1. ULUSLARARASI RUH SAĞLIĞINDA TOPLUMSAL FARKINDALIK … · 2019. 11. 2. · ÖZET METİN KİTABI 1. V ... Uluslararası Ruh Sağlığında Toplumsal Farkındalık Kongresi’nde

www.ruhsagligindatoplumsalfarkindalikkongresi.org

1. ULUSLARARASI RUH SAĞLIĞINDATOPLUMSAL FARKINDALIK KONGRESİ

1 INTERNATIONAL CONGRESSSOCIAL AWARENESS IN MENTAL HEALTH

ST

21 MART 2019HİLTON OTEL ZEYTİNBURNU - İSTANBUL

II




ST


ULUSLARARASI RUH SAĞLIĞINDA TOPLUMSAL FARKINDALIK KONGRESİ

Kongre BaşkanıProf. Dr. Mustafa TALAS

Güven Plus Grup A.Ş. Yayınları: 06/2019

1. Baskı: MART 2019Yayıncı Sertifika No: 36934E-ISBN: 978-605-7594-17-4

Güven Plus Grup A.Ş. YayınlarıBu kongre özet/tam metin kitabının her türlü yayın hakkı GÜVEN PLUS GRUP DANIŞMANLIK A.Ş. YAYINLARI’na aittir. Yayınevinin yazılı izni olmadan, kitabın tümünün veya bir kısmının elektronik, mekanik ya da fotokopi yoluyla basımı, yayını, çoğaltımı ve dağıtımı yapılamaz. Kitapta yer alan özet metin içerik sorumluluğu, görseller, grafikler, direkt alıntılar ve etik/kurum iznine yönelik sorumluluk ilgili yazarlara aittir. Yayınevi, destekleyen kurumlar, düzenleyen kurum(lar) ve kongre yönetimi bu konuda bir yükümlülük ve hukuki sorumluluğu kabul etmez, hukuki yükümlülük altına alınamaz. Bu konuda Güven Plus Grup Danışmanlık bünyesinde hazırlanan ve yayınlan bu eser ISO: 10002:2014-14001:2004-9001:2008-18001:2007 belgelerine sahiptir. Bu eser TPE “Türk Patent Enstitüsü”tarafından 2016/73332 tescil numarası ile markalı bir eserdir. Kongremiz ulusal ve uluslararası nitelikte olup, akademik teşvik kriterlerini karşılamaktadır. Kongre kitabı E-ISBN’li olup Kültür Bakanlığı Milli Kütüphaneler Tarafından Taranmakta ve 18 Farklı Dünya Ülkesiyle Anlaşmalı olan Milli Kütüphanenin E Erişim sistemi tarafından da taranmaktadır. Bu kitap maddi bir değer ile alınıp satılamaz. Kitapta yer alan bilgiler alıntı yapılmak ve ilgili alıntıya atıf yapılmak koşulu ile kaynak gösterilmek üzere bilimsel ya da ilgili araştırmacılar tarafından kullanılabilir.

Metin ve Dil EditörüDr. Öğr. Üyesi. Gökşen ARAS

Kapak TasarımıDoç. Dr. Pelin AVŞAR KARABAŞ

Sayfa DüzeniBurhan Maden

Baskı-Cilt:GÜVEN PLUS GRUP DANIŞMANLIK A.Ş. YAYINLARI®Kayaşehir Mah. Başakşehir Emlak Konutları, Evliya Çelebi Cad. 1/A D Blok K4 D29 Başakşehir İstanbul Tel:+902128014061-62 Fax:+902128014063 Mobile:+9053331447861

Sertifika No: 36934

GÜVEN PLUS GRUP DANIŞMANLIK A.Ş. YAYINLARI®Kayaşehir Mah. Başakşehir Emlak Konutları, Evliya Çelebi Cad. 1/A D Blok K4 D29 Başakşehir İstanbulTel: +902128014061-62-63 - [email protected]

III




ST





ST


ORGANİZASYON FİRMASI




ST


IV




ST





ST


ULUSLARARASI RUH SAĞLIĞINDA TOPLUMSAL FARKINDALIK KONGRESİ

TAM ve ÖZET METİN KİTABI

1.

V




ST





ST





ST


www.istanbulbilimveakademisyenlerdernegi.org

KONGREYİ DÜZENLEYEN KURUM

VI




ST





ST


Dr. Öğr. Üyesi. Ayça GÜRKANOturum Başkanı – Kongre Eş Başkanı

DAVETLİ KONUŞMACILAR

Doç. Dr. Haluk ŞENGÜNDavetli Konuşmacı

Prof. Dr. Ümran SEVİLDavetli Konuşmacı

Prof. Dr. Mustafa TALASDavetli Konuşmacı

Kongre Başkanı

VII




ST


DEĞERLİ BİLİM İNSANLARI BU KONGRE İSTANBUL BİLİMVE AKADEMİSYENLER DERNEĞİ TARAFINDAN ORGANİZE

EDİLMİŞ VE DÜZENLENMİŞTİR.

KONGREMİZ

(ISO 18001- OH-0090-13001706 / ISO 14001-EM-0090-13001706 / ISO 9001-QM-0090-13001706 / ISO 10002-CM-0090-13001706)

BELGELERİNE SAHİPTİR.

www.istanbulbilimveakademisyenlerdernegi.orginfo@istanbulbilimveakademisyenlerdernegi.org






Kongre Başkanı

VIII




ST





ST


İÇİNDEKİLER

SÖZEL ve POSTER SUNUM TAM METİNLER

UĞRAŞI(OCCUPATİON) FARKINDALIĞI İLE KİŞİSEL İYİ OLUŞ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ARAŞTIRILMASI ...............................................................................................................................................................2

Edanur ÖZOĞUL1, Şüheda GÖZAYDINOĞLU1, Emine Nur FAYDA1, Ümit UĞURLU1

AİLE HEKİMLERİNİN RUHSAL HASTALIKLARA YÖNELİK İNANÇLARININ BAZI PSİKİYATRİ PRATİKLERİ VE SOSYODEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ İLE KARŞILAŞTIRILMASI .............................................9

Elif Aktan MUTLU

KAHKAHA YOGASININ RUH SAĞLIĞI ÜZERİNE ETKİLERİ .................................................................................19Zülfünaz ÖZER1, Sebahat ATEŞ2

TIP FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNDE DEPRESYON, ANKSİYETE VE YAŞAM KALİTESİ DÜZEYLERİ ...........26Arda KARAGÖL

FİZİKSEL AKTİVİTENİN ZİHİNSEL VE BEDENSEL DİNGİNLİK ÜZERİNE ETKİSİ: BİR ÖRNEK UYGULAMA ..............................................................................................................................................35

Çetin YAMAN1, Ümran SEVİL2, Ayça GÜRKAN3, Vasfiye BAYRAM DEĞER4, Gülten HERGÜNER5, Ali Serdar YÜCEL6, Murat KORKMAZ7

MOBBİNG KAVRAMI VE CAM TAVAN SENDROMUMUN: ÇALIŞAN KADINLARDA PERFORMANS VE VERİMLİLİK ÜZERİNE ETKİSİ ...................................................................................................39

Ümran SEVİL1, Ayça GÜRKAN2, Vasfiye BAYRAM DEĞER3, Perihan ABAY4, Yasemin KÜÇÜKÖZKAN5, Murat KORKMAZ6

SOSYAL MEDYA BAĞIMLILIĞI: SOSYOLOJİK VE PSİKOLOJİK SORUNLAR .....................................................43Ayça GÜRKAN1, Mustafa TALAS2, Ümran SEVİL3, Ali Serdar YÜCEL4, Vasfiye BAYRAM DEĞER5, Murat KORKMAZ6

OBEZİTE VE PROBLEMLİ İNTERNET KULLANIMI .................................................................................................47Tuğba ÖZDEMİR1, Sebahat ATEŞ2

YALNIZLIK, UTANGAÇLIK, ALGILANAN SOSYAL DESTEK VE YAŞAM DOYUMUNUN PROBLEMATİK İNTERNET KULLANIMI İLE İLİŞKİSİ ...........................................................................................53

Larissa VAROL AFO1, Oya MORTAN SEVİ2

IX




ST


OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUKTA ÇOCUKLUK ÇAĞI TRAVMALARI ...........................................................60F. Yeşim CAN

ERGEN İNTİHARLARINDA YALNIZLIĞIN ROLÜ: PSİKANALİTİK KURAM ÜZERİNDEN İNCELENMESİ .................................................................................................................................................................65

Zeynep SET

KADINA VE ÇOCUKLARA YÖNELİK ŞİDDET VE CİNSEL TACİZ: PSİKOLOJİK NEDENLERE BAĞLI FAKTÖR KARŞILAŞTIRMASI ..........................................................................................................................70

Ayça GÜRKAN1, Vasfiye BAYRAM DEĞER2, Gülten HERGÜNER3, Ümran SEVİL4, Ali Serdar YÜCEL5, Çetin YAMAN6, Perihan ABAY7, Murat KORKMAZ8

TOPLUMSAL CİNSİYET TEMELLİ ŞİDDET KAPSAMINDA YARDIM ARAMANIN KÜLTÜREL BELİRLEYİCİLERİ ..........................................................................................................................................................75

Zeynep ZONP ÖZASLAN1, Hülya BİLGİN2

STRESLE BAŞA ÇIKMADA UĞRAŞILARIN/AKTİVİTELERİN ROLÜ ÜZERİNE BİR FARKINDALIK ÇALIŞMASI ......................................................................................................................................................................81

İrem Sena AKGÜN1, Şüheda GÖZAYDINOĞLU2, Emine Nur FAYDA3, Ümit UĞURLU4

SÖZEL SUNUM ÖZET METİNLER

LEVELS OF DEPRESSION, ANXIETY AND QUALITY OF LIFE OF MEDICAL STUDENTS ................................90Arda KARAGÖL

SAĞLIK MESLEK LİSESİ ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL MEDYA BAĞIMLILIĞI, ALGILANAN STRES DÜZEYİ VE YAŞAMDA ANLAM DÜZEYİ ARASINDAKİ İLİŞKİ ...............................................................91

Ayşe Gül UÇMAN

TRİESTE DENEYİMİNDE KURUMSUZLAŞTIRMA SONRASI SOSYAL İÇERME VE DESTEK UYGULAMALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ .........................................................................................................92

Balkır UYSAL

UĞRAŞI(OCCUPATİON) FARKINDALIĞI İLE KİŞİSEL İYİ OLUŞ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ARAŞTIRILMASI .............................................................................................................................................................93

Edanur ÖZOĞUL, Şüheda GÖZAYDINOĞLU, Emine Nur FAYDA, Ümit UĞURLU

AİLE HEKİMLERİNİN RUHSAL HASTALIKLARA YÖNELİK İNANÇLARININ BAZI PSİKİYATRİ PRATİKLERİ VE SOSYODEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ İLE KARŞILAŞTIRILMASI ...........................................94

Elif Aktan MUTLU

KRONİK HASTALIKLARDA GÖRÜLEN PSİKİYATRİK PROBLEMLER .................................................................95Fatma AYTAP, Kübra DEMİRCİ, Zülfünaz ÖZER

X




ST





ST


ÇOCUKLUKTAN YAŞLILIĞA DEĞİŞEN ZAMAN ALGISI ........................................................................................96Fatih BAL

DAVRANIŞSAL AKTİVASYON VE İNHİBİSYON SİSTEMLERİ İLE ALGILANAN ANNE BABALIK BİÇİMLERİNİN BORDERLİNE KİŞİLİK BOZUKLUĞUNU YORDAYICI ETKİLERİNİN İNCELENMESİ ..........97

Gülnur İLK, Yusuf BİLGE

BEZDİRİ’NİN (MOBBİNG’İN) ÇALIŞANLARA ETKİSİ .............................................................................................98Hilal DUDU, Reşit ERÇETİN

YALNIZLIK, UTANGAÇLIK, ALGILANAN SOSYAL DESTEK VE YAŞAM DOYUMUNUN PROBLEMATİK İNTERNET KULLANIMI İLE İLİŞKİSİ ...........................................................................................99

Larissa VAROL AFO, Oya MORTAN SEVİ

OKUL YÖNETİCİLERİNİN STRESLE BAŞA ÇIKMA YOLLARININ İNCELENMESİ ..........................................100Mehmet KUL, Ayşin KAPLAN SAYI

‘’KAYIP RUHLARIN SESİ’’ KISAFİLM GÖSTERİMİ................................................................................................101Melihat ÖZDOĞAN AĞGÜL

FİZİKSEL AKTİVİTENİN ZİHİNSEL VE BEDENSEL DİNGİNLİK ÜZERİNE ETKİSİ: BİR ÖRNEK UYGULAMA ............................................................................................................................................102

Çetin YAMAN, Ümran SEVİL, Ayça GÜRKAN, Vasfiye BAYRAM DEĞER, Gülten HERGÜNER, Ali Serdar YÜCEL, Murat KORKMAZ

AKADEMİSYEN KADIN OLMAK VE TOPLUMSAL CİNSİYET.............................................................................103Nalan GÖRDELES BEŞER, Nil BAĞRIAÇIK, Hanife ÖZÇELİK

PSİKOLOJİK PARTNER ŞİDDETİ TÜRLERİNİN PSİKOLOJİK ETKİLERİ ...........................................................104Sinem CANKARDAŞ

OBEZİTE VE PROBLEMLİ İNTERNET KULLANIMI ...............................................................................................105Tuğba ÖZDEMİR, Sebahat ATEŞ

KADINA VE ÇOCUKLARA YÖNELİK ŞİDDET VE CİNSEL TACİZ: PSİKOLOJİK NEDENLERE BAĞLI FAKTÖR KARŞILAŞTIRMASI ........................................................................................................................106

Ayça GÜRKAN, Vasfiye BAYRAM DEĞER, Gülten HERGÜNER, Ümran SEVİL, Ali Serdar YÜCEL, Çetin YAMAN, Perihan ABAY, Murat KORKMAZ

OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUKTA ÇOCUKLUK ÇAĞI TRAVMALARI .........................................................107Yeşim CAN

ORDU İLİ ALTINORDU İLÇESİNDE 10-18 YAŞ ZİHİNSEL ENGELLİ KIZ ADÖLESANLARA YÖNELİK GENİTAL HİJYEN UYGULAMALARI BECERİ EĞİTİMİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ .......................................108

İlknur KAHRİMAN, Zila Özlem KIRBAŞ, Yeliz KAŞKO ARICI

XI




ST


STRESLE BAŞA ÇIKMADA UĞRAŞILARIN/AKTİVİTELERİN ROLÜ ÜZERİNE BİR FARKINDALIK ÇALIŞMASI ....................................................................................................................................................................109

İrem Sena AKGÜN, Şüheda GÖZAYDINOĞLU, Emine Nur FAYDA, Ümit UĞURLU

EBEVEYNLİK BİÇİMLERİNİN HORNEY’İN NEVROTİK KİŞİLİK TİPLERİNİ YORDAMA DÜZEYİNİN İNCELENMESİ ........................................................................................................................................110

Yıldız BİLGE

ERGEN İNTİHARLARINDA YALNIZLIĞIN ROLÜ: PSİKANALİTİK KURAM ÜZERİNDEN İNCELENMESİ ...............................................................................................................................................................111

Zeynep SET

TOPLUMSAL CİNSİYET TEMELLİ ŞİDDET KAPSAMINDA YARDIM ARAMANIN KÜLTÜREL BELİRLEYİCİLERİ ........................................................................................................................................................112

Zeynep ZONP ÖZASLAN, Hülya BİLGİN

MOBBİNG KAVRAMI VE CAM TAVAN SENDROMUMUN: ÇALIŞAN KADINLARDA PERFORMANS VE VERİMLİLİK ÜZERİNE ETKİSİ .................................................................................................113

Ümran SEVİL, Ayça GÜRKAN, Vasfiye BAYRAM DEĞER, Perihan ABAY, Yasemin KÜÇÜKÖZKAN, Murat KORKMAZ

SOSYAL MEDYA BAĞIMLILIĞI: SOSYOLOJİK VE PSİKOLOJİK SORUNLAR ...................................................114Ayça GÜRKAN, Mustafa TALAS Ümran SEVİL, Ali Serdar YÜCEL, Vasfiye BAYRAM DEĞER, Murat KORKMAZ

RUHSAL SORUNU OLAN EBEVEYNLER VE ÇOCUKLARI ..................................................................................115Zila Özlem KIRBAŞ, Hacer KOBYA BULUT

KAHKAHA YOGASININ RUH SAĞLIĞI ÜZERİNE ETKİLERİ ...............................................................................116Zülfünaz ÖZER, Sebahat ATEŞ

OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUĞUN TEDAVİSİNDE BİR ÜSTBİLİŞSEL KENDİNE YARDIM MÜDAHALESİ: MYMCT .............................................................................................................................117

Öznur SARIKAŞ, Volkan KOÇ

POSITIVE MENTAL HEALTH AND WRONG ATTITUDES IN MENTAL HEALTH ...............................................118Robert TARUS

DIFFERENT SOCIAL LIVES OF INDIVIDUALS SUFFERING FROM PSYCHOSIS ..............................................119Polina B. DUDKA

MENTAL HEALTH AWARENESS AMONG THE INDIVIDUALS WHO HAVE PEOPLE WITH MENTAL ILLNESS IN THEIR FAMILIES ...................................................................................................................120

Benedikt SCHUTZ

XII




ST





ST


MENTAL HEALTH SYSTEM AT COMMUNITY LEVEL: TURKMENISTAN EXAMPLE ......................................121Akja AKSOLTAN

LONG-TERM EFFECT OF REFRESHMENT PROGRAMS ON CRITICAL CASES ................................................122Turlan NURLANOV

STRESS, ANXIETY AND DEPRESSION AMONG CLINIC NURSES: CLUSTERING AND LONG-TERM ANALYSIS ......................................................................................................................................................................123

Krittameth JAINUKUL

POSTER SUNUM ÖZET METİNLER

ATTITUDES TOWARDS MENTAL ILLNESS AMONG UNIVERSITY STUDENTS ...............................................125Gülfem BABÜR, Ecem DEMİRTÜRK, Yasemin MERAL, İrem ÖZGÜNER, İbrahim YAKIN

XIII




ST


Değerli Bilim İnsanları,

İstanbul Bilim ve Akademisyenler Derneği tarafından organize edilerek 21 Mart 2019 tarihinde Trakya Üniversitesi, Yalova Üniversitesi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, Sakarya Üniversitesi, Sağlık Bakanlığı, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Çalışma Sosyal Hizmetler ve Aile Bakanlığı gibi birçok saygın kurumun desteği ile Hilton Otel, Zeytinburnu-İstanbul’da gerçekleştirdiğimiz 1. Uluslararası Ruh Sağlığında Toplumsal Farkındalık Kongresi’nde sizlerle bir arada olmuş olmanın mutluluğunu yaşamaktayız.

Öncelikle 34 sözel bildiri sunumu ve 01 poster bildiri ile kongremize katılım sağlayan kıymetli bilim insanlarını bir araya getirerek birbirinden değerli tecrübelerin ve bilimsel birikimlerin paylaşılmasına olanak sağlayan bu nadide ortamın yaratılmasında emeği geçen IBAD Yönetim Kurulu Başkanı Sayın Prof. Dr. Ümran Sevil başta olmak üzere Kongre Başkanı Prof. Dr. Mustafa TALAS’a, Kongre Eş Başkanı Dr. Öğretim Üyesi Ayça GÜRKAN’a ve Kongre Düzenleme, Yürütme, Bilim Kurulu üyelerimize ve gerek teknik gerekse işletme açısından her türlü katkı ve desteği sağlayan Güven Plus Grup Danışmanlık A.Ş.’ye en içten teşekkürlerimizi sunarız.

Ana çerçevesi Psikiyatri, Psikoloji ve Sosyoloji alanları olan kongremizde, gelecek nesillerin daha sağlıklı olabilmesi adına, etkin bir toplum ve sosyo-kültürel anlamda daha değerli bir yapı oluşturabilmek hedefiyle hem bireysel, hem de toplumsal ruh sağlığının korunması için gerekliliklerin ortaya koyulduğu, var olan sorun ve problemlerin ortadan kaldırılması için çözüm önerilerine ilişkin bilgilerin tartışılıp irdelendiği kongremizin başarıyla gerçekleşen ilk buluşması sonucunda hazırlanmış olan kongre kitabımızı, konu ile ilgilenen birçok araştırmacıya nitelikli bir kaynak olacağı düşüncesi ile sizlere sunabilmenin gururu içerisindeyiz.

Kongremizi onurlandıran tüm katılımcılarımıza şükranlarımızı sunar, bir sonrakini 2020 yılında gerçekleştirmeyi planladığımız 2. Uluslararası Ruh Sağlığında Toplumsal Farkındalık Kongresi’nde yeniden bir arada olmak temennileriyle sağlık, mutluluk, huzur, barış ve başarılarla dolu güzel günler dileriz.

Saygılarımızla.

Prof. Dr. Mustafa TALAS

KONGRE BAŞKANI

XIV




ST





ST


Distinguished Scientists,

We are glad to be with you in the 1st International Congress on Social Awareness in Mental Health organized by the İstanbul Association of Science and Academicians and held on 21 March 2019 in Hilton Hotel Zeytinburnu-İstanbul with the support of many esteemed institutions such as Trakya University, Yalova University, Çanakkale Onsekiz Mart University, İstanbul University, Sakarya University, Ministry of Health, Ministry of Science and Technology, Ministry of Labor and Social Services and Ministry of Family.

We would like to pay our gratitude to the IBAD Chairwoman Prof. Dr. Ümran Sevil, Head of the Congress Prof. Dr. Mustafa TALAS, Co-head of the Congress Dr. Lecturer Ayça GÜRKAN, to the members of Executive and Organizing Committee who have worked hard on creation of this environment that enabled esteemed scientists to come together and share their scientific and cultural knowledge and experiences with 34 verbal presentations and 01 poster presentations and to Güven Plus Group Counselling Inc. that have provided both technical and operational contribution and support.

In our congress covering the topics of Psychiatry, Psychology and Sociology, we are proud to present you our congress book we have prepared following the successful completion of our first congress with the aim of presenting highly productive content, ensuring healthier generations, creating a more effective society and more valued structure socio-culturally and protecting both personal and social mental health in which solution offers are presented for the current problems is thought to be an important source for many researches to be performed in the field in the future.

We pay our respects to all the participants of our congress and wish you days full of health, joy, peace and success until meeting you in the 2nd International Congress on Social Awareness in Mental Health.

Regards.

Prof. Dr. Mustafa TALAS

HEAD OF THE CONGRESS

XV




ST


KOMİTE VE KURULLAR

KONGRE BAŞKANIProf. Dr. Mustafa TALAS

(Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Eğitim Fakültesi)

KONGRE EŞ BAŞKANI Dr. Öğr. Üyesi. Ayça GÜRKAN DÜZENLEME KURULUProf. Dr. Nevin HOTUN ŞAHİNDoç. Dr. Adnan ASLANTAŞDoç. Dr. Dilek ÖZTAŞDoç. Dr. Saliha ÖZPINARDr. Öğr. Üyesi. Duygu AKSOYDr. Öğr. Üyesi. İlknur KAHRİMAN Dr. Öğr. Üyesi. Sezer ER GÜNERİ

BİLİMSEL SEKRETERYADoç. Dr. Ali Serdar YÜCELDoç. Dr. Ercan ŞAHBUDAK SEKRETERYA Dr. Öğr. Üyesi. Gökşen ARASÖğr. Gör. Ozan KARABAŞÖğr. Gör. Özlem KIRBAŞİsmail YAŞARTÜRKMerve ÖZYILDIRIMPerihan ABAYYusuf ÇUHADAR

XVI




ST





ST


BİLİMSEL KURUL

Dr. Ayça GÜRKAN – Ege ÜniversitesiDr. Ali Serdar YÜCEL – Fırat Üniversitesi Dr. Atalay GACAR – Fırat Üniversitesi Dr. Aysun BABACAN GÜMÜŞ – Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Dr. Ayşe ÇATALCALI – Ege Üniversitesi Dr. Ayşe TÜRKSOY – İstanbul Cerrahpaşa Üniversitesi Dr. Ayşegül İŞLER DALGIÇ – Akdeniz ÜniversitesiDr. Anthony DICKINSON - Edinburgh UniversityDr. Ayşe ELİTOK KESİCİ – Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Dr. Anne FERNALD - Stanford UniversityDr. Aylin AYDIN SAYILAN - Kırklareli ÜniversitesiDr. Bülent KAYAHAN – Ege ÜniversitesiDr. Barry J. EVERITT - University of CambridgeDr. Bahattin AYDINLI – Kastamonu ÜniversitesiDr. Besti ÜSTÜN – Üsküdar Üniversitesi Dr. Beverly LEHR - UCSF Langley Poster Psychiaric Institute Dr. Beata GODLEWSKA – University of OxfordDr. Bilgehan BAYDİL – Kastamonu ÜniversitesiDr. Carmen ANDREESCU - University of Pittsburgh Dr. Charlotte NITARDY - Metropolitan State UniversityDr. Camila Risso DE BARROS – University of Sao PauloDr. Çağla YİĞİTBAŞ – Giresun Üniversitesi Dr. Çetin YAMAN – Sakarya Uygulamalı Bilimler ÜniversitesiDr. Carol S. DWECK - Stanford UniversityDr. Ercan ŞAHBUDAK – Sivas Cumhuriyet ÜniversitesiDr. Erhan AKYAZI – Marmara Üniversitesi Dr. Elif AŞIK – Kırıkkale ÜniversitesiDr. Esra DEMİRARSLAN – Kastamonu Üniversitesi Dr. Emine DEMİRAY – Anadolu Üniversitesi Dr. Emel TEKSÖZ – Hatay Mustafa Kemal ÜniversitesiDr. Elif ÜNSAL AVDAL – İzmir Katip Çelebi ÜniversitesiDr. Eduardo HENRIWUE DE ROSE – University Federal do Rio Grande do SulDr. Funda AKDURAN – Sakarya Üniversitesi Dr. Gülten HERGÜNER – Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi

XVII




ST


Dr. Giray Saynur DERMAN – Marmara Üniversitesi Dr. Gülgün DURAT – Sakarya ÜniversitesiDr. Gülseren ÇITAK TUNÇ – Bursa Uludağ ÜniversitesiDr. Gülşen ULAŞ KARAAHMETOĞLU – Kastamonu Üniversitesi Dr. Geofrey COHEN - Stanford Graduate School of EducationDr. Hülya ARSLANTAŞ – Aydın Adnan Menderes ÜniversitesiDr. Hakan COŞKUNOL – Ege Üniversitesi Dr. Handan CAN – Bursa Uludağ Üniversitesi Dr. Halil ŞENGÜL – İstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiDr. Haluk ŞENGÜN – İstanbul Aydın Üniversitesi Dr. Howard J. AIZENSTEIN - University of Pittsburgh Dr. Hale BOLAK – İstanbul Bilgi ÜniversitesiDr. Hale TOSUN – Sağlık Bilimleri Üniversitesi Dr. Havva KAÇAN SOFTA – Kastamonu Üniversitesi Dr. Hülya YARDIMCI – Ankara ÜniversitesiDr. İsmet KIRKPINAR – Bezm-i Alem ÜniversitesiDr. İbrahim BALCIOĞLU – Haliç ÜniversitesiDr. İlknur KARHİMAN – Karadeniz Teknik Üniversitesi Dr. Jon BROOKS - University of BristolDr. Kurt D. ACKERMAN - University of Pittsburgh Dr. Kübra GÖKALP – Atatürk ÜniversitesiDr. Laura CARSTENSEN - Stanford Center on LongevityDr. Lale TAŞKIN – Başkent ÜniversitesiDr. Melike ERTEM – İzmir Katip Çelebi ÜniversitesiDr. Makbule TOKUR KESGİN – Bolu Abant İzzet Baysal ÜniversitesiDr. Meryem FIRAT – Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Dr. Metehan IRAK – Bahçeşehir Üniversitesi Dr. Meral AĞIR – Marmara ÜniversitesiDr. Medine KOÇ – Tokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiDr. Mark P. HAGGARD - University of CambridgeDr. Natalia ARIAS - University of Castilla-La ManchaDr. Nesrin İLHAN – Bezm-i Alem Üniversitesi Dr. Nazmiye KOCAMAN YILDIRIM – İstanbul Üniversitesi Dr. Nevin BİLGİN ÇITAK – Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Dr. Necati CEMALOĞLU – Gazi ÜniversitesiDr. Nurgül ÖZDEMİR – Gaziantep Üniversitesi

XVIII




ST





ST


Dr. Nurhan EREN – İstanbul ÜniversitesiDr. Nigar ÜNLÜSOY DİNÇER – Ankara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiDr. Oya Sevcan ORAK – Ondokuz Mayıs ÜniversitesiDr. Özlem IŞIL – Hasan Kalyoncu Üniversitesi Dr. Özcan ERDOĞAN – Bezm-i Alem Üniversitesi Dr. Pınar SÖKÜLMEZ KAYA – Ondokuz Mayıs ÜniversitesiDr. Robert CROSNOE - The University of Texas Dr. Rajendra KARKEET - Farrer Park HospitalDr. Rabia KEÇİALAN – Bolu Abant İzzet Baysal ÜniversitesiDr. Seyhan HIDIRLIOĞLU – Marmara Üniversitesi Dr. Selma DOĞAN – Üsküdar Üniversitesi Dr. Sevgi Nehir TÜRKMEN – Manisa Celal Bayar ÜniversitesiDr. Sevil ALBAYRAK – Kırıkkale Üniversitesi Dr. Sena KAPLAN – Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Dr. Sebahat AKBAL ATEŞ – Maltepe ÜniversitesiDr. Susanne E. AHMARİ - University of Pittsburgh Dr. Steve LIESKE – University of CaliforniaDr. Sibel YAŞAR – Kırklareli ÜniversitesiDr. Tevfik ALICI – Bursa Uludağ ÜniversitesiDr. Tolga ESKİ – Kastamonu ÜniversitesiDr. Yener ÖZEN – Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Dr. Yusuf GENÇ – Sakarya ÜniversitesiDr. Yurdagül ERDEM – Kırıkkale Üniversitesi Dr. Zubin BHAGWAGAR - Connecticut Mental Health CenterDr. Zeki YÜNCÜ – Ege Üniversitesi HUKUK DANIŞMANLARI Av. Fevzi PAPAKÇIAv. İbrahim DURSUNAv. Mehmet YILMAZAv. Nazmi ARİFAv. Rozerin Seda KİPAv. Onur BAYKANAv. Yasemin ÖZ

XIX




ST


KONGRE PROGRAMI/CONFERENCE PROGRAM

AÇILIŞ/OPENING21 MART /MARCH 2019

KAYIT/REGISTRATION : 10:30 -15:30

10:15 – 10:30

Saygı Duruşu ve İstiklal Marşı/RespectandNationalAnthem

Açılış Konuşması / Opening SpeechProf. Dr. Mustafa TALAS

Konferans Başkanı (Chair of Conference)

DAVETLİ KONUŞMACILAR/INVITED SPEAKERS10:30 – 12:00

OTURUM BAŞKANI/HEAD OF SESSION: Dr. Öğr. Üyesi. Ayça GÜRKAN

OTURUM Prof. Dr. Mustafa TALASProf. Dr. Ümran SEVİLDoç. Dr.Haluk ŞENGÜN

ÖĞLE YEMEĞİ ARASI

12:00 – 13:00

XX




ST





ST


SÖZEL OTURUMLAR / ORAL PRESENTATIONS

OTURUM /SESSION : 1Tarih ve Saat/Dateand Time : 21.03.2019 – 13:00 – 16:00Salon A/Saloon A Oturum Başkanı(Head of Session) : Dr. Öğr. Üyesi. Fatih BAL

Arda KARAGÖL LEVELS OF DEPRESSION, ANXIETY AND QUALITY OF LIFE OF MEDICAL STUDENTS

Ayşe Gül UÇMAN SAĞLIK MESLEK LİSESİ ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL MEDYA BAĞIMLILIĞI, ALGILANAN STRES DÜZEYİ VE YAŞAMDA ANLAM DÜZEYİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

Balkır UYSAL TRİESTE DENEYİMİNDE KURUMSUZLAŞTIRMA SONRASI SOSYAL İÇERME VE DESTEK UYGULAMALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ


UĞRAŞI(OCCUPATİON) FARKINDALIĞI İLE KİŞİSEL İYİ OLUŞ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ARAŞTIRILMASI

Elif Aktan MUTLU AİLE HEKİMLERİNİN RUHSAL HASTALIKLARA YÖNELİK İNANÇLARININ BAZI PSİKİYATRİ PRATİKLERİ VE SOSYODEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ İLE KARŞILAŞTIRILMASI

Fatma AYTAP, Kübra DEMİRCİ, Zülfünaz ÖZER

KRONİK HASTALIKLARDA GÖRÜLEN PSİKİYATRİK PROBLEMLER

Gülnur İLK, Yusuf BİLGE DAVRANIŞSAL AKTİVASYON VE İNHİBİSYON SİSTEMLERİ İLE ALGILANAN ANNE BABALIK BİÇİMLERİNİN BORDERLİNE KİŞİLİK BOZUKLUĞUNU YORDAYICI ETKİLERİNİN İNCELENMESİ

Hilal DUDU, Reşit ERÇETİN BEZDİRİ’NİN (MOBBİNG’İN) ÇALIŞANLARA ETKİSİ


YALNIZLIK, UTANGAÇLIK, ALGILANAN SOSYAL DESTEK VE YAŞAM DOYUMUNUN PROBLEMATİK İNTERNET KULLANIMI İLE İLİŞKİSİ

Mehmet KUL, Ayşin KAPLAN SAYI

OKUL YÖNETİCİLERİNİN STRESLE BAŞA ÇIKMA YOLLARININ İNCELENMESİ

Melihat ÖZDOĞAN AĞGÜL ‘’KAYIP RUHLARIN SESİ’’ KISAFİLM GÖSTERİMİ

XXI




ST



OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUĞUN TEDAVİSİNDE BİR ÜSTBİLİŞSEL KENDİNE YARDIM MÜDAHALESİ: MYMCT

Fatih BAL ÇOCUKLUKTAN YAŞLILIĞA DEĞİŞEN ZAMAN ALGISI


FİZİKSEL AKTİVİTENİN ZİHİNSEL VE BEDENSEL DİNGİNLİK ÜZERİNE ETKİSİ: BİR ÖRNEK UYGULAMA


KADINA VE ÇOCUKLARA YÖNELİK ŞİDDET VE CİNSEL TACİZ: PSİKOLOJİK NEDENLERE BAĞLI FAKTÖR KARŞILAŞTIRMASI


OTURUM /SESSION : 2Tarih ve Saat/Dateand Time : 21.03.2019 – 13:00 – 16:00Salon A/Saloon A Oturum Başkanı(Head of Session) : Dr. Öğr. Üyesi. Nalan GÖRDELES BEŞER

Nalan GÖRDELES BEŞER, Nil BAĞRIAÇIK, Hanife ÖZÇELİK

AKADEMİSYEN KADIN OLMAK VE TOPLUMSAL CİNSİYET

Sinem CANKARDAŞ PSİKOLOJİK PARTNER ŞİDDETİ TÜRLERİNİN PSİKOLOJİK ETKİLERİ

Tuğba ÖZDEMİR, Sebahat ATEŞ

OBEZİTE VE PROBLEMLİ İNTERNET KULLANIMI

Yeşim CAN OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUKTA ÇOCUKLUK ÇAĞI TRAVMALARI


ORDU İLİ ALTINORDU İLÇESİNDE 10-18 YAŞ ZİHİNSEL ENGELLİ KIZ ADÖLESANLARA YÖNELİK GENİTAL HİJYEN UYGULAMALARI BECERİ EĞİTİMİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

XXII




ST





ST



STRESLE BAŞA ÇIKMADA UĞRAŞILARIN/AKTİVİTELERİN ROLÜ ÜZERİNE BİR FARKINDALIK ÇALIŞMASI

Yıldız BİLGE EBEVEYNLİK BİÇİMLERİNİN HORNEY’İN NEVROTİK KİŞİLİK TİPLERİNİ YORDAMA DÜZEYİNİN İNCELENMESİ

Zeynep SET ERGEN İNTİHARLARINDA YALNIZLIĞIN ROLÜ: PSİKANALİTİK KURAM ÜZERİNDEN İNCELENMESİ


TOPLUMSAL CİNSİYET TEMELLİ ŞİDDET KAPSAMINDA YARDIM ARAMANIN KÜLTÜREL BELİRLEYİCİLERİ

Zila Özlem KIRBAŞ, Hacer KOBYA BULUT

RUHSAL SORUNU OLAN EBEVEYNLER VE ÇOCUKLARI

Zülfünaz ÖZER, Sebahat ATEŞ

KAHKAHA YOGASININ RUH SAĞLIĞI ÜZERİNE ETKİLERİ


MOBBİNG KAVRAMI VE CAM TAVAN SENDROMUMUN: ÇALIŞAN KADINLARDA PERFORMANS VE VERİMLİLİK ÜZERİNE ETKİSİ

Ayça GÜRKAN, Mustafa TALAS Ümran SEVİL, Ali Serdar YÜCEL, Vasfiye BAYRAM DEĞER, Murat KORKMAZ

SOSYAL MEDYA BAĞIMLILIĞI: SOSYOLOJİK VE PSİKOLOJİK SORUNLAR


OTURUM /SESSION : 3Tarih ve Saat/Dateand Time : 21.03.2019 – 13:00 – 15:00Salon E/Saloon EOturum Başkanı(Head of Session) : Prof. Dr. Mustafa TALAS

Robert TARUS POSITIVE MENTAL HEALTH AND WRONG ATTITUDES IN MENTAL HEALTH

XXIII




ST


PolinaBRONISLAVIVNA DUDKA

DIFFERENT SOCIAL LIVES OF INDIVIDUALS SUFFERING FROM PSYCHOSIS

Benedikt SCHUTZ MENTAL HEALTH AWARENESS AMONG THE INDIVIDUALS WHO HAVE PEOPLE WITH MENTAL ILLNESS IN THEIR FAMILIES

AkjaAKSOLTAN MENTAL HEALTH SYSTEM AT COMMUNITY LEVEL: TURKMENISTAN EXAMPLE

Turlan NURLANOV LONG-TERM EFFECT OF REFRESHMENT PROGRAMS ON CRITICAL CASES

Krittameth JAINUKUL STRESS, ANXIETY AND DEPRESSION AMONG CLINIC NURSES: CLUSTERING AND LONG-TERM ANALYSIS

POSTER SUNUMLAR/POSTER PRESENTATIONS

OTURUM /SESSION : Poster Sunumlar/Poster PresantationsSaat ve Tarih : 21.03.2019 – 13:30 – 15:30Salon / Fuaye AlanıOturum Başkanları : Prof. Dr. Ümran SEVİL

Gülfem BABÜR, Ecem DEMİRTÜRK, Yasemin MERAL, İrem ÖZGÜNER, İbrahim YAKIN

ATTITUDES TOWARDS MENTAL ILLNESS AMONG UNIVERSITY STUDENTS

1

1. ULUSLARARASI RUH SAĞLIĞINDA TOPLUMSAL FARKINDALIK KONGRESİ

TAM METİNSUNUMLAR






Kongre Başkanı

2

TAM METİNLER SUNUMLAR


Edanur ÖZOĞUL1, Şüheda GÖZAYDINOĞLU1, Emine Nur FAYDA1, Ümit UĞURLU1

1Bezmialem Vakıf Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Ergoterapi Bölümü, İstanbul / Türkiye

Öz: Kişisel iyi oluş, bir insanın hayatının her alanında ahenk halinin olmasını ve fiziksel, zihinsel bütünleşme-yi ifade eder. Bu bütünleşme bir uğraşıyı/aktiviteyi gerçekleştirirken de ortaya çıkar. Bunların yanı sıra uğra-şılar beynimizin her iki lobunu da kullanmamızı sağlayarak stres veren olayları tehdit vermeyen bir deneyim olarak tekrar işlememize yardımcı olur. Bu durum başarılı müdahale ve çözüm için oldukça önemlidir. Aynı zamanda uğraşılar kendimizi ifade etmemizin bir yolunu sağlar ve bu nedenle kişisel kimliğin oluşumuna, ko-runmasına katkıda bulunur. Bu çalışmanın kapsamı ergoterapi biliminin bakış açısı göz önünde bulundurularak belirlenmiştir. Ergoterapi bilimi sağlığın tanımında olduğu gibi bireyi fiziksel, zihinsel ve sosyal yönlerden ele alarak bireye özgü anlamlı uğraşılar vasıtasıyla iyi oluş halinin sürdürülmesinde rol oynar.Bu araştırmanın ça-lışma evrenini, yaşları 24-35 yıl arasında değişen, aktif çalışma hayatına sahip kadın ve erkek katılımcılar oluş-turmaktadır. Çalışma yarı yapılandırılmış olup veri toplama aracı olarak Demografik Bilgi Formu, Algılanan Stres Ölçeği, Kişisel İyi Oluş İndeksi ve araştırmacılar tarafından literatürde yer alan bilgilerden yola çıkılarak hazırlanan uğraşılar ile ilgili sorular içeren anket formu kullanıldı. Veriler tanımlayıcı (ortalama, standart sap-ma veya mod, sıklık dağılımı) ve analitik istatistik yöntemler (bağımsız gruplar t-testi veya Mann-Whitney U testi) kullanılarak analiz edilmiştir. Çalışmamız sonucunda ulaşılan sonuç ise; Kişisel iyi oluş skoru ve uğraşı sahibi olmanın arasındaki ilişki anlamlı çıkmamasına rağmen katılımcıların kişisel iyi oluş durumunu tanımla-yamadıkları ve uğraşıların kişisel iyi oluşa etki ettiğinin farkında olmadıkları sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler: İyi Oluş, Uğraşı, Farkındalık, Ergoterapi, Stres

GİRİŞ ve KURAMSAL ÇERÇEVE

“Kişisel iyi oluş” bireyin sadece belirli bir dönemdeki olumlu duygularının varlığı ya da olumsuz duyguların yokluğunu temel alarak yaptığı bir değerlendirmeden farklı olarak kendi yaşamı hakkında bilişsel doyumunu da içeren kapsamlı bir değerlendirme, diğer bir ifadeyle uzun dönemli yaşam memnuniyetidir. İyi oluş kavramı yaşam doyumu, olumlu akıl sağlığı ve genel mutluluğu işaret eden çatı bir kavram olarak kullanılmaktadır. Bireyin kendi yaşamı hakkında nasıl hissettiğini betimleyen daha genel bir terim olarak kullanılan kişisel iyi oluş ise bireylerin duygusal tepkilerini, yaşam alanlarındaki doyumlarını ve genel anlamda yaşam kalitesinin öznel değerlendirilmesini içermektedir (1).

Kişisel iyi oluş, bir insanın hayatının her alanında ahenk halinin olmasını ve fiziksel, zihinsel bütünleşmeyi ifade eder (2). Bu bütünleşme bir uğraşıyı/aktiviteyi gerçekleştirirken de ortaya çıkar ve bu olaya “Akış Duru-






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

3


mu Teoremi” denir. Akış Durumu Teorisinin kurucusu olan psikolog Mihaly Csikszentmihalyi, uğraşılar sıra-sındaki pozitif deneyimlerin bireyde huzur hissine ve egonun kaybolmasını sağlayarak büyük oranda iç-görü sağladığını ve ruhsal anlamda bir rahatlama meydana getirdiğini ifade etmiştir (3). Bunların yanı sıra uğraşılar beynimizin her iki lobunu da kullanmamızı sağlayarak stres veren olayları tehdit vermeyen bir deneyim olarak tekrar işlememize yardımcı olur. Bu durum başarılı müdahale ve çözüm için oldukça önemlidir. Aynı zamanda uğraşılar kendimizi ifade etmemizin bir yolunu sağlar ve bu nedenle kişisel kimliğin oluşumuna, korunmasına katkıda bulunur. Çalışmamızda yer alan uğraşılar; sanat, spor, boş zaman aktiviteleri, hobiler ve bireylerin kendileri için anlamlı olan aktiviteleri içermektedir.

AMAÇ

Kişisel iyi oluş, bir insanın hayatının her alanında ahenk halinin olmasıdır. Tamamıyla subjektif olan bu te-rim kişinin kendi yaşantısından memnun olma seviyesini ve fiziksel, zihinsel bütünleşmeyi ifade eder. Bu bütünleşme birey için anlamlı bir uğraşıyı/aktiviteyi gerçekleştirirken de ortaya çıkar. Bu çalışmanın amacı uğraşı(occupation) farkındalığı ile kişisel iyi oluş arasındaki ilişkinin araştırılmasıdır.

KAPSAM

Bu çalışmanın kapsamı ergoterapi biliminin bakış açısı göz önünde bulundurularak belirlenmiştir. Ergoterapi, bir diğer adı ile uğraşı terapisi, bünyesinde sanat, müzik, resim, el işi, fiziksel aktiviteler, motor-fonksiyon terapisi, beden farkındalığı, yaşamı idame ettirebilme becerileri gibi birçok uğraşıyı barındırmaktadır (5). Er-goterapi bilimi sağlığın tanımında olduğu gibi bireyi fiziksel, zihinsel ve sosyal yönlerden ele alarak bireye özgü anlamlı uğraşılar vasıtasıyla iyi oluş halinin sürdürülmesinde rol oynar.

YÖNTEM

Bu araştırmanın çalışma evrenini, yaşları 24-35 yıl arasında değişen, aktif çalışma hayatına sahip kadın ve erkek katılımcılar oluşturmaktadır. Çalışma yarı yapılandırılmış olup veri toplama aracı olarak Demografik Bilgi Formu, Algılanan Stres Ölçeği, Kişisel İyi Oluş İndeksi ve araştırmacılar tarafından literatürde yer alan bilgilerden yola çıkılarak hazırlanan uğraşılar ile ilgili sorular içeren anket formu kullanıldı. Çalışmamızda toplanan veriler SPSS programında analiz edilerek sonuçlara ulaşıldı.

Demografik Bilgi Formu, katılımcıların sosyo-demografik özelliklerine ait soruların yanı sıra gelir düzeyle-rinden, genel sağlık durumlarından, iş ve aile yaşantılarından memnuniyet düzeylerine yönelik sorular içer-mektedir.

Algılanan Stres Ölçeği (ASÖ), Cohen, Kamarck ve Mermelstein (1983) tarafından geliştirilmiş olup Türkçe geçerlik ve güvenilirlik çalışması Eskin ve arkadaşları (2013) tarafından yapılmıştır. ASÖ 14 maddeden oluş-maktadır ve kişilerin son 1 ay içerisinde algıladıkları stres düzeyleri 0-4 arası verilen puanlarla ölçülmektedir (4).

Kişisel İyi Oluş İndeksi-Yetişkin (KİOİ-Y) formu, öznel iyi oluşu, kavramın yapısına uygun olarak, bireylerin sekiz yaşam alanıyla ilgili memnuniyet düzeyleri üzerinden ölçmeyi hedefleyen tematik ve 11’li likert tipi






Kongre Başkanı

4


(0-10) bir ölçme aracıdır. Kişisel İyi Oluş İndeksi-Yetişkin (KİOİ-Y) formunun ölçümlediği yaşam alanları; yaşam standardı, kişisel sağlık, yaşamda başarı, kişisel ilişkiler, kişisel güvenlik, toplumsal bağ/aidiyet, gele-cekten emin olma ve maneviyat/din olarak sıralanır. KİOİ-Y formu, Cummins (1997) tarafından geliştirilen Kapsamlı Yaşam Kalitesi Ölçeğinden (KYKO; Comprehensive Quality of Life Scale: ComQol) doğmuştur ve yine Cummins’in önderliğinde Uluslararası İyi Oluş Grubu (International Wellbeing Group) tarafından ölçeğin yetişkin formu geliştirilmiştir (1).

Uğraşılar ve uğraşıların sağlık üzerine etkilerinin sorgulandığı soru formu araştırmacılar tarafından “Ciddi Boş Zaman Perspektifi Ölçeği”, “Boş Zaman Yönetimi Ölçeği” ve “Boş Zaman Tutum Ölçeği” ölçeklerinden yola çıkılarak hazırlandı (6,7,8). Formda yer alan sorular “Evet” ve “Hayır” olarak katılımcılar tarafından yanıtlanmıştır.

BULGULAR

Çalışmaya benzer meslek koşullarına sahip olan 24-35 yaş aralığında, %54(n:27)’ü kadın ve %46(n:23)’sı er-kek olmak üzere 50 katılımcı dahil edildi. Katılımcı yaş ortalaması 29.12±3,409 yıldır. Bu veriler Tablo 1.1’de gösterilmiştir.

Tablo 1.1. Katılımcıların Yaşları.

N:50 X±SD Min. Maks.

Yaş(yıl) 29.12±3,409 24 35






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

5


Tablo 1. 2. Katılımcıların Cinsiyet, Medeni Durum ve Eğitim Düzeylerine Göre Dağılımı.

n %

Cinsiyet

KadınErkekToplam

272350

5446100

Medeni durum

EvliBekarToplam

183250

3664100

Eğitim düzeyi

İlkokulLiseÜniversiteYüksek lisansToplam

4830850

8166016100

Katılımcılar cinsiyetlerine göre incelendiğinde, kadınların erkeklerden fazla olduğu görüldü. Eğitim düzeyleri açısından incelendiğinde ilk sırada üniversite mezunlarının yer aldığı belirlendi. Çalışmamızda bekar katılımcı sayısının daha fazla olduğu gözlendi (Tablo 1.2)

Tablo 2.1. Çalışmada Bulunan Katılımcıların ASÖ ve KİOİ-Y Değerleri.


Algılanan Stres Ölçeği 26,42±5,33 13 41

Kişisel İyi Oluş Ölçeği 70,32±12,92 44 100

ASÖ: Algılanan Stres Ölçeği

KİOİ-Y: Kişisel İyi Oluş İndeksi Yetişkin Formu

Tablo 2.1’de çalışmada bulunan katılımcıların ASÖ ve KİOİ-Y değerleri gösterildi. Katılımcıların ASÖ skoru ortalama 26,42±5,33, KİOİ-Y skoru ortalama 70,32±12,92 olarak bulundu.






Kongre Başkanı

6


Tablo 2.2. Katılımcıların Anlamlı Uğraşı Varlığının KİOİ-Y Puanları ile Karşılaştırılması.

Benim için anlamlı bir uğraşım vardır.

EVET(n=42)

HAYIR(n=8)

X±SD X±SD P

Kişisel İyi Oluş İndeksi 71,24±13,43 65,47±8,98 0,151

Independent Sample T-Test, p<0,05

Çalışmada bulunan katılımcıların anlamlı bir uğraşıya sahip olmasına ve olmamasına göre incelendiğinde 42 (%84)’sinin anlamlı bir uğraşıya sahip oldukları, 8 (%16)’inin ise anlamlı uğraşıya sahip olmadıkları görüldü. Tablo 2.2’de bu iki alt grup kişisel iyi oluş ölçeği skoru ile karşılaştırıldı. Anlamlı uğraşıya sahip katılımcılar ile anlamlı uğraşıya sahip olmayan katılımcılar arasında kişisel iyi oluş ölçeği skoru açısından istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmadı (p>0,05).

Tablo 2.3. Katılımcıların Stresli Hissettiklerinde Bir Uğraşı ile Meşgul Olma Durumu ve Kioi-Y Puan-larının Karşılaştırılması.

Kendimi stresli hissettiğimde bir uğraşı ile meşgul olurum.

EVET(n=39)

HAYIR(n=11)

X±SD X±SD P

Kişisel İyi Oluş İndeksi 71,31±13,87 66,80±8,33 0,189

Independent Sample T-Test, p<0,05

Çalışmada bulunan katılımcıların stresli hissettiklerinde bir uğraşı ile meşgul olma durumuna göre incelendi-ğinde 39 (%78)’unun anlamlı bir uğraşı ile meşgul oldukları, 11 (%22)’inin ise anlamlı bir uğraşı ile meşgul olmadıkları görüldü. Tablo 2.3’de bu iki alt grup kişisel iyi oluş ölçeği skoru ile karşılaştırıldı. Stresli hisset-tiğinde anlamlı bir uğraşı ile meşgul olan katılımcılar ile anlamlı bir uğraşı ile meşgul olmayan katılımcılar arasında kişisel iyi oluş ölçeği puanı açısından istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmadı (p>0,05).

Tablo 2.2 ve Tablo 2.3’deki sonuçlara göre KİOİ-Y skorları arasındaki fark anlamlı değildir ancak 70-80 (norm puan) aralığına göre dengeli (homeostasis) bir kişisel iyi oluş durumunu göstermektedir (1) bu durumda an-lamlı bir uğraşıya sahip olanlar ve kendini stresli hissettiğinde bir uğraşı ile meşgul olan katılımcıların KİOİ-Y






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

7


puanları 70’in üstünde olması bunun tam aksine hayır diyenlerin 70’in altında puan almış olması bu durumu desteklemektedir.

Tablo 2.4. Algılanan Stres Ölçeği ile Kişisel İyi Oluş Skorlarının Karşılaştırılması.

n:50

r P

Algılanan stres ölçeği - Kişisel iyi oluş indeksi -0,508 0,000

Pearson Correlation, p<0,05

Algılanan stres ölçeği ile kişisel iyi oluş ölçeği arasındaki ilişkilere bakıldığında negatif yönde iyi düzeyde istatistiksel olarak anlamlı (r=-0,508, p<0,05) ilişki bulundu (Tablo 2.4).

SONUÇ

Çalışma bulgularımız, kişisel iyi oluş puanı ve uğraşı sahibi olmanın arasındaki ilişki anlamlı çıkmamıştır. Bu çıkan sonuca bağlı olarak katılımcıların kişisel iyi oluş durumunu tanımlayamadıkları ve uğraşıların kişisel iyi oluşa etki ettiğinin farkında olmadıkları sonucun ulaşılmıştır.

Çalışmamız sonucunda ulaşılan sonuçların biri de algılanan stres düzeyi ve kişisel iyi oluş durumunun anlamlı bir şekilde özdeştiğidir. Buradan varılacak sonuç kişisel iyi oluş seviyesi yüksek olan bireylerin stresi algılama düzeyleri düşüktür. Bu durumu çalışmamızın amacı doğrultusunda anlamlı uğraşı sahibi olmanın etkisi oldu-ğudur.

Sonuçlara göre KİOİ-Y skorları arasındaki fark anlamlı değildir ancak 70-80 (norm puan) aralığına göre den-geli (homeostasis) bir kişisel iyi oluş durumunu göstermektedir bu durumda anlamlı bir uğraşıya sahip olanlar ve kendini stresli hissettiğinde bir uğraşı ile meşgul olan katılımcıların KİOİ-Y puanları 70’in üstünde olması bunun tam aksine hayır diyenlerin 70’in altında puan almış olması bu durumu desteklemektedir.

Ayrıca çalışma sonuçlarını çalışmaya katılan katılımcı sayısının az olmasının etkilediği de göz ardı edilmeme-lidir.

KAYNAKÇA

Akgül, B.M., Özdemir, A.S., Öğüt, E.E.E., Karaküçük, S., (2016). Serious Leisure Inventory and Measure-ment: Validity and reliability analysis Ciddi Boş Zaman Envanteri ve Ölçümü: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Journal of Human Sciences, 13(2): 2820-2838.

Akgül, B.M., Karaküçük, S., (2015). Free time management scale: Validity and reliability analysis Boş zaman yönetimi ölçeği: Geçerlik-güvenirlik çalışması. Journal of Human Sciences, 12(2): 1867-1880.






Kongre Başkanı

8


Akyüz, H., (2015). Üniversite öğrencilerinin boş zaman faaliyetlerine yönelik tutumlarının incelenmesi: Bartın Üniversitesi örneği (Master’s thesis, Bartın Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü).

Csikszentmihalyi, M., (1997). Finding flow: The psychology of engagement with everyday life. Basic Books.

Demirci, O.O., (2017). Ergoterapi: Geleceğin Mesleği Olabilecek Bir Meslek Alanı. Klinik Psikiyatri Dergisi, 20(1): 59-65.

Eskin, M., Harlak, H., Demirkıran, F., Dereboy, Ç., (2013, October). Algılanan stres ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: güvenirlik ve geçerlik analizi. In New/Yeni Symposium Journal(Vol. 51, No. 3, pp. 132-140.

Law, M., Steinwender, S., Leclair, L., (1998). Occupation, health and well-being. Canadian Journal of Occu-pational Therapy, 65(2): 81-91.

Meral, B.F., (2014). Kişisel iyi oluş indeksi-yetişkin Türkçe formunun psikometrik özellikleri. The Journal of Happiness and Well-Being, 2(2): 119-131.






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

9


AİLE HEKİMLERİNİN RUHSAL HASTALIKLARA YÖNELİK İNANÇLARININ BAZI PSİKİYATRİ PRATİKLERİ VE SOSYODEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ İLE

KARŞILAŞTIRILMASI

Elif Aktan MUTLU

Bursa Devlet Hastanesi AMATEM Kliniği, Bursa / Türkiye

Öz: Amaç: Ruhsal hastalıklar toplumların ‘’ normal ‘’ olarak algıladığı, yaşadığı yaşam biçimlerinin dışında özellikler ve davranışlar gösterebilen hastalıklardır. Toplumdaki her birey bu hastalıkların ‘’normal dışı’’ özel-liklerini öğrenerek yetişir. Toplumun stigmatize edici bu tutumu sağlık çalışanlarında da görülmektedir. Sağlık çalışanları olarak hekimler de toplumun birer bireyi olarak bu hastalıklara karşı toplumun fikirleri ile yetişti-rilirler ve hekimlik hayatlarında da bu olumsuz inançları sürdürebilirler. Aile hekimleri ile yapılan çalışma-larda şizofreni hastalarına karşı sosyal olarak mesafeli olmak istedikleri bulunmuştur. Çalışmanın amacı aile hekimlerinin ruhsal hastalıklara karşı olan inançlarının, bazı klinik psikiyatrik pratikle ve sosyodemografik özelliklerle karşılaştırılmasıdır. Yöntem: Bursa’da çalışan 79 aile hekimi cevaplamayı kabul etmiştir. Hekim-lere sosyodemografik veri formu, ruhsal hastalıklara yönelik inanç (RHYİÖ) formu verilmiştir. Sonuç: Cinsi-yetlerine göre, sürelerine göre, ruhsal hastalık geçirme durumlarına göre, ailelerinde ruhsal hastalık bulunması durumuna göre, en çok (anksiyete grubu) ve en az ( bağımlılık grubu) görmek istedikleri ruhsal hastalık çeşidine göre hekimlerin Ruhsal Hastalığa Yönelik İnançlar Ölçeği “Tehlikelilik”, “Çaresizlik ve Kişilerarası İlişkilerde Bozulma”, “Utanma” alt boyutlarından ve ölçek toplamından aldıkları puanlar, istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstermemektedir (p>0,05). RHYİÖ kendi içinde değerlendirildiğinde ise her üç alt boyutta ve toplam puanda hekimlerin ruhsal hastalıklara karşı belirgin olumsuz inançlarının olmadığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler: Aile Hekimleri, Ruhsal Hastalık, İnanç


Ruhsal hastalıklar toplumların ‘’ normal ‘’ olarak algıladığı ve yaşadığı yaşam biçimlerinin dışında özellikler ve davranışlar gösterebilen hastalıklar grubudur. Toplumdaki her birey bu hastalıkların ‘’normal dışı’’ özellik-lerini öğrenerek yetişir. Toplumun stigmatize edici bu tutumu sağlık çalışanlarında da görülmektedir. Hekimler de toplumun birer bireyi olarak bu hastalıklara karşı toplumun fikirleri ile yetiştirilirler ( Erzin, G.,2016 ). Aile hekimleri ile yapılan bir çalışmada hekimlerin şizofreni hastalarına karşı sosyal olarak mesafeli olmak iste-dikleri bulunmuştur ( Aker, S.,2008 ). Yine bir başka çalışmada ise psikiyatristlerin, psikiyatri dışı hekimlerin psikiyatri hastalarını damgaladığını düşündüklerini saptamıştır (Soylu, C.,1998). Görüldüğü üzere sağlık çalı-şanları olarak hekimlerde de psikiyatrik hasta ve hastalıklara karşı olumsuz birçok inanç görülebilmektedir. Bu olumsuz inançlar zamanla hastanın tedavisini ve takibini etkileyen unsurlar olabilmektedir.






Kongre Başkanı

10


AMAÇ

Bu çalışmanın amacı ise aile hekimlerinin ruhsal hastalıklara karşı olan inançlarının, bazı klinik psikiyatrik pratikle ve sosyodemografik özelliklerle karşılaştırılmasıdır.

KAPSAM

Çalışma 79 aile hekimini kapsamaktadır.

YÖNTEM

Ocak 2019 tarihinde katıldıkları bir toplantı esnasında, Bursa’da çalışan toplam 200 aile hekimine çalışma formu verilmiş, 79 tanesi cevaplamayı kabul etmiştir. Hekimlere sosyodemografik veri formu ve ruhsal has-talıklara yönelik inanç formu verilmiştir. Sosyodemografik veri formunda çalışma hayatına yönelik sorular ve bazı kişisel sorular (cinsiyet, medeni durum, ruhsal hastalık geçirip geçirmeme vb) yöneltilmiştir. Ruhsal hastalıklara yönelik inanç ölçeği ( RHYİÖ) ise Hirai ve Clum tarafından geliştirilmiş, Türkçe geçerlik ve gü-venilirliği Bilge ve Çam tarafından yapılmış bir ölçektir ( Hirai, M.,, Bilge, A.,). Likert tipi 6’lı bir ölçek olup, 0 ile 5 arasında puan verilerek cevaplanmaktadır. Ölçeğin 3 tane alt kategorisi vardır. Bunlar; ‘’ tehlikelilik’’, ‘’ çaresizlik ve kişiler arası ilişkilerde bozulma’’ ve ‘’ utanma ‘’ alt kategorileridir. Bu alt kategorilerden tehli-kelilik ruhsal hastalıkların ve hastaların tehlikeli olduklarına yönelik inançları sorgulamaktadır. Çaresizlik ve kişiler arası ilişkilerde bozulma alt kategorisi ise ruhsal hastalıkların kişiler arası ilişkiyi etkileme ve buna bağlı çaresizlik yaşamakta olduklarına yönelik inançları sorgulamaktadır. Utanma kategorisi ise ruhsal hastalığa yö-nelik bireylerin utanma duygusu yaşadığını göstermektedir. İstatistiksel analizler için NCSS (Number Crunc-her Statistical System) 2007 (Kaysville, Utah, USA) programı kullanıldı. Çalışma verileri değerlendirilirken tanımlayıcı istatistiksel metodlar (ortalama, standart sapma, medyan, frekans, yüzde, minimum, maksimum) kullanıldı. Nicel verilerin normal dağılıma uygunlukları Shapiro-Wilk testi ve grafiksel incelemeler ile sınan-mıştır. Normal dağılım gösteren nicel değişkenlerin iki grup arası karşılaştırmalarında Student-t testi, normal dağılım göstermeyen nicel değişkenlerin iki grup arası karşılaştırmalarında Mann-Whitney U test kullanıldı. Normal dağılım göstermeyen nicel değişkenlerin ikiden fazla grup arası karşılaştırmalarında Kruskal-Wallis test kullanıldı. İstatistiksel anlamlılık p<0,05 olarak kabul edildi.

BULGULAR

Çalışma; %30,4’ü (n=24) kadın, %69,6’sı (n=55) erkek toplam 79 aile hekimi ile yapılmıştır. Çalışmaya katı-lan hekimlerin yaşları 25 ile 69 arasında değişmekte olup, ortalama 47,58±9,63 yaş olarak saptanmıştır. Tablo 1 ‘de hekimlere ait bazı sosyodemografik özellikler verilmiştir.






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

11


Tablo 1. Sosyodemografik Tanımlayıcı Özelliklerin Dağılımı

Yaş (yıl) Min-Maks (Medyan) 25-69 (48)

Ort±Ss 47,58±9,63

Cinsiyet Kadın 24 (30,4)

Erkek 55 (69,6)

Medeni Durum Evli 65 (82,3)

Bekar 5 (6,3)

Boşanmış 8 (10,1)

Dul 1 (1,3)

Çocuk Sayısı Çocuğu Yok 16 (20,3)

1 Çocuk 21 (26,5)

2 Çocuk 33 (41,8)

≥3 Çocuk 9 (11,4)

Meslekteki Çalışma Süresi (yıl) Min-Maks (Medyan) 1-42 (23)

Ort±Ss 21,70±9,36

1-10 Yıl 13 (16,5)

11-20 Yıl 18 (22,8)

≥21 Yıl 48 (60,8)

Uzmanlık 6 (7,6)

Tablo 2. Hekimlerin Mesleki Özelliklerinin Dağılımı

Ailesinde Ruhsal Hastalık Olan 16 (20,3)

İntörnken Psikiyatri Stajı Gören 69 (87,3)

TUS’da Psikiyatri Tercih Durumu Tercih Etmemiş 72 (91,1)

Tercih Etmiş 7 (8,9)

Tek Başına Raporsuz Çekinmeden Psikiyatrik İlaç Yazma

Hayır 50 (63,3)

Evet 29 (36,7)

En Çok Yazmaktan Çekinilen İlaç Grubu (n=50)

Antidepresan Grup 1 (2,0)

Antipsikotik Grup 9 (18,0)

Renkli Reçete Grubu 40 (80,0)






Kongre Başkanı

12


Çekinme Nedeni (n=50) Suisid Riski 11 (22,0)

Kötüye Kullanım Riski 27 (54,0)

Ölümcül Yan Etkiler 10 (20,0)

Diğer 2 (4,0)

Psikiyatri Tarafından Tedavi Edilen 14 (17,7)

Kendisine Psikiyatrik Tedavi Başlayan 17 (21,5)

Birinci Sırada Görmek İstenilen Psikiyatrik Hastalık Grubu

Anksiyete Grubu 53 (67,1)

Duygu Durum Bozuklukları 23 (29,1)

Şizofreni ve Benzeri Gruplar 3 (3,8)

İkinci Sırada Görmek İstenilen Psikiyatrik Hastalık Grubu



Alkol ve Madde Bağımlılığı 3 (3,8)

Üçüncü Sırada Görmek İstenilen Psikiyatrik Hastalık Grubu





Dördüncü Sırada Görmek İstenilen Psikiyatrik Hastalık Grubu




Meslek İçi Eğitim Alma Durumu Almamış 51 (64,6)

Almış 28 (35,4)

Tablo 2’de ise hekimlerin psikiyatrik günlük pratikleri, psikiyatrist olma istekleri ve kendilerinin ve yakınları-nın psikiyatrik hastalık durumları özetlenmiştir. Hekimlerin %63,3’ü (n=50) tek başına, raporsuz çekinmeden psikiyatrik ilaç yazamayacağını, %26,7’si (n=29) yazabileceğini belirtmiştir. Çekinmeden ilaç yazamayacağını belirten hekimlerin %2’si (n=1) en çok antidepresan grubu ilaçları yazmaktan çekindiğini, %18’i (n=9) antipsi-kotik grup ilaçları ve %80’i (n=40) renkli reçete grubu ilaçları yazmaktan çekindiğini belirtmiştir. Hekimlerin %22’si (n=11) suisid riski olduğundan çekindiğini, %54’ü (n=27) kötüye kullanım riski olduğundan, %20’si (n=10) ölümcül yan etkilerden dolayı ve %4’ü (n=2) diğer nedenlerden dolayı yazmaktan çekindiğini belirt-miştir. Hekimlerin %17,7’si (n=14) psikiyatrist tarafından tedavi edildiğini belirtirken, %21,5’i (n=17) kendi kendisine psikiyatrik tedavi başladığını belirtmiştir. Hekimlerin %67,1’i (n=53) tercih etmek durumunda ol-salar birinci sırada görmek istediği psikiyatrik hastalık grubu olarak anksiyete bozuklukları cevabını verirken, ikinci sırada %65,8 (n=52) duygudurum bozuklukları, üçüncü sırada şizofreni ve benzeri bozuklukları %63,3






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

13


(n=50), son sırada ise alkol-madde bağımlılıkları %65,8 (n=52) cevabını vermişlerdir. Hekimlerin %35,4’ü (n=28) meslek içi eğitim aldığını belirtmiştir ( Tablo2).

Tablo 3. Ruhsal Hastalığa Yönelik İnançlar Ölçeği Alt Boyut ve Toplam Puanına İlişkin Karşılaştırmalar

Ruhsal Hastalığa Yönelik İnançlar Ölçeği

TehlikelilikÇaresizlik ve Kişilerarası İlişkilerde Bozulma

Utanma Toplam Puan

Cin

siye

t

Kadın Min-Maks (Medyan) 7-30 (23) 5-39 (23) 0-5 (1) 12-73 (48)

Ort±Ss 20,43±6,73 24,65±10,13 1,48±1,73 46,48±15,95

Erkek Min-Maks (Medyan) 10-38 (18) 3-41 (23) 0-7 (1,5) 16-75 (43)

Ort±Ss 19,85±6,11 23,00±8,17 1,75±1,7 44,79±13,96

Test Değeri t:0,373 t:0,749 Z:-0,802 t:0,463

p a0,710 a0,456 b0,422 a0,645

Mes

leki

Çal

ışm

a Sü

resi

1-10 Yıl Min-Maks (Medyan) 8-30 (19) 3-39 (20,5) 0-5 (1) 16-73 (43,5)

Ort±Ss 19,25±6,89 22,5±9,83 1,75±1,91 43,5±15,96

11-20 Yıl Min-Maks (Medyan) 12-35 (22) 11-39 (29) 0-7 (1) 28-72 (53)

Ort±Ss 22,94±5,84 26,65±7,88 2,00±2,06 52,18±13,07

≥21 Yıl Min-Maks (Medyan) 7-38 (18) 5-41 (22) 0-5 (2) 12-75 (43)

Ort±Ss 19,15±6,07 22,61±8,74 1,52±1,52 43,24±14,15

Test Değeri χ2:5,353 χ2:3,019 χ2:0,423 χ2:5,764

p c0,069 c0,221 c0,809 c0,056

Aile

de R

uhsa

l H

astal

ık

Yok Min-Maks (Medyan) 7-38 (20,5) 3-41 (22,5) 0-7 (2) 12-75 (46,5)

Ort±Ss 20,48±6,58 23,78±8,69 1,8±1,74 46,2±14,77

Var Min-Maks (Medyan) 7-24 (18) 6-39 (23) 0-5 (1) 13-63 (43)

Ort±Ss 18,2±4,55 22,4±9,39 1,13±1,46 41,73±13,3

Test Değeri t:1,266 t:0,543 Z:-1,377 t:1,067

p a0,209 a0,589 b0,168 a0,289






Kongre Başkanı

14


Psik

iyat

rik

Teda

vi

Gör

me

Yok Min-Maks (Medyan) 8-38 (19,5) 3-41 (24,5) 0-5 (2) 16-75 (46,5)

Ort±Ss 20,42±6,05 23,5±8,61 1,85±1,62 45,94±14,02

Var Min-Maks (Medyan) 7-35 (19) 5-39 (22) 0-7 (1) 12-72 (43)

Ort±Ss 19,33±6,71 23,52±9,25 1,33±1,82 44,19±15,56

Test Değeri t:0,716 t:-0,009 Z:-1,690 t:0,499

p a0,476 a0,993 b0,091 a0,619

Mes

lek

İçi E

ğitim

A

lma

Evet Min-Maks (Medyan) 12-34 (19) 10-36 (22) 0-7 (2) 26-71 (45)

Ort±Ss 19,59±4,75 23,34±7,09 2,1±2,02 45,38±12,32

Hayır Min-Maks (Medyan) 7-38 (20) 3-41 (23,5) 0-5 (1) 12-75 (45)

Ort±Ss 20,3±7,1 23,61±9,78 1,39±1,42 45,26±15,87

Test Değeri t:-0,525 t:-0,126 Z:-1,339 t:0,034

p a0,601 a0,900 b0,180 a0,973

Bir

inci

Ter

cih

Edi

len

Hast

a G

rubu

Anksiyete Grubu

Min-Maks (Medyan) 7-38 (18) 6-41 (22) 0-7 (2) 13-75 (43)

Ort±Ss 19,06±5,46 22,69±8,23 1,53±1,67 43,29±13,03

Duygu Durum Bozuklukları

Min-Maks (Medyan) 7-35 (22) 3-39 (26) 0-5 (1) 12-73 (50)

Ort±Ss 22,17±7,65 25,17±9,56 1,87±1,71 49,57±16,91

•Şizofreni vb. Min-Maks (Medyan) 15-24 (19) 14-39 (19) 0-5 (2) 31-63 (43)

Ort±Ss 19,33±4,51 24,00±13,23 2,33±2,52 45,67±16,17

Test Değeri t:-1,977 t:-1,132 Z:-0,868 t:-1,730

p a0,052 a0,262 b0,385 a0,088

Dör

dünc

ü Te

rcih

E

dile

n H

asta

Gru

bu

Alkol ve Madde Bağımlılığı

Min-Maks (Medyan) 7-38 (20) 5-39 (25) 0-7 (2) 12-75 (47)

Ort±Ss 19,49±5,96 23,78±8,62 1,73±1,71 45,16±14,37

Diğer Hasta Grupları

Min-Maks (Medyan) 11-35 (19) 3-41 (21) 0-5 (1) 16-73 (43,5)

Ort±Ss 21,04±6,83 23,00±9,23 1,54±1,73 45,58±15,06

Test Değeri t:-1,018 t:0,362 Z:-0,633 t:-0,117

p a0,312 a0,719 b0,526 a0,907

aStudent-t Test bMann Whitney U Test cKruskal Wallis Test

•Kişi sayısı yetersiz olduğundan karşılaştırmaya dahil edilmemiştir.






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

15


Cinsiyetlere göre hekimlerin Ruhsal Hastalığa Yönelik İnançlar Ölçeği “Tehlikelilik”, “Çaresizlik ve Kişile-rarası İlişkilerde Bozulma”, “Utanma” alt boyutlarından ve ölçek toplamından aldıkları puanlar, istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstermemektedir (p>0,05). Meslekteki çalışma süresine göre hekimlerin Ruhsal Has-talığa Yönelik İnançlar Ölçeği “Tehlikelilik”, “Çaresizlik ve Kişilerarası İlişkilerde Bozulma”, “Utanma” alt boyutlarından ve ölçek toplamından aldıkları puanlar, istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstermemektedir (p>0,05). Ailede ruhsal hastalık olması durumuna göre hekimlerin Ruhsal Hastalığa Yönelik İnançlar Ölçeği “Tehlikelilik”, “Çaresizlik ve Kişilerarası İlişkilerde Bozulma”, “Utanma” alt boyutlarından ve ölçek topla-mından aldıkları puanlar, istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstermemektedir (p>0,05). Psikiyatrik tedavi görme durumuna göre hekimlerin Ruhsal Hastalığa Yönelik İnançlar Ölçeği “Tehlikelilik”, “Çaresizlik ve Ki-şilerarası İlişkilerde Bozulma”, “Utanma” alt boyutlarından ve ölçek toplamından aldıkları puanlar, istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstermemektedir (p>0,05). Meslek içi eğitim alma durumuna göre hekimlerin Ruhsal Hastalığa Yönelik İnançlar Ölçeği “Tehlikelilik”, “Çaresizlik ve Kişilerarası İlişkilerde Bozulma”, “Utanma” alt boyutlarından ve ölçek toplamından aldıkları puanlar, istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstermemek-tedir (p>0,05). Birinci sırada görmek istediği psikiyatrik hastalık grubu anksiyete olan hekimlerin Ruhsal Hastalığa Yönelik İnançlar Ölçeği “Tehlikelilik” alt boyutundan aldıkları puanlar, duygu durum bozuklukları olan hekimlere göre istatistiksel olarak anlamlı olmamakla birlikte dikkat çekici düzeyde düşük saptanmıştır (p=0,052; p>0,05). Birinci ve dördüncü sırada görmek istediği psikiyatrik hastalık gruplarına göre hekimle-rin Ruhsal Hastalığa Yönelik İnançlar Ölçeği “Çaresizlik ve Kişilerarası İlişkilerde Bozulma”, “Utanma” alt boyutlarından ve ölçek toplamından aldıkları puanlar, istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstermemektedir (p>0,05) (Tablo3).

Tablo 4. Ruhsal Hastalığa Yönelik İnançlar Ölçeği Alt Boyut ve Toplam Puan Dağılımı

Tehlikelilik Puanı Min-Maks (Medyan) 7-38 (19)

Ort±Ss 20,03±6,27

Çaresizlik ve Kişilerarası İlişkilerde Bozulma

Min-Maks (Medyan) 3-41 (23)

Ort±Ss 23,51±8,78

Utanma Min-Maks (Medyan) 0-7 (1)

Ort±Ss 1,67±1,70

Toplam Puan Min-Maks (Medyan) 12-75 (45)

Ort±Ss 45,31±14,51

Çalışmaya katılan hekimlerin Ruhsal Hastalığa Yönelik İnançlar Ölçeği “Tehlikelilik” alt boyutundan aldıkları puanlar 7 ile 38 arasında değişmekte olup, ortalama 20,03±6,27 olarak, “Çaresizlik ve Kişilerarası İlişkilerde Bozulma” alt boyutundan aldıkları puanlar 3 ile 41 arasında değişmekte olup, ortalama 23,51±8,78 olarak, “Utanma” alt boyutundan aldıkları puanlar 0 ile 7 arasında değişmekte olup, ortalama 1,67±1,70 olarak ve






Kongre Başkanı

16


ölçek toplamından aldıkları puanlar 12 ile 75 arasında değişmekte olup, ortalama 45,31±14,51 olarak saptan-mıştır.

Ruhsal Hastalığa Yönelik İnançlar Ölçeğinden alınan toplam puanlar 0 ile 105 arasında değiştiğinden; puanları kategorilere bölmek istersek ≤35 ve altı düşük; 36-70 arası orta ve ≥71 ve üzeri yüksek olarak sınıflayabiliriz. Puanların yüksek olması ruhsal hastalıklara karşı olumsuz tutumu göstermektedir. Ruhsal Hastalığa Yönelik İnançlar Ölçeği toplam puanına göre olumlu tutum gösteren %25,3 (n=19); orta düzeyde olumlu tutum göste-ren %65,8 (n=52) ve olumsuz tutum gösteren ise %5,1 (n=4) hekim saptanmıştır. Hekimlerimiz genellikle orta düzeyde tutum göstermektedir denilebilir (Tablo 4).

SONUÇ

Hekimlerin cinsiyetlerine göre bakıldığında kadın veya erkek hekim olmanın ruhsal hastalıklara yönelik inanç-ları etkilemediği, her iki hekim grubunun da inanç düzeylerinin benzer olduğu görülmüştür. Literatürde cin-siyetler arasındaki inançların farklı yorumlandığı birçok çalışma mevcuttur. Bazı literatürde kadınların daha olumlu inanç düzeylerine sahip olduğu gösterilmişken, bazılarında cinsiyetler arasında fark saptanmadığı gös-terilmiştir (Çam, O.,2103 ). Bizim çalışmamızda katılımcıların hepsinin hekim olması, neredeyse tamamının eğitim hayatlarında psikiyatri stajı görmüş olmaları ve halen psikiyatrik hasta muayene ediyor olmaları bu farkın oluşmamasına katkı sağlıyor olabilir.

Hekimlerin en çok tedavi etmeyi tercih ettikleri ruhsal hastalık grubu olarak anksiyete bozukluklarını, en az görmeyi tercih ettikleri ruhsal hastalık grubu olarak da alkol ve madde bağımlılığını belirttikleri görülmüştür. Her iki grup ta kıyaslandığında anksiyete bozukluğu olan hastaların daha az ‘’tehlikeli’’, iletişime daha açık, tedaviye daha fazla cevap verebilir oldukları söylenebilir. Nihayetinde en çok anksiyete bozuklukları olanları tedavi etmek isteyen hekimlerin ölçeğin ‘’ tehlikelilik’’ alt ölçeğinden aldıkları puanlar istatistiksel olarak an-lamlı olmasa da anlamlılığa çok yakın bulunmuştur. Katılımcı sayısının az olması bu bildirinin bir kısıtlılığıdır. (Bu yakınlığın belirtilmesi literatür açısından önemlidir, katılımcı sayısının daha fazla olması durumunda so-nuçlar etkilenebilir). Yani katılımcılar anksiyete bozukluğu olan hastaları daha az ‘’tehlikeli’’, alkol ve madde bağımlılığı olan hastaları ise daha fazla ‘’tehlikeli’’ bulma eğilimindedir. Bu eğilimin nedenleri tartışılacak olursa son yıllarda meydana gelen hekimlerin çalışma hayatlarında maruz kaldıkları şiddet neden olarak gös-terilebilir. Ayrıca alkol ve madde bağımlılığı olan hastaların suça eğilimlerinin fazla olması, antisosyal kişilik özelliklerinin daha fazla olması, renkli reçete taleplerinin fazla olması, tedaviye cevap verme düzeylerinin düşük olması sayılabilir (Demirel, Ö.F.,2015). Hekimlerin psikiyatrik günlük pratikleri incelendiğinde TUS tercihlerinde psikiyatriyi tercih etmedikleri (%91.1, n=72) görülmüştür. Psikiyatriye bakışı etkileyen birçok faktör olabilir; toplumsal yetiştirme biçimleri ve öğrencilik hayatında psikiyatri eğitiminin yeterlilik düzeyi ve algılanış biçimi bu tercihi belirleyen faktörler arasındadır. Ruhsal hastalıklara yönelik inançlar da bu tercihi etkileyen önemli faktörlerdendir. Hekimlerin ruhsal hastalıklara yönelik inançları ile TUS tercihleri arasındaki ilişkiye bakıldığında anlamlılık bulunmadığı gözlenmiştir. Hekimlerin ruhsal hastalıkları ve hastaları olumsuz inanç düzeyinde değerlendirmedikleri, TUS tercihlerini başka faktörlerin etkilediği söylenebilir.






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

17


Hekimlerin %63,3’ü (n=50) tek başına, daha önceden bir psikiyatristin düzenlediği ilaç raporu olmaksızın çekinmeden psikiyatrik ilaç yazamayacağını, %26,7’si (n=29) yazabileceğini belirtmiştir. En fazla çekinilen ilaç grubunun ise renkli reçete grubu olduğu ikinci sırada ise antipsikotik grup ilaçların olduğu görülmüştür. En fazla çekinme gerekçesi kötüye kullanım riski olarak belirtilmiş, ikinci sıradaki risk olarak da ölümcül yan etkiler (epileptik nöbetler, solunum ve kardiyak yan etkiler) veya suisid riski olarak belirtilmiştir.

Tüm bu faktörlerin ruhsal hastalığa yönelik inançlarla etkileşimi incelendiğinde anlamlı ilişki olmadığı tespit edilmiştir. Hekimlerin tek başlarına ilaç yazarken çekinmelerinin sebebi ruhsal hastalıklara olan olumsuz inanç düzeyinden çok, tıbbi bilgi yetersizliği, renkli reçete gurubunu kötüye kullanan hastaların varlığı veya renkli reçete grubunu yazdırmak isteyen kişilerden görülebilecek şiddet endişesi olabilir. Ülkemizde son zamanlarda çok fazla sayıda hekimlerden yazdırdıkları renkli reçete grubu ilaçları yasadışı yollarla pazarlamak isteyen kişilerin yakalandıklarını gösteren olaylar mevcuttur (www.mersin.pol.tr). Hekimlerin kendilerinin psikiyat-rik hastalık geçirmelerinin veya yakınlarının psikiyatrik hastalık geçirmesinin inançlarını olumlu veya olum-suz yönde etkilemediği görülmüştür. Literatürde hastaların hastalıklarına karşı yaşadıkları stigmatizasyon ve olumsuz duygular çokça işlenmektedir (Arslantaş, H.,2010). Hekimlerimizde kendi yaşadıkları psikiyatrik hastalıklara karşı damgalama veya olumsuz inanç olmaması, ruhsal hastalıklara bakışlarını da olumlu yönde etkilemiş olabilir.

RHYİÖ kendi içinde değerlendirildiğinde ise her üç alt boyutta ve toplam puanda hekimlerin ruhsal hastalıkla-ra karşı belirgin olumsuz inançlarının olmadığı görülmektedir. Bu bulgu birinci basamakta ruhsal hastalıkları karşılayan ilk basamak hekimleri ve hastalarımız adına sevindirici bir bulgu olmakla beraber literatürde sağlık çalışanlarında olumsuz inançların varlığına dair pek çok çalışma bulunmaktadır (Çam, O.,2013). Olumsuz inançların yıkılmasında tıp eğitimi ve diğer uzmanlıkların eğitimi süresince psikiyatrik hastalıkların bütüncül değerlendirilmesi rol almış olabilir.

KAYNAKLAR

Aker, S., (2008). “Samsun İlinde Aile Hekimlerinin Şizofreni Hastalarına Karşı Tutumları ve Hekimlik Uygu-lamaları.” Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Tıp Fakültesi Halk sağlığı AD, Uzmanlık Tezi. Samsun.

Arslantaş, H., Gültekin, B.K., Söylemez, A., Dereboy, F., (2010). Bir üniversite hastanesi psikiyatri polik-liniğine ilk kez başvuran hastaların damgalamayla ilgili inanç, tutum ve davranışları. Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 11(1): ss.11-17.

Bilge, A., Çam, O., (2008). Ruhsal Hastaliga Yönelik Inançlar Ölçegi’nin geçerliligi ve güvenilirliği, Anadolu Psikiyatri Dergisi, 9.2, ss. 91.

Çam, O., Bilge, A., (2013). “Türkiye’de ruhsal hastalığa/hastaya yönelik inanç, tutum ve damgalama süreci: sistematik derleme.” Psikiyatri Hemşireliği Dergisi 4.2: ss. 91-101.

Demirel, Ö.F., Balcıoğlu, F., (2015). “Alkol ve Madde Bağımlılığında Ceza Sorumluluğu ve Fiil Ehliyeti.” Yeni Symposium,53,(1): ss.27-33.






Kongre Başkanı

18


Erzin, G.,(2016). “Değişen ben miyim? Hastalar mı? Am I the one who changes, or are the patients?.” Biyoetik Dergisi, 3 (3): ss. 132-136.

Hirai, M., Clum, G.A., (2000). Development, reliability, and validity of the beliefs toward mental illness sca-le.” Journal of psychopathology and Behavioral Assessment,22.3: ss.221-236.

Soylu, C., Bilici, M., Hocaoğlu, Ç., Ülgen, M., (1998). Psikiyatri-dışı hekimler ne kadar psikiyatri bilmeli? 5 olgu sunumu. Depresyon Dergisi, 4, ss.123-127.

İNTERNET KAYNAKLARI

http://www.mersin.pol.tr/Haberler/Sayfalar/24012017_komoperasyon.aspx. (E.T: 13.03.2019)






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

19



Zülfünaz ÖZER1, Sebahat ATEŞ2

1İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, İstanbul / Türkiye2Maltepe Üniversitesi, Hemşirelik Yüksekokulu, İstanbul / Türkiye

Öz: Kahkaha, mutluluğun görsel bir şekilde anlatımı ya da sevinç duygusu olarak kabul edilmektedir. Kah-kaha bulaşıcıdır, birey güldüğü zaman yanında bulunan kişi bu durumdan etkilenerek gülmeye başlamaktadır. Kahkaha gerginlik, kaygı, nefret ve öfke gibi olumsuz duyguları azaltmakta, bireylerde stres ve depresyonu hafifleterek kişilerarası ilişkilerinin gelişmesine yardımcı olabilmektedir. Kahkaha yogası vücutta stres hor-monlarının düzeyini azaltarak zihinsel fonksiyonu güçlendirir; depresyon ve anksiyete düzeyini azaltır, uyku kalitesinde bozuklukları düzeltir, kişilerarası ilişkiyi ve sosyal etkileşimi arttırarak psikolojik iyilik hali sağlar. Bu çalışmada kahkaha yogasının ruh sağlığı üzerine etkisi ele alındı.

Anahtar Kelimeler: Kahkaha Yogası, Hemşirelik, Ruh Sağlığı


Türk Dil Kurumuna göre kahkaha “yüksek sesle gülme”, gülmek ise “insan, hoşuna veya tuhafına giden olay-lar, durumlar karşısında, genellikle sesli bir biçimde duygusunu açığa vurmak ya da kahkaha” şeklinde ta-nımlanmaktadır.1 Genellikle kahkaha, mutluluğun görsel bir şekilde anlatımı ya da sevinç duygusu olarak kabul edilmekte ve gıdıklanmak, bir şakayı duymak gibi etkenler ile ortaya çıkmaktadır. Sosyal etkileşimlerde kişinin niyetini açıklanmasına ve sohbetlerde duygusallığın sağlanmasına da yardımcı olmaktadır. Kahkaha bulaşıcıdır, birey güldüğü zaman yanında bulunan kişi bu durumdan etkilenerek gülmeye başlamaktadır (Kin ve ark., 2017). Gülme, organizmada gözlemlenebilen ve yeri doldurulmaz sosyal işlevleri olan evrensel bir olgu olarak bildirilmiştir (Kuru ve Kubilay, 2016).

Gülmenin mekanizmasını açıklamaya çalışan ortak bir teoriden söz edilmemektedir. Çünkü sadece mizaha değil, bir puzzle çözdüğümüzde, tehlikeli bir durumdan kurtulduğumuzda, oyun kazandığımızda, hayal kı-rıklığına uğradığımızda, umutsuz hissettiğimizde, eski bir arkadaş ile karşılaştığımızda, utandığımızda ya da sinirlendiğimizde de gülmekteyiz. Gülmeyi açıklayamaya çalışan çok sayıda teori var olsa da temel olarak, uyumsuzluk teorisi, üstünlük teorisi ve rahatlama teorisi gülmeyi açıklamaktadır (Kuru ve Kubilay, 2016; Yardımcı, 2010).

Gülmenin insanoğlunun varoluş sürecinin bir parçası olduğu ve ilkçağlarda keşfedildiği saptanmıştır. Özel-likle Aristotales insanı kavramsallaştırırken gülen hayvan terimini kullandığı, gülmenin temel insani özellik-

1 http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5c54329d7b4b92.70797441.






Kongre Başkanı

20


lerinden en önemlisi olduğunu vurgulamıştır (Fırat, 2016). İnsanoğlunun ilk olarak ne zaman güldüğü ya da gülümsediğine dair tarihi olarak bir bilgi bulunmamaktadır. Evrim teorisine göre ilk insanlar, orangutanlar, şempanzeler ve primatlardır ve bunlar dişlerini göstermek suretiyle basit anlamda gülme eylemi gerçekleş-tirmişlerdir. Mc Hovec ilk insanların konuşmadan önce güldüğünü öne sürmüş ve ilk insanların muhtemelen çatıştıkları kişilerin ya da düşmanlarının farklılıklarıyla alay ve taklit ettiklerini, zayıf yönleri ve çirkinlikleri ile eğlendiklerini savunmaktadır. Buradan insanların ilk gülüşlerinin mimiklere dayalı, sözsüz ve taklitle oluş-tuğu ifade edilmektedir (Yardımcı, 2010). Platon’a göre gülme, zararsız ve zayıf olmak koşuluyla bir bireyin diğer bireylere üstünlük kurma isteğidir. Decartes’e göre, bireyin olumsuz bir durum karşısında ondan zarar gelmeyeceğini anladığında ya da bu duruma kayıtsız kaldığımızda oluşan sevinçtir. Kant’a göre gülme, yok olmaya yüz tutmuş olan umutların birden bire hiçliğe doğru değişmesi ve bundan dolayı oluşan duygudur. Gülme Darwin’e göre ise, acılar esnasında çıkartılan haykırış ve çığlıklardan farklı bir şekilde diyaframdaki kesik kesik kasılmalar sonrasında derin bir nefesle oluşan mutluluk durumudur ( Ekici, 2018).

Tarihi sürece bakıldığında gülmenin ilk olarak 13 yy. da anestezi olarak cerrahi müdahalelerde kullanıldığı görülmektedir. 16. yüzyıla gelindiğinde ise depresyandaki hastaların tedavisinde kullanılmaya başlanmıştır. Yunanlıların hasta bireyleri tedavi etmek için komedyenleri hastanın evlerine göndermeleri, Amerikan yer-lilerinde hastaları iyileştirmek için kabile doktorunun maskaralık yapması gülmenin sağlık açısından faydalı olduğu düşüncesi için bilinen eski örneklerdendir (Savage et.al., 2017; Yardımcı, 2010).

Gülmenin yapısının ve iyileştirici gücünün olduğu 20. yy’a doğru anlaşılabilmiştir (Yardımcı, 2010). Yeni gelişen bilim dallarından bir olan “gelotoloji”, insan fizyolojisi üzerinde fizyolojik ve psikolojik açıdan kah-kahanın ne gibi etkileri olduğunu incelemektedir. Yunanca kökenli olan Gelotoloji kahkaha atmak, gülmek anlamlarındaki “gelo”, geloto” sözcüklerinden türemiştir. Gelotoloji üzerine ilk çalışan ve bu bilim dalını başlatan Stanford Üniversitesi’nde görev yapan William F. Fry’dir (Savage et.al., 2017).

Bertrand Russell,’’Gülmek en ucuz ve en etkili harika bir ilaçtır. Kahkaha evrensel bir ilaçtır’’diye belirtmiş-tir. Gülmenin 1980’lerden itibaren fizyolojik ve psikolojik olarak vücutta pozitif etkileri olduğu görülmüştür (Nagendra et. al 2007). Ankilozan spondilit hastası olan Norman Cousins, 1979 yılında yayımlamış olduğu eserinde düzenli bir şekilde komik videolar izleyerek güldüğünü böylelikle ağrılarında azalmalar olduğunu ve uyumasının kolaylaştığını ifade etmiştir (Mora-Ripoll, 2010).

Kahkaha gerginlik, kaygı, nefret ve öfke gibi olumsuz duyguları azaltmaya yardımcı olmakta bireylerde stres ve depresyonu hafifleterek kişilerarası ilişkilerinin gelişmesine yardımcı olabilmektedir (Yim, 2016). Bir kişi-ye, güldüğünde ne hissettiği sorulduğu zaman, kendisini rahatlamış, enerjik, mutlu ve mükemmel hissettiğini söyleyecektir. Kişi kendisini, daha sağlıklı, az stresli, pozitif enerji yüklü, genç, sakin bulmaktadır. Tüm bu olumlu duygular bireyin günlük hayatına olumlu olarak yansıyacak, bireyin toplumdan uzaklaşmasını engelle-yecektir (Yardımcı, 2010). Yaşlı bireylerde mutluluğun mortalite üzerindeki etkisini inceleyen 15 yıllık izlem çalışmasında; artan mutluluk düzeylerini bildiren yaşlı bireylerin, daha az mutlu olanlara göre daha uzun ya-şadıkları bulunmuştur (Koopmans et.al.,2010).






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

21


Kahkaha hipotalamustan aktarılan, farklı kortikal alanları içeren kompleks bir mekanizmadır. Limbik sistemde hipokampus ve amigdalanın kahkahaya katıldığı belirtilmiştir (Kin ve ark., 2017). Nörobilim Derneği, kahka-haların nöral kontrolünü bilişsel alan, motor alan ve duygusal alan olmak üzere üç bileşene ayırmıştır. Bilişsel alan veya frontal korteks, çeşitli uyaranları kavrar; motor alan, kahkaha sırasında yüz ifadesi üretmek için gerekli olan bir dizi kas hareketlerini üretir; son olarak duygusal alan, esas olarak nükleus accumbens’in mut-luluğu rasyonalize ettiği bildirilmiştir (Hasan and hasan, 2009). Psikiyatrist Robert Holden’den aktarıldığına göre, sahte kahkahaya vücudun gerçekmiş gibi tepki verdiğini, kahkaha ile üretilen gözyaşlarının, vücudun kahkahaya tepki olarak atmaya çalıştığı toksinleri içerdiği için üzüntü ve depresyonda üretilen gözyaşından farklı olduğu bildirilmiştir. Kahkahanın kas, kardiyovasküler, solunum, endokrin, immün ve santral sinir sis-temlerini üzerinde olumlu etkileri vardır (Yim, 2016).

KAHKAHA YOGASI

Yoga türlerinden biri olan Kahkaha Yogası Hindistanlı hekim Dr. Madan Kataria tarafından 1995 yılında ge-liştirilmiş olup her bir seans; nefes egzersizleri, germe-gevşeme teknikleri ve gülme egzersizlerinden oluş-maktadır (Kataria, 2011). Kahkaha mizaha, pozitif duygulara ve hoş düşüncelere karşı verilen psikofizyolojik bir yanıttır (Kin ve ark., 2017). Fiziksel bir egzersiz olarak kahkaha yogasında kullanılan gülme eylemi, diğer üyelerle göz göze gelmeyi sağlamakta, bu sayede onlarla çocuksu oyunlar oynayarak simüle edilmektedir. Bu simülasyonun genellikle bulaşıcı ve gerçek bir gülme eylemine dönüştüğü bildirilmiştir (Kuru, 2017).

Kahkaha yogası oturumları; el çırpma ve ısınma egzersizleri, derin nefes egzersizleri, çocuksu oyunculuk ve gülme egzersizlerinden oluşmaktadır (Kataria, 2011). Kahkaha yogasının her bir oturumunun süresi minimum 20 dakika maksimum 2 saat, sıklığı haftada 1-2 seans olmak üzere en az 8 hafta sürecince uygulanması öne-rilmektedir. Terapötik etkinin ilk 8 haftadan sonra bireysel düzeyde değerlendirilmesi gerektiği (Mora-Ripoll ve Casado, 2010) ve yirmi dakikalık kahkaha dolu seansın bireylere psiko-fizyolojik yararlar sağladığı bildi-rilmiştir (Satis, 2012).

Kahkaha yogasının tüm iç organlara iyi mesaj gönderdiği, nefes alıp vermeyi arttırdığı, kasları gevşettiği, en-dorfin hormon salınımını arttırarak ağrı eşiği ve ağrıya toleransı arttırdığı, stres hormonlarının düzeyini azalta-rak zihinsel fonksiyonu güçlendirdiği, depresyon ve anksiyete düzeyini azalttığı, uyku kalitesinde bozuklukları düzelttiği, öz güveni, umudu ve enerjiyi, hafızayı, yaratıcı düşünmeyi ve problem çözme yeteneğini arttırdığı, kişilerarası ilişkiyi ve sosyal etkileşimi arttırarak psikolojik iyilik hali sağladığı bildirilmiştir (Mora-Ripoll ve Casado, 2010; Miles et al.,2016; Yim, 2016; Sayed and Gandham, 2018).

KAHKAHA YOGASININ RUH SAĞLIĞI ÜZERİNE ETKİSİ

Kahkaha yogası ile ilgili yapılan çalışmalarda; yaşlı bireylerde depresyon ve uyku kalitesini pozitif etkilediği bildirilmiştir (Eunok, 2013). Farklı bir çalışmada da yaşlı bireylerde sosyal ve duygusal yalnızlık skorlarının kontrol grubuna göre anlamlı derecede düşürdüğü bildirilmiştir (Kuru ve ark., 2018). Yaşlı bakımı evinde ya-şayan bireylere kahkaha yogası uygulama sonrası (1., 3. ve 6. seanslar) mutluluk puanlarında artış, olumlu ve olumsuz duygu durum puanlarında (3. ve 6. seans) azalma saptanmıştır (Ellis et.al., 2017).






Kongre Başkanı

22


Kahkaha yogası ve grup egzersiz terapisinin karşılaştırıldığı çalışmada, her iki müdahalenin depresyonu iyi-leştirmede aynı etkide olduğu ve kahkaha yogasının yaşam doyumunu iyileştirmede daha etkili olduğunu (Shahidi et.al, 2011); depresyon ve uyku kalitesinin incelendiği çalışmada, iki parametreyi (ağrı ve depresyon) pozitif etkilediği (Lee et.al., 2011), kahkaha yogasının bireylerin depresyon puanlarını düşürdüğü ve uyku kalitesini geliştirdiği saptanmıştır. Kahkahanın, stres gibi olumsuz durumları kontrol etme ve depresyon gibi olumsuz duyguları olumlu duygulara dönüştürme yeteneğini arttırdığı bildirilmiştir (Han, et.al., 2017).

Kahkaha yogasının hemşirelik öğrencilerinde uyku bozukluklarını iyileştirdiğini, kaygı ve depresyonlarını azalttığı ve sosyal işlevlerini geliştirdiğini (Yazdani et. al., 2014); sağlıklı bireylerde iş stresi üzerine yapılan randomize kontrollü çalışmada kortizol düzeyini kontrol grubuna göre anlamlı olarak düşürdüğü ifade edilmiş-tir (Nagendra et.al., 2007). Organ nakli bekleyen hastalara uygulanan kahkaha yogasının hastalarda canlılık ve aktiviteyi arttırdığı, anksiyete ve depresyon seviyelerini azalttığı bildirilmiştir (Dolgoff-Kaspar et.al., 2012). Cha ve Hong‘un (2015) yaptıkları çalışmada, uygulamanın beşinci seansında özellikle ciddi depresif hastalar-da depresyon puanlarında düşüş gözlenmiş, 10. seansta da serotonin düzeyinde artış ve depresyon puanlarında azalma saptanmıştır. Kahkaha yogası hemodiyaliz tedavisi alan hastalarda anksiyete, stres, depresyon ve yor-gunluğu azaltmak; yaşam kalitesini, mutluluğu ve uyku kalitesini artırmak için önerilmektedir (Bennett el.al., 2014).

Kemoterapi öncesi uygulanan kahkaha yogasının kanser hastalarında, zihinsel ve fiziksel rahatlama ile stresi azaltmada önemli bir rol oynayabileceği ifade edilmektedir (Farifteh et.al., 2014). Sağlıklı üniversite öğren-cilerinde kahkaha yogasına bağlı kortizol düzeyleri ve dehidroepiandrosteron (DHEA) seviyeleri ve kortizol/DHEA oranlarının anlamlı olarak azaldığı (Fujisawa et.al, 2018); yapılan farklı pilot çalışmada sağlıklı bi-reylerde kortizol seviyelerinde düşüş olduğu ve uygulamanın stres yönetiminde etkili bir müdahale olduğu bildirilmiştir (Tanaka et.al., 2018). Meme kanserli hastalarda terapötik bir kahkaha programının anksiyete, depresyon ve stres skorlarını anlamlı derecede düşürdüğü saptanmıştır. Kahkaha yogasının etki mekanizması iyi anlaşılmamış olsa da, araştırmacılar gülmenin nöroendokrin ve stresle ilişkili hormonların salınımını azal-tarak, hastalarda mevcut psikolojik stresi en aza indirdiğini savunmaktadırlar (Kim et.al., 2015).

Parkinsonlu hasta ve bakım verenlerde coşku, enerji seviyesi, ruh hali, iyimserlik, stres düzeyi, grup üyeleri ile arkadaşlık seviyeleri, nefes alma hakkında farkındalık düzeyi, kas gevşemesi düzeyi, zihinsel seviye gibi iyi olma ölçütlerini içeren maddelere şimdi nasıl hissediyorsunuz sorusuna katılımcılar iyi hissettiklerini ifade etmişlerdir (Decora and Brown, 2016).

HIV’li hastalara bakım verenler ile yapılan araştırmada, anksiyete ve depresyon gibi olumsuz duygularla baş edebilmek ve psikolojik iyi oluşu teşvik etmek için kahkanın düşük maliyetli bir müdahale olduğu bildirilmiş-tir. Günlük kahkaha yogasına katılan bakım verenlerin, daha olumlu duygular, gelişmiş sosyal ilişkiler ve daha iyi anksiyete, depresyon ve stres düzeylerinin yanı sıra daha iyi baş etme yolları geliştirdikleri, müdahalenin ardından bir rahatlama hissi duyduklarını ifade etmişlerdir (Hatzipapas et.al., 2017). Yapılan sistematik der-lemede, kahkaha yogasının orta şiddette olan depresif belirtiler üzerinde umut verici bir etkiye sahip olduğu sonucuna varılmıştır (Bressington et.al, 2018).






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

23


SONUÇ

Yapılan çalışmalarda kahkaha yogasının, bireylerde anksiyete, depresyon ve stres düzeylerini düşürüp psiko-lojik anlamda rahatlama sağladığı ifade edilmiştir. Bu sonuçlara göre, kahkaha yogası ekipman maliyetinin olmaması, yer ve mekanın esnekliği nedeniyle ruh sağlığı üzerinde etkili non-invaziv ve farmakolojik olmayan hemşirelerin güvenle kullanabileceği pratik bir terapötik girişim olarak önerilmektedir.

KAYNAKÇA

Bennett, P.N., Parsons, T., Ben-Moshe, R., Weinberg, M., Neal, M., Gilbert, K., Rawson, H., Ockerby, C., Finlay, P., Hutchinson, A., (2014). Laughter And Humor Therapy in Dialysis. Semin Dial., 27(5):488–493.

Bressington, D., Yu, C., Wong, W., Ng, T.C., Chien, W.T., (2018). The effects of group -based Laughter Yoga interventions on mental health in adults: a systematic review. J. Psychiatr. Mental Health Nurs. 25, 517–527.

Cha, M.Y., Hong, H.S., (2015). Effect and Path Analysis of Laughter Therapy on Serotonin, Depression and Quality of Life in Middle-Aged Women. Journal of the Korean Academy of Nursing., 45: 221–230.

Decaro, D.S., Brown, J.L.C., (2016). Laughter Yoga, Adults Living with Parkinson’s Disease, and Caregivers: A Pilot Study. The Journal of Science and Healing, 12(3): 196–199.

Dolgoff-Kaspar, R., Baldwin, A., Johnson, M.S., Edling, N., Sethi, G.K., (2012). Effect of Laughter Yoga on Mood and Heart Rate Variability in Patients Awaiting Organ Transplantation: A Pilot Study. Alternative Therapies., 18(4): 53–8.

Ekici, M., (2018). Gülme Teorileri ve Nasreddin Hoca Fıkraları. https://www.academia.edu/5626053/Metin_Ekici_G%C3%BClme_teorileri_ve_Nasreddin_Hoca_F%C4%B1kralar%C4%B1. (E.T: 05.11.2018)

Ellis, J.M., Ben-Moshe, R., Teshuva, K., (2017). Laughter Yoga Activities for Older People Living in Residen-tial Aged Care Homes: A Feasibility Study. Australasian Journal on Ageing, 36(3):28–31.

Eunok, P., (2013). Effects of Visiting Laughter Therapy on Depression and Insomnia among the Vulnerable Elderly. J Korean Acad Community Health Nurs, 24(2): 205-213.

Farifteh, S., Mohammadi-Aria, A., Kiamanesh, A., Mofid, B., (2014). The Impact of Laughter Yoga on The Stress of Cancer Patients Before Chemotherapy. Iranian Journal of Cancer Prevention, 7(4): 179–83.

Fujisawa, A., Ota, A., Matsunaga, M., Li, Y., Kakizak, M., Naito, H., Yatsuya, H., (2018). Effect of Laughter Yoga on Salivary Cortisol and Dehydroepiandrosterone Among Healthy University Students: A Randomi-zed Controlled Trial. Complement Ther Clin Pract., 32: 6-11.

Fırat, T.E., (2016). Dijital Mizahın Biçimbozumu: Bobiler.Org Örneği. Tarih Okulu Dergisi (TOD), 9(28): 641-655.






Kongre Başkanı

24


Han, J.H., Park, K.M., Park, H., (2017). Effects of Laughter Therapy on Depression and Sleep Among Patients at Long-Term Care Hospitals. Korean Journal of Adult Nursing (Korean J Adult Nurs), 29(5): 560-568.

Hasan, H., Hasan, T.F., (2009). Laugh Yourself Into A Healthier Person: A Cross Cultural Analysis of The Effects of Varying Levels of Laughter on Health. Int. J. Med. Sci., 6: 200-211.

Hatzipapas, I., Visser, M.J., Rensburgc, E.J.V., (2017). Laughter Therapy As an İntervention to Promote Psychological Well-Being of Volunteer Community Care Workers Working with HIV-Affected Families. SAHARA J., 14(1): 202–212.

Hirosaki, M., Ohira, T., Kajiura, M., Kiyama, M., Kitamura, A., Sato, S., Iso, H., (2013). Effects of a Laughter and Exercise Program on Physiological and Psychological Health Among Community-Dwelling Elderly in Japan: Randomized Controlled Trial. Geriatr Gerontol Int., 13: 152-160.

Kataria, M., (2011). Laugh for No Reason (2011 version). Madhuri International, Lokhandwala Complex.

Kin, Ö.K., Yıldırım, Y., Yeşilbakan, Ö.U., (2017). Kahkaha Terapisi ve Sağlık Alanında Kullanım Örnekleri. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 20(1):63-66.

Kim, S., Kim, Y., Kim, H., (2015). Laughter and Stress Relief in Cancer Patients: A Pilot Study. Evid Based ComplementAlternMed.:1–6. http://dx.doi.org/10.1155/2015/864739

Koopmans, T.A., Geleijnse, J.M., Zitman, F.G., Giltay, E.J., (2010). Effects of Happiness on All-Cause Mor-tality during 15 Years of Follow-up: The Arnhem Elderly Study. Journal of Happiness Studies, 11(1):113-124.

Kuru, N., Kubilay, G., (2016). The Effect of Laughter Therapy on The Quality of Life of Nursing Home Resi-dents. Journal of Clinical Nursing, 26(21-22):3354-3362. doi: 10.1111/jocn.13687.

Kuru, N. (2017). Kurumda Kalan Yaşlıların Sağlığının Geliştirilmesinde Yeni Bir Yöntem: Gülme Terapisi. Uluslararası Hakemli Hemşirelik Araştırmaları Dergisi, 9(1):224-238.

Kuru, N.A., Zorba, P.B., Emiroğlu, O.N., (2018). The Preliminary Effects of Laughter Therapy on Loneliness and Death Anxiety Among Older Adults Living in Nursing Homes: A Nonrandomised Pilot Study. Int J Older People Nurs., 13(4):e12206. https://doi.org/10.1111/opn.12206.

Lee, K.I., Eun, Y., (2011). Effect of Laugher Therapy on Pain, Depression and Sleep with Elderly Patients in Long Term Care Facility. Journal of Muscle and Joint Health, 18: 28–38.

Miles, C., Tait, E., Schure, M.B., Hollis, M., (2016). Effect of Laughter Yoga on Psychological Well-being and Physiological Measures. Adv Mind Body Med.; 30(1):12-20.

Mora-Ripoll, R., (2010). Therapeutic Value of Laughter in Medicine. Altern Ther Health Med, 16(6):56-64.






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

25


Mora-Ripoll, R., Casado, I.Q., (2010). Laughter and Positive Therapies: Modern Approach and Practical Use in Medicine. Revista de Psiquiatría y Salud Mental, 3(1):27-34

Nagendra, H.R., Chaya, M.S., Nagarathna, R., Kataria, M., Rao Mr. Mumbai. (2007). Efficacy of laughter Yoga on IT Professional to overcome Professional Stress; Laughter Yoga International, pp. 1–62.

Satish, P.D., (2012). Laughter Therapy. Journal of Pharmaceutical and Scientific Innovation, 1(3):23-24.

Savage, B.M., Lujan, H.L., ThipparthI, R.R., Dicarlo, S.E., (2017). Humor, Laughter, Learning and Health! A Brief Review. Adv. Physiol. Educ.. 41:341–347.

Sayed, M.A., Gandham, S.V., (2018). Effectıveness of Laughter Therapy on the Levels of Anxıety and Depres-sıon among Inmates Resıdıng at An Old Age Instıtutıon: An Interventıonal Research. Internatıonal Journal Of Scıentıfıc Research, 7(1):282-5.

Shahidi, M., Mojtahed, A., Modabbernia, A., Mojtahed, M., Shafiabady, A., Delavar, A., Honari, H., (2011). Laughter Yoga Versus Group Exercise Program in Elderly Depressed Women: A Randomized Controlled Trial. International Journal of Geriatric Psychiatry, 26(3):322-327

Tanaka, A., Tokuda, N., Ichihara, K., (2018). Psychological and Physiological Effects of Laughter Yoga Ses-sions in Japan: A pilot study. Nurs Health Sci., 20(3):304-312.

Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlüğü. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5c54329d7b4b92.70797441. (E.T:31.01.2019)

Yardımcı, İ. (2010). Mizah Kavramı ve Sanattaki Yeri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2): 1-4.

Yazdani, M., Esmaeılzadeh, M., Pahlavanzadeh, S., Khaledı, F., (2014). The Effect of Laughter Yoga on Gene-ral Health among Nursing Students. Iran J Nurs Midwifery Res. Jan,19(1):36-40.

Yim, J.E., (2016). Therapeutic Benefits of Laughter in Mental Health: A Theoretical Review. Tohoku J. Exp. Med., 239(3): 243-249.






Kongre Başkanı

26


TIP FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNDE DEPRESYON, ANKSİYETE VE YAŞAM KALİTESİ DÜZEYLERİ

Arda KARAGÖL

Başkent Üniversitesi Hastanesi, Psikiyatri Anabilim Dalı, Ankara / Türkiye

Öz: Amaç:Bu araştırma, bir üniversite hastanesi tıp fakültesi öğrencilerindeki depresyon, anksiyete, yaşam ka-litesi düzeylerini belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Yöntem: Çalışmaya 2018-2019 yılları içinde 3.sınıf ve 6.sınıf öğrencileri arasından çalışmaya katılmayı kabul eden ve gönüllü onam formunu imzalayanlar dahil edilmiştir. Veriler bilgisayar ortamında tanımlayıcı istatistikler kullanılarak değerlendirilmiştir. Katılımcılara Beck Depresyon Envanteri, Beck Anksiyete Envanteri ve Kısa Form-36 ölçekleri verilmiştir. Bulgular: Ça-lılşmaya 41’i 3.sınıf ve 40’ı 6.sınıf’dan olmak üzere toplam 81 öğrenci dahil edilmiştir. Katılımcıların %79’u kadındır ve %100’ü bekardır. Katılımcıların % 34.6’sının ailesinde en az 1 psikiyatrik tedavi alan birey vardır ve bu oran 3.sınıf öğrencilerinde %24.4 iken 6.sınıf öğrencilerinde % 45’tir. Beck depresyon envanterine göre (hafif ve üstü düzeyde) depresyonu olanların oranı 3.sınıf öğrencilerinde %58.5 iken 6.sınıf öğrencilerinde %55 olarak bulunmuştur. Orta-ağır düzeyde anksiyetesi olanların oranı ise 3.sınıf öğrencilerinde % 34.1 iken 6.sınıf öğrencilerinde % 25’dir. Psikiyatrik ilaç kullanım oranları ise 3.sınıf’te %34.1 iken 6.sınıf’da %32.5’tir. Aradaki farklar istatistiksel olarak anlamlı değildir. Yaşam kalitesi alt ölçeklerine bakıldığında genel sağlık algısı açısından 6.sınıf öğrencileri 3.sınıf öğrencilerine göre istatistiksel olarak anlamlı ölçüde yüksek puan almışlardır. Diğer alt ölçekler açısından iki grup arasında anlamlı fark bulunamamıştır. Tıp fakültesi öğrenci-leri; fiziksel rol güçlüğü, duygusal rol güçlüğü, canlılık, ruh sağlığı, sosyal işlevsellik ve genel sağlık algısı alt ölçeklerinde Türk toplumu ortalamasından istatistiksel olarak anlamlı olarak daha düşük puan almışlardır. Sonuç: Bu çalışmada tıp fakültesi öğrencilerinin özellikle yaşam kalitesi puanlarında toplum ortalamasının altında kalmaları dikkat çekmiştir. Gerek 3 ve gerekse 6. sınıflardaki tıp fakültesi öğrencilerinin yüksek anksi-yete ve depresyon düzeyleri dikkat çekmektedir. Zorlu ve uzun bir yol olan tıp eğitimi sürecindeki öğrencilerin psikiyatrik destek alma konusunda cesaretlendirilmeleri, ruh sağlıklarını sürdürebilmeleri açısından önemlidir.

Anahtar Kelimeler: Depresyon, Anksiyete, Tıp Fakültesi Öğrencileri


Tıp eğitimi, stres yükü en fazla olan eğitimlerin başında gelmektedir. Uzun ve yoğun çalışmanın gerekliliği, yetersiz ve kalitesiz uyku, sosyal destek almada ve kendine vakit ayırmada zorluk, akademik ve ekonomik olarak zorlayıcı, uzun bir yolda olmak, anlayışsız öğretim görevlileri, sağlıkta şiddet gibi sebepler tıp fakültesi öğrencilerini psikiyatrik açıdan zorlayıcı etkenlerdir2 (Rodrigues ve ark.,2002:6-11; Bayram ve ark.,2017).

2 www.bmj.com/company/wp-content/uploads/2014/07/student-bmj-survey.pdf






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

27


Tüm dünyada gerçekleştirilen çalışmalarda tıp öğrencilerinde yüksek depresyon ve anksiyete oranları bil-diren pek çok araştırma vardır (Kumar ve ark., 2012:223-226; Güleç ve ark.,2005: 281-286; Karaoğlu ve ark.,2010:196-202; Puthran ve ark., 2016:456-468).

Tıp fakültesi öğrencilerinde görülen depresyon ve anksiyete daha sonraki akdemik performansta düşüş, madde kullanımı, suisid gibi istenmeyen sonuçlara da yol açabilmektedir (TyssenR., 2001: 69-79; Midtgaard ve ark., 2008:505-511).

Depresyon ve Anksiyete Bozuklukları

Global olarak depresyon ve anksiyete bozukluklarının görülme sıklıkları gittikçe artmaktadır. Depresyonun 2015 yılında DSÖ tarafından tüm dünyada kişinin hayatı boyunca en çok “yeti yitimine neden olan” tek ve en büyük hastalık(%7.5) olarak belirtilmiştir(WHO,2017:8,13).

Türkiye’de DSÖ’nün 2015 verilerine göre 3.26 milyon (nüfusun % 4.4’ü) depresyon hastası ve 3 milyon (nü-fusun% 4’ü) anksiyete bozukluğu hastası vardır(WHO,2017:13). Dolayısıyla bir insanın hayatında sağlıksız şekilde geçirilen yaşam yıllarına her iki psikiyatrik bozukluk ta hem dünyada hem Türkiye’de büyük katkıda bulunmakta, bu konuda başı çekmektedirler.

AMAÇ

Bu araştırmanın amacı; olan tıp fakültesi öğrencilerindeki depresyon ve anksiyete ve yaşam kalitesi düzeyle-rini saptamaktır.

KAPSAM

Depresyon ve anksiyete kişinin ruh sağlığını ve genel sağlığını olumsuz yönde etkleyen, üretkenliğini bo-zan ve sağlıklı ilişkiler kurmasını engelleyen durumlardır. Bu nedenle bir toplumun sağlıklı yarınlara sahip olabilmesi bir anlamda tıp fakültesi öğrencilerinin sağlıklı olabilmesine de bağlıdır. Dolayısıyla tıp fakültesi öğrencilerinin anksiyete, depresyon ve yaşam kalitesi düzeylerini belirlemek, belki de bu konuda atılacak ilk adımı oluşturacaktır.

YÖNTEM

Katılımcılar

Bu araştırmaya dahil edilen katılımcı sayısı Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi 3.sınıf öğrencisi 41 kişi ve 6.sınıf öğrencisi 40 kişi olmak üzere toplam 81 kişidir. Görüşmeyi kabul edenlerle yüz yüze görüşülmüştür.

ARAŞTIRMAYA DAHİL EDİLME KRİTERLERİ

1. 18-65 yaş arasında olması.

2.Tıp Fakültesi 3. veya 6. Sınıf öğrencisi olması ve aktif eğitime devam ediyor olması






Kongre Başkanı

28


3.Araştırmaya katılmayı kendi rızasıyla kabul etmiş olması

KULLANILAN ÖLÇEKLER

Sosyodemografik Anket formu: 23 sorudan oluşan ankettir.

Beck Depresyon Ölçeği: Beck ve ark. tarafından 1961 yılında geliştirilmiş olan ölçek 21 maddeden oluşmaktadır(Beck ve ark.,1961:561-571). Ülkemizde Hisli (1989) tarafından geçerlik-güvenirlik çalışmaları yapılmıştır(Hisli, 1988:118-122).

SF-36 Yaşam Kalitesi Ölçeği: Ware ve Sherbourne tarafından 1992 yılında geliştirilmiş olan ölçek 36 mad-deden oluşmaktadır (Ware ve ark., 1992:473-483). Özellikle fiziksel hastalığı olan bireylerde yaşam kalitesini değerlendirmektedir. Her bir alt ölçek için “100 puan” iyi sağlık durumunu gösterirken, “0 puan” kötü sağlık durumunu göstermektedir. . Ölçeğin Türkçe uyarlaması, geçerlik ve güvenirlik çalışmaları Koçyiğit ve ark. tarafından yapılmıştır(Koçyiğit ve ark., 1999:102-106)

Beck Anksiyete Ölçeği: Beck ve arkadaşları tarafından 1988 yılında geliştirilen ölçek, anksiyete belirtilerinin sıklığının belirlenmesi amacıyla kullanılmaktadır (Beck ve ark., 1988:893-897). Ölçeğin ülkemizde geçerlilik güvenilirlik çalışması 1998 yılında Ulusoy ve arkadaşları tarafından yapılmıştır (Ulusoy ve ark. 1998:28-35)

BULGULAR

Tablo 1. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Cinsiyet ve Medeni Durumlarının Dağılımı

Özellik Dönem3 Öğrencileri(n=51)

6.sınıf Öğrencileri (n=51)

Sayı % Sayı %

Cinsiyet

Erkek 7 25.5 10 25

Kadın 34 74.5 30 75

Medeni Durum

Evli 0 0 0 0

Bekar 41 100 40 100

Araştırmaya katılan 3.sınıf öğrencilerinin % 74.5’i, 6.sınıf öğrencilerinin ise % 75’i kadındır ve araştırmaya katılan öğrencilerin tamamı bekardır (Tablo 1).






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

29


Tablo 2. Araştırmaya Katılanların ve Ailelerinin Psikiyatrik İlaç Kullanım Durumu Dağılımı

3.sınıf Öğrencileri(n=51) 6.sınıf Öğrencileri(n=51)

Sayı % Sayı %

Ailede birisi psikiyatrik ilaç tedavisi alıyor mu?

Evet 10 24.4 18 45.0

Hayır 31 75.6 22 55.0

Kişi psikiyatrik ilaç tedavisi alıyor mu?

Evet 14 34.1 13 32.5

Hayır 27 65.9 27 67.5

*Sütun yüzdesi

Araştırmaya katılan 3.sınıf öğrencilerinin; %24.4’ü ailesinde psikiyatrik ilaç tedavisi alan birisinin olduğunu ifade ederken, 6.sınıf öğrencilerinde bu oran %’45tir.Aradaki fark istatistiksel olarak anlamlıdır (Tablo 2).

Tablo 3. Araştırmaya Katılan 3. Sınıf ve 6. Sınıf Öğrencilerinin Beck anksiyite, Beck Depresyon Top-lam Puan Ortalamalarının ve SF-36 Alt Ölçek Puan Ortalamalarının Dağılımı

3.sınıf Öğrencileri (n=41)

6.sınıf Öğrencileri (n=40) p

Ortalama±SD Ortalama±SD

Beck anksiyite 14.83±7,9 10.43±10.2 0.081

Beck depresyon 12.07±8.27 11.40±7.56 0.070

Fiziksel fonksiyon 89.87±14.59 90.37± 17.51 0.890

Fiziksel rol güçlüğü 82.31±31.74 78.95±34.38 0.649

Emosyonel rol güçlüğü 50.0±45.29 45.82±43.15 0.674

Enerji-canlılık-vitalite 50.24±20.88 51.25±19.07 0.822

Ruhsal sağlık 65.56±17.27 68.90±11.99 0.316

Sosyal İşlevsellik ortalaması

71.64±24.53 72.5±20.05 0.864

Ağrı 83.41±19.61 80.0±20.52 0.446

Genel sağlık algısı 52.92±14.7 64.87±17.41 0.001






Kongre Başkanı

30


Araştırmaya katılan 3.sınıf ve 6.sınıf öğrencilerinin anksiyete, depresyon düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunamamıştır. 6.sınıf öğrenci grubu, yaşam kalitesi alt ölçeklerinden sadece “genel sağlık algısı”nda 3.sınıf öğrenci grubuna göre istatistiksel olarak anlamlı derecede yüksek puan almıştır. Diğer yaşam kalitesi altölçekleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark yoktur (Tablo 3).

Tablo 4. 3. Sınıf ve 6. Sınıf Öğrencilerinin Beck Depresyon Ölçeği ve Beck Anksiyete Ölçeği Toplam Skorlarının Dağılımları

3.sınıf Öğrencileri (n=51) 6.sınıf Öğrencileri (n=51)

Sayı % Sayı %

Beck Depresyon Ölçeği Toplam Puanı

0-9(depresyon yok) 17 41.5 18 45.0

10-63(depresyon var) 24 58.5 22 55.0

Beck Anksiyete Ölçeği Toplam Puanı

0-15(anksiyete yok veya minimal)

27 65.9 30 75.0

8-63(orta-ağır düzeyde anksiyete)

14 34.1 10 25.0

3.sınıf öğrencilerinin % 58.5’inde depresyon görülürken 6.sınıf öğrencilerinde bu oran %55’tir. 3.sınıf öğren-cilerinde orta-ağır düzeyde anksiyete yaşayanların oranı %34.1 iken 6.sınıf’da bu oran% 25 ‘tir. Dönemler arasındaki depresyon ve anksiyete oranları arasındaki fark, istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır(Tablo 4).

Tablo 5. Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Yaşam Kalitesi Alt Ölçekleri Ortalamalarının Türk Toplumu Ortalamalarıyla Karşılaştırılması

SF-36 Yaşam Kalitesi Ölçeğinin Altölçekleri

3.sınıf ve 6.sınıf Öğrencileri (n=81)

Türk Toplumu Standartları

p

Ortalama±sd Ortalama±sd

Fiziksel fonksiyon 90.12±16.00 86,6±25,2 0.051

Fiziksel rol güçlüğü 80,65±32.91 89,5±29,6 0.018

Emosyonel rol güçlüğü 47.91±44.00 94,7±20,9 <0.0001

Enerji-canlılık 50.74±19.89 67,0±13,8 <0.0001

Ruhsal sağlık 67.20±14.90 73,5±11,6 <0.0001

Sosyal İşlevsellik 72,06±22.29 94,8±14,2 <0.0001

Ağrı 81.72±20.02 86,1±20,6 0.053

Genel sağlık algısı 58.82±17.08 73,9±17,5 <0.0001






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

31


Tıp fakültesi öğrencileri, Türk toplumuyla kıyaslandıklarında fiziksel rol güçlüğü, emosyonel rol güçlüğü, enerji-canlılık, ruhsal sağlık, sosyal işlevsellik ve genel sağlık algısı alanlarında istatistiksel olarak anlamlı derecede daha düşük puanlara sahiptirler. Fiziksel fonksiyon ve ağrı alanlarında ise iki grup arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır (Demiral ve ark. 2004:45).

SONUÇ

Konunun her ne kadar daha derinlemesine çalışmalarla doğrulanmaları gerekiyorsa da, araştırmamızda tıp fa-kültesi öğrencilerinde topluma göre yüksek depresyon ve anksiyete düzeyleri bulan çok sayıdaki araştırmayla aynı yönde sonuçlar bulduk(Mehanna ve ark. 2006:976-982; Goebert ve ark., 2009:236-241; Khan ve ark., 2006: 583-586). Tıp eğitimi zaman içinde değişim gösterse de depresyon ve anksiyete tıp fakültesi öğrencile-rinin önemli problemlerinden birisi gibi görünmektedir.

Tıp fakültesi öğrencilerinde görülen yüksek depresyon, anksiyete ve düşük yaşam kalitesi düzeylerinin sebebi, öğrencilik yıllarında zamanlarının büyük kısmını derslere ayırmanın adeta bir kural olması, boş zaman aktivi-telerine, hobilere veya spora vakit ayıramamak, özel hayatına vakit ayıramamak ve yeterli sosyal destek ala-mamak, hocaların ve ailenin beklentilerinin yüksekliği gibi faktörlerle açıklanabilir(Brahmbatt ve ark., 2013: 128-136).Psikiyatrik bozuklukları her zaman çevreleyen damgalanma korkusu da tıp fakültesi öğrencilerinin psikiyatrik yardım arayışlarında karşılaştıkları önemli bir engel olabilir(Menon ve ark., 2015: 477-482).

Dünyada tıp fakültesi öğrencilerinde depresyon sıklığına baktığımızda “değişmez bir kural olmamakla bir-likte” genellikle “doğu” ülkelerindeki tıp öğrenclerinin depresyon oranları daha yüksek olma eğiliminde iken “batı” diye nitelediğimiz ülkelerdeki depresyon oranları ise daha düşük görünmektedir(Dahlin ve ark., 2007:6: ;Goebert ve ark. 2009:236-241). Araştırmamızda bulduğumuz depresyon oranı “doğu” ülkelerindeki tıp fa-kültesi öğrencilerinde görülen daha yüksek depresyon oranlarıyla benzerlik göstermektedir(Mehanna ve ark. 2006:976-982; Aghakhani ve ark.2011: 131-135; El Gendawy ve ark.,2005:81-89).

Batı ülkelerinde bireylerin hayatlarının pek çok alanında ve meslek seçimlerinde daha otonom olmaları, ül-kemizde ve çeşitli doğu ülkeleri ve kültürlerinde ise meslek seçiminde aile etkisinin fazla olması tıp fakültesi öğrencilerinde görülen yüksek anksiyete ve depresyon oranlarının sebeplerinden birisi olabilir.

Yine ülkemizde ve pek çok doğu ülkesinde tıp fakültelerine katılım sadece tek ve merkezi bir sınavla alınan puan üzerinden gerçekleşmekte iken batıda ayrıca kişinin neden tıp fakültesine girmek istediğini ayrıntılı ola-rak anlattığı “kişisel beyan”, tıp fakültesi yetkilileriyle yüzyüze gerçekleştirilen mülakatlar, müfredat dışındaki aktivitelerin de “adayın seçtiği bölüme bağlı olarak” belli bir ağırlık teşkil etmesi (örneğin adayın geçmişteki gönüllü çalışmalara katılımı) gibi farklılıklar vardır. Bu fark bazı yazarlarca vurgulandığı gibi ülkelerin kül-türel veya dini farklılıklarıyla açıklanabilir(Ediz ve ark., 2017:1-12) veya öğrenciyi ileride bekleyen “o ülkeye özgü doktorluk yapmakla ilgili” maddi manevi zorluklarının seviyesi, miktarıyla da açıklanabilir.

Dünyada çeşitli ülkelerindeki tıp fakültesi öğrencilerinde depresyon sıklığının araştırıldığı çalışmaların çok büyük kısmında depresyon sıklığının ya cinsler arasında farklılık göstermediği (Arslan ve ark.,2009:170-177; Zong ve ark., 2010:66, Kaya ve ark. 2007: 137-46) ya da kadın tıp fakültesi öğrencilerinde erkek tıp fakültesi






Kongre Başkanı

32


öğrencilerine göre daha sık görüldüğü (Goebert ve ark. 2009:236-241; Schwenk ve ark. 2010:1181-1190; Dah-lin ve ark., 2005: 594-604) bulunmuştur. Araştırmamızda hem 3.sınıf hem de 6.sınıf’da okumakta olan erkek ve kadın öğrencilerde depresyon sıklığı açısından istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunamamıştır.

Tıp fakültesi öğrencilerinin ruh sağlıklarının korunması açısından belki de ilk adım tıp eğitim müfredatında kişinin kendine yeterince vakit ayırabilmesine izin verecek boşluklar olmasıdır. Yaşça büyük öğrenci ve mes-lektaşların mentörlüğünün fayda sağladığına dair çeşitli araştırmalar vardır. Ancak belki de en önemli adım kişinin ruhsal şikayetler yaşadığında psikiyatriye başvurmasının kolaylaştırılması ve bu durumun normalleş-tirilmesi olacaktır.

KAYNAKÇA

Aghakhani, N., Sharif-Nia, H., Eghtedar, P.S., Rahbar, N., Jasemi, M., Zadeh, M.M., (2011). Prevalence of depression among students of Urmia University of Medical Sciences (Iran). Iranian Journal of Psychiatry and Behavioral Sciences, 5: 131–135.

Arslan, G., Ayranci, U., Unsal, A., Arslantas, D., (2009). Prevalence of depression, its correlates among stu-dents, and its effect on health-related quality of life in a Turkish

Bayram, B., Çetin, M., Oray, N.Ç., Can, İ.Ö., (2017). Workplace violence against physicians in Turkey’s emer-gency departments: a cross-sectional survey. BMJ Open,7:6. Doi:10.1136/bmjopen-2016-013568.

Beck, AT., Ward, CH., Mendelson, M., Mock, J., Erbaugh, J. (1961). An inventory for measuring depression. Arch Gen Psychiatry, 4:561-571.

Beck, A.T., Epstein, N., Brown, G., Steer, R.A., (1988). An inventory for measuring clinical anxiety: Psycho-metric properties. J Consult Clin Psychol, 56: 893-897.

Brahmbhatt, K., Nadeera, V., Prasanna, K., Jayram, S., (2013). Perceived stress and sources of stress among me-dical undergraduates in a private Medical College in Mangalore, India. Int J Biomed Adv Res, 4:128-136.

Dahlin, M., Runeson, B., (2005). Stress and depression among medical students: a crosssectional study. Medi-cal Education, 39:594-604.

Dahlin, M.E., Runeson, B., (2007). Burnout and psychiatric morbidity among medical students entering clini-cal training: A three year prospective questionnaire and interview-based study. BMC Medical Education, 7:6.

Demiral, Y., Ergör, G., Ünal, B., Semin, S., Akvardar, Y., Kıvırcık, B., Alptekin, K., (2004). SF-36 yaşam ka-litesi ölçeğinin genel toplum örneğinde güvenilirliği.1.Sağlıkta Yaşam Kalitesi Sempozyumu Özet Kitabı. İzmir, Türkiye: Emek Matbaası; s. 45.






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

33


Ediz, B., Ozcakir, A., Bilgel, N., (2017). Depression and anxiety among medical students: Examining scores of the beck depression and anxiety inventory and the depression anxiety and stress scale with student cha-racteristics. Cogent Psychology, 4: 1283829.

El-Gendawy, S., Hadhood, M., Shams, R., Ibrahim, A., (2005). Epidemiological aspects of depression among Assiut University students. Assiut Medical Journal, 29:81-9.

Goebert, D., Thompson, D., Takeshita, J., Beach, C., Bryson, P., Ephgrave, K., et al. (2009). Depressive symptoms in medical students and residents: A multischool study. Academic Medicine, 84, 236–241.

Güleç, M., Bakır, B., Özer, M., Uçar, M., Kılıç, S., Hasde, M., (2005). Association between cigarette smoking and depressive symptoms among military medical students in Turkey. Psychiatry Res, Apr 30;134(3):281-286.

Hisli, N., (1988). Beck Depresyon Envanteri’nin geçerliği üzerine bir çalışma. Psikoloji Dergisi, 6(22):118-122.

Karaoğlu, N., Şeker, M., (2010). Anxiety and Depression in Medical Students Related to Desire for and Expec-tations from a Medical Career. West Indian Med J, Mar;59(2):196-202.

Kaya, M., Genç, M., Kaya, B., Pehlivan, E., (2007). Prevalence of depressive symptoms, ways of coping, and related factors among medical school and health services higher education students. Turk Psikiyatri Dergisi, 18:137-146.

Khan, M., Mahmood, S., Badshah, A., Ali, S., Jamal, Y., (2006). Prevalence of depression, anxiety and their associated factors among medical students in Karachi, Pakistan. Journal of the Pakistan Medical Associ-ation, 56:583-586.

Koçyiğit, H., Aydemir, Ö., Fişek, G., Ölmez, N., Memiş, A., (1999). Kısa form- 36 (KF-36)’nın türkçe versi-yonunun güvenilirliği. İlaç ve Tedavi Dergisi, 12:102-106.

Kumar, GS., Jain, A., Hedge, S., (2012). Prevalence of depression and its associated factors using beck depres-sion inventory among students of a medical college in Karnataka. Indian J Psychiatry, 54:223-226.

Mehanna, Z., Richa, S., (2006). Prevalence of anxiety and depressive disorders in medical students. Transver-sal study in medical students in the Saint-Joseph Universityof Beirut. Encephale, 32:976-982.

Menon, V., Sarkar, S., Kumar, S., (2015). Barriers to healthcare seeking among medical students: A cross sec-tional study from South India. Postgrad Med J., 91:477-482.

Midtgaard, M., Ekeberg, O., Vaglum, P., Tyssen, R., (2008). Mental health treatment needs for medical stu-dents: a national longitudinal study. J Eur Psychiatry. 23(7):505-511.






Kongre Başkanı

34


Puthran, R., Zhang, MW., Tam, WW., Ho, RC., (2016). Prevalence of depression amongst medical students: a meta-analysis. Med Educ. 50(4):456–468.

Rodrigues, RND., Viegas, CA., Abreu E Silva, A.A.A., Tavares, P., (2002). Daytime sleepiness and academic performance in medical students. Arq Neuropsiquiatr, 60:6–11.

Schwenk, T., Davis, L., Wimsatt, L., (2010). Depression, stigma, and suicidal ideation in medical students. JAMA, 304:1181-1190.

Tyssen, R., Vaglum, P., Gronvold, N.T., Ekeberg, O., (2001). Suicidal ideation among medical students and young physicians: a nationwide and prospective study of prevalence and predictors. J Affect Di-sord.,64(1):69-79.

Ulusoy, M., Şahin, N., Erkman, H., (1998). Turkish Version of The Beck Anxiety Inventory: psychometric Properties. J Cognitive Psychotherapy: Int Quarterly, 12:28-35.

Ware, J.E., Jr Sherbourne, C.D., (1992). The MOS 36-item short-form health survey (SF-36). I. Conceptual framework and item selection. Med Care, 30(6):473-483.

WHO-Depression and other common mental disorders, Global Health Estimates. (2017):ss 8,13,20.

Zong, J., Cao, Y., Shi, Y., Wang, Y., Yan, C., Abela, J., et al. (2010). Coping flexibility in college students with depressive symptoms. Health and Quality of Life Outcomes [Online]Jul;8:66.


www.bmj.com/company/wp-content/uploads/2014/07/student-bmj-survey.pdf Student BMJ. Medical stu-dents with mental health problems do not feel adequately supported. 2015. (E.T.8.12.2018).






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

35



Çetin YAMAN1, Ümran SEVİL2, Ayça GÜRKAN3, Vasfiye BAYRAM DEĞER4, Gülten HERGÜNER5, Ali Serdar YÜCEL6, Murat KORKMAZ7

1-5Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Spor Bilimleri Fakültesi, Sakarya / Türkiye 2-3Ege Üniversitesi, Hemşirelik Fakültesi, İzmir / Türkiye

4Mardin Artuklu Üniversitesi, Sağlık Yüksek Okulu, Mardin / Türkiye 6Fırat Üniversitesi, Spor Bilimleri Fakültesi, Elazığ / Türkiye

7Güven Plus Grup Danışmanlık A.Ş. İstanbul / Türkiye

Öz: Günlük aktivitelerin başında gelmesi gereken en önemli faktörlerden birisi bireylerin fiziksel aktivite yapmalarıdır. Fakat günün yoğun şartları ve çalışma koşulları bireylerin bu yöndeki çalışmalarını yani fizik-sel aktivite yapmalarını engeller hale gelmiştir. Aslında fiziksel aktivite birey ve toplumun kültürel anlamda devamlılık esasına göre her gün ya da belirli zaman dilimlerinde düzenli olarak yapması gereken bir zorunlu-luktur. Birey ve toplumun sağlık açısından daha zinde ve sorunsuz kaliteli bir yaşam sürmesi açısından fiziksel aktivitenin önemi birçok bilimsel çalışma ile de kanıtlanmıştır. Günlük planlanan fiziksel aktivite özellikle bireyin fiziksel anlamda zinde kalması, sağlıklı yaşam sürmesi, ruhsal ve bedensen dinginlik anlamında bir-çok açıdan katkı sağladığı bilinmektedir. Bu durum tıbbi olarak ve bilimsel olarak da kanıtlanmıştır. Fiziksel aktivite çeşitliliği ve uygulamaları bireyden bireye, fiziksel aktivite yapan bireyin bedensel, ruhsal ve sağlık açısından mevcut durumuna göre uzmanlar tarafından da planlanarak bireye en uygun şekilde uygulanacak aktivite çeşitliği bulunmaktadır. Birey ya da bireylerin günlük aktivitelerinde fiziksel aktiviteleri bir süreklilik haline dönüştürmesi günümüzde oldukça önem arz etmektedir. Çünkü günün beraberinde birey ve bireylerin başta fiziksel olmak üzere ruhsal yönden birçok olumsuzluk yaşadığı bilinen gerçekler arasındadır. Bu sorun-ların bertaraf edilmesi ve bireyin daha zinde bir süreç ve gelecek yaşaması açısından fiziksel aktivitenin önemi oldukça önemlidir. Bu çalışmamızda fiziksel aktivitenin birey ve bireyler üzerindeki zihinsel, bedensel ve fiziksel anlamda sağladığı fayda üzerinde durulmuştur. Çalışmamız uygulamalı bir araştırma çalışması olup, literatüre katkı sağlaması amacı ile geliştirilecektir.

Anahtar Kelimeler: Fiziksel Aktivite, Spor, Sağlık, Yaşam, Konfor, Dinginlik

GİRİŞ

Toplum ve bireylerin günlük aktivite konusundaki en önemli sorunları arasında yer alan hareketsizlik birçok sorunun ve problemin öncülüğünü oluşturmaktadır. Bu nedenle fiziksel aktivite bireylerin daha sağlıklı ve konforlu bir yaşam sürmeleri açısından önemlidir. 3

3 http://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/t32.pdf






Kongre Başkanı

36


Obezite birçok toplumda olduğu gibi Türk toplumu açısından da önemli sorunlar arasındadır. Bu sorun bera-berinde birçok sorunun yaşanmasına ve farklı sağlık sorunlarının ortaya çıkmasına neden olmaktadır (Ergin, 2014: 41-54).

Fiziksel aktivite eksikliği bireylerin özellikle kilo sorunu yaşayan/bireylerin fiziksel aktivite yani hareketlilik kabiliyetleri üzerinde de önemli olumsuzluklar yaratmaktadır. Bu nedenle eklem ağrıları, eklem sorunları, ortopedik sorunların yaşanması ve ortaya çıkmasına da zemin hazırlamaktadır.4

Fiziksel aktivitenin düzenli tekrarlanması, bunun bir kültür haline getirilerek planlanmış program halinde bire-yin günlük aktivite olarak yapması sağlık başta olmak üzere ruhsal ve fiziksel anlamda ciddi katkı sağlaması-na, motivasyon başta olmak üzere kişinin gündelik yaşam konforuna da ciddi katkı sağladığı bilimsel anlamda kanıtlanmıştır.5

Hareketsiz yaşamın bireyler başta olmak üzere birçok toplumun en önemli sağlık sorunlarının ortaya çıkması-na katkı sağlarken, kamu üzerinde de bunların ortadan kaldırılmasına yönelik başta maddi olmak üzere farklı çalışmaların zorunlu hale gelmesine neden oluşturmaktadır (Güneş, 2016: 266-284).

Koruyucu sağlık açısından fiziksel aktivite ve günlük aktiviteler içerisinde fiziksel aktiviteye yer verilmesi oldukça önemlidir.6

Kalp ve damar hastalıkları başta olmak üzere, hipertansiyon, diyabet, ostooporoz, kronik farklı rahatsızlıklar, kilo, obezite, motivasyon kaybı ve benzer türdeki birçok sağlık sorunlarının başında fiziksel aktivite eksikliği gelmektedir.7

Fiziksel aktivitenin ruh sağlığı üzerinde etkili olduğu, düzenli ve programlı olarak fiziksel aktivite yapan bi-reylerde motivasyon ve gündelik yaşam konforunda oldukça artık sağladığı, yaşam ve günlük hayattan fiziksel aktivite yapmayanlara göre daha fazla haz ve mutluluk sağladığı kanıtlanmıştır.8

Bazı teşhis edilmiş ve tıbben tanısı konmuş kronik hastalıkların tedavisinde düzenli spor ve fiziksel aktivite-nin tanımlanan kronik hastalıklar üzerinde önemli iyileştirici etkisinin olduğu saptanan bulgular arasında yer almaktadır (Alpözgen, Özdinçler, 2016: 66-72).

Koruyucu hekimlik açısından ve halk sağlığı açısından da fiziksel aktivitenin önleyici bir sağlık faktörü ol-duğuna vurgu yapılmaktadır. Özellikle genç yaşlarda başlayan ve ileriki yaşlara kadar düzenli ve programlı olarak gerçekleştirilen fiziksel aktiviteler sayesinde kronik olmak üzere birçok sağlık sorununun önlendiği görülmüştür (Tümer, Özsoy, 2015: 26-39).

4 https://halksagligiokulu.org/anasayfa/components/com_booklibrary/ebooks/yasl%C4%B1saglgiyeni16.7.2012.pdf5 http://www.medikalsozluk.com/haberler/haber.asp?hbr=506 https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/saglikli-beslenme-hareketli-hayat-db/Yayinlar/kitaplar/fiziksel-aktivite-bilgi-serisi/

fiziksel-aktivite-ve-sagligimiz.pdf7 https://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/t49.pdf8 https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/fiziksel-aktivite/fiziksel-aktivite-neden-onemli.html






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

37


Bir farklı araştırma ve uygulama çalışmasından elde edilen bulgulara bakıldığında kronik, motivasyon, tüken-mişlik ve fiziksel anlamda ortaya çıkan sağlık sorunlarının başında hareketsizlik ve fiziksel aktivite eksikliği-nin olduğu sonucuna varılmıştır (Çam, Baysal, 1997: 59-74).

AMAÇ

Bu çalışmada amaç olarak fiziksel aktivitenin farklı boyutları ele alınmış ve fiziksel aktivitenin başta sağlık olmak üzere, ruhsal, zihinsel, bedensel ve günlük yaşam standartları üzerindeki etkileri araştırılmıştır.

YÖNTEM

Yapılan çalışma bir uygulama ve araştırma çalışması olup, ölçek geliştirme şeklinde hazırlanmıştır. Katılımcı-ların tamamı basit rassal yöntem ile belirlenmiştir. Araştırma süreci içerisinde kullanılan ve çalışmaya yönelik hazırlanan anket katılımcılara sosyal medya olmak üzere elden ve yüz yüzü görüşme yöntemi kullanılarak tamamlanmıştır.

ANALİZ ve UYGULAMA

Elde edilen veriler SPSS istatistik programı kullanılarak farklı analiz teknikleri kullanılarak analiz edilmiş ve bu analiz sonrasında elde edilen bulgular genişletilerek ilerleyen süreç içeresinde literatüre kazandırılması amacıyla makaleye dönüştürülmek üzere çalışmaya başlanmıştır.

KAPSAM

Araştırmanın kapsamı 18 yaş üzeri farklı demografik özelliklere sahip olan bireylere yöneliktir. Kapsam çer-çevesinde hazırlanan anket ilgili katılımcılara kendi hür iradeleri doğrultusunda yöneltilmiş ve kendi görüş önerileri doğrultusunda cevaplamaları istenmiştir. Hiçbir katılımcıdan kendini belirleyecek ve tanıtacak bilgi talebinde bulunulmamıştır. Bu araştırma genel bir araştırma formunda olması nedeniyle etik kurul gerektirme-miştir. Katılımcıların tamamı gönüllük esasına dayalı olarak katılım sağlamışlardır.

SONUÇ

Elde edilen veriler SPSS istatistik programı ile analiz edilmiştir. Yapılan analiz sonrasında katılımcıların tama-mına yakını fiziksel aktivite konusunda duyarlılık göstermemekte, günlük ve programlı olarak fiziksel aktivite yapan bireylerde araştırmanın amacına yönelik hedeflenen sonuçların doğruluğu saptanmıştır. Yani düzenli olarak fiziksel aktivite yapan bireylerin yapmayanlara göre daha mutlu, daha sağlıklı, daha aktif bir yaşam sürdüğü saptanmıştır. Araştırmanın geliştirilmesi ve literatüre kazandırılması amacıyla çalışma ilerleyen süreç içerisinde makale formunda uygun ve alanında bir dergide yayın haline getirilecektir.

KAYNAKÇA

Alpözgen, A.Z., Özdinçler, A.R., (2016). Fiziksel Aktivite ve Koruyucu Etkileri: Derleme. HSP 3(1): 66-72.






Kongre Başkanı

38


Çam, O., Baysal, A., (1997). Psikiyatrist ve Psikologlarda Tükenmişlik Sendromu, Ege Üniversitesi Hemşire-lik Yüksekokulu Dergisi, 13(1-3): 59-74.

Ergin, A.B., (2014). Obezitenin Kadın Sağlığı ve Toplumsal Cinsiyet Açısından Değerlendirilmesi, KASHED, 1(1): 41-54.

Güneş, H.N., (2016). Erkeğin Ataerkil Rejime Entegrasyonu: Yabancılaşma ve Uyum, Akademik Bakış Der-gisi, Sayı: 58, ss. 266-284.

Tümer, A., Özsoy, S., (2015). Fiziksel Aktiviteyi Artırmada Değişim Aşaması Temelli Bireysel Danışmanlık Girişiminin Etkisi, Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 31(2): 26-39.


http://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/t32.pdf (E.T.20.01.2019)

h t t p s : / / h a l k s a g l i g i o k u l u . o r g / a n a s a y f a / c o m p o n e n t s / c o m _ b o o k l i b r a r y / e b o o k s /yasl%C4%B1saglgiyeni16.7.2012.pdf (E.T.21.01.2019)

http://www.medikalsozluk.com/haberler/haber.asp?hbr=50 (19.01.2019)

https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/saglikli-beslenme-hareketli-hayat-db/Yayinlar/kitaplar/fiziksel-akti-vite-bilgi-serisi/fiziksel-aktivite-ve-sagligimiz.pdf (E.T.01.01.2019)

https://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/t49.pdf (E.T.11.01.2019)

https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/fiziksel-aktivite/fiziksel-aktivite-neden-onemli.html (09.01.2019).






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

39



Ümran SEVİL1, Ayça GÜRKAN2, Vasfiye BAYRAM DEĞER3, Perihan ABAY4, Yasemin KÜÇÜKÖZKAN5, Murat KORKMAZ6

1-2Ege Üniversitesi, Hemşirelik Fakültesi, İzmir / Türkiye3Mardin Artuklu Üniversitesi, Sağlık Yüksek Okulu, Mardin / Türkiye

4Kanuni Sultan Süleyman Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İstanbul / Türkiye5Şanlıurfa İl Sağlık Müdürlüğü Denetim Başkanlığı, Şanlıurfa / Türkiye


Öz: Kadınların çalışma hayatına girmesi sanayi devrimiyle ucuz işgücü olarak hayat bulmuştur. Öncesinde tarıma dayalı bir çalışma hayatı yaşanırken aktif olarak kadınların çalışma hayatı içerisinde yer almaları sanayi devriminin başlaması ile gerçekleşmiştir. Günümüzde halen kadınlara yönelik cinsiyet ayrımcılığının sürdü-ğünü ve sürmeye devam ettiğini söyleyebiliriz. Çünkü kadın ayrımcılığı, iş yaşamı başta olmak üzere farklı alanlarda da kadınlara yönelik ayrımcılık, psikolojik baskı, dışlanma, mobbing, şiddet, adaletsiz iş yükü olarak ve adil olmayan ücretlendirme şeklinde sıralayabiliriz. Bir farklı bakış açısı ile durumu incelediğimizde kadın/cinsel ayrımcılığın inanç kavramları dini boyut açısından da ele alınması gerektiğini düşünmekteyiz. Oysaki bütün inanç ve din farklılaşmasına rağmen kadına verilen önem dini açıdan oldukça önemlidir. Bu konuda islam dini başta olmak üzere diğer dinlerde de kadın önemli bir yerde tutulmakta ve önemsenmektedir. Kadın öncelikle cinsel kimliği nedeniyle bir anne ve üremenin insan varlığının çoğalması açısından önemli bir değer-dir. Bu nedenle kadına yönelik yapılan her türlü ayrımcılık karşısında olmak ve bu ayrımcılığın ortadan kalıdı-rılmasına yönelik çalışmak bütün kurum, kuruluş, kamu, özel, tüzel, toplumsal, ulusal, uluslararası ve bireysel olarak önemli bir boyut ve sorundur. Biz bu çalışmada iş hayatının farklı boyutları ve çerçevesinde kadına yönelik uygulanan mobbing kavramı ve cam tavan sendromunu işlemeye çalıştık. Farklı alan ve iş sektöründe çalışan kadınların uğradığı mobbing ve ayrımcılığın nedenleri ile bu nedenler karşısında kadınların verdiği ça-baya değinmeye, öneri ve çözümlerin neler olabileceğine değindik. Uygulamalı olarak gerçekleştirdiğimiz bu çalışmada ölçekli bir anket uyguladık. Basit rassal bir yöntem ile SPSS istatistik programını kullanarak farklı analiz yöntemleri ile çalışmanın sonucuna gittik. Yapılan araştırma ve uygulamadan elde ettiğimiz veriler doğ-rultusunda halen günümüzde kadınların ayrımcılığa uğradığı, yukarıda belirttiğimiz gibi birçok alanda sorun yaşadığı sonucuna ulaştık.

Anahtar Kelimeler: Kadın, Şiddet, Psikoloji, Ayrımcılık, Sendrom, Verimlilik, Performans






Kongre Başkanı

40



Konu öncelikle literatür açısından tanımlanması gereken bir konudur. Günümüz koşullarında halen geçmişten gelen ve kadına yönelik uygulanan farklı ayrımcılık ve en önemlisi cinsiyet ayrımcılığı söz konusudur. Kadına yönelik uygulanan bu ayrımcılık sosyal anlayış çerçevesinde ve hukuk açısından kabul edilemez bir durumdur.

Kadınlara inançları ve cinsel kimlikleri nedeniyle ayrımcılık yapılamaz. Bu konuda ulusal ve uluslararası birçok kurum tarafından ve hukuki açıdan ehliyet verilmiş, yönetmelikler ve yaptırımlar yayınlanmıştır. Türk hukuk sisteminde de durum aynen geçerlidir. Cinsel, etnik, inanç ve politik görüş açısından hiçbir kimsenin ayrımcılığa tabi tutulamayacağı ifade edilmektedir (Tanay, 2012: 1-177). Yapılan bazı çalışmalara göz attığı-mızda;

Yapılan bilimsel çalışmalarda kadınlara yönelik uygulanan cam tavan sendromu kadınlar açısından ele alın-mıştır. Bu durum bazı bilim adamlarının yaptığı araştırmalarda pirelerin farklı yükseklikte zıplama özelliğini saptamaları ve bunların birkaç tanesi üzerinde yapılan inceleme ve uygulama sonrasında bu pirelerin 30 cm yüksekliğe kadar zıpladıkları tespit edilmiştir. Aslında yapılan deneyde pirelerin zıplamasına neden olan du-rum cam fanusun alttan ısıtılması durumudur. Bu ısı nedeniyle pirelerin kaçmaya çalıştıkları, fakat uygulama yapılan fanusun üzeri cam ile kapatıldığından çarparak zemine yeniden düştüğü görülmüştür. Yapılan deney sonrasında pirelerin neden defalarca cam fanusun tavanına çarptığını anlayamadıkları ve neden yere düştükleri konusunda bilgi edinemediği görülmüş olup, 30 cm yükseklikten başka bir yüksekliğe zıplayamadıkları da ayrıca görülmüştür.9

Günümüzde yaşanan cam tavan sendromu kadın ve erkek arasındaki adaletsizliği ve eşitsizliği ifade etmekte-dir. Oysaki hukuk ve adalet önünde her birey aynı eşit haklara sahiptir (Büyükyaprak, 2015: 2).

Birçok alanda örgüt yapısı ve örgütsel ilişkiler söz konusudur. Kadın çalışanlara yönelik oluşturulmuş örgüt-lere baktığımızda bazı örgüt yapılarının iş yaşamı dışında örgütlendiği kadın hak ve özgürlükleri açısından iş hayatına özgü çalışmalar yapmadığı daha çok sosyal ve politik anlamda çalışmalar yaptığı görülmektedir (Eroğlu, 2011: 20).

Cam tavan sorunu daha çok günümüzde kadının hakkettiği konum, ücret ve statü yerine erkeklere göre daha aşağıda bir statü, ücret ve konumda istihdam edildiğini gösterir. Oysaki eşitlik ilkesi çerçevesinde ve hukuk sürecinde her birey özgürdür ve eşit haklara sahiptir ifadesi yer almaktadır. Cam tavan sendromu yaşayan kadın çalışanlar ise bu durumun karşısında haksızlığa uğramakta ve birçok yönden hak kaybına uğramaktadır (Ayrancı ve Gürbüz, 2012: 128).

Sorun yaşayan ve hakkettiği yerde kendine yer bulamayan kadın çalışanlar haliyle iş verimliliği açısından da sorun yaşamakta, dışlanmakta ve performans kaybına uğramaktadır. Bu durum erkek kadın eşitliğini ortadan kaldırmakta ve kadının ikinci planda bir yer sağlamasına neden olmaktadır (Aytaç, 2001: 42).

9 https://dunyalilar.org/kadinlarin-uzerindeki-bir-sorun-cam-tavan-sendromu.html/






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

41


Günümüz sorunlarının başka bir örneği ise kadınlara yönelik uygulanan mobbing kavramıdır. Halen en şiddetli şekilde mobbing uygulamaları devam etmektedir. Birçok alanda bu durum gözle görülür bir hale gelmiştir.

Özellikle kamu kurumlarında ast üst ilişkilerinde ortaya çıkan bu mobbing uygulamaları kadınlar üzerinde önemli trajik durum, psikolojik problem, performans ve verimlilik açısından da önemli sorunlara neden ol-makta, birçoğunun iş hayatına son vermesine katkı vermektedir (Yoğun Erçen, 2008: 20).

Cam tavan ve mobbing arasında bir ilişki kurulması çok doğru olmaz. İkisi farklı kavramlar içermektedir. Bi-risinde haksızlık ve adaletsizlik söz konusu iken diğerinde daha çok şiddet ve yıldırma kaçırma oluşumu söz konusudur.

Mobbing kavramının kabul edilebilmesi için aynı türde şiddet ve uygulamaların asgari altı ay sürmesi zorun-luluğu söz konusudur. Hukuken de bu durum bu şekilde kabul görmektedir. 10

AMAÇ

Bu çalışmanın amacı cam tavan sendromu ve mobbinge maruz kalan kadınların maruz kaldığı sorunlar nede-niyle uğradığı performans ve verimliliklerin incelenmesidir.

KAPSAM

Araştırmanın kapsamını tamamen farklı alanlarda ve konumlarda çalışan, farklı demografik özellikteki 18 yaş üzeri kadın çalışanlar oluşturmaktadır. Bu kadınların tamamı basit rassal yöntem uygulaması ile belirlenmiş gönüllülük esasına dayalı olarak araştırmaya geçilmiştir.

YÖNTEM

Araştırmanın yönetimi uygulamalı ve ölçekli bir anketin katılımcılar üzerinde uygulanması şeklindedir. Ka-tılımcıların hiçbirisinden kimlik bilgilerini ya da çalıştığı kurumu gösteren veya tanıtan bilgi istenmemiştir. Katılımcıların tamamı basit rassal yöntem uygulaması ile belirlenmiştir. Uygulama gönüllülük esasına dayan-maktadır.

SONUÇ

Yapılan araştırma sonrasında mobbing başta olmak üzere cam tavan sendromuna uğrayan tüm katılımcıların iş verimliliği, performansı ve çalışma azminin yok olduğu, birçoğunun uğradığı haksızlıklar nedeniyle hakkettiği haklarına ulaşamadığı ya da elde edemediği sonucuna ulaşılmıştır. Bir başka önemli konu ise araştırmaya ka-tılanların tamamına yakınının cinsiyet ayrımcılığının yüksek oranda yaşandığı, kadın olmanın bir dezavantaj olması durumu ile karşı karşıya kaldığıdır.

10 http://www.emo.org.tr/ekler/c8d69ecc9d5f0f7_ek.pdf?dergi=1070






Kongre Başkanı

42


KAYNAKÇA

Aytaç, S. (2001). Çift Kariyerli Eşler ve Çalışma Yaşamındaki Yeri, Ezgi Kitabevi Yayınları: Bursa, s.42

Ayrancı, E., Gürbüz, T., (2012). Considering Glass Ceiling in Turkey: İdeas of Executives in Education Sec-tor Regarding Women in the Workplace, International Journal of Human Resource Studies, C.2, Sayı:4, ss.126-151.

Büyükyaprak, F., (2015). Çalışan Kadın Personelin Kariyer Gelişimi Engellerinden Cam Tavan Sendromu: Millî Eğitim Bakanlığı Merkez Teşkilatı Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Türk Hava Kurumu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, s.2

Eroğlu, T.B., (2011). Eğitim Örgütlerinde Kadınların Yönetsel Konuma Yükselmelerinde Cam Tavan Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, 1-80.

Tanay, G., (2012). Ayrımcılık Suçu, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Hukuku Anabilim Dalı, Ceza ve Ceza Usul Hukuku Bilim Dalı, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, ss.1-177.

Yoğun Erçen, A.E., (2008). Kadınların Cam Tavanı Aşma Stratejileri: Büyük Ölçekli Türk İşletmelerinde Bir İnceleme, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana, s.20


https://dunyalilar.org/kadinlarin-uzerindeki-bir-sorun-cam-tavan-sendromu.html/ (E.T.12.01.2019)

http://www.emo.org.tr/ekler/c8d69ecc9d5f0f7_ek.pdf?dergi=1070 (16.01.2019)






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

43



Ayça GÜRKAN1, Mustafa TALAS2, Ümran SEVİL3, Ali Serdar YÜCEL4, Vasfiye BAYRAM DEĞER5, Murat KORKMAZ6

1-3Ege Üniversitesi, Hemşirelik Fakültesi, İzmir / Türkiye2Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Niğde / Türkiye

4Fırat Üniversitesi, Spor Bilimleri Fakültesi, Elazığ / Türkiye5Mardin Artuklu Üniversitesi, Sağlık Yüksek Okulu, Mardin / Türkiye


Öz: Teknolojinin gelişmesine bağlı olarak ortaya çıkan en önemli sorunlardan birisi hız ve çeşitliliktir. Her geçen gün teknolojinin gelişmesiyle birlikte farklı alan ve konularda sorunların da beraber artış gösterdiğini görmekteyiz. Sosyal medya son on yılda insan hayatını önemli ölçüde etkileyen bir teknoloji ulaşımı olup, bireylerin bağımlılık ve haberleşme aracılığına önderlik etmektedir. Bağımlılık kavramına yönelik yapılan çok sayıda bilimsel araştırma ve çalışma bulunmaktadır. Günün büyük bir kısmını hatta hayatının neredeyse tamamını sosyal medya bağımlısı olarak geçiren çok sayıda birey ve toplum bulunmaktadır. Aslında bu durum ilk başta bir haberleşme bilgi alışverişi gibi insan hayatında yer bulsa da artık uluslararası bir güç hatta etkile-şim aracı olarak da tanımlanır hale gelmiştir. Sosyal medya bireyleri ve toplumları sosyolojik açı başta olmak üzere psikolojik anlamda etkisi altına almış, yönetmeye başlamış ve artık bağımlısı haline getirmiştir. Eğitim seviyesi ve çalışma hayatı, demografik değişkenler fark etmeksizin birçok birey hatta bu bireylerin %90’a yakınının artık elektronik ulaşım ve internet erişim araçları ile sosyal medya üzerinden yaşam standartlarını belirlediğini görmekteyiz. Bu durum giderek bireylerin faydadan ziyade zarar görmesine psikolojik olarak so-runlarla baş başa kalmasına da neden olmaktadır. Bu yaptığımız çalışma bir uygulama ve araştırma çalışması olup, yapılan araştırmada ölçekli bir anket kullanılarak literatüre kazandırılmaya çalışılmıştır. Araştırma basit rassal yöntem uygulaması ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmadan elde edilen veriler SPSS istatistik programı kullanılarak farklı analiz yöntemleri ile analiz edilmiş ve sonuca gidilmiştir. Bulgu ve sonuçlardan elde etti-ğimiz bilgilere baktığımızda artık sosyal medya kullanıcılarının %95 ine yakınının bağımlı birey ve kullanıcı olduğunu söyleyebiliriz.

Anahtar Kelimeler: Sosyal Medya, Twitter, Facebook, İnstagram, Bağımlılık, Psikoloji, Sosyoloji


Gelişen teknolojiyle birlikte artan talepler beraberinde birçok farklı çalışmayı da getirmiştir. Bunların başında her ne kadar ilk başlarda iletişim ve iletişim kurma nedeniyle hayat bulsa da; tamamen ticari ve sosyal anlamda insanların birbirleriyle daha hızlı iletişimine ve bir araya gelmelerine katkı sağlayan sosyal medya hayatımıza girmiştir.






Kongre Başkanı

44


Birçok yapılan araştırma ve uygulama çalışmasında artık sosyal medya kullanımının tüm bireylerde bir zorun-luluk hali aldığını göstermektedir. Bu durum bazı konularda bağımlılık ve psikolojik sorunlara da neden oluş-turmaktadır. Yapılan bilimsel araştırma ve uygulama çalışmaları da bu sonuçların doğruluğunu göstermektedir.

Sosyal medya kullanımı artık demografik özellikler değişmekle birlikte eğitimden, kültüre, cinsiyetten, yaşa, çalışandan çalışmayana kadar birçok alanda aktif bir hal almıştır.

Hatta birçok sosyal medya kullanıcısı bu durumu ticari bir boyuta taşıyarak günlük yaşam ve gelecek yaşam sürecini bu alandan sağlamaktadır. Örneğin sosyal medya fenomenliği ve kullanıcılığı gibi.

Bazı internet ve sosyal medya kullanıcılarının takipçi sayısının artması kullanıcı açısından avantaja dönüştü-rülebilmekte ve bu avantaj nedeniyle menfaat sağlama durumu ortaya çıkmaktadır. Örneğin takipçi sayısının fazla olması kullanıcısının farklı ürün ve işletmelerin reklamlarını yapmasına olanak vermekte ve bu işten ciddi gelir elde etmektedir.

Bu çalışmanın amacı ticari boyut olmamakla birlikte kullanıcılar üzerinde oluşturduğu sosyal ve psikolojik bağımlılık durumudur.

Ayrıca sosyal medya ve internet kullanıcılarının yaşadığı psikolojik ve sosyal sorunların neler olduğunun saptanmasıyla birlikte yaşanan sorunların bireyler üzerinde oluşturduğu olumsuz etkilerin tespit edilmesidir.

Bu alanda yapılmış bazı bilimsel çalışmalara baktığımızda ise; “Bu bilgiler direkt alıntı olup değişiklik ya-pılmamıştır”

“Modern çağın yeni sendromlarından biri olarak tanımlanabilecek sosyal medya bağımlılığı, özelikle akıllı telefonların hayatımıza girmesiyle giderek arttı. Görünür olma ve başkalarının hayatını takip etme isteğinin günümüzde kimileri için abartılı bir hal halini aldığını söyleyen Acıbadem Üniversitesi Atakent Hastanesi Uzman Klinik Psikolog Reyhan Algül, sosyal medya bağımlılığının kontrol altına alınamazsa, kaygı bozuk-luklarından depresyona; kişinin yaşamındaki bozulmalardan gerçek ilişkilerin zarar görmesine kadar pek çok zararı olabileceğini vurguluyor.”

“Sosyal ağlar bugün iletişim kurmanın ötesinde, kendini ifade etmenin en önemli araçlarından biri. Geliş-meleri anında öğrenmek, başkalarının hayatlarını takip etmek ve “ben de buradayım” demenin yolu artık sosyal medyadan geçiyor. Bu ağlar sayesinde hem sıradan, hem de ünlü kişilerin hayatlarını yakından takip ederek duygusal bir tatmin duygusu yaşandığını belirten Uzman Klinik Psikolog Reyhan Algül’e göre, baş-kaları tarafından merak ediliyor olmak da bir haz kaynağı... Yani kişi sadece başkalarını takip ederken değil, takip edildiğinde ve paylaşımları beğenildiğinde de aynı şekilde haz duyuyor. Uzman Klinik Psikolog Reyhan Algül, sosyal medyanın sunduğu cazibeleri anlatmaya şöyle devam ediyor: “Bazı kişiler kendi hayatının ya da karakterinin aslında ne kadar güzel ve düzgün olduğunu gösterme çabasına girerek mutlu oluyor. Ayrıca sosyal medya, gerçek dostlara ve ilişkilere sahip olmanın zor olduğu günümüzde, insanlara yalnız olmadığı yanılgısını da yaşatıyor.”






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

45


SOSYAL MEDYA KULLANICILARINA ŞÖHRET KAPISINI ARALIYOR

“Sosyal medya, genç yaşlı, ünlü ünsüz herkesin boy gösterdiği bir mecra haline dönüştü. Eskiden olduğu gibi ünlü olmak için artık insanların az ya da çok yeteneklerini sergilemesi gerekmediğinden bahseden Uzman Klinik Psikolog Reyhan Algül, onun yerine kişilerin bir şekilde evini, kendini veya fikirlerini sergileyerek, kısa sürede ‘sosyal medya fenomeni’ne dönüşebildiklerini söylüyor. Bu yolla şöhretin çoğu kişiye çok cazip gelebil-diğini belirten Uzman Klinik Psikolog Reyhan Algül, “Çok sayıda kişi tarafından takip edilip beğenilmek ve üstüne bundan bir de para kazanabilmek kimileri için çok önemli” diyor.”

SOSYAL MEDYA BAĞIMLILIĞININ AÇTIĞI SORUNLAR NELERDİR?

“Sosyal medya bağımlılığı, kimine göre çok cazip yanlarına rağmen kişinin bireysel ve toplumsal yaşamında çeşitli bozulmalara ve sorunlara neden olabiliyor. Örneğin kişi sosyal medyada o kadar çok vakit harcar hale geliyor ki, gün içinde yapması gereken işleri ihmal etmesine ya da eksik yapmasına neden oluyor. Bu da iş ha-yatında veya günlük hayatında aksamalara neden oluyor. Uzman Klinik Psikolog Reyhan Algül, bağımlılığın gerçek ilişkilerde de kopmalara yol açtığını ifade ederek, gerçek ilişkiler ve etkileşimlerde kişinin gittikçe daha başarısız hale gelebildiğini kaydediyor. Öte yandan bu süreçte meydana gelen psikolojik sorunlara da değinen Uzman Klinik Psikolog Reyhan Algül, bu konuyu şöyle açıyor: “Başkalarının hayatlarını takip edip bunları gerçek sanmak, bazen kişilerin kendilerini değersiz hissetmelerine ve depresyona neden olabiliyor. Ayrıca telefon ya da bilgisayarla sürekli vakit geçirmek, kişinin vücudunda bir takım dengesizlikler yaratarak kaygı bozuklukları özellikle de panik atak için uygun bir zemin oluşturabiliyor. Ayrıca dikkat ve algıda bozulmalara da neden olabiliyor.” Uzman Klinik Psikolog Reyhan Algül, sosyal medyanın oluşturabileceği bu tür sorunla-rın önüne geçmek için yapılabilecekleri ise şöyle anlatıyor:”

Paylaşılan Her Şeye İnanmayın

“İnsanlar sosyal medya hesaplarından çoğunlukla en iyi anlarını paylaşıyor. Yani gerçeğin bir kısmını tama-mını değil! Görünenin ardında ne olduğunu bilemiyoruz.”

Merak Duygusu Size Değil, Siz Ona Hükmedin

“Başkalarının hayatlarına sürekli dahil olmak bireyselliğe zarar veriyor. Mahremiyet duygunuzun zedelenme-sine izin vermeyin.”

Kendinizi Geliştirmenin Başka Yollarını Arayın

“İnsanların birçoğu sosyal medyayı araştırma kaynaklı kullansa da, pek çok bilgi yüzeysel ve genel geçer bilgilerden oluşabiliyor. Peki bilgi almak için okuma, araştırma ve gözlem yapmaya ne oldu?”

Hayatınızdaki Boşlukları Sorgulayın

“Sosyal medyaya aşırı takılmak, aslında hayatımızın pek de yolunda gitmediğine işaret ediyor. İşiniz mi kötü gidiyor, yoksa ilişkiniz mi? Kaçtığınız şeyleri belki de çözme vakti gelmiştir.”






Kongre Başkanı

46


Gerçek İlişkiler Kurun

“Bugün arkadaşlıklar bile neredeyse sosyal ağlar üzerinden yaşanıyor. Halbuki yüz yüze etkileşimin yerini sanal araçlar alamaz. Zaman zaman sevdiğiniz insanlara vakit ayırıp yüz yüze görüşün.”11

YÖNTEM

Bu bir uygulama ve araştırma çalışmasıdır. Çalışmada ölçekli bir anket kullanılmıştır. Anket soruları uzman görüşleri alınarak hazırlanmıştır. Katılımcıların tamamı basit rassal yöntem ile farklı sosyal medya kullanıcıla-rı arasından seçilmiştir. Katılımcılardan elde edilen veriler SPSS istatistik programı kullanılarak farklı analiz teknikleri ile analiz edilmiş ve sonuca gidilmiştir.

SONUÇ

Araştırma sonrasında araştırmaya dahil olup katılanların tamamı sosyal medya konusunda bağımlı olduğunu ve sosyal medya olmadan asla bir hayat yaşamayacağını ifade etmektedir. Yine araştırma sonuçlarına göre sosyal medya kullanıcılarının birçoğu bu durumun artık normal bir yaşam süreci haline geldiğini bu nedenle hayat ve yaşam sürecinin bir parçası olarak kabul gördüğünü ifade etmesidir. Genel olarak yapılan araştırma sonuçlarına göre sosyal medya kullanımı kullanıcılarını bağımlı hale getirmektedir diyebiliriz. Ayrıca sosyal medya kullanımını bir ruhsal sorun olarak da kabul edebiliriz.


https://hthayat.haberturk.com/saglik/psikoloji/haber/1043547-sosyal-medya-bagimliligi-nedir (01.02.2019)

11 https://hthayat.haberturk.com/saglik/psikoloji/haber/1043547-sosyal-medya-bagimliligi-nedir






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

47



Tuğba ÖZDEMİR1, Sebahat ATEŞ2

1Maltepe Üniversitesi, Hemşirelik Yüksekokulu, İstanbul / Türkiye2 Maltepe Üniversitesi, Hemşirelik Yüksekokulu, İstanbul / Türkiye

Öz: Obezite, 21.yüzyılın en önemli halk sağlığı sorunlarından biridir. Sağlıklı besin seçimi, uygun fiziksel ak-tivite ve destekleyici çevre ile obezite önlenebilir bir hastalıktır. İnternet, bilimin hayatımıza soktuğu en önemli ve etkili araçlardan biridir. Son yıllarda, akıllı telefonlar büyük ölçüde kullanılabilir hale geldikçe, internete ulaşmak çok daha kolaylaşmış ve kullanıcı sayısı artmıştır. Obeziteye sebep olabilecek nedenlerden biri olan problemli internet kullanımının da kontrol altına alınmadığı takdirde toplum içindeki tüm bireyleri olumsuz etkileyebilecek kuvvet haline gelebileceği öngörülmektedir. 2016 yılında, 41 milyon bebek ve küçük çocuk aşırı kilolu veya obez idi. Günümüzde ise 124 milyon çocuk ve ergen obezdir ve son kırk yılda on kat artış göstermiştir. Beş çocuk ve ergenden biri aşırı kilolu veya obezdir. Ergenler internet bağımlılığında yetişkinlere göre daha savunmasızdır ve internet bağımlılarının sosyal hayatı, psikolojisi ve yaşam tarzı alışkanlıkları bu bağımlılıktan etkilenebilir. Ergenlerde görülen fazla televizyon seyretme, bilgisayar ile ilgilenme isteği, yeter-siz fiziksel aktivite ailenin yaşam stili ile yakından ilişkilidir ve aktivite eksikliğinin fazla olması ise obezite ile yakından ilişkilidir. Bazıları problemli bir internet kullanımının fiziksel aktiviteyi azalttığını ve hareketsiz yaşam tarzının kilo almasına ve ilişkili semptomlara neden olabileceğini öne sürmüşlerdir. Problemli internet kullanımı bireylerde depresyon, yalnızlık, sosyal çevreyle olan bağların zayıflaması gibi sorunları ortaya çıka-rabilmektedir. Öncelikle önleyici müdahalelerin geliştirilmesi amacıyla ailelere, internetin sağlıklı ve patolojik kullanımıyla ilgili bilgilendirmenin yanı sıra özellikle adölesan bireylerin internetin kullanımına yönelik ale-nin kontrolünün sağlanması ve ailelerin de önleyici yöntemleri kullanması yönünde teşvik edilmelidir.

Anahtar Kelimeler: Obezite, Problemli İnternet Kullanımı, Hemşirelik

GİRİŞ VE KURAMSAL ÇERÇEVE

Obezite, 21.yüzyılın en önemli halk sağlığı sorunlarından biridir ve sağlıklı besin seçimi, uygun fiziksel akti-vite ve destekleyici çevre ile obezite önlenebilir bir hastalıktır (Yüksel, 2018; Yurt, 2016).

Dijitalleşmiş dünyamızda internet, bilgi ve eğlence sosyal iletişim için temel bir araç haline gelmiştir. Özellikle ergenler tarafından, sosyal etkileşim ve boş zaman aktiviteleri için düşük maliyetli, kolay erişilen bir platform olarak yaygın bir şekilde benimsenmiştir (Holstein ve diğerleri, 2014). İnternet, bilimin hayatımıza soktuğu en önemli ve etkili araçlardan biridir. Son yıllarda, akıllı telefonlar büyük ölçüde kullanılabilir hale geldikçe, internete ulaşmak çok daha kolaylaşmış ve kullanıcı sayısı artmıştır. İnternet kullanımının fazla kullanımının artması olumlu etkilere sahip olsa da kullanıcıların kendi kendine bağımlılık/istismar gibi sorunlarını da bera-berinde getirmiştir (Young, 2009). Gelecek nesillere çok büyük bir sağlık yükü bırakacağı düşünüldüğünden






Kongre Başkanı

48


özelikle çocuklar ve gençlerin obeziteye sebep olacak nedenlerden biri olan problemli internet kullanımının (PİK) kontrol altına alınması gerekmektedir. (Ünver ve Koç, 2017).

AMAÇ

Obezite ve PİK arasındaki ilişkiyi inceleyen çalışmaları derlemektir.

KAPSAM

Obezite, sağlık açısından risk oluşturan anormal veya aşırı yağ birikimi olarak tanımlanmaktadır. Beden kitle indeksi (BKİ), kişinin kilosunun (kilogram cinsinden) boyunun karesine (metre cinsinden) bölünmesidir. BKİ değeri 30 veya daha fazla olan bir kişi genellikle obez olarak kabul edilir. BKİ değeri 25’e eşit veya daha fazla olan bir kişi aşırı kilolu olarak kabul edilir12. Obezite için diğer ölçüler arasında bel çevresi, bel-boy-oranı, deri kıvrım kalınlığı ve biyoelektrik empedans bulunmaktadır. Bu ölçümler, yüksek BKİ ve artmış yağsız kas kütlesi olan çocuklarda yağlanmayı değerlendirmede bir role sahiptir (Brown ve Perrin, 2018). Obezite, özellikle karın içi yağ kütlesi, lipoprotein-lipid metabolizmasının düzensizliği ve koroner kalp hastalığı, tip II diyabet, karaciğer hastalığı, solunum bozukluğu, uyku apnesi, gastroözofageal reflü, safra taşları, pankrea-tit, osteoartrit ve kanserler de dâhil olmak üzere birçok patolojiyle ilişkili olduğundan bu salgının halk sağlığı üzerinde muazzam bir etkisi vardır (Bierman ve diğerleri, 1968; Bonfrate ve diğerleri, 2014; Low ve diğerleri, 2009; Raveendran ve diğerleri, 2017). Günümüzde çevremizde maliyeti ucuz, çok lezzetli, besin değeri düşük, ulaşımı kolay olan çok fazla yiyecek vardır. Birey bu besinleri tüketirken bütün bunlara sedanter yaşam tarzı eklendiği zaman yüksek enerji alımı ve düşük enerji tüketimi, sonucunda beden kitle indeksini artırmaktadır (Yıldız, 2014).

Ülkemizde boy ve kilo değerleri kullanılarak hesaplanan BKİ incelendiğinde; 15 yaş ve üstü obez bireylerin oranı 2014 yılında %19,9 iken, 2016 yılında %19,6, cinsiyet ayrımında bakıldığında; 2016 yılında kadınla-rın %23,9’unun obez, %30,1’inin ise obez öncesi olduğu görülmüştür. Erkeklerde ise bu oranların sırasıyla, %15,2 ve %38,6 olduğu belirtilmiştir13. 2016 yılında 5-19 yaş arasındaki çocukların ve ergenlerin %18’i aşırı kilolu veya obezdi14. Obezite ve aşırı kilo, diyabet, kardiyovasküler hastalıklar ve kanser gibi kronik hasta-lıkların önemli risk faktörleridir. Bir zamanlar sadece yüksek gelirli ülkelerde bir sorun olarak düşünülürken, aşırı kilolu ve şişmanlık, özellikle kentsel ortamlarda, düşük ve orta gelirli ülkelerde artışa neden olmaktadır15. İnternetin topluma sağladığı genişlemenin ötesinde, yanlış kullanımından kaynaklanan birçok risk vardır ve birçok çalışma ergenlerin interneti kötü amaçlı kullandıkları konusunda hem fiziksel hem de psikolojik olarak olumsuz sonuçlarla ilgili olarak uyarmışlardır (Boubeta ve diğerleri, 2015; Livingstone ve diğerleri, 2011). İn-ternetin fazla kullanımının artması olumlu etkilere sahip olsa da kullanıcıların kendi kendine bağımlılık/istis-mar gibi sorunlarını da beraberinde getirmiştir (Young, 2009). İnternetin fazla kullanımı ve internet kullanımı için harcanan zaman miktarı göz önüne alındığında, çoğu zaman ‘problemli internet kullanımı’ (PİK) olarak

12 https://www.who.int/topics/obesity/en/13 http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=1885414 https://www.who.int/gho/en/15 https://www.who.int/topics/obesity/en/






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

49


adlandırılan internet bağımlılığı giderek artan bir sorundur (Pallanti ve diğerleri, 2006). Daha önce çeşitli şe-killerde tanımlanmış olan internet kullanımı ile ilgili DSM-V(Amerikan Psikiyatri Birliği, 2013)’de internet kullanım bozukluğunun dâhil edilmesini savunan ve savunmayan bazı kişilerle konu tartışılmaktadır (Petry ve O’Brien, 2013). Bilgisayar ve internet kullanımı 2018 yılında 16-74 yaş grubundaki bireylerde sırasıyla %59,6 ve %72,9 iken bu oranlar 2017 yılında sırasıyla %56,6 ve %66,8’dir. Bilgisayar ve internet kullanım oranları 16-74 yaş grubundaki erkeklerde %68,6 ve %80,4 iken, kadınlarda %50,6 ve %65,5’dir. (TÜİK, 2018). Er-genler internet bağımlılığında yetişkinlere kıyasla daha savunmasızdır ve internet bağımlılarının sosyal hayatı, psikolojisi ve yaşam tarzı alışkanlıkları bu bağımlılıktan etkilenebilir ve problemli internet kullanımına neden olabilecek değişkenler araştırılmalıdır (Say ve Batigun D., 2016, Kim ve diğerleri, 2010). Ergenlerde görülen fazla televizyon seyretme, bilgisayar ile ilgilenme isteği, yetersiz fiziksel aktivite ailenin yaşam stili ile yakın-dan ilişkilidir ve aktivite eksikliğinin fazla olması ise obezite ile yakından ilişkilidir (Yıldız, 2014).

YÖNTEM

Obezite ve problemli internet kullanımı anahtar kelimeleri kullanılarak yerli ve yabancı makaleler tarandı ve derleme yapıldı.

BULGULAR

Teknolojiye olan bağımlılık son yirmi yılda obeziteye neden olan önemli sorunlardan biri haline gelmiştir (Dürmüş, 2018). Televizyon karşısında yüksek kalorili yiyeceklerle beslenerek dört veya daha fazla saat za-man geçirenler bir saat veya daha az zaman geçirenlere göre obezite görülme sıklığının arttığı belirlenmiştir (Babaoğlu ve Hatun, 2002). Uzun zaman bilgisayar karşısında vakit geçiren bireylerin sağlıksız atıştırmalıklar ile beslenmesi sonucu obezite oluşumu önemli bir risk faktörü iken hiperinsülinemi, hiperlipidemi ve hiper-tansiyon ise ikincil risk faktörleridir (Çam, 2014). Yapılan bir çalışmada, teknolojik gelişmelerin çocuklar-da sedanter yaşam tarzını oluşturduğu, obezite ve uyku gibi problemlere yol açtığı bulunmuştur (Öztürk B., 2017). Matusitz ve MoCormick (2012)’in çalışmasına göre, duygusal zorluklara ek olarak, problemli internet kullanımının vücut ağırlığı ve ilişkili psikolojik veya davranışsal belirtilerle ilişkili olduğu görülmektedir. Vücut ağırlığı ile internet kullanımı arasındaki ilişkiye ilişkin çalışmalara göre, problemli internet kullanımı olan ergenlerin obez veya aşırı kilolu olma olasılığı daha yüksektir. Bazı araştırmacılar problemli internet kullanımının fiziksel aktiviteyi azalttığını ve hareketsiz yaşam tarzının kilo almasına ve ilişkili semptomlara neden olabileceğini öne sürmüşlerdir (Günlü ve Ceyhan, 2017). Yapılan bir çalışmada, öğrencilerin interne-tin başında olmasından kaynaklanan, düzenli beslenmeye zaman ayıramama, öğün atlama, düzenli fiziksel aktivite yapmama ve ailesinden yeterli sosyal destek görememe gibi nedenlerle problemli internet kullanım düzeyleri yüksek çıkmış ve öğrencilerin internet bağımlılık düzeyleri arttıkça, BKİ’nin de arttığı sonucuna ula-şılmıştır (Güçlü ve diğerleri, 2016). Tao ve Liu (2009) internet bağımlılığı olan kadınların, internet bağımlılığı olmayan kadınlarla karşılaştırıldığında, diyet davranışından anlamlı olarak daha yüksek puan aldıklarını bul-muştur (Claes ve diğerleri, 2012). Kartal’ın yaptığı çalışmaya göre, adölesanların medya araçlarını kullanımı sırasında tükettikleri kek, pasta, kurabiye çeşitlerinin günlük tüketime katkısı erkeklerde %73,5±40,5, kızlarda %50,3±47,2 ‘dir. Aynı zamanda medya araçları kullanımı sırasında tüm adölesanlarda yağlı tohumların tüke-






Kongre Başkanı

50


timinin (erkeklerde %48±51,8 ve kızlarda %57,4±47,5); özellikle kızlarda tatlı besinler ve katı yağın günlük tüketime önemli oranda katkı sağladığı bulunmuştur. Ayrıca internet kafede kalma süresi ile medya araçları kullanımı sırasında alınan enerji pozitif yönde ilişkili bulunmuştur (p<0.05) (Kartal, 2017). Budak’ın yapmış olduğu çalışmaya göre, ortaokullarda öğrenim gören kız ve erkek öğrencilerinin BKİ değerlerinde ve internet bağımlılığı toplam skorlarında anlamlı fark bulunmuştur (p<0.05) (Budak, 2016).

SONUÇ

Sağlık profesyonelleri sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri yapmaya odaklanarak, çocukları ve ailelerini olumlu değişiklikler yapmak için yetkilendirilebilir. Hastaların, aile için her hedefi gerçekçi ve ulaşılabilir hale ge-tirecek şekilde uyarlayarak, hedef davranışlara ulaşmak için küçük adımlar atmaları gerekebileceği unutul-mamalıdır. Sağlıklı alternatiflerin kolay erişilebilir olmasını sağlama (örneğin, bir meyve tabağını tezgâhta saklama, bir elma dilimleyiciyi temin etme, buzdolabında sebzeler ve sağlıklı yiyecekler bulundurma) ve şekerli içeceklerden kaçınılma, evdeki televizyon setlerinin sayısının azaltılma, TV ve diğer medyayı yatak odasından çıkarma gibi ailelere bilgilendirebilirler (Brown ve Perrin, 2018). Öncelikle önleyici müdahalelerin geliştirilmesi amacıyla ailelere, internetin sağlıklı ve patolojik kullanımıyla ilgili bilgilendirmenin yanı sıra özellikle adölesan bireylerin internetin kullanımına yönelik alenin kontrolünün sağlanması ve ailelerin de ön-leyici yöntemleri kullanması yönünde teşvik edilmelidir (Çam ve Nur, 2015). Hemşirelik, aile ve toplumun sağlık düzeylerinin yükseltilmesine önemli katkılar sağlayarak, bireyi yaşamının tüm yönleriyle ele alması nedeniyle hemşireler, sağlığın sürdürülmesine ve geliştirilmesine yönelik etkinliklerde önemli bir role sahiptir (Tedik, 2017). Ailelerin internet tutumu konusunda bilinçlendirilmesi, çocuklarının doğru ve güvenli internet kullanımı için oldukça önemlidir. Doğru diyet ve egzersiz uygulamaların ile ilgili sosyal uyarı programlarının yaygınlaştırılması da yaşam kalitesinin artırılmasına ayrıca katkı sağlayacaktır. Ailelere çocuklarıyla kaliteli zaman geçirmelerini sağlamaya yönelik aile içi etkili iletişim eğitimlerinin yoğunlaştırılması gerekmektedir. Bireylerin sosyal ve sportif etkinliklere yönlendirilmesi de problemli internet kullanımından kaynaklanan obe-zite varlığına önlemede yardımcı olacaktır (Arslantaş, 2017; Ayas ve Horzum, 2013; Güçlü ve diğerleri, 2016).

KAYNAKÇA

Arslantaş, E.E., (2017). Adolesanlarda internet bağımlılığı ile ruhsal sorunlar ve obezite arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi. Erciyes Üniversitesi, Kayseri.

Ayas, T., Horzum, M.B., (2013). İlköğretim Öğrencilerinin İnternet Bağımlılığı ve Aile İnternet Tutumu. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 39 (4): ss.46–57.

Babaoğlu, K. ve Hatun, Ş., (2002). Çocukluk Çağında Obezite. Sürekli Tıp Eğitim Dergisi (Sted), 11 (1): ss.8–10.

Bierman, E.L., Bagdade, J.D., Porte, D., (1968). Obesity and diabetes: the odd couple. American Journal of Clinical Nutrition, 21 (12): ss.1434–1437.

Bonfrate, L., Wang, D.Q.H., Garruti, G., Portincasa, P., (2014). Obesity and the risk and prognosis of gallstone disease and pancreatitis. Best Practice and Research: Clinical Gastroenterology, 28 (4): ss.623–635.






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

51


Boubeta, A.R., Ferreiro, S.G., Salgado, P.G., Couto, C.B., (2015). Variables asociadas al uso problemático de internet entre adolescentes. Salud y Drogas, 15 (1): ss. 25–38.

Brown, C.L., Perrin, E.M., (2018). Obesity Prevention and Treatment in Primary Care. Academic Pediatrics, 18 (7): ss.736–745.

Budak, C., (2016). Ortaokul Öğrencilerinde İnternet Bağımlılığı, Obezite Prevelansı Ve Fiziksel Aktivite Katılım Düzeylerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla.

Çam, H.H., (2014). Adölesanlarda İnternet Bağımlılığı Prevelansı İle Psikopatolojik Semptomlar ve Obezite Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Doktora Tezi. Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas.

Çam, H.H., Nur, N., (2015). Adölesanlarda İnternet Bağımlılığı Prevalansı İle Psikopatolojik Semptomlar. TAF Preventive Medicine Bulletin, 14 (3): ss.181-186.

Claes, L., Müller, A., Norré, J., Van Assche, L., Wonderlich, S., Mitchell, J.E., (2012). The relationship among compulsive buying, compulsive internet use and temperament in a sample of female patients with eating disorders. European Eating Disorders Review, 20 (2): ss. 126–131.

Dürmüş, G., (2018). Adölesanlarda Obezite ve Problemli İnternet Kullanımı İlişkisinin Belirlenmesi. Yüksek Lisansa Tezi. Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Gaziantep.

Güçlü, S., Tabak, R.S., Tütüncü, İ., Yılmaz, F., (2016). Internet Addiction: Does İt Really Cause Obesity? In-ternational Peer-Reviewed Journal of Nutrition Research, (DBHAD), (7): ss.50–64.

Günlü, A., Ceyhan, A.A., (2017). Ergenlerde İnternet ve Problemli İnternet Kullanım Davranışının İncelenmesi. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 4 (1): ss.75–117.

Holstein, B.E., Pedersen, T.P., Bendtsen, P., Madsen, K.R., Meilstrup, C.R., Nielsen, L., Rasmussen, M., (2014). Perceived problems with computer gaming and internet use among adolescents: Measurement tool for non-clinical survey studies. BMC Public Health, 14 (1): ss.1–10.

Kartal, F., (2017). Adölesanlarda Televizyon, Bilgisayar Video Oyunu Gibi Medya Kaynaklarının Kullanımı İle Besin Tüketim Durumu Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.

Kim, Y., Park, J.Y., Kim, S.B., Jung, I.K., Lim, Y.S., ve Kim, J.H., (2010). The effects of Internet addiction on the lifestyle and dietary behavior of Korean adolescents. Nutrition Research and Practice, 4 (1): ss. 51.

Livingstone, S., Haddon, L., Görzig, A., (2011). Risks and safety on the internet: The perspective of European children: Full Findings and Policy İmplications From the EU Kids Online Survey og 9-16 year olds and Their Parents in 25 Countries. The London School og Economics and Political Science (LSE).

Low, S., Chin, M.C., Stefan, M., Heng, D., Deurenberg-Yap, M., (2009). Rationale for redefining obesity in asians. Annals of the Academy of Medicine Singapore, 38 (1): ss. 66–74.






Kongre Başkanı

52


Öztürk, B.S., (2017). Mobil Medya Aygıtları ve İnternetin Çocukların Günlük Yaşamları ve Sağlıkları Üzerin-deki Yeri ve Etkileri. Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.

Pallanti, S., Bernardi, S., Quercioli, L., (2006). The Shorter PROMIS Questionnaire and the Internet Addiction Scale in the assessment of multiple addictions in a high-school population: Prevalence and related dis-ability. CNS Spectrums, 11 (12): ss. 966-974.

Petry, N.M., O’Brien, C.P., (2013). Internet gaming disorder and the DSM-5. Addiction, 108 (7): ss.1186–1187.

Raveendran, R., Wong, J., Chung, F., (2017). Morbid obesity, sleep apnea, obesity hypoventilation syndrome: Are we sleepwalking into disaster? Perioperative Care and Operating Room Management, 9 (October): ss.24–32.

Say, G., Batigun, D.A., (2016). The assessment of the relationship between problematic internet use and parent-adolescent relationship quality, loneliness, anger, and problem solving skills. Düşünen Adam: The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, 29 (4): ss.324–334.

Tedik, S.E., (2017). Healthy Life and Role of Nursing in the Control of Body Weight. Turkish Journal of Dia-betes and Obesity, 1 (2): ss.54–62.

Ünver, H., Koç, Z., (2017). Siber Zorbalık ile Problemli İnternet Kullanımı ve Riskli İnternet Davranışı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 15 (2): ss.117–140.

Yıldız, Ü., (2014). Üniversite Öğrencilerinde Obezite Oluşumunda İnternet Bağımlılığının Etkisinin Saptanması. Uzmanlık Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.

Young, K.S., (2009). Internet Addiction: The Emergence of a New Clinical Disorder. CyberPsychology & Behavior, 1 (3): ss.237-244.

Yüksel, C., (2018). Annelerin Farklı Ebeveyn Tutumlarının Çocuklarda Obeziteye Etkisi. Uzmanlık Tezi. Bül-ent Ecevit Üniversitesi, Zonguldak.

Yurt, S., (2016). Obezite. S. Gözüm (Ed.), Okul Dönemindeki Çocukların Sağlığının Geliştirilmesi (1. bs., s:343). Ankara: Vize Yayıncılık.


http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=18854 (E.T. 11.03.2019)

http://tuik.gov.tr/HbPrint.do?id=27819 (E.T. 11.03.2019)

https://www.who.int/topics/obesity/en/ (E.T. 11.03.2019)

https://www.who.int/gho/en/ (E.T. 11.03.2019)






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

53


YALNIZLIK, UTANGAÇLIK, ALGILANAN SOSYAL DESTEK VE YAŞAM DOYUMUNUN PROBLEMATİK İNTERNET KULLANIMI İLE İLİŞKİSİ16

Larissa VAROL AFO1, Oya MORTAN SEVİ2

1 Uzman Klinik Psikolog (M.A.), İstanbul / Türkiye2Bahçeşehir Üniversitesi, İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi, Psikoloji Bölümü, İstanbul / Türkiye

Öz: İnternet, insanların hayatına büyük katkıları olan, sürekli büyüyen ve insanın hayatına girmesi kaçınıl-maz olan bir iletişim aracıdır. Her geçen gün internete erişmek daha kolay ve hızlı olmaktadır. Bu kadar hız ve rahatlık, insanlarda bazı patolojilerin gelişmesine neden olabilmektedir. Problematik internet kullanımı, literatürde davranışsal bağımlılık kapsamında incelenmektedir. Bu internet-insan etkileşimini anlamak için sorunu anlamalı, tanımlamalı ve bu problemden kimin etkilendiğini öngörmeye çalışmak gerekmektedir. Lite-ratürdeki çalışmalarda problematik internet kullanımının sıklıkla yalnızlık, utangaçlık, algılanan sosyal destek ve yaşam doyumu faktörlerinden bir ya da birkaçı ile birlikte ele alındığı görülmektedir. Ancak bu faktörlerin tümünün bir arada ele alındığı bir çalışmaya rastlanmamıştır. Literatürdeki bu eksiklikten yola çıkılarak bu çalışmada, sözü edilen faktörler arasındaki ilişkileri incelemek ve problematik internet kullanımını yordayan değişkenleri belirlemek amaçlanmıştır. Bu amaçla, Problematik İnternet Kullanım Ölçeği, UCLA Yalnızlık Ölçeği, Utangaçlık Ölçeği, Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği, Yaşam Doyumu Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Yüksek düzeyde yalnızlık ve utangaçlık ile düşük düzeyde algılanan sosyal destek ve yaşam doyumunun yüksek düzeyde problematik internet kullanımını yordayacağı varsayılmıştır. Çalışma-nın örneklemini internet aracılığıyla ulaşılan 18-60 yaş arasındaki 504 katılımcı oluşturmuştur. Sonuç olarak, tüm hipotezler doğrulanmıştır. Bulgular daha yüksek yalnızlık ve utangaçlık düzeyleri ile daha düşük algılanan sosyal destek ve yaşam doyumu düzeylerinin, yüksek düzeydeki problematik internet kullanımını anlamlı bir şekilde yordadığını göstermektedir. Çoklu doğrusal regresyon analizi sonucunda tüm değişkenlerin birlikte problematik internet kullanımındaki değişimin %36’sını açıklayabildiği bulunmuştur. Bu bulgular literatür sonuçları ışığında tartışılmış ve daha ileri çalışmalar için öneriler sunulmuştur. Çalışmanın geniş bir yaş aralı-ğında gerçekleştirilmiş olması sonuçları genelleyebilmek açısından önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler: Problematik İnternet Kullanımı, Yalnızlık, Utangaçlık, Sosyal Destek, Yaşam Doyumu


İnternet, insanların hayatına büyük katkıları olan, sürekli büyüyen ve insanın hayatına girmesi kaçınılmaz olan bir iletişim aracıdır. Her geçen gün internete erişmek daha kolay ve hızlı olmaktadır. Bu kadar hız ve rahatlık,

16 Yazar Notu: Bu çalışma ilk yazarın ikinci yazar danışmanlığında yürütmüş olduğu Bahçeşehir Üniversitesi Klinik Psikoloji yüksek lisans tezinin bir bölümünü oluşturmaktadır.






Kongre Başkanı

54


insanlarda bazı patolojilerin gelişmesine neden olabilmektedir. İnternetin aşırı kullanımı ve olası olumsuz et-kileri son 20 yıldır giderek daha fazla ilgi çeken bir alan haline gelmiştir (Casale et al., 2015).

İnterneti kullanmaya ilişkin yoğun zihin meşguliyeti ile kontrol edilemeyen dürtü ve davranışlar kişide yoğun bir sıkıntıya ve işlevsellikte bozulmaya yol açabilmektedir ve bu durum Problematik İnternet Kullanımı ya da İnternet Bağımlılığı olarak adlandırılmaktadır (Weinstein et al., 2014). DSM-V’te olduğu gibi daha ayrıntılı ifade edilecek olursa, internetin aşırı kullanılması isteğinin önüne geçilememesi, internette geçirilen süreye gittikçe daha fazla ihtiyaç duyulması, internete bağlı olmadan geçirilen zamanın önemini yitirmesi ve internet-ten yoksun kalındığında aşırı sinirlilik, gerginlik, huzursuzluk gibi hallerin ortaya çıkması ile kişinin iş, sosyal ve ailevi hayatının giderek bozulması olarak tanımlanabilir (Weinstein ve ark., 2014; Young, 2004). Proble-matik internet kullanımı, literatürde davranışsal bağımlılık kapsamında incelenmekte ve sıklıkla “patolojik internet kullanımı”, “problemli internet kullanımı”, “aşırı internet kullanımı”, “kompulsif internet kullanımı” gibi terimlerle ifade edilmektedir (Shaw & Black, 2008). Bu çalışmada en sık kullanıldığı şekliyle problematik internet kullanımı ismiyle anılacaktır.

İnternet ve insan arasındaki etkileşimi anlamak için sorunu anlamak, tanımlamak ve bu problemden kimin etkilendiğini öngörmeye çalışmak önemlidir. Literatürdeki çalışmalarda problematik internet kullanımının sıklıkla yalnızlık, utangaçlık, algılanan sosyal destek ve yaşam doyumu faktörlerinden bir ya da birkaçı ile bir-likte ele alındığı görülmektedir. Bu çalışmaların sonuçlarının, bu değişkenlerin hepsinin ayrı ayrı problematik internet kullanımı ile anlamlı bir korelasyona sahip olduğunu ortaya koymuştur (örn. Durak-Batıgün ve Kılıç, 2011; Huan ve ark., 2014; Odacı ve Kalkan, 2010). Ancak bu faktörlerin tümünün bir arada ele alındığı bir çalışmaya rastlanmamıştır. Ayrıca bu alanda yapılan çalışmaların çoğu üniversite öğrencileri ve ergenler ile yü-rütülmüştür (örn. Caplan, 2007; Ceyhan ve Ceyhan, 2008; Demir ve ark., 2015; Durak-Batıgün & Kılıç, 2014; Huan ve ark.,2014; Morahan-Martin & Schumacher, 2003; Odacı Kalkan, 2010; Oktan, 2014). Bu alanda daha geniş bir örneklemi içeren çalışmaların eksikliği dikkati çekmektedir.

AMAÇ

Literatürde sıklıkla problematik internet kullanımı ile ilişkisi incelenen birkaç faktörün daha önce aynı çalış-mada bir arada ele alınmamış olması literatürdeki bir eksikliktir. Bu eksiklikten yola çıkılarak bu çalışmada, yalnızlık, utangaçlık, algılanan sosyal destek ve yaşam doyumu faktörleri arasındaki ilişkileri incelemek ve problematik internet kullanımını yordayan değişkenleri belirlemek amaçlanmıştır. Çalışmanın daha geniş bir yaş aralığında gerçekleştirilmesinin sonuçları genelleyebilmek açısından literatüre önemli katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

HİPOTEZLER

1. Yalnızlık, utangaçlık, algılanan sosyal destek ve yaşam doyumu problematik internet kullanımı ile anlamlı bir korelasyona sahiptir.

2. Yüksek düzeyde yalnızlık ve utangaçlık ile düşük düzeyde algılanan sosyal destek ve yaşam doyumu yük-sek düzeyde problematik internet kullanımını yordamaktadır.






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

55


KAPSAM

Problematik internet kullanımı depresyon, anksiyete, kişiler arası ilişkiler, psikolojik iyi oluş gibi pek çok konuyla ilişkili olarak incelenmiştir. Pek çok çalışmada yalnızlık (örn. Morahan-Martin & Schumacher, 2003; Kraut, Patterson, Landmark, Kiesler, Mukophadhyay, & Scherlis, 1998; Odacı & Kalkan 2010) ve utangaçlık (örn. Huan ve ark., 2014; Caplan, 2007) ile pozitif; algılanan sosyal destek (örn. Yeh ve ark., 2008; Batıgün, Kılıç, 2011) ve yaşam doyumu (örn. Brenner, 1997; Caplan, 2002; Ceyhan, Ceyhan ve Gürcan, 2007; Kayri ve Günüç, 2009; Özcan ve Buzlu, 2005) ile negatif yönde anlamlı ilişkilerinin olduğu ortaya konmuştur.

Bu değişkenlerin hepsinin birden daha önce geniş örneklemli bir çalışmada ele alınmamış olması bu çalışma-nın amaç ve kapsamını belirlemiştir.

YÖNTEM

18-60 yaş arasında olmak ve internet kullanıcısı olmak dışında bir içleme kriteri belirlenmemiştir. İnternet aracılığıyla 575 kişiye ulaşılmış, 60 kişi boş maddelerin çok olması, 11 kişi de yaş aralığının dışında olması nedeniyle çalışmanın dışında bırakılmıştır. Çalışmanın örneklemini oluşturan 504 kişinin yaş ortalaması 28 (±8.044) olarak belirlenmiştir. Değişkenler arasındaki ilişkileri belirlemek için Problematik İnternet Kul-lanım Ölçeği, UCLA Yalnızlık Ölçeği, Utangaçlık Ölçeği, Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği, Yaşam Doyumu Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Çalışmanın etik açıdan uygunluğu Bahçeşehir Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu tarafından onaylanmıştır. Tüm ölçeklerin yazarlarından gerekli izinler alınmıştır. Tüm katılımcılardan bilgilendirilmiş onam alınmıştır. Araştırmanın verileri üçüncü şahısların erişimine kapalı şekilde gerçekleştirilmiş, katılımcıların bilgileri gizli tutulmuştur. Kullanılan ölçek-lerin katılımcılar tarafından doldurulması 15-20 dakika sürmüştür. Değişkenler arasındaki ilişkiler SPSS Paket Programı kullanılarak Pearson Korelasyon Analizi ve Çoklu Regresyon Analizi ile incelenmiştir.

BULGULAR

Ölçeklere ilişkin elde edilen ortalama ve standart sapma değerleri Tablo 1’de belirtilmiştir.

Değişkenler arasındaki ilişkiler Pearson korelasyon analizi ile değerlendirilmiştir. Elde edilen korelasyon de-ğerleri Tablo 2’de sunulmuştur. Buna göre, problematik internet kullanımının yalnızlık (r (504) = .52, p<.01) ve utangaçlık (r (504) =.49, p<.01) ile pozitif yönde, algılanan sosyal destek (r (504) = -.48, p< .01), ve yaşam doyumu (r (504)= -.44, p<.01) ile negative yönde anlamlı bir ilişkisinin olduğu bulunmuştur. Yani yalnızlık ve utangaçlık düzeyi arttıkça, problematik internet kullanımı artmaktadır; algılanan sosyal destek ve yaşam doyumu düzeyi arttıkça problematik internet kullanımı azalmaktadır.






Kongre Başkanı

56


Tablo 1. Ölçeklere İlişkin Genel Bilgiler

Ölçümler X SS Ranj

PİKÖ 69.54 21.83 34-142

UCLA 34.30 11.61 20-80

UÖ 48.74 17.04 20-97.49

ASDÖ 63.91 15.84 21-84

YDÖ 21.62 7.32 5-35

Not: PİKÖ: Problematik İnternet Kullanımı Ölçeği, UCLA: UCLA Yalnızlık Ölçeği, UÖ: Utangaçlık Ölçeği, ASDÖ: Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği, Yaşam Doyumu Ölçeği: Yaşam Doyumu Ölçeği

Tablo 2. Bağımlı ve Bağımsız Değişkenler arasındaki İlişkiler

Ölçümler 1 2 3 4 5

1 PİKÖ

2 UCLA .53**

3 UÖ .46** .59**

4 ASDÖ -.48** -.64** -.44**

5 YDÖ -.44** -.50** -.38** .52**

**p <.01

Problematik internet kullanımı ile aralarında anlamlı ilişkiler olduğu belirlenen yalnızlık, utangaçlık, algıla-nan sosyal destek, yaşam doyumunun problematik internet kullanımı üzerindeki etkisini değerlendirmek için Çoklu Doğrusal Regresyon analizi yapılmıştır. Değişkenler ENTER yöntemi kullanılarak analize dahil edil-miş, VIF değerleri incelendiğinde değişkenler arasında çoklu bağlantı sorunu olmadığı görülmüştür. Analizin sonunda tüm değişkenlerin problematik internet kullanımı üzerinde anlamlı bir etkiye sahip olduğu ve tüm değişkenlerin birlikte problematik internet kullanımındaki değişimin %36’sını açıkladığı bulunmuştur. Yalnız-lık düzeyindeki bir birimlik artış, problematik internet kullanımını .20 birim arttırmaktadır. Utangaçlık düze-yindeki bir birimlik artış, problematik internet kullanımını .21 birim arttırmaktadır. Bununla birlikte, algılanan sosyal destek düzeyindeki bir birimlik artış, problematik internet kullanımını .18 birim azaltmaktadır. Son olarak yaşam doyumu düzeyindeki bir birimlik artış, problematik internet kullanımını .17 birim azaltmaktadır. Elde edilen model Tablo 4’te sunulmuştur.






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

57


Tablo 3. Problematik İnternet Kullanımına İlişkin Çoklu Doğrusal Regresyon Modeli

PİKÖ Model VIF

UCLA .20**(.10)

2.21

UÖ .21**(.06)

1.60

ASDÖ -.18**(.07)

1.86

YDÖ -.17**(.13)

1.65

∆ R² .36

Sabit değer 69.70

N 504

(parantez içindekiler standart sapmalardır)

**p <.01, *p <.05

SONUÇ

Sonuç olarak, tüm hipotezler doğrulanmıştır. Bulgular daha yüksek yalnızlık ve utangaçlık düzeyleri ile daha düşük algılanan sosyal destek ve yaşam doyumu düzeylerinin, yüksek düzeydeki problematik internet kulla-nımını anlamlı bir şekilde yordadığını göstermektedir. Çoklu doğrusal regresyon analizi sonucunda tüm de-ğişkenlerin birlikte problematik internet kullanımındaki değişimin %36’sını açıklayabildiği bulunmuştur. Elde edilen sonuçlar literatür bilgileriyle paralellik göstermektedir. Çalışmanın geniş bir yaş aralığında gerçekleşti-rilmiş olması sonuçları genelleyebilmek açısından önem taşımaktadır.

KAYNAKÇA

Batıgün, A.D., ve Kılıç, N., (2011). İnternet bağımlılığı ile kişilik özellikleri, sosyal destek, psikolojik belirtiler ve bazı sosyo-demografik değişkenler arasındaki ilişkiler. Türk Psikoloji Dergisi, 26 (67): 1-10.

Brenner, V., (1997). Psychology of computer use: XLVII. Parameters of internet use, abuse and addiction: The first 90 days of the internet usage survey. Psychological Reports, 80(3): 879–882.

Caplan, S.E., (2002). Problematic Internet use and psychosocial well-being: development of a theory-based cognitive-behavioral measurement instrument. Computers in Human Behavior, 18, 553–575. doi: 10.1016/S0747-5632(02)00004-3.






Kongre Başkanı

58


Caplan, S.E., (2007). Relations among loneliness, social anxiety, and problematic Internet use. Cyberpsychol-ogy & Behavior: The Impact Of The Internet, Multimedia And Virtual Reality On Behavior And Soci-ety, 10(2): 234-242.

Casale, S., Lecchi, S., Fioravanti, G., (2015). The Association Between Psychological Well-Being and Prob-lematic Use of Internet Communicative Services Among Young People. Journal Of Psychology, 149(5): 480-497. doi:10.1080/00223980.2014.905432.

Ceyhan, A.A., Ceyhan, E., (2008). Loneliness, depression, and computer self-efficacy as predictors of prob-lematic internet use. Cyberpsychology & Behavior: The Impact Of The Internet, Multimedia And Virtual Reality On Behavior And Society, 11(6): 699-701. doi:10.1089/cpb.2007.0255.

Demir, İ., Özköklü, D.P., Turgut, B.A., (2015). Ergenlerin problemli internet kullanımının yordanmasında denetim odağı ve yaşam doyumunun rolü. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2015; 11(3): 720-731.

Diener, E.D., Emmons, R.A., Larsen, R.J., Griffin, S., (1985). The satisfaction with life scale. Journal of Per-sonality Assessment, 49 (1): 71-75.

Durak-Batıgün, A., Kılıç, N., (2011). İnternet Bağımlılığı ile Kişilik Özellikleri, Sosyal Destek, Psikolojik Be-lirtiler ve Bazı Sosyo-Demografik Değişkenler Arasındaki İlişkiler. Türk Psikoloji Dergisi, 26(67): 1-10.

Huan, V.S., Ang, R.P., Chong, W.H., Chye, S., (2014). The Impact of Shyness on Problematic Internet Use: The Role of Loneliness. Journal Of Psychology, 148(6): 699-715. doi:10.1080/00223980.2013.825229.

Kayri, M., Günüç, S., (2009). The adaptation of internet addiction scale into Turkish: The study of validity and reliability. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences, 42 (1): 157-175.

Kraut, R., Patterson, M., Lundmark, V., Kiesler, S., Mukopadhyay, T., Scherlis, W., (1998). Internet paradox: A social technology that reduces social involvement and psychological well-being? American Psycholo-gist, 53, 1017–1031.

Morahan-Martin, J., Schumacher, P., (2003). Loneliness and social uses of the internet. Computers in Human Behavior, 19(6): 659-671.

Odacı, H., Kalkan, M., (2010). Problematic Internet use, loneliness and dating anxiety among young adult university students. Computers & Education, 55 (3): 1091-1097.

Oktan, V., (2015). Üniversite öğrencilerinde problemli internet kullanımı, yalnızlık ve algılanan sosyal destek. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(1): 281-292.

Ozcan, N.K., Buzlu, S., (2007). Internet use and its relation with the psychosocial situation for a sample of university students. Cyberpsychology & Behavior: The Impact Of The Internet, Multimedia And Virtual Reality On Behavior And Society, 10(6): 767-772.






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

59


Shaw, M., Black, D.W., (2008). Internet Addiction: Definition, Assessment, Epidemiology and Clinical Man-agement. CNS Drugs, 22, 353-365. http://dx.doi.org/10.2165/00023210-200822050-00001.

Weinstein, A.M., Feder, K., Rosenberg, K., Dannon, P., (2014). Internet addiction- criteria evidence and treat-ment. Chapter 5 pp 99-117 in “Behavioral Addictions: Criteria, Evidence and Treatment” Kenneth Paul Rosenberg and Laura Curtiss Feder (Eds.) Burlington Elsevier Science USA

Yeh, Y.C., Ko, H.C., Wu, J.Y.W., Cheng, C.P., (2008). Gender differences in relationships of actual and virtual social support to internet addiction mediated through depressive symptoms among college students in Taiwan. Cyber Psychology & Behavior, 11, 485-487.

Young, K.S., (2004). Internet addiction. American Journal of Behavioral Science, 48, 402-441.






Kongre Başkanı

60


OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUKTA ÇOCUKLUK ÇAĞI TRAVMALARI

F. Yeşim CAN

İstanbul Gedik Üniversitesi, Psikoloji Bölümü, Klinik Psikoloji Yüksek Lisans Programı, İstanbul / Türkiye

Öz: Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) ve çocukluk çağı ruhsal travmaları ilişkisine dair yapılan çalışma sayısı kısıtlı ve elde edilen bulgular çelişkilidir. Bu çalışmada OKB’de çocukluk çağı ruhsal travma düzeyini ve OKB şiddeti ile ilişkisinin araştırılması amaçlamdı.Yöntem: Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi psikiyatri polikliniğine Mart-Haziran 2018 tarihleri arasında başvuran, OKB tanısı ile izlenen ve çalışmaya katılmayı kabul eden hastalar alınmıştır. Hastalara sosyodemografik veri formu, DSM Eksen I Bozuklukları için Yapılandırılmış Klinik Görüşme Ölçeği (SCID-I), Yale Brown Obsesyon Kompulsiyon Ölçeği (YBOKÖ) ve Çocukluk Çağı Ruhsal Travma Ölçeği (CTQ-28) uygulanmıştır. Bulgular: Çalışmaya katılan 50 OKB hastasının sosyodemografik özellikleri değerlendirildi. OKB olan hastaların obsesiyon ve kompülsiyon özellikleri çocukluk çağı ruhsal travmaları ile ilişkisi açısından değerlendirildi. SCİD ile OKB tanısı konan hastaların YBOKÖ toplam puan ortalaması 21,38∓7,10, CTQ-28 toplam puan ortalaması ise 41,70∓13,23, idi. YBOKÖ ve CTQ-28 arasında yapılan korelasyon analizinde ise istatistiksel açıdan anlamlılık saptanma-dı (p>0,05). Duygusal istismar ile ,cinsel obsesyonlar,fiziksel ihmal ile -kontrol etme kompüsiyonları,cinsel istismar ile-biriktirme saklama obsesyonları,arasında istatistiksel anlamlılık saptandı. Sonuç: Bu alanda daha tutarlı veriler elde edebilmek için, daha geniş örneklemlerde ve kontrol grubu dahil edilerek yapılacak çalışma-lar gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler: Obsesif Kompulsif Bozukluk, Çocukluk Çağı Ruhsal Travmaları


Çocukluk çağı travması OKB’nin gelişmesinde rol oynadığı belirtilmektedir( Lochner 2002). Epidemiyolojik ve klinik çalışmalarda çocuklukta travmatik yaşantıları olan deneklerde normal deneklere kıyasla yüksek dü-zeyde obsesif-kompulsif (OK) semptom rapor edilmektedir ve OKB ların ÇÇT olanlarda daha yaygın olduğu bildirilmektedir.( Burnam 1988; Caspi 2008) Çocukluk döneminde yaşanan travmatik olayların, bireylerin incinebilir olmalarından dolayı nörobiyolojik değişikliklere yol açabildiği ve erişkinlikte psikiyatrik bozuk-lukların gelişme riskinin artmasıyla ilişkili olduğu bilinmektedir (Mathews, 2008). Disosiyatif bozukluklar, anksiyete bozukluğu, travma sonrası stres bozukluğu, OKB, gibi birçok psikiyatrik bozukluğun varlığı ile ço-cuklukta travma öyküsü arasında pozitif bir ilişki tespit edilmiştir. (Kıvılcım, 2015). Ayrıca, çocukluk çağında-ki psikolojik travmalar sadece obsesif-kompulsif semptomların ortaya çıkmasına neden olmakla kalmayabilir, aynı zamanda onların, şiddet ve içerik bakımından da etkileyebilmektedirler. (Demirci, 2016).Klinik olmayan bir örneklem üzerinde yapılan bir çalışmada, çocukluk çağı travmatik yaşantılarından duygusal travmalar ile obsesif-kompulsif belirtiler arasında anlamlı ilişkiler olduğu, diğer bir çalışmada ise çocukluklarında cinsel






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

61


saldırıya maruz kalan yetişkin kadınlarda daha fazla obsesif-kompulsif semptomların olduğu bildirilmektedir. (Demirci, 2016; Murphy 1988). Bu bilgiler ışığında OKB hastalarında çocukluk çağı ruhsal travmalarının yük-sek oranda olacağı ve obsesif kompülsif özelllikler ile ÇÇT arasında bir ilişki olacağı düşünülebilir.

AMAÇ

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) ve çocukluk çağı ruhsal travmaları ilişkisine dair yapılan çalışma sayısı kısıtlı ve elde edilen bulgular çelişkilidir. Bu çalışmada OKB’de çocukluk çağı ruhsal travma düzeyini ve OKB şiddeti ile ilişkisini ve çocukluk çağı travmaları ile obsesif kompülsif özellliklerin ilişkisinin araştırılması planlanmıştır.

KAPSAM

Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi psikiyatri polikliniğine Mart-Haziran 2018 tarihleri arasında başvuran, OKB tanısı ile izlenen ve çalışmaya katılmayı kabul eden toplam 50 hasta alınmıştır.

YÖNTEM

Hastalara sosyodemografik veri formu, DSM Eksen I Bozuklukları için Yapılandırılmış Klinik Görüşme Ölçe-ği (SCID-I), Yale Brown Obsesyon Kompulsiyon Ölçeği (YBOKÖ) ve Çocukluk Çağı Ruhsal Travma Ölçeği (ÇÇRTÖ) uygulanmıştır.

ÇALIŞMADA KULLANILAN GEREÇLER

1. Sosyodemografik Veri Formu: Çalışmanın araştırmacıları tarafından katılımcıların sosyodemografik özel-liklerini saptamak amacıyla oluşturulan formda yaş, eğitim durumu, medeni durum, hastalık öyküsü ve hasta-lığa dair klinik değişkenlere ilişkin ayrıntılı sorular içeren görüşme formudur.

2. DSM-IV Eksen I Bozuklukları İçin Yapılandırılmış Klinik Görüşme Formu (SCID – I): Hastalarda DSM-IV’e göre eksen I psikiyatrik bozukluk tanılarını araştırmak için görüşmecinin uyguladığı yarı yapılandırılmış bir klinik görüşme aracıdır, First ve arkadaşları tarafından geliştirilmiştir (40). SCID-I’in Türkçe geçerlilik ve güvenirlilik çalışması Özkürkçügil ve arkadaşları tarafından yapılmıştır .

3. Çocukluk Çağı Travmaları Ölçeği(CTQ) Bernstein ve ark. tarafından geliştirilen bu değerlendirme aracı toplam 28 sorudan oluşmaktadır. Bu ölçek ile çocukluk çağı cinsel, fiziksel, duygusal istismarı ve duygusal ve fiziksel ihmalini konu alan beş alt puan ile bunların birleşiminden oluşan toplam puan elde edilmektedir. Ölçeğin Türkçe geçerlilik ve güvenirlilik çalışması Şar ve ark. tarafından yapılmıştır

4. Yale Brown Obsesyon Kompulsiyon Ölçeği (YBOKÖ): Obsesif - kompülsif belirtilerin türü ve şiddetini ölçmek amacıyla Goodman ve ark. tarafından geliştirilmiştir. Obsesyon ve kompulsiyonların şiddeti, kişiye verdiği rahatsızlık derecesi, kişinin hastalığa dair içgörü düzeyini, hastalığın genel seyrini değerlendiren çeşitli sorular içermektedir. Toplam 19 maddeden oluşmaktadır, fakat toplam puanın hesaplanması için yalnızca ilk 10 madde kullanılır. Her sorunun puanı 0 - 4 arasında değişmektedir. Ölçek görüşmeci tarafından uygulanır.






Kongre Başkanı

62


Ayrıca ölçeğin yanında belirti dağılımını araştırmaya yönelik bir belirti kontrol listesi bulunmaktadır.Ölçeğin Türkçe geçerlilik çalışmaları Karamustafalıoğlu ve ark. ve Tek ve ark. tarafından yapılmıştır.

Araştırma istatistiği: Sosyodemografik değişkenler için; tanımlayıcı istatistik (frekans ve oran). Kategorik de-ğişkenler arasındaki ilişkileri değerlendirmek için; ki kare testi, korelasyonlar için pearson korelasyon testi ve iki gruba ait sürekli değişkenlerin ortalamaları arasındaki farkı değerlendirmek için; normal dağılıma uyan değişkenler için Student t testi kullanılmıştır.

Anlamlılık düzeyi p<0,05 olarak kabul edildi

BULGULAR

Çalışmaya katılan 50 OKB hastasının 35’i kadın (%70) ve 15’i erkekti (%30). Yaş ortalaması 32,70±9,71, 13’ü (%26) çalışıyor, 37’si (%74) çalışmıyor, 21’i bekar (%42) ve 21’i üniversite mezunuydu (%42). SCİD ile OKB tanısı konan hastaların YBOKÖ toplam puan ortalaması 21,38∓7,10, CTQ-28 toplam puan ortalaması ise 41,70∓13,23, idi.

CTQ toplam ve CTQ-28 alt grupları ile saldırganlık, kirlenme,biriktirme-saklama,cinsel,dini,eşyaların si-metrikliği,somatik, diğer obsesyonlar ve temizleme yıkama, kontrol etme ,sayma,tekrarlayıcı törensen da-vranışlar,saklama düzenleme,biriktirme toplama,diğer kompulsüyonları ile ilişki olup olmadığı araştırıldı. Duygusal istismar ile ,cinsel obsesyonlar(tablo1), fiziksel ihmal ile -kontrol etme kompüsiyonları(tablo2), cin-sel istismar ile-biriktirme saklama obsesyonları(tablo3) arasında istatistiksel anlamlılık saptandı. YBOKÖ ve CTQ skorları arasında yapılan korelasyon analizinde ise istatistiksel açıdan anlamlılık saptanmadı (p>0,05).

Tablo 1.

Duygusal İstismarYokN=38

Duygusal İstismarVarN=12

X2 p

n % n %

Cinsel obsesyonlar

Var 3 11.1 9 39.1 5.346 0.021*

Yok 24 88.9 14 60.9

*p<0.05






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

63


Tablo 2.

Fiziksel İhmalYokN=28

Fiziksel İhmalVarN=22

X2 p

n % n %

Kontrol etme kompüsiyonu

Var 14 50 18 81.8 5.414 0.020*

Yok 14 50 4 18.2

*p<0.5

Tablo 3.

Cinsel İstismarYokN=38

Cinsel İstismarVarN=12 X2 p

n % n %

Biriktirme saklamaobsesyonları

Var 0 0 2 16.7 6.597 0.010

Yok 38 100 10 83.3

*p<0.05

SONUÇ

Çalışmamızda, OKB’da çocukluk çağı ruhsal travma düzeyi yüksek saptanmış fakat OKB şiddeti ile ilişkili bulunmamıştır. ÇÇT ile OKB arasındaki ilişki hala çok net anlaşılmamıştır ve farklı çocukluk ruhsal trav-malarının farklı obsesyon ve kompülsiyonlarda görülmesi bu ilişkinin anlaşılmasına katkıda bulunabilir . Bu alanda daha tutarlı veriler elde edebilmek için, daha geniş örneklemlerde ve kontrol grubu dahil edilerek yapılacak çalışmalar gerekmektedir.

KAYNAKÇA

Burnam, M.A., Stein, J.A., Golding, J.M., Siegel, J.M., Sorenson, S.B., Forsythe, A.B., (1988). Sexual assault and mental disorders in a community population. J Consult Clin Psychol 56:843–850.






Kongre Başkanı

64


Caspi, A., Vishne, T., Sasson, Y., Gross, R., Livne, A., Zohar, J., (2008). Relationship between childhood se-xual abuse and obsessive- compulsive disorder: case control study. Isr J Psychiatry Rel Sci 45:177–182.

Demirci, K., ( 2016). The investigation of relationship between childhood trauma and obses. sive-compulsi-ve symptoms. J. Mood Disord. 6 (1): 7–13.

Kivilcim, S., (2015). The comorbidity of traumatic life events in childhood age with obsessive compulsive disorder (Unpublished Master Thesis). Uskudar University, Istanbul

Lochner, C, duToit, P.L., Zungu-Dirwayi, N., Marais, A., vanKra- denburg, J., Seedat, S., Niehaus, DJH, Stein, D.J., (2002). Childhood trauma in obsessive-compulsive disorder, trichotillomania, and controls. Depress Anxiety 15:66–68.

Mathews, C.A., Kaur, N., Stein, M.B., (2008). Childhood trauma and obsessive compulsive symptoms. De-press Anxiety 25, 742–751.

Murphy, S.M., Kilpatrick, D.C., Amic-McMullan, A., (1988). Current psychological functioning of child sexual assault survivors: a community study. J. Interpers. Violence 3 (1), 55–79.






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

65


ERGEN İNTİHARLARINDA YALNIZLIĞIN ROLÜ: PSİKANALİTİK KURAM ÜZERİNDEN İNCELENMESİ

Zeynep SET

Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Psikoloji Bölümü, Tekirdağ / Türkiye

Öz: Türk Dil Kurumu intiharı, “bir kimsenin toplumsal ve ruhsal sebeplerin etkisiyle kendi hayatına son ver-mesi” biçiminde tanımlanmaktadır. Psikanalitik kuramda ise intihar, daha önce zıt duygular beslenen sevgi ob-jesinin yitirilmesi ve yitirilen sevgi objesinin benliğin bir parçası haline dönüşerek, yitirilene duyulan öfkenin özbene çevrilmesi şeklinde açıklanmaktadır. Yalnızlık, doyurucu kişilerarası ilişkilerin yokluğu ya da algılanan yoksunluğu ve bu gerçek ya da algılanan yoksunluğa psikolojik zorlanma belirtilerinin eşlik etmesi durumudur (Akt., Koçak, 2008). İntihara yönelik olarak nesne ilişkileri modelinde vurgulanan önemli bir kavram, kişinin kendilik temsillerini ve nesne temsillerini içeren içsel dünyasıdır. Kişinin içsel dünyasında bulunan bu temsil-ler, kişilerarası etkileşimler ile şekillenmektedir. Bu modede intihar olgusu, içselleştirilen erken dönem nesne ilişkileri yaşantısıyla açıklanmaktadır. İntiharı deneyimleyen kişilerin yaşamlarında kendileri için önemli olan kişilere yönelik terk edilmişlik-reddedilmişlik hisleri yaşadıkları öne sürülmüştür. İntihar davranışın birincil nesne kaybından kaynaklanan narsist kriz ifadesi olarak açıklamaktadır (Akt; Kocourkova ve Koutek, 2006). Ergen intiharlarına yönelik yapılan çalışmalarda; ergenler arasında yalnızlık duygusunun oldukça yaygın ol-duğunu, yalnızlık duygularının hem intihar girişimi hem de intihar düşüncesi ile ilişkili olduğunu sonuçlarına ulaşılmıştır. İntihar düşüncesi, girişimi ve intihardan ölme olasılığını yüksek gören ergenlerin, kendilerini di-ğerlerine göre (intihar düşüncesi, girişimi ve intihardan ölme olasılığını yüksek göremeyenlere göre) daha çok yalnız hissettiği anların olduğun bulgulanmıştır. Benzer şekilde intihar etmeyi düşünen ve girişiminde bulunan ergenlerin yalnızlık ölçeği üzerinde daha fazla yalnızlık çektikleri saptanmıştır (Eskin, 2001)

Anahtar Kelimeler: Ergen, Yalnızlık, İntihar, Psikanaliz

GİRİŞ

Ergenlik, bedensel, toplumsal, bilişsel olgunlaşma ve çocukluktan yetişkinliğe geçiş sürecidir (Onur, 2004). Ergenlik dönemi yoğun duygusal çelişkiler içermektedir. Bu dönemde ergenin yalnızlıktan haz almakla birlik-te bir gruba aidiyet ihtiyacı; endişe ve umutsuzluğa karşın geleceğe coşkuyla yönelişi, bu evrenin en belirgin çelişkili duyguları arasında sayılabilir (Akt, Baygöl, 1997). Bu gelişimsel sorunlar duygusal alanda bir karma-şaya, düşünce ve davranışlarda anlaşılması güç değişmelere yol açmaktadır. Dönemsel olgunlaşmaya paralel olarak ortaya çıkan bilişsel yetiler ergeni hem kendisiyle, hem de çevresiyle ilgili yeni değerlendirmelere ve soyutlamalara itmektedir (Haran, 2003). Freud‟a göre ergenlik dönemi, çok hızlı ve çabuk fizyolojik deği-şiklikleri yüzünden, sorunların aşırı yoğun olduğu bir evredir. Örtülü evrede (6-11yaş) uyku dönemine giren






Kongre Başkanı

66


saldırgan dürtüler artık egoyu ve onun savunmalarını yenebilecek düzeyde güçlendiği için Freud ergenlik dönemini “genital evre” olarak adlandırmıştır.

Bu dönemde ergende büyüme, sosyal rol tanımı, bilişsel değişim, cinselliğin ayrımına varılması, bireyselleşme çabaları, kimlik arayışları, anne-babadan ayrılma ve psikolojik olarak bağımsızlaşma ile kişiler arası ilişkilere duyulan yoğun gereksinimler ortaya çıkmaktadır (Ostrov ve Offer, 1980). Ergen, hem değişen bedenine ve psikolojik olgunluğuna hem de değişen toplumsal ve sosyal yapıya uyum sağlamaya çalışmaktadır. Hızlı deği-şimler, soyut düşünmenin ve gencin kendine ait bir değerler sistemi oluşturma çabası, temel bağlanma figürleri olan anne-babadan ayrışma ve buna bağlı olarak oluşan yabancılaşma duygusu, artan özgürlük duygusu ve bir yetişkin kimliği oluşturma çabaları bu dönemde yalnızlığın artmasına katkıda bulunan bir dizi gelişimsel faktörleri oluşturmaktadır.

Yalnızlık, kişinin ihtiyaç duyduğu sosyal ilişkilerin olmaması veya değişik sosyal ilişkileri bulunmasına rağ-men, bu ilişkilerde yakınlığın, içtenliğin ve duygusallığın bulunmaması durumudur (Weiss, 1973). Yalnızlık temelde duygusal yalnızlık ve sosyal yalnızlık olmak üzere iki kategoriye ayrılır. Duygusal yalnızlık; eş, sevgi-li, anne-baba veya çocuk gibi birincil derecede yakın biriyle olan bağın kopması veya azalması nedeniyle oluş-maktadır. Bu yalnızlık türü kaygı ile karakterizedir ve kişide kaygı ile birlikte boşluk duygusu yaratmaktadır. Duygusal yalnızlık çocukluk dönemine ait terk edilme korkusunun güçlü bir anımsaması olarak da görülmek-tedir. Bir diğer yalnızlık türü olan sosyal yalnızlık; bireyin dünya görüşü ve ilgilerini paylaştığı akranlarından oluşan sosyal ağ ile bağlantısının kesilmesiyle ortaya çıkmaktadır (Weiss, 1973).

Yalnızlık birey açısından yaşamın her aşamasında ortaya çıkabilecek bir durum olmakla birlikte; ergenlik dö-nemi yalnızlık açısından diğer tüm dönemlerden daha riskli bir zaman dilimi olarak görülmektedir (Brennan, 1982, s. 269). Bu duruma neden olan faktörler gelişimsel, sosyal, aile ve gencin kişiliğinden kaynaklanan faktörler olarak gruplandırılabilir. Bir gruba ait olma ile akran ilişkilerinin ve akran desteğinin önem kazandığı ergenlik döneminde, akranlarla sosyal ilişkiler, akran kabulünde yetersizlikler ve akranları tarafından dışlanma ergenlik döneminde yaşanan yalnızlık duygusuyla yakından ilişkilidir (Mouratidis ve Sideridis, 2009). Köse (2015) ergenlerde akran ilişkilerinin mutluluk düzeylerine etkisini incelediği araştırmasında, akran ilişkilerinin ergen mutluluğunu doğrudan, pozitif yönde ve anlamlı düzeyde yordadığı bulgusuna ulaşmıştır. Bu bağlamda ergenlerde akran ilişkileri, mutluluğu arttıran bir faktördür. Ergenlik döneminde arkadaşlar ve akran grupları önemli olsa da aile ilişkileri de ergen yalnızlığında etkili faktörlerden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Weiss (1973), ergenlik döneminde yalnızlığın, anne ve babanın bağlanma figürleri olmaktan çıktığında belirmeye başladığını ifade eder. Weiss duygusal yalnızlığı, bu yakın bağlanma ilişkilerinin olmamasının ya da kaybedil-mesinin bir sonucu olarak değerlendirmektedir.

Yalnızlık narsizmin, megalomanyanın ve düşmanlığın temel özelliklerini yansıtır. Yalnız birey, kişisel, çocuk-ça duygularını korur ve başkalarının kendisini övmesini ister. Ayrıca nadiren başkalarına ya da kendine karşı açık kalpli davranır (Akt., Peplau ve Perlman, 1982).

Freud (1938), gelişim dönemleri açısından incelemelerinde, kişiliğin temel karakter yapısında bebeklik ve çocukluk yıllarının önemini belirtmiştir. Ona göre, bağımlı ve çaresiz olan bebeğin, her türlü fizyolojik ih-






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

67


tiyaçlarını karşılayan anne, aynı zamanda dış dünyaya karşı güven duygusunun oluşumuna zemin hazırlar. Oral dönemi başarı ile atlatan bireylerde kişilik özellikleri aşırı bağımlı ya da kıskanma duyguları olmaksızın, diğer insanlara verebilme ve onlardan alabilme niteliklerini içerir. Böyle kişiler kendilerine olduğu kadar diğer insanlara da güvenir ve onlarla ilişkilerini daha sıcak, sevecen ve güven dolu olarak sürdürür. Anal dönemde çocuğun tuvalet eğitiminin anne ile uyumlu bir ilişkiyle çözümlendiği durumda, özgürce seçim yapabilen, bağımsızlığını sürdürebilen, girişimde bulunan, diğer insanlarla işbirliği yapabilen gibi olumlu özelliklerin öne çıktığı kişilik yapıları gelişmektedir. Genital dönemde ise bireyin, toplumsallaşma ve grup etkinliklerine katılma eğilimi içinde olduğu gözlenir. Bu dönemi başarıyla atlatan birey, diğer insanlarla daha anlamlı sevgi ilişkileri kurabilir (Akt., Öztürk, 1997).

İntihar, “bireyin sosyal, kültürel ve psikolojik faktörlerin etkisiyle yaşamını sonlandırması eylemidir” (Çetin-kaya & Gözen, 2016). Kişinin kendini öldürmek amacıyla doğrudan ya da dolaylı bir şekilde gerçekleştirdiği, yaşamın son bulmasıyla sonuçlanan yıkıcı bir eylemdir (Ünlü vd., 2014). İntihar eylemi kişinin öz benliğine yönelik yaptığı bir saldırganlık olup, bilinçli olarak aldığı ölüm kararıdır (Akın & Berkem, 2012).

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) intiharı; “tamamlanmış intiharlar ve intihar girişimleri” olarak ikiye ayırmak-tadır. Tamamlanmış intiharlar ölümle sonuçlanır. Yapılan girişimin dolaylı olarak ölümle sonuçlanması da tamamlanmış intihar kapsamındadır (Gökçen & Köylü, 2011). İntihar girişimleri ise intihara yönelik, ölümcül olmayan tüm istemli girişimlerdir (WHO, 2016) ve yaşamın son bulmaması fakat bireyin kendine zarar verici davranışlarda bulunması şeklinde de tanımlanabilir (Bridge, Goldstein & Brent, 2006; Gökçen & Köylü 2011).

Freud (1916)‟a göre kişiyi intihara götüren süreç bilinçdışında gerçekleşen bir sevgi nesnesinin yitimi ile baş-lar. Kişi yaşanılan bu kayıp ile derin acılı bir duygudurum içerisine girer ve kişinin çevreye olan ilgisi kaybo-lur. Özdeğerlilik ve özsaygıda bozulmalar olur. Çevreye olan ilgisini kaybeden kişi sevgi nesnesinden çektiği libidosunu (cinsel enerji) yeni bir nesneye yatıramaz; böylece boşta kalan bu enerji benliğe geri döner. Benliğe geri dönen libido yitirilen nesne ile özdeşim için kullanılır. Buradaki özdeşim benliğin yitirilen nesne ile içsel kaynaşmasını ve bütünleşmesini içerir. Kişi benliği yitirilen sevgi nesnesi haline gelmiş olur. Terk edilmeden dolayı ortaya çıkan saldırgan duygular ise sevgi nesnesinden öç alma ve onu yok etmek için sevgi nesnesi haline gelen benliğe yöneltilir. Sonuç olarak kişi kendi isteği ile kendi canına kıymış olur (Odağ, 2002). Kı-saca psikanalitik kuram intiharı, daha önce zıt duygular beslenen sevgi objesinin yitirilmesi ve yitirilen sevgi objesinin benliğin bir parçası haline dönüşerek yitirilene duyulan öfkenin özbene çevrilmesi şeklinde açıklar. Freud, “Mourning and Melancholia” adlı eserinde, depresif bozukluklar ve saldırgan dürtülerin kendiliğe yö-neltilmesi arasında bağlantı kurmuştur. Kişi, karşıt değerlilik (ambivalance) taşıyan sevgi nesnesine yönelik olan saldırgan dürtülerini yeniden kendi benliğine yöneltmektedir. Bu bağlamda kişinin kendine yönelik suç-lamaları (saldırgan dürtüler), tıpkı zorba, bir sadist ile istismar edilen bir kurban arasındaki ilişkiye benzer ni-teliktedir. Bu karşıt değerlilik, kişinin kendine yönelik suçlamalarıyla karşımıza çıkabileceği gibi, kişilerarası düzeyde başka insanlara yönelik sözelleştirilmiş suçlamalar haline de dönüşebilmektedir (Asch, 1980).






Kongre Başkanı

68


SONUÇ

Psikanalitik kurama göre intihar; depresyonla ilgilidir ve depresyonun sonunda ortaya çıkan en ağır durumdur. Depresyonda, hayalde ya da gerçekte bir sevgi nesnesinin kaybı vardır ve buna bağlı olarak kişinin benliğinde bir yoksullaşma, boşluk ve terk edilmişlik duygularıyla birlikte, öz değerde belirgin azalma veya yok olma vardır. Bu görüşe göre depresyon, kaybedilen nesneye karşı duyulan düşmanca duyguların ve saldırgan dür-tülerin kişinin kendine dönmesidir. Kişi kaybedilen nesne ile özdeşim kurar. Bu durum, kaybın oluşturduğu travmaya ve onun ruhsal sonuçlarına karşı bir savunmadır. Alt benlik, benlik ve üst benlik arasında bir çatışma vardır. Bunun sonucu olarak benlik saygısı düşer ve kişi kendini suçlamaya başlar. Benlik, üst benlik tarafın-dan sıkıştırıldıkça hırpalanma ve yaşamdan uzaklaşma artar. Bunun sonucu olarak da intihar düşüncesi oluşur. Benlik, üst benliğin baskılarına dayanamaz hale gelince de kendisini yok etmeye (intihara) yönelebilir. Bu kurama göre intihar, depresyonla ilgilidir ve depresyonun sonunda ortaya çıkan en ağır durumdur (Cüceloğlu 2000, 456).

KAYNAKÇA

Akın, E., Berkem, M., (2012). İntihar Girişiminde Bulunan Ergenlerde Psikiyatrik Tanıların, Demografik ve Klinik Özelliklerin Değerlendirilmesi. Fırat Tıp Dergisi, 17(4): 228-232.

Akvardar, Y., Çalak, E., Etaner, U., Hürol, C., Sunat, H., Tükel, R., Üçok, A., Yücel, B., (2006). Psikanalitik Kurama Giriş. İstanbul.

Asch, S.S., (1980). “Suicide and the hidden executioner”, International Review of Psychoanalysis, 7, 51-60.

Baygöl, E., (1997). “Ergenin Öfke Tepkilerinin incelenmesi”, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üni-versitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.

Brennan, T., (1982). “Loneliness at Adolescence”, In L. A. Peplau & D.Perlman (Eds.), Loneliness: A source-book of current theory, research and therapy, John Wiley and Sons, New York.

Bridge, J.A., Goldstein, T.R., Brent, D.A., (2006). Adolescent suicide and suicidal behavior. The Journal of Child Psychology and Psychiatry, 47(3-4): 372-394.

Cüceloğlu, D., (2000). İnsan ve Davranışı Psikolojinin Temel Kavramları. İstanbul 2000.

Çetinkaya, H., Gözen, D., (2016). Ergenlerde Özkıyım, Risk Faktörleri ve Hemşirelik Yaklaşımı. The Journal of Pediatric Research, 3(3): 133-138.

Eskin, M., (2001): “Ergenlikte Yalnızlık, Başetme Yöntemleri ve Yalnızlığın İntihar Davranışı ile İlişkisi”, Klinik Psikiyatri, 4:5-11.

Freud, S., (1993), Yas ve Melankoli, Kriz Dergisi, 1(2):98-103 (Çev; Uslu, R., Berksun, O.E)






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

69


Gökçen, C., Köylü, R., (2011). Acil Servisten İntihar Girişimi Nedeniyle Psikososyal Destek Birimine Yön-lendirilen 18 Yaş Altı Olguların Değerlendirilmesi. Akademik Acil Tıp Dergisi, 10(1): 18-21.

Haran, S., (2003), “Ergenlerde Gelişimsel Kriz Üzerine Bir Klinik Örnek”, Kriz Dergisi, 12(1):47-53.

Kocourkova, J., Koutek, J., (2006). “Psychodynamics aspects of suicidal risk in adolescence: Two case studi-es”, Journal of Child and Adolescent Mental Health, 18 (2): 79-81.

Koçak, E., (2008), “Ergenlerde yalnızlığın yordayıcısı olarak benlik saygısı, sürekli öfke ve öfke ifade tarz-larının incelenmesi”, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.

Köse, N., (2015). Ergenlerde akran ilişkilerinin mutluluk düzeyine etkisi. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(4): 1-6.

Mouratidis, A.A., Sideridis, G.D., (2009). On social achievement goals: Their relations with peer acceptance, classroom belongingness, and perceptions of loneliness. The Journal of Experimental Education, 77(3), 285-308

Odağ, C., (2002). İntihar (Özkıyım): Tanım-Kuram-Sağaltım 2. İzmir: Halime Odağ Psikanaliz ve Psikoterapi Vakfı Yayınları.

Onur, B., (2004). “Çocuk ve Ergen Gelişimi”, İmge kitapevi, Ankara

Ostrov, E., Offer, D., (1980). Loneliness and the adolescent, In J. Hartog, J. R Audy & Y. A. Cohen (Eds.), The anotomy of loneliness (p.p.. 170-185). New York: International University Press.

Özsoy S.D., ve Eşel, E., (2003). “İntihar (Öz kıyım)”. Anadolu Psikiyatri Dergisi 4 (2003) 175-185.

Öztürk, M., (1997). “10-13 Yaşları Arasındaki Çocuklarda Umutsuzluk ve Yalnızlığın Bazı Değişkenlerle İliş-kisinin İncelenmesi”, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.

Peplau, L.A., Perlman, D., (1982). Perspectives on loneliness. In L. A. Peplau & D. Perlman (Eds.), Loneli-ness: A sourcebook of current theory, research and therapy. New York: Wiley-Inter Science.

TDK. (2005). Türk Dil Kurumu Sözlüğü. http//tdk.gov.tr.

Ünlü, G., Aksoy, Z., Ersan, E.E., (2014). İntihar Girişiminde Bulunan Çocuk ve Ergenlerin Değerlendirilmesi. Pamukkale Tıp Dergisi, 7(3): 176-183.

Weiss, R.S., (1973). “Loneliness: The experience of emotion and social isolation”, MA: MIT Press, Cambridge.






Kongre Başkanı

70



Ayça GÜRKAN1, Vasfiye BAYRAM DEĞER2, Gülten HERGÜNER3, Ümran SEVİL4, Ali Serdar YÜCEL5, Çetin YAMAN6, Perihan ABAY7, Murat KORKMAZ8

1-4Ege Üniversitesi, Hemşirelik Fakültesi, İzmir / Türkiye2Mardin Artuklu Üniversitesi, Sağlık Yüksek Okulu, Mardin / Türkiye

3-6Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Spor Bilimleri Fakültesi, Sakarya / Türkiye5Fırat Üniversitesi, Spor Bilimleri Fakültesi, Elazığ / Türkiye

7Kanuni Sultan Süleyman Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İstanbul Türkiye8Güven Plus Grup Danışmanlık A.Ş. İstanbul / Türkiye

Öz: Toplum içerisinde en önemli sorunların başında kadın ve çocuklara yönelik gerçekleştirilen cinsel şiddet başta olmak üzere diğer şiddet türleri gelmektedir. Her geçen gün artan bu şiddet olayları artık kamusal bir sorun hatta uluslararası bir sorun haline gelmiştir. Yapılan birçok bilimsel ve kamusal araştırmaya göre cinsel taciz başta olmak üzere diğer şiddet türlerinin başında şiddet uygulayan tarafın psikolojik sorunlara sahip ol-duğu gerçeğinin bilinmesi ve saptanması gelmektedir. Halen güncel bir sorun olan bu durum, hukuki anlamda da çözüme ulaştırılabilmiş değildir. Bu çalışma bir araştırma ve uygulama çalışması olup, başta farklı şiddet boyutları olmak üzere kadın ve çocuklara yönelik ortaya çıkan şiddet türleri ve cinsel taciz değerlendirilmiştir. Yapılan çalışma da ölçekli bir anket kullanılmıştır. Bu anket farklı anketlerde kullanılan ölçeklerden yararla-nılarak yeniden yapılandırılmış bir ölçme aleti haline getirilmiştir. Uygulamada basit rassal yöntem uygulan-mıştır. Katılımcıların tamamı 18 yaş ve üzeri bireylerden oluşmakta, farklı demografik özellikler taşımaktadır. Araştırma sonrasında elde edilen verilen SPSS istatistik programı ile farklı analiz teknikleri kullanılarak analiz edilmiş ve sonuca gidilmiştir. Elde edilen analiz ve bulgular sonrasında şiddet mağduru olan ya da şiddete uğrayan bireylerin tamamı şiddet uygulayanların ve uygulama eğiliminde olanların psikolojik sorunlara sahip olduğu, bu durumun normal karşılanmadığını ve karışlanamayacağını ifade etmiştir. Ayrıca araştırma sonra-sında elde edilen bulgulara göre şiddet yanlısı ve şiddet uygulayan bireylerin katılımcılar tarafından normal bir psikolojiye sahip olmadığı, bu nedenle şiddet yanlısı ya da şiddet uygulayanların mutlaka psikolojik olarak değerlendirilmesi ve tedavi edilmesi gerekliliğine vurgu yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Şiddet, Taciz, Kadın, Çocuk, Psikoloji, Faktör, Karşılaştırma


Başta Türkiye olmak üzere gelişmiş ve gelişmekte olan dünya ülkelerinde kadına yönelik uygulanan şiddet giderek artış göstermektedir. Ulusal ve uluslararası düzenlenen birçok anlaşma ve yönetmelik gereğince insan-






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

71


ların insan onuruna yakışır bir şekilde yaşamaları, her bireyin özgürlük başta olmak üzere hukuk önünde eşit olduğu ilkesi savunulmakta ve kabul edilmektedir. Bu nedenle insan onuruna yakışmayan ya da insan onurunu aşağılayan hiçbir kavram ve davranış kabul edilemez (Çakmut, 2018: 49-54).

Türk Hukuk sistemi başta olmak üzere uluslararası hukuk sisteminde de bireyin vücut dokunulmazlığı söz konusudur. Bu konuda Türk Ceza Kanununun ilgili yaptırımları kapsamında bireyin cinsel ve beden doku-nulmazlığı koruma altında alınmıştır. Genel anlamda yapılan çalışmalara ve hukuk doktrininde belirtilen ta-nımlara/öğretilere bakıldığında bireyin cinsel özgürlüğü ve cinsel işlev suçuna yönelik uygulamaların farklı işletildiğini görmekteyiz. Yani kısaca bireyin vücut bütünlüğü kanunlarla koruma altına alınmıştır (Özbek ve diğ., 2015: 318).

Şiddetin hiçbir boyutu kabul edilemez. İnsan başta olmak üzere diğer canlı türlerine de yapılan şiddet insanlık suçu olarak kabul edilmekte, bunu uygulayan ve yapanlar hakkında ağır ceza hükümleri uygulanmaktadır.

TCK m.102/1 ile 102/2 maddelerinde cinsel saldırı genel kast olarak kabul edilmiş, genel kast suçunun işlen-mesi açısından yeterli bir neden olarak kabul sayılmıştır. Bu durum suçu işleyenin cinsel arzularının tatmin etmek amacıyla hareket etmesi suçun ortadan kalkması için bir neden oluşturmamaktadır (Tezcan, Erdem ve Önok, 2015: 362; Özbek, Kanbur, Doğan, Bacaksız ve Tepe, 2015: 337); (Centel, 2012: 269-290).

Her ne kadar çalışma bir hukuk çalışması olmasa da yaptığımız çalışmanın hukuki boyutu hakkında da bilgi vermenin bir gereklilik ve zorunluluk olduğu düşüncesindeyiz.

Cinsel taciz başta olmak üzere fiziksel şiddetin kabul edilebilir olması söz konusu olamaz. Bu bir insanlık suçu ve hukuken yasaklanmış, uluslararası sözleşmeler ile insan hak ve özgürlükleri bu sözleşmeler ile garanti altına alınmıştır.

Hiçbir kimse nedeni ne olursa olsun bir başkasına şiddet uygulayamaz. Beden ve vücut bütünlüğüne zarar veremez. Bu durum hukuken güvence altına alınmış ve ağır yaptırımlar gerektiren bir uygulamaya dâhil edil-miştir.

Her gün onlarca görsel medya olmak üzere birçok alanda kadına ve çocuğa yönelik hatta hayvanlara yönelik şiddet haberlerine rastlamakta ve izlemekteyiz. Bu durum toplumsal yapıya zarar verdiği kadar toplum ve bireylerin yaşam standartlarını da değiştirmekte, hayata bakışını olumsuz yönde etkilemektedir. Bu konuda ya-pılan birçok bilimsel araştırma bulunmaktadır. Özellikle şiddet nedeniyle uzun yıllar tedavi altında kalan ve bu tedavilere devam eden bireyler bulunmaktadır. Hatta her ne kadar tedavi uygulansa da bu tedaviler sonrasında bir sağlıklı durum oluşturulamayan vaka örneklerine de rastlamaktayız.

Genel anlamda baktığımızda şiddet bir toplumsal sorun, halk sağlığı açısından ve kamu düzeni için önemli bir sorundur. Bu sorunun nedenleri belirlenmeli, bireyler şiddet konusunda çok küçük yaşta eğitilmelidirler. Bir medya haberinde kadına şiddetin bir halk sağlığı sorunu olduğu vurgulanmakta ve bu sorunun toplumsal anlamda çözüme kavuşturulmasının bir zorunluluk olduğuna vurgu yapılmaktadır. 17

17 https://www.ntv.com.tr/turkiye/kadina-siddet-bir-halk-sagligi-sorunudur,G_xLePWCVEuWhQMMyigfqA






Kongre Başkanı

72


Aşağıdaki şekil’1 de yer alan bilgilere baktığımızda bu bilgiler içerisinde kadın cinayetlerinin yani şiddetinin birçok nedene bağlandığını görmekteyiz. Bu nedenlerin hiçbirisi bir kişinin farklı bir kişi yani kadının yaşam hakkının sonlandırılması ya da son verilmesini gerektirmemektedir. Bu durum ne insanlık ne de hukuki olarak asla kabul edilemez.

Şekil 1. Kadın Cinayetleri ve Bahaneleri18

2017 yılında yapılan bir araştırma ve gazete haberlerine baktığımızda “2017 utanç raporu Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu’nun verilerine göre, 2017 yılında 409 kadın cinayeti işlendi, 387 çocuk cinsel istis-mara uğradı ve 332 kadına cinsel şiddet uygulandı. Platformun verilerine göre, 2016 yılında 328 kadın, 2015 yılında ise 303 kadın öldürülmüştü görmekteyiz”. “Aralık ayında 41 çocuk, 2017 toplamında ise 387 çocuk cinsel istismara uğradı. Bu yıl öldürülen 20 çocuğun yarısı, yani 10 çocuk babası tarafından öldürüldü”. 19

18 http://www.hurriyet.com.tr/gundem/2017-utanc-raporu-2017de-409-kadin-olduruldu-387-cocuk-cinsel-istismara-ugradi-40696747

19 http://www.hurriyet.com.tr/gundem/2017-utanc-raporu-2017de-409-kadin-olduruldu-387-cocuk-cinsel-istismara-ugradi-40696747






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

73


Görüldüğü gibi sadece bir yıl içerisinde gazetelere ve manşetlere yansıyan haber içerikleri ve bu içeriklerde yer alan rakamsal boyut hiçte azımsanmayacak bir toplumsal sorunun ne denli önemli olduğunu göstermekte-dir. Bu sorun giderek artan ve azalmayan bir sorun haline gelmiştir.

AMAÇ

Bu uygulama ve araştırma çalışmasında amaç olarak kadın ve çocuklara yönelik cinsel taciz başta olmak üzere farklı şiddet türlerinin nedenleri ve bu nedenler ile psikolojik faktörlerin karşılaştırılması hedeflenmiştir.

KAPSAM

Araştırmanın kapsamını toplumun gönüllülük esasına dayalı olarak katılım gerçekleştirmek ve araştırmaya katkı sağlamak isteyen bireylerin tamamını dahil etmektir. Kapsam çerçevesinde şiddet ve türlerinin belirle-nerek, neden sonuç ilişkisinin toplumsal anlamda literatüre katkı sağlayacak şekilde bilimsel boyuta dönüştü-rülmesidir.

YÖNTEM

Bu araştırma ve uygulama çalışması ölçekli bir anketin uygulanmasını içermektedir. Araştırma basit rassal yöntem ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma çerçevesinde hazırlanan anket başta sosyal medya olmak üzere yüz yüze görüşme yöntemleri de kullanılarak veriler toplanmaya çalışılmıştır. Araştırmaya dahil olup katılan hiçbir katılımcının kimlik bilgileri araştırmaya dahil edilmemiştir. Araştırmaya katılan bireylerin tamamı 18 yaş ve üzeri farklı demografik özelliklere sahiptir. Araştırmadan elde edilen veriler SPSS ve farklı istatistik program-ları ve analiz teknikleri kullanılarak analiz edilmiştir. Elde edilen veriler sonuçlar ve öneriler doğrultusunda çalışmaya yansıtılmıştır. Araştırma ileri boyuta taşınarak literatüre kazandırılması amacı ile makaleye dönüş-türülecektir. Uygun alan dergisinde yayınlanması sağlanacaktır.

SONUÇ

Araştırma sonrasında elde edilen veriler ve yapılan analizler sonrasında katılımcıların tamamı şiddet ve şidde-tin neden olduğu hiçbir olumsuzluğu kabul etmemiş, tamamına yakını şiddet nedeniyle ortaya çıkan mağduri-yetin bir insanlık suçu olduğunu ifade etmiştir. Yine şiddete uğrayan ve şiddet uygulayan kişilerin mutlaka psi-kolojik anlamda destek alması gerektiği gerçeğine vurgu yapılmıştır. Yapılan araştırmada şiddetin azalmadığı giderek arttığı, şiddetin medya yansıması nedeniyle toplumsal bir güvensizlik olgusunun ortaya çıktığı ifade edilmiştir. Ayrıca hukuki ve kolluk kuvvetlerinin şiddet konusunda yetersiz kaldığı boyutuna da değinilmiştir.

KAYNAKÇA

Centel, N., (2012). 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda cinsel saldırı suçu ve Cinsel Suçlar Değişiklik Tasarısı’nın değerlendirilmesi. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 269-290.

Çakmut, Ö.Y., (2018). Kavramsal Olarak Kadına Karşı Şiddet/Cinsel Şiddet ve Türk Ceza Kanununda Cinsel Saldırı Suçunun Genel Değerlendirilmesi, Kadın ve Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları Dergisi, 2(1): 49-54.






Kongre Başkanı

74


Özbek, V.Ö., Kanbur, M.N., Doğan, K., Bacaksız, P., ve Tepe, İ., (2015). Türk Ceza Hukuku özel hükümler, Seçkin Yayıncılık, Ankara, s.318.

Tezcan, D., Erdem, M.R., Önok, R.M., (2015). Teorik ve pratik Ceza Özel Hukuku. Seçkin Yayıncılık, Ankara, s.362.


http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr (E.T.01.01.2019)

https://www.ntv.com.tr/turkiye/kadina-siddet-bir-halk-sagligi-sorunudur,G_xLePWCVEuWhQMMyigfqA (E.T.03.01.2019)

http://www.hurriyet.com.tr/gundem/2017-utanc-raporu-2017de-409-kadin-olduruldu-387-cocuk-cinsel-istismara-ugradi-40696747 (E.T.02.01.2019)






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

75



Zeynep ZONP ÖZASLAN1, Hülya BİLGİN2

1İstanbul / Türkiye2İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, Hemşirelik Fakültesi, İstanbul / Türkiye

Öz: Toplumsal cinsiyete dayalı şiddet, sosyoekonomik durumu veya etnik kökeni ne olursa olsun dünyadaki tüm kadınları yaygın olarak etkileyen ciddi sosyal bir problemdir. Birleşmiş Milletler Kadına Yönelik Şidde-tin Ortadan Kaldırılmasına Dair Bildiri, “Cinsiyete Dayalı Şiddet” teriminin tanımını, “fiziksel, cinsel veya psikolojik zarara neden olan ya da sonuçlanması muhtemel olan, cinsiyete dayalı her türlü şiddet eylemi” olarak tanımlamıştır. Dünya genelinde her 3 kadından 1’i şiddet mağduru olmasına rağmen, Dünya Sağlık Örgütü’nün çok uluslu araştırma raporuna göre yardım arama oranı %4-27 arasında oldukça düşük bir değer-dir. Literatürde travma ile ilgili yardım arama süreci üzerine oldukça az çalışma yer almaktadır. Yardım arayışı, travmaya bağlı acı çekmeyi azaltmayı hedefleyen sosyal bir olgudur. Bugüne kadar yapılan çalışmalar benliğe, şiddete ve diğerlerine yönelik sosyokültürel ve bireysel algıların yardım arayışının önemli yordayıcıları ol-duğunu göstermektedir. Ayrıca kültürel inançlar ve normlar da yardım arayışını etkilemektedir. İlgili literatür incelendiğinde, yardım arayışının oluşmasında içsel ve kişilerarası engellerin oluşturduğu kuramsal çerçeve ön plana çıkmaktadır. Yardım arama davranışı için durumun anlamı ve normalliğin bireysel tanımı önemlidir. Yardım arama bireysel olarak içsel, sosyal, profesyonel ve sistem düzeyinde toplumsal yapıya uygun olarak gerçekleşir. Yardım türlerine erişim sıklıkla, problemin önemi ve doğası, olası yardım kaynakları ve olası çareler hakkında farkındalık düzeyine ulaşan kişiye bağlı olarak katmanlı bir düzende ortaya çıkar. Literatür-de yardım aramanın kültürel belirleyicilerine odaklanarak bireyi içinde bulunduğu kültürel yapı ile ele alan, travma ve şiddet deneyimi olan kadınların iyileşme sürecine aktif katılımlarını hedefleyen, farkındalık temelli girişimler bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Toplumsal Cinsiyet Temelli Şiddet, Travma, Kadın Ruh Sağlığı, Yardım Arama, Kültürel Belirleyiciler


Toplumsal cinsiyete dayalı şiddet, sosyoekonomik durumu veya etnik kökeni ne olursa olsun dünyadaki tüm kadınları yaygın olarak etkileyen ciddi sosyal bir problemdir (Sida, 2015). Birleşmiş Milletler Kadına Yönelik Şiddetin Ortadan Kaldırılmasına Dair Bildiri, “Cinsiyete Dayalı Şiddet” teriminin ilk resmi tanımını, “fiziksel, cinsel veya psikolojik zarara neden olan ya da sonuçlanması muhtemel olan, cinsiyete dayalı her türlü şiddet eylemi” olarak tanımlamıştır (United Nations, 1993). Şiddet deneyimi olan kadınlar depresyon ve intihar giri-şimi açısından risk düzeyleri daha fazladır ayrıca fiziksel yaralanmalar, psikosomatik bozukluklar, istenmeyen






Kongre Başkanı

76


gebelikler, HIV ve diğer cinsel yolla bulaşan hastalıklar ve bir partner tarafından öldürülme riski altındadırlar (World Health Organization, 2012). Toplumsal cinsiyete dayalı şiddet deneyimi Travma Sonrası Stres Bo-zukluğu (TSSB), depresyon ve intihar düşüncesi ile ilişkilidir (Sida, 2015; Pico-Alfonso vd., 2006). Şiddet deneyimi olan bireylerin büyük bir yüzdesi, duygudurum ve anksiyete bozuklukları, madde kötüye kullanımı ve bağımlılık bozuklukları, yeme bozuklukları, somatoform bozukluklar ve tıbbi olarak açıklanamayan zihin-sel ve fiziksel belirtiler açısından kriterleri karşılamaktadır (Sida, 2015; World Health Organization, 2012). Travma sonrası iyileşme mümkün olmakla birlikte, iyileşme süreci birçok kişi için zorlayıcı olabilmektedir.

Dünya genelinde her 3 kadından 1’i şiddet mağduru olmasına rağmen, Dünya Sağlık Örgütü’nün çok uluslu araştırma raporuna göre yardım arama oranı %4-27 arasında bir orana sahip olup bu değer oldukça düşüktür (Arnault, 2017; Leonardsson ve San Sebastian, 2017). Literatürde travma ile ilgili yardım arama süreci üzerine oldukça az çalışma yer almaktadır. Yardım arayışı, travmaya bağlı acı çekmeyi azaltmayı hedefleyen sosyal bir olgudur. Bugüne kadar yapılan çalışmalar benliğe, şiddete ve diğerlerine yönelik sosyokültürel ve bireysel algıların yardım arayışının önemli yordayıcıları olduğunu göstermektedir. Ayrıca kültürel inançlar ve normlar da yardım arayışını etkilemektedir (Arnault, 2009).

AMAÇ

Bu makale travmanın davranışsal, duygusal ve bilişsel etkilerini araştırarak, travma sonrası yardım arayışı sürecine odaklanmakta ve bu süreçte etkili olan kültürel inançlar, değerler ve normların tanımlanmasını amaç-lamaktadır.

YÖNTEM

Mevcut literatür travmada iyileşmenin temel ölçümleri olan semptomlar, sosyal desteğin kullanımı, travma sonrası büyüme, ihtiyaç algısı ve yardım arama davranışı odaklı taranarak şiddet deneyimi olan kadınların araştırmaya dahil edildiği çerçevede incelenmiştir.

KAPSAM

Toplumsal cinsiyete dayalı şiddette yardım arama davranışı için durumun anlamı ve normalliğin bireysel tanı-mı önemlidir. Şiddete uğrayan kadın yaşadıklarının normal, doğal ve önemsiz ya da kendi sıkıntısının ailenin diğer üyelerinin ihtiyaçları ile karşılaştırıldığında önemsiz olduğuna inanıyorsa, yardım arama süreci başlama-yacaktır. Durum önemli ve anormal olarak kabul edildiğinde ise sıkıntı açığa çıkacaktır. Kadınların yaşayabi-leceği sıkıntı türleri farklıdır (bilişsel, duygusal, fiziksel, kişilerarası, mesleki ve yasal) ve bu süreç kompleks bir yapıda olup, kültürel ve kişisel bir dünyada meydana geldiği için sebebin belirlenmesi de oldukça zordur. Önemli bir nokta şudur ki; kadınların büyük bir kısmı uyuşmazlığa ve şiddete kendilerinin sebep olduklarına inanmaktadırlar. Ayrıca kadınlar kendi kültürel ve kişisel inançlarına dayanarak sıkıntının anlamını belirlerler. Bu anlamlardan biri utanç, aşağılama, kaygı ya da korku gibi duygusal tepkilere yol açan sıkıntıların içsel olarak olumsuz değerlendirilmesi ve algılanması olarak açıklanan içselleştirilmiş damgalamadır. Bu yorum bireyin içinde bulunduğu sosyal ağdan beslenir. Sosyal ağlar hem sosyal destek hem de sosyal olumsuzluk ile karakterizedir. Sosyal destek, duygusal arkadaşlık ve araçsal destek sağlayan sosyal davranışlardır. Sosyal






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

77


olumsuzluk, sosyal ağ içinde düşmanlık, duyarsızlık, alaycılık ve engellemedir. Aile içi şiddetle ilgili araştır-malar kadınların durumları hakkında diğerleri ile konuştuklarında ayrılmaya zorlanacaklarını hissettiklerini ya da eleştiri ve ilgisiz tutum ile karşılaşabileceklerini göstermektedir (Arnault vd., 2018a).

Yardım arama içsel, sosyal, profesyonel ve sistem düzeyinde türler olarak sınıflandırılır. Bu türler genellikle birbiriyle etkileşir ve tekrarlar. Örneğin; profesyonel uzmanlar sistem düzeyinde işlev görür ya da sosyal yar-dım profesyonel uzmanları kapsar. Buna ek olarak, bazen sosyal yardım kişilerarası deneyimler gerektirir ya da bazen sistem düzeyinde yanıt gecikebilir ve birey uzmanlara ya da sosyal ağa gönderilebilir. İçsel yardım genellikle literatürde yer almaz ancak kullanımı oldukça yaygındır. Çoğu insan başkalarına ulaşmadan önce çok sayıda içsel yardım faaliyeti dener ve başkalarının bu tür içsel faaliyetler ile ilgili hiçbir işe yaramadıkları yönündeki düşünceleri ile hayal kırıklığı yaşarlar. İçsel yardım arama eylemleri fiziksel öz bakım, aktif-pasif başetme stratejileri, manevi uygulamalar ve çevrenin değiştirilmesini kapsar. Sosyal yardım arama, arkadaşlık arayışı, yardım talebinde bulunma, duyguları ifade etme ve travma ile ilgili daha derin ihtiyaçların ifade edil-mesini kapsar. Profesyonel yardım arayışında genel sağlık hizmetlerine ulaşmaya çalışma esastır. Bunlar özel sağlık bakımı, duygusal ve destekleyici bakım, psikoterapötik bakım, psikiyatrik bakım ve travma ile ilgili bakımı kapsar. Son olarak sistem düzeyinde yardım arama ise hukuki süreçler, eğitim, bankacılık ve finans sektörünü kapsar (Arnault, 2009).

Yardım türlerine erişim sıklıkla, problemin önemi ve doğası, olası yardım kaynakları ve olası çareler hakkında farkındalık düzeyine ulaşan kişiye bağlı olarak katmanlı bir düzende ortaya çıkar. Örneğin, bir travma mağ-duru yıllarca danışmanlık almaya gidebilir ancak travma tarihini ortaya çıkarmayabilir; ya da bir kişi, genel bir pratisyen hekime gidebilir ve şiddeti inkar ederek yalnızca ağrı ya da uyku ile ilgili bir sorunun olduğunun farkındayken, arkadaşlara ve aileye “ilişkide sorunlar” olduğunu söyleyebilir (Arnault, 2018b).

Yardım arayışı, bireylerin ve grupların sağlık, güvenlik ve refahı yeniden kazanmak için harekete geçtiği, sosyo-duygusal ve bilişsel bir anlam kazanma sürecinin bir parçasıdır. Yardım arama süreci, algılanan ihti-yaç tarafından başlatılır. Bu ihtiyacı ortaya çıkaran durumun/duygunun birey açısından hem önemli hem de anormal olarak tanımlanması gerekmektedir (Arnault, 2009, 2018b). İhtiyacın bu şekilde tanınması, durumun/duygunun birey için önemli olduğuna ve normal/kabul edilebilir olmadığına işaret eder ve birey için sıkıntı olarak kabul edilir. Bu ihtiyacın ve olası nedenlerinin kabul edilmesi birey için önemli bir eylemdir ve sıkıntıyı hafifletmek için bir dizi bilişsel, duygusal, davranışsal ve sosyal eylemde bulunmayı gerektirir. Yardım arayışı genellikle sosyal çevre ile etkileşim ve iletişim kurmayı gerektirir. Birey sıkıntısını duygularını sözlü olarak açıklama, sözel olmayan belirtiler ve fiziksel belirtiler şeklinde bir dizi sosyal eylem aracılığı ile başkalarına ifade etmeye çalışır. Bu nedenle yardım arayışı durum ya da deneyimin önemli ve anormal olarak kabul edil-diği, sıkıntının hafifletilmesi ve ortadan kaldırılması için ihtiyaçların tespit edildiği çok boyutlu bir süreçtir (Arnault, 2009).

Şiddetin az bildirimi: Yardım arama çalışmaları; çoğunlukla kadınların şiddeti azaltma ya da sonlandırma ve şiddet uygulayan partnerden ayrılma çabalarını açıklar. Sosyal destek ağının kurulması, duygusal güven-liğin arttırılması, emniyet ve güvenliğin sağlanması ve kötüye kullanımdan sonra kalan duyguları işlemeye






Kongre Başkanı

78


yönelik çabalar da cinsiyete dayalı şiddet deneyimi sonrası iyileşmeye yönelik eylemleri kapsar (Liang vd., 2005). Kanada’da yapılmış bir çalışmada, son bir yıl içerisinde şiddet deneyimi olan kadınların yaklaşık üçte biri (34%) resmi destek veya hizmet kullanmadıklarını, kadınların %67.5’i en yaygın olarak bir arkadaş ya da komşusu ile %66.5’i ise aile üyeleri ile olay hakkında konuştuklarını bildirmişlerdir. Bu çalışmada en sık kullanılan resmi destek ise bir danışman ile görüşme şeklinde rapor edilmiştir ( Barrett ve St. Pierre, 2011). Türkiye’de geniş çaplı bir araştırma sonucu da şiddet mağduru kadınların büyük çoğunluğunun yardım ara-yışında resmi kaynaklara başvurmadıklarını, en sık resmi olmayan kaynakları (aile, arkadaş ve komşu ile ko-nuşma) kullandıklarını göstermektedir (Ergöçmen vd., 2013). Bu bulgular resmi olmayan kaynakların en sık kullanılan kaynak olduğunu bildiren diğer çalışmalar ile tutarlıdır (Fugate vd., 2005; Ellsberg vd., 2001). Bazı araştırmalar ise şiddetin derecesi arttıkça resmi kaynaklara (sağlık profesyonelleri, polis, avukat, sığınak ve kriz merkezleri) erişimin daha fazla olduğunu göstermektedir (Ansara ve Hindin, 2010). Uzun süren ve artan düzeyde şiddet deneyimi olan kadınlar, resmi hizmetler ve ceza adalet sistemi, sığınaklar ve kriz hatları gibi çeşitli hizmet türlerine erişim açısından en muhtemel kişilerdir. Sığınaklar ve kriz merkezleri en sık yoğun şiddete maruz kalan kadınlar tarafından kullanılmaktadır (Ansara ve Hindin, 2010).

Şiddet mağduru bireylerin yaşadığı travma sürecinde, yardım arama davranışını ve iyileşmeyi engelleyen bi-reysel süreçlere odaklanan çalışmalara literatürde az rastlanmaktadır. Fugate vd. (2005) kadınların bireysel algılarının aile içi şiddete maruziyet durumunda yardım arayışının önünde bariyer oluşturabileceğini bildir-mektedir. Bu çalışma kadınlara yardım arayışında bulunmama nedenlerini kendi cümleleri ile ifade ettirme-leri açısından önemli bulgular sunmaktadır. Son bir yılda şiddet gören 491 kadın ile görüşülmüş ve resmi hizmetlere başvurmanın önündeki en temel engelin şiddetin ciddi olarak algılanmaması olduğu görümüştür. İkinci önemli engelin ise kadınların ilişkiyi bitirmeye zorlanacakları düşüncesinde olmalarıdır. Ülkemizde bu konuda yapılan ilk çalışma olma özelliği gösteren araştırma sonucuna göre (Ergöçmen ve ark. 2013) yardım arayışını engelleyen en önemli faktör travmanın şiddeti ve sıklığı ile ilgilidir. Yardım arayışını engelleyen diğer önemli faktör başvurulacak resmi kaynakların, merkezlerin yetersiz sayıda olduğunu ve bu merkezlerin ken-dilerine yardımcı olabileceklerini düşünmeme ile ilişkilidir. Bu çalışmada şiddet deneyimleyen 4.552 kadının %30.9’u duruma karşı koyduğunu, %27.1’i evi terk ettiğini, %8.4’ü bir merkeze başvurduğunu, %4.7’si polis/jandarmaya başvurduğunu bildirmiştir. Sonuçlar, yardım aramada resmi kurumlara başvurunun azlığını açıkça göstermektedir.

Damgalamanın (stigmatizasyon) yardım arayışına olan etkisi nadiren araştırılan bir konudur. Aile içi şiddet damgalama modeline göre yardım arayışını etkileyen 3 damgalama türü (kültürel stigma, içselleştirilmiş stig-ma ve beklenen stigma) teorileştirilmiştir. İçselleştirilmiş stigma, bireyin kendi ve dünya hakkındaki olum-suz inançlarının, davranışları ve psikolojik sıkıntıyı nasıl etkileyeceğini açıklar. Kadınların kendilerini zayıf ve çaresiz hissettiklerini, utanç duyduklarını ve kötüye kullanım ile ilgili kendilerini suçladıklarını gösterir. Beklenen stigma, kadının durumunu bir başkası ile paylaştığında olacaklara yönelik kaygılarını inceler ve diğerlerinin tepkisinin ne olacağının belirsiz oluşu, destek vermemeleri, ayrılmaya zorlamaları ve kendilerini aptal ya da zayıf bulmaya ilişkin endişelerin olduğunu göstermektedir. Kültürel stigma ise kadınların içinde bulundukları kültürel normların yardım arayışını nasıl etkilediğine odaklanır. Araştırma sonuçları, şiddetin






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

79


özel bir mesele olduğunu ve gizli tutulması gerektiğine yönelik kültürel normlar geliştiğini gösterir (Overstreet ve Quinn, 2013).

SONUÇ

Araştırmalar, yardım arayışı oranının şiddet deneyimi olan kadınlarda oldukça az olduğunu göstermektedir (Barrett ve St. Pierre, 2011; Ergöçmen vd., 2013). Literatürde, kadınlarda yardım arama sıklığını gösteren çalışmalar olmakla birlikte, bu süreci kolaylaştıran ya da engelleyen faktörlerin neler olduğunu inceleyen kap-samlı araştırma sayısı azdır. Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de kadına yönelik şiddet ile mücadele dikkat çeken, çeşitli mücadele programları ve yasal süreçlerin hazırlandığı önemli bir gündem olmasına karşın tüm bu süreçte kilit rol oynayan kadınların yardım arama eğilimleri henüz az dikkat çeken bir konudur.

KAYNAKÇA

Ansara, D.L., Hindin, M.J., (2010). “Formal and informal help-seeking associated with women’s and men’s experiences of intimate partner violence in Canada”, Social Science & Medicine, 70(7): 1011-1018.

Arnault, D.S., (2009). “Cultural Determinants of Help Seeking”, Research and Theory for Nursing Practice, 23(4): 259-278.

Arnault, D.S., (2017). “The use of the clinical ethnographic narrative interview to understand and support help seeking after gender-based violence”, TPM. Testing, Psychometrics, Methodology in Applied Psycho-logy, 24(3): 423.

Arnault, D.S., Gang, M., Woo, S., (2018a). “Factors influencing on mental health help-seeking behavior among Korean women: A path analysis”, Archives of Psychiatric Nursing, 32(1): 120-126.

Arnault, D.S., (2018b). “Defining and Theorizing About Culture: The Evolution of the Cultural Determinants of Help-Seeking, Revised”, Nursing Research, 67(2), 161-168.

Barrett, B. J., St. Pierre, M. S. (2011). “Variations in women’s help seeking in response to intimate partner violence: Findings from a Canadian population-based study”, Violence Against Women, 17(1): 47-70.

Ergöçmen, B.A., Yüksel-Kaptanoğlu, İ., Jansen, H.A., (2013). “Intimate partner violence and the relation between help-seeking behavior and the severity and frequency of physical violence among women in Turkey”, Violence Against Women, 19(9), 1151-1174.

Fugate, M., Landis, L., Riordan, K., Naureckas, S., Engel, B., (2005). “Barriers to domestic violence help se-eking implications for intervention”, Violence Against Women, 11(3): 290-310.

Leonardsson, M., San Sebastian, M., (2017). “Prevalence and predictors of help-seeking for women exposed to spousal violence in India–a cross-sectional study”, BMC Women’s health, 17(1): 99.






Kongre Başkanı

80


Liang, B., Goodman, L., Tummala-Narra, P., Weintraub, S., (2005). “A theoretical framework for understan-ding help‐seeking processes among survivors of intimate partner violence”, American Journal of Com-munity Psychology, 36(1-2): 71-84.

Overstreet, N.M., Quinn, D.M., (2013). “The intimate partner violence stigmatization model and barriers to help seeking”, Basic and Applied Social Psychology, 35(1): 109-122.

Pico-Alfonso, M.A., Garcia-Linares, M.I., Celda-Navarro, N., Blasco-Ros, C., Echeburúa, E., Martinez, M., (2006). “The impact of physical, psychological, and sexual intimate male partner violence on women’s mental health: depressive symptoms, posttraumatic stress disorder, state anxiety, and suicide”, Journal of Women’s Health, 15(5): 599-611.

Sida. (2015). Preventing and Responding to Gender-Based Violence: Expressions and Strategies. International Organisations and Policy Support.


https://www.sida.se/contentassets/3a820dbd152f4fca98bacde8a8101e15/preventing-and-responding-to-gender-based-violence.pdf Son Erişim Tarihi: 18 Kasım 2018

United Nations. (1993). Declaration on the Elimination of Violence against Women. http://www.un.org/docu-ments/ga/res/48/a48r104.htm Son Erişim Tarihi: 18 Kasım 2018

World Health Organization. (2012). Understanding and addressing violence against women: Health Consequ-ences. http://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/77431/WHO_RHR_12.43_eng.pdf;jsessionid=2FEBF55DAB81D5F016224AF1C5E9EF9D?sequence=1 Son Erişim Tarihi: 18 Kasım 2018






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

81



İrem Sena AKGÜN1, Şüheda GÖZAYDINOĞLU2, Emine Nur FAYDA3, Ümit UĞURLU4

1-2-3-4Bezmialem Vakıf Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Ergoterapi Bölümü, İstanbul / Türkiye

Öz: Günümüzdeki yaşam koşullarının getirmiş olduğu zorluklar bireysel unsurların da etkisiyle sağlığımız için tehdit edici olan stres dönemlerine yol açabilmektedir. Stresle başa çıkma; beden ve ruh sağlığını korumak için verimli ve üretici bir hayat şeklini oluşturmaya yardımcı olur. Ergoterapi anlamlı ve amaçlı aktivitelerle sağlığı ve refahı artıran kişi merkezli sağlık mesleğidir. Bu çalışmanın amacı algılanan stres düzeyi yüksek ve stresle başa çıkmada yetersiz kalan bireylerin, stres yönetiminde uğraşıları bir araç olarak kullanabileceği hakkındaki farkındalıklarını belirlemektir. Uğraşılar, bireylerin yaşamlarını sürdürmek için yapmak zorunda oldukları ve bunların dışında kendileri için anlamlı tüm aktivitelerdir. Bu araştırmanın çalışma evreni, yaşları 24-35 yıl arasında değişen, aktif çalışma hayatına sahip toplam 50 kadın ve erkek katılımcıdan oluşturulmak-tadır.Veri toplama aracı olarak Demografik Bilgi Formu, Algılanan Stres Ölçeği, Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği (SBTÖ) ve araştırmacılar tarafından yarı yapılandırılmış olan uğraşılar ile ilgili sorular içeren anket formu uygulanmıştır.Veriler tanımlayıcı (ortalama, standart sapma veya mod, sıklık dağılımı) ve analitik istatis-tik yöntemler (bağımsız gruplar t-testi veya Mann-Whitney U testi) kullanılarak analiz edilmiştir. Stresle başa çıkmada uğraşıların rolünün farkındalığını ve etkisini incelemek amacıyla planlanan çalışmamızda, stresle başa çıkma tarzları ve uğraşıların varlığı arasında istatistiksel açıdan ilişki saptanmadı. Bu sonuca göre top-lumun anlamlı uğraşı kavramını doğru tanımlamadığını ve bu sebepten dolayı stresle başa çıkmada yetersiz kalan bireylerin, stres yönetiminde uğraşıları bir araç olarak kullanabileceği hakkındaki farkındalıkları olma-dığı bulundu. Çalışmamız stresle başa çıkmada uğraşıların rolü üzerine farkındalığın araştırılmasına katkıda bulunmasının yanı sıra stresle başa çıkma ve sağlığı korumaya yardımcı müdahale programları oluşturulurken, bireylerin uğraşıların rolünü kavramalarını sağlayacak şekilde planlanması ve oluşturulmasına dikkat çekeceği görüşündeyiz.

Anahtar Kelimeler: Ergoterapi, Uğraşı, Farkındalık, Stres, Stresle Başa Çıkma


İnsan organizması gün içerisinde sürekli iç ve dış etkenlerle etkileşim halindedir. Stres, organizmanın denge-sini bozabilecek herhangi bir uyarana fizyolojik, psikolojik veya sosyal gerilimlere karşı verilen bir cevaptır. Değişim ve gelişim için bireyin kendisini zorlaması doğal bir süreçtir, ancak günümüzde yaşanan ekonomik güçlükler, yaşamın her alanında artan rekabet, sosyal ilişkilerdeki yozlaşma, ağır yaşam koşulları kişilerin normal tolerans sınırlarını aşmalarına neden olmaktadır (1). Bu durumda organizma uyum, düzen ve denge arayışına girmektedir. Stres bu bakış açısıyla organizmayı tekrar kararlı hale getirmek için uyaran bir alarm






Kongre Başkanı

82


mekanizması olarak karşımıza çıkmaktadır. Stres uzun süreli olduğunda ve uygun başa çıkma mekanizmaları geliştirilemediğinde bireylerin sağlığını tehdit etmektedir (2).

Stresle başa çıkma; beden ve ruh sağlığını korumak için verimli ve üretici bir hayat şeklini oluşturmaya yar-dımcı olur. Yaşam sorunları ortaya çıktığında, insanlar genellikle kaçınma, tehdit karşısında değersiz hissetme, sosyal destek arama ve krizle ilgili problem çözme gibi başa çıkma stratejilerine başvurarak stresi hafifletmeye çalışırlar. Başa çıkma birçok uzman tarafından araştırılmış ve farklı uzmanlarca benzer şekilde tanımlanmıştır. Folkman ve Lazarus (1984), başa çıkmayı; bireyin stres yaratan durumların farkında olması ve çaba harca-ma süreci olarak tanımlamaktadır (3). Benzer olarak Zautra (2003) başa çıkmayı; stres uyaranları tarafından oluşturulan duygusal gerilimi yok etme, azaltma veya bu gerilimle baş etme amacı ile gösterilen duygusal ve davranışsal tepkiler olarak ifade etmiştir (4). Başa çıkma cevabı özetle, çevresel koşullar veya içsel bir duruma ait algılanan strese tepki olarak başlatılan kasıtlı fiziksel veya zihinsel eylemlerdir (3). Başa çıkma stratejileri-nin, stresin sağlığımız üzerine olumsuz etkilerini 2 şekilde giderdiği fikri üzerinde durulmaktadır: a) bireylerin inançları ve önceki yaşam deneyimleri, sorunları tehdit olmayan değerlendirmelere götürebilir, b) insanların yeteneklerini ve çabalarını geliştirmek, sağlığı etkilemeden önce sorunlu yaşam olaylarından kaynaklanan stresi hafifletebilir (5).

Uğraşılar, bireylerin yaşamlarını sürdürmek için yapmak zorunda oldukları ve bunların dışında kendileri için anlamlı olan tüm aktivitelerdir. İnsanlar uğraşısal canlılardır (“occupational beings”) ve bireyin bir uğraşıyla meşgul olması yaradılıştan gelen bir özelliğidir. Bir uğraşıda aktif rol almak, bireyin gelişim düzeyine uygun günlük yaşam, serbest zaman ve üretkenlik aktivitelerine bilfiil katılımı anlamına gelir (6).

Bireyin yapmaktan keyif aldığı ve öz benliğine uygun uğraşılar, bireyi gündelik hayatın sıkıntılarından uzak-laştırır. Uğraşıların stresle başa çıkmada nasıl etkili olduğuna dair farklı mekanizmalar ileri sürülmüştür (7,8). Kleiber (1999), serbest zaman aktivitelerini de dâhil ettiği yorumunda bireylerin olumsuz yaşam deneyimleri ve sosyal sorunlarla karşılaştıklarında, süreklilik duygusu kazandıran aktiviteleri yürütmelerinin kendi iç dün-yaları ile ve diğer bireylerle yeniden temas tesis etmek için fırsatlar yarattığını bildirmiştir.

AMAÇ

Günümüzdeki yaşam koşullarının getirmiş olduğu zorluklar bireysel unsurların da katkısıyla sağlığımız için tehdit edici olan uzun süreli stres dönemlerine yol açabilmektedir. Bireylerin kendi kişisel özelliklerine uyma-yan, farklı gerekçelerle yapılmak zorunda olan görevlerin ve aktivitelerin giderek yaşamımızda daha fazla yer alması, anlamlı uğraşıların sadece serbest zaman aktivitesi olarak görülmesi ve bunları yürütmek için yeterli farkındalığın ve imkânların olmaması sorunu arttırma eğilimi taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı algılanan stres düzeyi yüksek ve stresle başa çıkmada yetersiz kalan bireylerin, stres yönetiminde uğraşıları bir araç olarak kullanabileceği hakkındaki farkındalıklarını belirlemektir.

KAPSAM

Ergoterapi anlamlı ve amaçlı aktivitelerle sağlığı ve refahı artıran kişi merkezli bir sağlık mesleğidir. Ergote-rapi bilimi bireyin biricik ve özel olduğu bu dünyada her insanın gereksiniminin farklı olduğunu bilir. Bireye






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

83


göre değişen ve kişi için anlamlı olan her uğraşı bir “occupation”dır. Bu kapsamda stres kaynaklarının tanım-lanma, değerlendirmesini yapma ve başa çıkma yaklaşımlarını öğretme ergoterapinin görevlerinden biridir. Birey bu anlamlı uğraşıları stres yönetiminde bir araç olarak kullanabilir.

YÖNTEM

Bu araştırmanın çalışma evrenini, yaşları 24-35 yıl arasında değişen, aktif çalışma hayatına sahip kadın ve erkek katılımcılar oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak Demografik Bilgi Formu, Algılanan Stres Ölçeği, Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği (SBTÖ) ve araştırmacılar tarafından literatür taraması yapılarak yapılan-dırılmış olan uğraşılar ile ilgili sorular içeren anket formu katılımcılar tarafından cevaplandırılmıştır. Çalışma-mızda toplanan veriler SPSS programında analiz edilerek sonuçlara ulaşılmıştır.

Demografik Bilgi Formu, katılımcıların sosyo-demografik özelliklerine ait soruların yanı sıra gelir düzeyle-rinden, genel sağlık durumlarından, iş ve aile yaşantılarından memnuniyet düzeylerine yönelik sorular içer-mektedir.

Algılanan Stres Ölçeği (ASÖ), Cohen, Kamarck ve Mermelstein (1983) tarafından geliştirilmiş olup Türkçe geçerlik ve güvenilirlik çalışması Eskin ve arkadaşları (2013) tarafından yapılmıştır. ASÖ 14 maddeden oluş-maktadır ve kişilerin son 1 ay içerisinde algıladıkları stres düzeyleri 0-4 arası verilen puanlarla ölçülmektedir (9).

Bireylerin genel ya da belirgin stres durumlarıyla başa çıkmada kullandıkları tarzları belirleyebilmek amacıyla 1980 yılında Folkman ve Lazarus tarafından geliştirilen “Ways of Coping Inventory” ölçeğinden Türkçe’ye uyarlanan “Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği’nin” nin geçerlik ve güvenilirlik çalışmaları Şahin ve Durak (1995) tarafından yapılmıştır. 30 maddeden oluşan ölçekte beş ayrı alt boyut bulunmaktadır. Bunlar; sosyal des-tek arama, iyimser, kendine güvenli, boyun eğici ve çaresiz yaklaşım olarak belirtilmektedir. SBTÖ maddeleri 4’lü Likert tipi ölçek üzerinde yanıtlanmaktadır (10).

Uğraşılar ve uğraşıların sağlık üzerine etkilerinin sorgulandığı soru formu araştırmacılar tarafından “Ciddi Boş Zaman Perspektifi Ölçeği”, “Boş Zaman Yönetimi Ölçeği” ve “Boş Zaman Tutum Ölçeği” ölçeklerinden yola çıkılarak hazırlanmıştır (11,12,13). Form “Evet” ve “Hayır” seçeneklerinden biri tercih edilerek yanıtlanmak-tadır.

BULGULAR

Çalışmamıza benzer meslek koşullarına sahip olan 24-35 yaş aralığında, %54(n:27)’ü kadın ve %46(n:23)’sı erkek olmak üzere 50 katılımcı dahil edildi. Katılımcıların yaşları Tablo 1.1‘de gösterildi.

Tablo 1. Katılımcıların Yaşları


Yaş(yıl) 29,12±3,409 24 35






Kongre Başkanı

84


Katılımcıların yaş ortalaması 29,12±3,409 yıl olarak bulundu.

Tablo 2. Katılımcıların Cinsiyet, Medeni Durum ve Eğitim Düzeylerine Göre Dağılımı

n %

Cinsiyet

KadınErkekToplam

272350

5446100

Medeni durum

EvliBekarToplam

183250

3664100

Eğitim düzeyi

İlkokulLiseÜniversiteYüksek lisansToplam

4830850

8166016100

Katılımcılar cinsiyetlerine göre incelendiğinde, kadınların erkeklerden fazla olduğu görüldü. Eğitim düzeyleri açısından incelendiğinde ilk sırada üniversite mezunlarının yer aldığı belirlendi. Çalışmamızda bekar katılımcı sayısının daha fazla olduğu gözlendi (Tablo 1.2).

Tablo 3. Çalışmada Bulunan Katılımcıların ASÖ, SBTÖ Değerleri


Algılanan Stres Ölçeği 26,42±5,33 13 41

Stresle Başa Çıkma Tarzları ÖlçeğiKendine Güvenli YaklaşımÇaresiz YaklaşımBoyun Eğici Yaklaşımİyimser YaklaşımSosyal Desteğe Başvurma

15,94±2,979,50±3,925,10±3,199,78±2,746,90±1,98

73032

212131512

ASÖ: Algılanan Stres Ölçeği, SBTÖ: Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

85


Tablo 2.1’de çalışmada bulunan katılımcıların ASÖ ve SBTÖ değerleri gösterildi. ASÖ skoru ortalama 26,42±5,33, stresle başa çıkma tarzının değerlendirilmesi için tercih edilen SBTÖ anketinin I. kısım alt parametreleri kendine güvenli yaklaşım, çaresiz yaklaşım, boyun eğici yaklaşım, iyimser yaklaşım, sosyal desteğe başvurma skorları ortalaması sırasıyla 15,94±2,97, 9,50±3,92, 5,10±3,19, 9,78±2,74, 6,90±1,98 olarak bulundu.

Tablo 4. Algılanan Stres Ölçeği ile Stresle Başa Çıkma Tarzları Skorlarının Karşılaştırılması

n:50

r p

Algılanan stres ölçeği - Stresle başa çıkma tarzları Kendine Güvenli Yaklaşım Çaresiz Yaklaşım Boyun Eğici Yaklaşım İyimser Yaklaşım Sosyal Desteğe Başvurma

-0,2280,3590,227-0,2560,048

0,1110,0110,1130,0730,738

Pearson korelasyon, p<0,05

Tablo 2.2’te çalışmada bulunan katılımcıların algılanan stres ölçeği skoru ile stresle başa çıkma tarzları para-metreleri arasındaki ilişki gösterildi. Katılımcıların algılanan stres ölçeği skoru ile çaresiz yaklaşım arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki bulundu. Algılanan stres ölçeği skoru ile stresle başa çıkma tarzları ölçeği alt parametresi olan çaresiz yaklaşım skoru arasında istatistiksel olarak anlamlı, pozitif yönde orta düzeyde bir ilişki gözlendi (r=0,359, p<0,05). Stresle başa çıkma tarzları ölçeğinin diğer parametreleri açısından algılanan stres ölçeği ile arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmadı (p>0,05).

Tablo 5. Katılımcıların Anlamlı Uğraşı Varlığının ve Stresle Başa Çıkma Tarzlarının Karşılaştırılması

Benim için anlamlı bir uğraşım vardır.

EVET(n=42)

HAYIR(n=8)

X±SD X±SD p

Stresle Başa Çıkma Tarzları

Kendine Güvenli YaklaşımÇaresiz YaklaşımBoyun Eğici Yaklaşımİyimser YaklaşımSosyal Desteğe Başvurma

16,50±2,579,50±4,135,24±3,3810,05±2,726,88±2,10

13,00±3,389,50±2,774,38±1,848,38±2,567,00±1,19

0,02210,3160,1240,826

Independent Sample t-Test, p<0,05






Kongre Başkanı

86


Çalışmada bulunan katılımcıların anlamlı bir uğraşıya sahip olmasına ve olmamasına göre incelendiğinde 42 (%84)’sinin anlamlı bir uğraşıya sahip oldukları, 8 (%16)’inin ise anlamlı uğraşıya sahip olmadıkları görüldü. Anlamlı bir uğraşıya sahip olmayanların %75’inin sebebi yeterli zaman bulamamak, %25’inin sebebi ise ken-dilerine iyi gelen anlamlı uğraşıyı henüz keşfedememiş olmaları olarak bulundu. Tablo 2.3’de bu iki alt grup stresle başa çıkma tarzları açısından karşılaştırıldı. Benim için anlamlı bir uğraşım vardır sorusuna evet ya da hayır yanıtını veren katılımcılar arasında stresle başa çıkma tarzlarının alt parametresi olan kendine güvenli yaklaşım skoru arasında istatistiksel olarak pozitif yönde anlamlı bir ilişki gözlendi (p=0,022, p<0,05). An-lamlı uğraşıya sahip katılımcılar ile anlamlı uğraşıya sahip olmayan katılımcılar arasında stresle başa çıkma tarzlarının diğer parametreleri açısından istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmadı (p>0,05).

Tablo 6. Katılımcıların Stresli Hissettiklerinde Bir Uğraşı ile Meşgul Olma Durumu ve Stresle Başa Çıkma Tarzlarının Karşılaştırılması

Kendimi stresli hissettiğimde bir uğraşı ile meşgul olurum.

EVET(n=39)

HAYIR(n=11)

X±SD X±SD p

Stresle Başa Çıkma Tarzları

Kendine Güvenli YaklaşımÇaresiz YaklaşımBoyun Eğici Yaklaşımİyimser YaklaşımSosyal Desteğe Başvurma

16,10±2,919,00±3,744,95±3,119,79±2,686,95±2,13

15,36±3,2611,27±4,225,64±3,559,73±3,066,73±1,34

0,5080,1270,5700,9480,680

Algılanan Stres Ölçeği 26,36±5,49 26,64±4,94 0,875

Independent Sample t-Test, p<0,05

Çalışmada bulunan katılımcıların stresli hissettiklerinde bir uğraşı ile meşgul olma durumuna göre incelendi-ğinde 39 (%78)’unun anlamlı bir uğraşı ile meşgul oldukları, 11 (%22)’inin ise anlamlı bir uğraşı ile meşgul olmadıkları görüldü. Tablo 2.4’de bu iki alt grup stresle başa çıkma tarzları açısından karşılaştırıldı. Stresli his-settiğinde anlamlı bir uğraşı ile meşgul olan katılımcılar ile anlamlı bir uğraşı ile meşgul olmayan katılımcılar arasında stresle başa çıkma tarzları açısından istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmadı (p>0,05).

SONUÇ

Stresle başa çıkmada uğraşıların rolünün farkındalığını ve etkisini incelemek amacıyla planlanan çalışma-mızda, stresle başa çıkma tarzları ve anlamlı uğraşıların varlığı arasında ilişkili bulunamadı. Bu çıkan sonuca bağlı olarak toplumun anlamlı uğraşı kavramını doğru tanımlamadıklarını ve bu nedenle stresle başa çıkmada






Kongre Başkanı






Kongre Başkanı

87


yetersiz kalan bireylerin, stres yönetiminde uğraşıları bir araç olarak kullanabileceği hakkındaki farkındalıkları olmadığını düşünmekteyiz.

Stresle başa çıkma tarzlarından sağlıksız baş etme tarzı olan çaresiz yaklaşımı tercih eden katılımcılar ile al-gılanan stres ölçeği skorları arasında anlamlı bir ilişki bulundu. Bu çıkan sonuca göre katılımcılara uğraşının stresle baş etmede rolü olduğunun önemi ne kadar vurgulanırsa ve anlamlı bir uğraşıya katılımı sağlanırsa algıladıkları stresin de aynı oranda azalacağı öngörülmektedir.

Stresle başa çıkma tarzlarından sağlıklı baş etme tarzı olan kendine güvenli yaklaşımı tercih eden katılımcılar ile anlamlı bir uğraşıya sahip olan katılımcılar arasında anlamlı bir ilişki bulundu. Bu çıkan sonuca göre ka-tılımcılar her ne kadar farkında olmasalar dahi uğraşılar ile kendilerine sağlıklı bir baş etme tarzı geliştirmiş-lerdir.

Çalışmamız, stresle başa çıkmada uğraşıların rolü üzerine farkındalığın araştırılmasına katkıda bulunmasının yanı sıra stresle başa çıkma ve sağlığı korumaya yardımcı müdahale programları oluşturulurken, bireylerin uğraşıların rolünü kavramalarını sağlayacak şekilde planlanması ve oluşturulmasına dikkat çekeceği görüşün-deyiz.

KAYNAKÇA

Akgül, B.M., Özdemir, A.S., Öğüt, E.E.E., Karaküçük, S., (2016). Serious Leisure Inventory and Measure-ment: Validity and reliability analysis Ciddi Boş Zaman Envanteri ve Ölçümü: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Journal of Human Sciences, 13(2): 2820-2838.

Akgül, B.M., Karaküçük, S., (2015). Free time management scale: Validity and reliability analysis Boş zaman yönetimi ölçeği: Geçerlik-güvenirlik çalışması. Journal of Human Sciences, 12(2): 1867-1880.

Akyüz, H., (2015). Üniversite öğrencilerinin boş zaman faaliyetlerine yönelik tutumlarının incelenmesi: Bartın Üniversitesi örneği (Master’s thesis, Bartın Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü).

Baltaş, A., (2005). Baltaş Z. Stres ve başa çıkma yolları, 22.

Bass-Haugen, J., Baum, C.M., Christiansen, C., (Eds.). (2015). Occupational Therapy: Performance, Partici-pation, and Well-being. Slack Incorporated.

Coleman, D., Iso-Ahola, S.E., (1993). Leisure and health: The role of social support and self-determination. Journal of leisure research, 25(2): 111-128.

Eskin, M., Harlak, H., Demirkıran, F., Dereboy, Ç., (2013, October). Algılanan stres ölçeğinin Türkçeye uyar-lanması: güvenirlik ve geçerlik analizi. In New/Yeni Symposium Journal(Vol. 51, No. 3, pp. 132-140

Folkman, S., Lazarus, R.S., Dunkel-Schetter, C., DeLongis, A., Gruen, R.J., (1986). Dynamics of a stressful encounter: cognitive appraisal, coping, and encounter outcomes. Journal of personality and social psycho-logy, 50(5): 992.






Kongre Başkanı

88


Karaküçük, S., Başaran, Z., (2000). Stresle Başa Çıkmada Rekreasyon Faktörü, Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 1(4): 55-64.

Şahin, N.H., Durak, A., (1995). Stresle başa çıkma tarzları ölçeği: Üniversite öğrencileri için uyarlanma-sı. Türk Psikoloji Dergisi, 10(34): 56-73.

Trenberth, L., Dewe, P., Walkey, F., (1999). Leisure and its role as a strategy for coping with work stress. In-ternational Journal of Stress Management, 6(2): 89-103.

Wadsworth, M.E., (2015). Development of maladaptive coping: A functional adaptation to chronic, uncontrol-lable stress. Child development perspectives, 9(2): 96-100.

Zautra, A.J., (2003). Stress, emotions and health.






Kongre Başkanı

89

1. ULUSLARARASI RUH SAĞLIĞINDA TOPLUMSAL FARKINDALIK KONGRESİ







Kongre Başkanı

90


LEVELS OF DEPRESSION, ANXIETY AND QUALITY OF LIFE OF MEDICAL STUDENTS

Arda KARAGÖL

Turkey

Abstarct: Aim: This study was conducted to determine levels of depression, anxiety and quality of life in me-dical students. Method: thirrd grade and sixth grade medical students which accepted to be participate to the study and sign informed consent form were included in the study. Data was evaluated by descriptive statistics.Participants were given Beck Depression Inventory, Benck Anxiety Inventory and Short-Form 36. Result: To-tally 81 students of which 41 are third grade, and 40 are sixth grade students were included to the study. Ratio of those who had (mild, moderate or severe) depression were % 58.5 in third grade students and %55 in sixth grade students. Ratio of those who had moderate to severe anxiety was %34.1 in third grade students and %25 in sixth grade students. These differences between grades were not statistically significant. Regarding subsca-les of quality of life; sixth grade students have higher scores on “general health perception” subscale then third grade students. Medical students had lower scores in; difficulty in physical role, difficulty in emotional role, energy, mental health, social functioning and perception on general health subscales when compared to the average scores of Turkish community. Conclusion: Medical students are having a lower quality of life regar-ding most of the subscales when compared to normal population. Both third and sixth grade students had high depression and anxiety levels. As medical training is a hard and long way to go, it is important to encourage medical students to get psychiatric support to maintain their mental health.

Key Words: Depression, Anxiety, Quality of Life, Medical Students






Kongre Başkanı

91


SAĞLIK MESLEK LİSESİ ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL MEDYA BAĞIMLILIĞI, ALGILANAN STRES DÜZEYİ VE YAŞAMDA ANLAM DÜZEYİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

Ayşe Gül UÇMAN

Türkiye

Öz. Giriş: Amaç: Bu çalışmada sağlık meslek lisesindeki öğrencilerin sosyal medya bağımlılığı, algılanan stres düzeyi ve yaşamda anlam düzeyleri arasındaki ilişki incelenmiştir. Gereç-Yöntem: Çalışmaya Hatay’ın Kırıkhan İlçesinde bulunan İbn-i Sina Mesleki ve Teknik-i Anadolu Lisesinde öğrenim görmekte olan 285 öğ-renci gönüllü olarak katılmıştır. Çalışmada öğrencilere ergenler için geliştirilen sosyal medya bağımlılığı ölçe-ği, algılanan stres düzeyi ölçeği ve yaşamda anlam ölçeği uygulanmıştır. Bulgular: Çalışma grubunda yaşları 14-18 arasında değişen, sınıf düzeyleri lise 1, lise 2, lise 3 ve lise 4 arasında değişen 201 kız ve 84 erkek öğren-ci bulunmaktadır. Yapılan normallik testi sonucunda algılanan stres düzeyi ölçeğinin verileri normal dağılıma sahip olup, yaşamda anlam ve sosyal medya bağımlılığı ölçeklerinin verileri ise normal olmayan dağılıma sahiptir. Bundan dolayı öğrencilerin algılanan stres düzeyleri, yaşamda anlam ve sosyal medya bağımlılıkları arasındaki ilişki incelenememiştir. Öğrencilerin sosyal medya bağımlılığı ile yaşamda anlam düzeyleri arasın-da orta düzeyde negatif yönde anlamlı bir ilişki olduğu tespit edildi (r=0.34 p<.05). Öğrencilerin algılanan stres düzeyleri ile algılanan stres düzeylerinin alt faktörü olan yetersizlik özyeterlilik algısı arasında yüksek düzeyde pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu gürüldü (r=0.82 p<.05). Sonuç: Öğrencilerin sosyal medya bağımlılığı arttıkça yaşamda anlam düzeyleri azalmaktadır. Bundan dolayı öğrencilerin yaşamda anlam düzeylerini attı-racak, hayatlarının anlamının farkına varmalarını sağlayacak etkinliklerin araştırılmasına ve uygulanmasına ihtiyaç vardır. Anahtar Kelimeler: Sosyal medya bağımlılığı, yaşamda anlam düzeyi, algılanan stres düzeyi

Anahtar Kelimeler: Sosyal Medya Bağımlılığı, Yaşamda Anlam Düzeyi, Agılanan Stres Düzeyi






Kongre Başkanı

92


TRİESTE DENEYİMİNDE KURUMSUZLAŞTIRMA SONRASI SOSYAL İÇERME VE DESTEK UYGULAMALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Balkır UYSAL

Türkiye

Öz: 1970’lerde İtalya’nın Trieste kentinde, radikal psikiyatrist Franco Basaglia, ruh sağlığı alanında insan haklarını merkeze alan bir anlayışı hayata geçirmiştir. Ruhsal sorunlar yaşayan bireyleri izole eden gelenek-sel akıl hastanesinin lağvedilmesiyle başlayan bu önemli kurumsuzlaştırma (deinstitutionalization) deneyimi, 1978 yılında Basaglia Yasaları (Legge Basaglia) olarak da anılan 108 sayılı yasa ile tüm ülkedeki psikiyatri reformunu başlatmış ve toplum temelli ruh sağlığı hizmetlerine geçişi başlatmıştır. Yalnızca depo hastane olarak anılan kuşatıcı kurumlardan kooperatifler, bakım merkezleri, korumalı evler gibi daha küçük birimlere mekansal bir geçiş söz konusu değildir. Trieste modelinde, hizmetlerden yararlanan bireylerin damgalamadan ve ayrımcılıktan uzak bir şekilde kendilerini etkileyen kararlar üzerinde yeterli kontrole sahip olabilmeleri, kendi alanlarında yaşamaya ve çalışmaya devam ederken bakım ve denetimi sağlayabilecek toplum desteğini alabilmeleri amaçlanmıştır. Aileler ile birlikte yerel topluluğu harekete geçiren ortak bir eylem planında daha fazla sosyal politika aracının geliştirilmesi ve sosyal hizmet müdahalesinin entegre edilmesi söz konusudur. Birçok tartışmaya, anlaşmazlığa rağmen bu kapsamlı reform süreci Dünya Sağlık Örgütü tarafından ruh sağlığı hizmetleri açısından önemli bir referans noktasını temsil etmeye devam etmektedir. Bu çalışmada, geçmişten 2013-2020 Eylem Planına kadar İtalya’daki dönüşüm, sosyal çalışmanın rolü ve sosyal destek uygulamalarının gelişimi açısından kazanımları ve eleştirel yönleriyle birlikte derlenecektir. Sonuç olarak ise Türkiye’de ruh sağlığı alanındaki yasal, kurumsal ve kavramsal düzeydeki tartışmalara dair mukayeseli bir çerçeve geliştiril-meye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler: Toplum Temelli Ruh Sağlığı, Kurumsuzlaştırma, Sosyal İçerme, Sosyal Destek






Kongre Başkanı

93




Türkiye

Öz: Kişisel iyi oluş, bir insanın hayatının her alanında ahenk halinin olmasını ve fiziksel, zihinsel bütünleşme-yi ifade eder. Bu bütünleşme bir uğraşıyı/aktiviteyi gerçekleştirirken de ortaya çıkar. Bunların yanı sıra uğra-şılar beynimizin her iki lobunu da kullanmamızı sağlayarak stres veren olayları tehdit vermeyen bir deneyim olarak tekrar işlememize yardımcı olur. Bu durum başarılı müdahale ve çözüm için oldukça önemlidir. Aynı zamanda uğraşılar kendimizi ifade etmemizin bir yolunu sağlar ve bu nedenle kişisel kimliğin oluşumuna, ko-runmasına katkıda bulunur. Bu çalışmanın kapsamı ergoterapi biliminin bakış açısı göz önünde bulundurularak belirlenmiştir. Ergoterapi bilimi sağlığın tanımında olduğu gibi bireyi fiziksel, zihinsel ve sosyal yönlerden ele alarak bireye özgü anlamlı uğraşılar vasıtasıyla iyi oluş halinin sürdürülmesinde rol oynar.Bu araştırmanın ça-lışma evrenini, yaşları 24-35 yıl arasında değişen, aktif çalışma hayatına sahip kadın ve erkek katılımcılar oluş-turmaktadır. Çalışma yarı yapılandırılmış olup veri toplama aracı olarak Demografik Bilgi Formu, Algılanan Stres Ölçeği, Kişisel İyi Oluş İndeksi ve araştırmacılar tarafından literatürde yer alan bilgilerden yola çıkılarak hazırlanan uğraşılar ile ilgili sorular içeren anket formu kullanıldı. Veriler tanımlayıcı (ortalama, standart sap-ma veya mod, sıklık dağılımı) ve analitik istatistik yöntemler (bağımsız gruplar t-testi veya Mann-Whitney U testi) kullanılarak analiz edilmiştir. Çalışmamız sonucunda ulaşılan sonuç ise; Kişisel iyi oluş skoru ve uğraşı sahibi olmanın arasındaki ilişki anlamlı çıkmamasına rağmen katılımcıların kişisel iyi oluş durumunu tanımla-yamadıkları ve uğraşıların kişisel iyi oluşa etki ettiğinin farkında olmadıkları sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler: İyi Oluş, Uğraşı, Farkındalık, Ergoterapi, Stres






Kongre Başkanı

94


AİLE HEKİMLERİNİN RUHSAL HASTALIKLARA YÖNELİK İNANÇLARININ BAZI PSİKİYATRİ PRATİKLERİ VE SOSYODEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ İLE

KARŞILAŞTIRILMASI

Elif Aktan MUTLU

Türkiye

Öz: Amaç: Ruhsal hastalıklar toplumların ‘’ normal ‘’ olarak algıladığı, yaşadığı yaşam biçimlerinin dışın-da özellikler ve davranışlar gösterebilen hastalıklardır. Toplumdaki her birey bu hastalıkların ‘’normal dışı’’ özelliklerini öğrenerek yetişir. Toplumun stigmatize edici bu tutumu sağlık çalışanlarında da görülmektedir. Sağlık çalışanları olarak hekimler de toplumun birer bireyi olarak bu hastalıklara karşı toplumun fikirleri ile yetiştirilirler ve hekimlik hayatlarında da bu olumsuz inançları sürdürebilirler. Aile hekimleri ile yapılan çalışmalarda şizofreni hastalarına karşı sosyal olarak mesafeli olmak istedikleri bulunmuştur (1). Çalışmanın amacı aile hekimlerinin ruhsal hastalıklara karşı olan inançlarının, bazı klinik psikiyatrik pratikle ve sosyode-mografik özelliklerle karşılaştırılmasıdır. Yöntem: Hekimlere sosyodemografik veri formu, ruhsal hastalıklara yönelik inanç (RHYİÖ) formu verilmiştir.Bursa’da çalışan 79 aile hekimi cevaplamayı kabul etmiştir. Sonuç: Çalışma; %30,4’ü (n=24) kadın, %69,6’sı (n=55) erkek toplam 79 aile hekimi ile yapılmıştır. Cinsiyetlerine göre, çalışma sürelerine göre, ruhsal hastalık geçirme durumlarına göre, ailelerinde ruhsal hastalık bulunması durumuna göre, en çok (anksiyete grubu) ve en az ( bağımlılık grubu) görmek istedikleri ruhsal hastalık çe-şidine göre hekimlerin Ruhsal Hastalığa Yönelik İnançlar Ölçeği “Tehlikelilik”, “Çaresizlik ve Kişilerarası İlişkilerde Bozulma”, “Utanma” alt boyutlarından ve ölçek toplamından aldıkları puanlar, istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstermemektedir (p>0,05). RHYİÖ kendi içinde değerlendirildiğinde ise her üç alt boyutta ve toplam puanda hekimlerin ruhsal hastalıklara ve hastalara karşı belirgin olumsuz inançlarının olmadığı gö-rülmektedir. 1- Aker, S. “Samsun İlinde Aile Hekimlerinin Şizofreni Hastalarına Karşı Tutumları ve Hekimlik Uygulamaları.” Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Tıp Fakültesi Halk sağlığı AD, Uzmanlık Tezi. Samsun (2008).

Anahtar Kelimeler: Aile Hekimleri, Ruhsal Hastalık, İnanç






Kongre Başkanı

95


KRONİK HASTALIKLARDA GÖRÜLEN PSİKİYATRİK PROBLEMLER

Fatma AYTAP, Kübra DEMİRCİ, Zülfünaz ÖZER

Türkiye

Öz: Kronik hastalıklar genellikle yavaş ilerleyen, düzenli takip, tedavi ve bakım gerektiren geri dönüşümsüz olan sağlık sorunlarıdır. Hem dünyada hem de ülkemizde ölüme neden olan hastalıklar içinde kardiyovaskü-ler hastalıklar, kanser, kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) ve diyabet ilk dört sırada yer almaktadır. Dünya Sağlık Örgütü’nün raporuna göre 2017 yılında iskemik kalp hastalıkları ve inme nedeniyle 15 mil-yon, kanser nedeniyle 8.8 milyon, KOAH nedeniyle 3.2 milyon ve diyabet nedeniyle 1.6 milyon kişi ha-yatını kaybetmiştir. Ülkemizde de meydana gelen ölüm sebepleri sırasıyla kalp hastalıkları, kanser, KOAH ve diyabet ilk sıralardadır. Kronik hastalıklardan dolayı bireylere uygulanan tedavinin yan etkileri, hastane yatışları, fiziksel aktivitelerde azalma, ağrı, beden imajının bozulması, sürekli birilerine bağımlı olma gibi nedenler psikiyatrik bozuklukların ortaya çıkmasına zemin hazırlamaktadır. Hastalarda üzüntü, öfke, çare-sizlik, ümitsizlik, depresyon, endişe, korku ve anksiyete gibi psikiyatrik sorunlar yaşanmaktadır. Bu durum tedavi aşamalarının bilinmemesi ve hastalığın bireylerde ölümü çağrıştırmasından kaynaklanmaktadır. Ayrıca psikiyatrik sorunlar tıbbi hizmetlerin kullanımını artırarak sağlık maliyetlerini artırmakta, bireylerde uyum sorunlarına, yaşam kalitesinde bozulmaya, hastanın hastalıkla mücadelesini olumsuz etkileyerek mortalite-nin artmasına neden olmaktadır. Kalp hastalıklarında kaygı bozukluğu, depresyon, deliryum, somatizasyon bozukluğu, psikoseksüel bozukluklar görülmekteyken, solunum sistemi hastalıklarında uyum güçlükleri, panik bozukluk, depresyon, kişilik değişikleri görülebilmektedir. Kanserli bireylerde uyum bozuklukları, anksiyete, depresyon, organik beyin sendromları ve kişilik bozuklukları; endokrin hastalıklarında deliryum, anksiyete, kişilik değişiklikeri, depresyon, şizofreni ve demans saptanmıştır. Bu faktörler hastalık yöneti-mini olumsuz etkileyerek hastalığı şiddetlendirebilmektedir. Hastalar psikososyal açıdan değerlendirilerek bireyselleştirilmiş bir bakım planı oluşturulmalı ve olası psikiyatrik hastalıklara karşı duyarlı olunmalıdır. Anahtar Kelimeler: Kronik Hastalıklar, Psikiyatrik Sorunlar, Depresyon






Kongre Başkanı

96


ÇOCUKLUKTAN YAŞLILIĞA DEĞİŞEN ZAMAN ALGISI

Fatih BAL

Türkiye

Öz: Zaman denilen algı, bir anı bir başka anla kıyaslama yöntemidir. Zaman hareketin ölçüsü ve olayların meydana geldiği boyut olarak tanımlanır. Zamanı değerlendirme şeklimiz gizemli bir şey olmaya devam et-mektedir. Beynimizdeki hiçbir yerde, zaman algısına adanmış tek bir alan şu ana kadar bulunmamıştır. 24 saatlik uyku / uyanma döngümüzü yöneten bir vücut saatimiz olmasına karşın bu yalnızca biyolojik saatimizi yönetmekte saniyeler, dakikalar ve hatta geçen yıllar tahmininde hiçbir rol oynamaktadır. Zaman akışı hak-kında bir fikre sahip olmamıza en büyük etkenlerden birisi de zaman için kullanılan referans yani tanımlardır. “Algı” doğrudan kognitif süreçlerin işlemesine bağlı olarak ortaya çıkar. Zamanın birinci algılanış ve tanım-lanış biçimi, herkesin ortak bir biçimde anladığı nesnel, kronolojik, doğrusal zaman algısıdır. Yani üzerinde hepimizin anlaştığı dakikalar, saatler, günler ve benzeri olarak ölçülen zaman olmaktadır. Diğer zaman al-gısı ve kavramı ise öznel, organik, dairesel zaman algısıdır. Her kişi, her olay ve her nesne için farklı olan, döngüsel terimlerle, doğrudan deneyimlenen zamandır. Bu iki zaman algısı da bizim günlük yaşamımızın bir parçasıdır. Kronolojik yaşla beraber kognitif becerilerdeki her türlü değişim algı süreçlerine de yansı-maktadır. Zaman algısı 2 yaşından çok daha önce yaşamın ilk aylarından itibaren çocuklar tarafından algı-lanmaya başlanmaktadır. Çocuklarda zaman algısının gelişimi gündelik hayatta kullandıkları zaman algısı ile (konvansiyonel zaman) genel zaman algısının farklı olduğu görülmektedir. 18 yaşından sonra insanların yaşamlarının çok daha hızlı geçtiğini deneyimlemeleri nedeniyle bu yaşı hayatlarının tam ortası gibi hissettiği görülmektedir. Orta yetişkinlikte ise saatler ve günler normal bir hızda algılanmaktadır. Yaşlılar ise ilerleyen yaşlara doğru kendi öznel zamanlarının tükenmekte olduğunu düşünürler ve böylece zamanı gençlik yıllarına göre kendilerince daha hızlı bir şekilde algılamaya başlarlar. Geleceğe dair koydukları hedefler, dikkat ve hafıza gibi bilişsel nedenler hormonal değişimlerle birlikte hayatın bütününe yaşanmışlıkların kazandırdığı bilgelikle daha derinlikli bir bakış açısı kazandırır. Bu bilgiler ışığında çocukluktan yaşlılığa kadar geçen süreç literatür bakımından incelendiğinde deneyim ve yaş arttıkça zaman algısının hızlandığı görülmektedir. Anahtar Kelimeler: Zaman, Zaman Algısı, Kronolojik Yaş






Kongre Başkanı

97


DAVRANIŞSAL AKTİVASYON VE İNHİBİSYON SİSTEMLERİ İLE ALGILANAN ANNE BABALIK BİÇİMLERİNİN BORDERLİNE KİŞİLİK BOZUKLUĞUNU YORDAYICI

ETKİLERİNİN İNCELENMESİ

Gülnur İLK, Yusuf BİLGE

Türkiye

Öz: Literatürde Borderline kişilik bozukluğuna (BKB) ilişkin birçok araştırma bulunmakla birlikte bu bozuk-luğun etiyolojisi hakkında tartışmalar sürmektedir. Genel kabul, genetik faktörlerin ve çevresel olumsuz yaşam olaylarının bozukluğa yol açacak şekilde etkileşime girdiği yönündedir. Normal kişilik boyutlarının yanı sıra psikopatolojiyi de açıklamaya yönelik bir varsayım sunan Pekiştireç Duyarlılık Teorisi, biyopsikolojik kişilik teorilerinden biridir. Bu teoriye göre psikopatoloji, beyindeki iki temel motivasyonel sistemin (cezaya duyarlı-lıkla ilişkili Davranışsal İnhibisyon Sistemi –DİS- ve ödüle duyarlılıkla ilişkili Davranışsal Aktivasyon Sistemi -DAS) faaliyetlerindeki artış ya da azalıştaki bireysel farklılıklar ile açıklanmaktadır. Öte yandan duyarlı olma, davranışsal denetim, psikolojik kontrol ve özerklik desteği gibi ana babalık biçimlerinin kişiliğin gelişiminde etkili olan önemli çevresel faktörler olduğu bilinmektedir. Çalışmamızda Borderline Kişilik Envanteri (Ayde-mir vd. 2006), Davranışsal İnhibisyon Sistemi/Davranışsal Aktivasyon Sistemi Ölçeği (Şişman, 2012) ve Leu-ven Algılanan Ana Babalık Ölçeği (Sevim, 2014) kullanılarak DAS/DİS ve algılanan ana babalık biçimlerinin BKB’yi yordayıcı etkilerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma örneklemi yaş aralığı 18-24 (20,61±1,62) olan 141’i kadın (%53), 125’i erkek (%47) olmak üzere toplam 266 üniversite öğrencisinden oluşmaktadır. Ör-neklemin tamamı için uygulanan çoklu doğrusal regresyon analizi sonucunda Borderline kişilik bozukluğunun Davranışsal Aktivasyon Sistemi ve anne psikolojik kontrol değişkenleri tarafından pozitif, anne duyarlılığı ve baba duyarlılığı tarafından negatif yönde toplam yüzde 15 oranında (R2=,15 F(4,261)=12,454 p<,000) yordan-dığı görülmüştür. Cinsiyet faktörü gözönünde bulundurularak yapılan analizler sonucunda ise Borderline kişi-lik bozukluğunun kadın örneklemde Davranışsal Aktivasyon ve Davranışsal İnhibisyon değişkenleri tarafından pozitif, anne duyarlılığı tarafından negatif yönde toplam yüzde 13 oranında (R2=,13 F(3,137)=7,765 p<,000), erkek örneklemde ise Davranışsal Aktivasyon Sistemi tarafından pozitif, baba duyarlılığı tarafından negatif yönde toplam yüzde 14 oranında (R2=,14 F(2,122)=10,709 p<,000) yordandığı gözlenmiştir. Bu sonuçlar, DAS ve DİS faaliyetlerindeki artışla birlikte ana babalık biçimlerinin Borderline kişilik bozukluğunun etiyolojisinde risk faktörleri olduklarını ve bu faktörlerin cinsiyet değişkenine göre farklı etkilere sahip olduklarını göstermiştir. Anahtar Kelimeler: Borderline Kişilik Bozukluğu, Pekiştireç Duyarlılık Teorisi, Ana- Babalık Biçimleri






Kongre Başkanı

98


BEZDİRİ’NİN (MOBBİNG’İN) ÇALIŞANLARA ETKİSİ

Hilal DUDU, Reşit ERÇETİN

Türkiye

Öz: Günümüzde önemli bir yere sahip olan mobbing, sosyal yaşantının olduğu her yerde özellikle iş yerlerin-de sıklıkla görülmektedir. Mobbing, belirli personel ya da yönetici tarafından, bir çalışan üzerinde sistematik olarak uygulanan duygusal bir saldırganlıktır. Mobbinge maruz kalan kişilerde birçok ortak bulgu saptanmış olup, bu kişilerin içlerinde bulundukları durumun çalışma ve sosyal hayatlarını olumsuz yönde etkilediği gö-rülmüştür. Yapılan bu çalışmada havacılık sektöründe mobbinge maruz kalan çalışanların hayatlarının nasıl etkilendiği ve kişilik özelliklerindeki değişimle açıklanmaya çalışılmıştır. Ayrıca mobbingin önlenmesi için yapılması gerekenler listelenerek değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonunda da, çalışmayla alakalı olarak yapılan anketlerin analizleri ve analiz yorumlarına yer verilmiştir. Bulgular; Mobbinge maruz kalanların kişilik özel-liklerinde değişim yaşanmaktadır. Mobbing kavramı ile iş yaşamında mobbingin kişiye etkileri ve mobbingle başa çıkma yolları üzerinde durulmuştur. Anket sonuçları olarak Mobbing, insan psikolojisinin birçok çevresel faktörlerinden etkilenip baskılaması sebebiyle açığa çıkarmaktan kaçınılan toplumsal ve sosyal bir olgu olarak karşımıza çıkmaktadır. Mobbing sonucu birçok insan sıkıntı yaşamakta ve işinden ayrılmak durumunda kal-maktadır. En önemlisi de mobbingin sistematik olarak devam etmesi mağdurda olumsuz kişilik özelliklerinin oluşmasına sebep olmaktadır. Araştırmamızda mobbing, insan psikolojisinin birçok çevresel faktörlerinden etkilenip baskılaması sebebiyle açığa çıkarmaktan kaçınılan toplumsal ve sosyal bir olgu olarak karşımıza çıkmaktadır. Mobbing sonucu birçok insan sıkıntı yaşamakta ve işinden ayrılmak durumunda kalmaktadırlar. En önemlisi de mobbingin sistematik olarak devam etmesi sonucu mağdurda olumsuz kişilik özelliklerinin oluşmasına sebep olmaktadır. İşyerlerinde psikolojik saldırıya uğrayan personellerin kişilik özelliklerinde ki değişimlerden ve bu durumun giderilmesi için yönetimin gerekli tedbirleri alınmasının faydası olduğu belir-lenmiştir. Çalışan kişilerin alacakları psikolojik yardımların mobbingten daha az etkilenmelerini sağlayacaktır. Anahtar Kelimeler: Mobbing, Mobbing Etkileri, Psikolojik Saldırganlık, Havayolu






Kongre Başkanı

99


YALNIZLIK, UTANGAÇLIK, ALGILANAN SOSYAL DESTEK VE YAŞAM DOYUMUNUN PROBLEMATİK İNTERNET KULLANIMI İLE İLİŞKİSİ


Türkiye

Öz: İnternet, insanların hayatına büyük katkıları olan, sürekli büyüyen ve insanın hayatına girmesi kaçınıl-maz olan bir iletişim aracıdır. Her geçen gün internete erişmek daha kolay ve hızlı olmaktadır. Bu kadar hız ve rahatlık, insanlarda bazı patolojilerin gelişmesine neden olabilmektedir. Problematik internet kullanı-mı, literatürde davranışsal bağımlılık kapsamında incelenmektedir. Bu internet-insan etkileşimini anlamak için sorunu anlamalı, tanımlamalı ve bu problemden kimin etkilendiğini öngörmeye çalışmak gerekmektedir. Literatürdeki çalışmalarda problematik internet kullanımının sıklıkla yalnızlık, utangaçlık, algılanan sosyal destek ve yaşam doyumu faktörlerinden bir ya da birkaçı ile birlikte ele alındığı görülmektedir. Ancak bu faktörlerin tümünün bir arada ele alındığı bir çalışmaya rastlanmamıştır. Literatürdeki bu eksiklikten yola çı-kılarak bu çalışmada, sözü edilen faktörler arasındaki ilişkileri incelemek ve problematik internet kullanımını yordayan değişkenleri belirlemek amaçlanmıştır. Bu amaçla, Problematik İnternet Kullanım Ölçeği, UCLA Yalnızlık Ölçeği, Utangaçlık Ölçeği, Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği, Yaşam Doyumu Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Yüksek düzeyde yalnızlık ve utangaçlık ile düşük düzeyde algılanan sosyal destek ve yaşam doyumunun yüksek düzeyde problematik internet kullanımını yordayacağı varsayıl-mıştır. Çalışmanın örneklemini internet aracılığıyla ulaşılan 18-60 yaş arasındaki 504 katılımcı oluşturmuş-tur. Sonuç olarak, tüm hipotezler doğrulanmıştır. Bulgular daha yüksek yalnızlık ve utangaçlık düzeyleri ile daha düşük algılanan sosyal destek ve yaşam doyumu düzeylerinin, yüksek düzeydeki problematik internet kullanımını anlamlı bir şekilde yordadığını göstermektedir. Çoklu doğrusal regresyon analizi sonucunda tüm değişkenlerin birlikte problematik internet kullanımındaki değişimin %36’sını açıklayabildiği bulunmuştur. Bu bulgular literatür sonuçları ışığında tartışılmış ve daha ileri çalışmalar için öneriler sunulmuştur. Çalışma-nın geniş bir yaş aralığında gerçekleştirilmiş olması sonuçları genelleyebilmek açısından önem taşımaktadır. Anahtar Kelimeler: Problematik İnternet Kullanımı, Yalnızlık, Utangaçlık, Sosyal Destek, Yaşam Doyumu






Kongre Başkanı

100


OKUL YÖNETİCİLERİNİN STRESLE BAŞA ÇIKMA YOLLARININ İNCELENMESİ

Mehmet KUL, Ayşin KAPLAN SAYI

Türkiye

Öz: Stresin en önemli nedenlerinden birisi, şüphesiz iş yaşamı ve çalışma koşullarıdır. Kuralları fazla olan işler, bilindiği gibi diğer işlere göre daha yüksek strese neden olmaktadır. Öğretim ortamları da, okulların en stresli alanıdır. Eğitim kurumlarının can damarı olan yöneticilerde stres kaynaklarının belirlenmesi, daha iyi bir eğitim ortamı oluşturabilmek için şarttır. Stresli ortam, yöneticinin ve buna bağlı olarak da eğitim öğretim sürecinin etkililiğini azaltabilir. Uzmanların stresle başa çıkmadaki en önemli yargısı şu cümle ile özetlenebilir: Amaç, stresten uzak bir yaşam sürdürmek değil, stres ile etkin bir şekilde mücadele etmeyi öğrenmek olmalıdır. Bu ça-lışma, eğitim yöneticilerinin stresle başa çıkma yollarının incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın evre-ni 2017-2018 eğitim – öğretim yılında İstanbul ilinde okullarda görev yapan okul yöneticileridir. Örneklemi ise Avrupa Yakası ilçelerindeki çeşitli okullarda görev yapan 161 yöneticidir. Bu doğrultuda anketler, bu evrenden yakın ve ulaşılabilen 161 yöneticiye uygulanmıştır. Okul yöneticilerinin stresle başa çıkma yollarını incelemek üzere Yıldırım(2008)’ın geliştirdiği 12 maddelik anket kullanılmıştır. Araştırmada toplanan veriler SPSS prog-ramında analiz edilerek sonuçlara ulaşılmıştır. Araştırmada okullarda görev yapan yöneticilerin stresle başa çık-ma yollarının incelenmesi ve cinsiyet, yaş, öğrenim durumu, kurumdaki görevi, yöneticilikte kıdem yılı, şu an çalıştığı kurumda kaç yıldır görev yaptığı, öğrenci sayısı, okul türü, öğretim şekli ve branş değişkenlerine göre farklılıkları incelenmiştir. Yöneticilerin stresle başa çıkma yollarının incelenmesi ve demografik özelliklere göre karşılaştırılması anketi dört alt faktörden oluşmaktadır. Veriler %(yüzde), t-testi, Anova (Tek yönlü varyans analizi) ve scheffe testi yapılarak yorumlanmıştır. Araştırma sonucunda okul yöneticileri stresle mücadelede sırasıyla en çok “sevdikleriyle vakit geçirmeyi, olayların iyi taraflarını aramayı, stres yaratan durumlardan ka-çınmayı tercih etmektedirler. Okul yöneticileri stresle baş etmede bir yol olarak çoğunlukla ortam yarattıklarını ifade etmektedirler. Bunun yanı sıra, strese neden olan şeyleri hatırlatan durumlardan kaçınmakta, olayların iyi taraflarını aramakta ve sevdikleriyle vakit geçirmektedirler. Stresle baş etme yolları olarak zamanlarını iyi kul-lanabilmek için çoğunlukla önceden planlama yaptıkları görülmektedir. Stresle baş edebilmek için uzman ki-şilerden yardım almadıklarını belirten katılımcılar, bunun için güvendikleri kişileri tercih etmektedirler. Diğer taraftan stresle baş edebilmek için stres yaratan kişiyle bazen ya da seyrek olarak yüzleşmeyi seçmektedirler. Anahtar Kelimeler: Okul Yöneticisi, Stres, Başa Çıkma Yolları






Kongre Başkanı

101


‘’KAYIP RUHLARIN SESİ’’ KISAFİLM GÖSTERİMİ

Melihat ÖZDOĞAN AĞGÜL

Türkiye

Öz: ‘’Kayıp Ruhların Sesi’’ belgesel kısa film gösterimi. Üç danışanla birlikte sağlık alanı dışındaki gönüllü genç arkadaşlar ile yapıldı. Filmin ismini danışanımız belirledi. Stigma açısından da önemli çalışma oldu. Da-nışan yakınları film sonunda çok duygulu anlar yaşadı. Kendilerini ilk defa başkaları tarafından önemsendikle-rini ifade ettiler. Filmde güne başlarken yaptıklarını dile getirdiler. Üç farklı yaşamdı. Kültürel özellikleri, cin-siyetleri farklıydı. Büyükşehirde yaşıyorlardı. Toplum içerisinde yaşadıklarını paylaştılar. Toplum ruh sağlığı merkezi ile iletişim halindeydiler. Hobileri farklıydı. Çoğunlukla kronik hastalıklarda bakım veren aile birey-lerinden anneleri oldu. Danışanlarımız çoğunlukla iş bulamamaktan ve çalışamamaktan yakınıyorlardı. İş bul-salar bile işi sürdürmede başarı sağlayamamaktan yakınmaktadırlar. Toplum içerisinde sorun yaşamadıklarını söylerken bile kendi yüzünü göstermek istemeyen danışan oldu. Bu durum, aslında toplumda ne kadar yoğun bir stigma olduğunun bir göstergesidir. Ulaşımda sıkıntı yaşadıklarını dile getirdiler. Evde neler yaptıklarından, nasıl zaman geçirdiklerinden bahsettiler. Gelecekleri ile ilgili planlarından ve toplumun genel tutumundan bah-settiler. Hastalığın yaşamları üzerindeki kayıplarından bahsettiler. Aileler ve danışanlarımızın isimleri, özellik-le kendi talepleri olduğu için yazılmamıştır. Kendi evlerini, sofralarını, özel yaşamlarını bizler ile paylaştılar. bundan dolayı onlara çok teşekkür ederiz. kısa filmi onlara izlettiğimiz de o anki yaşananlar ayrı bir kısa filmin konusu halindeydi ve çok duygu yüklüydü. Yaptığımız bu çalışmalar toplumda biraz olsun farkındalık oluştu-rabildiyse bu bizim için en büyük ödüldür. Bu çalışmaları da ancak bu ortamlarda paylaşırsak yararlı olacağı-na inanıyoruz. Sizlerinde desteği ile toplumdaki farkındalığın daha geniş çevrelere ulaşacağını düşünüyoruz. Anahtar Kelimeler: Şizofreni,Stigma,Rehabilitasyon






Kongre Başkanı

102




Öz: Günlük aktivitelerin başında gelmesi gereken en önemli faktörlerden birisi bireylerin fiziksel aktivite yapmalarıdır. Fakat günün yoğun şartları ve çalışma koşulları bireylerin bu yöndeki çalışmalarını yani fizik-sel aktivite yapmalarını engeller hale gelmiştir. Aslında fiziksel aktivite birey ve toplumun kültürel anlamda devamlılık esasına göre her gün ya da belirli zaman dilimlerinde düzenli olarak yapması gereken bir zorunlu-luktur. Birey ve toplumun sağlık açısından daha zinde ve sorunsuz kaliteli bir yaşam sürmesi açısından fiziksel aktivitenin önemi birçok bilimsel çalışma ile de kanıtlanmıştır. Günlük planlanan fiziksel aktivite özellikle bireyin fiziksel anlamda zinde kalması, sağlıklı yaşam sürmesi, ruhsal ve bedensen dinginlik anlamında bir-çok açıdan katkı sağladığı bilinmektedir. Bu durum tıbbi olarak ve bilimsel olarak da kanıtlanmıştır. Fiziksel aktivite çeşitliliği ve uygulamaları bireyden bireye, fiziksel aktivite yapan bireyin bedensel, ruhsal ve sağlık açısından mevcut durumuna göre uzmanlar tarafından da planlanarak bireye en uygun şekilde uygulanacak aktivite çeşitliği bulunmaktadır. Birey ya da bireylerin günlük aktivitelerinde fiziksel aktiviteleri bir süreklilik haline dönüştürmesi günümüzde oldukça önem arz etmektedir. Çünkü günün beraberinde birey ve bireylerin başta fiziksel olmak üzere ruhsal yönden birçok olumsuzluk yaşadığı bilinen gerçekler arasındadır. Bu sorun-ların bertaraf edilmesi ve bireyin daha zinde bir süreç ve gelecek yaşaması açısından fiziksel aktivitenin önemi oldukça önemlidir. Bu çalışmamızda fiziksel aktivitenin birey ve bireyler üzerindeki zihinsel, bedensel ve fiziksel anlamda sağladığı fayda üzerinde durulmuştur. Çalışmamız uygulamalı bir araştırma çalışması olup, literatüre katkı sağlaması amacı ile geliştirilecektir.

Anahtar Kelimeler: Fiziksel Aktivite, Spor, Sağlık, Yaşam, Konfor, Dinginlik






Kongre Başkanı

103


AKADEMİSYEN KADIN OLMAK VE TOPLUMSAL CİNSİYET

Nalan GÖRDELES BEŞER, Nil BAĞRIAÇIK, Hanife ÖZÇELİK

Türkiye

Öz: Amaç: Bu çalışma, akademisyen kadın olmak ile ilgili kadınların olumlu-olumsuz düşüncelerini, yaşadık-ları zorlukları ve toplumsal cinsiyet algısının akademik kariyerde aldıkları yola ve yaşadıkları zorluklara etki-sini incelemek amacıyla yapılan nitel bir çalışmadır. Yöntem: Araştırmaya Niğde Ömer Halisdemir Üniversite-si Etik Kurulu ve Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Rektörlüğünden yazılı izin aldıktan sonra başlanmıştır. Araştırma kapsamına; gönüllük esasına göre, 6 fakülteden, her akademik düzeyde 24 kadın akademisyen alın-mıştır. Veriler; araştırmacıların hazırladığı yarı yapılandırılmış Görüşme Formu ile yüz yüze görüşme yöntemiy-le toplanmıştır. Veriler içerik analizi yöntemi ile çözümlenmiştir. Akademisyenlerin verdikleri cevaplar; Kadın akademisyen olmak ile ilgili duygu ve düşünceler (Tema 1), İş, ev ve sosyal hayatta yaşanılan sorunlar (Tema II), Toplumsal Cinsiyet Algısı (Tema III), Hedefler ve bu hedeflere ulaşılabilirlik(Tema IV) ve Çözüm önerileri (Tema V) olmak üzere 5 tema altında gruplanmıştır. Sonuç: Kadın akademisyenlerimiz akademisyen olmaktan çok mutlu olduklarını, ancak akademisyen olmanın özveri ve fedakârlık gerektirdiğini belirtmişlerdir (Tema I). Kadın akademisyenlerimiz ev, iş ve sosyal hayatları ile ilgili görevlerin hepsinin birlikte yürütmenin çok zor olduğunu, bu uğurda gösterdikleri çabaların fiziksel, psikolojik ve sosyal sorunlara yol açtığını, sosyal yaşam-larının hiç olmadığını ifade etmişlerdir (Tema II). Toplumumuzda ve akademide cinsiyet ayrımcılığı olduğunu, anne ve eş olmak gibi toplumun kendilerine yüklendiği rollerle ilgili görevlerini iyi düzeyde yapabilmek için yoğun çaba sarf ettiklerini, bu görevleri yerine getiremediklerini düşündüklerinde kendilerini suçlu hissettikle-rini belirtmişlerdir (Tema III). Çözüm önerisi olarak da kadın akademisyenlerimiz; bilimin cinsiyetinin olma-dığını, bu bakış açısının akademide ve toplumsal yaşamda yaygınlaştırılması gerektiğini, görev dağılımlarının ve yöneticiliklerin cinsiyete göre değil bilgi birikimine göre yapılması gerektiğini sunmuşlardır (Tema V). Anahtar Kelimeler: Akademik Yaşam, Akademisyen Kadın Olmak, Toplumsal Cinsiyet






Kongre Başkanı

104


PSİKOLOJİK PARTNER ŞİDDETİ TÜRLERİNİN PSİKOLOJİK ETKİLERİ

Sinem CANKARDAŞ

Türkiye

Öz: Partner şiddeti, travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) ve depresyon için önemli bir risk faktörü-dür. Fiziksel ve cinsel partner şiddeti ile ilgili yapılmış birçok çalışma olsa da psikolojik şiddetin etkileri ile ilgili bilgimiz henüz sınırlıdır. Bu araştırmada psikolojik partner şiddetinin türlerinin (ihmal, tehdit, öz-gürlüğü kısıtlama, güven sarsıcı davranış, suçlama ve delirdiğine inandırılma) travmatik stres belirtile-ri ve depresyon ile ilişkisini incelemek amaçlanmıştır. Bu amaçla Yakın İlişkide Psikolojik Şiddet Ölçeği, Travmatik Belirti Tarama Listesi – 5 ve Depresyon Değerlendirme Ölçeği kullanılarak 259 kadın arasında TSSB ve depresyon ile psikolojik şiddetin alt türlerinin ilişkisi incelenmiştir. Katılımcılardan sadece 7’si hiç psikolojik şiddet deneyimlemediğini belirtmiştir. Sonuçlar 18 – 35 yaş grubu kadınların, maruz kal-dığı kıskançlık ve özgürlüğünü kısıtlayıcı davranışlar ile suçlamanın şiddetinin 36 - 55 yaş ve 56 yaş ve üzeri kadınlardan daha fazla olduğunu göstermektedir. Bununla birlikte yine 18 – 35 yaş grubu kadınla-rın TSSB ve depresyon düzeyleri de diğer yaş gruplarına göre daha yüksektir. Çoklu regresyon analizinin sonuçları, kişinin yaşı ve güven sarsıcı davranışların TSSB’deki varyansın %26’sını; duygusal ve fiziksel ihtiyaçların ihmali, yaş ve suçlayıcı davranışların da depresyondaki varyansın %26’sını tahminlediğini gös-termektedir. Araştırma bulguları, psikolojik şiddetin TSSB ve depresyona neden olabildiğine ve psikolo-jik şiddetin oldukça yaygın olduğuna işaret etmektedir. Romantik ilişkide psikolojik şiddeti önlemeye yö-nelik müdahaleler geliştirilmesi, şiddetin kadınların yaşamları üzerindeki etkisini azaltmak için gereklidir. Anahtar Kelimeler: Travma Sonrası Stres Bozukluğu, Depresyon, Partner Şiddeti, Psikolojik Şiddet






Kongre Başkanı

105



Tuğba ÖZDEMİR, Sebahat ATEŞ

Türkiye

Öz: Obezite, 21.yüzyılın en önemli halk sağlığı sorunlarından biridir. Sağlıklı besin seçimi, uygun fiziksel ak-tivite ve destekleyici çevre ile obezite önlenebilir bir hastalıktır. İnternet, bilimin hayatımıza soktuğu en önemli ve etkili araçlardan biridir. Son yıllarda, akıllı telefonlar büyük ölçüde kullanılabilir hale geldikçe, internete ulaşmak çok daha kolaylaşmış ve kullanıcı sayısı artmıştır. Obeziteye sebep olabilecek nedenlerden biri olan problemli internet kullanımının da kontrol altına alınmadığı takdirde toplum içindeki tüm bireyleri olumsuz etkileyebilecek kuvvet haline gelebileceği öngörülmektedir. 2016 yılında, 41 milyon bebek ve küçük çocuk aşırı kilolu veya obez idi. Günümüzde ise 124 milyon çocuk ve ergen obezdir ve son kırk yılda on kat artış göstermiştir. Beş çocuk ve ergenden biri aşırı kilolu veya obezdir. Ergenler internet bağımlılığında yetişkinlere göre daha savunmasızdır ve internet bağımlılarının sosyal hayatı, psikolojisi ve yaşam tarzı alışkanlıkları bu bağımlılıktan etkilenebilir. Ergenlerde görülen fazla televizyon seyretme, bilgisayar ile ilgilenme isteği, yeter-siz fiziksel aktivite ailenin yaşam stili ile yakından ilişkilidir ve aktivite eksikliğinin fazla olması ise obezite ile yakından ilişkilidir. Bazıları problemli bir internet kullanımının fiziksel aktiviteyi azalttığını ve hareketsiz yaşam tarzının kilo almasına ve ilişkili semptomlara neden olabileceğini öne sürmüşlerdir. Problemli inter-net kullanımı bireylerde depresyon, yalnızlık, sosyal çevreyle olan bağların zayıflaması gibi sorunları ortaya çıkarabilmektedir. Öncelikle önleyici müdahalelerin geliştirilmesi amacıyla ailelere, internetin sağlıklı ve pa-tolojik kullanımıyla ilgili bilgilendirmenin yanı sıra özellikle adölesan bireylerin internetin kullanımına yöne-lik alenin kontrolünün sağlanması ve ailelerin de önleyici yöntemleri kullanması yönünde teşvik edilmelidir. Anahtar Kelimeler: Obezite, Problemli İnternet Kullanımı, Hemşirelik






Kongre Başkanı

106




Öz: Toplum içerisinde en önemli sorunların başında kadın ve çocuklara yönelik gerçekleştirilen cinsel şiddet başta olmak üzere diğer şiddet türleri gelmektedir. Her geçen gün artan bu şiddet olayları artık kamusal bir sorun hatta uluslararası bir sorun haline gelmiştir. Yapılan birçok bilimsel ve kamusal araştırmaya göre cinsel taciz başta olmak üzere diğer şiddet türlerinin başında şiddet uygulayan tarafın psikolojik sorunlara sahip ol-duğu gerçeğinin bilinmesi ve saptanması gelmektedir. Halen güncel bir sorun olan bu durum, hukuki anlamda da çözüme ulaştırılabilmiş değildir. Bu çalışma bir araştırma ve uygulama çalışması olup, başta farklı şiddet boyutları olmak üzere kadın ve çocuklara yönelik ortaya çıkan şiddet türleri ve cinsel taciz değerlendirilmiştir. Yapılan çalışma da ölçekli bir anket kullanılmıştır. Bu anket farklı anketlerde kullanılan ölçeklerden yararla-nılarak yeniden yapılandırılmış bir ölçme aleti haline getirilmiştir. Uygulamada basit rassal yöntem uygulan-mıştır. Katılımcıların tamamı 18 yaş ve üzeri bireylerden oluşmakta, farklı demografik özellikler taşımaktadır. Araştırma sonrasında elde edilen verilen SPSS istatistik programı ile farklı analiz teknikleri kullanılarak analiz edilmiş ve sonuca gidilmiştir. Elde edilen analiz ve bulgular sonrasında şiddet mağduru olan ya da şiddete uğrayan bireylerin tamamı şiddet uygulayanların ve uygulama eğiliminde olanların psikolojik sorunlara sahip olduğu, bu durumun normal karşılanmadığını ve karışlanamayacağını ifade etmiştir. Ayrıca araştırma sonra-sında elde edilen bulgulara göre şiddet yanlısı ve şiddet uygulayan bireylerin katılımcılar tarafından normal bir psikolojiye sahip olmadığı, bu nedenle şiddet yanlısı ya da şiddet uygulayanların mutlaka psikolojik olarak değerlendirilmesi ve tedavi edilmesi gerekliliğine vurgu yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Şiddet, Taciz, Kadın, Çocuk, Psikoloji, Faktör, Karşılaştırma






Kongre Başkanı

107


OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUKTA ÇOCUKLUK ÇAĞI TRAVMALARI

Yeşim CAN

Türkiye

Öz: Amaç: Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) ve çocukluk çağı ruhsal travmaları ilişkisine dair yapılan çalışma sayısı kısıtlı ve elde edilen bulgular çelişkilidir. Bu çalışmada OKB’de çocukluk çağı ruhsal travma düzeyini ve OKB şiddeti ile ilişkisini araştırmayı amaçladık. Yöntem: Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkla-rı Hastanesi psikiyatri polikliniğine Mart-Haziran 2018 tarihleri arasında başvuran, OKB tanısı ile izlenen ve çalışmaya katılmayı kabul eden toplam 50 hasta alınmıştır. Hastalara sosyodemografik veri formu, DSM Eksen I Bozuklukları için Yapılandırılmış Klinik Görüşme Ölçeği (SCID-I), Yale Brown Obsesyon Kompul-siyon Ölçeği (YBOKÖ) ve Çocukluk Çağı Ruhsal Travma Ölçeği (ÇÇRTÖ) uygulanmıştır. Çoçukluk çağı travmalarının alt grupları ile obsesyonlar arasında ilikki olup olmadığı arştırıldı. Bulgular: Çalışmaya katılan 50 OKB hastasının 35’i kadın (%70) ve 15’i erkekti (%30). Yaş ortalaması 32,70±9,71, 13’ü (%26) çalışı-yor, 37’si (%74) çalışmıyor, 21’i bekar (%42) ve 21’i üniversite mezunuydu (%42). YBOKÖ toplam puan ortalaması 21,38∓7,10, ÇÇRTÖ toplam puan ortalaması ise 41,70∓13,23 idi. OKB’da çocukluk çağı travma sıklığı araştırıldı.YBOKÖ ve ÇÇRTÖ ve alt ölçekleri arasında yapılan korelasyon analizinde ise istatistiksel açıdan anlamlılık saptanmadı (p>0,05). Tartışma: Çalışmamızda, OKB’da çocukluk çağı ruhsal travma dü-zeyi yüksek saptanmış fakat OKB şiddeti ile ilişkili bulunmamıştır. Bu alanda daha tutarlı veriler elde ede-bilmek için, daha geniş örneklemlerde ve kontrol grubu dahil edilerek yapılacak çalışmalar gerekmektedir. Anahtar Kelimeler: OKB, ÇÇT, Fiziksel, Seksüel, Duygusal Abuse






Kongre Başkanı

108


ORDU İLİ ALTINORDU İLÇESİNDE 10-18 YAŞ ZİHİNSEL ENGELLİ KIZ ADÖLESANLARA YÖNELİK GENİTAL HİJYEN UYGULAMALARI BECERİ EĞİTİMİNİN

DEĞERLENDİRİLMESİ


Türkiye

Öz: Amaç: Zihinsel engelli kız öğrencilere genital hijyen ve menstruel bakım becerisinin model üzerinde akranları tarafından öğretilmesinin etkilerini değerlendirmektir. Yöntem: Araştırma, yarı deneysel olarak Özel Eğitim kurumlarında yapılmıştır. Evreni Özel Eğitim kurumlarındaki 10-18 yaş grubu kız öğrenciler (52), örneklemi çalışmaya katılmayı kabul eden 49 öğrenci oluşturmuştur. İlk aşamada öğrencilerden geni-tal hijyen ve ped değiştirme becerilerini maket üzerinde göstermeleri istenmiştir. Uygulamaları genital böl-ge temizliği beceri analizi (GBTBA) ve ped değiştirme beceri analizi (PDBA) formlarına kayıt edilmiştir. 2.aşamada araştırmacı tarafından model üzerinde beceri eğitimleri verildikten sonra öğrenciler maket üze-rinde denemeler yapmışlardır. Sonrasında her öğrenciden adım adım iki beceriyi uygulamaları istenmiştir. Uygulamayı eksiksiz yapan öğrencilerden her grup için bir akran eğiticisi seçilmiştir. Toplam on iki grup ve akran eğiticisi belirlenmiştir. Bir grup beş, diğerleri dörder kişiden oluşmuştur. Akran eğiticilerin dört haf-ta boyunca, haftanın iki günü, günde bir saat grubundaki öğrencilere uygulamaları öğretmeleri sağlanmıştır. Son aşamada tüm öğrencilerin uygulamaları araştırmacı gözetiminde yapmaları istenmiş, GBTBA ve PDBA formlarına izlemler kaydedilmiştir. Veriler; sosyo-demografik veri formu, GBTBA ve PDBA formları ile toplanmıştır. İşlem basamakları gözlemlenerek “Doğru/Yanlış” şeklinde formlara işaretlenmiştir. Bulgular: GBTBA ve PDBA puanları için yapılan Friedman-Testi sonucunda izlemler arasındaki farklılık istatistiksel olarak önemli bulundu. Hangi izlemlerin birbirinden farklı olduğunun belirlenmesi amacıyla yapılan Dunn-Bonferroni-Testi sonucunda; GBTBA ve PDBA için 2.izlem ve 3.izlem puanları arasında istatistiksel bir fark olmadığı (p>0,05) ancak 2. ve 3.izlem puanlarının 1.izlem puanlarından istatistiksel olarak önemli derece-de yüksek olduğu görüldü (p<0,05). Sonuç: Zihinsel engelli kız adölesanların eğitim sonrasında ve akran eğitimleri sonrasında menstrual bakım becerilerinin arttığı, akran eğitimlerinin etkili olduğu belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Zihinsel Engelli Adölesan, Genital Hijyen, Ped Değiştirme






Kongre Başkanı

109




Türkiye

Öz: Günümüzdeki yaşam koşullarının getirmiş olduğu zorluklar bireysel unsurların da etkisiyle sağlığımız için tehdit edici olan stres dönemlerine yol açabilmektedir. Stresle başa çıkma; beden ve ruh sağlığını korumak için verimli ve üretic hayat şeklini oluşturmaya yardımcı olur. Ergoterapi anlamlı ve amaçlı aktivitelerle sağlığı ve refahı artıran kişi merkezli sağlık mesleğidir. Bu çalışmanın amacı algılanan stres düzeyi yüksek ve stresle başa çıkmada yetersiz kalan bireylerin, stres yönetiminde uğraşıları araç olarak kullanabileceği hakkındaki farkındalıklarını belirlemektir. Uğraşılar, bireylerin yaşamlarını sürdürmek için yapmak zorunda oldukları ve bunların dışında kendileri için anlamlı tüm aktivitelerdir. Bu araştırmanın çalışma evreni, yaşları 24-35 yıl arasında değişen, aktif çalışma hayatına sahip toplam 50 kadın ve erkek katılımcıdan oluşturulmaktadır.Veri toplama aracı olarak Demografik Bilgi Formu, Algılanan Stres Ölçeği, Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği (SBTÖ) ve araştırmacılar tarafından yarı yapılandırılmış olan uğraşılar ile ilgili sorular içeren anket formu uy-gulanmıştır.Veriler tanımlayıcı (ortalama, standart sapma veya mod, sıklık dağılımı) ve analitik istatistik yön-temler (bağımsız gruplar t-testi veya Mann-Whitney U testi) kullanılarak analiz edilmiştir. Stresle başa çıkmada uğraşıların rolünün farkındalığını ve etkisini incelemek amacıyla planlanan çalışmamızda, stresle başa çıkma tarzları ve uğraşıların varlığı arasında istatistiksel açıdan ilişki saptanmadı. Bu sonuca göre toplumun anlamlı uğraşı kavramını doğru tanımlamadığını ve bu sebepten dolayı stresle başa çıkmada yetersiz kalan bireylerin, stres yönetiminde uğraşıları bir araç olarak kullanabileceği hakkındaki farkındalıkları olmadığı bulundu. Ça-lışmamız stresle başa çıkmada uğraşıların rolü üzerine farkındalığın araştırılmasına katkıda bulunmasının yanı sıra stresle başa çıkma ve sağlığı korumaya yardımcı müdahale programları oluşturulurken, bireylerin uğraşı-ların rolünü kavramalarını sağlayacak şekilde planlanması ve oluşturulmasına dikkat çekeceği görüşündeyiz. Anahtar Kelimeler: Ergoterapi, Uğraşı, Farkındalık, Stres, Stresle Başa Çıkma






Kongre Başkanı

110


EBEVEYNLİK BİÇİMLERİNİN HORNEY’İN NEVROTİK KİŞİLİK TİPLERİNİ YORDAMA DÜZEYİNİN İNCELENMESİ

Yıldız BİLGE

Türkiye

Öz: Psikanalitik ekolün önemli isimlerinden biri olan Horney, erken çocukluk döneminde güvenlik, sevgi ve şefkat ihtiyacı karşılanmayan çocukların ebeveynlerine karşı temel düşmanlık duyguları geliştirdiklerini, açıkça ifade edilemeyen bu düşmanlık duygularının çoğunlukla bastırılarak güvensizlik duygularına ve belir-siz bir endişeye yol açtığını ve bu durumun da temel kaygıyı oluşturduğunu iddia etmektedir. Horney’e göre bireyler düşmanca bir dünyaya karşı hissedilen yalnızlık ve çaresizlik duyguları olarak tanımlanan bu temel kaygıyla baş etmede üç strateji kullanmaktadırlar ve bu stratejilerin sık kullanımı durumunda ise üç nevrotik tip geliştirmektedirler. “İnsanlara yönelme” stratejisini sıklıkla kullanan bireyler uysal tip, “insanlara karşı olma” stratejisini sıklıkla kullananlar saldırgan tip ve “insanlardan uzaklaşma” stratejisini sıklıkla kullanan bireyler ise kopuk tip olarak adlandırılmaktadırlar (Feist ve Feist, 2008). Bu çalışmada Horney’in bu iddiasının ampirik olarak sınanması amacıyla algılanan ebeveynlik biçimleri ile bireylerdeki nevrotik kişilik eğilimleri arasındaki ilişkiler ve algılanan ebeveynlik biçimlerinin nevrotik eğilimleri yordama düzeyleri incelenmiştir. Araştırmanın örneklemi 18-36 (21.50±2.46) yaş aralığındaki 97’si (%58.8) kadın ve 68’i (%41.2) erkek ol-mak üzere toplam 165 üniversite öğrencisinden oluşmuştur. Katılımcılara Türkçe geçerlilik ve güvenilirlik çalışmaları Soygüt, Çakır ve Karaosmanoğlu (2008) tarafından yapılan Young Ebeveynlik Ölçeği (YEBÖ) ve Horney-Coolidge Üç Boyut Envanteri (HCTI) (Bilge ve Bilge, 2018) uygulanmıştır. Çalışmada algılanan ebeveynlik biçimleri bağımsız değişken Horney’in üç nevrotik tipi ise bağımlı değişken olarak değerlendi-rilerek algılanan ebeveynlik biçimlerinin nevrotik tipleri yordama düzeyi incelenmiştir. Elde edilen veriler çoklu regresyon analizine tabi tutulmuştur. Uygulanan analiz sonucunda Horney’in nevrotik kişilik tiplerinden “uysal eğilim” sadece annenin koşullu/başarı odaklı olması tarafından %6 oranında (R2=.06 F(1,163)=11.42 p<.001); “saldırgan eğilim” annenin kötümser/endişeli oluşu tarafından %8.5 ve yine annenin cezalandırıcılığı tarafından %3.2 olmak üzere toplam %11.7 oranında (R2=.11.7 F(1,162)=10.78 p<.000) ve “kopuk eğilim” ise annenin kötümser/endişeli oluşu tarafından %4.8 ve babanın küçümseyici/kusur buluculuğu tarafından %2.6 olmak üzere toplam %7.4 oranında (R2=.07.4 F(1,162)=7.55 p<.001) ve pozitif yönde yordanmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular incelendiğinde, Horney’in iddia ettiği gibi bireylerin algıladıkları ebeveynlik biçimlerinin nevrotik kişilik tipleri üzerinde anlamlı düzeyde bir etkiye sahip olduğu ve farklı ebeveynlik biçimlerinin farklı nevrotik kişilik tiplerinin gelişiminde rol aldığı gözlenmiştir. Bu çalışmanın verilerine göre uysal ve saldırgan eğilimlerde sadece anneye dair algılanan ebeveynlik biçimleri daha etkiliy-ken kopuk eğilimde hem anne hem de babaya dair algılanan ebeveynlik biçimlerinin daha etkili olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca nevrotik kişiliğin gelişimine annenin koşullu/başarı odaklı olmasının, cezalandırıcılığının ve kötümser/endişeli oluşunun, babanın ise küçümseyici/kusur bulucu oluşunun neden olduğu görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Algılanan Ebeveynlik Biçimleri, Horney’in Nevrotik Kişilik Tipleri, Gençler






Kongre Başkanı

111


ERGEN İNTİHARLARINDA YALNIZLIĞIN ROLÜ: PSİKANALİTİK KURAM ÜZERİNDEN İNCELENMESİ

Zeynep SET

Türkiye

Öz: Türk Dil Kurumu intiharı, “bir kimsenin toplumsal ve ruhsal sebeplerin etkisiyle kendi hayatına son vermesi” biçiminde tanımlanmaktadır. Psikanalitik kuramda ise intihar, daha önce zıt duygular beslenen sev-gi objesinin yitirilmesi ve yitirilen sevgi objesinin benliğin bir parçası haline dönüşerek, yitirilene duyulan öfkenin özbene çevrilmesi şeklinde açıklanmaktadır (Uslu & Berksun, 1993). Yalnızlık, doyurucu kişile-rarası ilişkilerin yokluğu ya da algılanan yoksunluğu ve bu gerçek ya da algılanan yoksunluğa psikolojik zorlanma belirtilerinin eşlik etmesi durumudur (Akt., Koçak, 2008) İntihara yönelik olarak nesne ilişkile-ri modelinde vurgulanan önemli bir kavram, kişinin kendilik temsillerini ve nesne temsillerini içeren iç-sel dünyasıdır. Kişinin içsel dünyasında bulunan bu temsiller, kişilerarası etkileşimler ile şekillenmektedir. Bu modede intihar olgusu, içselleştirilen erken dönem nesne ilişkileri yaşantısıyla açıklanmaktadır. İnti-harı deneyimleyen kişilerin yaşamlarında kendileri için önemli olan kişilere yönelik terk edilmişlik-redde-dilmişlik hisleri yaşadıkları öne sürülmüştür (Richards, 1999). İntihar davranışın birincil nesne kaybından kaynaklanan narsist kriz ifadesi olarak açıklamaktadır (Akt; Kocourkova ve Koutek, 2006). Eregen inti-harlarına yönelik yapılan çalışmalarda; ergenler arasında yalnızlık duygusunun oldukça yaygın olduğunu, yalnızlık duygularının hem intihar girişimi hem de intihar düşüncesi ile ilişkili olduğunu sonuçlarına ula-şılmıştır. İntihar düşüncesi, girişimi ve intihardan ölme olasılığını yüksek gören ergenlerin, kendilerini di-ğerlerine göre (intihar düşüncesi, girişimi ve intihardan ölme olasılığını yüksek göremeyenlere göre) daha çok yalnız hissettiği anların olduğun bulgulanmıştır.. Benzer şekilde intihar etmeyi düşünen ve girişimin-de bulunan ergenlerin yalnızlık ölçeği üzerinde daha fazla yalnızlık çektikleri saptanmıştır (Eskin, 2001) Anahtar Kelimeler: Ergenlik, İntihar, Psikanalitik Kuram, Yalnızlık






Kongre Başkanı

112




Türkiye

Öz: Toplumsal cinsiyete dayalı şiddet, sosyoekonomik durumu veya etnik kökeni ne olursa olsun dünyadaki tüm kadınları yaygın olarak etkileyen ciddi sosyal bir problemdir. Birleşmiş Milletler Kadına Yönelik Şiddetin Ortadan Kaldırılmasına Dair Bildiri, “Cinsiyete Dayalı Şiddet” teriminin tanımını, “fiziksel, cinsel veya psiko-lojik zarara neden olan ya da sonuçlanması muhtemel olan, cinsiyete dayalı her türlü şiddet eylemi” olarak ta-nımlamıştır. Dünya genelinde her 3 kadından 1’i şiddet mağduru olmasına rağmen, Dünya Sağlık Örgütü’nün çok uluslu araştırma raporuna göre yardım arama oranı %4-27 arasında oldukça düşük bir değerdir. Literatürde travma ile ilgili yardım arama süreci üzerine oldukça az çalışma yer almaktadır. Yardım arayışı, travmaya bağlı acı çekmeyi azaltmayı hedefleyen sosyal bir olgudur. Bugüne kadar yapılan çalışmalar benliğe, şiddete ve diğerlerine yönelik sosyokültürel ve bireysel algıların yardım arayışının önemli yordayıcıları olduğunu göster-mektedir. Ayrıca kültürel inançlar ve normlar da yardım arayışını etkilemektedir. İlgili literatür incelendiğinde, yardım arayışının oluşmasında içsel ve kişilerarası engellerin oluşturduğu kuramsal çerçeve ön plana çıkmak-tadır. Yardım arama davranışı için durumun anlamı ve normalliğin bireysel tanımı önemlidir. Yardım arama bi-reysel olarak içsel, sosyal, profesyonel ve sistem düzeyinde toplumsal yapıya uygun olarak gerçekleşir. Yardım türlerine erişim sıklıkla, problemin önemi ve doğası, olası yardım kaynakları ve olası çareler hakkında farkın-dalık düzeyine ulaşan kişiye bağlı olarak katmanlı bir düzende ortaya çıkar. Literatürde yardım aramanın kül-türel belirleyicilerine odaklanarak bireyi içinde bulunduğu kültürel yapı ile ele alan, travma ve şiddet deneyimi olan kadınların iyileşme sürecine aktif katılımlarını hedefleyen, farkındalık temelli girişimler bulunmaktadır. Anahtar Kelimeler: Toplumsal Cinsiyet Temelli Şiddet, Travma, Kadın Ruh Sağlığı, Yardım Arama, Kültürel Belirleyiciler






Kongre Başkanı

113




Türkiye

Öz: Kadınların çalışma hayatına girmesi sanayi devrimiyle ucuz işgücü olarak hayat bulmuştur. Öncesinde tarıma dayalı bir çalışma hayatı yaşanırken aktif olarak kadınların çalışma hayatı içerisinde yer almaları sanayi devriminin başlaması ile gerçekleşmiştir. Günümüzde halen kadınlara yönelik cinsiyet ayrımcılığının sürdü-ğünü ve sürmeye devam ettiğini söyleyebiliriz. Çünkü kadın ayrımcılığı, iş yaşamı başta olmak üzere farklı alanlarda da kadınlara yönelik ayrımcılık, psikolojik baskı, dışlanma, mobbing, şiddet, adaletsiz iş yükü olarak ve adil olmayan ücretlendirme şeklinde sıralayabiliriz. Bir farklı bakış açısı ile durumu incelediğimizde kadın/cinsel ayrımcılığın inanç kavramları dini boyut açısından da ele alınması gerektiğini düşünmekteyiz. Oysaki bütün inanç ve din farklılaşmasına rağmen kadına verilen önem dini açıdan oldukça önemlidir. Bu konuda islam dini başta olmak üzere diğer dinlerde de kadın önemli bir yerde tutulmakta ve önemsenmektedir. Kadın öncelikle cinsel kimliği nedeniyle bir anne ve üremenin insan varlığının çoğalması açısından önemli bir değer-dir. Bu nedenle kadına yönelik yapılan her türlü ayrımcılık karşısında olmak ve bu ayrımcılığın ortadan kalıdı-rılmasına yönelik çalışmak bütün kurum, kuruluş, kamu, özel, tüzel, toplumsal, ulusal, uluslararası ve bireysel olarak önemli bir boyut ve sorundur. Biz bu çalışmada iş hayatının farklı boyutları ve çerçevesinde kadına yönelik uygulanan mobbing kavramı ve cam tavan sendromunu işlemeye çalıştık. Farklı alan ve iş sektöründe çalışan kadınların uğradığı mobbing ve ayrımcılığın nedenleri ile bu nedenler karşısında kadınların verdiği ça-baya değinmeye, öneri ve çözümlerin neler olabileceğine değindik. Uygulamalı olarak gerçekleştirdiğimiz bu çalışmada ölçekli bir anket uyguladık. Basit rassal bir yöntem ile SPSS istatistik programını kullanarak farklı analiz yöntemleri ile çalışmanın sonucuna gittik. Yapılan araştırma ve uygulamadan elde ettiğimiz veriler doğ-rultusunda halen günümüzde kadınların ayrımcılığa uğradığı, yukarıda belirttiğimiz gibi birçok alanda sorun yaşadığı sonucuna ulaştık.

Anahtar Kelimeler: Kadın, Şiddet, Psikoloji, Ayrımcılık, Sendrom, Verimlilik, Performans






Kongre Başkanı

114



Ayça GÜRKAN, Mustafa TALAS Ümran SEVİL, Ali Serdar YÜCEL, Vasfiye BAYRAM DEĞER, Murat KORKMAZ

Türkiye

Öz: Teknolojinin gelişmesine bağlı olarak ortaya çıkan en önemli sorunlardan birisi hız ve çeşitliliktir. Her geçen gün teknolojinin gelişmesiyle birlikte farklı alan ve konularda sorunların da beraber artış gösterdiğini görmekteyiz. Sosyal medya son on yılda insan hayatını önemli ölçüde etkileyen bir teknoloji ulaşımı olup, bireylerin bağımlılık ve haberleşme aracılığına önderlik etmektedir. Bağımlılık kavramına yönelik yapılan çok sayıda bilimsel araştırma ve çalışma bulunmaktadır. Günün büyük bir kısmını hatta hayatının neredeyse tamamını sosyal medya bağımlısı olarak geçiren çok sayıda birey ve toplum bulunmaktadır. Aslında bu durum ilk başta bir haberleşme bilgi alışverişi gibi insan hayatında yer bulsa da artık uluslararası bir güç hatta etkile-şim aracı olarak da tanımlanır hale gelmiştir. Sosyal medya bireyleri ve toplumları sosyolojik açı başta olmak üzere psikolojik anlamda etkisi altına almış, yönetmeye başlamış ve artık bağımlısı haline getirmiştir. Eğitim seviyesi ve çalışma hayatı, demografik değişkenler fark etmeksizin birçok birey hatta bu bireylerin %90’a yakınının artık elektronik ulaşım ve internet erişim araçları ile sosyal medya üzerinden yaşam standartlarını belirlediğini görmekteyiz. Bu durum giderek bireylerin faydadan ziyade zarar görmesine psikolojik olarak so-runlarla baş başa kalmasına da neden olmaktadır. Bu yaptığımız çalışma bir uygulama ve araştırma çalışması olup, yapılan araştırmada ölçekli bir anket kullanılarak literatüre kazandırılmaya çalışılmıştır. Araştırma basit rassal yöntem uygulaması ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmadan elde edilen veriler SPSS istatistik programı kullanılarak farklı analiz yöntemleri ile analiz edilmiş ve sonuca gidilmiştir. Bulgu ve sonuçlardan elde etti-ğimiz bilgilere baktığımızda artık sosyal medya kullanıcılarının %95 ine yakınının bağımlı birey ve kullanıcı olduğunu söyleyebiliriz.

Anahtar Kelimeler: Sosyal Medya, Twitter, Facebook, İnstagram, Bağımlılık, Psikoloji, Sosyoloji






Kongre Başkanı

115


RUHSAL SORUNU OLAN EBEVEYNLER VE ÇOCUKLARI

Zila Özlem KIRBAŞ, Hacer KOBYA BULUT

Türkiye

Öz: Giriş: Dünya Sağlık Örgütüne göre; ruhsal sorunlar ve sorunlu bireylerin yaygınlığı ve sıklığı artmak-tadır. Dünyada her dört kişiden biri yaşamı boyunca bir ya da daha fazla ruhsal ve davranışsal sorunlar ya-şamaktadır. Dünya çapında, çocukların %15-23’ü akıl hastalığı olan bir ebeveyn ile yaşamaktadır. Amaç: Bu derleme, ruhsal sorunu olan ebeveynler ve onların çocuklarının yaşadığı olumsuzluklara dikkat çekmek amacıyla yazılmıştır. Kapsam: Literatür taraması sonucunda tam metnine ulaşılabilen makaleler ve konu ile ilgili istatistik bilgiler çalışma kapsamına alınmıştır. Yöntem: Literatürde ruhsal ve zihinsel sağlık sorunları olan ebeveyn ve çocuklarıyla yapılan çalışmaların taraması yapılmıştır. Tam metnine ulaşılabilen çalışma-lar ve ilgili istatistik bilgiler değerlendirilmiştir. Bulgular: Dünyada yeti kaybı ve erken ölüme en sık yol açan on hastalıktan beşini ruhsal bozukluklar oluşturmaktadır. Bunlar; depresyon, şizofreni, bipolar mizaç bozukluğu, alkolizm ve kompulsif bozukluklardır. Zihinsel bir hastalığı olan ebeveynle yaşayan çocuk-lar pek çok riskle karşı karşıya kalmaktadır. Bu bozukluklarla bağlantılı intihar olasılığı oldukça yüksektir. Ebeveynlerin intihar öyküsünün, çocuklukta intihar için risk faktörü olabildiği bilinmektedir. İstismara uğ-rayan çocukların ebeveynlerinin bir kısmında psikopatoloji tespit edilebilmektedir. Ayrıca çocuklar da cin-sel istismar sonucu gelişebilecek psikopatolojiler için risk oluşturmaktadır. Sonuç: Özellikle psikiyatrik has-talığı olan ebeveyn/ebeveynlerin bulunduğu ailelerde ki çocukların bu zorlu süreçten sağlıklı şekilde çık-ması için sağlık profesyonellerine önemli görevler düşmektedir. Çocuklar için sonuçlar, ebeveynlerin akıl hastalığına bağlı faktörlere, ayrıca aileye, sosyal desteğe ve topluluğa ilişkin bazı çevresel koruyucu ve risk faktörlerine göre değişir. Sağlık çalışanları, hastalarının ebeveynlik rollerini ve sorumluluklarını ve di-ğer aile üyelerinin, özellikle de çocukların ihtiyaçlarını kabul etmeli ve uygun yaklaşımlarda bulunmalıdır. Anahtar Kelimeler: Ruhsal Sorun, Ebeveyn, Çocuk






Kongre Başkanı

116



Zülfünaz ÖZER, Sebahat ATEŞ

Türkiye

Öz: Kahkaha, mutluluğun görsel bir şekilde anlatımı ya da sevinç duygusu olarak kabul edilmektedir. Kahkaha bulaşıcıdır, birey güldüğü zaman yanında bulunan kişi bu durumdan etkilenerek gülmeye başlamaktadır. Kah-kaha gerginlik, kaygı, nefret ve öfke gibi olumsuz duyguları azaltmakta, bireylerde stres ve depresyonu hafifle-terek kişilerarası ilişkilerinin gelişmesine yardımcı olabilmektedir. Bir kişiye, güldüğünde ne hissettiği sorul-duğu zaman, kendisini rahatlamış, enerjik, mutlu ve mükemmel hissettiğini söylemekte ve kendisini daha sağ-lıklı, az stresli, pozitif enerji yüklü, genç, sakin bulur. Tüm bu pozitif duygular bireyin günlük hayatına olumlu yansıyacak, bireyin toplumdan uzaklaşmasını engelleyecektir. Tarihi sürece bakıldığında kahkaha 16. yüzyılda depresyonun tedavisinde kullanılmıştır. Kahkaha yogası vücutta stres hormonlarının düzeyini azaltarak zihin-sel fonksiyonu güçlendirir; depresyon ve anksiyete düzeyini azaltır, uyku kalitesinde bozuklukları düzeltir, öz güveni, umudu ve enerjiyi arttırır, hafızayı, yaratıcı düşünmeyi ve problem çözme yeteneğini arttırır, kişilerara-sı ilişkiyi ve sosyal etkileşimi arttırarak psikolojik iyilik hali sağlar. Ayrıca yaşam kalitesini artıran bir tür biliş-sel-davranışçı terapi yöntemidir. Kahkaha yogasının beşinci seansında özellikle ciddi depresif hastalarda dep-resyon puanlarında düşüş gözlenmiş, 10. seansta da serotonin düzeyinde artış ve depresyon puanlarında azalma saptanmıştır. Meme kanserli hastalarda kahkaha yogasının anksiyete, depresyon ve stres skorları anlamlı de-recede düşük bulunmuştur. HIV’li hastalara bakım verenlerde kahkaha yogası daha olumlu duygular, gelişmiş sosyal ilişkiler ve anksiyete, depresyon ve stres düzeylerini düşürdüğü, daha iyi baş etme yolları geliştirdikleri, müdahalenin ardından bir rahatlama hissi duyduklarını ifade etmişlerdir. Olumsuz duygularla baş edebilmek ve psikolojik iyi oluşu teşvik etmek için kahkaha yogasının düşük maliyetli bir müdahale olduğu bildirilmiş-tir. Kahkaha yogası ruh sağlığı üzerinde etkili non-invaziv ve farmakolojik olmayan bir tedavi yöntemidir. Anahtar Kelimeler: Kahkaha Yogası, Psikoloji, Hemşirelik, Ruh Sağlığı






Kongre Başkanı

117


OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUĞUN TEDAVİSİNDE BİR ÜSTBİLİŞSEL KENDİNE YARDIM MÜDAHALESİ: MYMCT


Türkiye

Öz: Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) tekrarlayıcı, rahatsız edici düşünceler ve bu düşünceleri nötralize ederek stresi azaltmaya yarayan yineleyici davranışlar ile karakterize, kronik bir zihinsel bozukluktur. OKB tedavisinde kabul görmüş, yerleşik pek çok tedavi yöntemi bulunmaktadır; bunlardan ön plana çıkan ve yaygın şekilde kullanılan müdahale yaklaşımı bilişsel-davranışçı terapidir (BDT) ve bilhassa eş tanı durumunda, ör-neğin depresyonun da varlığında farmakoterapi tercih edilebilmektedir. BDT’nin yeni bir biçimi olarak kabul edilebilecek üstbilişsel terapi (ÜBT) de OKB tedavisinde son yıllarda yeni bir seçenek olarak kullanılmaktadır. Ancak OKB hastalarının azımsanmayacak bir kısmının toplumsal damgalanma korkusu, psikoterapinin maddi külfeti ve seans katılımının kimi hastalar için kaygı verici olması gibi pek çok sebepten dolayı standart tedavi yöntemlerinden yeterince faydalanamadıkları bilinmektedir. Bu nedenlerden ötürü kabul görmüş yerleşik teda-vilerin yanı sıra, bilgisayar, internet, telefon ve benzeri yöntemler ile gerçekleştirilebilen, alternatif psikolojik kendine yardım müdahalelerinin OKB tedavisinde faydalı olabileceği ve bu yolla psikoterapistlerin normalde ulaşabileceklerinden çok daha fazla sayıda hastaya yardım edebilecekleri düşünülmektedir. Kendine yardım müdahalelerinin etkililiği konusunda yapılan pek çok çalışma da OKB’de kendine yardım müdahalelerinin kul-lanımını desteklemektedir. Üstbilişsel kavramsallaştırma temelinde gerçekleştirilen kendine yardım müdahale-leri incelendiğinde, OKB için geliştirilmiş ilk ve tek programın myMCT (My Metacognitive Training) olduğu görülmektedir. OKB hastalarındaki düşünce tuzaklarını azaltmayı hedefleyen myMCT, kuramsal olarak ‘biliş-sel-davranışçı’ ve ‘üstbilişsel’ yaklaşımlar çerçevesinde yapılandırılmış, ancak aynı zamanda değişik psikote-rapötik okulların bakış açılarından ve tekniklerinden de faydalanan bütüncül bir kendine yardım programıdır. Programın orijinal hali Almanca olmakla beraber İngilizce, Rusça, İspanyolca, İtalyanca, Portekizce, Slovence ve Arapça versiyonları da bulunmaktadır. Mevcut çalışmada OKB’nin üstbilişsel perspektiften açıklamasının ve alternatif ya da tamamlayıcı bir müdahale biçimi olarak myMCT’nin etkililiğinin ele alınması amaçlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Obsesif Kompulsif Bozukluk, Üstbilişsel Tedavi, Kendine Yardım, Mymct






Kongre Başkanı

118


POSITIVE MENTAL HEALTH AND WRONG ATTITUDES IN MENTAL HEALTH

Robert TARUS

Romania

Abstract: Mental health problems have an important place among the social health problems. Only one third of the individuals with mental health receive treatment. For this reason, there is a need for more studies to in-vestigate the mental health problems and seeking help. Our study analyzes the mental health and its problems among the university students. In this regard, structural interviews were held with a total of 23 students. Follo-wing the study, 7 different themes were revealed. These are being mentally healthy, awareness/training, love/understanding and benefits and barriers of mental health treatments. The perceived mental health of students was determined an important barrier. The students have stated that the factors of training, awareness, love and understanding are important to reduce wrong attitudes about mental health.

Key Words: Mental Health, Wrong Attitudes, Benefit, Barrier, Students






Kongre Başkanı

119


DIFFERENT SOCIAL LIVES OF INDIVIDUALS SUFFERING FROM PSYCHOSIS

Polina B. DUDKA

Ukraine

Abstract: Over the last decade, THE studies and developments related to psychotic disorders have been inc-reasingly recognized by more people. Our study analyzes the significance of social, family and environmental factors in shaping the lifestyles of individuals suffering from psychosis. Biographic interviews were held with 27 individuals diagnosed with psychosis-related disorder. Early diagnosis and community management are the factors denoted by the participants as important. Existence of the social mental health services, interpersonal relations and social connections increase the positive impact while internalized wrong social attitudes and restricting family environment have been found to be the harmful factors.

Key Words: Biographic research, Psychosis, Social Factors, Therapeutic Guides






Kongre Başkanı

120


MENTAL HEALTH AWARENESS AMONG THE INDIVIDUALS WHO HAVE PEOPLE WITH MENTAL ILLNESS IN THEIR FAMILIES

Benedikt SCHUTZ

Germany

Abstract: Having information about mental illness is important in that the individuals who have people with mental illness in their families provide more effective care for the individuals with mental illness. The current literature indicates that the knowledge level of relevant family members on mental illness is at an awareness level but it’s not sufficient for patient management. Also, the attitude towards mental illness seems to be nega-tive. Our current study is performed to measure the knowledge level of the individuals who have people with mental illness in their families in order to define demographic relations. This study is conducted with a total of 150 family members who have individuals diagnosed with psychosis disorder. Data were collected from family members by using sociodemographic proforma and mental health knowledge level survey. Data were analyzed by using descriptive statistics, chi-square test and Pearson correlation test through SPSS software. Knowledge level of family members on mental health was found insufficient in some fields. The knowledge level on mental illness was found to be related to the age of family members and treatment duration. The gen-der of the family member and her/his relationship with the patient were found to be related to knowledge level on mental health.

Key Words: Family Member, Knowledge Level on Mental Health, Mental Health






Kongre Başkanı

121


MENTAL HEALTH SYSTEM AT COMMUNITY LEVEL: TURKMENISTAN EXAMPLE

Akja AKSOLTAN

Tukmenistan

Abstract: Services related to mental health are increasing in Turkmenistan at community level. While social services for mental illness have grown considerably, a large number of people are being treated in private health institutions. Turkmenistan should reduce its long-term commitment to hospitals and promote commu-nity-level mental health services. For this purpose, significant legal arrangements should be made. The mental health system can also be used to measure risk factors and provide comprehensive information for all small groups. In this regard, the application of Turkmenistan government to the case study of England called “Imp-roving Access to Psychological Therapies” is suggested by the OECD research team. In order to achieve the purpose, it is necessary to organize the existing services, to allocate additional resources and to make necessary legal arrangements.

Key Words: Mental Health, Reform, Care






Kongre Başkanı

122


LONG-TERM EFFECT OF REFRESHMENT PROGRAMS ON CRITICAL CASES

Turlan NURLANOV

Kazakhstan

Abstract: This study measures the effectiveness of the refreshment training programs related to reducing the injury risk of employees due to patient violence. Genuine security intervention programs are conducted as 3-day workshops. After the original intervention training, one of the security elements described in the original training is explained again with the annual refresher trainings. This study measures the effect of intervention training programs and refreshment programs over a period of ten years. Data analysis shows that refreshment training held after the original training has a positive long-term impact on the number of victims of violence and the number of employees exposed to violence. As a result of the study, it is seen that intervention programs and refreshment training programs have an effect on the favor of the employees. In addition, a healthy working environment and improvement of the well-being of employees are part of the employee loyalty.

Key Words: Favor, Violence at Work, Refreshment Programs, Mental Health Care






Kongre Başkanı

123


STRESS, ANXIETY AND DEPRESSION AMONG CLINIC NURSES: CLUSTERING AND LONG-TERM ANALYSIS

Krittameth JAINUKUL

Thailand

Abstract: Hospital nurses are exposed to various work-related factors that may cause different mental health problems. Empirical evidence is available for commonly observed problems such as stress, anxiety and dep-ression. This study aims to determine the prevalence of such problems as stress, anxiety and depression among clinic nurses and to what extent they occur concurrently. This long-term study was performed in the period between May 2018 and September 2018. Data on depression, anxiety and stress were collected through questi-onnaires composed of 21 items and filled by the individuals themselves. A total of 987 registered nurses were interviewed and 824 questionnaires were completed. Sub-groups were determined with the clustering analysis. Chi-square test and post hoc Anova analysis were used in data analysis. According to the results, stress, anxiety and depression are common among clinic nurses. The heterogeneity of demographic characters and working conditions were observed in different clusters. Nurses must be provided with the necessary support to increase their career development and to reduce psychological tensions.

Key Words: Stress, Anxiety, Depression, Clinic nurses, Clustering Analysis, Workload, Working Relationship

124

1.ULUSLARARASI RUH SAĞLIĞINDA TOPLUMSAL FARKINDALIK KONGRESİ

POSTER SUNUM ÖZET METİNLER






Kongre Başkanı

125

POSTER SUNUM BİLDİRİLER

ATTITUDES TOWARDS MENTAL ILLNESS AMONG UNIVERSITY STUDENTS

Gülfem BABÜR, Ecem DEMİRTÜRK, Yasemin MERAL, İrem ÖZGÜNER, İbrahim YAKIN

Turkey

Abstract: In many cultures, stigmatization towards people with mental illness is challenging. In the literature, so far, most of the studies investigated the only stigma towards mental health of university students in health-rela-ted departments (such as nursing). However, they did not focus on the differences between health and non-health related department university students. In this regard, the aim of the current study is to investigate the knowled-ge and attitudes of health and non-health department university students towards two different mental illnesses, namely, schizophrenia and depression. Attitudes Towards Depression and Schizophrenia Scales and The Com-munity Attitudes Towards the Mentally Ill Scale were used to determine the knowledge and attitudes of 165 he-alth and 158 non-health department university students. Labeling the disorders as “insanity” was higher towards schizophrenia than towards depression in all participants. In general, stigmatization towards schizophrenia was higher than stigmatization towards depression among all students but particularly higher in non-health related departments. Finally, compared to non-heath related department students, health-related department students showed more positive attitude toward mentally ill people. Our results underline that knowledge about mental di-sorders plays a role in stigma. The more people have information about the disorder, the more positive attitudes they have about the disorders. Still, the awareness and knowledge are limited also in university students. To pre-vent stigmatization against mentally ill people increasing awareness about different mental disorders is necessary. Key Words: Stigma, Attitude, Mental Illness, Schizophrenia, Depression






Kongre Başkanı

126

POSTER SUNUM BİLDİRİLER

istanbulbilimveakademisyenlerdernegi.org

İSTANBUL BİLİM VE AKADEMİSYENLER DERNEĞİKayabaşı Mh. Evliya Çelebi Cd. Emlakkonut Başakşehir Evleri

1/A D Blok Kat: 4 Daire: 29 Başakşehir, İstanbul, TürkiyeTel: +90 212 801 40 63 İkitelli V.D.: 481 062 0928

Kütük No: 34-228-066

Documents

1. ULUSLARARASI RUH SAĞLIĞINDA TOPLUMSAL FARKINDALIK … · 2019. 11. 2. · ÖZET METİN KİTABI 1. V ... Uluslararası Ruh Sağlığında Toplumsal Farkındalık Kongresi’nde