ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΕΠΙΘΕΤΩΝ

1. Επίθετα σε: -ος, -η, -ο (άσχημος, -η, -ο)

-ος, -α, -ο (αθώος, -α, -ο)

-ός, -ιά, (-ή), -ο (γλυκός, -ιά, -ό / κακός, -ιά και –ή, -ο)

-ύς, -ιά, -ύ (βαθύς, -ιά, -ύ)

-ής, -ιά, -ί (θαλασσής, -ιά, -ί)

-ής, -α, -ικο (ζηλιάρης, -α, -ικο)

2. Ανώμαλα επίθετα: ο πολύς, η πολλή, το πολύ

επίθετα σε –ης, -ης, -ες (διεθνής, -ής, -ες)

επίθετα σε –ύς, -εία, -ύ (οξύς, -εία, -ύ)

3. Ελλειπτικά επίθετα: πρόκειται για μερικά επίθετα που εκφράζουν ιδιότητα η οποία αποδίδεται συνήθως μόνο σε ένα γένος, γι’ αυτό και δε συνηθίζεται στα άλλα γένη, π.χ. κοκκινογενής, βυζανιάρικο

ΚΛΙΣΗ ΕΠΙΘΕΤΩΝ

Επίθετα σε -ος, -ης, -ο

ΕΝΙΚΟΣ

Ονομ. ο άσχημος η άσχημη το άσχημο

Γεν. του άσχημου της άσχημης του άσχημου

Αιτ. τον άσχημο την άσχημη το άσχημο

Κλητ. άσχημε άσχημη άσχημο

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ

Ονομ. οι άσχημοι οι άσχημες τα άσχημα

Γεν. των άσχημων των άσχημων των άσχημων

Αιτ. τους άσχημους τις άσχημες τα άσχημα

Κλητ. άσχημοι άσχημες άσχημα

Επίθετα σε -ος, -α, -ο

ΕΝΙΚΟΣ

Ονομ. ο αθώος η αθώα το αθώο

Γεν. του αθώου της αθώας του αθώου

Αιτ. τον αθώο την αθώα το αθώο

Κλητ. αθώε αθώα αθώο

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ

Ονομ. οι αθώοι οι αθώες τα αθώα

Γεν. των αθώων των αθώων των αθώων

Αιτ. τους αθώους τις αθώες τα αθώα

Κλητ. αθώοι αθώες αθώα

Επίθετα σε -ός, -ιά, -ό

ΕΝΙΚΟΣ

Ονομ. ο γλυκός η γλυκιά το γλυκό

Γεν. του γλυκού της γλυκιάς του γλυκού

Αιτ. τον γλυκό την γλυκιά το γλυκό

Κλητ. γλυκέ γλυκιά γλυκό

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ

Ονομ. οι γλυκοί οι γλυκές τα γλυκά

Γεν. των γλυκών των γλυκών των γλυκών

Αιτ. τους γλυκούς τις γλυκές τα γλυκά

Κλητ. γλυκοί γλυκές γλυκά

Επίθετα σε -ύς, -ιά, -ύ

ΕΝΙΚΟΣ

Ονομ. ο βαθύς η βαθιά το βαθύ

Γεν. του βαθιού/βαθύ της βαθιάς του βαθιού/βαθύ

Αιτ. τον βαθύ τη βαθιά το βαθύ

Κλητ. βαθύ βαθιά βαθύ

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ

Ονομ. οι βαθιοί/βαθείς οι βαθιές τα βαθιά

Γεν. των βαθιών των βαθιών των βαθιών

Αιτ. τους βαθιούς/βαθείς τις βαθιές τα βαθιά

Κλητ. βαθιοί/βαθείς βαθιές βαθιά

Επίθετα σε -ής, -ιά, -ί

ΕΝΙΚΟΣ

Ονομ. ο θαλασσής η θαλασσιά το θαλασσί

Γεν. του θαλασσιού της θαλασσιάς του θαλασσιού

Αιτ. τον θαλασσή τη θαλασσιά το θαλασσί

Κλητ. θαλασσή θαλασσιά θαλασσί

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ

Ονομ. οι θαλασσιοί οι θαλασσιές τα θαλασσιά

Γεν. των θαλασσιών των θαλασσιών των θαλασσιών

Αιτ. τους θαλασσιούς τις θαλασσιές τα θαλασσιά

Κλητ. θαλασσιοί θαλασσιές θαλασσιά

Επίθετα σε -ης, -α, -ικο

ΕΝΙΚΟΣ

Ονομ. ο ζηλιάρης η ζηλιάρα το ζηλιάρικο

Γεν. του ζηλιάρη της ζηλιάρας του ζηλιάρικου

Αιτ. τον ζηλιάρη την ζηλιάρα το ζηλιάρικο

Κλητ. ζηλιάρη ζηλιάρα ζηλιάρικο

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ

Ονομ. οι ζηλιάρηδες οι ζηλιάρες τα ζηλιάρικα

Γεν. των ζηλιάρηδων των ζηλιάρικων

Αιτ. τους ζηλιάρηδες τις ζηλιάρες τα ζηλιάρικα

Κλητ. ζηλιάρηδες ζηλιάρες ζηλιάρικα

ΑΝΩΜΑΛΑ ΕΠΙΘΕΤΑ

ο πολύς – η πολλή – το πολύ

ΕΝΙΚΟΣ

Ονομ. ο πολύς η πολλή το πολύ

Γεν. του πολλού/πολύ της πολλής του πολλού/πολύ

Αιτ. τον πολύ την πολλή το πολύ

Κλητ. - - -

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ

Ονομ. οι πολλοί οι πολλές τα πολλά

Γεν. των πολλών των πολλών των πολλών

Αιτ. τους πολλούς τις πολλές τα πολλά

Κλητ. - - -

Επίθετα σε -ης, -ης, -ες

ΕΝΙΚΟΣ

Ονομ. ο διεθνής η διεθνής το διεθνές

Γεν. του διεθνούς της διεθνούς του διεθνούς

Αιτ. τον διεθνή την διεθνή το διεθνές

Κλητ. διεθνή διεθνή διεθνές

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ

Ονομ. οι διεθνείς οι διεθνείς τα διεθνή

Γεν. των διεθνών των διεθνών των διεθνών

Αιτ. τους διεθνείς τις διεθνείς τα διεθνή

Κλητ. διεθνείς διεθνείς διεθνή

ΚΛΙΣΗ ΤΟΥ ΕΠΙΘΕΤΟΥ ο πολύς, η πολλή, το πολύ

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο

Ονομαστική ο πολύς η πολλή το πολύ

Γενική του πολλού της πολλής του πολλού

Αιτιατική τον πολύ την πολλή το πολύ

Κλητική -- πολύ -- πολλή -- πολύ

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο

Ονομαστική οι πολλοί οι πολλές τα πολλά

Γενική των πολλών των πολλών των πολλών

Αιτιατική τους πολλούς τις πολλές τα πολλά

Κλητική -- πολλοί -- πολλές -- πολλά

Το επίθετο ο πολύς, η πολλή, το πολύ γράφεται με –υ και ένα λ στο αρσενικό και

το ουδέτερο (στην ονομαστική, αιτιατική, κλητική του ενικού αριθμού). Στις άλλες

πτώσεις όμως (που δεν έχουν το –υ γράφονται με δύο λ. Το θηλυκό γράφεται με

δύο λ σ’ όλες τις πτώσεις και των δύο αριθμών.

Το ρήμα είμαι και έχω λέγονται βοηθητικά ρήματα γιατί βοηθούν στο να κλίνουμε

τον παρακείμενο, υπερσυντέλικο και συντελεσμένο μέλλοντα των άλλων ρημάτων.

π.χ. του ρήματος γράφω ο παρακείμενος είναι έχω γράψει, ο υπερσυντέλικος είχα

γράψει και ο συντελεσμένος μέλλοντας θα έχω γράψει.

Και το ρήμα είμαι μας βοηθάει στο να κλίνουμε την παθητική μετοχή π.χ. είμαι

πλυμένος.

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Να μεταφέρετε στον ενικό τα παρακάτω ονοματικά σύνολα

1. Οι ανάγκες των ανθρώπων: ________________________________________

2. Τα θεμέλια των οικοδομημάτων: ____________________________________

3. Τα μεγέθη των αγαλμάτων: ________________________________________

4. Οι πληροφορίες των ξεναγών: ______________________________________

5. Οι υποδείξεις των υπευθύνων: ______________________________________

6. Οι υποχρεώσεις των πολιτών: ______________________________________

7. Τα δικαιώματα των εργατών: _______________________________________

8. Τα μηνύματα των εκφωνητών: ______________________________________

9. Τα πληρώματα των καραβιών: ______________________________________

10. Τα αριστουργήματα των καλλιτεχνών: ________________________________

2. Να μεταφέρετε στον πληθυντικό τα παρακάτω ονοματικά σύνολα

1. Ο πληθυσμός του κράτους: ________________________________________

2. Η συνέλευση του συμβουλίου: ______________________________________

3. Το συμβόλαιο της αγοράς: _________________________________________

4. Το στόλισμα της αίθουσας: ________________________________________

5. Το κλάδεμα του δέντρου: __________________________________________

6. Η παρουσίαση του γεγονότος: ______________________________________

7. Το βήμα του ρήτορα: _____________________________________________

8. Το φως του προβολέα: ____________________________________________

9. Το στέλεχος της οργάνωσης: _______________________________________

10. Το βράδυ της αποκάλυψης: ________________________________________

11. Το χρέος της χώρας: _____________________________________________

3. Να γράψετε στην ίδια πτώση του πληθυντικού τα ουσιαστικά

η επίδειξη της τηλεπικοινωνίας

του αντιπάλου το αφιέρωμα

της ευθύνης του πληρώματος

την ανάκριση του καθεστώτος

του μηχανήματος του φωτός

το βράδυ η γνώση

4. Να δώσετε τη Γενική πληθυντικού των παρακάτω αρσενικών ουσιαστικών

ο επιχειρηματίας ο νομάρχης

ο πίνακας ο βιβλιοπώλης

ο ειρηνοδίκης ο άγγελος

ο φύλακας ο δάσκαλος

ο κυβερνήτης ο έμπορος

ο άρχοντας ο κάτοικος

5. Να βάλετε τα πιο κάτω ουσιαστικά σε πτώση Γενική

Ενικός Αριθμός Πληθυντικός Αριθμός

η γλώσσα

η φοιτήτρια

η αλεπού

η χώρα

η θάλασσα

η γνώση

η εφημερίδα

η γυναίκα

η έξοδος

η κατοικία

6. Να τοποθετήσεις στη Γενική πληθυντικού την δεύτερη λέξη κάθε ζεύγους

1. το ύψος – το κέρδος: ____________________________________________

2. το αποτέλεσμα – η εξέταση: _______________________________________

3. η περιοδεία – ο υπουργός: ________________________________________

4. η μετανάστευση – ο πληθυσμός: ____________________________________

5. οι αποφάσεις – το συμβούλιο: ______________________________________

6. οι εισπράξεις – ο ταμίας: __________________________________________

7. οι πρωθυπουργοί – τα κράτη: ______________________________________

8. το χειροκρότημα – ο θεατής: _______________________________________

9. οι συντάξεις – ο γεωργός: _________________________________________

Επαναληπτικές Ασκήσεις στην Ενότητα 4

1. (α) Να διακρίνετε στις παρακάτω προτάσεις την ονοματική φράση από τη

ρηματική φράση:

α) Ο Πέτρος απαγγέλλει ποιήματα στις εθνικές επετείους.

Ο.Φ. ___________________________________________________________

Ρ.Φ. ___________________________________________________________

β) Το ελληνικό παιδικό μουσείο ιδρύθηκε το 1987 από μια ομάδα νέων

επιστημόνων.

Ο.Φ. ___________________________________________________________

Ρ.Φ. ___________________________________________________________

γ) Παρά τις αντίξοες συνθήκες και τη θαλασσοταραχή, το πλοίο κατάφερε να

φτάσει στο λιμάνι.

Ο.Φ. ___________________________________________________________

Ρ.Φ. ___________________________________________________________

δ) Οι επισκέπτες μας έφυγαν αργά το βράδυ.

Ο.Φ. ___________________________________________________________

Ρ.Φ. ___________________________________________________________

(β) Να βρείτε ποιες από τις παραπάνω ονοματικές φράσεις είναι απλές και

ποιες διευρυμένες.

(α) __________________________

(β) __________________________

(γ) __________________________

(δ) __________________________

2. Να εντοπίσετε τις ονοματικές φράσεις που βρίσκονται μέσα στις ρηματικές

φράσεις στις παρακάτω προτάσεις.

α) Ο Διευθυντής του σχολείου διάβασε την ανακοίνωση του Υπουργείου.

Ρ.Φ. ___________________________________________________________

Ο.Φ. μέσα στη Ρ.Φ. _______________________________________________

β) Οι διαρρήκτες έκλεψαν όλα τα πολύτιμα αντικείμενα του σπιτιού.

Ρ.Φ. ___________________________________________________________

Ο.Φ. μέσα στη Ρ.Φ. _______________________________________________

γ) Οι χορεύτριες της παράστασης φορούσαν άσπρα μακριά φορέματα.

Ρ.Φ. ___________________________________________________________

Ο.Φ. μέσα στη Ρ.Φ. _______________________________________________

δ) Το συγκεντρωμένο πλήθος στην πλατεία φώναζε διάφορα συνθήματα.

Ρ.Φ. ___________________________________________________________

Ο.Φ. μέσα στη Ρ.Φ. _______________________________________________

3. Να υπογραμμίσετε στο παρακάτω κείμενο τους επιθετικούς

προσδιορισμούς. Στη συνέχεια να συμπληρώσετε τον πίνακα που

ακολουθεί.

Στη νότια πλευρά του νησιού απλώνεται μια απέραντη παραλία με χρυσή άμμο

και πανύψηλους φοίνικες. Το καλοκαίρι η παραλία γεμίζει με τουρίστες που

καταφτάνουν από διάφορα μέρη του κόσμου. Η ήσυχη παραλία μετατρέπεται σε

ένα πολύχρωμο τοπίο. Οι μεγάλοι κάνουν ηλιοθεραπεία κάτω από τον καυτό ήλιο

και τα μικρά παιδιά παίζουν χαρούμενα πάνω στην άμμο. Η αστραφτερή και

καταγάλανη θάλασσα είναι ένας αληθινός πειρασμός για μικρούς και μεγάλους.

Το απόγευμα όλοι παρατηρούν το υπέροχο ηλιοβασίλεμα. Τα νερά βάφονται

κόκκινα, καθώς ο ήλιος χάνεται στον μακρινό ορίζοντα.

Επιθετικός προσδιορισμός

Προσδιοριζόμενο ουσιαστικό

Γένος Πτώση Αριθμός

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Να βρείτε το ονοματικό και το ρηματικό σύνολο.

Τα παιδιά ήταν λυπημένα.

Ο δικαστής ήρεμος ανακοίνωσε την απόφαση του δικαστηρίου.

Το καντήλι έκαιγε.

Ο ταχυδρόμος χτύπησε την πόρτα.

Το βουνό ήταν δεντροφυτεμένο.

Ο Σταύρος, ο μικρός μου αδερφός, γύρισε αργά.

Ο ήλιος έλαμπε.

Η ακούραστη γιαγιά μας ετοίμαζε το τραπέζι με πολλή φροντίδα.

Η συμβουλή σας αποδείκτηκε πολύτιμη.

Τα δέντρα ξεριζώθηκαν από τον αέρα.

Ο γάμος κατέληξε πανηγύρι.

Το χιόνι έλιωσε από τη ζέστη.

Το μωράκι τους είναι για να το λατρεύεις.

Αυτό δεν τρώγεται με τίποτα.

Ο στρατιώτης θεωρείται ότι έχει χαθεί.

ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ – ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ – ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ

ΡΗΜΑ – ΣΥΝΔΕΤΙΚΟ ΡΗΜΑ

1. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τους πιο κάτω υπογραμμισμένους όρους.

α. Οι φτωχοί έχουν ανάγκη από βοήθεια. _______________________

β. Ο αθλητής φαινόταν κουρασμένος. _______________________

γ. Ο Δημήτρης έχασε το πορτοφόλι του. _______________________

δ. Ο πρόεδρος της τάξης μας είναι πολύ δραστήριος. _____________________

ε. Να ξεχάσεις γρήγορα τα περασμένα. _______________________

στ. Σε κέρασε καφέ η Μαρία; _______________________

ζ. Να διατηρείτε τα βιβλία καθαρά. _______________________

η. Όρισαν το Βασίλη επιμελητή. _______________________

θ. Σου θυμίζω τις υποχρεώσεις σου. _______________________

ι. Φυτέψαμε λουλούδια στον κήπο μας. _______________________

κ. Τα εντομοκτόνα αποδείκτηκαν ζημιογόνα. _______________________

λ. Τα έπιπλά του έμοιαζαν παμπάλαια. _______________________

μ. Ο θείος μου κληρώθηκε διαιτητής στο μεγάλο αγώνα. ___________________

ν. Ο παππούς γέρασε. _______________________

ξ. Έτρεχε το αίμα του ποτάμι. _______________________

ο. Οι ναυαγοί φαίνονταν ταλαιπωρημένοι. _______________________

π. Ντύθηκα μασκαράς. _______________________

ρ. Οι ξενιτεμένοι νοσταλγούν πολύ την πατρίδα τους. _____________________

σ. Ο υπουργός παρουσιάστηκε στο συνέδριο απροετοίμαστος. _____________

τ. Περιποιήθηκε με ιδιαίτερα φροντίδα τον τραυματία. _____________________

υ. Πήγα σινεμά με τους γονείς μου ψες. _______________________

φ. Φορούσε ένα ωραίο, κίτρινο φόρεμα _______________________

χ. Η συμπεριφορά του Γιώργου είναι καλύτερη από του Τάκη. ______________

ψ. Του είπα την αλήθεια. _______________________

ω. Ο παππούς μου θεωρείται εχέμυθος. _______________________

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Να γράψετε τη γενική ενικού και πληθυντικού (όπου είναι δυνατό) των

παρακάτω ουσιαστικών.

Γενική Ενικού Γενική Πληθυντικού

Ο στρατώνας

Ο πρόσφυγας

Ο κυβερνήτης

Ο κατήφορος

Η περίμετρος

Η προσφυγή

Το φως

Το ταμείο

2. Στις παρακάτω φράσεις τα ουσιαστικά να αλλάξουν αριθμό:

α. Ο κανόνας του πατέρα: _________________________________________

β. Ο ελαιώνας του νοικοκύρη: ______________________________________

γ. Η μητέρα της κυρίας: ___________________________________________

δ. Η τακτοποίηση της υπόθεσης: ____________________________________

ε. Το ενδιαφέρον του συγγραφέα: ___________________________________

στ. Ο πλούτος του αφέντη: _________________________________________

3. Να συμπληρώσετε τα κενά με τα ουσιαστικά που βρίσκονται στην

παρένθεση βάζοντας τα στη σωστή πτώση:

α. Λόγω των (εχθροπραξία) ____________________ αναβλήθηκαν οι συζητήσεις.

β. Στη συνέλευση των (βιβλιοπώλης) _____________________ συζητήθηκαν όλα

τα προβλήματα τους.

γ. Επιδιώκω τη σωστή εφαρμογή των (απόφαση) _____________________.

δ. Ήταν τόσο έντονη η λάμψη του (φως) _____________________, ώστε

αναγκαστήκαμε να στρέψουμε αλλού το βλέμμα μας.

ε. Οι _____________________ (εισαγγελέας) όλης της χώρας ζήτησαν λήψη

αυστηρών μέτρων για την πάταξη της τρομοκρατίας.

στ. Η έκβαση των (γεγονός) _____________________ ήταν ολότελα διαφορετική

απ’ αυτήν που περίμενα.

ζ. Η αιολική ενέργεια αξιοποιεί τη δύναμη του (άνεμος) _____________________.

η. Η τεράστια έκταση των (έδαφος) _____________________ ορισμένων χωρών

ευνοεί τις αεροπορικές συγκοινωνίες.

4. Να τοποθετήσετε τα επίθετα της παρένθεσης στο σωστό τύπο.

1. Στα πυκνά του φρύδια και τα (φαρδύς) _____________________ του στήθη

έβλεπες ζωντανεμένη την παλικαριά.

2. Ξαφνικά έπεσε σε (βαρύς) _____________________ συλλογή.

3. Έληξε η εποχή των (παχύς) _____________________ αγελάδων.

4. Το πυρηνοκίνητο υποβρύχιο ερευνούσε τον πυθμένα του πιο (βαθύς)

_____________________ ωκεανού.

5. Περπατούσε στην άκρη του (πλατύς) _____________________ δρόμου.

6. Το (βαθύς) _____________________ ποτάμι δε βουίζει.

7. Ξαφνικά ακούστηκαν τα (βαρύς) _____________________ βήματά τους.

8. Οι (φαρδύς) _____________________ ώμοι του έδειχναν τύπο αθλητικό.

9. Κουράστηκε στην (τραχύς) _____________________ ανηφόρα.

10. Φτάσαμε στο κέντρο ενός (πλατύς) _____________________ οροπεδίου.

11. Χανόμασταν σε (βαθύς) _____________________ χαράδρες.

12. Το όνομά του βρισκόταν στη λίστα του (μακρύς) _____________________

καταλόγου.

13. Του άρεσε να βλέπει την (πλατύς) _____________________ θάλασσα.

14. Έζησε μέχρι το (βαθύς) _____________________ γεράματα.

15. Το βράδυ τρώμε πάντα (ελαφρύς) _____________________ φαγητό.

16. Τόσο (μεγαλοπρεπής) _____________________ κτήρια πρώτη φορά είδα.

17. Το (μεγαλοπρεπής) _____________________ κτήριο έκανε εντύπωση σε

όλους.

18. Οι απαντήσεις του μαθητή ήταν (ακριβής) _____________________.

19. Στον ουρανό φάνηκε ένα (μυστηριώδης) _____________________ φως.

20. Η συναυλία του (δημοφιλής) _____________________ τραγουδιστή είχε

επιτυχία.

21. Η συνεννόηση ήταν αποτέλεσμα του (συνεχής) _____________________

ενδιαφέροντος.

22. Είναι πολύ (αφελής) _____________________ αυτό το κορίτσι.

23. Γράψε τα (ακριβής) _____________________ στοιχεία.

24. Το αεροδρόμιο της Λάρνακας είναι (διεθνής) _____________________.

25. Η συμπεριφορά του (αναιδής) _____________________ θυρωρού

στενοχώρησε την τόσο (συμπαθής) _____________________ γριά.

26. Έγιναν πρόσφατα (διεθνής) _____________________αγώνες στίβου.

27. Οι ερωτήσεις μου ήταν (σαφής) _____________________.

28. Αν αποτύχεις στην εξέταση οφείλεται στην (ελλιπής) ____________________

μελέτη.

29. Γράφτηκαν τα ονόματα των (επιμελής) _____________________ μαθητών.

30. Το (συνεχής) _____________________ ωράριο είναι κουραστικό.

5. Να συμπληρώσετε τα πιο κάτω κενά με το επίθετο ο πολύς, η πολλή,

το πολύ.

1. Η _____________________ δουλειά τρώει τον αφέντη.

2. Έγινε _____________________ φασαρία.

3. Έπεσε _____________________ χθες το βράδυ.

4. Φέτος ήρθαν _____________________ ξένοι στον τόπο μας.

5. Όπου ακούς _____________________ κεράσια κράτα μικρό καλάθι.

6. Χτες ήταν _____________________ ζέστη.

7. Το χειμώνα δεν πίνουμε _____________________ νερό.

8. Έριξες _____________________ ζάχαρη στο τσάι.

9. Ο Θησέας κύλησε το βράχο με _____________________ κόπο.

10. Το νησί αυτό έχει _____________________ ησυχία.

11. Περίμενες _____________________ ώρα;

12. _____________________ κακό για το τίποτε.

13. _____________________ άνθρωποι το θεωρούν εύκολο αυτό.

14. Από την _____________________ βιασύνη του κάνει λάθη.

15. Τα _____________________ τα λόγια είναι φτώχια.

Παράγραφος -- Πλαγιότιτλοι Παράγραφος: Ένα σύνολο από προτάσεις οργανωμένες γύρω από μια κεντρική ιδέα που

αποτελούν μια λογική ενότητα.

Μια παράγραφος αποτελείται από τρία μέρη:

Τη θεματική πρόταση ή περίοδο, όπου παρουσιάζεται επιγραμματικά το θέμα της

παραγράφου.

Τις λεπτομέρειες ή σχόλια, όπου αναπτύσσεται η θεματική πρόταση.

Την περίοδο – κατακλείδα, όπου συνοψίζονται όσα αναλύθηκαν σχετικά με τη

βασική ιδέα της παραγράφου.

Μια παράγραφος δεν είναι απαραίτητο να έχει κατακλείδα.

Πλαγιότιτλος: Λέγεται η επιγραμματική διατύπωση με την οποία αποδίδεται

σύντομα και περιεκτικά το νόημα της παραγράφου.

Βήματα για διαμόρφωση πλαγιότιτλου:

Προσεκτική ανάγνωση της παραγράφου. (κατανόηση)

Προσδιορισμός θέματος παραγράφου. (θεματική πρόταση)

Λέξεις και φράσεις κλειδιά.

Σύνθεση μιας επιγραμματικής φράσης που να δίνει το νόημα της

παραγράφου.

Ασκήσεις

1. Να εντοπίσετε στις παρακάτω παραγράφους τη θεματική πρόταση / περίοδο, τις

λεπτομέρειες και την κατακλείδα (αν υπάρχει).

α. Οι συνεχείς πόλεμοι μεταξύ των πόλεων – κρατών είχαν ως συνέπεια και τη διαταραχή

της σχετικής κοινωνικής ισορροπίας που υπήρχε μέσα σ’ αυτές. Οι πλούσιοι έγιναν

πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι και περισσότεροι. Το χάσμα ανάμεσά τους

μεγάλωσε και οι αντιθέσεις έγιναν οξύτερες. Τη δύσκολη κατάσταση των φτωχών, που

δεν έβρισκαν εργασία, επιδείνωνε η ολοένα και μεγαλύτερη χρησιμοποίηση δούλων.

Όλα αυτά είχαν σαν αποτέλεσμα να ξεσπούν συχνά μέσα στις πόλεις βίαιες συγκρούσεις

και ταραχές.

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

β. Ο τρόπος με τον οποίο είχε οργανωθεί η ζωή η ζωή στη Σπάρτη επηρέασε και τη

αγωγή των νέων. Τα παιδιά από τη ηλικία των επτά ετών τα αναλάμβανε η πόλη. Ζούσαν

όλα μαζί σε ομάδες, όπου μάθαιναν να υπομένουν τη σκληρή ζωή και τις κακουχίες.

Διδάσκονταν ανάγνωση, γραφή, μουσική και χορό. Με ανάλογο τρόπο εκπαιδεύονταν

και τα κορίτσια, τα οποία συμμετείχαν ελεύθερα σε πολλές εκδηλώσεις της πόλης.

Έπρεπε και αυτά να αποκτήσουν δυνατό σώμα και να διαπλάσουν ηθικό χαρακτήρα.

Έτσι θα μπορούσαν στο μέλλον να γίνουν άξιες μητέρες.

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

γ. Η ειδίκευση αποτελεί σήμερα ανάγκη αλλά και κίνδυνο. Όταν ο άνθρωπος την

αντιμετωπίζει ως μέσο και όχι ως αυτοσκοπό, η ειδίκευση μπορεί να συντελέσει στην

αύξηση της παραγωγικότητας και την τεχνολογική εξέλιξη. Όταν όμως ο άνθρωπος

εγκλωβίζεται στο δικό του αντικείμενο και μόνο μετατρέπεται από τους συνανθρώπους

του, σε γρανάζι της μηχανής, δούλο της στείρας τεχνοκρατικής αντίληψης. Είναι λοιπόν

εμφανές ότι η ειδίκευση αποτελεί σήμερα ένα φαινόμενο με δύο «κατευθύνσεις».

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

δ. Πώς θα μπορούσαμε να περιγράψουμε την ευτυχία; Είναι μια κατάσταση που

καταλύει το φόβο, την επίμονη και βασανιστική ανάγκη, τη μοναξιά, το άγχος, που

φέρνει την πλήρωση και τη γαλήνη στην ανθρώπινη καρδιά, που δημιουργεί στη ζωή μια

ζηλευτή ισορροπία. Ενώ, λοιπόν, η ευτυχία είναι ένα γεγονός πνευματικό, μια

κατάσταση ψυχής, οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν πως γεννιέται από ορισμένους

εξωτερικούς παράγοντες. Όταν, λόγου χάρη, είσαι γερός και χορτάτος, όταν είσαι

καλοντυμένος κι έχεις το σπίτι σου, όταν τριγύρω σου βρίσκονται εκείνοι που αγαπάς κι

εκείνοι σε ατενίζουν με αγάπη, τότε, κατά την κοινή αντίληψη, πρέπει να είσαι

ευτυχισμένος. Ευτυχισμένος τελικά είναι εκείνος που νιώθει ήρεμος και χαίρεται με τους

ανθρώπους που είναι γύρω του.

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

2. Στις παραγράφους που ακολουθούν, αφού εντοπίσετε τη θεματική πρόταση, τις

λεπτομέρειες και την κατακλείδα (αν υπάρχει) να δώσετε έναν πλαγιότιτλο.

α. Τα δημοτικά τραγούδια έχουν την ρίζα τους στα αρχαία λαϊκά τραγούδια. Πολλά δε

διαφέρουν από εκείνα παρά μόνο στη γλώσσα. Π.χ. το αρχαίο λαϊκό τραγούδι που

αναφέρεται σε ένα έθιμο, τα χελιδονίσματα, και άρχιζε με το στίχο: ήλθε ήλθε χελιδών,

έχει επιζήσει ως τις μέρες μας με τα ίδια λόγια: ήρθεν ήρθε χελιδόνα. Έτσι χιλιάδες

χρόνια η λαϊκή ποίηση, όπως και όλος ο λαϊκός πολιτισμός (παροιμίες, έθιμα, μύθοι,

παραμύθια κτλ.) εκφράζουν με τον ίδιο τρόπο τη λαϊκή ψυχή.

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

β. Σήμερα είναι κάτι σπάνιο η γνήσια και ειλικρινής φιλία, Όλα έγιναν σκοπιμότητα,

Πίσω από τη φιλία κρύβεται, ως επί το πλείστον, η ιδιοτέλεια, το άμεσο ή το απώτερο

συμφέρον, το κέρδος, Ο άνθρωπος των ημερών μας αδυνάτησε ψυχικά, έχασε το

συναίσθημα της κοινότητας. Αν και ζει μέσα στο πλήθος, στις μεγάλες πόλεις,

αισθάνεται τον εαυτό του έρημο. Έχασε τις δυνατότητες της πιστής και βαθιάς φιλίας.

Έγινε πιο επιφανειακός, αγνοεί το βάθος, κι όλες οι σχέσεις υπαγορεύονται από τη

σκοπιμότητα που σκοτώνει κάθε ψυχική ομορφιά. Η εποχή μας αντιμάχεται τη φιλία,

στην πραγματική της έννοια. Κι όμως, οι άνθρωποι στα χρόνια που ζούμε έχουν πολύ

περισσότερη ανάγκη από την ψυχική αυτή επαφή, όσο σε καμιά άλλη περίοδο.

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

3. Στην παρακάτω παράγραφο να γράψετε την κατάλληλη θεματική πρόταση.

Η τάξη γιορτάζει τη χαρά της πρώτης μέρας. Αγκαλιές, φιλιά, γέλια, φωνές και ψίθυροι,

μικρά και μεγάλα μυστικά, φρεσκοσιδερωμένες ποδιές, καινούρια παπούτσια,

καινούριες τσάντες, μαλλιά κοντά, μαλλιά μακριά, κοτσιδάκια, κοτσίδες, πιαστράκια,

μπαρέτες, χτενάκια, κορδέλες… Μάτια λαμπερά γεμάτα θάλασσες και βουνά, γεμάτα

παιχνίδια, γεμάτα τρέλες. Η τάξη ξεχείλισε από τις καλοκαιριάτικες αναμνήσεις. Η κάθε

μαθήτρια είχε να λέει για το δικό της καλοκαίρι.

………………………………………………………………………………………………

4. Στο πλαίσιο σας δίνονται έξι (6) συνδετικές λέξεις – φράσεις. Να τις τοποθετήσετε

στην παράγραφο που ακολουθεί ώστε να επιτύχετε τη νοηματική συνοχή του.

……………………….. πως όλο και περισσότερο γίνονται πραγματικότητα όσα ο

άνθρωπος ονειρευόταν εδώ και πολλές χιλιετίες. ……………………... Αυτό το χρωστάει

στις διάφορες μηχανές που εφηύρε ιδιαίτερα τους δύο τελευταίους αιώνες. Χάρη σε

αυτές κατάφερε να ανυψώσει το βιοτικό του επίπεδο και να πολλαπλασιάσει τη

σωματική του δύναμη. Όσα του στέρησε η φύση κατάφερε να τα αποκτήσει με τις

μηχανές. Αυτές του έδωσαν την ικανότητα να πετάει στον ουρανό, να τρέχει με μεγάλη

ταχύτητα ή να ταξιδεύει στις θάλασσες. ……………………... όμως οι μηχανές είχαν και

πολλές αρνητικές συνέπειες, που έκαναν τα όνειρα του εφιάλτη. ……………….. τους το

περιβάλλον μολύνεται. ……………………. παρατηρείται και εξάντληση των πρώτων

υλών κυρίως του πετρελαίου. ………………………… ο άνθρωπος μπορεί να επιτύχει

πολλά συνήθως όμως όλα στρέφοντα εναντίον του!

5. Οι περίοδοι που ακολουθούν αποτελούν μέρη μιας παραγράφου. Να τις βάλετε

στη σειρά εντοπίζοντας τη θεματική πρόταση, τις λεπτομέρειες και την κατακλείδα.

- Από τη άλλη πλευρά οι ηθικές αξίες γκρεμίστηκαν και στις σχέσεις των ανθρώπων

επικράτησε η δολιότητα και το δίκαιο του ισχυρότερου.

- Έτσι ο αρχαίος ελληνικός κόσμος πλήρωσε πολύ ακριβά την αδυναμία των ελληνικών

πόλεων να επιλύσουν ειρηνικά τις διαφορές τους.

- Τέλος, το όραμα μιας πολιτικής ένωσης των ελληνικών πόλεων εγκαταλείφθηκε

οριστικά.

- Χιλιάδες άνθρωποι σκοτώθηκαν ή πουλήθηκαν ως δούλοι.

- Οι συνέπειες του Πελοποννησιακού πολέμου ήταν όχι μόνο υλικές αλλά και ηθικές και

πολιτικές.

- Επίσης η γεωργία, η βιοτεχνία και το εμπόριο παραμελήθηκαν και η οικονομία των

πόλεων κλονίστηκε σοβαρά.

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

εξαιτίας, χωρίς αμφιβολία, παρόλα αυτά, επιπρόσθετα, συμπερασματικά, είναι ολοφάνερο

Παράγραφος

Να χωρίσετε σε παραγράφους το παρακάτω κείμενο. Στη συνέχεια να δώσετε έναν

πλαγιότιτλο σε κάθε παράγραφο και να βρείτε έναν τίτλο για το κείμενο.

Όλοι οι άνθρωποι αγαπάνε τη μουσική, τη θέλουν, αισθάνονται την ανάγκη της. Το

μωρό ζητάει το νανούρισμα για να γαληνέψει, το παιδί το τραγούδι για να χαρεί, ο

μεγάλος τη μουσική για να ξεκουραστεί. Τα ξένοιαστα παιδιά, τα χαρούμενα νιάτα, οι

μαχητές των πολέμων, οι εξεγερμένοι, οι χτυπημένοι από τη συμφορά, οι θρησκευόμενοι,

οι άνθρωποι του πνεύματος, όλοι τους βρίσκουν στη μουσική τα πιο εκφραστικά μέσα,

για να εξωτερικεύσουν τον ψυχικό τους κόσμο. Χοροί, τραγούδια, μοιρολόγια,

εμβατήρια, εκκλησιαστικά άσματα, τραγούδια για τη φύση υπάρχουν από τότε που

υπάρχει κι ο άνθρωπος. Η μουσική αποδεικνύεται ίσως η πιο απαραίτητη ανάγκη της

ψυχής. Γι’ αυτό και στο σημερινό κόσμο έχει γίνει και το πιο διαδεδομένο μέσο για την

έκφραση της κοινωνικής ζωής. Κινηματογραφικά έργα, ραδιοφωνικές εκπομπές,

προγράμματα τηλεόρασης, εκκλησιαστικές λειτουργίες, πολιτικές συγκεντρώσεις,

στρατιωτικές παρελάσεις, μεγάλα πανηγύρια και διασκεδάσεις, όλα καταφεύγουν στη

μουσική. Κάθε στιγμή, σε κάθε μας βήμα συναντούμε τη μουσική.

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

Παράγραφος

1. Να βρείτε τη θεματική πρόταση, τις λεπτομέρειες και την κατακλείδα πρόταση των παρακάτω παραγράφων.

«Ο Κολοκοτρώνης είχε όλα τα χαρίσματα του καλού αρχηγού. Είχε

σώμα εύρωστο και παράστημα επιβλητικό. Το βλέμμα του ήταν ζωηρό

και αστραποβόλο και η βροντερή φωνή του έδινε θάρρος στους

συμπολεμιστές του και σκόρπιζε το φόβο και τον τρόμο στον εχθρό.

Διακρινόταν ακόμα για την αντρεία του, την ευφυΐα του, τη στρατιωτική

του ικανότητα, την τόλμη και τη σωφροσύνη. Σε όλη τη διάρκεια της

επανάστασης υπήρξε η εξοχότερη στρατιωτική φυσιογνωμία».

«Ο πατέρας μου απολαμβάνει πραγματικά τις χαρές της ζωής. Κανένας

δεν το είδε ποτέ κατσούφη, με κατεβασμένα μούτρα. Πάντα είχε έτοιμο

το αστείο του και ένα πλατύ χαμόγελο στα χείλη. Ευχαριστιέται να

πειράζει κάποιον, και αυτός ο κάποιος συνήθως είμαι εγώ. Όταν

έρχεται κάποιος συμμαθητής μου να διαβάσουμε μαζί, αμέσως βγάζει

τα συμπεράσματά του και το αστείο αρχίζει. Πολλές φιλικές μας

οικογένειες έρχονται να περάσουν μαζί μας μια ευχάριστη βραδιά ή να

ζητήσουν μια συμβουλή. Τα Χριστούγεννα τραγουδάει τα κάλαντα μαζί

με τα παιδιά. Το Πάσχα που μας πέρασε έφτιαξε ο ίδιος το πασχαλινό

τσουρέκι για το σύλλογο όπου ανήκει. Τέτοια πράγματα ευχαριστούν

τον πατέρα, γιατί δεν είναι ποτέ τόσο ευτυχισμένος, όσο όταν

συμβάλλει ο ίδιος στην ευχαρίστηση των άλλων».

«Πράγματι μου αρέσουν πολύ τα παγωτά. Χτες το πρωί αμέσως μετά

το πρωινό μου έφαγα ένα πελώριο χωνάκι βανίλιας στο

ζαχαροπλαστείο. Στα διαλείμματα, ενώ οι άλλοι συμμαθητές μου

στριμώχνονταν γύρω από τον τυροπιττά, εγώ καταβρόχθιζα τα παγωτά

του. Το μεσημέρι, μετά το γεύμα, η κ. Μαίρη, που μένει στο επάνω

διαμέρισμα της πολυκατοικίας μας, έφερε ένα τέταρτο σπιτίσιο παγωτό

φράουλα.

Παραγωγή Γραπτού Λόγου: Περιγράφω έναν περίπατο στο δάσος ή σε κάποιο άλλο μέρος, όπου η φύση με εντυπωσίασε!

Εκδρομή στο βουνό Οίτη

Φέτος το καλοκαίρι συμμετείχα στο πρόγραμμα μιας ορειβατικής

κατασκήνωσης που βρίσκεται στο βουνό Οίτη της Στερεάς Ελλάδας. Μια ηλιόλουστη ημέρα, μια ομάδα παιδιών με τη συνοδεία ομαδαρχών αποφασίσαμε να ακολουθήσουμε μια πορεία μες στο βουνό που οδηγεί σ΄ ένα ξέφωτο γνωστό στην περιοχή ως Αϊ - Πνεύμα.

Μετά από δέκα λεπτά πεζοπορίας φθάσαμε στη "Σπηλιά του Ηρακλή" που βρίσκεται βόρεια από το Ξηροβόνι. Σύμφωνα με την μυθολογία εκεί ο Ηρακλής λυτρώθηκε από το χιτώνα που τον έκαιγε και έγινε ημίθεος. Η θέα στο σημείο ήταν εξαιρετική, αφού μπορούσαμε να δούμε την οροσειρά της Οίτης και τα Βαρδούσια.

Όμως το πιο ωραίο κομμάτι της διαδρομής ήταν η κατάβαση ενός καταπληκτικού φαραγγιού που μας οδήγησε στο Αϊ - Πνεύμα. Το φαράγγι περνούσε μέσα από τεράστια βράχια που πολλές φορές στένευαν το πέρασμα του. Φυτά κάθε λογής ήταν διάσπαρτα στις δυο μεριές του φαραγγιού: ψηλά έλατα, πυκνοί θάμνοι, πολύχρωμα λουλούδια. Οι μυρωδιές ανακατεύονταν μεταξύ τους κι εμείς νιώθαμε ακόμα πιο κοντά στη φύση. Διάφορα παράξενα έντομα, σαύρες και βατραχάκια εμφανίζονταν από εδώ κι από εκεί. Το νερό κυλούσε στη μέση του φαραγγιού κι εμείς δροσιζόμασταν με την παρουσία του.

Άλλες φορές το αγγίζαμε κι άλλες τσαλαβουτάγαμε σ’ αυτό. Αλλά κι ήχοι ακούγονταν παντού: η ροή του ποταμού, το κελάηδησμα των πουλιών, το θρόισμα των φύλλων, το πέταγμα των εντόμων, οι φωνές των βατράχων αλλά και το σύρσιμο των παπουτσιών μας και οι ομιλίες μας.

Έπειτα σε κάποιο σημείο της πορείας μας υπήρχε ένα άνοιγμα κι εκεί κάναμε μια στάση για να απολαύσουμε το κολατσιό μας και να ξεκουραστούμε λιγάκι. Ψηλά στο μέρος που καθίσαμε υπήρχε μια σπηλιά. Ανεβαίνοντας με προσοχή φτάσαμε στην είσοδό της. Ανάψαμε τους φακούς μας και μπήκαμε μέσα. Το θέαμα ήταν μαγευτικό. Το λιγοστό φως των φακών μας αντανακλούσε στο εσωτερικό της σπηλιάς που από την υγρασία έμοιαζε σαν γυαλί. Οι ομιλίες μας έφταναν στα αυτιά μας σαν αντίλαλος. Μόλις βγήκαμε έξω από τη σπηλιά, απολαύσαμε τη θέα του φαραγγιού από ψηλά. Αυτό το τοπίο θα μου μείνει αξέχαστο. Γιατί κάθε φορά που ακούω τις λέξεις καλοκαίρι και βουνό, μου έρχονται αμέσως στο μυαλό η θέα του φαραγγιού αλλά και οι ξέγνοιαστες στιγμές που ζήσαμε με τα άλλα παιδιά εκεί. Αυτές οι εικόνες ζωντανεύουν μπροστά μου και με κάνουν να αισθάνομαι μεγάλη χαρά. Μακάρι να τις ξαναζούσα!

ΕΝΟΤΗΤΑ 4 – ΦΡΟΝΤΙΖΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΜΟΥ

1) Στον πιο κάτω πίνακα να γράψετε το θέμα των απλών ή αρχικών λέξεων και τις παραγωγικές

καταλήξεις ή επιθήματα.

Απλή ή αρχική λέξη Θέμα Παραγωγικές καταλήξεις - επιθήματα

κουβέντα

Αμερικανός

Έλληνας

ονειροπολώ

καπνός

τροφή

σοκολάτα

παιδί

οικείος

Κυριακή

παράδοση

δραστήριος

τσιγάρο

αθλητής

μάγος

επιθυμώ

2) Να εντοπίσετε και να γράψετε τα προθήματα των πιο κάτω παράγωγων λέξεων στον πίνακα

που σας δίνεται.

Παράγωγη λέξη Πρόθημα

δύσοσμη

παρατηρήσει

αντικαρκινικής

προτιμούσαν

μεταφέρει

επιτρέψει

αποφεύγονται

ατονία

προγεύματος

καταφεύγουν

ενδέχεται

εκπαίδευση

περιλαμβάνει

3) Να γράψετε τις παραγωγικές καταλήξεις των πιο κάτω παράγωγων λέξεων.

Παράγωγες λέξεις Επιθήματα

καπνιστής

τσιγαρίλα

προπονητής

καθημερινός

ζαλάδα

επιθυμία

διατροφική

αμερικανικός

μαγική

φυσικό

4) Να δημιουργήσετε νέες λέξεις με την αλλαγή του προθήματος (αρχή λέξης) ή του

επιθήματος

(τέλος λέξης).

σωματική →

__________________________________________________________________________

κατασκευή →

_________________________________________________________________________

πολεμικό →

___________________________________________________________________________

παράγει →

___________________________________________________________________________

θαλασσινά →

_________________________________________________________________________

λαχανικά →

___________________________________________________________________________

λογιστής →

___________________________________________________________________________

ζαχαροπλάστης →

_____________________________________________________________________

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΣΗ Δ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΣΗ

Χρήσιμα στοιχεία θεωρίας:

Ο μαθητής για να κατανοήσει τις ερωτήσεις αυτές και να απαντήσει θα πρέπει να γνωρίζει ότι:

1) Τα ονόματα και τα ρήματα διακρίνονται σε απλά, όταν σχηματίζονται από το θέμα και την κατάληξη (π.χ. ντομάτα), και σε μη απλά, όταν είναι προϊόντα παραγωγής (π.χ. ντοματ-ιά) ή σύνθεσης (αγγουροντομάτα).

2) Παραγωγή είναι η διαδικασία κατά την οποία από μια λέξη σχηματίζουμε με την προσθήκη κάποιων στοιχείων κάποιες άλλες λέξεις (παράγωγες λέξεις). Π.χ. από τη λέξη «παιδί» τη λέξη «παιδάκι».

3) Ο συνηθέστερος τρόπος με τον οποίο παράγονται λέξεις είναι ο εξής: προσθέτουμε στο θέμα της λέξης κάποια παραγωγικά στοιχεία. Τα στοιχεία αυτά ονομάζονται προσφύματα και η διαδικασία προσφυματική παραγωγή. Τα στοιχεία αυτά προστίθενται είτε αριστερά, δηλαδή πριν, από το θέμα και ονομάζονται προθήματα [π.χ. προσθέτουμε μια πρόθεση ή το στερητικό α πριν τη λέξη (φεύγω→διαφεύγω, κακός→άκακος)] είτε δεξιά, δηλαδή μετά το θέμα και ονομάζονται επιθήματα [π.χ. στο θέμα της λέξης προσθέτουμε μια νέα διαφορετική κατάληξη, που λέγεται παραγωγική κατάληξη (πατέρας→πατερούλης)].

4) Τα πιο συνηθισμένα προθήματα είναι: οι προθέσεις (κατά, μετά, παρά, αντί, από), το στερητικό α-, τα λόγια αχώριστα μόρια (ξε-, ημι-, αρχι-, δυσ-, ομο-, ευ-, παν-, αει-, διχο, τηλε-).

Σημείωση: επίσης ως προθήματα χρησιμοποιούνται και πολλές προθέσεις της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, όπως αμφί, ανά, διά, εις, εκ, και εξ,, εν (εμ-, εγ-, ελ-, ερ-), επί (επ-, εφ-), περί, υπό (υπ-, υφ-) προ, υπέρ, συν (συγ-, συλ-, συμ-, συρ-, συσ-, συ-, συνε-), οι οποίες σύμφωνα με τη Νεοελληνική Γραμματική του Μ. Τριανταφυλλίδη εντάσσονται στα λόγια αχώριστα μόρια.

5) Τα πιο συνηθισμένα επιθήματα ή παραγωγικές καταλήξεις είναι οι καταλήξεις των υποκοριστικών (μανούλα, παιδάκι, Γιωργάκης), των μεγεθυντικών (παίδαρος, κεφάλας), αλλά και οι καταλήξεις –ένιος

(ασημένιος), -ικός (αρχικός), -ιμός (φαγώσιμος), -τέος (μετεξεταστέος), -ούχος (αδειούχος), -τός (γραπτός), -ωπός (κοκκινωπός), -ότητα (οικειότητα), -της (αθλητής), -τήρας (αλτήρας), -άρχης (γυμνασιάρχης) κ.λπ.

6) Σε μια λέξη συχνά συναντάμε περισσότερα από ένα επιθήματα ή προθήματα ή και τα δύο (π.χ. συν-εργατ-ικ-ότητα)

7) Σύνθεση έχουμε όταν μια λέξη σχηματίζεται από την ένωση των θεμάτων δύο ή περισσότερων λέξεων (π.χ. αγγουροντομάτα). Η πρώτη λέξη ονομάζεται πρώτο συνθετικό (αγγούρι) και η δεύτερη δεύτερο συνθετικό (ντομάτα).

8) Το πρώτο συνθετικό μπορεί να είναι: κάποιο επίρρημα (καλώς + σκέφτομαι: καλοσκέφτομαι), επίθετο (γλυκός + ανάλατος: γλυκανάλατος), αριθμητικό (πρώτος + πορεία: πρωτοπόρος), ρήμα (ανοίγω + κλείνω: ανοιγοκλείνω) ή ουσιαστικό (μαχαίρι + πιρούνια: μαχαιροπίρουνα).

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

Είναι η έκθεση των ουσιαστικών γνωρισμάτων κάποιου αντικειμένου, τόπου,

γεγονότος, πράξης, σκέψης ή εντύπωσης.

ΕΙΔΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ

Α) ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΦΥΣΗ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ

Ιστορική

Σχετική με τη ζωή

Σχετική με τη φύση

Καλλιτεχνική

Περιγραφή ζώων

Σχετική με παραδόσεις, θρύλους, μύθους

Β) ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ

Προσωπογραφία: η λεπτομερής περιγραφή της προσωπικότητας κάποιου

Ηθογραφία: η περιγραφή του εσωτερικού κόσμου του ανθρώπου ή περιγραφή ηθών και

εθίμων ενός τόπου

Χαρακτηρισμός: η περιγραφή προσώπου ή πράγματος με τονισμό των χαρακτηριστικών

γνωρισμάτων του

Χρονογραφία: περιγραφή της εποχής ή της στιγμής που λέγεται ή γίνεται κάτι

Τοπογραφία : περιγραφή διάταξης ενός τόπου

Περιγραφή γεγονότων: γεγονότων που συνέβησαν σε ορισμένο τόπο και χρόνο

ΠΟΥ ΣΥΝΑΝΤΑΜΕ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

Λογοτεχνία

Επιστήμη

Σχολικά βιβλία

Εφημερίδες

Πρακτικοί οδηγοί

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ

Τοπίο

Αντικείμενο

Κτήριο

Πρόσωπο κ.λπ.

Η περιγραφή μπορεί να είναι υποκειμενική (π.χ. λογοτεχνία) ή αντικειμενική (π.χ.

επιστήμη). Γενικά εξαρτάται από τη θέση στον χώρο, την ιδιαίτερη προσωπικότητα και

τον χαρακτήρα του ατόμου που περιγράφει και από τη σκοπιά που αντιμετωπίζει τα

γεγονότα.

ΔΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ ΤΟΠΙΟΥ

Α) Προχωρά από το γενικό στο ειδικό.

Β) Οργανώνεται με βάση το σημείο περιγραφής, όταν ο συγγραφέας στέκει ακίνητος

εκεί και βλέπει τον χώρο ή με βάση την κίνηση προς ένα τέρμα. Για παράδειγμα από

μακριά πάμε κοντά, από βόρεια πάμε νότια, από κάτω πάνω και το αντίστροφο

ΣΕ ΑΛΛΑ ΕΙΔΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ (προσώπου, ζώου , αντικειμένου), η οργάνωση του

κειμένου ακολουθεί μια πορεία από τα απλά στα σύνθετα ή από τα δευτερεύοντα στα

κύρια.

ΓΛΩΣΣΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ

Χαρακτηρίζεται από σαφήνεια και ακρίβεια.

Γίνεται χρήση επιθέτων που δίνουν ζωντάνια και παραστατικότητα

Κυριαρχεί ο ενεστώτας και γενικά οι εξακολουθητικοί χρόνοι.

Γίνεται συχνά χρήση βοηθητικών ρημάτων (είμαι , έχω).

ΑΦΗΓΗΣΗ

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΦΗΓΗΣΗ

Με τον όρο αφήγηση εννοούμε την προφορική ή γραπτή παρουσίαση ενός γεγονότος ή

μιας σειράς γεγονότων πραγματικών είτε φανταστικών.

ΠΩΣ ΟΡΓΑΝΩΝΕΤΑΙ ΜΙΑ ΑΦΗΓΗΣΗ

Η αφήγηση οργανώνεται με άξονα το χρόνο, αλλά τα γεγονότα ή οι καταστάσεις που

εξιστορούνται συνδέονται αιτιολογικά μεταξύ τους.

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΑΦΗΓΗΣΗΣ

α) Αρχικά δίνονται πληροφορίες για τους «πρωταγωνιστές/ήρωες», τον χώρο, τον χρόνο

και την κατάσταση από την οποία ξεκινά η αφήγηση.

β) Έπειτα δίνεται η εξέλιξη της αφήγησης και η έκβασή της (η κατάληξή της).

Γ) Τέλος δίνεται η λύση , δηλαδή το τέλος της ιστορίας και διατυπώνεται η κρίση του

αφηγητή για το νόημα της ιστορίας. Πολλές φορές η κρίση του αφηγητή μπορεί να

συμπίπτει με τη λύση.

Σχηματικά στην αφήγηση έχουμε:

1. Τον τόπο και τον χρόνο

2. Τα πρόσωπα -ήρωες

3. Το πρόβλημα και τον στόχο

4. Τη δράση και τα αποτελέσματα

5. Τη λύση

ΠΟΙΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΑΦΗΓΗΣΗ

Ο κύριος χρόνος της αφήγησης είναι ο αόριστος, που ως συνοπτικός χρόνος είναι

κατάλληλος για να δηλωθεί η εξέλιξη, αλλά συχνά χρησιμοποιείται και

ο παρατατικός. Επίσης χρησιμοποιείται και ο ιστορικός ενεστώτας στη θέση του

αορίστου (δηλαδή παρουσιάζονται τα γεγονότα σαν να συμβαίνουν τη στιγμή που

γίνεται η αφήγηση), για να δοθεί ζωντάνια στην αφήγηση.

ΠΟΙΕΣ ΣΥΝΔΕΤΙΚΕΣ ΛΕΞΕΙΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΑΦΗΓΗΣΗ

Στην αφήγηση χρησιμοποιούνται συνδετικές λέξεις ή φράσεις που δείχνουν:

α) τη χρονική σειρά των γεγονότων (π.χ. ύστερα, μετά, στη συνέχεια κ.λπ.)

β) την αιτιολογική σχέση μεταξύ τους (π.χ. επειδή, καθώς, αφού, ενώ, έτσι κ.λπ.).

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΗΣ ΑΦΗΓΗΣΗΣ

Υπάρχουν τρία είδη αφήγησης:

α) Η μυθοπλαστική αφήγηση, στην οποία κυριαρχεί ο κόσμος της φαντασίας και του

μύθου.

β) Η ιστορική αφήγηση, η οποία συνδέεται με την παρουσίαση γεγονότων του

παρελθόντος και συναντάται στην ιστορία.

γ) Η ρεαλιστική αφήγηση, με την οποία γίνεται η παρουσίαση γεγονότων του παρόντος

στις καθημερινές συζητήσεις με σαφή και πειστικό τρόπο (για παράδειγμα στα ρεπορτάζ

των ειδήσεων κ.λ.π)

ΕΡΓΑΣΙΕΣ

1. Βάζω ένα σημείο στίξης και δικαιολογώ την επιλογή μου.

Οι μαθητές κρατούσαν το μολύβι στο χέρι τους

Τι ώρα είναι

Πόσο γρήγορα κυλάνε οι μέρες του χρόνου

Η Σοφία είναι ενθουσιασμένη με το σχολείο μας

Τι να κάνω όμως

Καλή χρονιά

2. Χαρακτηρίζω τις ακόλουθες προτάσεις ως απλές ή επαυξημένες και μετατρέπω τις απλές προτάσεις σε επαυξημένες και το αντίστροφο.

Είμαι μαθητής της Α΄ Γυμνασίου.

………………………………………………………………………………………....

Τα μαθήματα παρουσιάζουν ενδιαφέρον.

………………………………………………………………………………………….

Κανένας δε μιλούσε.

………………………………………………………………………………………….

Όλοι έγραφαν συγκεντρωμένοι.

………………………………………………………………………………………….

Οι ελεύθερες ώρες μειώθηκαν.

………………………………………………………………………………………….

3. Να κάνετε τις παρακάτω επαυξημένες προτάσεις απλές.

Ο επιστάτης του σχολείου μας έφυγε πρωί πρωί για το ταμείο.

………………………………………………………………………………………….

Ο βιαστικός μαθητής δεν πρόσεξε την πινακίδα στο δρόμο.

………………………………………………………………………………………….

Ο θυρωρός της πολυκατοικίας άνοιξε διάπλατα την πόρτα στους καινούργιους ενοίκους.

………………………………………………………………………………………….

Θέλετε ένα γλυκό του κουταλιού;

………………………………………………………………………………………….

Δε σε καταλαβαίνω καθόλου.

………………………………………………………………………………………….

Ο παππούς έστειλε πολλά όμορφα δώρα στον εγγονό του.

………………………………………………………………………………………….

Δέχομαι την πρότασή σου με έναν όρο.

………………………………………………………………………………………….

4. Στις παρακάτω προτάσεις να βάλετε τα σωστά σημεία στίξης, ώστε να εκφράζουν αυτό που δηλώνεται στην παρένθεση.

Έχει αρχίσει το μάθημα από νωρίς (ερώτηση)

Ο υπουργός συντάσσει επίσημα έγγραφα (πληροφορία)

Τι θ’ απογίνω μοναχός μου (έντονο συναίσθημα)

Πάψε να παίζεις θέατρο (προτροπή)

Μη μιλάς (απαγόρευση)

ENOTHTA 1η

ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

Επαναληπτικές ασκήσεις

Α. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις με βάση τα συστατικά/δομή τους.

(απλή, επαυξημένη, ελλειπτική)

α) Ο γυμνασιάρχης ενημέρωσε τους .____________________________

β) Είμαι μαθητής. ____________________________

γ) Ο Πέτρος βοήθησε τον παππού. ____________________________

δ) Θα φάμε σε εστιατόριο. ____________________________

ε) Καλή χρονιά! ____________________________

στ) Η Σοφία είναι πολύ ενθουσιασμένη. ____________________________

ζ) Η Λίνα ψήλωσε. ____________________________

η) Η Άννα ακολούθησε αμίλητη τον Γιώργο. ____________________________

θ) Αύριο χάλια ο καιρός. ____________________________

ι) Όλοι τρέχουν στην καινούρια αίθουσα. ____________________________

κ) Πρωινό ξύπνημα, διάβασμα, άγχος! ____________________________

λ) Η Κατερίνα έγραψε διαγώνισμα. ____________________________

μ) Ο Κώστας αγχώνεται πολύ. ____________________________

ν) Προσοχή! Οδικά Έργα! ____________________________

Β. Να μετατρέψετε τις απλές προτάσεις σε επαυξημένες.

α) Ο αγιασμός έγινε.

_____________________________________________________________

β) Ο καθηγητής είναι καινούριος.

_____________________________________________________________

γ) Χτυπάει το κουδούνι.

_____________________________________________________________

Γ. Να μετατρέψετε τις επαυξημένες προτάσεις σε απλές.

α) Η νέα σχολική χρονιά αρχίζει.

_____________________________________________________________

β) Οι δύο συμμαθήτριες ζητούν επίμονα πληροφορίες.

_____________________________________________________________

Δ. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως προς τη σημασία/

περιεχόμενό τους.

(αποφαντικές, ερωτηματικές, προστακτικές, επιφωνηματικές)

α) Άρχισε το σχολείο; ____________________________

β) Πώς περνάει ο καιρός! ____________________________

γ) Αύριο θα πάμε εκδρομή. ____________________________

δ) Πες μου τις ώρες που ξεκινούν τα μαθήματα. _________________________

ε) Τι ώρα είναι; ____________________________

στ) Κλείσε την πόρτα. ____________________________

ζ) Τι κρίμα! ____________________________

η) Παρακολούθησα μια ωραία ταινία.

θ) Ο Ν. Καζαντζάκης υπήρξε ένας σπουδαίος συγγραφέας. _______________

ι) Πάμε να φύγουμε. ____________________________

κ) Τι υπέροχο θέαμα! ____________________________

λ) Μη φωνάζεις. ____________________________

μ) Γιατί φωνάζεις; ____________________________

ν) Θα έρθω μαζί σου στο πάρκο. ____________________________

Ε. Να μετατρέψετε τις καταφατικές προτάσεις σε αρνητικές και το αντίθετο.

α) Δεν υπάρχει αρκετός χώρος στο δωμάτιό μου.

_____________________________________________________________

β) Το καινούριο μου σχολείο με έχει ενθουσιάσει.

_____________________________________________________________

γ) Φαίνεται πως θα βρέξει σήμερα.

_____________________________________________________________

ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

Φύλλο Εργασίας

Α. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως προς το περιεχόμενό τους

1. Η μητέρα μαγειρεύει ωραία. ________________________________________

2. Θέλω να αγοράσουμε ένα καινούργιο αυτοκίνητο. _______________________

3. Εσύ περιποιήθηκε τον κήπο; ________________________________________

4. Τι ωραία κελαηδάει το αηδόνι! _______________________________________

Β. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως προς την ποιότητά τους.

1. Δεν θα πάτε διακοπές; _____________________________________________

2. Ξαφνικά άρχισε να βρέχει. __________________________________________

3. Μην αρνηθείς την πρόσκληση. ______________________________________

4. Δεν μπορείς να ζητάς κάτι τέτοιο. ____________________________________

Γ. Να γράψετε δυο δικές σας αρνητικές προστακτικές προτάσεις και δυο ερωτηματικές προτάσεις.

1. ………………………………………………………………………………………........

2. ………………………………………………………………………………………........

3. …………………………………………………………………………………………….

4. ………………………………………………………………………………………........

Κατ’ οίκον εργασίες

Α. Να διακρίνετε τις πιο κάτω προτάσεις ως προς τα συστατικά τους (απλές, επαυξημένες, ελλειπτικές)

1. Η υπομονή έφερε καρπούς. _______________________________________

2. Ο Σωκράτης παίζει ποδόσφαιρο στην αυλή κάθε μέρα. __________________

3. Η Δήμητρα, η συμφοιτήτρια μου, είναι γλυκιά. _________________________

4. Ευλογημένος ο καινούριος χρόνος! __________________________________

5. Ο σεισμός γκρέμισε τα σπίτια. ______________________________________

Β. Μετατρέψτε τις πιο κάτω προτάσεις σε επαυξημένες.

1. Ο Κώστας κατατάχθηκε στρατιώτης.

…………………………………………………………………………………………

2. Ο καθηγητής έμεινα έκπληκτος.

…………………………………………………………………………………………

3. Η νύφη ήταν όμορφη.

………………………………………………………………………………………….

Γ. Μετατρέψτε τις πιο κάτω προτάσεις σε απλές.

1. Καλημέρα.

…………………………………………………………………………………………...

2. Για πού;

…………………………………………………………………………………………...

3. Ο Μέγα Αλέξανδρος υπήρξε πάρα πολύ γενναίος άντρας.

…………………………………………………………………………………………...

4. Ο διευθυντής του σχολείου είναι σπουδαίος επιστήμονας.

…………………………………………………………………………………………...

5. Ο Φίλιππος είναι μαθητής του δημοτικού.

…………………………………………………………………………………………...

Δ. Γράψετε μια πρόταση.

Απλή ……………………………………………………………………………………

Επαυξημένη ……………………………………………………………………………

Ελλειπτική ……………………………………………………………………………...

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Α. Να χαρακτηρίσεις τις προτάσεις ως προς το περιεχόμενό τους.

1. Η εκδρομή θα γίνει στα μέσα του Μαΐου. _____________________________

2. Μα τι ωραία μπλούζα! ___________________________________________

3. Μου δίνεις το τηλέφωνό σου; ______________________________________

4. Ο δρόμος αυτός είναι επικίνδυνος. __________________________________

5. Θα πάτε και στην Κρήτη; _________________________________________

6. Εύχομαι να κερδίσεις στο ΛΟΤΤΟ. __________________________________

7. Εσύ το ζωγράφισες αυτό! _________________________________________

Β. Να χαρακτηρίσεις τις προτάσεις ως προς τη δομή τους.

1. Η σημαία κυματίζει περήφανα. _____________________________________

2. Το νέο μας αυτοκίνητο έχει ηλεκτρικά παράθυρα. _______________________

3. Το και είναι σύνδεσμος. ___________________________________________

4. Ο Αριστείδης ήταν δίκαιος, τίμιος και γενναίος. _________________________

5. Η σιωπή είναι χρυσός. ____________________________________________

6. Η κυρία και το αγόρι είναι περιποιητικοί. ______________________________

Γ. Να χαρακτηρίσεις τις προτάσεις ως προς τη σχέση τους με τις άλλες.

1. Όταν λείπει η γάτα, χορεύουν τα ποντίκια. _____________________________

2. Φοβήθηκα, μήπως κάνεις λάθος. ____________________________________

3. Αν και είναι έξυπνος, δεν πάει καλά στα μαθήματα. _____________________

4. Ήταν τόσο ωραία η εκδήλωση, ώστε κανείς δεν έφευγε. __________________

5. Έχω την εντύπωση, ότι δε λες την αλήθεια. ____________________________

6. Κοιμάμαι νωρίς το βράδυ, επειδή ξυπνώ νωρίς το πρωί. _________________

Δ. Να χαρακτηρίσεις τις προτάσεις ως προς την ποιότητά τους.

1. Δεν καταλαβαίνω τη συμπεριφορά του. ______________________________

2. Θα πάω εκδρομή. _______________________________________________

3. Δε με νοιάζει τι πιστεύει για μένα. ___________________________________

4. Ίσως να μην τελειώσω τη δουλειά μου. _______________________________

ΕΡΓΑΣΙΕΣ

1. Βάζω ένα σημείο στίξης και δικαιολογώ την επιλογή μου.

Οι μαθητές κρατούσαν το μολύβι στο χέρι τους

Τι ώρα είναι

Πόσο γρήγορα κυλάνε οι μέρες του χρόνου

Η Σοφία είναι ενθουσιασμένη με το σχολείο μας

Τι να κάνω όμως

Καλή χρονιά

2. Χαρακτηρίζω τις ακόλουθες προτάσεις ως απλές ή επαυξημένες και μετατρέπω τις απλές προτάσεις σε επαυξημένες και το αντίστροφο.

Είμαι μαθητής της Α΄ Γυμνασίου.

………………………………………………………………………………………....

Τα μαθήματα παρουσιάζουν ενδιαφέρον.

………………………………………………………………………………………….

Κανένας δε μιλούσε.

………………………………………………………………………………………….

Όλοι έγραφαν συγκεντρωμένοι.

………………………………………………………………………………………….

Οι ελεύθερες ώρες μειώθηκαν.

………………………………………………………………………………………….

3. Να κάνετε τις παρακάτω επαυξημένες προτάσεις απλές.

Ο επιστάτης του σχολείου μας έφυγε πρωί πρωί για το ταμείο.

………………………………………………………………………………………….

Ο βιαστικός μαθητής δεν πρόσεξε την πινακίδα στο δρόμο.

………………………………………………………………………………………….

Ο θυρωρός της πολυκατοικίας άνοιξε διάπλατα την πόρτα στους καινούργιους ενοίκους.

………………………………………………………………………………………….

Θέλετε ένα γλυκό του κουταλιού;

………………………………………………………………………………………….

Δε σε καταλαβαίνω καθόλου.

………………………………………………………………………………………….

Ο παππούς έστειλε πολλά όμορφα δώρα στον εγγονό του.

………………………………………………………………………………………….

Δέχομαι την πρότασή σου με έναν όρο.

………………………………………………………………………………………….

4. Στις παρακάτω προτάσεις να βάλετε τα σωστά σημεία στίξης, ώστε να εκφράζουν αυτό που δηλώνεται στην παρένθεση.

Έχει αρχίσει το μάθημα από νωρίς (ερώτηση)

Ο υπουργός συντάσσει επίσημα έγγραφα (πληροφορία)

Τι θ’ απογίνω μοναχός μου (έντονο συναίσθημα)

Πάψε να παίζεις θέατρο (προτροπή)

Μη μιλάς (απαγόρευση)

ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥΣ

(αποφαντικές, ερωτηματικές, προστακτικές, επιφωνηματικές) ΚΑΙ ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣ (. ; !)

Αποφαντικές (.) Οι Φοίνικες ανακάλυψαν το αλφάβητο.

Ερωτηματικές (;) Οι Φοίνικες ανακάλυψαν το αλφάβητο;

Προστακτικές (. ή !) Προσέξτε στο μάθημα.

Επιφωνηματικές (!) Πέρασα πρώτος στην ιατρική!

Άσκηση 1:

Να αναγνωρίσετε τα είδη των προτάσεων.

1. Μην το μετακινείς. _____________________________________

2. Ο Κώστας είναι μελετηρός. ______________________________

3. Ποιος το ζωγράφισε αυτό; _______________________________

4. Τι υπέροχος που είναι αυτός ο πίνακας! ___________________________

5. Το Α είναι το πρώτο γράμμα του αλφαβήτου. __________________________

6. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι ανέπτυξαν σπουδαίο πολιτισμό. ____________________

7. Κλείστε τα παράθυρα. _____________________________

8. Πάρτε με κι εμένα μαζί σας στο σινεμά. _______________________________

9. Θέλεις να κάνουμε το γύρο του κόσμου με αερόστατο; ___________________

10. Η Μαρία είναι εξαίρετη πιανίστρια. __________________________

Άσκηση 2:

Να γράψετε μια δική σας πρόταση από το κάθε είδος, εφαρμόζοντας έτσι αυτά που μάθαμε!

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

ΠΡΟΤΑΣΗ