125655365525416

513

รหสวชา ว40222

วชา เคม

ชน ม. 4 ภาคเรยนท 2

1. จำนวน3ชวโมง/สปดาห

2. หนงสอทใชในการเรยน

- แบบเรยนชอ หนงสอเรยนสาระการเรยนรพนฐานและเพมเตมเคมเลม2

ผแตง สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลยกระทรวงศกษาธการ

สำนกพมพ องคการคาครสภา

หนงสออานประกอบชอ คมอเคมทกเลม

ผแตง สสวท.

สำนกพมพ ทกสำนกพมพ

3. ผเขยนคมอ

ชอนายสรพงศ นามนย ตำแหนงคร

สถานททำงาน สถานวทยโทรทศนการศกษาทางไกลผานดาวเทยม

อำเภอหวหนจงหวดประจวบครขนธ77110

โทร.0-3251-5457-8

[email protected]

[email protected]

www.kkws.ac.th/surapong

www.nuisurapong.blogspot.com

www.chon2.com/kkws/moodle

เฉลยใบงานและแบบทดสอบผเรยนสามารถตรวจคำตอบไดท

หองเรยนe-learning

www.kkws.ac.th/moodle

www.chon2.com/kkws/moodle

01-Cheme-P513-564.indd 513 9/15/09 12:55:01 PM

514

ผลการเรยนรทคาดหวง

รายวชา เคม รหสวชา ว40222 ชนมธยมศกษาปท4

1. สบคนขอมลอภปรายอธบายความหมายและคำนวณหามวลของธาต 1อะตอมมวลอะตอมและมวลอะตอมเฉลย

อธบายความหมายและคำนวณหามวลโมเลกลของสารทกำหนดให หาปรมาณสารสมพนธระหวางจำนวนจำนวน

อนภาค โมล มวลของสารหรอปรมาตร และสตรอยางงายและสตรโมเลกล คำนวณหามวลเปนรอยละของธาต

องคประกอบจากสตรทกำหนดใหปรมาตรของแกสทSTPเขยนและดลสมการเคมทเกดขนอภปรายและคำนวณหา

เกยวกบปรมาณสมพนธของสารทกสารทปรากฏในสมการเคมทดลแลว

2. ทดลองสบคนรวบรวมขอมลแปลความหมายของขอมลและสรปผลการทดลองเพอเตรยมสารละลายหาจดเดอด

และจดหลอมเหลวหรอจดเยอกแขงของสารบรสทธ และสารละลายเปรยบเทยบจดเดอดและจดหลอมเหลวหรอ

จดเยอกแขงระหวางสารละลายตางชนดกนแตมความเขมขนเทากน ใชคาคงทของการเพมของจดเดอด (Kb) และ

คาคงทของการลดลงของจดเยอกแขง (Kf) คำนวณหามวลโมเลกลของตวถกละลาย จดเดอดและจดเยอกแขง

ของสารละลาย

3. ทดลองสบคนรวบรวมขอมลแปลความหมายของขอมลและสรปผลการทดลองและหาอตราสวนโดยปรมาตรของ

แกสทเขาทำปฏกรยาพอดกนกบทเกดจากปฏกรยาและคำนวณหาสตรโมเลกลของแกสจากปฏกรยาเคม ใชความ

สมพนธระหวางจำนวนโมลกบมวลหรอกบปรมาตรของสาร คำนวณหาจำนวนโมลมวลหรอปรมาตรของสารใน

สมการเคม และหารอยละของผลไดจากการทดลอง อธบายผลของความสมพนธระหวางปรมาตร ความดนและ

อณหภมของแกสและคำนวณปรมาณเหลานน

4. ทดลองสบคน รวบรวมขอมล แปลความหมายของขอมลและสรปผลการทดลอง การแพรของสารบอกความ

สมพนธระหวางอตราการแพรของแกสกบมวลโมเลกล นำทฤษฎจลนไปอธบายสมบตของแกสในเรองเกยวกบ

ปรมาตรความดนและอณหภม สมบตของของเหลวบอกความสมพนธระหวางความดนไอกบจดเดอดของของ

เหลวอธบายสมบตของของแขงเกยวกบการระเหดและการหลอมเหลว

5. สบคนขอมล อภปราย อธบายการใชเทคโนโลยท เกยวของกบแกส ของเหลวและของแขงมาประยกตใชใน

อตสาหกรรม

_____________________________

01-Cheme-P513-564.indd 514 9/15/09 12:55:02 PM

515

หนวยการเรยนร

กลมสาระการเรยนร วทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท4

รายวชา เคม รหสวชา ว40222 จำนวน60ชวโมง

หนวยการเรยนรท ชอหนวยการเรยนร เวลา (ชวโมง)

4 บทท 4 ปรมาณสารสมพนธ

4.1 มวลอะตอม

4.2 มวลโมเลกล

4.3 โมล

4.3.1 จำนวนโมลกบมวลของสาร

4.3.2 ปรมาตรตอโมลของแกส

4.3.3 ความสมพนธระหวางจำนวนโมลกบอนภาค

และมวลปรมาตรของแกส

4.4 สารละลาย

4.4.1 ความเขมขนของสารละลาย

4.4.2 การเตรยมสารละลาย

4.4.3 สมบตบางประการของสารละลาย

4.5 การคำนวณเกยวกบสตรเคม

4.5.1 การคำนวณมวลเปนรอยละจากสตร

4.5.2 การคำนวณหาสตรเอมพรคลและสตรโมเลกล

4.6 สมการเคม

4.7 การคำนวณปรมาณสารในปฏกรยาเคม

4.7.1 มวลของสารในปฏกรยาเคม

4.7.2 ปรมาตรของแกสในปฏกรยาเคม

4.7.2.1 กฎของเกย-ลสแซก

4.7.2.2 กฎอาโวกาโดร

4.7.3 ความสมพนธระหวางปรมาณของสารในปฏกรยาเคม

4.7.4 สารกำหนดปรมาณ

4.7.5 การคำนวณจากสมการเคมทเกยวของมากกวาหนงสมการ

4.7.6 ผลไดรอยละ

แบบฝกหดทายบท

30

01-Cheme-P513-564.indd 515 9/15/09 12:55:02 PM

516

หนวยการเรยนรท ชอหนวยการเรยนร เวลา (ชวโมง)

5 บทท 5 ของแขง ของเหลว แกส

5.1 สมบตของของแขง

5.2 การเรยงอนภาคของของแขง

5.3 ชนดของผลก

5.4 การเปลยนสถานะของของแขง

5.5 สมบตของของเหลว

5.5.1 ความตงผว

5.5.2 การระเหย

5.5.3 ความดนไอกบจดเดอดของของเหลว

5.6 สมบตของแกส

5.6.1 ความสมพนธของปรมาตรความดนและอณหภมของแกส

5.6.1.1 กฎของบอยล

5.6.1.2 กฎของชารล

5.6.1.3 กฎรวมแกส

5.6.1.4 กฎแกสสมบรณ

5.6.2การแพรของแกส

5.7 เทคโนโลยทเกยวของกบสมบตของของแขงของเหลวและแกส

5.7.1 การทำนำแขงแหง

5.7.2 การสกดสารโดยใชCO2ในรปของของไหล

5.7.3 การทำไนโตรเจนเหลว

แบบฝกหดทายบท

30

01-Cheme-P513-564.indd 516 9/15/09 12:55:03 PM

517

กำหนดการเรยนรรายชวโมง และสงทโรงเรยนปลายทางตองเตรยม รายวชาเคมรหสวชาว40222ชนมธยมศกษาปท4

ภาคเรยนท2ปการศกษา2552

ครงท วน/เดอน/ป จำนวน

ชวโมง เรองทสอน

มาตรฐานการ

เรยนรขอท

สงท ร.ร.ปลายทาง

ตองเตรยม (คร/นกเรยน)

1 4พ.ย.52

13.30-15.30น.

2/120 กจกรรมEngagements/

บทนำ/มวลอะตอม

ว3.1-2 ใบงานท1

2 5พ.ย.52

14.30-15.30น.

1/60 - มวลอะตอมเฉลยของธาต

- แบบฝกหด4.1

ว3.1-2 ใบงานท2,ใบความรท1

แบบทดสอบท1

3 11พ.ย.52

13.30-15.30น.

2/120 มวลโมเลกล/แบบฝกหด4.2

- โมล/แบบฝกหด4.3



4 12พ.ย.52

14.30-15.30น.

1/60 - จำนวนโมลกบมวลของสาร ว3.1-2 ใบงานท4-5


5 18พ.ย.52

13.30-15.30น.

2/120 แบบฝกหด4.4/ปรมาณตอโมลของแกส

- ความสมพนธระหวางจำนวนโมลอนภาค

มวลและปรมาตรของแกส



6 19พ.ย.52

14.30-15.30น.

1/60 - ความสมพนธระหวางจำนวนโมลอนภาค

มวลและปรมาตรของแกส


ว3.1-2 แบบทดสอบท4

7 25พ.ย.52

13.30-15.30น.

2/120 - สารละลาย/ความเขมขนของสารละลาย ว3.1-2 ใบงานท7,ใบความรท3

8 26พ.ย.52

14.30-15.30น.

1/60 - ความเขมขนของสารละลาย




9 2ธ.ค.52

13.30-15.30น.

2/120 - การเตรยมสารละลาย/การทดลอง4.1

การเตรยมสารละลาย/แบบฝกหด4.7


10

11

3ธ.ค.52

14.30-15.30น.

9ธ.ค.52

13.30-15.30น.

1/60

1/60

- สมบตบางประการของสารละลาย

การทดลอง4.2การหาจดเดอดของ

สารบรสทธและสารละลาย

- การทดลอง4.3การหาจดหลอมเหลว

ของสารบรสทธและสารละลาย


ใบความรท4


ใบงานท11



10 ธนวาคม 2552 หยดวนพระราชทานรฐธรรมนญ

01-Cheme-P513-564.indd 517 9/15/09 12:55:04 PM

518







12

13

16ธ.ค.52

13.30-15.30น.

17ธ.ค.52

14.30-15.30น.

1/60

1/60

-สมบตคอลลเกทพ

- การคำนวณเกยวกบสตรเคม/การคำนวณ

มวลเปนรอยละจากสตร


ว3.1-2

ว3.1-2

ใบงานท12,



14 23ธ.ค.52

13.30-15.30น.

2/120 การคำนวณหาสตรเอมพรคลและสตรโมเลกล



15 24ธ.ค.52

14.30-15.30น.

1/60 การคำนวณหาสตรเอมพรคลและสตรโมเลกล


ว3.1-2 ใบความรท6


16 30ธ.ค.52

13.30-14.30น.

1/60 - สมการเคม/การทดลอง4.4ปฏกรยา

ระหวางเลด(II)ไนเตรตกบโพแทสเซยม

ไอโดไดด

ใบงานท14


31 ธนวาคม 2552 หยดวนสงทายปเกา

17 6ม.ค.53

13.30-15.30น.

2/120 - การคำนวณปรมาณสารในสมการเคม/

มวลของสารในปฏกรยาเคม



18 7ม.ค.53

14.30-15.30น.

1/60 กฎทรงมวล/กฎสดสวนคงท ว3.1-2

19 13ม.ค.53

13.30-15.30น.

2/120 ปรมาตรของแกสในปฏกรยาเคม/

การทดลอง4.5การศกษาปรมาตรของแกส

ในปฏกรยาระหวางแกสออกซเจนกบ

แกสไนโตรเจนมอนอกไซด



20 14ม.ค.53

14.30-15.30น.

1/60 - กฎของเกย-ลสแซก/กฎของอาโวกาโดร ว3.1-2

21 20ม.ค.53

13.30-15.30น.

2/120 - ความสมพนธปรมาณสารในสมการเคม



22 21ม.ค.53

14.30-15.30น.

1/60 - สารกำหนดปรมาณ/แบบฝกหด4.14 ว3.1-2 ใบงานท16



01-Cheme-P513-564.indd 518 9/15/09 12:55:05 PM

519







23 27ม.ค.53

13.30-15.30น.

2/120 - การคำนวณเกยวกบสมการเคมมากกวาหนง

สมการ/แบบฝกหด4.15

ว3.1-2

24 28ม.ค.53

14.30-15.30น.

1/60 - ผลไดรอยละ

- แบบฝกหดทายบท

25 3ก.พ.53

13.30-15.30น.

2/120 กจกรรมEngagementsของแขงของเหลว

และแกส-สมบตของของแขง/การจดเรยง

อนภาคของของแขง


26 4ก.พ.53

14.30-15.30น.

1/60 - การทดลอง5.1การศกษารปรางของผลก

กำมะถน/ชนดของผลก

ใบงานท18,ใบความรท7


27 10ก.พ.53

13.30-15.30น.

2/120 - การเปลยนสถานะของของแขง/

แบบฝกหด5.1

- สมบตของของเหลว/ความตงผว/

การระเหย

ว3.1-2

28 11ก.พ.53

14.30-15.30น.

1/60 - ความดนไอกบจดเดอดของของเหลว

การทดลอง5.2การเปรยบเทยบความดนไอ

ของของเหลว/แบบฝกหด5.2



29 17ก.พ.53

13.30-15.30น.

2/120 - สมบตของแกส/ความสมพนธของปรมาตร

ความดนและอณหภมของแกส

การทดลอง5.3ผลของความดนและ

อณหภมตอปรมาตรของแกส


แบบทดสอบท14-15

30 18ก.พ.53

14.30-15.30น.

1/60 กฎของบอยล/กฎของชารล/กฎรวมแกส/

กฎของแกสสมบรณ

ว3.1-2 ใบความรท9


31 24ก.พ.52

13.30-15.30น.

2/120 - การแพรของแกส/การทดลอง5.4

การแพรของแกสแอมโมเนยและ

แกสไฮโดรเจนคลอไรด(สาธต)

ว3.1-2 ใบงานท21,



32 25ก.พ.53

14.30-15.30น.

1/60 - การคำนวณเกยวกบกฎการแพรของแกส ว3.1-2 ใบงานท22,ใบความรท10




01-Cheme-P513-564.indd 519 9/15/09 12:55:06 PM

520







33 4ม.ค.53

13.30-15.30น.

2/120 - เทคโนโลยทเกยวของกบสมบตของของแขง

ของเหลวและแกส/การทำนำแขงแหง

- การสกดสารโดยใชCO2ในรปของของไหล/

การทำไนโตรเจนเหลว


34 5ม.ค.53

14.30-15.30น.

1/60 แบบฝกหดทายบท ว3.1-2

จำนวนชวโมงรวมทงหมด 53 ชวโมง/ภาคเรยน



01-Cheme-P513-564.indd 520 9/15/09 12:55:06 PM

521

ผงมโนทศน

รายวชาเคมรหสวชาว40222ชนม.4ภาคเรยนท2ปการศกษา2552

ปรมาณสมพนธ

มวลโมเลกล โมล

มวลอะตอม สารละลาย

การคำนวณเกยวกบสตร

และสมการเคม

สมการเคมและ

ความสมพนธระหวางปรมาณ

สารในปฏกรยาเคม

สถานะของสารและปรมาณสมพนธ

ของแขง ของเหลว แกส

ของเหลว

แกส

ของแขงเทคโนโลยทเกยวของกบสมบตของ

ของแขงของเหลวและแกส

▲

▲

▲ ▲

▲ ▲

▲ ▲

▲ ▲

▲ ▲

01-Cheme-P513-564.indd 521 9/15/09 12:55:07 PM

522

แผนการจดการเรยนร กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร


หนวยการเรยนรท4เรองปรมาณสารสมพนธเวลาในการสอน30ชวโมง

1. ผลการเรยนรทคาดหวง

1. อภปรายเกยวกบปรมาณสมพนธของสารทกสารทปรากฏในสมการเคมทดลแลวปรมาณสมพนธของสาร

ดงกลาวนน สามารถใชคำนวณหาจำนวนอนภาค โมลมวลหรอปรมาตรสตรอยางงาย และสตรโมเลกล

(ว3.1-2)

2. ทดลองอภปรายเกยวกบการเตรยมสารละลายสถานะของสารละลายทพบไดทงของแขงของเหลวหรอ

แกสและบอกความเขมขนของสารละลายในหนวยตางๆเชนโมลารตโมแลลต(ว3.1-2)

3. ทดลองสบคนขอมล อภปรายสมบตบางประการของสารละลายทแตกตางจากสารบรสทธ ปรมาณและ

ชนดของตวละลายจะมความสมพนธกบจดเดอดและจดเยอกแขงของสารละลาย(ว3.2)

2. สาระการเรยนร

1. การอภปรายเกยวกบปรมาณสมพนธของสารทกสารทปรากฏในสมการเคมทดลแลวปรมาณสมพนธของ

สารดงกลาวนนสามารถใชคำนวณหาจำนวนอนภาคโมลมวลหรอปรมาตรสตรอยางงายและสตรโมเลกล

2. การทดลอง การอภปรายเกยวกบการเตรยมสารละลาย สถานะของสารละลายทพบไดทงของแขง

ของเหลวหรอแกส และการบอกความเขมขนของสารละลายในหนวยตางๆ เชน โมลารต โมแลลต

การทดลองการสบคนขอมล การอภปรายสมบตบางประการของสารละลายทแตกตางจากสารบรสทธ

ปรมาณและชนดของตวละลายจะมความสมพนธกบจดเดอดและจดเยอกแขงของสารละลาย

3. จดประสงคการเรยนร

3.1 ดานความร (Knowledge)

- อธบายความหมายและคำนวณหามวลของธาต1อะตอมมวลอะตอมและมวลอะตอมเฉลยได

- อธบายความหมายและคำนวณหามวลโมเลกลของสารทกำหนดใหได

- หาปรมาณสารสมพนธระหวางจำนวนโมล จำนวนอนภาคมวลของสารและปรมาตรของแกสท STP

ได

- เขยนและดลสมการเคมทเกดขนได

- เปรยบเทยบจดเดอดและจดหลอมเหลวหรอจดเยอกแขงระหวางสารละลายกบตวทำละลายสารละลาย

ทมความเขมขนตางกนสารละลายทมตวถกละลายตางชนดกนแตมความเขมขนเทากน

- ใชคาคงทของการเพมของจดเดอด(Kb)และคาคงทของการลดลงของจดเยอกแขง(Kf)คำนวณหามวล

โมเลกลของตวถกละลายจดเดอดและจดเยอกแขงของสารละลายได

- อธบายไดวาอณหภมมผลตอการเปลยนแปลงสถานะของสารและความดนมผลตอการเปลยนปรมาตร

ของแกส

01-Cheme-P513-564.indd 522 9/15/09 12:55:08 PM

523

- คำนวณหาสตรเอมพรกลสตรโมเลกลและคำนวณหามวลเปนรอยละของธาตองคประกอบจากสตรท

กำหนดใหได

- ใชความสมพนธระหวางจำนวนโมลกบมวลหรอกบปรมาตรของสารคำนวณหาจำนวนโมลมวลหรอ

ปรมาตรของสารในสมการเคมและหารอยละของผลไดจากการทดลองได

3.2 ดานทกษะกระบวนการ (Process)

- ทำการทดลองเพอเตรยมสารละลายหาจดเดอดและจดหลอมเหลวหรอจดเยอกแขงของสารบรสทธ

และสารละลายได

- ทำการทดลองและหาอตราสวนโดยปรมาตรของแกสทเขาทำปฏกรยาพอดกนกบทเกดจากปฏกรยา

และคำนวณหาสตรโมเลกลของแกสจากปฏกรยาเคมได

3.3 ดานเจตคต (Attitude)

- เหนคณคาทางวทยาศาสตร

- มคณลกษณะทางวทยาศาสตร

- มคานยมทดงาม(ความเสยสละความซอสตยการประหยด)

- มความรบผดชอบตรงตอเวลา

4. กระบวนการการจดการเรยนร

ใชรปแบบการจดการเรยนรทางวทยาศาสตรแบบInquiryCircle(5E)รปแบบของวฏจกรการเรยนร(4MAT)

เพอสรางเสรมคณลกษณะด เกง มสข เทคนคการระดมสมอง (Brain storming) การเขยนแผนผงความคด (Mind

mapping) การเขยนแผนผงความคดรวบยอด (Conceptmapping) การเขยนแผนภมกางปลา (Fish bonemapping)

ประกอบกบเทคนคการนำเสนอรายการทางโทรทศน

4.1 ขนกระตนความสนใจเปดประตสการเรยนร (engagement)

- สรางและกระตนความสนใจ เพอเตรยมความพรอมในการเรยนโดยการตงคำถามตามเนอหาสาระใน

แตละชวโมง สาธตกจกรรมการทดลองแบบกลวทยาศาสตร (Science Show) ชมภาพนง ภาพ

เคลอนไหวทกำหนดใหแลวสรปอภปรายความเขาใจและขอบขายของเนอหากำหนดภาระงานลวงหนา

กอนเขาสบทเรยนเขยนแผนผงมโนทศน

- กจกรรมท1การเปดประตสการเรยนร(engagement)เรองการชงตวงวด

- กจกรรมท2การเปดประตสการเรยนร(engagement)เรองการหาความหนาแนน

- กจกรรมท3การเปดประตสการเรยนร(engagement)เรองการหาความหนาแนนและความถวงจำเพาะ

ของสาร

ทงนเพอกระตนใหนกเรยนสามารถเตรยมบทเรยนและเปนการเปดประตสการเรยนร (engagement)

ทผเรยนจะสามารถแสวงหาและสรางองคความรขนมาเองไดอกทางหนง

4.2 ขนสำรวจและคนหา (exploration)

- ใชเทคนคระดมความคด (brain stroming) เทคนคการเขยนแผนผงความคด (mindmapping) เทคนค

แผนผงความคดรวบยอด (conceptmapping) เทคนคแผนผงกางปลา เปนตน เพอใหนกเรยนไดแสดง

ความคดเหนพนฐานและจนตนาการอยางอสระและเพอเชอมโยงกบความรใหม

01-Cheme-P513-564.indd 523 9/15/09 12:55:08 PM

524

- ใชกจกรรมการสำรวจ (exploration) การทดลองการสำรวจการสบคนดวยวธการทางวทยาศาสตร

โดยเทคนคการเรยนรจะดำเนนการโดยผเรยนเอง จากสอตางๆ เชนหนงสอสงพมพ internet ใบงาน

ใบความรโดยครมหนาทคอยแนะนำ

4.3 ขนการอธบายและลงขอสรป (explanation)

- นำความรทไดจากขนตอนท 1 และ 2 จากกจกรรมการทดลอง เมอมขอมล ขอสนเทศเพยงพอ

มาวเคราะห แปรผลสรปผล และนำเสนอผลทไดในรปแบบตางๆ เพอสนบสนนสมมตฐานทตงไว

โตแยงกบสมมตฐานทตงไวเพอกระตนใหเกดการเรยนรและสรางองคความรตอไปได

4.4 ขนขยายความร (elaboration)

- นำความรทสรางขนมาเชอมโยงความรเดม เพมเตมความรใหมใหกวางขวางขน นกเรยนมโอกาส

ปรบแนวคดหลกของตนใหสอดคลองและสมพนธกบแนวคดทางวทยาศาสตรทเปนสากล โดยไม

คลาดเคลอนจากขอเทจจรง

4.5 ขนประเมน (evaluation)

- ครเปดโอกาสใหนกเรยนไดตรวจสอบแนวคดหลกของตนเองทไดเรยนรมาแลว โดยอาจประเมนผลดวย

ตนเองดวยแบบประเมนตางๆวาสอดคลองมความถกตองและสอดคลองหรอไมโดยขอสรปจะนำไปใช

ในการศกษาขนตอไป

5. การบรณาการกบกลมสาระการเรยนรอน

บรณาการบทเรยนรวมกบวชาฟสกสชววทยาและวชาอนๆทเกยวของ

6. การวดผลประเมนผล


- แบบทดสอบทายบทเรยน

- การบาน(แบบฝกหด/แบบฝกหดทายบท)

- รายงานแบบยอจากการสบคน(searching)จากแหลงเรยนรตางๆเชนจากInternetเปนตน

- ผลงานการเขยนรายงานการทดลองจากใบงานทกคาบเรยน


- จากการทำโครงงานบรณาการในกลมสาระวทยาศาสตรหรอโครงงานบรณาการขามกลมสาระ

- สงเกตจากแบบประเมนผลทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร เชนการทดลองการสบคนการสำรวจ

รวบรวมขอมลแปรผลขอมลและสรปผลขอมล


- สงเกตจากแบบประเมนผลการแสดงออกเปนรายบคคลหรอรายกลม

01-Cheme-P513-564.indd 524 9/15/09 12:55:09 PM

525

7. สอและแหลงการเรยนร

สอ

1. SlideTitle(Powerpointpresentation)

2. Slideคำถามนำสรางความสนใจ(Powerpointpresentation)

3. Slideบทเรยน(Powerpointpresentation)

4. สอภาพยนตร(moviesclip)/สอe-books

5. วดทศน(VDOclip)

6. ภาพเคลอนไหวตางๆ(Graphicanimation)

7. สอสถานการณจำลอง(SimulationMedia)

8. สอCAI(ComputerAssistantInstruction)

9. สอของจรง(Realmaterials)เชนอปกรณสารเคมวตถดบในทองถนฯลฯ

10. แบบจำลองโมเลกล(ModelMolecule)

11. ใบงาน

12. ใบความร

13. แบบทดสอบ

14. แบบประเมน

แหลงเรยนร

15. หองเรยนe-learning

16. www.kkws.ac.th/moodle/

17. วดทศน/วซดทบทวนบทเรยน

_____________________________

01-Cheme-P513-564.indd 525 9/15/09 12:55:09 PM

526

แผนการจดการเรยนร กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร


หนวยการเรยนรท5เรองของแขง ของเหลว แกสเวลาในการสอน30ชวโมง

1. ผลการเรยนรทคาดหวง

1. สบคนขอมลอภปรายเกยวกบระยะหางระหวางอนภาคของสารระหวางโมเลกลหรออะตอมและพลงงาน

ทยดเหนยวอนภาคไวดวยกนซงมผลทำใหสมบตของสารในสถานะของแขงของเหลวและแกสแตกตาง

กน(ว3.2)

2. อภปรายสมบตของแกสทแตกตางจากสารในสถานะอนๆสมบตของแกสทอธบายไดดวยทฤษฎจลนของ

แกสกฎของแกส(ว3.2)

2. สาระการเรยนร

1. การสบคนขอมลการอภปรายเกยวกบสมบตของสารทมความสมพนธกบแรงทกระทำระหวางอนภาคของ

สารนนซงพจารณาไดจากโครงสรางโมเลกล (ไดแก ชนดของอะตอมของธาต ชนดและความยาวพนธะ

มมระหวางพนธะ)

2. การสบคนขอมลการอภปรายเกยวกบระยะหางระหวางอนภาคของสารระหวางโมเลกลหรออะตอมและ

พลงงานทยดเหนยวอนภาคไวดวยกนซงมผลทำใหสมบตของสารในสถานะของแขงของเหลวและแกส

แตกตางกน

3. การอภปรายสมบตของแกสทแตกตางจากสารในสถานะอนๆสมบตของแกสทอธบายไดดวยทฤษฎจลน

ของแกสกฎของแกส

3. จดประสงคการเรยนร


- อธบายผลของความสมพนธระหวางปรมาตรความดนและอณหภมของแกสและคำนวณปรมาณเหลา

นนได

- บอกความสมพนธระหวางอตราการแพรของแกสกบมวลโมเลกล

- นำทฤษฎจลนไปอธบายสมบตของแกสในเรองเกยวกบปรมาตรความดนและอณหภมได

- นำทฤษฎจลนไปอธบายสมบตของของเหลวได

- บอกความสมพนธระหวางความดนไอกบจดเดอดของของเหลวได

- นำทฤษฎจลนไปอธบายสมบตของของแขงเกยวกบการระเหดและการหลอมเหลวได

- อธบายการใชเทคโนโลยทเกยวของกบแกสของเหลวและของแขงมาประยกตใชในอตสาหกรรมได

01-Cheme-P513-564.indd 526 9/15/09 12:55:10 PM

527


- ทำการทดลองรวบรวมขอมล แปลความหมายของขอมล และสรปผลการทดลอง เพอศกษารปผลก

กำมะถนการเปรยบเทยบความดนไอของของเหลวผลของความดนหรออณหภมตอปรมาตรของแกส

และการแพรของแกส


- เหนคณคาทางวทยาศาสตร

- มคณลกษณะทางวทยาศาสตร

- มคานยมทดงาม(ความเสยสละความซอสตยการประหยด)

- มความรบผดชอบตรงตอเวลา

4. กระบวนการการจดการเรยนร

ใชรปแบบการจดการเรยนรทางวทยาศาสตรแบบInquiryCircle(5E)รปแบบของวฏจกรการเรยนร(4MAT)

เพอสรางเสรมคณลกษณะด เกง มสข เทคนคการระดมสมอง (Brain storming) การเขยนแผนผงความคด (Mind

mapping) การเขยนแผนผงความคดรวบยอด (Conceptmapping) การเขยนแผนภมกางปลา (Fish bonemapping)

ประกอบกบเทคนคการนำเสนอรายการทางโทรทศน

4.1 ขนกระตนความสนใจเปดประตสการเรยนร (engagement)

- สรางและกระตนความสนใจ เพอเตรยมความพรอมในการเรยนโดยการตงคำถามตามเนอหาสาระ

ในแตละชวโมง สาธตกจกรรมการทดลองแบบกลวทยาศาสตร (Science Show) ชมภาพนง ภาพ

เคลอนไหวทกำหนดใหแลวสรปอภปรายความเขาใจและขอบขายของเนอหากำหนดภาระงานลวงหนา

กอนเขาสบทเรยนเขยนแผนผงมโนทศน

- กจกรรมท1การเปดประตสการเรยนร(engagement)เรองการผลตแกส

- กจกรรมท2การเปดประตสการเรยนร(engagement)เรองความดนแกสในลกโปง

- กจกรรมท3การเปดประตสการเรยนร(engagement)เรองฟองโฟมสสวย

ทงนเพอกระตนใหนกเรยนสามารถเตรยมบทเรยนและเปนการเปดประตสการเรยนร (engagement)

ทผเรยนจะสามารถแสวงหาและสรางองคความรขนมาเองไดอกทางหนง

4.2 ขนสำรวจและคนหา (exploration)

- ใชเทคนคระดมความคด (brain stroming) เทคนคการเขยนแผนผงความคด (mindmapping) เทคนค

แผนผงความคดรวบยอด (conceptmapping) เทคนคแผนผงกางปลา เปนตน เพอใหนกเรยนไดแสดง

ความคดเหนพนฐานและจนตนาการอยางอสระและเพอเชอมโยงกบความรใหม

- ใชกจกรรมการสำรวจ (exploration) การทดลองการสำรวจการสบคนดวยวธการทางวทยาศาสตร

โดยเทคนคการเรยนรจะดำเนนการโดยผเรยนเอง จากสอตางๆ เชนหนงสอสงพมพ internet ใบงาน

ใบความรโดยครมหนาทคอยแนะนำ

4.3 ขนการอธบายและลงขอสรป (explanation)

- นำความรทไดจากขนตอนท 1 และ 2 จากกจกรรมการทดลอง เมอมขอมล ขอสนเทศเพยงพอ มา

วเคราะหแปรผลสรปผลและนำเสนอผลทไดในรปแบบตางๆเพอสนบสนนสมมตฐานทตงไวโตแยง

กบสมมตฐานทตงไวเพอกระตนใหเกดการเรยนรและสรางองคความรตอไปได

01-Cheme-P513-564.indd 527 9/15/09 12:55:10 PM

528

4.4 ขนขยายความร (elaboration)

- นำความรทสรางขนมาเชอมโยงความรเดม เพมเตมความรใหมใหกวางขวางขนนกเรยนมโอกาสปรบ

แนวคดหลกของตนใหสอดคลองและสมพนธกบแนวคดทางวทยาศาสตรทเปนสากล โดยไมคลาด

เคลอนจากขอเทจจรง

4.5 ขนประเมน (evaluation)

- ครเปดโอกาสใหนกเรยนไดตรวจสอบแนวคดหลกของตนเองทไดเรยนรมาแลว โดยอาจประเมนผลดวย

ตนเองดวยแบบประเมนตางๆวาสอดคลองมความถกตองและสอดคลองหรอไมโดยขอสรปจะนำไปใช

ในการศกษาขนตอไป

5. การบรณาการกบกลมสาระการเรยนรอน

บรณาการบทเรยนรวมกบวชาฟสกสชววทยาและวชาอนๆทเกยวของ

6. การวดผลประเมนผล


- แบบทดสอบทายบทเรยน

- การบาน(แบบฝกหด/แบบฝกหดทายบท)

- รายงานแบบยอจากการสบคน(searching)จากแหลงเรยนรตางๆเชนจากInternetเปนตน

- ผลงานการเขยนรายงานการทดลองจากใบงานทกคาบเรยน


- จากการทำโครงงานบรณาการในกลมสาระวทยาศาสตรหรอโครงงานบรณาการขามกลมสาระ

- สงเกตจากแบบประเมนผลทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร เชนการทดลองการสบคนการสำรวจ

รวบรวมขอมลแปรผลขอมลและสรปผลขอมล


- สงเกตจากแบบประเมนผลการแสดงออกเปนรายบคคลหรอรายกลม

7. สอและแหลงการเรยนร

สอ

1. SlideTitle(Powerpointpresentation)

2. Slideคำถามนำสรางความสนใจ(Powerpointpresentation)

3. Slideบทเรยน(Powerpointpresentation)

4. สอภาพยนตร(moviesclip)

5. วดทศน(VDOclip)

6. ภาพเคลอนไหวตางๆ(Graphicanimation)

7. สอสถานการณจำลอง(SimulationMedia)

8. สอCAI(ComputerAssistantInstruction)

01-Cheme-P513-564.indd 528 9/15/09 12:55:11 PM

529

9. สอของจรง(Realmaterials)เชนอปกรณสารเคมวตถดบในทองถนฯลฯ

10. แบบจำลองโมเลกล(ModelMolecule)

11. ใบงาน

12. ใบความร

13. แบบทดสอบ

14. แบบประเมน

แหลงเรยนร

15. Internet/เวบไซตครสรพงศนามนยwww.dltv.biz/surapong/

16. Intranet/เวบไซตครสรพงศนามนย

17. วดทศน/วซดทบทวนบทเรยน

18. เคมe-bookครสรพงศนามนย

_____________________________

01-Cheme-P513-564.indd 529 9/15/09 12:55:11 PM

530

บรรณานกรม

กรมวชาการกระทรวงศกษาธการ.การประเมนจากสภาพจรง.กรงเทพฯ,2539.

กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ.หลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544. กรงเทพฯ : โรงพมพองคการ

รบสงสนคาและพสดภณฑ(ร.ส.พ.),2544.

โครงการสารานกรมไทยสำหรบเยาวชน.สารานกรมไทยสำหรบเยาวชน.กรงเทพฯ:รงศลปการพมพ,2539.

โครงการความรวมมอระหวางกระทรวงศกษาธการ สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลยและสมาคม

วทยาศาสตรแหงประเทศไทยในพระบรมราชปถมภ.หลกสตรอบรมครมธยมศกษา วชาเคม(โรเนยว).2543.

ชยฤทธ ศลาเดช.คมอการเขยนแผนการสอนทเนนผเรยนเปนสำคญ ระดบมธยมศกษา (ฉบบปรบปรง). กรงเทพฯ :

แมค,2545.

ชาตร เกดธรรม.การเรยนการสอนวทยาศาสตรเนนนกเรยนเปนศนยกลาง. กรงเทพฯ :บรษท เซนเตอร ดสคฟเวอร

จำกด,2542.

ทบวงมหาวทยาลย. เคมเลม 1.กรงเทพฯสำนกพมพอกษรเจรญทศน,2531.

ทบวงมหาวทยาลย.เคมเลม 2.กรงเทพฯสำนกพมพอกษรเจรญทศน,2531.

ธรพฒนฤทธทอง.30 รปแบบการจดกจกรรมโดยยดผเรยนเปนสำคญ.กรงเทพฯ:บรษทเฟองฟาพรนตงจำกด,2543.

นพนธตงคณานรกษและคณตารงหรญรกษ. เคมคำนวณ ม.ปลาย.กรงเทพฯ:สำนกพมพแมค,2533.

บญชาธนบญสมบต.คคดครวทยาศาสตร.กรงเทพฯ:บรษทส.เอเชยเพรส(1989),2545.

มนสบญประกอบ.ทดลองเคมมหศจรรย.พมพครงท6กรงเทพฯ:นานมบคพบลเคชน,2546.

ไรอน,ลอวร.เคม หลกสตรแหงชาตระดบมธยมศกษา (GCSE) ของประเทศองกฤษ.กรงเทพฯ:นานมบคส,2543.

ฤทยจงสฤษด.ปรงโครงงานวทยาศาสตรใหอรอย.กรงเทพฯ:โชคอนนตการพมพ,2545.

วนยวทยาลย.เคม 431 เลม 1 (ฉบบปรบปรงตาม สสวท.).กรงเทพฯ:หจก.สำนกพมพฟสกสเซนเตอร.

ศภชยใชเทยมวงศผแปล. เรองเบองหลงพลงงานนวเคลยร ไนเจล ฮอวกส.กรงเทพฯ:บรษทไทยวฒนาพานชจำกด,

2537.

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย.คมอครเคมโครงสราง 2 เลม 1 ว 431 - เลม 6 ว 035.กรงเทพฯ:

องคการคาครสภา,2542.

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย.คมอครเคมโครงสราง 3 เลม 1 ว 432 - เลม 6 ว 038.กรงเทพฯ:

โรงพมพครสภาลาดพราว,2540.

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย.หนงสอวชาเคมโครงสราง 2 เลม 1 ว 431 - เลม 6 ว 035.กรงเทพฯ

:โรงพมพครสภาลาดพราว,2542.

สถาบนสงเสรมวทยาศาสตรและเทคโนโลย.หนงสอวชาเคมโครงสราง 3 เลม 1 ว 432 - เลม 6 ว 038. กรงเทพฯ :

โรงพมพครสภาลาดพราว,2542.

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย.การจดการเรยนร กลมวทยาศาสตร หลกสตรการศกษาขนพนฐาน.

กรงเทพฯ:2546.

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย.คมอครสาระการเรยนรพนฐานและเพมเตม เคม เลม 1 กลม

สาระการเรยนรวทยาศาสตร.กรงเทพฯ:โรงพมพครสภาลาดพราว,2546.

01-Cheme-P513-564.indd 530 9/15/09 12:55:12 PM

531

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย.หนงสอเรยนสาระการเรยนรพนฐานและเพมเตม เคม เลม 1 -

เลม 2 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร.กรงเทพฯ:โรงพมพครสภาลาดพราว,2546.

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. เอกสารสำหรบคร เทคนคบางประการในปฏบตการเคม ระดบ

มธยมศกษาตอนปลาย.กรงเทพฯ:โรงพมพชวนพมพกรงเทพฯ,2528.

สมาคมสงเสรมเทคโนโลย (ไทย -ญปน).การทายปญหาประหยดพลงงานดวยรปภาพ. กรงเทพฯ :หจก. เอช-เอน

การพมพ,2530.

สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต.ทำอยางไรอนดบวทยาศาสตรและเทคโนโลยของไทยจงจะดขน?.

กรงเทพฯ:ฝายวเทศสมพนธสำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต,2543.

อรทย มลคำและสวทย มลคำ.CHILD CENTER : STORYLINE METHOD : การบรณาการหลกสตรการเรยน

การสอนโดยเนนผเรยนเปนสำคญ เลม 1 - 2.กรงเทพฯ:หจก.ภาพพมพ,2544

01-Cheme-P513-564.indd 531 9/15/09 12:55:12 PM

532

ใบงานท 1

รายวชาเคมรหสวชาว40222 ชนมธยมศกษาปท4

เรองปรมาณสารสมพนธ สอนโดยครสรพงศนามนย

กจกรรม Engage เปดประตสการเรยนรเรอง ปรมาณสารสมพนธ

จดประสงคการเรยนร

1. เพอใหนกเรยนไดตระหนกถงความสำคญดวยตนเองวาทำไมเราจงจำเปนตองเรยนเรองปรมาณสารสมพนธ

2. เพอเปดประเดนการศกษาโดยรวบรวมเอาความรและประสบการณเดมหรอจากแหลงเรยนรตางๆมา

กำหนดแนวทางการสำรวจตรวจสอบและการจดการการเรยนรของตนเองอยางหลากหลาย

3. เพอใหนกเรยนสนใจบทเรยนมความรกในวชาวทยาศาสตรสามารถเพาะบมพฤตกรรมและแนวคดแบบ

วทยาศาสตรมาแกไขปญหาชวตประจำวนได

การปฏบตงาน

ใหนกเรยนศกษาการทดลองทครกำหนดให สรปอภปรายประเดนทเกยวของกบบทเรยนเรอง “ปรมาณ

สารสมพนธ”แลวระดมสมองสรปตามลำดบกจกรรมทกำหนดใหตอไปน

กจกรรมท 1 การชง ตวง วด

สารเคมและอปกรณ

1. นำ

2. ตาชงแบบตางๆ

3. เครองมอตวงสารแบบตางๆ

4. ดนนำมน

5. กอนหนขนาดตางๆ

วธทดลอง

1. ใหนกเรยนลองฝกชงตวงและวดสงของตางๆทครกำหนดให

2. ฝกหดรายงานผลใหถกตองแมนยำโดยใชจดทศนยม4ตำแหนง

กจกรรมท 2 การหาความหนาแนน


1. นำ





01-Cheme-P513-564.indd 532 9/15/09 12:55:12 PM

533

วธสาธตทดลอง

1. ใหนกเรยนเลอกกอนหนและดนนำมนอยางละ1กอน

2. ทำการหาความหนาแนนของวตถทงสองโดยใหออกแบบวธการดวยกระบวนการกลมของนกเรยน

3. รายงานผลทศนยม4ตำแหนง

กจกรรมท 3 ความหนาแนนของนำและความถวงจำเพาะของสาร


1. นำ

2. นำมนพช






1. ใหนกเรยนดำเนนการหาความหนาแนนของนำทมปรมาตร50cm3

2. ใหนกเรยนดำเนนการหาความหนาแนนของนำมนพชทมปรมาตร50cm3

3. เปรยบเทยบความหนาแนนของสารทงสอง

4. ออกแบบการหาความถวงจำเพาะของนำและนำมนพช

อภปรายสรปสรป

กจกรรมท 1การชงตวงวด

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

01-Cheme-P513-564.indd 533 9/15/09 12:55:13 PM

534

สรปกจกรรมท 2การหาความหนาแนน

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

สรปกจกรรมท 3ความหนาแนนของนำและความถวงจำเพาะของสาร

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

คำถามนกเรยนคดวาปรมาณทใชในการศกษาวชาเคมจำกดเฉพาะการชงตวงวดในบทเรยนนเทานนหรอไมอยางไร

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

01-Cheme-P513-564.indd 534 9/15/09 12:55:14 PM

535

ใบความรท 1


เรองมวลอะตอม สอนโดยครสรพงศนามนย

มวลอะตอม

อะตอมมขนาดเลกมากจงมมวลหรอนำหนกนอยมากอะตอมของธาต 1อะตอมทหนกทสดจะมนำหนกเพยง

ประมาณ4.0 x 10-22 กรมการคดนำหนกหรอมวลทแทจรงในหนวยกรมจงไมสะดวกดงนนจงมการคดหาวธทจะใช

มวลหรอนำหนกเปรยบเทยบ(RelativemassหรอRelativeweight)ซงเรยกวามวลอะตอมหรอนำหนกอะตอม

ในสมยของดอลตนใชธาตทเบาทสดคอHเปนตวเปรยบเทยบเพอหามวลอะตอมของธาตอนโดยกำหนดให

มวลของH1อะตอม = 1หนวยamu

1หนวยamu = 1.66x10-24กรม

มวลอะตอมของธาต =มวลของธาต1อะตอม

มวลของH1อะตอม

ตอมามการเสนอใหใชออกซเจนเปนธาตมาตรฐานแทนธาตไฮโดรเจน เนองจากออกซเจน1อะตอมมวลเปน

16เทาของไฮโดรเจน1อะตอมจงเขยนเปนความสมพนธไดเปน

มวลอะตอมของธาต =มวลของธาต1อะตอม

ของO1อะตอม

ในปจจบนอะตอมของธาตทใชเปนมาตรฐานคอคารบอนโดยใช 126 C ซงเปนไอโซโทปทมมากทสดของ

คารบอน

มวลอะตอมของธาต = มวลของธาต1อะตอม

ของC-121อะตอม

เชนNaมมวลอะตอมในตารางธาตเปน23แสดงวา

มวลอะตอมของNa = มวลของธาต1อะตอม


มวลของNa1อะตอม = มวลของNaxของC12อะตอม

แทนคาNa1อะตอม = 23x1.66x10-24กรม

หมายความวา Na1อะตอมมมวลจรงๆ=23x1.66x10-24กรม

Na 1อะตอมมมวลเปรยบเทยบเปน23เทาของมวลของH1อะตอม

Na1อะตอมมมวลเปรยบเทยบเปน23amu

1 16

1 12

1 12

1 12

01-Cheme-P513-564.indd 535 9/15/09 12:55:15 PM

536

ตวอยางท 1 โพแทสเซยม1อะตอมหนก39.1x1.66x10-24กรมมวลอะตอมของโพแทสเซยมมคาเทาใด

มวลอะตอมของK = มวลของK1อะตอม


แทนคามวลอะตอมของK =39.1x1.66x10-24

= 39.1 ตอบ

1.66x10-24

ตวอยางท 2 ธาตXมมวลอะตอม55.8ถาธาตX1อะตอมจะมมวลเปนกกรมและกamu

วธทำ มวลแทนคาอะตอมของX = มวลของX1อะตอม


แทนคา55.8 =มวลของX1อะตอม

1.66x10-24

มวลของX1อะตอม = 55.8x1.66x10-24กรม

ถามวล1.66x10-24กรม = 1amu

มวลของX55.8x1.66x10-24กรม=1x55.8x1.66x10-24

= 55.8 ตอบ

1.66x10-24

- มวลอะตอมทปรากฏอยในตารางธาตทงหมดเปนคาทไดจากการเปรยบเทยบกบนำหนกอะตอมของ

ของมวลของC-121อะตอมซงมคาเทากบ1amuหรอเทากบ1.66x10-24gดงนนถาอยากทราบมวลจรงๆของ

แตละธาตในตารางธาตกสามารถหาไดจากการเอามวลอะตอมของธาตตางๆมาคณกบ1.66x10-24gนนเอง

- มวลอะตอมของธาตสวนใหญไมเปนเลขจำนวนเตม เพราะคดจากนำหนกเฉลยของไอโซโทปของธาต

แตละชนด

- ธาตสวนใหญในธรรมชาตมหลายไอโซโทปแตละไอโซโทปมปรมาณทมากนอยตางกนนกวทยาศาสตร

สามารถหามวลอะตอมและปรมาณไอโซโทปของธาตโดยใชเครองมอท เรยกวา แมสสเปกโทรมเตอร (Mass

Spectrometer)ดงภาพ

1 12

1 12

1 __ 12

01-Cheme-P513-564.indd 536 9/15/09 12:55:16 PM

537

การหามวลอะตอมโดยแมสสเปกโทรมเตอร จะใหสารตวอยางอยในหลอดสญญากาศ แลวทำใหกลายเปน

ไอออนโดยการยง(bombad)ดวยอเลกตรอนพลงงานสงเมอไอของสารตวอยางชนกนกบอเลกตรอนพลงงานสงอะตอม

ในสารจะปลอยอเลกตรอนแลวอะตอมกกลายเปนไอออนทมประจบวก ไอออนเหลานนจะผานรเลกๆ ออกไป

ในลกษณะทเปนทางเลกๆ (narrowbeam) เขาไปสสวนทตอไวกบสนามแมเหลกไฟฟา (electromagnetic)สนามไฟฟา

จะมหนาทเรงใหอนภาคใหมความเรวสง เนองจากไอออนตางๆมมวลและประจตางกนจงถกเรงใหมความเรวตางกน

และเกดการเบยงเบนไดตางกนทงนปรมาณหรอขนาดของการเบยงเบนขนอยกบขนาดของสนามไฟฟาความเรว

มวล และประจของไอออน จากนนขอมลกจะแปลออกมาเปนสเปกตรม เรยกวา แมสสเปกตรม (mass

spectrum)สเปกตรมจะบอกความสมพนธระหวางปรมาณไอออนบวกกบอตราสวนมวลตอประจ (m/e) ของไอออน

แตละกลมซงนำไปหามวลอะตอมของธาตหรอไอโซโทปแตละไอโซโทปตอไป

จากภาพแมสสเปกตรมของนออน (Ne)แยกเปน 3 ไอโซโทปคอNe-20,Ne-21,Ne-22 ความสงของแตละเสน

เปนสดสวนกบปรมาณทมในธรรมชาต

01-Cheme-P513-564.indd 537 9/15/09 12:55:18 PM

538

ตารางแสดงมวลและปรมาณทมในธรรมชาตของไอโซโทปของธาตบางชนด

ไอโซโทป มวลอะตอมของ

ไอโซโทป

ปรมาณไอโซโทป ไอโซโทป มวลอะตอมของ

ไอโซโทป

ปรมาณไอโซโทป

11 H 1.00783 99.985

2311 Na 22.98977 100

21 H 2.01410 0.015

2412 Mg 23.98504 78.7

32 He 3.0103 0.00013

2512 Mg 24.98584 10.2

42 He 4.00260 99.99987

2612 Mg 25.98636 11.1

63Li 6.01512 7.42

2713Al 26.98153 100

73Li 7.01600 92.58

2814Si 27.97693 92.18

94Be 9.01219 100

2914Si 28.97650 4.71

105B 10.01294 19.77

3014Si 29.97377 3.11

115B 11.00931 80.23

3115P 30.97377 100

126C 12.00000 98.892

3216S 31.97207 95.02

136C 13.00336 1.108

3316S 32.97207 0.76

147N 14.00307 99.635

3416S 33.96786 4.22

157N 15.00011 0.365

3616S 35.96710 0.014

168O 15.99491 99.579

3517Cl 34.96885 75.76

178O 16.99913 0.037

3717Cl 36.96590 24.24

188O 17.99916 0.204

3618Ar 35.96754 0.337

199 F 18.99840 100

3818Ar 37.9673 0.063

01-Cheme-P513-564.indd 538 9/15/09 12:55:19 PM

539



เรองมวลอะตอม สอนโดยครสรพงศนามนย


นกเรยนสามารถอธบายความหมายมวลอะตอมและคำนวณหามวลของธาต 1 อะตอมมวลอะตอมและมวล

อะตอมเฉลยได


ใหนกเรยนศกษาขอมลตอไปน

มวลอะตอมของธาต

มวลอะตอมของธาต = มวลของธาต 1 อะตอม

มวลของ H 1 อะตอม (1.66 x 10-24 g)

ปจจบนมวลอะตอมของธาตไดจากการเปรยบเทยบจากธาตคารบอน(C)โดยใชสตร

มวลอะตอมของธาต = มวลของธาต 1 อะตอม

มวลของ C 1 อะตอม (1.66 x 10-24 g)

ปรมาณ 11 H

42 He

168O

มวลของธาต1อะตอม

มวลอะตอมของธาต

มวลของธาต1โมล

1x1.66x10-24 g

1

1 g

4x1.66x10-24 g

4

4g

16x1.66x10-24 g

16

16g

ขอสงเกต 1. มวลอะตอมเปนมวลเปรยบเทยบไมมหนวย

2. มวลของธาต1อะตอมเปนมวลจรงมหนวยเปนg

มวลอะตอมเฉลยของธาต

ธาตสวนใหญในธรรมชาตมหลายไอโซโทปกลาวคอ เปนธาตชนดเดยวกนแตมมวลอะตอมหลายคาเชน 12C,13C, 14C เปนตนดงนนการคดมวลอะตอมของธาตทเขยนลงในตารางธาต จงเปนคามวลอะตอมเฉลย (ตามปกตมวล

อะตอมทเราพดถงความจรงแลวคอมวลอะตอมเฉลย)

ซงหาไดจากสตร

มวลอะตอมเฉลย= (มวลไอโซโทปท 1 x %ทมในธรรมชาต) + (มวลไอโซโทปท 2 x %ทมในธรรมชาต) + ...

100

ตวอยาง ในธรรมชาตธาตSiม3 ไอโซโทปคอ 28Si, 29Si, 30Siมปรมาณ92.21%,4.70%,3.06%ตามลำดบมวลของ

ไอโซโทปทงสามมคาเทากบ27.977,28.967และ29.974amuตามลำดบจงคำนวณหามวลอะตอมเฉลยของSi

1 12

01-Cheme-P513-564.indd 539 9/15/09 12:55:20 PM

540

วธทำ

มวลอะตอมเฉลยของSi = (92.21 x 27.977) + (4.70 x 28.967) + (3.06 x 29.974)

100

= 28.086amu

∴ มวลอะตอมเฉลยของSi = 28.086 ตอบ

จงตอบคำถามตอไปน

1. มวลของสาร1อะตอมหมายถง..................................................................................................................................

2. อะตอมของธาตใดทมมวลนอยทสด.....................................มมวล.....................................................................กรม

3. amuหมายถง...................................................................1amu=.......................................................................กรม

4. จงหามวล1อะตอมของ126C,

2713Al

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

5. ธาตA5อะตอมหนกเปน50เทาของคารบอน-121อะตอมมวลอะตอมของAคอ

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

6. อะตอมหนกเปน100เทาของ1/14มวลของN-141อะตอมมวลอะตอมของBคอ

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

7. มวลอะตอมCa=40หมายความวา............................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

8. จากการวเคราะหดวยเครองmassspectrographพบวาในธรรมชาตคลอรนม2ไอโซโทปคอ 35Clมมวลอะตอม

34.969ปรมาณ75.40%และ37Clมมวลอะตอม36.966ปรมาณ24.00%จงหามวลอะตอมของแกสคลอรนน

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

9. จงคำนวณมวลอะตอมของอรเดยม(Ir)จากขอมลตอไปน

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

โอโซโทป มวลอะตอม สดสวนทพบในธรรมชาต

Ir-191Ir-193

191.0193.0

0.3730.627

01-Cheme-P513-564.indd 540 9/15/09 12:55:21 PM

541

แบบทดสอบท 1


(1) กำมะถน(S)1อะตอมมมวล32x1.66x10-24กรมจงหามวลอะตอมของS

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

(2) มวลอะตอมของNa=23Na1อะตอมจะมมวลเปนกเทาของมวลของC-121อะตอม

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

(3) ออกซเจน1อะตอมมมวล26.56x10-24กรมจงหามวลอะตอมของออกซเจน

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

(4) 1มวลอะตอมของCa=40.1ถานำCaมา1กรมจะมกอะตอม

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

(5) ธาตB2อะตอมมมวลเปน5เทาของN3อะตอมถามวลอะตอมของN=9จงหามวล1อะตอมของธาตB

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

(6) ธาตCl100อะตอมจะมมวลกกรม(Cl=35.5)

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

1 12

01-Cheme-P513-564.indd 541 9/15/09 12:55:21 PM

542



เรองมวลโมเลกล สอนโดยครสรพงศนามนย

มวลโมเลกล

เมออะตอมมขนาดเลกมาก และอะตอมรวมกนเปนโมเลกล กยงมขนาดเลกมากเชนเดม ดงนน การหามวล

โมเลกลจงตองใชวธการเปรยบเทยบเชนเดยวกบการหาขนาดของอะตอม

มวลโมเลกล (Molecularmass;M)คอตวเลขแสดงวา 1 โมเลกลของสารหนกเปนกเทาของ ของมวล

C-121อะตอมเขยนเปนสตรไดดงน

มวลโมเลกลของสาร = มวลของสาร1โมเลกล

ของมวลC-121อะตอม

ตวอยางเชน นำH2Oมมวลโมเลกล = 18หมายความวา

- H2O1โมเลกลหนกเปน18เทาของของมวลC-121อะตอม

- H2O1โมเลกลหนกเปน18x1.66x10-24 g

ลกษณะสำคญของมวลโมเลกลของสาร

1. มวลโมเลกลของสารเปนตวเลขเปรยบเทยบเชนเดยวกบมวลอะตอมดงนนจงไมมหนวย

2. มวลโมเลกลของสารหาไดทงธาตและสารประกอบ เชน กำมะถน S8 มมวลโมเลกล 256 CO

2 มมวล

โมเลกล44เปนตน

3. มวลของสาร1โมเลกลเปนมวลจรงของสารทมหนวยเปนกรมปอนดกโลกรม

4. มวลของสาร1โมเลกล =มวลโมเลกลของสารxของมวลC-121อะตอม

=มวลโมเลกลของสารx1.66x10-24 g

5. มวลโมเลกลของสารใดๆ =ผลบวกของทกอะตอมใน1โมเลกลของสารนน

ตวอยางท 1 คลอไรดของสารA1โมเลกลหนก40x10-22gและของมวลC-121อะตอมหนก1.66x10-24 g

จงหามวลโมเลกลของคลอไรดของA

วธทำ สตร

มวลโมเลกลของคลอไรดสารA =มวลของสารA1โมเลกล

ของมวลC-121อะตอม

แทนคามวลโมเลกลของคลอไรดสารA = 40x10-22

g

1.66x10-24

มวลโมเลกลของคลอไรดของA = 250 ตอบ

1 12

1 12

1 12

1 12

1 12

1 12

01-Cheme-P513-564.indd 542 9/15/09 12:55:22 PM

543

ตวอยางท 2 สารประกอบชนดหนง100โมเลกลหนกXกรมและC-1210อะตอมหนกYกรมจงหามวลโมเลกล

ของสารประกอบน

วธทำ สารประกอบน 100 โมเลกลหนก X กรม

สารประกอบน 1 โมเลกลหนก กรม

C-12 10 อะตอมหนก Y กรม

C-12 1 อะตอมหนก กรม

มวลโมเลกลของสารประกอบ = = ตอบ

ตวอยางท 3 กำหนดมวลอะตอมของH=1,S=32,O=16จงหา

ก.มวลโมเลกลของH2SO

4

ข.มวลของH2SO

41โมเลกล

ค.มวลของH2SO

410โมเลกล

วธทำ ก.มวลโมเลกลของH2SO

4 = (2x1)+(1x32)+(4x16)

= 2+32+64

= 98 ตอบ

ข.มวลของH2SO

41โมเลกล = มวลโมเลกลx1.66x10-24 กรม

= 98x1.66x10-24 กรม

= 162.68x10-24 กรม ตอบ

ค.มวลของH2SO

410โมเลกล = 10x98x1.66x10-24 กรม

= 1626.8x10-24 กรม ตอบ

X100

Y10

X100

1 12

Y10x

12X10y

01-Cheme-P513-564.indd 543 9/15/09 12:55:23 PM

544



เรองมวลโมเลกล สอนโดยครสรพงศนามนย


1. อธบายความหมายของมวลโมเลกลและมวลของสาร1โมเลกลได

2. คำนวณหามวลโมเลกลของสารและมวลของสาร1โมเลกลได

การปฏบตงาน ใหนกเรยนศกษาขอมลตอไปน

1. มวลโมเลกลของสาร = มวลของสาร 1 โมเลกล

ของมวล C-12 1 อะตอม

ตวอยาง นำ (H2O)มมวลโมเลกล = 18หมายความวานำ 1 โมเลกลหนกเปน 18 เทาของ ของC- 12

1อะตอม(1.66x10-24g)

2. มวลโมเลกลของสาร = ผลบวกของมวลอะตอมทกอะตอมของธาตในสตร

ตวอยาง นำ(H2O)มมวลโมเลกล = 2H+O

แทนคาเมอกำหนดมวลอะตอมH = 1และO=16

∴H2Oมมวลโมเลกล = 2(1)+16=18

ขอสงเกต 1. มวลโมเลกล เปนมวลเปรยบเทยบ ไมมหนวย (บอกใหทราบวามวลของสารนนโมเลกลหนกเปนกเทาของ

มวลของธาตมาตรฐาน)

2. มวลของสาร1โมเลกลเปนมวลจรงของสารนนใน1โมเลกลมหนวยเปนg,amu

จงตอบคำถามตอไปน

1. กำหนดใหมวลอะตอมของH=1,S=32,O=16จงหา

ก. มวลโมเลกลของH2SO

4=

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

ข. มวลของH2SO

4,1โมเลกล=

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

ค. มวลของH2SO

4,10โมเลกล=

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

1 12

1 12

01-Cheme-P513-564.indd 544 9/15/09 12:55:24 PM

545

2. จงหามวลโมเลกลของสารตอไปน(มวลอะตอมเปดดจากตารางธาต)

ก. S8

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

ข. CH3CH

2CH

2NH

2

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

ค. Na2CO

3.10H

2O

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

3. จงหามวลโมเลกลของสารตอไปน

ก. แรเบรลสตรBe2AI

2Si

6O18

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

ข. ดเกลอสตรMgSO4.7H

2O

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

ค. ดางทบทมสตรKMnO4

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

ง. โพรพานอลสตรCH3CH

2CH

2OH

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

01-Cheme-P513-564.indd 545 9/15/09 12:55:24 PM

546



เรองมวลโมเลกล

(1) คลอไรดของสารA1 โมเลกลหนก40x 10-22กรมและ1/12 เทามวลC-121อะตอมหนก1.66x 10-24กรม

จงหามวลของโมเลกลของA

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

(2) จงหามวลโมเลกลของสารตอไปน

(ก) S8

(ข) CH3CH

2CH

2NH

2

(ค) Na2CO

3.10H

2O

กำหนดใหมวลอะตอมของH=1,C=12,N=14,O=16.Na=23,S=32

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

01-Cheme-P513-564.indd 546 9/15/09 12:55:25 PM

547



เรองมวลอะตอม/มวลโมเลกล

1. ธาตMมมวลอะตอม70และมความหนาแนนเทากบ5.02g/cm3ปรมาตรเฉลยของธาตน1อะตอมจะมคากcm3

ก. 2.31x10-23 ข. 1.18x10-25

ค. 4.3x10-23 ง. 5.18x10-25

2. จากการทดลองหามวลอะตอมของธาตหนงไดคา 60.2และหาความหนาแนนไดเทากบ 10.0 g/cm3จงหาปรมาตร

เฉลยเปนcm3ของธาตน1อะตอมตามการทดลองน

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

3. ถามวลสตรKMnO4=158จงคำนวณหามวลอะตอมของMn(K=39,O=16)

ก. 55 ข. 45

ค. 40 ง. 35

4. จงหาคามวลอะตอมเฉลยของธาตMซงมสองไอโซโทปคอไอโซโทปชนดแรกมรอยละ20.00มวลอะตอม54.00

ไอโซโทปชนดหลงมรอยละ80.00มวลอะตอม56.00

ก. 54.20 ข. 54.40

ค. 54.80 ง. 55.60

5. จากการศกษาอะตอมของธาตQซงมเลขอะตอม16ใหผลดงน

ชนดของไอโซโทป ปรมาณทมในธรรมชาต

อะตอมทม16นวตรอน



94.82

0.78

4.40

มวลอะตอมเฉลยของธาตQจะมคาเทาใด

ก. 32.09 ข. 32.58

ค. 33.01 ง. 33.58

6. มวลอะตอมเฉลยของธาตออกซเจนในธรรมชาตเทากบ15.9994แสดงวาไอโซโทปใดของออกซเจนทมมากทสด

ในธรรมชาต

ก. 16O ข. 17O

ค. 18O ง. เทากน

01-Cheme-P513-564.indd 547 9/15/09 12:55:26 PM

548

7. กำหนดมวลอะตอมและปรมาณไอโซโทปในธรรมชาตตามตาราง

1A 2A 30B 31B

%ในธรรมชาต

มวลอะตอม

99

1.0

1

2.0

98

30.0

2

31.0

มวลโมเลกลของสารประกอบA3Bเปนเทาใด

ก. 33.00 ข. 33.05

ค. 33.50 ง. 35.00

8. ธาตโบรอนทเกดขนตามธรรมชาตประกอบดวยไอโซโทป 2ชนดคอ 12B (มมวลไอโซโทป= 11.01) ในปรมาณ

80%และอกไอโซโทปหนงในปรมาณ 20%หากมวลอะตอมของธาตโบรอนเทากบ 10.81 มวลไอโซโทปของ

ไอโซโทปอกตวจะเทากบ

ก. 10.0 ข. 10.5

ค. 10.9 ง. 11.0

9. ธาตXประกอบดวยไอโซโทป2ชนดทมมวลอะตอม14.00และ15.00ตามลำดบหากมวลอะตอมของธาตX

เทากบ14.10ปรมาณในธรรมชาตของXทมมวลอะตอม15.00จะเทากบเทาใด

ก. 5% ข. 10%

ค. 15% ง. 20%

10. สารประกอบชนดหนงจากการวเคราะหพบวาประกอบดวย Zn, Al และO โดยมสดสวนจำนวนอะตอมเปน

1:2:4ตามลำดบถานำสารดงกลาวมา3.30กรมมาวเคราะหหาZnจะไดZnหนกกกรม(Zn=65,Al=27)

ก. 0.47 ข. 0.92

ค. 1.17 ง. 1.42

11. ในการผลตนำมน5dm3จะตองเตมสารเตตระเอทลเลด(C2H5)4Pbลงไป4cm3เพอกนการกระตกของเครองยนต

ในนำมน100dm3จะมสารตะกวปนอยกกรม(C2H5)4Pbมความหนาแนน1.5กรม/cm3

ก. 76.9 ข. 120

ค. 223 ง. 323

12. ภาชนะบรรจ CuSO4.5H

2O รวมหนก 80 g นำมาเผาใหนำผลกหายไปจนหมดเหลอภาชนะกบ CuSO

4หนก

71กรมจงหามวลของCuSO4.5H

2O

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

01-Cheme-P513-564.indd 548 9/15/09 12:55:26 PM

549



เรองจำนวนมวลกบอนภาคของสาร สอนโดยครสรพงศนามนย

วตถประสงค

1. บอกความสมพนธระหวางจำนวนมวลกบเลขอาโวกาโดรและจำนวนมวลกบอนภาคของสาร


ใหนกเรยนศกษาไปตามขนตอนตอไปน

1. มวลอะตอมNa=23ถามNaหนก23กรมจะมNaกอะตอม

Naหนก23x1.66x10-24กรม จะมจำนวนอะตอม 1 อะตอม

Naหนก23กรม จะมจำนวนอะตอม = 1x23 อะตอม

23x1.66x10-24

∴ Na23กรมจะมNa =1 = 6.02 x 1023 อะตอม

1.66x10-24

2. มวลอะตอมA1=27ถามA1หนก27กรมจะมA1กอะตอม

A1หนก27x1.66x10-24กรม จะมจำนวนอะตอม 1 อะตอม

A1หนก27กรม จะมจำนวนอะตอม = 1x27 อะตอม

27x1.66x10-24

∴ A127กรมจะมA1 = 1 = 6.02 x 1023 อะตอม

1.66x10-24

3. มวลโมเลกลH2SO

4=98ถามH

2SO

4หนก98กรมจะมH

2SO

4กโมเลกล

H2SO

4หนก98x1.66x10-24กรม จะมจำนวนโมเลกล 1 โมเลกล

H2SO

4หนก98กรม จะมจำนวนโมเลกล = 1x98 โมเลกล

98x1.66x10-24

∴ H2SO

498กรมจะมH

2SO

4=1 = 6.02 x 1023 โมเลกล

1.66x10-24

4. มวลโมเลกลC12H

22O

11=342ถามC

12H

22O

11หนก342กรมจะมC

12H

22O

11กโมเลกล

C12H

22O

11หนก342x1.66x10-24กรม จะมจำนวนโมเลกล 1 โมเลกล

C12H

22O

11หนก342กรม จะมจำนวนโมเลกล = 1x342 โมเลกล

342x1.66x10-24

∴ C12H

22O

11342กรมจะมC

12H

22O

11=1 = 6.02 x 1023 โมเลกล

1.66x10-24

01-Cheme-P513-564.indd 549 9/15/09 12:55:27 PM

550

คำถาม

1. ถาชงมวลของสารมาเปน“กรม”โดยใหตวเลขของมวลนน=...................................................................................

สารนนจะมจำนวนอนภาค=6.02x1023อนภาค

2. หนวยทใชเรยกสารทมจำนวนอนภาค=6.02x1023อนภาควา...............................................................................

3. คำวาอนภาคหมายถงสงใดบาง...............................................................................................................................

4. กรณบอกจำนวนอนภาคของธาตทเปนโลหะเราระบชนดของอนภาคเปน...............................................................

5. ธาตทประกอบกนเขาเปนโมเลกลถาไมระบชนดของอนภาคอนภาคจะหมายถง.....................................................

6. เลขอาโวกาโดรมคาเทากบ........................................................................................................................................

7. HClจำนวน7.3กรมมจำนวนอนภาค=...................................................................................................................

8. สารในขอใดตอไปนมจำนวนอะตอมมากทสด

ก. อะตอมออกซเจน1.0กรม

ข. แกสออกซเจน1.0กรม

ค. แกสโอโซน1.0กรม

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

01-Cheme-P513-564.indd 550 9/15/09 12:55:28 PM

551



เรองจำนวนโมลกบมวลของสาร สอนโดยครสรพงศนามนย


1. บอกความสมพนธระหวางจำนวนโมลกบมวลของสารได

2. คำนวณหามวลจำนวนอนภาคของสารหรอจำนวนโมลได


ใหนกเรยนศกษาไปตามขนตอนตอไปน

1. สารใดๆ1โมล(โมเลกล)มมวลเทากบมวลโมเลกลกรม

2. สารใดๆ1โมล(อะตอม)มมวลเทากบมวลอะตอมกรม

3. ธาตNaมมวลอะตอม23

∴ Naจำนวน1โมลมมวล=23กรม 4. แกสออกซเจน(O

2)มมวลโมเลกลเทากบ16+16=32

∴ O2จำนวน1โมลมมวล=32กรม

5. นำ(H2O)มมวลโมเลกลเทากบ2(1)+16=18

∴ H2Oจำนวน1โมลมมวล=18กรม

6. ซลเฟตไอออน(SO2-

4)1โมล(ไอออน)มมวล=32+4(16)=96กรม

สรป

1. สารทเปนอะตอม“อะตอมใดๆ 1 โมล จะมมวลในหนวยกรมเทากบตวเลขแสดงมวลอะตอมของธาตนน”

2. โมเลกลหรอสารประกอบใดๆ1โมลจะมมวลเปนกรมเทากบตวเลขแสดงมวลโมเลกลของสารประกอบนน

3. ไอออนใดๆ 1 โมล จะมมวลเปนกรม เทากบตวเลขแสดงมวลอะตอมของธาตทเกดไอออนหรอเทากบ

ตวเลขแสดงมวลโมเลกลของสารประกอบทเกดไอออนนน

สตรทใชในการคำนวณ

สตรท 1 จำนวนโมลอะตอม(n) = มวลของธาต(กรม) = g

มวลอะตอมของธาต M

สตรท 2 จำนวนโมลโมเลกล(n) = มวลของธาต(กรม) = g

มวลโมเลกลของสารประกอบ M

สตรท 3 จำนวนโมเลกลหรอจำนวนอะตอม(N)=จำนวนโมล(n)x6.02x1023อนภาค

01-Cheme-P513-564.indd 551 9/15/09 12:55:29 PM

552

คำถาม

1. สารAจำนวน1โมลมมวลกกรม

...................................................................................................................................................................................

2. นำ10โมลคดเปนกกรม

...................................................................................................................................................................................

3. นำ0.3โมลคดเปนกกรม

...................................................................................................................................................................................

4. นำ1กโลกรมคดเปนกโมล

...................................................................................................................................................................................

5. จงหาจำนวนโมลและมวลของสารตอไปน

5.1 แกสคารบอนไดออกไซด18.06x1023โมเลกล

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

5.2 โพแทสเซยมไอออน1.505x1023ไอออน

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

5.3 ตะกว1อะตอม

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

6. สารตอไปนมจำนวนอนภาคเทาใด

6.1 โซเดยมไอออน(Na+)0.6โมล

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

6.2 เฮกเซน(C6H14)43กรม

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

6.3 คารบอน4กรม

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

7. Na1โมลมจำนวนอนภาค=6.02x1023อะตอมถา

Na2.5โมลมจำนวนอนภาค=.......................................................................................................................อะตอม

Na2.5โมลหนกกกรม...............................................................................................................................................

8. ปรอท30.1x1022อะตอมมจำนวนโมล=.................................................................................................................

01-Cheme-P513-564.indd 552 9/15/09 12:55:29 PM

553



เรองปรมาตรตอโมลของแกส สอนโดยครสรพงศนามนย


1. บอกความสมพนธระหวางปรมาณของสารในเรองจำนวนโมลกบปรมาตรของแกสทSTPได


1. ใหนกเรยนศกษาขอมลและวธการคำนวณในตารางตอไปน

แกส มวลของแกส (กรม)

ออกซเจน

ไนโตรเจน

คารบอนมอนอกไซด

คารบอนไดออกไซด

1.43

1.23

1.24

1.97

จากตารางปรมาตรตอโมลของแกสออกซเจนคำนวณไดดงน

ออกซเจน1.43gมปรมาตร 1dm3

ออกซเจน1โมลมมวล32gมปรมาตร= 1 dm3x32g =22.4dm3ทSTP

1.43g

2. ปรมาตรตอโมลของแกสใดๆเทากบ22.4ลกบาศกเดซเมตรทSTPหรอแกสใดๆปรมาณ1โมลมปรมาตร

เทากบ22.4ลกบาศกเดซเมตรทSTP

3. จำนวนโมลของแกส= ปรมาตรของแกส(dm3)ทSTP

22.4dm3

แลวตอบคำถาม

01-Cheme-P513-564.indd 553 9/15/09 12:55:30 PM

554

คำถาม

1. ออกซเจน ไนโตรเจนคารบอนมอนอกไซด และคารบอนไดออกไซด มมวลโมเลกล 32.0, 28.0, 28.0และ 44.0

ตามลำดบแกสเหลานมปรมาตรตอโมลทSTPเปนเทาใด

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

2. STPหมายถง

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

3. จงหาปรมาตรทSTPของแกสตอไปน

ก. C10H80.7mol

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

ข. แกสแอมโมเนย340กรม

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

4. แกสกซงมความหนาแนน1.75g/dm3ทSTPจำนวน2.408x1024โมเลกลจงหา

ก. จำนวนโมลของแกสก

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

ข. มวลเปนกรมของแกสก

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

01-Cheme-P513-564.indd 554 9/15/09 12:55:30 PM

555



เรองโมล

1. แกสชนดหนงมสตรโมเลกลC3H8ถาแกสนหนก2กรมจะมปรมาตรเทาใดทSTP(C=12,H=1)

ก. 2.42ลตร ข. 1.96ลตร

ค. 1.02ลตร ง. 1.87ลตร

2. แกสชนดหนงหนก0.2กรมมปรมาตร300cm3ทSTPแกสชนดนมมวลโมเลกลเทาไร

ก. 14.9 ข. 16

ค. 18 ง. 20.5

3. สารDหนก1.2กรมเมอทำใหเปนไอจะไดไอปรมาตร224cm3ทSTPดงนนมวลโมเลกลของสารDเทากบ

ก. 1.2 ข. 12

ค. 120 ง. 1200

4. แกสชนดหนงเราใชเครองมอตรวจนบจำนวนโมเลกลไดเทากบ9.03x1023โมเลกลอยากทราบวามปรมาตรกลตร

ทSTP

ก. 11.2ลตร ข. 22.4ลตร

ค. 33.6ลตร ง. 44.8ลตร

5. สารประกอบชนดหนงประกอบดวยH 1อะตอมN 1อะตอมและO 3อะตอมสารนหนก 31.5กรม จะมก

โมเลกล

ก. 3.01x1023 ข. 4.05x1023

ค. 5.12x1023 ง. 7.02x1023

6. เพนนซลนมสตรเคมเปนC16H18O4N

2S100กรมมกโมเลกล(C=12H=10O=16N=14S=32)

ก. 6.02x1023 ข. 3.01x1023

ค. 1.8x1023 ง. 1.204x1023

7. แกสอารกอน1500cm3ทSTPหนกกกรม(Ar=39.95)

ก. 2.67 ข. 2.96

ค. 3.42 ง. 3.67

8. แกสออกซเจน71.45gจะมปรมาตรกdm3ทSTP

ก. 20 ข. 34

ค. 40 ง. 50

9. กรดแอซตก(CH3COOH)24กรมจะมจำนวนออกซเจนอะตอมอยทงหมด............เทากบ(C=12,H=1,O=16)

ก. 6.02x1023อะตอม ข. 4.82x1023อะตอม

ค. 2.41x1023อะตอม ง. 1.20x1023อะตอม

10. แกสชนดหนงมปรมาณ448cm3ทSTPมมวล0.60กรมแกสนนาจะไดแก

ก. NH3 ข. CH

4

ค. C2H6 ง. CO

2

01-Cheme-P513-564.indd 555 9/15/09 12:55:31 PM

556

11. เมอนำสารX2(CO

3)3หนก19.60กรมไปเผาจะไดXออกไซดหนก16.00กรมกบแกสCO

2 เทานนปรมาตร

ของแกสCO2ทเกดขนทSTPมคาเทาใด

ก. 1.83dm3 ข. 2.24dm3

ค. 3.66dm3 ง. 4.48dm3

12. นำ25.0กรมประกอบดวยไฮโดรเจนและออกซเจนอยางละกอะตอม

ก. ไฮโดรเจน1.6x1024อะตอมและออกซเจน8.37x1023อะตอม

ข. ไฮโดรเจน1.66x1023อะตอมและออกซเจน3.22x1023อะตอม

ค. ไฮโดรเจน1.20x1024อะตอมและออกซเจน6.02x1023อะตอม

ง. ไฮโดรเจน2.4x1023อะตอมและออกซเจน4.8x1023อะตอม

13. แกสX67.2ลตรทSTPมกอะตอมถาแกสX1โมเลกลจะม3อะตอม

ก. 1.2x1024 ข. 1.8x1024

ค. 2.4x1024 ง. 5.4x1024

14. Fe4[Fe(CN)

6]31.2x10-6โมลมFeกอะตอม

ก. 2.5x1015 ข. 5.1x1015

ค. 5.1x1018 ง. 2.5x1018

15. ธาตXทำปฏกรยากบออกซเจนไดสารประกอบมสตรX4O6ถา8.4กรมของธาตXทำปฏกรยาพอดกบ6.5กรม

ของออกซเจนมวลอะตอมของธาตXเปนเทาใด(O=16)

ก. 24 ข. 31

ค. 50.4 ง. 70.3

16. (มช 39) ธาตAมมวลอะตอมเทากบ 60.0ทำปฏกรยากบธาต BทำใหเกดสารประกอบAB2 ถา 2กรมของA

ทำปฏกรยากบ8กรมของBไดสารประกอบAB2มวลอะตอมของBคอ

ก. 90 ข. 120

ค. 160 ง. 190

17. ธาตXมมวลอะตอม= 16ทำปฏกรยากบธาตY ไดสารประกอบมสตรโมเลกลเปนY2X5ถาธาตY 6.2 กรม

ทำปฏกรยาพอดกบธาตX8.0กรมจงหามวลอะตอมของธาตY

ก. 19.8 ข. 31.0

ค. 51.6 ง. 80.0

18. (En41)อะตอมZหนกเปน12.0เทาของอะตอมคารบอนถาตองการเตรยมสารประกอบZC4จะตองใชZกกรม

มารวมตวกบคารบอน1กรม

ก. 3 ข. 6

ค. 12 ง. 24

19. (มช41)สารAมมวลโมเลกล64ประกอบดวยSและOอยางละเทาๆกนโดยมวลถาสารA16กรมมจำนวน

อนภาคเทากบสารB19กรมสารBควรเปนสารอะไร(N=14,O=16,S=32,C=12)

ก. NO2 ข. CS

2

ค. CO2 ง. SO

2

20. S8กกรมจงจะมจำนวนโมเลกลเทากบSO

26.4กรม

ก. 2.56 ข. 25.6

ค. 256 ง. 2560

01-Cheme-P513-564.indd 556 9/15/09 12:55:32 PM

557



เรองสารละลาย สอนโดยครสรพงศนามนย

สารละลาย

สารละลาย (Solution) คอสารเนอเดยวทมสารตงแต 2 ชนดมารวมกนประกอบดวยตวละลายและตวถก

ละลายหนวยของสารละลายวดในรปความเขมขนเปนปรมาณตวถกละลายตอสารละลายบางชนดวดเปนปรมาณตวถก

ละลายตอตวทำละลาย

1. รอยละ

1.1 รอยละโดยมวล คอปรมาณของตวถกละลายในมวลของสารละลาย 100หนวยมวลเดยวกน เชน

ทองเหลอง30%โดยมวลหมายความวามทองแดง30หนวยมวลในทองเหลอง100หนวยมวลเดยวกน

รอยละโดยมวลของตวถกละลาย=มวลของตวถกละลายX100

มวลของสารละลาย

1.2 รอยละโดยปรมาตรคอปรมาตรของตวถกละลายในปรมาตรของสารละลาย100หนวยปรมาตรเชน

สารละลายกรดกำมะถน2%โดยปรมาตรหมายความวามกรดกำมะถน2หนวยปรมาตรในสารละลาย100หนวยปรมาตร

รอยละโดยปรมาตรของตวถกละลาย=ปรมาตรของตวถกละลายX100

ปรมาตรของสารละลาย

1.3 รอยละโดยมวลตอปรมาตร คอปรมาณมวลของตวถกละลายในปรมาตรของสารละลาย 100หนวย

ปรมาตรหนวยมวลและหนวยปรมาตรตองสอดคลองตองกนดวย

รอยละโดยมวลตอปรมาตรของตวถกละลาย=มวลของตวถกละลายX100

ปรมาตรของสารละลาย

2. โมลารต (Molarity : Molar : M) หรอโมลตอลกบาศกเดซเมตร (mol/dm3 หรอmol/l) เปนหนวยทบอก

จำนวนโมลของตวถกละลายใน1ลกบาศกเดซเมตร(หรอ1ลตร)เชนสารละลายดางทบทม0.5mol/dm3(0.5โมลาร)

หมายความวามดางทบทมอย0.5โมลในสารละลาย1ลกบาศกเดซเมตร(หรอ1ลตร)

mol/dm3=โมลของตวถกละลาย

ปรมาตร(dm3)ของสารละลาย

หรอสตรการคำนวณหาจำนวนโมลของตวถกละลายในสารละลายอาจใชสตร

n=MV 1000

เมอ n=จำนวนโมลของตวถกละลาย M=ความเขมขนของสารละลาย(mol/dm3)

V=ปรมาตรของสารละลาย(cm3)

01-Cheme-P513-564.indd 557 9/15/09 12:55:33 PM

558

3. โมแลลตหรอโมลตอกโลกรม (Molality :molal :m :mol/kg) เปนหนวยทบอกจำนวนโมลของตวถก

ละลายทละลายในตวทำละลาย 1กโลกรม เชนสารละลายยเรย 1 โมแลล (หรอโมลตอกโลกรม)หมายความวามยเรย

อย1โมลในนำ1000กรม

mol/kg=โมลของตวถกละลาย

มวลทเปนkgของตวทำละลาย

4. เศษสวนโมล (Mole fraction :X)คอสดสวนจำนวนโมลของสารองคประกอบหนงตอจำนวนโมลรวม

ของสารทกชนดในสารละลายเชนสารละลายชนดหนงประกอบดวยสารAamole,BbmoleและCcmole

จะได เศษสวนโมลของA = =XA

เศษสวนโมลของA = =XB

เศษสวนโมลของC = =XC

5. สวนในลานสวน (ppm) เปนหนวยความเขมขนของสารละลายทเจอจางมากๆหรออาจใชแสดงปรมาณ

ของสงเจอปนทมอยในสารเคมทบรสทธตางๆ

ขอสงเกต หนวยโมลารและหนวยรอยละบอกถงปรมาณตวถกละลายในสารละลาย

หนวยโมแลลบอกถงปรมาณตวถกละลายในตวทำละลาย

6. สารละลายทมความเขมขนmmol/dm3 จำนวนโมลของตวถกละลาย n mol

n= MV(cm3)

1000

7. สารละลายทมความเขมขน(M)mol/dm3 จำนวนโมลของตวถกละลาย n mol

n= MV(dm3)

1

8. การเปลยนหนวยสารละลายจากหนวย รอยละ ➝ mol/dm3

8.1 รอยละโดยมวล ➝ mol/dm3 m=10dxM

m=ความเขมขน(mol/dm3) d=ความหนาแนนของสารละลาย(g/cm3)

x=ความเขมขน(%โดยมวล) M=มวลโมเลกลของตวถกละลาย

8.2 รอยละโดยปรมาตร ➝ mol/dm3 m=10dxM

d=ความหนาแนนของสารละลาย(g/cm3) x=ความเขมขน(%โดยปรมาตร)

8.3 รอยละโดยมวลตอปรมาตร ➝ mol/dm3 m=10xM

x=ความเขมขนของสารละลาย(%โดยมวลตอปรมาตร)

a a+b+c

b a+b+c

c a+b+c

01-Cheme-P513-564.indd 558 9/15/09 12:55:33 PM

559



เรองสารละลาย สอนโดยครสรพงศนามนย


1. บอกความหมายและคำนวณหาความเขมขนของสารละลายในหนวยตางๆทปรากฏในบทเรยน


ใหนกเรยนศกษาเนอหาในหวขอ 8.1สารละลายในหนงสอแบบเรยนในหนา 51-56 และศกษาเนอหาสรป

ตอไปนแลวตอบคำถามตามลำดบ

เนอหา 1

สารละลาย (Solution) คอสารเนอเดยวทมสารตงแต 2 ชนดขนไปมารวมกนประกอบดวยตวละลายและ

ตวถกละลาย

หนวยของความเขมขน

1. รอยละม3ชนดคอ

- รอยละโดยมวล/มวลหรอรอยละโดยมวล(%โดยมวล)

- รอยละโดยมวล/ปรมาตร(%โดยมวล/ปรมาตร)

- รอยละโดยปรมาตร/ปรมาตรหรอรอยละโดยปรมาตร(%โดยปรมาตร)

2. โมลารต(mol/dm3)หรอเรยกยอวาโมลาร(Molar)สญลกษณM

3. โมแลลต(mol/kg)หรอเรยกยอวาโมแลล(Molal)สญลกษณm

4. สวนในลานสวน(partspermillionหรอppm)

5. เศษสวนโมล

คำถาม 1

1. 5%โดยมวล/ปรมาตรหมายความวา..........................................................................................................................

2. 2%โดยมวลหมายความวา........................................................................................................................................

3. 4%โดยปรมาตรหมายความวา..................................................................................................................................

4. 7mol/dm3หมายความวา...........................................................................................................................................

5. 3mol/kgหมายความวา.............................................................................................................................................

6. ppmหมายความวา....................................................................................................................................................

7. สารxมเศษสวนโมล=0.3หมายความวา.................................................................................................................

เนอหา 2 สรปสตรการคำนวณสารละลาย

1. รอยละโดยมวล(%โดยมวล)= x100=gg x100

2. รอยละโดยปรมาตร(%โดยปรมาตร)= x100= x100

มวลของตวถกละลายมวลของสารละลาย

ปรมาตรของตวถกละลายปรมาตรของสารละลาย

cm3

cm3

01-Cheme-P513-564.indd 559 9/15/09 12:55:34 PM

560

3. รอยละโดยมวล/ปรมาตร= x100=x100

4. mol/dm3= =x1000

5. mol/kg= =x1000

6. ppm=gg x106

7. สารละลายทมความเขมขนCmol/dm3จำนวนVcm3จำนวนโมลของตวถกละลายnโมล

n=

8. สารละลายทมความเขมขนCmol/dm3จำนวนVcm3จำนวนโมลของตวถกละลายnโมล

n=

คำถาม 2

1. มกลโคส(C6H

12O6)200กรมนำมาละลายนำ300กรมสารนมความเขมขนก%โดยมวล

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

2. สารละลายHC1เขมขน2%โดยปรมาตรจำนวน200cm3จะมHC1ปรมาตรเทาใด

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

3. นำตาลทราย(C12H

22O

11)171กรมละลายในนำจนไดสารละลาย250cm3สารละลายนมความเขมขนกmol/dm3

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

4. จะตองใชนำกกโลกรมในการละลายKOH112กรมเพอใหไดสารละลายเขมขน0.1mol/kg

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

5. นำปลา100กรมมาวเคราะหพบปรอท2x10-5กรมเนอปลานมปรอทกppm

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

มวลของตวถกละลายปรมาตรของสารละลาย

g

cm3

โมลของตวถกละลาย(mol)ปรมาตรของสารละลาย(dm3)

mol

cm3

โมลของตวถกละลาย(mol)มวลเปนกโลกรม(kg)ของตวทำละลาย

mol

g

CV(cm3)1

CV(cm3)1000

01-Cheme-P513-564.indd 560 9/15/09 12:55:35 PM

561

6. จงหาเศษสวนโมลของสารละลายทมH2SO

49.8กรมและมH

2O3.6กรม

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

เนอหา 3 การเปลยนหนวยความเขมขน

1. เปลยนหนวยสารละลายจากหนวยรอยละ➝ mol/dm3

1.1 รอยละโดยมวล➝ mol/dm3 C=10dxM

C=ความเขมขน(mol/dm3) d=ความหนาแนนของสารละลาย(g/cm3)

X=ความเขมขน(%โดยมวล) M=มวลโมเลกลของสารละลาย

2. รอยละโดยปรมาตร➝ mol/dm3 C=10dxM

D=ความหนาแนนของตวทำละลาย(g/cm3) X=ความเขมขนสารละลาย(%โดยปรมาตร)

3. รอยละโดยมวลตอปรมาตร➝mol/dm3 C=10xM

X=ความเขมขนของสารละลาย(%โดยมวลตอปรมาตร)

คำถาม 3

1. ความเขมขนของตวถกละลายชนดตางๆในสารละลายA,BและCในนำเปนดงน

สารละลายในนำ ตวถกละลาย ความเขมขน

A

B

C

NaCl

Na2SO

4

NaOH

58.5g/L

71g/L

10%โดยมวลตอปรมาตร

จงเรยงลำดบความเขมขนของสารละลายในหนวยmol/lจากมากไปนอย

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

2. นำสมสายชชนดหนงมความหนาแนนเปน1.13g/cm3ระบวามกรดแอซตกละลายอยรอยละ8โดยนำหนกนำสม

สายชนจะมความเขมขนคดเปนกmol/dm3และmol/kg

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

3. กรดฟอรมก (HCOOH) เขมขน 5mol/dm3มความหนาแนน1.2 g/cm3จงหาความเขมขนของสารละลายนเปน

รอยละโดยมวล

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

01-Cheme-P513-564.indd 561 9/15/09 12:55:36 PM

562



เรองสารละลาย

1. เมอละลายนำตาลกลโคส20กรมในนำกลน100กรมจงหาวาสารละลายนมความเขมขนโดยมวลเทาใด

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

2. มกลโคส(C6H

12O6)200กรมนำมาละลายนำ300กรมสารนเขมขนก%โดยมวล

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

3. มNaOH2molนำมาละลายในนำ3molสารนเขมขนก%โดยมวล

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

4. สารละลายHClเขมขน2%โดยปรมาตร/ปรมาตรจำนวน200cm3จะมHClปรมาตรเทาใด

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

5. เมอใชNaOH20กรมเตรยมสารละลายใหมความเขมขน30%โดยมวล/ปรมาตรจะไดสารละลายกcm3

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

6. นำตาลทราย(C12H

22O

11)116กรมละลายในนำจนไดสารละลาย250cm3สารละลายนเขมขนกmol/dm3

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

7. โพแทสเซยมแมงกาเนตจำนวน59.1กรมละลายในสารละลาย100cm3สารละลายนมความเขมขนกmol/dm3

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

01-Cheme-P513-564.indd 562 9/15/09 12:55:37 PM

563

8. ในการเตรยมสารละลายNaOH เขมขน 0.1mol/dm3 จำนวน5ลตรตองใชNaOHกกรม (Na= 23,O= 16,

H=1)

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

9. สารละลายชนดหนงเขมขน 1mol/dm3ปรมาตร 0.2 dm3 เมอเตมนำลงไป 0.3 dm3ความเขมขนจะเปลยนเปน

เทาใด

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

10. มNaOH1mol/dm3อย500cm3แบงมา100cm3ทำใหเจอจางเปน1ลตรสารละลายนเขมขนเทาใด

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

11. สารละลายชนดหนง 100 cm3 เขมขน 3mol/dm3ตองการเตรยมใหเขมขนเปน 2mol/dm3 จะตองเตมนำจนม

ปรมาตรเทาใด

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

12. NaOHเขมขน20%โดยมวล/ปรมาตรจงหาความเขมขนเปนโมล/ลตร

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

13. นำสมสายชชนดหนงมความหนาแนน1.13 g/cm3 ระบวามกรดแอซตกละลายอยรอยละ8 โดยนำหนกนำสม

สายชนจะมความเขมขนเปนกmol/dm3

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

14. กรดฟอรมก (HCOOH)ความเขมขน5mol/dm3มความหนาแนน1.2g/cm3จงหาความเขมขนของสารละลายน

เปนรอยละโดยมวล

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

01-Cheme-P513-564.indd 563 9/15/09 12:55:37 PM

564

15. ตองการสารละลายH2SO

40.1mol/Lจำนวน100 cm3 โดยเตรยมจากสารละลายH

2SO

4 ในขวดทมความเขมขน

49%โดยมวลถาสารละลายในขวดนมความหนาแนน1.25g/cm3จะตองดดสารH2SO

4ในขวดมากcm3แลวเตม

นำใหไดปรมาตรทงหมด100cm3

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

16. ถาตองการเตรยมสารละลายกรดHNO3 เขมขน2.0mol/dm3จำนวน210cm3จากกรดHNO

3 เขมขน63%โดย

มวล(ความหนาแนน1.4g/cm3)จะตองใชกรดHNO3เขมขน63%โดยมวลนกลกบาศกเซนตเมตร

ก. 20 ข. 25

ค. 30 ง. 35

17. ในการเตรยมสารละลายกรดไนตรกเขมขน0.1mol/dm3จำนวน700cm3โดยเตรยมสารละลายHNO3ในขวดทม

ความเขมขน 63% โดยมวลสารละลายในขวดนมความหนาแนน1.4 g/cm3 จะตองใชสารละลายในขวดก cm3

(H=1,N=14,O=16)

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

18. สารละลายAมความเขมขน5mol/kgจงหาความเขมขนเปนmol/dm3กำหนดใหมวลโมเลกลของสารAเทากบ

120ความหนาแนนของสารA1.2cm3

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

19. กรดเปอรคลอรก(HClO4)มความเขมขน5mol/dm3มความหนาแนน1.54g/cm3

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

20. ถาตองการเตรยมสารละลาย FeCl3ปรมาตร 500 cm3 โดยใหมคลอไรดไอออนรอยละ 7.1 โดยมวลตอปรมาตร

จะตองใชFeCl3กกรม

ก. 21.3 ข. 35.5

ค. 42.6 ง. 54.1

01-Cheme-P513-564.indd 564 9/15/09 12:55:38 PM

565


รายวชา เคม รหสวชา ว40222 ชนมธยมศกษาปท 4

เรอง การเตรยมสารละลาย สอนโดย ครสรพงศ นามนย

เรอง การทดลอง 4.1 การเตรยมสารละลาย

วตถประสงคการทดลอง

1. ทำการทดลองเพอเตรยมสารละลายใหมความเขมขนและปรมาตรตามตองการได

2. คำนวณหามวลของสารและปรมาตรของสารละลาย เพอใชเตรยมสารละลายใหมความเขมขนและปรมาตร

ตามตองการได


ใหนกเรยนศกษาวธการทดลองตามการทดลองท 4.1 เรองการเตรยมสารละลายในหนงสอเคม แลวดำเนนการ

ทดลอง เขยนรายงานผลการทดลอง สรปผลการทดลอง และตอบคำถามทายการทดลองตามลำดบตอไปน

ภาพแสดงการทดลอง

ผลการทดลอง

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

02-Cheme-P565-612.indd 565 9/15/09 12:56:42 PM

566

สรปผลการทดลอง

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

คำถามทายการทดลอง

ตอนท 1

1. ในการเตรยมสารละลายเหตใดจงไมเตมนำกลนใหถงขดบอกปรมาตรในครงเดยว

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

2. ถาตองการเตรยมสารละลายทมความเขมขนเทาเดม โดยใชขวดวดปรมาตรขนาด 100 cm3 จะตองใช NaCl กกรม

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

3. NaCl ทใชในการทดลองน จะใชเตรยมสารละลายทมความเขมขน 0.5 mol/dm3 ไดปรมาตรเทาใด

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

ตอนท 2

4. สารละลายทเตรยมไดในตอนท 2 มความเขมขนกโมลตอลกบาศกเดซเมตร

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

02-Cheme-P565-612.indd 566 9/15/09 12:56:43 PM

567



เรอง การคำนวณเกยวกบสารละลาย สอนโดย ครสรพงศ นามนย


1. เตรยมสารละลายใหมความเขมขนตามตองการได


ใหนกเรยนศกษารายละเอยดของเนอหาตอไปนแลวตอบคำถามตามลำดบ

เนอหา การเตรยมสารละลาย อาจเตรยมไดดงน

1. เตรยมจากการนำตวถกละลายไปละลายในตวละลายทเหมาะสม

2. เตรยมจากการนำสารละลายททราบความเขมขนมาทำใหเขมขนขนหรอเจอจางลงโดยการเตมนำ

3. เตรยมจากสารละลายทมความเขมขนตางกนมาผสมกน

1. เตรยมจากการนำตวถกละลายไปละลายในตวทำละลายทเหมาะสม

ตองคำนวณหาจำนวนโมลของตวถกละลายในสารละลายทตองการกอน แลวแปลงจำนวนโมลออกมา เปน

มวลหรอปรมาตร แลวจงนำไปชงหรอตวงตวถกละลายมาตามจำนวนทคำนวณได จากนนนำตวถกละลายไปละลายใน

ตวละลายจนไดสารละลายมปรมาตรตามตองการ

คำถาม 1

1. ตองการสารละลาย KNO3 เขมขน 0.1 mol/l จำนวน 200 cm3 จะตองทำอยางไร (กำหนดให K = 39 N = 14 O = 16)

วธทำ..........................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

2. เตรยมจากการนำสารละลายททราบความเขมขนมาทำใหเขมขนขนหรอเจอจางลงโดยการเตมนำ

- การทำใหสารละลายเขมขนขน อาจทำไดโดยการเตมตวถกละลายเพมเขาไป หรอระเหยไลตวละลายออก

- การทำใหสารละลายเจอจางลง อาจทำไดโดยการเตมปรมาณตวทำละลายลงไปในกรณทงสอง จะมหลก ในการ

คำนวณวา

จำนวนโมลของตวถกละลายกอนเตมนำ = จำนวนโมลของตวถกละลายหลงเตมนำ

สารละลาย C1 mol/dm3 จำนวน V

1 cm3 เตมนำเปนสารละลาย C

2 mol/dm3 จำนวน V

2 cm3

C1V

1 = C

2V

2

02-Cheme-P565-612.indd 567 9/15/09 12:56:43 PM

568

คำถาม 2

1. มสารละลาย HCl เขมขน 5 โมล/ลตร อยขวดหนง ตองการเตรยมสารละลาย 0.2 โมล/ลตร จำนวน 250 cm3 จะตอง

ทำอยางไร

วธทำ..........................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

2. มสารละลายกรด CH3COOH เขมขน 0.5 โมล/ลตร จำนวน 500 cm3 จะตองทำอยางไร ถาตองการเตรยมสาร

ละลายมความเขมขนเปน

ก. 0.2 โมล/ลตร ข. 0.8 โมล/ลตร

วธทำ..........................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

3. เตรยมจากสารละลายทมความเขมขนตางกนมาผสมกน แตปรมาตรทใชตางกน

C1V

1 + C

2V

2 + ... = CV

C1, C

2 และ C แทนความเขมขนของสารละลายมหนวยเปน mol/dm3

V1, V

2 และ V แทนปรมาตรของสารละลายมหนวยสอดคลองกน เชน cm3 หรอ dm3 เหมอนกน

คำถาม 3

1. มสารละลาย HNO3 2 ขวด ขวดท 1 เขมขน 0.1 mol/l ขวดท 2 เขมขน 2 mol/l ถาตองการสารละลาย HNO

3 เขมขน

0.5 mol/1 จำนวน 300 cm3 จะตองแบงสารละลาย HNO3 จากขวดทงสองมาขวดละเทาใด ผสมกนแลว จงจะได

สารละลายทตองการ

วธทำ..........................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

02-Cheme-P565-612.indd 568 9/15/09 12:56:44 PM

569



เรอง สมบตคอลลเกทฟ สอนโดย ครสรพงศ นามนย

สมบตคอลลเกทฟของสารละลาย


1. บอกความหมายของคาคงทของการเพมขนของจดเดอด (Kb) และคาคงทของการลดลงของจดหลอมเหลว

(Kf) ได

2. คำนวณหามวลโมเลกลของตวถกละลาย จดเดอดจดหลอมเหลวของสารละลายได


ใหนกเรยนศกษาเนอหาตามรายละเอยดตอไปนแลวตอบคำถามตามลำดบ

เนอหา

สมบตคอลลเกทฟของสารละลาย

เปนสมบตของทางกายภาพของสารละลายทขนอยกบจำนวนอนภาคของตวถกละลายทมอยในสารละลาย

ไมขนอยกบชนดของตวถกละลาย ในทนจะกลาวถง 2 ชนด ซงมตวถกละลายชนดไมระเหย (non volatile) และไมแตกตว

(nondissociate) ละลายอยในสารละลายคอ การสงขนของจดเดอด (Boiling point elevation) และการลดตำลงของ

จดเยอกแขง (Freezingpoint depression)

- จดเดอดของสารละลายสงกวาตวทำละลายบรสทธ

- จดเยอกแขง (จดหลอมเหลว) ของสารละลายตำกวาตวทำละลายบรสทธ

- ถาสารละลายมตวทำละลายชนดเดยวกน ตวถกละลายเปนสารตางชนดกน แลวสารละลายมความเขมขน

เปนโมแลล (mol/kg) เทากน จะมจดเดอดเทากนและจดเยอกแขงเทากนดวย เชน

สารละลายยเรยในนำ เขมขน 1 mol/kg จะมจดเดอด 100.512 C

สารละลายนำตาลในนำ เขมขน 1 mol/kg จะมจดเดอด 100.512 C

สารละลายใดๆ ในนำ เขมขน 1 mol/kg จะมจดเดอด 100.512 C

สารละลายยเรยในนำ เขมขน 1 mol/kg จะมจดเยอกแขง -1.86 C

สารละลายนำตาลในนำ เขมขน 1 mol/kg จะมจดเยอกแขง -1.86 C

สารละลายใดๆ ในนำ เขมขน 1 mol/kg จะมจดเยอกแขง -1.86 C

ถาหาผลตางของจดเดอดของสารละลายทมความเขมขน 1 mol/kg กบจดเดอดของตวทำละลายบรสทธ จะพบ

วาเปนคาคงท เรยกวา คาคงทของการเพมขนของจดเดอด Kb = molal Boiling point elevation constant เชน สารละลาย

ใดๆ ในนำ เขมขน 1 mol/kg จะมจดเดอดเพมขนเทากบ 100.512-100 C = 0.512 C ฉะนน Kb ของนำ = 0.512 C

ถาหาผลตางของจดเยอกแขงของสารละลายทมความเขมขน 1 mol/kg กบจดเยอกแขงของตวทำละลายบรสทธ

จะพบวาเปนคาคงท เรยกวา คาคงทของการเพมขนของจดเยอกแขง Kf = molal Freezing point depression constant เชน

สารละลายใดๆ ในนำ เขมขน 1 mol/kg จะมจดเยอกแขง ลดลงเทากบ 0-(1.86) C = 1.86 C ฉะนน Kf ของนำ = 1.86 C

02-Cheme-P565-612.indd 569 9/15/09 12:56:44 PM

570

ตารางแสดง molal Boiling point elevation constant และ = molal Freezing point depression constant

ตวทำละลายบรสทธ จดเดอด ( C) Kb( C/m) จดเยอกแขง K

f( C/m)

กรดแอซตก

เบนซน

คารบอนเตตระคลอไรด

คลอโรฟอรม

เอทลแอลกอฮอล

แนฟทาลน

นำ

118.1

80.1

76.8

61.2

78.4

-

100.00

3.07

2.53

5.02

3.63

1.22

-

0.512

16.6

5.5

-22.8

-63.5

-144.6

80.2

0.0

3.90

5.12

29.8

4.68

1.99

6.80

1.86

สตรเกยวกบสารละลายทมสมบตคอลลเกทฟ

∆Tb = mK

b

∆Tf = mK

f

∆Tb = x K

b

∆Tf = x K

f

∆Tb = คาจดเดอดทเพมขน (จดเดอดของสารละลาย-จดเดอดของตวทำละลาย)

∆Tf = คาจดเยอกแขงทลดลง (จดเยอกของตวทำละลาย-จดเยอกของสารละลาย)

Kb = คาคงทของการเพมขนของจดเดอดของสารละลาย ( C/mol/kg)

Kf = คาคงทของการเพมขนของจดเยอกของสารละลาย ( C/mol/kg)

m = ความเขมขนของสารละลาย (mol/kg)

m1 = มวลของตวถกละลาย (g)

m2 = มวลของตวทำละลาย (g)

MW1 = มวลโมเลกลของตวถกละลาย

สารละลายชนดเดยวกนมความเขมขนเทากน จดเดอดและจดเยอกแขงสมพนธกนดงน

สารละลาย = = ∆T

b ∆T

f

Kb

Kf

m1 x 1000

m2 x MW

1 m

1 x 1000

m2 x MW

1

02-Cheme-P565-612.indd 570 9/15/09 12:56:45 PM

571

คำถาม

1. จงหาจดเยอกแขงของสารละลาย biphenyl (C12

H10

) 2.4 g ใน benzene 75.0 g (kf- ของ benzene =5.12 C

จดเยอกแขงของ benzene = 5.5 C มวลโมเลกลของ biphenyl (C12

H10

) = 154

วธทำ..........................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

2. สารละลายทประกอบดวยสารไมระเหย ไมแตกตว จำนวน 0.3 g ใน carbontetrachloride (CCl4) 30.0 g มจดเดอด

สงกวา CCl4 บรสทธ 0.329 C จงหามวลโมเลกลของสารทละลายอยใน CCl

4 (K

b ของ CCl

4 = 5.02 C)

วธทำ..........................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

02-Cheme-P565-612.indd 571 9/15/09 12:56:46 PM

572



เรอง สมบตบางประการของสารละลาย สอนโดย ครสรพงศ นามนย

เรอง การทดลอง 4.2 การหาจดเดอดของสารบรสทธ และสารละลาย


1. ทำการทดลองเพอหาจดเดอดของสารบรสทธของสารละลายได

2. บอกความแตกตางระหวางจดเดอดของสารบรสทธกบสารละลายทมสารบรสทธนนเปนตวทำละลายได

3. เปรยบเทยบจดเดอดของสารละลายชนดหนงทมความเขมขนตางกนได

4. เปรยบเทยบจดเดอดของสารละลายทมตวถกละลายตางชนดกน แตมความเขมขนเทากนได


ใหนกเรยนศกษาวธการทดลองตามการทดลองท 4.2 เรองการหาจดเดอดของสารบรสทธ และสารละลาย ใน

หนงสอ แลวดำเนนการทดลอง เขยนรายงานผลการทดลอง สรปผลการทดลอง และตอบคำถามทายการทดลองตาม

ลำดบตอไปน



สาร ความเขมขน

(mol/kg)

จดเดอด

( C)

ความแตกตางระหวาง

จดเดอดของสารบรสทธและสารละลาย

( C)

- เอทานอล

- สารละลายกลเซอรอล

ในเอทานอล

02-Cheme-P565-612.indd 572 9/15/09 12:56:46 PM

573


...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................


ตาราง 4.2 ความเขมขนและจดเดอดของสารละลายบางชนด


(mol/kg)

จดเดอด

( C)

สารละลายกลเซอรอลในเอทานอล

สารละลายกรดโอเลอกในเอทานอล

สารละลายกรดโอเลอกในเอทานอล

4

2

4

83.0

80.5

82.5

1. จากผลการทดลองและขอมลทให จงพจารณาวาจดเดอดของสารตอไปน มคาเปนอยางไร

1. เอทานอลกบสารละลายทมเอทานอลเปนตวทำละลาย

............................................................................................................................................................................

2. สารละลายกลเซอรอลในเอทานอลทมความเขมขนตางกน

............................................................................................................................................................................

3. สารละลายกรดโอเลอกในเอทานอลทมความเขมขนตางกน

............................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................

4. สารละลายกลเซอรอลในเอทานอลกบสารละลายกรดโอเลอกในเอทานอลทมความเขมขนเทากน และมความ

เขมขนตางกน

............................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................

02-Cheme-P565-612.indd 573 9/15/09 12:56:47 PM

574



เรอง สมบตบางประการของสารละลาย สอนโดย ครสรพงศ นามนย

เรอง การทดลอง 4.3 การหาจดหลอมเหลวของสารบรสทธและสารละลาย


1. ทำการทดลองเพอหาจดหลอมเหลวของสารบรสทธและสารละลายได

2. เปรยบเทยบจดหลอมเหลวของสารบรสทธและสารละลายได


ใหนกเรยนศกษาวธการทดลองตามการทดลองท 4.3 เรองการหาจดหลอมเหลวของสารบรสทธและ

สารละลาย ในหนงสอ แลวดำเนนการทดลอง เขยนรายงานผลการทดลอง สรปผลการทดลอง และตอบคำถามทายการ

ทดลองตามลำดบตอไปน




(mol/kg)

อณหภม ชวงอณหภม

ทหลอมเหลว

( C)

จดหลอม

เหลว

∆ Tm

( C) เรมหลอม หลอมหมด

แนฟทาลนบรสทธ

สารละลายกรด

เบนโซอกในแนฟทาลน

-

0.5

02-Cheme-P565-612.indd 574 9/15/09 12:56:47 PM

575


...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................


ตาราง 4.3 ความเขมขนและอณหภมการหลอมเหลวของสารละลายบางชนด


(mol/kg)

อณหภม ( C)

เรมหลอม หลอมหมด

สารละลายกรดเบนโซอกในแนฟทาลน

สารละลายฟนลเบนซนในแนฟทาลน

สารละลายฟนลเบนซนในแนฟทาลน

2.0

0.5

2.0

63.0

75.5

64.0

69.0

79.0

70.0

1. ชวงอณหภมของการหลอมเหลวของแนฟทาลนกบสารละลายทมแนฟทาลนเปนตวทำละลายตางกนหรอไม

อยางไร

...................................................................................................................................................................................

2. จดหลอมเหลวของสารในแตละขอตอไปนเทากนหรอแตกตางกน อยางไร

1. แนฟทาลนกบสารละลายทมแนฟทาลนเปนตวทำละลาย

............................................................................................................................................................................

2. สารละลายกรดเบนโซอกในแนฟทาลนทมความเขมขนตางกน

............................................................................................................................................................................

3. สารละลายฟนลเบนซนในแนฟทาลนทมความเขมขนตางกน

............................................................................................................................................................................

4. สารละลายกรดเบนโซอกในแนฟทาลนกบสารละลายฟนลเบนซนในแนฟทาลนทมความเขมขนเทากน และ

มความเขมขนตางกน

............................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................

02-Cheme-P565-612.indd 575 9/15/09 12:56:48 PM

576



เรอง สมบตคอลลเกทฟ

1. เมอเตม NaCl จำนวนหนงลงในนำจดเดอด และจดเยอกแขงของนำจะเปนอยางไร

จดเดอด จดเยอกแขง

ก.

ข.

ค.

ง.

เพมขน

ลดลง

เพมขน

ลดลง

เพมขน

ลดลง

ลดลง

เพมขน

2. กำหนดนำกลโคส 1 โมล ละลายในนำ 1 kg จะพบวา จดเดอดจะเพมขน 0.5 C จงพจารณาวาในแตละขอตอไปน

จดเดอดจะเพมขนก C

ก. ใสยเรย 1 โมล ในนำ 1 kg ข. ใสซโครส 1 โมล ในนำ 1 kg

ค. ใสฟรกโทส 1 โมล ในนำ 1 kg ง. ใสยเรย 2 โมล ในนำ 1 kg

จ. ใสยเรย 3 โมล ในนำ 1 kg ฉ. ใสยเรย 4 โมล ในนำ 1 kg

3. สารละลายชนดหนงประกอบดวยตวถกละลาย 20 กรม ละลายในนำ 1200 กรม จะมจดเยอกแขงเทากบ..........

(กำหนดใหตวถกละลายมมวลโมเลกลเทากบ 40 และนำมคา Kf เทากบ 1.80 C/mol.kg)

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

4. จงหาจดเดอดและจดเยอกแขงของสารละลายทไดจากกลโคส (C6H

12O

6) 36 กรมละลายในนำ 250 กรม (นำมคา

kb = 0.51, k

f = 1.86 C/mol.kg)

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

5. นำสารประกอบทระเหยยาก และไมแตกตวชนดหนงมา 6 กรม ละลายนำ 1000 กรม ปรากฏวาสารละลายทไดม

จดเดอด 100.05 C มวลโมเลกลของสารประกอบนเปนเทาใด (กำหนดใหใชคา kb ของนำ 0.05 C/mol.kg)

ก. 200 ข. 120

ค. 80 ง. 60

6. ในการทดลองครงหนง เมอละลายสาร A 2.76 g ในเอทานอล 10 g พบวาสารละลายมจดเดอด 82.16 C จงหา

มวลโมเลกลของสาร A (กำหนดใหจดเดอดของเอทานอลเทากบ 78.52 C คาคงทของการเพมของจดเดอด (Kb)

เอทานอลเปน 1.22 C/mol.kg)

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

02-Cheme-P565-612.indd 576 9/15/09 12:56:49 PM

577

7. สาร X 5 g ละลายในเบนซน 20 g สารละลายเดอดทอณหภม 83.3 C จดเดอดของ X และเบนซน เทากบ 300 และ

80.1 C ตามลำดบ ถา Kb ของเบนซนเทากบ 2.53 C/mol.kg x มมวลโมเลกลเทาไร

ก. 20 ข. 198

ค. 316 ง. 396

8. สารประกอบ A ประกอบดวย ธาตออกซเจนรอยละ 26.66 ธาตไนโตรเจนรอยละ 46.66 และไฮโดรเจนรอยละ 6.66

ทเหลอเปนคารบอน เมอนำสารประกอบน 12 กรมมาละลายนำ 500 กรม จะไดสารละลายทมจดเยอกแขงเทากบ

-0.72 C จงหามวลโมเลกลของสารประกอบ A (กำหนด Kf ของนำ = 1.8 C/mol.kg)

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

9. สารละลายมตวถกละลาย 240.0 กรม ในนำ 2.0 กโลกรม พบวาจดเยอกแขงเปน 3.72 C ถา Kf ของนำ = 1.86 C

ตวถกละลายอาจเปนสารใด

ก. C10

H8 ข. CH

3COOH

ค. CH3CH

2COOH ง. C

2H

2O

4

10. สาร A มมวลโมเลกล 100 g/mol สามารถละลายนำไดแตไมแตกตว ถาตองการใหสารละลาย A ในนำมจดเยอกแขง

ท -7.44 C จะตองใชสาร A กกรม ละลายในนำครงกโลกรม (กำหนดคา Kf ของนำเทากบ 1.86 C.mol-1 kg-1)

ก. 20 ข. 40

ค. 200 ง. 400

____________________

02-Cheme-P565-612.indd 577 9/15/09 12:56:49 PM

578



เรอง สตรเคม สอนโดย ครสรพงศ นามนย

สตรเคม (Chemical formula)

หมายถง กลมทเขยนขนเพอแสดงองคประกอบของสารเคม สตรเคมแบงเปน 3 ประเภท คอ

1. สตรโมเลกล (Molecualar formula) คอ กลมสญลกษณทเขยนแทน 1 โมเลกลของธาตหรอสารประกอบ

วาประกอบดวยธาตอะไรบาง อยางละกอะตอม เชน

สาร สตรโมเลกล ความหมาย

คลอรน

นำ

เบนซน

Cl2

H2O

C6H

6

1 โมเลกลของแกสคลอรน ประกอบดวย Cl 2 อะตอม

1 โมเลกลของนำ ประกอบดวย H 2 อะตอม O 1 อะตอม

1 โมเลกลของเบนซน ประกอบดวย C 6 อะตอม H 6 อะตอม

2. สตรอยางงายหรอสตรเอมพรคล (Simple formula or Empirical formula) คอสตรเคมทเขยนขนเพอ

แสดงวา 1 โมเลกลของสาร ประกอบดวยธาตใดบาง และอตราสวนอยางตำโดยอะตอมของธาตในสตรเปนเทาไร เชน

สาร สตรเอมพรคล ความหมาย

นำ

เบนซน

H2O

CH

นำประกอบดวย H และ O ในอตราสวนโดยอะตอม คอ H : O = 2 : 1

เบนซนประกอบดวย C และ H ในอตราสวนโดยอะตอม คอ C : H = 1 : 1

ความสมพนธระหวางสตรโมเลกลและสตรเอมพรคล

จากตวอยางจะเหนวา ถานำตวเลขจำนวนเตมไปหารสตรโมเลกล จะไดสตรอยางงาย และถานำตวเลข

จำนวนเตม ไปคณสตรอยางงาย จะไดสตรโมเลกล ดงนนถาให n = เลขจำนวนเตมใดๆ จะไดความสมพนธระหวางสตร

โมเลกลและสตรอยางงายคอ

(สตรเอมพรคล) n = สตรโมเลกล

สตรโมเลกล สตรเอมพรคล

C3H

6

C6H

12O

6

H2O

CH2

CH2O

H2O

02-Cheme-P565-612.indd 578 9/15/09 12:56:50 PM

579

3. สตรโครงสราง (Structural formula) คอ สตรเคมทบอกใหเราทราบวา 1 โมเลกลของสารนนประกอบ

ดวยธาตใดบาง อยางละกอะตอม และอะตอมของธาตแตละตวมตำแหนงอยางไร เชน

สาร สตรโครงสราง คำอธบาย

นำ (H2O) O

H H

1 โมเลกลของนำ ม H = 2 อะตอม O = 1 อะตอม

โดยมตำแหนงของ H และ O ตามสตร

มเทน (CH4) H

C H

H H

1 โมเลกลของ มเทน ม C = 1 อะตอม H = 4 อะตอม

โดยมตำแหนงของ H และ C ตามสตร

ตารางเปรยบเทยบสตรโมเลกล สตรเอมพรคลและสตรโครงสราง

สาร สตรโมเลกล สตรเอมพรคล สตรโครงสราง

แกสไฮโดรเจน

แกสคารบอนไดออกไซด

แกสแอมโมเนย

เอทานอล

เมทอกซมเทน

เบนซน

H2

CO2

NH3

C2H

6O

C2H

6O

C6H

6

-

CO2

NH3

C2H

6O

C2H

6O

CH

H-H

O = C = O

N

H H H

H H

H C C O H

H H

H H

H C O C H

H H

02-Cheme-P565-612.indd 579 9/15/09 12:56:51 PM

580



เรอง การหารอยละโดยมวลของธาตจากสตรเคม สอนโดย ครสรพงศ นามนย


1. คำนวณหามวลเปนรอยละของธาตองคประกอบหรอโมเลกลของนำจากสตรทกำหนดใหได


ใหนกเรยนศกษาเนอหาตอไปนแลวตอบคำถามตามลำดบ

เนอหา

การหารอยละโดยมวลของธาตจากสตรเคม

หลกในการคำนวณ

1. หามวลของสารประกอบ 1 โมล และหามวลของธาตทเปนองคประกอบในสารนน 1 โมล

2. เทยบใหมวลของสารประกอบนนเปน 100

สตรในการคำนวณ

รอยละของธาตในสารประกอบ = มวลอะตอมของธาต x จำนวนอะตอมของธาตในสตร

x 100

มวลโมเลกลของสารประกอบ

คำถาม

1. จงหาเปอรเซนตโดยมวลของ O ใน H2SO

4 (กำหนดให H = 1, S = 32, O = 16)

วธทำ..........................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

2. จงหาเปอรเซนตโดยมวลของนำใน Na2CO

3.10H

2O (Na = 23, C = 12, O = 16 H = 1)

วธทำ..........................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

02-Cheme-P565-612.indd 580 9/15/09 12:56:51 PM

581



เรอง รอยละโดยมวลจากสตร

1. จงหามวลรอยละของธาต C ใน CO2

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

2. จงหามวลรอยละของธาต O ใน CuSO4.5H

2O (Cu = 63.5, S = 32)

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

3. จากขอทผานมา จงหามวลรอยละของนำ

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

4. สาร A เปนสารบรสทธ โดยใน 1 โมเลกลของสารน ประกอบดวยคารบอน 27 อะตอม คดเปนรอยละโดยมวลของ

คารบอนเทากบ 80.50 อยากทราบวาสาร A มมวลโมเลกลเทาไร

ก. 348.3 ข. 402.5

ค. 430.3 ง. 490.8

5. สารประกอบอยางหนงมสตรเปน X2CO

3.10H

2O จากการทดลอง พบวามมวลนำผลกทงหมด 60% มวลอะตอม

ของ X เทากบเทาใด (C = 12, O = 16, H = 1)

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

6. จากการวเคราะหสารประกอบ Fe(SCN)3.xH

2O พบวามนำเปนองคประกอบอยรอยละ 19 โดยมวลสารประกอบน

มกำมะถนรอยละเทาไร

ก. 11.26 ข. 22.53

ค. 33.80 ง. 45.07

02-Cheme-P565-612.indd 581 9/15/09 12:56:52 PM

582



เรอง การหาสตรเอมพรคลและสตรโมเลกล สอนโดย ครสรพงศ นามนย


1. คำนวณหาสตรเอมพรคล เมอทราบมวลและมวลอะตอมของธาตองคประกอบได

2. คำนวณหาสตรโมเลกลของสารเมอทราบสตรอยางงายและมวลโมเลกลของสารได



เนอหา 1

การหาสตรเอมพรคล มหลกดงน

1. ตองทราบวาสารทจะหาสตรเอมพรคลประกอบดวยธาตใดบาง

2. ตองทราบมวลอะตอมของแตละธาตในการทจะหาสตรเอมพรคล

3. ตองทราบมวลของธาตแตละธาตทจะหาสตร

4. จากขอมลขอ 1, 2 และ 3 นำมาหาอตราสวนโดยโมล ดวยการนำมวลแตละธาตหารดวยมวลอะตอมของมน

5. สำหรบการปดจดทศนยมของตวเลขในการหาอตราสวนโดยโมล โดยการทำใหตวเลขตวใดตวหนงใหเปน

1 แลวจงปดจดทศนยม 0.1-0.2 ใหปดทง ถาเปน 0.8-0.9 ใหปดขน ถาเปน 0.3-0.7 ปดไมไดตองหาตวเลขท

ตำทสดมาคณตวเลขของอตราสวนโดยโมลใหใกลเคยงกบหลกการปดจดทศนยมขางตน อนงการปด

จดทศนยม ถาตวเลข ปดจดทศนยมไมได ตวเลขทกตวของอตราสวนโดยโมลนนจะไมปดจดทศนยม

การหาสตรโมเลกลของสารทวไป มหลกดงน

1. ตองทราบสตรเอมพรคล

2. ตองทราบมวลโมเลกลโดยโจทยกำหนดใหมาทางตรงหรอทางออม

3. นำขอมลจากขอ 1, 2 หาคา n โดยใชสตร

(มวลของสตรเอมพรคล) n = มวลโมเลกล

เมอ n = เลขจำนวนเตมบวก เชน 1, 2, 3...

การปดจดทศนยมของคา n ตง 0.5 ขนไปใหปดขนอก 1 แตถาตำกวา 0.5 ใหปดทงไป เชน ถา 3.6 ใหปด

จดทศนยมเปน 4 และ 2.2 ใหปดจดทศนยมเปน 2

คำถาม

1. ธาตยเรเนยม 2.5 g เผาในอากาศเกดออกไซดของยเรเนยม 2.949 g จงหาสตรอยางงายของออกไซดน

วธทำ..........................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

02-Cheme-P565-612.indd 582 9/15/09 12:56:52 PM

583

2. สารประกอบของธาต Ca และ X มมวลโมเลกล 160 ม Ca หนก 25% จงหาสตรโมเลกล (Ca = 40, X = 60)

วธทำ..........................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

เนอหา

การหาสตรโมเลกลของแกส มหลกการดงน

1. สารทกชนดทเกยวของกบปฏกรยาเปนแกสหมด และสารทจะหาสตรโมเลกลจะตองเปนแกสและไอ

เทานน

2. สมมตสตรโมเลกลของแกสทจะหาสตร โดยตองทราบวาประกอบดวยธาตใดบาง

3. ตองทราบปรมาตรของแกสตางๆ ทเกยวของในปฏกรยา และปรมาตรของแกสตองวดทอณหภมและ

ความดน เดยวกน

4. หาอตราสวนโดยปรมาตรของแกสตางๆ เปนอยางตำ

5. เปลยนอตราสวนโดยปรมาตรใหเปนอตราสวนโดยโมล โดยใชกฎอาโวกาโดร

6. เขยนสมการเคมของปฏกรยาเคมตามโจทยบอก แลวเขาสมการพชคณตของจำนวนอะตอมทงหมด

ทางซายและทางขวาของแตละธาตใหเทากน จะไดสมการพชคณตหลายสมการทมตวแปรหลายตว จากนน

กคำนวณสตรโมเลกลของแกส

คำถาม 3

1. เมอใหความรอนกบแกสซงเปนไฮไดรดของธาต X ซงมปรมาตร 60 cm3 ปรากฏวาไดไอของธาต X มปรมาตร

30 cm3 และแกสไฮโดรเจนปรมาตร 90 cm3 จงหาสตรของไฮไดรดของธาต X (กำหนดใหมวลอะตอม H = 1)

วธทำ..........................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

02-Cheme-P565-612.indd 583 9/15/09 12:56:53 PM

584



เรอง การหาสตรเอมพรคล

จงตอบคำถามตอไปน (มวลอะตอมของธาตทตองการใชคำนวณเปดตารางธาตเอง)

1. ไนโตรเจนและออกซเจนรวมตวกนเกดสารประกอบออกไซดตางๆ ทมสตรทวไป NxO

y ออกไซดของ ไนโตรเจน

ชนดหนงเปนของแขงสนำเงน ทสามารถสลายตวใหแกสไมมสผนกลบได ถาสารนม N 36.84% จงหาสตรเอมพรคล

ของออกไซดชนดน

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

2. สารประกอบชนดหนงประกอบ C, H และ O ถานำสารหนก 1.3663 g เผาไหมแลวให CO2 3.442 g และ H

2O

0.6049 g จงหาสตรเอมพรคลของสารน

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

3. อลม (alum) ใชในการทำอาหารเปนผลกของเกลอโพแทสเซยมอะลมเนยมซลเฟต มสตรเคม KA1(SO4)

2.xH

2O

การหาคา x ในสตรดวยการเผาสารอลมนใหนำระเหยออกหมด เหลอกากของแขงทเปนเกลอ KA1(SO4)

2 ถานำ

สารอลมนหนก 4.74 g มาเผา พบวานำสญหายไปหนก 2.16 g จงหาคา x

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

4. จงหาสตรโมเลกลของสารอนทรย ชอไตรไนโตรโทลอน (TNT) ซงใชเปนวตถระเบดมสตรโครงสรางแบบยอ

เปนดงน

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

CH3

NO2

NO2

NO2

02-Cheme-P565-612.indd 584 9/15/09 12:56:54 PM

585

5. การวเคราะหสารอนทรยชนดหนงพบวาประกอบดวย C 85.7%, H 14.3% โดยมวล สารชนดน เมอทำเปนไอพบวา

มความหนาแนนของไอ 1.87 g/1 ท STP

5.1 จงคำนวณมวลโมเลกลของสารน

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

5.2 จงหาสตรเอมพรคล และสตรโมเลกลของสารน

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

5.3 จงเขยนไอโซเมอรของสารน

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

6. สารอนทรยชนดหนงประกอบดวย C 37.5% , H 3.15%, F 59.3% โดยมวล เมอนำสารน 0.298 g ไปใหความรอนท

50 C กลายเปนไอในขวดชมพขนาด 125 ml วดความดนได 750 mmHg

6.1 จงหามวลโมเลกลของสารน

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

6.2 จงหาสตรเอมพรคลและสตรโมเลกล

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

6.3 จงเขยนไอโซเมอรของสารน

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

7. ผสมแกสไฮโดรคารบอน 40 cm3 กบแกสออกซเจน 300 cm3 มากเกนพอแลวระเบด เมอเยนลงวดแกสทงหมด

200 cm3 ผานแกสลงในสารละลายโพแทสเซยมไฮดรอกไซด เหลอแกส 60 cm3 ปรมาตรของแกสวดทอณหภม

และความดนเดยวกนเทากบเทาใด

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

02-Cheme-P565-612.indd 585 9/15/09 12:56:54 PM

586



เรอง สมการเคม สอนโดย ครสรพงศ นามนย

เรอง การทดลอง 4.4 ปฏกรยาระหวางเลด (||) ไนเตรตกบโพแทสเซยมไอโอไดด

จดประสงคการทดลอง

1. ทำการทดลองเพอศกษาปฏกรยาระหวางเลด (||) ไนเตรตกบโพแทสเซยมไอโอไดดททำปฏกรยาพอดกนได

2. เขยนกราฟแสดงความสมพนธระหวางความสงของตะกอนทเกดจากปฏกรยากบปรมาณสารละลาย

โพแทสเซยม ไอโอไดดได

3. หาอตราสวนโดยจำนวนโมลของโพแทสเซยมไอโอไดดททำปฏกรยาพอดกบเลด (||) ไนเตรต เพอนำมา

เขยนสมการเคมได


ใหนกเรยนศกษาวธการทดลองตามการทดลอง 4.4 ในหนงสอแบบเรยนแลวดำเนนการทดลอง เขยนรายงาน

การทดลอง สรปผลการทดลองและตอบคำถามทายบททดลองตามลำดบตอไปน


02-Cheme-P565-612.indd 586 9/15/09 12:56:55 PM

587


1. ...................................................................................................................................................................................

2. ...................................................................................................................................................................................

หลอดท ปรมาณสารละลาย

เลด (||) ไนเตรต cm3

ปรมาณสารละลาย

โพแทสเซยมไอโอไดด (cm3)

ความสงตะกอน (cm)

1

2

3

4

5

6


...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................


1. จงเขยนกราฟแสดงความสมพนธระหวางความสงของตะกอนกบปรมาตรของสารละลาย KI ทใชในแตละหลอด

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

2. จากกราฟ จงหาปรมาตรของสารละลาย KI ททำปฏกรยาพอดกบสารละลาย Pb (NO3)

2 จำนวน 2 cm3

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

3. หลอดใดท KI และ Pb (NO3)

2 ทำปฏกรยาพอดกนทราบไดอยางไร และปรมาตรททงสองทำปฏกรยาพอดกน

เทากบปรมาตรทหาไดจากกราฟหรอไม เพราะเหตใด

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

02-Cheme-P565-612.indd 587 9/15/09 12:56:55 PM

588



เรอง สมการเคม สอนโดย ครสรพงศ นามนย

สมการเคม

สมการเคม (Chemical equation) คอกลมสญลกษณทเขยนแทนการเกดปฏกรยาเคม สมการเคม แบงเปน

3 สวน คอ

1. สารตงตน (Reactant) คอสารทเขาทำปฏกรยากน

2. สารผลตภณฑ (Product) คอสารทเกดจากปฏกรยา

3. เงอนไข (Condition) คอ ภาวะตางๆ ททำใหเกดปฏกรยาขน เชน มตวเรงปฏกรยา มการกำหนดอณหภม

หรอความดน

เราเขยนแทนดวย

สารตงตน (Reactant) เงอนไข

สารใหมหรอสารผลตภณฑ (Product)

เชน 2KClO3(s) ➝ 2 KCl(s) + 3O

2 (g)

H+(aq) + OH- (aq) ➝ H2O(l)

2H2(g) + O

2(g) ➝ 2H

2O(g)

หลกการเขยนสมการเคม

1. ตองเขยนจากสมการเคมจากการทดลองทเกดขนจรง

2. กอนนำไปใชตองมการดลสมการโดยการหาตวเลขมาเตมหนาสญลกษณหรอสตร เพอทำใหจำนวนอะตอม

ของแตละธาตในสารตงตนและสารผลตภณฑเทากน

3. เพอใหสมการเคมมความหมายมากยงขน เราตองแสดงสภาวะหรอสถานะของสารทเกยวของในปฏกรยา

ดวย

ถาเปนของแขง จะใส (s) ไวทายสารนน (s : solid แปลวาของแขง)

ถาเปนของเหลว จะใส (l) ไวทายสารนน (l : liquid แปลวาของเหลว)

ถาเปนแกส จะใส (g) ไวทายสารนน (g : gas แปลวา แกส)

และถาเปนสารละลายทมนำเปนตวทำละลายจะใส (aq) ไวทายสารนน (aq : aqueous แปลวา ละลายในนำ)

สมการเคมทดลแลว จะทำใหเราทราบสงตอไปน

1. มสารใดทำปฏกรยาเคมกน และมสารใดเกดขนหลงเกดปฏกรยาเคม

2. จำนวนโมลของสารททำปฏกรยากนพอด และจำนวนโมลของสารทเกดขน

3. จำนวนอนภาคของสาร

4. มวลของสารททำปฏกรยากนพอด และมวลของสารทเกดขน

5. ถาในสมการเคมมแกสเกดขน จะทำใหเราทราบปรมาตรของแกสดวย

▼

02-Cheme-P565-612.indd 588 9/15/09 12:56:56 PM

589

ตวอยาง จากสมการตอไปน เราสามารถบอกความหมายและหาปรมาณตางๆ ทเกดขนในสมการไดดงน

Mg(s) + 2HCl(aq) ➝ MgCl2(s) + H

2(g)

หมายความวา แมกนเซยมสถานะของแขง (s) 1 โมล ทำปฏกรยาพอดกนกบสารละลาย (aq) กรดไฮโดรคลอรก 2 โมล

ไดสารใหมคอแมกนเซยมคลอไรดมสถานะของแขง (s) 1 โมล และแกส (g) ไฮโดรเจน จำนวน 1 โมล เมอเราทราบ

จำนวนโมลของสาร เรากสามารถคำนวณหาปรมาณอนๆ ไดดงน

Mg(s) + 2HCl(aq) ➝ MgCl2(s) + H

2(g)

1โมล 2 โมล 1 โมล 1 โมล

1 x 24 (มวลอะตอม) 2 x 36.5 1 x 95 1 x 2 กรม

1 x 6.02 x 1023 อะตอม 2 x 6.02 x 1023 โมเลกล 2 x 6.02 x 1023 โมเลกล 2 x 6.02 x 1023 โมเลกล

1 x 22.4 dm3 STP

02-Cheme-P565-612.indd 589 9/15/09 12:56:56 PM

590



เรอง สมการเคม

1. จงดลสมการเคมตอไปนโดยใชวธการสงเกต

1. Fe2O3 + H

2 ➝ Fe + H

2O

2. Fe2O3 + C ➝ Fe + CO

2

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................


PCl5(l) + H

2O(l) ➝ H

3PO

4(aq) + HCl(aq)

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

3. จงดลสมการตอไปนโดยใชวธการสงเกต

P4O

10 + H

2O ➝ H

3PO

4

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................


(NH4)

2Cr

2O

7(s) ➝ N

2(g) + Cr

2O

3(s) + H

2O(g)

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................


Al2O

3 + H

2SO

4 ➝ Al

2(SO

4)

3 + H

2O

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

02-Cheme-P565-612.indd 590 9/15/09 12:56:57 PM

591

6. จงเขยนสมการเคม แสดงปฏกรยาตอไปน

1) แกสมเทน (CH4) ทำปฏกรยากบแกสออกซเจน (O

2) ไดผลตภณฑเปนแกสคารบอนไดออกไซด (CO

2) และ

ไอนำ (H2O)

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

2) ฟอสฟอรส (P) ทำปฏกรยากบแกสคลอรน (Cl2) แลวได PCl

3 ออกมา

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

3) โลหะ Ca ทำปฏกรยากบ HCl แลวได CaCl2 และ H

2 ออกมา

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

7. จงเขยนสมการ แสดงปฏกรยาเคมตอไปน

1) โลหะแมกนเซยมทำปฏกรยากบกรดไฮโดรคลอรก แลวไดแมกนเซยมคลอไรดกบแกสไฮโดรเจนออกมา

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

2) แกสไนโตรเจน ทำปฏกรยากบแกสออกซเจนแลวไดแกสไนโตรเจนมอนออกไซด

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

3) สารละลายซลเวอรไนเตรดทำปฏกรยากบสารละลายไฮโดรคลอรก แลวไดตะกอนซลเวอรคลอไรดกบกรด

ไนตรกออกมา

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

8. จงเขยนสมการ แสดงปฏกรยาเคมตอไปน

1) MgCl2 ทำปฏกรยากบ NaOH แลว ไดผลตภณฑตวหนงเปน Mg(OH)

2

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

2) NaCl ทำปฏกรยากบ AgNO3 แลวไดผลตภณฑตวหนงเปน AgCl

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

3) KCl ทำปฏกรยากบ AgNO3 แลวไดผลตภณฑตวหนงเปน AgCl

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

02-Cheme-P565-612.indd 591 9/15/09 12:56:58 PM

592



เรอง ความสมพนธระหวางปรมาณของสารในสมการเคม สอนโดย ครสรพงศ นามนย


1. คำนวณหาจำนวนโมล มวล หรอปรมาตรของสารใดสารหนง เมอทราบปรมาณของสารอนในปฏกรยาเคมได



เนอหา 1

ความสมพนธระหวางปรมาณของสารในสมการเคม เชน

Zn(s) + 2HCl(aq) ➝ ZnCll2

(aq) + H2(g)

โมล 1 2 1 1

มวล (g) 65.39 2 x 36.458 136.29 2.016

โมเลกล 6.02 x 1023 2 x 6.02 x 1023 6.02 x 1023 6.02 x 1023

ปรมาตร (dm3 ท STP) - - - 22.4

สำหรบปฏกรยาทเปนแกสลวนๆ สามารถใชสมประสทธของแกสตางๆ ในสมการมาอานเปนปรมาตรได แต

ตองเปนอณหภมและความดนเดยวกน

N2(g) + 3H

2(g) ➝ 2NH

3(g) ทอณหภมและความดนเดยวกน

1 3 2

การคำนวณเกยวกบสมการเคม มหลกทวไปดงน

1. ตองทราบสมการของปฏกรยาเคมพรอมกบดลสมการ

2. พจารณาเฉพาะสารทโจทยถามและกำหนดให

3. แลวนำสงทโจทยใหมาคดคำนวณหาสงทตองการจากสมการไดโดยการเทยบบญญตไตรยางค ดวยการใช

ความรเรองโมล หรออาจจะคำนวณโดยวธนำจำนวนโมลของสารทโจทยถาม และโจทยกำหนดใหมาเทยบ

อตราสวนกน จะเทากบจำนวนโมลทเปนสมประสทธของสารทโจทยถาม และโจทยกำหนดใหตามสมการ

02-Cheme-P565-612.indd 592 9/15/09 12:56:58 PM

593

คำถาม

1. เมอเผาไหม C4H

10 จำนวน 1 kg ในทซงม O

2 มากเกนพอ จะเกดการเผาไหมทสมบรณ เกดปฏกรยาตามสมการ

2C4H

10(g) + 130

2(g) ➝ 8CO

2(g) + 10H

2O(1)

ก. จะตองใช O2 ก dm3 ท จงจะเกดปฏกรยาพอดกบ C

4H

10 จำนวนน

ข. หลงจาก C4H

10 เผาไหมหมด จะเกด H

2O กกรม

ค. หลงจาก C4H

10 เผาไหมหมด จะเกด CO

2 กโมเลกล (C = 12, H = 1, O = 16)

วธทำ..........................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

02-Cheme-P565-612.indd 593 9/15/09 12:56:59 PM

594



เรอง ปรมาณสมพนธของแกส สอนโดย ครสรพงศ นามนย

เรอง การทดลอง 4.5 การศกษาปรมาตรของแกสในปฏกรยาระหวางออกซเจนกบแกสไนโตรเจนมอนอกไซด (สาธต)


1. ทำการทดลองเพอศกษาปรมาตรของแกสทเขาทำปฏกรยาพอดกนกบปรมาตรทเกดจากปฏกรยาระหวาง

แกส O2 กบแกส NO ได

2. บอกวธเตรยมและเกบแกส NO กบ O2 ได

3. บอกวธทดสอบแกส NO กบ O2 ได

4. หาอตราสวนปรมาตรของแกส NO และ O2 ททำปฏกรยาพอดกนได


ใหนกเรยนศกษาวธการทดลองตามการทดลองท 4.5 เรองการศกษาปรมาตรของแกสในปฏกรยาระหวาง

ออกซเจนกบแกสไนโตรเจนมอนอกไซด (สาธต) ในหนงสอ แลวดำเนนการทดลอง เขยนรายงานผลการทดลอง

สรปผลการทดลอง และตอบคำถามทายการทดลองตามลำดบตอไปน



การทดลองครงท ปรมาตรของแกส O2 (cm3) ปรมาตรของแกสเมอปฏกรยาสนสด (cm3)

1

2

3

02-Cheme-P565-612.indd 594 9/15/09 12:56:59 PM

595


...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................


1. เมอผสมแกสออกซเจนกบไนโตรเจนมอนอกไซดเขาดวยกน ปรมาตรของแกสในกระบอกตวงเปลยนแปลง

อยางไร เหตใดจงเปนเชนนน

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

2. แกสทเหลออยในกระบอกตวงคอแกสชนดใด จะทดสอบไดอยางไร

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

3. จากผลการทดลอง จงเปรยบเทยบปรมาตรของแกสทเขาทำปฏกรยาพอดกน

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

02-Cheme-P565-612.indd 595 9/15/09 12:57:00 PM

596



เรอง ปรมาณสมพนธของแกส

1. นำแกสชนดหนงซงมสตรโมเลกล A2 ทำปฏกรยากบแกสอกชนดหนงซงมสตรโมเลกล B

2 ไดแกส ทมสตรโมเลกล

AB3 ถาใช B

2 10 ลกบาศกเซนตเมตร ทำปฏกรยากบ A

2 ปรมาณมากเกนพอทอณหภม และความดนเดยวกน

จะเกดแกส AB3 กลกบาศกเซนตเมตร

ก. 3.3 ข. 6.7

ค. 10 ง. 13.3

2. ทอณหภมและความดนเดยวกน แกส A จำนวน 25 ลกบาศกเซนตเมตร ทำปฏกรยาพอดกบแกส B จำนวน

75 ลกบาศกเซนตเมตร ใหแกส C 50 ลกบาศกเซนตเมตร ถาใหแกส A จำนวน 150 ลกบาศกเซนตเมตร

ทำปฏกรยากบแกส B 300 ลกบาศกเซนตเมตร จะไดแกส C เกดขนกลกบาศกเซนตเมตร

ก. 100 ข. 200

ค. 300 ง. 400

3. ถา H2 12 cm3 ทำปฏกรยากบ O

2 20 cm3 ท STP เมอปฏกรยาสนสดลง ปรมาตรรวมของแกสจะเปนกลกบาศก

เซนตเมตร

ก. 12 ข. 14

ค. 18 ง. 26

4. นำ H2 และ O

2 มาอยางละ 2 dm3 ทความดน 1 atm ทำปฏกรยาทอณหภม 1227 C เมอปฏกรยาสมบรณ แลวเพม

ความดนจนไดปรมาตร 1.5 dm3 ทอณหภมเดม จงหาความดนสดทายของแกสผสมนเปน atm

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

5. แกส X2 50 ลกบาศกเซนตเมตร ทำปฏกรยาพอดกบแกส O

2 125 ลกบาศกเซนตเมตร ไดผลตภณฑเปน แกส G

เพยงอยางเดยว 50 ลกบาศกเซนตเมตร ถาทดลองนทำทอณหภมหองและความดนคงท สตรของแกส G จะเปน

อยางไร

ก. XO ข. XO2

ค. X2O ง. X

2O

5

6. ท STP แกส CxH

y 10 cm3 ทำปฏกรยาพอดกบ O

2 65 cm3 ใหแกส CO

2 40 cm3 กบไอนำ a cm3 คา x, y และ a

ตามลำดบคอขอใด

ก. 1, 4, 20 ข. 2, 6, 30

ค. 3, 8, 40 ง. 4, 10, 50

7. แกสไฮโดรเจนทำปฏกรยากบแกสออกซเจนท 200 C ความดน 1 บรรยากาศ เกดไอนำดงสมการ

2H2(g) + O

2(g) ➝ 2H

2O(g) ขอใดผด

ก. เมอสนสดปฏกรยาปรมาตรของแกสทงหมดจะลดลง

ข. ปรมาตรของไอนำทเกดขนเทากบปรมาตรของแกสไฮโดรเจนทใช

ค. มวลของแกสไฮโดรเจนททำปฏกรยาพอดเปนสองเทาของแกสออกซเจน

ง. มวลของไอนำทเกดขนเทากบผลรวมของมวลแกสไฮโดรเจนและออกซเจนททำปฏกรยาพอดกน

02-Cheme-P565-612.indd 596 9/15/09 12:57:01 PM

597



เรอง ปรมาณสมพนธในสมการเคม

1. ในการเผา KClO3 จะเกดปฏกรยาดงน 2KClO

3 ➝ 2KCl + 3O

2 (K = 39.1, Cl = 35.5, O = 16) ถาเผา KClO

3

จำนวน 8.66 กรม จะไดแกส O2 กลตรท STP

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

2. ปฏกรยาระหวาง X กบ Y เปนไปตามสมการ 2X + 3Y ➝ 2A + 3B ถาใชสารละลาย X 100 cm3 ซงเตรยม

จากสาร X 0.20 g ละลายนำจนเปนสารละลาย 100 cm3 จะทำปฏกรยาพอดกบสารละลาย Y ทมความเขมขน

0.10 mol/dm3 จำนวน 20 cm3 จงหามวลโมเลกลของสาร X

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

3. ถาตองการกำจดซลเฟอรไดออกไซดในอากาศดวยปฏกรยาดงตอไปน

2CaCO3(s) + 2SO

2(g) ➝ 2CaSO

4(s) + 2CO

2(g) จะตองใช CaCO

3 กกรม ทจะกำจด SO

2 1120 cm3 ท STP

ก. 0.05 ข. 5 ค. 50 ง. 5,000

4. ให A + 2B(g) ➝ 3C(g) ท 25 C มวลโมเลกล A = 100 มวลโมเลกล B = 40 ถาตองการเตรยมแกส C

จำนวน 16.8 dm3 ท STP จะตองใชสาร A และสาร B อยางละกกรม

ก. A 2.5, B 2.125 ข. A 2.5, B 2.0

ค. A 25, B 20 ง. A 25, B 18.75

5. พจารณาปฏกรยา NO(g) + O2(g) ➝ NO

2(g) (สมการยงไมดล) ถานำแกส NO มา 18.06 x 1023 โมเลกล

จะทำปฏกรยาพอดกบแกส O2 หนกกกรมและไดแกส NO

2 กลกบาศกเดซเมตรท STP ตามลำดบ

ก. 22, 44.8 ข. 48, 44.8 ค. 48, 67.2 ง. 96, 67.2

6. ในปฏกรยา MCl2 + 2AgNO

3 ➝ 2AgCl + M(NO

3)

2 ถา MCl

2 5.00 กรม ทำปฏกรยากบ AgNO

3 มากเกนพอ

และได AgCl 11.00 กรม M มมวลอะตอมเทาไร

ก. 24 ข. 30 ค. 40 ง. 60

7. จากสมการ C3H

8(g) + O

2(g) ➝ CO

2(g) + H

2O(g) เมอทำใหไดดล

ก) ถาตองการ CO2 1.204 x 1024 โมเลกล ตองใชแกส O

2 กลตร

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

ข) ถาใช C3H

8 11.2 ลตร ท STP จะไดนำกกรม

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

02-Cheme-P565-612.indd 597 9/15/09 12:57:02 PM

598



เรอง รอยละของผลได สอนโดย ครสรพงศ นามนย


1. คำนวณรอยละของผลไดจากการทดลองได

2. การคำนวณสมการมากกวาหนงสมการ

3. การคำนวณสารกำหนดปรมาณ



รอยละของผลไดของสารผลตภณฑ

ในการคำนวณปรมาณสารผลตภณฑจากสมการเคมนน คาทไดเรยกวา ผลไดตามทฤษฎ (Theoretical yield)

แตในทางปฏบตจะไดผลตภณฑนอยกวาทฤษฎ แตจะไดมากไดนอยแคไหนขนอยกบวธการและสารเคมทใช เรยกผล

ทไดนวา ผลไดจรง (Actual yield) สำหรบการรายงานผลการทดลองนน จะเปรยบเทยบคาทไดตามทฤษฎในรปรอยละ

ซงจะไดความสมพนธดงน

รอยละของผลได = ผลไดจรง x 100

ผลไดตามทฤษฎ

รอยละของผลได จะมคาอยในชวง 0 - 100

คำถาม

1. ในการเตรยมเอสเทอรชนดหนงเมอใชกรดบวทรก (C3H

7COOH) 10 g ทำปฏกรยากบเอทานอล (C

2H

3OH) 3.14 g

ไดผลตภณฑเปนเอทลบวทเรต (C3H

7COOC

2H

5) 5.3 g จงหารอยละของผลได

วธทำ ทำปฏกรยาทเกดขนเปนดงน C3H

7COOH(1) + C

2H

5OH(1) ➝ C

3H

7COOC

2H

5(1) + H

2O(1)

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

02-Cheme-P565-612.indd 598 9/15/09 12:57:02 PM

599



เรอง กำมะถน สอนโดย ครสรพงศ นามนย

การจดเรยงอนภาคในของแขง กำมะถนมอนอคลนก ผลกเปนรปเขม คงตวทอณหภมสงกวา 96 องศา

เซลเซยส ทอณหภมปกตกำมะถนมอนอคลนกจะเปลยนรปมาเปนกำมะถนรอมบก ผลกเปนรปเหลยมซงคงตวท

อณหภมปกต กำมะถนทงสองรปมสตรโมเลกลเปน S8 เหมอนกน ละลายในโทลอน การทมการจดเรยงโมเลกลตางกน

จงทำใหมรป ผลกตางกน และสมบตอนๆ ตางกน

โมเลกลของกำมะถนประกอบดวยกำมะถน 8 อะตอม ตอกนเปนวง โดยอะตอม 1, 3, 5, 7 อยในระนาบหนง

เหนออะตอม 2, 4, 6, 8 ซงอยอกระนาบหนง แบบจำลองโมเลกลของกำมะถนแสดงไดโดยใชลกทรงกลม 8 ลกตอกน

แบบจำลองบอกแตเพยงลกษณะและทศทาง ทแตละอะตอมจดตวเองเทานน แตไมไดบอกวากำมะถนอะตอมอยหางกน

เทาไร

การเปลยนแปลงของกำมะถนเมอไดรบความรอน

ผงกำมะถน ----------> ของเหลว ----------> หนด ----------> หนดนอยลง ----------> ไอ(S8)

เมอเทกำมะถนเดอดลงในนำ จะไดกำมะถนเหนยว มลกษณะยดหยนได เพราะกำมะถนเหนยว มโมเลกล

ลกษณะเปนสาย ซงมความยาวไมเทากนปนกนอย

________________

ทมา : โครงการสงเสรมความสามารถพเศษภาคฤดรอน BRAND’S SUMMER CAMP’97

∆ ∆ ∆ ∆

02-Cheme-P565-612.indd 599 9/15/09 12:57:03 PM

600



เรอง ของแขง ของเหลว แกส สอนโดย ครสรพงศ นามนย

กจกรรม Engage เปดประตสการเรยนรเรอง ของแขง ของเหลว แกส


1. เพอใหนกเรยนไดตระหนกถงความสำคญดวยตนเองวา ทำไมเราจงจำเปนตองเรยนเรองของแขง ของเหลว

แกส

2. เพอเปดประเดนการศกษาโดยรวบรวมเอาความรและประสบการณเดมหรอจากแหลงเรยนรตางๆ มา

กำหนดแนวทางการสำรวจ ตรวจสอบและการจดการการเรยนรของตนเองอยางหลากหลาย

3. เพอใหนกเรยนสนใจบทเรยน มความรกในวชาวทยาศาสตรสามารถเพาะบมพฤตกรรมและแนวคดแบบ

วทยาศาสตรมาแกไขปญหาชวตประจำวนได


ใหนกเรยนศกษาการทดลองทครกำหนดใหสรป อภปรายประเดนทเกยวของกบบทเรยนเรอง “ของแขง

ของเหลว แกส” แลวระดมสมองสรปตามลำดบกจกรรมทกำหนดใหตอไปน

กจกรรมท 1 การผลตแกส


1. นำสมสายช

2. ผงฟ

3. ลกโปง

4. ไมขดไฟ

5. ขวดพลาสตกเลก


1. ใสนำสมสายชลงในขวดพลาสตกเลกประมาณ 1 ใน 4 ของขวดพลาสตก

2. ใสผงฟ 1- 2 ชอนชา ลงไปในลกโปง

3. นำลกโปงทใสผงฟมาใสทปากขวดพลาสตกทมนำสมสายช

4. ยกลกโปงขนเพอเทผงฟลงไปผสมกบนำสมสายชในขวดพลาสตก

5. สงเกตการเปลยนแปลงทเกดขนกบลกโปง

กจกรรมท 2 ความดนแกสในลกโปง


1. ลกโปง 2 ลก

2. ทอยางใสยาวประมาณ 30 ซม.

3. ทหนบผา 2 อน

02-Cheme-P565-612.indd 600 9/15/09 12:57:03 PM

601


1. เปาลกโปงใหญ- เลกอยางละลก

2. นำลกโปงทเปามาใสทปลายของทอยางลกละขาง แลวใชทหนบผามาหนบกนลมออก

3. ปลอยทหนบผาออกจากลกโปงทงสองขางออกพรอมกน ดผลการเปลยนแปลงทเกดขน

กจกรรมท 3 Science Show ชด “ฟองโฟมสสวย”


1. ไฮโดรเจนเปอรออกไซด 30% 40 cm3

2. โพแทสเซยมไอโอไดด 3 ชอนเบอร 2

3. กระบอกตวง 250 cm3

4. ถาดพลาสตก

5. ผงซกฟอกหรอสบเหลว

6. สผสมอาหาร


1. ใสโพแทสเซยมไอโอไดด 3 ชอนเบอร 2 ลงในกระบอกตวงทตงไวบนถาด

2. เตมสบเหลวหรอผงซกฟอก 2 ชอนโตะ

3. เตมสผสมอาหาร

4. เตมไฮโดรเจนเปอรออกไซด 30% 40 cm3

อภปรายสรป

สรปกจกรรมท 1 การผลตแกส

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

02-Cheme-P565-612.indd 601 9/15/09 12:57:04 PM

602

สรปกจกรรมท 2 ความดนแกสในลกโปง

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

สรปกจกรรมท 3 Science Show ชด “ฟองโฟมสสวย”

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

02-Cheme-P565-612.indd 602 9/15/09 12:57:05 PM

603



เรอง การจดเรยงอนภาคในของแขง สอนโดย ครสรพงศ นามนย

การทดลอง 5.1 การเตรยมผลกของกำมะถน

จดประสงค 1. เตรยมกำมะถนรอมนกและกำมะถนมอนอคลนกได

2. บอกลกษณะของผลกกำมะถนรอมนกและมอนอคลนกได

การปฏบตงาน ใหนกเรยนศกษาวธการทดลอง 5.1 เรองการเตรยมผลกของกำมะถนในหนงสอแบบเรยน แลวดำเนน

กจกรรมตามการทดลอง บนทกผลการทดลอง ตอบคำถามและสรปผลการทดลองตามลำดบตอไปน



.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................


.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

02-Cheme-P565-612.indd 603 9/15/09 12:57:06 PM

604


1. กำมะถนกอนและหลงการทดลองมรปรางแตกตางกนหรอไม อยางไร

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

2. กำมะถนรอมบกมรปรางอยางไร

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

3. กำมะถนมอนอคลนกมรปรางอยางไร

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

02-Cheme-P565-612.indd 604 9/15/09 12:57:06 PM

605



เรอง สมบตของของแขง

1. ไสดนสอดำและเพชรเปน

ก. อนยรป (หรอรป) ของธาตคารบอน

ข. ไอโซโทปของธาตคารบอน

ค. ธาตตางชนดกน

ง. สารประกอบตางชนดกนของคารบอน

2. ความแตกตางของสงใดทมผลทำใหกำมะถนมรปผลก 2 แบบ

ก. จำนวนมวลอะตอม

ข. พลงงานจลน

ค. ความหนาแนนตางกน

ง. การจดเรยงโมเลกลตางกน

3. กำมะถนรอมบกและมอนอคลนกตางกมสตรโมเลกล S8 แตแตกตางกนเพราะเหตใด

ก. รปผลกตางกน

ข. จดหลอมเหลวตางกน

ค. ความหนาแนนตางกน

ง. การจดเรยงโมเลกลตางกน

4. ขอใดกลาวถกตอง

ก. ธาตเดยวกนยอมมจดเดอดเทากนเสมอ

ข. ธาตเดยวกนจะมรปรางตางกนไมได

ค. ธาตเดยวกนจะมสมบตเหมอนกน

ง. ไมมขอใดกลาวถกตอง

5. เมอเผากำมะถนจะเกดการเปลยนแปลงอยางไร

ก. หลอมเหลว, หนดนอย, หนดมาก, ของแขง

ข. หลอมเหลว, หนดมาก, หนดนอย, ของแขง

ค. หลอมเหลว, หนดมาก, หนดนอย, ไอ

ง. หลอมเหลว, ไอ, หนด, หนดนอย

____________________

02-Cheme-P565-612.indd 605 9/15/09 12:57:07 PM

606



เรอง ความดนไอกบจดเดอดของของเหลว สอนโดย ครสรพงศ นามนย

การทดลอง 5.2 การเปรยบเทยบความดนไอของของเหลว

จดประสงค 1. ทำการทดลองเพอเปรยบเทยบความดนไอของของเหลวชนดตางๆ ได

2. อธบายความสมพนธระหวางอณหภมกบความดนไอของของเหลวได

การปฏบตงาน ใหนกเรยนศกษาวธการทดลอง 5.2 เรองการเปรยบเทยบความดนไอของของเหลว ในหนงสอแบบ

เรยนแลวดำเนนกจกรรมตามการทดลอง ตอบคำถาม และสรปผลการทดลองตามหวขอตอไปน



.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................


.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

02-Cheme-P565-612.indd 606 9/15/09 12:57:07 PM

607


1. ทอณหภม 40 C ระดบของเหลวทง 3 ชนด ในหลอดนำแกสเทากนหรอไม

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

2. เมออณหภมเพมขน ความดนไอของของเหลวแตละชนดเปลยนแปลงอยางไร

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

3. จงเปรยบเทยบความดนไอของของเหลวทง 3 ชนด

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

ใหนกเรยนศกษากราฟตอไปนแลวตอบคำถามขอ 4-5

ความสมพนธระหวางความดนไอกบอณหภม

780

700

600

500

400

300

200

100

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120

ความดนไอ (mmHg)

อณหภม ( C)

เอทานอล นำ โทลอน

02-Cheme-P565-612.indd 607 9/15/09 12:57:09 PM

608

4. ทอณหภม 70 C เอทานอล นำ และโทลอน มความดนไอเทากนหรอไม

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

5. ทความดนไอ 760 mmHg ของเหลวทง 3 ชนด จะมอณหภมเทาใด

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

6. จดเดอดปกตหมายถง ................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

7. นกเรยนจะสรปผลขอมลจากกราฟนไดวาอยางไร

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

02-Cheme-P565-612.indd 608 9/15/09 12:57:09 PM

609



เรอง สมบตของของเหลว

1. จงอธบายวธการทำใหแกสเปนของเหลว

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

2. การระเหยกบการเดอด เหมอนและแตกตางกนอยางไร

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

ขอมลตอไปนใชประกอบคำถามขอ 3-5

ตารางแสดงจดเดอดและมวลโมเลกลของสาร

สาร มวลโมเลกล จดเดอด ( C)

นำ

เอทลแอลกอฮอล

คลอโรฟอรม

ไดเอทลอเทอร

18

46.0

119.5

74.0

100.0

78.5

61.3

34.4

3. ทอณหภม 25 C ของเหลวชนดใด มความดนไอสงทสด

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

4. ของเหลวใดมความรอนแฝงของการเกดไอสงทสด

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

5. จงเรยงลำดบความสามารถในการระเหยทอณหภมหองจากมากไปหานอย

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

02-Cheme-P565-612.indd 609 9/15/09 12:57:10 PM

610



เรอง แกส สอนโดย ครสรพงศ นามนย

แกส (Gas) หมายถง สารทอยในสถานะของแกส ทอณหภมและความดนปกต (อณหภมหอง 25 C ความดน

1 บรรยากาศ) เชน สารทเปนแกสไดแก แกสไฮโดรเจน (H2) แกสไนโตรเจน (N

2) แกสคารบอนไดออกไซด (CO

2)

แกสซลเฟอรไดออกไซด (SO2) เปนตน

ไอ (Vapour) หมายถง สารทอยในสถานะแกสทภาวะใดๆ ซงไมใชภาวะปกต ทภาวะปกตสารพวกนมสถานะ

เปนของแขงหรอของเหลว ตวอยางสารทเปนไอเชน ไอปรอท (ทภาวะปกตปรอทจะเปนของเหลว) ไอโซเดยม (ทภาวะ

ปกตโซเดยมเปนของแขง) เปนตน

ของไหล (Fluid) หมายถง สารตางๆ ทมการเคลอนไหวเปลยนทอยไดงาย ซงไดแก แกส ไอของเหลว และ

ของเหลว แกสหรอไอสามารถเคลอนทไปไดทกทศทางและสามารถผสมกนได สวนของเหลวจะเคลอนทไปสทระดบ

ตำกวาเสมอ

สมบตทวไปของแกส

1. แกสมรปรางและปรมาตรไมแนนอน เปลยนแปลงไปตามภาชนะทบรรจ เชน ถาบรรจในภาชนะทรงกลม

มขนาด 1 ลตร เพราะแกสมแรงยดเหนยวระหวางอนภาค (โมเลกลหรออะตอม) นอยมาก จงทำใหอนภาคของแกส

สามารถเคลอนทหรอแพรกระจายเตมภาชนะทบรรจ

2. สารทอยในสถานะแกสมความหนาแนนนอยกวาเมออยในสถานะของเหลวและของแขงมาก เชน ไอนำ

มความหนาแนน 0.0006 g/cm3 แตนำมความหนาแนนถง 0.9584 g/cm3 ท 100 C

3. แกสสามารถแพรได และแพรไดเรว เพราะแกสมแรงยดเหนยวระหวางอนภาค (โมเลกล) นอยกวาของ

เหลวและของแขง

4. แกสตางๆ ตงแต 2 ชนดขนไป เมอนำมาใสภาชนะเดยวกน แกสแตละชนดกจะฟงกระจายผสมกนอยาง

สมบรณทกสวน นนคอสวนผสมของแกสเปนสารเนอเดยวและเปนสารละลาย

5. แกสสวนใหญไมมสและโปรงใส เชน แกสออกซเจน (O2) แกสไฮโดรเจน (H

2) แกสคารบอนไดออกไซด

(CO2) แตแกสบางชนดมส เชน แกสไนโตรเจนไดออกไซด (NO

2) มสนำตาลแดง แกสคลอรน (Cl

2) มสเขยวแกมเหลอง

แกสโอโซน (O3) ทบรสทธมสนำเงนแก เปนตน

6. ปรมาตรของแกสขนอยกบอณหภม ความดน และจำนวนโมล ดงนน เมอบอกปรมาตรของแกสจะตอง

บอกอณหภมความดนและจำนวนโมลดวย เชน แกสออกซเจน 1 โมล มปรมาตร 22.4 dm3 ทอณหภม 0 C ความดน

1 บรรยากาศ (STP)

02-Cheme-P565-612.indd 610 9/15/09 12:57:10 PM

611



เรอง สมบตของแกส สอนโดย ครสรพงศ นามนย

การทดลอง 5.3 เรองผลของความดนหรออณหภมตอปรมาตรของแกส

จดประสงค 1. ทำการทดลองเพอศกษาผลของความดนและอณหภมทมตอปรมาตรของแกสได

2. บอกผลของความดนตอปรมาตรของแกสเมออณหภมและมวลคงทได

3. บอกผลของอณหภมตอปรมาตรของแกสเมอความดนและมวลคงทได

การปฏบตงาน ใหนกเรยนศกษาวธการทดลอง 5.3 เรองการศกษาสมบตของแกสในหนงสอแบบเรยน แลวดำเนน

กจกรรมตามการทดลอง ตอบคำถามและสรปผลการทดลองตามลำดบตอไปน

ภาพแสดงวธทดลอง


การทดลอง การเปลยนแปลงของแกสในกระบอกฉดยา

ความดน ปรมาตร อณหภม

ตอนท 1 ขณะกดกานหลอดฉดยา

ขณะดงกานหลอดฉดยา

ตอนท 2 เมอจมกระบอกฉดยาในนำรอน

เมอจมกระบอกฉดยาในนำเยน

02-Cheme-P565-612.indd 611 9/15/09 12:57:11 PM

612


.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................


1. ความดนหรออณหภมมผลตอปรมาตรของแกสหรอไม อยางไร

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

2. ถาปรมาตรของแกสทอยในกระบอกฉดยาคงท ปรมาตร ความดน และอณหภมจะมความสมพนธกนหรอไม อยางไร

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

3. เพราะเหตใดจงตองมการปรบระดบนำภายในกระบอกฉดยาใหเทากบระดบนำภายนอก

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

02-Cheme-P565-612.indd 612 9/15/09 12:57:12 PM

613



เรอง กฎของบอยล กฎของชารล

1. ทความดน 0.7 atm แกสไฮโดรเจนจำนวนหนง มปรมาตร 500 cm3 ถาลดความดนลงเหลอ 0.5 atm แกสจำนวนน

จะมปรมาตรเทาใด ถาไมมการเปลยนแปลงอณหภม

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

2. มแกสคารบอนไดออกไซดจำนวนหนงท 0 ( C) ความดน 0.5 atm ถาควบคมอณหภมของแกสใหคงท เมอทำให

ความดนเปลยนไปเปน 684 mmHg ปรมาตรของแกสจะเปลยนไปหรอไมอยางไร เมอเทยบกบปรมาตรเดม

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

3. ทอณหภม 35 C แกสออกซเจนจำนวนหนงมปรมาตร 250 cm3 ถาลดอณหภมลงเปน 20 C โดยควบคมความดน

ใหคงท ปรมาตรของแกสจะเปนเทาใด

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

4. ลกโปงใบหนงมปรมาตร 30 ลตร ท 30 C ถาลดปรมาตรเหลอเพยง 10.0 ลตรทความดนบรรยากาศลดลง

อณหภมใหมของแกสในลกโปงนจะเปนก C

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

03-Cheme-P613-631.indd 613 9/15/09 12:57:45 PM

614

5. เมอความดนคงท กราฟเสนใดแสดงความสมพนธระหวางปรมาตรของแกสกบอณหภม

6. ขวดสเปรยยาฆาแมลงขนาด 250 cm3 มความดน 1.2 atm ทอณหภม 27 C ถาขวดสเปรยนตกลงไปในไฟทม

อณหภม 327 C ขวดจะระเบดหรอไม เพราะเหตใด (ขวดทนความดนไดไมเกน 2.5 atm)

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

V ปรมาตร

T อณหภม (K) A

B

C

D

03-Cheme-P613-631.indd 614 9/15/09 12:57:45 PM

615



เรอง กฎของแกส

1. ทอณหภม 0 C แกสชนดหนงมปรมาตรเทากบ 10 cm3 และความดน 1 บรรยากาศ ถาปรมาตรของแกสเพมขนเปน

2 เทา โดยความดนไมเปลยนแปลงอณหภมจะเปนเทาใด

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

2. ความสมพนธของแกสเปนไปตามกราฟรปใดถกตองบาง และกราฟรปใดเปนไปตามกฎของใคร

1

V

P

2

P

PV

3

PV

P

4

V

T ( C)

5

V

1P

6

1V

P

7

P

V

8

P

V

9

V

T (K)

40 C 30 C

20 C 50 C

1.5 atm

1 atm

03-Cheme-P613-631.indd 615 9/15/09 12:57:46 PM

616

3. นำแกส PCl5 บรรจในภาชนะใบหนงท 65 C มความดนเทากบ 200 mmHg เมอเพมอณหภมเปน 200 C พบวา PCl

5

สลายตวสมบรณไดเปน PCl3 กบ Cl

2 อยากทราบวา ท 200 C ความดนของแกสทงหมดมคาก mmHg

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

4. แกสชนดหนงมปรมาตร 150 cm3 ทอณหภม 20 C ความดน 1.5 atm เมอบรรจแกสจำนวนนลงในภาชนะ

สญญากาศปรมาตร 250 cm3 ปดฝาใหสนท แลวนำไปแชนำแขงจนอณหภมคงทท 0 C ความดนของแกสจะเปน

เทาใด

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

5. แกสชนดหนงหนก 2.5 กรม มปรมาตร 500 cm3 ทอณหภม 0 C ความดน 1 atm แกสนมมวลโมเลกลเทาใด

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

6. ความหนาแนนของแกส A ท 27 C ความดน 1 บรรยากาศ มคา 0.03 g/cm3 มวลโมเลกลของแกส A มคาเทากบ

เทาใด

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

03-Cheme-P613-631.indd 616 9/15/09 12:57:47 PM

617



เรอง การแพร สอนโดย ครสรพงศ นามนย

นกวทยาศาสตรพบวา การแพรของแกสจะเกดขนชาหรอเรวนน จะสมพนธกบมวลโมเลกลของแกส กลาวคอ

แกสทมมวลโมเลกลสงจะแพรไดเรวกวาแกสทมมวลโมเลกลตำ จากการทดลอง 4.2 กไดผลเชนเดยวกนคอ แอมโมเนย

(NH3) มมวลโมเลกลตำแพรไดเรวกวาไฮโดรเจนคลอไรด (HCl) ซงมมวลโมเลกลสง หลกการดงกลาวนนำไปประยกตใช

ในการทำใหสารบรสทธได เชน การทำยเรเนยมใหบรสทธ

ยเรเนยมเปนโลหะกมมนตรงสชนดหนง มไอโซโทปทเกดขนในธรรมชาต 3 ชนด คอ U-234 U-235 และ

U-238 ในสดสวนรอยละดงตาราง

ไอโซโทปของยเรเนยม (U) รอยละในธรรมชาต

U-234

U-235

U-238

0.0054

0.7710

99.2830

ยเรเนยมทง 3 ไอโซโทปน นำไปใชประโยชนไดแตกตางกน คอ

- U-235 สามารถนำไปใชในเครองปฏกรณปรมาณโดยตรง

- U-238 ใชในการผลต Pu-239 ซงเปนเชอเพลงในเครองปฏกรณปรมาณไดเชนกน

ดงนน กอนทจะนำมาใชงาน จงตองแยกไอโซโทปเหลานออกจากกน วธการแยกทำไดโดยนำยเรเนยมทเกดขน

ในธรรมชาตในรปสารประกอบออกไซด ซงมสถานะเปนของแขงไปผานปฏกรยาทเหมาะสม เพอทำใหเกดเปน UF6

ซงเปนของแขงทระเหดไดงาย มอณหภมตงแต 60 C เปนตนไป ไอของ UF6 จะถกนำไปแพรในเครองแพรสญญากาศ

มวลโมเลกลทแตกตางกนของแตละไอโซโทปจะทำใหเกดการแพรไปไดในระยะทางทแตกตางกน จงสามารถแยกแตละ

ไอโซโทปของยเรเนยมออกจากกนได จากนนจงนำ UF6 ไปถลงเปนโลหะตอไป

03-Cheme-P613-631.indd 617 9/15/09 12:57:47 PM

618



เรอง กฎของแกส

(1) จงคำนวณความดนสำหรบแกส CO2 จำนวน 18.617 mol ในปรมาตร 10 ลตร ทอณหภม 100 C

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

(2) แกสชนดหนงมอณหภม 60 C ตองใหความรอนแกแกสนจนอณหภมเปนก C จงจะทำใหแกสนมปรมาตรลดลง

จากเดม 20% แตความดนเพมขน 1.5 เทา

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

(3) แกสไนโตรเจนมอนอกไซด มปรมาตร 3.2 dm3 ทอณหภม 298 K และความดน 0.5 atm แกสนจะมปรมาตรเทาใด

ท STP

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

(4) เมอบรรจแกส A, B, C, ดงรป

เมอเปดกอกใหแกสทง 3 ชนดผสมกน จงหาความดนใหมทเกดขนของแกส B และความดนรวมทเกดขนเปนก

atm

(5) ทอณหภมคงทแกส A บรรจในถง 1 ลตร มความดนคาหนง แกส B บรรจในถง 3 ลตร ความดน 4 atm ถาตอถงทง

สองใหแกส A และ B ผสมกน พบวา มความดนรวม 3.5 atm จงหาความดนของแกส A กอนผสมกบ B และความ

ดนของแกส A หลงตอทอผสมกบแกส B

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

P = 3atm

V = 5dm3

A

P = 5atm

V = 3dm3

B

P = 2atm

V = 8dm3

C

03-Cheme-P613-631.indd 618 9/15/09 12:57:48 PM

619

▲

▲

▲



เรอง กฎของแกส สอนโดย ครสรพงศ นามนย

เนองจากแกสจะมสมบตเปลยนไปไดอยางงายเมออณหภม ปรมาตร หรอความดนของแกสเปลยนไป ดงนน

การศกษาสมบตของแกสจงศกษาถงความสมพนธระหวาง ปรมาตร ความดน และอณหภมของแกสเปนสวนใหญ ความ

สมพนธดงกลาวนยอมเปนไปตามกฎของแกสตางๆ เชน กฎของบอยล กฎของชารลส กฎรวมแกส ซงเราจะไดศกษากน

ในระดบน นอกจากนยงมกฎทเกยวของอกคอกฎของเกยลสแซค, สมการสถานะ, กฎของความดนยอยของดาลตน

เปนตน

1. กฎของบอยล (BOYLE’S LAW)

นยามกฎของบอยล

กฎของบอยล เปนกฎทใชอธบายสมบตของแกสทเกยวของกบปรมาตร (V) และความดน (P) โดยโรเบรต บอยล

นกเคมชาวองกฤษ สรปใจความไดวา “เมออณหภมและมวลของแกสคงท ปรมาตรของแกสจะแปรผกผนกบความดน”

นนคอ V α 1P

[T, m, n คงท]

PV = k [k = คาคงท]

สตรทใชในการคำนวณหาความดนหรอปรมาตร เมอภาวะใดภาวะหนงเปลยนไปเมออณหภมคงท และมวล

ของแกสจำนวนเดม

P1 V

1 = P

2 V

2 = k T, n คงท

เมอ P1, P

2 เปนความดนของแกส (หนวยตองเหมอนกน)

V1, V

2 เปนปรมาตรของแกส (หนวยตองเหมอนกน)

โจทยตวอยางเกยวกบกฎของบอยล

1. อาจใหหา P หรอ V ของแกสทภาวะหนงภาวะใด แตตอง T คงทจงใชกฎน และมวลของแกสจำนวนเดม

การคำนวณ ตองระวงเรองหนวยเสมอ เพราะตองเปนหนวยเดยวกนกอนจงแทนคา ทง V และ P

2. อาจใหพจารณาวา ขอมลทใหมาเปนไปตามกฎของบอยลหรอไม ตองใชหลก P α หรอ PV = คาคงท

หรอไม

3. อาจใหพจารณากราฟ วาเปนไปตามกฎของใคร

2. กฎของชารลส (CHARL’S LAW)

นยามตามกฎของชารลส

กฎของชารลสเปนการอธบายถงความสมพนธระหวางปรมาตรและอณหภมของแกส เมอความดนและมวล

คงทสรปไดวา...

V

P

1 __ V

03-Cheme-P613-631.indd 619 9/15/09 12:57:49 PM

620

“เมอความดนและมวลของแกสคงท ปรมาตรของแกสจะแปรผนตรงกบอณหภมเคลวน”

นนคอ V α T [P, n คงท]

∴ VT = k

สตรทใชคำนวณเมอภาวะเปลยนไปทความดนคงท ดงน

สตร V1

= V

2

P, n คงท T

1 T

2

นอกจากนยงพบวา...

“เมออณหภมเพมหรอลด 1 C ปรมาตรของแกสจะเปลยนไป มคา 1273.25

เทาของปรมาตรของแกสท 0 C”

ผลการทดลองของชารลสเขยนกราฟไดดงน

▲

ความสมพนธระหวางปรมาตรและอณหภมของแกส

3. กฎของเกยลสแซค (GAY-LUSSAC’S LAW)

กฎนเปนไปในทำนองเดยวกบกฎของชารลสและยงพบความสมพนธระหวางความดนและอณหภมของแกส

เมอใหปรมาตรคงท บางทเรยกกฎของเกยลสแซควา กฎอามนตน (Amonton’s Law) กฎนสรปไดวา...

“ความดนของแกสจะเปนสดสวนโดยตรงกบอณหภมเคลวนของแกส เมอใหมวลและปรมาตรของแกสคงท”

นนคอ P α T [V, n คงท]

∴ PT = k

60

40

20

0 -273

0 0

273

( C) (K)

แกสชนดท 1



▲ อณหภม

ปรมาตร

อณหภม C

อณหภม K

-400 - 200 0 200 400

0 273 473 673

03-Cheme-P613-631.indd 620 9/15/09 12:57:50 PM

621

ในทำนองเดยวกนกสามารถเขยนความสมพนธได

P1

= P

2

T1 T

2

เปนสตรทใชคำนวณ เมอ มวลและ ปรมาตรแกสคงท

4. กฎรวมของแกส (COMBINE GAS LAW)

กฎรวมของแกสเปนการนำเอากฎของบอยล และกฎของชารลสมารวมกน ดงน

กฎของบอยล V α 1P [T, n คงท]

กฎของชารลส V α T [P, n คงท]

เมอรวมกฎทงสองจะได

V α TP [n คาคงท]

∴ PV = kT

PVT

= คาคงท

สมการนใชเมอภาวะตางๆ เปลยนแปลงไปทงหมด สตรทใชคำนวณ เมอภาวะเปลยนไป ดงน

P1, P

2 เปนความดน หนวยใดกไดแตตอง

เปนหนวยเดยวกน

P1V

1 = P

2V

2 V

1, V

2 เปนปรมาตร หนวยใดกไดแตตอง

T1 T

2 เปนหนวยเดยวกน

T1, T

2 เปนอณหภม มหนวยเปนเคลวน (K)

เทานน

5. สมการสถานะของแกส (EQUATION OF STATE)

จากกฎของอาโวกาโดรกลาววา “ทอณหภมและความดนคงทปรมาตรของแกสใดๆ จะแปรผนตรงกบจำนวน

โมเลกลของแกสนนๆ” นนคอ V α n

จากกฎรวมของแกส ; PV = kT [n คงท]

แตถา n เปลยนแปลง ซง n จะแปรผนตรงกบปรมาตร ดงนน PV = nkT เมอ k เปนคาคงท และคาคง ทของ

แกสใหใช R แทน

03-Cheme-P613-631.indd 621 9/15/09 12:57:50 PM

622

▲


PV = nRT ใชในกรณทมวลของสารเปลยนไป

หนวยของ P, V และ R ตองสมพนธกนดงตาราง สวน T ใชเคลวน (K) เสมอ

หนวย P หนวย V หนวย R = PVnT

* atm

atm

mm Hg (Torr)

dynes/cm2

KPa

Nm-2

dm3 (lit)

cm3

cm3

cm3

dm3 (lit)

m3

* 0.082 lit-atm-K-1-mol-1

82.05 cm3-atm-K-1-mol-1

62360 cm3-mm-Hg-K-1-mol-1

8.314x107 ergs-K-1-mol-1

8.314 KPa-lit-K-1-mol-1

8.314 Nm-K-1-mol-1

8.314 J-K-1-mol-1

1.987 Cal-K-1-mol-1

* คานยมทใช l Cal = 4.184 J

l J = 107 ergs

การหาคา R พจารณาไดจากสมการ ดงน

R = PVnT

R = (1 atm) x (22.4 dm3)

(1 mol) x (273 K)

R = 0.082 lit-atm/mol-K

2.6 ความสมพนธระหวางความดน ปรมาตร อณหภม มวล มวลโมเลกล และความแนนของแกส

จากสมการสถานะ PV = nRT สามารถหาความสมพนธระหวาง P, V, T, g ของแกสได

จำนวนโมล (n) = gM

= มวล

มวลโมเลกล

PV = gM

. RT

P = gV

. RTM

∴

∴

03-Cheme-P613-631.indd 622 9/15/09 12:57:52 PM

623

ความหนาแนน (d) = gV

= มวล

ปรมาตร

∴ P = d . RTM


1 PV = gM

. RT g = มวลของแกสเปนกรม

สตร M มวลโมเลกลของแกส

2 P = d . RTM

d ความหนาแนนของแกส

กรม/ปรมาตร (V)

สตรนสามารถใชคำนวณความดน, ปรมาตร, อณหภม, มวลโมเลกลหรอความหนาแนนของแกสไดทภาวะหนงๆ

____________________

∴

03-Cheme-P613-631.indd 623 9/15/09 12:57:52 PM

624



เรอง สมบตของแกส สอนโดย ครสรพงศ นามนย

การทดลอง 5.4 การแพรของแอมโมเนยและไฮโดรเจนคลอไรด (สาธต)

จดประสงค

1. ทำการทดลองเพอศกษาการแพรของแกสแอมโมเนยและแกสไฮโดรเจนคลอไรดได

2. เปรยบเทยบอตราการแพรของแกสแอมโมเนยกบแกสไฮโดรเจนคลอไรดได

3. บอกความสมพนธระหวางอตราการแพรของแกสกบมวลโมเลกลของแกสได

การปฏบตงาน ใหนกเรยนศกษาวธการทดลอง 5.4 เรองการแพรของแอมโมเนยและไฮโดรเจนคลอไรด ในหนงสอ

แลวดำเนนกจกรรมตามการทดลอง ตอบคำถาม และสรปผลการทดลองตามลำดบตอไปน

ภาพแสดงวธทดลอง


.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................


.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

03-Cheme-P613-631.indd 624 9/15/09 12:57:53 PM

625


1. มปรากฏการณใดทแสดงวาสารทงคทำปฏกรยากน

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

2. สารใดแพรไดเรวกวากน ทราบไดอยางไร

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

3. จงหามวลโมเลกลของสารทงสองในการทดลอง

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

4. จงแสดงปฏกรยาทเกดขนในการทดลองน

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

5. จงเปรยบเทยบการแพรของแกสตอไปน จากเรวไปชา

CO2 N

2 CH

4 Cl

2 NO

2 C

2H

4

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

03-Cheme-P613-631.indd 625 9/15/09 12:57:53 PM

626



เรอง การแพรของแกส สอนโดย ครสรพงศ นามนย

จดประสงค

1. บอกความสมพนธระหวางอตราการแพรของแกสกบมวลโมเลกลได

2. บอกความแตกตางระหวางอตราการแพรของแกสกบการเคลอนทของโมเลกลของแกสได

การปฏบตงาน ใหอานใจความสำคญตอไปนแลววเคราะหโดยตอบคำถามทใหไว

บทเรยนท 1 ใหนกเรยนอานใจความตอไปน

การแพร (Diffusion) คอ กระบวนการซงแกสชนดหนงกระจายไปทวระหวางโมเลกลของแกสอกชนดหนง

การแพรผาน (Effusion) คอ กระบวนการซงโมเลกลของแกสภายใตความดนในภาชนะใบหนงหลดผานรเลกๆ ไปยง

อกภาชนะหนงทเปนสญญากาศ

รป 4.5 การแพรของโมเลกลของแกส

โมเลกลของอากาศ

โมเลกลของแกสทแพร

ทศทางการเคลอนทของโมเลกลของแกสทแพร

03-Cheme-P613-631.indd 626 9/15/09 12:57:56 PM

627

กฎของแกรแฮม (Graham’s Law) กลาววา เมอเปรยบเทยบอตราการแพรผานของแกสสองชนดภายใตความดนและ

อณหภมเดยวกน อตราการแพรของแกสหนงผกผนกบรากทสองของความหนาแนนของแกสนน

อตราการแพรผานของแกส A =

dB

อตราการแพรผานของแกส B dA

เมอ dA และ d

B เปนความหนาแนนของแกส A และ B ตามลำดบ

และขณะเดยวกนความหนาแนน (d) ของแกสเปนสดสวนโดยตรงกบมวลโมเลกล (M) ของแกสนนๆ จงไดวา

อตราการแพรผานของแกส A =

MB

อตราการแพรผานของแกส B MA

เมอ MA และ M

B คอ มวลโมเลกลของแกส A และ B ตามลำดบหรอสรปไดวา

R1

= d

2

= M

2

R2

d1 M

1

เมอ R มอตราการแพรผาน d : ความหนาแนน M: มวลโมเลกล

ตวอยางคำนวณท 1 เมอเปรยบเทยบอตราการแพรผานของแกสแอมโมเนยและคารบอนไดออกไซด แกสใดแพรผานเรว

กวา และเรวกวาในอตราสวนเทาใด (N = 14, C = 12, H = 1, O = 16)

วธทำ 1. หามวลโมเลกลของ CO2 = 12 + 2(16) = 44

หามวลโมเลกลของ NH3 = 14 + 3(1) = 17

∴NH3 แพรผานไดเรวกวา CO

2 เพราะมมวลโมเลกลนอยกวา (เบากวา)

2. RNH3

=

MCO2

=

44 =

1.6

RCO2

MNH3

17

∴แพรผานไดเรวเปน 1.6 เทา ของ CO2 ตอบ

บทเรยนท 2 ใหนกเรยนตอบคำถามตอไปน

1. ถาอตราการแพรของแกสชนดหนงเปน 1 ใน 4 ของแกส C2 H

2 ภายใตภาวะเดยวกน มวลโมเลกลของแกสเปน

เทาใด

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

03-Cheme-P613-631.indd 627 9/15/09 12:57:56 PM

628

2. จงเปรยบเทยบอตราการเคลอนทของ CH4 และ แกส SO

2 ทใชในเวลาเทากน ความเรวในการแพรของแกส CH

4

เปนกเทาของ SO2

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

3. อตราการแพรของแกส X เปน 0.279 เทาของอตราการแพรของไฮโดรเจน ภายใตภาวะเดยวกนคอ STP จงหามวล

โมเลกลของแกส X

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

4. แกสตอไปน แกสใดมอตราการแพรเปน 3 เทาของการแพรของไอนำ

ก. He ข. H2 ค. CH

4 ง. CO

2

03-Cheme-P613-631.indd 628 9/15/09 12:57:57 PM

629



เรอง การแพรของแกส

(1) จงเรยงลำดบอตราการแพรของแกสจากเรวไปชาทภาวะเดยวกน

ก. Ne, N2, NO, O

2, Ar

...................................................................................................................................................................................

ข. 19

9 X, 14

7 Y, 20

10 Z

...................................................................................................................................................................................

(2) จงเปรยบเทยบอตราการเคลอนทของ CH4 และแกส SO

2 ทใชในเวลาเทากน ความเรวในการแพรของแกส CH

4

เปนกเทาของ SO2

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

(3) แกส A แพรไดเรวกวา CO2 เปน 1.6 เทา แกส A ควรเปนแกสใดตอไป

NO2, SO

2, NH

3, H

2S

(4) แกส X มมวลโมเลกล 81 เคลอนทในภาชนะไดระยะทาง 30 cm ในเวลา 2 วนาท ถาแกส Y มมวลโมเลกล 25

จะเคลอนทไดระยะทางก cm ในเวลา 4 วนาท

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

(5) ถาแกส X แพรไดเรวกวาแกส Y 3 เทา มวลโมเลกลของแกส Y ควรเปนกเทาของแกส X

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

03-Cheme-P613-631.indd 629 9/15/09 12:57:58 PM

630



เรอง การทำนำแขงแหง สอนโดย ครสรพงศ นามนย

การทำนำแขงแหง

การทำนำแขงแหง หลกการทำคอ เพมความดนและลดอณหภม วตถดบทใชคอ แกส CO2

แผนผงการทำนำแขงแหง

การทำไนโตรเจนเหลว

การทำไนโตรเจนเหลว หลกการทำคอ ลดอณหภม วตถดบทใชคอ อากาศ

นอกจากนใชสารละลายโซเดยมไฮดรอกไซด (NaOH) สำหรบดดแกส CO2 และอะลมนา (Al

2O

3) สำหรบ

ดดความชน ทำใหอากาศแหง

แผนผงการทำไนโตรเจนเหลว

ทมา : โครงการสงเสรมความสามารถพเศษภาคฤดรอน BRAND’S SUMMER CAMP’97

แกส คารบอน

ไดออกไซด

เพม ความดน

และลดอณหภม

คารบอน ไดออกไซด

เหลว

ทำ ใหแหง

และ

บรสทธ

คารบอน ไดออกไซด เหลวแหง

และบรสทธ

คารบอนไดออกไซด เหลวแหงและ

บรสทธ ทความดน

18 บรรยากาศ อณหภม -25 C

เพม ความดน

และลด อณหภม

อดผาน รพรน

คารบอน ไดออกไซดแขง (นำแขงแหง)

▲

▲

▲

▲

อากาศจาก เครอง

อดอากาศ

สารละลายโซเดยม

ไฮดรอกไซด

อากาศท ไมมแกสคารบอน

ไดออกไซด

กรองดวยนำมนทำ ใหแหง

โดยใช

อะลมนา

อากาศแหง

ลดอณหภม (-183 C)

แยก

ออกซเจนเหลว

ลด อณหภม

(-196 C)

ไนโตรเจนเหลว

▲ แกสไนโตรเจน

▲

▲

▲

03-Cheme-P613-631.indd 630 9/15/09 12:57:59 PM

631



เรอง ปรมาณสมพนธในสมการเคม

1. ขนตอนในกระบวนการทำนำแขงแหงจากแกสคารบอนไดออกไซด ประกอบดวย

1) ทำใหแหงและบรสทธ

2) อดผานรพรน

3) เพมความดนและลดอณหภม

การเรยงลำดบขนตอนตงแตเรมตนจนถงขนสดทาย ขอใดถก

ก. 3, 2 และ 1

ข. 2, 1 และ 3

ค. 1, 3, 2 และ 3

ง. 3, 1, 3 และ 2

2. แกส CO2 จะกลายเปนของแขงทอณหภมประมาณก C

ก. -25 C

ข -18 c

ค. -59 c

ง. -79 c

3. ในการทำใหแกสไนโตรเจนเหลวนน จะนำอากาศผานเขาไปในสาระละลายโซเดยมไฮดรอกไซดกอน เพอ

จดประสงคใด

ก. เพอใหแกส N2 ทำปฏกรยากบ NaOh เปนสารทมสมบตเหมาะสม

ข. เพอดดแกส N2 เอาไวใชในขนตอไป

ค. เพอกำจดแกสตางๆ ทปนอยในอากาศ

ง. เพอดดแกส CO2 ทอยในอากาศ

4. การทำใหแกส N2 จะตองแยกแกส O

2 ออกจากแกส N

2 ซงมอยในอากาศ ทำไดโดยวธใด

ก. กลนลำดบสวน

ข. การแพรของแกส

ค. การลดอณหภม

ง. การเพมอณหภม

5. ในการแชแขงเลอด, เซลลไขกระดก และสวนตางๆ ของรางกาย เราใชสารใด

ก. นำแขงแหง

ข. ไนโตรเจนเหลว

ค. ไนโตรเจนแขง

ง. คารบอนไดออกไซดเหลว

03-Cheme-P613-631.indd 631 9/15/09 12:57:59 PM

Documents

125655365525416