23
P f 09 If ME "(11h , I zçç\ \ \ \ \ :1208 845 EJ.2 (3381) 118. NO. 1 k \ \ \ 1Pa' \sri'çco"\,ciO,i. r\ . nih ii \ L)C\)l.I

inehrm.gob.mx · 1/1(1 SIrx "nu Cs 00 sort tit) tiel.a SctTclaul ifr 43okina i,n enraiguit dc c000fli I ii dcc oniencos. pbliem v pu hi an t,aIJajt>s hlwn g o% s dilumli, .nipIianitoce

Embed Size (px)

Citation preview

Pf09 If ME "(11h, I

zçç\ \ \ \ \

:1208845

EJ.2 (3381)118. NO. 1

k \ \ \ 1Pa'\sri'çco"\,ciO,i.

r\. nih ii \ L)C\)l.I

INSTITIJTO NAcIONAL DE ESTUDIOS RISTORICOSDL LA REVOLUQON MtXICASA

S

Rej

BIOGRAFIAS PARA NINOS

as

1p@ , ftgm

7 AP1 d/ 1

- --- -- --4 j

Et Insti ciii I Nacitsial ifr htmIxv Ifisulmost ik LI RrsoI U1/1(1 SIrx "nu Cs 00 sort tit) tiel.a SctTclaul ifr 43okina i,n

enraiguit dc c000fli I ii dcc oniencos. pbliem v pu hi ant,aIJajt>s hlwn go% s dilumli, .nipIianitoce ri o,.Kxiflnciitotic] pTo(ro bit(/inc., de Li Rn ol U' %IC I(JTIJ

El Ins' 11011). adcrni,. )Li situ, rr%Ixniw bit en so asircn ko ik dcsar roihu, it ins ui,s dadn on,uccno, ni so de Li

I:icieiwn .kiu is N.0 o,i..I . d. I,. Rrsolmióci 1ricana toI 9f c-n 19$', Po, r lo. sc lu cg iIJkado tie ;,uiblccar pro

I1I4)5CI CI tlflkk norniodr is gnus hiscO,ir.i, dr.ITI.pliar

p.. cc ik so ' pi I,li Ic 'mrs 41 MgI 0 XIX .idrinas del XX

I)c las s.iiii' (olrc( o:,, qoc ci [ till it publics (I.

tel.. itci INI I 1KM. Odri, irru dc obtis F,iiucI.i,uitiui.slrs dcU lntk1w,nkruci.i Li Rnolociâru. (flnss (nIin.ir,ov.Icis.ts.(;oadcrnos I IisiA,itiisi urlir tin logic njxiial Ia ct,Ircoóflden,nn cud.s 11 tioguiLbs par i N ñs . InsistrilIc to Inn e'

,.II%tIlJicSjs Itt IIITIWS tIJtiOfl.Ilt% IncI(JnI) IIIIttTCS (lII

kin ronsiruido Otic,IIJ fiji iIII I ,IIIIISIOIi tic Ia sidi

obis tie los Icinnbtr, UIIIJnn pie IIi;l hedio ncr p..h no

ci,cnjiI,,ia SO mislon (OflSITih liii Si till IIrXJ .i qtiltIIf' Wilri ilcul,, de %16xi4o. isce I t so pjoiilo v 6ted ,,icncsdcl

liisiiioco pa,.i Jjw,.II Ii • OiiipIohIuIsiI pcsidrin 1.11 de hair,

hono; . tcixtc.un.,s k .isrr sci dig'' ' title los inrui I

hO' (It IIIJJTIJ

Lu. piblionda Ia lisololoollo romo ft Imonik, Sn.oa.I de I.u.ud.. IIiskioiIa 4 Li Raca,MMnMXU. Cqono cccmkno & I Sa,d..Ls d, Go&maa. 1w) (5(4 IM Msa'I kinh,iDlii

IS I H RN.

Ij Jin k.&.i!#n eI

Vocil •

I . J, Ian, Lr,o' Ik.csoi.,Data,. de 1Ia.

L* (k4 [Sn,Dooms 4 OOrnSqn

IMnho. in.naJOi £ I%tImcJsaLI %s,cnaI & .Muds* ItiMLMnaè U n$att 1an-aa.

t,h,In NurnI: P OtOlO D.Ivpcn, Casatha,.Mhi,. I"

ISIN -

H

•4r-tl hi.fl1M.t

3 Ia A I as —. —.. sj S

BelisarioDominguez

—LVFAVLJ4 V FSI,(

El 25 (Ic ahiji de

1863, en lit (ludid de (:011)11811 (IC las Flores,Chiapas, nac io Bell sari o nit in "w/ Pa len -LI l.

Sits pa (Ins iti tioli dufl Cl colas 1)om in -g tiei. on pg inalio du (:011)1 tan. V (tUna P i tar

Pal (11(1 a. de l VU I ItO pa is ([C C ua rein a I a.

Desdr WIlY }W(ItWliO. Rd iSaIi() cs<tuhalxt

a Wit ía mcii (P. CII (0I1 pan UI (It sits I ICI 1118 liC )S,

10 (jIlt' Sli }XI(IIt Ics ptaricaI)a (It (LhIIliI() Itt-ho (filth! jtuiii ()iItgit. LSU (ornandaba

MIrtC (1(1 ejerfirO del (I1lJ)CFa(LOt Maximi-Ii ann • itia tub ataun Ia ci udad (IC (011)1 Ia ii.

"El 15 (Ic mayo de 1863, eSLaIXI VO CS-(011(1 ida COil varios tit' los VtNI nos ticC :thU i tan ru la azotca del vwjo PalacioMunicipal,pat, i nICUL ndo sacar a tiro Jim-plo a los conscrvadorcs subidos en loalto de Ia tone del wmplo (IC SantoDomingo.

N \

•1leniendo casi ganado cI terreno mc(I jerot i un I a I ai.o en la pierna y 1xXx a

- pow [Ui perd icudo H sen ii do. Al poconato dcspn té y me di cuen ta de que los

\ i nvasorcs hahian entrado a la ciudacl ytotlo ti pueblo estaba en sus manos

LX

A twa pregunta cli' los flinGs, don (Jeofask's eon to (j tIC 10(10) CSIO hihia pasado (uarldoRd isa rio ten ía a )Cfl as 20 dias dc nacido.

Bclisario cstuclio en Comián sus prime-' ros anos dc escuela v pronto dernostro su

[uerza de caräcter y al mismo tiempo la bon-\. dad (IC 5115 seuumivnos, pot to que Sc ganó

-' ci respeto de stis compafleros.

Los doniingos cran para Belisanio los diasen que podia ir de pasco a una lierinosa ype(l uefia lagu na I lamada N tea boor, UI U)

A#

-

8

9

ccrca tie Comitin. Sentado en una piedia de]it Ia, miraha ci agua in telitras a su alre-dcxioi t<xlo era SOinhiti v si km 10; nada se It

CS(1 pa ha it sit IVI ()bS('I s'idoi V ponia

aiciWiOIi it 10(10 lo (pie In rodraha.

El padre tie Bc'l isarin ftiìia una ticnda encoinii5n, donde vetitlia tIt 10(10: iapaus.

sombrew.s, sal, azucar, cuhetas, nile, lapires.

sli Ia', (IC Won tar, arados V ill uclias cosas mis.

Be I tsar to Inc till 11111(1 Dilly lU IC! igen IC y

20 ri to Sus padres dcc td jeron ma ii da ii o itSan Ciistoha I tic ]its Casas, para (jtie font i -nuara sit I tnt Fat i: ion eli ci I USC Rico tic Miesy (iclicias del ESLa(IO.

Al ust udiai ]it ISLOIIa tic Mexim aprefl-tiiti(Itirlos )wj ( nes horn lies (it I pais ('ran

aq tie I los q a lenes ha blat i oct ikfl in Iii est Ia vii tid

y a q u kites no ks gusta ha quc ci pueblo su-Iricra tie oprvs!oiL.

Casi pa ia liii UI nat sit liii lera to, ci rioAmarillo se desbordo ik'spues de unas liuviasi urn luci Lcs, Ins (Xá1flCflCS finales en ci Inst i -111(0 SC (Micron (pit add art tar N. i sari o los

aprobo bit I ian u'mcn w.Los padres de Rd isario (ran personas

acounodada S. poi II) (j (IC dttidit'lOfl man-dM10 a Paris. Francia: ahi permancció ciiez

- - -

IF)

II

aflos, hasta que se recihió (it m&iico ciruja-no-paitero Y oculista.

t tn dia Belisarlo rerihjo la noticia (IC quesi.i padre st encøn traba miiv eritm flic) y re-gresó a Cornitáu. clonde se dedkO a piaciicarsu profesion.

—UN MEInLO DE COIMZOV

El doctor Dow in -guui trabajo mud U) por los pobrrs. a quic-lies no irs (oliraha la ronsuita v a veces lesrega laha la UW( lid na q tie vendia en su far-in aria. a ]a c u a I le I ia ha puesto clii 0th hic (IC'La Fra tern idad"

hempo ciespi ItS. SC casó con Del ma Zeba-ii na pima su va a qu len sus padres ha-

hiau U'IC g ICLO a] quedar h uérla i ta

Dcspti's dri flacim iento tie sus ties h ijos.Mat i ide. Ikrm I Ia v Ricardo, ci doctor Do-minguez v su fain ilia LUVICTOil que t'iajar a la(:iuhtti de Mkico. pues Del ma se enlcimó yal seii III (Jut' éì no podria curarla, decidjo ira la capital de la Repáhlica. para quc Ia

1213

arendieran con los mejores instrtinwntos yen los I topi talc's TillS fliodeinos dc la êpoca.Sc iT)StI hi CIII Cil IacLIhava. Al )(R1)IBLIELO SI) <Sposa N, ( lUCRE SC cjtiedo solocon sus ties Ii ijos.

En rued jo dc toclo lo q uc Ic recoi la ha si I

vida (i n Corn i án cm ptK) a clar se null I aque la si tuación doininante en ci estado deChiapas era utia de las peores Cid JThIS. Dcci-±6 dar a ronocer VI giado de pnbreia en Cl

cual vivia ci pueblo v poi Ri I mat lvi) QSCII binLi!) nfl!) ifiesto, itihi lead) el 28 (Ic abri I de1903, dirigido it paisanos, donde descri-Wa esa rusty situation conon(la pot ci y a Iacual no podia olvidar. A uste documento inii tulO "Chiapas".. En a I gwm dc sus pãrrafos(lice:

• 'Cli ía pa ii riMs: la pu ultra pro'i (kuciaq tic tonla rada 11110 (Ic 'tiestros gobc'r-ii aUIOICS al Ilegal a Chiapas. es Ii acer(rue F (J tIC CS tIll ía VOtI to dU Por fir toMa tz v q tie I icva [ant I tades para mane-al s' expi otar ei es (a do a s u an (Ojo. y

;sois tan inure!) (CS qiw lo ut'eiS' .1 La-cen a iguna diligencia para corregirk)?Tiempo perdido.

I.'

flespués hizo twa ]Isla di' las riquezas na-tura ics del I ugar. y lainento ci q tie Chiapasfucra uno di' los escados was pobres y dcsgra•ciados de la Repti I) I ha.

P id io la a viida tic n urlios. CU primer In-gar (IC los pclIotIkos para (]IIC SC reproclujeraIC) q uc ci ha hía t'scri I 0; jWli) ci t Will pa paso vno htz ho ni ngu na ream on eu L re sus pa isa -nos. Pow tiempo despues. Iiio olto cscritc.esLt' di rigido a los periodistas. en dondt' irsred a ma ha ci esca so in teres q tie inns cia bin ian Eu ci su fri mien to del pueblo (IC \ léx in);tam porn It hit- ICIOII caso.

En 19011, se dcc Id 16 a cdi tar i ion su cuen Latill periodico al (jLIC j)tlSO 1)01 uionibi&jl/j Tlt, qUV (Cilia la )Fi mel a Ictut di' aquci iiiq tie Bell sat 10 Dominguez con si clera ha eraflcccsario pant ci I) iciies tar di' Chiapas: vii -t wl. a I cgria. llabajo y esWici Sfl in. Dr esla pu -hi icac ion solo pi ido cdi tar Matto U Li I11tlO's

por lo q ui' (k'si in sian ado. tegreso it Corn ii ;i iia] a no siguwn Ic.

flu ran ic mill ho Lici llj)o. ( . 1 (b( , ( C if i)cn nit)-gucz solo es UV() (ltd ic ado a ira haj at tn sit(anita • a avudar a roda la genii' cj ttC lo twit-si cara v rn ui rim it Sit genrrosutad fill-rally grande en muchas ocasiones. Cuentan

IS

q tie mm vez lo vicroil pot un barrio mttv po-bre, mientras Ilevaba sobre sit espaida unastall aS. A tin gnipo tk' j oveiws ks lIam() laatcnción q uc u na persona aj cila a so barriohtciera eso. Al acercarse v olrccerIe so avudaSC (I wren (LIcfl a di' q 1W se Ira ta ha (lt'I dociotDominguez.

—1)i DC )ll) Ill g LI(I, (j Lii' S0I)i('SI CI 1(011 -

crania J)Oi aca. 1)ata (jLiC q tilt! C (Samadri a? Nosot los Ii' a y Lit Ia HR )s a lie-

I

vaila. n; ilinla as di '"11105 a tinhltie vafl'

— No Ultit Ilacilos. (5(8 UIIia CS !]1it 115-

tedes Si gall coil In si 1)0. Lit I kvo a ]itcasa dc tilt VC( ino Lie aq ul celia l tiC SC

cnn lCD (la frilly Cli 1t'i lilt) V ('Slit iC A )S LadoCII ('I S tiC It) tIC sit It Li liii ide (ho/a.

1d() rI [)LIti)lC) (IC (:oiiliI:in sahia qtirSICIIt})li' (li lt ' Ii' Ilablall J)cdtdo ;ii clociot 1)1)-

iilingtiez cpu' fLiCflh SI! I'USIdtIILC \ltitih pal.('sir SC iit'qaLt it aceiflat No pOl(tI( no qili-sura trahajar poi sit purl)li). sino Pu i(ItiC 310

It gti si a ha ]it forma di' set di' li s go theta ii us.Peru a ]a ra Ida del d ictador Porfi ito Diaz, en1911, acepto pot [in ci cargo.

I

-1 OS (.1 flGO' Pt) 11

_lII tirank' ci(jut . ( SI U Vt) ci (lOt tol 1)0111111 gt IC? ('H Ia presi -

tienna III III I(IIXII, uiaflh/O C siSWIl)a dc un-)UCSI (IS. pot [etc U)! I< ci SCR 1(1 () tiC aglia Xflzi -

hit (Ofl 18 (0iIStttI(Uici) tic iiii LIl1 ( l i i( tic

almacenam k'n U). A66 caiili nos vn nales alas pohlanonrs ceruanas V fliCj0t6 L's CS(Lfl-

las.

For eSOS (has, apareric) lit) grupo en San

(:r is toha I q tie 110 es ta ha (011 ten to ron cii ri unto dc la rausa tit Francisco 1. Madero.Este tthW i uncut a to ti Wa hciaha LiFt SUflUE de

ibm hue juan Espinoza forrcs. q u lenI Dvi to

a I CX1OS los prcsn lii ks iii nfl ic pales a I livan -

hululientO.

C ia i li ci dK cut Dominguezguce. FUrl blO ci

[u legrani a pala Li III tSr a ]ittI i 1W! iOn, tonics to(On Gill) (Itic (!(na:

"No acepto SLI I 1W i taciohl pot StE lo

c'ue pFoj)ulR• una tiaicioi al gohierni)COIl SIll 111(k) (J 1W CS 18 Ct! in))! IC'! (Oilsit detwr

8

Nlás a(klante, '.' dcspués ck que se lo 1)idi6ul Club Liberal Chiapancm dccidió accptarSU :at 1JI dat ti ra pafli Ics ul Lit dc(R) Sc uadnren 1912, ifilt) SLI pleli IC tie I .(-OJX )l(l() Gout.

\'a pa ra esa s fee has, sit Ii ijo Ricardo hu hiadecidido seguir sus pasos v c'studiar la ca-ITCT8 de med 1(0. Para ml c lecto, vi aj a ion a IaCiudad de Nkxico cuando Madero goher-naha en rnedio de grandes il ificu I tades. Y esi' q U I CflCS bahia n gozado de codos los pri -

vilegios (lurante ci rginwn tie Porfino Diaz,110 ('S La bati (II SflCSI OS 3 tC DII flfl ar a ci los deUfl tha pant otro. Pot tal inor ivo hubo twarebel iii CO lit rae I go hi n no dcl pies i (kfl teMadero. I In grtipo de grocraks cncabczarontin kva n tam ien 10 q tie esta I lii ci 9 de khrerodc' 1913 en la Ciudad dc Méx ho v q tic se Ic(IUOCV (Dli ci 110111 bIt' de lkcetia Iiigica,puts (U ('N )Ii tint di as (Ciii bles pa ia It s hab i -tantes tic Ia capital.

—LI (:111),! DE

Un tesiigo tie CSIOS

dias fur A bra ham Vázq ucz Uernáncicz. Sit

'9

tin, q tie era sol (lath) del ejeti ito. to I levi) a]

t - ua I ccl a viv it (oil êl pm CSO recucrda mu v

hien It) (IC su(e(Iio:

20

"Don Bernardo Rnt's Sc levatit o en at- - -

iflas V fXilil cktcntiio, (OI1iISIOt1it0I1 II

batallol) (it P'' (ILIC (lilcaclicra

ci I'Ll lano National.

I'll SC Iicmjx) ci M(alo Irma aIIx)IN V

ci Pala( i tILL LIII })i%() 11135 (11;ljXlIl0.

'¼1c subi ((ill iocla la c)i ) l);I a Ia azoka S

vi t nat nb (loll Bet II a I do Rev vs ava ii to

I i a los soldados ( Ut' St ('I 1(0111131)3

atri lit lwrados. Sonaroii (liSj)aF()S %. ci

ca 0 ff1 tUFIfl.

Los amocinados tIe Ia Dcc (11k1 I64I( aSt IttI311e13U)I) (II lii Ci titLitfihi c • illi-(tition 51.1 ala(Itic wilIF;i }';ilatio No

hIt Id011 iiititlius tiispans: was pain 13

nIH! It! Ia (ILIU LII)LL tcvüliitioti. Sill ciii-hargo. (bUS graiiadas fin irlon I)ILIII( nell

Ia 13(113(13 chI ii!at LU NI(I()iit!. esta-

Iiaink V nhItalicIc) a 111114 11a genic.

(:11L1111( tOtLt\ILI Nc vs(IIIII;tIlan iti'xt-

Ins. il(g() Vi( I(IIi3Il() hhit.iia ;ii Palm i()

2!

Na( ion a lI j LIII to ( on (H it )S olw Ia I vs. Sc

[(LIII UI DII en t'I SalOti print ipal (let Pil-

lilt cli a ndo ii na granada se t-StIC116 a

i( )(( )s IntL ros de (lOndu es (a kin (0)1k-

Itlit iLIIld(

lil taiiaI;i no (\iLil() ... v I Iticiia

'. NuN IlEltuhlts III si(}uItra St (IltiOII j)O1

tlltti:nIus })IOSIUt(I(fli (1)1) 5115 jila-

IR•s

bi;iIiatii Lt'Illu 1)3 SIt

Vu. ('ii usc IItIT1JR). ho It (II ihli l )Ortafl-cia

it es;t glahiada: pCI') has (lilt it) hiit

(111<). uslus scgLIIc) dc qoc Si I1tII)i([a us-

13113(h). I.LS (Usa,, hiLIi)it'iLtIi SICIcI tic

clilcIcilic lilaticia: doti 1aIIc1iIIO, Flan-( Is( I) I. \hi(ItI(), ID) 11LiI)icI( ilILt(lIo

iltittLi 110 hiLiI)i(iii lonlado ci podci y

ckni \cIILls(iaIuJ I!tIIi( a SC IlitiflILI Itv;in-

13(1(1 (Ii ,iIIIILIS,

Li g(uItraI I.IIIIItJ Villal ci;i (1 (lIhill-

tianic ,\Iilii:ii dc hi I'ia,a. }uic)II ictiItai lIt-

I 1(k) (!LJI;IiIte ('I UIil(Llt' a htla(i() National. ti

i>irci(tiii \ladtl() I)Oh1iI)Ic) J)I!3 SLISIIILIIIJ() a

22

23

\'icror tano Ii ut'rta • con c uva avuda penso

vtqwci a los sublevados.

El general I I ncr ta Ira it iono ]a oii In 11/8

ckpos I tada cii CI C hi/4) pisioncios it Madero

V al ViCCJ)I(Sid&nIt LOSt Maria Pint) SLUIFC!, V

los ic I LI V() ( , it Pa I atio N LC U )IUL I CXI g ié mm Its

Ii rinara n sit run u 11< ia. Los dos acepta r( ut ha-

crib. [)UCS C F(('U)l1 qLI( ask Sr podiia uviliul

nUtS tint a ii Ut III ft lit U (It sail gre v CIC'SCi(- Ski

j)I1SIOII iInj)iovisatht. fziiiiaron &iitliø docu

ilicitto.

V it tori a iio I IL U ta of rnio icspe tar ]if

'ida

dc los pri s roncros, q LI icucs Sfl 1811 Cli VI ados

(II till t ren especial at puerto de \'nan UI COIl

I ()da s I as .segwzd tdes dc la ks. paia (III(- se

tiuban araii Cii Cl flucrR) CUIXI TUflib() if

Ci Ltd ad de I .a Habana. acorn paflaclos por ci

ininistro dc aquel puts. Manuel Mãiquci

Sterling.

Fran his diet (ft Ia iicwhe del sahadlo 22 de

i('I)i(i() (it 1913. Madein V P1110 Suret aca ha-

lxiii (IC apagat las Imes(5 V St tiisponian a dor-

iii ii, tIi I a ill tciidciic Ut (IC PAM IC) I Ut IN ser-

V a (It ( I (dl, cua ii do ciii ia i on ti coronel

J o a ( 1U ill (:liiflhir() %, ma yor dc rurales

Franc i sw (2arckna s.

—Seflores, levãn tense.

—;A doiidc vamos? —preginito Madero,

iIi(Oil)Oi a IitIost' sorprend ido.

-Los I kvamos Iucra it la Pen i ten-

ciad;i.

Al sal ir se agrcgarcm a I gin po 'aFIOS oh-

twles was. . Ia })LIcrta ctnl Pat;uio Nil( lanaI

ks espera ban dos a ti toil iiw iles lleglos. En r I

priincro fur 11111 ()dLI(I(t() el señor Maikru,

Franc isw Caidnilas Sn itoiiiodo jlIiit() it

adelanu' se cOh)car(ui (LOS tunIcs. El 11(111-

(iad() Pit ic ) S Lia ret s (11)10 Cli I I Otto ULL tOI1l0 il

C dM1 %igila(f() j)oi el caj)itai Agustiti Figue-

ias V J)Ol 0111) Of Hal.

LOS dos a a tornov i k's part icron en mcd lo

(IC la ii (Xi IC it .CC LI Ui IWIFI , CU donde SC t •li-

tonti aba ]it A! Ilegar ficnic it

la ptiertu (IC! iwiial SC ciettivicron Liii flU-

flietiUi, P' (1 uhilitiar SLI V!JC pot tiita calle

lateral, angosta V ( IflIW(iia(Ia. IOt8lIIlcIlte us-

( ill 1.

II au C is(1) I. N lade II) haj (Id to(! it, y ape.

ii as to liii 1)4) I ic ho, ci lIlilVt)i C 4i1( knits lo

asesilu) IIIai!l(ItlC, ti) (LiiflJ)IilflicnL() de Ia

den dcde V Ic! or i a no Iii ieua. Al mi 5mb I inn po.

ci Ii nun i ado Pi no Stthrcz file oN igado ;I

24

jar del otto (oche y ci (aIR) Rafael Pimientalo victiinó.

—Li 1.1 LII.1 lilt!, l)UCTOIi flD.%If\(;( Ii

LX H. UflX ;RLSO -

iia V(• I (111t ]it

de Dipillildosmvp16 las l(I1tiI1CiilS (fill

P res it IC U IC V cit I I( fl rcs RIPlI (, t Ito Las-( tuaiii. lui!IiStl() (It Relacionts Extc'iiorcs,cjL2cd() II it( 11(c (IC Ia l'rrst(lcticia. )wr() SOlO

ix ti a Ilolliblar it V1roriano I lttti hi llltlliStI()

tic I ;olni I):R loll %. ascguiark la sw rsiofl

II caigo. ( 01110 in nIal(aI)an cIiLotkcS las Ic-

'CS.

El ,,ciiacic,i 1.t0I)0I(t E ) (otit cjtuirtl (IaIliLl% aliligo 'fri pnsiciciitt Niacici I). flUhl io a

I ' )s tot OS tljas tic tStc ;lst'i1111( )( U (a I 111(1-

6vo rI doctor l)ollliiigLic/. t •II SLI al t&latI (It

s LiI )!cIltc . j)as() a c)tLq):tl CI ( ; irgc) cit sullildol

CI h (IC !Uar/() (1(1 iIiIsrl)i P aflo.

El lb (It . St)E ititiI ) i ( . Vi(loiiallo I lucita

Ull titiol itit tic goI)i(IIi() allic Ci (:,-

glcs() N ti tiuc mi Dcnningwv. a) dai se tiel)t;t

2

de que estaba Hello tie nienhi ras, escrihió tandiscurso en el (ual decia:

• j) wa mc ci gobierno de (loll Victo-ía) U) lit IcI Ia no SOIZI hItCH Lu no Se ha

hud in nac Ia (-it tic la pat i licac ion(It' I lxi IS. Si Ill) CILIC Ia sit uacion actualtic ]it Rt'pñ I) I Ifil CS ill [mi (a men it peor(PIt' antes.

Dej a IC IS pot (('11101 it t Ill L Writ q tie

(OlitlIltU Cii ('I IRRItIr

IIIVII1/1I)t (Oil tillllaniarniento it )t)SIll It In 1)11)5 del Collgicso l)t!2I title hominim a\Icxiro ante ci nhtlildo, ()j)OnicfltIOSC it Ia ci -

giitiI/a dc kiwi (01110 Pruner it1ahIdaIIII() aiiii ira jdoi ist'si nO.

Peru c's me di SC LI ISO no ace no ri 1)1 (Si -clinic CII 1111110 cit la ( illIlilni FRU los ICII11I-lIDS I'll titic csI;II)a t'Sc rib: t'iiluiiccs ci thu mi

Dow iiigtir/ tIemnlin ititpruiilui ID ('II (Ill VU-iilhit( V r(F)armulo.

(oil c•stt idc'h Ihgc) it uI1Il)It ' IIta cii(()IIi!XtiIII (It' I Ills Fs1niioi;i. t'sttidiaiice cit

V tahiIi)i(t1 r)l!ginalIc) (It' Chiapas. pant})eclir l() inl})lIInic'laIi. I'.! (ltItIi() titi Iii-

26 27

gar, Adolfo Moines tic Oca, se ncgó pormiedo, ya pie éI trahajaha para ci gobterno,pero una joven empicada liamada MariaElena t idcz Larco (tSC( it I ado %r hae iéndolt'u na sena a I joverl estud in Cc q Ut? aCOTI) pa-ña ba a senador Ic diju q ne Ic diem ci escri toiara imprimirlo aunquc fucra a escondidas(Id tiueño,

A pesar Ut quc ci doctor Dominguez nopudo Icerlo en la Carnara y la pal Ida rcw-gió UI u(:hos cicinpiares, ci disc ursa 3)lmfli)Ci)

ci enoj a tie \' Ic (aria no H LWIIa.El donor Dominguez no se dio pot ven•

cido y en la sesiOn de la Camara pronuncióotro (Jisculso, en ci utal insisuó en seflalar la(11(1(1 I situ ac ion pot la qtw a ra vesa ba cipals, las injust ii i;s quc SC COflICI Ian, Ia misc-na del pueblo v afirrnó adcnrns q ut \'icto-riano ilucria cstal,a afcciacio de sus ficulta-des men tales. L1CS vcia cjn-ci to.s imagi nariosy es ta lxi provoca I Rio U U CO nfl ida internacio-nal con Esrados Un idos.

Por las Ta/ones an tenUres, ci senador Do-in inguei propuso lo siguiente:

oncededme ci honor de it comi-sionado pot esca augusta asamblea. a

28

pniir U (lot) \tc IL)! iauI() I I tit'iIL piefit lite Sit HULtIRRI a Ia Ptcsitktit Ia ck la

lttjnthl u:a. (IC() quc cI C'Xit() CS hillY

j)OSihIt. lit' .ittiI till plan: Mr J)ics(il-

IIC it (1011 \tt U)IIUII() 4011 Ia sliII( 11W!

Iii iliatla j)Ol I(Xli)S lOS scuadoRs.tills (OH till ('jCtflj)Ial dc (!i',( III So

(1(1(1 (jilt LtIC hi Itonia di pflS(llhit alMIU)I l'icsidtnu dcl Stilatlu cii lit

del 23 de Scj)lJciiII)lt.

Al led tSIOS do( lilll(li((IS In ThUS j)lUIXIhit us quv II(gahld() a Ia hihitati di Ia icc -(LIII })icrcL la PUt 1(11(11 t!cn Vi in-

I i;II1() I iticria V SCU at t)lflthl(k) pol lilt

11(1) tIe ha v nit mat.....

El sciia(Itu I)omningtici LiiflI)it'Il })Ialltcal)a

I ILICILI pitltia amptililitse V (ii till :u(u

jiIi lot i( 0 lIlhLIll(iIT it LISt!! patIO. I

(jilt st It 1(11111113 (II (uclita paril J)(l(I()tharlt'

10(11)5 'sItS (I iIIh(IICS Sin embaigu tsto eraimpmihIc tIi LIII Sri (all tiilci Ihic) ( ( UIH)

I liurta. \ 1t1I1IIli() 511 (l)S(tIIS() (()It t;i

1011 a SItS (OiIijXIhittOS Miladolts ( I nc (tCI(1

lhllilatalt (SC il1iSiil() Wa IC) (jilt tkhia CICTuis(

it \ ' i(LoIiaIicI I Itteibi.

29

—I( .INE.SlV.?T() Oh UN I'JLIE.VlE

El do tol 1)ommn-glitz cstaba a! (;lIhlo tie los riesgos (jltC col tlila] oputicise ill Erg! tutu tie V iitoria flu

Hucita poi In gut cIirigw uhta tI(na itamigo j CS us hi ii a iidi d 29 du sept it in lire.Vfl Iii tjUC. CIICIC otras (0.5115. It Quit:

• Qur I (IC) alit igc (loll Its Li s: Sr gut III!

I da (511 Cli peligio N. ( omo Ins asesi in-lOS t11 goI}ittlio ('slail a II c)rckii deldi a • lo do punk t.sptl U 1St. Lc SIij )I !((qite Inc haga ci lavot dc entregat it RI -

(11(h) tl plicgo adjunw (jtlC coluiclictijis ultinias diSj)OSI(tOflcS...

El wuador lklisaiio I)orninguei viviasolo en ci ii ou 1 j :i iii Iii • qtic' usia ha cii las (a-Iles dc San Joan cit I.cmin V Citpiuh i na s—ho Venustiano Carrauza—; ret ibm j)OIlas maijanas v las imotIws ];I di' sit hijoRwardo v it lit sit no Federico1OVI I.

_7.

II'

III

MA

31

La nodLe del 7 (Ic oaubrc de 1913 cstuvicron los dos con éi pew se lueron cut re las 9

10 dc' la ;ioche. Dun Bul isario no ru ihiivlsi las tic noclit , dcspués de clut' SU li IJO stiba. Ili taIupot1c) saija.

La duenzi del hotel ida to despucs q tieinto hombres enipistolados Ilegaron a sacar

tic su man n a! se )a(kn Darn in gun IO I Ic-a ron por la I ucua I tac ja la cal k.

Después se supo que Inc conducido enauiomovii par la caizada de la Piedad haciaci panteon de Coyoacán, donde lo asesinaroncohardcinen (C Y sepultaroil 5(1 cuerpo en twa

onlosa a Ia mil la (lei ccrncn(cnio.

Coma a los o ho dias de esic crirnen, sepresento (II Ia inipren Eu (lei señor Mon tes (ItOca ci joxen es I milan Ic tic Levcs que ha lilaaconqxinado al ciuc cur Dominguez ell aquc-Ha ocaslon I Icval,a con Ma Sóstenes Do-minguez. heimano del sen adr.

P Ia t I C810 n con la se foil ta H tin i ndczZano, q ut habla i rnprcso a cscoiididas ci dis-CU flU, y it coin tnt awn que Victor 18110

1-lucria hahn inandaclo asesinar a don Rd i-sario. Le pidieron los avuciat a con la impre-ston de 0(u) docurnen to en la misina [ornut

32

ell lo habia herho la pri mera vet. i.e en-

I regarD!) ci (ii U ifiG disnirso Uc Rd tsario Do-

Iiiinguct, V till gra bado con sit re i tat a. Orde-

ii 31(3!) cj ill la PU hi 1C3C IOU tie CSIDS docti men -

(OS I ICV3Ia ci LIE U IC) tie PA I A BR AS DE UNN

NIU ERIC)''.

I .a (lisa )iII IC Oil N, SCSI I1itt() del wi I aclor

par Ciii a p s file in ot i VO pa la (j tie Ins ( II j)LI (a-

(los tic I 3 tHU clad )id inra n il l i is uq )ador \' IC-

R))! 31K) ii ticria 1111a CX pI 1(3(11)1 N. milan)!)

hi icsolttcion (It uOiIsLiLtiIi lit

CII s(1-

Si( ptrlIlafltlitC 113513 OI)(CII(I iiifcnnws so-

1)11 ci I)aradero del NCfladOi l)oiiiingitcz.

AI 1)1151)10 LiClllI)() lia 1:111 SaIWl al Ejn U-

Ii() (jtit (II (ISC) (IC CjLIC StI( ttIttflI 11113 lltKVil

dc'saparicion tIC algUll (Ii})tlIa(I() o Scilatli)r.

SIII qtc La I&tI)FCSCI)Gf(iO!1 Nii(ional I tivicia

lit (X})Ii(a(iOh1 citi iISO, CSI Iflisilla ltc'1neseii

E;IrioIl SC Vt! 13 oi)}ig;tda a (nl(hrar sits sesia-

I ItS tIOI Ide (11(1)1)1 rara gai an has.

El 10 dc ()citihlC tie 1913, tiiia nitiltiLLid SC

(()Ug! (go CU hi clitlada tIC Ia C .11)313 dc Di-

piiraolos Sill (ti( litihiCia j)(rIIiiS() j)31a iiitEt

[l cli ti ICci1lt() of it ml. i(OflIOi13d por Ia

T)(JII( 13. En (ai1II)i0, Ins jusiiios t[CI 531011 de

SUSIOhiCS CSRII)3I1 lepICtos dc J)0hi(iilS V CI) los

35

sotanos v azoteas del misnin edilicio sold t-

dos armaclos ocu paban uxlas las entradas I -salidas. --

A lucra, ii ahia toc lo Un ha La I iou CC )II SUS

arituts I istas p318 disparar. :' Cs3t tie esto, st

a 1)1 in la scsi On de la (N311)aril. 1CSC Ut a

all Ic el la ti suc IC La UI) dc (,oI*riiac on .Ma-

nuel Garza Aldapu. (p11(11 tIIj() (IIC ;iI Presi-

tien te se It ha bia hucho nit v raro coda Ic ,c ticestaha pa.saiido. El senor ( ;al-/a Aldape I usa

ci tIllS SlUt) Cit )tC LIII (31 9 tIlt!) CIa (I Stfl3d( if

Rd isa rio Dominguez.

V i( tort U I IC) II tirrla OI(ICI1() IW( nr )R'SOS V

cilia recta t it tli pu tacos V CI SCI)ad() 101110)

ci acutFI() (li stisjxndt'i CS3 flhiS!1)a n odic siis

SCSIOII(S.

Allies dc Relisarin I)oiii iIigLIe/ \a hihiall

siclo asesillildos Oil' 5 I (I)i(SC11(a1 1 1 C5 pOJ)11ia

i-Cs, tulle clios ci (iii)LILa(i() SiII)Iti)tt J)(l

()axlC 3 1iIIII111)(I0 1';istCliU. ZII (Ill(' NC.' am-

531)3 tIC 'WE t1 jcfc (IC Liltil (OIIS[)I!3(l0hl (011ila

ci gohit'i iso; Cl (liI)IIta(I{) ;\(iC)i1() (;III I II)!).aClisad) tIt' CIi(3IW/ilI till ilIul Ill C!) Iclinati-

tepee; ci 11cc I lilaC 1(3 \1 diptuado Scriq;io Ren -

a P' do pot age lit CS del gc ihi trim

(Oi)(ltlCIdt) (II III) aLIliflI1OVI I N aIad() (IC ulanc)s

S.

y ainordai.ado, a las oiicu nas de pol icia dehal lIe;)aIIt 18, liigai III donde el mayor For-hum \iir:Iilóui II) astShtu).

Entic tmito. Ins IlIovilniclILos revolucio-fl3 FIth. St tx tCtItli all poi todi ci p3is, des (a -clii dose p01 MI alga ni/ac loll C I Vu ( IR'/l (IC)

por . cnusi lahto (arraiuza, gohurnador tICCoahuila, tel i se tt'hvlo POT (0115 idciai q tiela auwdrsign.uion de \'hwriano I luertacOrnt) Pu's i don e dc la Ruj nib! ira era a 1iii

COI1S it Ut ion a I e in ki to a Ins denias gober t zi -dares a que In a poya ran en ci 1110% I fflV ni oquc (OIIU (i 110111 hW dc' COflS (ii LIII 1)118 its Ia

(:011 (SC 1)1)] ('Li VI) SC I0C( U) ci F 1811 tIC(.uadalupu. quc ((It) ongeil al (ICIIOGuIlliCIl(()

tic: \'i tO! i:iiio I luerta. Rudattado en la I hi-

cittida Cit (;IIadIltIj)C, C thIlitIl Ia. y Iii mado ri26 de marzu tie 1913, el dot ii inc u to en ii tczu íaMile at r< m. Ins si g u ten [us pi iii los: I)csc onoc i -111 II! it (I de los P(XLCr(s de la Federac lull: (rca-t loll CICI ltjt'iito (:iisl itticiotialisia; ICCOIlO-

CilUhtliLt) cit \'m list iallo (.attall/.a (UIfl(,

Primer J tie (lei Ej tici [(1. LI Plan IiU' (ladE) aconnect a los jefes tie Locios Jos lugares delpals lenin tados en armas, recihienduse cong U Sin y I( gia inlow ni as si ill pa Li ian tes. 1'ue laha nilera del inov 1W i en! o has ra cI 20 de

36

agosto de 1914, fecha en que (arrania cinró

tn U fl [an IC' it la Ciudad k MeX 1(1), jX)U() des-

put's tic (life Victoria rio I-I tier ia ha bill a ban-

donado ('I pa is it b( )rdO dcl ha n 11)1 ran p

El sacriluio dcl do(tor Bdisauo Dutit iii-

gut'i iii f I uyo dcl mi U vailluil It' paiii q ta tan to

SCII atlor&s (01110 (lijili ta(IOS iii ttiv ii lent ii en

Ia drkna dc los (In(st'iiIaflLcS (lc( LoS j)0I ci

pueblo lieInp4) dcsjnics. a 5011(11 ial tit'!

grupo 'Bt Ii saii 0 [)oi tin guvi ' se a brin Lii ill

invesligac 1011 jI(liFitI pitta crinirilial a lOS

rtS})c)flSt})I('s de vsc aStsiII;t(c). iticioti delviii-

dos Vauic)S lu)nhl)rc's (Itic (0i1it'.SiiOII SLI I)1i ii-cipatioll (Ii (Ei(H1() iinet) V jeveluroti los

II ( H ii I)i(S dc S tiS [Oil I 1 IC ('S. asi U H !1( ) Jr

jutes ipie IrS liahian orleliack) (1 ( illilcU.

Pasarcm Ins aflos V \ifl() Li jXII. II S('IiliCb

dc Ia R&j)LIIdIcI. pol (ICC Eric) (IC (1)(10 ilt

cIo la \1cLiIa dc I muon Bcli'.tiit, Do-111u1114t1C/. (ILU Sr amiga cad;i ann CII solcmnr

(CiCiflUhlilt al CIlttht(hiIU} (Itit' IiaVi s(I'Id() il

Ia Sociedad (On ITIaV( (kSI flLCIQS V tenicudo

S intl pie cii r LUll ta sit I un ia )oi u I hcnr fu in

(IC Ia Patria.

BigvAr.Ifi.I% jyma fl inns pu hi a .itLu s

;o Jo y jowl.1 (),iu, tie Dorni ugur:I g,url v (osIi ILu

Vi' rule GIKrrvroI ier!IuIIrguiIiI) (aIeuri,,(rumbluIr lift 1)11.1FLI p IC '(0

\IIIIIIK (IIIuflz.iH.111(H .111(ivo Villa

i.11K41.IAhmt p C )brgóiiJ )SC Ma; ij P1110 Sua,rezII(IIII.Illos Scrdan

iii ( •on,alc,sAwdol iJTtd0

(irtteui;iFinn 'ci I Mugic.Kwor Rot., xI-ilix F PlljVi(Iii' %l.iiiijrl Rojis!rn XI It) J.uit

I I Cot tIC COTLI

I'nI,, Si;,t dc }L,,:,n.Li.ItI\tI'i' Bijsi.i,,i:iiitrlicnito J LIII C/

Cu \Ia dv Bt,s;:irn;,piir1;,I% Smjndl y it ru dc NI It,J.: .\I.u., N!o,r14) ' V I'IVOTIlgIIJt ii) .\IlciidcNo l }3r.noJul.11)hjmii o Pinno dc VndadJosi J.L1q1011 II,TIaIId'I dr L,'itdi

, Hia% (.tIkK 'a do } loirs N!;igouAruhêN Quintana RooNl;uriiii lois (11;81111

a

INSfl It IC) NM:IONAL. 1w EII'flIOS IIISTOKJCOS

rl

1)1 LA RFVOI ITION MkXI( :\N.

Sn 'Liii, Ur COxinmIAM

INEHRM

Inninito Swimal tie F,wd.o. }Ii.ubrUn, d. U Rnoluc,6n Mcx,aru & bSanQliA tie Gobenudón. Cooqthnacibn: BeRoa CL Uauàndez v lam.Awk-Aw Aaron Cane Anthiw. Tcuo: FnIlin2 %bnfiw, Vrnga,, IlgunSn: Hera £dkitSii y Diw& AIwo Vjsln v JosE Ii,', TrUe.

j

Biblioleca de laRevolucion Mexicana

DEVOLUCION

S

Ir/208

CJ2R14-3381

Sc L.S dc 'itpni itt' In & n.Sn 4.1Wa, t.lI.yn C&.co. fr I, %.n4n-.Athwfl

c t, t S C