพฒนาการในวฒนธรรมดนตรของ

ไทย” (วทยานพนธปรญญาดษฏบณฑตสาขาวชาดนตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล, 2554.), 139.

2สกร เจรญสข, แตรวงชาวบาน (กรงเทพฯ: มหาวทยาลยมหดล, 2536), คานา.

3

ความเปนเอกภาพในสงคมแตละทองถนนนดวย แตรวงชาวบานเคยงคกบวงปพาทยในสงคมภาคกลางและแพรขยายไปสภมภาคตาง ๆ ทวประเทศ

แตรวงชาวบานถงแมจะไดรบอทธพลจากวงโยธวาทต ซ งแตเดมวงโยธวาทตได ถกพฒนามาจากกองสญญานแตรถกใชตามงานพธการ พธแห รบใชราชสานกหรอกองทพทหาร คงความเปนระบบระเบยบ มแบบแผน ทกยางกาวในขบวนแหเปนตวแทนการแสดงอานาจของสถาบน บทเพลงทใชบรรเลงกคงความยงใหญ ความสงางาม แตเมอชาวบานนาไปใช ไดเปลยนจากการรบใชสถาบนมารบใชพธกรรมความเชอทางศาสนา ผสมผสานเขากบความบนเทง แตคงรบใชงานพธการการแหอยเชนเดม แตกฏเกณฑกตกาทงหมดไดถกยกเลกการเดนทางเปนแบบ ไมตายตว อยากจะหยดหรอกาวเดนกไ ด เป ลยนจากการเดนตวตรงสงางามทส ราง ความนาเกรงขาม เปนการแสดงออกถงความรนเรง บทเพลงทเลนไดถกปรบเปลยน ไมเพยงแตนาเพลงประเภทมารชมาบรรเลงเหมอนวงโยธวาทต ชาวบานไดนาเอาแตรวงมาบรรเลงแบบ วงปพาทยแตบทเพลงทบรรเลงกไมไดบรรเลงแตเพลงไทยแบบดงเดม บทเพลงตาง ๆ ทไดรบความนยมกไดถกนามาบรรเลง ความเหมอนทแตกตาง ดงแฝดพนองทเลอกเดนคนละเสนทาง ไดกอใหเกด รปแบบ บทเพลง การประสานเสยง เทคนค ทถกสรางใหม และบทบาททตางไปจากเดม มรบใชทเปลยนไป วฒนธรรมแตรวงคงอยในสงคมไทยมาอยางยาวนาน ความรของดนตร วงโยธวาทตทอยในระบบทหารมาไดถกสถาปนาเปนแบบอยางทควรทาตาม

ซงในปจจบนวงโยธวาทตในประเทศไทยกไมไดคงอยแตกบสถาบนการทหารอกตอไป ยงคงอยและไดความนยมเปนอยางสงในสถาบนการศกษา ชดความรของวงโยธวาทตไดถกวางระบบทาการศกษา และเกบรกษาไวอยางด ตางกบแตรวงชาวบานทไมมหนวยงานหรองคกรใดใหความสนใจศกษา เสยงของชาวบานอยางจรงจง แตตลอดชวงเวลาทผานมาแตรวงชาวบานไดมการปรบเปลยนตวเองอยเสมอเพอใหอยรอดในยคสมยปจจบน ประกอบกบวฒนธรรมแตรไดมตนกาเนดในจงหวดกรงเทพมหานครซงเปนเมองหลวงศนยรวมความเจรญ ตอมาวฒนธรรมแตรวงจงไดแพรกระจายออกสตามภมภาคตาง ๆ รบใชสงคมพนบานจนมาถงปจจบนวฒนธรรมแตรวงกยงคงมบทบาทและไดรบความนยมอยในพนท ผวจยจงไดสนใจศกษาวฒนธรรมแตรวงในจงหวดกรงเทพมหานครและจงหวดสมทรปราการซงเปนปรมณฑลของจงหวดกรงเทพมหานครและนบไดวาเปนเขตเศรษฐกจทมความเจรญทสดและเปนศนยกลางการปกครอง เพอศกษาวฒนธรรมแตรวงใหเกดความเขาใจชดเจน ถงทมาการปรบตวบทบาทหนาททางสงคม ลกษณะทางดนตรในปจจบนเพอใชในการศกษาและพฒนาในขนตอ ๆ ไป

4

ความมงหมายและวตถประสงคของการศกษา 1. เพอศกษาประวตความเปนมาและพฒนาการของแตรวงชาวบาน 2. เพอศกษาสภาพทวไปและลกษณะทางดนตรของแตรวงชาวบาน 3. เพอศกษาการปรบตวของแตรวงชาวบานในสงคมไทยปจจบน

สมมตฐานของการวจย แตรวงชาวบานมการปรบตวจากผลกระทบทางดานสงคมทมการเปลยนแปลงไป

และประกอบเทคโนโลยทมการพฒนามากขน

ขอบเขตของการวจย การวจยครงน ผ วจยจะใชขอมลทไดลงภาคสนามรวบรวมขอมลของคณะแตรวง

ชาวบานในจงหวดกรงเทพมหานครและจงหวดสมทรปราการทงหมด 4 วงประกอบดวย 1. แตรวงคณะครเส จงหวดกรงเทพมหานคร 2. แตรวงคณะแดงไฝ จงหวดกรงเทพมหานคร 3. แตรวงคณะตาตอก จงหวดกรงเทพมหานคร 4. แตรวงคณะประจวบ จงหวดสมทรปราการ

โดยทางผวจยไดดาเนนการเกบขอมลในเดอน มนาคมถงเดอน กรกฏาคม 2558

กรอบแนวคดทฤษฏการศกษาวจย 1. แนวคดวาดวยเรองวฒนธรรมศกษา 2. แนวคดการปรบตว 3. แนวคดการปรบตวทางวฒนธรรม 4. แนวคดและทฤษฏการผสมผสานทางวฒนธรรม

ขอตกลงเบองตน 1. การศกษาวจยในครงน ผ วจยไดเกบขอมลภาคสนามของคณะแตรวงชาวบานท

ยงคงรบงานอยางสมาเสมอ ทมการกอตงวงมาอยางนอยไมตากวา 10 ป และยงคงเปนทนยมของ

5

ชาวบานมการรบงานอยางตอเ นอง เฉพาะในเขตจงหวดกรงเทพมหานครและจงหว ดสมทรปราการ

2. การศกษาขอมลของแตรวงแตละคณะ ผ วจยไดศกษาจากงานอปสมบทหรอ งานบวชเทานน

3. ผวจยถอวาคาสมภาษณทไดรบจากหวหนาคณะสมาชกในวงรวมทงผ ทเกยวของเปนขอมลทถกตองเชอถอได

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ ผลจากการวจยในครงน ผวจยคาดวาจะกอใหเกดประโยชน ตามประเดน ดงน 1. ประโยชนตอการศกษาประวตศาสตรดนตร ไดทราบถงเสนทางเดนทางของ

วฒนธรรมดนตรแตรจากตะวนตกเขาสประเทศไทยจากอดตจนกระจายตวไปสสงคมชาวบานในปจจบน

2. ประโยชนและคณคาทางดานการศกษาดนตร ไดทราบถงลกษณะทางดนตร แตรวงชาวบาน บทเพลง รปแบบ การผสมวง ปรชญาแนวคด การศกษา การสบทอด การสรางสรรคและการพฒนาทเกดขนจากชาวบาน รวมทงการผสมผสานวฒนธรรมดนตร การปรบเปลยนวธการตาง ๆ จนเกดเปนรปแบบดนตรทเหมาะสม

3. ประโยชนในการอธบายเรองของการปรบตวของวฒนธรรม เปนการอธบายดานการเปลยนแปลง และคานยมทางดานวฒนธรรมศกษา

ค านยายศพทเฉพาะ แตรวงหรอวงโยธวาทต หมายถง วงดนตรทประกอบไปดวยเครองดนตร 3 กลมหลก

คอ เครองลมไม (Woodwind Instrument) เครองลมทองเหลอง (Brass Instrument) และเครองประกอบจงหวะ (Percussion)

แตรวงชาวบาน หมายถง วงดนตรทบรรเลงเพลงไทยดวยเครองดนตรสากลในสงคมของชาวบาน ซงแพรขยายมาจากวงดรยางคในกองทหารเขาสชาวบาน ใชบรรเลงควบคกบวง ปพาทย เพอใชประกอบพธกรรมและประเพณตาง ๆ อนเกยวกบศาสนา วฒนธรรม และประเพณ เชน งานกฐนผาปา งานบวช งานตรษ สงกรานต งานขนบานใหม งานศพ และงานเทศกาลตาง ๆ

6

ลกษณะทางดนตร หมายถง ประเดนการศกษาทเกยวของกบดนตรประกอบดวย นกดนตร, เครองดนตร , อปกรณทใชประกอบการบรรเลง, รถเขน, การประสมวงและการจดวง, บทเพลงทใชในการบรรเลง

การวเคราะหบทเพลงแตรวงชาวบาน หมายถง การนาบทเพลงทไดจากการเกบขอมลภาคสนามมาวเคราะหตามคณลกษณะทางดนตรโดยเนนการวเคราะหในดานการบรรเลงของแตรวงชาวบานในประเดน รปแบบการบรรเลง, โครงสรางการบรรเลง, โครงสรางการประสานเสยง

7

บทท 2

วรรณกรรมทเกยวของ

การวจย เรอง การปรบตวของแตรวงชาวบานในสงคมไมยปจจบน ผวจยไดนาแนวคด ทฤษฏและเอกสารงานวจยทเกยวของกบการศกษาเพอนามาเปนแนวทางประกอบการวจยดงน

ตอนท1 ประวตความเปนมาและลกษณะวงโยธวาทต ตอนท 2 ประวตและพฒนาการของแตรวงชาวบาน

2.1 ประวตและพฒนาการของแตร 2.2 พฒนาการของแตรวงชาวบาน

ตอนท 3 สภาพทวไปและลกษณะทางดนตรของแตรวงชาวบาน 3.1 เครองดนตรของแตรวงชาวบาน 3.2 บทบาทหนาทของเครองดนตรในแตรวงชาวบาน 3.3 บทบาทหนาทของแตรวงชาวบาน 3.4 บทบาทของแตรวงชาวบานในพธบวชนาค

3.5 บทเพลงของแตรวงชาวบาน ตอนท 4 ประเภทเพลงและลกษณะ

4.1 เพลงพธการ 4.2 เพลงมารช 4.3 เพลงไทย 4.4 เพลงพนบาน 4.5 เพลงลกทง 4.6 เพลงไทยสากล

ตอนท 5 แนวคดและทฤษฏทใชในการศกษา 5.1 แนวคดและทฤษฏในการศกษาทางมานษยดรยางควทยา 5.2 แนวคดและทฤษฏเกยวกบการวเคราะหดนตร 5.3 แนวคดและทฤษฏทางวฒนธรรม 5.4 แนวคดการปรบตว

8

5.5 แนวคดการปรบตวทางวฒนธรรม 5.6 แนวคดการผสมผสานทางวฒนธรรม 5.7 แนวคดและทฤษฏมเชล ฟโกต

5.7.1 อานาจในทศนะของฟโกต 5.7.2 อานาจกบการตอตาน

ตอนท 6 งานวจยทเกยวของ 6.1 งานวจยทเกยวของกบการปรบตว 6.2 งานวจยทเกยวของกบแตรวงชาวบาน

ตอนท 7 กรอบความคด

ตอนท 1 ความเปนมาและลกษณะวงโยธวาทต วงโยธวาทต (Military Band)1 เปนวงดนตรทปรากฏขนในกองทพโรมน ไดมการใช

แตรโบราณรวมกบกลองศก บรรเลงเพลงเดนแถวเพอปลกใจทหารและประโคมใหสญญาณ ใน การรบ ภายหลงจากสมยโรมนและสมยสงครามครเสดวงโยธวาทตไดซบเซาลง มากระเตอง ขนอกครงในราวปลายครสตศตวรรษท 17 เมอพระเจาหลยท 14 (ทรงครองราชยระหวาง ค.ศ. 1643 - 1715) โปรดใหลลล จดตงวงแบนดขน ตอมาพระเจาเฟรเดรกมหาราชแหงรสเซย (ครองราชยระหวาง ค.ศ. 1740 – 1786) ทรงมพระทยรกดนตร ไดทรงจดตงวงโยธวาทต (Military- Band) ขนอกในป 8 ค.ศ. 1763 หลงจากนนไดรบการปรบปรงวงขนอกครงในปลายศรสตศตวรรษท 18 แลวตนศรสตศตวรรษท 19 นกดนตรในยโรป ซงมความสนใจในตรกไดมการปรบปรงวง โดยเพมเครองดนตรขนเปนบางชนในวงโยธวาทตและวงดรยางค จนมาในสมยของนโปเลยน กองทพฝรงเศสไดปรบปรงวงโยธวาทตครงสาคญทงเครองดนตรและผ เลนดงนคอ ปคโคโล 1 เลา ครารเนทเสยงสง 1 เลา ครารเนทธรรมดา 16 เลา บาสซน 4 ตว ทรอมโบน 3 ตว กลองเลก 2 ลก กลองใหญ 1 ลก ไตรอฃแองเกล 1 อน ฉาบ 2 ค และเครสเซนทตรกอก 2 อน รวมผ เลนทงหมด 42 คน กลาวไดวา วงโยธวาทตของ นโปเลยนเปนตนแบบของวงโยธวาทตในปจจบน

พระเจนดรยางคไดกลาวถงวงโยธวาทต (Military Band) วาเปนวงทใชเครองดนตรอยางเดยวกบวงดรยางค (Orchestra) ยกเวนเครองดนตรทใชคนส (Bowed Sting Instruments)

1ไขแสง ศขะวฒนะ, สงคตนยมวาดวยดนตรไทย (กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช, 2525), 102-103.

9

ทไมมใช จงมแตเครองเปาลวน ๆ ประกอบไปดวยเครองทสรางขนดวยไมเรยกวาเครองลมไม (Woodwind Instruments) เครองทสรางดวยโลหะทองเหลองเรยกวาเครองทองเหลอง (Brass Instruments) เนองจากการทขาดเครองสายไป จงจาเปนตองเพมจานวนเครองเปาทสรางดวยไมเปนจานวนมากเชน Bb Clarinet และป Eb Clarinet เพอชวยการบรรเลงเพลงในหนาทของไวโอลน แนวท 1 ทใชเสยงในระดบสง ๆ นอกจากนยงตองสรางเครองแตรเบส ในระดบตา เชน เบส EEb และ BBb เ พอทดแทนเสยงในระดบเสยงตา ๆ ของซอเบส และยงกลาวอกวา วงดนตรโยธวาทต เหมาะสาหรบใชงานภายนอกสถานท เชนในงานพธตาง ๆ งานนาแถวเดนขบวน และงานบรรเลงเพลงคอนเสรตกลางแจง2

สมนก แสงอรณ3 ไดกลาวถงวงโยธวาทต (องกฤษ: Military Band) หมายถง กลมผ เลนเครองดนตรทประกอบดวยเครองเปาลมไม เครองเปาทองเหลอง และเครองกระทบ โยธวาทต แตเดมนนตงขนโดยมวตถประสงคทางทหารทเรยกวา ”วงดรยางคทหาร” ปจจบน โยธวาทตไดรบการพฒนาอยางตอเนองจนสามารถบรรเลงในงานตาง ๆ ไดนอกเหนอจากการบรรเลงในกองทพ

กลางครสตศตวรรษท 18 มแตรวง เปนวงดนตรขนาดยอมประกอบดวยเครองเปาทองเหลอง และเครองกระทบ ในยโรปสมยกลางฝายทหารใชปชอรม (Shawns) และทรมเปต รวมกบกลองในการเดนทพออกสมรภม ตอมากเกดการแบงออกเปนสองพวก ทหารราบใช ปคโคโลกบกลองสวนทหารมานนใชทรมเปตกบกลองหนงจนเกดสงคราม 30 ป ในยโรป ( ค.ศ 1618-1648) เจานายเยอรมนแหงแบรนแดนเบรก ใหจดตงโยธวาทตทหารขนมปชอรม 3 คน แตรทรมเปต แตรฝรงเศสและเครองกระทบ กลายเปนโยธวาทตทใชไดทงการเดนทพและ นงบรรเลง ตอมาทงฝรงเศสและองกฤษมการใชและดดแปลงใหโยธวาทตมความครกครนมากขน โดยมการแตงเพลงขนเฉพาะสาหรบการบรรเลงดวยโยธวาทต ลกษณะโยธวาทตแบงตามลกษณะการบรรเลง ไดดงน

2สธ ชานาญสธา, แตรวงชาวบาน: กรณศกษา แตรวงในเขตพนทอาเภอเมอง จงหวด

สมทรคราม, (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขามานษยดรยางควทยา มหาวทยาลยมหดล, 2545.), 17.

3สมนก แสงอรณ, สจบตรจฬาวาทต: โยธวาทตเพลงไทย สบสานงานเพลง

ทนกระหมอมบรพตร แตรวงคณะ แตตดต (กรงเทพฯ: มหาวทยาลยจฬาลงกรณ, 2557), 6-7.

10

วงเดนแถว (Marching Band) เปนโยธวาทตทมลกษณะการเดนบรรเลงเปนแถว ตอนลกอาจบรรเลงเฉพาะวงหรอนาหนาขบวนตาง ๆ ทตองการรปแบบทเปนระเบยบเขมแขงเราใจ สวนมากจะนยมบรรเลงเพลงมารช

วงนงบรรเลง (Concert Band) หมายถง การนาโยธวาทตมานงบรรเลงเปนลกษณะของคอนเสรต โดยนาบทเพลงทเรยบเรยงเสยงประสานสาหรบโยธวาทตมาบรรเลง ลกษณะคลาย วงออรเคสตรา หรออาจนาเอาบทเพลงบรรเลงของวงออรเคสตรามาเรยบเรยงเสยงประสานใหม เพอใหเหมาะสมกบโยธวาทตจงทาใหมอกชอวา วงซมโฟนค (Symphonic Band)

วงแปรขบวน (Display) หมายถง การนาโยธวาทตมาบรรเลงประกอบการแปรแถว โดยผบรรเลงตองเดนแปรขบวนเปนรปแบบตาง ๆ ซงเพลงทใชบรรเลงตองเหมาะสมกบรปแบบทแปรขบวนดวย วงแบบนอาจมชอเรยกอกอยางวา โชรแบนด (Show Band)

เครองดนตรทใชในวงโยธวาทตแบงออกเปนประเภทของเครองดนตรทใ ชใน วงโยธวาทต ม 3 ประเภท ดงน

เครองลมไม (Woodwind Instuments) ไดแก ปคโคโล(piccolo) โอโบ (Oboe) บาสซน (Bassoon) คลารเนต (Clarinet) เบสคลารเนต (Bass Clarinet) อลโตแซกโซโฟน (Alto- Saxophone) เทเนอรแซกโซโฟน (Tenor Saxophone) บารโทนแซกโซโฟน (Bariton Saxophone) ฟลต (Flute) และอลโตคลารเนต (Alto Clarinet)

เ ค ร อ ง เ ป า ท อ ง เ ห ล อ ง (BrassInstuments) ไ ด แ ก ท ร ม เ ป ต (Trumpet) คอรเนต (Cronet) ทรอมโบน (Trombone) เฟรนซฮอรน (French horn) บารโทน (Baritone) ยโฟเนยม (Euphonium) ทบา(Tuba) และซซาโฟน (Sousaphone)

เครองกระทบ (Percussion Instruments) ไดแก กลองเลก (Snare Drum or Side- Drum) กลองเทเนอร (Tenor Drum) กลองใหญ (Bass Drum) ฉาบ (Cymbals) ไซโลโฟน (Xylophone) กลอกเคนสปล (Glockenspiel) ไทรเองเกล (Triangle) กลองทอมบา (Tomba) และกลองทมปาน (Timpani)

จากทกลาวมา สามารถสรปไดวา วงโยธวาทต มตนกาเนดมาตงแตสมยโรมน ถกใชงานในกองทหาร ใชบรรเลงเดนแถวทหาร ปลกใจและใชสญญาณในการรบ ประกอบดวยเครองดนตร 3 ประเภทคอ เครองลมไม เครองลมทองเหลอง และเครองกระทบ ไดถกพฒนารปแบบมาโดยตลอด ในปจจบนวงโยธวาทตม 3 ลกษณะคอ วงเดนแถว วงนงบรรเลงและ วงแปรขบวน

11

ตอนท 2 ประวตและพฒนาการของแตรวงชาวบาน 2.1 ประวตและพฒนาการของแตร แตรในพจานานกรม4 หมายถงเครองดนตรประเภทเครองเปา ทาดวยโลหะมปากบาน

ชอของแตร มชอเรยกกนหลายชนดอาท แตรงอน แตรปากบาน แตรฝรง แตรเดยว แตรลาโพง แตรฟนแฟร แตรวลนดา แตรทรมเปต เปนตน อยางไรกตาม แตรแตละชนดจะมลกษณะและการใชทแตกตางกน ลวนเปนแตรทงลน แตรสนนษฐานวาเรยกตามเสยงทไดยน เหมอนเครองดนตรอน ๆ ทคนไทยนยมเรยกกน เชนไดยนเสยงวา “ฉง” กเรยกชอวา “ฉง” ไดยนเสยงวา “แฉง” ไดยนวา “กรบ” กเรยกวา กรบ เปนตน สวนแตรนน บางกเรยกวา “แกร” บาง กเรยกวา “แตร” นาจะไดยนเสยงเปากาพวดดง “แพร แพร” กอน เพราะอาการทลนสะบดระรวเสยงออกมาดง “แพร แพร” แลวกลายมาเปน “แกรหรอแตร” ในภายหลง

คาวา “แตร” เปนชอรวม ๆ ใชเรยกเครองดนตรททาดวยโลหะสวนใหญทาดวยทองเหลอง (Brass Instrument) เรยกกนทวไปวาเครองทองเหลอง และเปนเครองดนตรประเภทเครองเปาทาใหเกดเสยง โดยใชลมเปา (Wind Instrument) โดยเปาลมใหผานเขาไปในทอ (Aerophone) สามารถเปลยนเสยงได 2 วธดวยกนคอ อาศยรมฝปากในการเปลยนเสยงและตอมาใชระบบลกสบในการเปลยนเสยงสาหรบแตรในสงคมสยามนนแตรเปนเครองดนตรตางชาตเขามาในสงคมสยาม 2 กระแสดวยกนกลาวคออทธพลของอนเดยและอทธพลของฝรงตะวนตก

คาวา “ดรยดนตร” โดยเฉพาะคาวา “ดรยะ” หมายถงเครองเปาและเครองต จงมบทบาทในราชสานกในฐานะเครองดนตรชนสง สาหรบพระมหากษตรย เครองดรยะดนตรทใชเปนเครองประโคมนนมอยมากมายเชน กรบ มโหระทก กลองชนะ บณเฑาะว ซอสามสาย วงแตรสงข กลองแขก ฯลฯ แตทใชเกอบทกงาน กคอวงแตรสงข วงปพาทยและวงกลองแขก

จากหลกฐานทางประวตศาสตรพบคาวา “แตร” มปรากฏอยในหลกศลาจารกหลายหลก ในสมยสโขทยขอความทปรากฏอยในศลาจารกเกอบทกหลกลวนมความหมายสอดคลองกนวา แตรคอเครองดนตรประเภทเครอง “ดรยะ” โดยทาหนาทเปนเครองประโคมใน ราชพธตาง ๆ ของพระมหากษตรยสมยสโขทย ดงขอความในศลาจารกวดพระยนจงหวดลาพน พ.ศ. 1913 ความวา ประกาเดอนเจยง วนศกร วนทานเจาจกเถง วนนนตนทานพญาธรรมมกราชบรพาร ดวยฝงราช โนธามหาชนพล ลกเจาลกขนมนตรทงหลาย ยายกน ใหถอระทงขาวดอก ดอกไมใตเทยน

4สกร เจรญสข, แตรเฉลมพระเกยรต (กรงเทพฯ: มหาวทยาลยมหดล, 2543), 1-2.

12

ตพาทยพณฆอง กลองปสรนย พณเนญชย ทะเทยด กาหล แตรสงขมาน กงสดาล มรทงค ดงเดอด เสยงเสศ เสยงกอง อกทงคนรองโหออดาสะทอนทวทงนครหรภญชย5

พสเนญชย6 หมายถง แตรงอนมรปรางคลายเขาควาย คาวา “พสเนญ” นนแผลงมาจากภาษาเขมรวา “เสนงเกล” ชาวไทยภเขาเผามเซากมแตรเขาควายแบบนเรยกวา “กแว" แตรงอนคงจะไดแบบมาจากเขาสตว และเมอทาขนใชในพธกรรมกเรยกชอใหเปนมงคลโดยการเตมคาวา “ชย” ลงไป มภาพแตรแบบนจานวนมากในศลาจาหลกทนครวด ไทยคงจะไดแบบอยางการใชงานแตรแบบนมาจากขอมนเอง ขอมไดรบอทธพลทางวฒนธรรมมาจากอนเดย ทงดานภาษาศาสนา การปกครอง รวมทงดนตรในบางสวน กาหล แตรงอน เปนแตรแบบทรมเปต ทาดวยโลหะเปนรปโคง เขาใจวาจะพฒนามาจากพสเนญชย

แตรสงข7 เปนเครองเปาประเภทแตรทรมเปต ทาดวยหอยสงข เวลาเปาใชรมปากเมมเขาดวยกนแลวเปาลมออกมาโดยแรง เพอใหรมฝปากกระพอ เปลงเสยงออกมาเปนเสยงสงตาไดตามความสามารถของผ เปา การใชหอยสงขเปาประโคมในพระราชพธ เปนวฒนธรรมทไทยสบทอดมาจากอนเดยทางพธกรรมในพทธศาสนา

แตร เปนชอเครองเปาประเภทเขาควาย ตอมาทาดวยโลหะเรยกวา “แตรงอน” เพราะมลกษณะงอนคลายเขาควาย ตรงกบคาวา “กาหล” ในวรรณคดโบราณเชน หนงสอสมทรโฆษ คาฉนท แตรใชเปารวมกบสงข ในพระราชพธเกยรตยศเชนเมอพระมหากษตรยเสดจออกรบทตานทต หรอในงานเสดจพระราชดาเนน โดยกระบวนพยหยาตราทางชลมารคและสถลมารค หรอกระบวนแหอยางอน8

5สดแดน สขเกษม, “แตรวงชาวบานกบการรบใชสงคม: กรณศกษาคณะถนอมศลป”

(วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขามานษยดรยางควทยา มหาวทยาลยมหดล, 2542), 10-11.

6ปญญา รงเรอง,ประวตการดนตรไทย (กรงเทพฯ: บรษทสานกพมพไทยวฒนาพานช จากด, 2546), 39-43.

7 พรสวรรค จนทะวงศ, “แตรวงชาวบาน: กรณศกษา แตรวงคณะนอย ตาบลตนธงชย อาเภอเมอง จงหวดลาปาง” (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาดนตรชาตพนธวทยา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2551), 22.

8สจตร วงษเทศ, แควนสโขทย: รฐในอดมคต, พมพครงท 2 (กรงเทพฯ: มตชน, 2539), 17.

13

ธนต อยโพธ9 กลาวถงเรองแตรวา แตรเปนชอทใชเรยกเครองเปาชนดททาดวยโลหะทวไป แตรทใชในพระราชพธของไทย แตโบราณ ม 2 ชนดคอ แตรงอนและแตรฝรงคงเรยกตามรปลกษณะของแตร ทโคงและบานปลาย เขาใจไดแบบอยางมาจากอนเดย ใชสาหรบเปาเปนสญญาณในกระบวนแห และในงานพระราชพธ อนเดยตอนเหนอเรยกแตรชนดนตามภาษา สนสฤตวา “ศฤงศะ” สวนอนเดยตอนใต เรยกตามภาษาทมฬวา “กมพ” ทง 2 ชนดนแปลความหมายวา เขาสตว

ประกอบกบการพบหลกฐานชนสาคญ ทไดกลาวถงเรองดนตรและการกลาวถงแตรสงขไวคอ “ไตรภมพระรวง” ซงพระมหาธรรมราชาธราชท 1 (พญาลไท พ.ศ. 1890 - พ.ศ. 1912) ทรงพระราชนพธขนจาก “เตภมกถา” คมภรภาษาบาลเมอ พ.ศ. 1888 กอนการขนครองราชสมบต เปนเรองกลาวถงจกรวาล มสวรรค มนษย นรก และทวปตาง ๆ ในโลกมนษย เปนตน ถงแมวาเนอหาสาระของเรองจะมทมาจากบาล แตรายละเอยดรวมทงสงแวดลอมและการมหรสพทกลาวถงในหนงสอน กหนความเปนไทยไปไมพน รวมท ง เค รองดนตร ทปรากฏอย ดวย จะขอยกขอความตวอยางทปรากฏเรองราวเกยวกบดนตร ในตอนนไดกลาวถงสภาพแวดลอมใน อตรกรทวปไวดงน

อนวาฝงผ ชายอนอยในแผนดนอตรกรนนโสด รปโฉมโมนพรรณเขานนงามดงบาวหนมนอยได 20 ป มรแกบมรเฒาหนมอยดงนนชวตนทก ๆ คน แลเขานนไสเทยรยอมกนขาวแลนาสรรพาหารอนโอชารสนน แลแตงแตเขาทากระแจะ แลจวงจนทรนามนอนดแลมดอกไมหอมตาง ๆ กนเอามาทดทรงเลนแลวกเทยวไปแลนตามสบาย บางเตนบาราบางฟอนระบาบะลอเพลงดรยดนตร บางดด บางสบางเปาบางขบ สรรพสาเนยงเสยงหมนกคณจนกนไปเดยรดาษ พนฆองกลองแตรสงขระฆงกงสดาลมโหระทกกกกองทานกด10

จากขอความดงกลาว มการปรากฏของแตรสงขและยงพบวามการใชบทเพลงดนตรเพอการประโคมและการแหแห ประกอบกบขอความทพบในจารกสมยสโขทย ซงคนไทยในสมยสโขทยมศรทธาในพระพทธศาสนามาก นยมถวาย ทดน บาวไพร ถงลกชายลกสาวใหเปนขารบใชพระอาราม นอกจากนยงนยมถวายเครองดนตรและนกดนตรใหเปนขารบใชในพระพทธศาสนา

9ธนต อยโพธ, เครองดนตรไทยพรอมดวยต านานการผสมวงมโหร ปพาทย

และเครองสาย (กรงเทพฯ:กรมศลปากร, 2523), 68-69. 10บงอร ปยะพนธ, ประวตศาสตรไทย (กรงเทพฯ:สานกพมพโอเดยนสโตร, 2538),

87.

14

จารกเกอบทกหลกขอความคลายคลงกนดงในจารกวดอโสการามวา พาทยสาหรบกบแตรสงข แลวมรองรอยวา พาทยคหนงใหขาสองเรอตบาเรอแกพระเจาฆองสองอนกลองสามอน แตรสงขเขาควายแตงใหไวถวายพระเจา11

บทบาทหนาทดนตรพธการในสงคมไทยสมยกรงสโขทย ไมเพยงแตการประโคมหรอแหอยางทพบในขอความจากศลาจารกและไตรภมพระรวงเทานน แตยงมบทบาทหนาทโดยตรงตอพระพทธศาสนาอกดวย เมอพจารณาจากขอความในไตรภมพระรวงกพบวามระฆง กงสดาล มโหระทก 3 สงนใชสาหรบวดแนนอน สวนขอความทวา พาทยคหนง ใหขาสองเรองตบาเรอแกพระเจา อกวา ฆองสองอน กลองสามอน แตรสงข เขาควาย แตงไวใหถวายแกพระเจาและสดทายทวาถวนสารบกบแตรสงข12

แตรสงข เขาควาย เปนเครองดนตรทใชเปาเปนอาณตสญญาณตามวดไดด เชนเปาบอกเวลาทพระจะลงอโบสถ หรอลงสวดมนตฉนเชาทศาลาการเปรยญ เวลาทญาตโยมมาทาบญ ตกบาตรตอนเชาในวนธรรมสวนะหรอใชในกรณอน ๆ ตามแตสมควร

จากทกลาวมาจงสรปไดวาแตรในสมยสโขทยไดรบอทธพลมาจากอนเดยมการใชประกอบเปนเครองดรยประโคมในพระราชพธ และจากขอความไตรภมพระรวง ขอความวา พนฆองกลองแตรสงขระฆงกงสดาลมโหระทกกกกองทานกด ทาใหพบวามใชในการประโคมและประกอบการแหแหน และขอความอนในจารกทพบ ทาใหทราบวามการใชในฐานะทเปน เครองสญญานบอกเวลาพธการตาง ๆ

แตรสมยกรงศรอยธยา ยงคงเปนเครองดนตรทใชประโคมอยในพระราชพธของพระมหากษตรย ยงคงอยในฐานะเครองดนตรชนสง อยกบพธกรรม ในอยธยาตอนตน มการแตรใชคกบสงขในพระราชพธอยดงทปรากฎในวรรณคด ลลตยวนพาย (สนนษฐานวาแตงขนในรชสมยสมเดจพระรามาธบดท 2 พ.ศ. 2034 – พ.ศ. 2072) ความวา “…สวนศพทคฤโฆษฆอง กลองไชยทมพางแตรสงขชวา ปหอ มฤทงคทรไนทรอ ทรพราช ดงเดอดมอฬอกอ โกรศเกรยง….” ยงพบ

11สจตร วงษเทศ, แควนสโขทย: รฐในอดมคต, พมพครงท 2 (กรงเทพฯ: มตชน,

2539), 21. 12ปญญา รงเรอง, ประวตการดนตรไทย (กรงเทพฯ: บรษทสานกพมพไทยวฒนา

พานช จากด, 2546), 75.

15

หลกฐานจากวรรณคดในสมยเดยวกน จากเรองโครงกาสรวลศรปราชญ สมยพระนารายณมหาราช (พ.ศ.219- พ.ศ. 2231) ทพบถงการใชแตรในสกษณะ สญญาณบอกเวลา ความวา “…ยามพลบเสยงกกกองกาหลแมฮา เสยงแฉงเสยงฉาวทรอ แมช อยธยายงเมองทลมาโนช กเอย แตรตลบขาวร ขาวยาม...” และพบวาแตรในสมยกรงศรอยธยาไมไดเปนเครองหมายของเครองดนตรชนสงหรอ มไวเพอใชประโคมเวลาประกอบพระราชพธศกดสทธเพยงอยางเดยว แตเปนเครองหมายของการแสดงฐานะและสทธในสงคมอกดวย ดงท กฎมณเฑยรบาล ซงมมาแตสมยสมเดจพระบรมไตรโลกนาถ และมการแกไขเพมเตมในรชกาลหลง ๆ ไววาเจาเมองนนมบรรดาศกด ถอศกดนา 10,000 ไร และมทรพยสน ดงน

“…มรมปลกสองคน ทานตะวนเบองคหนง กนชงหมผาแดงคหนง เรอกบแมงดาคฤ 3 ตอน บดลาดสาวตคกหวทายนงหนาสองคานหาม เกาอทองศรเพศมวยทอง แตรลางโพง 3 ค แลปกลอง…”

แตรมปรากฏอยในหนงสอกฏมญเฑยรบาลวาแตรลาโพง แตรรปทรงกรวยปากบาน เปรยบเหมอนดอกลาโพงทบาน ซงเปนดอกไมชนดหนง ในบางครงกเรยกวาแตรลางโพง หมายถงแตรยาว(Fanfare)ในสมยทชวงยงไมสามารถทาแตร ใหมวนหรองอนได13

สมยกรงศรอยธยาชวงแผนดนพระนารายณมหาราช มฝรงนาแตรมาทลเกลาถวายเปนเครองราชบรรณาการ สวนในสมยกรงรตนโกสนทรพบในบนทกวามแตรวลนดาทใชในพระราชพธราชสานก ซงเชอวาเปนแตรฝรงทชาวฮอลนดานาเขามาเปนชาตแรกในกรงสยาม14

แตรวลนดา เปนแตรของฝรงทเขามาในอยธยา เมอฝรงไดเขามาคาขายกบกรงสยาม ฝรงนาทหารเขามาเชอมสมพนธไมตรแตรในความหมายนนาจะเปนทรตเปต (แตรฝรง) หรอ แตรยาว (Natural Trumpet) ในสมยรชกาลท 1 ปรากฏในหมายรบสงเรยกวา “วลนดา” ชาวบานทวไปเรยกกนวาแตรลางโพง ซงมาจากคาวา “ลาโพง”หมายถงแตรทมปากบานนนเอง15

ตงแตสมยกรงศรอยธยาตอนปลาย จนกระทงถงรชสมยของพระบาทสมเดพระพทธ -เสศหลานภาลย แตรยงคงอยในพระราชวง และใชในพระราชกรณยกจของพระมหากษตรย

13สกร เจรญสข, แตรและแตรวงชาวสยาม (กรงเทพฯ: Dr. Sax, 2539), 21. 14อานนท นาคคง, “แตรวง” (กรงเทพฯ: กรมสงเสรมวฒนธรรม กระทรวงวฒนธรรม

,2557. เอกสารในพธประกาศขนทะเบยนมรดกภมปญญาทางวฒนธรรมของชาต 10 กนยายน 2557), 21-24.

15สกร เจรญสข, แตรและแตรวงชาวสยาม (กรงเทพฯ: Dr. Sax, 2539), 9.

16

จนกระทงถงรชสมยของพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว ซงเปนชวงทตดตอคาขายกบประเทศในแถบยโรปมากทสดนบตงแตสมยกรงศรอยธยาตอนปลาย จนถงกรงรตนโกสนทรตอนตน ซงในสมยนมเรอกลไฟ และเรอรบชนดตาง ๆ มาเยยมเยอน ตดตอคาขาย เปนจานวนถง 46 ลา นอกจากคาขายกบชาตตะวนตกแลวสงทเกดขนตามมา คอการจดการวางระบบตาง ๆ โดยเฉพาะดานการทหารตามแบบอยางชาตตะวนตกไดเรมเขามามบทบาทกบสงคมไทยในสมยน ดวยเชนกน

อารยธรรมตะวนตก เขามามบทบาทสาคญมาก ในรชกาลของพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว และเพมมากขนทกท จนทาใหคนไทยนยมฝรงไดอยางมากมาย เครองดนตรตะวนตกไดถกนามาใชในกองทหาร ของพระบาทสมเดจพระปนเกลาเจาอยหว (วงหนา สมยรชกาลท 4 ) 16

อทธพลดนตรตะวนตกทเขามากบทหาร ถอวาเปนจดเรมตนทเกยวของการพฒนาดนตรในประเทศไทยเปนอยางมาก สบเนองจากในสมยพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว ทรงตองการปรบปรงเปลยนแปลงดานการทหารใหทนสมยขนกวาในรชกาลกอนๆ โดยทรงจาง ครฝรงเขามาฝกทหาร โดยใชชอวา “ทหารเกณฑหดอยางฝรง” คอรอยเอกนอกและรอยเอกอมเปย นอกจากครฝกทหารทงสองแลวนน ยงมครทหารทสามารถเปาแตรแตไมสามารถสบคนไดวาเปนใคร ทาหนาทสอนทหารในการใชแตรสญญาณและใชในระเบยบพธตาง ๆ17

อทธพลของตะวนตก มผลตอการพฒนาในสงคมเปนอยางมาก โดยเฉพาะการทหาร ซงมการเปลยนแปลงระบบกองทหารเปนไปตามตะวนตก จนในสมยพระบาทสมเดจพระปนเกลาเจาอยหว ไดจดตง กองสญญาณแตร (วงหนา) นบไดวา เปนจดกาเนดของวฒนธรรมแตรในสงคมไทยทมการเรยนและการฝกซอมอยางเปนระบบ

พนพศ อมาตยกล ไดกลาวไววา “ทหารเกณฑหดฝรงน เมอฝกเดนแถว หรอเมอจะเคารพธงตลอดจนแสดงความเคารพนายทหารชนผ มยศใหญ กมกจะใชแตรสญญาณอยางฝรง ประกอบกบในสมยรชกาลท 4 นมเรอรบของตางชาตเหลานน เขามาบรรเลงแตรวงเปนประจา

16พนพศ อมาตยกล, ดนตรวจกษ, ครงท 2 (กรงเทพฯ: บรษทรกษสปป จากด,

2529), 10. 17รณชย รตนเศรษฐ, “อทธพลตะวนตกทมผลตอพฒนาการในวฒนธรรมดนตรของ

ไทย” (วทยานพนธปรญญาดษฏบณฑต(สาขาวชาดนตร) บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล, 2554), 28.

17

ความสนใจทจะจดใหมกองแตรสาหรบทหารไทยตามอยางฝรงกเรมปรากฏขนทละนอย และไดมทหารแตรนาขบวนเสดจคอ ”กรมทหารหนา” เกดขน...เนองจากสมยนน ไทยเรายงไมมเพลงสาหรบบรรเลงคานบประกอบพระเกยรตยศเมอทหารองกฤษเขามาสอนคนไทยเปาแตร เขาจงตอเพลง “เพลงสรรเสรญพระบารมองกฤษ” คอเพลง God Save the Queen เปนเพลงบรรเลงถวายพระเกยรตยศ...”18

ในสมยรชกาลท 4 (ครองราชยระหวาง พ.ศ. 2394-2411) ประมาณ พ.ศ. 2395 ทรงจดตงกองทหารเกณฑฝกหดเปาแตรอยางฝรงองกฤษ และทรงโปรดเกลาฯ ใหรอยเอกอมเปย (Impey) เปนครแตรฝกทหารเกณฑอยทวงหลวงและยงทรงโปรดเกลาฯใหรอยเอกนอกซ (Thomas G.Knok) เปนครแตร กองทหารเกณฑอยทวงหลง

แตรระบบใหมไดเขามายงเมองสยาม โดยใชบรรเลงเปนเพลงและวงเพมศกยภาพของแตรมากขน แตรพวกใหมเปนแตรทมลกสบและนวแตร เขามาในเมองสยามตงแตนนเปนตนมา แตรประเภทนมคณสมบต สามารถเปลยนเสยงไดโดยการกดนว เพอเปลยนความสน-ยาวของทอแตร ทาใหเกดเสยงทแตกตางออกไป เมอแตรสามารถเปลยนเสยงไดหลายเสยงวงดนตรจงนาเอาแตรมาใชเพอการบรรเลงเพลงนอกเหนอจากการบรรเลงเพลงพธกรรมอยางเดยวเหมอนในอดต

กองแตรวงมหาดเลก ททรงโปรดเกลาฯ จดตงขนในรชกาลท 4 มาถงรชกาลท 5 ซงสมยนนเรยกวา “แตรวง” หมายถง การรวมวงและบรรเลงกนเปนเพลงมครแตรวงทเรยกรจากฝรงเหลออย 4 คนดวยกนคอ ครเลงเชงเปนครแตรทหารเรอ มหนาทควบคมทหารแตรประจาเรอ พระทนง ตอมาไดรบบรรดาศกดเปนขนเจนกระบวนหดคนทสองครกรอบเปนครแตรวงจากวงหนา ตอมาไดรบบรรดาศกดเปนขนจดกระบวนพล คนทสามชอครเลกภายหลงไดเปนหลวงรดรณยทธ และคนสดทายชอครวงศทาหนาทคมทหารแตรนาขบวนเสดจ

สาหรบครแตรฝรงในสมยตอมาราว ๆ พ.ศ. 2414 มครแตรจากตางประเทศอยทกองทหารมหาดเลก คอ ครเวสเตอร เฟล เปนครแตรชาวเยอรมน และครยเชนหรอครเฮวตเซนเชอ สายฮอลนดา ลกศษยคนสาคญของเฮวตเซน คอ ม.ร.ว ชต เสนยวงศ ณ อยธยา ภายหลงไดเปนผควบคมวงดนตรของกองทหารมหาดเลก ไดรบบรรดาศกดเปนพระยาวาทตบรเทศอาจจะแปลไดวา “ผ ชานาญดนตรสากล”

18พนพศ อมาตยกล, ประวต กองดรยางคทหารบก (กรงเทพฯ: หางหนสวนจากด

ป.สมพนธพาณชย, 2529. หนงสอทระลกในงานพธไหวครกองดรยางค ทหารบก. 6), 2.

18

ครแตรฝรง อกทานหนงทมความสาคญตอแตรวงไทยอยางมาก คอ จาคอฟ ไฟต (Jacob Feit) ซงเปนบดาของพระเจนดรยางค เขามาเมองไทยราว พ.ศ. 2410-2452 เปนครแตรอยทวงหนา ตอมาไดยายไปอยทกองดรยางคกองทพบก

บนทกจากสาสนสมเดจ ซงเปนจดหมายโตตอบระหวางสมเดจฯ กรมพระยานรศรานวตตวงศ กบสมเดจฯ กรมพระยาดารงราชานภาพ ลงวนท 20 ตลาคม 2484 ไดกลาวถงเรอรบแทนเนสซของทหารเรออเมรกน ซงเขามาเจรญสมพนธไมตรในสมยรชกาลท 5 วา

“…เรอเทนเนสซทเขามาน มนายพลเรอ ชอ เรโนลด ควบคมมา ไดยกแตรวงจาก เรอรบนขนมาบรรเลงใหคนไทยฟงทกรงเทพฯ พระยาประภากรวงศ (ชาย บณนาค) ขณะนนเปน ผบงคบการกรมทหารมารน ไดพบปะรจกกบครแตรทหารเรอแทนครตงทถงแกกรรม…”

ครฟสโก เดมเปนชาวอตาเลยน แลวโอนสญชาตเปนอเมรกาเขามาเปนครแตรอยทกองดรยางคทหารเรอ ระหวาง พ.ศ. 2421-244519

กองแตรในรชกาลท 4 และตนรชกาลท 5 แตรวงมพฒนาการแยกออกอกสองสายคอ 1. สายทพฒนาการมาจากกองสญญาณ 2. สายทพฒนาการมาจากแตรวงทหารตางประเทศ

กองแตรสญญาณ คอตนแบบพฒนาการมาสแตรวงโดยเรมจากการฝกทหารอยางยโรป (กองแตรสญาณวงหนาของพระบาทสมเดจพระปนเกลาเจาอยหว และกองแตรสญญาณวงหลงของสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว โดยฝกหดเปาแตรสญญาณตาง ๆ แบบองกฤษ) ตอมาในป พ.ศ. 2414 - พ.ศ.2419 นนกอง แตรวงทหารมหาดเลกไดรวมเอาทหารทฝกมากอนในวงหนาและวงหลง ตงเปนวงแตรขนและเรมมการนาเพลงเขามาบรรเลง ประกอบกบไดรบครตางประเทศ มาสอนแตรเพมขน ในสมยรชกาลท 5 แตรวงทหารมหาดเลกมชอเสยงมากในการบรรเลงไทยแทดวยแตรวง จงพอสรปไดวาแตรวงมหาดเลกนนไดพฒนาขนจนเปนแตรวงวงแรกของประเทศไทย โดยในระยะแรกเปนเพยงกองแตรสญญาณวงหนาและวงหลวง เอกลกษณทสาคญของแตรวงทหารมหาดเลกกคอการนาเพลงไทยมาบรรเลง และเพลงเหลานปจจบนเรายงคงไดยนอยทวไปจากบรรดาแตรวงชาวบานตามงานแหตาง ๆ เชนเพลงคลนกระทบฝงและทะเลบา

แตรวงทพฒนามาจากแตรวงทหารตางประเทศ นบตงแต ชวงปลายรชสมยพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว ไดมวงแตรทหารจากตางประเทศเขามาบรรเลงอย

19สกร เจรญสข, ดนตรชาวสยาม (กรงเทพฯ: Dr.Sax, 2538), 223-224.

19

บอยครง ทงนเพราะในเรอรบตางประเทศจะตองมทหารแตร ในชวงป พ.ศ. 2419 ททางกองทหารมะรนกาลงขาดครแตรเพราะ “ครตง” ไดถงแกกรรม จงไดเชญครฟสโก มาเปนครแตรประจากองแตรวงทหารมะรน ตงแตครฟสโกผ น เขามาเปนครแตรทหารมะรน ไดสอนการเปาแตรตามแบบตะวนตกใหกบวงแตรวงทหารมะรนอยเปนเวลานาน สามารถพฒนามาเปนแตรวงทหารเรอ วงแตรวงทหารมะรนของครฟสโกนเนนการบรรเลงแบบฝรง แตกตางกบทางวงแตรวงทหารมหาดเลก ประกอบกบทกองแตรทหารมะรนจะตองตามเสดจพระราชดาเนนไปในการพระราชไมตรดานการตางประเทศดวยจงทาใหแตรวงทหารมะรนมความสามารถในการบรรเลงเพลงฝรง

สงคมไทยขณะนนมการกลาวถงแตรวงกนมาก แตบรรยากาศแตรวงขณะนนมวง แตรวงทเปนทยอมรบกนอย 2 คายใหญ คอแตรวงทหารบกทพฒนาการมาจากกรมทหารมหาดเลกรกษาพระองค หรอถาเรยกใหงายเขากคอวง “แตรวงทหารบก” ทพฒนามาจากกอง แตรสญญาณ สวนอกวงหนง คอแตรวงทหารเรอทพฒนามาจากแตรวงทหารตางประเทศ20

คาวา ”แตรวง” เปนคาทพบในสาสนสมเดจพระเจาบรมวงศเธอ เจาฟากรมพระยา-นรศนานวดตวงศ และสมเดจพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยาดารงราชานภาพทรงเขยนจดหมายโตตอบกน เชอวา กอนสมยรชกาลท 5 มการใชคาวา “แตรวง”

การเปลยนแปลงครงใหญในวงการแตรทหารไทยเกดขนเมอป พ.ศ. 2446 เมอสมเดจพระบรมวงศเธอ เจาฟาบรพตรสขมพนธ กรมพระนครสวรรควรพนต 21 เสดจกลบมาทรงงาน ในกองทพไทย ทลกระหมอมพระองคนทรงเรยนวชาทหารสาเรจกลบมาจากประเทศเยอรมน แตไมมใครเคยทราบมากอนเลยวา ขณะททรงศกษาอย ทยโรประหวางป พ.ศ. 2437-2446 เปนเวลารวม 10 ปนน ไดเคยศกษาดนตรตามแบบฉบบของฝรงเปนอยางด มาจากสานกใด ในเดอนพฤษภาคม พ.ศ. 2446 หลงจากเสดจกลบมาไมถงสปดาห กเสดจไปทรงงานท กรมยทธนาธการ ในตาแหนงนายรอยตรอก 9 เดอนตอมาพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลา -เจาอยหวไดทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหยายไปอยกองทพเรอ ดวยเหตทมเรองยงยากเกดความแตกแยกระหวางทหารเรอหวเกาและหวใหม (ตามบนทกใชคาน ) ทงมปญหาเรองยงยาก การเงนรวไหลเปนอนมาก ทลกระหมอมกรมพระนครสวรรคฯ ทรงงานดวยความไมสบายพระทย

20สดแดน สขเกษม,“แตรวงชาวบานกบการรบใชสงคม: กรณศกษาคณะถนอมศลป”

(วทยานพนธมหาบณฑต สาขามานษยดรยางควทยา มหาวทยาลยมหดล, 2542), 25-27. 21พนพศ อมาตยกล, ประวต กองดรยางคทหารบก (กรงเทพฯ: หางหนสวนจากด

ป.สมพนธพาณชย, 2529. หนงสอทระลกในงานพธไหวครกองดรยางค ทหารบก. 6), 6-7.

20

เปน อยางยง จงทรงหาเวลาวางพกผอนความเครยด ในพระทยโดยเสดจลงไปยงวงด รยางคกองทพเรอ ณ ทนนเองไดทรงปรบปรงแตรวงทหารเรอเปนการใหญ ทรงซอแผนเสยงเพลงคลาสสคมาเปนตวอยางใหทหารเรอไดฟง ทรงจดใหม ท เ รยนลกดนตรสากลอยางตางประเทศ มการอานโนต เขยนโนตและเรยนการแยกเสยงประสาน ทาใหแตรวงทหารเรอเจรญรดหนาไปเปนอนมาก จนสามารถบรรเลงเพลงประเภท Wood Winds Concert ไดดมากจนฝรงทไดเหนไดฟง กยงทงเปนยงนก ทวงบางขนพรหมทประทบนนทรงสรางกระโจนแตรไวเปนยกพนถาวรเวลาท ทรงเลยงนายทหารตางประเทศทมาเจรญราชไมตร หรอพระราช วงศตางประเทศมาเสวย พระกระยาหารคาทวงบางขนพรหม ทหารเรอกจะบรรเลงคอนเสรต ทกระโจมนนทกครง แตรวงของทหารเรอจงทงแตรวงทหารบกลาหนาไป เพราะฝพระหตถทลกระหมอม กรมพระนครสวรรคเปนอนมาก ในสมยปลายรชกาลท 5 ตอรชกาลท 6 นน ทรงปรบปรงแยกเสยงประสานเพลงตบ เพลงเถาของไทย ใหบรรเลงดวยวงโยธวาทตทหารเรอโดยมทานครจางวางทว พาทยโกศลนกดนตรเอกผ ชานาญมโหร ปพาทยยคนน เปนผ รวมคดรวมทางานถวายอยางใกลชด แตรวงทหารเรอในเรองเพลงไทย โดยเฉพาะเพลงเถาใหม ๆ ททลกระหมอม ทรงแยกเสยงประสานประทานใหกรงเรองถงขดทคากลาวทเคยวา ทหารเรอเลนเพลงไทยไมดเทาทหารบกนนหมดไปโดยสนเชง

ตลอดสมย รชกาลท 6 จนหมดสมยรชกาลท 7 เปนเวลารวม 20 ป นน ทลกระหมอมบรพตร ทรงเอาพระทยใสในเรองราชการแตรวง ทงของวงทหารบกและทหารเรอตลอดมาโปรดใหมการบรรเลงทงบนหลงมา การเดนสวนสนาม การนงบรรเลงอยางคอนเสรท เกบเงนบารงสภากาชาด ซงยงถอเปนงานเอกของทหารเรอมาจนทกวนน..ในสมยรชกาลท 7 นเอง แตรวงทบรรเลงเพลงไทยโดยหนวยงานของทหารจงไดรบการบญญตศพทโดยทานอาจารยมนตร -ตราโมทวา "โยธวาทต" มาจากคาวา โยธ คอ ทหารและวาทต คอดนตร รวมแลวคอ “ดนตรแหงทหาร” มทงเพลงเดยวดวยแตรคอรเนต ปคลารเนตเกดขนจากฝพระหตถ ทลกระหมอมบรพตรมากมายหลายเพลงรวมทงเพลงมารชตาง ๆ ททลกระหมอมบรพตรทรงนพนธขน22

จากการทสมเดจพระบรมวงศเธอ เจาฟาบรพตรสขมพนธ กรมพระนครสวรรควรพนตเสดจกลบมาทรงงานในกองทพไทย ทรงเอาพระทยใสในเรองราชการแตรวง ทงของวงทหารบก

22พนพศ อมาตยกล, “ แตรวงของไทย,” เพลงดนตร ปท1, ฉบบท 2 (มถนายน-

สงหาคม 2537): 75-77.

21

และทหารเรอ ไดทรงปรบปรงแตรวงทหารเรอเปนการใหญ ทรงซอแผนเสยงเพลงคลาสสกมา เปนตวอยางใหทหารเรอไดฟง ทรงจดใหมทเรยนลกดนตรสากลอยางตางประเทศ มการอานโนต เขยนโนตและเรยนการแยกเสยงประสาน ทาใหแตรวงทหารเรอเจรญรดหนาไปเปนอนมาก ทรงปรบปรงแยกเสยงประสานเพลงตบ เพลงเถาของไทย ใหบรรเลงดวยวงโยธวาทต และยงทรงสรางกระโจนแตร ออกบรรเลงแตรวงโดยเปดใหบคคลทวไปเขารบชมได โดยไมไดสงวนแตบคคลชนสงเมอในอดตทาใหวฒนธรรมแตรวงเกดความนยมในประชาชนทวไป

ไมเพยงแตกองทหารเทานนทฝกหดเปาแตรกนอยางจรงจง23 แมแตในหมประชาชนคนไทยทวไป กเรมหนมานยมฟงแตรวงกนอยางกวางขวาง ควบคไปกบวงปพาทยทเดยว เกดม วงแตรของชาวบานทวไปโดยนาไปบรรเลงในงานพธตาง ๆ เชน งานแตงงาน งานบวชนาค งานขนบานใหม งานกฐนผาปา นาขบวนแหทงในงานมงคลและอวมงคลแตแตรวงทจะสามารถไปทางานพธดงกลาวนจาเปนตองเรยนรเพลงตาง ๆ เชนเดยวกบพวกปพาทยดวย เพราะใชเพลงไทยประเภท เดยวกนบรรเลงประกอบพธ

สมนก แสงอรณ24 ไดกลาวไววา แตรวงมาจากทหาร มนสงวฒนธรรมไปใหชาวบาน ชาวบานกเอาอยาง การเอาอยางเปนนสยของคนไทย บานนนกม บานนกมา กไดกาเนดขน ทาไมถงแพรไปอยทวประเทศ เพราะวาทหาร หนวยงานทหารแบงการบงคบบญชา ออกเปนมณฑล มณฑลคอเหมอนจงหวด แตใหญกวาจงหวดเหมอนภาค ประเทศจะมาเปนจงหวดเลย กจะมมณฑลอยตรงกลาง คมจงหวดอกทนง ทหารเคาจะมระบบแบบน คอมสวนกลาง กองบญชาการ บงคบบญชาไปกองทพภาค ภาค 1 ภาค 2 ภาค 3 ภาค 4 ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคอสาน ภาคใต แลวกเปนมณฑลทหาร มณฑลกจะรองลงมาจากกองทพภาค อยางภาคเหนอ มสามมณฑลทหาร กรบผดชอบ อยาง 1 มณฑล รบผดชอบ 5 จงหวดอยางน อยางมณฑลทหารบกท 31 รบผดชอบจงหวดนจงหวดน สวนยอยลงไปอกกจงหวดทหารบก เชนจงหวดทหารบกลพบร กครองคมถงจงหวดอยธยาดวย อางทองไปดวย ทาไมครตองเลาแบบน เพราะ วาเมอมจงหวดทหารบกทไหนกตองมหมวดดรยางคหนงหมวด 30 คนบวกลบนดหนอย เคาเรยกหนงหมวดดรยางค ซงจะสามารถทาอะไรไดหลาย ๆ อยางเปนหลกเลยตองเปนวงมลทารแบนด วงดรยางคทางทหาร เดนแถวทหาร ปฎญาณตนได รบเสดจได นาแถวได กองเกยรตไดหมด

23สกร เจรญสข, ดนตรชาวสยาม (กรงเทพฯ: Dr.Sax, 2538), 228. 24สมนก แสงอรณ, สมภาษณ. 5 มถนายน 2558

22

ทหารตายกเปาเพลงพญาโศก เปน วงดรยางคประจาจงหวดทหารบก จดเปนวงดนตรรนเรงกได บางหมวดดรยางคมความสามารถมดนตรไทยอยในนนดวยคอเลกแตสารพดทางานดนตรใหกบทหาร ทครพดแบบนเพราะวามนเกยวของ เมอมวงดรยางคทหารอยแถวนนแลว กไปสอนชาวบาน ไปตงวง มลกหลาน ไปรบราชการอย กกาเนดแตรวงอยทวเลย

ทหารนนวางงานราชการกตองหาเงนชวยเศรษฐกจครอบครว เพราะเงนไดรบราชการนอยมาก เมอมวชาแตรวงอยกออกไปทางานนอกเวลา เชน เปาแตรในกระบวนแหตาง ๆ รบจางเปนครสอนแตรวงบางใชเครองดนตรเพยงไมกชนเชน ทรมเปต ปคลารเนต ทบา ยโพเนยม กลองมะรกน ฉงและฉาบ เกดเปนแตรวงชาวบานทเปาโดยจาเพลงแตอานโนตไมออก แตรวงชาวบานนนเขาจางกนจากกรงเทพ ใหออกไปบรรเลงตางจงหวดมาตงแตสมยรชการท 5 เมอมความตองการใชแตรวง ชาวบานกเรมหดเปาแตร มเทคนคและการบรรเลงอยางพนบานทนาสนใจมาก เพรชบร อยธยา สพรรณบร สมทรสาคร สมทรสงคราม เปนหาจงหวดแรก ๆ ทเรมงานแตรวงชาวบาน 25 แตรวงทหารไดรบความนยมจากประชาชนทวไปและเผยแพรไปตามจงหวดตาง ๆ เชนจงหวดอยธยา อางทอง สพรรณบร ฯลฯ แตรวงชาวบานเปนลกษณะการผสมผสานกนระหวางดนตรไทยกบดนตรตะวนตก โดยรปแบบการบรรเลง บทเพลง วธการบรรเลงแบบไทยและ ใช เครองดนตรตะวนตกบรรเลง ซงเอกลกษณของแตรวงชาวบานนนคอการบรรเลงในขบวนแห ตามประเพณ ซงแตรวงแบงออกไดเปน 3 ประเภท26 คอ

1.แตรวงชาวบานทมาจากทหาร ลกษณะเดนคอสามารถอานโนตสากล 2. แตรวงชาวบานทฝกโดยครแตรจากกรมทหารลกษณะเดนคอ

มความสามารถในการบรรเลงประเภทเพลงแหและเพลงตามสมยนยม 3. แตรวงชาวบานทมาจากการฝกหดดวยตวเองซงเปนนกดนตรแตเดม

มความรจากการเรยนปพาทยมากอนและนาความรมาปรบใชในการบรรเลงแตรวง

25พนพศ อมาตยกล. “แตรวงของไทย,” เพลงดนตร ปท1, ฉบบท 2(มถนายน-

สงหาคม 2537): 75-77.

26นภสนนท จลลเกษตร, รายงานวจยเรองบทบาทและหนาทของแตรวงชาวบาน ทมผลตอสงคมและวฒนธรรมของประชาชน จงหวดพระนครศรอยธยา ( อยธยา :คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏพระนครศรอยธยา, 2550), 82.

23

จากทกลาวมา สามารถสรปไดวา เมอชาวบานพบเหนการใชงานของแตรวงทหาร กมการนาไปใชเปนแบบอยาง โดย การขยายตวของแตรวงชาวบานไดรบอทธพลจากทหารแตรทประจาการตามภาคของ กองทพ ทหารไดนาวชาความรวชาแตรไปเผยแพรใหแกชาวบาน ไมวาเปนการ รบจางในงานตาง ๆ หรอ ออกรบสอน แตรวงชาวบานสามารถแบงออกไดเปน 3 ประเภท คอ แตรวงชาวบานทมาจากทหาร แตรวงชาวบานทฝกโดยครแตรจากกรมทหาร แตรวงชาวบานทมาจากการฝกหดดวยตวเองซงเปนนกดนตรแตเดม โดยแตรวงชาวบานเปนทนยมในบรเวณ ภาคกลาง

2.2 พฒนาการของแตรวงชาวบาน จากการทประชาชนไดยนไดฟง แตรวงจากกรมทหารและราชการจดตงกองแตรวงไป

ประจากรมทหารใน จงหวดตาง ๆ 27 จงสงผลใหเกดการนาแตรวงไปบรรเลงในงานของชาวบานสรางความสนกครกครนใหกบชาวบานเปนอยางมาก ในดานการจดฉายภาพยนตรนนเรมมขนในสมยรชกาลท 5 ในการฉายกตองมแตรวงบรรเลงประกอบภาพยนตร ตองนาวงแตรวงมาจากตางประเทศ เพราะยงไมมแตรวงเอกชนหรอทเรยกวา แตรวงชาวบาน เมอถงสมยพระบาทสมเดจ-พระมงกฏเกลาเจาอยหวไดเกดแตรวงชาวบานขน จงไดเขามามบทบาทอยางมากในกจการโรงหนงและทาใหเกดการตงวงแตรวงเอกชนขนในกรงเทพ หลงจากนนแลวแพรกระจายออกไปสตางจงหวดจนเกดเปนแตรวงชาวบานตามหวเมอง แตรวงชาวบานไดเกดขนแลวในชวงพ.ศ. 2460- พ.ศ. 2469 โดยทาหนาทเปนดนตรประกอบภาพยนตรและนาขบวนแหตามงานพนบานเชน บวชนาคและแหแหนตามประเพณตาง ๆ ในยคสมยรชกาลท 7 มการนาภาพยนตรเงยบเขามาฉายในประเทศไทย การโฆษณาประชาสมพนธใหคนมาดมาซอบตรเขาดภาพยนตร กจะนยมใชแตรแหนาเมอถงชวงภาพยนตรใกลฉาย กจะไปตงวงเลนโหมโรงเรยกรองความสนใจจากคนด และเมอถงเวลาฉายภาพยนตรกจะยายเขาไปบรรเลงสด ๆ หนาจอ คดดนเพลงไปตามภาพเคลยนไหวของหนง เปนทชนชอบของผคนในอดตทไดมประสบการณใหมกบภาพยนตรเงยบยง28

27จฑามาส หรญกล, “การศกษาแตรวงชาวบาน ในจงหวดสพรรณบร” (วทยานพนธ

ปรญญามหาบณฑต สาขามานษยดรยางควทยา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, 2554), 15. 28อานนท นาคคง, แตรวง (กรงเทพฯ: กรมสงเสรมวฒนธรรม กระทรวงวฒนธรรม

,2557. เอกสารในพธประกาศขนทะเบยนมรดกภมปญญาทางวฒนธรรมของชาต 27 กนยายน 2557), 23.

24

ใหญ นภายน29 ไดกลาวถงแตรวงทโรงหนงไววา กจวตรประจาวนทครกบศษยจะตองปฏบตคอ พอเวลา 6 โมงเยน ทงครและศษยกจะพากนออกจากบานไปขนรถรางไปโรงหนง ...พอถงเวลา 1 ทมตรง เรากจะเปาแตรโหมโรงหนาโรงหนงเปนเวลา 1 ชวโมง ในชวงเวลานเราจะเปาสก 6 เพลงเปนอยางมาก พอถงเวลา 2 ทมตรงแตรวงกจะเขาไปในโรงหนง (สมยนนเปนหนงเงยบไมมเสยง มแตอกษรไทยบรรยาย เวลาหนงตอยกนเรากตองเปาเพลงเชด แตเวลาพระเอกตอยสผ รายไมไดหรอวาพระเอกแพ เรากตองเปาเพลงโศก เวลาหนงตอยกนคนดกจะตบมอ กระทบเทา เปาปาก เสยงเปยวปาวลนโรงไปหมด นแหละความสนกสนานของคนสมยกอนเมอดหนง) เมอเรายกวงแตรเขาไปในโรงแลว หนงกจะฉายเพลงทจะบรรเลงกบหนงนน 7-8 มวนแรก เรากจะบรรเลงเพลงมารชหรอเพลงฝรงในจงหวะตาง ๆ แลวตอจากนนเรากจะบรรเลงเพลงไทย โดยมากจะเปนเพลงเถา เพลงไทยทใชบรรเลงตามโรงหนงมไมมากนก อยางมากกเพยง 20-30 เพลงเทานนและกใชบรรเลงเปนป ๆ จนเราจาไดจนขนใจ และหนงสมยนนกจะฉายกนคนละ 15-16 มวนเทานน

เอกลกษณทสาคญของวงแตรวงชาวบานทเกดขนในสงคมไทย คอการบรรเลงในขบวนแหแหนตามประเพณตาง ๆ ทจดขนโดยชาวบานในสงคมไทย แตเดมกอนมแตรวงเขามาบรรเลงในขบวนแหนนสงคมชาวบานของเรามกลองยาวทาหนาทอยกอนแลว งานทกงานถาตอง มขบวนแหแหน กลองยาวทาหนาทบรรเลงสรางความครกคนใหกบผ รวมขบวนแห เปนธรรมดาของผ มฐานะในสมยนนยอมแสดงออกในดานวตถและสงประดบประดาเครองประกอบขบวนแหของตน เมอมฐานะสงยอมตองจดเตรยมวสดและของประดบตกแตงในขบวนแหความมงมของเจาภาพใหยงใหญสมฐานะตน แตรวงจงเรมเขามามบทบาทในสงคมชาวบาน ในฐานะเปนเครองแสดงเพราะมใชเรองงายถาจะหาแตรวงสกวงมาบรรเลงสาหรบชาวบานธรรมดา ตอมามเพลงประเภทไทยสากล และเพลงลกทงเกดขน30 พวกแตรวงสามารถนามาบรรเลงกนในงานตาง ๆ ไดอยางสนทสนม มเพลงตาง ๆ เพมมากขนกวาเดมเมอมความใกลชดกบวถชวตชาวบานมากขน ในทสดแตรวงแบบชาวบานกเปนทยอมรบ และจดใหเปนดนตรพนบาน อกประเภทหนงทสรางความสนกสนานใหกบชาวบานในสงคมไทยมาจนถงทกวนน

พฒนาการของแตรวง ในป พ .ศ. 2486-พ.ศ.2488 จอมพลป.พบลสงคราม มแนวนโยบายใหมการสงเสรมการเลนราวง โดยมอบหมายใหกรมโฆษณาการแตงเพลงราวง

29ใหญ นภายน, “จากแตรวงโรงหนงไปสวงแจส.” วารสารไทย ปท 20, ฉบบท 72

(2542): 76-87. 30สกร เจรญสข, แตรวงชาวบาน (กรงเทพฯ: มหาวทยาลยมหดล, 2536), 49.

25

ออกมา การออกแบบทาราเปนหนาทของกรมศลปากรและมการเผยแพรเพลงราวงออกไปสชาวบาน ซงราวงนแตเดมคอราโทน ซงมอยแลวในทองถนแถบภาคกลาง แตรวงชาวบานไดเขามามสวนรวมกบชาวบานอกทางหนง นอกจากการแหแหนตามขบวนประเพณตางๆ แลวแตรวงชาวบานยงทาหนาทคอยเปาเวลามการเลนราวงหรอทเรยกวา “เชยร” ราวง แตรวงไดชวยสรางสสนใหกบการเลนราวง โดยทาหนาทเพมขนอกคอเปนวงดนตรเชยรราวง แตรวงชาวบานท ทาหนาทเชยรราวงขณะนน ไดกลายเปนวงดนตรทเปนทนยมของชาวบานชนดททาหนาทสรางสรรคความบนเทงใหแกชาวบาน กอนสงครามโลกเราไดรบอทธพลจากตะวนตกเขามาเกอบทกทาง เชน ภาพยนตร ดนตร การแสดง การประชาสมพนธ (วทยและเครองเลนแผนเสยง) แตชวงหลงสงครามโลก ไดเกดการบนเทงชนดใหมขนมา โดยการปรบปรงความเปนพนบานมา สสากล มการเอาเพลงพนบานเชน เพลงแหล เพลงฉอย ลเก เขามาผสมกนและใชเครองดนตรสากลเขามาบรรเลงแทรกซงการกาเนดรปแบบวฒนธรรมใหมขนนเปนเครองดนตรทใชสวนมากคอ เครองดนตรทอยในแตรวงชาวบาน ในชวงนทมแตรวงตามทองถนภมภาคขนเปนจานวนมาก โดยจะเนนรบงานแห เชน แหนาค แหขนหมาก แหกฐน-ผาปาและบรรเลงเชยรราวงตามงานรนเรงตาง ๆ

ในชวงป พ.ศ. 249131 รฐบาลไดตงกรมโฆษณาการโดยมการแสดงละครวทยประกอบดนตรสากล ในชวงนนไดมเพลงประกอบละครวทยออกมาเผยแพรเปนจานวนมาก เพลงประเภทน ไดรบความนยมจากผ ฟงในเมองหลวงเปนจานวนมาก ซงสงคมไทยสมยนนเรยกเพลงประเภทนวา เพลงลกกรง

ตงแตป พ.ศ. 2500 เปนตนมา เพลงลกทงและเพลงลกกรงเกดขนมาในสงคมไทยโดยมพฒนาการมาสายเดยวกนคอ แตรวงมลกษณะผสมผสานกลมกลนระหวางลกทงกบลกกรง มอยบางในชวงแรก และแยกออกจากกนสนเชงเมอเกดสอชนดใหมขนมาในสงคมไทย สอทเกดขนขณะนนคอ วทยและโทรทศน โดยโทรทศนจะมผชนสวนมากเปนคนเมองหลวง เพลงลกกรงไดรบความนยม จากการแสดงออกอากาศในสถานโทรทศน สวนวทยทมกจะออกอากาศเพลงลกทงจะไดรบความนยมกนในชนบท ดงนนเพลงลกทงจงไดรบความนยมมาก ในชนบทผลงานเพลงลกทง

31สดแดน สขเกษม, “แตรวงชาวบานกบการรบใชสงคม: กรณศกษาคณะถนอมศลป”

(วทยานพนธ ปรญญามหาบณฑต สาขามานษยดรยางควทยา มหาวทยาลยมหดล, 2542), 37-47.

26

ของบรรดาคณะแตรวงชาวบานทบรรเลงอยในชนบท จงเปนเพลงลกทงทไดยนไดฟงจากสถานวทยกระจายเสยงตาง ๆ สชาวบาน ตอมาในป พ.ศ 2508-2515 เปนชวงทวงการเพลงไทยไดเรมการเปลยนแปลง เกดเพลงประเภท “รอคแอนดโรล” ซงเปนเพลงททหารอเมรกนไดนาเขามาบรรเลงในคายพกของตน ทาใหเรมมการเผยแพรเพลงประเภทนสสงคมเปนจานวนมาก สงทเปนผลกระทบตอแตรวงชาวบานคอ แตรวงชาวบานเปนเพยงวงแตรวง (Brass Band) หรอวงเครองเปาทองเหลอง แตวงประเภท “รอคแอนดโรล” เปนวงดนตรสมยใหม ใชกลองชดกบเครองดนตรไฟฟาบรรเลง (Electric Band) จงทาใหความนยมของคนสมยนนไมสอดคลองกบลกษณะการบรรเลงของแตรวงชาวบาน จงเกดวฒนธรรมผสมผสานขนมาใหมในชนบทกลาวคอ แตรวงยงคงทาหนาทแหแหนตามความตองการดงเดมของชาวบานและทาหนาทบรรเลงอยในประเพณของชาวบานแตในเรองการบนเทงจะนยมวาจางวง “ซาโดร” (เรยกตามชอวงดนตร The Shadow แตทจรงเปนวงดนตรประเภท “รอคแอนดโรล”ประกอบดวย กลองชด กตารไฟฟา เบสไฟฟา ออรแกนไฟฟาและนกรอง) เขามาบรรเลงเพอความสนกสนามตามอยางตะวนตก แทนทวฒนธรรมราวงลกทงไทย

ชวง พ.ศ. 2515 แตรวงชาวบานถกลดบทบาทลงมาเหลอเพยงแหแหนตามแบบดงเดมเทานน แตรวงชาวบานบางวงเรมนากลองชดเขามาบรรเลง (Drum Set) และบางวงไดนาเครองดนตรไฟฟาเขามาบรรเลง จงทาใหแตรวงชาวบานขาดความเปนเอกภาพทางดนตร จนเกดการผสมวงแบบใหมขนหลาย ๆ วงทงนสาเหตมากพฒนาการคนละสายนนเอง แตรวงชาวบานเปนวงดนตรทพฒนาการมาจากวงดนตรในพธ (พธในกรมทหาร) โดยผสมผสานการบรรเลงแบบไทยทเนนทานองและประกอบพธเปนหลก ซงตางจาก “วงชาโดว” อยางสนเชง เพราะวงดนตรประเภท “ชาโดร” เปนวงดนตรประเภท “รอคแอนดโรล” หมายถงวงดนตรเพอความบนเทงหรอดนตรสมยนยมอยางตะวนตกซงเนนความสาคญทจงหวะ (Rhythm) และสเสยง (Tone Color) ตลอดจนสรางทานองจาก คอรด (Chord) และเสยงประสาน (Harmoney) จงทาใหแตรวงชาวบานถกลดความสาคญดานการบนเทงในงานชาวบานและเรมปรบเปลยนตวเองใหเขากบสงคมในแนวทางอน เชน การแสดงดนตรลกทง การแสดงดนตรประกอบราวง การแสดงดนตรฟลอรโชร ฯลฯ

จนกระทงในป พ.ศ. 2521-2526 มวงดนตรประเภทสตรงคอมโบเกดขนในสงคมไทยและเรมพฒนาการแสดงดนตรประเภทนไปยงทตาง ๆ จนกระทงไดรบความนยมจากสงคมไทยในระดบหนง แตทกระทบกระเทอนตอวงการแตรวงใชแรงจงใจกบสงคมโดยใชเทคโนโลยสมยใหม เชน เวทไฟฟา แสงเสยงระบบรอบทศทาง เครองดนตรไฟฟา นกดนตร มการเคลอนไหวและม

27

บคลกลกษณะตามอยางตะวนตก เมอมการตอบรบการแสดงแบบคอนเสรตจากผชมทวประเทศ จงเกดการดาเนนการทางธรกจขน อนนามาซงการลดความนยมของแตรวงชาวบานทเคยไดรบความนยมมาในอดตอยางยง

พ.ศ. 2528-2540 เปนชวงทแตรวงขาดการสนบสนนจากสงคม มโอกาสในการบรรเลงบางกเพยงเพอความตองการของชาวบาน ทงนเพราะสาเหตแหงการเปลยนแปลงทางสงคมวฒนธรรม สงคมชาวบานทแตรวงชาวบานรบใชอยในอดตฐานะวงดนตรทสรางความบนเทงเสรมประโยชนในดานการเปนสวนหนงของพธกรรมชาวบาน ความเชอและความสามคคในสงคม ครนเมอชาวบานมการเปลยนแปลงตวเอง หมายถงจากการเปลยนแปลงสงคมชนบทมาเปนสงคมอตสาหกรรม การเพมขนของโรงงานอตสาหกรรมในชนบท การหลงไหลของแรงงานตางจงหวดเขาสเมองหลวง ฯลฯ ทาใหแตรวงชาวบานขาดหนาทในการเสรมสรางความสามคคในสงคมชาวบาน ขาดจากหนาทการสรางความบนเทงและประกอบพธกรรมในสงคมชาวบาน ชาวบานจงคอย ๆ ตดทอนหนาทสาคญของแตรวงชาวบานเหลอเพยงหนาทเดยว คอ หนาทการแหแหนเพยงอยางเดยวเทานน

แตรวงชาวบานมการพฒนาการตวมาอยางตอเนองจากผลของการเปลยนแปลงของสงคม ประกอบกบเทคโนโลยทมการพฒนาอยางตอเนองซงสงเหลานมผลตอการพฒนาการของแตรวงชาวบานโดยตรง แตรวงชาวบานมการปรบตวเปลยนแปลงรปแบบเพอการรบใชสงคม โดยมการปรบเปลยนบทบาทหนาทมาโดยตลอดเวลา

ตอนท 3 สภาพทวไปและลกษณะทางดนตรของแตรวงชาวบาน แตรวงชาวบาน32 อาศยเพยงความรกและศรทธาในดนตรอยางแรงกลาเปนพลง

สาคญทงยงตองเจยดเวลาทตองใชในการประกอบสมมาอาชพเพอทาการการฝกซอม ตองกระเหมดกระแมรายไดสวนตว เพอจดหาเครองดนตรและอปกรณดนตรซงมราคาสง นอกจากนยงจะมอปสรรคอน ๆ อกนานาประการ แมกระนนแตรวงชาวบานกยงสามารถอนรกษอดตของแตรวงไวไดและสบทอดตอมาจนถงทกวนน

32อาร สขะเกศ, “แตรวงชาวบาน,” วารสารการศกษานอกโรงเรยน ปท 23 ฉบบท

129 (ธนวาคม 2528-มกราคม 2529): 46-51.

28

วงแตรวง เปนแหลงทเครองดนตรตะวนตก ไดเขามาผสมผสานกนกบเครองดนตรดงเดมของไทย กลายเปนอารยธรรมประยกตและแตรวงชาวบานไดทาหนาทอนรกษนาออกบรรเลงแพรหลายกระจายอยทวไปในทองถนชนบททวประเทศทาหนาทหลอเลยงจตใจใหแกสงคมควบคกนไปกบวฒนธรรมทองถนตลอดมา

3.1 เครองดนตรของแตรวงชาวบาน รปแบบของวงดนตรแตรวง โดยแตรวงในระยะแรกกมเครองดนตรประกอบกนดงน

ปสน (Eb Clarinet) ปหนง (Bb Clarinet) ยโฟเนยม (Euphonium) บารโทน (Baritone) คอรเนต (Cornet) เบสส (Sousaphone) กลอง (Bass Drum) ฉาบ (Cymble) แตรวงแบงเปน 2 สวนคอ1. สวนเครองลม (Wind Instuments) 2. สวนเครองประกอบจงหวะ (Percussions Instruments) ....จานวนเครองดนตรของแตละกลมนกไมแนนอน แลวแตความจาเปน แตเครองดนตรหลก ๆ นนตองมตอมาระยะหลงไดมการเอาทรมเปตเขามาแทนคอรเนตและเอาแซกโซโฟนมาเสรมเอาทรอมโบนมาเพมทงทรอมโบนระบบลกสบ (ทรอนโบทนว)และสไลดทรอมโบน ....33 เครองดนตรทใชในแตรวงสามารถแบงออกไดเปน 3 กลม คอ เครองลมไม เครองลมทองเหลอง และเครองประกอบจงหวะ ไขแสง ศขะวฒนะไดกลาวถงเครองดนตรประเภทตาง ๆ ไวดงน 34

3.1.1 เครองดนตรประเภทเครองลมไม เครองดนตรเหลานใหเสยงโดยการเปาลมผานชองแคบ ๆ เขาไปใน

ทอ (pipe) ซงทาหนาทเปนตวขยายหรอกาธร ระดบเสยงสงตาจะขนอยกบความยาวและขนาดเสนผาศนยกลางของตวขยายเสยงหรอทอ และความแรงของลมทเขาไปในตวทอ ลาตวจะมรเปดปดดวยคย รเหลานทาหนาทเปลยนความยาวของตวทออากาศ (Air Column) ใหเกดระดบเสยงตาง ๆ การทเรยกเครองดนตรประเภทนวาเครองลมไมกเพราะตวทอทาดวยไม แตปจจบนแมวาเครองดนตรบางชนดเปลยนไปทาดวยโละหะแตกยงจดอยในประเภทเครองลมไม

3.1.1.1 คลารเนต(Clarinet) คลารเนตเปนเครองลมไมทนยมใชแพรหลายมากทสด

มบทบาทสาคญทงวงดรยางค วงซมโฟน วงโยธวาทต วงบกแบนด และยงเหมาะทจะบรรเลงเดยว

33สกร เจรญสข, แตรและแตรวงชาวสยาม (กรงเทพฯ: Dr. Sax, 2539), 62-63. 34ไขแสง ศขะวฒนะ, สงคตนยมวาดวยเครองดนตรของวงดรยางค, พมพครงท 2

(กรงเทพฯ: สานกพมพแหงมหาวทยาลยจฬาลงกรณ, 2554), 10-90.

29

เปนอยางมาก คลารเนตเปนปลนเดยว ทไดรบการดดแปลงมาจากปโบราณทเรยกวา ชาลอโม (Chalumeau) โดยฝมอของเดนเนอร แหงเมองนเรมแบรก เมอราว ค.ศ. 1690 คลารเนตเมอแรกเรมผลตนน มแตรเปลา ๆ และยงไมกระเดองนวไมมากนก ปชนดนไดรบการปรบปรง ครงสาคญทสดเมอ ค.ศ. 1843 โดย โคลเซ ครสอนคลารเนตในวทยาลยการดนตรแหงกรงปารส ไดนากระเดองระบบโบม Boehm เชนเดยวกบฟลทมาใช นกแตงเพลงชาวเบลเยยมผหนงไดนา คลารเนตมาใชในวงดรยางคเปนครงแรกในการบรรเลงเพลงศาสนาประเภทแมส ประมาณ ค.ศ. 1720 จากนนกมไดมผสนใจปชนดนเทาใดนกจนกระทงกลค ไดนามาใชในการแสดงอปรากร โมสารทนบไดวาเปนผ นาคลารเนตมาใชในวงดรยางค ซมโฟนอยางจรงจง นอกจากนเขายงไดประพนธบทเพลงควอเตท และคอนแชรโตสาหรบคลารเนทอกดวย สวนบโธเฟนกเรมประพนธ บทเพลงโดยใหคลารเนตเลนเดยวใน Eroica Symphony เมอป ค.ศ. 1804 ตอมาเมอเขาไดประพนธ Pastoral Symphony อนเปนงานทบรรยายถงความงดงามของธรรมชาต ไดใหคลารเนต เลยนเสยงนกรวมกบฟลทและโอโบในตอนทายทอนทสองของซมโฟนบทน คลารเนตมชวงเสยงกวางมากทสดในบรรดาเครองลมไมทงหมด ปชนดนมคณสมบตเฉพาะตวของเสยง กลาวคอ ชวงเสยงของคลารเนตจะมความแหลมคม ชวงเสยงกลางจะราบเรยบ นนนวล สวนชวงเสยงตา จะมความทมลกมลกษณะพเศษเฉพาะตว นอกจากนการเลนไลเสยงสงตา คลารเนตสามารถทาไดอยางคลองแคลววองไวมาก ลาตวของคลารเนตทาดวยไมหรออโบไนต แบงเปนสทอนและม ปากเปา นยมทาดวยพลาสตกหรออโบไนต ใชลนททาจากไมและมสายรดลนทาดวยโลหะ เครองดนตรในตระกลคลารเนตชนดตาง ๆ กน คลารเนตในปจจบนมใชกนอย 5 ชนดคอ Eb Clarinet, Bb Clarinet, A Clarinet, Eb Alto Clarinet, Bb Bass Clarinet สาหรบใน วงโยธวาทตนน นยมใช Eb Clarinet และ Bb Clarinet ทงการนงบรรเลงและคอนเสรตและ เดนแถวสวนสนาม สวนคลารเนตชนดอน ๆ นยมใชในการนงบรรเลงคอนเสรตเทานน

3.1.1.2 แซกโซโฟน(Saxphone) แซกโซโฟนเปนเครองดนตรทมอายนอยมากเมอเทยบกบ

เครองลมไมชนดอน ๆ เพราะเพมจะประดษฐขนเมอ ค.ศ.1840 ทนครปารส โดย อดอลฟ แซกซ (Adolphe Sax) นกประดษฐเครองดนตรชาวเบลเยยม แซกโซโฟนประดษฐขนมาไดอยางไรนน เรองมอยวากอนหนา ค.ศ 1840 เลกนอย ไดมนายวงโยธวาทตผหนงมาตดตอใหอดอลฟ แซกซ ประดษฐเครองเปาชนดใดกได ซงสามารถเลนใหเสยงดงเพอใชในวงโยธวาทต และตองการใหเครองดนตรใหมนมเสยงคลายเครองลมไมดวย เมอเปนเชนนเขาจงเอาเครองดนตรประเภท เครองทองเหลองชนดหนงทลาสมยแลว เรยกวา โอฟไคลด (Ophicleide) มาถอดปากเปาอนเดม

30

ออกแลวเอาปากเปาของคลารเนตใสแทน จากนนเขากแกกลไกของกระเดองทปดรอกเลกนอย เพยงเทานแซกโซโฟนตวแรกของโลกกไดเกดขนแลวแซกโซโฟนทใชในปจจบน ม 6 ชนดดงน Eb Sopranion Saxophone, Bb Soprano Saxophone, Eb Alto Saxophone, Bb Tenor- Saxophone, Eb Baritone Saxophone, Bb Bass Saxophone สาหรบในวงโยธวาทตนน นยมใช Alto, Tenor และ Baritone Saxophone ทงการนงบรรเลงคอนเสรตและเดนแถวสวนสนาม สวนแซกโซโฟนชนดอนนยมใชในการนงบรรเลงคอนเสรตเทานน

3.1.2 เครองลมทองเหลอง กคอ แตร ซงมแหลงกาเนดเสยงโดยใชการสนสะเทอนจากรมฝปาก

สงผานไปยงปากเปาทเรยกวา กาพวดหรอ Mouth Piece เปาผานไปสทอลมททาดวยโลหะซงทาหนาทเปนตวขยายเสยง ระดบสงตาของเสยงนอกจากจะอยทแรงสนสะเมอนของรมฝปากแลว ยงสามารถทาใหโดยการกดลกสบททาใหเกดการเปลยนความยาวของทอลมใหสนเขาหรอยาวออกการคดคนระบบลกสบนนเมอตนครสตศตวรรษท 19 และเปนทแพรหลายเมอประมาณป ค.ศ 1850 เปนตนมา ระบบกลไกบงคบลกสบ (Valve Mechanism) แบงเปนสองชนดคอ ระบบบงคบลกสบขน-ลง (Piston Valve) และระบบบงคบดวยเฟองหมน (Rotary Vale) นอกจากระบบลกสบแลวยงมวธการเปลยนระดบเสยงโดยการเลอนทอลมเขา-ออก ทเรยกวาทอลม Slide อนไดเครองลมประเภท ทรอมโบท (Trombone) ชนดตาง ๆ เครองลมทองเหลองทนยมใชใน วงโยธวาทตมดงน

3.1.2.1 คอรเนท(Cornet Family)

คอรเนทหรอเรยกชอเตมวา “Cornet-a-pistons” มกาเนดขนทฝรงเศสเมอ ค.ศ. 1827 และอกสองปตอมาไดนามาใชเปนครงแรกในประเทศนน นกดนตรมกเรยกชอแตรนอยางเลน ๆ วาแตรลกผสม เพราะตนกาเนดของแตรนคอแตรฮอรนชนดหนงทเรยกวา “ฮอรนไปรษณย” (Post Horn) ซงไดรบการแกไขดดแปลงจนมรปรางคลาย ทรมเปท แตลาตวสนกวา สมเสยงของคอรเนทไมแจมใส เราใจ เหมอนของทรมเปท และกไมนมนวลโปรงเบาเหมอนฮอรน หรอกลาวไดวากากงระหวางทรมเปทกบฮอรน นเปนสาเหตหนงทแตรนมไดรบความนยมนามาบรรเลงในวงดรยางค อกสาเหตหนงกคอแตรนซงเคยไดรบความนยมมากตอนกลางครสตศตวรรษท 19 แตพอลวงเลยมาถงประมาณ ค.ศ. 1890 กคอย ๆ หมดความสาคญลงเมอทรมเปทตดลนบงคบปรบปรงจนดถงขนาดแลวไดเขามาแทนท ขอดของแตรนคอเปนแตรทเลนงาย ในปจจบนจงเปนเครองดนตรสาคญของวงโยธวาทต แตรวงและวงดนตรทบรรเลงเพลงไลทมวสค

31

3.1.2.2 ทรมเปต(Trumpet)

ทรมเปตเ ปนแตร ท มประวต เก าแกมาก ทาง ซกโลกตะวนออกปรากฏ วาชาวจนเคยใชแตรทมลกษณะคลายทรมเปทมาเปนเวลานบ 4,000 ปมาแลว สวนทางซกโลกตะวนตก ชาวโรมนไดใชแตรทมลาโพงงอเปนขอ (Hook-Belled-Trumpet) ในกองทพ ในสมยโบราณชาวยโรปถอวาแตรทรมเปตเปนของสง ผ ทจะไดหากไมใชพระเจาแผนดน กตองเปนเจานายชนสงหรอไมกเปนนกรบชนแมทพ สามญชนทวไปไมมสทธครอบครองแตรชนดน ในราชสานกองกฤษสมยราชวาศทวเดอร ปรากฏวาแตรวงหลวงมผ เลนทรมเปตถง 15 คน เปนเวลาหลายศตวรรษ เมอเสยงทรมเปทดงขนทไหนกเปนสญญาณใหทราบวารวชบวนของพระเจาแผนดนหรอกองทพกาลงเคลอนมาถง ทรมเปททใชกนแตเรมนนเปนทรมเปตทเรยกวา Natural Trumpet คอเปนแตรทมเพยงทอลมและกาพวดเทานน จนมผ เรมประดษฐระบบลกสบมาตดตามขวางของทอลมและพฒนามาเปนทรมเปตระบบลกสบ (Valve Trumpet) ไดสาเรจใน ปค.ศ 1815 และใชมาจนปจจบน ท รมเ ปตในปจจบนมทอลมรปทรงกระบอก ขนาดเสนผาศนยกลาง 3/8 นว และคอย ๆ บานออกในระยะประมาณ 1½ ฟต จนเปนปากลาโพงทมขนาดเสนผาศนยกลาง 4 นว ทอลมจะงอทบกนเปน 3 ทบ ตรงกลางลาตวของแตรตดลกสบ 3 นว ผ เปาจะใชนวกดบงคบลกสบทงสามโดยการกด ขน–ลง กาพวดของทรมเปตเปนรปทรงถวย (Cup-Shaped Mouthpiece) ซงทาใหแตรมสมเสยงทสดใสแจมชด ทรมเปตเปนแตรเสยงสง ผ เปาสามารถเลนใหดงแหลมจนแสบแกวหหรอถาจะเปาใหนมนวลกจะไดเสยงทสดใส ชดเจนและบรสทธ นกแตงเพลงมกจะใชทรมเปตบรรยายถงการรบพงประจญบานกนสมรภม การมชยชนะ การเลยงฉลองอยางสนกสนาน และความหรหราสงางามในพธสาคญตาง ๆ เพราะเสยงทรมเปตสามารถปลกใหเกดความกลาหาญ ตนเตน รกเราใจ ไดดกวา เครองดนตรอน ๆ แตรประเภททรมเปตผลตขนมหลายบนไดเสยง ทแตกตางกน 6 บนไดเสยงดงน Trumpet in C, Trumpet in D, Trumpet in Eb, Trumpet in F, Trumpet in G, Trumpet in Bb ทรมเปตทนยมใชมากทสดในปจจบน ทงในวงโยธวาทต วงซมโฟนออเคสตรสและวงดนตรทวไป คอ Bb Trumpet เครองดนตรทรมเปตในแตรวงชาวบาน35 ถอวาเปนแตรทมบทบาทมากในวงแตรวงชาวบาน เพราะทงการแหและการบรรเลงวง แตรทรมเปตจะทาหนาทเปนตวหลกในการดาเนนทานอง

35สดแดน สขเกษม, “แตรวงชาวบานกบการรบใชสงคม: กรณศกษาคณะถนอมศลป”

(วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขามานษยดรยางควทยา มหาวทยาลยมหดล, 2542), 89.

32

เพราะเสยงแตรทรมเปตเดดขาดและชดเจนมากเวลาอยในทโลงแจง สาหรบแตรวงชาวบาน แตรทรมเปตจะเปนผขนเพลงมารชทกครงและในการแหแตรทรมเปตจะทาหนาทเปนตวนาวงอยตลอดเวลา

3.1.2.3 ทรอมโบน(Trombone) ทรอมโบนเปนแตรทมทอลมสวมซอนเลอนเขาออกได แตรน

เปนหนงในเครองดนตรเพยงไมกชนดท เปลยนรปรางจากเครองดนตรตนกาเนดนอยทสด ตนตระกลของทรอมโบนคอ แตรซคบท (Sackbut) ซงใชมาตงแตครสตศตวรรษท 15 ในพธศาสนาและพธยรยาตร เมอทรอมโบนไดรบการแกไขปรบปรงดขนกไดนามาใชในการแสดงอปรากรตอนปลายครสตศตรรษท 18 รปรางของทรอมโบนประกอบดวยทอลมโลหะขนาดยาวงอโคงสองครง สองในสามของความยาวทอลมน คอตงแตกาพวดจะเปนทอทรงกระบอก สวนความยาวทเหลอนนจะคอย ๆ บานออกเปนปากลาโพง กาพวดของแตรนเปนรปถวยเชนเดยวกบทรมเปท ตรงสวนทใกลกาพวดจะมทอลมรปตว U ทเลอนเขาออกไดมาสอดเขากบทอลมใหญ เมอทอลมนเลอนออกใหยาวทสดจะมความยาวถง 9 ฟต และเมอเลอนทอลมเขามาใหสนทสดจะมความยาว 45 นว การเลอนทอลมเขาออกนกเพอเปลยนความสนยาวของทอลมและทาใหเกดระดบเสยงสง-ตาตาง ๆ สมเสยงของแตรทรอมโบนจะมความหาวหาญไมแจมใสเหมอนทรมเปท แตเปนเสยงทชวยใหกลมแตรมความดงกองกงวานยงขน ถาเลนใหดงจะแสดงถงอานาจและความสงาผาเผย แตถาเลนใหแผวเบามากจะเกดสมเสยงทงดงามและนาประทบใจไดไมนอยเพราะเหตวาเพลงลกทงและเพลงสมยใหมไดเขามามบทบาทกบสงคมชาวบาน ดงนน สไลด(Silde Trombone) ซงเปนเครองดนตรในวงลกทง จงเขามามบทบาทอยในวงแตรวงชาวบาน ในฐานะแตรทเหมาะสมกบเพลงลกทงและเพลงแห

3.1.2.4 เครองดนตรตระกลแซกซฮอรน(Sax Horn Family)

หลงจาก อดอลฟ แซกซ (Adolphe Sax) ไดประดษฐ Saxophone สาเรจเมอป ค.ศ 1840 อก ประมาณ 5 ปตอมา เขากไดประดษฐแตรอกตระกลหนงทเรยกวา แซกซฮอรน (Sax Horn) ประกอบไปดวยแตรหลายชนด ทมรปทรงคลายคลงกนแตกตางทขนาดเลกไปหาใหญดงน Eb Alto Horn, Bb Baritone Horn, Euphonium, Tuba, Bombardonลกษณะโดยทวไปของแตรในตระกลน และเปนแตรทมทอลมมากมายโดยใชระบบบงคบแบบลกสบเพอเปลยนระดบเสยง มทงหมด 3 นว และในเครองดนตรบางรนอาจจะเพมนวท 4 ขนเพอความสะดวกในการบรรเลง เวลาเปาจะตองอ มแตรหนลาโพงหงายขนขางบน ใชกาพวดเปน

33

รปถวย แตรตระกลนใหสมเสยงท ทมลก นมนวล ทาหนาทเปนเสยงประสานคอยอ มใหวงดนตร มความหนกแนนมากขน โดยเฉพาะแตร Tuba นนจะใชเปนเสยง Bass ของ วงดนตร แตรตระกลนนยมใชในวงโยธวาทตเปนหลก

3.1.3 เครองประกอบจงหวะ มแหลงกาเนดเสยงไดดวยการต แผนหนงทขงตง เชนกลองตาง ๆ รวม

ไปถงการเขยา เคาะ หรอการกระทบกนของวตถทเปนของแขงเชน ไม หรอโลหะ เครองประกอบจงหวะทนยมทใชในวงโยธวาทตหรอแตรวง ไดแก

3.1.3.1 กลองสแนร (Snare Drum) เปนกลองสองหนา มเสนผาศนยกลางตงแต 15 ถง 15 นว

ความสงประมาณ 6 นว ผ เลนจะใชไมตกลองสองอน ซงตรงปลายควนเปนป มไมเลก ๆ ตบนหนากลองดานบน หนากลองดานลางขงพาดดวยเอนหรอลวดหลาย ๆ เสน ขณะทตหนากลองดานบนจะเกดความสนสะเทอนไปยงดางลางจนเกดเสยงซาหรอแกรก ๆ (Ratting Effect) แตในปจจบน36

แตรวงชาวบานไมนยมใชกลองสแนร ซงสวนใหญไดนากลองทมทอมเขามาตประกอบจงหวะแทน เนองจากเปนกลองทมหลายใบ คาจางนกดนตรมจานวนจากด และชาวบานใหความสนใจ เหมาะสาหรบการแหในจงหวะทสนกสนาน

3.1.3.2 กลองมลตเปลทอม (MultipleTom) เครองดนตรกลองมลตเปลทอม หนงในเครองจงหวะของวง

ทสะดดตา ทงรปลกษณเครองดนตรและคนเลน หนมนอยรางอวบอารมณดกบกลองชดสามลกทสะพายอยเบองหนาพรอมฉาบอกหนงอนหอยแขวนอนนเราเรยกกลองทรโอ กอนนนเวลาแหจะ มแคกลองใหญใบเดยว แตตอนนนยมมาก มกนทวทกวงแลวรสกวาจะเรมทพวกราชบรกอน แลววงอนกตามมาในชวง 10 ปน หนมนอยตวโตนกตกลองเอยเออน “ตอนมาใหม ๆ คนราไมพอใจนะ วจารณวากลองอะไรวะมาต ...ตะล งป ง ๆ... มนขดกบจงหวะหลก ไมชนห แตตอนนขาดเสยง

36พรสวรรค จนทะวงศ, “แตรวงชาวบาน: กรณศกษา แตรวงคณะนอย ตาบลตนธงชย

อาเภอเมอง จงหวดลาปาง”(วทยานพนธปรญญาหาบณฑต สาขาวชาดนตรชาตพนธวทยา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2551), , 67.

34

กลองนไมไดแลว ไมมแลวไมมนเลย” 37รนแรก ๆ ของมลตเปลทอม ใชแบบทอมกลองชดและ ทมบาเล (Timbales) โดยมหลงกลองเดยว หรอกลองใหญจะพบเหนแบบครงและยงไมสมบรณแบบ สองกลอง (Duo) และสามกลอง (Trio) เปนชดทนยมในหลายขนาด รนทมนสมยของมลตเปลทอมทผสมขน โดยทวไปมลกษณะเลกมาก จะม สามกลอง สกลอง (Quad) หรอ หากลอง(Quint) ทตดอยบนอปกรณแบกและปรบเสยงกบขนค 3 ไมเนอรระหวางกลองแตละใบ มลตเปล-ทอมโดยทวไปมลกษณะเดนในการออกแบบสวนหนาของการตดกลองออกและเหลอสวนดานหลงไว การออกแบบนเพอเพมปรมาณเสยง กบอปกรณขยายเสยง อาจมผลคลายกบการใชกลองท ไมมการตดถงกลองได ถงกลองสาหรบมลตเปลทอม เปนถงกลองมาตราฐานหมดวยพลาสตกหรอทาดวยนามนขดเงา บางรนทผลตใน ค.ศ 1970 เปนตนมา ทาจากไฟเบอรกลาสหรอโลหะ ขนาดของกลองทใชประกอบจงหวะเดนแถวทงหมด ระดบเสยงทงหมดของกลมเครองตหรอเคาะเดนแถวเกดขนในปลาสด ชด Trio (ทรโอ) และ Quad (ควอด) เปนความแตกตางของสองขนาดทนยมใชกนมาก ความสมพนธของขนคระดบเสยงระหวางแตละกลอง ในการตงคากลองมลตเปลทอมควรจะเหมอนกน (การปรบเสยงกลองโดยทวไปในคสาม) ระดบเสยงของมลตเปลทอมสวนมากจะตองไมแทรกแซงกบชวงเสยงกวางของกลองเลกหรอแนวเสยงกลองใหญ 38ในสวนของแตรวงชาวบานกลองมลตเปลทอม มการเรยกชอทแตกตางกบไป ไมวาเปน กลองทรโอ กลองทมทอม หรอกลองมลตเปลทอม ขนอยกบการเรยกของผใชงาน

3.1.3.3 กลองเทเนอร (Tenor Drum) เปนกลองทมขนาดใหญกวาสแนร แตไมมเอนหรอลวดขง

พาดกลอง ไมตทาจากดามทเปนไมและตอนปลายไมจะมป มขนาดใหญททาดวยวสดนม ๆ กลองเทเนอร เปนกลองชนดเดยวกนกบกลองใหญ39 แตมขนาดและนาหนกนอยกวา ในอดตใชคกบ

37อานนท นาคคง, “แตรวงรากหญา ส.จฬาลกษณ งานบญงานบวชงานประกวดงาน

แห เปาแตรลนหอย,” วารสารเพลงดนตร ปท 12, ฉบบท 1-8 (พฤษภาคม-ธนวาคม 2549): 45-49.

38สธน โรจนตระกล, หนงสอ ชด โยธวาทต เลม 4 :เครองดนตรประเภทตและเคาะ (กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร, 2554), 175-177.

39พรสวรรค จนทะวงศ, “แตรวงชาวบาน: กรณศกษา แตรวงคณะนอย ตาบลตนธงชย อาเภอเมอง จงหวดลาปาง”(วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาดนตรชาตพนธวทยา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2551), 67.

35

กลองใหญในการเดนขบวน ปจจบนนยมนามาใชบรรเลงแทนกลองใหญ โดยเฉพาะในการแหทตองใชระยะทางไกล ๆ เนองจากกลองเทอเนอรมขนาดเลกและมนาหนกเบากวา ทาใหความคลองตวสง

3.1.3.4 กลองใหญ (Bass Drum) กลองใหญมเสนผาศนยกลางตงแต 24 ถง 36 นว กลอง

ชนดนทใชในวงดรยางคสวนมากจะมขนาดเสนผาศนยกลาง 30 นวเปนเกณฑ และหนากลองทงสองหางกนประมาณ 16 นว กลองนไมตด Snare เชนกน หนากลองทงสองขงรงใหตงดวยการขนสกรทอยรอบ ๆ ขอบกลอง เวลาใชเลนตวกลองจะตงบนหยงใหหนากลองทงสองอยในแนวดง ผ เลนสวนมากถนดตดวยมอขวาทง ๆ ทกลองนสามารถเลนไดทงสองมอกลองใหญเปนเครองดนตรทสามารถใหความดงครกโครมไดมากทสด แตถาเลนใหไดเสยงเบา ๆ กมกจะตรวแตเพยงเบา ๆ ไดเสยงตอเนองกน ผลทไดรบจะคลายกบเสยงฟารองในระยะไกล

3.1.3.5 ฉาบ (Cymbals) เปนเครองดนตรดงเดมของพวกเตกร รปรางเปนจาน

ทองเหลองบาง ๆ ขนาดเทากนสองอนตรงกลางจานมหจบทาดวยแผนหนง มขนาดเสนผาศนยกลางตงแต 10 นว ถง 24 นว แตรวงชาวบานนยมใชฉาบในการประกอบจงหวะ เพอใหเกดความสนกสนานยงขน

จากทกลาวมาสามารถสรปไดวา แตเดม เค รองดนตรของแตรวงชาวบาน ประกอบดวยเครองดนตร 3 ประเภท เครองลมไม เครองลมทองเหลอและเครองประกอบ เครองดนตรทงหมดมตนกาเนดในตะวนตกโดยไดรบอทธพลจากวงโยธวาทต

3.2 บทบาทหนาทของเครองดนตรในแตรวงชาวบาน กลมเครองดนตรทประกอบเปนโยธวาทตและแตรวงของไทยประกอบดวยเครองดนตร

กลมใหญ ๆ 2 กลมคอ 3.2.1 กลมเครองเปาแบงยอยเปนเครองลมไมและเครองทองเหลอง

(Wind& Brass Instuments) 3.2.2 กลมเครองจงหวะเครองต-เครองกระทบ (Percussions

Instruments) 3.2.1 กลมเครองเปา

3.2.1.1 เครองดนตรกลมเครองเปาเครองลมไม

36

3.2.1.1.1พ ค โ ค โ ล (piccolo) ข ล ย เ ส ย ง ส ง ทาหนาทบรรเลงทานองประดบประดาจากทานองหลกของวง

3.2.1.1.2ค ล า ร เ น ท (Clarinet) ห ร อ ภ า ษ าชาวบานเรยกวา “ปดา” แบงออกเปน คลารเนทอแฟลต Eb และคลารเนทบแฟลต Bb ทาหนาททานองนา ขนเพลง เปรยบเหมอนบทบาทของระนาคเอกในวงปพาทย

3.2.1.1.3แ ซ ก โ ซ โ ฟ น (Saxophone)แ บ งออกเปนโซปราโนแซกโซโฟน (Soprano Saxophone), อลโตแซกโซโฟน( Alto Saxophone)และ เทเนอรแซกโซโฟน (Tenor Saxophone) ทาหนาทบรรเลงทานองรองจากคลารเนตและมบทบาทในเพลงประเภทลกทงและเพลงแหทตองการสาเนยงจดจานสนกสนาน

3.2.1.2 เครองดนตรกลมเครองเปาเครองทองเหลอง 3.2.1.2.1ทรมเปต (Trumpet) ทาหนาทบรรเลง

ทานองหลก เสรมและสอดแทรกทานองของคลารเนต 3.2.1.2.2คอรเนท (Cornet) ทาหนาท

เชนเดยวกบทรมเปต 3.2.1.2.3เฟรนซฮอร (FrenchHorn) ทาหนาท

บรรเลงทานองพน ๆ ลกตกของเพลง และมการตกแตงสาเนยงลากยาวและบดทานองใหนาฟง 3.2.1.2.4 ทรอมโบน (Trombone) ทาหนาท

บรรเลงทานองพน ๆ ลกตกของเพลง และมการตกแตงสาเนยงลากยาวและบดทานองใหนาฟง 3.2.1.2.5 บารโทน (Baritone) ทาหนาท

บรรเลงลกตกของเพลง ลลาการบรรเลงมหลายแบบ ตงแตพนฐานไปจนเลนลกลวงจงหวะหยอกลอไปกบทานองนา-ทานองหลก

3.2.1.2.6 ยโฟเนยม (Euphonium) ทาหนาทบรรเลงลกตกของเพลง ชวยสนบสนนนาหนกเสยงของวงในยานเสยงตา ลลาการบรรเลงมหลายแบบตงแตพนฐานไปจนเลนลกลวงจงหวะ หยอกลอไปกบทานองนา-ทานองหลกเปรยบเหมอนบทบาทของระนาคทมในวงปพาทย

3.2.1.2.7 ทบา (Tuba) ทาหนาทบรรเลงลกตกของเพลง ชวยสนบสนนนาหนกเสยงของวงในยานเสยงตา ลลาการบรรเลงมหลายแบบ ตงแตพนฐานไปจนเลนลกลวงจงหวะ หยอกลอไปกบทานองนาขทานองหลกเปรยบเหมอนบทบาทของระนาดทม-ระนาดทมเหลกในวงปพาทย

37

3.2.1.2.8 ซซาโฟน (Sousaphone) เลนโนตทเปนไลนเบสของเพลงใหเสยงตาอมทงวง

3.2.2 เครองดนตรกลมเครองจงหวะ 3.2.2.1 เบสดรม (Bass Drum) หรอภาษาชาวบานเรยกวา

“กลองมะรกน” หรอ “กลองใหญ” ทาหนาทดาเนนจงหวะมารชและจงหวะอน ๆ ทใชในการเดนแถวหรอรายราในขบวนแห

3.2.2.2 สแนร (Snare Drum or Side Drum) หรอ ภาษาชาวบานเรยกวา “กลองแตรก” หรอ”กลองเลก”ภายหลงพฒนาไปใชกลองทรโอ(Trio drum) ทาหนาทประสานแนวจงหวะ ตกแตงเสรมรายละเอยดปลกยอของจงหวะมารช

3.2.2.3 ฉง ทาหนาทควบคมจงหวะยอยของเพลง 3.2.2.4 ฉาบสากล (Cymbal) มบทบาทในเพลงมา รช

ใหจงหวะการเดน 3.2.2.5 ฉาบใหญไทย ทาหนาทควบคมจงหวะหาง ๆ 3.2.2.6 กรบ ทาหนาทควบคมจงหวะยอยของเพลง 3.2.2.7 โหมง ทาหนาทควบคมจงหวะยอยหาง ๆ ของเพลง 3.2.2.8 ตะโพน ทาหนาทควบคมจงหวะหนาทบของเพลง 3.2.2.9 กลองทด ทาหนาทควบคมจงหวะหนาทบของเพลง 3.2.2.10 กลองแขทาหนาทควบคมจงหวะหนาทบ 3.2.2.11 กลองยาว ทาหนาทควบคมจงหวะหนาทบ

นอกจากนกอาจผสมเครองดนตรอน ๆ เขาไปดวยตามความเหมาะสมของการแสดง เชน ตะโพนมอญ เปงมางคอก กลองยาว ในยคสมยปจจบน เพมเตมเตรองดนตรพเศษเขาไปเพอความสะดวกในการบรรเลงเพลงสมยนยมดงน เบสไฟฟา เลนโนตทเปนไลนเบสของเพลง ใหเสยงอมวงทงวง คยบอรด เลนโนตทานองหลก แนวประสานเสยง และตกแตงทานองเพมเตม40 จากทกลาวมาบทบาทหนาทของเครองดนตรในแตรวงชาวบาน จนถงปจจบนแบงออกไดเปน 4 ประเภทคอ 1) เครองลมทบรรเลง แนวทานองและตกแตงทานอง เชน พคโคโล

40อานนท นาคคง, “แตรวง” (กรงเทพฯ: กรมสงเสรมวฒนธรรม กระทรวงวฒนธรรม

,2557. เอกสารในพธประกาศขนทะเบยนมรดกภมปญญาทางวฒนธรรมของชาต 10 กนยายน 2557), 21-24.

38

คลารเนท แซกโซโฟน ทรมเปต คอรเนท 2) เครองลมทบรรเลง แนวทานองและแนวประสาน เชน เฟรนซฮอรน ทรอมโบน 3) เครองลมททาหนาเลนแนวเบส เชน ยโฟเนยม ทบา ซซาโฟน บารโทน 4) เครองดนตรกลมเครองจงหวะ ทาหนาทสรางจงหวะ เชน กลองตาง ๆ และ ฉาบ นอกจากนน ในปจจบนยงมการใชเครองดนตรไฟฟา มาประกอบ เชน เบสไฟฟา ทาหนาทเลนแนวเบส คยบอรดทาหนาทบรรเลง แนวทานอง ตกแตงทานองและบรรเลงแนวประสาน

3.3 บทบาทหนาทของแตรวงชาวบาน แตรวงนบวาเปนสงทคกบกจกรรมและพธกรรมของชาวบานหลายอยาง เชนงาน

ทาบญทกชนด งานบวชนาค งานวดตาง ๆ งานกฐน งานผาปา งานฝงลกนมต งานศพ งานบรรเลงประกอบหนงกลางแปลง งานตอนรบเจานายชนผใหญ งานฉลอง เปนตน แตรวงมกจะใชบรรเลงคกบวงปพาทย เนองจากชาวบานตองการทใชเสยงทดงกวาปพาทย จงตองใชแตรวงเขามาผสมประกอบดวยความรสกททนสมยกวาทจะบรรเลงดวยวงปพาทยอยางเดยว41

สงคมไทยเมอมงานมงคล สงทแสดงออกอยางชดเจนคอ “กจกรรมสามคครนเรง” ซงแสดงออกดวยการแหแหน ฟอนรา สงเสยงเฮฮา เตมไปดวยรอยยมและทขาดเสยไมไดกคอการสามคคกนทาบญกศล เชน การรวมกนแหนาครอบพระอโบสถ การรวมกนทาอาหารคาวหวานเลยงพระ การรวมกนบรจาคทรพยทาบญ การรวมกนจงนาคเขาโบสถ การรวมกนใสบาตรการรวมกนกรวดนาอทศสวนบญสวนกศล

แตรวงชาวบานในชวงนนจงเขามาในสงคมชาวบานโดยทาหนาทสรางความบนเทงสรางความสนกสนามครกครนในชวงกอนวนงาน สงคมชาวบานนนเปนสงคมแบบเครอญาตตางจากสงคมอปถมภ ทแตรวงเคยทางานรบใชเจานายมากอน จงทาใหแตรวงมความใกลชดกบชาวบานมากขน ในการจดงานเจาภาพมกวาจางใหมาแหแหนตามขนบธรรมเนยมประเพณสงทจะละเลยเสยมไดคอ การตอนรบผ ทมาชวยงาน แตรวงจงบรรเลงผอนคลายความเหนดเหนอยและลดความสบสนวนวายของผ คนทมาชวยงานในวนสกดบ การทาหนาทของแตรวงชาวบานตอสงคมขณะนนไดรบการตอบรบจากชาวบานเปนอยางด ความตองการแตรวงชาวบานจะมมากขนในชวงกอนเขาพรรษาของทกป42 (ฤดบวชนาค) ในบางแหง มนาคครบบวชวดเดยวกนและในวนเดยวกนถง 6-7 คน กจะมการแหนาคจากบานของนาคแตละคนไปประชนกนทวดเพอรอบวช

41สกร เจรญสข, แตรและแตรวงชาวสยาม (กรงเทพฯ: Dr. Sax, 2539), 66. 42จฑามาส หรญกล, การศกษาแตรวงชาวบาน ในจงหวดสพรรณบร (วทยานพนธxib

ปรญญามหาบณฑตสาขามานษยดรยางควทยา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, 2554), 17.

39

พรอมกนทวดเนองจากการถอฤกษถอยามของชาวบานจงทาใหเกดวนมงคลตรงกน แตรวงจะทาหนาทสรางความบนเทงใหกบขบวนแหแหนของชาวบาน บทบาทหนาทของแตรวงชาวบานสามรถแบงออกเปน 2 ประเภทใหญดงน บทบาทหนาทของแตรวงในพธกรรมและบทบาทหนาทของแตรวงชาวบานในดานความบนเทง โดยไดแบงตามพธกรรมแตละประเภททมการนาแตรวงเขาไปใชดงน ประเพณการบวช ประเพณการแตงงาน ประเพณงานศพ

3.3.1 บทบาทหนาทของแตรวงในพธกรรม 3.3.1.1 ประเพณการบวช การบวชนนเปนประเพณอยางหนง ทปฏบตตอกนมา ตงแต

อดตกระทงปจจบน มลเหตของการบวชนน นอกจากจะเกดจากความศรทธาในพระพทธศาสนา ในฐานะพทธศาสนกชนทดแลว ยงเปนธรรมเนยมอยางหนงของชาวพทธทจะไดตอบแทนบญคณบดามารดา ในขนตอนการบวชนาคนน แตรวงไดเขาไปมบทบาทในการบรรเลงในสวนของพธการคอ ในชวงพธสงฆ การทาขวญนาค และการแหนาค นอกจากนแตรวงยงนาไปใชในเทศกาล ขบวนแหตาง ๆ เพอสสนและสรางความสนกสนาน เชนการแหเทยนพรรษา การเฉลมฉลอง ประเพณลอยกระทง ประเพณสงกรานต และแตรวงยงเขาไปมสวนในเรองพธกรรมความเชอคอการแกบน

3.3.1.2 ประเพณการแตงงาน การแตงงานเปนประเพณอยางหนงทชายหญงมาอยรวมกน

เปนจดเรมตนของการสรางชวตครอบครว สาหรบขนตอนการแตงงานนนมดงน การหาฤกษ การสขอ การหมน ในขนตอนการสขอ แตรวงไดเขามามบทบาท ในการแหขนหมากน แตเดม ชาวภาคกลางทวไปจะใชวงกลองยาวบรรเลง เพอบอกใหบานเรอนเคองไดทราบ วาบานนจะมงานแตงงานแตในปจจบนหนมาใชแตรวง เนองจากแตรวงสามารถบรรเลงเปนทวงทานองเพลงตามสมยนยม อกทงเสยงเครองดนตรยงสรางบรรยากาศในงานใหคกครนกวาวงกลองยาวอกดวย

3.3.1.3 ประเพณศพ ประเพณเกยวกบศพ มกจะผดแผกแตกตางกนไป ตาม

ความนยมของบคคลในทองถนแตสวนใหญคงลกษณะการประกอบพธไว เป นแนวเดยวกน การบรรเลงแตรวงในพธศพขนตอนดงน พธสงฆ บรรเลงกอนการสวดศพและหลงสวดศพการบรรเลงประกอบการเคลอนศพ การบรรเลงประกอบการแหศพ

3.3.2 บทบาทหนาทของแตรวงดานความบนเทง นอกจากการบรรเลงแตรวงประกอบในประเพณตาง ๆ ดงทไดกลาว

มาแลวนน แตรวงยงถกนามาใชบรรเลงดานความบนเทง เชน การบรรเลงในงานวด เชยรราวง

40

หรอบรรเลงเพอสรางบรรยากาศคกครน ในงานเทศกาลตาง ๆ เปนประจา เนองจากแตรวงนน นอกจากจะบรรเลงเพลงไทยเดมอยางปพาทยไดแลว ยงบรรเลงเพลงตามสมยนยมไดอยางไพเราะสนกสนาน43 วฒนธรรมการเลนของแตรวงชาวบานหรอแบบพนบานนน จะลอมาจากขบวนแหในทางราชการ เชน งานพระราชพธหรองานมงคลตาง ๆ ทางราชการ แมกระทงพระราชทานเพลงศพ ชาวบานกเอาบาง เลยนแบบงานหลวง งานราษฏร เปนวฒนธรรมแพรออกไปวงสวดและบาน แตรเปนของฝรง พอเขามาถกเลนดวยเพลงไทยลกทง เพลงไทยเดม เพลงราวง คนหคนไทยกสนกเตนราไปได โดยกลายเปนวฒนธรรมของคนไทยไปแลว แตในอดตจะนยมมากกวาปจจบนในอดตสามารถมานงรองราทาเพลงไดเปนเวลานาน ๆ แตปจจบนสงคมเรงรบไปหมด ทาใหการ จดงานอยในชวงระยะเวลาทนอย การใชแตรวงสาหรบงานรนเรงกนอยลง ความจรงปจจบนแตรวงทางานรบใชสงคมอย แยกกนไมออก คนไทยรกความสงบและชอบงานรนเรงไปดวย แตรวงมเสนหอยกบสงคมปจจบนได สามารถเลนเพลงอะไรกไดไมจากดจากทกลาวมา44 บทบาทหนาทของแตรวงชาวบาน สามารถแบงออกไดเปน 2 ประเภทคอ บทบาทหนาทในพธกรรมและบทบาทหนาทของแตรในดานความบนเทง และสามารถแบงประเภทงานของแตรวงชาวบานออกไดเปน 2 ประเภท คอ

1. งานมงคล เชน งานทาบญทกชนด งานบวชนาค งานแตงงาน งานวด งานกฐน งานผาปา งานฝงลกนมต งานแหตาง ๆ

2. งานอวมงคล เชน งานศพ 3.4 บทบาทของแตวงชาวบานในพธบวชนาค

43นภสนนท จลลเกษตร, รายงานวจยเรองบทบาทและหนาทของแตรวงชาวบาน

ท มผลตอสงคมและวฒนธรรมของประชาชน จงหวดพระนครศรอยธยา (อยธยา :คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏพระนครศรอยธยา, 2550), 82.

44พระชย ลสมบรณผล, รายงานการวจยการบรรเลงเพลงไทยเดมของคณะแตร

วงชาวบานทามะขาม ต าบลดอนทราย อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร (ราชบร:คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏหมบานจอมบง, 2551), 28.

41

พธการบวชนาค ประกอบดวยขนตอนดงตอไปน การทาขวญนาคในวนสขดบ , การแหนาคไปวด, การวนทาสมา, การบวชนาค, การฉลองหลงบวช45 ในสงคมชาวบานนน การประกอบกจการใดทมการเกยวของกบพธทางศาสนายอมตองบอกกลาวบรรดาเครอญาตและเคารพนบถอมารวมกนประกอบกจอนเปนมงคลทกครง แตรวงชาวบานจงเขามามหนาทเกยวของกนงานบวช โดยเรมจากการทาหนาทแหนาคในเบองตน แลวคอย ๆ พฒนาศกยภาพจนสามารถทาหนาทเปนวงดนตรประกอบพธกรรมงานบวชไดอยางสมบรณ

การแสดงในชวงวนสกดบ (วนกอนทจะวนงาน) เมอแตรวงกานลบชาครเสรจแลวทาการบรรเลงเพลงโหมโรง โดยทวไปมกบรรเลงเพลงมารช สวนมากเปนเพลงมารชทมลกษณะเดนของแตละวง เชนเพลงมารชบรพตร เปนตน จบแลวตอดวยเพลงอะไรนนจะขนอยกบหวหนาวง โดยดจากความเหมาะสมของพธ เมอถงเวลารบนาคมาปลงผมเพลงกไมไดกาหนดตายตวพธการของแตรวงจะเรมเมอการปลงผมเรมขน ในขณะทกระทาพธปลงผมนาคนน เพลงทบรรเลงทกเพลงจะตองเปนเพลงทมความหมายตอคาวา “นาค” หรอ “นาคะ” เนองจากคาวา “นาค” หรอ ”นาคะ” แปลวาประเสรฐ ฉะนน เ มอเ รมพธปลงผม แตรวงชาวบานสวนใหญจะบรรเลง เพลงคานานม หรอบทเพลงทกลาวถงบญคณของ บดา มารดาจะมทานองชา ๆ บรรเลงจนกระทง เมอโกนผม โกนหนวด และโกนควเรยบรอยแลวบรรดาผ ทเขามารวมงานจะอาบนา ลงขมน ดนสอพอง ใหนาคจนสนสดพธ ขณะนแตรวงจะเรงจงหวะเรวแลวจบลง เพอเปนสญญาณวาเปนการเสรจพธในขนตอนน พธทาขวญนาคจะเรมตนกตอเมอหมอทาขวญมาถง แตรวงจะเปาเพลงมหาฤกษเปนสญญาณเรมพธ หมอขวญกจะเรมทาพธและในระหวางนแตรวงชาวบานกจะบรรเลงเพลงพธทเกยวของกบความเชอเรอง “นาค” หรอ “นาคะ” ประกอบเสมอ46 กอนทาพธทาขวญตามความเชอลทธพราหมณ เมอชาวบานโหจบและตฆองครงท 3 แตรวงจะบรรเลงเพลงสาธการ จากนนกจะบรรเลงเพลงตามพธการหมอขวญ ในระหวางพธหมอขวญมกจะรองเพลงไทยทม

45ปรชา ออกกจวตร, “แตรวงชาวบาน:กรณความเขมแขงทางวฒนธรรมของแตรวงใน

จงหวดสมทรสงคราม” (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขามานษยดรยางควทยา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, 2548), 16-17.

46สดแดน สขเกษม, “แตรวงชาวบานกบการรบใชสงคม: กรณศกษาคณะถนอมศลป”

(วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขามานษยดรยางควทยา มหาวทยาลยมหดล, 2542), 84.

42

ชอเสยงสอดคลองกบกระบวนการในพธโดยมแตรวงบรรเลงขบรอง ในขณะขบรองน หมอขวญมกจะแตงเนอรองใหมใหเขากบพธ บางครงมการแปรทานองแตยงคงเคาโครงตามแบบฉบบอย แตรวงชาวบานจงจาเปนตองบรรเลงรบใหไดโดยอาศยความสามารถ เพราะโดยระบบเสยงทแตรวงใชบรรเลงเปนระบบดนตรสากลตางกบระบบดนตรไทย ในการบรรเลงรบแตละครงอาจตองม การเปลยนแปลงบนไดเสยง แตรวงชาวบานโดยทวไปมกจะใชปคลารเนตเปนตวขนนา เพราะเปนเครองดนตรทมชวงเสยงกวางกวาเครองดนตรชนดอนในการบรรเลงขบรองหมอขวญ

ในการทาขวญน เปนการเสรญกาลงใจใหแกผบวช หรอนาค ใหมความเชอมนในสงทตนตงใจกระทา และเปนพธปลกใจเจาภาพ คอ บดามารดา ผปกครอง ใหชนบานราเรงดวยวธการสอนทแยบคาย โดยเนอหาจะบรรยายใหเหนคณคาในการบวช ดนตรจงถกใชเปนเครองมอในการสรางบรรยากาศ เมอหมอขวญกลาวถงตอนทเกยวของกบความศกดสทธ แตรวงชาวบานจะตองสนองตอบดวยเพลงทมความเชอในทางเดยวกน ครงเมอหมอขวญกลาวบทสงสอนในตอนทสนกสนานซงมกเปนบททวาดวยอาการแพทองของมารดา ดนตรจะตองสรางความสนกสนานครนเครงใหไดมากทสด ซงนบวาแตรวงมสวนรวมสาคญในพธการทาขวญนาค ในฐานะเปนสวนประกอบสาคญสาคญทคอยเสรมเสยงใหแกหมอขวญ

การแหนาคไปวด เปนขนตอนทสาคญของงานบวช มการจดขบวนแหกนอยางยงใหญ ตามประเพณของแตละทองท แตรวงชาวบานคอสสนทสรางบรรยากาศและเปนสญญาณในการแหนาค เพราะโดยลกษณะของเครองดนตรในวงแตรจะมความเหมาะสมในการแห เมอใดทแตรวงชาวบานเรงจงหวะเพลงเรวขนแลวจบในทนททนใด ผคนในขบวนแหกจะทราบโดยทวกนวาจะตองมพธกรรมอะไรเกดขนในขบวนแห และเมอมเสยงโหรองหรอเรมบรรเลงขนเมอใด แสดงวาขบวนจะเรมเคลอนไปขางหนาอก47

การวนทาสมา เมอนาคแหมาถงพระอโบสถจะทาพธการวนทาสมา ในเวลานจะมการเวยนรอบพระอโบสถ เรยกวา ทกษณาวตร หรอเดนนอกเขตวนทาเสมาเวยนไปทางขวา 3 รอบแตรวงชาวบานจะแหแหนอยขางหนานาค วนทาเสมาคอ การแสดงความคารวะแดพระสงฆผ เปนเจาของสถานท จากนนหวานทาน หรอโปรยทาน บรรดาผ เขารวมขบวนแหตางแยงทานกนอยางสนกสนาน ขณะเดยวกนแตรวงบรรเลงเพลงสนกสนานครนเครงเมอเหนวาเสรจสนพธหวานทาน

47ปรชา ออกกจวตร, “แตรวงชาวบาน:กรณความเขมแขงทางวฒนธรรมของแตรวงใน

จงหวดสมทรสงคราม” (วทยานพนธปรญญาหาบณฑต สาขามานษยดรยางควทยา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, 2548), 16-17.

43

และจงนาคเขาโบสถแลว แตรวงจะบรรเลงเพลงเชดถอเปนการแสดงสญญาณวานาคไดกาวเขาสพธการบวช การบวช ระหวางทนาคเขาพระอโบสถทาพธบวชนน แตรวงจะหยดพก การฉลองหลงบวช เปนไปตามฐานะหรอความสะดวกของเจาภาพ48 สวนมากจะเลยงอาหารคาวหวานแดพระสงฆ โดยเฉพาะการทเจาภาพจะไดถวายอาหารคาวหวานพรอมทงจตปจจยแกพระใหม เพอสรางความอมเอบ ความภาคภมใจแกตน ในชวงนแตรวงชาวบานจะทาหนาทบรรเลงขณะทพระฉนอาหาร ซงเรยกตดวา “ทาพระฉน” การบรรเลงชวงนนยมเพลงไทยประเภทเพลงเถา บรรเลงรบ-รอง บางครงอาจมเดยวเครองดนตรดวย

บทบาทหนาทของแตรวงชาวบานในงานบวช สามารถแบงออกไดเปน 2 ประเภทคอ 1) หนาทในพธกรรม โดยแตรวง จะบรรเลงประกอบการประกอบพธตาง เชน การทาพธ การแหและใหสญญาณถงเวลาพธตาง ๆ 2) หนาทดานความบนเทง แตรวงจะบรรเลงสรางบรรยากาศในงาน บรรเลงระหวางการรบประทานอาหาร พระฉน บรรเลงระหวางการเลยงฉลอง

3.5 บทเพลงของแตรวงชาวบาน เพลงของแตรวงชาวบาน เพลงบรรเลงมทงเพลงพธและเพลงเพอการประโคม เพลง

พธการไดแก เพลงสรรเสรญพระบารม เพลงชาต เพลงมหาฤกษ เพลงมหาชย เพลงมารชตาง ๆ เชนมารชบรพตร มารชเบอรตาง ๆ เพลงไทย เพลงเถา เพลงตบ โหมโรงเชา โหมโรงเยน เพลงลกทงและเพลงสมยนยมอน ๆ ตามยคสมย แนวในการบรรเลงเปนแนวท “ทรงและจา” ไวเทานนดงนนทางของแตรวงจงไมสามารถพฒนาใหกวางขวางออกไปได นกดนตรแตรวงไมสามารถอานโนตเพลงสากลไดอาศยการจาเพลงเปนหลก แตรวงนนบรรเลงเพลงไดทกประเภท ดงนนจงไมคอยจากดบทบรรเลงเทาใดนก49 บทเพลงสาคญของแตรวงชาวบานแบงไดเปน 3 กลม

1) กลมเพลงพธกรรม อาท เพลงโหมโรงเชา เพลงโหมโรงเยน เพลงเรองเวยนเทยน (เพลงเรองทาขวญ) เพลงนางนาค เพลงลงสรง เพลงเชด เพลงกราวรา

48สดแดน สขเกษม, “แตรวงชาวบานกบการรบใชสงคม: กรณศกษาคณะถนอมศลป”

(วทยานพนธวทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขามานษยดรยางควทยา มหาวทยาลยมหดล, 2542), 79-85.

49สกร เจรญสข, แตรและแตรวงชาวสยาม (กรงเทพฯ: Dr. Sax, 2539), 67.

44

2) กลมเพลงแห-เพลงเดน อาท มารชบรพตร มารชลาวดวงเดอนกราวตะลง คลนกระทบฝง ทะเลบา กราวกระแซ เขมรชมจนทร และเพลงอกมากมายทควบคมจงหวะหนาทบกลองใบแบบมารชหรอแบบกราว

3) กลมเพลงขบกลอม-เพลงเพอความบนเทง มบทบาทนานาประเภททแตรวงนามาบรรเลงกนอยางกวางขวาง ทงเพลงไทยแบบแผนดงเดม เพลงโหมโรง เพลงเถา เพลงตบ ไปจนถง เพลงราวง เพลงลกทง เพลงลกกรง เพลงสตรงสมยใหม เพลงวยรนยอดนยมอนทจรง ไมวาเพลงในลกษณะใดทโดงดงเปนทรจกในสงคม ชาวแตรวงกจดจานามาเลนกนไดอยางสนกสนานและสนทสนม แมมไดมวธการเรยบเรยงเสยงประสานทเครงครดอยางระเบยบวธของทฤษฏดนตรคลาสสกตะวนตก แตกลนไหลนาฟงอยางแนบเนยนดวยกรรมวธลลาของดนตรพนบานทเปนเอกลกษณเฉพาะตน บทเพลงทแตรวงชาวบานใชบรรเลงไววา สามารถแบงเพลงออกเปนได 3 กลมคอ

1) เพลงทใชสาหรบการนงบรรเลงและใชประกอบการฉลองเพล สวนใหญจะเปนเพลงไทยเดมทคลายคลงกน

2) เพลงมารชแตละคณะจะมความแตกตางกนตามแหลงทไดรบการถายทอด

3) เพลงตามสมยนยมสวนใหญจะเปนเพลงลกทง และเพลงราวงตาง ๆ ตามยคสมย 50

จากทกลาวสามารถพบวาบทเพลงของแตรวงชาวบานสามารถแบงออกไดเปน 4 กลม ไดแก กลมเพลงมารช กลมเพลงพธการ กลมเพลงไทยเดมและเพลงพนบาน กลมเพลงลกทงและเพลงสมยนยม โดยบทเพลงของแตรวงชาวบานนนสามารถบรรเลงเพลงไดเกอบทกประเภทแตขนอยกบชาวบานทจะเลอกบทเพลงมาบรรเลง โดยบทเพลงบางสวนไดรบถายทอดตอกนมาและบางสวนเปนบทเพลงทโดดดงเปนทนยมตามยคสมยนบไดวาแตรวงชาวบานมความอสระในการเลอกใชบทเพลงมาก

50ปรชา ออกกจวตร, “แตรวงชาวบาน:กรณความเขมแขงทางวฒนธรรมของแตรวงใน

จงหวดสมทรสงคราม” (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขามานษยดรยางควทยา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, 2548), 85.

45

ตอนท 4 ประเภทเพลงและลกษณะ 4.1 เพลงพธการ เพลงพธการ51 เปนบทเพลงทนยมใชในงานพธตาง ๆ เพอความเปนมงคลหรอเพอ

แสดงความหมายในทางทด โดยทวไปใชในการเปดสถานทหรอเปดงานตาง ๆ ตามฤกษ ยามอนมงคล

4.1.1 เพลงมหาฤกษ ณณฐ วโย52 ไดกลาววาเพลงมหาฤกษเปนเพลงทใชบรรเลงในเวลาได

ฤกษเปดงานทเปนพธสาคญ สาหรบเชอพระวงศทตากวาชนพระบรมวงศลงมา ขาราชการทระดบตากวานายรฐมนตร และทหารทมยศตากวาจอมพลลงมา จนถงสามญชนทวไปประพนธทานองโดยสมเดจพระเจาบรมวงศเธอ เจาฟาบรพตรสขมพนธ กรมพระนครสวรรควรพนต ทรงนพนธดดแปลงจากทานองไทยของเดม เพลงมหาฤกษนเปนเพลงทมทานองใชสาหรบบรรเลงอยางเดยวไมมบทรอง เชนเดยวกบเพลงมหาชย เพลงมหาฤกษเปนเพลงคกนกบเพลงมหาชย มาตงแตโบราณ จนเรยกตดปากกนวา มหาฤกษมหาชย ใชบรรเลงคกนเพอแสดงฤกษงามยามด และ ความสวสดมชยในโอกาสตาง ๆ เพลงมหาฤกษนน สนนษฐานวามมาแตครงสมยกรงศรอยธยา เปนเพลงทานอง 2 ชน พอมาถงกรงรตนโกสนทร ถกนามาบรรจอยในเพลงปพาทย เรองทาขวญหรอเวยนเทยน ทเรมตนดวยนางนาค ออกเพลงหมาฤกษ มหากาล สงขนอย มหาชย ดอกไมไทร และดอกไมไหร ตามลาดบ โดยทวไปแลว เพลงมหาฤกษ ใชในการเปดสถานท หรอเปดงานตาง ๆ ตามฤกษยามทกาหนด เนองจากการดาเนนทานองเพลงมหาฤกษ ดาเนนทานองแบบไทยแท ตามลกษณะการแปรลกฆองออกเปนทานองเตมจากเครองดนตรทบรรเลงรวมกนทาใหผ ฟงจะไดยนเสยงกระหมของเสยงดนตรทบรรเลงพรอมเพรยงกนกอใหเกดความปตยนด และความศรทธา แกผ ฟงเปนอยางยง

ตอมาจอมพลเรอ สมเดจเจาฟาบรพตรสขพนธกรมพระนครสรรควรพนต ไดทรงดดแปลงเพลงมหาฤกษทางไทยออกเปนทางประสานเสยงตามแบบสากล โดย

51บรรณารกษชวนร, เพลงพธการ เพลงมหาฤกษ-มหาชยใชกบงานใด, เขาถงเมอ 19

มกราคม 2559 เขาไดจาก https://stanglibrary.wordpress.com/2015/10/21/... 52ณณฐ วโย, เพลงส าคญของแผนดน. (เอกสารประกอบการสอนรายวชาชวตกบ

สนทรยะ 9011102 สาขาวชาดนตร คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน, 2555), 10.

46

พระองคทานไดยดหลกทานองของเกา แตเพยงแกไขเฉพาะตอนขนตนและลงทายใหสงาผาเผยขน ซ ง ทาใ หการประสานเสยงตามแบบสากล จะชวยใหผ ฟง เ กดความเ ราข น เ ปนอนมาก พระบาทสมเดจพระมงกฏเกลาเจาอยหว ทรงมพระราชดารสสงใหบรรเลงเปนเพลงเกยรตยศ ตอมาใชบรรเลงกลาวคาอวยพรซงกนและกนในพธมงคลฤกษตาง ๆ เชน เปดปายหรอเจมศลา-ฤกษ กใชบรรเลงเพลงมหาฤกษขน หรอในการกลาวคาปราศรยหรอกลาวสนทรพจน กใชเพลงมหาฤกษ ทกคนในงานกจะยนขน เปนการใหเกยรตพรอมกนและเพลงมหาฤกษ ไดถกบนทกในชดเพลงเพลงสาคญของแผนดน คอ เพลงทรฐบาลไทยจดใหมความสาคญในระดบชาตอยางเปนทางการ ตามมตคณะรฐมนตรลงวนท 30 ธนวาคม พ.ศ. 2546 ซงมทงหมด 6 เพลง ไดแก เพลงชาต เพลงสรรเสรญพระบารม เพลงมหาชย เพลงมหาฤกษ เพลงสดดมหาราชา และเพลงภม -แผนดน นวมนทรมหาราชา โดยยกเหตผลวาเพลงเหลาน เปนเพลงทมคณคา แสดงถงคณคาและความเจรญของคนในชาต เปนภมปญญาของแผนดน รวมทงแสดงความจงรกภกดและสานกในพระมหากรณาธคณ ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

4.2 เพลงมารช คาวา “มารช” เปนคาทใชเรยกลกษณะของบทเพลงรปแบบหนง ประเทศตาง ๆ ใน

ยโรปออกเสยงและเขยนตามภาษาทใชในการประเทศของตนแตกตางกน ภาษาองกฤษ ใชวา March ภาษาฝรงเศส ใชวา Marcse ภาษาเยอรมน ใชวา Marsh ภาษาสเปน ใชวา Marcha ภาษาอตาเลยน ใชวา Marcia ความหมายของมารช มผ ทรงวฒและนกวชาการดนตรใหความหมายไวแตกตาง

ตางกนดงน สรนทร กรตบตร53 ใหความหมายไววา จงหวะของเพลงปลกใจสวนใหญนยมใช คอจงหวะมารช (March) เพราะเปนจงหวะทมความหนกแนนสมาเสมอเปนจงหวะทใชเพอการรองพรอม ๆกนเพอใหแกจงหวะการกระทาทตองพรอม ๆ กน สาหรบในตางประเทศเพลงปลกใจ คอเพลงมารชนนเอง คอจะใชแตจงหวะมารชเทานน

53สรนทร กรตบตร, “เพลงปลกใจ (พ.ศ. 2475-2525): วเคราะหทางการเมอง.”

(วทยานพนธปรญญามหาบณฑต ภาควชาปกครองบณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2527), 91.

47

Randel, Don Michael.54 ใหความหมายไววา มารช คอเพลง สาหรบเตนรา และเพลงสาหรบเฉลมฉลอง Willi Aple.55 ใหความหมายไววา มารช คอดนตรทประพนธชนเพอประกอบการเดนอยางเปนระบบระเบยบ เพอทาใหผ รวมขบวนคกคกและเหนอยนอยลง Scholes Ar, Pech. ใหความหมายไววามารช คอเพลงเดนตรวจแถวของทหารหรอเพลงทประพนธขนมาสาหรบการเขารบพงในสงคราม ใชเพลงทมจงหวะคอนขางเราเรา ทานองเพลงเปนลกษณะองอาจจะทาใหจตใจของนกรบกลาหาญยงขน ในศตวรรษท 18 เพลงมารชใชในงานเตนราและงานพธการตาง ๆ56

ในประเทศลาตนอเมรกาจะใชเพลงในลกษณะทมจงหวะมารช เปนเพลงประกอบในการจดระบา ในงานเทศกาลตามทองถนนหรอในงานรนเรงตาง ๆ เปนเพราะดนตรสามารถทจะทาใหผอนคลายเครยด ตลอดจนสรางความเราใจใหผ ฟงไดเปนอยางด

พนพศ อมาตยกล57 เพลงมารชนนเมอจะบรรเลงออกสประชาชน ตองไดรบการฝกซอม ปรบวง ปรบเสยง และตองใชความสามคค รวมแรงรวมใจกนบรรเลง ตองมระเบยบของ ตวมนเองจงอาจกลาวไดวา เพลงมารชเปนผลงานทเกดขนจากความสมครสมานสามคครวมใจอยางแทจรง และเพลงมารชจะตองไดใชอารมณทสามารถรบใชสงคมไดดวย

ความหมายของเพลงมารชสามารถสรปไดวาเพลงมารชเปนเพลงทประพนธขนสาหรบใชในกจการตาง ๆ ทมนษยตองการใหเกดการรวมกจกรรมนนพรอมเพรยงกนโดยเฉพาะการเคลอนทดวยเทา จงหวะของบทเพลงมการเนนจงหวะสมาเสมอในขณะเดยวกนถาเปนมารชทใชรองประกอบ คารองนนจะตองปลกเราใจ ดงจะเหนไดจากเพลงประเภทปลกใจทงหลาย เพลง

54Randel, Don Michael. Harvard Concise Dictionary of Music. (London: The

Belknap Press Cambridge, 1978), 16. 55Aple, willi. The New Grow Dictionary of music and Musicians. Edited by

Stanley, in twenty Volumes, 1972, 504. 56Scholes A, Percy. The Oxford Companion to Music. 10th Endition, Edited by

John owen Ward Oxford University. Press, 1987, 159. 57พนพศ อมาตยกล, ดนตรวจกษ.ครงท 2 (กรงเทพฯ: บรษทรกษสปป จากด,

2529), 30.

48

มารชในประเทศไทยนยมประพนธโดยใชคารองเปนสอมากกวาใชเสยงดนตร หรอเรยกอกอยางวาการบรรเลงดวยดนตรลวน ๆ แทบไมมเลย

ลกษณะเพลงมารช โดยทวไปเพลงมารช มอตราจงหวะเปน 2 จงหวะเคาะ (Duple Time) และอตรา

จงหวะธรรมดา (Simple Time) โดยมจงหวะทเนนเปนพเศษ และประโยคของเพลงเทา ๆ กน สมาเสอม รปแบบ (Form) ของมารชมาจากรปแบบ (Minuet With Trio) นนคอ การบรรเลงซา ๆ กนสลบกนแบบทรโอ 1 ทอน หรอหลาย ๆ ทอนทรโอนนมลกษณะเปนทานองทนาฟง เปนทานองทออนหวานไพเราะ (Melodions) มากกวา

รปแบบเปนดงน MTM M =มนเอท , T = ทรโอ , หรอ MTMTM Aple, Willi.58 ไดแบงประเภทเพลงมารชโดยทวไปออกเปน 4 ประเภท

1) Funeral March เปนเพลงมารชทประพนธขนสาหรบใชในกจกรรมพเศษโดยเฉพาะในพธศพ เชน Funeral March ของ โมสารทและ บโธเฟน เปนตน

2) Slow March มขอกาหนดความเรว 75 จงหวะเคาะตอนาท 2 จงหวะในหองเพลง Slow March นอาจจะใชในพธสาคญตาง ๆ ทงการสวนสนามและในขบวนแหศพบางกรณ เชน เพลงโศกของ จอมพลสมเดจเจาฟาฯ กรมนครสวรรควรพนต เปนตน

3) Quick March ใชความเรว 108-128 จงหวะเคาะตอนาท เปนเพลงมารชนยมใชแพรหลายมากทสด เปนเพลงเดนแถวทหาร เพลงปลกใจ ในสหรฐอเมรกา เพลงมารชมาตราฐาน กคอ เพลง Quick March น ตวอยางทเหนไดชดเจนทสด คอผลงานเพลงของ John Philip Sousa

4) Double March ใชความเรว 140-160 จงหวะเคาะตอนาท ซงมจงหวะคอนขางเรว มกจะปรากฏอยในงานประพนธเพลงหลายหลากรปแบบกน เชน บางสวนของซมโฟนบางบท

เพลงมารชและรปแบบของมารช มกปรากฏในเพลงขบรอง โดยเฉพาะอยางยงใน โอเปรา (Opera) เชนเพลง Grand March ในมหาอปรากรเรอง Aida ของ G.Verdi เพลง Wedding March ซงใชบรรเลงในพธการแตงงานและบรรเลงในขณะทคบาวสาวเดนเขาสแทนพธในโบสถ จากเรอง Loherngrin ของ Richard Wagner ในเพลงโหมโรงบางบท เชน 1812

58Aple, willi. The New Grow Dictionary of music and Musicians, Edited by

Stanley, in twenty Volumes, 1972, 504.

49

Overture ของ Peter Tchaikovsky ในเพลงระบา Ballet เรอง Nut Cracker ของ Tchaikovsky เชนเดยวกนนอกจากนอาจพบใน ซมโฟน (Symphony) และโซนาตา (Sonata) เชนทอนท 2 ของเปยโน โซนาตา ผลงานชนท 101 (Piano Sonata op.101) และซมโฟนหมายเลข 3 (Symphony No. 3) ของ ลควก ฟาน เบโธเฟน (Lugwig Van Beethoven) เปนตน59 เพลงมารชทใชในกจการของทหาร แบงตามลกษณะของจงหวะไดหลายประเภทโดยพจารณาจากความสมพนธกบการ ยกเทาขนลงของทหารเวลาเดนในแถว แบงออกไดดงน

1) เพลงมารชแบบชา (Slow or Parade March) 2) เพลงมารชแบบเรว (Quick March) 3) เพลงมารชแบบเรวมาก (Double Quick or Attach March) 4.3 เพลงไทยเดม ศนสนย จะสวรรณ 60 เพลงไทย หมายถง เพลงทมทานอง แบบไทย ประพนธตาม

หลกการดนตรไทย ศรอมพร ประทมนนท 61 ไดใหความหมายของเพลงไทยวา เพลงไทยเดมนบเปน

เอกลกษณของความเปนไทยทไดรบการสบทอดมาชานาน สงบศก ธรรมวหาร62ไดใหความหมายของเพลงไทยวา เพลงไทยตาง ๆ ทครบา-

อาจารยตงแตโบราณมาจนถงปจจบนไดแตงขน ไวนนมมากมายหลายแบบ แตละแบบลวนมทานองตาง ๆ กน และการเกดของเพลงไทยประเภทตาง ๆ นน อาจจะแบงออกไดงาย ๆ เปนสองทาง คอเพลงรองทางหนงกบเพลงบรรเลงอกทางหนง

59ประณต มสอน, “ชวตและผลงานของ นารถ ถาวรบตร : ศกษาเฉพาะเพลงมารช”

(วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวฒนธรรมศกษา มหาวทยาลยมหดล, 2538), 74. 60ศนสนย จะสวรรณ, รายงานการวจยการบนทกเสยงเพลงไทย : กรณศกษา

แผ นเสยงร องกลบทาง (ทนอดหนนจากมหาวทยาลยราชภฎสวนสนนทา คณะมนษยศาสตร ราชภฎสวนสนนทา, 2554), 31.

61ศรอมพร ประทมนนท, เพลงพนบานกบการสอนภาษาไทย (กรงเทพฯ: ศรเมองการพมพ, 2549), 26.

62สงบศก ธรรมวหาร, ดรยางคไทย (กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณวทยาลย, 2540), 124.

50

สรปไดวา เพลงไทยหรอเพลงไทยเดม หมายถงเพลงทมทานองแบบไทย ประพนธตามหลกการดนตรไทย เปนเพลงทแสดงออกเอกลกษณถงความเปนไทย มมาแตโบราณสบทอดมาสปจจบน เปนเพลงทไมใชเพลงไทยสากล เพลงลกกรง หรอเพลงลกทง สามารถแบงออกเปนได 2 ทางคอ เพลงรองและเพลงบรรเลง

ลกษณะเพลงไทย เพลงไทยสามารถแบงออกไดเปน 2 ประเภท คอ เพลงขบรองและเพลงบรรเลง63

4.3.1 เพลงขบรอง เพลงขบรองหมายถง เพลงทมขบรองทมการขบรองและมดนตรบรรเลง

เปนลกษณะของเพลง ”เพลงรบรอง” เพราะใชดนตรบรรเลงรบการขบรอง หรอ ”การรองสง” เพราะขบรองแลวสงใหดนตรรบ เพลงประเภทนไดแก เพลงเถา เพลงตบ เพลงเกรดหรอเพลงเบตเตลต

4.3.1.1 เพลงเถา เพลงเถาเปนเพลงไทยประเภทหนง โดยลกษณะการบรรเลง

นนจะเรมจากอตราจงหวะชา มาอตราจงหวะเรว อยางนอย 3 อตราจงหวะตดตอกนเปนลาดบ ไดแก สามชนเปนอตราจงหวะชา สองชนเปนอตราจงหวะทเรวปานกลาง เรวกวาสามชนเทาตว และชนเดยวเปนอตราจงหวะเรว ซงเ รวกวาสองชนเทาตว สนนษฐานวา กาเนดในสมยรตนโกสนทรตอนตน โดยมววฒนาการจากการเลนเสภาและการเลนสกวา เกดจาก การนาเพลง สองชนของเดม มาขยายเปนสามชน และตดลงเปนชนเดยว บางเพลงเกดจากนาเพลงทมอตราจงหวะ 3 ชน ตดลงเปนสองชนและชนเดยวจนครบเถา หรออาจแตงขนใหม โดยทวไปจะมคาวา เถา ตอทายชอเพอแสดงลกษณะของเพลง เชน แขกบรเทศ โสมสองแสงเถา สดาสวรรคเถา ทองธารนาเหนอเถาเปนตน

4.3.1.2 เพลงตบ เพลงตบเปนบทเพลงทเกดจากการนาเพลงหลายเพลงมา

บรรเลงตดตอกนแบงออกเปน 2 ชนดคอตบเพลง และตบเรองตบเพลงยดตามทานองเพลงเปนหลก คอ ในเพลงชดนนจะมอตราจงหวะเดยวกนตลอด สามารถบรรเลงตอกนอยางกลมกลน เชน

63วณภกร กรบไกรแกว, “การรองเพลงไทยผสมผสานเพลงไทยสากล ของนายธชย

ประทมวรรณ” (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาดนตรไทย ภาควชาดนตร คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2556), 10-14.

51

ตบลมพดชายเขา เปนตน ตบเรองจะยดตามบทรองเปนหลก ตบเรองจะตองมเนอหาเดยวกน อตราจงหวะอาจจะแตกตางกนตามเนอเรองเชน ตบจลง เปนตน

4.3.1.3 เพลงเกรดหรอเพลงเบดเตลด เพลงเกรดหรอเบดเตลดเปนเพลงทใชบรรเลงในระยะเวลา

สน ๆ เปนเพลงทไมสามารถจดเปนเพลงเถาหรอเพลงตบได หรอเปนเพลงเถา หรอเพลงตบทถกตดตอนมาบรรเลง เชน ลาวดวงเดอน เขมรไทรโยค เปนตน

4.3.2 เพลงบรรเลง เพลงบรรเลงคอเพลงทดนตรบรรเลงลวน ๆ ไมนยมขบรองประกอบ

การบรรเลง เพลงประเภทนไดแก เพลงโหมโรง เพลงหนาพาทย เพลงเรองและเพลงภาษา 4.3.2.1 เพลงโหมโรง เพลงโหมโรงหมายถงเพลงทใชประโคมเบกโรง ใชบรรเลง

เปนเพลงแรกเพอเปนการประกาศใหผคนทราบวาทนมงานอะไร และเพออญเชญเหลาสงศกดสทธทงหลายทงปวงใหมาชนนมในงานเพอความเปนสรมงคงในงานนนอกดวย บางครงเปนการบอกชอวงดวย เพลงโหมโรงยงสามารถแบงออกเปน โหมโรงพธ ไดแก โหมโรงเชา โหมโรงเยน และ โหมโรงเทศน โหมโรงโขนและละคร ใชบรรเลงเพอประกาศวาทนนมการแสดงโขนหรอละคร รวมถงอญเชญสงศกดสทธทงหลายทงปวงดวยโหมโรงเสภา ใชประกอบการขบเสภา โดยบรรเลงสลบกบการขบเสภาโหมโรงมโหร ใชเหมอนกบโหมโรงเสภา

4.3.2.2 เพลงหนาพาทย เพลงหนาพาทยคอเพลงทใชบรรเลงประกอบอากปกรยา

ของตวโขน ละครหรอใชในพธกรรมสาหรบอญเชญพระเปนเจา ฤาษ เทวดา และครบาอาจารยทงหลายใหมารวมในพธไหวคร และพธทเปนมงคลตาง ๆ

4.3.2.3 เพลงเรอง เพลงเรองคอเพลงทบรรเลงเปนชด โดยนาเพลงทมลกษณะ

ใกลเคยงกนหลาย ๆ เพลง มาบรรเลงตดตอกน คลายกบเพลงตบ แตเพลงเรองตางจากเพลงตบตรงทเพลงเรองไมนยมมการขบรอง จะมจดมงหมายในการรวมเพลงเปนเรอง โครงสรางของเพลงเรองนนมกจะเรมบรรเลงดวยเพลงชา เพลงเรว แลวกออกเพลงลาเปนอบดบสดทาย เพลงเรองสวนใหญใชในงานพธตาง ๆ เชน เพลงเรองนางหงสใชในงานศพ เพลงเรองฉงพระฉนใชบรรเลงตอนพระฉนภตตาหาร

4.3.2.4 เพลงภาษา

52

เพลงภาษาเปน เพลงไทยทไดรบอทธพลจากตางชาตมมาตงแตสมยกรงศรอยธยา โดยชอเพลงเหลานมกใชชอตามภาษาเดม เชนเพลงเนรปาต ปะตง มตตรา บาระบน จนเขาสสมยกรงรตนโกสนทรจงมการนาเพลงเหลานมาปรบปรงทานองและ ตง ชอเพลงทปรบปรงใหมดวยการนาชอชนชาตท เปนเจาของสาเนยงนนมานาหนา เชน ลาวเจรญศร เขมรพระประทม จนหลวง เปนตน เมอเพลงสาเนยงภาษาตาง ๆ มมากขน นกดนตรไทยจงนาเพลงออกภาษาเลนนนมาบรรเลงตดตอกนเปนชด โดยเรมจากเพลงสาเนยงไทยแลวตามดวยสาเนยงลาว เขมร มอญ พมา ไปเรอยๆจนถงฝรง นยมเลนในงานศพเพอใหมความสนกสนาน เราใจ บางครงจะมจาอวดหรอตลกออกมาแสดงทาทางตามชนชาตตาง ๆ ดวย การเลนนเรยกวา สบสองภาษาแตไมจาเปนตองออกภาษา 12 สาเนยง จะบรรเลงมากกวาหรอนอยกวากได เพราะเลข 12 เ ปนจานวนศกดสท ธตามความเ ชอของคนโบราณ เชนใ ชวาพระเ จาแผนดน ม 12 ทองพระคลง พอคาวานชจาก 12 ชาตภาษา โดยไมไดสอถงการใชเปนจานวนนบเรยกวาออกสบสองภาษา เปนรปแบบการบรรเลงดนตรไทยอยางหนงทบรรเลงดวยวงปพาทยไมแขงโดยบรรเลงเพลงสาเนยงตาง ๆ ตดตอกนไปคาดวาไดรบอทธพลมากจากการสวดคฤหสถในงานศพ

4.3.2.5 เพลงเดยว เพลงเดยวเปนเพลงประเภททกาหนดใหเครองดนตรชนดใด

ชนดหนงบรรเลงเพยงเครองเดยว เปนการแสดงความสามารถของนกดนตรแตละคน มกจะเลอกเอาเพลงทมเสยงครบ 7 เสยง เพราะเพลงไทยบางเพลงมเพยง 5 เสยง จงไมเหมาะกบการบรรเลงเดยว

จากทกลาวมาสรปไดวา ลกษณะของเพลงไทยนนสามารถจาแนกจงหวะออกไดเปน 3 อตรา ไดแก อตรา 3 ชน อตรา 2 ชน และอตราชนเดยว เพลงสาหรบรองแบงออกเปนหลายลกษณะ ดงน เพลงโหมโรง เพลงหนาพาทย เพลงเถา เพลงเกรด เพลงภาษา เพลงเดยว ทกลาวมานนลวนเปนลกษณะของเพลงไทย เพลงไทยนนสามารถแบงยอยไดหลายลกษณะ

4.4 เพลงพนบาน เพลงพนบาน64 คอบทเพลงทเกดจากคนในทองถนตาง ๆ คดรปแบบการรอง

การเลนขน เปนเพลงทมทวงทานอง ภาษาเรยบงายไมซบซอน มงความสนกสนามรนเรง ใชเลนกน

64คมสนต สทนต, เพลงพนบาน, เขาถงเมอ 19 มกราคม 2559, เขาไดจาก คลง

ปญญาไทย. http://www.panyathai.or.th/wiki/index.php

53

ในโอกาสตาง ๆ เชน สงกรานต ตรษจน ลอยกระทงไหวพระประจาป หรอแมกระทงในโอกาสทไดมาชวยกนทางานรวมมอรวมใจเพอทางานอยางหนงอยางใดเชนเกยวขาว นวดขาว เปนตน

ลกษณะเพลงพนบาน ลกษณะของเพลงพนบาน สวนมากเปนการเกยวพาราส หรอการซกถามโตตอบกน

ความเดนของเพลงพนบานอยทความไพเราะ คารมหรอถอยคางาย ๆ แตมความหมาย กนใจ ใชไหวพรบปฎภาณในการรองตอบโตกน เพลงพนบานสวนใหญจะมเนอรอง และทานองงาย ๆ รองเลนไดไมยาก ฟงไมนานกสามารถรองเลนตามได การเลนเพลงชาวบาน เลนกน ตามลานบาน สานวด ทองนา ตามลานา แลวแตโอกาสในการเลนเพลง เครองดนตร ทใชเปนเพยงเครองประกอบจงหวะเชนฉง กรบ กลอง หรอเครองดนตร ทประดษฐขนเองบางทกไมมเลยใชการปรบมอประกอบจงหวะสงสาคญในการรองเพลงชาวบานอกอยางกคอ ลกคทรองรบ รองกระทง หรอรองสอดเพลงซงจะชวยทาใหเกดความสนกสนามครกครนยงขน เพลงพนบานโดยทวไปนน มอยดวยกนหลายชนด พอจะแยกประเภทเพลงไดดงน คอแบงตามผ เลน ได 2 ประเภทใหญ ๆ คอเพลงเดกและเพลงผใหญ

เพลงเดก การเลนเปนการแสดงออกอยางหนงในกลมชน แตกตางกนไปตามวฒนธรรมและเมอมการเลนเกดขนกมกมบทเพลงประกอบการเลนดวย เพลงทรองกงาย ๆ สน ๆ สนกสนาม เพลงกลอมเดกจะเหนความรกความผกพนในครอบครว ธรรมชาต สงแวดลอม ตานาน นทาน ประวตศาสตร ตลอดจนจนตนาการความรสกนกคดของมนษย เนองจากความหลากหลายในเพลงกลอมเดก จงเปนเพลงทมคณคาแกการรกษาไวเปนอยางยง เชน รร ขาวสาร, มอญซอน-ผา, จมะเขอเปราะ, แมงมมขยมหลงคา แนกยอย ๆ ได 4 ประเภท ดงน

1) เพลงรองเลน เชน โยกเยกเอย, ฝนตกแดดออก นกกระจอกเขารง 2) เพลงหยอกลอ เชน ผมจก, ผมมา, ผมเปย, ผมแกละ 3) เพลงข ปลอบ เชน แมใครมา นาตาใครไหล, นทรเจาขา, แตชาแต,

เขาแหยายมา 4) เพลงประกอบการเลน เชน จาจมะเขอเปราะ, รร ขาวสาร, มอญ-

ซอนผา เพลงผ ใหญ ใหความสนกสนามบนเทงแลว ยงสะทอนใหเหนถงความสามคครวมกน

ทาสงตาง ๆ ของสงคมไทย สภาพชวต วฒนธรรมประเพณตาง ๆ ไวอยางนาศกษาอกดวย เพลงผใหญ แบงออกเปน 6 ประเภท คอ

1) เพลงกลอมเดก เชน กาเหวาเอย, พอเนอเยน

54

2) เพลงปฎพากย เชน เพลงฉอย, เพลงราวง ซงเพลงปฎพากยคอเพลงทชายหญงรองโตตอบกนในเชงเกยวพาราส มจดเดนอยทโวหารตาง ๆนตอมาววฒนาการเปนเพลงลกทง

3) เพลงประกอบการเลน เชน ราโทน (ตอมาคอราวง), ลกชวง, เขาผ, มอญซอนผา

4) เพลงประกอบพธ เชน ทาขวญนาค, แหนาค, ทาขวญจก, แหนางแมว 5) เพลงเกยวกบอาชพ เตนการาเคยว 6) เพลงแขงขน สวนใหญคอเพลงปฎพากย

เพลงพนบานเปนผลงานของชาวบานซงถายทอดมาโดยการเลาจากปากตอปาก อาศยการฟงและการจดจา ไมมการจดบนทกเปนลายลกษณอกษร เปนทนาสงเกตวา เพลงพนบานจะสบทอดมาตามประเพณ และมขปาฐะ ไมไดหมายความวา เพลงทกเพลงจะมตนกาเนดโดยชาวบานหรอรองปากเปลาเทานน ชาวบานอาจไดรบเพลงบางเพลงมากชาวเมอง แตเมอผานการถายทอดโดยการรองปากเปลา และทองจานาน ๆ เขากกลายเปนเพลงชาวบานไป เชนเดยวกบกรณของเพลงราโทน กเปนอกลกษณะหนง ทไดผสมผสานระหวางทวงทานองแบบทองถน แตมลลาการดาเนนทานองทเปนแบบพนเมอง เพลงพนบานเปนบทเพลงทมทานองไมซบซอน จงหวะเรยบงายเนนความสนกสนาน ถายทอดกนปากตอปาก งายตอการจดจา เครองดนตรไมมการกาหนดตายตว เปนเพลงทเรยบงาย เกยวของกบวถชวตของชาวบาน บรรยายถง ความรกความผกพนในครอบครว ธรรมชาต สงแวดลอม ตานาน นทาน ประวตศาสตร ตลอดจนจนตนาการความรสกนกคดของมนษยและยงสะทอนใหเหนถงความสามคครวมกนทาสงตาง ๆ ของสงคมไทย สภาพชวต วฒนธรรมประเพณตาง ๆ เพลงพนบานถอวาเปนตนแบบขอบทเพลงลกทง

4.5 เพลงลกทง สนทร ดวงทพย65ไดกลาววาเพลงลกทงเปนเพลงทสะทอนวถชวตและสภาพสงคม

ทแสดงถงความคด ความเชอ คานยม อดมคตวฒนธรรมไทยและเรองราวทเกดขนในสงคมชาวบานมานาเสนอเปนเนอเพลงดวยภาษาทเรยบงาย สอความหมายไดอยางตรงไปตรงมา

65สนทร ดวงทพย, “การศกษาวเคราะหวรรณศลปในวรรณกรรมเพลงลกทงของหน

มเตอร,” สกทอง: วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร (สทมส.) ปท 21 ฉบบท 2 (พฤษภาคม – สงหาคม 2558): 69.

55

ใชภาษาดวยสานวนคมคาย เราอารมณ สรางความสนกสนาน โดยมทวงทานอง จงหวะ คารอง สาเนยง และลลาการรอง การบรรเลงทเปนแบบแผน มลกษณะเฉพาะ ซงใหบรรยากาศของความเปนลกทงหรอสงคมชนบท จนตนา ดารงเสศ66 ไดรวบรวมบทความเพลงลกทงจากทศนะของผ รหลายทานดงน

ม.ร.ว.คกฤทธ ปราโมช แสดงความคดเหนวาอนทจรงแลวเพลงลกทงนนนบเปนเพลงไทยทไดรบการปรงแตงใหอยในสงแวดลอมใหม เพราะเรารบอารยธรรมจากตะวนตกเขามามาก การใชเครองดนตรสากลหาไดทาใหเนอหาของเพลงลกทงสญเสยเอกลกษณความเปนไทยไปอยางใดไม เพลงลกทงยงคงธารงลกษณะของไทยไว คอ วรรณยกตทานองเพลงเครองดนตรไทย และอารมณขน รชมาศ กลาวถงทานองเพลงลกทงวา นามาจากทานองเพลงไทยเดม โดยนามาใชโดยตรงหรอดดแปลงเปนบางสวน เมอฟงแลวยงสามารถระลกถงทานองเพลงพนเมองของไทยได เนอรองเพลงลกทงกลาวราพนถงชวตในแงมมตาง ๆ การเกยวพาราสระหวางหนมสาว การใชภาษาอยางมนย จงหวะเพลงลกทงนบไดวาเปนจงหวะของเพลงไทยแท แตนามาเลนดวยเครองดนตรสากลซงนอกจากฟงงาย ไพเราะ กนใจ และมอารมณขน แลวยงเสยดส สะทอนภาพสงคมตลอดจนสภาพจตใของคนไทยเปนอยางดอกดวย

เตมสร บณยสงห เสนอวาเพลงลกทงเปนวรรณกรรมมวลชน มลกษณะของวฒนธรรมของสงคมเกษตรกรรมซงเปน “วฒนธรรมพนบาน” ทาใหเพลงลกทงมอทธพลตอคนไทยอยางกวางขวาง ทงในดานความคด จตใจ และการแสดงออก เพลงลกทงจงเปนสอมวลชนทเขาถงคนไทยไดรวดเรวและทวถง สงททาใหเพลงลกทงไดรบความนยมสง สบเนองมากเนอหาของเพลงเปนสาคญ เพราะเนอเพลงกลาวบรรยายเหตการณ และสะทอนปญหาของสงคมไทยไวอยางลกซงและทนตอยคสมยเพลงลกทงบางเพลงแสดงถงอารมณขนอนเปนเอกลกษณหนงของคนไทย

สนโรน สวสดกล กลาววา เนองจากเพลงไทยสากลมเนอรองเขายาก และทานองกไมเออตอการนาไปขบรองมากนก ภาษาทใชบนเพลงสากลเปนภาษาสงกวาระดบชาวบาน นกแตงเพลงจงคดแตงเพลงลกทงขน โดยนาทานองเพลงพนเมองมาดดดแปลงใสเนอรองงาย ๆ กลาวถงชวตธรรมชาต สงคม และความรก โดยสอดแทรกแนวตลกขบขนหรอเยาะเยยเสยดส

66จนตนา ดารงเลศ. วรรณกรรมเพลงลกทง : ขนบธรรมเนยมประเพณคานยมและการ

ดาเนนชวตของชาวชนบทไทยทปรากฏในเพลงลกทงไทยตงแตหลงสงครามโลกครงท 2 จนถงปจจบน (กรงเทพฯ : สถาบนไทยคดศกษามหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2533), 12-13.

56

สงคม ตลอดเนอหาทางวรรณคดและคตสอนไว ดวยเหตนเพลงลกทงจงนาเปนสอสมพนธอนดในการเขาถงประชาชน

ลกขณา สขสวรรณ ศกษาลกษณะทวไปของวรรณกรรมเพลงลกทงระหวางป พ.ศ. 2498-2518 พบวา วรรณกรรมลกทงมทมาจากเพลงไทยเดม เพลงพนเมองและลกษณะบางประการของเพลงตางประเทศ ซงการนาลกษณะตาง ๆ มาผสมกนนทาใหเพลงลกทงเปนเพลงชนดใหมททาหนาทเสมอนเพลงเพลงพนเมองยคใหมทมทงความเกาและใหมปะปนกนอยางเขาท เมอประกอบเขากบการใชภาษาทสอความหมายไดด สาระของเพลงลกทงทมทกประเภท พรอมทงใหแงคดตาง ๆ ทงทางโลก ทางธรรมและอารมณขน ทาใหเพลงลกทงไดรบความนยมกวางขวาง และเปนเวลานานเพลงลกทงจงมความสาคญมากในสงคมไทย

ศรพร กรอบทอง67 ไดกลาววาเพลงลกทงคอ เพลงไทยสากลทมลกษณะสมพนธกบทองถน ซงไดพฒนาเกดขนในสงคมเมองภายหลงสงครามโลกครงทสอง ลกษณะของเนอหาสะทอนชวตผคนในสงคมสะทอนปญหาชวต ปญหาสงคม การหยบยกเอาวถชวตททกขยากของประชาชนมาพดในบนเพลงและการขบรองทมลลานาประทบใจดวยการแตงกายและนาเสยงทถายทอดเขากบเนอเพลง ทาใหเพลงประเภทนเปนทนยมของผคนอยางกวางขวาง เพลงลกทง ซงไดพฒนารปแบบขนมาสมพนธกบทองถนพนบานไดรบความนยมและสนใจขนเปนลาดบ โดยคอย ๆ เขามาแทนทสงบนเทงเดมของคนในชนบท เนองจากสามารถเลาเรองราวของชวตทเกดขนจรงทวไป แงมมชวต การทามาหากนตาง ๆ เหลาน สามารถสรางความประทบใจใหแกผ ฟงไดเปนอยางด

ลกษณะเพลงลกทง ลกษณะเดนของเพลงลกทงทเหนไดชดเจน คอ ทานองเพลงลกทง เนนความ

สนกสนานครกครนเปนสาคญ ฟงแลวเขาถงงาย มลลาเฉพาะ โดยมทานองมาจากเพลงพนบาน สวนเนอหาเพลงลกทงกะเปนเรองราวชาวบาน ทนาเสนออยางตรงไปตรงมา บรรยายชวตของชาวไรชาวนา เสยดสสงคม เปนตน การถายทอดอารมณเปนภาษาชาวบานทนาเสนออยางตรงไปตรงมาบรรยายชวตของไรชาวนา เสยดสสงคม เปนตน การถายทอดอารมณเปนภาษาชาวบาน มลกษณะเดนจากการใชลกคอ หรอจงหวะรวเสยงและมการเออนเสยง เปนสาคญใช

67ศรพร กรอบทอง, ววฒนาการเพลงลกทงในสงคมไทย (กรงเทพฯ: พนธกจ,

2547), 391-402.

57

สาเนยงพนบาน 68 ทานองเพลงและจงหวะเพลงลกทง มลกษณะทงทเปนแบบไทยและแบบสากลหรอแบบตะวนตก ซงในระยะตน ๆ ของเพลงลกทงมทานองและจงหวะทดดแปลงมาจากเพลงไทยเดม นนไดแก แหลเทศน สวดคฤหสฤ จาอวด ลเก(ทรงเครอง) ลเกลกหมด(ไมทรงเครอง) ลเกบนดลลาตด เพลงขอทาน และเพลงพนเมอง โดยนามาดดแปลงแลวใสดนตรประกอบเปนเพลงแบบใหมขนมา

4.6 เพลงไทยสากล ความหมายของเพลงไทยสากล ไดมผ รและนกวชาการไดใหความหมายไวดงน

ความหมายของเพลงไทยสากลวา บทความวจารณ เพลงดนตรสมยนยมในแนวเพลงไทยสากล พดถงเพลงสากลแลว สากลในทนหมายถง69 เพลงทมเนอรองเปนเพลงไทยแตมลลาการขบรอง การบรรเลงดนตรประกอบเปนสากล โดยเฉพาะอยางยงเพลงสมยนยมทเปนเพลงอเมรกน ทงรปแบบทใสเนอรองไทยแทนภาษาองกฤษ ใชดนตรดงเดมทงหมด หรอเพลงทนามาปรงแตงใหมกตาม เปนเพลงทอยในรปแบบเพลงสากลทงสน

ศรพร กรอบทอง70 ไดใหความหมายของเพลงไทยสากลวา เพลงสากลวฒนธรรมใหมในการกอรปของเพลงลกทงไทย เพลงไทยสากลววฒนาการเกดขนในสมยรชกาลท 5 ไดแพรหลายโดยแทรกเปนเพลงประกอบละครและภาพยตร ในสมยรฐบาล จอมพล ป. พบล-สงคราม (พ.ศ. 2481-2487) จากการดาเนนงานดานวฒนธรรมทไดสนใจปรบปรงแนวดนตรตามหลกสากลนยมและสงเสรมการแตงเพลงไทยสากลอกทงยงไดใชบทเพลงเปนสอเผยแพรอดมการณทางการเมองดวยนนทาใหเพลงไทยสากลแพรหลายขนในสงคมไทย ซงในชวงสงครามระบบการบนทกเสยงหรอการดาเนนงานของเอกชนทจะสรางหรอผลตเพลงดาเนนอยางคอนขางจากด จงตองถอวารฐบาลจอมพล ป. พบลสงคราม (พ.ศ. 2481-2487) มบทบาทในการทาใหเพลงไทยสากลแพรหลายจนเปนทนยมสนใจของคนในสงคมไทยและจะนาไปสการสรางสรรคเพลงไทยสากลแนวตาง ๆ เพอการฟงภายหลงสงคราม รวมทงเพลงไทยสากลทถกเรยกขานวาเพลงชวตหรอเพลงตลาดอนเปนพฒนาการระยะเรมแรกของเพลงลกทงดวยววฒนาการของเพลง

68สกร เจรญสข,ดนตรชาวสยาม (กรงเทพฯ: Dr.Sax, 2538), 94-96. 69สกร เจรญสข, ดนตรวจารณ (กรงเทพฯ: Dr.Sax, 2538), 121. 70ศรพร กรอบทอง, ววฒนาการเพลงลกทงในสงคมไทย (กรงเพทฯ: สานกพมพ

พนธกจ, 2547), 25-26.

58

ไทยสากล ไดรบความนยมมากโดยเฉพาะในชวงตนรชกาลท 9 ปจจบนนเปลยนแปลงไปตาม สมยนยมเปนเพลงปอบ เพลงสตรง เพลงโซล

จากทกลาวมาสามารถสรปไดวา เพลงไทยสากลคอบทเพลง ทใชเครองดนตรแบบตะวนตกแต มการขบรอง เนอรองไทย แตยงคงรปแบบดนตรตะวนตก เพลงไทยสากล ไดเขามบทบาทในประเทศไทย หลงสงครามโลกครงท 2 และมววฒนาการตางปากเพลงไทยดงเดม ในสมยรฐบาลจอมพอ ป. พบลสงคราม เพลงไทยสากลไดมบทบาทและแพรหลายมากจนเปนทนยมสนใจของคนในสงคมไทย และในอดตทผานมาไดมศลปนทไดรบความนยมในสมยนนทาเพลงไทยสากลออกมาจนเปนทนยมชนชอบของผ ฟง เพลงไทยสากลยงมบทบาทในราชการทหารอกดวย ววฒนาการของเพลงไทยสากลนนไดรบความนยมเปนอยางมาก โดยเฉพาะในชวงตนรชกาลท 9 ปจจบนนกไดเปลยนแปลงไปตามสมย

ลกษณะเพลงไทยสากล รองศาสตราจารยสาเรจ คาโมง71 ไดใหความหมายของลกษณะเพลงไทยสากลวา

ลกษณะเฉพาะของเพลงไทยสากลแตละประเภท 1. เพลงประกอบละครจนทโรภาส แบบของครพรานบรพ มตนตอมาจากเพลงไทยแท

ใสเนอเดม การขบรองยงมลลาเพลงไทยเดมอยแตใชเครองดนตรรงบรรเลงสนบสนน 2. เพลงประกอบภาพยนตร แบบของเรอโทมานต เสณะ วณน มตนตอมาจากเพลง

ไทยเนอเตม ใชเครองดนตรฝรงบรรเลงสนบสนน การขบรองยงมสาเนยงไทยเดมอย 3. เพลงประกอบภาพยนตร แบบของทานผหญงหมอนหลวงพวงรอย อถยวงศ และ

พระเจาวรวงศเธอพระองคเจาภาณพนธยคล มตนตอมาจากดนตรคลาสสก (เปยโน) มสาเนยงฝรง ลลาการขบรองเปนสาเนยงภาษาหนงสอ

4. เพลงราวง มตนตอมาจากเพลงพนบานพนเมอง ผสมผสานกบเพลงไทยแทหรอเพลงไทยเดม จงมลลาของเดมอย เมอคลคลายเปนเพลงชวตจะมสาเนยงพนบานเพมขน

5. เพลงสงคยสมพนธ และสงคยประยกต เปนเพลงไทยแทเนอเตม การขบรองมสาเนยงไทยแท ผสมผสานกบสาเนยงภาษาหนงสอ

6. เพลงสนทราภรณ ผสมผสานทงเพลงไทยแท เพลงแจส เพลงพนบาน และเพลง ปอปปลารฝรง แตลลาการขบรองเปนแบบเพลงไทยแทเดมมเออนทงดงามพอเหมาะ

71สาเรจ คาโมง, รรอบครอบจกรวาลดนตร (กรงเทพฯ: สานกพมพโอเดยนสโตร, 2552), 189.

59

7. เพลงลกกรง มทมาเหมอนเพลงสนทราภรณ แตลลาการขบรองเปนภาษาหนงสอสาเนยงคนกรงเทพฯแท ดนตรสาเนยงฝรง

8. เพลงลกทง คลคลายมาจากเพลงราวงและเพลงพนบาน แตสงคตลกษณเปนแบบเดยวกนกบเพลงลกกรง ลลาการขบรองเปนแบบเพลงพนบาน สาเนยงดนตรแตดงเดมนนเปนแบบ Monophony คลายกบแตรวงชาวบาน ภายหลงจงพฒนาขน มสาเนยงเหมอนดนตรของเพลง ลกกรง

9. เพลงลกเทศ เปนเพลงทลอกเลยนฝรง (หรอจน หรอมาเลย) ทงทานองเพลงการประสานเสยง จงหวะและลลาการขบรอง สาเนยงตดภาษาพดรวมสมย เชน ใชภาษา (Slang) ไมเครยดเรองฉนทลกษณ แตเนนทสงคตลกษณและการสอสารความหมายภาษาวยรนรวมสมย

จากทกลาวมาสามารถสรปไดวา ลกษณะเพลงไทยสากล สามารถแยกออกไดเปนเพลงประกอบละคร, เพลงประกอบภาพยนตร, เพลงราวง, เพลงสงคตสมพนธและสงคยประยกต เพลงสนทราภรณ, เพลงลกกรง, เพลงลกทงและเพลงลกเทศ

ตอนท 5 แนวคดและทฤษฏทใชในการศกษา

5.1 แนวคดและทฤษฏในการศกษาทางมานษยดรยางควทยา คาวา “Ethnomusicology” ไดถกบญญตศพทโดย แจป คนสท (Kunst, Jaap)

นกกฏหมายและนกไวโอลน ซงสนใจบทเพลงเตนราและศกษาดนตรกาเมลนของอนโดนเชย ในหนงสอ The New Grove Dictionary of music and musicians ไดใหความหมาย

ของคาวา Ethnomusicology ไววา Ethnomusicology ประกอบดวยคาสองคา คอคาวา Ethno และ musicology ซงหมายถงวชาทวาดวยการศกษาดนตรทมการเปลยนแปลงอยเสมอ คอการศกษาดนตรทเปนอยในปจจบน ไมใชศกษาแคดนตรแบบฉบบของตะวนตกเทานนการศกษาในดานนจาเปนตองศกษาในเรองของตวดนตร เครองดนตร การแสดง ตลอดจนวฒนธรรมและสงตาง ๆ ทเกยวของ72

72Sadie. S, Ed., The new Grove Dictionary of music and musicians , 6th ed.,

Vols.1(London : Macmillan, 1980), 143.

60

ปญญา รงเรอง73 ไดบญญตศพท Ethnomusicology เปนศพทภาษาไทยใววา “มานษยดรยางควทยา” ซงหมายถง ความร วชาการ หรอการศกษาหาความรดานดนตรของมนษย ทงในเชงดนตรวทยา มานษยวทยาและสงคมวทยา โดยศกษาเรองราวทงทางดนตรและทางวฒนธรรมของมนษย เชน เหตผลในการทมนษยประดษฐคดคนดนตรของตน คณลกษณะเฉพาะทางดนตร การใชดนตรในสงคม ความหมายของดนตรทมตอผคนในสงคมนน ๆ การดารงอย ความเปลยนแปลงและการเสอมสลายของดนตรอนเนองมาจากความเปลยนแปลงทางสงคม โดยเฉพาะอยางยง การศกษาดนตรใด ๆ ทมใชดนตรแบบฉบบตะวนตกในเชงดนตรกบวฒนธรรม เทานน

Merriam74 นกมานษยวทยาชาวอเมรกน แสดงความเหนวาเปนการศกษาดนตร ทตองทาความเขาใจในวฒนธรรมอยางถองแท ทาการศกษาดนตรในเชงลกมากกวาการวเคราะหเนอหาของดนตร มการศกษาความคดเชงปรชญา สงคมและเรองราวของคนทเกยวกบดนตรในสงคมนน ๆ และไดกลาวถงระเบยบวจยทางมานษยดรยางควทยา ไ วในหนงสอ The Anthropology of music วา วชามานษยวทยามเปาหมายทจะใชวธการทางวทยาศาสตรใน การวจยพฤตกรรม และผลตผลของมนษย งานของนกมานษยดรยางวทยาเปนการศกษาเพอทจะเขาใจวฒนธรรมเปนวธการทตองใชทงงานภาคสนามและหองทดลอง Bruno Nettl75 กลาววาเปนการศกษาดนตรสมยดงเดม หรอดนตรทองถนตาง ๆ ทไมใชดนตรตะวนตก มองดนตรเหมอนกบเปนวฒนธรรม มความมงหมายในการศกษาระบบของดนตรทงโลก และหาความเปนสากล บรโนใหความสาคญกบการวจยภาคสนาม (Fieldwork) มาก เพราะการออกภาคสนามทมคณภาพมผลอยางลกซงตอการวจยและไดใหแนวทางศกษาทางดานมานษยดรยางควทยาไวในหนงสอ Theory and Method in Ethnomusicology วาเปนการศกษาภาคสนามเปนหวใจสาคญของการศกษาทางดานมานษยดรยางควทยา การวจยเนนศกษาดนตรและวฒนธรรมตาง ๆ ของมนษย ตลอดจนการศกษาสภาพความเปนจรงทเปนอยของมนษยและเผาในชวงเวลานน ในการศกษา

73ป ญ ญ า ร ง เ ร อ ง , ห ล ก ว ช า ม า น ษ ย ด ร ย า ง ค ว ท ย า (ก ร ง เ ท พ ฯ :

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2553), 11. 74Merriam, Alan P., The Anthropology of Music. (Evanston, Ill.: Northwestern

University Press, 1964), 24. 75Nettl, Bruno, The Study of Ethnomusicology: twenty-nine issues and

concepts, 1st ed. (Chicago: University of Ilinois Press, 1983), 78.

61

นกมนษยดรยางควทยาจาเปนตองสรางความสมพนธอนดระหวางตวเองกบบคคลทเปนเจาของวฒนธรรม เพอใหไดขอมลทดทสดจากแหลงขอมลนน ๆ เมอภารกจภาคสนามสนสดลงกตองข อ ม ล ท ไ ด จ า ก ก า ร ศ ก ษ า ภ า ค ส น า ม ม า ว เ ค ร า ะ ห แ ล ะ จ ด เ ก บ อ ย า ง เ ป น ร ะ บ บ ปญญา รง เ รอง 76 ไ ดกลาวไ วในหนง สอ หลกวชามานษยดรยางควทยา วา มานษยดรยางควทยา (Ethnomusicology) เปนการศกษาดนตรทกาลงดาเนนไปในปจจบน มอยในปจจบน โดยศกษาทตวดนตร พรอมไปกบการศกษาแนวคดทางดนตรของผคนทสรางดนตร การใชดนตร การดารงอยและการเปลยนแปลงของดนตรของผคนในแตละทองถน ซงเปนดนตรทมการเปลยนแปลงอยเสมอ ยงไมตายตว (มชวต ) เมอธรรมชาตของสาขาวชาเปนเชนน ในแงของวธการศกษาจงตองมงทการศกษาภาคสนามเปนสาคญ เพราะขอมลตาง ๆ ลวนแตอยกบผคนทดารงชวตอยในทองถนทจะศกษานนนนเอง

สกร เจรญสข77 ไดกลาว ในบทความวารสารถนนดนตรวา Ethnomusicology แปลเปนไทยวา “ดรยางคศาสตรชาตพนธ” หมายถง การศกษาดนตรใด ๆ กตามทรวมทงดนตรและองคประกอบทางวฒนธรรมเขาไปดวย เปนการศกษาของชาตพนธอน ๆ ซงปจจบนแบงการศกษาออกเปน การศกษาดนตรใด ๆ กตามทไมใชดนตรตะวนตก (Non-Western Music Art) ซงรวมทงดนตรยโรปโปราณและทอน ๆ ทยงคงเหลออย และ เปนการศกษาดนตรทกรปแบบในทองถนใดทองถนหนง ดนตรพนเมอง ดนตรของชนกลมนอย ดนตรสมยนยม ดนตรเพอการคา

แนวทางในการศกษาทางดานมานษยดรยางควทยาสรปไดดงน 78 1. การศกษาในดานเทคนควธของดนตร 2. การศกษาดนตรในแงพฤตกรรมของสงคม 3. การศกษาความสมพนธระหวางมานษยดรยางควทยา กบมานษยวทยา และ

วทยาศาสตรสงคม ซงเปนผลทาใหนกมานษยดรยางควทยาศกษาหาคาตอบและแสวงหาความร

76ป ญ ญ า ร ง เ ร อ ง , ห ล ก ว ช า ม า น ษ ย ด ร ย า ง ค ว ท ย า (ก ร ง เ ท พ ฯ :

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2553), 11. 77สกร เจรญสข, “ดรยางคศาสตรชาตพนธ”, วารสารถนนดนตร ปท 1, ฉบบท 12

(ตลาคม 2530), 38-41.

78อานนท นาคคง, Introduction to Ethnomusicolog, (เอกสารประกอบการเรยนวชา Ethnomusiccology คณะดรยางคศลป มหาวทยาลยมหดล, 2538), 2.

62

เกยวกบมนษยและสงคม ผลกคอการศกษาดวยวธการทางวทยาศาสตรมากกวาวธการทางศลปศาสตร

จากการศกษาแนวคดและทฤษฏหลายทาน พอสรปไดวามานษยดรยางควทยา (Ethnomusicology) เปนการศกษาโดยทมไดมงเนนแตศกษาตวดนตรเพยงอยางเดยวแตเปนการศกษารวมไปถงวฒนธรรม โดยศกษาตวดนตรในเชงดนตรวทยา (Musicology) และศกษาบทบาทหนาทของดนตรในเชงมานษยวทยาและสงคมวทยา โดยการศกษา ภาคสนามเปนหวใจหลกของการศกษาทางมานษยดรยางควทยา เปนการศกษาวจยดนตรเชงคณภาพ โดยการวางแผน กาหนดวตถประสงค จดระบบขอมลทได นามาจาแนก แยกแยะ ตามลาดบกอนหลง มการวเคราห อยางมหลกเกณฑแลวจงนามาเสนอผลงานวจยผลการศกษาตอไป

5.2 แนวคดและทฤษฏเกยวกบการวเคราะหดนตร ในการวเคราะหดนตรในงานวจยครงน ใชหลกทฤษฏตะวนตกมาทาการวเคราะหณช

ชา โสคตยานรกษ 79 การวเคราะหเพลงมหลายระดบ ซงลวนแตมประโยชนในระดบตาง ๆ กน การวเคราะหในระดบตนจะทาใหรจกบทเพลง นบเปนประโยชนในขนตนทจะทาความคนเคยกบบทเพลงนอกเหนอจากการฟงหรอการบรรเลงเพยงอยางเดยว หากวเคราะหลกลงไปอกขนหนงกจะทาใหเกดความเขาใจในบทเพลง เปนประโยชนในระดบสงขน ในการวเคราะหขนสงจะทาใหสามารถประเมนคณคาของบทเพลงได ซงนบเปนประโยชนของการวเคราหบทเพลงใหถองแท เพอจะไดรคณคาของบทเพลง

Bennett ไดใหหลกในการวเคราะหองคประกอบทางดนตรไว 6 ประการดงนนในการศกษาดนตรเราจง ตองอธบายลกษณะสาคญขององคประกอบดนตรในส งตาง ๆ เหลานคอ ทานอง(Melody), เสยงประสาน(Harmony), จงหวะ(Rhythm), สสนเสยง(Timbre), รปแบบ(Form)และรปทรงดนตร(Texture)

ทานอง(Melody) หมายถง ชดของโนตดนตรทมความแตกตางกนในเรองระดบเสยงนามาจดระบบ และสดสวนรปทรงซงสามารถสรางความรสกทางดนตรแกผ ฟงได

เ สยงประสาน ( Harmony) หมายถ ง การไ ดยน โ นต 2 ตวห รอมากกวา ท ม ความแตกตางของระดบเสยง และเปรงเสยงดงในเวลาเดยวกน เรยกวา คอรด(Chord) คอรดมสองลกษณะใหญคอ คอรดกลมกลอม (Concords) ซงเสยงประสานผสมกลมกลนเขากนได และ

79ณชชา โสคตยานรกษ, สงคตลกษณและการวเคราะห, (กรงเทพฯ: เกศกะรต,

2553), คานา.

63

คอรดกระดาง (Discords) ซงใหคณลกษณะเสยงอกแบบ โดยรวมไปถงความเครยดทเกดจากการฟงดวย

จงหวะ(Rhythm) หมายถง ความยาว-สนของเสยง(Duration) ทมความสมพนธกนอยางเปนระบบ และความเคนหรอการเนนเสยง โดยทงสองประการนจะทางานควบคกนไป ซง ในลกษณะทเดนหรอไมเดนจะขนอยกบการกาหนดจงหวะสาคญของบทเพลงนน จงหวะสาคญน ตองทางานอยางมนคง เรยกวาจงหวะชพจร (Pulse) และมการสรางหองเพลงทสอดคลองไปตามจงหวะดวย

สสนเสยง(Timbre) หมายถง ในแตละเครองดนตรลวนมเสยงทเปนเอกลกษณเฉพาะ เครองนน ๆ เราเรยกวาเปนสสนของเสยง(Tone-Colour) เชนเสยงของทรมเปต กมเอกลกษณทฟงแลวสามารถจดจา และสามารถบอกเวลาหรอจาแนกออกมาไดวา นคอเสยงทรมเปตและไวโอลน

รปแบบ(Form) เปนพนฐานของโครงสรางในงานประพนธเพลงของคตกว ซงสามารถใสรายละเอยดเพมเตมเขาไปในโครงสรางน ในงานดนตรของเขา ม รปแบบของงานประพนธเพลงมากมาย นกประพนธเพลงในแตละยคจะมรปแบบของกฏเกรณทใชแตกตางกนไป

รปทรงดนตร(Texture)หมายถง ดนตรในแตบทเพลงใหความรสกทแตกตางกน เชน ความหนกแนน สดใส สวาง เชอมโยง นมนวล ในขณะทบทเพลงอน ๆ อาจใหความรสกตรงขาม หรอ บางเพลงอาจใหความรสกรอนแรง เพอทจะอธบายความรสกตาง ๆ กน เหลานไดชดเจนขน จงใชศพทวา รปทรงดนตร(Texture) ซงสามารถอธบายใหเปนนามธรรมไดตามโครงของชนงานนน อนประกอบไปดวยหลกการพนฐาน 3 อยางคอ Monophonic texture เปนทานองเดยวโดยปราศจากการสนบสนนจากเสยงประสาน Polyphonic texture เปนทานองตงแตสองขนไป ทเกดขนมาในชวงเวลาเดยวกน Homophonic texture เปนทานองเดยวหลกซงไดยนชดเจน โดยมเสยงประสานสนบสนน โดยพนฐานและจะมจงหวะทเคลอนไหวในแนวเสยงตาง ๆ ควบคไปกบ แนวทานองดวย

ปญญา รงเรอง80 ไดกลาวถงการศกษาตวดนตรของวฒนธรรมตางๆ มแนวทางการศกษาทชดเจนในดานตาง ๆ ดงตอไปน

5.2.1 สอสรางเสยง ศกษาวาเสยงเกดจากอะไร โดยศกษาถงสงตอไปน

80ปญญา รงเรอง, หลกวชามานษยดรยางควทยา, 27-32.

64

5.2.1.1 ประเภทของเสยง, เสยงรอง (Voice) เครองดนตร (Intruments) หรอทงสองอยางประกอบกน

5.2.1.2 ชนดของเสยง, แบบไหน (What kinds) บอกลกษณะของเสยงได

5.2.1.3 ปรนาณของเสยง, มากนอยเพยงใด (How many) 5.2.2 ทวงทานอง (Melody) คอ การจดลาดบของเสยงสงตา ไดแก

เรองตาง ๆ ตอไปน 5.2.2.1 ระบบเสยง (Tuning system) การจดระบบของ

เสยงสงตาของวฒนธรรมตาง ๆ 5.2.2.2 มาตราเสยง/บนไดเสยง (Scalas) การจดระบบของ

เสยงสงตาของวฒนธรรมตาง ๆ 5.2.2.3 กลมเสยง (Mode) หรอมาตราเสยงเฉพาะ ทใชเปน

พนฐานของบทสงคตนพนธ 5.2.2.4 ขนคเสยง (Intervals) ระยะระหวางความสงตาของ

เสยง 5.2.2.5 ชวงเสยง (Range) ความกวางของระดบเสยงตาสด

ถงสงสดทใชในบทเพลง 5.2.2.6 รปลกษณของทวงทานอง (Melodic contour) ม

หลายชนดไดแกทานองแบบ 5.2.2.6.1 ตอเนองเชอมโยงกน (Conjunct) 5.2.2.6.2 ไมเชอมโยงกน (Disjunct) 5.2.2.6.3 ขน ๆ ลง ๆ (Uncending) 5.2.2.6.4 สงขนเรอย ๆ (Ascending) 5.2.2.6.5 ตาลงเรอย ๆ (Descending) 5.2.2.6.6 คอย ๆ ขนลงหรอสมาเสมอ

(Terrced) 5.2.2.7 โครงสรางของวล (Phrase structure) โดยพจารณา

ตามแนวนอนวาเปนอยางไร 5.2.2.8 การประดบตกแตงทานอง (Ornamentation)

65

5.2.2.9 เนอรองและการเออน (Syllabic text setting or melismatic text setting)

5.2.4 จงหวะ (Rhythm) การจดองคประกอบรวมของเสยงทสมพนธ กบเวลา ไดแก

5.2.3.1 การตกจงหวะ (Beat & accent) และการเนนจงหวะหนกเบา

5.2.3.2 การลกจงหวะ (Syncopation) การตกจงหวะกอนหรอหลง (หรอตกทจงหวะยก)

5.2.3.3 อตราจงหวะ (Meter) การจดจงหวะภายในหนงหองเพลง (Measure) คอ การจดจงหวะหนก-เบา ฉง-ฉบ หนาทบ ไดแก

5.2.3.3.1 จ ง ห ว ะ อ ส ร ะ ( Parlando-rubato) จงหวะทยดหยนมากคลายกบการพด

5.2.3.3.2 จงหวะตายตว (Tempo guisto) เชน Double, Triple, Compound

5.2.3.3.3 จง หวะส ม า เสมอกน ( lsometic) ทานองเพลงในจานวนหองทเทากน

5.2.3.3.4 จงหวะไมสมาเสมอกน (Asymmetrical isometer) ทานองเพลงในจานวนหองทเทากน

5.2.3.3.5 จงหวะประสม (Heterophonic) ทานองเพลงทมการเปลยนจงหวะบอย ๆ เชน 5/4 บาง 3/4 บาง 2/8 บาง เปนตน

5.2.3.3.6 จงหวะหลากหลาย (Polymetic) บทเพลงเดยวทมหลายแนวแตละแนวมจงหวะตาง ๆ กน

5.2.4 ความเรว (Tempo) ความสมพนธระหวางจานวนตวโนตกบชวงเวลา

5.2.5 ผวพรรณ (Texture) การประสานทานอง ทานองและความสมพนธระหวางทวงทานองไปกนคนละแนว (บางตาราเรยกวา พนผว)

5.2.5.1 ทานองเดยว (Monophony) แมวาจะอยคนละชวงทบ (Octave) กตาม

66

5.2.5.2 ทานองประสม (Polyphony) หลาย ๆ ทานองบรรเลงไปพรอมกนจงหวะเดยวกนไดแก

5.2.5.2.1 ทานองประสานแนว (Homophony (Harmony)) มทานองสองแนวหรอมากกวาทมลลาในจงหวะเดยวกนและมลกษณะการจดองคประกอบของทวงทานองในแนวนอนเชน ทานองหลกกบแนวประสานเสยง เปนตน

5.2.5.2.2 ทานองสอดประสาน (Counterpoint (Disphony)) มทานองสองแนวทานองหรอมากกวา แตละทานองเปนอสระตอกนและ ไมจาเปนตองเปนจงหวะเดยวกน

5.2.5.2.3 เสยงประสานคาง (Drone -Harmony) ทานองเพลงทใชเสยงประสานเพยงเสยงเดยวซงดงอยตลอดเวลา เชน แคนลายตาง ๆ เพลงจากปสกอตช เปนตน

5.2.5.3 ทานองหลากหลาย (Heterophony) ดนตรหรอบทเพลงทมทวงทานองตาง ๆ กน แตขนอยกบทานองหลกเพยงทานองเดยวบางทกใชคาวา Stratified เชนดนตรกาเมลน เรยกวา Heterophony stratification แตของไทยเปนแบบ Ldiomatic heterophony คอ แบบหลากสานวนทานอง

5.2.6 รปแบบ (Form) การจดองคกรของบทเพลงมแบบตาง ๆ ดงตอไปน 5.2.6.1 lterative บทเพลงทมทานองสน ๆ ทานองเดยว

บรรเลงซา กนซงอาจจะมความแตกตางกนบางหรอไมมเลยกได (A-A-A-A) 5.2.6.2 Binary บทเพลงสองทอน (A-B) 5.2.6.3 Reverting บทเพลงสองทอนทมการบรรเลงยอน

ทอนแรก (A-B-A) 5.2.6.4 Strophic บทเพลงทมรปแบบตาง ๆ ดงทกลาว

มาแลวใชทานองเดยวกนแตมเนอรองตางกน (ประเภทรอยเนอทานองเดยว) 5.2.6.5 Progressive บทเพลงทมทานองใหมเพมขนทก

ทอนโดยไมยอนทานองเดม (A-B-C-D) 5.2.6.6 Theme and variation บทเพลงทใชทานองหนง

เปนหลกและมการแปรทานองไปเรอย ๆ

67

5.2.7 ส มเสยง (Timbre) หรอคณลกษณะของเสยง (Tone-color) หมายถง คณภาพของเสยงดนตรหรอเสยงรอง ทมลกษณะเฉพาะของตวเองหรอเสยงทประสมประสานกน

5.2.8 ความดง (Dynamic) ความดง-เบาของเสยงดนตรหมายรวมทงกรณทคอย ๆ เบาลง(Decrescendo) และคอย ๆ ดงขน (Crescendo) ดวย

5.2.9 ดนตรลกษณะพเศษ (Extra musical) หมายถง ความสมพนธระหวางเสยง (บทเพลง) กบสงทมใชดนตร เชน ธรรมชาต บทกลอน ภาพเขยน เหตการณทางประวตศาสตร เปนตน

สรปการวเคราะหบทเพลงทาใหเกดความเขาใจในตวบทเพลงและองคประกอบดนตรไดอยางลกซง เพอประโยชนในการวเคราะหดนตรไดถกตอง โดยใชการวเคราะหองคประกอบทางดนตรไว 6 อยางคอ ทานอง(Melody), เสยงประสาน(Harmony), จงหวะ (Rhythm) ,สสนเสยง(Timbre), รปแบบ (Form) และรปทรงดนตร (Texture) โดยทางผวจยจะวเคราะหบทเพลงของแตรวงชาวบานตามองคประกอบของดนตรจาก รปแบบเพลง โครงสรางการบรรเลง โครงสรางการประสานเสยงและจงหวะวาในสวนประกอบเหลานแตรวงชาวบานไดนามาใช ปรบตว ดดแปลง เปลยนแปลงอยางไร

5.3 แนวคดและทฤษฏทางวฒนธรรม

มนษยสรางวฒนธรรมขนมาเพอประโยชนแหงการดารงชวตและการสบทอดเผาพนธ ในเมอการดารงชวตของมนษยเปนเรองทกวางใหญและมแงมมตาง ๆ ใหพจารณาอยางซบซอนเ ร อ ง ข อ ง ว ฒ น ธ ร ร ม จ ง ส า ม า ร ถ ม อ ง ไ ด ห ล า ย แ ง ม ม ไ ป ด ว ย ม ผ ใ ห ค ว า ม ห ม า ย คาวา "วฒนธรรม" ตาง ๆ กน

หนงสอ Encyclopedia of Social Science81 หนา 621 ไดอธบายคาวา วฒนธรรม วาเปนคาทใชในวชามานษยวทยาสมยใหม (Modern Anthropology) และในวชาทางดานสงคมศาสตร (Social Sciences) หมายถง มรดกของสงคม (Social Heritage) เปนลกษณะเฉพาะในการดารงชวตของกลมคนทมาอยรวมกนและไดมการเปลยนแปลงใหเจรญไปตามยคสมยได

81สพตรา สภาพ, สงคมวทยา, พมพครงท 8 (กรงเทพฯ:ไทยวฒนาพานช, 2528), 42.

68

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ .ศ . 252582 ไ ดนยามความหมาย ของวฒนธรรม ไวคอ สงททาใหเจรญงอกงามแกหมคณะ วถชวตของหมคณะ ลกษณะทแสดงถงความเจรญงอกงาม ความเปนระเบยบเรยบรอย ความกลมเกลยวกาวหนาของชาตและศลธรรมอนดของประชาชน พฤตกรรมและสงทคนในหมผลตสรางขนดวยการเรยนรจากกนและกนและรวมใชอยในหมพวกของตน

พระเ จาวรวงศ เธอ กรมหมนนรา ธปพงศ 83ประพนธ ประทานคาอธบายไ ววา วฒนธรรม หมายถง ความเจรญในทางวชาความร เชน วทยาศาสตร ศลปวทยา วรรณคด ศาสนา ตลอดจนขนบธรรมเนยม ประเพณและจรรยามารยาท วฒนธรรมเปนมรดกแหงสงคม มทงสวนจบตองไดและจบตองไมได เชน กวนพนธ ศลปะ ขนบธรรมเนยมประเพณ วฒนธรรมเปนปจจยสาคญในการกอรางสรางความประพฤตปฎบตของประชาชน

พระยาอนมานราชธน84 ไดใหบทนยาม คา "วฒนธรรม" วา วฒนธรรมคอ สงทมนษยเปลยนแปลง ปรบปรง หรอผลตสรางขน เพอความเจรญงอกงามในวถแหงชวตของสวนรวม ถายทอดกนได เอาอยางกนได คอผลตผลของสวนรวมทมนษยไดเรยนรมาจากคนแตกอนสบตอเปนประเพณกนมา คอความรสก ความคดเหน ความประพฤต และกรยาอาการ หรอการกระทา ใด ๆ ของมนษยใน สวนรวมลงรปเปนพมพเดยวกน และสาแดงออกมาใหปรากฏเปนภาษา ศลปะ ความเชอถอ ระเบยบประเพณ เปนตน คอมรดกแหงสงคม ซงสงคมรบและรกษาไวใหเจรญงอกงาม เปนผลตผลของสวนรวมทมนษยไดเรยนรมาจากคนแตกอนสบตอเปนประเพณกนมา

ณรงค เสงประชา ไดกลาววา วฒนธรรมม 2 ประเภท คอประการแรก วฒนธรรมทเปนวตถไดแก สงประดษฐและเทคโนโลยตาง ๆ เชน เครองใชในครวเรอน อาคาร บานเรอน

82ราชบณฑตตยสถาน , พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525

(กรงเทพฯ: อกษรเจรญทศน, 2526), 234. 83พระเจาวรวงศเธอ กรมหมนนราธปพงศ, วฒนธรรม, เขาถงเมอ 19 มกราคม 2559

เขาไดจาก http://guru.sanook.com/3883/ 84พระยาอนมานราชธน, วฒนธรรมไทย, เขาถงเมอ 19 มกราคม 2559 เขาไดจาก

http://www.culture.go.th/knowledge/storymeanmean.html

69

ยานพาหนะ ประการท 2 ไดแก วฒนธรรมทไมใชวตถหมายถง แบบแผนในการดาเนนชวต ความคด ความเชอ ภาษา ศลธรรม วถการกระทา85

และอมรา พงศาพชญ ไดแบงวฒนธรรมออกเปน 2 ลกษณะคอ 1) วฒนธรรมในลกษณะขนบธรรมเนยมประเพณและความเชอ ขนบธรรมเนยม

ประเพณ คอขอตกลงอยางไมเปนทางการรวมกนของสมาชกสงคม ซงเปนทยอมรบกบโดยทวไปเกยวกบพฤตกรรมทควรปฎบตและไมควรปฏบต ทงในระดบสงคม ซงเปนสงทคนรนหลงเรยนรและสบทอดมาจากคนรนกอน เชนการถอดรองเทากอนเขาบาน การแสดงความเคารพตอผอาวโสกวา สวนความเชอหมายถง ความเชอทางศาสนา หรอความเชอในสงทมอานาจเหนอมนษย เชน สงศกดสทธตาง ๆ ภตผปศาจ เปนตน ซงความเชอดงกลาวมความสาคญมากตอวฒนธรรม เพราะเปนสงทกาหนดขนบธรรมเนยมประเพณและพฤตกรรมของสมาชกในสงคม

2) วฒนธรรมในลกษณะสงประดษฐและสถาปตยกรรม ทงวฒนธรรมทคนพบสมยกอนประวตศาสตรและวฒนธรรมทเปนวตถตาง ๆ 86

วฒนธรรม อาจแบงอยางกวางๆได 2 ประเภท คอ วฒนธรรมทางวตถ ไดแกเรองเกยวกบปจจยส และวฒนธรรมทางจตใจ ไดแก เรองศาสนา ศลปะ วรรณคด กฎระเบยบตางๆทสงเสรมในเรองจตใจ

ดร.นฤพนธ ดวงวเศษ87 ไดกลาววาความหมายของ “วฒนธรรม” ในทางมานษยวทยา คอความสามารถของมนษยในการจดระเบยบและใหความหมายตอประสบการณในเรองตาง ๆ และสอสารประสบการณเหลานนออกไปในเชงสญลกษณเพอใหผ อนเขาใจได รวมถงการแสดงออกทางสงคม ความคด ความเชอ โลกทศน สนทรยะของมนษยทปรากฎอยในวตถสงของ พธกรรม ประเพณ กฎระเบยบ ธรรมเนยมและการปฏบตตาง ๆ นกมานษยวทยาตองการเขาใจแบบแผนทางวฒนธรรมของมนษยในทตาง ๆ เพอเปรยบเทยบความเหมอนและความตางซงสงผลตอการดาเนนชวตในทางมานษยวทยา การเปลยนแปลงทางวฒนธรรมเปนเรองตองการคาอธบาย

85ณรงค เสงประชา, มนษยกบสงคม พมพครงท 4 (กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร, 2541),

23. 86อมรา พงศาพชญ, ความหลากหลายทางวฒนธรรม กระบวนทศนและบทบาท

ในประชาสงคม พมพครงท 4 (กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2547), 24-31. 87นฤพนธ ดวงวเศษ, วฒนธรรม, เขาถงเมอ 19 มกราคม 2559 เขาไดจาก

http://www.sac.or.th/databases/anthropology-concepts/glossary/30

70

เนองจากวฒนธรรมไมใชสงทคงทตายตวทฤษฎการปฏบตจงทาทายความคดมานษยวทยาวฒนธรรมถกเขาใจวาเปนสงทถกสราง และถกทาซา และมลกษณะเปนกระบวนการตอเนอง มใชสงคงทถาวร รอย แวกเนอร อธบายวา บรบททางวฒนธรรมเปนสงทเกดจากการกระทาเชงรปธรรมทไมจบสน วฒนธรรมถกสรางขนอยางแยกสวนและผสมรวมกน สงนแสดงใหเหนวาการปฏบตทางวฒนธรรมมการผสมผสานทงจากการสรางใหม และทามาจากของเดมในสงคมทแตกตางกน

โดยสรป “วฒนธรรม” หมายถง วถการดาเนนชวต (The Way of Life) ของคนในสงคม นบตงแตวธกน วธอย วธแตงกาย วธทางาน วธพกผอน วธแสดงอารมณ วธสอสาร วธการเดนทาง วธอยรวมกน วธการแสดงตวตน โดยเปนแนวทางการแสดงถงวถชวต รวมไปถงความเชอ อาจจะเคยพบเหน แลวตอมาคนสวนใหญกปฏบตสบตอกนมา วฒนธรรมยอมเปลยนแปลงไปตามเงอนไขและกาลเวลา เมอมการประดษฐหรอคนพบสงใหม วธใหมทใชแกปญหา การปรบใชทตอบสนองความตองการของสงคมไดดกวา ซงอาจทาใหสมาชกของสงคมเกดความนยม และ นาวฒนธรรมมาใชแทนทของเดม

5.4 แนวความคดเกยวกบการปรบตว มาลม และ เจมสน88 ไดอธบายความหมายของการปรบตวไววา กระบวนการปรบตว

เกดจากความจรงทวา มนษยทกคนมความตองการและสามารถใชวธการแบบตาง ๆในการดาเนนการเพอใหบรรล ถงความตองการนน ๆ ในสภาวะแวดลอมทปกตหรอมอปสรรคขคขวางตาง ๆ กนไป สรปไดวา การปรบตวประกอบดวยกระบวนการหรอวธการทงหลายทางจต ซงมนษยใชในการเผชญ ขอเรยกรองหรอแรงผลกดนภายนอกและภายใน แรงผลกดนภายนอก หมายถง ของเรยกรองอนเกดจากสภาพแวดลอมและสงคม แรงผลกดนภายในเปนแรงกระตน เกดจากสภาพทางสรระภายในรายกายและจากประสบการณทางสงคมทไดเรยนร

กมลรตน หลาสวงษ ไดใหความหมายของการปรบตววาเปน กระบวนการทบคคลพยายามปรบสภาพปญหาทเกดขนแกตนเอง ไมวาจะเปนปญหาทางดานอารมณ ปญหาดานบคลกและปญหาดานความตองการใหเหมาะสมกบสภาพแวดลอมจนเปนสภาพการณทตนสามารถอยไดในสงคมหรอสภาพแวดลอมนน ๆ

88นภา นธยายน, การปรบตวเเละบคลกภาพ (กรงเทพฯ : โอเอลพรนดงเฮาล,

2530), 6.

71

สรางค จนทรเอม ไดกลาวถงการปรบตววาเปนการทบคคลแสดงพฤตกรรมตาง ๆ ทาใหบรรลเปาหมายปลายทางในสงแวดลอมของตน มนษยทกคนจะตองมการปรบตวโดยทแตละคนจะมแบบแผนในการปรบตวแตกตางกนออกไป เพอตอบสนองความตองการของตนเอง ซงนอกจากตอบสนองความตองการทางดานรางกายแลว ยงตองตอบสนองความตองการทางสงคม และอารมณดวย เมอไดรบในสงทตนตองการแลว ความตงเครยดตาง ๆ ยอมคลายออกไป

Lazarus ไ ดอธบายความเปนมาของการปรบตววา ม กาเนดเ รมแรกมาจาก วชาชววทยา กลาวคอ Darwin เปนผ เรมใชคาวา “การปรบตว” ในทฤษฏวาดวยการววฒนาการของเขาใน ค.ศ. 1859 โดยไดสรปความคดวาสงมชวตทสามารถปรบตวใหเขากบสภาวะแวดลอมของโลกทเตมไปดวยภยนตรายไดเทานนทจะดารงชวตอยได ตอมานกจตวทยาไดขอยมคาวา “การปรบตว” ทางชววทยามาใชในความหมายทางจตวทยา ในการศกษาและเขาใจพฤตกรรมของมนษยและสตวน จาเปนทจะตองศกษาเรองการปรบตวทงในแงชววทยาและจตวทยา ในแงชววทยาไดแก การปรบตวใหเปนไปตามความตองการของรายกาย สวนในแงจตวทยา หมายถงการปรบตวใหเปนไปตามความตองการของจตใ จ ตวอยางของการปรบตว เชนการทมนษยรจกการแตงกายดวยเสอผาทเหมาะสมกบสภาพดนฟาอากาศเพอใหรางกายมความอบอนพอด ลกษณะของบานเรอนทอยอาศยของมนษยกมแบบตาง ๆ กนไป ทงนขนกบลกษณะดนฟาอากาศเชนกน

สาหรบนกจตวทยา สนเรองการปรบตวในแงจตวทยามากกวาแงชววทยา ในดานจตวทยา เราศกษาพฤตกรรมของมนษยในดานทเกยวของกบการปรบตวใหเปนไปตามแรงผลกดนสองแบบตามทนกจตวทยาไดวเคราะหไวดงน

1. แรงผลกดนภายนอก ซงหมายถง ขอเรยกรองอนเกดจากสภาพแวดลอมและสงคม

2. แรงผลกดนภายใน หรอแรงกระตนอนเกดจากสภาพทางสรระภายในรายกายและจากประสบการณทางสงคมทไดเรยนรในอดตทผานมา

การปรบตวของชมชน พจนานกรมศพทสงคมวทยา องกฤษ-ไทย ฉบบราชบณฑตยสถาน89

ไดใหความหมายของการปรบตวทางสงคมวาหมายถง การทบคคลปรบตว ใ หเขากบผ อนได

89ราชบณฑตยสถาน, พจนานกรมศพทสงคมวทยา องกฤษ-ไทย ฉบบ

ราชบณฑตยสถาน พมพครงท 2 (กรงเทพฯ: อมรนทรพรนตงกรป, 2532), 334.

72

ในการอยรวมกนในสงคม ซงจะตองมการตดตอสมพนธหรอแขงขนกน คนในสงคมจะสามารถดารงชวตอยรวมกนไดโดยการปรบปรงไมใหเกดความขดแยงจนถงตองแตกกลมกน แมวาแตละคนอาจจะมนสยใจคอหรอผลประโยชนแตกตางกน

จฑารตน เมองแกว ไดกลาวถงลกษณะโครงสรางของแตละสงคม อนมวฒนธรรมเปนแกนกลางมสวนสรางปญหาและขอขดแยงใหแกคนในสงคมมากนอยตางกนไป สงคมทมระเบยบประเพณ และวฒนธรรมมากซบซอนเพยรไร ยอมสรางปญหาและขอขดแยงใหคนในสงคมมากเพยงนน เพอสงคมไดรบความกระทบกระเทอนทางวฒนธรรมดวยเหตความเปลยนแปลงใด ๆ ในสงคมกตาม คนในสงคมนน ยอมไดรบผลกระทบตามไปดวย เพราะวา วฒนธรรมของคนแตละกลมเปนสงทหลอหลอมเปนอนหนงเดยวกน โดยปกตแลวบคคลแตละคนยอมโอบอมวฒนธรรมในสงคมของตนไว ฉะนนความไมคงทและการเปลยนแปลงทเกดขนในวฒนธรรมใดกตาม ยอมทาใหแบบแผนการปรบตวและบคลกของตวบคลในวฒนธรรมนน ๆ เปลยนแปลงตามไปดวยการปรบตวของชนชมเกดขน เมอไดรบผลกระทบจากภายนอกชนชนเปนสวนใหญซงแตละชมชมจะมรปแบบการปรบตวแตกตางกนออกไปตามความเชอ คานยม ขนบธรรมเนยมประเพณ วถชวตความเปนอย ผ นาองคกรและบรบทของชนชนนน ๆ เมอใดทชมชนยอมรบสงใหม ๆ เกดการคลอยตาม และมการผสมผสานกลนกบภายนอกแลว นนแสดงวาการปรบตวไดเกดขน

วฒนธรรมเปนสงทไมหยดนง วฒนธรรมเปนสงแสดงออกถงวถชวตของคนในสงคมนน ๆ วฒนธรรมสามารถเคลยนยาย ปรบเปลยนได วฒนธรรมมการเปลยนแปลงอยเสมอขนอยกบผคนในสงคมนนจะยอมรบ นามาใช เมอมสงใหมทดกวา ตอบสนองไดงายกวา บางครงกรบสงใหมมาทงหมด หรอบางครงรบเขามาเพยงบางสวน แลวมการปรบตว ปรบใช เพอใหเขากบรปแบบการใชงาน เขากบยคสมยเพอใหสามารถดารงอยไดทงตวบคคลและวฒนธรรม จนกลายเปนรปแบบวฒนธรรมแบบใหม ชงแนวคดการปรบตวทางวฒนธรรม เปนผลมาจากกระบวนการเปลยนแปลงทางวฒนธรรมของการผสมผสานทางวฒนธรรมหรอการถายโยงทางวฒนธรรม(Acculturation)

5.5 แนวคดเกยวกบการปรบตวทางวฒนธรรม แนวความคดเกยวกบการรบเอาวฒนธรรมใหมเขามาโดยผสมผสานดดแปลงให

เหมาะสมกบวฒนธรรมเดมของ อเนก นาวกมล90 เปนการผสานผสานวฒนธรรม 2 อยางเขา

90เอนก นาวกมล, แรกมในสยาม. (กรงเทพฯ: แสงแดด, 2532), 11.

73

ดวยกนจนอาจเกดวฒนธรรมทผสมผสานกลนกนในทสด เชน การนาเอาวฒนธรรมตะวนตกมาใช มการปรบปรงใหเขากบวฒนธรรมไทยเพอใหเกดการปรบตว และการปะปนทางวฒนธรรม โดยไมไดเปลยนแปลงทนท

แนวความคดเกยวกบวฒนธรรมเปนสงทเปลยนแปลงไดของ ธวช ปณโณทก91 วฒนธรรมเปนสงทมนษยสรางขนและมอทธพลตอการพฤกตกรรมของบคคลแตละคนดงนนวฒนธรรมจงมการเปลยนแปลงไปตามความเหมาะสมของสภาพแวดลอมตามธรรมชาตและสภาพสงคมทเปลยนแปลงตลอดเวลา

แนวความคดเกยวกบการประพฤตตามแนววฒนธรรมสากลของ สจรต บวพมพ 92 วฒนธรรมทชาตสวนใหญนยม ชวตของคนไทยในปจจบนการยอมรบประพฤตปฏบตในแนวทางทสากลปฏบตมากขน เชน การเปลยนแปลงวนขนปใหม การแตงกายแบบสากลนยม การศกษาตามแบบสากล การยอมรบวฒนธรรมสากล ทาใหอยในสงคมโลกงายขนและทาใหการตดตอสมพนธเปนไปไดสะดวกสงคมไทยจงมแนวโนมทจะยอมรบและประพฤตตามแนวทางสากลในชวตประจาวนมากยงขน

แนวความคดทเกยวกบการเปลยนแปลงและผสมผสานวฒนธรรมของไทยปราณ วงษเทศ93 เปนผลมาจากโลกนนแคบเขาและความกาวหนาทางเทคโนโลยเปนปจจยสาคญ หากคนไทยทกกลมรจกเลอกสรรและฉลาดทจะปรบวฒนธรรมทเปนคณตอชาตกยอมไดประโยชนจากการผสมผสานทางวฒนธรรม

5.6 แนวคดการการผสมผสานทางวฒนธรรม การถายโยงทางวฒนธรรมเปนเรองปกตธรรมดาเปนธรรมชาตของมนษยทจะรบเอา

วฒนธรรมของผ ทตนไดประสบพบเหนเขามาเปนของตน จะเปนการเลยนแบบมาทงหมดกด หรอจาเอาบางสวนมาแลวดดแปลงใหเขากบวฒนธรรมของตนกด ทงนแลวแตวาวฒนธรรมใดจะเขนแขงกวากน กลมชนทมวฒนธรรมแขง ( Super stratum) ยอมสงผลใหวฒนธรรมของตนเขาไปม

91ธวช ปณโณทก, ภมปญญาชาวบานอสาน ทศนะของอาจารยปรชา พณทอง

ในทศทางหมบานไทย (กรงเทพ: โอเอลพรนดงเฮาล, 2534),19.

92สจรต บวพมพ. การแสดงพนบาน. (กรงเทพฯ : พระนคร, 2526), 12. 93ปราณ วงษเทศ, “จวง : พธกรรมขอฝนเพอความอดมสมบรณ” (เอกสารสถานภาพ

การวจยการศกษาวฒนธรรมชนชาตไท มหาวทยาลยราชภฏภเกต,2538), 50.

74

อทธพลตอกลมชนทมวฒนธรรมออน (Sub startum) ความออนแขงของวฒนธรรม หมายถงการทวฒนธรรมนน ๆจะยอมรบหรอปรบเขาหาวฒนธรรมอนไดมากหรอนอย ยากงาย อยางไรนนเอง ดนตรของวฒนธรรมหนงสามารถมอทธพลตออกวฒนธรรมหนงเสอมไป ไมวาจะเปนวฒนธรรมภายในชาตเดยวกน หรอตางชาตกตาม และถายโยงวฒนธรรมนนมกเปนไปใน 2 ทางคอใหและรบเสมอไป94 จาก หนงสอศพทพจนานกรมศพทสงคมวทยา องกฤษ-ไทย ฉบบราชบณฑตยสถาน (2532) Accuturation หมายถงกระบวนการตดตอของกลมทตางวฒนธรรมกนเปนผลใหกลมหนงรบเอารปแบบวฒนธรรมของอกกลมหนงมาใชเปนบางสวนหรอทงหมดกได ซงทง 2 กลมอาจเปนทงฝายรบและฝายใหแลกเปลยนกนกได ถามแตรบฝายเดยว กลมผ รบกจะถกกลนกลายไปรวมอยในกลมผใหจนไมเหลอรปแบบวฒนธรรมเดมของตน เชน ในกรณของคนนอกทอพยพเขามาอาศยในฐานะทดอยกวาถกกลมหรอสงคมเจาบานครอบงาใหกลมทมาอาศยรปแบบวฒนธรรมของเจาบานไปใชขางเดยว ผลทเกดจากการไดสงสรรควฒนธรรมทไมมแลกเปลยนทงรบและใหทง 2 ฝายเชนนเรยกเปน การกลนกลาย (Assimilation) เพราะฝายใหเปนผกลนและฝายรบเปนผถกกลนทางวฒนธรรม

คาวา Acculturation เปนคาทคดขนโดย เจ ดบบลว พาวเวลล ในป 1880 หมายถงการเปลยนแปลงของประสบการณทางอารมณความคดทเปนผลมาจากการผสมผสานแลกเปลยนหรอผนวกรวมสองวฒนธรรมเขาดวยกน ซงวฒนธรรมหนงอาจเจรญกวาอกวฒนธรรมหนง ผลทเกดจากการผสมผสานทางวฒนธรรมนนอาจนาไปสการเปลยนแปลงในระดบบคคลและระดบสงคมทสดสวนทตางกน กลาวคอในระดบสงคม ผลทเกดขนอาจดไดจากการเปลยนแปลง วถชวต ขนบธรรมเนยม ประเพณ ภาษา และโครงสรางทางสงคม สวนระดบบคคล อาจพบไดในการแสดงออกทางพฤตกรรม การปฏบต ความคด ความเชอ ความรสก อารมณ ทศนคตตาง ๆ เปนตน

การศกษาเรองการเปลยนแปลงทางวฒนธรรมอนเกดจากการผสมผสานของสองวฒนธรรม ไดรบความสนใจในแวดวงวชาการตะวนตกในชวงทศวรรษ 1910 โดยเฉพาะในสาขาวชาจตวทยา สงคมวทยา และมานษยวทยา ซงแตละศาสตรตางอธบายแนวคด Acculturation แตกตางกนไป แตขอถกเถยงสาคญกคอเรองการปรบตวของมนษยใหอยในวฒนธรรมทมการผสมผสานได เชน การปรบตวของผ อพยพ ผ ยายถนฐาน ชนกลมนอย และ

94ปญญา รงเรอง, หลกวชามานษยดรยางควทยา (กรงเทพฯ:

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2553), 23.

75

ชนเผาตาง ๆ ทตกอยใตอานาจทางวฒนธรรมของชาวตะวนตก นกมานษยวทยาอเมรกน ฟรานซ โบแอส เคยตงขอสงเกตวา ผลกระทบจากอารยธรรมยโรป และอเมรกาทมตอชนพนเมอง เปนการเปลยนแปลงขนานใหญของพฤตกรรม คณคา และวธการปรบตว เปนกระบวนการและผลลพธของการแลกเปลยนทางวฒนธรรมซงจะทาใหเกดความสมพนธเชงอานาจของวฒนธรรมสองแหงทตางกน วฒนธรรมทดอยกวาหรอเจรญนอยกวาจะกลายเปนเปาหมายในการตรวจสอบวา มวฒนธรรมอะไรทเปลยนแปลงไปบาง

ในป 1936 โรเบรต เรดฟลด, ราลฟ ลนตนและเมลวลล เฮอรสโกวตส อธบายคาวา Acculturation หมายถงปรากฎการณทเกดขนเมอบคคลหรอกลมบคคลทมความแตกตางทางวฒนธรรมมาพบเจอกน และสงผลใหเกดการเปลยนแปลงตามมาภายหลง ซงอาจเปลยนทงสองกลมหรอกลมเดยวกได นกมานษยวทยาอเมรกนมกจะนาแนวคดนไปศกษาการเปลยนแปลงทางวฒนธรรมของชนพนเมองในอเมรกา ในชวงทศวรรษ 1930-1940 การศกษาจะใหความสาคญเรองจตวทยา และตงคาถามวากระบวนการแลกเปลยนทางวฒนธรรมจะมผลตอบคลกภาพของบคคลหรอไม หรอคณคาทางวฒนธรรมตามจารตประเพณจะสงผลตอวฒนธรรมทเปลยนไปอยางไร นกวจยบางคนสนใจประเดนเกยวกบการตอบรบตอการเปลยนแปลงและการแตกสลายทางวฒนธรรม เชน การเกดขนของกระบวนการทางศาสนาของผ มบญ การเตนรา Ghost dance ของชาวอนเดยนในอเมรกาและลทธแบบ Cargo cult ในเมลานเซย

จอหน ดบบลว เบอรร ชใหเหนคณลกษณะสาคญ 4 ประการของ Acculturation ประกอบดวย หนง การรบเอาวฒนธรรมทเหนอกวามาใชและละทงวฒนธรรมเดมของตวเอง สองการแยกสวนระหวางวฒนธรรมใหมกบวฒนธรรมดงเดมของตวเอง สามการผนวกรวมวฒนธรรมใหม เ ขากบวฒนธรรมดง เดมและ ส การไมยอม รบท ง วฒนธรรมใหมและวฒนธรรมดงเดม คณลกษณะทงสประการน บคคลจะเลอกปฏบตแตกตางกนไปขนอยกบเงอนไขของการดาเนนชวตและบรบทพนทสวนตวและสาธารณะ เชน บคคลอาจปฏเสธวฒนธรรมใหมในพนทสวนตว แตจะยอมรบวฒนธรรมใหมเมออยในพนทสาธารณะ อาจกลาวไดวาในกระบวนการผนวกรวมและการปะทะกนของสองวฒนธรรมจะมกระบวนการเลอกรบและปฏเสธภายใตเงอนไขทซบซอน ซงเปนเรองทคาดเดาไดยากวาภายใตกระบวนการ Acculturation จะนาไปสการทาลายวฒนธรรมดงเดมหรอการตกอยใตอานาจวฒนธรรมใหมแบบสนเชง95

95นฤพนธ ดวงวเศษ, Aculturation, เขาถงเมอ 19 มกราคม 2559, เขาไดจาก

http://www.sac.or.th/databases/anthropology-concepts/glossary/1

76

Aculturation มหลากหลายความหมาย ขนอยกบการนาไปใชไมวาจะเปน การปรบตวใหเขากบวฒนธรรม การผสมผสานทางวฒนธรรม การถายทอดทางวฒนธรรม ความผสมผสานทางวฒนธรรม การหลอมรวมทางวฒนธรรม กระบวนการปรบแผนหรอลกษณะวฒนธรรม แตทงหมดมความหมายรวมกนคอการเปลยนแปลงทางวฒนธรรม โดยเปนการพบกนของสองวฒนธรรม มการแลกเปลยน การหยบยม โดยวฒนธรรมทแขงแรงนอยกวา(เจรญนอยกวา) เกดการปรบตว นาวฒนธรรมใหมมาใช โดยบางครงไมไดรบมาทงหมด มการผสมผสานจนเกดเปนรปแบบใหม ทสามารถใชงานไดดกวาเดม ตอบสนองความตองการททนยคทนสมยสงคมไดมากกวา

5.7 แนวคดและทฤษฏ มเชล ฟโกต มเชล ฟโกต (Michel Foucault, 1926 - 1984) (15 ตลาคม ค.ศ. 1926 – 25

มถนายน ค.ศ. 1984) เปนนกปรชญา นกประวตศาสตรความคด นกทฤษฎสงคม นกนรกตศาสตร และนกวจารณวรรณกรรมชาวฝรงเศส เคยดารงตาแหนง "ศาสตราจารยทางประวตศาสตรของระบบความคด" (Professor of the History of Systems of Thought) ทวทยาลยฝรงเศส (Collège de France) และเคยสอนทมหาวทยาลยแคลฟอรเนย เบรกลย สหรฐอเมรกา

ในฐานะนกทฤษฎสงคม ฟโกใหความสาคญกบการวเคราะหความสมพนธระหวางอานาจกบความร รวมถงวธการทสถาบนทางสงคมตาง ๆ ใชอานาจและความรเปนเครองมอในการควบคมผคนในสงคม ฟโกมกถกมองวาเปนตวแทนของญาณวทยาแบบหลงโครงสรางนยมและเปนตวแทนของนกคดยคหลงสมยใหม แตตวเขาเองปฏเสธเรองนมาโดยตลอด ฟโกเลอกจะอธบายวาความคดของเขาเปนประวตศาสตรเชงวพากษตอความเปนสมยใหมมากกวา ความคดของฟโกมอทธพลอยางยงทงในทางวชาการและในทางการเคลอนไหวทางสงคม96

5.7.1 อ านาจในทศนะของฟโกต ฟโกตมองอานาจเปนความสมพนธในเครอขายของความร -อานาจ

อานาจถกกระทาจากหลาย ๆ จดในโครงสรางทางสงคม (Social Body) ไมไดมาจากจดยอดของสงคม หรอไมไดมาจากการแบงขวของสงคมเปนผปกครอง-ถกปกครอง ความสมพนธของอานาจเปนความสมพนธพนฐาน ไมใชความสมพนธขนสองทเกดจากความสมพนธทางเศรษฐกจ ความร

96ธรยทธ บญม, มเชล ฟโกต (กรงเทพฯ: วภาษา, 2551), 3.

77

หรอเพศ แตแฝงฝงอยดวยกนกบความสมพนธดงกลาว97 กาญจนา แกวเทพไดกลาวไววา ฟโกต ไดใหคานยามของ “อานาจ” แตกตางจากทเคยเขาใจกนมาโดยสนเชง กลาวคอ อานาจไมใชแรงทใชบงคบ แตทวาเปนกลวธเกยวกบการทาหนาทแบบตาง ๆ (Power is a strategy attributable to Functions, Disposition, Manueur tactic technic) อานาจนไมไดเกดมาจากมตเศรษฐกจ-การเมองเทานน หากแตเปนเครอขายเลก ๆ ทกระจายตวในทตาง ๆ (Indefinite network-micro-power) กลาวคอ อานาจไมใชเรองทนายทนกระทาแกคนงานหรอรฐกระทาแกประชาชนเทานน หากแตเปนเรองทคนทกคนตองเขามาเกยวของกบอานาจไมในทางใดกทางหนง นนกคอถาไมเปนผ ใชอานาจกตองเปนผ ถกใชอานาจ และการนาเสนอทเดนสวนทางกบความเขาใจทเคยมมาเกยวกบอานาจกคอฟโกตเสนอวาอานาจไมเพยงแตเกบกดเทานนหากแตยงสราง (Creat) อกดวย และสงสาคญทอานาจสรางขนมากคอ “ความจรง” หนาทสาคญของอานาจจงเปนการสรางความจรง (Truth Production) เพราะฉะนนสงทคนมอานาจพดจงเปนความจรงเสมอ ดงท ฟโกตไดพสจนใหเหนอานาจของแพทย นกวชาการ การจตวทยา สถานพยาบาล ตารวจ กฎหมาย ฯลฯ ในการความจรงเกยวกบสขภาพความปลอดภยระเบยบ การศกษา และอน ๆ 98

จกษ พนธชเพชร เขยนเรอง มเชล ฟโกต: วาทกรรรม อานาจ และความร ไววา ฟโกต หรอทรจกในนาม มเชล ฟโกต (Michel Foucault) เปนนกปรชญาประวตศาสตรฝรงเศษ ในตนศรรตวรรษท 20 แนวคดของเขาไดเผยใหเหนถงโครงสรางทางประวตศาสตรทพยายามบดเบอนจากขอเทจจรงผานสงทกอรปขนเรยกวา "วาทกรรม" ซงจะทรงพลานภาพมากหากไดเขา สกระบวนการสถาปนาอานาจดวยการสรางชดความรขนมา สงเหลานคอ สจจะหรอความจรงในบรบททางสงคม อาท กรณคนบามไดเกดขนเพยงเพราะเขาเหลานนปวยเปนบาทเสยสต แตเกดขนมกลมบคคลทอางชดความรชดหนงในการจดนยาม "ความบา" และสถาปนาชดความรเหลาน น โดยแบงแยกคนบาและคนปก ตออกจากกน คนบาจงม ไ ด บาโดยธรรมชาต แตกระบวนการทาใหกลายเปนคนบา ขนอยกบอานาจวนจฉยของแพทยผ เชยวชาญ เชนเดยวกบเกย เลสเบยน กระเทย ทถกสรางนยามจากกลมคนทจดประเภทเพอแบงแยกระหวางผ ทมรสนยมทางเพศตางเพศกบผ มรสนยทางเพศเดยวกนเปนตน

97เรองเดยวกน, 11. 98ถรนย อาปอง, อ านาจ: วาดวยมโนทศนทางแนวคดทฤษฎ, เขาถงเมอ 19

มกราคม 2559, เขาไดจาก http://chornorpor.blogspot.com/2011/09/blog-post_22.html

78

อานาจตามแนวคดของฟโกต ตงอยบนสมมตฐานอย 5 ประเดน (Foucault, 1990: 93 -96) ดงท จกษ พนธชเพชร ไดถอดความไวคอ

1. อานาจไมไดมลกษณะเหมอนกบสงของ ซงใครคนใดคนหนงหรอกลมใดกลมหนงจะสามารถแสวงหาเพอใหไดมา หรอแบงปนใหบคคลอนได อานาจจงไมใชสงทใครจะยดครองหรอทาหลดหายไปได แตอานาจมปฏบตการจากจดตาง ๆ ในสงคมนบไมถวน และมการเคลอนยายเปลยนแปลงอยตลอดเวลา

2. ความสมพนธเชงอานาจไมใชความสมพนธซงแยกอยางเดดขาดจากความสมพนธในสงคมชดอน ๆ เชน ความสมพนธในการผลต ความสมพนธในดานความร หรอความสมพนธทางเพศ แตอานาจจะปรากฏอยในทกความสมพนธทางสงคม และจะปรากฏตวขนในทนท หากความสมพนธทางสงคมเหลานเกดการไมเทาเทยม แตในขณะเดยวกนความสมพนธเชงอานาจเองกเปนเหตกอใหเกดความไมเทาเทยมในความสมพนธทางสงคมชดอนได ฉะนนความสมพนธเชงอานาจจงไมไดเปนโครงสรางสวนบนของสงคมทขดขวางหรอสงเสรมปจเจกชนใหกระทาหรอไมกระทาการอยางใดอยางหนง แตยงมบทบาทในการสรางสงอนขนมาดวย โครงสรางทางอานาจจงไมมตาแหนงแหงททแนนอนตายตว

3. อานาจเกดจากรากฐานของความสมพนธ มใชลกษณะอานาจจากบนลงลาง แตเปนความสมพนธแหงพลงทสรางและหยงลกลงในตวตนของสงคม อานาจจงดารงอยทกหนแหง และความสมพนธเชงอานาจจงมหลายระดบซบซอนอยในความสมพนธชดตาง ๆ ในลกษณะเปนโครงขาย ซงความสมพนธเชงอานาจเหลานเปนรากฐานกอใหเกดการเคลอนยายอานาจจากจดหนงไปยงจดหนง การครอบงาเชงอานาจจงเปนผลมาจากปฏบตการของโครงขายอานาจ

4. ความสมพนธเชงอานาจมทงทเกดขนโดยเจตนาและไมใชอตวสย (Intentional and Nonsubjective) นนคอความสมพนธเชงอานาจจะตองมเปาหมาย (target) และจดมงหมาย แตไมไดหมายความวา ความสมพนธเชงอานาจจะตองเกดทางเลอกและการตดสนใจของปจเจกบคคลเสมอไป

5. ทใดทมอานาจทนนตองมการตอสขดขน (Where there is power, there is resistance) และการตอตานขดขนไมเคยอยนอกเหนอความสมพนธทางอานาจ อาจกลาวได วา เราอยภายใตอานาจเสมอ และไมสามารถหลบหลกจากอานาจได การมอยของอานาจขน อยกบการสรางประเดนการตอตานตาง ๆ ซงการตอตานขดขนอาจแสดงบทบาทเปนปรปกษ เปนเปาหมาย หรอแมกระทงเปนตวจดการควบคมความสมพนธทางอานาจ การตอตาน

79

ขดขน จงมอยทกหนทกแหงในเครอขายของอานาจ เพราะฉะนนการดารงอยของอานาจกขนอยกบ การตอส ขดขนดวยเชนกน โดยการตอตานขดขนจะมลกษณะทแตกตางหลากหลายและมลกษณะเฉพาะของตนเอง

การคนพบหรอคณปการทสาคญทสดของฟโกตกคอ การเชอมโยงการศกษาเรองความร-อานาจเขากบการควบคมชวตมนษยในโลกยคสมยใหมทศนะเสนอ (Thesis) ทสาคญของฟโกตกคอโลกยคสมยใหมคอการเปลยนแปลงความคดรปแบบกลไกของอานาจจากการใชอานาจอยางสมบรณ (Absolute) ขององคอธปตย (Sovereignty) ในการกาหนดชวต (ใหชวตหรอทาลายชวต) มาเปนอานาจในการกากบดแล บรหารจดการ 2 สงคอ

1. การกากบบรหารจดการรางกายและกายวภาคของคน (Anatomo-politics of human body)

2. การกากบดแลบรหารจดการเรองชวตของประชากรในรฐหรอสงคม(Biopolitics of the population)

การเปลยนแปลงเชนนทาใหเกดความรและกลไกการพฒนา (Development) กากบการดแล (Supervision) การบรหารควบคม(Administration) การจดการระเบยบ(Management) การแทรกแซง (Intervention) ในมตตาง ๆ ของคนและประชากรอยางกวางขวาง เชน ดานวนยและ การลงโทษ การกากบเรองเพศของปจเจกบคคลและองครวมคอประชากร เปนตน และอานาจหรอการปกครองในยคสมยใหม ก คอ มตของการปกครองดานจตใจหรอจตวญญาณตอบคคล (Pastoral power) ซงอานาจเชงวญญาณน หมายถง การทอานาจสมยใหมดงเอาความเปนตวตน และความเปนบคคลของมนษยใหเดนชดออกมา อานาจแบบนอาศยทงความเตมใจ ความร ความรตวเองและการยอมรบวาความรนเปนของปจเจกบคคลจรง

ฟโกต นาแนวคดเรองอานาจมาผกโยงกบแนวคดอน ๆ เชน ความร ความจรง ประวตศาสตร กจกรรมทกระทาอยในชวตประจาวน เชน การจองมองด การใชอานาจบนรางกาย รวมทงเรองอานาจกบอตลกษณ เชน เมอเราเขาไปเปนคนใชหรอตดคกเรากจะถก “รอถอน” อต-ลกษณเดมออกไปดวยกลวธตาง ๆ เชน เปลยนชอของเราเปนหมายเลข ถอดเครองแตงตวออกเปนสวมชดนกโทษ เมอถกถอดถอนอตลกษณเดมออกไปกเทากบเราไดถกปลดอานาจออกไปดวยโดยปรยาย เปนทนาสนใจวาคนไทยมความคดเรอง “ศกดศร” อยมากซงอาจจะเทยบเคยงไดกบเรองอานาจและอตลกษณ

ในกรณความสมพนธระหวาง “อานาจ” กบ “ความร” นน ฟโกตไดปฏเสธคานยามของคาวา “ความร” ตามทเคยเขาใจกน ไมวาจะหมายถง “สงทมนษยเราไดร สงทมประโยชน

80

ตอการดาเนนและเอาชวตรอดตอไปได” ฯลฯ ฟโกตเหนวาอานาจตางหากททาใหสงหนง ๆกลายเปน “ความร” กลายเปน “สจธรรม” ขนมาไดหรอกลาวใหงายทสดกคอ “สงทผ มอานาจพดนน คอสงทถกตองและเปนความร” ดงนนเมอเราไดยนเสยง Voice-over ในโฆษณาผงซกฟอกทตองเปนเสยงผ ชายกาลงแนะนาใหแมบานทดมนงงแบบโงเขลาอยกบการซกผาใหสะอาด กหมายความวา “เพราะผชายมอานาจ ขอความทเขาแนะนาจงเปนความรและถกตอง” ในทางกลบกนเมอเกดความรขนมาแลวความรนนกหวนกลบไปพทกษสงเสรมอานาจใหแขงแกรงมากยงขน ดงกรณของผ เชยวชาญทงหลาย อานาจเปนสงทมพลวตและหากจะธารงรกษาอานาจไวกตองมการปฏบตการการใชอานาจ (Exercisepower) อยตลอดเวลา จงเปนเหตผลวาเพราะเหตใดคณนายในละครโทรทศนจงตองดดาวาคนใชอยตลอดเวลาอยางไมจาเปน หรอพระเอกละครโทรทศนตองกระชากนางเอกมาจบเปนประจา อยางไรกตามเนองจากอานาจเปนเรองทไมเขาใครออกใครและทใดมการใชอานาจทนนกยอมมการตอตานอานาจเกดขนเปนเงาตามตว 99

อานาจในแนวคดหลงสมยนยมเปนความสมพนธในเครอขายของความร -อานาจ-ความจรง-ประวตศาสตร และถกกระทาไดจากหลาย ๆ จดในโครงสรางทางสงคม อานาจไมเพยงแตกดทบเทานนหากแตยงสรางอกดวย และสงสาคญทอานาจสรางขนมากคอ “ความจรง” รปแบบอานาจนถกใชในชวตประจาวน โดยการจาแนกประเภทใหกบบคคล บอกความเปนปจเจกชนใหกบเขา ผกพนตวตนของเขาเขากบอตลกษณ กดครอบกฎเกณฑความจรงใหกบเขา ซงเขาตองยอมรบและคนอนกตองยอมรบวาดารงอยในตวเขาดวยเชนกน

5.7.2 อ านาจกบการตอตาน ฟโกตเสนอวา “ทใดมอานาจ ทนนกมการตอตาน” ซงกเกดคาถามใน

ลกษณะเดยวกนวา อานาจกบการตอตานเทาเทยมกนหรอไม ถาไมเทาเทยมกนจะเกด การกดขเอารดเอาเปรยบ แตถาเทาเทยมกจะไมเกดผลอะไร ฟโกตมองวาอานาจกบความตอตานไมเทาเทยมกนแนเพราะเขาไดเสนอวาในความสมพนธอานาจทก ๆ แบบ ยอมสอเคาหรอมศกยภาพของ “ยทธศาสตรแหงการตอตาน” (The Subject and Power ) ซงฟโกตหมายความวาในการกากบพฤตกรรมในขณะทมการใชอานาจ อาจจะถกแทนทโดย “ปฏกรยาเชงปฏปกษ ซงสาแดงออกมาอยางเสรไดฟโกตไดเสนอแนวคดในการสรางอานาจการตอตาน ไวดงน

99วรพล หนนน, วาทกรรม อ านาจ และความร, เขาถงเมอ 19 มกราคม 2559, เขา

ไดจาก http://chinekhob.exteen.com/20111026/entry

81

1. แทนทจะวเคราหเปาหมายการตอส จากภายใน ใหมงวเคราะหจากภายนอก เชน เพอสกบแนวคด “ความปกตทางจต (Sanity)” บางทเราตองขามไปศกษาความบา เพอสกบแนวคดถกกฏหมาย (legality) เราตองขามไปศกษา “ความไมถกกฏหมาย”

2. ศกษาคตรงขามของการครอบงา ชาย/หญง ผ ปกครอง /เดก การจดการชวต/วถชวตของประชาชน

3. ตองทาความเขาใจลกษณะของขบวนการตอส ในโลกปจจบนในแงมมดงน คอมการตอสในแนวขวาง ไมขนกบพรมแดนหรอรปแบบรฐบาล เปาหมายของการตอส ไมใชตวบคคล “ผ ถออานาจ“ หรอบางเปาหมายแตเปน ผลของอานาจ โดยตรง เชน ไมวจารณวาวงการแพทยทาเพอกาไร แตวพากษการครอบงาสขภาพ รางกาย ความตาย การตอสกบอานาจใกลตว (Immediate power) ไมใชอานาจหลกหรอศตรหลก (Chief enemy) ไมใชหวงตอส เพออนาคต เชน การปลดปลอย การลมลางชนชน การปฏวต มการตอส ทดานหนงทาเพอสทธบคคลทแตกตาง หรอทกอยางทรฐทาใหบคคลเปนบคคลอยางแทจรง แตในอกดานหนงกเปนการตอสกบกลไกทจะแยกบคคลออกจากบคคล เปนการตอสกบผลของอานาจและความร ฐานะของอภสทธของความร การตอส ปจจบนลอมรอบคาถามวา “เราเปนอะไร เราเปนใคร” (Who are we?) เปนการตอตานการสรางนามธรรมใหกบชวตจตใจและความเปนบคคล เปนการตอตานความรนแรงของรฐในเชงเศรษฐกจและอดมการณ ซงละเลยความเปนปจจยของบคคล เปนการตอสการสอบสวนสอบถามเชงวทยาศาสตรวาเราเปนใคร ซงเปนทมาของการเคลอยนไหวสาคญอยางหนงในปจจบนคอการเมองของอตลกษณ (Politic of Identities)

ฟโกตยงยนยนวาควรมองไปทจดยอย ๆ แงมมซอกมมเลก ๆ ทกลไกอานาจความรทางานอยางละเอยดออนอยทกขณะ (Microphysics of Power) หรอมองในแงมมของรางกาย จตใจ และทศนคตของคนทถกกากบโดยอานาจ -ความร ซงจะเปดเผยใหเหนเทคนคกลไกในการครอบงามนษย (Technology of Domination) ไดดขน100 สรปไดวา อานาจกบการตอตานเปนสงทอยคกนเสมอ เมอมชดความร ถกตงขนเปนแบบอยาง สรางเปนกรอบ เปนสงทควรทาตาม เมอไมทาตามกสามารถถกตดสนไดวา อะไรถกหรออะไรผด ซงเปนเรองททาไดยากมากในเรองวฒนธรรมและเมอวฒนธรรมบางอยางตกไปอยในมอของสงคมชาวบาน อยางวฒนธรรมดนตรแตรวง ซงแตเดมแตรวงมตนกาเนดมาจากกองทพทหาร ทถกสรางขนเปนเครองมอของอานาจ การรบใชเปนตวแทน การบงคบใช กฏระเบยบ ทปรากฏผาน รปแบบวง การแปรขบวน บท

100ธรยทธ บญม, มเชล ฟโกต (กรงเทพฯ: วภาษา, 2551), 175-177.

82

เพลงบรรเลงแสดงถงความ สงางามความยงใหญ แตเมอสงเหลานไปถงมอของชาวบาน เครองดนตรชนดเดยวกนไปรบใชในบทบาทหนาทเดยวกนคอการเคลยนขบวน รปแบบไดเปลยนไป กฏระเบยบถกยกเลก บทเพลงทบรรเลงสรางความสนกสนาม ขบวนประกอบไปดวยคนรา คนเมา จากเดมทจะมคฑากร (Drum Major) เปนผ นาขบวน กลายเปนกลมคนราทเตนสาหรบหยดเดนซง เปนตวอยางรปแบบหนงแสดงออกถงการตอตานอานาจเดม และยงมสงอน ๆ ทนาสนใจ ไมวา เปนการแตงกายการจดวง เครองดนตรทถกเพมถกลดบทเพลงและการประสานเสยง

ตอนท 6 งานวจยทเกยวของ

6.1 งานวจยทเกยวของกบการปรบตววงดนตรพนบาน ปทมา บญอนทร101 ศกษาการปรบตวของเพลงพนบาน : กรณศกษาเพลงโคราช

จงหวดนครราชสมา สรปไดวา เพลงโคราชมการปรบตวเพอใหสอดคลองกบการ เปลยนแปลง การปรบตวของเพลงโคราช พจารณาไดเปน 2 ประเดน คอการปรบตวดานวถชวตของเพลงโคราช และการปรบตวดานขนบและเนอหาการแสดง โดยการปรบตวดานวถชวตของเพลงโคราชไดปรบตวในลกษณะทเปนเชงพาณชยมากขนกลาวคอ ในปจจบนเพลงโคราชไดเขาสธรกจ มการกอตงเปนคณะเพลง สวนการปรบตวดานขนบและเนอหาการแสดง มการนาเพลงลกท งประกอบอเลคโทนเขามาเลนสลบชวง เพมการเตนและรองเพลงตามคาขอของผชม ในสวนของเพลงโคราชแกบน ไดลดขนตอนการแสดงลงเพอใหเหมาะสมกบคาจางทตายตว

ดไนยา กอนแกว102 ศกษา วงโปงลางสะออน : การปรบตวทางวฒนธรรมในการแสโลกาภวตน สรปไดวา การปรบตวทางวฒนธรรมในกระแสโลกาภวฒน ของวงโปงลางสะออน แบงออกเปน 2 ทาง คอ การผสมผสานทางวฒนธรรม และการปรบเปลยนองคประกอบการแสดง ดงตอไปน วงโปงลางสะออนมการปรบตวทางวฒนธรรมโดยการปรบเปลยนองคประกอบการแสดงและผสมผสานรปแบบการแสดงระหวางดนตรพนบานอสานด งเดมกบการแสดงสด

101ปทมา บญอนทร, การปรบตวของเพลงพนบาน : ศกษากรณเพลงโคราช จงหวด

นครราชสมา. (วทยานพนปรญญามหาบณฑต สาขาวชาสอสารมวลชน คณะวารสารศาสตรและสอสารมวลชน มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2537),บทคดยอ.

102ดไนยา กอนแกว, วงโปงลางสะออน : การปรบตวทางวฒนธรรมในกระแสโลกาภวตน. (สารนพนธปรญญามหาบณฑต คณะวชาสงคมสงเคราะหศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, , 2551), บทคดยอ.

83

ในรปแบบละครเวท เ พอดงดดความสนใจจากผ ชม ผลจากการศกษา ไดทราบถงความเปลยนแปลงในองคประกอบตาง ๆ เชน การนาเครองดนตรสากลมาบรรเลงประกอบเพอความ เราใจ คอกลองชด การนารปแบบการแสดงพนบานอสานดงเดมมาผสมผสานกบการแสดงมขตลกทางภาษา การรองเพลงลกทง สวนการแตงกายมการประยกตจากการแตงกายแบบพนบานอสานดงเดมเพอตองการเรยกความสนใจจากผชม ซงเปนเอกลกษณของวงโปงลางสะออนและพบวาจากการประยกต ไดนาการแสดงพนบานมาใชเพอดงดดความสนใจจากผ ชม โดยสามารถนาความรทางการแสดงมาประยกตสรางเปนอาชพ การนาเสนอรปแบบการแสดงวงโปงลางสะออนมวธผสมผสานการแสดงแบบดงเดม และแบบใหมอยางเหมาะสม มสวนในการอนรกษวงโปงลางและการแสดงพนบานอสานใหเปนทรจกแกประชาชนทวไป

6.2 งานวจยทเกยวของกบแตรวงชาวบาน สดแดน สขเกษม103 เรอง แตรวงชาวบานกบการรบใชสงคม: กรณศกษาคณะถนอม

ศลป ไดศกษาถงพฒนาการของแตรวงชาวบานทมปรากฏอยในยคสาคญตาง ๆ และศกษาวจยเกยวกบรปแบบ องคประกอบของดนตร ตลอดจนบทบาทในการรบใชสงคมของแตรวงชาวบาน โดยศกษาเกบขอมลภาคสนามจากแตรวงคณะถนอมศลป ผลการศกษาพบวา แตรวงชาวบานคณะถนอมศลป เปนแตรวงทมการปรบเปลยนรปแบบการผสมวง และโอกาสในการแสดงอยตลอดเวลา เพอปรบใหเขากบสงคมในแตละชวงเวลามการจดทาโนตดนตรขนในการบรรเลงเพอความสะดวกของนกดนตร มการจดแบงประเภทของเพลง ทจะใชในการแสดงเพอใหเหมาะสมในแตละโอกาสของการแสดง รวมทงมการจดรปแบบการจดวงดนตรทเปนระบบ และมบทบาทเดนชดตอชนชน 2 ประการคอ ใชบรรเลงเพอประกาศรวมทงใหความบนเทงและใชบรรเลงประกอบพธตาง ๆ ซงเปนหนาทสาคญของการรบใชสงคมของดนตรพนบานไทย จากการศกษาพบวา แตรวงชาวบานเปนวงดนตรทมพฒนาการควบคกบการเปลยนแปลงทางสงคมมาโดยตลอด นบตงแตไดมคณะแตรวงทหารเรอตางประเทศมาบรรเลงในประเทศไทยเปนครงแรกจวบจนกระทงปจจบนแตรวงชาวบานไดมจดเปลยนแปลงตอไปน

1.การเปลยนแปลงอนเกดจากอทธพลการบรรเลงแบบตะวนตก ของแตรวงทหารตางประเทศ (พ.ศ. 2404 - พ.ศ. 2430)

103สดแดน สขเกษม, “แตรวงชาวบานกบการรบใชสงคม: กรณศกษาคณะถนอมศลป” (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขามานษยดรยางควทยา มหาวทยาลยมหดล, 2542), 1-5.

84

2. การปรบเปลยนแปลงอนเกดจากการกอตงแตรวงทหารเรอและแตรวงทหารบก เนองมาจากประกาศการจดตงกองทหารอยางยโรป (พ.ศ. 2430 - พ.ศ. 2448)

3. การเปลยนแปลงอนเกดจากการปรบปรงและการสนบสนนของสมเดจพระเจาบรมวงศเธอ เจาฟาบรพตรสขพนธ กรมพระนครสวรรควรพนต (พ.ศ. 2448 – พ.ศ 2464)

4. การเปลยนแปลงอนเกดจากการกระจายตวของแตรวงทหาร และแตรวงเสอปามาหลวง สประชาชน (พ.ศ. 2464 – 2475)

5. การเปลยนแปลงอนเกดจากผลกระทบทางการเมองและการปกครอง (พ.ศ. 2475 – พ.ศ. 2485)

6. การเปลยนแปลงอนเกดจากภยสงครามโลกครงท 2 (พ.ศ. 2485 – พ.ศ. 2500) 7. การเปลยนแปลงอนเกดจากวฒนธรรมเพลงลกทง (พ.ศ. 2500 – พ.ศ. 2525) 8. การเปลยนแปลงอนเกดจากอทธพลทางเทคโนโลยขาวสารและระบบ

ธรกจเทปเพลง (พ.ศ. 2525 – พ.ศ. 2535) 9. การเปลยนแปลงอนเกดจากผลกระทบทางเศรษฐกจ (พ.ศ. 2535 – พ.ศ. 2540) ทามกลางการเปลยนแปลงทางสงคม อทธพลทางเทคโนโลยและขาวสารตาง ๆ มผล

ตอพฒนาการของชาวบาน เพราะแตรวงชาวบานเปนวงดนตรทมพฒนาการอยกบชาวบานตลอดเวลา แตสงคมชาวบานกลบมพฒนาการเพอทพฒนาตนใหเปนสงคมเมอง อทธพลทางเทคโนโลยและขาวสาร มสวนเรงในการพฒนาใหเปนสงคมเมองไดเรวขน ชาวบานจ งเสาะแสวงหาเครองมอเหลานนมาสนบสนนตน การขาดตอนทางวฒนธรรมของวฒนธรรมชาวบานกบสงคมเมองจงเกดขน และกลายเปนความหางไกลในทสด แตรวงชาวบานหลายคณะจงหยดตวเองลงตรงทวางระหวางวฒนธรรมโดยปรบเปลยนเขาสความอยรอด

สธ ชานาญสธา เรอง แตรวงชาวบาน: กรณศกษาแตรวงในเขตพนทอาเภอเมอง จงหวดสมทรสาคร ไดศกษาถงประวต และพฒนาการ วถชวตของแตรวง องคประกอบของดนตรและแนวเพลงทใชในการบรรเลง โดยศกษาเกบขอมลภาคสนามจากแตรวงชาวบานจานวน 4 วง ในเขตพนทอาเภอเมอง จงหวดสมทรสาคร ผลการศกษาพบวา ประวตความเปนมาของแตรวงในอาเภอเมองจงหวดสมทรสาคร เรมตงแตป พ.ศ. 2415 จนถงป พ.ศ. 2545 เปนชวงระยะเวลา 130 ป โดยมแหลงกาเนดและพฒนาการจาก 4 แหลง ประกอบดวย แหลงทหนง จากวดชองลมโดยการนาของหลวงป เทม อาเภอเมอง จงหวดสมทรสาคร แหลงทสอง อาเภออมพวา จงหวดสมทรสงครามโดยการนาของ นายใจ ชานาญสธา แหลงทสามากตาบทบานบอ จงหวดสมทรสาครโดยการนาของนายทองหลอ มขนทอง, นายยง ดนตร, นายประสทธ โพธเจรญ และ

85

แหลงทสจาก อาเภอบางเลนจงหวดนครปฐม โดยการนาของนายอดม สวยด และศกษาวฒนธรรมและวถชวตของนกดนตร และเครองดนตรทใชในพธกรรมตาง ๆ รวมทงการบรรเลงเพลงตาง ๆ ในแตรวง ดานกระบวนการสบทอดและแนวทางในการดารงอยในอนาคตแตรวง เปนไปอยางตอเนอง การดาเนนชวตในอาชพแตรวง เขตอาเภอเมอง จงหวดสมทรสาคร ยงคงยดอาชพแตรวงและ ปพาทยนตอไป โดยยงมอาชพอนเปนหลกอย และในอนาคตจะแพรขยายอาชพนไปยงลกหลานอกตอไป104

ปรชา ออกกจวตร105 เรอง แตรวงชาวบาน:กรณความเขมแขงทางวฒนธรรมของแตรวงในจงหวดสมทรสงคราม ไดศกษาความเปนมา องคประกอบของแตรวง เพลงทใชในการบรรเลง และวเคราะหความเขนแขงทางวฒนธรรมของแตรวงชาวบานในจงหวดสมทรสงคราม ในทางมานษยดรยางควทยา โดยศกษาเกบขอมลภาคสนามจากแตรวงชาวบานจาก 3 อาเภอ อาเภอละ 1 วง ในจงหวดสมทรสงคราม ผลการศกษาพบวาแตรวงชาวบานมความเขนแขงทางวฒนธรรมเพราะในปจจบนแตรวงชาวบานในจงหวดสมทรสงครามสามารถอยไดโดยมการศกษาแหลงความรเพมเตม และการวเคราะหปจจยตาง ๆ เพอนามาปรบใชใหเหมาะสมกบยคสมย ทงนยงคงอนรกษขนบธรรมเนยมประเพณทดงามของสงคมไว เพอสรางเอกลกษณและสบทอดระหวางกน สมครสมานสามคค ชวยเหลอเก อกลซงกนและกน สง เสรมใหมความรกชาต ศาสนา พระมหากษตรย ซงเปนการสรางความเขมแขงใหกบสงคมของจงหวดสมทรสงครามและของชาตใหเปนปกแผน

จระ สตตะพนธคร106 เรอง แตรวงชาวบาน: กรณศกษาแตรวงคณะสนศา บานทามะขาม ตาบลดอนทราย อาเภอโพธาราม จงหวดราชบร ไดใชวธการวจยเชงคณภาพศกษาประวต

106สธ ชานาญสธา, “แตรวงชาวบาน: กรณศกษา แตรวงในเขตพนทอาเภอเมอง

จงหวดสมทรสาคร ” (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขามานษยดรยางควทยา มหาวทยาลยมหดล, 2545), 1-5.

105ปรชา ออกกจวตร, “แตรวงชาวบาน:กรณความเขมแขงทางวฒนธรรมของแตรวงในจงหวดสมทรสงคราม” (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขามานษยดรยางควทยา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, 2548), 1-5.

106จระ สตตะพนธคธ, “แตรวงชาวบาน กรณศกษาแตรวงคณะสนศา บานทามะขาม ตาบลดอนทราย อาเภอโพธาราม จงหวดราชบร”( วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาดนตรชาตพนธ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2549), 1-5.

86

ความเปนมา เครองดนตร รปแบบการประสมวงและองคประกอบอน ๆ ทางดนตร รวมไปถงบทบาทหนาทการรบใชสงคมของแตรวงชาวบาน โดยมงเนนศกษาเกบขอมลภาคสนามกรณตวอยางแตรวงคณะสนศา ผลการศกษาพบวา แตรวงคณะสนศาเปนแตรวงทยงคงอนรกษสบทอดแนวทางการบรรเลงเพลงไทยเดมแบบฉบบและในขณะเดยวกนกมการปรบปรงเปลยนรปแบบการประสมวงและโอกาสการแสดงเพอปรบใหเขากบสงคมในปจจบน มระบบการบนทกโนตเปนของตนเอง เพลงทบรรเลงมการจดหมวดหมและวตถประสงคการใชงานโดยเฉพาะเพอใหเหมาะสมกบโอกาสทแสดง แตรวงสนศามบทบาทการรบใชสงคมอยางเดนชดอย 2 ประการคอใชบรรเลงเพอพนบานของไทยความบนเทงและประกอบพธกรรมตาง ๆ ซงเปนหนาทสาคญของการรบใชสงคม

นภสนนท จลลเกษตร107 เรอง บทบาทและหนาทของแตรวงชาวบาน ทมผลตอสงคมและวฒนธรรมของประชาชชน จงหวดพระนครศรอยธยา ศกษาในเรองของพฒนาการแต รวง องคประกอบของแตรวงและบทบาทหนาทของแตรวงในจงหวดพระนครศรอยธยา โดยศกษาเกบขอมลภาคสนามจากคณะแตรวงในจงหวดพระนครศรอยธยาทงสน 8 คณะ จาก 8 อาเภอ ผลการศกษาพบวา แตรเขามาในประเทศไทยตงแตสมยกรงศรอยธยา กระทงสมยกรงรตนโกสนทรไดนาแตรไปใชในพธกรรมของพระมหากษตรย จนถง รชกาลท 4 ถงรชกาลท 5 จงมการจางครฝรงมาสอนและควมคมแตรวง เกดแตรวงทหารมหาดเลกและแพรไปยงหวเมองตาง ๆ และถายทอดสชาวบานอยางรวดเรว องคประกอบหลกของแตรวงคอนกดนตร เครองดนตร บทเพลง พธกรรมกอนการบรรเลง การสบทอด ซงสงเหลาน นอกจากจะสะทอนถงพลงแหง ภมปญญาชาวบานแลวยงถายทอดวถชวต ของชาวอยธยา โดยการนาแตรวงเขาไปสมพนธเชอมโยงกบการประกอบพธกรรมตาง ๆ เชนงานบวช งานแตงงาน งานศพ หรอแมกระทงพธกรรมทเกยวของกบความเชอ เชนการแกบน นอกจากแตรวงจะเปนรปแบบการแสดงทใหความบนเทงแลว ยงแสดงใหเหนคณคา ทางดานสงคม วฒนธรรม และวถชวตของชาวพระนครศรอยธยา

107นภสนนท จลลเกษตร, รายงานวจยเรองบทบาทและหนาทของแตรวง

ชาวบาน ทมผลตอสงคมและวฒนธรรมของประชาชน จงหวดพระนครศรอยธยา ( อยธยา :คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏพระนครศรอยธยา, 2550), 1-5.

87

พระชย ลสมบรณผล108 เรอง การบรรเลงเพลงไทยเดมของคณะแตรวงชาวบานทามะขาม ตาบลดอนทราย อาเภอโพธาราม จงหวดราชบร ไดศกษาแนวทางการบรรเลงเพลงไทยเดม วเคราะหองคประกอบดนตรของการบรรเลงเพลงไทยเดมของคณะแตรวงชาวบานทามะขามศกษาความเปนมา สภาพการประกอบอาชพของนกดนตรแตรวงชาวบานทามะขาม โดยศกษาเกบขอมลภาคสนามจากแตรวงชาวบานทามะขาม ผลการศกษาพบวา คณะแตรวงชาวบานทามะขาม กอตงครงแรกประมาณป พ.ศ. 2497-2498 มการเลกกจการ กอตงคณะแตรวงขนใหมและเปลยนแปลงผควบคมคณะแตรวงเรอยมาจนถงประมาณ พ.ศ 2520 นายสมาน กนเกต ไดรบมอบหมายใหเปนหวหนาคณะแตรวงชาวบานทามะขามจนถงปนบน ในอดตคณะแตรวงชาวบานไมเคยตงชอคณะเรยกตามหมบานทนกดนตรอาศยอย ตอมาคณะแตรวงชาวบานไ ดใชชอวา คณะ ส. ศษยบรรเลงและเปลยนมาใชชอคณะสนศา จนถงปจจบน การประกอบอาชพนกดนตรแตรวงชาวบานไมสามารถยดเปนอาชพหลกไดเนองจากไมสามารถสรางรายไดใหแกนกดนตรไดอยางเพยงพอตอการดารงชชวตของนกดนตรและครอบครวคณะแตรวงชาวบานทามะขามมความเชยวชาญในการบรรเลงเพลงไทยเดมทงประเภทเพลงเถา เพลงเกรด เพลงชดโหมโรงเยน และเพลงสาเนยงมอญ โดยใชบารโทนฮอรน (Baritone Horn) เปนเครองดนตรดาเนนทานองหลกและปรบแนวทานองการบรรเลงใหมความละเอยดหรอการดาเนนทานองหาง ๆ ตามความเหมาะสมของเครองดนตรแตละชนด ทาใหเสยงของการบรรเลงเพลงของคณะแตรวงชาวบานทามะขามมลกษณะคลายกบการบรรเลงของวงดนตรไทยเดม สาหรบการบรรเลงเพลงไทยเดมตาง ๆ ของคณะแตรวงชาวบานทามะขาม พบวามความถกตองทงการบรรเลงทานองหลกและเครองกากบจงหวะ สามารถบรรเลงเพลงไทยเดมไดจานวนมาก และสามารถบรรเลงเพลงประเภทลกทง เพลงทไดรบความนยมในยคปจจบน ไมมโอกาสไดบรรเลงเพลงไทยเดมเชนในอดต ปญหาสาคญของคณะแตรวงชาวบานทามะขาม ไดแก การขาดผ สบทอดการบรรเลงใหสามารถสบสานการบรรเลงเพลงไทยเดม และรปแบบการบรรเลงทมความไพเราะแบบไทยสาหรบปญหาของนกดนตรแตรวงชาวบานโดยทวไปมกจะประสบปญหาดานรายไดทไมสมาเสมอไมสามารถใช เปนอาชพหลกได ขาดผ รบการสบทอด ปญหาการกอกวนจากคนเมาสรา กรยาไมสภาพของผผ ทมาเตนราขณะแห

108พระชย ลสมบรณผล, รายงานการวจยการบรรเลงเพลงไทยเดมของคณะ

แตรวงชาวบานทามะขาม ต าบลดอนทราย อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร (ราชบร:คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏหมบานจอมบง, 2551), 28.

88

นาค และการไมสามารถบรรเลงเพลงไทยเดมไดของนกดนตรแตรวงชาวบานคณะอน ๆ ปญหาเหลานจงควรไดรบการแกไขตอไป

จกษ จนดาวฒน 109 เ รอง พฒนาการและการดารงอยของแตรวงในอาเภอพระนครศรอยธยา จงหวดพระนครศรอยธยา ไดศกษาสภาพ ประวต พฒนาการและการดารงอยของแตรวง ในอาเภอพระนครศรอยธยา จงหวดพระนครศรอยธยา โดยศกษาเกบขอมลภาคสนามจากแตรวงชาวบานในจงหวดพระนครศรอยธยา จานวน 12 วง ผลการศกษาพบวา ความเปนของแตรวงในอาเภอพระนครศรอยธยาแตละคณะ มความรก ความผกพนกบดนตรมาเปนเวลานาน นบเปนการสบทอดทางดานนามธรรมทปลกฝงใหมจตใจรกดนตร นามาสการสบทอดทางดานรปธรรม ท เ ปนวง ดนต รอยา งแตรวง ท ไ ด เหน ในปจจบน สภ าพ ของ แตรวงใน อา เถอพระนครศรอยธยาในดานพธกรรมกอนการแสดง และดานการสบทอดยงคงปฎบตสบตอกนมาจนในปจจบนไม เปลยนแปลงสวนดานจานวนนกดนตร จานวนเครองดนตร การประสมวง คาตอบแทน และดานเครองแตงกาย แตรวงมการปรบปรงเปลยนแปลง พฒนาใหเหมาะสมกบสภาวะปจบน สาหรบลกษณะในการบรรเลงนงแตรวงยงคงรปแบบหลก ๆ ไวคอ การบรรเลงประโคม การบรรเลงประกอบพธกรรมและการบรรเลงแห สวนรายละเอยดของการบรรเลงนงแตรวงมการปรบเปลยนใหเหมาะสมกบสมยนยม และโอกาสในการแสดงนงแตรวงยงคงไดรบความนยมในการวาจางใหไปบรรเลงในงานบวชนาคมากทสด รองลงมาตามลาดบไดแกงานศพ งานแตงงาน และงานแหตาง ๆ สาหรบพฒนาการและการดารงอยของแตรวงในอาเภอพระนครศรอยธยานน นบวามการปรบปรง เปลยนแปลง และพฒนาไปหลายอยาง นบตงแตอดตจนกระทงปจจบน และแนวโนมในอนาคตอยางเหนไดชด เชน นกรอง นกดนตร เครองดนตร ลกษณะการประสมวง และเครองแตงกายเปนตน การเปลยนแปลงเหลานเปนลกษณะของการพฒนาในเชงปรบปรง เพมเตม โดยการยอมรบของสงคมหรอเปนไปตามกระแส และวถชวตของสงคมนน ๆ กลาวคอถาไมมการพฒนาดงกลาว เจาภาพจะหาแตรวงคณะอน ๆ เชนกอนจะตกลงวาจางแตรวงแตละครงเจาภาพจะถามวามสงตาง ๆ เหลานหรอไม เชน กลองชด คยบอด เบสกตาร นกรอง เปนตน สาหรบทศนครและแนวทางในอนาคตของแตรวงนนไมแนนอนเพราะคนรนใหมไดรบอทธพลจากวฒนธรรมยคใหมมากชนสวนประเดนปญหาและอปสรรคนนมกเปนเรอง

109จกษ จนดาวฒน, รายงานการวจยเรองพฒนาการและการด ารงอยของแตร

วงในอ าเภอพระนครศรอยธยา จงหวดพระนครศรอยธยา (อยธยา:คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏพระนครศรอยธยา, 2551), 1-5.

89

ขาคแคลนนกดนตรชวงทมงานพรอม ๆ กน แตกสามารถแกไขโดยการยมตวจากคณะอน ๆ ทรจกกนจนถอวาเรองเหลานเปนเรองธรรมดาของชาวแตรวง

พรสวรรค จนทะวงศ110 เรอง แตรวงชาวบาน: กรณศกษา แตรวงคณะนอย ตาบลตนธงชย อาเภอเมอง จงหวดลาปาง ไดศกษา ประวตความเปนมา องคประกอบของวงดนตร และ บทเพลงทใชบรรเลง ตลอดจนการสบทอดและการดารงอยของแตรวงคณะนอย ตาบลตนธงชย อาเภอเมอง จงหวดลาปาง ผลการศกษาพบวา แตรวงคณะนอยกอตงโดย นายสมศกด สทธกล เมอ พ.ศ. 2518 ทรวมวงโดยนกดนตรทมอาชพหลกอยแลว นกดนตรบางคนเคยเปนทหารหมวดดรยางคมณฑลทหารบกท 32 การฝกซอม และบรรเลงใชทงแบบมขปาฐะและลายลกษณทเปนโนตตวเลข ใชเครองดนตรประเภทแตรและเครองจงหวะเปนหลก ลลาการบรรเลงสวนมากเปนแนวทานองเดยว เพลงทบรรเลงสวนมากเปนเพลงสองชนแบบฉบบภาคกลาง และเพลงไทยสากลทงลกทงและลกกรงการรบงานรบบรรเลงทงงานมงคลและอวมงคล โดยเฉพาะอยางยงการแหศพของชาวไทยเชอสายจน สมาชกในวงดนตรมกเปนเคอญาตกนทาใหสบทอดความรจากรนหนงไปสอกรนหนงไดไมยากนก และยงถายทอดความรใหแกเยาวชน โดยการสอนในโรงเรยนประถมศกษา

ดวงจนทร บญลา111 เรองศกษาแตรวงชาวบานจงหวดสโขทย ไดศกษา ประวต สภาพบทบาทและบทเพลง ของแตรวงชาวบานในจงหวดสโขทย โดยศกษาเกบขอมลภาคสนามจากแตรวงชาวบานในจงหวดสโขทย จาก 6 อาเภอ ทงหมด 12 วง ผลการศกษาพบวา ประวตแตรวงช า ว บ า น จ ง ห ว ด ส โ ข ท ย เ ร ม ต ง แ ต ป พ . ศ . 2451 เ ป น ช ว ง เ ว ล า ร ะ ย ะ เ ว ล า 100 ป โดยมแหลงกาเนดและพฒนามาจาก 4 แหลงดวยกนประกอบดวยแหลงท 1 แตรวงทหารโดยการนาของแตรวง ป.มงคลศลป ตาบลในเมอง อาเภอสรรคโลก จงหวดสโขทย แหลงท 2 แตรวงจากจงหวดอตรดตถโดยมการจางครแตรวงมาสอนโดยตรง คอวง ขวญดงค อาเภอศรสชนาลย จงหวดสโขทย แหลงท 3 แตรวงทแตกแขนงมาจากวงปพาทย คอแตรวงสมต แตรวงสนองศลป แหลงท 4 ฝกแตรดวยตวเอง คอ แตรวงราชธาน แตรวงครเดชา แตรวงณฐพงษ แตรวงวชาญศลป แตรวงคร

110พรสวรรค จนทะวงศ, “แตรวงชาวบาน: กรณศกษา แตรวงคณะนอย ตาบลตน

ธงชย อาเภอเมอง จงหวดลาปาง” (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาดนตรชาตพนธวทยา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2551), 1-5.

111ดวงจนทร บญลา, “ศกษาแตรวงชาวบานจงหวดสโขทย” ( วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขามานษยดรยางควทยา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, 2552), 1-5.

90

ตอย แตรวงเพรชอดมทอง แตรวงเมองเกาบรการ แตรวงเชดชยบรการ สภาพของแตรวงชาวบานในจงหวดสดโขทยสวนใหญนกดนตรมอาชพอนเปนหลกและมอาชพแตรวงเปนอาชพเสรมแต นกดนตรทงหมดประกอบอาชพแตรวงเพราะมใจรกในแตรวงชาวบาน เปนมรดกตกทอดจากรนสรนและมการปรบปรงรปแบบใหเขากบสงคมปจจบน บทบาทของแตรวงชาวบานในจงหวดสโขทยเปนการรบใชสงคมและเปนสวนหนงของพ ธกรรมมหนาทสรางความบนเทงและรกษาขนบธรรมเนยมประเพณททาสบตอกนมาจากอดตถงปจจบน บทเพลงทใชกบแตรวงชาวบานในจงหวดสโขทยทงหมดแบงตามลกษณะงานเปน 2 ลกษณะไดแก งานมงคลและงานอวมงคล โดยจะแบงประเภทของเพลงไวอยางชดเจน

จฑามาส หรญกล112 เรอง การศกษาแตรวงชาวบาน ในจงหวดสพรรณบร ไดศกษา ประวต สภาพบทบาทและบทเพลง ของแตรวงชาวบานในจงหวดสพรรณบรโดยศกษาเกบขอมลภาคสนามจากแตรวงชาวบานในจงหวดสพรรณบร ทงหมด 12 วง ผลการศกษาพบวา คณะแตรวงชาวบานทมอยในจงหวดสพรรณบร มนกดนตรแตรวงจานวนมากเปนนกดนตรทเคยเลนอย วงปพาทยมากอน เพลงทเลนออกมาโดยสวนใหญแลวจะเปนเพลงไทยและเพลงลกทงสมยนยม ตามลาดบ ซงจงหวดสพรรณบรจะมศลปนพนบาน คณะปพาทย คณะแตรวง รวมไปถงคณะ วงดนตรลกทงยอนยคนนมมากมาย สาหรบคณะแตรวงทไดรบความนยมจากชาวบานมอย 12 วงดวยกนคอ แตรวงคณะนองแอมมงสค แตรวงคณะเพรชเมองสพรรณ แตรวงคณะขวญใจดอนหวฝาย แตรวงคณะขวญใจวดปา แตรวงคณะขวญใจคบว แตรวงคณะ ส.รวมมตร แตรวงคณะ หลานป แตรวงคณะเทนเซนต แตรวงคณะขวญใจมดแดง แตรวงคณะขวญใจโพธนมตร แตรวงคณะขนทอง และแตรวงคณะศรสาอางค สภาพความเปนอยของสมาชกนกดนตรแตรวงชาวบานในจงหวดสพรรณบร อาชพเกษตรกรเปนอาชพหลกของนกดนตรแตรวง โดยทมอาชพเสรมคอการเปนนกดนตรแตรวง ซงกไมไดทารายไดใหมากมาย ทงตองใชเวลาในการฝกซอมและตอเพลงอยตลอดเวลา นกดนตรแตรวงทกคนจงตองมรกในการเลนดนตร และสบทอดมรดกแตรวงจากรนสรนไดอกดวย สาหรบบทบาทหนาทของคณะแตรวงชาวบานในจงหวดสพรรณบร เปนการรบใชสงคมกบเปนสวนหนงของพธกรรมทงในการสรางความบนเทง และการรกษาขนบธรรมเนยมประเพณทกระทาสบตอกนมาจากอดตจนถงปจจบน สวนของบทเพลงทใชสาหรบบรรเลงกบคณะแตรวง

112จฑามาส หรญกล, “การศกษาแตรวงชาวบาน ในจงหวดสพรรณบร” ( วทยานพนธ

ปรญญามหาบณฑต สาขามานษยดรยางควทยา,มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, 2554), 1-5.

91

ชาวบานในจงหวดสพรรณบร สวนใหญใชเพลงไทยไมนยมนาเพลงสากลมาบรรเลง เพราะพฤตกรรมการฟงของคนไทยนน เคยชนและเขาใจถงเพลงไทยมากกวาเพลงสากล เรองขอจงหวะทบรรเลงโดยมากตองเปนจงหวะทฟงแลวรสกสนกครกครน เพอดงดดความสนใของผ รวมงาน แบงตามลกษณะของงานเปน 2 ลกษณะ ไดแก งานมงคลและงานอวมงคล โดยมการแบงประเภทของเพลงไวอยางชดเจน

กฤษดา นยมทอง113 เรอง แตรวงชาวบาน: รปแบบการพฒนาการจดการภมปญญาเพอสงเสรมเศรษฐกจชมชมภาคกลาง ไดศกษาประวตความเปนมาของแตรวงชาวบานในภาคกลาง สภาพปญหาในปจจบนภมปญญา และปญหาของแตรวงชาวบานภาคกลาง และศกษาพฒนารปแบบของการจดการวงดนตรแตรวงเพอสงเสรมเศรษฐกจชมชน โดยศกษาเกบขอมลภาคสนามจากแตรวงชาวบานในภาคกลางจาก 4 จงหวด จงหวดละ 1 วงคอ จงหวดสพรรณบร จงหวดอางทอง จงหวดพระนครศรอยธยา และจงหวดสมทรสงคราม ผลการศกษาพบวา แตรวงชาวบานมประวตการสบทอดกนมาเปนเวลานานมการพฒนารปแบบ และวธการบรรเลงทปรบเปลยนไปตามบรบทของสงคม และวถชวตของชมชนในปจจบนแตรวงชาวบานมการบรหารจดการทไมเปนระบบ ขาดความรวมมอจากองคการปกครองสวนทองถนทจะเขามาชวยสงเสรมสนบสนนในดานเงนทน จดหาอปกรณ และแนวทางการอนรกษสบทอด ตลอดจนการประชาสมพนธทยงไมดพอ โดยสรป การศกษาแตรวงชาวบานในรปแบบการพฒนาการจดการภมปญญาเพอสงเสรมเศรษฐกจชมชน ไดใชแนวทางการบรหารจดการ การวเคราะหองคกรเขามาพฒนาสรางกลมเครอขายของสมาชกทเกยวของ จดรปแบบการโฆษณาประชาสมพนธ การหาแหลงทนสนบสนนจากภาครฐและเอกชน เพอสอสารใหชนชมไดรบร ทาใหเกดการขยายตวพฒนาเปนเศรษฐกจชมชน ดวยปจจยในการพฒนาดงกลาวมาจะทาใหแตรวงชาวบานเกดการพฒนารปแบบเพอสรางเปนเศรษฐกจของชมชน ไดอยางยงยน

จากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ พบวาแตรวงชาวบานไดรบความสนใจและไดการศกษาจากหนวยงานตาง ๆ จากภาครฐและเอกชน โดยมการวจยทศกษาโดยการเกบ

113กฤษดา นยมทอง, “แตรวงชาวบาน: รปแบบการพฒนาการจดการภมปญญาเพอ

สงเสรมเศรษฐกจชมชมภาคกลาง” ( วทยานพนธปรญญาดษฏบณฑต สาขาวฒนธรรมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม, 2555), 1-5.

92

ขอมลภาคสนาม ในชวงเวลาตงแต พ.ศ. 2545 -2555 กระจายตวในบรเวณภาคเหนอและภาคกลางของประเทศไทย ทาใหทราบถงรปแบบ ลกษณะของแตรวงชาวบานและพบวามการปรบตว ,มการพฒนาการอยางชดเจนและตอเนองมาโดยตลอด ผ วจยไดศกษาประเดนในการวจยจากงานวจย โดยแยกหวขอในการศกษาเกบขอมลภาคสนามออกเปน 2 ประเดนคอ สภาพทวไปของแตรวงชาวบานและลกษณะทางดนตร

93

กรอบแนวคด

ภาพท 1 ภาพแสดงกรอบแนวคด

ศกษาแตรวงชาวบานในจงหวดกรงเทพมหานครและจงหวดสมครปา

การ

ศกษาสภาพทวไป ศกษาลกษณะทางดนตร

- ความเปนมาแตรวง

- ลกษณะเดนของวง

- โครงสรางสมาชก

- โอกาสในการแสดง

- รายได

- การสรางความนยม

- การฝกซอม

- การแตงกาย

- ผวาจาง

- ผชม

- ความเชอประเพณ

- ขนตอนการบรรเลง

- ลกษณะการบรรเลง

- นกดนตร

- เครองดนตร

- อปกรณทใชประกอบการ

บรรเลง

- รถเขน

- การประสมวงและจดวง

- บทเพลงทใชในการบรรเลง

วเคราะหบทเพลง

บทบาทหนาทของเครองดนตร

วเคราะหการปรบตวของแตรวงชาวบาน

การเปลยนแปลงของแตรวงชาวบาน การปรบตวของแตรวงชาวบาน

ศกษาประวตความเปนมาและพฒนาการของแตรวง

การปรบตวของแตรวงชาวบานในสงคมไทยปจจบน

94

บทท 3

วธด าเนนวจย

การวจยเรอง “การปรบตวของแตรวงชาวบานในสงคมไทยปจจบน” เปนการวจยเชงคณภาพ โดยเรมตนจากการศกษาขอมลตาง ๆ ทงเอกสาร งานวจยทเกยวของ สอสงพมพ หนงสอทางวชาการ ตาราตาง ๆ ทเกยวของ ออกปฏบตภาคสนามเพอรวบรวมขอมล พรอมศกษาสภาพทวไปและองคประกอบดนตรของแตรวงในยคปจจบน นาเสนอขอมลโดยการพรรณาวเคราะห ซงผวจยไดแบงขนตอนในการดาเนนการศกษาวจยดงน

การเกบรวบรวมขอมล

ผวจยไดแบงหวขอการเกบรวบรวมขอมลดงน 1. แหลงขอมลศกษา ผ วจยไดศกษา เอกสารงานวจยทเกยวของ เอกสารตารา เพอเปนการสบคนขอมลเบองตน โดยไดศกษาคนควาจากสถาบนการศกษาและหนวยงานตาง ๆ ดงน

1.1 สานกหอสมดกลางมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ 1.2. หอสมดแหงชาต 1.3. สานกหอสมด มหาวทยาลยมหดล ศาลายา 1.4.หอสมดกลาง มหาวทยาลยศลปกร วทยาเขตพระราชวงสนามจนทร จงหวดนครปฐม 1.5. สานกหอสมด มหาวทยาลยเกษตรศาสตร 2. บคคลขอมล 2.1 นกวชาการ, ศลปนทเกยวของกบแตรงและวงโยธวาทต

2.2 หวหนาวงดนตรแตรวงคณะตาง ๆ 2.3 นกดนตรแตรวงคณะตาง ๆ

95

การรวบรวมขอมลภาคสนาม ผวจยดาเนนการเกบขอมลภาคสนาม จากบคคลทเกยวของเพอเปนการนาไป

สความรและเปนการเชอมตอของขอมลจากการคนควาเอกสารขางตนโดยคดเลอกขอมลแตรวงชาวบาน ไดแก แตรวงคณะครเส แตรวงคณะแดงไฝ แตรวงคณะตาตอก และแตรวงคณะประจวบ ในเขตจงหวดกรงเทพมหานครและจงหวดสมทรปราการ โดยเรมจากการตดตอบคคลทเกยวของและทาการนดหมายเพอสอบถาม สมภาษณ การสงเกต การบนทกเสยง การบนทกภาพ

ขนเกบรวบรวมขอมล 1. รวบรวมขอมลทเกยวของกบวงดนตรทจะศกษาสภาพและลกษณะทวไป

2. ศกษาแตรวงแตละพนทโดยใชวธการศกษาภาคสนาม ไดแก การสงเกตการณ การสมภาษณ และเกบขอมล ดวยเครองบนทกเสยง กลองถายภาพนง กลองถาย VDO

ขนเรยบเรยงขอมล

ขนเรยบเรยงขอมลไดนาขอมลจากการเกบในภาคสนาม ทงขอมลจากการสมภาษณ และขอมลจากสอบนทกตาง ๆ และทไดจากขอมลจากเอกสาร สงพมพ บทความ ผลงานวจยทเกยวของโดยผานกระบวนการดงน

1. ขอมลจากเอกสาร สงพมพ บทความ ผลงานวจยทเกยวของ นามาเรยบเรยงเนอหาใหมความเชอมโยงของขอมลในทศทางทเกยวของกบเนอหาของงานวจย

2. ขอมลทไดจากภาคสนาม ขอมลในรปแบบสอ นามาเรยบเรยงดงน 2.1 ขอมลเสยงทไดจากการสมภาษณ นามาถอดความเรยบเรยงเปน

ขอมลดานเอกสาร 2.2 ขอมลทไดจากสอบนทกตาง ๆ ของการแสดงดนตร นามาแปลขอมล

ออกในรปโนตดนตร โดยใชระบบโนตสากลในการบนทก 2.3 ขอมลภาพนงและภาพเคลอนไหว

3. เมอผานกระบวนการเรยบเรยงแลว จงนามาจดจาแนกตามหมวดหม เพอเตรยมเขาสกระบวน การวเคราะหขอมลใหไดคาตอบตามวตถประสงคทกาหนดไวในประเดนตาง ๆ

96

ขนวเคราะหขอมล

ในการวเคราะหขอมลตามสมมตฐานและวตถประสงคของการวจย ผวจยใชขอมลทไดจากสงตาง ๆ คอ

1. การศกษาประวต ใชวธการเรยบเรยงขอมลจากเอกสาร สงพมพ บทความผลงานวจยทเกยวของ และจากการสมภาษณบคคลขอมล

2. การศกษาจากขอมลภาคสนามจากการสมภาษณและการสงเกต 2.1 สภาพทวไปของแตรวง ในประเดนดงน ความเปนมาแตรวง,

ลกษณะเดนของวง, รปแบบวง, ,โครงสรางสมาชก, โอกาสในการแสดง, การรบงาน, รายได, การสรางความนยม, การฝกซอม, การแตงกาย, ผ วาจาง, ผ ชม, ความเชอประเพณ, ขนตอนการบรรเลงและลกษณะการบรรเลง

2.2 ลกษณะทางดนตร ในประเดนดงน นกดนตร, เครองดนตร, อปกรณทใชประกอบการบรรเลง, รถเขน, การประสมวง, การจดวงและบทเพลงทใชในการบรรเลง

3. การวเคราะหขอมลใชทฤษฎตาง ๆ หาขอมลสนบสนนจากเอกสาร สงพมพ บทความ ผลงานวจยทเกยวของและจากการสมภาษณบคคลขอมล

ขนเรยบเรยงผลการศกษาการตรวจสอบการศกษา

ขอมล เ น อหาสาระตาง ๆ ท ไ ด รบจากการศกษาทกสวน ท กาหนดไวในวตถประสงค เมอนามาวเคราะห และสงเคราะหเนอหาทกหวขอแลวนามาตรวจสอบ วนจฉย ตความ ใหสอดคลองกบวตถประสงคการวจย จากนนจงนามาเรยบเรยงในลกษณะพรรรณวเคราะห ตามประเดนทกาหนดไว

ระเบยบวธวจย

การวจยไดใชกระบวนการวธวจยดงน 1. รวบรวมขอมล เอกสารหลกฐานจากขอมลปฐมภม และขอมลทตยภมและทาการ

วเคราหขอมล 2. สมภาษณบคคลทเกยวของ และเกบตวอยางสอเสยง สอภาพนง ภาพเคลอนไหว

สอเอกสารตาง ๆ ตามระเบยบวธการวจยตามหลกมานษยวทยาดนตร

97

3. นาขอมลทไดจากเอกสาร และภาคสนาม มาประมวลแลวเรยบเรยง รวมทงวเคราะหผลดวยวธการพรรณนาวเคราะห

ขนเตรยมการเบองตน

1. กาหนดกรอบความคดทจะทาการศกษา 2. ศกษาและสารวจขอมลดานเอกสาร และขอมลเบองตน จากแหลงขอมลตาง ๆ 3. ศกษาขอมลจากบคคลทเกยวของ 4. ศกษาตามวตถประสงค ทกาหนดไว 5. สรางแบบสมภาษณ แบบเกบรวบรวมขอมล ตามประเดนทกาหนดไว ตาม

วตถประสงค

อปกรณและเครองมอทใชในการวจย 1. เปนการเกบรวบรวมขอมลโดยวธการศกษา โดยอาศยขอมลจากเอกสาร สงพมพ

บทความ ผลงานวจยทเกยวของรวมถงโนตเพลง ซงมเนอหาสาระทเกยวของกบวตถประสงค ของงานวจย

2. เปนการเกบรวบรวมขอมลโดยวธการศกษา โดยอาศยขอมลจากภาคสนามโดยการสงเกต การสมภาษณ การจดบนทก ภาพนง ภาพเคลอนไหว

อปกรณทใชในการวจย มดงน 1. เครองบนทกภาพเคลอนไหว 2. เครองบนทกเสยง 3. กลองถายรป 4. สมดบนทก 5. อปกรณเครองใชตาง ๆ ทจาเปนระหวางการวจย

98

บทท 4

ผลการวเคราะหขอมล

ผวจยนาเสนอผลการวเคราะหขอมลออกเปน 3 ตอนดงน ตอนท 1 ประวตความเปนมาและพฒนาการของแตรวง ตอนท 2 สภาพทวไปและลกษณะทางดนตรแตรวงชาวบาน ตอนท 3 การปรบตวของแตรวงชาวบานในสงคมไทยปจจบน

ตอนท 1 ประวตความเปนมาและพฒนาการของแตรวง การวเคราะหขอมลเกยวกบประวตศาสตรและพฒนาการของแตรวง ผวจยไดรวบรวม

ขอมล จากเอกสาร หนงสอ งานวจยและการสมภาษณพบวา 1.1 ประวตความเปนมาของแตรวง แตรเปนเครองดนตรตางชาตเขามาในสงคมสยาม 2 กระแสดวยกน คออทธพลของ

อนเดยและอทธพลของฝรงตะวนตก มหลกฐานพบวาใชในพระราชสานก ทาหนาทเปนดรยประโคมในพระราชพธและใชเปนสญญานบอกเวลาพธการตาง ๆ ในสมยอยธยาแตรไดถกเพมสถานะใชเปนเครองแสดงฐานะและสทธในสงคม ในยคสมยอยธยาแตรวลนดาหรอแตรฝรงไดเรมเขามาในสยาม เวลาตอมาไดมการตดตอกบชาตตะวนตกมากขน จนถงในสมยกรงรตนโกสนทร ไดมการเปลยนแปลง จดการระบบตาง ๆ แบบอยางชาตตะวนตก อารยธรรมตะวนตก ไดเขามามบทบาทอยางมาก ในรชกาลของพระจอมเกลาเจาอยหว ไดทรงปรบปรง เปลยนแปลงดานการทหาร โดยไดจางครฝรงเขามาฝกทหาร จดตงกองทหารเกณฑฝกหดเปาแตรอยางฝรงองกฤษ ตอมาแตรระบบลกสบ ไดเขามาในเมองสยาม ทาใหแตรสามารถเปลยนเสยงไดหลายเสยงมากขนวงดนตรจงนาเอาแตรมาใชเพอการบรรเลงนอกเหนอจากการบรรเลงเพลงพธกรรม อยางเดยว กองแตรวงไดพฒนาการออกเปน 2 สายคอ สายทมาจากกองสญญาณ (กองแตรสญญาณวงหนาและกองแตรวงหลง)ในเวลา ตอมาไดรวมกนเปน เปนกองทหารมหาดเลกหรอแตรวงทหารบก เอกลกษณทสาคญของแตรวงทหารมหาดเลกกคอการนาเพลงไทยมาบรรเลงไดเปนอยางด และอกสายคอแตรวงทพฒนามาจากแตรวงทหารตางประเทศหรอแตรวงทหารมะรนหรอแตรวงทหารเรอมความสามารถในการบรรเลงเพลงฝรงไดเปนอยางด

99

ตอมาสมเดจพระบรมวงศเธอ เจาฟาบรพตรสขมพนธ กรมพระนครสวรรควรพนตเสดจกลบมาทรงงานในกองทพไทย ทรงเอาพระทยใสในเรองราชการแตรวง ทงของวงทหารบกและทหารเรอ ไดทรงปรบปรงแตรวงทหารเรอเปนการใหญ ทรงซอแผนเสยงเพลงคลาสสกมาเปนตวอยางใหทหารเรอไดฟง ทรงจดใหมทเรยนลกดนตรสากลอยางตางประเทศ มการอานโนต เขยนโนตและเรยนการแยกเสยงประสาน ทาใหแตรวงทหารเรอเจรญรดหนาไปเปนอนมาก ทรงปรบปรงแยกเสยงประสานเพลงตบ เพลงเถาของไทย ใหบรรเลงดวยวงโยธวาทต และจากการทประชาชนไดยนไดฟง แตรวงจากกรมทหารและราชการจดตงกองแตรวงไปประจากรมทหารใน จงหวดตาง ๆ จงสงผลใหเกดการนาแตรวงไปบรรเลงในงานของชาวบาน ทหารนนวางงานราชการกตองหาเงนชวยเศรษฐกจครอบครว เพราะเงนไดรบราชการนอยมาก เมอมวชาแตรวงอยกออกไปทางานนอกเวลา เชน สอนและเปาแตรในขบวนแหตาง ๆ

1.2 พฒนาการของแตรวง ตงแตสมยรชการท 5 เมอมความตองการใชแตรวง ชาวบานกเรมหดเปาแตร นบไดวา

แตรวงชาวบานเรมตนในสมยน ประกอบกบในรชกาลท 5 มการจดฉายภาพยนตร แตรวงชาวบานจงไดเขามามบทบาทอยางมากในกจการโรงหนงทาใหเกดการตงวงแตรวงเอกชนขนในกรงเทพ เปนการแพรกระจายออกไปสตางจงหวดอกทางหนงโดยทาหนาทเปนดนตรประกอบภาพยนตรและนาขบวนแหตามงานพนบาน เชน บวชนาคและแหแหนตามประเพณตาง ๆ ซงแตเดมกอนมแตรวงเขามาบรรเลงในขบวนแหนนสงคมชาวบานของเรามกลองยาวทาหนาทอยกอนแลว งานทกงานถาตองมขบวนแหแหน กลองยาวทาหนาทบรรเลงสรางความครกคนใหกบผ รวมขบวนแห แตรวงจงเรมเขามามบทบาทในสงคมชาวบาน ในฐานะเปนเครองแสดงฐานะเพราะในสมยนนการหาแตรวงมาบรรเลงเปนสงทหาไดยากมากสาหรบชาวบานทวไป ตอมาในสมยจอมพล ป. พบลสงคราม มแนวนโยบายใหมการสงเสรมการเลนราวง แตรวงไดกลายเปนวงดนตรทเปนทนยมของชาวบานในชวงนทมแตรวงตามทองถนภมภาคขนเปนจานวนมาก โดยจะเนนรบงานแห เชน แหนาค แหขนหมาก แหกฐน-ผาปาและบรรเลงเชยรราวงตามงานรนเรงตาง ๆ ตอมามเพลงประเภทไทยสากล และเพลงลกทงเกดขน แตรวงสามารถนามาบรรเลงไดอยางลงตว มบทเพลงเพมมากขน จนเปนทยอมรบของชาวบาน ในยคสมยตอมา สงคมไดเปลยนแปลงไป ไดเกดวฒนธรรมดนตรใหมขน เชน วงดนตร “รอคแอนดโรล” วงดนตรคอมโบ และการเสพดนตรแบบใหมทเรยกวา คอนเสรต มการใชเทคโนโลยเขามาจงใจ ประกอบกบการเปลยนแปลงทางสงคมท เกดสงคมอตสาหกรรม การหลงไหลของแรงงานตางจงหวดเขาสเมองหลวง ฯลฯ ทาให แตรวงชาวบานถกลดความนยมลง บทบาทหนาทลดลงเหลอเพยงการแหอยางเดยว

100

ตอนท 2 สภาพทวไปและลกษณะทางดนตรแตรวงชาวบาน

ผ วจยไดศกษาแตรวงในจงหวดกรงเทพมหานครและปรมณฑล ตามหลกมานษย- ดรยางควทยา โดยผ วจยไดศกษาเกบขอมลแตรวงจากงานอปสมบทจานวน 4 วง ประกอบดวยแตรวงคณะครเส, แตรวงคณะแดงไฝ, แตรวงคณะตาตอกและแตรวงคณะประจวบ แตรวงคณะครเส

สภาพทวไปแตรวงคณะครเส แตรวงคณะครเสหรอแตรวงบางปะกอกเปนแตรวงชาวบานทมชอเสยง เปนทนยมใน

ยานบางประกอก จงหวดกรงเทพมหานครและบรเวณใกลเคยง เนนการบรรเลงจากเครองเปาแบบดงเดม หรอทเรยกกนวา “แตรสด” ไมมการใชเครองไฟฟามารวมในการบรรเลง โดยเนนถงการแสดงออกถงความไพเราะของเสยงแตรและความงดงามของวฒนธรรมแตรวง จนมชอเสยงเปนทรจกของชาวบานมาอยางยาวนาน แตรวงครเส ตงอย ท 38 ซอยประชาอทศ 5 แขวงดอนเมองเขตดอนเมอง กรงเทพมหานคร

ความเปนมาแตรวงคณะครเส แตรวงคณะครเส กอตงโดย นาย เสมาชย สงขแสงใส มจดเรมตนมาจากวงแตร

โรงเรยนบางปะกอก ซงกอตงขนในปพ.ศ.2500 โรงเรยนมธยมวดบางปะกอก (โรงเรยนบางปะกอกวทยาคม) ผ อานวยการโรงเรยนครใหญพรณ บารงใจ มความคดอยากมวงแตรประจาโรงเรยน ไดทาการจดซอ เครองดนตร คอทรมเปต บารโทน คารเนท กลองใหญฉาบ กลองเลก และไดเชญอาจาย โปง วหารทอง ซงเปนคนแตรวงทมชอเสยงมากทางจงหวด สพรรณบร มาเปนครสอนแตรให โดยใชวธการสอน โนตดนตรไทย ( ด ร ม ฟ ) ในชวงแรกกมการพาไปออกงานบวช งานกฐน งานศพ โดย นาย เสมาชย สงขแสงใส ซงกาลงศกษาอยกไดรวมวงแตรดวย ตอมาเมอนายเสมา-ชย จบการศกษาจากโรงเรยน ไดไปเรยนเปาทรมเปตและโนตสากลกบครชน จากกรมศลปากร สอนทปากคลองตลาด ระหวางนน ไดรวมพรรคพวกเลนวงดนตรสากลซอวง ธาราทพย เลนเพลง สนทราภรณ โดยจะนดซอมทคางเรอ คลองสาน หลงจากนนไดไปตงวงลกทง ชอ ดาวเบญจามาญ ไดเขาประกวดวงดนตรลกทงของสถานวทย บขส 7 ไดโลทองคา รางวลท 1 และยงไดเขารวมการประกวดวงดนตรลกทงชอง 3 ลกทงพฒนา ไดรางวลท 2 จน พ.ศ.2512 กไดกลบมาเปนครแตรประจาโรงเรยนบางปะกอกแทน ครโปง ในสมยนนยงใชชอแตรวงโรงเรยนบางปะกอก ครเสทาการสอนเรอยมา จนป พ.ศ 2530 มการเพมจดหาเครองดนตรมาเพมจนพฒนา เปนวงโยธวาทตออกแสดงงานตาง ๆ เชน 5 ธนวามาหาราช ถงแมครเสจะคอยดแลวงโยธวาทต กยงคงทาแตรวงอย

101

ดวยและไดเรมใชชอแตรวงครเส จนครเสเกษยณ ในป พ.ศ 2547 ยงคงมลกคาเกามาถามถงงานแตร จงไดลงทนซอเครองดนตร ชวนลกศษยทมความสนใจมารวมวงไดตงเปนแตรวงครเสเตมตว ปจจบนเปนทรจกของชาวบานในนามแตรวงบางประกอกหรอแตรวงครเสธ

ลกษณะเดนของวง เ นองจาก นายเสมาชย สง ขแสงใส ได รบการฝกฝนดนตรสากลมาแตเดก

มประสบการณการเลนดนตรทงลกทงและลกกรง การบรรเลงของวงจงมการใชโนตเพลงสากล ทาใหสามารถเลนบทเพลงทซบซอนมการเรยบเรยง เสยงประสาน โดยสมาชกในวงทงหมดมความสามารถในดานดนตรสากล ทาใหสามารถบรรเลงบทเพลงทหลายหลาก ไพเราะเปนทถกใจชาวบานเปนอยางยง แตรวงคณะครเสเนนการบรรเลงจากเครองเปาอยางเดยวโดยไมใชเครองไฟฟามาชวยเหมอนแตรวงอนทนยมใชในปจจบน

โครงสรางสมาชก สมาชกในแตรวงครเสเกอบทงหมดเปนลกศกษของครเสในสมยทครเสสอนทโรงเรยน

บางปะกอก ภายในวงจงอยกนแบบรนพรนนอง นายเสมาชย สงขแสงใสหรอครเส เปนหวหนาวง เปนผ รบงานคยตกลงกบผ จางงาน เมอตกลงงานไดแลวกให นายอภโชค เชยวชาญกล เปน ผประสานงานกบสมาชกในวง ตกลงเรองวนเวลาสถานทนดหมาย การจดเตรยมเครองดนตร บางครงมงานพรอมกนหลายงานกจะมการจดสมาชก โดยใหลกศกษทมวยวฒนาวงไปแสดง

โอกาสในการแสดง งานบวชนาค แตรวงคณะครเสมโอกาสในการออกแสดงงานบวชมากทสดมการออก

แสดงเกอบทงป ยกเวนชวงเขาพรรษา งานแตงงาน แตรงวงคณะครเสมโอกาสในการออกแสดงงานแตงงานรองลงมาจาก

งานบวชนาค งานศพ เปนงานทคณะแตรวงครเส มโอกาสออกแสดงนอยทสด ประมาณป 1-2 งาน งานแหตาง ๆ เชนการแหเทยน งานแหกฐน เปนงานทคณะแตรวงครเสมโอกาสออก

แสดงเปนบางครง ไมแนนอน ปละ 1- 2 งาน รายได ในการรบงานอปสมบท สวนใหญเปนงานเวลาเดยวคอเรมเวลา 6.00 น. แสดงเสรจ

ไมเกน 10.00 น. งานละ 4500-5000 บาท แตรวงครเส มสมาชกมากจงสามารถแยกวงรบงานในเวลาเดยวกนหลายทได บางครงวนเดยวมถง สามงาน สวนใหญมงานเยอะชวงกอนเขาพรรษาคอเดอน มนาคม ถงกรกฏาคม จากการสอบถามนายเสมาชย พบวารายไดของมการเปลยนแปลงไป

102

มากจากในอดต ซงในตอนทพงเรมเลนแตรวง การออกแสดงเปนในรปแบบ ซวยเหลอซงกนและกนไมไดรบคาตอบแทนทตายตวในบางครงไดรบเปนสงของแทนคาตอบแทน

ทงปมงาน ประมาณ 55 งาน สมาชกไดคนละประมาณ 300 บาทแตละครงจะใชสมาชก 10-12 คน โดยทางวงจะเกบเงนสวนทเหลอไวดแลรกษาเครองดนตร

การสรางความนยม แตรวงครเส เปนแตรวงเกาแกซงเปนทรจกของชาวบานดอยแลวจงไมมการโปรโมท

วงมาก มเพยงตดชอวงและหมายเลขโทรศพท ตดตอไวทกลองใหญเทานน ซงงานสวนใหญเปนการแนะนาตอกนมา ครเสจงเนนการสรางนสยทด ความนอบนอม การมระเบยบวนยของนกดนตร ใหเปนทประทบใจของผ จางและผ รวมงาน

การฝกซอม แตรวงครเสจะมการบรรเลงดวยโนตสากล เปนสวนใหญสมาชกสามารถอานโนต

สากลและไดเพลงอยแลว ถามเพลงใหมกใหนกดนตรไปทาการฝกซอมมาเอง มการนดซอมทโรงเรยนบางปะกอกอยางนอยเดอนละครง

การแตงกาย การแตงกายเปนไปอยางไมตายตว มเพยงการกาหนดสเสอ สวนกางเกงใหเปนขายาว รองเทาหมสน เพอใหดสภาพ เสอใหเปนสชมพเหมอนกน จากการสอบถามพบวามการแตงกายในรปแบบนทกครงททาการแสดง โดยเนนทแตงกายทสภาพใหเกยรตตอผวาจางและผ รวมงาน

ผวาจาง ผวาจางสวนใหญจะอยในบรเวณบางปะกอก ถนนสขสวส แตกมบางครงไดรบการ

จางไปตางจงหวด แตรวงคณะครเสอาศยการบอกปากตอปาก แนะนาตอกนมา แตรวงคณะครเสเปนแตรวงเกาแกในบรเวณน จงมลกคาเกาแกมาก เปนทรจกอยางดของชาวบาน แตกมบางสวนทรจก ขนาดบรรเลงในงาน รปแบบขนตอนการดาเนนพธตาง ๆ ผวาจางจะเปนผ กาหนดแจงใหแตรวงทราบ แตรวงกจะดาเนนการบรรเลงบทเพลงตามทซอมเตรยมไว โดยทางแตรวงจะเปนผ เลอกบทเพลงเอง นอกจากบทเพลงทใชในพธกจะคงรปแบบเดมไวทกครง บางครงผวาจางกไดเรยกรองของเพลงเปนพเศษ สวนในเรองคาจาง แตรวงจะเปนผ กาหนดหลกเกณฑเรองเวลา ราคาไวตายตว เชน เรมงานเวลา 6.00 น. เสรจงานไมเกนเวลา 10.00 น. เปนตน โดยการตดตอจะตดตอผานนายเสมาชยทหมายเลขโทรศพท 081-711-3459

103

ผชม ผชมสวนใหญเปนผมารวมงาน ซงเปนญาตหรอคนรจกของผวาจาง และบางสวนเปน

ชาวบานทอาศยในบรเวณนน มารวมชวยงาน มตงแตวยเดก ถงผสงอาย ในครงน งานไดเรมจดทบานผวาจาง กอนการแหแตรวงไดเรมบรรเลง กไมเปนทสนใจจของผ รวมงาน จนถงเวลาแหแตรวงจงไดรบความสนใจมากขน เรยกไดวาเปน สสนหลกของงานเมอถงเวลาตงขบวนแหนาค ผคนทมารวมงานหรอชาวบานทอยใกลเคยง ไมวาจะเปน วยรน หนมสาว หรอผสงอาย กจะออกมาตงขบวนกน เสยงดนตรไดเรมบรรเลงสรางความสนกสนาน ผคนจะแสดงออกดวยการเตนรา เมอขบวนเคลอนตวไป เปนการเดนราเตนราไปตลอดทาง บางครงขบวนตองหยดเพราะนกเตนราไมยอมเดนตอกมนกดนตรกตองอาศยการดน หาวธคอย ๆ เคลอนขบวนจนเดนทางตอไปไดการเคลอนขบวนกจะเปนรปแบบนตลอดเสนทาง

ปจจบนนกเตนราในขบวนแห เปนกลมคนทคณะแตรวงตองใหความสนใจเปนพเศษ

นบไดวาเปนเครองชวดวา แตรวงวนนเลนไดด สนกสนาน ไดมนถกใจหรอเปลา คมคาจางหรอไมกดกนทผลตอบรบของนกเตนรา คณะแตรวงจงตองพยายามเอาใจนกเตนราไมวาจะตองเลนเพลงทนกเตนรามาขอใหได หรอเพลงทบรรเลงตองเปนเพลงทเปนทนยมในขนาดนน ตองมการซอมเกบไวเปนไมตายเรยกคะแนนการออกทาทางของนกเตนรา บทเพลงทเลอกมาบรรเลงกตองดกลมอายของนกเตนรา งานในครงนเมอถงเวลาแตรวงบรรเลงเพลงยอดนยมอยางเพลงขอใจแลกเบอร เสยงโหรองแสดงความชอบใจจะดงขนมาเปนพเศษ ทาเตนรากจะรนแรงขนสรางบรรยากาศความสนกสนานไดอยางมาก

ความเชอประเพณ พธกรรมกอนการบรรเลงกอนการบรรเลงทกครงจะมการไหวครหรอการยกคร เพอ

ระลกถงบญคณของครบาอาจารย โดยทางเจาภาพตองเตรยมเครองบชาคร มาเตรยมไวใหซงประกอบไปดวย ดอกไม ธป เทยน เงน 12 บาท เหลา และบหรใสพาน ครเสเปนผ ทาพธ จดธป 3 ดอก จดเทยน จดบหร 1 ตว จากนนพนมมอสมาชกในวงกพนมมอรบตาม กลาวนโม 3 จบ ดงน นะโม ตสสะ ภะคะวโต อะหะโต สมมาสมพทธสะ และกลาวคาบชาคร หลงจากนนไดบรรเลงเพลงมารชถวายครเปนการเปดวง และกอนการแหจะนาดอกไมทใชในการไหวครมาตดทกลองใหญเพอความเปนสรมงคล

104

ขนตอนการบรรเลง ขนตอนในการบรรเลงงานอปสมบท เกบขอมลเมอวนท 17 พฤษภาคม 2558 สถานท

วดแจงรอน จงหวดกรงเทพมหานคร เวลา 6.00 น. สมาชกในวงพบกนทจดนดหมาย เวลา 6.15 น. ออกเดนทางไปบานผ จาง คณะแตรวงจดวงขาตงโนตเพลงเตรยมเครองดนตร เวลา 6.30 น. ครเส ทาพธไหวคร เทยบเสยง เรมบรรเลง เวลา 6.45 น. พกทานอาหาร เวลา 7.30 น. แตรวงจดขบวน เรมแหจากบานผ จางไปยงวดแจงรอน เวลา 8.00 น. ถงพระอโบสถทาการประทกษณสมา 5 รอบพระอโบสถ เวลา 8.30 น. นาคขนพระอโบสถ มการโปรยทาน แตรวงบรรเลงประกอบ เวลา 9.00 น. นาคทาพธอปสมบท แตรวงบรรเลง ประกอบตอนคลองผา สนสดการวาจาง

ลกษณะการบรรเลง1 ในงานอปสมบทเมอแตรวงครเสไดเดนทางมาถงบานผ จางตามเวลานดหมาย

นกดนตรประกอบเครองดนตรเรยบรอย นายเสมาชย จงไดเรมทาพธไหวคร โดยเจาภาพไดจดเตรยมเครองบชาไวให คอเหลา 1 ขวดบหร 1 ซอย ดอกไม เงน 20 บาท ธป เทยน นายเสมาชย ไดจดธปพรอมกบสวด หลงจากนนกมการเทยบเสยงโดยใชเครองคารเนตเปนตวเทยบเสยง เรมบรรเลงเพลงมารชราชวลรบ เพลงคานานม เพลงขอใจแลกเบอรโทร การบรรเลงมการใชโนตสากล กอนจะขนเพลงใหมครเส มการใหสญญาณมอเพอเรม คลาย ๆ คอนดกเตอร แลวกลบไปบรรเลงดวย ระหวางบรรเลง ผคนรอบ ๆ ใหความสนใจ บางกขยบตวตามจงหวะเพลง เมอบรรเลงจบคณะแตรวงไดพกทานอาหาร เมอรบประทานอาหารเสรจ แตรวงเรมบรรเลงเพลงมหาฤกษ เพอเปนสญญาณบอกผ รวมงานวาถงเวลาตงขบวนแห หลงจากนนแตรวงไดเกบวง นายเสมาชย ไดบอกวา ตนไดสอนใหนกดนตรเปนผ เกบเองทกครง เพอสรางนสยทด ใหคนชนชม แตรวงไดเรมตงขบวน โดยมกลมนกเตนราอยหนาสด ตามดวยแตรวง และขบวนนาค ประกอบดวย ผ ถอเครอง

1เกบขอมลภาคสนาม ลกษณะชาตพนธพรรณนา (Ethnography), เมอวนท 17

พฤษภาคม 2558

105

อฏฐบรขารเครองใช ของถวายพระ เดก ผ ใหญ ผ สงอาย ตามลาดบ เรมดวยสญญาณโห สามครง แตรวงเรมบรรเลง ขบวนเรมออกเดน การบรรเลงเรมดวยนายเสมาชยขนทานองให วงรบตาม บรรเลงอยางตอเนอง เปนทานองเดยวกน บางครงนกดนตรก สรางทานองลอขนมาใหมเอง ขบวนเคลยนตวไปอยางเชองชา กลมนกเตนราเตนเขาจงหวะแตรวงอยางสนกสนาน ผดกลบดานหลงขบวนทเดนกนอยางสงบนง บางครงกมการหยดพก เพอทานนา แลวคอยเดนทางตอ โดยการโหนาทกครง เพลงทไดรบการตอบรบดจะเปนเพลงสมยนยม เชน เพลงขอใจแลกเบอรโทร การเตนและโหรองจะมากเปนพเศษ การเดนทางใชเวลาประมาณ หนงชงโมง ระยะทางประมาณ สามรอยเมตร นกดนตรกมการพลดกนหยดพกแลวบรรเลงตอ เมอถงพระอโบสถ ผ จางไดขอใหเดนทาการประทกษณสมา 5 รอบ บรรยากาศการเดนรอบพระอโบสถ กลมนกเตนกยงคงความสนกสนามเดนสลบเตน เชนเดม จบครบ หารอบ แตรวงไดมาตงวงขางทางขนพระอโบสถ ขนาดทนาคไดทาพธการแสดงความคารวะแดพระสงฆผ เปนเจาของสถานท ชาวบานไดมาชนชมวงวาบรรเลงไดสนก บางคนบอกวางานบวชตองวงครเสเทานน แตรวงไดบรรเลงอกครงประกอบการโปรยทานสรางบรรยากาศความสนกสนาน ใหแกผ รวมงาน แตรวงไดตงวงอกครงดานหลงโบรถบรรเลงประกอบการคลองผา เปนอนจบงาน นกดนตรไดทาการนดหมายกนถงงานตอไปและแยกยายในทสด

ลกษณะทางดนตร นกดนตรคณะแตรวงคณะครเส

ตารางท 1 แสดงขอมลสมาชกนกดนตรของคณะแตรวงครเส

ลาดบ ชอ อาย เครองดนตรทเลน อาชพ 1 นายเสมาชย สงขแสงใส

(หวหนาวง) 71 คลารเนต ขาราชการ

2 นายชยวฒ สวสดชย 30 คลารเนต ขาราชการ 3 นางสาวพชชาภรณ ราชแผว 21 คลารเนต นกศกษา 4 นายวเชยร นาคทอง 47 อลโต แซกโซโฟน รบจาง 5 นายณฐวฒ สวางศร 30 อลโต แซกโซโฟน รบจาง 6 นางสาวมณฑนา โพธารนทร 22 อลโต แซกโซโฟน นกศกษา 7 นางสาววรรณพร ผองใส 17 อลโต แซกโซโฟน นกเรยน 8 นายณรงคศกด ควอาไฟ 30 เทเนอร แซกโซโฟน ขาราชการ

106

ลาดบ ชอ อาย เครองดนตรทเลน อาชพ 9 นายอครเดช หนจนทร 34 ทรมเปต ขาราชการ 10 นายจรศกด สวรรณเบญจางค 33 ทรมเปต ผจดการ 11 นายววรรน บญญา 30 ทรมเปต นกขาว 12 นายเพชร เนตรพระวงศ 29 ทรมเปต ผจดการ 13 นายเจนวทย พฒนาลสกล 20 ทรมเปต นกศกษา 14 นางสาวประภาพร กลนทอง 17 ทรมเปต นกเรยน 15 นายคมสนต พพฒนกล 35 ทรอมโบน ผจดการ 16 นายอภโชค เชยวชาญกล 23 ทรอมโบน นกศกษา 17 นายภานกร ชสาย 17 ทรอมโบน นกเรยน 18 นายธนสถ ศรสกลเวโรจน 34 ยโพเนยม รบจาง 19 นายพสกร โหมเพง 20 ยโพเนยม นกศกษา 20 นายประยร สขสมฤทธ 47 เครองประกอบจงหวะ รบจาง 21 วาทรอยตรยทธนา เจยมทอง 25 เครองประกอบจงหวะ ขาราชการ 22 นายรฐพล เวทยสขสมพร 24 เครองประกอบจงหวะ นกศกษา 23 นายวรวรชญ เจรญแดนสรวง 23 เครองประกอบจงหวะ นกศกษา 24 นายพลชย เดชธรชย 21 เครองประกอบจงหวะ นกศกษา 25 นายภเดช อนจตต 21 เครองประกอบจงหวะ นกศกษา 26 นายสรวชญ พงษสกล 18 เครองประกอบจงหวะ นกเรยน 27 นายรฐนนท ธรรมเจรญพร 18 เครองประกอบจงหวะ นกเรยน 28 นายเอกดนย พลมนส 15 เครองประกอบจงหวะ นกเรยน

จากตารางซงแสดงขอมลสมาชกนกดนตรของคณะแตรวงครเส พบวามนกดนตรประจาวงอย 28 คน มอายเฉลยตงแต 15-71 ป โดยสวนใหญยงเปนนกเรยน หรอนกศกษานกดนตรประกอบอาชพหลกคอ ขาราชการ พนกงานเอกชน รบจางและนกขาว เครองดนตรทประจาในวงเปนกลมเครองดนตรทมความหลากหลายประกอบดวยดวยเครองเปาและเครองประกอบจงหวะ

107

เครองดนตร เครองดนตรทใชขณะทาการออกแสดง

ตารางท 2 แสดงขอมลเครองดนตรของคณะแตรวงครเส เครองดนตร จานวน หมายเหต

คลารเนต 2

อลโต แซกโซโฟน 2 เทเนอร แซกโซโฟน 1

ทรมเปต 2

ทรอมโบน 2 กลองเทเนอร 1

กลองทรโอ 1 ฉาบ 1

เครองดนตรของแตรวงคณะครเส แบงออกเปนประเภทไดดงน เครองลมไม (Woodwind Instrument) เครองลมทองเหลอง (Brass Instrument) และเครองประกอบจงหวะ (Percussion)

1. เครองลมไม (Woodwind Instrument)ไดแก คลารเนต, อลโตแซก-โซโฟนและเทเนอรแซกโซโฟน

2. เครองลมทองเหลอง (Brass Instrument)ไดแก ทรมเปตและ ทรอมโบน

3. เครองประกอบจงหวะ (Percussion)ไดแก กลองใหญ, กลองทรโอ และฉาบ

โดยเครองดนตรบางสวนวงไดจดซอไวสวนหนง โดยจะเปนเครองประกอบจงหวะทงหมด สวนทเหลอในกลมเครองเปาสมาชกทมกาลงกซอไวเอง และบางสวนขอยมจากโรงเรยนบางปะกอก

108

การประสมวงและการจดวง มการจดวงแบบมาตราฐานคอ 12 คน ใชเครองเปา 9 เครอง จดวงโดยเนนเสยงให

สมดลกนคอ มการใชเครองลมไมใหสมดลกบเครองลมทองเหลอง คลารเนต 2 เครอง อลโต แซก-โซโฟน เทเนอร แซกโซโฟนอยางละ 1 เครอง เครองทรมเปต 2 เครองและทรอมโบน 2 เครอง

การจดวงนงบรรเลง การนงบรรเลงจะใชแสตนตตงโนต หนหนาออกเปนแนวเดยวกน เครองเปานงเรยงกนเปนหนากระดานและตามดวยเครองประกอบจงหวะทงหมด

ภาพท 2 ภาพแสดงตาแหนงทนงของแตรวงคณะครเสขณะนงบรรเลง

การจดวงเดนบรรเลงเพอน าขบวนแหนาค การเดนขบวนแหใชเครองประกอบจงหวะ คอ กลองทรโอ, กลองใหญและฉาบนาขบวนตามดวยกลมเครองเปา

ภาพท 3 ภาพแสดงรปขบวนแหของแตรวงคณะครเส

คลารเนต แซกโซโฟน ทรมเปต ทรอมโบน เครอง

ประกอบ

จงหวะ

ทศทางการเคลอนขบวน

กลอง

ใหญ

กลอง

ทรโอ

ฉาบ

คลารเนต

แซกโซโฟน

ทรมเปต

ทรอมโบน

109

เพลงทใชในการบรรเลง เพลงขนาดนงบรรเลง

ตารางท 3 แสดงเพลงทใชในการบรรเลงแตรวงคณะครเสขนาดนงบรรเลง เพลงขนาดนงบรรเลง

ลาดบ เวลา(นาท) ชอเพลง ประเภทเพลง

ผประพนธ/ผ เรยบเรยง/ผ รอง

1 3.28 มารชราชวลลภ มารช เพลงพระราชนพนธพระเจาอยหว รชกาลท 9 พระเจนดรยางค (ผ เรยบเรยง)

2 3.74 คานานม ลกทง ไพบลย บตรขน (ผประพนธ) 3 3.00 ขอใจแลกเบอรโทร ลกทง หญงล ศรจมพล (ผ รอง)

4 0.50 มหาฤกษ เพลง พธการ

สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ เจาฟาบรพตรสขมพนธ (ผประพนธ)

หลงจากไหวครเปนทเรยบรอยแลว จะมการบรรเลงเพลงมารชเปนการเปดวง 1 เพลง หลงจากนนจะบรรเลงเพลงคานานม ตามดวยเพลงลกทงสมยนยมเปนระยะ ครงละ 1 –2 เพลง จนใกลถงเปนเวลาแหจะบรรเลงเพลงมหาฤกษเปนสญญานบอกผ รวมงานวาถงเวลาแห

เพลงบรรเลงขนาดเดนแห ตารางท 4 แสดงเพลงทใชในการบรรเลงแตรวงคณะครเสขนาดเดนแห

เพลงบรรเลงขณะเดนแห ลาดบ เวลา(นาท) ชอเพลง ประเภทเพลง ผประพนธ/ผ เรยบเรยง/ผ รอง 1 1.20 คลนกระทบฝง ครแกว อจฉรยะกล

ครเออ สนทรสนาน (ผ เรยบเรยง)

2 1.40 พมากลองยาว เพลงพนบาน ไมทราบผประพนธ 3 1.36 คณลาใย ลกทง ลกนก สภาพร (ผ รอง) 4 0.39 โบรรกสดา ลกทง ศรพร อาไพพงษ (ผ รอง)

110

เพลงบรรเลงขณะเดนแห ลาดบ เวลา(นาท) ชอเพลง ประเภทเพลง ผประพนธ/ผ เรยบเรยง/ผ รอง 5 2.21 อศวลลา(มายอง) เพลงไทยเดม มนตร ตราโมท (ผ เรยบเรยง) 6 1.57 สกา วาไรต ลกทง MoccaGarden (ผ รอง) 7 0.56 กนตบ ลกทง เทง เถงเทง (ผ รอง) 8 2.15 คนห ลกทง จะ อาร สยาม (ผ รอง) 9 1.12 ราวงชาวบาน เพลงพนบาน ไมทราบผประพนธ 10 0.38 ตามองตา ลกทง ยอดรก สลกใจ (ผ รอง) 11 0.20 อศวลลา(มายอง) เพลงไทยเดม มนตร ตราโมท (ผ เรยบเรยง) 12 3.02 ขอใจแลกเบอรโทร ลกทง หญงล ศรจมพล (ผ รอง) 13 2.28 ปไขไกหลง ลกทง กอต จกรพรรณ (ผ รอง) 14 1.20 ทาบญรวมชาต ลกทง ชาย เมองสงห (ผ รอง) 15 2.49 ปนาขาเก ลกทง คฑลยา มารศร (ผ รอง) 16 1.38 30 ยงแจว ลกทง ยอดรก สลกใจ (ผ รอง) 17 1.33 เตยโขง พนบาน ไมทราบผประพนธ 18 0.55 ลาวแพนนอย เพลงไทยเดม ไมทราบผประพนธ 19 3.11 กลบมาทาไม ลกทง หมา จกมก (ผ รอง) 20 2.27 หนมนาขาว

สาวนาเกลอ ลกทง ไผ พงศธร,เปาวล พรพมล

(ผ รอง) 21 5.10 จดหมายจาก

ฉนทนา ลกทง ดาวใต เมองตรง (ผ รอง)

22 2.50 กระแซเขามาส ลกทง พมพวง ดวงจนทร (ผ รอง) 23 1.37 หนไมร ลกทง พมพวง ดวงจนทร (ผ รอง) 24 2.37 สาวบางโพธ ลกทง จงหรดขาว วงศเทวญ (ผ รอง) 25 0.34 cherry pink สากล Louis Guglielmi (ผประพนธ)

26 0.54 สาวบางโพธ ลกทง จงหรดขาว วงศเทวญ (ผ รอง) 27 2.37 เดกดอยใจด ลกทง นองมายต (ผ รอง) 28 2.48 ชวนนองแตงงาน ลกทง กอด จกรพรรณ (ผ รอง)

111

เพลงบรรเลงขณะเดนแห ลาดบ เวลา(นาท) ชอเพลง ประเภทเพลง ผประพนธ/ผ เรยบเรยง/ผ รอง 29 4.30 ลาวดาเนนทราย เพลงไทยเดม พระยา-ประสานดรยศพท

(ผประพนธ)

จะเรมตนดวยเพลงทานองไทยเดมกอน เพลงคลนกระทบฝง เพลงพมากลองยาว หลงจากนนบรรเลงเพลงจงหวะราวงและเพลงลกทงตามสมยนยม ในอดตจนถงปจจบน เพลงคณลาใย กบตบ คนห สกาวาไรต ขอใจแลกเบอรโทร หรอเปนบทเพลงดงของพมพวง ดวงจนทร หรอบทเพลงของยอดสลกใจ

เพลงทบรรเลง ตารางท 5 แสดงสรปขอมลเพลงทบรรเลงของแตรวงคณะครเส

ตารางสรปเพลงแตรวงคณะครเส

เพลงมารช เพลงพธการ เพลงไทยเดม เพลงพนบาน เพลงลกทง

มารชราช-วลลภ

มหาฤกษ คลนกระทบฝงลาวดาเนนทรายลาวแพนนอย

เตยโขง พมากลอง ราวงชาวบาน อศวลลา

30 ยงแจว เดกดอยใจด แวนฟอหลอเฟยว โบรรกสดา กระแซเขามาส กลบมาทาไม กนตบ ขอใจแลกเบอรโทร คนห คานานม คณลาใย จดหมายจากฉนทนา ชวนนองแตงงาน ตามองตา ทาบญรวมชาต

112

ตารางสรปเพลงแตรวงคณะครเส

เพลงมารช เพลงพธการ เพลงไทยเดม เพลงพนบาน เพลงลกทง

นองนอนไมหลบ ปกษใตบานเรา ปไขไกหลง ปนาขาเก สกา วาไรต สาวบางโพธ หนมนาขาวสาว- นาเกลอ ทาบญรวมชาต ผมรกเมองไทยบานเรอนเคยงกน รกขามคลอง สกา วาไรต

ในสมยครเสยงเปนนกเรยนเพลงสวนใหญเปนเพลงไทยเดมเชนเพลงคลนกระทบฝงเพลง ลาวดาเนนทราย เพลงลาวแพนนอย เพลงราวง เพลงไทย สองชนหรอเพลงพนบานเชนเพลง เตยโขง เพลงพมากลองยาว เพลงราวงชาวบาน หรอเพลงอศวลลาซงคนฟงทเปนวยรนกจะไมคอยสนก แตในสมยปจจบนครเสใชการฟงเพลงมากแลวเลอกเพลงทตดห ซงสวนใหญเปนเพลงตามสมยเชน เพลง 30 ยงแจว เพลงกระแซเขามาส เพลงกลบมาทาไม เพลงกนตบ เพลงขอใจแลกเบอรโทรคนห เพลงคานานม เพลงคณลาใย เพลงจดหมายจากฉนทนา เพลงชวนนองแตงงาน เพลงเดกดอยใจด เพลงตามองตา และเพลงทาบญรวมชาต แตกยงมเพลงเกาทตดหดวย ไมวาจะเปนเพลงของพมพวงของยอดรกซงครเสไดพยายามเกบและอนรกษเพลงเหลานไว โดยครเสยงคงความเปนไทยไวแตมการใชบทเพลงททนสมยประกอบดวย

113

แตรวงแดงไฝ สถาพทวไปของแตรวง แตรวงคณะแดงไฝ เปนแตรวงชาวบานทมชอเสยงแถวเขตบางแค แตเดมแตรวงคณะ

แดงไฝเปนวงปพาทยมากอน ทาใหแตรวงแดงไฝมรปแบบการบรรเลงทไดรบอทธพลจากการบรรเลงแบบวงปพาทย ประกอบกบมการประยกตใชเครองดนตรและเทคโนโลยสมยใหมมการใชคยบอรด ไมโครโฟนเพมการขบรอง สรางเสยงแบบใหมมความทนสมย แตรวงคณะแดงไฝ ตงอยท หมบานเศรษฐกจ 22-20 เขตบางแค เมอง กรงเทพมหานคร

ความเปนมาคณะแตรวงแดงไฝ แตรวงคณะแดงไฝ กอตงโดน นายชาตชาย สมสข โดยนายชาตชายฝกเลนดนตรไทย

กบบดา ตงแต ยงเดก เรมจากการตเครองประกอบจงหวะกอน แลวหดไดเครองอนตอมา จนสามารถเลนไดครบทงวง ตอมาดวยใจรกจงแอบไปเรยนเครองเปาสากลทวดนางชตลาดพถนนเทดไท โดยเรมเรยนทรมเปตกอน หมนฝกฝนเรอยมา จนปพ.ศ. 2510 เหนชองทาง เลยไดรวมรวบญาต เพอนมาตงวงแตรเพมเพอออกรบงานควบคกบวงปพาทยทมอยเดม โดยสมยทกอตงยงไมมชอวง แตรวงคณะแดงไฝเดมวงกอตงอยบรเวณตลาดพ ตอมาปพ.ศ. 2548 จงไดยายมายง บรเวณบางแค ทงนแตรวงคณะแดงไฝยงมการประยกตนาเอาคยบอรดไฟฟาและไมโครโฟนมารวมในขบวนแหดวย ปจจบนนายแดงไฝ มอายมากแลว จงใหนายสมชาย สมสข ผ เปนบตรเปนผจดการวงเปนสวนใหญ

ลกษณะเดนของวง เนองจากแตรวงคณะแดงไฝ เรมตนมาจากวงปพาทย นกดนตรทมอายสวนใหญ

สามารถเลนดนตรไทยได การบรรเลงของแตรวงจงมการใชเทคนคแบบเพลงไทยเดม ไมวาจะเปนการแตงทานองลอ การลกจงหวะหรอการดนสดของนกดนตร ทาใหวธการบรรเลงของแตรวงมความสนก แตรวงคณะแดงไฝยงมการใชไมโครโฟนมาขบรองเพมสสนใหวงแตรขนาดนงบรรเลง เวลาแหมการใชรถเขนประกอบการแห ในรถเขนประกอบไปดวยชดเครองเสยงและเครองคยบอรด นกดนตรจงสามารถสอสารกบผ รวมงาน นกเตนราไดมากขนจากการสอบถามนายสมชาย สมสข การเพมเครองคยบอรดและการใชรถเขนทาใหการบรรเลงงายขนเปนทชมชอบของผ รวมงาน

โครงสรางสมาชก แตรวงคณะแดงไฝ เรมกอตงโดนนายแดงไฝ สมสข จากการรวบรวมเพอนทรจกและ

นกดนตรทยายมาจากวงอน สาหรบการสบทอดไดมอบหมายใหนายสมชาย สมสขซงเปนบตรชายดาเนนการบรหารจดการภายในวง นายชาตชาย สมสข เปนหวหนาวง เ ปนผ รบงานคยตกลงกบ

114

ผ จางงาน เมอตกลงงานไดแลวกให นายสมชาย สมสข เปนผ นาวงออกแสดง ทงยงประสานงานกบสมาชก ตกลงเรองวนเวลาสถานทนดหมาย การจดเตรยมเครองดนตร รวมทงเปนผขบรถพาสมาชกมาถงทแสดง

โอกาสในการแสดง งานบวชนาค แตรวงคณะแดงไฝมโอกาสในการออกแสดง งานบวชมากทสดมการ

ออกแสดงเกอบทงป ยกเวนชวงเขาพรรษา งานแตงงาน แตรงวงคณะแดงไฝมโอกาสในการออกแสดงงานแตงงานรองลงมาจาก

งานบวชนาค งานศพ เปนงานทคณะแตรวงแดงไฝ มโอกาสออกแสดงนอยทสด ประมาณป 1-2

งาน งานแหตาง ๆ เชนการแหเทยน งานแหกฐน เปนงานทคณะแตรวงแดงไฝมโอกาสออก

แสดงเปนบางครง รายได ในการรบงานอปสมบทการรบงานสวนใหญเปนงานเวลาเดยว เพราะถาเปนสองเวลา

ราคาจะเพมขนมาก เจาภาพเลยนยมเวลาเดยวมากกวาคอตอนแห งานเดยวอยท 5,500 สวน สองเวลาจะอยท 10,000 บาทโดยสวนใหญจะเขางานไมเกน 7.00 น. เสรจงานไมเกน 10.00 น. หรอตามแลวแตตกลงกบผ จาง สวนใหญหนาจะเปนชวงกอนเขาพรรษาคอเดอน มนาคม ถงกรกฏาคม บางวนมรบถง สองงานตลอดทงป ประมาณ 50 งาน สมาชกไดคนละ 500 บาทแตละครงจะใชสมาชก 8 คน โดยทางวงจะเกบเงนสวนทเหลอไวดแลรกษาเครองดนตรคานามน

การสรางความนยม แตรวงแดงไฝมการสรางความนยม โดยมการตดชอคณะพรอมหมายเลขโทรศพท

ตดตอทเสอของสมาชกรวมถงทเครองดนตรเชน กลองใหญและกลองทรโอ เวลาแหกมตดชอคณะพรอมหมายเลขโทรศพท ตดตอไวท รถเขน เนองดวยคณะแตรวงแดงไฝมการใชไมโครโฟนจงสามารถประกาศ ขอบคณและแนะนาวงไดอกดวย จากการสอบถาม นายสมชาย สมสขยงมการสรางวนยของนกดนตรคอ ตองมาตรงเวลา ในขนาดแสดงหามดมสราเปนอนขาด เพอเปนการสรางภาพลกษณทดตอวง

การฝกซอม ไมมการฝกซอม เพราะสมาชกในวงบรรเลงรวมกนมานาน ไดเพลงหมดแลว ถาม

เพลงใหมกใชวธใหซอมกนมาเองแลวมาเจอกนในงาน

115

การแตงกาย การแตงกายมการใสเสอทเปนยนฟอรมเดยวกนมชอคณะสกรน หมายเลขโทรศพทตดตออยดานหลงของเสอเพอเปนการประชาสมพนธคณะ เปนเสอยดคอปกสชมพ กางเกงขายาว มแตงกายแบบนทกครงททาการออกแสดง

ผวาจาง ผวาจาง ของแตรวงคณะแดงไฝมการกระจายรบงานไปทวทงกรงเทพบางครงกไดรบ

การวาจางใหบรรเลงตางจงหวดไมวาเปนจงหวดสมทรปาการ จงหวดสมทรสงครามและจงหวดนครปฐม แตรวงคณะแดงไฝไดรบการแนะนาตอกนมา ซงแตรวงคณะแดงไฝเปนวงปพาทยมาแตดงเดม มผคนรจกอยมากไมเพยงแตวงการแตรวงอยางเดยว คณะแดงไฝยงเปนเปนทรจกอยางกวางขวางในวงการดนตรไทยมาอยางยาวนาน บางครงกมผมาตดตอขนาดทาการแสดง พธการ รปแบบการดาเนนงาน ขนตอน ผวาจางจะเปนผแจงใหทางคณะแตรวงทราบ บทเพลงทเกยวของกบพธจะเหมอนเดมทกครง แตบทเพลงอน ๆ การเตรยม เลอกบทเพลงจะเปนการตดสนใจของทางคณะแตรวง คาวาจาง เวลาการแสดงจะมการตกลงกบทางผ จางโดยทางคณะแตรวงจะมกาหนดไวระดบหนง

ผชม ผชมสวนใหญเปนผมารวมงาน ซงเปนญาตหรอคนรจกของผวาจาง มตงแตวยเดก ถง

ผสงอาย งานในครงนเรมพธทวดกอน ในระหวางพธคณะแตรวงบรรเลงกไมเปนทสนใจของผชมทงหลาย มเพยงตอนเรมบรรเลง เพลงมหาฤกษเปนสญญานเรมพธเทานนทไดรบความสนใจหลงจากนนกบรรเลงเปนเพยงบรรยากาศจน ถงเวลาแหถงไดรบความสนใจขนอยางมากเมอถงเวลาตงขบวนแหนาค ผคนทมารวมงานหรอชาวบานทอยใกลเคยงไมวาจะเปน วยรน หนมสาว หรอผสงอาย ออกมาเตรยมตวทดานหนาสดขอขบวน เมอขบวนไดเคลอนตว คณะแตรวงเรมบรรเลง นกเตนรากเรมออกทาทางเปนการเดนเตน สลบหยดเตนบางครงกหยดกบท เตนจนเพลงทบรรเลงเลนในขนาดนนจบแลวคอยเดนตอ ระหวางทางทขบวนเคลอนผานไป กลมนกเตนรากจะเพมจานวนมากขน มชาวบานทอยบรเวณนนเขามารวมดวยตลอดทาง นกเตนมการเตนอยางเมามน ประกอบกบการดมสรา โดยมผจดหาใหตลอดทาง มการปะทะกนหลายครงของกลมนกเตนรากบนกดนตร โดยนกเตนชอบมาหยดแตรวง กตองดนไปขางหนา จนมนกเตนโดนเศษฉาบบาดหนา แตบางครงกมาหยอดลอนกดนตร มบางกมาขอเพลง มการสอสารระหวางคณะแตรวงกลมนกเตนดวยการโหรบสงแซวกนไปมาสรางบรรยากาศเปนกนเองและความสนกสนาน

116

ความเชอประเพณ พธกรรมกอนการบรรเลงกอนการบรรเลงทกครงจะมการไหวครหรอการยกครเพอ

ระลกถงบญคณของครบาอาจารย โดยทางเจาภาพตองเตรยมเครองบชาคร มาเตรยมไวใหซงประกอบไปดวย ดอกไม ธป เทยน เงน 12 บาท เหลา และบหรใสพาน โดยใหผอาวโสเปนผ ทาพธ จดธป 3 ดอก จดเทยน จดบหร 1 ตว จากนนพนมมอสมาชกในวงกพนมมอรบตามกลาวนโม 3 จบ ดงน นะโม ตสสะ ภะคะวโต อะหะโต สมมาสมพทธสะ นะโม ตสสะ ภะคะวโต อะหะโต สมมาสมพทธสะ นะโม ตสสะ ภะคะวโต อะหะโต สมมาสมพทธสะ และกลาวคาบชาคร หลงจากนนไดบรรเลงเพลงมารชถวายครเปนการเปดวงและกอนการแหจะนาดอกไมทใชในการไหวครมาตดทกลองใหญเพอความเปนสรมงคล

ขนตอนการบรรเลง ขนตอนในการบรรเลงงานอปสมบทวนท 25 พฤษภาคม 2558 สถานทวดวมตยาราม

แขวงบางออ เขตบางพลด กรงเทพมหานคร เวลา 6.00 น. คณะแตรวงแดงไฝถงสถาณทนดหมาย เรมการเคลอนยายเครองดนตร เวลา 6.30 น. จดวง เรมทาพธไหวคร นงบรรเลง เพลงมารชสเหลาเปดวง บรรเลงตออกหนงเพลง เวลา 7.00 น. นาคมาถงบรเวณสถานททาพธ แตรวงบรรเลงเพลงมหาฤกษ นาคทาพธปลงผม แตรวงบรรเลง เพลงคานามน เพลงชดงานบวช ตอเนองจนจบพธ เวลา 7.45 น. พกรบประทานอาหาร เวลา 8.00 น. เกบของ เคลอนยายวง เวลา 8.15 น. ตงขบวนจากบานผ จาง เวลา 8.30 น. เรมเดนขบวนแหนาคแตรวงเรมบรรเลง เวลา 9.00 น. ถงพระอโบสถ ประทกษณสมา 3 รอบ เวลา 9.20 น. นาคขนถงพระอโบสถ เวลา 9.25 น. แตรวงบรรเลงประกอบการโปรยทาน เวลา 9.30 น. แตรวงเกบของ เคลอนยายกลบทรถ เวลส 9.45 น. สนสดการวาจาง

117

ลกษณะการบรรเลง2 นกดนตรคณะแตรวงแดงไฝไดถงสถานทนดหมาย นกดนตรเรมประกอบเครอง โดยม

นายสมชาย สมสข เปนหวหนาวง ซงเปนลกชายของนายแดงไฝ สมสข ผกอตงวง เมอประกอบเครองดนตรเสรจเรยบรอย เจาภาพไดมาเรยกคณะแตรวงเขาไปยง โรงศาลา แตรวงไดจดวงโดย ใชโตะกลมและนาเกาอมานงลอม เจาภาพไดนาเครองไหวครมาใหนายสมชาย โดยม เหลา จานใสบหร เงนธป เทยน ดอกไม ใหผอาวโสสดในวงเปนผ ทาพธ หลงจากนนไดเรมบรรเลงเพลงมารช 1 เพลงเปนการถวายคร จงไดบรรเลงเพลงมารชอกหนงเพลง ระหวางนนนกดนตรไดนาโทรโขงออกมา นาคไดมาถง แตรวงบรรเลงเพลง มหาฤกษเพอเปนสญญานเรมพธ นาคไดเรมพธโกนผมและอาบนานาค แตรวงบรรเลงเพลงคานานมตอดวยบรรเลงเพลงชดงานบวช พธไดดาเนนตอไป จนเสรจพธ แตรวงไดหยดพกรบประทานอาหาร เมอรบประทานอาหารเรยบรอยแลวไดเกบวง เคลยนขบวนไปยงจดนดหมาย ชงหางจากวดประมาณ 1 กโลเมตร โดยตองอาศยรถยนต แตรวงไดจดวงใหม โดยมการใชรถเขน โดยนายสมชายไดเปลยนจากการเลนทรอมโบนมาเปนผควบคมรถเขนและบรรเลงคยบอรด มการจดรปแบบขบวน โดนกลมนกเตนอยหนาขบวน ตอมาเปนแตรวง ตามดวยขบวนนาค ทโดยสารบนรถกะบะตามดวยผ ถอเครองอฏฐบรขารเครองใช ของถวายพระ เดก ผใหญ ผสงอาย ตามลาดบ การบรรเลงไดเรมขน โดยใชคยบอรดเลนทานองเพลง เพลงทเลนเปนเปนราวง ลกทงยอดนยม ใชบรรเลงทานองเดยว ขนเพลงวงรบตาม การเคลยนขบวนเปนการเดนสลบเตน กลมนกเตนกการเตนอยางเมามน ประกอบกบการดมสรา โดยมผจดหาใหตลอดทาง มการปะทะกนหลายครงของกลมนกเตนกบนกดนตร โดยนกเตนชอบมาหยดแตรวง กตองดนไปขางหนา จนมนกเตนโดนเศษฉาบบาดหนา แตบางครงกมาหยอดลอนกดนตร มบางกมาขอเพลงจากนายสมชาย เมอมาถงทางเขาวดนายสมชายกไดหยดบรรเลงมการสอสาร ยอลอกบกลมนกเตนดวยการโหรบสงและขอนาดม เอมรอยจากเจาภาพและไดบอกวาแตรวงไมดมเหลา แตรวงไดบรรเลงตอ บางครงกมคนมาหยดรถเขนของวงนายสมชายตองหยดบรรเลงตอวาผานไมโครโฟน วาผมไมสามารถทางานไดจนสามารถไปตอได จนเคลยนขบวนมาถงบรเวณวด ไดหยดการบรรเลงยายขบวนไปตงขบวนใหมทบรเวณพระอโบสถซงอยสงขนไป ไดตงขบวนขนใหมโดยยงคงรปแบบเดม แตรวงไดเรมบรรเลงอกครง กลมนกเตนยงคงความเมามน เตนสลบเดน กลมขบวน

2เกบขอมลภาคสนาม ลกษณะชาตพนธพรรณนา (Ethnography), เมอวนท 25

พฤษภาคม 2558

118

หลงกเดนตามอยางสงบนง จนครบสามรอบ แตรวงไดหยดบรรเลง นาคขนพระอโบสถ ทาพธการแสดงความคารวะแดพระสงฆผ เปนเจาของสถานทเมอมการโปรยทาน แตรวงไดบรรเลงอกครง บรรยากาศเปนไปอยางสนกสนาม ตางแยงกนเกบเหรยญทโปรยรวมทงนกดนตรดวย เมอใกลจบเพลงแตรวงไดบรรเลงเรวขนเปนทชนชอบของนกเตนจนจบเพลง นาคขนพระอโบสถดาเนนพธตอนายสมชายไดทาการขอบคณผ รวมงานบอกวธการตดตอวง เปนอนจนการจางแตรวงไดแยกยายเกบเครองดนตร ลกษณะทางดนตร

นกดนตรคณะแตรวงแดงไฝ ตารางท 6 แสดงขอมลสมาชกนกดนตรคณะแตรวงแดงไฝ ลาดบ ชอ อาย เครองดนตรทเลน อาชพ 1 นายชาตชายสมสข(หวหนาวง) 67 อลโต แซกโซโฟน นกดนตร 2 นางไพรตน ขาคง 35 อลโต แซกโซโฟน รบจาง 3 นายมนส ดสกล 58 เทเนอร แซกโซโฟน รบจาง 4 นายสาราญ พมพพรอม 66 ทรมเปต คาขาย 5 นายบรบรณ นอยสกล 48 ทรอมโบน นกดนตร 6 นายสมชาย สมสข 33 ทรอมโบน/รอง นกดนตร 7 นายจารส คงเทยน 54 กลองใหญ รบราชการ 8 นายชาญยทธ สวางแกว 36 กลองทรโอ รบจาง 9 นางสาวสมใจ มบญ 41 ฉาบ/รอง รบจาง

จากตารางซงแสดงขอมลสมาชกนกดนตรของคณะแตรวงแดงไฝ พบวามนกดนตรประจาวงอย 9 คน มอายเฉลยตงแต 33-67 ป ชวงอายทมมากสดคอชวง 40-60 ปนกดนตรประกอบอาชพหลกคอ รบจางและมบางสวนทเปนนกดนตรและครสอนดนตร โดยสมาชกของแตรวงคณะแดงไฝ เปนสมาชกดงเดมมการรวมวงกนมาอยางยาวนาน จากการสอบถามทางคณะแตรวงไมมการรบสมาชกใหมมาเพม

119

เครองดนตร เครองดนตรทใชขณะทาการออกแสดง

ตารางท 7 แสดงขอมลเครองดนตรของคณะแตรวงแดงไฝ

เครองดนตร จานวน หมายเหต อลโต แซกโซโฟน 1 เทเนอร แซกโซโฟน 1

ทรมเปต 1

ทรอมโบน 2 กลองเทเนอร 1

กลองทรโอ 1 ฉาบ 1

นกรอง 2

คยบอรด (ประกอบกบรถเขน) 1 ใชเดนขบวนแห

เครองดนตรของแตรวงคณะแดงไฝ แบงออกเปนประเภทไดดงน เครองลมไม (Woodwind Instrument) เครองลมทองเหลอง (Brass Instrument) เครองประกอบจงหวะ (Percussion)และเครองดนตรไฟฟา (Electronic instrument)

เครองลมไม (Woodwind Instrument) ไดแก คลารเนต, อลโตแซกโซโฟนและเทเนอรแซกโซโฟน เครองลมทองเหลอง (Brass Instrument) ไดแก ทรมเปตและทรอมโบน เครองประกอบจงหวะ (Percussion) ไดแก กลองใหญ, กลองทรโอและฉาบ เครองดนตรไฟฟา (Electronic instrument) ไดแก คยบอรด โดยเครองดนตรสวนใหญ ในสวนของเครองประกอบจงหวะ เครองดนตรไฟฟารถเขน

และชดเครองเสยง ทางวงจะเปนผ จดเตรยมไวใหพรอม สวนเครองดนตรประเภทเครองลมคอ เครองลมไมและเครองทองเหลองทางวงกมจดเตรยมเปนของวงใวใหแตกมนกดนตรบางคนทจดหามาไวเปนของสวนตว

120

อปกรณทใชประกอบการบรรเลง

ตารางท 8 แสดงอปกรณทใชประกอบการบรรเลงของแตรวงคณะแดงไฝ

อปกรณ จานวน หมายเหต

โทรโขงไฟฟา 1

แตรวงคณแดงไฝมการใชโทรโขงเพอขยายเสยงรองขนาดนงบรรเลงบรรเลงเพลงคา-นานม อปกรณทเหลอไดนามาประกอบบนรถเขนขนาดเดนแหคอ ไมโครโฟน ลาโพงใชเพอขยายเสยงรองและเสยงเครองดนตรคยบอรดอปกรณทงหมดเปนของวง

รถเขน อปกรณประกอบรถเขน

ตารางท 9 แสดงอปกรณทใชประกอบรถเขนของแตรวงคณะแดงไฝ อปกรณ จานวน หมายเหต

ไมโครโฟน 1 ลาโพง 3

แบตเตอร 3

ใชผควบคม 1 คน

แตรวงคณะแดงไฝมการใชรถเขนประกอบการเดนขบวนแหเปนการประยกตใชอยางงาย โดยนารถเขนขนาดเลกมาประกอบเครองคยบอรดไมโครโฟนและตดอปกรณขยายเสยง ใชพลงงานจากแบตเตอรโดยนายสมชาย สมสข เปนผ ทควบคมรถเขนบรรเลงเครองคยบอรดและรองเพลงไปพรอมกน โดยนายสมชายจะเปนผควบคมวงดวย โดยจะบรรเลงนาหรอรองนาวงกอนเขาเพลงใหมทกครง จากการสงเกตการมรถเขนและเครองขยายเสยงทาใหนายสมชาย สามารถสอสารกบผ เตนราไดมากขน บางครงกมการแซวไปมา การเชยรกน สรางบรรยายสนกสนามไดเปนอยางมาก โดยนายสมชายมความคดในการนารถเขนมาใชเพอใหงายขนและสะดวกตอการใชงาน

121

การประสมและการจดวง จากการสอบถามนายสมชายสมสขพบวามการจดวงแบบมาตราฐานคอ 8 คนใช

เครองเปา 5 เครอง แลวดตามเหตการณอกทถาระยะไกลจะใชรถเขนชวย แตถาผ จางอยากไดวงใหญกตองเพมราคา ดตามรปแบบงาน วาตองแหแบบไหนตามทตกลงกบเจาภาพ

รปแบบวงกจะมการเปลยนไปโดยการจดวงจะเนนไปทความดงโดยการใชเครองลมทองเหลองทรมเปตและทรอมโบน มเพยงการจดกลมเครองดนตรแตละชนดไวแยกเปน เครองลมไม เครองลมทองเหลอง เครองประกอบจงหวะ และเครองดนตรไฟฟา จานวนเครองดนตรทใชขนอยกบจานวนนกดนตรทวางในงานนน ๆ มเพยง แตรวงคณะครเส ทมรปแบบการจดวงทตายตว ทมการกาหนดจานวนเครองดนตรแตละชนดเพอความสมดลของเสยงในการบรรเลง

ภาพท 4 ภาพแสดงตาแหนงทนงของแตรวงคณะแดงไฝขณะนงบรรเลง

การจดวงการนงบรรเลง รปแบบการจดวง ขนอยการสถานทในการแสดง ในการนงบรรเลงจะมการจดเพยงให

เครองดนตรชนดเดยวกนนงอยตดกน แตไมไดมการกาหนดระดบทนงไวตายตว ปดทายดวยเครองลมทองเหลองนกดนตรจดวงรอบโตะ หนหนาเขาหากนไมมการจดเรยงเครองดนตรแบบตายตวมเพยงแยกนงเปนประเภทเครองลมกบเครองประกอบจงหวะ

แซกโซโฟน

ทรอมโบน

แซกโซโฟน

กลองทรโอ

ฉาบ/

นกรอง

ทรมเปต

กลองใหญ

ทรอมโบน

โตะ

122

ภาพท 5 ภาพแสดงรปขบวนแหของแตรวงคณะแดงไฝ

การจดวงเดนบรรเลงเพอน าขบวนแหนาค มการใชรถเขนมาประกอบการเดนขบวนแหโดยนายสมชาย สมสขไดเปลยนจากทรอมโบนมาเปนผควบคมรถเขนพรอมกบบรรเลงเครองคยบอรด การจดขบวนใหกลมเครองประกอบจงหวะนาขบวนคอ ฉาบ, กลองทรโอและกลองใหญ ตามดวยรถเขนและกลมเครองลม

เพลงทใชในการบรรเลง ตารางท 10 แสดงขอมลเพลงทบรรเลงขนาดนงบรรเลงของแตรวงคณะแดงไฝ

เพลงขนาดนงบรรเลง ลาดบ เวลา(นาท) ชอเพลง ประเภทเพลง ผประพนธ/ผ เรยบเรยง/ผ รอง 1 3.40 มารชสเหลา มารช นาวาตรพยงค มกดาพนธ

(ผประพนธ) 2 1.10 มหาฤกษ เพลงพธการ สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ

เจาฟาบรพตรสขมพนธ (ผประพนธ)

3 4.02 คานานม ลกทง ไพบลย บตรขน (ผประพนธ) 4 5.16 สญญาเมอสายณห ลกทง สญญา พรนารายน (ผ รอง) 5 1.29 ทาบญรวมชาต ลกทง ชาย เมองสงห (ผ รอง)

ทศทางการเคลอนขบวน

กลองทรโอ

กลองใหญ

ฉาบ รถเขน

คยบอรด/ไมโคนโฟน

ทรอมโบน

แซกโซโฟน

ทรมเปต

แซกโซโฟน

123

เพลงขนาดนงบรรเลง ลาดบ เวลา(นาท) ชอเพลง ประเภทเพลง ผประพนธ/ผ เรยบเรยง/ผ รอง 6 4.28 หนไมร ลกทง พมพวง ดวงจนทร (ผ รอง)

หลงจากไหวครบรรเลงเพลงมารชสเหลาเปนการเปดวง หลงจากนนสกพกกบรรเลงเพลงมารชสเหลาอกหนงรอบ แตไมไดบรรเลงทงเพลงเหมอนรอบแรกเมอนาคมาถงบรเวณ ไดบรรเลงมหาฤกษเปนสญญานการเรมพธนาคเรมปลงผม คณะแตรวงบรรเลงเพลงคานานม ตอมาบรรเลงเพลงตอเนองเปนบทเพลงประเภทเพลงลกทงจนเสรจพธอาบนานาค ตารางท 11 แสดงขอมลเพลงทบรรเลงขนาดเดนแหของแตรวงคณะแดงไฝ

เพลงขณะเดนแห ลาดบ เวลา(นาท) ชอเพลง ประเภทเพลง ผประพนธ/ผ เรยบเรยง/ผ รอง 1 2.08 เขมรพระประทม เพลงไทยเดม ไมทราบผประพนธ 2 5.28 ตามองตา ลกทง ยอดรก สลกใจ (ผ รอง) 3 1.38 ฟอนเงยว พนบาน ไมทราบผประพนธ 4 3.12 นองนอนไมหลบ ลกทง อาภาพร นครสรรวค (ผ รอง) 5 0.58 ผมรกเมองไทย Mocca Garden (ผ รอง) 6 2.52 กบตบ ลกทง เทง เถดเทง (ผ รอง) 7 4.15 แวนฟอหลอเฟยว สป กนคปาปยองกกกก(ผ รอง) 8 2.56 โหกลองยาว/ 9 3.12 ขอใจแลกเบอรโทร ลกทง หญงล ศรจมพล (ผ รอง) 10 0.09 เพลงประกอบ

รายการชงรอยชงลาน

ไมทราบผประพนธ

เรมแหบทเพลงทแตรวงบรรเลงเปนบทเพลงประเภทไทยเดมกบเพลงพนบานเชน เพลงเขมรพระประทม เพลงฟอนเงยวตอมาบรรเลงบทเพลงประเภทเพลงลกทงตอเนองจนเสรจสนพธ โดยนยมเพลงลกทง

124

ตารางท 12 แสดงขอมลเพลงทบรรเลงของแตรวงคณะแดงไฝ ตารางสรปเพลงแตรวงคณะแดงไฝ

เพลงมารช

เพลงพธการ เพลงไทยเดม เพลงพนบาน

เพลงลกทง เพลงทานองนยม

มารช สเหลา

มหาฤกษ

เขมรพระประทม ฟอนเงยว

กบตบ ขอใจแลกเบอรโทร คานานม ตามองตา ทาบญรวมชาต นองนอนไมหลบ ผมรกเมองไทย แวนฟอหลอ เ ฟยวสญญาเมอสายณหหนไมร

เพลงประกอบรายการชงรอยชงลาน

จากการสอบถามนายสมชาย สมสข แนววงจะเนน สรางความสนกใหคนเตนรา มการเลอกใชเพลงประเภทเพลงลกทง เพลงราวง อาศยการดอาย คนรา ถามคนสงอายมากกจะเนนเพลงราวงมเพลงลกทงบาง ถาเปนพวกวยรนกจะเพลงลกทงทจงหวะสนก บางครงกใชเพลงสตรง บางครงกเลอกเลนเพลงตามทเจาภาพขอมา

แตรวงคณะตาตอก

สถาพทวไปของแตรวง แตรวงคณะตาตอกเปนแตรวงทมการผสมผสานระหวางเครองดนตรไฟฟากบเครอง

เปาอยางลงตวทาใหเกดรปแบบเสยงทมความหลากหลายเปนทนยมถกใจของชาวบานกลาวไดวาแตรวงคณะตาตอกสามารถเปนตวแทนรปแบบของแตรวงในยคปจจบนทมการปรบเปลยนใหเขากบยคสมย แตรวงตาตอกไมมชอวงทตายตว ขนอยกบผ รบงานและพนททแสดง โดยจะใชชอของผ รบงานเปนชอวงเชน แตรวงคณะตาตอก แตรวงคณะวรฐและแตรวงวงนาหยอย โดยเปนทรจกในระแวงพระราม 3 บางนาและจงหวดใกลเคยงเชนจงหวดสมทรปราการ ไมมทตงวงแนนอนจะ

125

รวมตวกนเมอมงาน โดยการตดตองานใชหมายเลขโทรศพทของนายชยพงศ แขงขนทรพย หมายเลขโทรศพทตดตอ 81- 4881381

ความเปนมาคณะแตรวงตาตอก แตรวงคณะตาตอกกอตงโดย นายชยพงศ แขงขนทรพยเปนทรจกในนาม ตาตอก

นายชยพงศ ไดฝกดนตรกบวงปพาทยทบานตงแตอาย 8 ขวบ เมออายได 12 ป พ.ศ. 2512 ไดเรมศกษาเครองดนตรสากล โดยเรมจาก ทรมเปต ศกษากบครปรชา ไมทราบนามสกล ใชลาดบการฝกหดไลเสยงตาไปเสยงสงใหมความชานาญกอน จงไดเรมหดเพลงตอมาไดศกษาเพมเตมกบ ครมงคล ไดศกษาแนวเพลงไทยแบบแผนดงเดมในระหวางนน นายชยพงค ไดเรมออกบรรเลง แตรวงตามวงตาง ๆ อาทเชน แตรวงวดดอกไม แตรวงถนนตก แตรวงบางปะกอก จนเมอ พ.ศ 2548 นายชยพงศ แตรวงทเคยรวมเลนตางแยกยายกนไป นายชยพงศจงไดจดหาเครองดนตร รวบรวม ญาตพนอง เพอนทเคยรวมเลนแตรวงดวยกนทมใจรกดนตรแลวอยากหารายไดเสรม ซงสวนใหญไมไดทางานประจา บางคนกมวงเปนของตวเองอยแลวกไดมารวมกนออกรบงาน โดยมนายชยพงศเปนหวหนาวงแตรวงคณะนไมมชอวงจะใชชอผ รบงานเปนชอวงตามพนท มสามชอทใชคอ วงตาตอกรบงานบรเวณ พระรามสาม วงวรฐรบงานบรเวณแถวบางนา วงนาหยอยรบงานบรเวณจงหวดสมทรปราการ

ลกษณะเดนของวง แตรวงตาตอกมการนาเครองดนตรไฟฟาเชน คยบอรดกลองไฟฟา เบสไฟฟารวมไป

ถงเครองขยายเสยงมาใชในขนาดนงบรรเลงโดยมแนวความคดทวาสะดวกงายตอการใชงานทาใหสามารถสรางเสยงทหลากหลายมากขน ฟงดทนสมยเปนทถกใจของชาวบานเลยไดพฒนาตอนารถเขนมาบรรทกเครองเสยงมาประกอบตอนแหโดยมอกหนงเหตผลทตองเลอกใชรถเขนดวยนายชยพงคมขาทไมคอยสมบรณทาใหเดนไดลาบาก ขนาดแหตองอาศยนงบนรถเขนไปดวยโดยมนายดนย แขงขนดเปนผประกอบปรบเปลยนอปกรณลองผดลองถกจนเปนรปแบบทใชในปจจบน

โครงสรางสมาชก แตรวงคณะตาตอกเรมกอตงโดนนายชยพงศ แขงขนทรพย จากการรวบรวมเพอนท

รจกและนกดนตรทยายมาจากวงอน สาหรบการสบทอดไดมอบหมายใหนายนายดนย แขงขนด ซงเปนบตรชายดาเนนการบรหารจดการภายในวง นายชยพงศ แขงขนทรพย เปนหวหนาวงเมอมการรบงาน นายชยพงศ มอบหมายใหนายดนย แขงขนดเปนผจดการวงประสานงานนดหมายกบนกดนตรในวงและเตรยมเครองดนตร

126

โอกาสในการแสดง งานบวชนาค แตรวงคณะตาตอกมโอกาสในการออกแสดง งานบวชมากทสดมการ

ออกแสดงเกอบทงป ยกเวนชวงเขาพรรษา งานแตงงาน แตรงวงคณะตาตอกมโอกาสในการออกแสดงงานแตงงานรองลงมาจาก

งานบวชนาค งานศพเปนงานทคณะแตรวงตาตอกมโอกาสออกแสดงนอยทสดประมาณป 1-2 งาน งานแหตาง ๆ เชนการแหเทยน งานแหกฐน เปนงานทคณะแตรวงตาตอกมโอกาส

ออกแสดงเปนบางครง รายได ในการรบงานอปสมบทมสองแบบคอ เวลาเดยวและสองเวลา สวนใหญ ผ จางนยม

เวลาเดยวคอตอนแหนาคไปวด งานเดยวอยท 6,000 บาทจะเรมงานในเวลา 7.00 น. เลกงานในเวลาไมเกน 11.00 น. สองเวลาอยท 10,000 บาท เรมเวลาในเวลา7.00 น.เลกงานไมเกน18.00 น. ตลอดทงป มประมาณ 50 งาน ออกแสดงแตละครงสมาชกไดคนละ 500 บาท ทกครงทออกแสดงใชสมาชก 10คน โดยทางวงจะเกบเงนสวนทเหลอไวดแลรกษาอปกรณและเครองดนตร

การสรางความนยม แตรวงคณะครตอกไมมโฆษณาวงหรอแมแตตดชอวงตามเครองดนตรหรอทรถเขน

แบบทวงอน ๆ ทากน โดยงานสวนใหญทไดรบมาจากการแนะนาปากตอปากของชาวบานแตรวงคณะครตอกเลยเนนไปทางดานการสรางความสนกสนามใหกบผ รวมงานและความไพเราะของการบรรเลงมากกวามการใชเครองดนตรไฟฟาและเครองเสยง

การฝกซอม ไมมการฝกซอมเพราะสมาชกในวงบรรเลงรวมกนมานานไดเพลงหมดแลวถามเพลง

ใหมกใชวธใหซอมกนมาเองแลวมาเจอกนในงาน การแตงกาย มเครองแตงกายใหเหมอนกนคอเสอเชตลายดอก กางเกงขายาวใหความสาคญใน

รปแบบทเปนทมโดยจะมการแตงกายแบบนทกครงทออกทาการแสดง ผวาจาง ผวาจางของแตรวงคณะตาตอกมการกระจายรบงานไปทวทงกรงเทพและปรมณฑล

เชนจงหวดสมทรปราการ สวนใหญในบรเวณเขตพระรามสาม บางนา สมทรปราการ โดยแตรวงตาตอกมชอทไมแนนอน ขนอยกบบรเวณทรบงานและผ รบงานแตกมบางครงมผมาตดตอขนาดทา

127

การแสดงพธการ รปแบบการดาเนนงาน ขนตอน ผวาจางจะเปนผแจงใหทางคณะแตรวงทราบบทเพลงทเกยวของกบพธจะเหมอนเดมทกครง

ผชม ผชมสวนใหญเปนผมารวมงานซงเปนญาตหรอคนรจกของผวาจางมตงแตวยเดกถง

ผ สงอาย งานในครงนเรมพธทวดกอนในระหวางพธคณะแตรวงบรรเลงถงจะบรรเลงเพลงเรว เพลงสมยนยมประกอบกบการใชเครองเสยงกไมเปนทสนใจของผชม มเพยงตอนเรมบรรเลงเพลงมหาฤกษเปนสญญานเรมพธเทานนทไดรบความสนใจหลงจากนนกบรรเลงเปนเพยงบรรยากาศจนถงเวลาแหถงไดรบความสนใจขน เมอถงเวลาตงขบวนแหนาค ผคนทมารวมงานหรอชาวบานทอยใกลเคยง ไมวาจะเปน วยรน หนมสาวหรอผสงอายออกมาเตรยมตวทดานหนาสดของขบวน เมอขบวนไดเคลอนตว คณะแตรวงเรมบรรเลงนกเตนรากเรมออกทาทางการเคลยนขบวนเปน การเดนสลบเตน กลมนกเตนกเตนอยางสนกสนามตลอดการเดนทาง เมอขบวนไดเดนทางมาถงพระอโบสถ การบรรเลงการเตนยงคงความสนกสนาม แตรวงมการบรรเลงเพลง ทจงหวะเรวขน เมอมการบรรเลงเพลงลกทงทเปนทนย เชน เพลงขอใจแลกเบอรโทรจะไดรบการตอบรบอยางดมการสงเสยงโหรองแสดงความชอชอบและการเตนทสนกขน

ความเชอประเพณ พธกรรมกอนการบรรเลงกอนการบรรเลงทกครงจะมการไหวครหรอการยกครเพอ

ระลกถงบญคณของครบาอาจารย โดยทางเจาภาพตองเตรยมเครองบชาครมาเตรยมไวให ซงประกอบไปดวย ดอกไม ธป เทยน เงน 12 บาท เหลา และบหรใสพาน โดยใหผอาวโสเปนผ ทาพธ จดธป 3 ดอก จดเทยน จดบหร 1 ตว จากนนพนมมอสมาชกในวงกพนมมอรบตามกลาวนโม 3 จบ ดงน นะโม ตสสะ ภะคะวโต อะหะโต สมมาสมพทธสะ และกลาวคาบชาคร หลงจากนนไดบรรเลงเพลงมารชถวายครเปนการเปดวงและกอนการแหจะนาดอกไมมาตดทรถเขนเพอความเปนสรมงคงและในทกปหลงจากหมดหนางานชวงเขาพรรษาจะมทาการพธมการทาบญใหญ

ขนตอนการบรรเลง ขนตอนในการบรรเลงงานอปสมบท วนท 21 มถนายน 2558 สถานท วดยายรม

แขวงบางมด เขตจอมทอง กรงเทพมหานคร เวลา 6.00 น. นกดนตรจดเตรยมวง ตดตงเครองเสยง เวลา 6.30 น. เรมบรรเลงเพลงมารช เปดวง ตามดวยบรรเลงเพลงลกทง บรรเลงจบ ทาพธไหวคร

128

เวลา 7.00 น. นาคทาพธปลงผม แตรวงบรรเลง เพลงมหาฤกษ เพลงคานานม เพลงงานบวช ตอเนองจนจบพธ เวลา 7.45 น. พกทานอาหาร เวลา 8.00 น. แตรวงเรมบรรเลงกอน พระขนเทศน ทาการเกบวง เวลา 8.30 น. ตงขบวนแหหนาศาลาเคลอนไปยงพระอโบสถ แตรวงเรมบรรเลง เวลา 9.00 น. เคลอนขบวนประทกษณสมา 3 รอบ เวลา 9.20 น. นาคขนพระอโบสถทาพธจบการวาจาง

ลกษณะการบรรเลง3 นกดนตรคณะแตรวงตาตอกไดถงสถานทนดหมาย นกดนตรเรมประกอบเครองดนตร

โดยนายดนย แขนขนทรพยเปนผตดตงระบบเครองเสยงซงนายดนย เปนลกชายของนายชยพงศ แขงขนทรพย ผกอตงวงเมอประกอบเครองดนตรเสรจเรยบรอย นายชยพงศไดรองขอเครองบชาจากเจาภาพ พบวาเจาภาพมไดเตรยมไวใหจงขอเวลาจดหากอน คณะแตรวงจงเรมบรรเลงกอน เพราะผ รวมงานเรมเดนทางมาเยอะ แตรวงเรมบรรเลงเปดวงโดยใชเพลงมารช ตอดวยเวลาลกทง จงหวะสนก 3-4 เพลง เมอบรรเลงจบเจาภาพจดหาเครองบชาครไดเรยบรอยโดยม เหลา จานใสบหร เงน ธป เทยน ดอกไม นายชยพงศจงเรมทาพธไหวคร เมอนาคมาถง แตรวงไดบรรเลงเพลง มหาฤกษเพอเปนสญญานเรมพธ นาคไดเรมพธปลงผม แตรวงบรรเลงเพลงคานานมไดบรรเลงเพลงชดงานบวชพธไดดาเนนตอไป จนเสรจพธ แตรวงไดหยดพกรบประทานอาหารเม อรบประทานอาหารเรยบรอย แตรวงเรมเกบเครองเสยงเตรยมตวตงขบวนแห แตรวงไดบรรเลงอกครงเพอเปนสญญานกอนพระขนเทศน แลวไดออกไปตงขบวนรอทหนาศาลา โดยมการนารถเขนบรรทกเครองเสยงมาเตรยมพรอมไว ดวยรถเขนมขนาดใหญจงตองใชสมาชก หนงคนในการควมคมรถเขนตลอด การจดรปแบบขบวน โดนมกลมนกเตนอยหนาขบวน ตอมาเปนแตรวง ตามดวยขบวนนาค ประกอบดวยผ ถอเครองอฏฐบรขารเครองใชของถวายพระ เดก ผ ใหญ ผ สงอาย ตามลาดบ การบรรเลงไดเรมขนโดยมเสยงโห สงรบเปนสญญานเรมเดน แตรวงเรมบรรเลงเพลงทเลนเปนเพลงราวง ลกทงยอดนยม โดยมนายชยพงศเปนผขนทานองขนเพลงแลววงรบ การเคลยนขบวนเปนการเดนสลบเตน กลมนกเตนกเตนอยางสนกสนาม ตลอดการเดนทาง เมอขบวนได

3เกบขอมลภาคสนาม ลกษณะชาตพนธพรรณนา (Ethnography), เมอ 21 มถนายน

2558

129

เดนทางมาถงพระอโบสถ การบรรเลง การเตนยงคงความสนกสนาม แตรวงมการบรรเลงเพลงทจงหวะเรวขน เมอมการบรรเลงเพลงลกทงทเปนทนยมเชน ขอใจแลกเบอรโทรจะไดรบการตอบรบอยางดมการสงเสยงชมชอบและการเตนทสนกขน ขบวนไดทาการวนประทกษณสมา 3 รอบตามความเชอ เมอครบจานวนรอบแตรวงไดยายวงไปขางทางขนพระอโบสถ กอนนาคขนพระอโบสถ ไดทาการโปรยทานแตรวงบรรเลงประกอบ เปนทสนกสนามของผ รวมงาน นาคไดขนโบรถทาพธตอไปเปนอนจบการจางของแตรวง

ลกษณะทางดนตร นกดนตรคณะแตรวงตาตอก

ตารางท 13 แสดงขอมลสมาชกนกดนตรของคณะแตรวงตาตอก ลาดบ ชอ อาย เครองดนตรทเลน อาชพ 1 นายชยพงศ แขงขน

ทรพย(หวหนาวง) 58 ทรมเปต รบจาง

2 นายสมศกด โตนวธ 34 อลโต แซกโซโฟน มอเตอรไซครบจาง 3 นายณฐพล สมสข 32 เทเนอร แซกโซโฟน มอเตอรไซครบจาง 4 นายธานนทร อาไพร 56 ทรอมโบน มอเตอรไซครบจาง 5 นายธนาธร ชยเพยม 54 คยบอรด พนกงานขบรถประจา

ทาง 6 นายวรยทธ ยนยง 51 เบสไฟฟา นกดนตร 7 นายธนต ทรพยกอง 54 กลองไฟฟากลองใหญ มอเตอรไซครบจาง 8 นายดนย แขนขนทรพย 33 รอง/ กลองไฟฟา/

กลองทรโอ นกดนตร

9 นางวนด แกวสมย 48 รอง/กรบ/ฉาบ รบจาง 10 นายเอกลกษณ บารง

บตร 49 ฉง/รถเขน รบจาง

จากตารางซงแสดงขอมลสมาชกนกดนตรของคณะแตรวงตาตอก พบวามนกดนตร

ประจาวงอย 10 คน มอายเฉลยตงแต 33-58 ป นกดนตรประกอบอาชพหลกคอ วนมอเตอรไซค พนกงานขบรถประจาทางและรบจาง

130

เครองดนตร เครองดนตรทใชขณะทาการออกแสดง

ตารางท 14 แสดงขอมลเครองดนตรของคณะแตรวงตาตอก เครองดนตร จานวน หมายเหต

อลโต แซกโซโฟน 1 เทเนอร แซกโซโฟน 1

ทรมเปต 1

ทรอมโบน 1 กลองใหญ 1 ใชขนาดเดนขบวนแห

กลองทรโอ/คาวเบลล ฉาบ(ประกอบรวมกน)

1 ใชขนาดเดนขบวนแห

ฉง 1 ใชขนาดนงบรรเลง กรบ 1 ใชขนาดนงบรรเลง ฉาบ 1

คยบอรด 1

กตาเบสไฟฟา (electric bass)

1 ตอสญญาน Wireless

กลองไฟฟา (drum pad)

1 ใชขนาดนงบรรเลง

กลองไฟฟา (drum machine)

1 ใชขนาดนงบรรเลง

เครองดนตรของแตรวงคณะตาตอกแบงออกไดประเภทไดดงน เครองลมไม (Woodwind Instrument) เครองลมทองเหลอง (Brass Instrument)เครองประกอบจงหวะ (Percussion) เครองดนตรไฟฟา (Electronic instrument)

เครองลมไม (Woodwind Instrument) ไดแก อลโตแซกโซโฟนและเทเนอรแซกโซโฟน เครองลมทองเหลอง (Brass Instrument) ไดแก ทรมเปตและทรอมโบน

131

เครองประกอบจงหวะ (Percussion) ไดแก กลองใหญ, กลองทรโอ, ฉง, ฉาบและ กรบ

เครองดนตรไฟฟา (Electronic instrument) ไดแกคยบอรด, กตาเบสไฟฟาและ กลองไฟฟา

เครองดนตรสวนใหญ ในสวนของเครองประกอบจงหวะ เครองดนตรไฟฟารถเขนและชดเครองเสยงทางวงจะเปนผจดเตรยมไวใหพรอม สวนเครองดนตรประเภทเครองลมคอ เครองลมไมและเครองทองเหลองทงหมดเปนของสวนตวของนกดนตร

อปกรณทใชประกอบการบรรเลง ตารางท 15 แสดงอปกรณทใชประกอบการบรรเลงของแตรวงคณะตาตอก

อปกรณ จานวน หมายเหต

ไมโครโฟน

4 ขบรอง 2 ชค เครองดนตร 2 ชค พรอมขาตง อปกรณรบสญญาน

มกเซอร 1 อปกรณปรบสมดลเสยง

ลาโพง ไฮ-โล

2 พรอมขาตง อปกรณขยายเสยง

รถเขนพรอมอปกรณเครองเสยง 1

เพอใหเสยงของวงฟงดทนสมยใกลเคยงบทเพลงตนฉบบมากทสดจงนาเครองไฟฟามาใชประกอบการบรรเลง เมอมการใชเครองดนตรไฟฟากตองมการนาเครองขยายเสยงมาประกอบ เมอวงมการใชเครองดนตรไฟฟาหลายชนเชน กลองไฟฟา คยบอรด กตาเบสไฟฟาและมการขบรอง ทาใหตองมการใชเครองเสยงทมากขน จงตองทาการปรบความสมดลเสยงของวงไดเพมการใชเครองขยายเสยงของกลมเครองเปาเพอใหมความดงทมากขนและสามารถปรบสมดลของเสยงไดตามทตองการ ตามสถานทททาการบรรเลงได เพอใหเกดความสมดลของเสยงมากทสดโดยมนายดนย แขนขนดเปนผดแลตดตงประกอบอปกรณ เครองเสยง รวมทงการปรบความสมดลของอปกรณขยายเสยงทงหมดนายดนยไดใชความรเครองเสยงจากสมยเรยนมหาลยมาใชประยกตประกอบกบการลองผดลองถกจนออกมาเปนรปแบบทใชในปจจบน

132

รถเขน อปกรณทใชประกอบรถเขน

ตารางท 16 แสดงอปกรณทใชประกอบรถเขนของแตรวงคณะตาตอก อปกรณ จานวน หมายเหต

เพาเวอร มกเซอร 1 อปกรณปรบสมดลเสยง เพาเวอรแอมป 1 อปกรณปรบสมดลเสยง

ปรแอมป 1 อปกรณปรบสมดลเสยง

ไวเลส อแดปเตอร 1 อปกรณรบสญญาน ฮอรน สปกเกอร 2 อปกรณขยายเสยง ซบวฟเฟอร เบส 2 อปกรณขยายเสยง เพาเวอร คอนดชนเนอร 1 อปกรณปรบสมดลพลงงาน เครองปนไฟดเซล 1 อปกรณพลงงาน

ใชผควบคม 1 คน

จากแนวความคดใหเสยงของวงฟงดทนสมยใกลเคยงบทเพลงตนฉบบมากทสดและ

งายตอการใชงายไดมการนาเครองดนตรไฟฟามาประกอบการบรรเลงเมอมการใชเครองดนตรไฟฟากตองมการใชเครองขยายสญญาณเสยงตามมา นายดนย แขนขนดจงมความคดทนาอปกรณเครองเสยงมาประกอบบนรถเขน เพอใหงายตอการเคลอนยายและใชงานประกอบกบ นายชยพงศ แขนขนดผ เปนบดา มอาการบาดเจบทขาเรองรงทาใหเดนไดลาบากเลยไดตอเตมรถเขนใหมทนงได เพอใหนายชยพงศ นงบรรเลงบนรถเขนได ขนาดแหขบวน ทงหมด นายดนยไดใชความรเครองเสยงจากสมยเรยนมหาลยมาใชประยกต ประกอบกบการลองผดลองถกจนออกมาเปนรปแบบทใชในปจจบน

การประสมและการจดวง จากการสอบถามมการจดวงแบบมาตราฐานกคอ 10 คน ใชเครองเปา 4 เครองคอ

อลโต แซกโซโฟน, เทเนอร แซกโซโฟน, ทรมเปต, ทรอมโบนและเครองดนตรไฟฟา 2 เครองคอ คยบอรดและเบสไฟฟา เครองประกอบจงหวะ 2 เครองคอ กลองและฉาบ

133

ภาพท 6 ภาพแสดงตาแหนงทนงของแตรวงคณะตาตอกขณะนงบรรเลง

การจดวงนงบรรเลง การจดวงของคณะแตรวงตาตอกขนาดนงบรรเลงมการจดวงหนหนาเขาหากนเปนวง

คลายวงกลมมการเรยงลาดบทนงของเครองแตละประเภทอยางชดเจน โดยแบงเปนกลมเครองเปาคอ เครองลมไมประกอบดวย อลโต แซกโซโฟน, เทเนอร แซกโซโฟน เครองลมทองเหลอง ประกอบดวย ทรมเปตและทรอมโบน เครองดนตรไฟฟาประกอบดวยกลองไฟฟา, เบสไฟฟาและ คยบอรด มการตดตงไมโครโฟนเพอขยายเสยงอยระหวางกลมเครองเปาประกอบการบรรเลงของคณะแตรวงตาตอกมการใช ไมโครโฟนขยายเสยงการขบรองทงหมดตอเ ชอมสญญาณ ผานมกเซอรไปยงลาโพงสองตวกบลาโพงทตดตงบนรถเขน รปแบบการจดวง ขนอยการสถานทในการแสดง ในการนงบรรเลงจะมการจดเพยงใหเครองดนตรชนดเดยวกนนงอยตดกน แตไมไดมการกาหนดระดบทนงไวตายตว ในเวลาแห แตรวงจะใหกลมเครองประกอบจงหวะนาหนาวง ตามดวยกลมเครองลมไมหรอรถเขน ปดทายดวยเครองลมทองเหลอง

แซกโซโฟน

แซกโซโฟน

กลองไฟฟา

/นกรอง

ฉาบ/

นกรอง

ทรมเปต

ทรอมโบน

กลองไฟฟา

คยบอรด

รถเขน

ลาโพง

ลาโพง

มกเซอร

ไมล

ไมล

เบสไฟฟา

134

ภาพท 7 ภาพแสดงรปขบวนแหของแตรวงคณะตาตอก

การจดวงเดนบรรเลงเพอน าขบวนแหนาค การจดขบวนแหของแตรวงคณะตาตอกมการเปลยนจากการใชกลองไฟฟามาเปน

กลองใหญ กลองทรโอ และนารถเขนทตดตงเครองเสยงมาประกอบการแห โดยจะใชกลมเครองกระทบเปนผ นาขบวนประกอบดวย กลองใหญ ฉาบ และกลองทรโอ ตามรถเขนและกลมเครองดนตรไฟฟา ประกอบดวย เบสไฟฟา คยบอรดทมการตอสายสญญาณไปยงเครองขยายเสยงทตดตงบนรถเขน ประกอบกบนายชยพงศมขาทไมแขงแรงจงตองอาศยนงบรรเลงบนรถเขนขนาดเดนขบวนแห กลมสดทายเปนกลมเครองเปาประกอบดวย อลโต แซกโซโฟน, เทเนอร แซกโซโฟนและทรอมโบน

เพลงทใชในการบรรเลง ตารางท 17 แสดงขอมลเพลงทบรรเลงขนาดนงบรรเลงของแตรวงคณะตาตอก

เพลงขนาดนงบรรเลง ลาดบ เวลา(นาท) ชอเพลง ประเภทเพลง ผประพนธ/ผ เรยบเรยง/ผ รอง 1 3.06 มารชนาเคม มารช ไมทราบผประพนธ 2 1.14 มหาฤกษ เพลงพธการ สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ เจา

ทศทางการเคลอนขบวน

กลองทรโอ

กลองใหญ

ฉาบ รถเขน

ทรมเปต

ทรอมโบน

แซกโซโฟน

เบสไฟฟา

คยบอรด

135

เพลงขนาดนงบรรเลง ลาดบ เวลา(นาท) ชอเพลง ประเภทเพลง ผประพนธ/ผ เรยบเรยง/ผ รอง

ฟาบรพตรสขมพนธ (ผประพนธ)

3 4.05 คานานม ลกทง ไพบลย บตรขน (ผประพนธ) 4 3.59 พระคณพอ ลกทง ชางเผอก เชอกไทย (ผ รอง)

ยอดธง บญธป (ผประพนธ) 5 4.28 สกาสงนาค ลกทง ชางเผอก เชอกไทย (ผ รอง)

ยอดธง บญธป (ผประพนธ) 6 3.48 เสรขอพร ลกทง เสร รงสวาง (ผ รอง) 7 3.57 หวงแมหวงแฟน ลกทง มดแดง วชระ (ผ รอง) 8 3.58 กระเปาสมปอง ลกทง จอย ไมลทองคา (ผ รอง)

9 2.40 หญงคนนน ชอแม

ลกทง ปาล ประภาศต อาร สยาม (ผประพนธ)

10 2.40 ทาบญรวมชาต ลกทง ชาย เมองสงห (ผ รอง) 11 3.20 สงสย

(นมจากเตา) ลกทง สงขทองสใส (ผ รอง)

เสาวณย ทองปรดา(ผประพนธ) 12 3.20 คดถงบาน ลกทง เอกชย ศรวชย (ผ รอง) 13 3.06 คาถามหานยม ลกทง ยอดรก สลกใจ (ผ รอง) 14 1.06 บรเทศชนเดยว เพลงไทยเดม ไมทราบผประพนธ

หลงจากไหวครเปนทเรยบรอยแลวจะมการบรรเลงเพลงมารชโดยไดบรรเลงเพลงมารช หลงจากนาคมาถงไดบรรเลงเพลงมหาฤกษเปนสญญานเรมพธ ตอมาไดบรรเลงเพลงคานานมและบทเพลงประเภทลกทง เพลงบวชพระดกวา เพลงทาบญรวมชาต เพลงพระคณพอ เพลงหวงแมหวงแฟน โดยเปนเพลงทมความหมายถงพระคณพอแม การทาบญหรอบทเพลงทเกยวกบงานบวช จนเสรจสนพธเมอพระขนใหเทศน แตรวงบรรเลงบทเพลงทมความหมายเกยวกบการเทศนเชน เพลงคาถามหานยมและกอนจะเลกวงบรรเลงบทเพลงไทยเดม เพลงบรเทศชนเดยว

136

ตารางท 18 แสดงขอมลเพลงทบรรเลงขนาดเดนแหของแตรวงคณะแดงไฝ เพลงขนาดเดนแห

ลาดบ เวลา(นาท) ชอเพลง ประเภทเพลง ผประพนธ/ผ เรยบเรยง/ผ รอง 1 1.30 เขมรพระประทม เพลงไทยเดม ไมทราบผประพนธ 2 1.05 ฟอนเงยว พนบาน ไมทราบผประพนธ 3 0.34 คางคาวกนกลวย เพลงไทยเดม ไมทราบผประพนธ 4 2.00 ขอใจแลกเบอรโทร ลกทง หญงล ศรจมพล (ผ รอง) 5 2.25 ผหญงลนลา ลกทง หญงล ศรจมพล (ผ รอง) 6 1.34 ไกไก สตรง โหนง ชะชะชา (ผ รอง) 7 1.56 จกกมกบตกโต สตรง วงตกโต อาร สยาม (ผ รอง) 8 2.12 ผชายฝน ลกทง พมพวง ดวงจนทร (ผ รอง) 9 1.05 อศวลลา(มายอง) มนตร ตราโมท (ผประพนธ) 10 0.58 บานเรอนเคยงกน ลกทง ชาย เมองสงห (ผ รอง) 11 0.54 ออดแอด เทง เถดเทง (ผ รอง) 12 0.35 บานเรอนเคยงกน ลกทง ชาย เมองสงห (ผ รอง) 13 1.23 โป(ใจมนเพรยว) ลกทง ใบเตย อาร สยาม (ผ รอง) 14 1.37 กลบมาทาไม ลกทง หมา จกมก (ผ รอง)

เรมแหบทเพลงทแตรวงบรรเลงเปนบทเพลงประเภทไทยเดมทมจงหวะสนกสนามกบบทเพลงพนบานเชน เพลงเขมรพระประทม เพลงฟอนเงยว เพลงคาวคาวกนกลวยตอมาจะบรรเลง บทเพลงลกทงกบเพลงสตรง ตอมาบรรเลงบทเพลงประเภทเพลงลกทงตอเนองจนเสรจสนพธ โดยเพลงลกทงจะเปนเพลงทมจงหวะ สนกสนาน อยในความเรวปานกลางถงเรวมาก เชนจงหวะราวงจงหวะ 3 ซา บทเพลงลกทงทใชเปนเพลงยอดนยมเชน เพลงกบตบ เพลงขอใจแลกเบอรโทร เพลงแวนฟอหลอเฟยว ยอดนยมเสรจสนขบวนแห

137

ตารางท 19 แสดงขอมลเพลงทบรรเลงของแตรวงคณะตาตอก

ตารางสรปเพลงแตรวงคณะตาตอก

เพลงมารช เพลงพธการ เพลงไทยเดม เพลงพนบาน

เพลงลกทง/เพลงสตรง

มารชนาเคม

มหาฤกษ

เขมรพระประทม คางคาวกนกลวย บรเทศชนเดยว

ฟอนเงยว อศวลลา

กระเปาสมปอง กลบมาทาไม ไกไก ขอใจแลกเบอรโทร คาถามหานยม คานานม คดถงบาน จกกมกบตกโต ทาบญรวมชาต บานเรอนเคยงกน โป(ใจมนเพรยว) ผชายฝน ผหญงลนลา พระคณพอ สงสย(นมจากเตา) สกาสงนาค เสรขอพร หญงคนนนชอแม หวงแมหวงแฟน ออดแอด

138

การเลอกใชเพลงของแตรวงคณะตาตอกแนววงจะเนนสรางความสนกเปนเพลงประเภทเพลงลกทง เพลงราวงอาศยการดอาย คนรา ถามคนสงอายมากกจะเนนพวกเพลงราวงมลกทงบางแลวตามใกลไกลคนราไหวหรอไมกจะมการใชเพลงทจงหวะเบา

แตรวงคณะประจวบ สถาพทวไปของแตรวงคณะประจวบ แตรวงคณะประจวบหรอแตรวงลงจวบเปนแตรวงชาวบานทอยคชาวสมทรปราการมา

อยางยาวนานดวยการบรรเลงทไพเราะสนกสนามเปนทนยมของชาวบาน งานบวชครงไหนชาวบานตองเรยกหาแตรวงประจวบมารวมบรรเลงดวยใจรกของนายประจวบ เมฆโต ผกอตงคณะ ทมเจตนาตงใจสบสานแสดงออกถงความไพเราะความงดงามของวฒนธรรมการบรรเลงแตรงวง เพอใหเปนทยอมรบและอยคสงคมไทย แตรวงคณะประจวบตงอย ท 132 หม 4 ตาบลในคลองบางปลากด จงหวดสมทรปราการ

ความเปนมาแตรวงคณะประจวบ แตรวงคณะประจวบมนาย ประจวบ เมฆโตเปนผกอตงโดยนายประจวบเรมศกษา

ดนตรจากโรงเรยนดนตรโตบรรเลง ถนนพทธธาราม ตลาดพล โดยเรมจากเครองไวโอลนและขลยไดศกษาฝกฝนเรอยมาจนในป พ.ศ. 2525 ไดมโอกาสไปรวมเดนทางแสดงคอนเสรตกบ ไวพจน เพชรสพรรณอยนานถง 45 วน โดยเปนนกดนตรในตาแหนงอลโต แซกโซโฟนพบวาไมคอยไดเงนมากเทาไหรเลยตดสนใจออกมาทาอยางอนซงไดเงนดกวาประกอบกบในเวลานน แตรวงในสมทรปราการมนอยถาตองการใชแตรวงตองจางมาจากจงหวดอนเสยคาจายในราคาทสงมาก นายประจวบจงไดกอตงคณะแตรวงประจวบขนโดย รวบรวมเพอนทเคยเลนดนตรดวยกนและไดนาญาตพนองมาฝกหดแตรวง โดยเรมจากออกรบงานบวชออกแสดงเรอยมาจนเปนทรจกของชาวบานมาจนปจจบน

ลกษณะเดนของวง แตรวงคณะประจวบนบไดวาเปนแตรวงทมการปรบตวใหทนยคทนสมยโดยยงคง

รปแบบดงเดมไวได ไมวาเปนการสรางความนยมของวงทมการโปรโมทบนเวไซรยอดนยมอยางเฟสบคทมการลงบรรยากาศงานทแสดง สถานทแสดงใหผตดตามไดทราบ การเลอกใชบทเพลงทมความทนสมยแตกยงคงบทเพลงทมความไพเราะในอดตไว ในแตรวงคณะประจวบเรมมการนาอปกรณทมความทนสมยมารวมใชในการบรรเลงซงไดเปนทยอมรบของชาวบานยงคงไดรบความนยมมาจนถงปจจบน

139

โครงสรางสมาชก แตรวงคณะประจวบในคณะแตรวงมสายสมพนธแบบเครอญาต ลกหลานคนรจก

เพอนนกดนตรนาย ประจวบ เมฆโต เปนหวหนาวงเปนผ รบงานคยตกลงกบผ จางงานเมอตกลงงานเสรจเรยบเรยบกใหนายเกษม จนฮวบ ผ เปนลกเขยเปนผจดการวงตอไปทาการเตรยมอปกรณ เครองดนตรนดหมายนกดนตร

โอกาสในการแสดง งานบวชนาคแตรวงคณะประจวบมโอกาสในการออกแสดง งานบวชมากทสดมการ

ออกแสดงเกอบทงปยกเวนชวงเขาพรรษา งานแตงงานแตรงวงคณะประจวบมโอกาสในการออกแสดงงานแตงงานรองลงมา

จากงานบวชนาค งานศพเปนงานทคณะแตรวงประจวบมโอกาสออกแสดงนอยทสดประมาณป 1-2

งาน งานแหตาง ๆ เชนการแหเทยน งานแหกฐน เปนงานทคณะแตรวงประจวบมโอกาส

ออกแสดงเปนบางครง รายได สวนใหญเปนงานอปสมบทการรบงานแหนาคมสองแบบคอ เวลาเดยวและสองเวลา

สวนใหญ ผวาจางนยมเวลาเดยวคอตอนแหนาคไปวด งานเดยวอยท 5,000 บาท เรมงานในเวลา 6.00 น. เวลาเลกงานจนวาสนสดการคลองผา งานมตลอดทงป ประมาณ 50-60 งาน สมาชกไดคนละประมาณ 300 บาท แตละครงจะใชสมาชกวงไมตากวา 8-10 คน

การสรางความนยม แตรวงคณะประจวบจากการสงเกตพบวาแตรวงคณะประจวบไมมการโฆษณาวง

โดยการตดชอวงตามเครองดนตรหรอทรถเขน โดยงานสวนใหญทไดรบ มาจากการแนะนาปากตอปากของชาวบานแตจากการสอบถามแตพบวามการโฆษณาวงทาเพจบนเวบไซตเฟสบค ใชชอวา ประจวบแตรวงประยกต บางปลากด ในหนาเพจมการลงรปและคลปวดโอของวงททาการแสดง มการบอกโปรแกรมการแสดง ทแสดงลวงหนา ขนาดทออกแสดงมการเนนการสรางมารยาททด เชน การมาตรงตอเวลา การทาตวสภาพ ใหเปนทชนชอบของผ รวมงานและพยายามบรรเลงใหเกดความตอเนองมากทสดจะไมคอยหยดพกเพอใหผ จางเกดความรสกคมคาทจางแตรวงคณะนมาบรรเลง

140

การฝกซอม ไมมการฝกซอมเพราะสมาชกในวงบรรเลงรวมกนมานาน ไดเพลงหมดแลว ถาม

เพลงใหมกใชวธใหซอมกนมาเองแลวมาเจอกนในงาน จากการศกษาภาคสนามแตรวงคณะประจวบไดทดลองบรรเลงเพลงใหมโดยทไมไดเคยซอมกนมากอนในการแสดงงานพบวาบรรเลงไปไดเพยงครงบทเพลงกเหลอแตเพยงนายประจวบผ เปนหวหนาวงบรรเลงอยผ เดยวจนจบเพลง

การแตงกาย มเครองแตงกายใหเหมอนกน คอเสอเชตลายดอก กางเกงขายาว โดยทางวงเปนผ

เตรยมเสอ ใหความสาคญในรปแบบเปนทมโดยจะมการแตงกายแบบนทกครงทออกทาการแสดง ผวาจาง ผวาจางของแตรวงคณะประจวบสวนใหญอยในจงหวดสมทรปราการนบไดวาแตรวง

ประจวบเปนแตรวงเกาแกในจงหวดเปนทนยมมาอยางยาวนานจงมผ วาจางมาตดตองานแสดงอยางตอเนอง พธการ รปแบบการดาเนนงาน ขนตอน ผ วาจางจะเปนผ แจงใหทางคณะแตรวงทราบ บทเพลงทเกยวของกบพธจะเหมอนเดมทกครงแตบทเพลงอน ๆ การเตรยมเลอกบทเพลงจะเปนการตดสนใจของทางคณะแตรวง คาวาจาง เวลาการแสดงจะมการตกลงกบทางผ จางโดยทางคณะแตรวงจะมการกาหนดไว

ผชม ผชมสวนใหญเปนผมารวมงานซงเปนญาตหรอคนรจกของผวาจางมตงแตวยเดกถง

ผสงอาย ในการบรรเลงกอนตงขบวนแหคณะแตรวงบรรเลงกไมเปนทสนใจของผชมบรรเลงเปนเพยงบรรยากาศจนถงเวลาแหถงไดรบความสนใจ เมอถงเวลาตงขบวนแหนาคผคนทมารวมงานหรอชาวบานทอยใกลเคยง ไมวาจะเปน วยรน หนมสาวหรอผสงอาย ออกมาเตรยมตวทดานหนาสดของขบวน เมอขบวนไดเคลอนตวคณะแตรวงเรมบรรเลง นกเตนรากเรมออกทาทางการเคลยนขบวนเปนการเดนสลบเตนกลมนกเตนกเตนอยางสนกสนามตลอดการเดนทาง

ความเชอประเพณ พธกรรมกอนการบรรเลงกอนการบรรเลงทกครงจะมการไหวครหรอการยกคร เพอ

ระลกถงบญคณของครบาอาจารย โดยทางเจาภาพตองเตรยมเครองบชาครมาเตรยมไวให ซงประกอบไปดวย ดอกไม ธป เทยน เงน 12 บาท เหลา และบหรใสพาน ผ ทาพธ จดธป 3 ดอก จดเทยน จดบหร 1 ตว จากนนพนมมอสมาชกในวงกพนมมอรบตามกลาวนโม 3 จบ ดงน นะโม ตสสะ ภะคะวโต อะหะโต สมมาสมพทธสะและกลาวคาบชาครหลงจากนนไดบรรเลงเพลงมารช

141

ถวายครเปนการเปดวงและกอนการแหจะนาดอกไมทใชในการไหวครมาตดทกลองใหญเพอความเปนสรมงคล

ขนตอนการบรรเลง ขนตอนในการบรรเลงงานอปสมบท วนท 4 กรกฏาคม 2558 สถานท วดเอยมประชา-

มตร( วดแหลมฟาผา) 34 หม 6 ถนนสขสวสด ตาบลแหลมฟาผา อาเภอพระสมทรเจดย สมทรปราการ

เวลา 6.00 น. สมาชกถงทจดนดหมาย วดแหลมฟาผา จ.สมทรปราการ เวลา 6.15 น. จดวงเตรยมเครองดนตร เวลา 6.30 น. ทาพธไหวคร บรรเลงเพลงมารชเปดวง บรรเลงตอเนอง เวลา 7.00 น. พกทานอาหาร เวลา 7.30 น. เรมบรรเลงอกครง เวลา 8.00 น. ตงขบวนแหนาคออกเดนขบวนแตรวงเรมบรรเลง เวลา 8.15 น. ถงพระอโบสถ ประทกษณสมา 5 รอบ เวลา 9.00 น. นาคขนพระอโบสถ สนสดการแหขบวน นาคโปรยทาน เวลา 9.30 น. แตรวงบรรเลงประกอบตอนนาคคลองผาเปนอนสนสด

ลกษณะการบรรเลง4 นกดนตรคณะแตรวงประจวบไดถงสถานทนดหมาย นกดนตรเรมประกอบเครอง

ดนตร จดวงโดยนงบรรเลงกบพน เมอประกอบเครองดนตรเสรจเรยบรอยแลว เจาภาพไดนาเครองไหวคร โดยม เหลา จานใสบหร เงน ธป เทยน ดอกไม นายประจวบเปนผ ทาพธหลงจากนนแตรวงไดเรมบรรเลง เพลงมารชหนงเพลงและไดบรรเลงเพลงชดงานบวชของไวพจน เพรชสพรรณ เพลงลกทงระหวางรอผ รวมงานรบประทานอาหาร แตรวงไดหยดพกรบประทานอาหาร เมอรบประทานอาหารเรยบรอยแตรวงไดเรมบรรเลงอกครงเปนชดเพลงลกทง เมอถงเวลาแตรวงไดเรมเกบวงและออกไปตงขบวนบรเวณทางเขาวด หวขบวนจะเปนกลมนกเตนตามดวยแตรวง ขบวนนาค ประกอบดวยผ ถอเครองอฏฐบรขารเครองใชและของถวายพระ เดก ผ ใหญ ผ สงอายอยสดทาย เมอจดขบวนเรยบรอยแลว ขบวนเรมเดนทางโดยการสงเสยงโหตอบรบกน สามครง แตรวงเรมบรรเลงการเดนทางเปนไปอยางสนกสนามเปนการเดนสลบหยดเตน แตรวงเรมบรรเลงจากเพลงราวง เพลงทานองพนบาน เพลงลกทงทเปนทนยม เมอขบวนเดนทางมาถงพระอโบสถ ขบวนเรมเดน

4เกบขอมลภาคสนาม ลกษณะชาตพนธพรรณนา (Ethnography), 4 กรกฏาคม 2558

142

ประทกษณสมา ยงคงความสนกสนามเปนการเตนสลบหยดเดน เมอแตรวงบรรเลงลกทงทเปนทนยมเชน เพลงขอใจแลกเบอรโทร เพลงสกาวาไรต การตอบรบจากกลมนกเตนจะดเปนพเศษ มการออกทาทางและสงเสยงโหรองเมอขบวนประทกษณสมา สามรอบทางผ จางไดขอใหเพมอก สองรอบแตรวงจงบรรเลงตอจนครบหารอบ แตรวงไดมาตงวงขางทางขนพระอโบสถ ขนาดนาคขนโบสถทาพธการแสดงความคารวะแดพระสงฆผ เปนเจาของสถานท แตรวงไดบรรเลงอกครงประกอบการโปรยทานสรางบรรยากาศความสนกสนาน เมอบรรเลงจบแตรวงไดยายมาตงวงทดานหลงพระอโบสถ รอจนนาคทาพธคลองผาแตรวงไดบรรเลงสงทายดวยเพลงคานานมเปนอนสนสดการวาจาง

ลกษณะทางดนตร นกดนตรคณะแตรวงประจวบ

ตารางท 20 แสดงขอมลสมาชกนกดนตรของคณะแตรวงประจวบ ลาดบ ชอ อาย เครองดนตรทเลน อาชพ 1 นายประจวบ เมฆโต

(หวหนาวง) 73 อลโต แซกโซโฟน นกดนตร

2 นายเกษม จนฮวบ 48 ทรมเปต รบราชการ 3 นายพชระ สงพฒนแกว 18 ทรมเปต นกศกษา 4 นายนพดล เหลองสมบรณ 50 ทรอมโบน รบราชการ 5 นายธรวตร. จนฮวบ 24 ทรอมโบน รบจาง 6 นพดล แหลมไพศาล 35 เบสไฟฟา/

กลองใหญ นกดนตร

7 นายณฐพล โหมดชางใหญ 20 กลองใหญ/ ฉาบ

นกศกษา

8 นายวนชย นาคนลทอง 23 กลองทรโอ รบจาง 9 นางชฎาทพย จนฮวบ 43 ฉาบ รบจาง

จากตารางซงแสดงขอมลสมาชกนกดนตรของคณะแตรวงประจวบพบวามนกดนตรประจาวงอย 9 คน มอายเฉลยตงแต 18-73 ป นกดนตรประกอบอาชพหลกคอ ขาราชการ รบจาง และมบางสวนทเปนนกศกษา

143

เครองดนตร เครองดนตรทใชขณะทาการออกแสดง

ตารางท 21 แสดงขอมลเครองดนตรของคณะแตรวงประจวบ เครองดนตร จานวน หมายเหต

อลโต แซกโซโฟน 1 ทรมเปต 2

ทรอมโบน 2 เบสไฟฟา 1

กลองเลก 1 กลองใหญ 1

กลองทรโอ 1

ฉาบ 1

เครองดนตรของแตรวงคณะประจวบแบงออกเปนประเภทไดดงน เครองลมไม (Woodwind Instrument) เครองลมทองเหลอง (Brass Instrument) เครองประกอบจงหวะ (Percussion)และเครองดนตรไฟฟา (Electronic instrument)

เครองลมไม (Woodwind Instrument) ไดแก อลโต แซกโซโฟน เครองลมทองเหลอง (Brass Instrument) ไดแก ทรมเปตและทรอมโบน เครองประกอบจงหวะ (Percussion) ไดแก กลองใหญ, กลองทรโอ, กลองเลกและ

ฉาบ เครองดนตรไฟฟา (Electronic instrument) ไดแก เบสไฟฟา โดยเครองดนตรสวนใหญในสวนของเครองประกอบจงหวะ เครองดนตรไฟฟารถเขน

และชดเครองเสยง ทางวงจะเปนผจดเตรยมไวใหพรอม สวนเครองดนตรประเภทเครองลม คอ เครองลมไมและเครองทองเหลองทางวงกมจดเตรยมเปนของวงใวใหแตกมนกดนตรบางคนทจดหามาไวเปนของสวนตว

144

อปกรณเครองเสยงประกอบการบรรเลง ตารางท 22 แสดงอปกรณทใชประกอบการบรรเลงของแตรวงคณะประจวบ

อปกรณ จานวน หมายเหต

ตเบส 1 อปกรณขยายเสยง รถเขนประกอบเครองขยายเสยง 1

แตรวงคณะประจวบมการใชอปกรณเครองเสยงโดยเนนการขยายเสยงมการประกอบ

อปกรณทงหมดบนรถเขน มการใชต เบสเพอเปนตวสงสญญานเสยงเบสขนาดนงบรรเลง รถเขน อปกรณประกอบรถเขน

ตารางท 23 แสดงอปกรณทใชประกอบรถเขนของแตรวงคณะประจวบ อปกรณ จานวน หมายเหต

ไมโครโฟน 1 อปกรณรบสญญาน

ลาโพง 1 อปกรณขยายเสยง

เพาเวอร มกเซอร 1 อปกรณปรบสมดลเสยง แบตเตอร 1 อปกรณพลงงาน

ใชผควบคม 1 คน แตรวงคณะประจวบมการใชรถเขนประกอบการบรรเลง เปนการประยกตใช

นารถเขนขนาดเลกมาประกอบอปกรณขยายเสยง ใชพลงงานจากแบตเตอรโดยรบสญญานเสยงจากไมโครโฟน ดยใสไมโครโฟน ลงไปในลาโพงของอลโตแซกโซโฟนขยายเสยงออกลาโพงทตดตงบนรถเขน จากการสอบถาม นายประจวบดวยความทตนอายมากแลว ความดงไมสามารถสคนหนมในวงได จงคดประดษฐรถเขนนขนมาใชชวยผอนแรง ขนาดเดนขบวนแหจงตองมคนคอยควมคมรถเขนหนงคน

การประสมและการจดวง จากการสอบถามพบวามการจดวงแบบมาตราฐานคอ 9 คน ใชเครองเปา 5 เครองด

ตามรปแบบงานวาตองแหแบบไหนตามทตกลงกบเจาภาพ รปแบบวงกจะมการเปลยนไปโดยการ

145

จดวงจะเนนไปทความดง โดยการใชเครองลมทองเหลอง ทรมเปต ทรอมโบนและมการเพมเบสไฟฟาเขามาในวงเผอใหการบรรเลงของวงสมดลขน

ภาพท 8 ภาพแสดงตาแหนงทนงของแตรวงคณะประจวบขณะนงบรรเลง

การจดวงนงบรรเลง นกดนตรนงบรรเลงกบพน หนหนาเขาหากน ไมมการจดเรยงเครองดนตรแบบตายตว

ภาพท 9 ภาพแสดงรปขบวนแหของแตรวงคณะประจวบ

ทศทางการเคลอนขบวน

แซกโซโฟน

ทรอนโบน

กลองทรโอ

กลองเลก

ฉาบ

ทรมเปต

กลองใหญ

ทรอนโบน

ทรมเปต

เบสไฟฟา

รถเขน

กลองทรโอ

กลองใหญ

ฉาบ

รถเขน

ทรอนโบน

แซกโซโฟน

ทรมเปต

ทรอนโบน

ทรมเปต

146

การจดวงเดนบรรเลงเพอน าขบวนแหนาค มการจดขบวนโดยกลมเครองประกอบจงหวะนาขบวน คอ ฉาบ, กลองทรโอและ

กลองใหญตามดวยรถเขนและกลมเครองลม เพลงทใชในการบรรเลง

ตารางท 24 แสดงขอมลเพลงทบรรเลงขนาดนงบรรเลงของแตรวงคณะประจวบ เพลงขณะนงบรรเลง

ลาดบ เวลา(นาท) ชอเพลง ประเภทเพลง ผประพนธ/ผ เรยบเรยง/ผ รอง 1 1.40 มารชไทยรวมกาลง มารช เออ สนทรสนาน (ผประพนธ) 2 3.15 คานานม ลกทง ไพบลย บตรขน (ผ รอง) 3 2.09 ขอใจแลกเบอรโทร ลกทง หญงล ศรจมพล (ผ รอง) 4 1.21 ไกไก ลกทง โหนง ชะชะชา (ผ รอง) 5 1.20 แวนฟอหลอเฟยว สตรง สป กนคปาปยองกกกก (ผ รอง) 6 2.00 จกกมกบตกโต สตรง วงตกโต อาร สยาม (ผ รอง) 7 2.31 ทะเลกมชวต คาราบาว (ผ รอง) 8 1.43 ปกษใตบานเรา สตรง แฮมเมอร (ผ รอง)

แตรวงคณะประจวบเรมบรรเลงเปดวงดวยบทเพลงมารชเปนเพลงมารชไทยรวมกาลง ตามดวยบรรเลงเพลงคานานม หลงจากนนบรรเลงบทเพลงลกทง บทเพลงสตรงยอดนยม เชน เพลงขอใจแลกเบอรโทร เพลงแวนฟอหลอเฟยว เพลงปกษใตบานเรา ระหวางทผ รวมงานรบประทานอาหารจนเสรจ ตารางท 25 แสดงขอมลเพลงทบรรเลงขนาดเดนแหของแตรวงคณะประจวบ

เพลงขนาดเดนแห ลาดบ เวลา(นาท) ชอเพลง ประเภทเพลง ผประพนธ/ผ เรยบเรยง/ผ รอง 1 2.26 ทะเลกมชวต คาราบาว (ผ รอง) 2 0.40 ตารกปส พนบาน ไมทราบผประพนธ 3 1.18 คาวคาวกนกลวย ไทยเดม ไมทราบผประพนธ 4 2.00 ขอใจแลกเบอรโทร ลกทง หญงล ศรจมพล (ผ รอง) 5 2.02 จกกมกบตกโต สตรง วงตกโต อาร สยาม (ผ รอง)

147

เพลงขนาดเดนแห ลาดบ เวลา(นาท) ชอเพลง ประเภทเพลง ผประพนธ/ผ เรยบเรยง/ผ รอง 6 1.00 สกา วาไรต สตรง MoccaGarden (ผ รอง) 7 2.04 เตยโขง พนบาน ไมทราบผประพนธ 8 0.35 เซงบงไฟ/เตยโขง พนบาน ไมทราบผประพนธ 9 0.50 อศวลลา(มายอง) ไทยเดม มนตร ตราโมท (ผประพนธ) 10 0.50 บานเรอนเคยงกน ลกทง กอต จกรพนธ (ผ รอง) 11 1.20 รกขามคลอง ลกทง กอต จกรพนธ (ผ รอง) 12 1.40 แวนฟอหลอเฟยว สตรง สป กนคปาปยองกกกก

(ผ รอง) 13 2.19 ไกไก ลกทง โหนง ชะชะชา (ผ รอง) 14 1.01 Cherry Pink ทานองนยม Louis Guglielm (ผประพนธ)

15 2.20 พมากลองยาว ไทยเดม ไมทราบผประพนธ 16 2.02 หลวงพอคณ คาราบาว (ผ รอง) 17 1.56 กลบมาทาไม ลกทง หมา จกมก (ผ รอง) 18 1.29 ไกไก ลกทง โหนง ชะชะชา (ผ รอง) 19 1.30 เพลงประกอบ

รายการชงรอยชงลาน

ทานองนยม ไมทราบผประพนธ

20 4.58 คานานม ลกทง ไพบลย บตรขน (ผ รอง)

เรมแหคณะแตรวงบรรเลงบทเพลงพนบาน และไทยเดมทมจงหวะสนกสนาน เพลง ตารกปส คาวคาวกนกลวย ตอจากนน บรรเลงบทเพลงลกทงและเพลงสตรงยอดนยมเปนสวนใหญ เชน เพลงขอใจแลกเบอรโทร เพลงสกา วาไรต เพลงจกกมกบตกโต เพลงแวนฟอหลอเฟยว เพลงไกไกและยงมเพลงทเปนทานองยอดนยมเชน เพลงประกอบรายการชงรอยชงลาน เพลง Cherry Pink บางครงกบรรเลงสลบกบบทเพลงไทยเดมหรอทานองพนทมทานองสน ๆ ทเปนทคนเคยเชน เพลงอศวลลา(มายอง) เพลงเตยโขง เพลงพมากลองยาว

148

ตารางท 26 แสดงขอมลเพลงทบรรเลงของแตรวงคณะประจวบ

ตารางสรปเพลงแตรวงคณะประจวบ

เพลงมารช เพลงไทยเดม เพลงพนบาน

เพลงลกทง/เพลงสตรง

เพลงทานองนยม

มารชไทยรวมกาลง ตารกปส คาวคาวกนกลวย

เซงบงไฟ เตยโขง อศวลลา

กลบมาทาไม ไกไก ขอใจแลกเบอรโทร คานานม จกกมกบตกโต บานเรอนเคยงกน ปกษใตบานเรา รกขามคลอง แวนฟอหลอเฟยว สกา วาไรต

เพลงประกอบรายการชงรอยชงลาน cherry pink

จากการสอบถามพบวาเวลานงบรรเลงกมเลนเพลงมารช เพลงมหาฤกษ เพลงงานบวชของไวพจน เพอใหรวาเปนงานบวชสวนเวลาแหเนนทความสนกสนามเปนหลกเปนทใชเปนเปนเพลงทนยมหรอเพลงทจงหวะสนก ๆ มเพลงราวง เพลงลกทงตามสมย

สรปขอมลสภาพทวไปและลกษณะทางดนตรของแตรวงชาวบาน ทง 4 คณะ

จากการศกษาภาคสนามจากแตรวงชาวบาน จานวน 4 วง ประกอบดวย แตรวงคณะครเส แตรวงคณะแดงไฝ แตรวงคณะตาตอก แตรวงคณะลงจวบ ผ วจยไดทาการสรปขอมลในหวขอททาการศกษาดงน

149

สภาพทวไปของแตรวง ความเปนมาแตรวง แตรวงคณะครเสมตนกาเนดมาจาก นาย เสมาชย สงขแสงใสหรอครเส มจดเรมตน

มาจากวงแตรโรงเรยนบางปะกอก โดยนายเสมาชยไดศกษาวชาดนตรจากแตรวงประจาโรงเรยน จนเมอจบการศกษาไดเรยนศกษาวชาดนตรสากลเพมเตมตอไดตงวงดนตรสากล บรรเลงเพลงลกทง เขาประกวดการแขงขนลกทงรายการตาง ๆ จนไดกลบมาเปนครสอนดนตรทโรงเรยนบางประกอบ และไดทาวงเรอยมาพฒนาจากแตรวง จนเปนวงในรปวงโยธวาทตแตระหวางทพฒนากยงคงรบงานแห งานบวชดวยจนเกษยณอายราชการแตยงคงมลกคาถามถงงานแตรอยจงไดลงทนชวนลกศษยมาตงเปนแตรวงครเสในทสด

แตรวงคณะแดงไฝกอตงโดน นายชาตชาย สมสข โดยนายชาตชายฝกเลนดนตรไทยกบบดา ตอมาไดศกษาวชาดนตรสากลเพม ดออกรวมแสดงตามแตรวงคณะตาง ๆ จนเหนชองทางไดจดซอเครองดนตรมาตงเปนแตรวงรบงานควบคกบวงปพาทยทมอยเดม จนเปนทรจกของชาวบานในนามแตรวงแดงไฝ

แตรวงคณะตาตอกกอตงโดย นายชยพงศ แขงขนทรพยเปนทรจกในนาม ตาตอก นายชยพงศ ไดฝกดนตรกบวงปพาทยท ตอมาไดเรมศกษาเครองดนตรสากล โดยเรมจาก ทรมเปต และไดศกษาแนวเพลงไทยในระหวางนน นายชยพงค ไดเรมออกบรรเลงแตรวงตามวงตาง ๆ อาทเชน แตรวงวดดอกไม แตรวงถนนตก แตรวงบางปะกอก ตอมาแตรวงทเคยรวมเลนตางแยกยายกนไป นายชยพงศจงไดจดหาเครองดนตร รวบรวม ญาตพนอง เพอนนกดนตรทมใจรก ดนตร แลวอยากหารายไดเสรม ซงบางคนกมวงเปนของตวเองอยแลวกไดมารวมตวกนออกรบงาน โดยมนายชยพงศเปนหวหนาวง แตรวงคณะนไมมชอวง จะใชชอผ รบงานเปนชอวง ตามพนท มสามชอทใชคอ วงตาตอก รบงานบรเวณ พระรามสาม วงวรฐ รบงานบรเวณแถวบางนา วงนาหยอย รบงานบรเวณ สมทรปราการ

แตรวงคณะประจวบมนาย ประจวบ เมฆโตเปนผกอตง นายประจวบเรมศกษาดนตร จากโรงเรยนดนตรโตบรรเลง โดยเรมจากเครองไวโอลน และขลยไดศกษา ฝกฝนเรอยมา ตอมาไดมโอกาสไปรวมเดนทางแสดงคอนเสรตกบ ไวพจน เพชรสพรรณ ในตาแหนงอลโต แซกโซโฟน พบวารายไดไมคอยด ประกอบกบแตรวงในสมทรปราการมนอยถาตองการใชแตรวงตองจางมาจากจงหวดอน เสยคาจายในราคาทสงมากจงไดกอตงคณะแตรวงประจวบขน โดย รวบรวม เพอนทเคยเลนดนตรดวยกน และไดนาญาตพนองมาฝกหดแตรวงโดยเรมจากออกรบงานบวชออกแสดงเรอยมาจนเปนทรจกของชาวบานมาจนปจจบน

150

จากขอมลจากแตรวงทง 4 คณะ พบวาแตรวงสวนใหญไดรบการกอตงจากหวหนาวง ไมใชการสบทอด หวหนาไดรบการถายทอดวชาดนตร และศกษาเพมเตมสะสมประสบการณจากการรวมบรรเลงในแตรงวงตาง ๆ จงมากอตงเปนวงของตนเองโดยรวบรวมสมาชกจาก เพอน ลกศษยและลกหลาน

ลกษณะเดนของวง แตรวงคณะครเสไดรบอทธพลจากนายเสมาชย สงขแสงใสทไดรบการฝกฝนดนตร

สากลมาแตเดก มประสบการณการเลนดนตรทงลกทงและลกกรง การบรรเลงของวงจงมการใชโนตเพลงสากลทาใหสามารถเลนบทเพลงทซบซอนมการเรยบเรยง เสยงประสาน โดยสมาชกในวงทงหมดเคยเปนสมาชกวงโยธวาทตมากอนจงมทกษะในดานดนตรสากลทาใหสามารถบรรเลงบทเพลงทหลายหลาก ไพเราะ แตรวงคณะ ครเสมความตงทอนรกษเนนการบรรเลงจากเครองเปาอยางเดยวโดยไมใชเครองไฟฟามาชวยเหมอนแตรวงอนในปจจบน

แตรวงคณะแดงไฝมจดเรมตนมาจากวงปพาทย นกดนตรทมอายสวนใหญสามารถเลนดนตรไทยได การบรรเลงของแตรวงจงมการใชเทคนคแบบเพลงไทยเดม ไมวาจะเปนการแตงทานองลอ การลกจงหวะ เปนการดนสดของนกดนตร ทาใหวธการบรรเลงของแตรวงมความสนก แตรวงคณะแดงไฝยงมการใช ไมโครโฟน มาขบรองเพมสสนใหวงแตรขนาดนงบรรเลง เวลาแหมการใชรถเขนประกอบการแห ในรถเขนประกอบไปดวย ชดเครองเสยงและเครองคยบอรดนกดนตรจงสามารถสอสารกบผ รวมงาน ชาวรา ไดมากขนจากการสอบถามนายสมชาย สมสข การเพมเครองคยบอรดและการใชรถเขน ทาใหการบรรเลงงายขนและฟงทนสมยเปนทชมชอบของผ รวมงาน

แตรวงตาตอกมการนาเครองดนตรไฟฟา เชน คยบอรดกลองไฟฟา เบสไฟฟารวมไปถงเครองขยายเสยง มาใชในขนาดนงบรรเลงโดยมแนวความคด ตอบสนองการเลนบทเพลงลกทงใหเหมอนตนฉบบมากทสด งายสะดวกตอการใชงานทาใหสามารถสรางเสยงทหลากหลายมากขนฟงดทนสมยเปนทถกใจของชาวบานเลยไดพฒนาตอนารถเขนมาบรรทกเครองเสยงมาประกอบตอนแห

แตรวงคณะประจวบนบไดวาเปนแตรวงทมการปรบตวใหทนยคทนสมย โดยยงคงรปแบบดงเดมไวได ไมวาเปนการสรางความนยมของวงทมการโปรโมทบนเวบไซรยอดนยมอยาง เฟสบค ทมการลงบรรยากาศงานทแสดงสถานทแสดงใหผตดตามไดทราบ การเลอกใชบทเพลงทมความทนสมยแตกยงคงบทเพลงทมความไพเราะในอดตไว ในแตรวงคณะประจวบเรมมการนา

151

อปกรณทมความทนสมยมารวมใชในการบรรเลงซงไดเปนทยอมรบของชาวบานยงคงไดรบความนยมมาจนถงปจจบน

จากขอมลจากแตรวงทง 4 คณะพบวา ในปจจบน แตรวงสวนใหญมการนาเทคโนโลย มาประกอบการบรรเลงมการใชเครองดนตรไฟฟา เครองเสยง มารวมในการบรรเลงเพอการบรรเลงบทเพลงในยคปจบนใหไดเหมอนตนฉบบมากทสดและยงสะดวกตอการใชงานงายและยง ประหยดแรงของนกดนตร จงทาใหเกดแตรวงชาวบานแยงออกเปนสองสายคอ แตรวงประยกต ทมการใชเครองดนตรสมยใหมประกอบการบรรเลงและ แตรวงอนรกษหรอทเรยกกนวา “แตรสด”5 ทใชการบรรเลงจากเครองเปาอยางเดยว

โครงสรางสมาชก จากขอมลของแตรงวงทง 4 คณะพบวา แตรวง 3 คณะมสายสมพนธแบบเครอญาต

ประกอบกบเพอนคนรจกและอก 1 คณะทเปนสายสมพนธ แบบครและศษย รปแบบในการจดการวง มการแบงตาแหนงหนาทการกระจายงานการนดหมายโดยสวนใหญ หวหนาวงเปนผตกลงรบงานและมอบหมายใหลกชายหรอผ ทตนไววางใจจดการตอไป

โอกาสในการแสดง จากขอมลของแตรงวงทง 4 คณะ พบวา

งานบวชนาคคณะแตรวงมโอกาสในการออกแสดง งานบวชมากทสด มการออกแสดงเกอบทงป

งานแตงงาน คณะแตรวงมโอกาสในการออกแสดงงานแตงงานรองลงมาจาก งานบวชนาค

งานศพ เปนงานทคณะแตรวง มโอกาสออกแสดงเปนบางครงประมาณป 1-3 งาน งานแหตาง ๆ เชนการแหเทยน งานแหกฐนเปนงานทคณะแตรวงมโอกาสออกแสดง

เปนบางครงปละ 1 งาน หรอ 2 ป 1 งาน รายได แตรวงทง 4 คณะมการรบงานสวนใหญเปนงานอปสมบท หรอ งานแหนาคโดยผ วา

สวนจะนยมการจางงานเวลาเดยวโดยสวนใหญ เรมงานเวลา 6.00 น. จบการจางเมอนาคขน พระอโบสถทาพธเวลาไมเกน 10.00 น. หนางานจะเปนชวงกอนเขาพรรษาคอเดอน มนาคม ถงกรกฏาคม โดยการรบงานทกคณะตองมการวางเงนมดจากอนอยางนอย 1,000-3,000 บาท จงจะ

5สมภาษณ นายเสมาชย, หวหนาคณะแตรวงครเส, เมอ 26 พฤษภาคม 2558

152

ตกลงรบงานได คาจางการออกงานของคณะแตรวงหนงครง ในการจางหนงเวลาราคาอยท 4,500-6,000 บาท ตามรปแบบงาน และระยะการเดนทาง จะมการตกลงราคาเพมเตม โดยเฉลยมงานปละ 50-60 งาน รายไดของนกดนตรไดคนละ 300-500 บาทตอการออกงานหนงครง โดยทกคณะจะหกเงนสวนหนงเปนคาดแล รกษาอปกรณ เครองดนตร นกดนตรสวนใหญมอาชพหลกอยแลว จะเลนดนตรดวยใจรกรายไดทจากการเลนแตรวงถอเปนผลพลอยไดเปนรายไดเสรม

การสรางความนยม จากการศกษาพบวาแตรวงสวนใหญใชวธการสรางความนยม โดยเนนคณภาพของ

การแสดง เนนทการสรางความสนกสนามของผ รวมงาน บทเพลงทใช ลกษณะการเลนทใหเหมอนบทเพลงตนฉบบ การปรบเปลยนรปแบบวงใหเหมอนวงดนตรลกทง รองลงมาจะเปนการสรางความนยมโดยการใชความเปนมออาชพของนกดนตรเพอใหผวาจางและผ รวมงานประทบใจ ไมวาเปนเรองการมมารยาท การตรงตอเวลา การทาตวสภาพ ไมดมสราในขนาดทาการแสดง ประกอบกบการตดชอคณะ ตามเครองดนตรและเครองแตงกาย แตมคณะแตรวงประจวบ มการนาเสนอบนเวบไซรยอดนยมอยางเฟสบค ทมการลงบรรยากาศการแสดงของวงตนเอง ลงขอมลการตดตอ ขอมลของวงสถานทแสดงใหผตดตามไดทราบ

การฝกซอม สวนใหญคณะแตรวงไมมการฝกซอมดวยนกดนตรสวนใหญ ไดเพลงกนหมดแลวซง

นกดนตรจะทาการสวนตวอยแลว ถามบทเพลงใหมมากใหนกดนตรทาการซอมสวนตวมาแลว มาซอมกนในงาน โดยนกดนตรเกอบทงหมดมอาชพหลกอยแลวทาใหการนดฝกซอมเปนสงททาไดยาก

การแตงกาย การแตงกายของแตรวงในปจจบนเนนการแตงกายใหเหมอนกนเปนชดทมเดยวกน

เชนเสอสเดยวกน เสอประเภทเดยวกน ลายเดยวกนบางวงมการใสเสอทมการสกรน ชอวง เปนชดทม โดยเนนสและการแตงกายใหเหมาะสมกบงานเปนการใหเกยรตเจาภาพไปดวย

ผวาจาง ผวาจางของคณะแตรวงมการกระจายตวไปทวแตผ วาจางสวนใหญจะอยในบรเวณ

พนทตงวง อาศยการบอกปากตอปากแนะนาตอกนมา แตรวงบางคณะเปนแตรวงเกาแกในพนทจงมลกคาเกาแกมาก เปนทรจกอยางดของชาวบาน บางครงมผ มาตดตอขนาดทาการแสดงรปแบบ ขนตอนการดาเนนพธตาง ๆ ผ วาจางจะเปนผ กาหนดแจงใหแตรวงทราบ แตรวงกจะดาเนนการบรรเลงบทเพลงตามทซอมเตรยมไว โดยทางแตรวงจะเปนผ เลอกบทเพลงเอง บทเพลง

153

ทใชในพธกจะคงรปแบบเดมไวทกครง บทเพลงทเกยวของกบพธจะเหมอนเดมทกครง แตบทเพลงอน ๆ การเตรยมเลอกบทเพลงจะเปนการตดสนใจของทางคณะแตรวง บางครงผ วาจางกไดเรยกรองของเพลงเปนพเศษ สวนในเรองคาจางแตรวงจะเปนผ กาหนดหลกเกณฑเรองเวลา

ผชม ผ ชมสวนใหญเปนผ รวมงานเปนญาตหรอคนรจกของผ วาจาง บางสวนเปนผ ทอย

อาศยในบรเวณการจดงานมารวมชวยงานผวาจาง ผชมสวนใหญของแตรวงไมใชผ ทมาชมหรอฟงการบรรเลงของแตรวงโดยตรงเหมอนวงดนตรประเภทอน ๆ กอนการแห แตรวงไดบรรเลงพบวาไมเปนทสนใจของผ รวมงานเทาไหร หรอแมแตตอนทบรรเลงประกอบพธตาง ๆ กเปนเพยง สญญาณเรมพธเทานน หลงจากนนการบรรเลงเปนเพยงบรรยากาศ จนถงเวลาแห แตรวงจงไดรบความสนใจมากขนเรยกไดวาเปนสสนหลกของงาน

เมอเสยงดนตรบรรเลงสรางความรนเรงสนกสนามผคนจะแสดงออกดวยการเตนรา ผคนทมารวมงานหรอชาวบานทอยใกลเคยงไมวาจะเปนวยรน หนมสาว หรอตายาย กจะมารวมกน ทาเตนรามตงแตทาราวงมาตราฐานไปจนไรกระบวนทา ทาเตนไมมการกาหนดรปแบบตายตว สดแสนทจะนกไดกเตนออกมา ยงเสยงดนตรรบเรา เพลงถกใจทาเตนจะยงรนแรงขน โยกยายรายกายกนอยางสนกสนามลมอายกนเลยทเดยว ยงประกอบกบเครองดมแอลกอฮอล กยงไรระเบยบ ยากทจะคาดเดาไดแตถอวาเปนอกหนงอยางทขาดไมไดในขบวนแหนาคในยคปจจบน นกเตนรานบไดวาเปนเครองชวดวาแตรวงไหนบรรเลงไดสนก ไดมนกจะดกนทผลตอบรบของนกเตนรา ชาวแตรวงจงตองพยายามเอาใจนกเตนราไมวาจะตองเลนเพลงทนกเตนราขอใหได หรอเพลงใดทเปนทนยมตองมการซอมเกบไวเรยกคะแนน บทเพลงทเลอกใชกตองกลมอายของนกเตนราเปนหลก ซงจะมผลตอการจางงานในครงตอไป ซงผ จางบางสวนกไดรบการนาแนะนาจากนกเตนราหรอเปนนกเตนราเองทตดใจในการบรรเลง เมอถงเวลาทตนตองการกจะเลอกใชงานแตรวงคณะนน ๆ

ความเชอประเพณ คณะแตรวงทกคณะมการทาพธกรรมกอนการบรรเลงกอนการบรรเลงทกครงจะมการ

ไหวครหรอการยกคร เพอระลกถงบญคณของครบาอาจารย โดยทางเจาภาพตองเตรยมเครองบชาคร มาเตรยมไวให ซงประกอบไปดวย ดอกไม ธป เทยน เงน 12 บาท เหลา และบหรใสพาน ผ ทาพธ จดธป 3 ดอก จดเทยน จดบหร 1 ตว จากนนพนมมอสมาชกในวงกพนมมอรบตามกลาวนโม 3 จบ ดงน นะโม ตสสะ ภะคะวโต อะหะโต สมมาสมพทธสะและกลาวคาบชาคร หลงจากนนได

154

บรรเลงเพลงมารชถวายครเปนการเปดวง และกอนการแหจะนาดอกไมทใชในการไหวครมาตดทกลองใหญเพอความเปนสรมงคล

ขนตอนการบรรเลง ขนตอนในการบรรเลงในงานอปสมบทของทง 4 คณะมความคลายคลงกน บทบาท

ของคณะแตรวงมหนาทเหมอนกนคอ บรรเลงเพลงในพธและการบรรเลงแหแตกตางทรายละเอยดของพธ เชน เรมแหจากบานผวาจาง บางครงเรมแหจากโบสถ บางงานนาคปลงผมเรยบรอยแลว บางงานนาคยงไมไดปลงผมแตโดยรวมแลวขนตอนมความคลายคลงกน

ลกษณะการบรรเลง ลกษณะการบรรเลงของคณะแตรวงทง 4 คณะ ในงานอปสมบทมความเหมอนกน คอ

1. การบรรเลงประโคม เมอเสรจสนพธไหวคร คณะแตรวงจะทาการบรรเลงประโคม โดยบทเพลงทใชเปนเพลง มารช หรอเพลงมหาฤกษ มหาชย เพอเปนการเรมตนพธตอไป

2. บรรเลงประกอบพธ เชน ประกอบพธปลงผมนาค อาบนานาค พระขนเทศ เปนตน 3. บรรเลงแห บรรเลงนาขบวนแหนาคไปทาพธยงพระอโบสถ สรางความสนกสนาม

และสรางบรรยายกาศ ลกษณะทางดนตร นกดนตร จากการศกษาพบวาคณะแตรวงมนกดนตรทงหมด 56 คน จากคณะแตรวงทง 4

คณะ ขนาดวง 9-28 คนตอวง แตใชออกแสดง 9-12 คนตอการออกแสดง 1 ครง มชวงอาย 15-73 ปกลมอายทมากทสดคอ กลมอาย 20-29 ป มจานวน 18 คน คดเปน 32% จากนกดนตรทงหมด ลาดบทสองเปนกลมอาย 30-39 ปม จานวน 11 คน คดเปน 19% จากนกดนตรทงหมด ลาดบทสามเปนกลมอาย 40-49 ป และ กลมอาย 50-59 ป มจานวน 8 คนเทากนในแตละกลมอาย คดเปน 14% จากนกดนตรทงหมด ลาดบทสกลมอาย 10-19 ป จานวน 7 คน คดเปน 12% จากนกดนตรทงหมด และกลมอายท 5 กลมอาย 70 ป ขนไป มจานวน 2 คน คดเปน 4% จากจานวนนกดนตรทงหมด นกดนตรสวนใหญจะฝกหดเลาเรยนประสบการณจากการแสดงมากกวาการศกษาจากภาคทฤษฏ นกดนตรสวนใหญเปนเครอญาตหรอคนสนทรจก ยกเวนแตรวงคณะครเส ทเปนระบบศษย ทงหมด สวนใหญมอาชพหลกอยแลว หรอไมยงคงเปนนกเรยนนกศกษาอย แตมารวมเลนแตรวงดวยใจรกและทาเปนอาชพเสรม

155

เครองดนตร เครองดนตรทใชในการบรรเลงของคณะแตรวงทง 4 คณะ สามารถแบงออกไดเปน

4 ประเภทคอ เปนเครองดนตรประเภท เครองลมไม เครองลมทองเหลอง เครองประกอบจงหวะ และเครองดนตรไฟฟา ตารางท 27 แสดงสรปขอมลเครองดนตรของคณะแตรวงทง 4 คณะ

เครองลมไม เครองลมทองเหลอง เครองประกอบจงหวะ เครองดนตรไฟฟา

เทเนอรแซกโซโฟน อลโตแซกโซโฟน คลารเนต

ทรมเปต ทรอมโบน

กลองเทเนอร กลองทรโอ กลองใหญ ฉาบ ฉง กรบ

คยบอรด กตาเบสไฟฟา กลองไฟฟา

อปกรณทใชประกอบการบรรเลง จากการศกษาพบวาแตรงวงคณะตาตอกและแดงไฝมการใชอปกรณเครองเสยง

ประกอบการแสดงชวยเสรมในดานการขยายเสยงเและการปรบความสมดลเสยงของวง ตารางท 28 แสดงสรปขอมลอปกรณทใชประกอบการบรรเลงของคณะแตรวงทง 4 คณะ

อปกรณขยายเสยง อปกรณรบสญญาน อปกรณปรบสมดลเสยง

โทรโขงไฟฟา ลาโพง ไฮ-โล

ไมโครโฟน

มกเซอร

รถเขน จากการศกษาพบวามคณะแตรวง 3 คณะ คอ แตรวงคณะแดงไฝ แตรวงคณะ

ตาตอกและแตรวงคณะประจวบมการใชรถเขนมารวมในการบรรเลงไมวาจะขนาดนงบรรเลงหรอตอนแหขบวนโดยรปแบบ รถเขนมแตกตางกนไป ตามการปรบเปลยนประยกตตามความร

156

การนารถเขนมาประกอบการแสดง ชวยในเรองการบรรเลทงายและสะดวกขนและทาใหการบรรเลงบทเพลงลกทงเหมอนตนฉบบมากขน จากการเพมเครองดนตรไฟฟาทาใหนกดนตรใชแรงนอยลง แหไดนานและไกลขนกวาแตกอน ความซบซอนของกลไก อปกรณขนอยกบความรความสามารถของสมาชกของแตละวง ทตองเปนผประกอบ ดแลรกษา บารงรกษาและการใชงาน ในดานการตอบรบจากผวาจางและผชม สวนใหญไดการตอบรบทด สามารถสรางเสยงและความสนกสนามไดมากกวาการบรรเลงเครองเปาอยางเดยว ตารางท 29 แสดงสรปขอมลอปกรณประกอบรถเขนของคณะแตรวง

อปกรณขยายเสยง อปกรณปรบสมดลเสยง

อปกรณรบสญญาน

อปกรณพลงงาน

โทรโขงไฟฟา ลาโพงไฮ-โล ซบวฟเฟอรเบส ฮอรน สปกเกอร

มกเซอร เพาเวอร มกเซอร ปรแอมป เพาเวอรแอมป

ไมโครโฟน ไวเลส อแดปเตอร

เครองปนไฟดเซล แบตเตอร เพาเวอรคอนดชนเนอร

จากการศกษาพบวาอปกรณทนามาใชแบงหนาทออกไดเปน 4 ประเภท 1) อปกรณทมหนาทขยายเสยง เพอเพมความดงของเสยงใหมากขน 2) อปกรณทมหนาทปรบสมดลเสยง มหนาทปรบเสยงของวงใหมความดงเบาเทากน

เพอใหเสยงทผานเครองขยายเสยงมความไพเราะของวงมากขน 3) อปกรณรบสญญาน มหนาทรบสญญานเสยงจากเครองดนตรไฟฟาหรอเสยงรอง

เพอสงเปนเสยงผานอปกรณขยายเปนเสยง 4) อปกรณพลงงาน มหนาทใหพลงงานแกอปกรณทงหมดทตองใชไฟฟา ในระหวางท

ตองเคลอนทในเวลาแห การประสมวงและการจดวง จากการศกษาพบวา คณะแตรวงแตละคณะมการใชนกดนตร 10-12 คน มเพยงการ

จดกลมเครองดนตรแตละชนดไวแยกเปน เครองลมไม เครองลมทองเหลอง เครองประกอบจงหวะ และเครองดนตรไฟฟา จานวนเครองดนตรทใชขนอยกบจานวนนกดนตรทวางในงานนน ๆ มเพยง แตรวงคณะครเส ทมรปแบบการจดวงทตายตว ทมการกาหนดจานวนเครองดนตรแตละชนดเพอความสมดลของเสยงในการบรรเลง

157

รปแบบการจดวง ขนอยการสถานทในการแสดง ในการนงบรรเลงจะมการจดเพยงใหเครองดนตรชนดเดยวกนนงอยตดกน แตไมไดมการกาหนดระดบทนงไวตายตว ในเวลาแห แตรวงทกคณะ จะใหกลมเครองประกอบจงหวะนาหนาวง ตามดวยกลมเครองลมไมหรอรถเขน ปดทายดวยเครองลมทองเหลองทกคณะ

บทเพลงทใชในการบรรเลง

การบรรเลงเพลงขณะนงบรรเลง จากการศกษาพบวา แตรวงทง 4 คณะ มการใชประเภทบทเพลงทม

ความคลายคลงกน โดยทกคณะ เรมบรรเลงจากบทเพลงประเภทเพลงมารชโดยไมไดคดถงความหมายของเพลงเปนการเปดวง เมอพธไดเรมตนคณะแตรวงบรรเลงเพลงมหาฤกษเปนสญญานเรมพธ ตอมาคณะแตรวงจะบรรเลงเพลงคานานม ตามดวยเพลงลกทง ชดงานบวชตาง ๆ หรอเพลงทมความหมาย ถงพระคณพอแม การทาบญ หรอบทเพลงทเกยวกบงานบวช ถาตองบรรเลงตอเนองหรอบรรเลงรอผ รวมงาน คณะแตรวงบรรเลงเปนบทเพลงประเภทเพลงลกทงหรอเพลงสตรงยอดนยมถาในพธมพระขนเทศนแตรวงบรรเลงบทเพลงทเกยวของกบพธ

การบรรเลงเพลงบรรเลงขณะเดนแห จากการศกษาพบวาแตรวงทง 4 คณะ มการใชประเภทบทเพลงทมความ

คลายคลงกน แตรวงทง 4 คณะ เรมบรรเลงจากบทเพลงประเภทเพลงไทยเดมและเพลงพนบาน หลงจากนนจะบรรเลงเปนบทเพลงประเภทเพลงลกทงและสตรงยอดนยมทงจากอดตและปจจบน เพลงทบรรเลงเปนเพลงทมจงหวะ สนกสนาน อยในความเรวปานกลางถงเรวมาก เชนจงหวะ ราวง จงหวะ 3 ซา มการสลบกบบทเพลงไทยเดมหรอทานองเพลงพนพนบานทมทานองสน ๆ และยงมการนาทานองทเปนนยมจากเพลงสากล เพลงจากรายการเกมโชรมาบรรเลง

บทเพลงท คณะแตรวงนามาบรรเลง สามารถแยงออกเปนประเภทไดดงน 1. บทเพลงประเภทมารช ไดแก เพลงมารชไทยรวมกาลง เพลงมารชนาเคม เพลงมาร

ชราชวลลภและเพลงมารชสเหลา 2. บทเพลงประเภทพธการ ไดแก เพลงมหาฤกษ 3. บทเพลงประเภทเพลงไทยเดม ไดแก เพลงเขมรพระประทม เพลงคลนกระทบฝง

เพลงคางคาวกนกลวย เพลงเซงบงไฟ เพลงตารกปส เพลงบรเทศชนเดยว เพลงลาวดาเนนทรายเพลงลาวแพนนอย

158

4. บทเพลงประเภททานองเพลงพนบาน ไดแก เพลงเตยโขง เพลงพมากลองยาว เพลงฟอนเงยว เพลงราวงชาวบานและเพลงอศวลลา(มายอง)

5. บทเพลงประเภทลกทง ไดแก เพลง30 ยงแจว เพลงกระแซเขามาส เพลงกระเปา-สมปอง เพลงกลบมาทาไม เพลงกนตบ เพลงไกไก เพลงขอใจแลกเบอรโทร เพลงคนห เพลงคาถา-มหานยม เพลงคานานม เพลงคดถงบาน เพลงคณลาใย เพลงจดหมายจากฉนทนา เพลงจกกมกบตกโต เพลงชวนนองแตงงาน เพลงเดกดอยใจด เพลงตามองตา เพลงทาบญรวมชาต เพลงนอง-นอนไมหลบ เพลงบานเรอนเคยงกน เพลงโบรรกสดา เพลงปกษใตบานเรา เพลงปไขไกหลง เพลงปนาขาเก เพลงโป(ใจมนเพรยว) เพลงผมรกเมองไทย เพลงผชายในฝน เพลงผหญงลนลา เพลงพระคณพอ เพลงรกขามคลอง เพลงแวนฟอหลอเฟยว เพลงสกา วาไรต เพลงสงสย(นมจากเตา) เพลงสญญาเมอสายณห เพลงสาวนาเกลอ เพลงสาวบางโพธ เพลงสกาสงนาค เพลงเสรขอ-พร เพลงหญงคนนนชอแม เพลงหนมนาขาว เพลงหนไมร เพลงหวงแมหวงแฟน เพลงออดแอด

6. ทานองเพลงทเปนนยม ไดแก เพลงเพลงประกอบรายการชงรอยชงลาน เพลงcherry pink (and apple blossom white)

การบรรเลงเพลงในงานแตละครงอยท 12-30 เพลงโดยมการบรรเลงเพลงทเปนทนยมหลายรอบและบทเพลงทพบทาใหทราบวา บทเพลงประเภทลกทงและสตรงมการนามาบรรเลงมากทสด โดยเปนบทเพลงทมจงหวะสนกสนานเปนทรจกนยมจากทงอดตและปจจบน ลาดบท 2 เปนบทเพลงไทยเดมและประเภทพนบาน โดยบทเพลงทนามาบรรเลงเปนเพลงทมจงหวะเรว มความสนกสนานโดยเปนบทเพลงทมทานองเปนทรจกด ลาดบท 3 เปนบทเพลงประเภทเพลงมารชและเพลงในพธการ นามาบรรเลงเพอเปนการเปดวงและถวายคร โดยเปนเพลงทอยในรปแบบมารช ลาดบท 4 เปนบทเพลงทานองนยม โดยเปนทานองทคนเคย เปนทรจกของสงคมไดถกนามาบรรเลง โดยเปนทานองทมความสนกสนานมลกษณะสน ๆ เชน ทานองในรายการเกมโชร หรอจากภาพยนต เปนตน

จากการศกษาพบวาคณะแตรวงมอสระในการเลอกใชเพลงแตทง 4 คณะ มการเลอกใชบทเพลงทมความคลายคลงกน การเลอกใชเพลงของคณะแตรวงขนาดนงบรรเลงมการเลอกใชเพลงทเกยวของกบพธ เชน เพลงมารช เพลงมหาฤกษ บทเพลงทบรรเลงมความหมายถงงานบวช บญคณพอแม ในสวนนมการเลอกเพลงเพอเอาใจผ วาจาง การเลอกใชบทเพลง ขนาดเดนแหมการเลอกใชเพลง ทสรางความสนกสนาน ดจากนกเตนราเปนหลก เนนเปนพวกเพลงราวง เพลงลกทง เพลงสตรง หรอทานองเพลงสน ๆ โดยสวนใหญเปนบทเพลงทเปนทนยม ตดห ไมวาจากอดตหรอในปจจบน

159

วเคราะหเพลงแตรวงชาวบาน ผวจยไดเกบรวบรวมบทเพลงทไดจากการบนทกในการศกษาภาคสนาม การบรรเลง

บทเพลงในงานอปสมบทของแตรวงทง 4 คณะ คอ แตรวงคณะครเส แตรวงคณะแดงไฝ แตรวงคณะตาตอกและแตรวงคณะประจวบ โดยทางทางผ วจยไดคดเลอกบทเพลงจากภาคสนาม จานวน 17 เพลง แบงออกเปนประเภทได 4 ประเภทใหญ ๆ คอ ประเภทเพลงมารช ประเภทเพลงพธการ ประเภทเพลงไทยเดมพนบานและประเภทเพลงลกทง

ในการวเคราะหบทเพลงผวจยไดคคเลอก โดยเจาะจงเลอกบทเพลงทมการบรรเลงบทเพลงทสามารถจดกลมอยในประเภทเดยวกนจากภาคสนามของแตรวงทง 4 คณะสรปเปนตารางไดดงน

ตารางท 30 แสดงสรปบทเพลงทนามาวเคราะห

ชอคณะแตรวง แตรวงคณะ ครเส

แตรวงคณะ แดงไฝ

แตรวงคณะ ตาตอก

แตรวงคณะประจวบ

ประเภทเพลง เพลงมารช เพลงมารชสเหลา เพลงมารชไทย

รวมกาลง เพลงพธการ เพลงมหาฤกษ เพลงมหาฤกษ เพลง

มหาฤกษ

เพลงไทยเดมและเพลงพนบาน

เพลงอศวลลา เพลงฟองเงยว เพลงอศวลลา เพลงอศวลลา

ลกทง เพลงขอใจแลกเบอรโทร

เพลงกนตบ เพลงขอใจแลกเบอรโทร

เพลงขอใจ แลกเบอรโทร

เพลงคานานม เพลงคานานม เพลงคานานม เพลงคานานม

บทเพลงบรรเลงคณะแตรวงครเส ประเภทเพลงพธการไดแก เพลงมหาฤกษ ประเภทเพลงไทยเดมและพนบานไดแก เพลงอศวลลา ประเภทเพลงลกทงไดแก เพลงขอใจแลกเบอรโทรและเพลงคานานม

160

ไมมเพลงมารชในการศกษา เนองจากการบรรเลงในภาคสนามเปนพลงกลมพธการ เพลงไทยเดม เพลงพนบานและเพลงลกทงมากกวา จงจะทาการวเคาะหเพลง 3 ประเภทนเปนหลก

เครองดนตร เครองดนตรของแตรวงคณะครเสทแบงออกไดเปน 2 กลมไดแก กลมเครองลม

ประกอบดวย คลารเนต, อลโต แซกโซโฟน, เทเนอร แซกโซโฟน, ทรมเปตและทรอมโบน กลมเครองประกอบจงหวะประกอบดวย กลองเทเนอร, กลองทรโอและฉาบ

เพลงมหาฤกษแตรวงคณะครเส รปแบบเพลง เพลงมหาฤกษ6เปนเพลงทใชบรรเลงในเวลาไดฤกษเปดงานทเปนพธสาคญ สาหรบ

เชอพระวงศทตากวาชนพระบรมวงศลงมา ขาราชการทระดบตากวานายรฐมนตรและทหารทมยศตากวาจอมพลลงมา จนถงสามญชนทวไปประพนธทานองโดยสมเดจพระเจาบรมวงศเธอเจาฟาบรพตรสขมพนธ กรมพระนครสวรรควรพนต ทรงนพนธดดแปลงจากทานองไทยของเดม เพลงมหาฤกษนเปนเพลงทมทานองใชสาหรบบรรเลงอยางเดยวไมมบทรอง

รปแบบการบรรเลง เพลงมหาฤกษ จากการบรรเลงของแตรวงคณะครเส มความยาว 37 หองเพลงอตรา

จงหวะ 2/4 อตราความเรว q= 132 การบรรเลงอยในบนไดเสยง Eb เมเจอร โครงสรางการบรรเลง จากการวเคราะหพบวา มการบรรเลงแบงออกเปน 3 ทอน ดงน

ตารางท 31 แสดงโครงสรางการบรรเลงเพลงมหาฤกษแตรวงคณะครเส ทอน A B Coda หองท 1-16 17-33 34-37 จ านวนหอง 16 17 4

6ณณฐ วโย, เพลงส าคญของแผนดน. (เอกสารประกอบการสอนรายวชาชวตกบ

สนทรยะ 9011102 สาขาวชาดนตร คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน, 2555), 10.

161

รปแบบการเคลอนของทานอง ในภาพรวมของบทเพลงมทวงทานองทานองขน ๆลง ๆ มความเชอมโยงกน Conjunct ไมมการขบรองโดยโครงสรางการบรรเลงเปนแบบ AB

โครงสรางการประสานเสยง จากการวเคราะหพบวา ลกษณะเปน Homophony หรอการบรรเลงหลายแนว

ตารางท 32 แสดงโครงสรางการประสานเสยงเพลงมหาฤกษแตรวงคณะครเส หองเพลง ท านอง เสยงประสาน

เคานเตอรเมโลด คอรด A (1-16) คลารเนต,

อลโต แซกโซโฟน,ทรมเปต

เทเนอร แซกโซโฟน, ทรอมโบน

ทรอมโบน

B (17-33) เทเนอร แซกโซโฟน

ทรอมโบน Coda (34-37)

ในทอน A หองท 1-4 คลารเนต, อลโต แซกโซโฟน, ทรมเปต บรรเลงทานองหลก เลน

โนตจงหวะยอยเทเนอรแซกโซโฟน, ทรอมโบนบรรเลงรบพรอมกน

ภาพท 10 ตวอยางการบรรเลงการประสานของ เทเนอรเซกโซโฟนและทรอมโบน ในทอน A หอง 5-8 คลารเนต, อลโต แซกโซโฟน, เทเนอร แซกโซโฟน, ทรมเปต

บรรเลงทานองหลกของเพลง ทรอมโบนลากโนตคอรด

162

ภาพท 11 ตวอยางการบรรเลงการบรรเลงคอรดของทรอมโบน

ภาพท 12 ตวอยางการบรรเลงจงหวะเพลงมหาฤกษแตรวงคณะครเส

ในสวนของจงหวะ มการใช ฉาบ, กลองใหญ, กลองทรโอเลนรปแบบจงหวะทตายตว

ตลอดทงเพลง โดยเนนทจงหวะทหนงและสามของหอง เพอความสนกสนาม การบรรเลงบทเพลงมหาฤกษของแตรวงคณะคร เส เ ปนการบรรเลงแบบ

Homophony มการประสานเสยง 2 ลกษณะ คอ การบรรเลงเคานเตอรเมโลดและแบบคอรด โดยคลารเนต, อลโต แซกโซโฟน, ทรมเปต บรรเลงทานองเปนสวนใหญของเพลง เทเนอรแซกโซโฟน บรรเลงเคานเตอรเมโลด ทรอมโบนทาหนาทลากคอรดตลอดทงเพลง

สรปผลการวเคราะหเพลงมหาฤกษแตรวงคณะครเส 1. รปแบบเพลง

1.1 เพลงประเภทพธการ ใชเปนสญญาณกอนการเคลอนขบวนแหนาค เพอศรมงคล

1.2 นพนธโดย สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ เจาฟาบรพตรสขมพนธ กรมพระนครสวรรควรพนต

163

2. รปแบบการบรรเลง 2.1 มความยาว 37 หอง เพลง อตราจงหวะ 2/4 อตราความเรว

q= 132 การบรรเลงอยในบนไดเสยง Eb เมเจอร 2.2 ลกษณะการเคลอนทานองเปนแบบ Conjunct มความตอเนองกน 2.3 โครงสรางการบรรเลงเปนแบบ AB ไมมการขบรอง

3. รปแบบการประสานเสยง 3.1 ลกษณะเปน Homophony 3.2 สามารถแบงบทบาทหนาทเครองดนตรออกไดเปน 3 กลมคอ

3.2.1 กลมทหนงบรรเลงทานอง ไดแกคลารเนต,อลโตแซก-โซโฟนและทรมเปต

3.2.2 กลมทสองบรรเลงเคานเตอรเมโลด ไดแก แซกโซโฟนและทรอมโบน

3.2.3 กลมทสามบรรเลงคอรดไดแก ทรอมโบน 4. จงหวะทใช มรปแบบจงหวะทตายตวตลอดทงเพลง โดยเนนทจงหวะทหนงและ

สามของหอง ในลกษณะของมารช ใหความสงาผาเผย คกคก โออา เพลงอศวลลาแตรวงคณะครเส ครมนตร ตราโมท แตง7 เพลงอศวลลา ขนเพอเปนเพลงประกอบระบามา ในการแสดง

โขน ชด พระรามครองเมอง ในองกท 2 ตอน ปลอยมาอปการ ทจดแสดงโดยกรมศลปากรในป พ.ศ. 2501 โดยนาทานองจาก เพลงมารา และ เพลงมายอง มาผสมรวมกนใหเปนจงหวะ 6/8

รปแบบการบรรเลง เพลงอศวลลาจากการบรรเลงของแตรวงคณะครเส มความยาว 36 หอง เพลง

อตราจงหวะ 2/4 อตราความเรว q= 132 การบรรเลงอยในบนไดเสยง C เมเจอร โครงสรางการบรรเลง จากการวเคราะหพบวา มการบรรเลงแบงออกเปน 5 ทอน ดงน

7อศวลลา (Assawaleela), เขาถงเมอ 8 เมษายน 2559, เขาไดจาก

https://turnmusicbox.wordpress.com/2013/05/02

164

ตารางท 33 แสดงโครงสรางการบรรเลงเพลงอศวลลาแตรวงคณะครเส ทอน A B A A B หองท 1-8 9-16 17-24 25-28 29-36 จ านวนหอง 8 8 8 4 8

รปแบบการเคลอนของทานอง ในภาพรวมของบทเพลงมทวงทานองทานองขน ๆ ลง ๆ มความเชอมโยงกน Conjunct ไมมการขบรองโดยมโครงสรางการบรรเลงเปนรปแบบ ABAAB หรอAB มการบรรเลงซา 2 รอบ

โครงสรางการประสานเสยง จากการวเคราะหพบวา ลกษณะเปน Monophony หรอการบรรเลงแนวเดยว

ตารางท 34 แสดงโครงสรางการประสานเสยงเพลงอศวลลาแตรวงคณะครเส หองเพลง ท านอง เสยงประสาน

เคานเตอรเมโลด คอรด A (1-8) Unison B (9-16) Unison A (17-24) Unison A (25-28) Unison B (29-36) Unison

การบรรเลงเหมอนกนทกเครอง (Unison) ทงระดบเสยงและจงหวะ

ภาพท 13 ตวอยางการบรรเลง Unison ในเพลงอศวลลา

165

ในสวนของจงหวะ มการใช ฉาบ, กลองใหญ, กลองทรโอเลนรปแบบจงหวะทตายตวตลอดทงเพลง โดยตามรปแบบจงหวะของทานอง

ภาพท 14 ตวอยางการบรรเลงจงหวะเพลงอศวลลาของแตรวงคณะครเส การบรรเลงบทเพลงอศวลลาของแตรวงคณะครเส เปนการบรรเลงแบบ Monophony

ไมมพบการประสานเสยง เปนการบรรเลงเลนแนวเดยวกน (Unison) ทงระดบเสยงและจงหวะตลอดทงเพลง

สรปผลการวเคราะหเพลงอศวลลาแตรวงคณะครเส 1. รปแบบเพลง

1.1 เพลงประเภทไทยเดม ใชบรรเลงตอนแหนาค

1.2 ประพนธโดย มนตร ตราโมท 2. รปแบบการบรรเลง

2.1 มความยาว 36 หอง เพลง อตราจงหวะ 2/4 อตราความเรว

q = 132 การบรรเลงอยในบนไดเสยง C เมเจอร 2.2 ลกษณะการเคลอนทานองเปนแบบ Conjunct มความตอเนองกน 2.3 โครงสรางการบรรเลงเปนแบบ ABAAB หรอAB มการบรรเลงซา

2 รอบ ไมมการขบรอง 3. รปแบบการประสานเสยง

3.1 ลกษณะเปน Monophony หรอการบรรเลงแนวเดยว 3.2 ไมพบการประสานเสยงเปนบรรเลงแบบ Unison เนองจาก ตองการ

ความมระเบยบเรยบรอยของวง สามารถจดวางทานองใหฟงไดชดเจน มากกวาทจะเปนการประสานเสยงแบบไทย

166

4. จงหวะทใช มรปแบบจงหวะทตายตวตลอดทงเพลง มลกษณะกระตก คลายการโขยกวงของมา

เพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเส "ขอใจเธอแลกเบอรโทร" 8เปนซงเกลของนกรองลกทง หญงล ศรจมพล เปนเพลงจาก

อลบม ชดท 1 ขาขาวสาวลาซง ในป พ.ศ. 2555 ประพนธเนอรอง-แตงทานองโดย บอย เขมราฐ และเรยบเรยงโดย สวสด สารคาม ออกจาหนายในวนท 23 มกราคม พ.ศ. 2556 เพลง"ขอใจเธอแลกเบอรโทร" ไดตดอนดบชารทเพลง 2 ใน 100 อนดบบน YouTube Chart ทมคนดมากทสดตดตอกนอยหลายสปดาห และ เปนเพลงลกทงเพลงแรกทมยอดคนดเกน 100,000,000 วว เพลงขอใจแลกเบอรโทรมความสนกสนาน ไดรบความนยมจากวงดนตรประเภทตาง ๆ นาไปใชอยางในการบรรเลงออกงานกนมากทสดในป พ.ศ. 2558

รปแบบการบรรเลง เพลงขอใจแลกเบอรโทร จากการบรรเลงของแตรวงคณะครเส มความยาว 82 หอง

เพลง อตราจงหวะ 4/4 อตราความเรว q= 132 การบรรเลงอยในบนไดเสยง F เมเจอร โครงสรางการบรรเลง จากการวเคราะหพบวา มการบรรเลงแบงออกเปน 10 ทอน ดงน

ตารางท 35 แสดงโครงสรางการบรรเลงเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเส

ทอน Intro A A2 B C A2 B C Outro หองท 1-11 12-18 19-27 28-35 36-52 53-61 28-35 36-76 77-82 จ านวนหอง

11 7 9 8 12 9 8 15 6

รปแบบการเคลอนของทานองในภาพรวมของบทเพลงมทวงทานองทานองขน ๆ ลง ๆ มความเชอมโยงกน Conjunct ไมมการขบรองโดยมโครงสรางการบรรเลงในรปแบบ ABC เปนเพลงหลายทอน มการบรรเลงซาทานองหลายรอบ

8ขอใจเธอแลกเบอรโทร, เขาถงเมอ 8 เมษายน 2559, เขาไดจาก

https://th.wikipedia.org/wiki/ขอใจแลกเบอรโทร

167

โครงสรางการประสานเสยง จากการวเคราะหพบวา ลกษณะเปน Homophony หรอการบรรเลงหลายแนว

ตารางท 36 แสดงโครงสรางการประสานเสยงเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเส หองเพลง ท านอง เสยงประสาน

เคานเตอรเมโลด คอรด Intro (1-4) อลโต แซกโซโฟน,

เทเนอร แซกโซโฟน คลารเนต,ทรมเปต,

ทรอมโบน

Intro (6-11) Unison A (12-18) (19-27)

อลโต แซกโซโฟน, เทเนอร แซกโซโฟน

ทรมเปต, ทรอมโบน

B (28-35) คลารเนต, ทรมเปต,ทรอมโบน

อลโต แซกโซโฟน, เทเนอร แซกโซโฟน

อลโต แซกโซโฟน, เทเนอร แซกโซโฟน C (36-52)

A (53-61) B (28-36) C (37-77) อลโต แซกโซโฟน,

เทเนอร แซกโซโฟน ทรอมโบน

Outro (77-82) Unison

การบรรเลงใน ทอน A หองท 12-18 อลโต แซกโซโฟน, เทเนอร แซกโซโฟน บรรเลงทานองของเพลง ทรมเปต,ทรอมโบน บรรเลงเคานเตอรเมโลด เปนการบรรเลงรบทานองโดยเรมจากการใชโนตคสามในคอรดเดยวกน ไลโนตลงขนตาม สเกลสงเขาโนตตวแรกของคอรดในทานองตอไป ในขนาดททานองหลกลากโนตยาว สงเขาประโยคทานองตอไป

168

ภาพท 15 ตวอยางการบรรเลงเคานเตอรเมโลดของทรมเปตและทรอมโบนเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเส

การบรรเลงในทอน B หองท 28-35 คลารเนต, ทรมเปต, ทรอมโบนบรรเลงทานอง

หลกอลโต แซกโซโฟน, เทเนอร แซกโซโฟน ไดบรรเลง ลากโนตตวทหนงของคอรดยาว สลบกบการบรรเลงรบทานอง ทคลายกบการบรรเลงของตวอยางทหนง ทบรรเลงโนตขนลงจากโนตตวแรกของคอรด ตาม บนไดเสยงสงเขาโนตตวแรกของคอรดในทานองตอไปในขนาดททานองหลกลากโนต

ภาพท 16 ตวอยางการบรรเลงเคานเตอรเมโลดและคอรดของอลโต แซกโซโฟนและเทเนอร แซก-โซโฟนเพลงขอใจแลกเบอรโทร แตรวงคณะครเส

การบรรเลงในทอน Intro หองท 1-4 คลารเนต, ทรมเปต, ทรอมโบน บรรเลงโนตคอรด โดยการเลนโนตเขบตชนเดยวในจงหวะท หนงและสามของหอง

169

ภาพท 17 ตวอยางการบรรเลงคอรดของคลารเนต, ทรมเปตและทรอมโบน เพลงขอใจแลกเบอร-โทรแตรวงคณะครเส การบรรเลงในทอน C2 หองท 62-72 ทรอมโบน มการบรรเลงคอรด โดยการลากโนตตวทหนงของคอรดยาว

ภาพท 18 ตวอยางการบรรเลงคอรดของทรอมโบนเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเส

ในการบรรเลงในทอน Intro หอง 4-11 และทอน Outro หอง 77-82 การบรรเลงแนว

เดยวกนทกเครอง (Unison) ทงระดบเสยงและจงหวะ

170

ภาพท 19 ตวอยางการบรรเลง Unison ในเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเส

ในสวนของจงหวะ มการใช ฉาบ, กลองใหญ, กลองทรโอเลนรปแบบจงหวะสามซาทนยมใชในบทเพลงลกทง

ภาพท 20 ตวอยางการบรรเลงจงหวะเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเส การบรรเลงบทเพลงขอใจแลกเบอรโทรของแตรวงคณะครเส เปนการบรรเลงแบบ

Homophony มการประสานเสยง 2 ลกษณะ คอ การบรรเลงเคานเตอรเมโลดและแบบคอรด และยงพบการบรรเลง Unison ในตอนขนตนและบทเพลง บทบาทหนาทของเครองดนตรไมสามารถ

171

แบงชดเจนได เพราะเครองเปามการสลบหนาทกนไปมา ทงการบรรเลงทานอง การบรรเลงทานองประดบและการลากคอรด การบรรเลงจงหวะ มการบรรเลงรปแบบ สามซา

สรปผลการวเคราะหเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเส 1. รปแบบเพลง

1.1 เพลงประเภทลกทง 1.2 ตนฉบบประพนธเนอรอง-แตงทานองโดย บอย เขมราฐ และเรยบ

เรยงเสยงประสานโดย สวสด สารคามเมอถกนามาบรรเลงดวยแตรวง มการเปลยนแปลงจากตนบบ เพลงลกทงไปในตอน Intro แตกลบเหมอนเดมในการบรรเลงทานองเหมอนเนอรอง

2. รปแบบการบรรเลง 2.1 มความยาว 82 หอง เพลง อตราจงหวะ 4/4 อตราความเรว

q= 132 การบรรเลงอยในบนไดเสยง F เมเจอร 2.2 ลกษณะการเคลอนทานองเปนแบบ Conjunct มความตอเนองกน 2.3 โครงสรางการบรรเลงเปนแบบ ABC ไมมการขบรอง

3. รปแบบการประสานเสยง 3.1 ลกษณะเปน Homophony 3.2 บทบาทหนาทเครองดนตรมการสลบกนไปมาสามารถแบงออกได

เปน 3 กลม 3.2.1 กลมทหนงบรรเลงทานอง ไดแกคลารเนต,อลโต แซก

โซโฟนและทรมเปต 3.2.2 กลมทสองบรรเลงเคานเตอรเมโลด ไดแก เทเนอร

แซกโซโฟนและทรอมโบน 3.2.3 กลมทสามบรรเลงคอรดไดแก ทรอมโบน

4. จงหวะทใช เนนจงหวะสามซา เพอความสนกสนาน เพลงคาน านมแตรวงคณะครเส เพลงคานานม9 แตงโดย ไพบลย บตรขน โดยมการขบรองและบนทกเสยงครงแรกโดย

ชาญ เยนแข เมอ พ.ศ. 2492ไดรบคาชนชมเปนอยางมาก เปนเพลงทสรางชอเสยงใหกบไพบลย

9คาน านม, เขาถงเมอ 8 เมษายน 2559, เขาไดจาก https://th.wikipedia.org/wiki/

คานานม

172

บตรขน และชาญ เยนแข มากทสด ไดรบการยกยองวาเปนเพลงทเปนรากฐานของเพลงลกทง ในงานกงศตวรรษเพลงลกทงไทย เมอวนท 12 กนยายน พ.ศ. 2532 แตรวงคณะครเสนาเพลงคานานมมาใช เนองดวยเปนงานบวชจงใชเพลงสะทอนความกตญตอผ มพระคณ สรางบรรยากาศใหเกดความซาบซง

รปแบบการบรรเลง เพลงคานานม จากการบรรเลงของแตรวงคณะครเส มความยาว 46 หอง เพลง อตรา

จงหวะ 4/4 อตราความเรว q= 100 การบรรเลงอยในบนไดเสยง Eb เมเจอร โครงสรางการบรรเลง จากการวเคราะหพบวา มการบรรเลงแบงออกเปน 6 ทอน ดงน

ตารางท 37 แสดงโครงสรางการบรรเลงเพลงคานานมแตรวงคณะครเส ทอน Intro A1 A2 B A Outro หองท 1-5 6-13 14-21 22-29 30-37 38-46 จ านวนหอง 5 8 8 8 8 9

รปแบบการเคลอนของทานองในภาพรวมของบทเพลงมทวงทานองทานองขน ๆ ลง ๆ มความเชอมโยงกน Conjunct ไมมการขบรองโดยมโครงสรางการบรรเลงในรปแบบ AABA เปนเพลงหลายทอน

โครงสรางการประสานเสยง จากการวเคราะหพบวา ลกษณะเปน Homophony หรอการบรรเลงหลายแนว

ตารางท 38 แสดงโครงสรางการประสานเสยงเพลงคานานม แตรวงคณะครเส หองเพลง ท านอง เสยงประสาน

เคานเตอรเมโลด คอรด Intro(1-5) คลารเนต,

อลโต แซกโซโฟน ทรมเปต ทรมเปต,

ทรอมโบน A1(6-13) คลารเนต, ทรมเปต

อลโต แซกโซโฟน,เทเนอร แซกโซ- โฟน, ทรอมโบน

ทรอมโบน A2(14-21)

B(22-29) คลารเนต, ทรมเปต ทรมเปต อลโต แซกโซโฟน,

173

A(30-37) เทเนอร แซกโซโฟน Outro(38-46)

การบรรเลงในทอน Intro หอง 1-5 คลารเนต, อลโต แซกโซโฟน, เทเนอร แซกโซโฟน บรรเลงทานองหลก ทรมเปต บรรเลงเคานเตอรเมโลดสลบกบลากโนตคอรด

ภาพท 21 ตวอยางการบรรเลงคอรดสลบการบรรเลงเคาเตอรเมดโลดของทรมเปตเพลงคานานม แตรวงคณะครเส

การบรรเลงในทอน A1-A2-B-A-Outro หอง 6-46 คลารเนต, ทรมเปต บรรเลงทานองหลก อลโต แซกโซโฟน, เทเนอร แซกโซโฟน บรรเลงเคานเตอรเมโลด สลบกบคอรดในบางชวง ทรอมโบนบรรเลงการลากคอรด โดยมการแบงสวนของจงหวะทยอขนสลบกบการลากโนตยาว โดยใชลกษณะการประสานเสยงแบบนจนจบเพลง

สงเกตวา ทานองหลกท คลารเนต, อลโต แซกโซโฟนและทรมเปต บรรเลงมาจากการขบรองในตนฉบบ มากกวาจะเปนทานองทเรยบเรยงโดยคณะแตรวง เสมอนกบนกดนตรไดใช เครองดนตรของตนทาหนาท “ขบรอง” เพลงน ซงเปนธรรมชาตของนกดนตรไทย ทมกนาวธการขบรองทคยเคยมาถายทอดดวยการบรรเลงทตนถนด

174

ภาพท 22 ตวอยางการประสานเสยงเพลงคานานมแตรวงคณะครเส การใชเคานเตอรเมโลดมความโดดเดนกวาทานองหลก สะทอนความรในการเรยบ

เรยงเสยงประสานของคณะแตรวงครเสเปนอยางด ในสวนของจงหวะ มการใช ฉาบ, กลองใหญ, กลองทรโอเลนรปแบบจงหวะทตายตว

ตลอดทงเพลง โดยใหฉาบเนนจงหวะสาคญ สวนกลองจะเลนจงหวะยอยภายใน

ภาพท 23 ตวอยางการบรรเลงจงหวะเพลงคานานมแตรวงคณะครเส

การบรรเลงบทเพลงคานานมของแตรวงคณะครเส เปนการบรรเลงแบบ Homophony มการประสานเสยง 2 ลกษณะ คอ การบรรเลงเคานเตอรเมโลดและแบบคอรด โดย คลารเนต, ทรมเปตบรรเลงทานองเปนสวนใหญของเพลง อลโต แซกโซโฟน, เทเนอร แซกโซโฟนบรรเลงเคานเตอรเมโลด สลบกบการลากคอรดและบรรเลงทานองหลกในบางชวงทรอมโบน ทาหนาทลากคอรดตลอดทงเพลง

175

สรปผลการวเคราะหเพลงคาน านมแตรวงคณะครเส 1. รปแบบเพลง

1.1 เพลงประเภทลกทง

1.2 ประพนธเนอรอง-แตงทานองโดย ไพบลย บตรขน 2. รปแบบการบรรเลง

2.1 มความยาว 46 หอง เพลง อตราจงหวะ 4/4 อตราความเรว

q= 100 การบรรเลงอยในบนไดเสยง Eb เมเจอร 2.2 ลกษณะการเคลอนทานองเปนแบบ Conjunct มความตอเนองกน 2.3 โครงสรางการบรรเลงเปนแบบ AABA ไมมการขบรอง

3. รปแบบการประสานเสยง 3.1 ลกษณะเปน Homophony 3.2 บทบาทหนาทเครองดนตรมการสลบกนไปมาสามารถแบงออกได

เปน 3 กลมคอ 3.2.1 กลมทหนงบรรเลงทานอง ไดแกคลารเนต,อลโต แซก

โซโฟนและทรมเปต 3.2.2 กลมทสองบรรเลงเคานเตอรเมโลด ไดแก เทเนอร

แซกโซโฟนและทรอมโบน 3.2.3 กลมทสามบรรเลงคอรดไดแก ทรอมโบน

พบวาการบรรเลงเคานเตอรเมโลดและคอรด มความโดดเดนกวาทานองหลกทคนเคยแสดงความรของนกดนตรคณะแตรวงครเสในดานการประสานเสยงเปนอยางมากและเนองจากเพลงชา ทาใหสามารถใช แนวประสานไดชดเจนกวาเพลงเรวอน ๆ

4. จงหวะทใช เนนจงหวะทหนง โดยใหฉาบเนนจงหวะสาคญ สวนกลองจะเลนจงหวะยอยภายใน

สรปผลการวเคราะหบทเพลงบรรเลงแตรวงคณะครเส รปแบบการบรรเลง พบวาในบทเพลงทง 4 เพลงททาการศกษา มการใชอตราจงหวะ

4/4 ทง 4 เพลง การบรรเลงอยในบนไดเสยง C, F,และ Eb เมเจอร ลกษณะการเคลอนทานองเปนแบบ Conjunct มความตอเนองกน มโครงสรางการบรรเลง 3 รปแบบไดแก AB, ABC, AABA โดยการบรรเลงเนนการบรรเลงทานองเปนหลก

176

ลกษณะโครงสรางการประสานจากการวเคราะหบทเพลงทง 4 เพลงพบวา ม 2 ลกษณะ คอ Homophony และ Monophony โดยเปนการบรรเลงแบบ Homophony 3 เพลงไดแก เพลงมหาฤกษ เพลงขอใจแลกเบอรโทรและเพลงคานานม เปนการบรรเลงแบบ Monophony 1 เพลงไดแก เพลงอศวลลา

สามารถแบงบทบาทหนาทเครองดนตรออกไดเปน 3 กลมคอ กลมทหนงบรรเลงทานอง ไดแกคลารเนต,อลโต แซกโซโฟนและทรมเปต กลมทสองบรรเลงเคานเตอรเมโลด ไดแก เทเนอร แซกโซโฟนและ

ทรอมโบน กลมทสามบรรเลงคอรดไดแก ทรอมโบน

พบวาเพลงชา ในเพลงคานานม สามารถสรางสสนของการประสานเสยงไดด ในเพลงเรว อยางเพลงขอใจแลกเบอรดทร สามารถสรางความสนกสนานได ซงมจงหวะเปนหวใจของการแสดง

บทเพลงบรรเลงคณะแตรวงแดงไฝ ประเภทเพลงไทยมารชไดแก เพลงมารชสเหลา

ประเภทเพลงพธการไดแก เพลงมหาฤกษ ประเภทเพลงไทยเดมและพนบานไดแก เพลงฟองเงยว ประเภทเพลงลกทงไดแก เพลงกนตบและเพลงคานานม เครองดนตร เครองดนตรทใชแบงออกไดเปน 3 กลมไดแก กลมเครองลมประกอบดวย อลโต แซก-

โซโฟน, เทเนอร แซกโซโฟน, ทรมเปตและทรอมโบน กลมเครองประกอบจงหวะประกอบดวย กลองเทเนอร, กลองทรโอและฉาบ กลมเครองดนตรไฟฟาประกอบดวย คยบอรด และมขบรอง

เพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝ มารชสเหลา10 เปนเพลงมารชทนาวาตรพยงค มกดา ประพนธขน เพอเปนการปลกใจ

และสรางความสามคคระหวางทหารเหลาทพตาง ๆ และตารวจ ในฐานะทเปนผ ทมหนาทปกปอง

10มารชสเหลา, เขาถงเมอ 8 เมษายน 2559, เขาไดจาก

https://th.wikipedia.org/wiki/มารชสเหลา

177

อธปไตย และความมนคงของประเทศ ทงภายใน และภายนอกราชอาณาจกรเพลงนไดประพนธขนโดยการนาเอาวรรคแรกของเพลงชาตไทย และบางสวนของเพลงมารชสาคญของทงสามเหลาทพและตารวจมาดดแปลงรวมกนเปนเพลงเดยว ดงนเพลงมารชกองทพบก ของกองทพบกไทย (ประพนธโดย นารถ ถาวรบตร) เพลงราชนาว ของกองทพเรอไทย (ประพนธโดย น.อ. ภญโญ พงษสมรวย) เพลงมารชทหารอากาศ ของกองทพอากาศไทย (ประพนธโดย หลวงสวสดฑฆมพร) เพลงมารชพทกษสนตราษฎร ของกรมตารวจ (ปจจบนคอสานกงานตารวจแหงชาต - ประพนธโดย นารถ ถาวรบตร) แตรวงคณะแดงไฝ นามาเลนเนองจากเปนเพลงทนยมใชเคารพครบาอาจารยตามประเพณนยมของชาวคณะ

รปแบบการบรรเลง เพลงมารชสเหลา จากการบรรเลงของแตรวงคณะแดงไฝ มความยาว 44 หอง

เพลง อตราจงหวะ 4/4 อตราความเรว q= 148 การบรรเลงอยในบนไดเสยง Eb เมเจอร โครงสรางการบรรเลง จากการวเคราะหพบวา มการบรรเลงแบงออกเปน 6 ทอนโดยมทอนเชอมระหวาง

ทอน ดงน ตารางท 39 แสดงโครงสรางการบรรเลงเพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝ

ทอน Intro A B C D Outro หองท 1-4 5-25 26-60 61-84 85-120 121-126 จ านวนหอง 4 26 36 24 35 6

รปแบบการเคลอนของทานองในภาพรวมของบทเพลงมทวงทานองทานองขน ๆ ลง ๆ มความเชอมโยงกน Conjunct ไมมการขบรองโดยมโครงสรางการบรรเลงในรปแบบ ABCD

โครงสรางการประสานเสยง จากการวเคราะหพบวา ลกษณะเปน Monophony หรอการบรรเลงแนวเดยว

ตารางท 40 แสดงโครงสรางการประสานเสยงเพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝ หองเพลง ท านอง เสยงประสาน

เคานเตอรเมโลด คอรด Intro (1-4) ทรมเปต A (5-25) อลโต แซกโซโฟน ทรอมโบน

178

B (26-60) อลโต แซกโซโฟน, ทรมเปต, ทรอมโบน

C (61-84) อลโต แซกโซโฟน, ทรอมโบน ทรมเปต D (85-120) อลโต แซกโซโฟน, ทรมเปต,

ทรอมโบน

Outro (121-126)

มการสลบการบรรเลงทานองไปมาระหวาง อลโต แซกโซโฟน, ทรมเปต, ทรอมโบน โดยบางชวงบรรเลงแบบ Unison พรอมกนทกเครอง บางชวงเปนการบรรเลงเดยว ในทอน A หองท 18-21 ในขนาดทอลโต แซกโซโฟนบรรเลงทานองหลกทรอมโบน มการบรรเลงเคานเตอรเมโลด โดยการบรรเลงสวนโนตใหยอยลงรบประโยคจบของทานอง

ภาพท 24 ตวอยางการบรรเลงเคานเตอรเมโลดเพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝ ในสวนของจงหวะ มการใช ฉาบ, กลองใหญ, กลองทรโอในรปแบบจงหวะมารช

กลองทรโอทาหนาทเหมอนกลอง สแนรแทรกจงหวะยอยของเพลง

ภาพท 25 ตวอยางการบรรเลงจงหวะเพลงมารชสเหลา แตรวงคณะแดงไฝ

179

การบรรเลงบทเพลงมารชสเหลาของแตรวงคณะแดงไฝ เปนการบรรเลงแบบ Monophony สวนใหญของบทเพลงไมพบการประสานเสยงยกเวนในทอน A ทรอมโบนมการบรรเลงลอทานองกบ อลโต แซกโซโฟน ลกษณะการบรรเลง เปนการสลบการบรรเลงทานองหลกไปมาของแตละเครอง บางครงบรรเลงพรอมกน บางสวนบรรเลงเดยว

สรปผลการวเคราะหเพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝ 1. รปแบบเพลง

1.1 เพลงประเภทมารช แสดงถงทหาร 4 เหลาทพ ไดแก ทหารบก ทหารรเรอ ทหารอากาศ และตาตรวจ

1.2 ประพนธเนอรอง-แตงทานองโดย นาวาตรพยงค มกดา 1.3 สะทอนประเพณนยมของชาวแตรวง นาเพลงทมลกษณะมารชมา

เลนหลงไหวคร เพอแสดงความเคารพทมาของดนตรแตรวง 2. รปแบบการบรรเลง

2.1 มความยาว 44 หอง เพลง อตราจงหวะ 4/4 อตราความเรว

q= 148 การบรรเลงอยในบนไดเสยง Eb เมเจอร 2.2 ลกษณะการเคลอนทานองเปนแบบ Conjunct มความตอเนองกน 2.3 โครงสรางการบรรเลงเปนแบบ ABCD ไมมการขบรอง

3. รปแบบการประสานเสยง 3.1 ลกษณะเปน Monophony หรอการบรรเลงแนวเดยว 3.2 บทบาทหนาทเครองดนตรมการสลบกนไปมาสามารถแบงออกได

เปน 2 กลมคอ 3.2.1 กลมทหนงบรรเลงทานอง ไดแก,อลโต แซกโซโฟน

และทรมเปต 3.2.2 กลมทสองบรรเลงเคานเตอรเมโลด ไดแก ทรมเปต

และทรอมโบน เพลงมหาฤกษแตรวงคณะแดงไฝ รปแบบการบรรเลง เพลงมหาฤกษ จากการบรรเลงของแตรวงคณะครเส มความยาว 31 หอง เพลง อตรา

จงหวะ 2/4 อตราความเรว q= 132 การบรรเลงอยในบนไดเสยง Bb เมเจอร

180

โครงสรางการบรรเลง จากการวเคราะหพบวา มการบรรเลงแบงออกเปน 2 ทอน ดงน

ตารางท 41 แสดงโครงสรางการบรรเลงเพลงมหาฤกษ แตรวงคณะแดงไฝ ทอน A B หองท 1-15 15-31 จ านวนหอง 15 17

รปแบบการเคลอนของทานองในภาพรวมของบทเพลงมทวงทานองทานองขน ๆ ลง ๆ มความเชอมโยงกน Conjunct ไมมการขบรองโดยมโครงสรางการบรรเลงในรปแบบ AB

โครงสรางการประสานเสยง จากการวเคราะหพบวา ลกษณะเปน Monophony หรอการบรรเลงแนวเดยว

ตารางท 42 แสดงโครงสรางการประสานเสยงเพลงมหาฤกษแตรวงคณะแดงไฝ

หองเพลง ท านอง เสยงประสาน เคานเตอรเมโลด คอรด

A (1-15) Unison B (15-31) Unison

การบรรเลงเหมอนกนทกเครอง (Unison) ทงระดบเสยงและจงหวะ ตงแตเรมบทเพลงจนจบบทเพลง

ภาพท 26 ตวอยางการบรรเลงUnisonเพลงมหาฤกษแตรวงคณะแดงไฝ

181

ในสวนของจงหวะ มการใช ฉาบ, กลองใหญ, กลองทรโอเลนรปแบบจงหวะทตายตวตลอดทงเพลง โดยเนนทจงหวะทหนงและสามของหอง

ภาพท 27 ตวอยางการบรรเลงจงหวะเพลงมหาฤกษแตรวงคณะแดงไฝ การบรรเลงบทเพลงมหาฤกษของแตรวงคณะแดงไฝ เปนการบรรเลงแบบ

Monophony ไมมพบการประสานเสยง เปนการบรรเลงทานองเหมอนกนทกเครอง (Unison) ทงระดบเสยงและจงหวะตลอดทงเพลง

สรปผลการวเคราะหเพลงมหาฤกษแตรวงคณะแดงไฝ 1. รปแบบเพลง

1.1 เพลงประเภทพธการ 2. รปแบบการบรรเลง

2.1 มความยาว 31 หอง เพลง อตราจงหวะ 2/4 อตราความเรว q= 132 การบรรเลงอยในบนไดเสยง Bb เมเจอร

2.2 ลกษณะการเคลอนทานองเปนแบบ Conjunct มความตอเนองกน 2.3 โครงสรางการบรรเลงเปนแบบ AB ไมมการขบรอง

3. รปแบบการประสานเสยง 3.1 ลกษณะเปน Monophony หรอการบรรเลงแนวเดยว 3.2 ไมพบการประสานเสยงเปนบรรเลงแบบ Unison

เพลงฟอนเงยวแตรวงคณะแดงไฝ เพลงฟอนเงยว11 เปนการแสดงพนเมองของชาวเขาเผาหนง ซงเรยกวา เงยว ม

ภมลาเนาอยภาคเหนอของประเทศไทย นาง ลมล ยมคปต ผ เชยวชาญการสอนนาฎศลป วทยาลย

11ธารวมล สดตา,ฟอนเงยว, เขาถงเมอ 8 เมษายน 2559, เขาไดจากhttp://thanvimon3.blogspot.com/2011/12/blog-post.html

182

นาฎศลปกรมศลปากรไดมโอกาสไปสอนละครทคมเจาหลวง เจาแกวนวรฐ ผครองนครเชยงใหม และไดเหนการฟอนเงยวเรยกตามภาษาพนเมองวา เงยวปนเมอง ของค มเจาหลวง ซงม นางหลง บญจหลงเปนผ ฝกสอน ในความควบคมของพระราชชายา เจาดารารศม ในรชการท 5 ตอมา นาง ลมล ยมคปต ไดรบราชการเปนครสอนนาฎศลป ทวทยาลยนาฎศลป ในขณะนนเรยกวา โรงเรยนนาฎดรยางคศาสตรและไดนาลลาทาราฟอนเงยวมาปรบปรงขนใหมใหงดงามตามแบบฉบบนาฎศลปไทย บรรจไวในหลกสตรวชานาฎศลป เมอ พ.ศ. 2478 บทรองของ ฟอนเงยวมลกษณะเปนบทอวยพร คอ อาราธนาพระพทธ พระธรรม พระสงฆ เทพยดา สงศกดสทธทงหลายมาปกปองค มครองอวยชยใหพรเปนสวสดมงคลตอไป เครองดนตรไดแก วงปพาทย ซงเปนวงปพาทยเครองหา เครองค หรอเค รองใหญ สดแทแตโอกาสและความเหมาะสมการแตงกาย ฟอนเงยวแสดงในชดหญงลวน หรอชด ชาย-หญง สวนใหญลกษณะการแตงกายมทงแบบชาวเขา แบบฟอนเงยวทกรมศลปากรประดษฐขน และแบบพนเมองทนาสงเกตกคอ ผแสดงจะถอกงไมไวในมอทงสอง เพอเปนการปดเปาสงทไมดไปเสย

รปแบบการบรรเลง เพลงฟอนเงยว จากการบรรเลงของแตรวงคณะแดงไฝ มความยาว 44 หอง เพลง

อตราจงหวะ 4/4 อตราความเรว q= 120 การบรรเลงอยในบนไดเสยง Gb เมเจอร โครงสรางการบรรเลง จากการวเคราะหพบวา มการบรรเลงแบงออกเปน 2 ทอนโดยมทอนเชอมระหวาง

ทอน ดงน ตารางท 43 แสดงโครงสรางการบรรเลงเพลงฟอนเงยวแตรวงคณะแดงไฝ

ทอน Intro A Transition A Transition หองท 1-4 5-20 21-24 25-40 41-44 จ านวนหอง 4 16 4 16 4

รปแบบการเคลอนของทานองในภาพรวมของบทเพลงมทวงทานองทานองขน ๆ ลง ๆ มความเชอมโยงกน Conjunct ไมมการขบรองโดยมโครงสรางการบรรเลงในรปแบบ AA โดยระหวางทอนมทอนเชอม (Transition) ระหวางทอน

โครงสรางการประสานเสยง จากการวเคราะหพบวา ลกษณะเปน Homophony

183

ตารางท 44 แสดงโครงสรางการประสานเสยงเพลงฟอนเงยว แตรวงคณะแดงไฝ หองเพลง ท านอง เสยงประสาน

เคานเตอรเมโลด คอรด Intro (1-4) คยบอรด

อลโต แซกโซโฟน, ทรมเปต

ทรอมโบน A (5-20)

Transition (21-24) A (25-40) อลโต แซกโซโฟน,

ทรมเปต Transition (41-44)

ลกษณะการประสานเสยง ในตวอยางในทอน A หองท 8-12 คยบอรดบรรเลงทานองหลก อลโต แซกโซโฟนบรรเลงเคานเตอรเมโลด มการบรรเลงคลายทานองแตมการเพมโนตยอย ทรมเปต บรรเลงรบทานองโดยการบรรเลงทานองสลบกบอลโต แซกโซโฟน, ทรอมโบน มการลากโนตตลอดทงเพลง โดยมการประสานเสยงรปแบบนตลอดทงเพลง

ภาพท 28 ตวอยางการประสานเสยงเพลงฟอนเงยวแตรวงคณะแดงไฝ

การบรรเลงในทอน Transition ใชการบรรเลงคยบอรดทานองตามเนอรอง มงแซะ มง

แซะ แซะมง ตะลมตมมง

184

ภาพท 29 ตวอยางการบรรเลงคยบอรดในทอน Transition ตามเนอรอง มงแซะ มงแซะ แซะมงตะลมตมมง

ในสวนของจงหวะ มการใช ฉาบ, กลองใหญ, กลองทรโอในรปแบบจงหวะสามซา

ภาพท 30 ตวอยางการบรรเลงจงหวะเพลงฟอนเงยวแตรวงคณะแดงไฝ

การบรรเลงบทเพลงฟอนเ งยวของแตรวงคณะแดงไฝ เปนการบรรเลงแบบ Homophony มการประสานเสยง โดยมใชคยบอรดในการบรรเลงทานองตลอดทงเพลงใชอลโต แซกโซโฟน, ทรมเปต ในการบรรเลงลอทานองใชทรอมโบนในการบรรเลงคอรด ลกษณะการบรรเลง

สรปผลการวเคราะหเพลงฟอนเงยวแตรวงคณะแดงไฝ 1. รปแบบเพลง

1.1 เพลงประเภทพนบาน ลลาของภาคเหนอของไทย เดมประกอบการฟอนเงยวของวทยาลยนาฏศลป

2. รปแบบการบรรเลง

2.1 มความยาว 44 หอง เพลง อตราจงหวะ 4/4 อตราความเรว q= 120 การบรรเลงอยในบนไดเสยง Gb เมเจอร

2.2 ลกษณะการเคลอนทานองเปนแบบ Conjunct มความตอเนองกน 2.3 โครงสรางการบรรเลงเปนแบบ AA โดยระหวางทอนมทอนเชอม

(Transition) ระหวางทอน ไมมการขบรอง 3. รปแบบการประสานเสยง

185

3.1 ลกษณะเปน Homophony 3.2 บทบาทหนาทเครองดนตรมการสลบกนไปมาสามารถแบงออกได

เปน 3 กลมคอ 3.2.1 กลมทหนงบรรเลงทานอง ไดแก,คยบอรด 3.2.2 กลมทสองบรรเลงเคานเตอรเมโลด ไดแก อลโต แซก

โซโฟน, ทรมเปต 3.2.3 กลมทสามบรรเลงคอรดไดแก ทรอมโบน

4. จงหวะ มลกษณะพนบานภาคเหนอ เพลงกนตบแตรวงแดงไฝ ขบรองโดย เทง เถดเทง กนตบ เพลงประกอบภาพยนตรเรอง เทง โหนง จวรบน ออก

ฉายเมอ พ.ศ 2554 ไดรบความนยมในฐานะเพลงลกทงดงของไทย รปแบบการบรรเลง เพลงกนตบจากการบรรเลงของแตรวงคณะแดงไฝ มความยาว 88 หอง เพลง

อตราจงหวะ 4/4 อตราความเรว q= 158 การบรรเลงอยในบนไดเสยง B เมเจอร มขบรอง โครงสรางการบรรเลง จากการวเคราะหพบวามการบรรเลงแบงออกเปน 5 ทอน ดงน

ตารางท 45 แสดงโครงสรางการบรรเลงเพลงกนตบแตรวงคณะแดงไฝ ทอน Intro A A1 B Outro หองท 1-17 18-46 47-67 68-80 81-88 จ านวนหอง 17 28 21 13 8

รปแบบการเคลอนของทานองในภาพรวมของบทเพลงมทวงทานองทานองขน ๆ ลง ๆ มความเชอมโยงกน Conjunct มการขบรองโดยมโครงสรางการบรรเลงในรปแบบ AAB มการบรรเลงซาทานองหลายรอบ

เนอรองเพลง กนตบจากการขบรองของแตรวงแดงไฝ ทอน Intro ไปเทยวกนไหม จะไปกรบไป ไปกบพแลวสบาย เดยวพพาไปกนตบตบตบ

ตบตบ ตวพชอบกนตบหวาน สวนตวนองนนชอบทานตาไทย ตามว ตาซว ตาแตง จะมวออกแรง

186

นงตาทาไม ตบหวานนองสนใจไหม ตบหวานนองสนใจไหม ตบหมตบไกอยากใหนองกนตบ ตบตบ ตบตบ ตบตบ ตบตบ ออหอ

ทอน A ตวพชอบตบกนเดก เฮย พชอบใหเดกกนตบ เฮย กนตบมาตงแตเดก ให แรธาตเหลกนองคงเขาใจ ของหวาน ของมน ของคาว ไมเอาไมเอา พสะบดกนใส ถาเปนตบละพ ยอมตาย ถาเปนตบละพยอมตาย กอนนอนครงใดตองไดกนตบ ตบตบ ตบตบ ตบตบ ตบตบ

ทอน B ไปเทยวกนไหม จะไปกรบไป ไปกบพแลวสบาย เดยวพพาไปกนตบตบตบ ตบตบ ตบตบ ตบตบ ตบตบ ตบตบ ตบตบตบ ตบตบ ตบตบ ตบตบตบตบ ตบตบ ตบตบตบ นาลายหกสทา ไมทานไมลองไมร ตบไกตบหมนองจะตดใจ ไมตองเหนอยเพราะพทาให ฝมอผชายไมตามกระแส รบรองอรอยแน ๆ ชวร รบรองอรอยแน ๆ ขนาดตกแกยงตองกนตบ อาหารทมประโยชนและไมมโทษประโยชนนบพน กนไดทกวทกวนขอใหบอกกนตบหวานจดไป

ทอน Outro คนอนขอกนไมใหใหนองทรามวยกนไดคนเดยว โอย อรอยจรงโวย อยากกนตบ ไปเทยวกนไหม ไปเทยวกนไหม เดยวพพาไปกนตบ

โครงสรางการประสานเสยง จากการวเคราะหพบวา ลกษณะเปน Monophony หรอการบรรเลงแนวเดยว

ตารางท 46 แสดงโครงสรางการประสานเสยงเพลงกนตบแตรวงคณะแดงไฝ

หองเพลง ท านอง เสยงประสาน เคานเตอรเมโลด คอรด

Intro (1-17) Unison A (18-46) ขบรอง อลโต แซกโซโฟน,

เทเนอร แซกโซโฟน, ทรมเปต,ทรอมโบน

A1 (47-67) ขบรอง B (68-80) ขบรอง Outro (81-88) Unison

ตงแตทอน Intro มการบรรเลงแบบ Unison ทงวง คอการบรรเลงทานองและจงหวะเหมอนกน โดยพบการบรรเลงแบบ Unison ตลอดทงเพลง เปนการรบทานองจาก ขบรอง โดยใชการรองเปนการดาเนนทานอง คกบเครองประกอบจงหวะตลอดทงเพลง

187

ภาพท 31 ตวอยางการการบรรเลงUnisonเพลงกนตบแตรวงคณะแดงไฝ

ในสวนของจงหวะ มการใช ฉาบ, กลองใหญ, กลองทรโอเลนรปแบบจงหวะสามซา ทนยมใชในบทเพลงลกทง

ภาพท 32 ตวอยางการบรรเลงจงหวะเพลงกนตบแตรวงคณะแดงไฝ การบรรเลงบทเพลงกนตบของแตรวงคณะแดงไฝ เปนการบรรเลงแบบ Monophony

ไมมการประสานเสยง ลกษณะการบรรเลง มการขบรอง โดยใชเครองดนตรบรรเลงรบแตละทอนจบลง โดยเครองดนตรทกเครองจะบรรเลงเหมอนกนหมด

188

สรปผลการวเคราะหเพลงกนตบแตรวงแดงไฝ 1. รปแบบเพลง

1.1 เพลงประเภทลกทง แนวสนกสนาน เนอหาสองแง สองงาม มเนอรองชวนใหคดไดเชงสงวาส

2. รปแบบการบรรเลง 2.1 มความยาว 88 หอง เพลง อตราจงหวะ 4/4 อตราความเรว

q= 158 การบรรเลงอยในบนไดเสยง B เมเจอร 2.2 ลกษณะการเคลอนทานองเปนแบบ Conjunct มความตอเนองกน 2.3 โครงสรางการบรรเลงเปนแบบ AAB มการบรรเลงซาทานองหลาย

รอบ มการขบรองเหมอนตนฉบบ 2.4 ชวงตอทอนของเพลงมการยาทานองโดยเครองดนตร

3. รปแบบการประสานเสยง 3.1 ลกษณะเปน Monophony หรอการบรรเลงแนวเดยว 3.2 ไมพบการประสานเสยงเปนบรรเลงแบบ Unison ใชการขบรอง

ดาเนนทานอง โดยมเครองดนตรบรรเลงทานองไปพรอมกนในบางชวง เพลงคาน านมแตรวงคณะแดงไฝ เพลงคานานมเปนเพลงทพบแพรหลายในงานอปสมบทโดยนยยะของตวเพลงท

สะทอนความกตญของลกทมตอพระคณแม รปแบบการบรรเลง เพลงคานานม จากการบรรเลงของแตรวงคณะแดงไฝ มความยาว 55 หอง เพลง

อตราจงหวะ 4/4 อตราความเรว q= 100 การบรรเลงอยในบนไดเสยง Eb เมเจอร โครงสรางการบรรเลง จากการวเคราะหพบวา มการบรรเลงแบงออกเปน 6 ทอน ดงน

ตารางท 47 แสดงโครงสรางการบรรเลงเพลงคานานมแตรวงคณะแดงไฝ ทอน Intro A A2 B A A2 B หองท 1-5 6-14 14-22 23-31 31-39 39-46 47-55 จ านวนหอง 5 9 9 9 9 8 9

189

รปแบบการเคลอนของทานองในภาพรวมของบทเพลงมทวงทานองทานองขน ๆ ลง ๆ มความเชอมโยงกน Conjunct มการขบรองโดยโครงสรางการบรรเลงในรปแบบ AAB ยอน 2 รอบ เปนเพลงหลายทอน

เนอรองเพลง คานานม จากการขบรองของแตรวงแดงไฝ ทอน A แมนมบญคณอนใหญหลวง ทเฝาหวงหวงลกแตหลงเมอยงนอนเปล แมเรา

เฝาโอละเห กลอมลกนอยนอนเปลไมหางหนเห ไปจนไกล ทอน A2 แตเลกจนโตโอแมถนอม แมผายผอมยอมเกดจากรกลกปกดวงใจ เตบ โตโอ

เลกจนใหญ นแหละหนาอะไร มใชใดหนาเพราะคานานม ทอน B ควร คดพนจใหด คานานมแมน จะมอะไรเหมาะสม โอวาแมจา ลกคดถงคา

นานม เลอดในอกผสม กลนเปนนานมใหลกดมกน ทอน A คานานมควรชวนใหลกฝง แตเมอหลงเปรยบดงผนฟาหนกกวาแผนดน บวช

เรยนพากเพยรจนสนหยดหนงนานมกน ทดแทนไมสนพระคณแมเอย โครงสรางการประสานเสยง จากการวเคราะหพบวา ลกษณะเปน Homophony หรอ การบรรเลงหลายแนว

ตารางท 48 แสดงโครงสรางการประสานเสยงเพลงคานานมแตรวงคณะแดงไฝ หองเพลง ท านอง เสยงประสาน

เคานเตอรเมโลด คอรด Intro (1-5) เทเนอรแซกโซโฟน ทรอมโบน A (6-14) ขบรอง อลโต แซกโซโฟน,

เทเนอร แซกโซโฟน, ทรมเปต, ทรอมโบน

A2 (14-22) ขบรอง B (23-31) ขบรอง A (31-39) ขบรอง A2 (39-46) เทเนอร แซกโซโฟน B (47-55) ขบรอง

การบรรเลงของแตรวงคณะแดงไฝ ขบรอง ดาเนนทานองหลก ในทอน A-B-C โดย ใชเครองดนตรบรรเลงเคานเตอรเมโลดระหวางการรอง โดยการบรรเลงเสรมทานองมการเพมโนตประดบ ในตวอยางทอน A หอง 6-14 โดยใชรปแบบการบรรเลงตลอดเกอบทงเพลง

190

ภาพท 33 ตวอยางการบรรเลงเคานเตอรเมโลดเพลงคานานมแตรวงแดงไฝ

ในทอน D หอง 39-46 ไมมขบรองเปนการบรรเลงจากเครองเปาอยางเดยว เทเนอร-

แซกโซโฟนบรรเลงทานองหลก อลโต แซกโซโฟน, ทรมเปต, ทรอมโบน บรรเลงประสานทานอง โดยมการบรรเลงทานองบางสวนและการมเพมโนตประดบจากทานองหลก

191

ภาพท 34 ตวอยางการประสานทานองเพลงคานานมแตรวงแดงไฝ ในสวนของจงหวะ มการใช ฉาบ, กลองใหญ, กลองทรโอเลนรปแบบจงหวะสโลว

มารช เนนจงหวะทหนงและสามของหอง

ภาพท 35 ตวอยางการบรรเลงจงหวะเพลงคานานมแตรวงแดงไฝ

192

การบรรเลงบทเพลงคาน านมของแตรวงคณะแดงไฝ เปนการบรรเลงแบบ Homophony มการประสานเสยง ลกษณะการบรรเลงมการขบรอง ในการบรรเลงทานองตลอดทงเพลงเครองดนตรบรรเลงประสานทานอง โดยมการบรรเลงทานองบางสวนและการมเพมโนตประดบตกแตงจากทานองหลก ยกเวนในทอน D ทใชการบรรเลงจากเครองดนตรอยางเดยว โดยใชเครองดนตรบรรเลง รปแบบจงหวะทใชจงหวะสโลวมารช

สรปผลการวเคราะหเพลงคาน านมแตรวงคณะแดงไฝ 1. รปแบบเพลง

1.1 เพลงประเภทลกทง มการขบรอง สะทอนความกตญของลกตอพระคณผ เปนแม

2. รปแบบการบรรเลง 2.1 มความยาว 55 หอง เพลง อตราจงหวะ 4/4 อตราความเรว

q= 100 การบรรเลงอยในบนไดเสยง Eb เมเจอร 2.2 ลกษณะการเคลอนทานองเปนแบบ Conjunct มความตอเนองกน 2.3 โครงสรางการบรรเลงเปนแบบ AAB ซา 2 รอบ มการขบรอง

3. รปแบบการประสานเสยง 3.1 ลกษณะเปน Homophony 3.2 บทบาทหนาทเครองดนตรมการสลบกนไปมาสามารถแบงออกได

เปน 2 กลมคอ 3.2.1 กลมทหนงบรรเลงทานองไดแก ขบรองและเทเนอร

แซกโซโฟน 3.2.2 กลมทสองบรรเลงเคานเตอรเมโลดไดแก อลโต แซก

โซโฟน, ทรมเปตและทรอมโบน มการจดวางแนวประสานทชดเจน สรปผลการวเคราะหบทเพลงบรรเลงแตรวงแดงไฝ รปแบบการบรรเลง พบวาในบทเพลงทง 5 เพลงททาการศกษา มการใชอตราจงหวะ

4/4 4 เพลง ใชอตราจงหวะ 2/4 1 เพลง การบรรเลงอยในบนไดเสยง Eb, Gb, B และ Bb เมเจอร ลกษณะการเคลอนทานองเปนแบบ Conjunct มความตอเนองกน มโครงสรางการบรรเลง 4 รปแบบไดแก AA, AB, AAB, ABC,โดยมการขบรอง 2 เพลง ไดแก เพลงคานานมและเพลงกนตบ

ลกษณะโครงสรางการประสานจากการวเคราะหบทเพลงทง 4 เพลงพบวา ม 2 ลกษณะ คอ Homophony และ Monophony โดยเปนการบรรเลงแบบ Homophony 2 เพลงไดแก

193

เพลงฟองเงยวและเพลงคานานม เปนการบรรเลงแบบ Monophony 3 เพลงไดแก เพลงมารชสเหลา เพลงมหาฤกษ เพลงกนตบ สามารถแบงบทบาทหนาทเครองดนตรออกไดเปน 3 กลมคอ

กลมทหนงบรรเลงทานองเดน ไดแก ขบรอง, คยบอรด กลมทสองบรรเลงทานองหลกและเคานเตอรเมโลด ไดแก อลโตแซก

โซโฟน, เทเนอร แซกโซโฟนและทรมเปต กลมทสามบรรเลงเคานเตอรเมโลดและคอรดไดแก ทรอมโบน

พบวาบทเพลงทมการขบรองหรอการบรรเลงของคยบอรด บทบาทของเครองดนตรอนจะบรรเลงเปนเคานเตอรเมโลด บรรเลงประสานหรอทานองประดบ

ลกษณะเดนของคยบอรด คอมการดดแปลงเครองดนตรทใช สามารถนามาใ ชในขบวนแห มรถเขนและเครองปนไฟ รวมทงลาโพง ชวยขยายเสยงของคยบอรดใชไดทวถง นกดนตรทบรรเลงคยบอรดจะบรรเลงเพยงมอเดยวเนองจากอกทาหนาทเขนรถเขนและขบรองไปพรอมกน

บทเพลงบรรเลงแตรวงคณะตาตอก ประเภทเพลงพธการไดแก เพลงมหาฤกษ ประเภทเพลงไทยเดมและพนบานไดแก เพลงอศวลลา ประเภทเพลงลกทงไดแก เพลงขอใจแลกเบอรโทรและเพลงคานานม เครองดนตร เครองดนตรทใชแบงออกไดเปน 3 กลมไดแก กลมเครองลมประกอบดวย คลารเนต,

อลโต แซกโซโฟน, เทเนอร แซกโซโฟน, ทรมเปตและทรอมโบน กลมเครองประกอบจงหวะประกอบดวย กลองเทเนอร, กลองทรโอและฉาบ กลมเครองดนตรไฟฟาไดแก คยบอรด, เบสและกลองไฟฟา มการขบรอง

เพลงมหาฤกษแตรวงคณะตาตอก แตรวงคณะตาตอก ใชเพลงมหาฤกษเปนเพลงบรรเลงในชวงกอนเวลาโกนผมนาค

เพอความเปนศรมงคล รปแบบการบรรเลง เพลงมหาฤกษ จากการบรรเลงของแตรวงคณะตาตอก มความยาว 31 หอง เพลง

อตราจงหวะ 2/4 อตราความเรว q= 132 การบรรเลงอยในบนไดเสยง Bb เมเจอร โครงสรางการบรรเลง จากการวเคราะหพบวา มการบรรเลงแบงออกเปน 2 ทอน ดงน

194

ตารางท 49 แสดงโครงสรางการบรรเลงเพลงมหาฤกษแตรวงคณะตาตอก ทอน A B หองท 1-24 25-31 จ านวนหอง 24 7

รปแบบการเคลอนของทานองในภาพรวมของบทเพลงมทวงทานองทานองขน ๆ ลง ๆ

มความเชอมโยงกน Conjunct ไมมการขบรองโดยมโครงสรางการบรรเลงในรปแบบ AB โครงสรางการประสานเสยง จากการวเคราะหพบวา ลกษณะเปน Momophony หรอการบรรเลงแนวเดยว

ตารางท 50 แสดงโครงสรางการประสานเสยงเพลงมหาฤกษแตรวงคณะตาตอก หองเพลง ท านอง เสยงประสาน

เคานเตอรเมโลด คอรด A (1-24) Unison B (25-31) Unison

การบรรเลงเหมอนกนทกเครอง (Unison) ทงระดบเสยงและจงหวะ ตงแตเรมบทเพลงจนจบบทเพลงในสวนของจงหวะ มการใช ฉาบ, กลองใหญ, กลองทรโอเลนรปแบบจงหวะทตายตวตลอดทงเพลง โดยเนนทจงหวะทหนงและสามของหองลกษณะเพลงมารชทเขมแขง

ภาพท 36 ตวอยางการบรรเลงจงหวะเพลงมหาฤกษแตรวงคณะตาตอก การบรรเลงบทเพลงมหาฤกษของแตรวงคณะตาตอก เปนการบรรเลงแบบ

Monophony ไมมพบการประสานเสยง เปนการบรรเลงทานองเหมอนกนทกเครอง (Unison) ทงระดบเสยงและจงหวะตลอดทงเพลง

195

สรปผลการวเคราะหเพลงมหาฤกษแตรวงคณะตาตอก 1. รปแบบเพลง

1.1 เพลงประเภทพธการ .กอนถงเวลาโกนผมนาค เพอความเปน ศรมงคล

2. รปแบบการบรรเลง 2.1 มความยาว 31 หอง เพลง อตราจงหวะ 2/4 อตราความเรว

q= 132 การบรรเลงอยในบนไดเสยง Bb เมเจอร 2.2 ลกษณะการเคลอนทานองเปนแบบ Conjunct มความตอเนองกน 2.3 โครงสรางการบรรเลงเปนแบบ AB

3. รปแบบการประสานเสยง 3.1 ลกษณะเปน Monophony หรอการบรรเลงแนวเดยว 3.2 ไมพบการประสานเสยงเปนบรรเลงแบบ Unison ทกเครองบรรเลง

แนวเดยวกน 4. จงหวะ ลกษณะเพลงมารช ทใหความรสกเขมแขง เพลงอศวลลาแตรวงคณะตาตอก เพลงอศวลลา แตรวงคณะตาตอกบรรเลงเวลาเดนแหขบวนเพอความสนกสนาน รปแบบการบรรเลง เพลงอศวลลา จากการบรรเลงของแตรวงคณะครเส มความยาว 37 หอง เพลง อตรา

จงหวะ 2/4 อตราความเรว q= 100 การบรรเลงอยในบนไดเสยง Eb เมเจอร โครงสรางการบรรเลง จากการวเคราะหพบวา มการบรรเลงแบงออกเปน 3 ทอน ดงน

ตารางท 51 แสดงโครงสรางการบรรเลงเพลงอศวลลาแตรวงคณะตาตอก ทอน Intro A A1 A2 Outro หองท 1-6 7-12 13-19 20-31 32-37 จ านวนหอง 6 7 7 12 6

196

รปแบบการเคลอนของทานองในภาพรวมของบทเพลงมทวงทานองทานองขน ๆ ลง ๆ มความเชอมโยงกน Conjunct ไมมการขบรองโดยมโครงสรางการบรรเลงในรปแบบ A-A-A มการบรรเลงซาทานองหลายรอบและมการแตงทานองเพมในแตละรอบหรอการ Variation

โครงสรางการประสานเสยง จากการวเคราะหพบวา ลกษณะเปน Monophony หรอการบรรเลงแนวเดยว

ตารางท 52 แสดงโครงสรางการประสานเสยงเพลงอศวลลาแตรวงคณะตาตอก

การบรรเลงในทอน Intro หองท 1-6 เครองดนตรทกเครองบรรเลงเหมอนกน ทงจงหวะและทานอง ในรปแบบ Unison ตอจากนน คยบอรดบรรเลงทานองหลก จนจบเพลง มการ Variation ใสโนตประดบเพมในการบรรเลงทานองซาแตละรอบ อลโต แซกโซโฟน,ทรมเปต มการบรรเลงทานองเปนชวง ๆ สน ของการบรรเลงทานองของคยบอรด ในตวอยาง ในทอน A1 หองท 16-19 อลโต แซกโซโฟน บรรเลงโนตใหเหมอนเสยงมารอง และ ทรมเปต บรรเลงทานองหลกชวงสน ๆ

ภาพท 37 ตวอยางการประสานทานองเพลงอศวลลาของแตรวงคณะตาตอก

หองเพลง ท านอง เสยงประสาน เคานเตอรเมโลด คอรด

Intro (1-6) Unison

A (7-12) คยบอรด A1 (13-19) คยบอรด, ทรมเปต อลโต แซกโซโฟน, A2 (20-31) คยบอรด Outro (32-37) คยบอรด

197

ในสวนของจงหวะ มการใช ฉาบ, กลองใหญ, กลองทรโอเลนรปแบบจงหวะทตายตวตลอดทงเพลง โดยตามรปแบบจงหวะของทานอง

ภาพท 38 ตวอยางการบรรเลงจงหวะเพลงอศวลลาของแตรวงคณะตาตอก การบรรเลงบทเพลงอศวลลาของแตรวงคณะตาตอก เปนการบรรเลงแบบ

Monophony ไมมการประสานเสยง คยบอรดบรรเลงทานองหลกตลอดทงเพลงโดยมการ Variation ใสโนตประดบเพมในการบรรเลงทานองซาแตละรอบ โดยม อลโต แซกโซโฟน และ ทรมเปตบรรเลงเสรมทานองในชวงตาง ๆ ของเพลง

สรปผลการวเคราะหเพลงอศวลลา ของแตรวงคณะตาตอก 1. รปแบบเพลง

1.1 เพลงประเภทไทยเดม ใชตอนแหนาค เพอความสนกสนานบนเทง 2. รปแบบการบรรเลง

2.1 มความยาว 37 หอง เพลง อตราจงหวะ 2/4 อตราความเรว

q= 100 การบรรเลงอยในบนไดเสยง Eb เมเจอร 2.2 ลกษณะการเคลอนทานองเปนแบบ Conjunct มความตอเนองกน 2.3 โครงสรางการบรรเลงเปนแบบ A-A-A มการบรรเลงซาทานองหลาย

รอบและมการแตงทานองเพมในแตละรอบ หรอการVariation 3. รปแบบการประสานเสยง

3.1 ลกษณะเปน Monophony หรอการบรรเลงแนวเดยว 3.2 บทบาทหนาทเครองดนตรสามารถแบงออกไดเปน 2 กลมคอ

3.2.1 กลมทหนงบรรเลงทานองหลก ไดแกคยบอรด 3.2.2 กลมทสองบรรเลงเคานเตอรเมโลด ไดแก อลโตแซก-

โซโฟน, ทรมเปต

198

เนองจากเครองคยบอรดมความคลองตวสงในการบรรเลง จงทาหนาทบรรเลงทานองประดบทหลากหลายกวาทานองหลกดวย

เพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะตาตอก รปแบบการบรรเลง เพลงขอใจแลกเบอรโทร จากการบรรเลงของแตรวงคณะตาตอก มความยาว 93 หอง

เพลง อตราจงหวะ 4/4 อตราความเรว q= 170 การบรรเลงอยในบนไดเสยง F เมเจอร โครงสรางการบรรเลง จากการวเคราะหพบวา มการบรรเลงแบงออกเปน 7 ทอน ดงน

ตารางท 53 แสดงโครงสรางการบรรเลงเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะตาตอก ทอน Intro A B C A B C หองท 1-17 18-33 34-41 42-59 60-66 66-75 76-93 จ านวนหอง 17 16 8 18 7 10 18

รปแบบการเคลอนของทานองในภาพรวมของบทเพลงมทวงทานองทานองขน ๆ ลง ๆ มความเชอมโยงกน Conjunct ไมมการขบรองโดยมโครงสรางการบรรเลงในรปแบบ ABC เปนเพลงหลายทอน มการบรรเลงซาทานองหลายรอบ

โครงสรางการประสานเสยง จากการวเคราะหพบวา ลกษณะเปน Homophony หรอการบรรเลงหลายแนว

ตารางท 54 แสดงโครงสรางการประสานเสยงเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะตาตอก หองเพลง ท านอง เสยงประสาน

เคานเตอรเมโลด คอรด Intro (1-17) คยบอรด เบส

A (18-33) คยบอรด, อลโต แซกโซโฟน, เทเนอรแซกโซโฟน

B (34-41) คยบอรด, ทรมเปต C (42-59) คยบอรด A (60-66) คยบอรด,

199

อลโตแซกโซโฟน, เทเนอรแซกโซโฟน

B (66-75) คยบอรด, ทรมเปต C (76-93) คยบอรด

มการบรรเลงทานองจากคยบอรด โดยทม เบส บรรเลงคอรดโดยมรปแบบจงหวะแบบตายตว ตวอยางในทอน A 18-21 โดยใชรปแบบการบรรเลงแบบนเปนหลกตลอดทงเพลง

ภาพท 39 ตวอยางการบรรเลงคยบอรดและเบสเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะตาตอก ในระหวางการบรรเลงแตละทอน อลโต แซกโซโฟน, เทเนอร แซกโซโฟน และ

ทรมเปต จะสลบกนบรรเลงทานอง เปนชวงสน ๆ ตลอดทงเพลง ในตวอยาง ทอน B หองท 36-42 ทสลบบรรเลงทานองของแตละเครองโดยคยบอรดบรรเลงทานองหลกตอเนอง

ภาพท 40 ตวอยางการสลบบรรเลงทานองของแตละเครองเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะตาตอก

200

ในสวนของจงหวะ มการใช ฉาบ, กลองใหญ, กลองทรโอเลนรปแบบจงหวะสามซา ทนยมใชในบทเพลงลกทง

ภาพท 41 ตวอยางการบรรเลงจงหวะเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะตาตอก การบรรเลงบทเพลงขอใจแลกเบอรโทรของแตรวงคณะตาตอก เปนการบรรเลงแบบ

Homophony มการประสานเสยง เบสดาเนนคอรดตลอดทงเพลง คยบอรดบรรเลงทานองหลกตลอดทงเพลงโดยม อลโต แซกโซโฟน, เทเนอร แซกโซโฟนและทรมเปตบรรเลงเสรมทานองในชวงตาง ๆ ของเพลง

สรปผลการวเคราะหเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะตาตอก 1. รปแบบเพลง

1.1 เพลงประเภทลกทง 2. รปแบบการบรรเลง

2.1 มความยาว 93 หอง เพลง อตราจงหวะ 4/4 อตราความเรว

q= 170 การบรรเลงอยในบนไดเสยง F เมเจอร 2.2 ลกษณะการเคลอนทานองเปนแบบ Conjunct มความตอเนองกน 2.3 โครงสรางการบรรเลงเปนแบบ ABC เปนเพลงหลายทอน มการ

บรรเลงซาทานองหลายรอบ 3. รปแบบการประสานเสยง

3.1 ลกษณะเปน Homophony หรอการบรรเลงหลายแนว 3.2 บทบาทหนาทเครองดนตรสามารถแบงออกไดเปน 2 กลมคอ

3.2.1 กลมทหนงบรรเลงทานองไดแกคยบอรด, อลโต แซกโซโฟน, เทเนอรแซกโซโฟนและทรมเปต ในจานวนน คยบอรดมบทบาทมากทสดในการบรรเลง

201

ทานองหลกและเปนสสนของวงในขณะทเครองเปาอน ๆ จะมบทบาทนอยกวา เหตผลหนงคอการทนแรงของการแหระยะยาว คนเปาแตรจะเหนอยนอยลงกวาเดม

3.2.2 กลมทสองบรรเลงคอรดไดแก เบส ซงยงชวยอมวงและทาใหนาหนกของเพลงนาฟงขน เตนไดสนกขน

เพลงคาน านมแตรวงคณะตาตอก รปแบบการบรรเลง เพลงคานานม จากการบรรเลงของแตรวงคณะตาตอก มความยาว 62 หอง เพลง

อตราจงหวะ 4/4 อตราความเรว q= 60 การบรรเลงอยในบนไดเสยง C เมเจอร โครงสรางการบรรเลง จากการวเคราะหพบวา มการบรรเลงแบงออกเปน 6 ทอน ดงน

ตารางท 55 แสดงโครงสรางการบรรเลงเพลงคานานมแตรวงคณะตาตอก ทอน Intro A1 A2 B C D B C Outro หองท 1-5 6-11 12-19 20-28 28-35 36-43 44-52 53-59 59-62 จ านวนหอง

5 6 8 9 8 8 9 7 4

รปแบบการเคลอนของทานองในภาพรวมของบทเพลงมทวงทานองทานองขน ๆ ลง ๆ มความเชอมโยงกน Conjunct มการขบรองโดยมโครงสรางการบรรเลงในรปแบบ ABCDBC เปนเพลงหลายทอน

เนอรองเพลง คานานม จากการขบรองของแตรวงตาตอกโดยนกรองหญง ทอน A แมนมบญคณอนใหญหลวง ทเฝาหวงหวงลกแตหลงเมอยงนอนเปล แมเรา

เฝาโอละเห กลอมลกนอยนอนเปลไมหางหนเห ไปจนไกล ทอน A1 แตเลกจนโตโอแมถนอม แมผายผอมยอมเกดจากรกลกปกดวงใจ เตบ โตโอ

เลกจนใหญ นแหละหนาอะไร มใชใดหนาเพราะคานานม ทอน B ควร คดพนจใหด คานานมแมน จะมอะไรเหมาะสม โอวาแมจา ลกคดถงคา

นานม เลอดในอกผสม กลนเปนนานมใหลกดมกน ทอน C คานานมควรชวนใหลกฝง แตเมอหลงเปรยบดงผนฟาหนกกวาแผนดน บวช

เรยนพากเพยรจนสนหยดหนงนานมกน ทดแทนไมสนพระคณแมเอย

202

โครงสรางการประสานเสยง จากการวเคราะหพบวา ลกษณะเปน Homophony หรอการบรรเลงหลายแนว

ตารางท 56 แสดงโครงสรางการประสานเสยงเพลงคานานมแตรวงคณะตาตอก

การบรรเลงของแตรวงคณะตาตอก ใชการขบรองหรอ Vocie ดาเนนทานองหลก ในทอน A1-A2-B-C โดย ใชเครองดนตร อลโต แซกโซโฟน, ทรมเปต, ทรอมโบน บรรเลงเคานเตอรเมโลดสงและรบทานองจากการรองเปนการรบรรเลงเหมอนกนทงจงหวะและเสยง ในตวอยางทอน A หอง 5-11 โดยใชรปแบบการบรรเลงตลอดเกอบทงเพลง

ภาพท 42 ตวอยางการบรรเลงแนวประสานเพลงคานานมแตรวงคณะตาตอก

หองเพลง ท านอง เสยงประสาน เคานเตอรเมโลด คอรด

Intro (1-5) ทรมเปต อลโต แซกโซโฟน, ทรมเปต, ทรอมโบน, คยบอรด

เบส A1 (6-11) ขบรอง

A2 (12-19) ขบรอง B (20-28) ขบรอง C (28-35) ขบรอง D (36-43) เทเนอรแซกโซโฟน B (44-52) ขบรอง C (53-59) ขบรอง Outro (59-62) อลโต แซกโซโฟน,

ทรมเปต,ทรอมโบน เบส,คยบอรด

203

ในสวนของคยบอรดบรรเลงเคานเตอรเมโลด มการดนสด ( improvisation) เพมโนตประดบตลอดทงเพลง ตวอยางท 1 Intro หองท 1-4

ภาพท 43 ตวอยางการบรรเลงคยบอรดเพลงคานานมแตรวงคณะตาตอก 1 ในทอน A2 หอง 16-19 คยบอรดใชการไลระดบเสยง และเพมโนตประดบ ในลกษณะ

ดนสด ( improvisation)

ภาพท 44 ตวอยางการบรรเลงคยบอรดเพลงคานานมแตรวงคณะตาตอก 2

ในสวนของเบสมรปแบบจงหวะทตายตวเปลยนโนตตามคอรด

ภาพท 45 ตวอยางการบรรเลงเบสเพลงคานานมแตรวงคณะตาตอก

ในสวนของจงหวะ มการใช ฉาบ, กลองใหญ, กลองทรโอเลนรปแบบจงหวะทตายตว

ตลอดทงเพลงโดยเนนทจงหวะทหนงและสามของหอง ในรปแบบสโลวมารช

ภาพท 46 ตวอยางการบรรเลงจงหวะคานานมแตรวงตาตอก

204

การบรรเลงบทเพลงคาน านมของแตรวงคณะตาตอก เปนการบรรเลงแบบ Homophony มการประสานเสยง ลกษณะการบรรเลง มการขบรองในการบรรเลงทานองตลอดทงเพลง อลโต แซกโซโฟน, ทรมเปต, ทรอมโบนบรรเลงประสานทานองสงและรบทานอง คยบอรดบรรเลงเคานเตอรเมโลด มการดนสด เพมโนตประดบโดยนาเอาทานองบางสวนมาเพมโนตประดบตกแตง เบสทาหนาทบรรเลงคอรด ในทอน D เปนการบรรเลงจากเครองดนตรอยางเดยว เทเนอรแซกโซโฟน บรรเลงทานองหลก ท รปแบบจงหวะทใช จงหวะสโลวมารช

สรปผลการวเคราะหเพลงคาน านมแตรวงตาตอก 1. รปแบบเพลง

1.1 เพลงประเภทลกทง 2. รปแบบการบรรเลง

2.1 มความยาว 62 หอง เพลง อตราจงหวะ 4/4 อตราความเรว

q = 60 การบรรเลงอยในบนไดเสยง C เมเจอร 2.2 ลกษณะการเคลอนทานองเปนแบบ Conjunct มความตอเนองกน 2.3 โครงสรางการบรรเลงเปนแบบ ABCDBC มการขบรอง

3. รปแบบการประสานเสยง 3.1 ลกษณะเปน Homophony 3.2 บทบาทหนาทเครองดนตรมการสลบกนไปมาสามารถแบงออกได

เปน 3 กลมคอ 3.2.1 กลมทหนงบรรเลงทานองไดแก ขบรองและเทเนอร

แซกโซโฟน 3.2.2 กลมทสองบรรเลงเคานเตอรเมโลด ไดแก คยบอรด,

อลโต แซกโซโฟน, ทรมเปตและทรอมโบน 3.2.3 กลมทสามบรรเลงคอรดไดแก เบส

สรปผลการวเคราะหเพลงบรรเลงคณะแตรวงตาตอก รปแบบการบรรเลง พบวาในบทเพลงทง 4 เพลงททาการศกษา มการใชอตราจงหวะ

4/4 3 เพลง การใชอตราจงหวะ 2/4 1 เพลง การบรรเลงอยในบนไดเสยง C, Eb, Fb,และ Bb เมเจอร ลกษณะการเคลอนทานองเปนแบบ Conjunct มความตอเนองกน มโครงสรางการบรรเลง 4 รปแบบไดแก A-A-A, AB, ABC, ABCDBC โดยมการขบรอง 1 เพลง ไดแก เพลงคานานม

205

ลกษณะโครงสรางการประสานจากการวเคราะหบทเพลงทง 4 เพลงพบวา ม 2 ลกษณะ คอ Homophony และ Monophony โดยเปนการบรรเลงแบบ Homophony 2 เพลงไดแก เพลงขอใจแลกเบอรโทรและเพลงคานานมเปนการบรรเลงแบบ Monophony 2 เพลงไดแก เพลงมหาฤกษและเพลงอศวลลา

บทบาทหนาทเครองดนตรมการสลบกนไปมาสามารถแบงออกไดเปน 3 กลมคอ กลมทหนงบรรเลงทานอง ไดแก ขบรองและคยบอรด กลมทสองบรรเลงทานองและเคานเตอรเมโลดไดแก อลโต แซกโซโฟน,

เทเนอร แซกโซโฟน, ทรมเปตและทรอมโบน กลมทสามบรรเลงคอรดไดแก เบส

พบวาบทเพลงทมการขบรองหรอการบรรเลงของคยบอรด บทบาทของเครองดนตรอนจะบรรเลงเปนเคานเตอรเมโลด บรรเลงประสานหรอทานองประดบโดยสามารถเหนไดชดเจนในเพลงทมลกษณะชา เปดโอกาสใหประสานเสยงและแสดงเทคนคการบรรเลงดนตรไดมากกวาเพลงเรว

บทเพลงบรรเลงแตรวงคณะประจวบ ประเภทเพลงมารชไดแก เเพลงมารชไทยรวมกาลง ประเภทเพลงไทยเดมและพนบาน ไดแก เพลงอศวลลา ประเภทเพลงลกทงไดแก เพลงขอใจแลกเบอรโทรและเพลงคานานม เครองดนตร เครองดนตรทใชแบงออกไดเปน 3 กลมไดแก กลมเครองลมประกอบดวย คลารเนต,

อลโต แซกโซโฟน, เทเนอร แซกโซโฟน, ทรมเปตและทรอมโบน กลมเครองประกอบจงหวะประกอบดวย กลองเทเนอร, กลองทรโอและฉาบ กลมเครองดนตรไฟฟาประกอบดวย เบส แตรวงคณะประจวบนามาใชในฐานะเพลงเปดวงตามประเพณของชาวแตร

เพลงมารชไทยรวมก าลงแตรวงคณะประจวบ เพลงมารชไทยรวมกาลง 12ประพนธทานองเพลงโดย เออ สนทรสนาน บทกลอนนมา

จากตอนทายของบทละครพดคากลอนและบทละครรองเรองพระรวง พระราชนพนธในพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว

12รจกเพลงปลกใจ ในวนยดอ านาจ 22 พค 2557, เขาถงเมอ 8 เมษายน 2559,

เขาไดจาก http://www.dailynews.co.th/article//239719

206

รปแบบการบรรเลง เพลงไทยรวมกาลง จากการบรรเลงของแตรวงคณะประจวบ มความยาว 35 หอง

เพลง อตราจงหวะ 4/4 อตราความเรว q = 150 การบรรเลงอยในบนไดเสยง Bb major โครงสรางการบรรเลง จากการวเคราะหพบวา มการบรรเลงแบงออกเปน 2 ทอน ดงน

ตารางท 57 แสดงโครงสรางการบรรเลงเพลงมารชไทยรวมกาลงแตรวงคณะประจวบ ทอน A B หองท 1-17 18-35 จ านวนหอง 17 17

รปแบบการเคลอนของทานองในภาพรวมของบทเพลงมทวงทานองทานองขน ๆ ลง ๆ มความเชอมโยงกน Conjunct ไมมการขบรองโดยมโครงสรางการบรรเลงในรปแบบ AB(AABB) บรรเลงซา 2 รอบ

โครงสรางการประสานเสยง จากการวเคราะหพบวา ลกษณะเปน Homophony หรอการบรรเลงหลายแนว

ตารางท 58 แสดงโครงสรางการประสานเสยงเพลงมารชไทยรวมกาลงแตรวงคณะประจวบ หองเพลง ท านอง เสยงประสาน

เคานเตอรเมโลด คอรด A (1-24) อลโต แซกโซโฟน, ทรมเปต ทรอมโบน เบส

B (25-31) อลโต แซกโซโฟน, ทรมเปต ทรอมโบน เบส

การบรรเลงของแตรวงคณะประจวบ อลโต แซกโซโฟน, ทรมเปต บรรเลงทานองเดยวกนหรอ Unisonตลอดทงเพลในตวอยาง ทอน A หองท 1-8

207

ภาพท 47 ตวอยางการบรรเลงทานองแบบ Unisonของอลโต แซกโซโฟนและทรมเปตเพลงมารชไทยรวมกาลงแตรวงคณะประจวบ

ทรอมโบน บรรเลงเคานเตอรเมโลด บรรเลงประสานทานองรบสงประโยคจากทานองหลก ตวอยางในทอน A หองท 9-16

ภาพท 48 ตวอยางการบรรเลงประสานของทรอมโบนเพลงมารชไทยรวมกาลงแตรวงคณะประจวบ ในสวนของเบส มรปแบบจงหวะทตายตว เปลยนโนตตามคอรด มการบรรเลงรปแบบ

นตลอดทงเพลง

ภาพท 49 ตวอยางการบรรเลงของเบสเพลงมารชไทยรวมกาลงแตรวงคณะประจวบ

208

ในสวนของจงหวะ มการใช ฉาบ, กลองใหญ, กลองทรโอเลนรปแบบจงหวะทตายตวตลอดทงเพลง โดยเนน ในรปแบบ จงหวะมารช

ภาพท 50 ตวอยางการบรรเลงจงหวะเพลงมารชไทยรวมกาลงแตรวงคณะประจวบ การบรรเลงบทเพลงไทยรวมกาลงของแตรวงคณะประจวบ เปนการบรรเลงแบบ

Homophony มการประสานเสยง ลกษณะการบรรเลง อลโต แซกโซโฟน, ทรมเปต บรรเลงทานองหลก ทรอมโบน บรรเลงประสานทานอง สงและรบทานอง เบสทาหนาทบรรเลงคอรด รปแบบจงหวะทใช จงหวะแบบมารช

สรปผลการวเคราะหเพลงมารชไทยรวมก าลงแตรวงคณะประจวบ 1. รปแบบเพลง

1.1 เพลงประเภทมารชในลกษณะฮกเหม 1.2 เพลงบรรเลงไมมการขบรอง 1.3 ใชเปดวงตามประเพณความเชอของชาวแตรวง

2. รปแบบการบรรเลง 2.1 มความยาว 35 หอง เพลง อตราจงหวะ 4/4 อตราความเรว

q = 150 การบรรเลงอยในบนไดเสยง Bb major 2.2 ลกษณะการเคลอนทานองเปนแบบ Conjunct มความตอเนองกน 2.3 โครงสรางการบรรเลงเปนแบบ AB (AABB) บรรเลงซา 2รอบ ไมม

การขบรอง 3. รปแบบการประสานเสยง

3.1 ลกษณะเปน Homophony 3.2 บทบาทหนาทเครองดนตรสามารถแบงออกไดเปน 3 กลมคอ

209

3.2.1 กลมทหนงบรรเลงทานอง ไดแก อลโต แซกโซโฟนและทรมเปต

3.2.2 กลมทสองบรรเลงเคานเตอรเมโลด ไดแก ทรอมโบน 3.2.3 กลมทสามบรรเลงคอรดไดแก เบส

เพลงอศวลลาแตรวงคณะประจวบ แตรวงคณะประจวบ ใชบรรเลงตอนแหนาค โดยนกเตนราจะมทาเตนราประกอบ

เฉพาะเพลง รปแบบการบรรเลง เพลงอศวลลา จากการบรรเลงของแตรวงคณะประจวบ มความยาว 24 หอง เพลง

อตราจงหวะ 4/4 อตราความเรว q = 132 การบรรเลงอยในบนไดเสยง Eb เมเจอร โครงสรางการบรรเลง จากการวเคราะหพบวา มการบรรเลงแบงออกเปน 3 ทอน ดงน

ตารางท 59 แสดงโครงสรางการบรรเลงเพลงอศวลลาแตรวงคณะประจวบ ทอน A A Outro หองท 1-10 11-20 21-24 จ านวนหอง 10 10 4

รปแบบการเคลอนของทานองในภาพรวมของบทเพลงมทวงทานองทานองขน ๆ ลง ๆ มความเชอมโยงกน Conjunct ไมมการขบรองโดยมโครงสรางการบรรเลงในรปแบบ AA

โครงสรางการประสานเสยง จากการวเคราะหพบวา ลกษณะเปนHomophony หรอการบรรเลงหลายแนว

ตารางท 60 แสดงโครงสรางการประสานเสยงเพลงอศวลลาแตรวงคณะประจวบ หองเพลง ท านอง เสยงประสาน

เคานเตอรเมโลด

คอรด

A (1-10) อลโต แซกโซโฟน, ทรมเปต

ทรอมโบน

ทรอมโบน A (11-20)

Outro (21-24)

210

อลโต แซกโซโฟน, ทรมเปต บรรเลงทานองมการสลบกนบรรเลง ทรอมโบนบรรเลงคอรด และมการบรรเลงประสานทานองเปนชวงสน ๆ ในตวอยางหอง 7-10

ภาพท 51 ตวอยางการบรรเลงทานองและการประสานทานองเพลงอศวลลาแตรวงคณะประจวบ ในสวนของจงหวะ มการใช ฉาบ, กลองใหญ, กลองทรโอเลนรปแบบจงหวะทตายตว

ตลอดทงเพลง โดยตามรปแบบจงหวะของทานองทมลกษณะของมากาลงวงอย

ภาพท 52 ตวอยางการบรรเลงจงหวะเพลงอศวลลาแตรวงคณะประจวบ

การบรรเลงบทเพลงอศวลลาของแตรวงคณะประจวบ เปนการบรรเลงแบบ

Homophony มการประสานเสยงอลโต แซกโซโฟน, ทรมเปต บรรเลงทานองตลอดทงเพลงโดยมลอทานองกนไปมามการ ใสโนตประดบเพมในการบรรเลงทานองซาแตละรอบ โดยม ทรอมโบน บรรเลงคอรดและสลบประสานทานองในชวงตาง ๆ ของเพลง

สรปผลการวเคราะหเพลงอศวลลาแตรวงคณะประจวบ 1. รปแบบเพลง

1.1 เพลงประเภทไทยเดม ปรพกอบตอนแห มทาเตนราเฉพาะ (ทามา) 2. รปแบบการบรรเลง

211

2.1 มความยาว 24 หอง เพลง อตราจงหวะ 4/4 อตราความเรว q= 132 การบรรเลงอยในบนไดเสยง Eb เมเจอร

2.2 ลกษณะการเคลอนทานองเปนแบบ Conjunct มความตอเนองกน 2.3 โครงสรางการบรรเลงเปนแบบ AA ไมมการขบรอง

3. รปแบบการประสานเสยง 3.1 ลกษณะเปน Homophony 3.2 บทบาทหนาทเครองดนตรมการสลบกนไปมาสามารถแบงออกได

เปน 3 กลมคอ 3.2.1 กลมทหนงบรรเลงทานอง ไดแก อลโต แซกโซโฟน

และทรมเปต 3.2.2 กลมทสองบรรเลงเคานเตอรเมโลดและคอรด ไดแก

ทรอมโบน 3.2.3 กลมเครองจงหวะ ทบรรเลงกระสวนจงหวะของมาวง

เพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะประจวบ เพลงขอใจแลกเบอรโทร แตรวงคณะประจวบใชบรรเลงแหนาค เปนเพลงทสรางความ

สนกสนานไดเปนอยางด รปแบบการบรรเลง เพลงขอใจแลกเบอรโทร จากการบรรเลงของแตรวงคณะครเส มความยาว 82 หอง

เพลง อตราจงหวะ 4/4 อตราความเรว q= 132 การบรรเลงอยในบนไดเสยง Eb เมเจอร โครงสรางการบรรเลง จากการวเคราะหพบวา มการบรรเลงแบงออกเปน 5 ทอน ดงน

ตารางท 61 แสดงโครงสรางการบรรเลงเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะประจวบ ทอน Intro A A B C หองท 1-6 7-14 15-22 23-30 31-47 จ านวนหอง 6 8 8 8 18

212

รปแบบการเคลอนของทานองในภาพรวมของบทเพลงมทวงทานองทานองขน ๆ ลง ๆ มความเชอมโยงกน Conjunct ไมมการขบรองโดยมโครงสรางการบรรเลงในรปแบบ AABC เปนเพลงหลายทอน มการบรรเลงซาทานองหลายรอบ

โครงสรางการประสานเสยง จากการวเคราะหพบวา ลกษณะเปน Monophony หรอการบรรเลงแนวเดยว

ตารางท 62 แสดงโครงสรางการประสานเสยงเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะประจวบ หองเพลง ท านอง เสยงประสาน

เคานเตอรเมโลด คอรด Intro (1-6) ทรมเปต A(7-14) ทรมเปต ทรมเปต A (15-22) ทรมเปต B (23-30) ทรมเปต, ทรอมโบน C (31-47)

ในทอน Intro หองท 1-6 ทรมเปต บรรเลงทานองหลก ในทอน A หองท 7-14 ทรมเปต สลบบรรเลงทานองไปมา โดยมการแบงสวนโนตใหยอยลง ในตวอยาง

ภาพท 53 ตวอยางการสลบบรรเลงทานองเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะประจวบ ในทอน B ทรมเปต สลบบรรเลงทานองกบทรอมโบนตอมาในทอน C ทรมเปต,

ทรอมโบนบรรเลงทานองพรอมกนในตวอยางหองท 31-34

213

ภาพท 54 ตวอยางการการบรรเลงทานองระหวางทรมเปตและทรอมโบนเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะประจวบ

ในสวนของจงหวะ มการใช ฉาบ, กลองใหญ, กลองทรโอเลนรปแบบจงหวะสามซา ทนยมใชในบทเพลงลกทง

ภาพท 55 ตวอยางการบรรเลงจงหวะเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะประจวบ

การบรรเลงบทเพลงขอใจแลกเบอรโทรของแตรวงคณะประจวบ เปนการบรรเลงแบบ

Monophony ไมมการประสานเสยง เปนการบรรเลงทานองโดย ทรมเปต 2 เครองแบงกนแสดงความโดดเดน บรรเลงทานองเปนสวนใหญโดยระหวางททรมเปตบรรเลงทานอง กมการสลบกนบรรเลงในเครองเดยวกนโดยมการบรรเลงแบบยอยจงหวะโนตลงระหวางการสลบกนไปมาและ ทรอมโบนสลบมาบรรเลงในทอนทาย

สรปผลการวเคราะหเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะประจวบ 1. รปแบบเพลง

1.1 เพลงประเภทลกทง ใชตอนแห 2. รปแบบการบรรเลง

2.1 มความยาว 82 หองเพลง อตราจงหวะ 4/4 อตราความเ รว

q = 132 การบรรเลงอยในบนไดเสยง Eb เมเจอร 2.2 ลกษณะการเคลอนทานองเปนแบบ Conjunct มความตอเนองกน

214

2.3 โครงสรางการบรรเลงเปนแบบ AABC มการบรรเลงซาทานองหลายรอบ ไมมการขบรอง

3. รปแบบการประสานเสยง 3.1 ลกษณะเปน Monophony หรอการบรรเลงแนวเดยว 3.2 บทบาทหนาทเครองดนตรมการบรรเลงสลบกนไปมาสามารถแบง

ออกไดเปน 2 กลมคอ 3.2.1 กลมทหนงบรรเลงทานองอยางเดยว ไดแก ทรอมโบน 3.2.2 กลมทมการบรรเลงทานองสลบกบเคานเตอรเมโลด

ไดแก ทรมเปต 2 เครอง แบงหนาทกน

เพลงคาน านมแตรวงคณะประจวบ เพลงคานานม แตรวงคณะประจวบ ใชบรรเลงขณะนงเวลา ประกอบเวลาพระฉนและ

ตอนนาคคลองผา รปแบบการบรรเลง เพลงคานานม จากการบรรเลงของแตรวงคณะครเส มความยาว 46 หอง เพลง อตรา

จงหวะ 4/4 อตราความเรว q= 68 การบรรเลงอยในบนไดเสยง Eb เมเจอร โครงสรางการบรรเลง จากการวเคราะหพบวา มการบรรเลงแบงออกเปน 8 ทอน ดงน

ตารางท 63 แสดงโครงสรางการบรรเลงเพลงคานานมแตรวงคณะประจวบ ทอน Intro A1 A2 B C A2 B C หองท 1 2-10 11-18 19-27 27-34 35-42 43-51 51-58 จ านวนหอง 1 9 8 9 9 8 9 8

รปแบบการเคลอนของทานองในภาพรวมของบทเพลงมทวงทานองทานองขน ๆ ลง ๆ มความเชอมโยงกน Conjunct ไมมการขบรองโดยมโครงสรางการบรรเลงในรปแบบ ABC ยอน 2 รอบ เปนเพลงหลายทอน

โครงสรางการประสานเสยง จากการวเคราะหพบวาลกษณะเปน Homophony หรอการบรรเลงหลายแนว

215

ตารางท 64 แสดงโครงสรางการประสานเสยงเพลงคานานมแตรวงคณะประจวบ หองเพลง ท านอง เสยงประสาน

เคานเตอรเมโลด คอรด Intro (1) อลโต แซกโซโฟน, ทรมเปต เบส

A1 (2-10) อลโต แซกโซโฟน ทรมเปต, ทรอมโบน

A2 (11-18) อลโต แซกโซโฟน B (19-27) อลโต แซกโซโฟน C (27-34) อลโต แซกโซโฟน A2 (35-42) ทรมเปต อลโต แซกโซโฟน,

ทรมเปต, ทรอมโบน

B (43-51) อลโต แซกโซโฟน ทรมเปต, ทรอมโบน

C (51-58) อลโต แซกโซโฟน

การบรรเลงของแตรวงคณะประจวบ อลโต แซกโซโฟน บรรเลงทานองหลกเกอบทงเพลง ยกเวนในทอน A2 ทรมเปต สลบบรรเลงทานองหลก รปแบบการประสานทรมเปตและ ทรอมโบนบรรเลงเคานเตอรเมโลด ลกษณะการบรรเลงในรปแบบลอและรบสงทานองแตละประโยค โดยการบรรเลงของทงสองเครองจะเหมอนกน ในตวอยางในทอน A1 หองท 2-9 ทรมเปตและทรอมโบนบรรเลงรบสงทานองหลกกบอลโตแซกโซโฟน

216

ภาพท 56 ตวอยางการการบรรเลงทานองและหารประสานเพลงคานานมแตรวงคณะประจวบ

ในสวนของเบส มรปแบบจงหวะทตายตว เปลยนโนตตามคอรด มการบรรเลงรปแบบนตลอดทงเพลง

ภาพท 57 ตวอยางการบรรเลงของเบสเพลงคานานมแตรวงคณะประจวบ

ในสวนของจงหวะ มการใชฉาบ, กลองใหญ, กลองทรโอเลนรปแบบจงหวะทตายตวตลอดทงเพลง โดยเนนในรปแบบสโลวมารชแตบรรเลงในจงหวะทชา

ภาพท 58 ตวอยางการบรรเลงจงหวะเพลงคานานมแตรวงคณะประจวบ

217

การบรรเลงบทเพลงคานานมของแตรวงคณะประจวบเปนการบรรเลงแบบ Homophony มการประสานเสยง ลกษณะการบรรเลงอลโต แซกโซโฟนบรรเลงทานองหลก ทรมเปต,ทรอมโบนบรรเลงประสานทานองสงและรบทานองเบสทาหนาทบรรเลงคอรด ในทอน A2 มการสลบทรมเปตมาบรรเลงทานองหลกรปแบบจงหวะทใชจงหวะสโลวมารช

สรปผลการวเคราะหเพลงคาน านมแตรวงคณะประจวบ 1. รปแบบเพลง

1.1 เพลงประเภทลกทง ใชบรรเลงตอนพระฉนและตอนนาคคลองผา 2. รปแบบการบรรเลง

2.1 มความยาว 46 หอง เพลง อตราจงหวะ 4/4 อตราความเรว q = 68 การบรรเลงอยในบนไดเสยง Eb เมเจอร

2.2 ลกษณะการเคลอนทานองเปนแบบ Conjunct มความตอเนองกน 2.3 โครงสรางการบรรเลงเปนแบบ ABC (ABCABC) บรรเลงซา2 รอบ

ไมมการขบรอง 3. รปแบบการประสานเสยง

3.1 ลกษณะเปน Homophony 3.2 บทบาทหนาทเครองดนตรสามารถแบงออกไดเปน 3 กลมคอ

3.2.1 กลมทหนงบรรเลงทานอง ไดแก อลโต แซกโซโฟนและทรมเปต

3.2.2 กลมทสองบรรเลงเคานเตอรเมโลด ไดแก ทรอมโบน

3.2.3 กลมทสามบรรเลงคอรดไดแก เบส สรปผลการวเคราะหบทเพลงบรรเลงคณะแตรวงประจวบ รปแบบการบรรเลง พบวาในบทเพลงทง 4 เพลงททาการศกษา มการใชอตราจงหวะ

4/4 ทง 4 เพลง การบรรเลงอยในบนไดเสยง Eb, และ Bb เมเจอร ลกษณะการเคลอนทานองเปนแบบ Conjunct มความตอเนองกน มโครงสรางการบรรเลง 3 รปแบบ ไดแก AA, AB, ABC, AABC

ลกษณะโครงสรางการประสานจากการวเคราะหบทเพลงทง 4 เพลงพบวา ม 2 ลกษณะ คอ Homophony และ Monophony โดยเปนการบรรเลงแบบ Homophony 3 เพลงไดแก

218

เพลงมารชไทยรวมกาลง เพลงอศวลลาและเพลงคานานมเปนการบรรเลงแบบ Monophony 1 เพลงไดแก เพลงขอใจแลกเบอรโทร

บทบาทหนาทเครองดนตรสามารถแบงออกไดเปน 3 กลมคอ กลมทหนงบรรเลงทานอง ไดแก อลโต แซกโซโฟนและทรมเปต กลมทสองบรรเลงเคานเตอรเมโลด ไดแก ทรอมโบน กลมทสามบรรเลงคอรดไดแก เบส

สรปผลการวเคราะหบทเพลงบรรเลงของแตรวงทง 4 คณะ พบวารปแบบการบรรเลง พบวาในบทเพลงทง 17 เพลงททาการศกษา มการใชอตรา

จงหวะ 4/4 15 เพลง และ อตราจงหวะ 2/4 2เพลง การบรรเลงอยในบนไดเสยง C, Cb, Eb, Fb,F, Gb และ Bb เมเจอร ลกษณะการเคลอนทานองเปนแบบ Conjunct มความตอเนองกน มโครงสรางการบรรเลง 9 รปแบบไดแก AA, A-A-A, AB, AAB, ABC, AABA, AABC , ABCD, ABCDBC

ลกษณะโครงสรางการประสานจากการวเคราะหบทเพลงทง 17 เพลงพบวา ม 2 ลกษณะ คอ Homophony และ Monophony โดยเปนการบรรเลงแบบ Homophony 10 เพลงไดแก เพลงมารชไทยรวมกาลง, เพลงมหาฤกษ, เพลงฟองเงยว, เพลงอศวลลา, เพลงขอใจแลกเบอรโทรและเพลงคานานม เปนการบรรเลงแบบ Monophony 7 เพลงไดแก เพลงมารชสเหลา, เพลงมหาฤกษ, เพลงอศวลลา, เพลงกนตบและเพลงขอใจแลกเบอรโทร

การบรรเลงเพลงมหาฤกษจากแตรวง 3 คณะ ม 2 ลกษณะ จากแตรวงคณะครเส เปนการบรรเลงแบบ Homophony จากแตรวงคณะแดงไฝและคณะตาตอกเปนแบบ Monophony

การบรรเลงเพลงอศวลลาจากแตรวง 3 คณะ ม 2 ลกษณะ จากแตรวงคณะประจวบเปนการบรรเลงแบบ Homophony จากแตรวงคณะครเสและคณะตาตอกเปนแบบ Monophony

การบรรเลงเพลงขอใจแลกเบอรโทรจากแตรวง 3 คณะ ม 2 ลกษณะ จากแตรวงคณะครเสและคณะตาตอกเปนการบรรเลงแบบ Homophony จากแตรวงคณะประจวบ เปนแบบ Monophony

พบวามการขบรอง 2 เพลงจาก2 คณะคอแตรวงคณะแดงและตาตอก ไดแก เพลงคานานมและเพลงกนตบ บทบาทของผขบรองชวยใหความหมายของเพลงสมบรณขน มอรรถรสในการฟงมากขน โดยเฉพาะเพลงคานานม เกดความซาบซงตอการจดงานอปสมบท ในขณะทเพลงกนตบกเปนการขบรองทสรางความสนกสนานใหกบขบวนแหนาคไดเปนอยางด

219

การบรรเลงแบบ Monophony มการบรรเลงเปน 2 ลกษณะคอ ลกษณะท 1 บรรเลงทานองเหมอนกนทงวง หรอยนเชน จะพบในบทเพลงทมความยาวนอย ลกษณะท 2 เครองดนตรเดยวทานอง เครองดนตรชนดอนบรรเลงประสานทานองในบางชวง

การบรรเลงแบบ Homophony มการบรรเลงเปนการบรรเลง ทานอง เคานเตอรเมโลด และคอรดโดยมการแบงหนาทของเครองดนตรอยางชดเจน

สาม ารถ ส รป โคร ง ส ร าง ห นา ท ของ เค ร อง ด นต ร ออก ไ ด 3 ลก ษ ณะ ไ ดแ ก ลกษณะท 1 บรรเลงทานอง ลกษณะท 2 บรรเลงเคานเตอรเมโลด ลกษณะท 3 บรรเลงคอรด โดยในบางบทเพลงหนงเครองดนตรมการบรรเลงหลายลกษณะ

บทบาทหนาทเครองดนตรสามารถแบงออกไดเปน 6 กลมคอ กลมทหนงทาหนาทบรรเลงทานอง ไดแก ขบรองและคยบอรด กลมสองทาหนาทบรรเลงทานองสลบบรรเลงเคานเตอรเมโลดใน

บางสวนไดแก อลโต แซกโซโฟนและทรมเปต กลมทสามทาหนาทบรรเลงเคานเตอรเมโลด ไดแก เทเนอร แซกโซโฟน กลมทสทาหนาทบรรเลงเคานเตอรเมโลดสลบคอรด ไดแก ทรอมโบน กลมทหาทาหนาทบรรเลงคอรดไดแก เบส กลมทหกเครองจงหวะไดแก ฉาบ, กลองใหญและกลองทรโอ

บทบาทของเครองดนตรทมการใชไฟฟาเขามาประสมวงชวยใหการบรรเลงเครองเปาในวงดนตรแตเดม ลดปญหาความเหนอยในการเคลอนขบวน และเปนสสนดนตรทเพมความนาฟงใหแกแตรวงชาวบานมากขนแตกตองมการควมคมความสมดลระหวางเครองดนตรไฟฟาและเครองดนตรทสรางเสยงจากธรรมชาต

ตอนท 3 การปรบตวของแตรวงชาวบานในสงคมไทยปจจบน

จากการเกบขอมลผวจยไดใชขอมลจากเอกสารงานวจยทเกยวของและการเกบขอมลภาคสนามของแตรวงชาวบาน 4 คณะ ในจงหวดกรงเทพมหานคร 3 คณะ คอ แตรวงคณะครเส แตรวงคณะแดงไฝ แตรวงคณะตาตอก จงหวดสมทรปราการ 1 คณะ คอ แตรวงคณะประจวบ เพอวเคราะหการปรบตวของแตรวงชาวบานในสงคมไทยปจจบนผลการวเคราะหสรปผลโดยแยกประเดนการศกษาไวดงน

220

สภาพทวไปของแตรวงชาวบาน ประวตความเปนมา ในปจจบน แตรวงสวนใหญ ไดรบการกอตงจากหวหนาวงไมใชการสบทอด หวหนา

ไดรบการถายทอดวชาดนตรและศกษาเพมเตมสะสมประสบการณ จากการรวมบรรเลงในแตรงวงตาง ๆ จงมากอตงเปนวงของตนเองโดย รวบรวมสมาชกจากเพอน ลกศษย ลกหลาน ไมไดมการเรยนถายทอดวชาจากสมาชกในวงไมเหมอนแตรวงชาวบานในอดตทจะเปนการถายทอดจากรนสรน การรวมตวจะมงเนนในการออกรบงานมากกวาการถายทอดวชาความร รปแบบในการจดการวง มการแบงตาแหนงหนาทอยางชดเจนเพอการงายในการความคมวง สมาชกในวงทกคนมหนาท ถามผ ท ทาผดพลาดในหนาท เชนมาสายกจะโดนวากลาวตกเตอนและการหกเงนคาจาง ตามลาดบ

โครงสรางสมาชก โครงสรางสมาชกของแตรวงในปจจบน สวนใหญเปนสายสมพนธแบบญาต มากกวา

สายสมพนธแบบครศษยแบบในอดต เปนรปแบบทมการปรบ เปลยนไปเนองมาจากแตรวง ในปจจบนเนนเพอการรบงาน สามารถหานกดนตรทมความสามารถในการเลนแตรวงไดงายกวา ในอดตซงการถายทอดใชเวลานานกวาจงใชวธการยมตวหรอหานกดนตรทพรอมใชงานได

ลกษณะทางดนตรของแตรวงชาวบาน นกดนตร ปจจบนแตรวงชาวบานประกอบดวยนกดนตร 9-28 คนตอวง ใชอออกแสดง 9-12 คน

ตอการออกแสดง 1 ครง จานวนสมาชกในวง มมากวานกดนตรทออกแสดงเพอทสามารถแบงวง ออกรบงาน เปนหลาย วง ไดใน 1 วน จานวนสมาชกวงทเพมมากขนกวาในอดตเพอการแยกวงแบงรบงานและนกดนตรสามารถหาไดงายกวาแตกอน นกดนตรในอดตจะมเทากนกบจานวนของเครองดนตรในวง แตในปจจบนนกดนตร 1 คนเลนเครองดนตรมากกวา 1 ชน และเลนเครองดนตรคนละชนดในการบรรเลงแบบนงบรรเลงและแบบเดนชบวนแห ซงสามารถเพมสสนการบรรเลงไขนรวมถงบคคลในวงทไมไดทาหนาทเลนดนตรแตทาหนาทดแลอปกรณตาง ๆ ของแตรวงทเพมมากขนรวมทงการควบคมรถเขนตลอดการบรรเลงนาไดวาเปนการปรบตวจากในอดตอยางชดเจน

เครองดนตรของแตรวงชาวบาน ในปจจบนแตรวงสวนใหญมการนาเทคโนโลย มาประกอบการบรรเลงมการใชเครอง

ดนตรไฟฟา เครองเสยง มารวมในการบรรเลง เพอการบรรเลงบทเพลงในยคปจบนใหไดเหมอนตนฉบบมากทสด และยงสะดวกตอการใชงาน งายและยงประหยดแรงของนกดนตร นบไดวาเปน

221

การปรบตวอยางชดเจนจงทาใหเกดแตรวงแยงออกเปนสองสายคอ แตรวงประยกต ทมการใชเครองดนตรสมยใหมประกอบการบรรเลงและ แตรวงอนรกษหรอทเรยกกนวา “แตรสด” ทใชการบรรเลงจากเครองเปาอยางเดยว 13 เครองดนตรของแตรงชาวบานยงคงรปแบบเดมไว คอ ประกอบดวยเครอง 3 กลมคอ เครองลมไม เครองลมทองเหลองและเครองประกอบจงหวะแตพบวามการปรบเปลยน ดวยการเพมเครองดนตรในกลมเครองประกอบจงหวะไดแกกลองทรโอ และยงมใชใชเครองดนตรไฟฟามาเพมเตมไดแก คยบอรด กตาเบส กลองไฟฟา และยงมการเพมการขบรอง ซงแตเดมแตรวงจะเนนการบรรเลงอยางเดยว

ภาพท 59 กลองทรโอสาหรบการเดนขบวนแห กลองทรโอ หรอคนแตรวงเรยกวา กลองสามใบ กลองสง แตเดมกลองทรโอใชใน

วงโยธวาทตแตในปจจบนเปนทนยมในแตรวงชาวบานเปนอยางมากเปนกลองทใหเสยง ทหลายหลากทาใหสรางบรรยากาศสนกสนานในการเดนแหขบวนไดเปนอยางด

คยบอรด เปนเครองดนตรทมบทบาทหนาทสาคญในการบรรเลงทงการนงบรรเลงและเดนขบวนแห ไดรบอทธพลจากวงคอมโบและวงดนตรลกทง ทาใหการบรรเลงไดงายนานขนและมความหลากหลายมากขน ไดรบการยอมรบจากผ วาจาง ผ รวมงานเปนอยางด จากการวจยภาคสนามพบวา คณะแตรวงทมการใชคยบอรดเลนสามารถ ทากจการไดหลากหลายกวา ไดรบความนยมสงกวาแตรวงธรรมดาและจากนาเสยงของคยบอรดทาใหนยมความหมายของแตรวงทมประวตศาสตรจากวงโยธวาทตเปลยนไปดวย

13สมภาษณ นายประจวบ, หวหนาคณะแตรวงวประจวบ, เมอ 4 กรกฎาคม 2558

222

ภาพท 60 คยบอรดสาหรบนงบรรเลง

ภาพท 61 เบส

เบส เปนอกหนงเครองดนตรทไดรบอทธพลจากวงคอมโบและวงดนตรลกทง ทแตรวงชาวบานนามาใชในวง จากการวจยภาคสนามพบวาคณะแตรวงทมการใชเบสโดยนาหนกเสยงของเบสชวยอมวงทาใหเสยงของวงมมตมากขน โดยทาหนาทแทนเครองเปาเสยงตาทมมาแตเดม ลกษณะของการใชงานเบสกบแตรวงกเปนทยอมรบในหมผชมผ ฟง

223

ภาพท 62 กลองไฟฟา

กลองไฟฟาเปนเครองดนตรไฟฟาทแตรวงชาวบานนามาใช สามารถสรางเครองประกอบจงหวะไดหลากหลายโดยไมตองใชเครองดนตรหลายชน ทาใหการบรรเลงมสสนมากกวาเดม ใชประกอบการบรรเลงไดทงเพลงลกทงสมยนยมหรอเพลงไทยเดมแทนกลองแขกกได พบวากลองไฟฟา ประหยดพนทในการจดเกบ และสามารถเพมลดระดบเสยงไดงาย ซงเปนการทนแรงตของมอกลองและถนอมสภาพเครองดนตรกลองทมการชารดงาย

ภาพท 63 นกรอง 1

224

ภาพท 64 นกรอง 2

นกรอง ในอดตแตรวงชาวบานะใชการบรรเลงจากเครองดนตรเพยงอยางเดยว ในปจจบนแตรวงชาวบานไดมการเพมนกรองในการบรรเลงแตจะเปนการรองในบทเพลงเพลงสมยนยมหรอเพลงลกทงเทานน นกรองยงชวยใหบทเพลงทมเนอหาไดเขาถงผ ฟงอยางชดเจนขน โดยเฉพาะกลมเพลงพนบานและลกทง

บทบาทหนาทของเครองดนตรในแตรวงชาวบาน จากการวเคราะหบทเพลงทาใหทราบถงบทบาทหนาทเครองดนตรพบวาคณะแตรวง

ทมการใชเครองดนตรไฟฟา เครองดนตรดงเดมหรอเครองลมถกลดบทบาทหนาทลงโดยสวนใหญคณะแตรวง ใชเครองคยบอรดบรรเลงทานองเดน เครองดนตรอนจะบรรเลงเปนแนวประสานหรอบรรเลงเปนบางชวงเทานนหรอในบทเพลงทมการขบรอง เครองดนตรอน ๆ กจะบรรเลงเปนเพยงแนวประสาน

การประสมวงแตรวงชาวบาน การประสมของแตรวงชาวบานแบบดงเดมจะใชการประสมวงแบบ แตรส ปสอง

กลองตางหากและมการประสมวงเปนลกษณะเดยวทงการนงบรรเลงและเดนขบวนแห แตในปจจบนการประสมวงของแตรวงชาวบานมการปรบเปลยนการประสมมการเพมเครองดนตรโดยไมไดยดรปแบบดงเดมและมการแยกการประสมวงออกเปน 2 ลกษณะ คอการประสมวงแบบนงบรรเลงและการประสมวงแบบการเดนแหขบวน

การประสมวงนงบรรเลง พบวาการประสมวงของแตรวงชาวบานในปจจบนมการปรบตว มการปรบวงให

เหมอนวงดนตรคอมโบหรอวงดนตรลกทง ทมการเพมเครองดนตรไฟฟา ทาใหแตรวงสวนใหญตอง

225

ใชอปกรณประกอบการบรรเลงมารวมในการบรรเลง ซงแตรวงวงชาวบานในอดตจะอาศยเพยง เครองดนตรและนกดนตรในการบรรเลงเทานน สงทเพมเขามาไดแก อปกรณไฟฟา เชน ลาโพง ไมโครโฟน มกเซอรทชวยในเรองการขยายเสยงและชวยในเรองการปรบสมดลเสยงของวงใหมความดงเทากน ทาใหสามารถบรรเลงบทเพลงตามสมยไดงายขน โดยการใชเทคโนโลยมาชวย ทาใหสะดวกและงายตอการใชงาน แตรปแบบการจดวงยงคงรปแบบดงเดม คอการนงลอมเปนวงหนหนาเขาหากน ลาดบการนงไมไดกาหนดไวตายตวตามใจนงของนกดนตร

ภาพท 65 การตดตงอปกรณกอนการบรรเลง

ภาพท 66 การใชอปกรณประกอบการบรรเลงของแตรวงชาวบาน

226

ภาพท 67 การประกอบไมโครโฟนกบเครองดนตร การประสมวงแบบการเดนแหขบวน ในปจจบนแตรวงชาวบานมการใชรถเขนมารวมในการบรรเลงโดยมบทบาทสาคญ ใน

ตอนแหขบวน โดยรปแบบ รถเขนมแตกตางกนไปตามการปรบเปลยนประยกตตามความรวชาของนกดนตรของแตละคณะ การนารถเขนมาประกอบการแสดง ชวยในเรองการบรรเลงทงายและสะดวกขน และทาใหการบรรเลงบทเพลงลกทงเหมอนตนฉบบมากขน จากการเพมเครองดนตรไฟฟา ทาใหนกดนตรใชแรงนอยลงแหไดนานและไกลขนกวาในอดต ความซบซอนของกลไก อปกรณขนอยกบความรความสามารถของสมาชกของแตละวงทตองเปนผประกอบ ดแลรกษาบารงรกษาและการใชงาน ในดานการตอบรบจากผ วาจางและผชม สวนใหญไดการตอบรบทดเพราะสามารถสรางเสยงและความสนกสนามไดมากกวาการบรรเลงเครองเปาอยางเดยว นอกจากการใชรถเขนมาประกอบแลว เครองดนตรไฟฟาทนามาประสมในวงกมการนามาปรบใชสาหรบการเดนขบวน ซงโดยปกตแลวเครองดนตรไฟฟาเชน คยบอรด เบสไฟฟา ไมเหมาะกบการเดนบรรเลงแตชาวบานไดมการนามาประยกต โดยปรบเขามาบรรเลงในการเดนขบวนแห สาหรบการจดขบวนมความคลายคลงแบบในอดตใหเครองประกอบจงหวะอยดานหนา ตามเครองเปาและรถเขน รปแบบการเดนไมตายตว นกดนตรสามารถเดนสลบไปมาไดตามใจ

227

ภาพท 68 การใชรถเขนมารวมบรรเลงในการแหขบวนของคณะแดงไฝ

ภาพท 69 การใชรถเขนมารวมบรรเลงในการแหขบวนของคณะตาตอก

228

ภาพท 70 การใชเครองเสยงมารวมบรรเลงในการแหขบวนของคณะประจวบ

ภาพท 71 เบสสาหรบการเดนขบวนแห

ภาพท 72 คยบอรดสาหรบการเดนขบวนแห

229

ภาพท 73 คยบอรดสาหรบการเดนขบวนแหแบบรถเขน

บทเพลง การศกษาพบวาคณะแตรวงมอสระในการเลอกใชเพลง มการเลอกใชบทเพลงทม

ความคลายคลงกน การเลอกใชเพลงของคณะแตรวงขนาดนงบรรเลงมการเลอกใชเพลงทเกยวของกบพธ เชน เพลงมารช เพลงมหาฤกษ บทเพลงทบรรเลงมความหมายถงงานบวช บญคณพอแม ในสวนนมการเลอกเพลงเพอเอาใจผ วาจางการเลอกใชบทเพลง ขนาดเดนแห มการเลอกใชเพลงทสรางความสนกสนาน ดจากนกเตนราเปนหลก เนนเปนเพลงลกทง เพลงสตรง หรอทานองเพลงสน ๆ โดยสวนใหญเปนบทเพลงทเปนทนยม ตดห ไมวาจากในอดตหรอปจจบนทาใหบทบาทของเพลงไทยเดมถกลดบทบาทในแตรวงชาวบาน นบไดวาบทเพลงลกทงหรอเพลงยอดนยมไดมบทบาทตอแตรวงชาวบานเปนอยางมากในปจจบน

รายได รายของแตรวงชาวบานในปจจบนมการปรบเปลยนจากในอดตเปนอยางมาก ซงแต

เดม แตรวงชาวบานเปนวงดนตรทเนนการรบใชสงคม การออกงานในอดตบางครงไมไดรบคาจางแตถอวาเปนการชวยเหลอซงกนและกนแบบสงคมพนบาน บางครงออกแสดงงาน ไดรบคาตอบแทนเปน ขาวมา หนงผน14 เทานน แตในปจจบน มการกาหนดคาตอบแทน กาหนดชวงเวลาทเปนหลกเกณฑ ทาใหแตรวงชาวบานมการพฒนารปแบบตางจากอดต มความเปน วงดนตรอาชพมากขน ถงแมในปจจบนแตรวงชาวบานนน ยงไมสามารถประกอบเปนอาชพหลกได เนองมาจาก งานของแตรวงชาวบานไมไดมตลอดป และงานไมไดมทกวน นกดนตรของแตรวง

14สมภาษณ นายเสมาชย, หวหนาคณะแตรวงครเส, 24 พฤษภาคม 2558.

230

บางสวนมอาชพหลกอยแลว จะเลนมาดนตรดวยใจรก รายไดทจากการเลนแตรวงถอเปนผลพลอยได เปนรายไดเสรมแตมบางสวนทเปนนกดนตรกไมไดรบเลนแต แตรวงอยางเดยวมรบงานแสดงดนตรอยางอนควบคไปดวย ในปจจบนการแขงขนมสงมากเพราะงานทเกยวของกบการแหไมไดมเพยงแตแตรวงอยางเดยว ยงคงม วงกลองยาวประยกต วงพณ ทมคาใชจายทถกกวา ทาใหแตรวงตองมการปรบตวเพอแขงขนกบวงดงกลาว

การฝกซอม ในปจจบนแตรวงชาวบาน ไมมการฝกซอมทแนนอนเนองมาจากสมาชกในวงสวน

ใหญมอาชพประจาหาเวลาตรงกนไดยากจงใชการฝกซอมในงานแทน จะมการรวมตวกตอเมอมงาน ซงแตกตางจากในอดตทนกดนตรจะอาศยอยทบานหวหนาวงทาใหมการฝกซอมไดงายและตอเนองมากกวาสงผลใหบทเพลงของแตรวงตองมการปรบเปลยน ในปจจบนจงเนนความงายของการบรรเลงไมสลบซบซอนเหมอนในอดต

การแตงกาย ในอดตการแตงกายของแตรวงไมมการกาหนดตายตว แตในปจจบนการแตงกายของ

แตรวงมการปรบเปลยนมการแตงกายใหคลายกน ดแลวแสดงออกเปนลกษณะทมเดยวกน เชนเสอสเดยวกน เสอประเภทเดยวกน ลายเดยวกนโดยลายทนยมคอเสอเซตลายดอก บางวงมการใสเสอทมการสกรน ชอวง เปนชดทม โดยเนนสและการแตงกายใหเหมาะสมกบงาน เปนการปรบ เปลยนใหเปนวงดนตรอาชพ ทมการแตงกายใหเหมอนกนตามแบบวงดนตรลกท งหรอวงดนตรสากล

ภาพท 74 การแตงกายแบบเสอทมของแตรวงคณะแดงไฝ

231

ภาพท 75 การแตงกายแบบเสอเซตลายดอกของแตรวงคณะประวบ

ผวาจาง ในปจจบนผวาจางมบทบาทตอการปรบตวของแตรวงชาวบานเปนอยางมาก เพราะ

รายไดหลกของแตรวงชาวบานไดมาจากการออกแสดงงานของผวาจาง งานทมแตรวงมาแสดงถอวาเปนงานใหญเปนหนาเปนตาของผ วาจางดงนนการเลอกใชแตรวง ขนอยกบความนยมของ ผวาจาง โดยบางครงมการถามถงอปกรณตาง ๆ ของแตรวงเชนม คยบอรด มเครองเสยงหรอไม ถาไมมผวาจางกหาแตรวงอนทมแทน แตรวงเลยตองมการปรบตวตามความนยมของเจาภาพเพอการไดงาน

ในรปแบบงานขนตอนการดาเนนพธตาง ๆ ผ วาจางจะเปนผ กาหนดแจงใหแตรวงทราบ แตรวงกจะดาเนนการบรรเลงบทเพลงตามทซอมเตรยมไว โดยทางแตรวงจะเปนผ เลอกบทเพลงเอง บทเพลงทใชในพธกจะคงรปแบบเดมไวทกครง บทเพลงทเกยวของกบพธจะเหมอนเดมทกครง แตบทเพลงอน ๆ การเตรยมเลอกบทเพลงจะเปนการตดสนใจของทางคณะแตรวง ในเรองของระยะเวลาในการแสดง แตรวงชาวบานจะมการตกลงรบงานเปนชวงเวลา มการตกลงระยะเวลา ราคากบผ จาง อยางตายตว อาจตอรองไดบางในบางครงถามการผดสญญาตองมการเพมคาจางใหแกแตรวงเพราะบางครงในหนงวนแตรวงรบงานตดตอกนไวหลายงาน

ผชม ผชมสวนใหญของแตรวงไมใชผ ทมาชมหรอฟงการบรรเลงของแตรวงโดยตรงเหมอน

วงดนตรประเภทอน ๆ แตผชมกคอผ ทมารวมในงานของเจาภาพแตความพงพอใจของผชมกมผลตอผวาจางในการแนะนาแตรวงคณะนน ๆ ตอไป แตรวงชาวบานจงตองบรรเลงเพลงทเขาถงผชม

232

ไดงาย เปนเพลงทรจกคนเคยกนด โดยชวงเวลาทแตรวงชาวบานไดรบความสนใจเปนอยางมากในเวลาการเดนขบวนแห นกเตนรานบไดวาเปนเครองชวดวาแตรวงไหนบรรเลงไดสนก ไดมนกจะดกนทผลตอบรบของนกเตนรา ชาวแตรวงจงตองพยายามเอาใจนกเตนราไมวาจะตองเลนเพลงท นกเตนราขอใหได หรอเพลงใดทเปนทนยมตองมการซอมบรรเลงเกบไวเรยกคะแนน บทเพลงทเลอกใชกตองดกลมอายของนกเตนราเปนหลก ซงจะมผลตอการจางงานในครงตอไป ซงผ จางบางสวนกไดรบการแนะนาจากนกเตนราหรอเปนนกเตนราเองทตดใจในการบรรเลงเมอถงเวลาทตนตองการกจะเลอกใชงานแตรวงคณะนน ๆ

ความเชอประเพณ ในปจจบนแตรวงทกคณะมการทาพธกรรมกอนการบรรเลงกอนการบรรเลงทกครงจะ

มการไหวครหรอการยกคร เพอระลกถงบญคณของครบาอาจารย ครทชาวแตรวงนบถอคอ ครพอแก ซงเปนครทคนดนตรไทยใหการเคารพนบถอ โดยทางเจาภาพตองเตรยมเครองบชาคร มาเตรยมไวให ซงประกอบไปดวย ดอกไม ธป เทยน เงน 12 บาท เหลา และบหรใสพาน การทาพธ จดธป 3 ดอก จดเทยน จดบหร 1 ตว ผ ทาพธ เปนหวหนาวงหรอผ ทเปนอาวโสทไดรบการเคารพจากสมาชกในวง หลงจากสนการทาพธ แตรวงจะบรรเลงเพลงมารชเปนการเปดวง และกอนการแหจะนาดอกไมทใชในการไหวครมาตดทกลองใหญเพอความเปนสรมงคล เปนการสรางขวญกาลงใจ การทาพธไหวครเปนพธกรรมของนกดนตรททากนมาแตในอดตจนปจจบน นบไดวา แตรวงชาวบานยงคงรปแบบดงเดมททามาแตในอดตไว

ภาพท 76 การทาพธกอนการบรรเลงของแตรวงคณะครเส

233

ภาพท 77 การทาพธกอนการบรรเลงของแตรวงคณะแดงไฝ

ภาพท 78 การทาพธกอนการบรรเลงของแตรวงคณะตาตอก บทบาทหนาทของแตรวงชาวบาน โอกาสในการแสดง งานบวชนาค ในปจจบนนบไดวาแตรวงไดรบโอกาสในการออกแสดงงานบวชมาก

ทสด โดยมการออกแสดงตลอดทงป ยกเวนชวงเขาพรรษา งานแตงงาน ในปจจบนงานแตงงาน แตรวงชาวบานมโอกาสออกแสดงรองเปนลาดบ

ทสอง แตออกออกแสดงชวงเวลาแห เทานน

234

งานศพ ในปจจบน งานศพ แตรวงชาวบานไดรบโอกาสออกแสดงเปนลาดบทสาม โดยมบทบาทหนาทสาคญในการแหศพ

งานแหตาง ๆ เชนการแหเทยน งานแหกฐน เปนงานทคณะแตรวงมโอกาสออกแสดงเปนบางครง โดยหนาทหลกคอชวงเวลาแห

แตรวงชาวบานยงคงไดรบความนยมในการออกแสดงอยางสมาเสอม โดยเฉพาะงานบวชทมการออกแสดงมากทสด ลาดบตอมาเปน งานแตงงาน งานศพและงานแหตาง ๆ ตามลาดบนบไดวาแตรวงยงคงไดรบนยมอยางตอเนองในสงคมปจจบน

บทบาทของแตรวงชาวบานในพธบวชนาค ลกษณะของการบรรเลงของแตรวง ยงคงรปแบบเดมไ ว คอบทบาทหนา ท

ดานพธกรรมกบบทบาทหนาทดานความบนเทง เชน การทาพธกอนการบรรเลง การบรรเลงประโคม การบรรเลงโกนผมนาค ตอบอาบนานาค พระฉน สงพระ การบรรเลงใหสญญาณในพธ ในการบรรเลงแหยงคงความสนกสนามสรางบรรยากาศรนเรง

สถานภาพและการอยรอดของแตรวงชาวบาน ในอดตแตรวงจะเปนผ รอใหผวาจางมาตดตอการแสดงอาศยการแนะนา ปากตอปาก

แตในปจจบน มการแขงขนในวงการแตรวงชาวบานสงมาก ดวยการเดนทางทสะดวกและการสอสารทรวดเรวกวาในอดต ทาใหการหาแตรวงไปบรรเลงไมใชเรองยากอกตอไป แตรวงชาวบานจงตองมการปรบตวเปนอยางมาก ในการหางานซงรปแบบการสรางความนยมทนยมคอ การรกษากลมลกคาเกาโดยเนนคณภาพของการแสดง เนนทการสรางความสนกสนามของผ รวมงาน บทเพลงทใช ลกษณะการเลนทเอาใจผ รวมงาน ม การปรบเปลยนรปแบบวงใหมความทนสมย แตบางวงกเนนรกษารปแบบเดมไวเพอกลมลกคาทชมชอบการบรรเลงแบบดงเดม การสรางความนยมรองลงมาเปนการสรางความนยมโดยการใชความเปนมออาชพของนกดนตรเพอใหผ วาจางและผ รวมงานประทบใจ ไมวาเปนเรองการมมารยาท การตรงตอเวลา การทาตวสภาพ เพอใหเปนทจดจาและเรยกใชงานอก รปแบบการสรางความนยมแบบทสามเปนการ นาเสนอชอวง ตดชอคณะ ตามเครองดนตรและเครองแตงกาย และมการใชสอออนไลน นาเสนอวงบนเวบไซรยอดนยมอยาง เฟสบค ทมการลงบรรยากาศการแสดงของวงตนเอง ลงขอมลการตดตอ ขอมลของวง สถานทแสดงใหผตดตามไดทราบและสอบถามขอมลไดงายขนและยงมการลงวดโอการบรรเลงบนเวบไซรถอไดวาเปนการปรบตวใหเขายคสมยไดอยางชดเจน

แตรวงชาวบานมการปรบตวอยางตอเนองมาจากในอดต มการปรบเปลยนแปลงหลายอยางเชน การเพมเครองดนตร การใชนกรอง การแตงกายลกษณะการประสมวง การใช

235

อปกรณมาชวยในการบรรเลง การใชนารถเขนมาใชในขบวนแห ซงสงเหลานเปนผลจากการปรบตว โดยการยอมรบของสงคมไปตามกระแส รปแบบของสงคมในชวงเวลานน ถาแตรวงชาวบานไมมการปรบตว เปลยนแปลง แตรวงชาวบานกไมสามารถเปนทยอมรบของผวาจาง ผวาจางกจะหาแตรวงอนมาแสดงแทน

236

บทท 5

สรปผล อภปรายผลและขอเสนอแนะ

สรปผลการศกษา การวจยในครงน ผวจยไดนาขอมลมาศกษาวเคราะหตามหลกมานษยดรยางควทยา

(Ethnomusicology) ซงผ วจยไดแบงขนตอนในการดาเนนการศกษาวจย 6 ขนตอน คอ การเกบรวบรวมขอมล วธการดาเนนการศกษาขอมล การจาแนกและจดกระทาขอมล การลาดบและตรวจสอบขอมล การวเคราะหขอมล การนาเสนอขอมล ในการเกบขอมลผวจยรวบรวมขอมลหลกฐานเอกสารตาง ๆ และขอมลภาคสนามจากการสมภาษณบคคล โดยการสงเกต บนทกขอมลเสยง บนทกภาพ เพอใหไดขอมลทชดเจนเปนประโยชนตอการวจยการวจยเรอง การปรบตวของแตรวงชาวบานในสงคมไทยปจจบน ตามวตถประสงค 3 ขอ คอ

1. เพอศกษาประวตความเปนมาและพฒนาการของแตรวง 2. เพอศกษาสภาพทวไปและลกษณะทางดนตรแตรวงชาวบาน 3. เพอศกษาการปรบตวของแตรวงชาวบานในสงคมไทยปจจบน จากการศกษาสรปผลไดดงน

1. ประวตความเปนมาและพฒนาการของแตรวง แตรวงเปนการนาวฒนธรรมเครองเปายโรปเขามาใชในกองทพสยาม มบทบาท

เปนอยางมากชวงตนกรงรตนโกสนทรถายทอดสชาวบาน สงทเกดขนอยางตอเนองจนถงปจจบนคอการทางานของชาวบานทมตอวฒนธรรมแตรวงทมการนามารบใชความเชอประเพณทางสงคมอยางยาวนานทมการปรบเปลยนตามเหตการณและการเปลยนแปลงทางสงคมโดยตลอดเวลา ทผานมา

2. สภาพทวไปและลกษณะทางดนตรแตรวงชาวบาน

2.1 สภาพทวไปของแตรวงชาวบาน แตรวงชาวบานจากการเกบขอมลในจงหวดกรงเทพมหานครและจงหวด

สมทรปราการ ยงคงมการรกษารปแบบเดมไวในประเดนของพธกรรมกอนการแสดง บทบาทหนาท

237

ของแตรวงชาวบาน โอกาสในการแสดงยงคงไดรบความนยมตอเนองจากชาวบานบทบาทหนาทในพธบวชในประเดนลกษณะการบรรเลงยงคง หนาทในการบรรเลงประโคม บรรเลงในพธกรรม และบรรเลงแห สวนประเดนอน ๆ นนมการเปลยนแปลง ในสวนของประวตการกอตงวงและโครงสรางสมาชกม การเปลยนแปลงในรายละเอยด มการเปลยนแปลงอยางชดเจนในประเดน รายไดมการคดคาตอบแทนทชดเจนขน มสถานภาพและการอยรอดของแตรวงชาวบานทพฒนาขน การฝกซอมทนอยลง การแตงกายทมการปรบปรงเปลยนแปลง

2.2 ลกษณะทางดนตรของแตรวงชาวบาน แตรวงชาวบานมการปรบเปลยนในองคประกอบดนตร โดยเปนลกษณะของการ

เพมเตม ในประเดน นกดนตรมการเพมลดตามเครองดนตร เครองดนตรมการเพมเตมจากเครองดนตรไฟฟาเชน เบส ศยบอรด บทบาทหนาทของเครองดนตรทมการลดบทบาทจากการเพมเครองดนตรไฟฟา การประสมทมการแบงออกเปน 2 ลกษณะ แบบนงบรรเลงกบแบบเดนขบวนแห บทเพลงทมการใชบทเพลงลกทงมากขน โดยเนนการใชบทเพลงลกทงทเปนทนยมในทองตลาดขณะนน ตารางท 65 แสดงสรปการเปลยนแปลงของแตรวงชาวบานในปจจบน

การเปลยนแปลง รปแบบเดม มการปรบเปลยน

หวขอการศกษา สภาพทวไป

ประวตความเปนมา

โครงสรางสมาชก

ลกษณะทางดนตร

นกดนตร

เครองดนตร

บทบาทหนาทของเครองดนตร

การประสมวง

บทเพลง

รายได

การฝกซอม

238

การแตงกาย

ความเชอประเพณ บทบาทหนาทของแตรวงชาวบาน บทบาทในพธบวชนาค สถานภาพและการอยรอดของ แตรวงชาวบาน

ดานสภาพทวไป พบวาแตรวงชาวบานยงคงมการรกษารปแบบดงเดม ในประเดนของความเชอประเพณ เรองของพธกรรมกอนการบรรเลง ซงแตรวงทกคณะตองทาการไหวครและบรรเลงเพลงเปดวง ซงเปนพธกรรมของนกดนตรทมมาตงแตอดต โดยผ วาจางจะเปนผจดเตรยมเครองไหวไวใหเสมอ นบไดวาเปนการถายทอดรปแบบวฒนธรรมจากคนรนกอน ๆ เปนวงจรการสบทอดตอไป

ในสวนประเดนประวตความเปนมาแตรวงของแตละคณะและโครงสรางสมาชก พบวาแตรวงสวนใหญเกดจากการรวมตวกนเพอออกรบงานเปนหลก โดยการรวมตวจากเพอน ญาตเปนหลก ซงแตกตางจากในอดตทแตรวงชาวบานจะใชการสบทอด ถายทอดความรในระบบศษยมากกวา บางครงจะมนกดนตรจากวงอนมาผสมเพอใหครบวงในการออกแสดง

ในประเดนลกษณะทางดนตร นกดนตร เครองดนตร บทบาทหนาทของเครองดนตร การประสมวง และบทเพลงนน ปจจบนมการเพมเครองดนตรเขามามบทบาทในแตรวงหลายชนด โดยแบงกลมไดดงน กลมเครองเปาลมไมและทองเหลอง กลมเครองดนตรไฟฟา และกลมเครองประกอบจงหวะ การเพมเครองดนตรทาใหตองมการเพมลดนกดนตรตาม โดยในปจจบนนกดนตรหนงคน เลนเครองดนตรมากกวาหนงชนดในการแสดง จากการเพมเครองดนตรไฟฟาเขามาทาใหกลมเครองเปาลดบทบาทลง มการใชเทคโนโลยมารวมใชในการบรรเลง มการประยกตใชรถเขน ทาใหการประสมวงมการปรบเปลยนเปน สองลกษณะ คอ แบบนงบรรเลงและการเดนขบวนแห ทาใหการใชงานไดงายและสะดวกขน เนนการสรางสสรรในการบรรเลงเปนการตอบสนองตอความตองการของผวาจางและผชม ทจะสงผลในเรองของรายไดทาใหแตรวงสามารถดารงอยได แตรวงในปจจบนมการปรบปรงเปลยนแปลงหลายอยาง ทงสภาพทวไปและองคประกอบดนตร เปนลกษณะของการพฒนาในการ ปรบปรงเพมเตมเพอความอยรอดใหเขากบยคสมย ถาไมมการพฒนา ผวาจางจะหาแตรวงคณะอนมาใชงานแทน

239

ในประเดนของบทเพลงของแตรวงชาวบาน พบวาบทเพลงลกทงไดเขามามบทบาทเพมขนเปนอยางมาก เนองจากบทเพลงลกทงสามารถสรางสสนบรรยากาศความสนกสนานไดเปนอยางด ตรงตามความนยมของผ วาจาง ผ รวมงานและนกเตนรา ทาใหแตรวงตองเนนการบรรเลงบทเพลงลกทงเปนพเศษ เพลงทเปนทนยมของยคสมยแตรวงตองมไวในการบรรเลง

ในประเดนของรายไดของแตรวง พบวารายไดของแตรวงมการกาหนด คาตอบแทนตายตว การออกงานหนงครงของแตรวงชาวบาน ราคาประมาณ 4,000-6,000 บาท สวนใหญเปนงานเวลาเดยว ทงนขนอยกบระยะทางในการเดนทาง ถาตองไปแสดงตางจงหวดตองเพมราคาขนอก สวนนกดนตรจะไดรบ คาตอบแทนประมาณ 300-500บาท ตอการแสดง แตละวงมการรบงานประมาณ 60-100 งานตอป แตรายไดจากการเลนแตรวงกยงไมเพยงพอแกการดารงเปนอาชพหลกได แตนบวารายไดมพฒนาการตอบแทนทเพมมากขน

ในประเดนบทบาทหนาทของแตรวงชาวบาน โอกาสในการแสดงของแตรวงชาวบาน โดยงานทนยมทสดเปน งานบวช ทแตรวงชาวบานยงคงมงานอยางตอเนองเกอบทกสปดาห โดยมงานมากในชวง มนาคม-กรกฎาคมและหยดพกในชวงเขาพรรษา ในสวนงานประเภทอนเชน งานแตงงาน งานศพ ยงคงมการออกแสดงเปนบางครงแตโดยรวมแลวยงคงไดรบความนยมอยางตอเนอง

บทบาทหนาทในพธบวช ในประเดนลกษณะการบรรเลงของแตรวงชาวบานนนยงคงยดถอรปแบบและปฎบตตอกนมา โดยการบรรเลงในพธบวชยง คงหนาทใน 3 ลกษณะคอ การบรรเลงประโคม บรรเลงประกอบพธ และบรรเลงแห สวนรายละเอยดอาจมการปรบ เปลยนบาง ขนอยกบผวาจาง สถานทและเวลา

ในประเดนสถานภาพและการอยรอดของแตรวงชาวบาน แตรวงชาวบานในปจจบนมสรางความนยมโดยมวธการทแตกตางจากในอดต มการใชสอโซเชยลมเดยไมวาเปน เฟสบคหรอ ยทป เปนชองทางการตดตอ สอสาร แลกเปลยนขอมล มการปรบเปลยนรปแบบวงดนตรใหเปนวงดนตรอาชพมากขน ปรบปรงการแตงกายใหมลกษณะเดยวกนทงวง

3. การปรบตวของแตรวงชาวบานในสงคมไทยปจจบน งานวจยคร ง น พบวาแตรวงชาวบานมการปรบตวอย ตลอดเวลาทง ในดาน

ประวตศาสตรจากขอมลเอกสารงานวจยและการศกษาภาคสนามพบวาการปรบตวของแตรวงชาวบานในปจจบนเกดจากอทธพลปจจยภายในและปจจยภายนอก ปจจยภายในททาใหเกดการ

240

ปรบตวคอ การสรางรายไดเพอความอยรอดของแตรวงและเทคโนโลยทมความทนสมยขน ปจจยภายนอกททาใหเกดการปรบตวคอ สภาพสงคมทเปลยนแปลงไป การแขงขนทมมากขน ความนยมทางดานดนตรทเปลยนไปของผชมและผวาจาง

จากปจจยภายใน การสรางรายไดเพอความอยรอดของแตรวงชาวบาน รายไดหลกของแตรวงชาวบานไดรบจาก ผวาจาง โอกาสทแตรวงชาวบานจะไดรบการแสดงตวจงขนอยกบการยอมรบของผ วาจาง การจางแตรวงมาบรรเลงในงานถอวาเปนหนาเปนตาของผ วาจางเปนเครองแสดงฐานะ งานใดทมแตรวงมาบรรเลงถอวาเปนงานใหญ ผวาจางจงนบไดวาเปนผ กาหนดทศทางของแตรวงชาวบาน และประกอบกบการมเทคโนโลยทมการพฒนามากขนททาใหการใชงานไดงายและสามารถเขาถงไดดกวาในอดต ทาใหวงดนตรมการพฒนา ปรบเปลยนไป แตรวงชาวบานจงมการปรบตว มการพฒนาวงใหมความทนสมยมากขน ใหเปนไปตามความนยมของผชมและผวาจางโดยแนวคดของการปรบของแตรวงชาวบานคอ ทาใหงายและสะดวกตอการใชงาน เพอการสรางความสนกสนามใหกบผชมไดมากขนกอใหเกดการสรางรายไดและการรบงานไดมากขน

การปรบตวของแตรวงชาวบานในสงคมไทยปจจบนไดรบอทธพลจากภายนอก คอ สภาพสงคมทเปลยนแปลง การแขงขนทมมากขน และ ความนยมทางดานดนตรทเปลยนไปของผชม และผวาจาง จากสภาพสงคมทเปลยนแปลง รปแบบสงคมในปจจบนมการเปลยนแปลงไป สงคมเดมทแตรวงชาวบานรบใชเปนรปแบบสงคมชาวบาน ทผคนในสงคมมความคนเคยเหนหนากนและกน มชวตรวมกน เมอมงานกอาศยพงพา ชวยเหลอซงกนและกน ความสมพนธจะเปนกนเองมความผกพนตอกน แตในปจจบนรปแบบสงคมไดเปลยนแปลงเปนสงคมเมองมากขน มความหนาแนนของประชากรมากขน ผคนมการใชชวตรวมกนนอยลง การเปลยนการรบใชรปแบบสงคมทแตกตางกนทาใหแตรวงชาวบานตองมการปรบตวเพอใหเขากบรปแบบสงคม แตรวงชาวบานจงตองมการพฒนาตวใหเขาถงกบคนในสงคม เพอความอยรอดและรายได ผลจากสภาพสงคมทเปลยนแปลงไปทาใหแตรวงชาวบานมการปรบตวในดานโครงสรางของวง คอ ประวตความเปนมาของแตรวง การกอตงแตรวงชาวบานในปจจบนเปนการกอตงทเปนไปเพอการรบงานหารายไดเปนหลก โดยหวหนาวงไดรวบรวมสมาชกจากเพอนคนรจกและญาตเพอการรบงานทาใหโครงสรางสมาชกของแตรวงชาวบานมการเปลยนแปลงไปจากอดตทจะเปนการสอนถายทอดในลกษณะครกบศษย และบางครงมการยมตวนกดนตรหรอจางนกดนตรเพอใหครบวง ทาใหการฝกซอมของแตรวงชาวบานเปนไปไดยากเปนการซอมในงานเปนสวนใหญ สงผลตอบทเพลงของ

241

แตรวงชาวบาน ทบทเพลงไทยเดมถกลดบทบาทจากการบรรเลงแตรวงชาวบานลงเพราะเปนเพลงทมความซบซอนตองใชเวลาในการฝกซอมมากและเพมการบรรเลงบทเพลงลกทงขนมาแทน

ผลจากการแขงขนทสงขนทาใหแตรวงชาวบานตองมการปรบตวเปนอยางมากในการสรางความนยม ปจจบนนอกจากการแขงขนจากแตรวงดวยกนทมมากขน ยงมวงดนตรประเภทอนทรบงานแห คอ วงกลองยาว วงกลองยาวประยกต วงพณ ทาใหแตรวงตองมการปรบตว พฒนาวงใหเปนวงดนตรอาชพ รปแบบทชดเจนคอ การแตงกายของแตรวงทมการปรบเปลยนใหมรปแบบเดยวกนทงวง ดแลวแสดงออกเปนลกษณะทมเดยวกน มการตดชอวงบนชดนกดนตรทกคนและตามเครองดนตร ไปถงการรบงานทมการกาหนด ราคาตายตว กาหนดกฏเกณฑเวลาทแนนอน การวางเงนมดจาและมการพฒนาความเปนมออาชพของนกดนตรมากขน ในเรองมารยาทของนกดนตร เชน การมาตรงตอเวลา การพดจาสภาพ ไมดมสราของมนเมาในเวลาแสดง ถานกดนตรไมปฏบตตามกจะมการลงโทษ นอกจากนน ในสถานภาพและการอยรอดของแตรวงชาวบานแตรวงชาวบานในปจจบนมสรางความนยมโดยมวธการทแตกตางจากในอดต ซงเดมแลวแตรวงชาวบานจะอาศยการพดถงแนะนาปากตอปากจากการแขนขนทสงขนทาใหแตรวงชาวบานตองเรมนาเสนอตวเองมากขน มการใชสอโซเชยลมเดยไมวาเปน เฟสบคหรอยทปเปนชองทางการตดตอ ถายทอดผลงานการแสดงตอผชมนอกจากนนยงใชเปนชองทางในการแลกเปลยนขอมล งานหรอโนตเพลงระหวางแตรวงดวยกนอกดวย

ผลจากความนยมดนตรทเปลยนไปของผชมและผวาจาง สงผลสาคญททาใหแตรวงชาวบานมการปรบตวใน เรองของ บทเพลงทนามาบรรเลง เดมบทเพลงของแตรวงชาวบานนนมความหลากหลาย บทเพลงทไดรบความนยมมกถกนามาบรรเลง แตใน ปจจบนอทธพลความนยมเพลงลกทงไดเขามามบทบาทตอแตรวงชาวบานเปนอยางมาก ทาใหการบรรเลงของแตรวงชาวบานเนนการบรรเลงเพลงลกทงมากขน ทาใหรปแบบวงมการปรบตวตามคอมการเพมเครองดนตรของวงดนตรลกทงเขามาใชในวง มการเพม เครองดนตรประเภทไฟฟา เชน คยบอรด เบส ซงการนาเครองดนตรไฟฟามารวมในการบรรเลง ทาใหตองมการใชอปกรณเครองเสยงตามมา เพอความสมดลในการบรรเลง และยงสงผลในเรองการประสมวงทมการ เปลยนแปลง เปน 2 ลกษณะ คอการประสมวงแบบนงบรรเลงและแบบเดนขบวนแห ซงเครองดนตรประเภทไฟฟาแตเดมเปนเครองดนตรทเหมาะสาหรบการนงบรรเลงหรอบรรเลงอยกบท แตรวงชาวบานกไดมการปรบเอาเครองดนตรไฟฟาไปใชในการเดนแหขบวน จนพฒนาเปนรปแบบรถเขนทใชในปจจบน ซงสงเหลานเปนผลจากการปรบตว ไปตามความนยมของสงคม ถาแตรวงชาวบานไมมการปรบตว

242

เปลยนแปลง แตรวงชาวบานกไมสามารถเปนทยอมรบของผ วาจาง ผ วาจางกจะหาแตรวงตามความนยมมาแสดงแทน ภาพแสดงการปรบตวของแตรวงชาวบานในสงคมไทยปจจบน

ภาพท 79 ภาพแสดงการปรบตวของแตรวงชาวบานในสงคมไทยปจจบน

การแขนขนทสงขน

ปจจยภายใน ปจจยภายนอก

สภาพสงคมท

เปลยนแปลง

ความนยมดนตรท

เปลยนไปของผชม

และผวาจาง

บทบาท

หนาทของ

เครองดนตร

บทเพลง

เครองดนตร

การ

ประสมวง

สถานภาพและ

การอยรอดของ

แตรวงชาวบาน

โครงสราง

สมาชก

ประวตความ

เปนมาของแตรวง

การ

แตงกาย การสรางรายไดเพอ

ความอยรอด

เทคโนโลยทม

การพฒนา

การฝกซอม

243

อภปรายผล

จากขอสรปผลการวจยเพอศกษาการปรบตวของวฒนธรรมแตรวงชาวบาน ทาใหเหนถงการเปลยนแปลง พฒนาการและการปรบตวของแตรวงชาวบาน ทมการเปลยนผานสงคมและเวลามาอยางยาวนาน ทาใหผวจยไดเขาถง ความหมายตาง ๆ และองคประกอบของการปรบตว ในแตละสวน ตามจดประสงค

จดประสงคแรก ในแงประวตศาสตร แตรวงชาวบานมการพฒนา ปรบตวเปลยนแปลงรปแบบมาโดยตลอดจากแตรทใชในสงคมยโรป ชาวบานไดนาวฒนธรรมแตรวงมารบใชความเชอประเพณทางสงคมของไทยอยางยาวนานตอเนองและ มการปรบเปลยนตามเหตการณและ การเปลยนแปลงทางสงคมโดยตลอดเวลาทผานมาแมในทางทฤษฎนกวชาการจะพดถงเอกสารประวตศาสตรมากกวาแตในทางมานษยวทยา ในการเหนความจรงปจจบนยอมเปนขอยนยนการเปลยนแปลงทางประวตศาสตรทชดเจนเหนสงทเปนพลวตรของชาวบานมมการทางานทสงผลในสงคมมาโดยตลอด

จคประสงคทสอง จากการศกษาพบวาแตรวงชาวบานในปจจบนมการปรบปรง เปลยนแปลงหลายอยางทงสภาพทวไปและองคประกอบดนตรในประเดน เครองดนตรมการเพมเครองดนตรไฟฟา เชน เบส ศยบอรด การใชรถเขนรวมในขบวนแห บทเพลงทมการใชบทเพลงลกทงยอดนยม การแตงกายทมการปรบปรงเพอประโยชนเชงพานชย เปนตน เปนลกษณะของการพฒนาเพอความอยรอดใหเขากบยคสมย

จคประสงคทสาม การปรบตวของแตรวงชาวบานในสงคมไทยปจจบนพบสาเหตการปรบตวจาก 2 ปจจยคอ ปจจยภายในและภายนอก เปนสาเหตทาใหแตรวงชาวบานมการปรบตว เปลยนแปลง ใน เรองโครงสรางวงและลกษณะทางดนตรของแตรวงชาวบาน ปจจยภายใน ประกอบดวย การสรางรายไดเพอความอยรอดของแตรวงและเทคโนโลยทมความทนสมยขน ปจจยภายนอกประกอบดวย สภาพสงคมทเปลยนแปลงไป การแขงขนทมมากขน ความนยมทางดานดนตรทเปลยนไปของผชมและผวาจาง

การปรบตวของแตรวงชาวบานในสงคมไทยปจจบนเปนไปตามแนวคดการปรบตวของมาลม และเจมสนทการปรบตวเกดจากแรงผลกดนภายนอกและภายใน แรงผลกดนภายนอกหมายถง ขอเรยกรองอนเกดจากสภาพแวดลอมและสงคม แรงผลกดนภายใน หรอแรงกระตนอนเกดจากสภาพทางสรระภายในและจากประสบการณทางสงคมทไดเรยนรในอดต กลาวคอลกษณะการปรบตวของแตรวงชาวบานคอการปรบตวเพอความอยรอดของคณะ ทนาไปสการ

244

ปรบเปลยนใน เรองโครงสรางวงและลกษณะทางดนตรซงสอดคลองกบการศกษาวจยของปทมา บญอนทร ทการปรบตวของวงดนตรเกดเพอความอยรอด มการใชความรทสงสมจากประสบการณประกอบกบการใชเทคโลโลยใหเปนไปในเชงพาณชยมากขน ตามขอเรยกรองของปจจยภายนอกทเกดจากสภาพสงคมทเปลยนแปลงไป ใหเปนไปตามความนยมของผวาจางและผชม โดยลกษณะการเปลยนแปลงของแตรวงชาวบานนนมความสอดคลองกบการศกษาวจยของ ดไนยา กอนแกวทลกษณะการเปลยนแปลงของวงดนตรมการหยบยมผสมผสานวฒนธรรมอนมาใช ซงเปนวฒนธรรมทมความแขงแรงกวา ไดรบความนยมมากกวา อยางวฒนธรรมเพลงลกทง ทมการนามาผสมผสาน นาไปสการเปลยนแปลงในลกษณะทางดนตรเชน เครองดนตร การประสมวงและบทเพลงทาใหแตรวงชาวบานพฒนาเปนรปแบบในปจจบน ทสามารถใชงานไดดกวาเดม ตอบสนองความตองการของสงคมในปจจบน เปนหนทางการสรางรายไดเพอความอยรอดของคณะ ซงการปรบตวเปลยนแปลงของแตรวงชาวบานไดสอดคลองกบงานวจยของจกษ จนดาวฒนทพบวาแตรวงชาวบานมการปรบปรง เปลยนแปลง และพฒนาไปหลายอยาง นบตงแตอดตจนกระทงปจจบน และแนวโนมในอนาคตอยางเหนไดชด เชน นกรอง นกดนตร เครองดนตร ลกษณะการประสมวง และเครองแตงกายเปนตน การเปลยนแปลงเหลานเปนลกษณะของการพฒนาในเชงปรบปรง เพมเตม โดยการยอมรบของสงคมหรอเปนไปตามกระแสและวถชวตของสงคมนน ๆ

อธบายการปรบตวแตรวงชาวบานตามแนวคดมเชลฟโกต งานวจยสามารถอธบาย ถงปรากฏการปรบตวการ เปลยนแปลงของแตรวงชาวบาน

โดยใชแนวคดของ มเชล ฟโกตในดานอานาจกบการตอตานอานาจ อานาจในความหมายของมเชล ฟโกตฟโกตมองอานาจเปนความสมพนธในเครอขายของ ความร-อานาจ ทมความเชอมโยงกน ในพฒนาการของแตรวงนน มพฒนาการมาจากแตรวงทหาร โดยลกษณะของแตรวงท หาร เปนสญลกษณของอานาจ ระเบยบวธและการรบใชสถาบน ในสายของแตรวงทหารนนกไดพฒนาตอมาเปนวงโยธวาทตทไดรบความนยมตามสถานศกษา ซงสญลกษณของอานาจยงคงถายทอดสบมา คงการแสดงถงพลงของอานาจ การบงคบใชกฏระเบยบทปรากฏผาน รปแบบขบวนแถว การแตงกายทมลกษณะของเครองแบบ การเดนอยางพรอมเพรยง การปฏบตตามคาสงของ คฑากร( Drummajor) รวมทงรปแบบบทเพลงทบรรเลง ความสงางามและจงหวะทตายตว ซงสงเหลานไดถกยอมรบจากสงคมมาอยางยาวนานและไดถกสถาปนาเปนความร แบบอยางท

245

ถกตอง เปนอานาจตามแนวคดของมเชล ฟโกตแนวคดของฟโกตยงไดเสนออกวาเมอมอานาจทใดกจะมการตอตานอานาจขน เมอแตรวงไดมาอยในมอของชาวบาน แตรวงชาวบานไดถกนาไปรบใชสงคม กฏระเบยบตาง ๆ ไดถกทาทาย มการปรบเปลยนของแตรวงชาวบานในเรองของ รปแบบเครองดนตร บทเพลง การประสมวง ขามกรอบแนวคดองคประกอบดงเดมของแตรวงทหารหรอวงโยทวาทต สญลกษณของอานาจตาง ๆ ทถกสรางไว ไดถกทาทายการเดนขบวนเปนลกษณะ ตามใจฉนอยากเดนกเดนอยากหยดเตนรากได การแตงกายกไดเปลยนเปนสสนของความรนเรง บทเพลงทคงความสงางามไดถกเปลยนเปนบทเพลงทมความสนกสนาม เพลงทเปนทนยมกถกนามาบรรเลงไดอยางลงตว ซงสงเหลากไดรบการยอมรบจากสงคมชาวบาน ยงคงไดรบความนยมอยางตอเนองจนถงปจจบนเปนปรากฏการณทแสดงออกถงอานาจ และการตอตานอานาจของชาวบานตามแนวคดของมเชล ฟโกต

ขอเสนอแนะ

ผวจยมขอเสนอแนะดงน 1. ในการวจยครงนผ วจยไดเจาะลกเกบขอมลแบบมสวนรวมในการ

แสดงเฉพาะงานอปสมบทเทานน ดงนนเพอความชดเจนและความครบถวนของขอมล ผ วจยขอเสนอแนะวาใหควรมการเกบขอมลจากงานประเภทอน ๆ ของแตรวงชาวบานเพมเตม

2. ในการปฏบตภาคสนามผวจยไดสงเกต เหนถงวธการบรรเลง ทมการใชเทคนควธการบรรเลงแตละเครองดนตรทแตกตางจากหลกการปฏบตสากล เชน การใชรปปากในการเปาหรอวธการหายใจ ผ วจยขอเสนอแนะวาควรมการศกษาเทคนคการปฏบตเครองดนตรชาวบานเพมเตม

3. แตรวงชาวบานถอวาเปนภมปญญาของชาวบานทอยคสงคมไทยมาอยางยาวนาน แตขาดการดแลจากภาครฐ อาจทาใหวฒนธรรมแตรวงขาดตอนหรอสญหายได หนวยงานหรอองคกรตาง ๆ ควรประชาสมพนธ สรางโอกาสใหเยาวชนไดมสวนรวมกบแตรวงชาวบาน หรอสนบสนนใหแตรวงชาวบานมกจกรรมอยางสมาเสมอ

246

รายการอางอง

ภาษาไทย กฤษดา นยมทอง. “แตรวงชาวบาน: รปแบบการพฒนาการจดการภมปญญาเพอสงเสรม

เศรษฐกจชมชมภาคกลาง” วทยานพนธปรญญาดษฏบณฑต สาขาวฒนธรรมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม, 2555.

ไขแสง ศขะวฒนะ. สงคตนยมวาดวยดนตรไทย กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช, 2525. __________. สงคตนยมวาดวยเครองดนตรของวงดรยางค , พมพครงท 2. กรงเทพฯ:

สานกพมพแหงมหาวทยาลยจฬาลงกรณ, 2554. คมสนต วงวรรณ. ดนตรตะวนตก. สงขลา : ภาควชาสารตถศกษา คณะศลปศาสตร

มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ, 2543. คมสนต สทนต. เพลงพนบาน. เขาถงเมอ 19 มกราคม 2559. เขาถงไดจาก คลงปญญาไทย.

http://www.panyathai.or.th/wiki/index.php

จกษ จนดาวฒน. รายงานการวจยเรองพฒนาการและการด ารงอยของแตรวงในอ าเภอ

พระนครศรอยธยา จงหวดพระนครศรอยธยา. อยธยา:คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏพระนครศรอยธยา, 2551.

ใหญ นภายน. “จากแตรวงโรงหนงไปสวงแจส.” วารสารไทย ปท 20, ฉบบท 72 (มถนายน 2542): 21-28. จนตนา ดารงเลศ. วรรณกรรมเพลงลกทง : ขนบธรรมเนยมประเพณคานยมและการ

ด าเนนชวตของชาวชนบทไทยทปรากฏในเพลงลกทงไทยต งแตหลงสงครามโลกครงท 2 จนถงปจจ บน . กรง เทพฯ : สถาบนไทยคดศกษามหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2533.

จระ สตตะพนธคธ. “แตรวงชาวบาน กรณศกษาแตรวงคณะสนศา บานทามะขาม ตาบลดอนทราย อาเภอโพธาราม จงหวดราชบร” ปรญญานพนธ ปรญญามหาบณฑต สาขาวชาดนตรชาตพนธ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2549.

จฑามาส หรญกล. การศกษาแตรวงชาวบาน ในจงหวดสพรรณบร วทยานพนธปรญญามหาบณฑตสาขามานษยดรยางควทยา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, 2554.

ชลยา ศรสกใส. วนส าคญ ประเพณ การละเลนของไทย. กรงเทพฯ: สานกพมพ พบซ, 2549.

247

ณณฐ วโย. เพลงส าคญของแผนดน. (เอกสารประกอบการสอนรายวชาชวตกบสนทรยะ 9011102 สาขาวชาดนตร คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน, 2555), 10.

ณรงค เสงประชา. มนษยกบสงคม. พมพครงท 4. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร, 2541. ณรงคชย ปฏกรชต. สารานกรมเพลงไทย. กรงเทพฯ: โรงพมพเรอนแกวการพมพ, 2534. ณชชา พนธเจรญ. สงคตลกษณและการวเคราะห พมพครงท 5 กรงเทพฯ: สานกพมพเกศ-

กะรต, 2553. __________. พจานกรมศพทดรยางคศลป. กรงเทพมหานคร: เกศกะรต, 2552. ถวลยชย สวนมณฑา. วงโยธวาทต. กรงเทพมหานคร: องคการคาของครสภา, 2547. ดไนยา กอนแกว. วงโปงลางสะออน : การปรบตวทางวฒนธรรมในกระแสดโลกาภวตน. สาร

นพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร คณะสงคมสงเคราะหศาสตร, 2551.

ดวงจนทร บญลา. “ศกษาแตรวงชาวบานจงหวดสโขทย” วทยานพนธศลปกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขามานษยดรยางควทยา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, 2552.

ถรนย อาปอง. อ านาจ: วาดวยมโนทศนทางแนวคดทฤษฎ, เขาถงเมอ 19 มกราคม 2559. เขาไดจาก http://chornorpor.blogspot.com/2011/09/blog-post_22.html

ธนต อยโพธ. เครองดนตรไทยพรอมดวยต านานการผสมวงมโหร ปพาทย และเครองสาย กรงเทพฯ:กรมศลปากร, 2523.

ธรยทธ บญม. มเชล ฟโกต กรงเทพฯ: วภาษา, 2551. ภทรวด ภชฎาภรมย. วฒนธรรมและเพลงพนบานภาคกลาง. กรงเทพฯ: โรงเพมพแหง

จฬาลงกรณ. 2552. __________. วฒนธรรมบนเทงภาคใต. กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณ มหาวทยาลย,

2554. นภสนนท จลลเกษตร. รายงานวจยเรองบทบาทและหนาทของแตรวงชาวบาน ท มผลตอ

สงคมและวฒนธรรมของประชาชน จงหวดพระนครศรอยธยา. อยธยา :คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏพระนครศรอยธยา, 2550.

น ฤ พ น ธ ด ว ง ว เ ศ ษ . Aculturation, เ ข า ถ ง เ ม อ 19 ม ก ร า ค ม 2559. เ ข า ไ ด จ า ก http://www.sac.or.th/databases/anthropology-concepts/glossary/1

248

บรรณารกษชวนร[นามแฝง]. เพลงพธการ เพลงมหาฤกษ-มหาชย ใชกบงานใด. เขาถงเมอ 19 มกราคม 2559.เขาไดจาก https://stanglibrary.wordpress.com/2015/10/21/...

บงอร ปยะพนธ. ประวตศาสตรไทย. กรงเทพฯ:สานกพมพโอเดยนสโตร, 2538. ประณต มสอน. “ชวตและผลงานของ นารถ ถาวรบตร : ศกษาเฉพาะเพลงมารช” วทยานพนธ

ปรญญามหาบณฑต สาขาวฒนธรรมศกษา มหาวทยาลยมหดล, 2538. ประพนธศกด พมอนทร. การตความเพลง : แนวทางวเคราะหวรรณคดดนตรขนสง, เขาถง

เมอ 19 มกราคม 2559. เขาไดจาก http://www.yimwhan.com/board/show.php ปรชา ออกกจวตร. “แตรวงชาวบาน:กรณความเขมแขงทางวฒนธรรมของแตรวงในจงหวด

สมทรสงคราม” วทยานพนธปรญญาหาบณฑต สาขามานษยดรยางควทยา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, 2548.

ปญญา รงเรอง. ประวตการดนตรไทย. กรงเทพฯ: บรษทสานกพมพไทยวฒนาพานช จากด, 2546.

_______, หลกวชามานษยดรยางควทยา. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2553. ปทมา บญอนทร. “การปรบตวของเพลงพนบาน: ศกษากรณเพลงโคราช จงหวดนครราชสมา”

วทยานพนปรญญามหาบณฑต สาขาวชาสอสารมวลชน คณะวารสารศาสตรและสอสารมวลชน มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2537.

พรสวรรค จนทะวงศ. “แตรวงชาวบาน: กรณศกษา แตรวงคณะนอย ตาบลตนธงชย อาเภอเมอง จงหวดลาปาง” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต ดนตรชาตพนธวทย สาขาดนตรชาตพนธวทยา ภาคศลปนเทศ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2551.

พระเจาวรวงศเธอ กรมหมนนราธปพงศ. วฒนธรรม, เขาถงเมอ 19 มกราคม 2559. เขาถงไดจาก http://guru.sanook.com/3883/

พระยาอนมานราชธน, วฒนธรรมไทย, เขาถงเมอ 19 มกราคม 2559. เขาถงไดจาก http://www.culture.go.th/knowledge/storymeanmean.html

พระชย ลสมบรณผล. รายงานการวจยการบรรเลงเพลงไทยเดมของคณะแตรวงชาวบาน

ทามะขาม ต าบลดอนทราย อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร . ราชบร:คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏหมบานจอมบง, 2551.

พนพศ อมาตยกล. ประวต กองดรยางคทหารบก. กรงเทพฯ: หางหนสวนจากด ป.สมพนธพาณชย, 2529. หนงสอทระลกในงานพธไหวครกองดรยางค ทหารบก. 6.

_______. ดนตรวจกษ. ครงท 2. กรงเทพฯ: บรษทรกษสปป จากด, 2529.

249

_______. “แตรวงของไทย.” เพลงดนตร ปท1, ฉบบท 2 (มถนายน-สงหาคม 2537): 24-32. รณชย รตนเศรษฐ . “อทธพลตะวนตกทมผลตอพฒนาการในวฒนธรรมดนตรของไทย ”

ว ท ย า น พ น ธ ป ร ญ ญ า ด ษ ฏ บณ ฑ ต ส า ข า ว ช า ด น ต ร บณ ฑ ต ว ท ย า ล ย มหาวทยาลยมหดล, 2554.

ราชบณฑตยสถาน. พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525. กรงเทพฯ: อกษรเจรญทศน, 2526.

ราชบณฑตยสถาน. พจนานกรมศพทสงคมวทยา องกฤษ-ไทย ฉบบราชบณฑตยสถาน พมพครงท 2 กรงเทพฯ: อมรนทรพรนตงกรป, 2532.

ว ณ ภ ก ร ก ร บ ไ ก ร แ ก ว . “ก า ร ร อ ง เ พ ล ง ไ ท น ผ ส ม ผ ส า น เ พ ล ง ไ ท ย ไ ท ย ส า ก ล ข อ ง นายธชย ประทมวรรณ” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาดนตรไทย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2556.

วรพล หนนน. วาทกรรม อ านาจ และความร, เขาถงเมอ 19 มกราคม 2559.เขาไดจาก http://chinekhob.exteen.com/20111026/entry

ศรอมพร ประทมนนท. เพลงพนบานกบการสอนภาษาไทย. กรงเทพฯ: ศรเมองการพมพ, 2549.

ศรพร กรอบทอง. ววฒนาการเพลงลกทงในสงคมไทย. กรงเพทฯ: สานกพมพพนธกจ, 2547. ศรวฒน ฉตรเมธ. “การวเคราะหเพลงราวงมาตรฐาน” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชา

ดนตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล, 2547. สงบศก ธรรมวหาร. ดรยางคไทย. กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณวทยาลย, 2540. สธน โรจนตระกล. หนงสอ ชด โยธวาทต เลม 4 :เครองดนตรประเภทตและเคาะ.

กรงเทพฯ:โอเดยนสโตร, 2554. สมนก แสงอรณ. ศลปนโยธวาทตและดนตรไทย. สมภาษณ, 5 มถนายน 2558. __________. สจบตรจฬาวาทต: โยธวาทตเพลงไทย สบสานงานเพลง ทนกระหมอม

บรพตร แตรวงคณะ แตตดต . กรงเทพฯ: มหาวทยาลยจฬาลงกรณ, 2557. สมบต ปาเงน และ สาเนยง มณกาญน. ปกณกะการดนตรและเพลงไทย โดย สมบต จ าปา

เงน และ ส าเนยง มณกาญจน. กรงเทพฯ: บรรณกจ, 2529. สาเรจ คาโมง. รรอบครอบจกรวาลดนตร. กรงเทพฯ: สานกพมพโอเดยนสโตร, 2552. สรนทร กรตบตร. “เพลงปลกใจ (พ.ศ. 2475-2525): วเคราะหทางการเมอง.” วทยานพนธปรญญา

มหาบณฑต ภาควชาปกครอง บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2527.

250

สกร เจรญสข. แตรวงชาวบาน กรงเทพฯ: มหาวทยาลยมหดล, 2536. สมาล นมมนภาพ. ดนตรวจกขณ. กรงเทพฯ: คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยรามคาแหง,

2527. __________. “ดรยางคศาสตรชาตพนธ”, วารสารถนนดนตร ปท 1, ฉบบท 12 (ตลาคม 2530):

41-51

__________. แตรเฉลมพระเกยรต กรงเทพฯ: มหาวทยาลยมหดล, 2543. __________. แตรและแตรวงชาวสยาม กรงเทพฯ: Dr. Sax, 2539. __________. ดนตรชาวสยาม กรงเทพฯ: Dr.Sax, 2538. __________. ดนตรวจารณ กรงเทพฯ: Dr.Sax, 2538. สจตร วงษเทศ. แควนสโขทย: รฐในอดมคต. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: มตชน, 2539. สดแดน สขเกษม. “แตรวงชาวบานกบการรบใชสงคม: กรณศกษาคณะถนอมศลป” วทยานพนธ

ปรญญามหาบณฑต สาขามานษยดรยางควทยา มหาวทยาลยมหดล, 2542. สธ ชานาญสธา. “แตรวงชาวบาน: กรณศกษา แตรวงในเขตพนทอาเภอเมอง จงหวดสมทรสาคร”

วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขามานษยดรยางควทยา มหาวทยาลยมหดล , 2545.

สนทร ดวงทพย. “การศกษาวเคราะหวรรณศลปในวรรณกรรมเพลงลกทงของหนมเตอร”,สกทอง: วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร (สทมส.) ปท 21 ฉบบท 2 (พฤษภาคม – สงหาคม 2558):41-51.

สพตรา สภาพ. สงคมวทยา. พมพครงท 8. กรงเทพฯ:ไทยวฒนาพานช, 2528. เอนก นาวกมล. เพลงนอกศตวรรษ. พมพครงท 4 . กรงเทพฯ: มตชน, 2550. อมรา พงศาพชญ. ความหลากหลายทางวฒนธรรม กระบวนทศนและบทบาทในประชา

สงคม. พมพครงท 4. กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2547. อานนท นาคคง. “แตรวง” เอกสารในพธประกาศขนทะเบยนมรดกภมปญญาทางวฒนธรรมของ

ชาต. กรงเทพฯ: กรมสงเสรมวฒนธรรม กระทรวงวฒนธรรม, 10 กนยายน 2557. __________. “แตรวงรากหญา ส.จฬาลกษณ งานบญงานบวชงานประกวดงานแห เปาแตรลน

หอย” วารสารเพลงดนตร ปท 12, ฉบบท 1-8 (พฤษภาคม-ธนวาคม 2549):21-27. __________.Introduction to Ethnomusicolog. เอกสารประกอบการเรยนวชา Ethnomusiccology คณะดรยางคศลป มหาวทยาลยมหดล, 2538.

251

อาร สขะเกศ. “แตรวงชาวบาน” วารสารการศกษานอกโรงเรยน ปท 23 ฉบบท 129 (ธนวาคม 2528-มกราคม 2529): 71-87.

ภาษาตางประเทศ Aple, willi. The New Grow Dictionary of music and Musicians. Edited by Stanley, in

twenty Volumes, 1972. Merriam, Alan P. The Anthropology of Music. Evanston, Ill.: Northwestern University

Press, 1964. Nettl, Bruno. The Study of Ethnomusicology: twenty-nine issues and concepts.

Chicago: University of Ilinois Press, 1983. Randel, Don Michael. Harvard Concise Dictionary of Music. London: The Belknap Press

Cambridge, 1978. Sadie. S. Ed. The new grove dictionary of music and musicians. 6th ed. Vols. 1 London :

Macmillan, 1980. Scholes A, Percy. The Oxford Companion to Music. 10th Endition, Edited by John owen

Ward Oxford University. Press, 1987.

252

ภาคผนวก

253

ภาคผนวก ก

ประมวลภาพคณะแตรวงทง 4 คณะ

254

ภาพท 80 บรรยากาศการนงบรรเลงแตรวงคณะครเส

ภาพท 81 บรรยากาศการเดนขบวนแหแตรวงคณะครเส

255

ภาพท 82 บรรยากาศการเดนขบวนแหแตรวงคณะแดงไฝ

ภาพท 83 บรรยากาศการเตนราในขบวนแห

256

ภาพท 84 นามบตรแตรวงคณะแดงไฝ

ภาพท 85 บรรยากาศการเดนขบวนแหแตรวงคณะตาตอก

257

ภาพท 86 การเตรยมอปกรณแตรวงคณะตาตอก 1

ภาพท 87 การเตรยมอปกรณแตรวงคณะตาตอก 2

258

ภาพท 88 หนงสอสญญาการจางงานแตรวงคณะประจวบ

ภาพท 89 บรรยากาศนงบรรเลงแตรวงคณะประจวบ

259

ภาพท 90 บรรยากาศการเตนราในขบวนแหแตรวงคณะประจวบ 1

ภาพท 91 บรรยากาศการเตนราในขบวนแหแตรวงคณะประจวบ 2

260

ภาคผนวก ข

ขอมลหวหนาวง

261

ภาพท 92 นายเสมาชย สงขแสงใส หวหนาวงแตรวงคณะครเส ขอมลหวหนาวงแตรวงคณะครเส

ชอ นาย เสมาชย สงขแสงใส เกดวนท 4 ก.ค. 2487 อาย 77 ป ทอย 38 ซ ประชาอทศ 5 แขวงดอนเมอง เขตดอยเมอง จงหวดกรงเทพมหานคร

ความช านาญดานดนตร ปจจบนเลน คารเนท ในสมยเรมเปนครเลนทรมเปตแตแรกเรมเลนบารโทน

ดนตรทชอบ ดนตรไทย ซงปจจบนสอนดนตรไทยอยแตไมเชยวชาญดานการปฎบต ประสบการณทางดนตร ศกษาจากครโปงและซมซาบระหวางทเรยน ม.1-ม.6

(โรงเรยนบางปะกอก) พ.ศ 2508- 2512 เปนครโรงเรยนเอกชนไดเรยนเรยนเปาทรมเปตและโนตสากลกบครจากกรมศลปากร ครชน เปดสอนทปากคลองตลาดระหวางนน ไดรวมพรรคพวกเลนวงดนตรสากลซอวงธาราทพยเลนเพลงสนทราภรณซอมทคางเรอ คลองสาน หลงจากนนไดไปตงวงลกทงชอ ดาวเบญจามาญประกวดวงดนตรลกทงของสถานวทย บขส. 7 ไดโลทองคา รางวลท 1 หลงจากนนไดประกวดวงดนตรลกทงชอง 3 ลกทงพฒนาไดรางวลท 2 พ.ศ.2512 ไดบรรจเปนครจนปจจบน

อนาคตของแตรวง ความคดเหนของครเสวาได นาจะคงอยตอไปได การทาวงของครเสเปนแนวอนรกษ ไมจาเปนตองมเครองเสยงหรอนกรอง ใหความอนรกษตอวฒธรรมประเพณ

262

ไมเนนทามาหากน เชอวามคนรนใหมทพรอมจะอนรกษแตรวงตอไป อยางในวงครเสกสามารถทจะมาชวงตอแทนได

ขอมลหวหนาวงแตรวงคณะแดงไฝ ชอ นาย สมชาย สมสข เอาย 33 ป ทอย 722 หมบานเศรษฐกจ 22-20 เขตบางแค

เมอง กรงเทพมหานคร ความช านาญดานดนตร ทรอมโบน คยบอรด รองเพลงและสามารถเลนวงปพาทย

ได ประสบการณทางดนตร ศกษาจากครแดงตงแตเดกและไดเรมทาแตรวงหลงจาก

นน อนาคตของแตรวง นาจะคงอยตอไปไดคนยคใหญกจะมความคดใหม ๆ เปลยน

อะไรใหม ๆ

ภาพท 93 นายชยพงศ แขงขนทรพย หวหนาวงแตรวงคณะตาตอก

ขอมลหวหนาวงแตรวงคณะตาตอก ชอ นาย ชยพงศ แขงขนทรพย อาย 58 ป ความช านาญดานดนตร เลนทรมเปตและสามารถเลนวงปพาทยได

263

ประสบการณทางดนตร มพนฐานจากทบานทเปนวงปพาทย ตอมาเมอพ.ศ 2512 ไดเรมศกษาวชาเครองดนตรสากล โดยเรยนทรมเปตจากอาจาย ปรชา โดนใชวธการสอนใหไลเสยง โนตกอน ตอมาไดศกษ กบครมงคลตอ ไดศกษาแนวเพลง เพลงไทยเดมในระหวางนน กไดเรมบรรเลงแตรตามงานเรอยมาตามวงตาง ๆ มากมาย อาทเชน วดวดดอกไมจนเมอประมาณพ.ศ 2548 ไดรวบรวมสมาชกจดหาเครองดนตรจดตงเปนแตรวงครตอกขนเปนทรจกกบในระแวกถนนตก

อนาคตของแตรวง นาจะคงอยตอไปเพราะกไดเพมสงใหม ๆ ใหทนกบยคสมย

ภาพท 94 นายประจวบ เมฆโต หวหนาวงแตรวงคณะประจวบ ขอมลหวหนาวงแตรวงคณะประจวบ

ชอ นายประจวบ เมฆโต อาย 73 ป ทอย 132 หม 4 ตาบล ในคลองบางปลากด จงหวดสมทรปราการ

ความช านาญดานดนตร ปจจบนเลน อลโต แซกโชโฟน โดยเรมหดจากไวโลลน และขลย

264

ประสบการณทางดนตร เรมศกษาดนตรจากโตบรรเลงถนนพทธธาราม ตลาดพลโดนเรมจากไวโอลน ขลย พ.ศ. 2525 เคยไปรวมเดนสายกบ ไวพจน เพชรสพรรณ อย 45 วนโดยบรรเลงในตาแหนงอลโตแซกโชโฟน แตกไมคอยไดเงนมากเทาไหรเลยมาทาแตรวงซงไดเงนดกวา โดยเรมกอตงวงใน พ.ศ. 2525

265

ภาคผนวก ค

กรอบคาถามสมภาษณ

266

กรอบคาถามสมภาษณ 1. ประวตความเปนมาอยางไร 2. นกดนตรในวง เปนใคร มาจากไหน อาชพ 3. เครองดนตรทใช มาจากไหน ของใคร 4. การประสมวง จดยงไง รปแบบไหน มาจากไหน 5. มการเลอกใชบทเพลงอยางไร 6. ความสนใจตอเพลงทใชของเจาภาพและนกเตน 7. มการฝกซอมอยางไร 8. มการสบทอดถายทอดอยางไร 9. ออกแสดงงานประเภทใดบาง นอยสด/มากสด 10. คดคาตอบแทนในการออกงานตาสด/สงสดอยางไร 11. สมยกอนกบปจจบนแตรวงมความแตกตางกนในเรองอะไร 12. อนาคตของแตรวงแนวทางของแตรวงในอนาคตเปนอยางไร 13. ความเชอพธกรรมสาคญของแตรวง

267

ภาคผนวก ง บนทกการสมภาษณครสมนก แสงอรณ

268

บนทกการสมภาษณ ครสมนก แสงอรณ บทสมภาษณ ครสมนก แสงอรณ วนท 5 มถนายน 2558 สถานท บานครสมนก แสงอรณ ผวจย: อยากใหครสมนกชวยเลาถงความเปนมาของแตรวงชาวบานตามชคความรของครเลยครบ ครสมนก: คอแตรวงจะแบงออกเปน สองสาย คอแตรวงจะเขามาพรอมการพฒนาทหาร การพฒนาระบบทหารในสมยรชกาลท 5 ทเอาระบบทหารแบบยโรปพฒนากองทหารแบบยโรป คอทยโรป เคาจะมวงดนตรนาแถวทหารใหเดน เทาพรอมกนใหมสงาเปนขนกประเพณทหารแบบยโรป ในตอนนนกองทหารของภาคพนเอเชยยงไมมการนาดวยดนตร แตในเอเชยจะมสญญาณกลอง ฆองบอกแตเวลาฝกทหารของเอเชยจะมรเปลาครไมแนใจ อาจจะมแตไมใชรปแบบเดยวกบยโรปทนกองทหารแบบยโรปเคาจะมตกลอง เดนเทาพรอมกน มการสวนสนามมการบรรเลงเพลงพธการ เชน เปาแตรนอน เปาแตรเปนเกยรต เพลงเคารพ เพลงสดด แตหลก ๆ คอฝกกองทหารเคาจะกองทหารยโรปจะม ไมแตรกกองเลก หรอเปาพโกโล ขลย กลอง กลองใหญ ถาเปนวงดรยางคกเลกไปใหญ อะไรทไปไดงายทสดกคอพวกเครองเปา มนดงไดดวยตวเองเครองเปาจะดงไดดวยตวเองไมตองขยายเสยง มนเปน Military Band และจะมวงอกประเภทนงชอ คอมแบตหรอ Combo Band กคลาย ๆ กน วง Combo Band กมาจากเครองเปานละ เอามาบรรเลงเพอการสนกสนาน รมเรงในสนามรบ เวลาทมกองดรยางคไปกบกองพน กองทหารเคาจะมวงดรยางคนาแถวคอสารพดประโยคพวกนกรบเปนดวย ผวจย: แลววง Combo นเลนเพลงเปนยงไงหรอครบ ครสมนก: กเพลงสนกสนาม เพลงเตนรา เพลง Jazz สวนใหญจะเปนพวกอเมรกน พวก Jazz Band ทมทบา แลวกลองมาตงแลวมกระเดอง พวกสวง ฃพวกเพลงเตนรา ตอนหลงพวกอเมรกา เอามาพฒนาเปนวง Combo Band แตสมยหลง ๆ ทเรารบอทธพล พวกวงโยทวาทตมา เปนแบบองกฤษ ยโรป พวกฝรงเศส เยอรมน พอกองทหารพฒนากมวงดนตร ครแตรเขามาตามประวต ครจาไมคอยได เธอไปเปดดแลวกน มชอมประวต มครแตรมาสอนพฒนาขนเปนแตรวงทหารราบ อยในกรมทหารราบ กองทหารราบมากอน สาหรบเดนนาแถวทหาร เดนสวนสนามกวาไป ทาแบบฝรง ในสมยกอนเคาเรยกทหารฝกแบบฝรง มนกเขามาตงแตสมยนนละ อาจจะมมาบางกอนในยคลาอาณานคมกคงมพวกดนตรฝรงเขามาแลวละ แตเปนเรองเปนราวจรงกในยครตนโกสนรชกาลท 4 รชกาลท 5 พลกโฉมเลย ขอวงดรยางคเลยกกลายเปนมแตรวงเกดขนพอมแตรวงเขามา การฝกทหารใหเรวทสดกคอเคาเอากองทหาร พวกทหารราบ ทนวงดรยางคแบบฝรงเคากตองเอานก

269

ดนตรมาฝก เคากเอาพวกนกดนตรไทยนละ ทเปนดนตรอยแลวมาฝกกอน มาฝกเปนแตรวงทหาร มาหดเปาเครองเปามาหดตกลอง มาไวนาแถวทหาร มนกเกดการเชอมโยงวฒนธรรมทางดนตร นอกจากเปาเพลงฝรงได เพลงมาชทแบบฝรงได นกดนตรไทยจาเพลงไทยได กนามาเลนมนกเรมจากตรงนนมา มนกเลยกลายเปนสถานศกษานมาตอนหลงแตลงไปหาชาวบานกอน ในสมยกอนในวงมยงไง วงหลวงหรอหนวยงานราชการ เคาจะเรยกกวาหลวง หลวงเคามยงไงชาวบานเคากจะทาตาม หลวงมโกนจก ลกพระมหากษตรยมโกนจกชาวบานกมโกนจกบาง เวลาประเพณของหลวงมแตรนาขบวน ชาวบานกเอาบาง เมอกอนมกลองยาวแตร กเอาแตรมาเปาแหบางนาขบวน มาจากขนนาง เจาพระยาเคามอะไรกอยากมตามกน ในวงมวงแตรเรากอยากมวงบาง เรากจดตงกเลยเกดแตรวงไปอยกบชาวบาน ซงไมใชชาวบานตาสตาสา แตเปนพวกขนนาง อยากบวชลกชาย กลองยาวมนเบอละ เอาแตรนละอยางเราเปนเจากระทรวงกลาโหม อยากบวชลกชาย เรามแตรวงทหาร กเอาพวกทหารมา กเกดจากพวกทหาร พวกดรยางคทหารมาเปาใหชาวบาน มารบงานพเศษใหชาวบาน กเลยกาเนดแตรวงมา ทหารบางคนกมบานเปนปพาทยอยแลว แลวกสะสมทละเครอง จนสหาชนกกลายเปนวง ทาไมถงเรยกวาวง เพราะรอบวงแลวเปากน นงเปาแบบปพาทยรอบวงกนเปา แบบดนตรไทยเลย เรองของเพลงมนกเชอมกน การถายเท Brass band มนไมใชเครองBrass อยางเดยว มนม เครอง Woodwind เขาไปผสมดวย เคากยงเรยกแตรวงอย หรอแกรวง คนเกาเกาจะเรยก แกรวง เรองลกษณะการถายเททางกายภาพ ทางวฒนธรรมดนตรกประมาณน คอหวใจหลกมาจากวงทหาร แตรวงมาจากทหาร มนสงวฒนธรรมไปใหชาวบาน ชาวบานกเอาอยาง การเอาอยางเปนนสยของคนไทย บานนนกม บานนกมา กไดกาเนดขน ทาไมถงแพรไปอยทวประเทศเพราะวาทหารหนวยงานทหารแบงการบงคบบญชา ออกเปนมณฑล มณฑลคอเหมอนจงหวด แตใหญกวาจงหวดเหมอมภาค จากประเทศจะมาเปนจงหวดเลยกจะมมณฑลอยตรงกลาง คมจงหวดอกท ทหารเคาจะมระบบแบบน คอมสวนกลาง กองบญชาการ บงคบบญชาไปกองทพภาค ภาค 1 ภาค 2 ภาค 3 ภาค 4 ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคอสาน ภาคใต แลวกเปนมณฑลทหาร มณฑลกจะรองลงมาจากกองทพภาค อยางภาคเหนอมสามมณฑลทหาร กรบผดชอบ อยาง 1 มณฑล รบผดชอบ 5 จงหวดอยางน อยางมณฑลทหารบกท 31 รบผดชอบจงหวดนจงหวดน สวนยอยลงไปอกกจงหวดทหารบก เชนจงหวดทหารบกลพบร กครองคมถงจงหวดอยธยาดวย อางทองไปดวย ทาไมครตองเลาแบบน เพราะวาเมอมจงหวดทหารบกทไหนกตองมหมวนดรยางคหนงหมวด 30 คนบวกลบนดหนอย เคาเรยกหนงหมวดดรยางค ซงจะสามารถทาอะไรไดหลาย ๆ อยางเปนหลกเลยตองเปนวง Military Bandวงดรยางคทางทหาร เดนแถวทหาร ปฎญาณตนได รบเสดจได นาแถวได กองเกยรตไดหมด ทหารตายกเปาเพลงพญาโศก

270

เปนวงดรยางคประจาจงหวดทหารบก จดเปนวงดนตรร นเรงกได บางหมวดดรยางคมความสามารถมดนตรไทยอยในนนดวยคอเลกแตสารพดทางานดนตรใหกบทหาร ทครพดแบบน เพราะวามนเกยวของ เมอมวงดรยางคทหารอยแถวนนแลว กไปสอนชาวบาน ไปตงวง มลกหลาน ไปรบราชการอย กกาเนดแตรวงอยทวเลย ในประเทศอนนเปนแตรวงชาวบาน แลวยงมแตรวงทเปนวงโยธวาทต ทมนพฒนาเขาไปอยในสถานศกษาอก สมยจอมพล ป จอมพลป พบลสงคราม สรางโรงเรยนขน หวเมองตาง ๆ อยาง ลพบรกมโรงเรยนพบลวทยาลย อยางโคราช กจะม ราชสมาวทยาลย โรงเรยนประจาจงหวด หาดใหญ กมโรงเรยนสงขลา วชราวสงขลา ถาอสานกม ถาเชยงใหญกมหวเมอง ตงโรงเรยนมธยม จอมพล ป นละซอเครองดนตรให เปนชดแรก สรางเปนโยธวาทตรนแรกแรกขนมา แลวใครละทไปสอนกทหารทอยตามหวเมองตาง ๆ กไปสอน กเกดโยธวาทตโรงเรยนขน โรงเรยนใหญกจะมเกดขน ครขอขามเวลามา มนกจะเกดโยธวาทตทประกวดกรมพล โยธวาทตลกเสอ มนมาแขงแรงตอนโยธวาทตลกเสอ คอตงมาเพอใชในกจการขอลกเสอ ลกเสอมนเอาอยางทหาร ลกเสอมนกเปนระบบทหารนนละ แตเอาไวใหเดกเดกเลน รชกาลท 6 ทานตงกองเสอปา กคอคนทไมใชทหารกตงเปนเสอปา ลกเสอนนละ เอาไปใหเยาวชนเลน ฝกเปนทหาร กเลยมโยธวาทตของโรงเรยนเอาไวใชในภาระกจจะไดไมตองมาเบยดภาระกจของวงทหารไปใชของเดก ทหารกเลยสอนเลยกเกดโยทวาทตในโรงเรยนขน คอย ๆ แพรหลายเมอมการประกวดขน ประกวดโยธวาทตของกรมพละศกษา ประกวดโยธวาทตลกเสอ ตอมากพฒนาเปนการประกวดโยทวาทตของประเทศไทยของกรมพละ ครกยงเปนกรรมการเคาอย หลงกมการประกวดเปนวงโยธวาทตเปนนานาชาตแลว อนนกเปนสายนงของแตรวง มสองสายคอ ชาวบานกบสถานศกษา เรองของโยธวาทตไดเขาไปมหาลย บางทกเปดเอกดนตร อยางเกษตรศาสตรกม วง Wind Band เปนเรองเปนราว ระบบเดยวนเปนระบบอเมรกน สมยกเปนศกษาแบบองกฤษ วงแบบองกฤษ เพลงทใชกแบบองฤกษ การเดนแถวแปรขบวนกเปนแบบองกฤษหมด พอหลงมา ม John Philip Sousa กเรมเปนอเมรกน แตกยงเปนแบบยโรป แบบองกฤษ ซงตอมาไดพฒนาเปน Drum Corps เปน Display หลง ๆ มา โดยคนชวง 50-60 ลงกจะเรยนรในทางน และเรอง นงบรรเลง Symphonic wind Band กเขามา มนกกลายเปนวฒนธรรมรวมผสมผสานละ อนนครกเลาไว ใชประโยชนไดกใชไปในแนวความคดครมนแบงเปนสอง ฝง ทางฝงของสถานศกษา มนกพฒนาไป มการศกษาทลกขน ตามหารากทางดนตรตะวนตกมากขนเพราะมนเชอมโยงกนมากขน ในปจจบนสามารถเรยนกรไดงายขนมนกพฒนาไปกบชาวโลก ในเรองดนตรโยธวาทตฝมอทนเทยมชาวโลกแลว แตวาอกสายนสายชาวบาน ไมสนใจ ชาวบานจะไมสนใจวชาการอะไรมากมาย ขอใหเราเปาได กมเดก ๆ ในโยธวาทต ไดเรยนกเปาเกงขน มเรยบเรยงเสยงประสานอะไรขน แตร

271

วงเดยว เสยงดขนมาก มนไดเรยนมากขน บางคนจบมหาลย บางคนจบปรญาโท แตวาทบานเลนแตรวง กลางคนเลน jazz กลางวนสอนเดกโยธวาทต แตวาพอมงานบวชงานอะไรกไปเลน เพลงไทย เปาเพลงแห เอาความรทกษะการเปามาพฒนาวง แตชาวบานจะไมคอยสนใจในเรองของรปแบบ ของโยธวาทต การเรยบเรยงเสยงประสาน รปแบบของเพลง สายการศกษากจะเนนเพลงทใชในการประกวด แตถาเปนแตรวงชาวบานกจะจบมาหดแบบดนตรไทยเลย ไมมหด abc อะไร โดเรม จบเครองมาเปาโดเรม โดยทไมไดสนใจวาโนตจรง ๆ คอโนตอะไร ใช in Bb concort โดเดยวกนหมดทงวง เคาเอางาย เปนเรว เพลงทใชเปนเพลงทอยในปจจบน แตรวงนเปนดนตรรวมสมยทสดแลว ปรบตวมากทสด อยกบปนจจบนมากทสด เพลงอะไรดงกแกะเลน ตอนนกมเพลงหนม เฟอหลอเฟยว หรอเพลงหมอลา เพลงของหญงล หรอเพลงอะไรทอย ในกระแส ฟงแลวอตกจะนามาเลนหมด ตงแต เชอรรพงค แตรวงจะมวฒนธรรมการแหเพลงคลนกระทบฝง ทะเลบา อยางนอยกจะมเปนราวงขนมากอน แตเดยวนกจะมออแกน ต คยบอดแลวกเขน ไมรจะเรยกแตรวงไดรเปลา ตองพดวาวฒนธรรมการแหสมยใหม ไมใชแตรวงละอาจจะมเครองเปาอย สองสามชน เอาไปชวยผสม มนเหนอยมากขนคนเตน คนรามวฒนธรรมการหยดเตนคนเปากเหนอย บางทแหสองสามชวโมงกมการปรบตว เอากลองชดมาใสเอาBrass เอาคยบอรดมาใช ผวจย: ในความเหนคร ทแตรวงตองปรบตวเปนเพราะเจาภาพหรอเจานายทเปลยนไป อยางวงโยธวาทตเดมจะรบใชเจานายสถาบนแตแตรวงตองปรบเปลยนไปเปนเพราะวา

ครสมนก: มนเปนสงคมเอาอยางแลวกเปนเพราะวาปรบตวเพอความอยรอดของอาชพ แตรวงทปรบเปลยนสภาพไป เอาใจเจาภาพเอาผรวมงานมากกวา เคาไมไดคานงถงรปแบบอยางทครบอก ตองยกออกไปทวาแตรวงตองมอยางนนอยางน แตรวงตองมเครองเปา ตองเลนเพลงแบบน แตรวงมนกคอชวตนกดนตรจรง ๆ ทหากนอยกบชาวบาน เลนดนตรเพอใหชาวบานจางเลน กคอทหารมารบจอบแลวกกลายเปนวงชาวบานไปเมอทหารไมอยแลว ชาวบานกรบชวงมา สอนกนตอ เปนโตโผ รบงานบวชงานศพคลายวงปพาทย มการปรบเปลยน เอาใจเจาภาพมากขน ผมารวมงาน ชาวบานมากขน เวลาคนแหกจะเอาใจนกเตนนกราหนานาค หนาขบวนแห ชาวบานนนเอง เหตการณบงคบกเอาเทคโนโลยมาชวย เปนวฒนธรรมการพฒนา แหไปนานกวา ถาเปาอยางเดยวชวโมงนงกเปาไมไหวละ กมเอานมาชวยกอยสองสามชวโมงไดเปนการเอาใจคนทรวมงานเปนการพฒนาเพอใหอยรอดและมการแขงขนดวย ถาวงนนม พฒนาแลวเกดคนชอบ วงเรากตองมมง ไมงนกไมมคนจางงาน จะเหนวาบางวงเลนดมาก เปากนสบคนแลวกตองม เพราะวาเคามกน เดยวเจาภาพบางคนเคาไมจาง

272

ภาคผนวก จ โนตเพลงแตรวงชาวบานทนามาวเคราะห

273

ภาพท 95 โนตเพลงมหาฤกษแตรวงคณะครเสหนาท 1

274

ภาพท 96 โนตเพลงมหาฤกษแตรวงคณะครเสหนาท 2

275

ภาพท 97 โนตเพลงมหาฤกษแตรวงคณะครเสหนาท 3

276

ภาพท 98 โนตเพลงมหาฤกษแตรวงคณะครเสหนาท 4

277

ภาพท 99 โนตเพลงมหาฤกษแตรวงคณะครเสหนาท 5

278

ภาพท 100 โนตเพลงมหาฤกษแตรวงคณะครเสหนาท 6

279

ภาพท 101 โนตเพลงมหาฤกษแตรวงคณะครเสหนาท 7

280

ภาพท 102 โนตเพลงมหาฤกษแตรวงคณะครเสหนาท 8

281

ภาพท 103 โนตเพลงมหาฤกษแตรวงคณะครเสหนาท 9

282

ภาพท 104 โนตเพลงอศวลลาแตรวงคณะครเสหนาท 1

283

ภาพท 105 โนตเพลงอศวลลาแตรวงคณะครเสหนาท 2

284

ภาพท 106 โนตเพลงอศวลลาแตรวงคณะครเสหนาท 3

285

ภาพท 107 โนตเพลงอศวลลาแตรวงคณะครเสหนาท 4

286

ภาพท 108 โนตเพลงอศวลลาแตรวงคณะครเสหนาท 5

287

ภาพท 109 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 1

288

ภาพท 110 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 2

289

ภาพท 111 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 3

290

ภาพท 112 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 4

291

ภาพท 113 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 5

292

ภาพท 114 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 6

293

ภาพท 115 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 7

294

ภาพท 116 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 8

295

ภาพท 117 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 9

296

ภาพท 118 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 10

297

ภาพท 119 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 11

298

ภาพท 120 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 12

299

ภาพท 121 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 13

300

ภาพท 122 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 14

301

ภาพท 123 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 15

302

ภาพท 124 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 16

303

ภาพท 125 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 17

304

ภาพท 126 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 18

305

ภาพท 127 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 19

306

ภาพท 128 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 20

307

ภาพท 129 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 21

308

ภาพท 130 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 22

309

ภาพท 131 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะครเสหนาท 23

310

ภาพท 132 โนตเพลงคานานมแตรวงคณะครเสหนาท 1

311

ภาพท 133 โนตเพลงคานานมแตรวงคณะครเสหนาท 2

312

ภาพท 134 โนตเพลงคานานมแตรวงคณะครเสหนาท 3

313

ภาพท 135 โนตเพลงคานานมแตรวงคณะครเสหนาท 4

314

ภาพท 136 โนตเพลงคานานมแตรวงคณะครเสหนาท 5

315

ภาพท 137 โนตเพลงคานานมแตรวงคณะครเสหนาท 6

316

ภาพท 138 โนตเพลงคานานมแตรวงคณะครเสหนาท 7

317

ภาพท 139 โนตเพลงคานานมแตรวงคณะครเสหนาท 8

318

ภาพท 140 โนตเพลงคานานมแตรวงคณะครเสหนาท 9

319

ภาพท 141 โนตเพลงคานานมแตรวงคณะครเสหนาท 10

320

ภาพท 142 โนตเพลงคานานมแตรวงคณะครเสหนาท 11

321

ภาพท 143 โนตเพลงคานานมแตรวงคณะครเสหนาท 12

322

ภาพท 144 โนตเพลงคานานมแตรวงคณะครเสหนาท 13

323

ภาพท 145 โนตเพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝหนาท 1

324

ภาพท 146 โนตเพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝหนาท 2

325

ภาพท 147 โนตเพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝหนาท 3

326

ภาพท 148 โนตเพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝหนาท 4

327

ภาพท 149 โนตเพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝหนาท 5

328

ภาพท 150 โนตเพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝหนาท 6

329

ภาพท 151 โนตเพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝหนาท 7

330

ภาพท 152 โนตเพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝหนาท 8

331

ภาพท 153 โนตเพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝหนาท 9

332

ภาพท 154 โนตเพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝหนาท 10

333

ภาพท 155 โนตเพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝหนาท 11

334

ภาพท 156 โนตเพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝหนาท 12

335

ภาพท 157 โนตเพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝหนาท 13

336

ภาพท 158 โนตเพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝหนาท 14

337

ภาพท 159 โนตเพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝหนาท 15

338

ภาพท 160 โนตเพลงมารชสเหลาแตรวงคณะแดงไฝหนาท 16

339

ภาพท 161 โนตเพลงมหาฤกษแตรวงคณะแดงไฝหนาท 1

340

ภาพท 162 โนตเพลงมหาฤกษแตรวงคณะแดงไฝหนาท 2

341

ภาพท 163 โนตเพลงมหาฤกษแตรวงคณะแดงไฝหนาท 3

342

ภาพท 164 โนตเพลงฟอนเงยวแตรวงคณะแดงไฝหนาท 1

343

ภาพท 165 โนตเพลงฟอนเงยวแตรวงคณะแดงไฝหนาท 2

344

ภาพท 166 โนตเพลงฟอนเงยวแตรวงคณะแดงไฝหนาท 3

345

ภาพท 167 โนตเพลงฟอนเงยวแตรวงคณะแดงไฝหนาท 4

346

ภาพท 168 โนตเพลงฟอนเงยวแตรวงคณะแดงไฝหนาท 5

347

ภาพท 169 โนตเพลงฟอนเงยวแตรวงคณะแดงไฝหนาท 6

348

ภาพท 170 โนตเพลงกนตบแตรวงคณะแดงไฝหนาท 1

349

ภาพท 171 โนตเพลงกนตบแตรวงคณะแดงไฝหนาท 2

350

ภาพท 172 โนตเพลงกนตบแตรวงคณะแดงไฝหนาท 3

351

ภาพท 173 โนตเพลงกนตบแตรวงคณะแดงไฝหนาท 4

352

ภาพท 174 โนตเพลงกนตบแตรวงคณะแดงไฝหนาท 5

353

ภาพท 175 โนตเพลงกนตบแตรวงคณะแดงไฝหนาท 6

354

ภาพท 176 โนตเพลงกนตบแตรวงคณะแดงไฝหนาท 7

355

ภาพท 177 โนตเพลงกนตบแตรวงคณะแดงไฝหนาท 8

356

ภาพท 178 โนตเพลงคานานมแตรวงคณะแดงไฝหนาท 1

357

ภาพท 179 โนตเพลงคานานมแตรวงคณะแดงไฝหนาท 2

358

ภาพท 180 โนตเพลงคานานมแตรวงคณะแดงไฝหนาท 3

359

ภาพท 181 โนตเพลงคานานมแตรวงคณะแดงไฝหนาท 4

360

ภาพท 182 โนตเพลงคานานมแตรวงคณะแดงไฝหนาท 5

361

ภาพท 183 โนตเพลงคานานมแตรวงคณะแดงไฝหนาท 6

362

ภาพท 184 โนตเพลงคานานมแตรวงคณะแดงไฝหนาท 7

363

ภาพท 185 โนตเพลงมหาฤกษแตรวงคณะตาตอกหนาท 1

364

ภาพท 186 โนตเพลงมหาฤกษแตรวงคณะตาตอกหนาท 2

365

ภาพท 187 โนตเพลงมหาฤกษแตรวงคณะตาตอกหนาท 3

366

ภาพท 188 โนตเพลงมหาฤกษแตรวงคณะตาตอกหนาท 4

367

ภาพท 189 โนตเพลงมหาฤกษแตรวงคณะตาตอกหนาท 5

368

ภาพท 190 โนตเพลงอศวลลาแตรวงคณะตาตอกหนาท 1

369

ภาพท 191 โนตเพลงอศวลลาแตรวงคณะตาตอกหนาท 2

370

ภาพท 192 โนตเพลงอศวลลาแตรวงคณะตาตอกหนาท 3

371

ภาพท 193 โนตเพลงอศวลลาแตรวงคณะตาตอกหนาท 4

372

ภาพท 194 โนตเพลงอศวลลาแตรวงคณะตาตอกหนาท 5

373

ภาพท 195 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะตาตอกหนาท 1

374

ภาพท 196 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะตาตอกหนาท 2

375

ภาพท 197 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะตาตอกหนาท 3

376

ภาพท 198 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะตาตอกหนาท 4

377

ภาพท 199 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะตาตอกหนาท 5

378

ภาพท 200 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะตาตอกหนาท 6

379

ภาพท 201 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะตาตอกหนาท 7

380

ภาพท 202 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะตาตอกหนาท 8

381

ภาพท 203 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะตาตอกหนาท 9

382

ภาพท 204 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะตาตอกหนาท 10

383

ภาพท 205 โนตเพลงขอใจแลกเบอรโทรแตรวงคณะตาตอกหนาท 11

384

ภาพท 206 โนตเพลงคานานมแตรวงคณะตาตอกหนาท 1

385

ภาพท 207 โนตเพลงคานานมแตรวงคณะตาตอกหนาท 2

386

ภาพท 208 โนตเพลงคานานมแตรวงคณะตาตอกหนาท 3

387

ภาพท 209 โนตเพลงคานานมแตรวงคณะตาตอกหนาท 4

388

ภาพท 210 โนตเพลงคานานมแตรวงคณะตาตอกหนาท 5

389

ภาพท 211 โนตเพลงคานานมแตรวงคณะตาตอกหนาท 6

390

ภาพท 212 โนตเพลงคานานมแตรวงคณะตาตอกหนาท 7

391

ภาพท 213 โนตเพลงคานานมแตรวงคณะตาตอกหนาท 8

392

ภาพท 214 โนตเพลงคานานมแตรวงคณะตาตอกหนาท 9

393

ภาพท 215 โนตเพลงคานานมแตรวงคณะตาตอกหนาท 10

394

ภาพท 216 โนตเพลงไทยรวมกาลงแตรวงคณะประจวบหนาท 1

395

ภาพท 217 โนตเพลงไทยรวมกาลงแตรวงคณะประจวบหนาท 2

396

ภาพท 218 โนตเพลงไทยรวมกาลงแตรวงคณะประจวบหนาท 3

397

ภาพท 219 โนตเพลงไทยรวมกาลงแตรวงคณะประจวบหนาท 4

398

ภาพท 220 โนตเพลงไทยรวมกาลงแตรวงคณะประจวบหนาท 5

399

ภาพท 221 โนตเพลงอศวลลาแตรวงคณะประจวบหนาท 1

400

ภาพท 222 โนตเพลงอศวลลาแตรวงคณะประจวบหนาท 2

401

ภาพท 223 โนตเพลงขอใจแลกเบอรเธอแตรวงคณะประจวบหนาท 1

402

ภาพท 224 โนตเพลงขอใจแลกเบอรเธอแตรวงคณะประจวบหนาท 2

403

ภาพท 225 โนตเพลงขอใจแลกเบอรเธอแตรวงคณะประจวบหนาท 3

404

ภาพท 226 โนตเพลงขอใจแลกเบอรเธอแตรวงคณะประจวบหนาท 4

405

ภาพท 227 โนตเพลงคานานมแตรวงคณะประจวบหนาท 1

406

ภาพท 228 โนตเพลงคานานมแตรวงคณะประจวบหนาท 2

407

ภาพท 229 โนตเพลงคานานมแตรวงคณะประจวบหนาท 3

408

ภาพท 230 โนตเพลงคานานมแตรวงคณะประจวบหนาท 4

409

ภาพท 231 โนตเพลงคานานมแตรวงคณะประจวบหนาท 5

410

ภาพท 232 โนตเพลงคานานมแตรวงคณะประจวบหนาท 6

411

ภาพท 233 โนตเพลงคานานมแตรวงคณะประจวบหนาท 7

412

ภาพท 234 โนตเพลงคานานมแตรวงคณะประจวบหนาท 8

413

ภาพท 235 โนตเพลงคานานมแตรวงคณะประจวบหนาท 9

414

ประวตผวจย

ชอ – สกล วนเกด ทอย ประวตการศกษา พ.ศ. 2549 พ.ศ. 2553 พ.ศ. 2554

นาย อทธพล สวสดฤกษา วนท 1 พฤษภาคม 2531 1220/1 ถนนพระรามท 4 เขตคลองเตย แขวงคลองเตย จงหวดกรงเทพมหานคร 10110 ส าเรจการศกษาระดบมธยมศกษา โรงเรยนวดสทธวราราม จงหวดกรงเทพมหานคร ส าเรจการศกษาปรญญาดรยางคศาสตรบณฑต ดศ.บ. (การแสดงดนตร) คณะดรยางคศาสตร มหาวทยาลยศลปากร ศกษาตอปรญญามหาบณฑต สาขาวชาวจยและพฒนา บณทตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร