θ

Ζ Γηεζλήο Γηαθάλεηα (ΓΓ) είλαη ε παγθφζκηα κε θπβεξλεηηθή νξγάλσζε πνπ πξσηαγσληζηεί ζηνλ

αγψλα θαηά ηεο δηαθζνξάο. Με πεξηζζφηεξα απφ 90 παξαξηήκαηα παγθνζκίσο θαη ηε Γηεζλή

Γξακκαηεία ηεο εγθαηεζηεκέλε ζην Βεξνιίλν, ε ΓΓ ζπκβάιιεη ελεξγά ζηελ επαηζζεηνπνίεζε ησλ

πνιηηψλ αλαθνξηθά κε ηηο βιαπηηθέο ζπλέπεηεο ηεο δηαθζνξάο. ε ζπλεξγαζία κε θπβεξλεηηθνχο

θνξείο, ηνλ επηρεηξεκαηηθφ θφζκν θαζψο θαη κε ηελ θνηλσλία ησλ πνιηηψλ, ε ΓΓ ζρεδηάδεη,

αλαπηχζζεη θαη πξνσζεί ηελ εθαξκνγή απνηειεζκαηηθψλ κέηξσλ θαηαπνιέκεζεο ηεο δηαθζνξάο.

Ζ Γηεζλήο Γηαθάλεηα-Διιάο (ΓΓ-Δ), ην ειιεληθφ ηκήκα ηεο νξγάλσζεο, ζηνρεχεη ζηελ

επαηζζεηνπνίεζε ησλ πνιηηψλ γηα ηνπο θηλδχλνπο ηεο δηαθζνξάο ζηελ Διιάδα. Μέζα απφ ηελ

πξνψζεζε λνκηθψλ θαη ζεζκηθψλ κεηαξξπζκίζεσλ ζε εζληθφ επίπεδν, ηνλ ζρεδηαζκφ πξαθηηθψλ

κέηξσλ θαη εξγαιείσλ, ε ΓΓ-Δ, κε ηελ εμεηδηθεπκέλε γλψζε πνπ δηαζέηεη, θηλεηνπνηεί νξγαληζκνχο,

επηρεηξήζεηο θαη άηνκα γηα λα ζπλδξάκνπλ ζηελ εμάιεηςε ηεο δηαθζνξάο.

Δθδφηεο: Γηεζλήο Γηαθάλεηα – Διιάο

Δξεπλήηξηα: Άλλα Γακάζθνπ

Δπίβιεςε έξεπλαο: Suzanne Mulcahy, Transparency International Secretariat

πληνληζηέο έξγνπ: Μαξίλα Ναζίθα, Γηεζλήο Γηαθάλεηα – Διιάο

Paul Zoubkov, Transparency International Secretariat

Μεηαθξάζηξηα: Γέζπνηλα Γεσξγίνπ

Α‟ έθδνζε Φεβξνπάξηνο 2012

Ζ παξνχζα έθδνζε απνηειεί πξντφλ ηνπ έξγνπ «Αμηνιφγεζε ηνπ Δζληθνχ πζηήκαηνο

Αθεξαηφηεηαο». Σν ελ ιφγσ εξγαιείν ζρεδηάζζεθε θαη ζπληνλίζζεθε απφ ηε Γηεζλή Γηαθάλεηα. Σν

ζχλνιν ηνπ έξγνπ απνηειεί αληηθείκελν πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο ηεο Γηεζλνχο Γηαθάλεηαο-Διιάδνο.

Απαγνξεχεηαη ε αλαδεκνζίεπζε θαη γεληθά ε αλαπαξαγσγή ηνπ έξγνπ, ελ φισ ή ελ κέξεη ή θαη

πεξηιεπηηθά, θαηά παξάθξαζε ή δηαζθεπή, κε νπνηνδήπνηε κέζν ή ηξφπν, ρσξίο πξνεγνχκελε

γξαπηή άδεηα ηνπ εθδφηε.

ISBN

2012 Γηεζλήο Γηαθάλεηα-Διιάο

Πξφιεςε θαη Καηαπνιέκεζε ηνπ Δγθιήκαηνο

Με ηελ νηθνλνκηθή ελίζρπζε ηνπ πξνγξάκκαηνο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο

«Πξφιεςε θαη Καηαπνιέκεζε ηνπ Δγθιήκαηνο»

Δπξσπατθή Δπηηξνπή - Γεληθή Γηεχζπλζε Δζσηεξηθψλ Τπνζέζεσλ

Σν παξφλ έξγν απερεί απνθιεηζηηθά ηηο απφςεηο ηνπ ζπγγξαθέα, ελψ ε Δπξσπατθή

Δπηηξνπή δελ είλαη ζε θακία πεξίπησζε ππεχζπλε γηα ηελ νπνηαδήπνηε ρξήζε ηνπ

πεξηερνκέλνπ ηνπ.

EYXAΡΗΣΗΔ

Ζ Γηεζλήο Γηαθάλεηα-Διιάο ζα ήζειε λα επραξηζηήζεη φινπο φζνπο

ζπλέβαιαλ κε νπνηνλδήπνηε ηξφπν ζηελ παξνχζα έξεπλα θαη ηδίσο:

- ηε πκβνπιεπηηθή Δπηηξνπή ηνπ έξγνπ γηα ηελ ακέξηζηε ζηήξημε θαη ηα

πνιχηηκα ζρφιηά ηνπο,

- φινπο φζνπο δέρζεθαλ λα παξαρσξήζνπλ ζπλέληεπμε ζηελ εξεπλήηξηα,

θαηαζέηνληαο ζηελ παξνχζα έξεπλα ηελ πνιχηηκε γλψζε θαη εκπεηξία

ηνπο,

- ηνλ εμσηεξηθφ αμηνινγεηή θ. ηάζε Καιχβα, Arnold Wolfers Professor of

Political Science, Yale University,

- ηνπο ζπλεξγάηεο καο ζε άιια παξαξηήκαηα ηεο Γηεζλνχο Γηαθάλεηαο

πνπ κνηξάζζεθαλ καδί καο ηηο εκπεηξίεο ηνπο,

- ηνπο ζπλεξγάηεο καο ζηε Γξακκαηεία ηεο Γηεζλνχο Γηαθάλεηαο γηα ηε

ζπλδξνκή ηνπο ζε ζέκαηα ζρεδηαζκνχ θαη κεζνδνινγίαο,

- τελ εηαηξία «Γέθπξα Α.Δ.» γηα ηελ επγεληθή ρνξεγεία ηεο.

ΤΝΣΟΜΟΓΡΑΦΙΕ

ΑΝ Αλαγθαζηηθφο Νφκνο

ΑΓΑ Αλεμάξηεηεο Γηνηθεηηθέο Αξρέο

ΑΓΔΓΤ Αλψηαηε Γηνίθεζε Δλψζεσλ Γεκνζίσλ Τπαιιήισλ

ΑΔ Αλψλπκε Δηαηξεία

ΑΔΓ Αλψηαην Δηδηθφ Γηθαζηήξην

ΑΔΠ Αθαζάξηζην Δγρψξην Πξντφλ

ΑΠ Άξεηνο Πάγνο

ΑΠΟΠΛΟΤ «Αξρέο Πξνζήισζεο ισλ καο ζηελ Πνηφηεηα Λεηηνπξγίαο θαη

Οξγάλσζεο Τπεξεηψληαο ηνπο θνπνχο καο»

ΑΔΠ Αλψηαην πκβνχιην Δπηινγήο Πξνζσπηθνχ

ΓΔΓΓ Γελθφο Δπηζεσξεηήο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο

ΓΓ Γηεζλήο Γηαθάλεηα

ΓΓ-Δ Γηεζλήο Γηαθάλεηα-Διιάο

ΓΔ Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο

ΓΔΖ Γεκφζηα Δπηρείξεζε Ζιεθηξηζκνχ

ΓΔΚ Γηθαζηήξην Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ

ΓΔΚΟ Γεκφζηα Δπηρείξεζε Κνηλήο Ωθέιεηαο

ΓΔΤ Γηεχζπλζε Δζσηεξηθψλ Τπνζέζεσλ

ΓΖΤ Γεκνθξαηηθή πκκαρία

ΓΝΣ Γηεζλέο Ννκηζκαηηθφ Σακείν

ΓΟΤ Γεκφζηα Οηθνλνκηθή Τπεξεζία

ΓΑ Γηθεγνξηθφο χιινγνο Αζελψλ

ΓΤΚ Γεκνζηνυπαιιειηθφο Κψδηθαο

ΔΒΔΑ Δκπνξηθφ & Βηνκεραληθφ Δπηκειεηήξην Αζελψλ

ΔΓ Δηδηθφ Γηθαζηήξην

ΔΓΔΛ Δπηηξνπή Γεκνζηνλνκηθνχ Διέγρνπ

ΔΔ Δπξσπατθή Έλσζε

ΔΔ Δηεξφξξπζκε Δηαηξεία

ΔΚΣ Δπξσπατθή Κεληξηθή Σξάπεδα

ΔΛΑ Διιεληθή Αζηπλνκία

ΔΛΣΑ Διιεληθά Σαρπδξνκεία

ΔΝΑΔ Έλσζε Ννκαξρηαθψλ Απηνδηνηθήζεσλ Διιάδνο

ΔΠΔ Δηαηξεία Πεξηνξηζκέλεο Δπζχλεο

ΔΡΣ Διιεληθή Ραδηνθσλία Σειεφξαζε

Δ Διεγθηηθφ πλέδξην

ΔΖΔΜΘ ΄Δλσζε πληαθηψλ Ζκεξεζίσλ Δθεκεξίδσλ Μαθεδνλίαο Θξάθεο

ΔΑ Δζληθφ χζηεκα Αθεξαηφηεηαο

ΔΓΓΑ Δζληθή ρνιή Γεκφζηαο Γηνίθεζεο & Απηνδηνίθεζεο

ΔΖΔΑ Δλσζε πληαθηψλ Ζκεξεζίσλ Δθεκεξίδσλ Αζελψλ

ΔΠΑ Δζληθφ ηξαηεγηθφ Πιαίζην Αλαθνξάο

ΔΡ Δζληθφ πκβνχιην Ραδηνηειεφξαζεο

ΔΤΓΑΠ Δηαηξεία Όδξεπζεο Απνρέηεπζεο

ΗΚΑ Ίδξπκα Κνηλσληθψλ Αζθαιίζεσλ

ΚΒ Κψδηθαο Βηβιίσλ ηνηρείσλ

ΚΔΜΔ Κέληξν Έξεπλαο Μείδνλνο Διιεληζκνχ

ΚΚΔ Κνκκνπληζηηθφ Κφκκα Διιάδαο

ΚΟΓΚΓΛ Κψδηθαο Οξγαληζκνχ Γηθαζηεξίσλ θαη Καηάζηαζεο Γηθαζηηθψλ

Λεηηνπξγψλ

ΚΠΓ Κψδηθαο Πνηληθήο Γηθνλνκίαο

ΚΣΔΟ Κέληξν Σερληθνχ Διέγρνπ Ορεκάησλ

ΚηΠ Κνηλσλία ησλ Πνιηηψλ

ΛΑΟ Λατθφο Οξζφδνμνο πλαγεξκφο

ΜΚΟ Με Κπβεξλεηηθή Οξγάλσζε

ΜΜΔ Μέζα Μαδηθήο Δλεκέξσζεο

ΝΓ Νέα Γεκνθξαηία

ΝΓ Ννκνζεηηθφ Γηάηαγκα

ΝΠΓΓ Ννκηθφ Πξφζσπν Γεκνζίνπ Γηθαίνπ

ΝΠΗΓ Ννκηθφ Πξφζσπν Ηδησηηθνχ Γηθαίνπ

ΝΚ Ννκηθφ πκβνχιην ηνπ Κξάηνπο

ΟΑΔ Οξγαληζκφο γηα ηελ Αζθάιεηα & ηε πλεξγαζία ζηελ Δπξψπε

ΟΖΔ Οξγαληζκφο Ζλσκέλσλ Δζλψλ

ΟΔ Οκφξξπζκε Δηαηξεία

ΟΔΚ Οξγαληζκφο Δξγαηηθήο Καηνηθίαο

ΟΝΔ Οηθνλνκηθή Ννκηζκαηηθή Έλσζε

ΟΟΑ Οξγαληζκφο Οηθνλνκηθήο πλεξγαζίαο & Αλάπηπμεο

ΟΣΑ Οξγαληζκνί Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο

ΟΣΔ Οξγαληζκφο Σειεπηθνηλσληψλ Διιάδνο

ΠΑΟΚ Παλειιήλην νζηαιηζηηθφ Κίλεκα

ΠΓ Πξνεδξηθφ Γηάηαγκα

ΠηΓ Πξόεδξνο ηεο Γεκνθξαηίαο

ΠΔ Παλεπηζηεκηαθήο Δθπαίδεπζεο

ΠΚ Πνηληθφο Κψδηθαο

ΠΟΔΤ Παλειιήληα Οκνζπνλδία Δλψζεσλ πληαθηψλ

ΠηΓ Πξφεδξνο ηεο Γεκνθξαηίαο

ΓΟΔ ψκα Γίσμεο Οηθνλνκηθνχ Δγθιήκαηνο

ΔΒ χλδεζκνο Δπηρεηξήζεσλ θαη Βηνκεραληψλ

ΔΔΓΓ ψκα Δπηζεσξεηψλ - Διεγθηψλ Γεκφζηαο Γηνίθεζεο

ΟΔΔ πληνληζηηθφ ξγαλν Δπηζεψξεζεο θαη Διέγρνπ

ηΔ πκβνχιην ηεο Δπηθξαηείαο

ηΠ πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε

ΤΡΗΕΑ πλαζπηζκφο Ρηδνζπαζηηθήο Αξηζηεξάο

ΣΔ Σερληθήο Δθπαίδεπζεο

ΣΔΓΚ Σνπηθή Έλσζε Γήκσλ Κνηλνηήησλ

ΤΑ Τπνπξγηθή Απφθαζε

ΤΓΑ Γεληθή Γηεχζπλζε Γηεζλνχο Αλαπηπμηαθήο πλεξγαζίαο

ΤΔ Τπνρξεσηηθήο Δθπαίδεπζεο

ΤΠΟΑΓΖΔ Τπεξεζία Οηθνλνκηθήο Αζηπλνκίαο θαη Γίσμεο Ζιεθηξνληθνχ

Δγθιήκαηνο

ΦΔΚ Φχιιν ηεο Δθεκεξίδαο ηεο Κπβέξλεζεο

ΦΚΓ Φνξείο Καηαπνιέκεζεο Γηαθζνξάο

ΥΑΑ Υξεκαηηζηήξην Αμηψλ Αζελψλ

ΠΙΝΑΚΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΥΔΣΗΚΑ ΜΔ ΣΖΝ ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ ΣΟΤ ΔΘΝΗΚΟΤ ΤΣΖΜΑΣΟ

ΑΚΔΡΑΗΟΣΖΣΑ – ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ ΣΖ ΔΡΔΤΝΑ ...................................... 1

ΤΝΟΠΣΗΚΖ ΠΑΡΟΤΗΑΖ ............................................................................ 11

TO ΠΡΟΦΗΛ ΣΖ ΔΛΛΑΓΑ ........................................................................... 17

ΣΟ ΠΡΟΦΗΛ ΣΖ ΓΗΑΦΘΟΡΑ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ ............................................ 25

ΜΔΣΡΑ ΚΑΣΑ ΣΖ ΓΗΑΦΘΟΡΑ ................................................................... 30

ΟΗ ΠΤΛΩΝΔ ΣΟΤ ΔΘΝΗΚΟΤ ΤΣΖΜΑΣΟ ΑΚΔΡΑΗΟΣΖΣΑ ................... 35

ΝΟΜΟΘΔΣΗΚΖ ΔΞΟΤΗΑ ....................................................................... 35

ΔΚΣΔΛΔΣΗΚΖ ΔΞΟΤΗΑ ....................................................................... 52

ΓΗΚΑΗΟΤΝΖ .......................................................................................... 71

ΓΖΜΟΗΟ ΣΟΜΔΑ ...................................................................................... 90

ΦΟΡΔΗ ΚΑΣΑΠΟΛΔΜΖΖ ΓΗΑΦΘΟΡΑ ......................................... 114

ΔΚΛΟΓΔ .............................................................................................. 135

ΤΝΖΓΟΡΟ ηνπ ΠΟΛΗΣΖ ................................................................... 151

ΔΛΔΓΚΣΗΚΟ ΤΝΔΓΡΗΟ ....................................................................... 164

ΠΟΛΗΣΗΚΑ ΚΟΜΜΑΣΑ .......................................................................... 178

ΜΔΑ ΜΑΕΗΚΖ ΔΝΖΜΔΡΩΖ ......................................................... 196

ΚΟΗΝΩΝΗΑ ησλ ΠΟΛΗΣΩΝ .................................................................... 213

ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΗ ..................................................................................... 224

ΤΜΠΔΡΑΜΑ ..................................................................................... 238

ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ .............................................................................................. 244

ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ Η: ΤΝΔΝΣΔΤΞΔΗ ................................................................. 256

ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ ΗΗ: ΑΣΕΔΝΣΑ ΔΘΝΗΚΟΤ ΔΡΓΑΣΖΡΗΟΤ .............................. 259

ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ ΗΗΗ: ΤΜΜΔΣΔΥΟΝΣΔ ΔΘΝΗΚΟΤ ΔΡΓΑΣΖΡΗΟΤ .............. 260

ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ IV: ΒΑΘΜΟΛΟΓΗΔ ΠΤΛΩΝΩΝ............................................. 264

ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ V: ΟΗΚΟΓΟΜΖΜΑ ΔΑ .......................................................... 266

1

ΥΔΣΗΚΑ ΜΔ ΣΖΝ ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ ΣΟΤ

ΔΘΝΗΚΟΤ ΤΣΖΜΑΣΟ ΑΚΔΡΑΗΟΣΖΣΑ –

ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ ΣΖ ΔΡΔΤΝΑ

Μία ζεηξά ζεκαληηθψλ ππνζέζεσλ δηαθζνξάο ζηνλ ηδησηηθφ θαη ηνλ δεκφζην

ηνκέα, έρεη ηνλίζεη ηελ επείγνπζα αλάγθε γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο δηαθζνξάο

ζηελ Δπξψπε. Ζ δηαθζνξά ππνλνκεχεη ηε ρξεζηή δηαθπβέξλεζε, ην θξάηνο

δηθαίνπ θαη ηα ζεκειηψδε αλζξψπηλα δηθαηψκαηα. Δμαπαηά ηνπο πνιίηεο,

βιάπηεη ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα θαη παξακνξθψλεη ηηο νηθνλνκηθέο αγνξέο. To

νγδφληα ηνηο εθαηφ (80%) ησλ Δπξσπαίσλ πνπ ζπκκεηείραλ ζηελ έξεπλα γηα

ην Δπξσβαξφκεηξν ηνπ 2009 ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο, ζεσξνχζαλ φηη ε

δηαθζνξά απνηεινχζε θχξην πξφβιεκα γηα ηε ρψξα ηνπο. Ζ έθζεζε απηή

απνηειεί ηκήκα κίαο παλεπξσπατθήο πξσηνβνπιίαο θαηά ηεο δηαθζνξάο, κε

ηε ζηήξημε ηεο Γεληθήο Γηεχζπλζεο Δζσηεξηθψλ Τπνζέζεσλ ηεο Δπξσπατθήο

Δπηηξνπήο. Ζ πξσηνβνπιία πξνηίζεηαη λα αμηνινγήζεη ζπζηεκαηηθά ηα Δζληθά

πζηήκαηα Αθεξαηφηεηαο (ΔΑ) 25 Δπξσπατθψλ Κξαηψλ, θαη λα ππνζηεξίδεη

ηε βηψζηκε θαη απνηειεζκαηηθή κεηαξξχζκηζε, φπσο αξκφδεη, ζε δηαθνξεηηθέο

ρψξεο.

2

Ζ πξνζέγγηζε ηεο αμηνιφγεζεο ηνπ Δζληθνχ πζηήκαηνο Αθεξαηφηεηαο πνπ

ρξεζηκνπνηείηαη ζηελ παξνχζα έθζεζε, παξέρεη έλα πιαίζην γηα ηελ αλάιπζε

ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ ζεζκψλ κηαο ρψξαο φζνλ αθνξά ζηελ πξφιεςε

θαη ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο. Έλα Δζληθφ χζηεκα Αθεξαηφηεηαο πνπ

ιεηηνπξγεί θαιά, παξέρεη πξνζηαζία θαηά ηεο δηαθζνξάο θαη ζπλεηζθέξεη ζηoλ

γεληθφηεξν αγψλα θαηά ηεο θαηάρξεζεο εμνπζίαο, ηεο παξαλνκίαο θαη ηεο

ππεμαίξεζεο ζε φιεο ηηο κνξθέο. ηαλ ηα ζεζκηθά φξγαλα ηνπ ΔΑ έρνπλ

θαηάιιεινπο θαλνληζκνχο θαη ππεχζπλε ζπκπεξηθνξά, ε δηαθζνξά έρεη

ιηγφηεξεο πηζαλφηεηεο λα ζξηακβεχζεη, κε ζεηηθέο έκκεζεο επηδξάζεηο γηα ηνπο

ζθνπνχο ηεο ρξεζηήο δηαθπβέξλεζεο, ηνπ θξάηνπο δηθαίνπ θαη ηεο πξνζηαζίαο

ησλ ζεκειησδψλ αλζξσπίλσλ δηθαησκάησλ. Ζ ελίζρπζε ηνπ ΔΑ πξνσζεί ηελ

θαιχηεξε δηαθπβέξλεζε ζε φιεο ηηο πηπρέο ηεο θνηλσλίαο θαη, ηειηθψο,

ζπλεηζθέξεη ζηε δεκηνπξγία κηαο πην δίθαηεο θνηλσλίαο γεληθφηεξα.

Γεδνκέλνπ φηη ε δηαθζνξά ζηελ Διιάδα έρεη αλαδεηρζεί ζε πεγή πνιπάξηζκσλ

δπζιεηηνπξγηψλ, ε νιηζηηθή αμηνιφγεζε ηνπ Δζληθνχ πζηήκαηνο Αθεξαηφηεηαο

(ΔΑ), ε νπνία πξαγκαηνπνηείηαη γηα πξψηε θνξά, απνθηά ηδηαίηεξν

ελδηαθέξνλ ηφζν γηα ηε ΓΓ-Δ φζν θαη γηα ηε ρψξα καο. Ζ Διιάδα ηαιαλίδεηαη

απφ δηαθζνξά κεγάιεο θιίκαθαο, θπξίσο ζηνλ δεκφζην ηνκέα, γεγνλφο πνπ

φρη κφλνλ πιήηηεη ηελ επεκεξία ησλ πνιηηψλ, αιιά επίζεο έρεη αξλεηηθή

επίδξαζε ζηελ εηθφλα ηεο ρψξαο ζηε δηεζλή ζθελή. Καηά ζπλέπεηα, δελ είλαη

κφλνλ ην ζρεηηθφ λνκηθφ πιαίζην πνπ πξέπεη λα ηξνπνπνηεζεί, αιιά θπξίσο λα

αιιάμεη ε λννηξνπία πνπ ζπληεξεί ηε δηαθζνξά.

Ζ έθζεζε ηνπ ΔΑ ηεο ΓΓ-Διιάο αζρνιείηαη κε 13 «ππιψλεο» ή ζεζκνχο πνπ

ζεσξείηαη φηη ζπλζέηνπλ ην ζχζηεκα αθεξαηφηεηαο ηεο ρψξαο. Γειαδή:

Κπβέξλεζε Γεκφζηνο ηνκέαο Με

θπβεξλεηηθνί

Ννκνζεηηθή εμνπζία

Δθηειεζηηθή εμνπζία

Γηθαηνζχλε

Γεκφζηνο ηνκέαο

Γησθηηθέο αξρέο

Δθινγέο

πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε

Διεγθηηθφ πλέδξην

Φνξείο Καηαπνιέκεζεο

Γηαθζνξάο

ΜΜΔ

Κνηλσλία

ησλ Πνιηηψλ

Πνιηηηθά

Κφκκαηα

Δπηρεηξήζεηο

Ωζηφζν, ζηελ πεξίπησζε ηεο Διιάδαο, ζπλεμεηάδνληαη γηα ζπζηεκαηηθνχο

ιφγνπο νη δησθηηθέο αξρέο θαη νη θνξείο θαηαπνιέκεζεο δηαθζνξάο ππφ ηνλ

θνηλφ ηίηιν «Φνξείο Καηαπνιέκεζεο Γηαθζνξάο». Ωο εθ ηνχηνπ, είλαη 12 νη

ππιψλεο πνπ ζα εμεηαζζνχλ ζηηο αθφινπζεο ζειίδεο. Δπηπιένλ, ζα πξέπεη λα

αλαθεξζεί φηη, ζηελ πεξίπησζε ηεο Διιάδαο, θάζε ππιψλαο δελ αθνξά

απαξαηηήησο ζε έλαλ ζεζκφ – αξθεηνί ππιψλεο εμεηάδνπλ πεξηζζφηεξνπο απφ

έλαλ ζεζκνχο, θαζψο είλαη δπλαηφλ πεξηζζφηεξνη απφ έλαο ζεζκνί λα έρνπλ

αξκνδηφηεηα ζην ζρεηηθφ πεδίν.

Κάζε ζεζκφο απνηηκάηαη ζην πιαίζην ηξηψλ δηαζηάζεσλ πνπ είλαη απαξαίηεηεο

γηα ηελ ηθαλφηεηά ηνπ λα εκπνδίδεη ηε δηαθζνξά. Πξψηνλ, σο πξνο ηε ζπλνιηθή

επάξθεηά ηνπ φζνλ αθνξά ζηνπο πφξνπο θαη ην λνκηθφ θαζεζηψο, ην νπνίν

απνηειεί ηε βάζε γηα ηελ απνηειεζκαηηθή απφδνζε θάζε ζεζκνχ. Γεχηεξνλ,

σο πξνο ηνπο εζσηεξηθνχο θαλνληζκνχο θαη ηηο πξαθηηθέο δηαθπβέξλεζεο,

εζηηάδνληαο ζην αλ ν ζεζκφο είλαη δηαθαλήο, ππφθεηηαη ζε έιεγρν θαη ελεξγεί

κε αθεξαηφηεηα, θξίζηκα ζηνηρεία πνπ εκπνδίδνπλ ηελ εκπινθή ηνπ ζε

ππνζέζεηο δηαθζνξάο. Σξίηνλ, σο πξνο ηνλ βαζκφ ζηνλ νπνίνλ ν ζεζκφο

3

εθπιεξψλεη ηνλ ξόιν πνπ ηνπ έρεη αλαηεζεί βάζεη ηνπ ζπζηήκαηνο

θαηαπνιέκεζεο ηεο δηαθζνξάο, φπσο ε πξαγκαηνπνίεζε απνηειεζκαηηθνχ

ειέγρνπ ηεο θπβέξλεζεο (γηα ηε λνκνζεηηθή εμνπζία) ή ε δίσμε ππνζέζεσλ

δηαθζνξάο (γηα ηηο δησθηηθέο αξρέο). Απηέο νη ηξεηο δηαζηάζεηο θαιχπηνπλ ηελ

ηθαλφηεηα ηνπ ζεζκνχ λα ελεξγεί (επάξθεηα), ηελ εζσηεξηθή ηνπ απφδνζε

(δηαθπβέξλεζε) θαη ηελ εμσηεξηθή ηνπ δηαθπβέξλεζε (ξφινο) ζε ζρέζε κε ην

έξγν ηεο θαηαπνιέκεζεο ηεο δηαθζνξάο.

Κάζε δηάζηαζε κεηξάηαη κε έλα θνηλφ ζχλνιν δεηθηψλ. Ζ απνηίκεζε εμεηάδεη

ηφζν ην λνκηθφ πιαίζην θάζε ππιψλα φζν θαη ηελ νπζηαζηηθή ζεζκηθή

πξαθηηθή, ππνγξακκίδνληαο έηζη ηηο αληηθάζεηο κεηαμχ ησλ επίζεκσλ

δηαηάμεσλ θαη ηεο πξαγκαηηθφηεηαο ζην πεδίν.

Γηάζηαζε Γείθηεο (λνκηθφ πιαίζην, πξαθηηθή)

Δπάξθεηα Πφξνη

Αλεμαξηεζία

Γηαθπβέξλεζε Γηαθάλεηα

Έιεγρνο

Αθεξαηφηεηα

Ρφινο εληφο ηνπ ζπζηήκαηνο

δηαθπβέξλεζεο

Μεηαμχ 1 θαη 3 δεηθηψλ, ζπγθεθξηκέλσλ

γηα θάζε ππιψλα

Ζ απνηίκεζε δελ επηδηψθεη λα πξνζθέξεη κία ζε βάζνο αμηνιφγεζε θάζε

ππιψλα. Πεξηζζφηεξν επηδηψθεη ηελ επξχηεηα, θαιχπηνληαο φινπο ηνπο

ζρεηηθνχο ππιψλεο γηα έλαλ κεγάιν αξηζκφ δεηθηψλ, πξνθεηκέλνπ λα πξνθχςεη

κία άπνςε γηα ην ζχζηεκα ζην ζχλνιφ ηνπ. Ζ απνηίκεζε επίζεο εμεηάδεη ηηο

αιιειεπηδξάζεηο κεηαμχ ζεζκψλ γηα λα γίλεη αληηιεπηφ γηα πνηνλ ιφγν θάπνηνη

ζεζκνί είλαη πην εχξσζηνη απφ άιινπο θαη πψο επεξεάδεη ν έλαο ηνλ άιινλ. Σν

ΔΑ πξνυπνζέηεη φηη αδπλακίεο ζε έλαλ ζεζκφ ζα ήηαλ δπλαηφ λα νδεγήζνπλ

νιφθιεξν ην ζχζηεκα ζε ζνβαξά πξνβιήκαηα. Ζ θαηαλφεζε ησλ

αιιειεπηδξάζεσλ κεηαμχ ησλ ππιψλσλ βνεζά επίζεο ζηελ ηεξάξρεζε ησλ

πεδίσλ βάζεη ηεο πξνηεξαηφηεηαο γηα ηε ιήςε κεηαξξπζκηζηηθψλ κέηξσλ.

Πξνθεηκέλνπ λα ιεθζνχλ ππ‟ φςηλ ζεκαληηθνί ζρεηηθνί παξάγνληεο, ε

αμηνιφγεζε ησλ ζεζκψλ δηαθπβέξλεζεο είλαη ζπλπθαζκέλε κε κία ζπλνπηηθή

αλάιπζε ησλ γεληθψλ πνιηηηθψλ, θνηλσληθψλ, νηθνλνκηθψλ θαη πνιηηηζκηθψλ

ζπλζεθψλ, ησλ ζεκειίσλ, ζηα νπνία βαζίδνληαη απηνί νη ππιψλεο.

4

Μεζνδνινγία

Ζ αμηνιφγεζε ηνπ ΔΑ είλαη έλα εξγαιείν πνηνηηθήο έξεπλαο πνπ βαζίδεηαη ζε

έλαλ ζπλδπαζκφ βηβιηνγξαθηθήο έξεπλαο, ζπλεληεχμεσλ επί ηεο νπζίαο θαη,

πξναηξεηηθά, δνθηκψλ πεδίνπ. Ζ ζπλάθεηα θαη ε αθξίβεηα ηεο ηειηθήο

αμηνιφγεζεο δηαζθαιίδεηαη κε ηελ επηθχξσζε-αλαζεψξεζε ησλ πνξηζκάησλ

απφ φια ηα εκπιεθφκελα θαη ελδηαθεξφκελα κέξε. Μία ηειηθή δηαδηθαζία

εμσηεξηθήο επηθχξσζεο θαη δέζκεπζεο κε βαζηθά ελδηαθεξφκελα κέξε,

δηαζθαιίδεη φηη ηα απνηειέζκαηα είλαη θαηά ην κέγηζην δπλαηφ ζπλαθή κε ην

αληηθείκελν θαη αθξηβή, πξηλ ηε δεκνζίεπζε ηεο αμηνιφγεζεο.

Ζ αμηνιφγεζε θαζνδεγείηαη απφ έλα ζχλνιν «θχιισλ βαζκνινγίαο δεηθηψλ»

πνπ δεκηνπξγήζεθαλ απφ ηε Γξακκαηεία ΓΓ. Σα θχιια απνηεινχληαη απφ κία

«βαζκνινγνχκελε εξψηεζε» γηα θάζε δείθηε, ε νπνία ππνζηεξίδεηαη απφ

πεξαηηέξσ θαζνδεγεηηθέο εξσηήζεηο θαη θαηεπζπληήξηεο γξακκέο

βαζκνιφγεζεο γηα ηηο ειάρηζηεο, κέηξηεο θαη κέγηζηεο βαζκνινγίεο. Γηα

παξάδεηγκα:

5

Γείγκα θχιινπ βαζκνινγίαο δείθηε: Ννκνζεηηθή Δμνπζία

Δπάξθεηα – Αλεμαξηεζία (λνκηθφ πιαίζην)

Βαζκνινγνχκελε εξψηεζε ε πνηνλ βαζκφ είλαη ε λνκνζεηηθή

εμνπζία αλεμάξηεηε θαη κε ππαγφκελε ζε

εμσηεξηθνχο θνξείο ζχκθσλα κε ην λφκν;

Καζνδεγεηηθέο εξσηήζεηο Μπνξεί ε λνκνζεηηθή εμνπζία λα

απνπεκθζεί; Δάλ λαη, θάησ απφ πνηεο

ζπλζήθεο; Μπνξεί ε λνκνζεηηθή εμνπζία

λα αλαθαιέζεη ηνλ εαπηφ ηεο εθηφο ηεο

θαλνληθήο ζπλεδξίαζεο, εάλ ην απαηηνχλ

νη πεξηζηάζεηο; Διέγρεη ε λνκνζεηηθή

εμνπζία ηελ εκεξήζηα δηάηαμή ηεο; Διέγρεη

ηνλ δηνξηζκφ/ηελ εθινγή ηνπ Οκηιεηή θαη

ηνπο δηνξηζκνχο ζε επηηξνπέο; Μπνξεί ε

λνκνζεηηθή εμνπζία λα θαζνξίζεη ην

πξφγξακκά ηεο; Μπνξεί ε λνκνζεηηθή

εμνπζία λα δηνξίδεη ην ηερληθφ πξνζσπηθφ

ηεο; Απαηηείηαη απφ ηελ αζηπλνκία εηδηθή

άδεηα γηα είζνδν ζηε λνκνζεηηθή εμνπζία;

Καηεπζπληήξηεο γξακκέο βαζκνιφγεζεο

Διάρηζηε βαζκνινγία (0) Γελ ππάξρνπλ λφκνη πνπ λα επηδηψθνπλ

ηε δηαζθάιηζε ηεο αλεμαξηεζίαο ηεο

λνκνζεηηθήο εμνπζίαο.

25

Μέζε βαζκνινγία (50) Δλψ ππάξρεη έλαο αξηζκφο

λφκσλ/δηαηάμεσλ, δελ θαιχπηνπλ φιεο ηηο

πηπρέο ηεο λνκνζεηηθήο αλεμαξηεζίαο

θαη/ή θάπνηεο δηαηάμεηο έρνπλ

«παξαζπξάθηα».

75

Μέγηζηε βαζκνινγία (100) Τπάξρνπλ λφκνη επξείαο εθαξκνγήο πνπ

επηδηψθνπλ λα δηαζθαιίζνπλ ηελ

αλεμαξηεζία ηεο λνκνζεηηθήο εμνπζίαο.

πλνιηθά ε αμηνιφγεζε πεξηιακβάλεη πεξηζζφηεξνπο απφ 150 δείθηεο,

πεξίπνπ 12 δείθηεο αλά ππιψλα. Οη θαζνδεγεηηθέο εξσηήζεηο γηα θάζε δείθηε

δεκηνπξγήζεθαλ θαηφπηλ εμέηαζεο δηεζλψλ βέιηηζησλ πξαθηηθψλ,

ππαξρφλησλ εξγαιείσλ αμηνιφγεζεο γηα ηνλ αληίζηνηρν ππιψλα, αλαδήηεζεο

δεδνκέλσλ απφ δηεζλείο εκπεηξνγλψκνλεο ζρεηηθά κε ηνλ αληίζηνηρν ζεζκφ,

αμηνπνηψληαο ηελ εκπεηξία ηεο ΓΓ. Σα θχιια βαζκνινγίαο δεηθηψλ παξέρνπλ

θαζνδήγεζε ζηνλ εξεπλεηή, αιιά, φπνπ ρξεηάζηεθε, ε ΓΓ-Δ παξνπζίαζε

επηπιένλ πιεξνθνξίεο ή άθεζε νξηζκέλεο εξσηήζεηο αλαπάληεηεο, θπξίσο

αλαθνξηθά κε εξσηήζεηο πνπ δελ ζρεηίδνληαο κε ηελ ειιεληθή πξαγκαηηθφηεηα.

Λφγσ ηνπ δηεπξπκέλνπ πεδίνπ ηεο αμηνιφγεζεο ηνπ ΔΑ, ε αλάιπζε θάζε

6

ππιψλα είλαη αλαγθαζηηθά ζχληνκε (πεξίπνπ 10-12 ζειίδεο) θαη ζε νξηζκέλεο

πεξηπηψζεηο ε έξεπλα απνθαιχπηεη κία αλάγθε γηα πεξαηηέξσ έξεπλα

ζπγθεθξηκέλσλ ζεκάησλ, ηα νπνία είλαη πέξαλ ηνπ πεδίνπ αμηνιφγεζεο ηνπ

ΔΑ. Σν πιήξεο εγρεηξίδην θαη ηα θχιια βαζκνινγίαο είλαη δηαζέζηκα ζηελ

ηζηνζειίδα ηεο ΓΓ-Δ www.transparency.gr.

Γηα λα απαληήζεη ζηηο θαζνδεγεηηθέο εξσηήζεηο, ν επηθεθαιήο εξεπλεηήο

βαζίζζεθε ζε ηξεηο θχξηεο πεγέο πιεξνθνξηψλ: εζληθή λνκνζεζία,

δεπηεξεχνπζεο αλαθνξέο θαη έξεπλα, θαζψο θαη ζπλεληεχμεηο κε βαζηθνχο

εκπεηξνγλψκνλεο επί ησλ ζεκάησλ. Οη δεπηεξεχνπζεο πεγέο πεξηειάκβαλαλ

έγθπξεο εθζέζεηο εζληθψλ νξγαλψζεσλ ηεο θνηλσλίαο ησλ πνιηηψλ, δηεζλψλ

νξγαληζκψλ, θπβεξλεηηθψλ θνξέσλ, νκάδσλ πξνβιεκαηηζκνχ, ηεο

αθαδεκατθήο θνηλφηεηαο θαη ηνπ ηχπνπ.

Σνπιάρηζηνλ δχν βαζηθνί εκπεηξνγλψκνλεο γηα θάζε ππιψλα παξαρψξεζαλ

ζπλέληεπμε – έλαο εθπξφζσπνο ηνπ ζεζκνχ πνπ εμεηαδφηαλ θαη έλαο

εμσηεξηθφο εκπεηξνγλψκσλαο επί ηνπ ζεζκνχ. Πιήξεο θαηάινγνο ησλ

ζπλεληεχμεσλ πεξηιακβάλεηαη ζην Παξάξηεκα 1, ελψ πιήξεηο παξαπνκπέο

πεξηιακβάλνληαη ζε ππνζεκεηψζεηο, πξνθεηκέλνπ λα ππάξρεη φζν ην δπλαηφλ

κεγαιχηεξε δηαθάλεηα ζρεηηθά κε ηηο πεγέο πιεξνθνξηψλ πνπ

ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα λα δηθαηνινγήζνπλ ηα ζπκπεξάζκαηα θαη ηηο

βαζκνινγίεο.

7

Σν ζύζηεκα βαζκνιόγεζεο

Δλψ ην ΔΑ απνηειεί κία πνηνηηθή αμηνιφγεζε, απεηθνλίδεηαη κε ηε κνξθή

αξηζκεηηθήο βαζκνινγίαο, πξνθεηκέλνπ λα ζπλνςίδνληαη νη πιεξνθνξίεο θαη λα

ππνγξακκίδνληαη νη βαζηθέο αδπλακίεο θαη ηα δπλαηά ζεκεία ηνπ ζπζηήκαηνο

αθεξαηφηεηαο. Ζ πιήξεο έθζεζε, ιφγσ έθηαζεο, κπνξεί λα κελ απνηππσλεη

μεθάζαξα ηελ νιηζηηθή εηθφλα. Οη βαζκνινγίεο καο επηηξέπνπλ λα

«θσηνγξαθήζνπκε» ηνπο 12 ζεζκνχο, θαηφπηλ αμηνιφγεζεο ηνπο ζχκθσλα κε

12 ή πεξηζζφηεξνπο δείθηεο. Καη‟ απηφλ ηνλ ηξφπν ν αλαγλψζηεο δελ ράλεηαη

ζηηο ιεπηνκέξεηεο, ελψ ν πξνβιεκαηηζκφο επηθεληξψλεηαη ζην ζχζηεκα σο

ζχλνιν, αληί λα εζηηάδεηαη απνθιεηζηηθά ζηα κεκνλσκέλα ηκήκαηά ηνπ.

Ο εξεπλεηήο βαζκνιφγεζε κε βάζε κηα 5-βάζκηα θιίκαθα κε 25-βάζκηεο

πξνζαπμήζεηο (0, 25, 50, 75, 100). Γηακνξθψζεθε κηα ζπλνιηθή βαζκνινγία

γηα θάζε δηάζηαζε (απιφο κέζνο φξνο ησλ βαζκνινγηψλ ησλ δεηθηψλ πνπ ηελ

απαξηίδνπλ) θαη ζηε ζπλέρεηα ππνινγίζζεθε ν κέζνο φξνο ησλ βαζκνινγηψλ

ησλ ηξηψλ δηαζηάζεσλ, ψζηε λα πξνθχςεη ε ζπλνιηθή βαζκνινγία γηα θάζε

ππιψλα. Ζ δηαθνξά κεηαμχ πξαθηηθήο θαη λνκηθνχ πιαηζίνπ είλαη δπλαηφλ

επίζεο λα ππνινγηζζεί ηφζν ζε επίπεδν δηάζηαζεο φζν θαη ζε επίπεδν

ζεζκνχ ζην ζχλνιφ ηνπ. Ζ βαζκνινγία εμεηάζζεθε ιεπηνκεξψο απφ ηε ΓΓ-Δ

θαη επηθπξψζεθε απφ ηελ πκβνπιεπηηθή Δπηηξνπή.

πλνςίδνληαο, αθελφο ε κεζνδνινγία ρξεζηκνπνηεί πξφηππα βέιηηζησλ

πξαθηηθψλ φζνλ αθνξά ζηελ επηινγή ησλ εκπεηξνγλσκφλσλ, ζηα ζπγθξηηηθά

ζεκεία αγθίζηξσζεο, ζηε δηαθάλεηα θαη ζηνπο ειέγρνπο εγθπξφηεηαο,

8

αθεηέξνπ ε εξεπλεηηθή νκάδα θάζε ρψξαο είλαη ππεχζπλε γηα ηελ ηειηθή

δηακφξθσζε ηεο βαζκνινγίαο. Απηφο ν «ηνπηθφο» ραξαθηήξαο ηεο έξεπλαο

εμππεξεηεί θαη δηαζθαιίδεη ηνλ ζπλνιηθφ ζθνπφ ηνπ εγρεηξήκαηνο, ν νπνίνο

είλαη ε δεκηνπξγία ψζεζεο γηα αιιαγή ηεο πνιηηηθήο θαηά ηεο δηαθζνξάο ζηελ

θάζε ρψξα. Δθφζνλ δελ ππάξρεη δηεζλέο ζπκβνχιην πνπ λα εμεηάδεη θαη λα

ξπζκίδεη φιεο ηηο βαζκνινγίεο, πξνθεηκέλνπ λα δηαζθαιίδεη φηη νη ίδηεο

πιεξνθνξίεο, κεζνδνινγία θαη δηαδηθαζία θξίζεο έρνπλ ρξεζηκνπνηεζεί ζε

φιεο ηηο ρψξεο, ε θαηάηαμε ησλ ρσξψλ θαη ε ζπγθξηηηθή ηνπο απεηθφληζε δελ

είλαη δφθηκε.

πκβνπιεπηηθή πξνζέγγηζε θαη επηθύξσζε ησλ απνηειεζκάησλ

Ζ δηαδηθαζία αμηνιφγεζεο ηνπ ΔΑ ζηελ Διιάδα είρε έλα ηζρπξφ

ζπκβνπιεπηηθφ ζηνηρείν, επηδεηψληαο ηε ζπκκεηνρή ησλ βαζηθψλ θνξέσλ θαηά

ηεο δηαθζνξάο απφ ηνλ ρψξν ηεο Κπβέξλεζεο, ηεο θνηλσλία ησλ πνιηηψλ θαη

άιινπο ζρεηηθνχο ηνκείο, κε ζηφρν: α) λα δεκηνπξγήζεη έγθπξα ζηνηρεία θαη β)

λα δεζκεχζεη έλα επξχ θάζκα ελδηαθεξνκέλσλ κεξψλ κε πξννπηηθή ηε

δεκηνπξγία ψζεζεο, πνιηηηθήο βνχιεζεο θαη απαίηεζεο ησλ πνιηηψλ γηα

πξσηνβνπιίεο κεηαξξχζκηζεο. Ζ ζπκβνπιεπηηθή πξνζέγγηζε κία αποτυπώθηκε

με τη ςυνδρομή μιασ πςεινχ επηπέδνπ πκβνπιεπηηθήο Οκάδαο θαη ηε

δηεμαγσγή ελφο Δζληθνχ Δξγαζηεξίνπ, ζην νπνίν ζπκκεηείραλ φια ηα

ελδηαθεξφκελα κέξε. Ζ πκβνπιεπηηθή Οκάδα απνηεινχληαλ απφ ηα εμήο

πξφζσπα:

ΟΝΟΜΑ ΗΓΗΟΣΖΣΑ

Γαβνπλέιε Μαξία Καζεγήηξηα Ννκηθήο

Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ

Εεξβνκπεάθνο Λεσλίδαο Αξενπαγίηεο ε.η.

Κπξηάθνπ Μάξηνο Πξφεδξνο & Γηεπζχλσλ χκβνπινο ηεο

KPMG Διιάδαο

Μηραήι Ησάλλεο Πξφεδξνο ηεο «Διιεληθήο Δηαηξείαο

Πεξηβάιινληνο θαη Πνιηηηζκνχ»

Παλαξίηε Έιελα Βνπιεπηήο ΠΑΟΚ

Παπαιεμφπνπινο Θεφδσξνο Πξφεδξνο ηεο «Κίλεζεο Πνιηηψλ»,

Ηδξπηηθφ Μέινο ηεο ΓΓ-Δ

εξδάξεο Βαζίιεηνο η. Γηεπζπληήο ηεο Γηεχζπλζεο Δζσηεξηθψλ

Τπνζέζεσλ ηεο Διιεληθήο Αζηπλνκίαο

πγγξφο Αξηζηνκέλεο Πξφεδξνο «Δπελδχζηε ζηελ Διιάδα ΑΔ»

Φπληαλίδεο εξαθείκ Γεκνζηνγξάθνο, η. Γηεπζπληήο εθεκεξίδαο

«Διεπζεξνηππίαο»

Υαηδεδάθεο Κσζηήο Βνπιεπηήο ΝΓ

Υαηδεεκκαλνπήι Υξήζηνο Καζεγεηήο Ννκηθήο

Παλεπηζηεκίνπ Πεηξαηά

Σα κέιε ηεο ζπκβνπιεπηηθήο νκάδαο ζπλαληήζεθαλ δχν θνξέο, ζηηο

29.03.2011 θαη ζηηο 03.10.2011. Ζ δεχηεξε ζπλάληεζε ήηαλ εμ νινθιήξνπ

αθηεξσκέλε ζηε ζπδήηεζε ησλ βαζηθψλ απνηειεζκάησλ ηεο έθζεζεο θαη ησλ

βαζκνινγηψλ ησλ δεηθηψλ. Ζ ζπλάληεζε νδήγεζε ζε έλαλ αξηζκφ πεξαηηέξσ

πξνζαξκνγψλ ζηηο βαζκνινγίεο θαη ηα ζηνηρεία. Ζ ηειηθή θξίζε ζρεηηθά κε ηηο

βαζκνινγίεο παξέκεηλε ζηε δηαθξηηηθή επρέξεηα ηεο ΓΓ-Δ.

ηηο 09.12.2011, ε ΓΓ-Δ παξνπζίαζε ηε κεζνδνινγία θαη ηα απνηειέζκαηα ηεο

αμηνιφγεζεο ζε έλα Δζληθφ Δξγαζηήξη. Σα βαζηθά ζέκαηα θαη νη πξνηεηλφκελεο

9

ιχζεηο ήηαλ δηαζέζηκεο εθ ησλ πξνηέξσλ ζηνπο ζπκκεηέρνληεο θαη ην

εξγαζηήξη ζεκείσζε ζεκαληηθή πξνζέιεπζε εθπξνζψπσλ δεκνζίσλ θνξέσλ

θαη βαζηθψλ ζεζκηθψλ νξγάλσλ δηαθπβέξλεζεο. Σν Δζληθφ Δξγαζηήξη

θαιιηέξγεζε ηελ αιιειεπίδξαζε ησλ ζπκκεηερφλησλ (νη νπνίνη ήηαλ

θαηαλεκεκέλνη ζε νκάδεο εξγαζίαο), ηε δηεμαγσγή επνηθνδνκεηηθήο ζπδήηεζεο

γχξσ απφ ην πεξηερφκελν ηεο έθζεζεο, θαζψο θαη ηελ αλάδεημε πξνηάζεσλ

βειηίσζήο ηεο, ηδίσο κε ηελ πξνζζήθε θαη ηελ ηεξάξρεζε ησλ πξνηάζεσλ

βειηίσζεο.

Σέινο, ε πιήξεο έθζεζε αλαζεσξήζεθε θαη εγθξίζεθε απφ ηε Γξακκαηεία ηεο

ΓΓ, ελψ ν Καζεγεηήο θ. ηάζεο Καιχβαο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ ηνπ Yale ησλ

Ζ.Π.Α., παξείρε έλα εθηελέο ζχλνιν ζρνιίσλ, σο εμσηεξηθφο αμηνινγεηήο.

Πιαίζην θαη ηζηνξηθό ηεο πξνζέγγηζεο ηνπ ΔΑ

Ζ έλλνηα ελφο «Δζληθνχ πζηήκαηνο Αθεξαηφηεηαο» γελλήζεθε εληφο ηνπ

θηλήκαηνο ηεο ΓΓ θαηά ηε δεθαεηία ηνπ 1990, σο ην πξσηαξρηθφ ελλνηνινγηθφ

εξγαιείν γηα ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίνλ ζα κπνξνχζε λα θαηαπνιεκεζεί θαη,

ηειηθά, λα εμαιεηθζεί ε δηαθζνξά. Ζ πξψηε δεκφζηα εκθάληζή ηνπ ζην

Sourcebook1 ηεο ΓΓ επηδίσθε λα ζπγθεληξψζεη ηνπο θνξείο θαη ηα ζεζκηθά

φξγαλα πνπ είλαη δσηηθήο ζεκαζίαο φζνλ αθνξά ζηελ θαηαπνιέκεζε ηεο

δηαθζνξάο, ζε έλα θνηλφ αλαιπηηθφ πιαίζην, ππφ ηνλ ηίηιν «Δζληθφ χζηεκα

Αθεξαηφηεηαο». Ζ αξρηθή πξνζέγγηζε πξφηεηλε ηε ρξήζε ησλ «Δζληθψλ

Δξγαζηεξίσλ Αθεξαηφηεηαο» γηα λα ηεζεί απηφ ην πιαίζην ζηελ πξάμε. Σν

επίθεληξν ζηελ «αθεξαηφηεηα» έδηλε ην ζεηηθφ κήλπκα φηη ε δηαθζνξά κπνξεί

λα εηηεζεί πξαγκαηηθά εάλ ε αθεξαηφηεηα επηθξαηήζεη ζε φιεο ηηο ζπλαθείο

πηπρέο ηεο δεκφζηαο δσήο. ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 2000, ε ΓΓ αλέπηπμε

κία βαζηθή κεζνδνινγία έξεπλαο γηα ηε κειέηε ησλ θχξησλ ραξαθηεξηζηηθψλ

ησλ πξαγκαηηθψλ Δζληθψλ πζηεκάησλ Αθεξαηφηεηαο ζε ρψξεο ζε νιφθιεξν

ηνλ θφζκν, κέζσ κίαο βηβιηνγξαθηθήο κειέηεο, ρσξίο πιένλ ηε ρξεζηκνπνίεζε

ηεο πξνζέγγηζεο ηνπ Δζληθνχ Δξγαζηεξίνπ Αθεξαηφηεηαο. Σν 2008, ε ΓΓ

αζρνιήζεθε κε ηε ιεπηνκεξή εμέηαζε ηεο κεζνδνινγίαο ηεο έξεπλαο,

πξνζζέηνληαο δχν ζεκαληηθά ζηνηρεία – ην ζχζηεκα βαζκνιφγεζεο θαη ηε

πκβνπιεπηηθή Δπηηξνπή, επαλαθέξνληαο ην Δζληθφ Δξγαζηήξη Αθεξαηφηεηαο,

ην νπνίν ήηαλ κέξνο ηεο αξρηθήο πξνζέγγηζεο.

Παξφιν πνπ νη ελλνηνινγηθέο βάζεηο ηεο πξνζέγγηζεο ηνπ ΔΑ πξνέξρνληαη

απφ ην Sourcebook ηεο ΓΓ, είλαη επίζεο ζηελά ζπλδεδεκέλεο κε ην επξχηεξν

θαη αλαπηπζζφκελν ζψκα ηεο αθαδεκατθήο βηβιηνγξαθίαο θαη ηεο πνιηηηθήο

ζρεηηθά κε ηε ζεσξία θαη πξαθηηθή ησλ ζεζκηθψλ νξγάλσλ γηα ηελ

θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο.2 Ζ εξεπλεηηθή πξνζέγγηζε ηνπ ΔΑ απνηειεί

αλαπφζπαζην ηκήκα ηνπ ζπλνιηθνχ ραξηνθπιαθίνπ εξεπλεηηθψλ εξγαιείσλ

ηεο ΓΓ, ηα νπνία εθηηκνχλ ηε δηαθζνξά, ζθηαγξαθνχλ θαη αμηνινγνχλ ηηο

πξνζπάζεηεο γηα ηελ θαηαπνιέκεζή ηεο. Παξέρνληαο κία ζε βάζνο δηάγλσζε

ζρεηηθά κε ηνπο θχξηνπο ζεζκνχο δηαθπβέξλεζεο θάζε ρψξαο, ν θχξηνο ζηφρνο

1 www.transparency.org/publications/sourcebook

2 Rose-Ackerman S., Corruption and government: Causes, consequences, and reform, 1999.

OECD, Public sector integrity: A framework for assessment, 2005. Head, Brown and Connors

(eds.), Promoting integrity, 2008. Huberts L. W. J. C., Anechiarico F., & Six F., Local integrity

systems: world cities fighting corruption and safeguarding integrity. 2008.

10

ηνπ ΔΑ είλαη λα πξνζθέξεη ζηαζεξά ζεκέιηα γηα ηνλ ζρεδηαζκφ θαη ηελ

πξαγκαηνπνίεζε δξάζεσλ θαη κεηαξξπζκίζεσλ, κε ζηφρν ηε βειηίσζε ηεο

απφδνζεο θαη ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ κεραληζκψλ θαηαπνιέκεζεο ηεο

δηαθζνξάο θάζε ρψξαο. Ζ αμηνιφγεζε ηνπ ΔΑ ζπκπιεξψλεηαη απφ

επηκέξνπο εξγαιεία ηεο ΓΓ, ηα νπνία είλαη πεξηζζφηεξν πξνζαλαηνιηζκέλα

πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο επαηζζεηνπνίεζεο ησλ πνιηηψλ ζρεηηθά κε ηε

δηαθζνξά θαη ηηο επηπηψζεηο ηεο κέζσ παγθφζκησλ θαηαηάμεσλ (πρ. Γείθηεο

Αληίιεςεο Γηαθζνξάο, Γείθηεο Γσξνδνθίαο) ή κέζσ εξεπλψλ θνηλήο γλψκεο

(πρ. Παγθφζκην Βαξφκεηξν Γηαθζνξάο). Δπηπιένλ, ε πξνζέγγηζε ηνπ ΔΑ

θαιχπηεη έλα ζεκαληηθφ θελφ ζην επξχηεξν πεδίν ησλ δηεζλψλ αμηνινγήζεσλ

δηαθπβέξλεζεο, ζηηο νπνίεο θπξηαξρνχλ θαηαηάμεηο θαη ηαμηλνκήζεηο κεηαμχ

ρσξψλ (πρ. Παγθφζκηνο Γείθηεο Γηαθζνξάο, Γείθηεο Μεηαηξνπήο

Bertelsmann), αμηνινγήζεηο ή κειέηεο πεξίπησζεο γηα ζπγθεθξηκέλεο ρψξεο,

πξνζθέξνληαο κία ζε βάζνο αιιά θαη ζπζηεκαηηθή αμηνιφγεζε ηνπ

ζπζηήκαηνο θαηαπνιέκεζεο ηεο δηαθζνξάο, ε νπνία βαζίδεηαη ζε κία

πνιπκεξή πξνζέγγηζε κε ηζρπξφ ζπκβνπιεπηηθφ ραξαθηήξα. Απηφο ν

κνλαδηθφο ζπλδπαζκφο κεζνδνινγίαο θαη πινπνίεζεο πνπ, αθελφο,

δηελεξγείηαη απφ κία αλεμάξηεηε νξγάλσζε ηεο ηνπηθήο θνηλσλίαο ησλ

πνιηηψλ, κε ζπλερείο δηαβνπιεχζεηο κε φια ηα ζρεηηθά ελδηαθεξφκελα κέξε

θαη, αθεηέξνπ, ζπκβάιιεη ζηελ αξρηηεθηνληθή ελφο παγθφζκηνπ έξγνπ (γεγνλφο

πνπ δηαζθαιίδεη απνηειεζκαηηθή ηερληθή βνήζεηα θαη πνηνηηθφ έιεγρν),

κεηαηξέπεη ηελ πξνζέγγηζε ηνπ ΔΑ ζε έλα ζπλαθέο εξγαιείν γηα ηελ

αμηνιφγεζε θαη, ηειηθψο, ηελ πξνψζεζε ησλ απαξαίηεησλ κεηαξξπζκίζεσλ

γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο ηφζν ζε ηνπηθφ φζν θαη ζε δηεζλέο

επίπεδν.

Μέρξη ζήκεξα, πνιιέο αμηνινγήζεηο πνπ έγηλαλ κε ρξήζε ηεο λέαο

κεζνδνινγίαο, έρνπλ δεκνζηεπζεί ζε νιφθιεξν ηνλ θφζκν, θαη άιιεο αθφκε

αλακέλεηαη λα νινθιεξσζνχλ εληφο ηνπ επφκελνπ έηνπο. Απηέο είλαη

δηαζέζηκεο ζην http://transparency.org/policy_research/nis/

11

ΤΝΟΠΣΗΚΖ ΠΑΡΟΤΗΑΖ

Δπηζθόπεζε

Ζ παξνχζα έξεπλα πεξί ηνπ Διιεληθνχ Δζληθνχ πζηήκαηνο Αθεξαηφηεηαο

πεξηιακβάλεη ηελ αμηνιφγεζε ηνπ ηζρχνληνο λνκηθνχ πιαηζίνπ θαη ηεο

εθαξκνγήο ηνπ αλαθνξηθά κε ζεζκνχο («ππιψλεο») – θιεηδηά γηα ηελ

θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο. Οη ελ ιφγσ ππιψλεο αμηνινγνχληαη ζην πιαίζην

ησλ πνιηηηθψλ, νηθνλνκηθψλ, θνηλσληθψλ θαη πνιηηηζηηθψλ ζπλζεθψλ

(«ζεκειίσλ») ηεο ρψξαο. Ζ παξνχζα έξεπλα δελ απνζθνπεί ζηε βαζεηά

αλάιπζε ησλ ππιψλσλ, αιιά πεξηζζφηεξν ζηελ επηζήκαλζε ησλ κεηαμχ ηνπο

δηαζπλδέζεσλ θαη δηαδξάζεσλ. Ζ κεζνδνινγία ηεο έξεπλαο ζρεδηάζζεθε απφ

ηε Γξακκαηεία ηεο Γηεζλνχο Γηαθάλεηαο. Ζ έξεπλα θαιχπηεη πεξίπνπ ηελ

ηειεπηαία ηξηεηία, δεδνκέλνπ φηη ζηελ Διιάδα δηελεξγείηαη γηα πξψηε θνξά, ζε

αληίζεζε κε άιιεο ρψξεο, φπνπ ε ελ ιφγσ έξεπλα δηεμάγεηαη αλά ηαθηά

ρξνληθά δηαζηήκαηα. Φηινδνμία ηεο ΓΓ-Δ απνηειεί ε επαλάιεςε ηεο έξεπλαο

ζην άκεζν κέιινλ, ψζηε λα επηζεκαλζεί ηπρφλ κεηαβνιή (ζεηηθή ή αξλεηηθή)

ζηε δηαρξνληθή ιεηηνπξγία ηνπ ζπζηήκαηνο.

Δξγαιεία θαη παξάγνληεο γηα ηελ αμηνιφγεζε ηνπ Δζληθνχ πζηήκαηνο

Αθεξαηφηεηαο απνηεινχλ νη πξσηνγελείο πεγέο δηθαίνπ, ε ζρεηηθή

βηβιηνγξαθία, νη καξηπξίεο εζληθψλ εκπεηξνγλσκφλσλ, θαζψο θαη ε

επηθχξσζε ησλ επξεκάησλ απφ ηε Γξακκαηεία ηεο ΓΓ, ηελ ειιεληθή

πκβνπιεπηηθή Δπηηξνπή θαη ηνλ εμσηεξηθφ εκπεηξνγλψκνλα. Σα πνξίζκαηα

θαη νη πξνηάζεηο ηεο έξεπλαο ζπδεηήζεθαλ ζην Δζληθφ Δξγαζηήξη, ην νπνίν

έιαβε ρψξα ζηελ Αζήλα ζηηο 9 Γεθεκβξίνπ 2011, ψζηε λα επηζεκαλζνχλ νη

πξνηεξαηφηεηεο γηα επηθείκελεο δξάζεηο θαηά ηεο δηαθζνξάο εθ κέξνπο ηνπ

θξάηνπο, ηεο θνηλσλίαο ησλ πνιηηψλ, ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα θαη άιισλ νκάδσλ

εηδηθνχ ελδηαθέξνληνο.

Σα ζεκέιηα ηεο ειιεληθήο θνηλσλίαο ζε θξίζε

Ζ ελ ιφγσ θξίζε ρξένπο πνπ καζηίδεη ηελ Διιάδα απνηειεί απφηνθν πνιιψλ

δεθαεηηψλ ζπαηάιεο, θαθνδηαρείξηζεο θαη δνκηθψλ ζηξεβιψζεσλ, παξά ην

γεγνλφο φηη ην 2001 θξίζεθε φηη ε Διιάδα πιεξνί ηα νηθνλνκηθά θξηηήξηα γηα λα

εληαρζεί ζην θνηλφ επξσπατθφ λφκηζκα.

Σα κέηξα πνπ ιακβάλεη ην ηειεπηαίν δηάζηεκα ε ειιεληθή Κπβέξλεζε,

πξνθεηκέλνπ ε ρψξα λα αληαπνθξηζεί ζηηο απαηηήζεηο ησλ δαλεηζηψλ ηεο,

επεξεάδνπλ δξακαηηθά ηελ πνηφηεηα δσήο ησλ πνιηηψλ ηεο. Ζ κεζαία ηάμε ηεο

Διιάδαο ηείλεη ζε αθαληζκφ. Ζ πξννπηηθή είλαη φκσο δπζνίσλε θαη γηα ηελ

επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα, ε νπνία ηαιαλίδεηαη θαη απφ ηηο πάγηεο

ζηξεβιψζεηο ηνπ ειιεληθνχ επηρεηξεκαηηθνχ πεξηβάιινληνο.

Βαζηθφ ζπκπέξαζκα ηεο έξεπλαο είλαη φηη ε δηαθζνξά ζηελ Διιάδα πεγάδεη

πξσηίζησο απφ κία θξίζε αμηψλ, ε νπνία έρεη εκπνηίζεη ηε λννηξνπία θαη ηνπο

ζεζκνχο ηεο ρψξαο. Ζ θαιιηεξγεζείζα λννηξνπία ηεο αλνρήο ζηε δηαθζνξά

θαη ηεο κνηξνιαηξίαο αλαθνξηθά κε ηελ πξφιεςε θαη θαηαπνιέκεζή ηεο

ζπληεξεί ηε κηθξνδηαθζνξά θαη δηαησλίδεη ηηο αγθπιψζεηο ζε ζεζκνχο, νη νπνίνη

αλζίζηαληαη ζζελαξά ζηηο κεηαξξπζκίζεηο.

Οη παξαδνζηαθέο

αμίεο πνπ

δηακόξθσζαλ ηελ

κεηαπνιεκηθή

Διιάδα ηεινύλ ππό

πιήξε

ακθηζβήηεζε

Ζ ελ ιόγσ θξίζε

ρξένπο πνπ

καζηίδεη ηελ Διιάδα

απνηειεί απόηνθν

πνιιώλ δεθαεηηώλ

ζπαηάιεο,

θαθνδηαρείξηζεο θαη

δνκηθώλ

ζηξεβιώζεσλ.

12

Οη Έιιελεο εκθαλίδνληαη ειιεηκκαηηθνί αλαθνξηθά κε δεηήκαηα θνηλσληθνχ

θεθαιαίνπ θαη εκπηζηνζχλεο ζηηο δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο ηνπο. Οη πειαηεηαθέο

ζρέζεηο ζπκβαδίδνπλ κε ηελ αδηαθνξία γηα ην δεκφζην ζπκθέξνλ, ηε

θνξκαιηζηηθή εξκελεία ηνπ λφκνπ θαη, πνιχ ζπρλά, ηελ παξάθακςε απηνχ. Οη

παξαδνζηαθέο αμίεο πνπ δηακφξθσζαλ ηελ κεηαπνιεκηθή Διιάδα ηεινχλ ππφ

πιήξε ακθηζβήηεζε.

Οη Έιιελεο βηψλνπλ κία θαηάζηαζε «δηεθζαξκέλεο λνκηκφηεηαο»3, ππφ ηελ

έλλνηα φηη ν λφκνο ζπρλά παξαβιέπεη ή θαη ππνζάιπεη δηεθζαξκέλεο

πξαθηηθέο. Ζ δηαθζνξά δελ απνηειεί πξνλφκην θαλελφο θφκκαηνο, θακηάο

θνηλσληθήο ηάμεο, νχηε θαλ πξνλφκην ηνπ Γεκνζίνπ. Γηα ηνλ ιφγν απηφλ, ε ε

παξνχζα έξεπλα επηρεηξεί κηα νιηζηηθή πξνζέγγηζε, πξνθεηκέλνπ λα

αλαδεηρζνχλ νη αιιειελέξγεηεο θαη νη αιιειεπηδξάζεηο κεηαμχ ησλ βαζηθψλ

ζεζκψλ ηεο ειιεληθήο θνηλσλίαο.

Οη ζεζκνί ζηελ Διιάδα ιεηηνπξγνχλ, αθελφο, εληφο ελφο δεκνθξαηηθνχ

ζπζηήκαηνο ζηαζεξνχ θαηά ηα ηειεπηαία ζαξάληα ρξφληα πεξίπνπ, αθεηέξνπ,

κέζα απφ ηνλ πξσηαγσληζηηθφ ξφιν ηεο Διιάδαο ζην παγθφζκην γίγλεζζαη σο

αηαιάληεπηνπ εηαίξνπ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαη δηεζλψλ νξγαληζκψλ.

Μνιαηαχηα, ε ρψξα εμαθνινπζεί λα δίλεη ηνλ αγψλα ηεο γηα ηελ πιεξέζηεξε

πξνζηαζία ησλ αλζξσπίλσλ δηθαησκάησλ, ηα νπνία κεζνχζεο ηεο

νηθνλνκηθήο θξίζεο απεηινχληαη έηη πεξαηηέξσ.

Δθηειεζηηθή Δμνπζία, ΜΜΔ θαη Δπηρεηξήζεηο: νη πιένλ αζσξάθηζηνη

ππιώλεο

Ζ παξνχζα έξεπλα αλαδεηθλχεη σο αζζελέζηεξνπο ππιψλεο, αλαθνξηθά κε

ηελ αληίζηαζή ηνπο ζηε δηαθζνξά, ηελ εθηειεζηηθή εμνπζία, ηα ΜΜΔ θαη ηηο

επηρεηξήζεηο, ήηνη ην ηξίπηπρν ηεο «δηαπινθήο» ζηελ Διιάδα.

Αλαθνξηθά κε ηνλ πξψην εθ ησλ ελ ιφγσ ππιψλσλ, ελψ ην χληαγκα

ραξαθηεξίδεη ηελ εθηειεζηηθή εμνπζία σο ηζφηηκε ησλ άιισλ δχν εμνπζηψλ

(λνκνζεηηθή θαη δηθαηνδνηηθή), σζηφζν, νη αξκνδηφηεηεο πνπ ηεο απνλέκεη θάζε

άιιν παξά ζπκβαδίδνπλ κε ηνλ ελ ιφγσ ραξαθηεξηζκφ, δεδνκέλνπ φηη ε

Κπβέξλεζε είλαη απηή πνπ εμνπζηάδεη ηε Βνπιή, ελψ επεξεάδεη ζεκαληηθά θαη

ηε Γηθαηνζχλε. ηνλ αληίπνδα, νη θπβεξλήζεηο, παξά ηηο ηζρπξέο πιεηνςεθίεο

κε ηηο νπνίεο εθιέγνληαη βάζεη ηνπ ηζρχνληνο εθινγηθνχ λφκνπ, ζπρλά

ππνθχπηνπλ ζηηο πειαηεηαθέο ζρέζεηο, θαζψο θαη ζηηο πηέζεηο νξγαλσκέλσλ

ζπκθεξφλησλ, πξνθεηκέλνπ λα θξαηεζνχλ ζηελ εμνπζία.

Ζ εθηειεζηηθή εμνπζία ζηελ Διιάδα παξακέλεη αλέιεγθηε ηφζν απφ ηε Βνπιή,

φζν θαη απφ ηε ιεγφκελε «ηέηαξηε εμνπζία», ήηνη ηα ΜΜΔ. Σνχην δηφηη ηα ΜΜΔ

ζηελ Διιάδα έρνπλ εκπιαθεί ζε εθηεηακέλε δηαπινθή κε ην πνιηηηθφ ζχζηεκα,

θπξίσο ιφγσ ηνπ ζνινχ λνκηθνχ πιαηζίνπ ζην νπνίν ιεηηνπξγνχλ, θαη ηεο

επξχηεξεο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο ησλ ηδηνθηεηψλ ηνπο ζε αιιφηξηνπο

ηνκείο. Δηδηθφηεξα, ζηελ Διιάδα έρεη ζεζπηζζεί έλα εθηελέο λνκηθφ πιαίζην γηα

ηα ΜΜΔ, ην νπνίν φκσο έρεη εθαξκνζζεί κφλν απνζπαζκαηηθά. Σνχην έρεη σο

ζπλέπεηα ηε ιεηηνπξγία ησλ ξαδηνηειενπηηθψλ ΜΜΔ ζε έλα εζειεκέλν

θαζεζηψο λνκηθήο αλαζθάιεηαο πνπ ηα θαζηζηά επάισηα ζε πνιηηηθέο πηέζεηο.

3 Γηακαληφπνπινο Θ., «Παξεκβάζεηο», ζην Γηεζλήο Γηαθάλεηα-Διιάο, Κξάηνο θαη δηαθζνξά: πώο

ζα θόςνπκε ηνλ νκθάιην ιώξν;, 2008, ζει. 145.

Ζ παξνύζα έξεπλα

αλαδεηθλύεη σο

ηζρπξόηεξνπο

ππιώλεο, σο πξνο

ηελ αληίζηαζή ηνπο

ζηε δηαθζνξά, ηηο

εθινγέο θαη ηνλ

πλήγνξν ηνπ

Πνιίηε.

Ζ παξνύζα έξεπλα

αλαδεηθλύεη σο

αζζελέζηεξνπο

ππιώλεο,

αλαθνξηθά κε ηελ

αληίζηαζή ηνπο ζηε

δηαθζνξά, ηελ

εθηειεζηηθή

εμνπζία, ηα ΜΜΔ

θαη ηηο επηρεηξήζεηο.

13

ηνλ αληίπνδα, νη ηδηνθηήηεο ησλ ΜΜΔ αζθνχλ θαη απηνί πηέζεηο ζηνλ πνιηηηθφ

θφζκν, ψζηε λα εμππεξεηνχληαη ηα πνηθίια επηρεηξεκαηηθά ζπκθέξνληά ηνπο.

Αλαθνξηθά κε ηνλ ηξίην εθ ησλ ππιψλσλ απηψλ, παξαηεξείηαη ζεκαληηθή

δηαθνξνπνίεζε κεηαμχ ησλ εηζεγκέλσλ ζην ΥΑΑ επηρεηξήζεσλ θαη ησλ κε

εηζεγκέλσλ. πγθεθξηκέλα, ελψ νη εηζεγκέλεο ζην ΥΑΑ επηρεηξήζεηο

ιεηηνπξγνχλ κε βάζε ηα δηεζλή πξφηππα ζε ζρέζε κε δεηήκαηα εηαηξηθήο

δηαθπβέξλεζεο, δελ ηζρχεη ην ίδην θαη γηα ηηο κε εηζεγκέλεο επηρεηξήζεηο, νη

νπνίεο ιεηηνπξγνχλ ζε θαζεζηψο ζρεδφλ πιήξνπο αδηαθάλεηαο. Δπηπιένλ, ην

ζχλνιν ησλ επηρεηξήζεσλ ζηελ Διιάδα ηαιαηπσξείηαη δηαρξνληθά απφ ηελ

πνιπλνκία, ηε γξαθεηνθξαηία, ην ηζρχνλ θνξνινγηθφ πιαίζην, θαζψο θαη ηε

κεηαβιεηφηεηα ησλ πνιηηηθψλ πνπ αθνξνχλ ην επηρεηξείλ, παξάγνληεο νη

νπνίνη δεκηνπξγνχλ πξνυπνζέζεηο δηαθζνξάο. Σα ελ ιφγσ ραξαθηεξηζηηθά ηεο

επηρεηξεκαηηθφηεηαο ζηελ Διιάδα απνηεινχλ ηξνρνπέδε γηα ηελ

αληαγσληζηηθφηεηα θαη, θαη‟ επέθηαζε, γηα ηελ αλάπηπμε ηεο ρψξαο.

Άιινη ππιώλεο κε ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ

Πιελ ησλ ππιψλσλ πνπ παξνπζηάδνπλ ελδηαθέξνλ επεηδή βξίζθνληαη ζηα

απψηαηα άθξα ηεο θαηάηαμεο αλαθνξηθά κε ηε ζσξάθηζή ηνπο απέλαληη ζηε

δηαθζνξά, εμαηξεηηθφ ελδηαθέξνλ παξνπζηάδνπλ θαη ππιψλεο πνπ θαηέρνπλ

ελδηάκεζεο ζέζεηο, ιφγσ ησλ ηδηαίηεξσλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπο, πνιιά εθ ησλ

νπνίσλ απνηεινχλ ειιεληθή «πξσηνηππία».

Ο δεκόζηνο ηνκέαο απνηειεί δηαρξνληθά κία γάγγξαηλα γηα ηελ ειιεληθή

θνηλσλία, δεδνκέλνπ φηη πξσηαγσληζηεί ζηε γέλεζε πεξηζηαηηθψλ δηαθζνξάο

ζηελ Διιάδα. Οη δεκφζηνη ιεηηνπξγνί, δξψληαο επί δεθαεηίεο ζε θαζεζηψο

πιήξνπο αδηαθάλεηαο, εκθάληζαλ δείγκαηα έιιεηςεο αθεξαηφηεηαο, ξνπήο ζηε

δσξνδνθία θαη απηζηίαο ζηελ ππεξεζία. Πξαθηηθέο φπσο π.ρ.4:

- ε κε θαηεδάθηζε θαη εθ ησλ πζηέξσλ λνκηκνπνίεζε απζαηξέησλ

θηηζκάησλ,

- ν δηαθαλνληζκφο νθεηιψλ πξνο ην Γεκφζην,

- ε πεξαίσζε θνξνινγηθψλ ρξήζεσλ,

- ε επθνιία κε ηελ νπνία δηαγξάθεηαη κηα θιήζε,

- νη θαζπζηεξήζεηο κε ηηο νπνίεο ην Γεκφζην πξνβαίλεη ζηηο

νθεηιφκελεο πιεξσκέο, φηαλ γηα αληίζηνηρα δεηήκαηα ν πνιίηεο ζα

είρε πξν πνιινχ δησρζεί,

- ε ηήξεζε ζηα Τπνπξγεία εηδηθψλ ινγαξηαζκψλ εθηφο ηνπ θξαηηθνχ

πξνυπνινγηζκνχ, ήηνη εθηφο δηαθάλεηαο θαη ειέγρνπ,

είλαη ελδεηθηηθέο ηνπ ηξφπνπ κε ηνλ νπνίνλ ην θξάηνο ππνιακβάλεη ηνλ ξφιν

ηνπ.

Αλαθνξηθά κε ηελ αξρή ηεο δηάθξηζεο ησλ εμνπζηψλ, ε νπνία απνηειεί ζεκέιην

ηνπ δεκνθξαηηθνχ πνιηηεχκαηνο, παξά ηε ξεηή πξφβιεςε ζην χληαγκα πεξί

ηεο αλεμαξηεζίαο ηεο λνκνζεηηθήο απφ ηελ εθηειεζηηθή εμνπζία, ε ηειεπηαία,

4 Μπαθνχξεο Κ., «Ζ έξεπλα ηεο Γηεζλνχο Γηαθάλεηαο αλνίγεη ηε ζπδήηεζε», ζην Γηεζλήο

Γηαθάλεηα-Διιάο, Κξάηνο θαη δηαθζνξά: πώο ζα θόςνπκε ηνλ νκθάιην ιώξν;, 2008, ζει. 17-20.

Καη ην ίδην ην

Κνηλνβνύιην όκσο,

ζπκπεξηιακβαλνκέ-

λεο ηεο

αληηπνιίηεπζεο, δελ

είλαη άκνηξν

επζπλώλ γηα ηελ κε

εκπέδσζε θιίκαηνο

δηαθάλεηαο ζηελ

πνιηηηθή δσή.

Ζ ιεηηνπξγία ησλ

ξαδηνηειενπηηθώλ

ΜΜΔ ζε έλα

εζειεκέλν

θαζεζηώο λνκηθήο

αλαζθάιεηαο .. ηα

θαζηζηά επάισηα ζε

πνιηηηθέο πηέζεηο

14

φπσο πξναλαθέξζεθε, επεξεάδεη θαηαιπηηθά ηνλ λνκνζεηηθφ θαη ειεγθηηθφ

ξφιν ηνπ Κνηλνβνπιίνπ, δεδνκέλνπ φηη ην ηζρχνλ πνιηηηθφ ζχζηεκα απαηηεί ε

Κπβέξλεζε λα δηαζέηεη ηε ζηήξημε ηεο πιεηνςεθίαο ηεο Βνπιήο, ήηνη ζηελ

πξάμε λα αλήθνπλ ζην ίδην θφκκα. Σνχην ππνβαζκίδεη ζηελ πξάμε ηνλ ξφιν

ηνπ Κνηλνβνπιίνπ, δεδνκέλνπ φηη θάζε πηζαλή (αληί)δξάζε ηεο αληηπνιίηεπζεο

είλαη εθ πξννηκίνπ άλεπ ζεκαζίαο, γεγνλφο ην νπνίν παξέρεη επξχηαηα

πεξηζψξηα θηλήζεσλ ζηελ Κπβέξλεζε, αθφκε θαη φηαλ ε ηειεπηαία δξα θαηά

ηνπ δεκνζίνπ ζπκθέξνληνο. Καη ην ίδην ην Κνηλνβνχιην φκσο,

ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο αληηπνιίηεπζεο, δελ είλαη άκνηξν επζπλψλ γηα ηελ

κε εκπέδσζε θιίκαηνο δηαθάλεηαο ζηελ πνιηηηθή δσή. πγθεθξηκέλα, ε

θαηαρξεζηηθή κε άξζε ηεο βνπιεπηηθήο αζπιίαο ζε πεξηπηψζεηο πνπ ην

χληαγκα ξεηά νξίδεη ην αληίζεην, σο έλδεημε κίαο θαθψο λννχκελεο

ζπλαδειθηθήο αιιειεγγχεο, απνηειεί κεγάιν πιήγκα, ην νπνίν έρεη θνζηίζεη

ήδε δχν θνξέο ζηελ Διιάδα ηελ θαηαδίθε ηεο απφ ην Δπξσπατθφ Γηθαζηήξην

Γηθαησκάησλ ηνπ Αλζξψπνπ.

Γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο ζην Γεκφζην (θαη ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα),

φπσο πεξηγξάθεθε παξαπάλσ, έρνπλ ηδξπζεί κέρξη ζήκεξα θνξείο

θαηαπνιέκεζεο δηαθζνξάο, ν αξηζκφο ησλ νπνίσλ είλαη δπζαλάινγα

κεγάινο ζε ζρέζε κε ηελ πξνο έιεγρν χιε θαη, σο εθ ηνχηνπ, κε ζπρλά

αιιειεπηθαιππηφκελεο αξκνδηφηεηεο. Ο ελ ιφγσ θαηαθεξκαηηζκφο θάζε άιιν

παξά δηεπθνιχλεη ηε κεηαμχ ηνπο ζπλεξγαζία θαη ηελ εθαξκνγή εληαίσλ

πξαθηηθψλ, ελψ έληνλε είλαη θαη ε εμάξηεζή ηνπο απφ πνιηηηθνχο παξάγνληεο,

Οη ελ ιφγσ ζπλζήθεο, φπσο είλαη ινγηθφ, θάζε άιιν παξά δηαζθαιίδνπλ ηελ

απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ θνξέσλ θαηαπνιέκεζεο δηαθζνξάο, κε ζπλέπεηα ε

δηαθζνξά ζηελ Διιάδα λα κελ εληνπίδεηαη εγθαίξσο θαη ζην ζχλνιφ ηεο.

ηελ αλάδεημε ησλ ελ ιφγσ παζνγελεηψλ πνιιά έρεη λα πξνζθέξεη ε θνηλσλία

ησλ πνιηηώλ, ε πιεζπζκηαθή αχμεζε ηεο νπνίαο ήηαλ ξαγδαία ηα ηειεπηαία

ρξφληα ζηελ Διιάδα. Ωζηφζν, ην ζεζκηθφ θαη λνκηθφ πιαίζην, θαζψο θαη ην

πιαίζην ιεηηνπξγίαο ηεο, βξίζθνληαη αθφκε ζε εκβξπαθή κνξθή, κε

απνηέιεζκα λα ηίζεληαη ππφ ζνβαξή ακθηζβήηεζε ε αλεμαξηεζία, ε δηαθάλεηα

θαη ε αθεξαηφηεηά ηεο. Οη ιηγνζηέο, κέρξη ζήκεξα, πξνζπάζεηεο

απηνξξχζκηζήο ηεο, δελ αξθνχλ.

Δθινγέο θαη πλήγνξνσ ηνπ Πνιίηε: οη πιένλ ζσξαθηζκέλνη ππιώλεο

Ζ παξνχζα έξεπλα αλαδεηθλχεη σο ηζρπξφηεξνπο ππιψλεο, σο πξνο ηελ

αληίζηαζή ηνπο ζηε δηαθζνξά, ηηο εθινγέο θαη ηνλ πλήγνξν ηνπ Πνιίηε.

Ωο πξνο ηνλ ζεζκφ ησλ εθινγώλ, ε ζσξάθηζή ηνπ ελάληηα ζηε δηαθζνξά

νθείιεηαη ζην γεγνλφο φηη ε δηεμαγσγή αδηάβιεησλ εθινγηθψλ δηαδηθαζηψλ

απνηειεί κία θαηάθηεζε ηεο λεφηεξεο δεκνθξαηίαο ηεο ρψξαο, ε νπνία έρεη

δηδαρζεί απφ ιάζε θαη αθξφηεηεο ηνπ παξειζφληνο θαη, σο εθ ηνχηνπ, έρεη

θξνληίζεη λα πεξηβάιιεη ηνλ ελ ιφγσ ζεζκφ κε φια ηα απαηηνχκελα ερέγγπα.

Ωζηφζν, αθφκε θαη απηφο ν -νκνινγνπκέλσο επηηπρεκέλνο φζνλ αθνξά ζε

δεηήκαηα αλεμαξηεζίαο, δηαθάλεηαο, ειέγρνπ θαη νξγάλσζεο- ζεζκφο, έρεη

ζεκαληηθά πεξηζψξηα βειηίσζεο, θπξίσο πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο

εμνηθνλφκεζεο πφξσλ θαη ηνπ απνηειεζκαηηθφηεξνπ ειέγρνπ ησλ εθινγηθψλ

δαπαλψλ ησλ θνκκάησλ θαη ησλ ππνςεθίσλ πξνζψπσλ.

Ζ ζεζκνζέηεζε θαη ιεηηνπξγία ηνπ πλεγόξνπ ηνπ Πνιίηε απνηειεί κία

πξφζθαηε θαηάθηεζε γηα ηελ ειιεληθή θνηλσλία. Ζ άξηηα ζεζκνζέηεζε ηνπ

θνξέα αλαθνξηθά κε δεηήκαηα αλεμαξηεζίαο, δηαθάλεηαο θαη αθεξαηφηεηαο θαη,

15

θπξίσο, ε επάλδξσζή ηνπ κε θαηαξηηζκέλν θαη έκπεηξν πξνζσπηθφ έρνπλ

θαηαζηήζεη ηε ιεηηνπξγία ηνπ αξθνχλησο απνηειεζκαηηθή. Ζ πιεζψξα ησλ

παζνγελεηψλ πνπ καζηίδνπλ ηελ ειιεληθή δεκφζηα δηνίθεζε απαηηνχλ,

σζηφζν, ηελ πεξαηηέξσ ελδπλάκσζε ηνπ ζεζκνχ, ψζηε λα κελ ηίζεηαη επ‟

νπδελί ελ ακθηβφισ ε αλεμαξηεζία, νη αξκνδηφηεηεο θαη ν έιεγρφο ηνπ.

Πξνηεξαηόηεηεο γηα δξάζε

Γηα ηνπο ιφγνπο πνπ επηζεκάλζεθαλ ζηελ παξνχζα ελφηεηα, θαζψο θαη γηα

ηνπο ιφγνπο πνπ αλαθέξνληαη εθηελέζηεξα ζηνπο νηθείνπο ππιψλεο, ε

παξνχζα έξεπλα θαηαιήγεη ζην ζπκπέξαζκα φηη νη πξνηεξαηφηεηεο γηα

κειινληηθέο δξάζεηο θαηά ηεο δηαθζνξάο ζα πξέπεη λα εζηηάζνπλ ζηνπο

αθφινπζνπο θξίζηκνπο γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο ππιψλεο θαη

ζηνπο αθφινπζνπο θνκβηθνχο αιιά θαη απηνχο ζηφρνπο αλά ππιψλα:

ΦΟΡΔΗ ΚΑΣΑΠΟΛΔΜΖΖ ΓΗΑΦΘΟΡΑ

● πγρψλεπζε ησλ πθηζηάκελσλ θνξέσλ θαηαπνιέκεζεο δηαθζνξάο πνπ

δηαζέηνπλ ζπλαθείο αξκνδηφηεηεο.

ΓΗΚΑΗΟΤΝΖ

● Σαρχηεξε απνλνκή ηεο δηθαηνζχλεο κε:

ελίζρπζε ηεο πιηθνηερληθήο ππνδνκήο ηεο Γηθαηνζχλεο (θηίξηα, ηερλνινγηθφο

εμνπιηζκφο, θιπ.)

απινπνίεζε θαη θσδηθνπνίεζε ηεο λνκνζεζίαο

απινπνίεζε ηνπ δηθνλνκηθνχ ζπζηήκαηνο

πξνψζεζε ηεο εμσδηθαζηηθήο επίιπζεο δηαθνξψλ (π.ρ. κε δηαηηεζία,

δηακεζνιάβεζε, θιπ.)

κεηαθνξά δηθαζηηθήο χιεο ζηνπο ζπκβνιαηνγξάθνπο

κεηαηξνπή δηθαζηηθψλ δηαδηθαζηψλ ζε δηνηθεηηθέο

ζηνρνζεζία

θαζηέξσζε θηλήηξσλ.

● Αλαβάζκηζε ηνπ πξνγξάκκαηνο ζπνπδψλ ηεο Δζληθήο ρνιήο Γηθαζηψλ

κε:

δηδαζθαιία εμεηδηθεπκέλσλ καζεκάησλ πξνθεηκέλνπ νη δηθαζηέο λα

κπνξνχλ λα αληαπνθξηζνχλ ζε ζχγρξνλα δεηήκαηα ηεο θνηλσλίαο θαη ηεο

αγνξάο

πξαθηηθή εμάζθεζε ζε δηθαζηήξηα ηεο αιινδαπήο

επηηφπηεο επηζθέςεηο ζε ζεκαληηθνχο θνξείο.

16

ΓΖΜΟΗΟ ΣΟΜΔΑ

● Απινπνίεζε θαη θσδηθνπνίεζε ηεο λνκνζεζίαο. Απινπνίεζε

δηαδηθαζηψλ.

● Απνζηαζηνπνίεζε ηνπ πνιίηε απφ ηνπο δεκνζίνπο ππαιιήινπο, κέζσ

ηεο αλάπηπμεο ειεθηξνληθψλ ζπζηεκάησλ γηα ηε δηεθπεξαίσζε ππνζέζεσλ

κε ηε δεκφζηα δηνίθεζε: κεραλνγξάθεζε, ςεθηνπνίεζε θαη ελνπνίεζε ησλ

ππεξεζηψλ.

● Απεμάξηεζε ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο απφ ηελ εθάζηνηε Κπβέξλεζε, κε ηε

δεκηνπξγία αλεμάξηεηεο αξρήο, ε νπνία ζα επνπηεχεη ηνλ δεκφζην ηνκέα.

ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΗ

● Γηαθνπή ηεο απηνπξφζσπεο ζπλαιιαγήο ησλ επηρεηξήζεσλ κε ην

Γεκφζην (π.ρ. κε επέθηαζε ηεο ρξήζεο ηξαπεδηθψλ ινγαξηαζκψλ,

ππεξεζηψλ e-banking θαη internet).

● Δλίζρπζε ηνπ πιαηζίνπ δηαθάλεηαο, ηδίσο αλαθνξηθά κε ηε θνξνινγία ησλ

κηθξψλ θαη κε εηζεγκέλσλ εηαηξεηψλ.

H θξίζε πνπ δηέξρεηαη ε Διιάδα ζηελ παξνχζα νηθνλνκηθή ζπγθπξία έρεη ήδε

απνδνκήζεη ζεκαληηθφ αξηζκφ ζεζκψλ. Σνχην φκσο κπνξεί λα εηδσζεί σο

κνλαδηθή επθαηξία γηα ηελ εθ βάζξσλ αλαδφκεζή ηνπο. Ζ νηθνλνκηθή άλζηζε

ηεο ρψξαο δελ είλαη δπλαηφ λα επηηεπρζεί ρσξίο ηελ εμπγίαλζε ησλ βαζηθψλ

ζεζκψλ πνπ ηε ζπγθξνηνχλ θαη πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε ζα θηλεζνχλ νη

επφκελεο δξάζεηο ηεο Γηεζλνχο Γηαθάλεηαο-Διιάδνο.

17

TO ΠΡΟΦΗΛ ΣΖ ΔΛΛΑΓΑ

ΠΟΛΗΣΗΚΖ

Οη πνιηηηθνί ζεζκνί ζηελ Διιάδα ζπκβάιινπλ ζηε δηαζθάιηζε ελόο

απνηειεζκαηηθνύ ζπζηήκαηνο εζληθήο αθεξαηόηεηαο;

Βαζκνιόγεζε: 50

Ζ Διιάδα έρεη πεξί ηα 11 εθαηνκκχξηα θαηνίθνπο, ελψ ε έθηαζή ηεο αλέξρεηαη

πεξίπνπ ζηα 132.000 ηεηξαγσληθά ρηιηφκεηξα.

Σν 1967, ν ειιεληθφο ζηξαηφο θαηέιαβε πξαμηθνπεκαηηθά ηελ εμνπζία5. ηε

ζπλέρεηα, νη δηθηάηνξεο εθδίσμαλ απφ ηε ρψξα ηνλ βαζηιηά θαη κεηέηξεςαλ ην

πνιίηεπκα απφ βαζηιεπφκελε δεκνθξαηία ζε ζηξαηησηηθή ρνχληα. Σν 1974 ε

Διιάδα επαλήιζε θαη πάιη ζε θαζεζηψο δεκνθξαηίαο θαη δε πξνεδξεπφκελεο.

πληάρζεθε λέν χληαγκα απφ ηελ Δ‟ Αλαζεσξεηηθή Βνπιή, ην νπνίν ηέζεθε

ζε ηζρχ ζηηο 11.06.1975 θαη ηζρχεη κέρξη ζήκεξα, θαηφπηλ θαη ησλ

αλαζεσξήζεσλ πνπ ππέζηε θαηά θαηξνχο. Σν 1981 ε Διιάδα έγηλε κέινο ηεο

Δπξσπατθήο Έλσζεο (Δ.Δ.) θαη, ην 2001, κέινο ηεο Οηθνλνκηθήο θαη

Ννκηζκαηηθήο Έλσζεο (ΟΝΔ), ελψ ήδε απφ ην 1952 ήηαλ κέινο ηνπ ΝΑΣΟ.

Σν ηζρχνλ χληαγκα δηαθξίλεη ηξεηο εμνπζίεο: ηε λνκνζεηηθή, ηελ εθηειεζηηθή

θαη ηε δηθαζηηθή. ηε λνκνζεηηθή κεηέρνπλ ν Πξφεδξνο ηεο Γεκνθξαηίαο θαη ε

Βνπιή, ζηελ εθηειεζηηθή ν Πξφεδξνο ηεο Γεκνθξαηίαο θαη ε Κπβέξλεζε, ελψ ε

δηθαηνζχλε αζθείηαη απφ ηα δηθαζηήξηα ζην φλνκα ηνπ ειιεληθνχ ιανχ.

Ο Πξφεδξνο ηεο Γεκνθξαηίαο ηεξαξρηθά βξίζθεηαη ζηελ θνξπθή ηεο

εθηειεζηηθήο εμνπζίαο, ελψ νξίδεηαη απφ ην χληαγκα σο ξπζκηζηήο ηνπ

πνιηηεχκαηνο. Δθιέγεηαη έκκεζα απφ ηε Βνπιή κε δηαδνρηθέο ςεθνθνξίεο. Ζ

ζεηεία ηνπ είλαη πεληαεηήο κε δηθαίσκα επαλεθινγήο γηα κία αθφκε θνξά.

Ζ λνκνζεηηθή εμνπζία αζθείηαη απφ ηε Βνπιή ησλ Διιήλσλ, ηεο νπνίαο ηα

κέιε εθιέγνληαη κε θαζνιηθή κπζηηθή ςεθνθνξία γηα ηεηξαεηή ζεηεία. Δθινγέο

κπνξνχλ λα πξνθεξπρζνχλ λσξίηεξα γηα έθηαθηνπο ιφγνπο, φπσο απηνί

νξίδνληαη ζην χληαγκα. Μεηά ην 1975, ε πξνθήξπμε πξφσξσλ εθινγψλ

απνηειεί ηνλ θαλφλα, κε επηθαινχκελν ζπλήζσο απφ ηηο απεξρφκελεο

θπβεξλήζεηο θάπνην ηδηαδνχζεο ζεκαζίαο εζληθφ ζέκα. Ζ Διιεληθή Γεκνθξαηία

ρξεζηκνπνηεί γηα ηελ αλάδεημε ησλ βνπιεπηψλ έλα ζχλζεην εθινγηθφ ζχζηεκα

αλαινγηθήο εθπξνζψπεζεο (εληζρπκέλε αλαινγηθή), ην νπνίν απνζαξξχλεη ηε

δεκηνπξγία πνιπθνκκαηηθψλ θπβεξλήζεσλ ζπλεξγαζίαο θαη επηηξέπεη ηζρπξή

θπβέξλεζε πιεηνςεθίαο, αθφκα θαη αλ ην πξψην θφκκα πζηεξεί ηεο

πιεηνςεθίαο ησλ ςήθσλ.

Ζ εθηειεζηηθή εμνπζία αζθείηαη απφ ηελ Κπβέξλεζε, ηεο νπνίαο θεθαιή είλαη ν

Πξσζππνπξγφο, ην ηζρπξφηεξν πξφζσπν ηνπ ειιεληθνχ πνιηηηθνχ

5 http://el.wikipedia.org.

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BA%CF%84%CE%B5%CE%BB%CE%B5%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%B5%CE%BE%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%AF%CE%B1http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CF%81%CF%8C%CE%B5%CE%B4%CF%81%CE%BF%CF%82_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CF%82_%CE%94%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CE%BA%CF%81%CE%B1%CF%84%CE%AF%CE%B1%CF%82http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%AE_%CF%84%CF%89%CE%BD_%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%AE%CE%BD%CF%89%CE%BDhttp://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CF%85%CE%B2%CE%AD%CF%81%CE%BD%CE%B7%CF%83%CE%B7_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1%CF%82http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BD%CE%B9%CF%83%CF%87%CF%85%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B7_%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%B9%CE%BA%CE%AE

18

ζπζηήκαηνο. Ζ Κπβέξλεζε θαζνξίδεη θαη θαηεπζχλεη ηε γεληθή πνιηηηθή ηεο

ρψξαο, εθαξκφδεη ηελ πνιηηηθή πνπ εγθξίλεη κέζσ ησλ λνκνζεηηθψλ πξάμεσλ

ε Βνπιή, ελψ ηαπηφρξνλα κεηέρεη ζηε λνκνπαξαζθεπαζηηθή δηαδηθαζία, κέζσ

ηεο ζχληαμεο θαη ηεο πξνψζεζεο πξνο ςήθηζε ησλ λνκνζρεδίσλ. Ζ

Κπβέξλεζε κε βάζε ηελ αξρή ηεο δεδεισκέλεο νθείιεη λα απνιαχεη ηεο

εκπηζηνζχλεο ηεο Βνπιήο, λα έρεη ιάβεη δειαδή ςήθν εκπηζηνζχλεο απφ ηελ

πιεηνςεθία ησλ Βνπιεπηψλ. ηα πιαίζηα δε ηεο ζχγρξνλεο θνκκαηηθήο

δεκνθξαηίαο, ε Κπβέξλεζε θπξηαξρεί θαη ζηε λνκνζεηηθή ιεηηνπξγία, θαζψο

πξνέξρεηαη απφ ην θφκκα ην νπνίν ειέγρεη ηελ πιεηνςεθία ηνπ Κνηλνβνπιίνπ,

θαζηζηψληαο έηζη ηελ ςήθηζε ησλ λφκσλ κία ηππηθή θαηά θαλφλα δηαδηθαζία.

Λφγσ δε ηεο ζπρλήο έσο θαηαρξεζηηθήο επίθιεζεο ηεο θνκκαηηθήο

πεηζαξρίαο, ε δπλαηφηεηα δηαθσλίαο θπβεξλεηηθνχ βνπιεπηή κε ηελ

Κπβέξλεζε πνπ ζηεξίδεη, ζεσξείηαη ζπάλην θαηλφκελν. Ο Πξσζππνπξγφο

απνηειεί ηελ θεθαιή ηεο θπβέξλεζεο θαη κε βάζε ην χληαγκα είλαη ζπλήζσο,

αλ θαη φρη απαξαίηεηα, ν αξρεγφο ηνπ έρνληνο ηελ απφιπηε πιεηνςεθία ζηε

Βνπιή θπβεξλψληνο θφκκαηνο.

Μεηά ηελ απνθαηάζηαζε ηεο Γεκνθξαηίαο ην 1974, ην πνιηηηθφ ζχζηεκα

θπξηαξρείηαη απφ ην ζνζηαιδεκνθξαηηθφ Παλειιήλην νζηαιηζηηθφ Κίλεκα

(ΠΑΟΚ) θαη ην ζπληεξεη