Agriculture development and food journal vol 1-issue 2

خبرنامه انکشاف زراعتی و غذا

نمک و روغن ها به صحت شما

ضروری است مگر متوجه باشید

که مصرف بیشتر آن کشنده است.

کوشش نمایید که غذا های بیشتر

نمکی و چربی دار را کمتر

مصرف نمایید.

در این شماره

چپس بلژیک ثبت یونسکو میشود

تغذیه کامل در تنوع غذایی

غذا های روی جاده استفاده نکنید

جوانان در خطر معرض غذاهای

فست بود

گازهای تولیدی از گاوها خطرناک

تر از موتر ها

کرهنیز ترویج د پرمختگ لپاره

سازمان تجارت جهانی

کرنیز سیاست

نقش اطالعات و ارتباطات درزراعت

چپس بلژیکی )کشور سه زبانه اروپایی(

( چپس بلژیک ثبت یونسکو میشود 1)

.را به عنوان میراث جهانی به یونسکوکو تکککد کنکدچپس بلژیک قصد دارد

کنکد امکا اگرچه چیزهای زیادی از نظر زبانی مردم بلژیک را از هم جدا مکی

تالش برای این ه چپس به عنوان یک میراث فرهنگ غیرمادی جهانی بکه

در واقع مقامات فرهنکیکی . ند نام بلژیک تکد شود، آنان را با هم متحد می

بلژیک قصد دارند گچالو را همانند اپرای چینی و قهوه ترک و اخکیکران نکان از

های جهانی در فهرسکد مکیکراث غکیکرمکادی ارمنستان، در فهرسد ارزش

.جهان قرار دهند

چپس در شور بلژیک به طور سنتی در کاغکاهکایکی مک کروطکی شکوک

فروشیاه م صوص تهیه این نوع چالو در 0555شود و بیش از فروخته می

برابر بیشتکر از تکاکداد 05این شور وجود دارد ه نسکد به نفوس سرانه

ت های مک دونالد در ایاالت متحکده آمکریکوکاسکد که نشکان از رستوران

الکته برای این ه .ها دارد محکوبید و نفوذ این نوع غاای سنتی در بلژیوی

این نوع خوراک از سوی سازمان یونسوو پایرفته شود، الزامی وجود دارد و

مقامات و وزارت فرهنگ بلژیک در هر سه منکقکقکه هکالکنکدی، آلکمکانکی و

ها ارزش و جاییاه فرهنیی آن را بکه عکنکوان فرانسوی زبان باید پیش از آن

.میراث مانوی مردم به رسمید بشناسند

دولد هالندی زبان در منققه فالندرز این نوع چپس را به عنوان 4502سال

ناپایر از فرهنگ غیرمادی ملی و بومی مردم این منققه بکه ب شی جدایی

های آلمانی زبان و فکرانسکوی رسمید شناخته و مقامات دولتی در ب ش

.وگو بیاارند زبان نیز سال آینده قرار اسد این موضوع را به بحث و گفد

5102جنوری 01 1صفحه: 2شماره: 1جلد: انکشاف زراعتی پایدار راه بیرون رفت از فقر و نا امنی غذایی

Agriculture Development and Food Journal (ADFJ)

© ADFJ.5102.Vol. 0, Issue 5

( تغذیه کامل در تنوع غذایی 3)

امروز محصوالت غذایی تولید شده توسط صنایع غذایی بسیار پیچیده اند. محصوالت حیییوانیی کیه زبی میگردند باید در روشنی اوامر خداوند و روش اسالمی صورت بگیرد. ضمنا در میان سیاییر پیییچیییدگیی

باور دارند که اگر میخواهیم مریض نشویم و سالم باشیم و اگر كسیالیتیی دارییم بیرطیرف علما علم تغذیه شود و مجبور به خوردن ادویه نباشیم باید تنوع غذایی مناسب با فیزیولوژیك بدن داشته بیاشیییم. از هیمیه

از كیلیه و پیاچیه و میغیز و -خوراكه ها و از انواع و اقسام آنها، از ریشه و ساقه و برگ تمام نیبیاتیات چربی و استخوان و قلب و مغز استخوان حیوان و از شیر و تخم مرغ و سایر محصوالت آنیهیا اسیتیفیاده

خوردن هر یك فوایدی دارد و شما باید از آنها استفاده كنید ولی باید مواظب باشیید كیه در خیوردن . كنیمهیچ چیز نباید افراط كرد همه چیز سم است و همه چیز میفییید اسیت، هیمیه چیییز دواسیت و هیمیه چیییز غذاست، این اندیشه ای نادرست است هر چه بخواهید بخورید ولی آنقدر بیخیوریید كیه دوا بیاشید نیه سیم وقتی غذایی را به مقدار كم بخورید فواید آن عاید شما می شود ولی وقتیی زییادتیر از میقیدار خیوراكیش

.بخورید، نه تنها سم می شود و تاثیر سوء دارد، بلكه تمام منافع خود را از دست می دهد

شما می توانید به بیست تا سی نوع غذا دست بزنید و سیر شوید ممكن است مجمیوع میوادی كیه بیه ایین ترتیب می خورید از نیم كیلو تجاوز ننماید. این نوع غذا خوردن اگر زیاد هم شود اثر سیوء نیدارد ولیی اگر نیم كیلو گندم بریان بخورید مسلماً زیان آور است. الزم است در برنامه هیای غیذاییی خیود هیمیییشیه

هیر كیدام از میواد اولیییه غیذاییی دارای خیاصیییت . تنوع ایجاد كنید، یعنی همیشه یك نوع غیذا نیخیورییدمخصوص به خود هستند و چه بسا بشر به انواع و اقسام مواد غذایی نیییاز دارد. بینیابیرایین بیایید غیذای انسان و عناصر تشكیل دهنده آن متنوع باشد. دایم نوع سبزی كه در غذاها مصرف می كنییید را تیغیییییر دهید. یعنی اگر امروز قورمه سبزی پختید، فردا برنج را مصرف كنید. به هنگام غذا خوردن اگر ممكین

.بخورید. البته به شرط آن كه به نحوی بوی پیاز دهانتان را زایل كنید «پیاز خام»است مقداری

پیاز خام ضمن داشتن مواد غذایی و ویتامین های بسیار، دارای مقدار زیادی فایبر هم هست و بیه هضیم غذا های خورده شده كمك فراوانی می كند. اگر می توانید سعی كنید غذاهای خود را بیا روغین زییتیون تهیه كنید. البته بعضی ها بوی روغن زیتون را دوست ندارند ولی روغن زییتیون بیی بیو هیم در بیازار یافت می شود و بهتر است اگر قرار است چیزی را سرخ كنید، اقال در روغن زیتیون سیرخ كینییید. ایین روغن خود، به سالمتی بدن شما كمك فراوان خواهد كرد و بهترین عامل برای كم كردن كلسترول خون

.است

سازمان صحی جهانی دریافته است که در كشورهایی غربی مثل تركیه، یونان، ایتالیا، جنوب فیرانسیه و اسپانیا كه غذاهای خود را بیشتر با روغن زیتون تهیه می كنند، سكته قلبی كمتر و نادرتر از كشیورهیای دیگر است. سعی كنید به هنگام طبخ غذا، از ریختن نمك در آن پرهیز كنیید. چیون مصیرف نیمیك، اوال باعث می شود كه غذا دیرتر بپزد و در نتیجه به حرارت زیادتر و مدت بیشیتیری بیرای پیخیتیه شیدن آن نیاز هست كه این خود فاسد كننده غذا است و در ثانی نمك خود یك عنصر مضر بوده و یكی از عیوامیل

.افزایش فشار خون در افراد به شمار می رود

( غذا های روی جاده 2) استفاده نکیند

در کابل هر روز متوجه میشویم که اکثیرییت مردم روی جاده غذا های متنیوع را صیرف میکنند. این غذا از لحاظ کیفیت و مصیونیییت غذا مصون نییسیت. مصیونیییت غیذا در اثیر آلییودگییی هییوا، شییرایییط نییا مییطییلییوب مییحییل عرضه، عدم سرپوش مناسب و یا هیم سیاییر عوامل دیگر اند که سبب فاسد و غیییر سیالیم

شدن غذا برای مصرف انسان میشود.

ما نبایید هیر روز از غیذا هیای روی جیاده استفاده کینیییم بیخیاطیری کیه کیییفیییت روغین کنترول نشده، درجه حرارت اکیثیرییت وقیت به نقطه دود میرسد و حفظ الصیحیه فیرد کیه آنرا تهیه میکند، نهایت در حد پایین میباشد.

غذا های روی جاده عامل اسیهیاالت میهیلیک شیده مییییتییوانید و بییعییضیا سیبییب میرگ افییراد

میگردد.

مسولین کنترول این نا رسایی ها باید بشیکیل ظاهری در پیشروی تلویزیون نمیاییان شیونید بلکه دست به کیار نیمیایینید و در ایین میورد

کنترول جدی به بار اورند.

بوالنی های روی جاده همرای چله در خریطه ها

هرم غذا نمایانگر و رهنما استفاده از هر غذا


( مصاله دیگ دشمن 5) صحت شما

از ریختن مصاله های تنید و تیییز در غیذاهیا خودداری كنید. بعیضیی از مصیالیه هیا روی سییایییر مییواد غییذایییی اثییر نییامییطییلییوب دارد و خوردن آنهیا نیییز بیرای افیراد میبیتیال بیه بیاد معده، زخم میعیده، زخیم اثینیی عشیری، ورم روده یا كولیت مضر می باشد و اثیرات بیدی

مییگییر . در بییدن آنییهییا ایییجییاد خییواهیید كییردفراموش نباید کرد که بعضی مصیالیه ها مواد مفید دارند و به صحیت فیاییده دارند بنا در مقدارد آن نیز باید تیوجیه

داشت.


( گازهای تولیدی از 7)گاوها، خطرناک تر از

موترها

ر اخککار بکنکام انکدیکپکنکدیکد دانیستان آمده ه گاو هکا از

طیاره، موتر و حتی یک تاداد

سیاسد مداران بکه مکحکیک زیسککد خککقککرنککاک تککر انککد.

گزارش سازمان مل مکتکحکد دریافته اسکد که افکزایکش

روزمره نفوس گاو ها در دنکیکا

خکقککر جککدی بککرای اقککلکیککم، جککنککیککالت و حککیککات وحککش

اسد. گاو ها سکککس سکایکر جککنککایککات مککحککیکک زیسککتککی

مکیککیککردد مککنک بککاران هککای اسککیککدی، مککاککرفککی انککواع

موجودات خقرناک، تکوسکاکه

دشد ها و خیابان هکا، کم شککدن آبککهککا، زهککری شککدن

دریاچه ها و از بکیکن رفکتکن مککوجککودات آبککی مککیکککککاشککد.

گزارش ه از طرف سکازمکان

غاا و زراعد مل متکحکد بکه نشر رسیده گاو ها ه نفس

بیلیون اسد نظکر بکه 0.0آن گوسفند، خکوک، مکرو و بکز

خقرناک تکر خکوانکده اسکد. بشو مجمکوعکی حکیکونکات

فککیککصککد 01سکککککس تککولککیککد

گازهای گ خانه ایی و گکرم شککده جککهککانککی مککیککیککردد.

گکاز 055حیوانات سکس تولید بکر 4مضره اسد ه شام

حصه گاز امونیکا را تکولکیکد 3

رده ه سککس بکاران هکای اسیدی مییکردد، مکیکککاشکد.

لیتکر 995گاو به شو اوس آب می ورد ه یک لیتر شکیکر

تولید نند و به ایکن اسکاس

سکس تولید و افزایش دشکد ها و م شدن جنیالت شده

اسد. این سازمان مکیکیکویکد ه اگکر در ایکن مکورد کدام

تصمیم گرفته نشود تا خکتکم خقرات ایکن حکیکوانکات 4505

دوچند خواهد شد.

تصویر چپس فروشی روی سرک

(جوانان در معرض خطر غذا های فست فود6)

مصرف زیاد غذاهای چرب و سرخ شده، انواع فست فودها و نیز مصرف زیاد نمک از جملیه مشیکیالتیی

در ایین روز هیا در کیابیل و سیاییر شیهیر هیای بیزرگ .است که در الگوی غذایی نوجوانان وجود دارد

افغانستان جوانان بخاطر تفری و وخت گذرانی به مصرف غذاهای مثل پیزا، برگر، چیپیس و سیاییر غیذا

های از قبل تهیه شده را به مصرف میرسانند، که زمینه را برای فشارخون باال در آنیهیا فیراهیم میی کینید

مصرف زیاد روغن و چربی هم عالوه بر باال بردن چربیی خیون و امیراض قیلیبیی و عیروقیی بیه دلیییل

کودکان سنین مکتب ، عالوه بر سه وقیت اسیتیفیاده غیذا .انرژی زیاد موجب وزن اضافه و چاقی می شود

اصلی به مقدار بشتر غذا هم نیاز دارند در این سنین ، کیودکیان بیایید هیر چیهیار تیا شیش سیاعیت بیرای

نگهداشتن غلظت قندخون در حدطبیعی، غذا بخورند تا فعیالیییت سیییتیم عصیبیی و عیمیلیکیرد میغیز در حید

در کودکان این سنیین ، کیبید کیه مسیوول ذخیییره گیلیوکیز بیه صیورت گیلیوکیوجین و .مطلوب باقی بماند

آزادسازی آن به خون در صورت نیاز است، تنها برای حدود چهار سیاعیت گیلیوکیوجین ذخیییره میی کینید.

بنابراین نوجوانان در این سنین به خوردن غذا بیشتر نیاز دارند و باید بین صب تا ظهر و نییز بییین ظیهیر

.تا شب ، غذا مصرف کنند

حذف صبحانه ، رفتاری رایج در نوجوانان است حذف صبحانه در نیوجیوانیان بسیییار شیاییع اسیت و بیا

عواقب نامطلوبی از جمله وزن اضافه و چاقی، کاهش تمرکز و عملکرد درسی ضعیف و دریافت نیاکیافیی

چاقی زمینه ابتال به سکته های مغزی و قلبی و نارسیاییی کیبید و .مواد مغذی بخصوص کلسیم همراه است

افراد که وقت نان خود را حذف یا تغیر می دهند، در پاسخ به گیرسینیگیی اکیثیرا از .قلب را فراهم می کند

غذا های بیشتر در اوقات غیر منظم استفاده می کنند که از لحاظ ویتامین، مواد معدنی و فیبر در حد پایییین

برای جلوگیری از فشیارخیون بیاال و امیراض .هستند و در ضمن سرشار از چربی ، شکر و نمک است

قلبی و عروقی و وزن اضافه و چاقی در افراد باید شامل آندسته از مواد غذایی باشد که عالوه بر تیامییین

نیازهای تغذیه ای، کم نمک و کم روغن و کم شیرین نیز باشینید. بیه هیمییین عیلیت میوادی میانینید چیییپیس،

غیذا .محصوالت مانند پاپر و سایر محصوالت چرب و شور و شیرین ، غذا های مناسبی به شمار نمی آیند

.باید عالوه بر دارا بودن ارزش غذایی، از یک یا چند گروپ غذایی تهیه شده باشند

استفاده از انجیر خشک، توت خشک، تلخان (البته صحی)، کشمش، انواع مغزهای بو نداده و بدون نیمیک

،زردآلو خشک و انواع میوه ها مانند سیب ، کینو، نارنج ، هلو، زردآلو و لیییمیوشیییریین ، سیبیزی هیاییی

مانند زردگ، کاهو، بادرنگ می تواند به عنوان غذا های در برنامه غذایی نوجیانیان و حیتیی بیزرگسیاالن

ساندویچ هایی که در خانه شخصی شما تهیه می شیود ، عیالوه بیر ارزش غیذاییی بیاال ، کیم .قرار گیرد

.مصرف است و به راحتی در دسترس اغلب خانواده ها قرار دارد



Agricultural extension for( کرهنیز ترویج د پرمختګ لپاره: د افغانستان لپاره درسونه )8)development: lessons for Afghanistan )

سید محمد نعیم خالد

معرفی

بیلیونه ۵.۲سلنه ناخالص عاید یعنی ۵۲افغانستان د نړۍ د هغه هیوادونو د ډلی څخه دی چی تر نن ورځی ډیر تمرکز په کرهنه باندی کوی. پدی هیواد کی

۲۲میلیونه خلک په کار بوخت دی چه د هیواد ۵.۲بیلیونو ډالرو څخه د کرهنی د برخی څخه الس ته راځی. په کرهنه کی دا مهال ۸۱امریکایی ډالر د

(Amadi, 2013) سلنه د ټولو کاریګرو برخه جوړوی. د افغانستان د کرهنی نوعیت ډیر د ژوندی پاتی کیدو په موخه ده معنی دا چی پدی هیواد کی ۰۶تر

۵.۲کال راپدی خوا د افغانستان کرهنی سکتور ۵۶۶۸تجارتی کرهنی ته تر اوسه پاملرنه نده شوی. نړیوال بانک په خپل پریزنتیشن که داسی وایی چی د

,Aker(په خالصه ډول کرهنه د نړۍ په مختلفو هیوادونو د اقتصادی ودی په برخه کی مهمه دنده لوبولی ده .(World Bank, 2014)سلنه وده کړی ده

ددی په خاطر چی په دی هیواد کی کرهنیزی ځمکی ډیری دی نو دولت دا تعهد کړی دی چی کرهنه باید ډیره توسعه پیدا کړی تر څو د غریبو .(2011

.(GIROA, 2008خلکو په اقتصادی حالت کی ښه توب راشی نو په همدی لحاظ د کرهنی سکتور د افغانستان لپاره یو ستراتیژیک ارزښت لری (

هر او اوس مهال په افغانستان کی څو مهمی ستونزی شتون لری چی د کرهنی په سکتور باندی تړلی دی. د افغانستان نفوس د سریع رشد په حالت کی دی

زیاتیږی چی د خواړیز امنیت لپاره یوه لویه ستونزه بلل کیږی. دی ته ورته بله ستونزو د (CIA, Afghanistan , 2014)سلنه ۵.۵۲کال نفوس د

,CIA, Field Listing: Urbanization)سلنه زیاتوالی کی راځی ۵.۵کرهنیزو ځمکو اوښتل په تجارتی او ښاری ساحو باندی دی او په کال کی

وا چی مخکی به ورڅخه ډیر حاصالت الس ته راتلل او نن ورځ د هغه ځمکو تجارتی کیدل د کرهنیز تولید د کمیدو المل کیږی. عالوتا نن ورځ د ه(2013

.(Davis, 2009)ګرمیدل، د نباتی ناروغیو او آفاتو زیاتیدل او مقاومتونه هم د کرهنیزو حاصالتو د تولید د کمښت المل کیږی

لپاره د لیدنړیوال بانک دا هم په ګوته کړی ده چی د کرهنی په سکتور کی اوبه، تکنالوژی، ښځه په کرهنه کی، د ځکمی پالیسی، د ترویج خدمات او د تو

,World Bankخامو مواد د تهی قوانین او د مارکیت په ذریعه رهبری کیدونکی خواړیز صنعت ته اړتیا شته او دولت باید هغه ته دقیقه توجه ولری (

2014) .

د لیکنی موخه

نستان کی فغاترویج د کرنی په انکشاف کی ډیره مهمه دنده لوبوی او په عین شان د اقتصادی ودی لپاره په مستقیم او غیر مستقیم ډول مرسته کوی. په ا

دی ترویج د دولت، خصوصی سکتور ، موسسو او ځینی کمپنیو لخوا ورکول کیږی. مګر د امنیت، مشخصی پالیسی، او د ترویجی کارمندانو کم ظرفیت د

عامل ګرځیدلی چی خدمات په مناسب ډول بزرګر ته ونرسیږی. نو پدی خاطر می می کوشش کړی چی د مختلفو هیوادونو د ترویج د خدماتو د ارایی

بزرګزانو و دډولونو و ځیړم، ستنونزی، مثبت ټکی او د حل الری د وړاندیزونو په ډول شریکی کړم ، ترڅو د دولت پام د خدمتونو د بهبود خواته واوړی ا

اقتصادی حالت د حاصالتو د زیاتوالی له کبله زیات شی.

د ترویج مفهوم

رویج څخه اخذ د تترویج یوه عمومی کلمه او کیدای شی چه په بیال بیلو شغلونو او ټولونو کی ورڅخه استفاده وشی. په ابتدا کی د ترویج کلمه د د پوهنتون

.(Rivera, 2001)شوی وه. اوس مهال ترویج په پوهنتون، کرهنه، کلیوال پرمختګ او رغونه، روغتیا او صنایعو په برخه کی ورڅخه استفاده کیږی

نه او یا ودوترویج د یو تکنالوژی یا نوی نظریی رسول د هغه اړوند کس څخه عبارت دی. په کرهنه نوی تکنالوژۍ د بیلګی په ډول نوی تخمونه، کیمیاوی ک

رانو د زرګکیمیاوی دوا ګانی دی، چی باید بزګر ته د ترویج مامور لخوا ورسول شی. یا په ساده ډول سره ترویج یو غیر رسمی ښونیزه پروسه ده چی د ب

( ستونزو د حل په موخه خاص معلومات انتقال مومی چی په عین وخت کی د ستونزه حل، مفیدیت او موثریت د هغه معلوماتو د بزګر لپاره ډیر شی

Oakley & Garforth , 1997). په ترویج کی د تکنالوژۍ انتقال، د کرهنیز او کلیوال انکشاف اهداف، د مدیریتی مهارتونو توسعه او غیر رسمی ښونه

.(Davis, 2009پکی شامل دی (

لخوا ترسره (Imoloame & Olanrewaju, 2014)او عامه سکتورونو (International Potash Institute, 2010)ترویج په نړۍ د خصوصی

مه عا کیږی. په ځینی پر مخ تللو هیوادونو کی ترویج په عموم شکل د خصوصی سکتور لخوا تر سره کیږی او مخ پرودی هیوادونو کی ترویج ډیر وخت د

سکتور یعنی دولت او کمه فیصدی یی د خصوصی سکتور لخوا تر سره کیږی. یوی ځیړنی په اردن هیواد کی ښودلی چی خصوصی سکتور خدمات نسبت

. (AL-Sharafat, Altarawneh, & Altahat , 2012عامه یا دولتی سکتور ته مفید واقع شوی دی (

عبارت د هغه تغیر څخه دی چی د خاصو مثبتو فعالیتونو په منځ ته راتګ سره په ټولنه کی مثبت تغیر منځ ته developmentپه ټولنه کی که پرمختګ یا

ی ژوند کی صادراشی معنی دا چی د نوی فعالیت په منځ ته راتګ سره د ټولنی وضع بهبود پیدا کړی وی او د اولی حالت څخه د خلکو په ټولنیز او / یا اقت

. د پایدار تغیر لپاره باید د خلکو سره، د خلکو په مرسته، د خلکو د موجودو منابعو سره یو فعالیت تر (Oakley & Garforth , 1997نوښت راغلی وی (

.(MANGE, 2013a)سره شی او د تظاهری او عاجلو خدماتو بڼه ونلری



د ترویج ارزښت

. ترویج سویترویج په کرهنه کی ډیر مهم رول لوبوی. کله چی یو محقق خپل نتایج ټولنی ته وړاندی کوی نو هغه د ترویجی سیستم له الری بزرګرانو ته ر

& Imoloame)نوی نظرونه او علمی ځیړنی بزګرانو ته ددی لپاره انتقالوی چی د هغوی په ژوند کی د اقتصادی، صحی او ټولنیز نظره ښه تغیر راشی

Olanrewaju, 2014) پرته د ترویج څخه بزرګران نشی کولی خپل حاصالت ډیر او کیفیت یی ښه کړی. کله چی ترویجی معلومات بزرګرانو ته ونه .

. نړیوال بانک (MANAGE, 2013b)رسیږی نو د کرهنیزو محصوالتو لکه خواړیز توکی، د سون توکی او د لباسونو د تولیدی منابع د نه کار المل کیږی

,Anderson)سلنه یی په پرمخ تلونکو هیوادونو کی قرار لری ۲۶وایی چی اوس مهال تقریبا نیم بیلیون رسمی د ترویج مامورین شتون لری چی د هغه څخه

2007) .

تغیرول دی الود ترویج وظیفی مختلفی دی خو د ټولو څخه مهمی یی د بزرګر د پوهی د کچی لوړول، د مهارتونو تغیرول، د خواصو تغیرولو، د اهدافو او اعم

)MANAGE, 2013b) په افغانستان کی ترویج د بزرګرانو او ځیړونکی تر منځ د پل رول لوبولی دی. د بیلګی په ډول نن په افغانستان کی د نړیوال بانک .

کړی ترڅو ندییوه پروژه د باغداری او مالداری د پروژی په نامه سره یادیږی او عمده کار یی دادی چی بزرګرانو ته د باغداری او مالدری ښه خدمات وړا

نفرو ۳۱۵هکتاره باغ ایجاد شوی او د باغداری په برخه کی یی ۷۸۱۳یی حاصالت زیات شی او د معیشتی ژوند یی ښه شی. د دی پروژی په لړ کی تر اوسه

. (MAIL, 2011)د ترویج په برخه زده کړی ورکړی دی

وندل دی ج مد ترویج نوری ګټی عبارت دی د حاصالتو د زیاتوالی، د صادراتو زیاتیدل، نوی محصوالت په غیر متوقعه وختونو کی او د نویو محصوالتو روا

(Shinwari, 2012) کالی د ۸۲۰۱. ترویج د حاصالتو د زیاتوالی په برخه کی یوه ښه نمونه د افغانستان د غنمو د حاصالتو زیاتیدل دی. معنی دا چی په

ته رسیدلی دی او د (Sharma, Osmanzai , & Ward, 2011)متریک تن ۸.۲۳متریک تن وو او اوس مهال ۸.۸۲افغانستان حاصالت په یو هکتار کی

ترویج له الری خلکو ته دا نوی تکنالوژی یعنی تخم رسیدلی دی.

د ترویجی خدماتو د ارایی سیستمونه

ړو په نامه ه ګترویج په مختلفو هیوادونو په بیالبیلو روشنو سره سره کیږی. هر روش یی فوایید او نواقص لری. مګر ټول ترویجی سیستمونه د غیر رسمی زد

تمونو موخه سیسسره پیژندل شوی، ټول کرنی ته اړوند معلومات د بزګر سره شریکوی، په ټولو سیستمونو کی د افهام او تفهیم څخه استفاده کیږی او د ټولو

. (Anonymous, 2010)داده چی د بزګر حاصالت ډیر او ژوند یی ښه شی

ترویج کیدای شی په الندی سیستمونو بزګرانو وړاندی شی:

general agriculture extension عمومی کرهنه

commodity specific extension د خاص محصول ترویجی خدمات

Training and visit systemتریننګ او د ځای لیدنه

Participatory extensionپه مشارکتی ډول یعنی د نمایشی قطعو یا د بزګرانو مزرعو ته د هغوی دعوت

تحقیقی او ترویجی خدمات ارایه

Extension though academic channelsد اکادمیکو نهادونو په سیستم

Public extensionعامه سیستم

private extension system خصوصی سیستم

farmer to farmer extensionد بزګر څخه بزګر ته ترویجی سیستم

demand driven extensionترویج د ځینی توقوعاتو د پوره کولو پخ خاطر

د افغان ترویجی سیستم ستونزی

حال دا چی د افغانستان په ملی انکشافی ستراتیژی که یوازی د ترویج (Khan, 2005)د غیر مشخص لیرلید او اهدافو نشتون د دولت د پالیسی په سطح

.(GIROA, 2008)نقش د حاصالتو د ډیروالی اصطالح استعمالوی

او د هغوی راتلل د کرهنیز نمایشونو او ترویجی کورسونو ته یوازی (Christoplos, 2004)د بزرګرانو د تجربی او پوهی څخه کمه یا نه استفاده کول

,AL-Sharafat)د یو نماینده یا ګډون کوونکی په توګه دی چی پدی صورت کی ډیر کم شی زده کولی شی او مفیدیت یی هم کم وی

Altarawneh, & Altahat , 2012).



چی په عین حال کی د ترویجی خدمتونو د (Kugbei, Panjsheri, & Bishaw, 2011 )د ترویج مامورینو کمه عملی تجربه او تخنیکی معلومات

. (AL-Sharafat, Altarawneh, & Altahat , 2012ارایی مفیدیت تر سوال الندی راولی (

د بودجی کمبود د ترویجی عملیاتو لپاره او د هغه نا مساویانه تقسیم په والیاتو او ولسوالیو باندی

دولت او خصوصی سکتور دواړه ډیر د هغه بزرګرانو سره کار کوی چی هغوی ډیره څمکه ولری او ښه اقتصادی وضع ولری او هغوی ته رهبر

.(Egziabher & et all, 2013)وایی، چی معموال غریب بزګران د پام څخه غورځول کیږی lead farmerبزګر یا

د ترویج او تحقیق تر منځ فاصله

وړاندیزونه

ول ی ټد ترویج پروسه هغه وخت بهبود پیدا کوی چی په هغه کی کافی اندازه عامه او دولتی مشارکت موجود وی. یوازی دولت یا عامه سکتور نشی کول

خدمات خلکو ته وړاندی کړی نو الزمه ده چی خصوصی سکتور هم ورځ په ورځ خپل رول د ترویجی خدمتونو په عرضه کی بارز کړی. ددی لپاره

وکولی شو په افغانستان د نورو هیوادونو په تجربه په نظر کی نیولو سره بهبود راشی نو الندی وړاندیزونه باید په پام کی ونیول شی:

ه کابل ه پد کرنی، اوبو لګولو او آبیاری وزارت باید خپل خدمات د مرکز څخه وباسی او ډیر تمرکز یی په والیتونو، ولسوالیو او کلیو باندی وی. څک

ښار کی بزرګر شتون نلری نو الزمه ده چی ډیره بودجه په کلیو کی په مصرف ورسیږی.

د ترویج لپاره باید ملی پالیسی ته انکشاف ورکړی شی او د هغه په رڼا کی باید ټول دولتی او غیر دولتی خدمات هماهنګ شی.

د خصوصی سکتور ترویجی خدمات باید د دولت د اهدافو سره سم په مخ بوتلل شی.

ښتل شی چی کوم شیان باید بهبود ومومی. د اوسنیو ترویجو خدمتونو یوه عمومی ارزونه باید وشی او بزرګران وپو

د ترویجی خدمتونو په ارایه کولو سره باید ددی فکر وکړی چی څنګه کولی شی په څو راتلونکو کلونو کی ترویجی خدمتونه خصوصی سکتور ته

ورکړی او د دی خدمتونو په ارایه کولو سره مصارف شریک شی. یعنی بزرګر، خصوصی سکتور او دولت باید د ترویجی خدمتونو فیس

ورکړی.

دولتی ترویجی خدمتونه باید تر ډیره حده غیر متمرکز شی او صالحیتونه ډیر ساحوی لیول ته یوړل شی.

د ترویج د مامورینو ډیرول د لسوالیو په سطحه .

د رادیو، تلویزیون او تیلفون څخه د ترویجی معلوماتو د شریکولو په موخه استفاده کول.

ترویجی برنامی باید د خلکو د ضرورتونو سره مطابقت ولری او په وخت ورته ورسیږی.

د ترویجی او تحقیقی ادارو او خدماتو تر منځ د وصلولو په خاطر باید واضح پالیسی منځ ته راشی.

د ترویجی سیستم د مانیتورینګ او ارزیابی سیستم منځ ته راوړل

ماخذونه

Kugbei, S., Panjsheri, M., & Bishaw, Z. (5100). Focus on Seed Programs: The Afghanistan Seed Industry. ICARDA. Aker, J. (5100, Sept). Dial "A" for agriculture: A review of ICT for agricultural extension in developing countries. Washing-

ton, DC: Center for Global Development. AL-Sharafat, A., Altarawneh, M., & Altahat , E. (5105). Effectiveness of Agricultural Extension Activities. American Journal

of Agricultural and Biological Sciences, 7(5), 094-511. Amadi, M. (5103, Aug 58). Agricutlure: A sources for economic development and livelihood self sufficiency in afghaistan.

Retrieved Nov 52, 5104, from BBC Persian News: http://www.bbc.co.uk/persian/afghanistan/5103/18/031857_k12_ag_projects_challenge_opportunity

Anderson, J. (5117). Agriculture Advisory Services: Background paper for the world development report of 5118. Washing-ton, DC: World Bank.

Anonymous. (5101). Agricultural Extension Approaches Implemented in Ghana. Ghana: Directorate of Agricultural Exten-sion Services.

Christoplos, I. (5114). Agricultural Rehabilitation in Afghanistan: Linking relief, development and support to rural livelihoods. ODI.

CIA. (5103). Field Listing: Urbanization. Retrieved Nov 54, 5104, from The World Factbook: https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/5505.html



CIA. (5104). Afghanistan . Retrieved Nov 53, 5104, from The World Factbook: https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/af.html

Davis, K. E. (5119). Agriculture and climate change: an agenda for negotiation in Cophenhangen (The important role of extension systems). Washington, DC: International Food Policy Research Institute.

Egziabher, K., & et all. (5103). The Economic Impact of a New Rural Extension Approach in Northern Ethiopia. Bioeco-nomics Working Paper Series, Working Paper 5103/5, 0-33.

GIROA. (5118). Afghanistan National Development Strategy (ANDS) - 5118-5103. Kabul, Afghanistan. Imoloame, E., & Olanrewaju, A. (5104). Improving agricultural extension services in Moro Local Government Area of Kwa-

ra State, Nigeria. Journal of Agricultural Extension and Rural Development, 6(3), 018-004. International Potash Institute. (5101). The role and function of agriculture extension. Optimizing Crop Nutrition: Discus-

sions, No. 52, 0-9. Khan, A. (5112). Agriculture Extension Manual (Vol. Vol 4). Kabul. MAIL. (5100). National Horticulture and Livestock Project (NHLP). Retrieved Nov 52, 5104, from Agriculture Knowledge

Bank of MAIL: http://mail.gov.af/en/page/3523/3524 MANAGE. (5103b). Introduction to Agricultural Extension Management. Hyderabad, India: National Institute of Agricultur-

al Extension Management. MANGE. (5103a). Participatory Approaches in Agricultural Extension. Hyderabad, India: National Institute of Agricultural

Extension Management. Oakley, P., & Garforth , C. (0997). Guide to extension training. Rome: FAO. Rivera, W. (5110). Agricultural and Rural Extension Worldwide: Options for Instituational Reform in the Developing Coun-

tries. Rome: FAO. Sharma, R., Osmanzai , M., & Ward, R. (5100). Wheat Research: A Crucial Prerequisite to Food Security in Afghanistan.

Afghanistan Research Newsletter, No 58, 5-2. Shinwari, G. (5105, Sept. 10). Project for agriculture research and development started. Retrieved Nov 52, 5104, from

BBC Pashto news: http://www.bbc.co.uk/pashto/mobile/afghanistan/5105/19/051910_ss-usaid-project.shtml World Bank. (5104). Agriculture in Afghanistan :Growing the economy, jobs and food security (presentation). Retrieved

Nov 53, 5104, from Afghanistan Reconstruction Trust Fund (ARTF): http://www.artf.af/images/uploads/ASR_PPT_for_ARTF_Strategy_Group_Meeting_May_51,_5104.pdf


( سازمان تجارت جهانی 9)

( World Trade Organizationسازمان تجارت جهانی ) سازمان تجارت جهانی

یک سازمان بینالمللی اسد؛ ه قوانین جهانی تجارت را تنظیم و اختالفات

بین اعضا را ح و فص میوند. با گسترش روند جهانی شدن، ضرورت شور

ها برای فراهم آوری زمینه های رشد تجارت و توساه اقتصاد بیشتر شده و پیوستن شورها به سازمان تجارت جهانی از ضرورت های مکرم در روند جهانی شدن بحساب می اید. باد از جنگ دوم

جهانی بمنظور نظم ب شیدن رواب سیاسی و اقتصادی میان شورها تالش های زیادی صورت گرفد و سازمان مل متحد بانوان ییانه ارگان تنظیم ننده رواب سیاسی بین المللی در عرصه سیاسی ایجاد گردیدو درب ش اقتصاد و تجارت

برای گسترش تجارت بین 0990شو گرفد. سازمان تجارت جهانی در سال GATTموافقتنامه عمومی تارفه وتجارت یا

اعضای سازمان تجارت جهانی شورهایی هستند ه موافقد نامه های این .شد GATTالمللی به وجود آمد و جانشین

نو سویس قرار دارد. مهم ترین هدف سازمان مک به جریان جنیسازمان را امضا رده اند. مقر سازمان تجارت جهانی در آزاد تجارت از طریق بر داشتن موانع تا حدی اسد ه عوارض دییری در قکال نداشته باشد و در این راستا با درک قوانین

بصورت شفاف و قاب پیش بینی به اش اص،سازمان ها و دولد ها اطمینان داده میشود ه این قوانین شفاف و قاب پیشکینی، تحد تاتیر تغییرات ناگهانی در ن واهد آمد بر این اساس شورهای عضو حق ندارند با شر ا ی تجارتی با

تکایض رفتار نمایند یانی زمانیوه شوری تارفه وارداتی خود را اهش دهد ویا عوارض گمر ی برای محصول یوی از

شور ها م شود باید همان برخورد با تمام شور های عضو این سازمان عملی گردد ه این اص بنام اص دولد امله الوداد نامیده میشود و در سازمان تجارت جهانی از اهمید قاب توجهی برخوردار اسد. همچنکن اهش تارفه گمر ی و

سازمان تجارت جهانی برای دستیابی به موافقتنامه حاف سکسیدی از شروط اصلی عضوید در این سازمان اسد. های مورد تایید اعضا و نیز نظارت بر حسن انجام آنها از وجود ار ان م تلف تصمیم گیری، نظارتی، اجرایی و حقوقی بهره

می برد. این ار ان عکارت اند از: نفرانس وزیران، شورای عمومی، ر ن ح اختالف، ر ن بررسی خ مشی تجاری و

.شوراها

عضوید در سازمان تجارت جهانی مستلزم پایرفتن اصول و مااهدات متاددی اسد ه مورد قکول شورهای عضو قرار

گرفته اسد. این مراح شام تقاضای عضوید، پایرش درخواسد )الحاق به عنوان عضو ناظر(، تدوین گزارش سیاسد های تجاری شور، تشوی گروه اری الحاق و در نهاید ماا رات دوجانکه و چندجانکه ای به منظور تایین شرای عضوید

شور عضوید داشد و افغانستان در سال 065در این سازمان 4502ختم جون تا .و حصول توافق برای الحاق می باشد

درخواستی عضوید را ارایه رده و فاال بشو شور ناظر عضو این سازمان اسد. مالومات بیشتر در ساید: 4552http://www.wto.org/


http://www.wto.org/

ره مهمه مسالهغذایی خوندیتوب دعامی روغتیا لپا )9(

د بشریت له شروع څخه، غذایې نه خوندیتوب دانسان د روغتیا لپاره یو

میلیونه خلک د نس ناستي ۸.۱ستونزه بلل شویده. اټکل شویده، چې هرکال

دناروغیو له کبله خپل ژوند دالسه ورکوي، چې ښایي ناپاکه خواړه او یا هم

اوبه یي له مهمو علتونو څخه وي. دخواړو سم سمبالول کوالیشي د ډیرو

ناروغیو څخه مخنیوي وکړي.

ستونزه څه ده؟په نړي کي هره ورځ خلک دخوراکي موادو دخوړولو له وجي ناروغه

کیږي. دخواړو څخه زیږدلي ناروغي اکثرا مایکروارګانیزمونو (واړه زیان

رسونکي اجسام) او زهري کیمیاوې موادو له وجې رامنځته کیږي.

مایکروارګانیزمونه څه شې دي؟مایکرو ارګانیزمونه هغه واړه ژوندې جسمونه دي چې په عادي حالت کي په سترګو نه لیدل کیږي. مایکرو ارګانیزمونه دري مختلف ډولونه لري: ښه،

خراب او زیانونکي. . ښه مایکروارګانیزمونه په الندي برخو کي ګټوردي ۸

خواړه تیاروي (دمثال په ډول: پوڅه یا پنیر، مستي) دواګاني ترینه جوړوي (دمثال په ډول: پنسلین)

په کلمو کي خواړه هضموي. . خراب مایکروارګانیزمونه یا ګنده کونکي مایکروارګانیزمونه: دغه ډول ۲

مایکرو ارګانیزمونه په مجموع کي نه یوازي خلک نه ناروغه کوي، بلکه ددي سبب کیږي چې زمونږ خواړه بدبویه، بدخونده او بدشکله کړي.

. زیان رسونکي مایکروارګانیزمونه: دغه ډول مایکروارګانیزمونه خلک ۳ناروغه او حتي دهغوي د مړه کیدو باعث کیږي. دغه ډول مایکرو ارګانیزمونو ته پتوجن وایي. په ټوله کي دغه ډول مایکرو ارګانیزمونه

زیاتره وخت دخواړو شکل نه بدلوي.

مایکرو ارګانیزمونه په کومو ځایونو کي ژوند کوي:مایکراورګانیزمونه هر ځاي کي موجود وي، مګر ډیر زیات په الندي ځایونو

کي پیداکیږي: ګنده څیزونو باندي

په خاوره او اوبو کي په موږکانو او حشراتو کي

په کورني او بحري حیواناتو کي (دمثال په ډول. سپیو، ماهي، غواګانو، چرګو).

په خلکو باندي (نس، خلو، سپوږمو، کلمو، السونو، نوکانو او پوستکي).

مایکرارګانیزمونه څنګه حرکت کوي؟مایکرو ارګانیزمونه په نورو اجسامو باندي موجود وي، چې ددغو شیانو د حرکت په نتیجه کي له یوه ځایه بل ځاي ته انتقال کیږي. د مایکرو

ارګانیزمونو حرکت ته له یوه ځایه بل ځاي ته سرایت یا انتان ویل کیږي. السونه د مایکرو ارګانیزمونو د انتقال لپاره یو مهمه وسیله ګڼل کیږي.

مایکرو ارګانیزمونه کیدایشي د خواړو او ابو له طریقه زیات سرایت وکړي. پیشکي او نورکورني حیوانات هم کیدایشي دسرایت لپاره مهم منابع وي.

مایکرو ارګانیزمونه څنګه وده کوي

ډیر مایکرو ارګانیزمونه د تکثیر له طریقه وده کوي. مایکرو ارګانیزمونه د تکثیر لپاره الندي څیزونو ته اړتیا لري:

غذا اوبه وخت ګرمه هوا

غوښه، بحري خواړه، پخي شوي وریجي، پاخه شوي مکروني، شدي او هګي هغه خواړه دي چې مایکرو ارګانیزمونه پکي په آسانه ډول سره وده

کوي.

دهغو ناروغیوو نښي چې د ناوړه خواړو څخه منځ ته راځيهر کال په میلیونونو خلک د ناوړه خواړو دناروغیو یوه یا له یو څخه زیات تجربه سرته رسوي، پداسي کال کي چې پخپله هم نپوهیږي چې دغه ناروغي

د ناوړه خواړو څخه منځته راغلي ده. دهغو ناروغیو نښي نښاني چې دناوړه خواړو څخه منځ ته راځي په الندي

ډول سره دي:

نس درد

(استفراق) کانګي

اسحاالت

دغه نښي نښاني د ناروغي علت پوري اړه لري. د ناروغي عالیم کیدایشي دخوارکي توکو تر خوړلو ورسته منځ ته راشي او یا کیدایشي ورځي یا هفتي وخت ونیسي ترڅو ښکاره شي. دډیریوو ناروغیو نښي دخوراک څخه ورسته

ساعته معلومیږي. ډیره ناوړه ناروغي لکه سرطان، آرتروز او ۲۲-۲۲تر عصبي اختالالت د ناپاکو خوړو څخه منځ ته راتللي شي.

کیمیاوي مواد باید هیر نشيیواځي مایکرو ارګانیزمونه دخوړیزو ناروغیو سبب نه کیږي. همدارنګه

خلک د زهري کیمیاوي مواد څخه هم ناروغه کیږي. دغه کیمیاوي زهري مواد عبارت دي له:

طبعي زهرجن مواد. دچاپیلاير ککړتیا.

هغه کیمیاوي مواد چې دحیواناتو د تداوي لپاره کاریږي. د حشراتو دوژلو ددواګانو ناوړه استعمال.

هغه کیمیاوي مواد چې د پاکوالي لپاره استفاده کیږي. دغذایې موادو دپاتي شونو ناوړه استعمال.

د زهري موادو د لري کولو لپاره، خوراکي توکو مینځل او پوست کول کیداشي د هغو کیمیاوي موادو چې د خوراکي توکو په پوست باندي موجود وي یوه آسانه طریقه وي. دخوراکي توکو سمه ذخیره کول کوالیشي د طبعي

زهرجنو مواد د تولید په کمولو اویا له منځه وړلو کي مهمه ونډه ولري.

) کی پنځه اړین ټکی چی کیدای شی Food Safetyپه خواړیز مصونیت (تاسی د مرګ د خطر څخه وژغوری. دا پنځه ټکی د صحت نړیوال سازمان

)WHO څخه په ډیرو ژبو ۸۱۱) لخوا تهیه شوی دی او اوس مهال تر ژباړل شوی دی.

لومړي ټکي: پاک ساتنه .1

دوهم ټکي: خام او پاخه مواد باید جدا وساتل شي .2

دریم ټکي: بشپړه پخونه .3

څلورم ټکي: خواړه باید دتودوخي په مناسبه درجه کي وساتل شي .4

پنځم ټکي: پاکي اوبه او پاک خام مواد باید استعمال شي .5

لیکوال: انجینیر صبغت هللا بزګر د کرهنی او

انییکییشییاف پییه بییرخییه کییه مییاسییتییری لییری او

اوسمهال د یو کرهنیز انستیتیییوت د کیلیییو او

کرهنیز انکشاف د برخی د استاد دی. صبغت

هللا بزګر د کرهنیزی ودی او کلیوالی پراختییا

او پرمختګ په برخه کی د ځیړنی او تدرییس

په چارو بوخت دی.



لومړي ټکي: پاک ساتنه

عمومی معلومات دغذا سره دتماس په وخت کي السونه باید ومینځل شي. دبدرفت (تشناب) تللو نه ورسته باید السونه ومینځل شي.

دهغو ټولو لوښو منیځل او تعقیم کول چې د غذا دتیارولو په وخت کي تیریینیه استفاده کیږي.

له حشراتو، پیشکو اونورو کورنیو حیواناتو څخه دپخلنځي او خوراکي تیوکیو

چاپیلاير ساتل.

څنګه کوالیشو ځان پاک وساتو: دالسونو وینځل

په اکثره وخت کي مایکرو ارګانیزمونه د السونو پیه واسیطیه بیانیدي لیه ییوه ځایه بل ځاي ته انتقال کیږي، نوځکه دالسونو پاک ساتل ډیر ضروري دي.

خپل السونه باید ومینځل شي: دخوراکي توکو تر اخیستلو (تماس) او پخولو مخکي.

مخکي له ډوډي خوړلو څخه. دتشناب تللو نه ورسته.

دخامي غوښي تر اخیستلو (تماس) ورسته. دماشوم د پاکولو نه ورسته. دپوزي تر پاکولو ورسته.

د خزلو او یا چټلي د تماس څخه ورسته.دکیمیاوي موادو د اخیستلو نه ورسته (د پاکونیکیو کیییمیییاوي میوادو پیه

شمول). د کورنیو حیواناتو د تماس نه ورسته.

دسګریتو تر څکولو ورسته. دالس منځلو په وخت کي باید:

السونه د جاري اوبو تر الندي و مینځل شي. ثانیو لپاره په صابون باندي و موښل شي. ۲۱السونه د

تر مینځلو ورسته السونه په پاکه تکه یا ټوټه باندي وچ شي.

څنګه کوالیشو د خواړو لوښي پاک کړو په عامه توګه لوښي باید:

دخواړو تر تیارولو مخکي لوښي پاکي شي ترڅو مایکرو ارګانییزمیونیه ته د نوري ودي زمینه برابره نشي.

خاصه پاملرنه هغو لوښوته وشي چې خوراک او څښاک پیکیي تیرسیره کیږي.

هغه لوښي چې د خامي غوښي او بحري خواړو سره تیمیاس پیییداکیوي، باید تعقیم شي.

ټول لوښي تیر مییینیځیلیو ورسیتیه وچیې شیي، ځیکیه چیې پیه میرطیوبیو ځایونوکي مایکرو ارګانیزمونه ډیره وده کوي.

دخوراکي توکو تر خوړلو ورسته باید: پاتي خوراکي مواد په کثافت داني کي وغورځول شي.

ترخوړلو ورسته لوښي په ګرمو اوبو او دپیاکیونیکیي میادي پیه واسیطیه ومنځل شي. تر منځلو ورسته باید په پاکه ټوټه یا تکه وچ شي.

ترمینځلو ورسته لوښي د ګرمو اوبو او ییاهیم د کیییمیییاوي میحیلیول پیه واسطه تعقیم شي.

تر مینځلو ورسته لوښي په آزاده وچه هوا او یا هم په پاکه ټوټه وچ شي.

څنګه کوالیشو په پخلنځي کي دحشراتو څخه مخنیوي وکړوموږک، وړوکي الیوتیونیکیي، میوریینیه او نیور حشیرات، کیورنیي حیییوانیات (سپیان، پیشکي، مرغان او داسي نور) انیتیقیالیونیکیي میاییکیرو ارګیانیییزمیونیه

(کیک اوداسي نور) له خپلو پښو، پت او بالونو سره مکروبونه انتقالوي. له حشراتو څخه د خوړو د خوندي کولو لپاره باید:

خواړه په محفوظ ځاي کي ساتل. کثافت داني د همیشه خالي او پاکي شي.

پخلنځي باید همیشه مرمت شي (ټول موجود سوري باید بند شي).دحشراتو د لمنځه وړلو لپاره د کیمیاوي داروګانیو څیخیه اسیتیفیاده کیول (داستعمال په وخت کي باید خواړه په یو خوندي ځاي کي کیښیول

شي). دکورنیو حیواناتو لري ساتل له خوراکي توکو څخه.

دوهم ټکي: خام او پاخه مواد باید جدا وساتل شي

عمومي معلومات

خامه غوښه اوبحري خواړه باید دنورو خوراکي توکو څخه جدا وساتل شي.

دخامو او پخو خواړو لپاره باید جدا وسایل لکه: چاقو او د ټوټه کولو تخته استفاده کړایشي.

خام او پاخه خوراکي توکي باید په جدا جدا لوښوکي وساتل شي.

څنګه کوالیشو خام خواړه له پخو څخه جدا وساتوله بازار څخه د اخیستلو په وخت کي باید خام خواړه په خاصه توګه غوښه او نور بحري خواړه له نورو غذایې موادو څخه جدا

واچول شي.په یخچالونو کي خامه غوښه او نور بحري خواړه باید د پخو خواړو ترالندي کیښودل شي، ترڅو د مایکرو ارګانیزمونو له سرایت

څخه مخنیوي وشي. په لوښو کي خام او پاخه خوراکي توکي باید داسي تنظیم شي چې یو

بل سره تماس ونلري.مینځل شوي لوښي باید د خام موادو لپاره استعمال شي. د پخو خواړو

لپاره باید د پاکو لوښو څخه استفاده وشي.

دریم ټکي: بشپړه پخونه

عمومي معلومات غوښه، چرګان اوبحري غذا باید په سمه او بشپړه توګه پاخه شي.

درجي د سانتي ګیرد حرارت وخوري. ۲۱خواړه لکه: شوروا باید پاخه شوي غذا ګاني باید ددویم ځال لپاره سم حرارت وخوري.

څنګه کوالیشو په سمه توګه خواړه پاخه کړو

۲۱درجه کي پاخه شي. د تودوخي په ۲۱خوندي خواړه باید د تودوخي په ثانیو کي له منځه ۳۱درجه کي ټول زیان رسونکي مایکرو ارګانیزمونه په

ځي. درجه د سانتي ګیرد ته ررسیدلي دي ۲۱ددي لپاره چې پوه شو چې خواړو باید د ترمامیتر څخه استفاده وشي.

ترمامیتر باید څنګه استفاده شي: ترمامیتر پخیدونکي غوښي په مابین کي داخل کړي.

متوجه اوسي چې ترمامیتر له کوم هډوکي یا ددیګ سره په تماس کي نوي.



ترمامیتر باید له هر ځل استعمال څخه ورسته باید تعقیم شي. که چېري ترمامیتر موجود نه وي:

غوښه باید وکتل شي تر هغه چې شوروا یي شفافه او داخل یي ګالپي رنګ ونلري.

څلورم ټکي: خواړه باید دتودوخي په مناسبه درجه کي وساتل شي

عمومي معلوماتخواړه د کوټي پاخه شوي

ساعتو څخه زیات پري نښودل شي. ۲په عادي تودوخه کي باید د درجو کي ۵ټول پاخه شوي او تازه خواړه په یخچال کي د تودوخي په

باید وساتل شي. درجي تودوخته ولري. ۰۱پاخه شوي خواړه د خوړلو په وخت کي باید

خواړه د ډیر زیات وخت لپاره حتي په یخچال کي هم باید پري نښودل شي.

کنګل شوي خواړه باید د کوټي دعادي تودوخي په واسطه اوبه یا ویلي نشي.

دخواړو لپاره مناسبه تودوخه کومه ده؟درجو په منځ کي ۰۱او ۵زیان رسونکي تودوخه د خوراکي موادو لپاره د

ده. په دغه درجه د حرارت کي مایکرو ارګانیزمونه په ډیر چټکي سره زیاتیدایشي.

د خوراکي موادو یخ ساتل کوالیشي د مایکرو ارګانیزمونو وده کمزوري کړي. په داسي حال کي چې بعضي مایکرو ارګانیزمونه دي چې په کنګل

شوو خواړو کي هم فعالیت کوالیشي.

څنګه کوالیشو خواړه دتودوخي په مناسبه درجه کي وساتو اضافي خواړه باید په یخ ځاي کي وساتل شي.

لږ خواړه باید برابر شي ترڅو د اضافي خواړو د پاتي کیدو څخه مخنیوي وشي.

پاتي شوي خواړه باید په یخچال کي تر دري ورځو زیات پاتي نشي. خواړه باید ورسته تر پاتي کیدو یوازي یوځل ګرم شي.

پاتي شوي خواړه باید په یخچال کي یا هم په یو بل سوړ ځاي کي وساتل شي.

پنځم ټکي: پاکي اوبه او پاک خام مواد باید استعمال شي

عمومي معلومات پاکي اوبه باید استعمال شي.

پییاک او بییي ضییرره خییام مییواد بییاییید انتخاب کړایشي.

کوشش وشي پروسس شوي خیام میواد استفاده شي.

هغه سیابیه ییا میییوي چیې خیام خیوړل کیږي باید پاک پریمنځل شي.

هغه خواړه چې تاریخ یي تیرشوي وي باید هیڅکله استفاده نشي.

پاکي اوبه کومي دي؟د سندونو او ویالو ناپاکي اوبه په بیساره توګه پرازیټونه او مکروبونه له ځانه سره لري، چې کوالیشي د نس ناستي (ساده او خوني) سبب وګرځي. د

سیندونو او ویالو اوبه سالمي او صحي نوي.دبارانونو د اوبو ټولول په پاکو لوښو کي ترهغه وخت صحي وي چې بیروني

حیوانات لکه مرغان او نورحیوانات ورسره په تماس کي نشي. پاکي اوبه د الندینو فعالیتونو لپاره استفاده کیدایشي:

.د سابو او میوو د منیځلو لپاره .په خواړو کي داچولو لپاره .څښلو لپاره .د کنګل کولو لپاره .لوښو د مینځلو لپاره .د السونو د مینځلو لپاره

څنګه سالم خام مواد انتخاب کړو کله چې خوراکي توکي اخلو باید:

سالم او پاک خوراکي توکي انتخاب کړو. هغه خوراکي توکي چې خراب یا ګنده شوي وي باید استعمال نشي. هغه خوراکي توکي چې سم پروسس شوي وي باید استعمال شي.

ټول خام مواد باید په پاکو اوبو پریمنځل شي، په خاصه تو ګه هغه مواد چې خام خوړل کیږي.

هغه خوراکي توکي چې تاریخ یي تیر شوي وي باید استعمال نشي. دخوراکي توکو مات شوي بوتل باید لري وغورځول شي. هغه تیار شوي خواړه چې سم ساتل شوي وي باید استعمال شي.



( کرنیز سیاست01)

د نړی ډیر هیوادونه د افغانستان په شمول په کرنه او مالداری بوخت دی، هر هیواد یو خاص کرنیز سیاست لری او د او یا د وارداتو په برخه کی نظم راولی. دولت دغه سیاست په رڼا کی خپل کرنیز توکی بهرنیو هیوادونو ته صادروی

هر وخت داسی سیاستونه عملی کوی ترڅو یو خاص هدف ته ورسیږی. دا هدفونه کیدای شی د تمویل پایدار توب، د قیمتونو ثابتوالی، د محصوالتو کیفیت، د محصوالتو انتخاب، د ځمکی استعمال او د کارموندنی فرصتونه پکښی شامل

او کروندګریی مسیر نه دی معلومکال را په دی خوا د کرنیز سیاست کومه ځانګړی ۸۳۵۲د وی. په افغانستان کیله ګڼو ستونزو سره الس او ګریوان دی. د مثال په ډول سره د ننګرهار والیت د کانال پروژه چی د زیتونو او نورو

کرنیز سیاست د نشتون له روښانه او مشخص د ومهمو کرنیزو نباتاتو د استفادی لپاره تر الس الندی نیول شوی وسلنه را ټیټه ۰۱شو چی په نتیجه کی د زیتونو ونو ته سخته صدمه ورسیده او تقریباّ د حاصالتو کچه یی امله ویجاړپه سختو افتونو او ناروغیو اخته شوی. د کندهار والیت د ترنک، د هلمند والیت د ګریشک، د کندهار یی شوه او ونی

والیت د داهلی، د غزنی والیت د قره باغ او مقر ددښتو هغه منظم پالنونه چی د سردار محمد داود خان د واکمنی پر مهال تر الس الندی نیول شوی وو د یو منظم کرنیز سیاست دنه شتون له امله له پامه وغورځیدل. افغانستان چی په وچه کی یو را ګیر هیواد دی او اقلیمی شرایط یی د عالی نباتاتو د ودی لپاره تر هر بل هیواد مساعد دی، اړین دی چی د کرنی یوه منظمه پالیسی، پالن ، کرنیز سیاست او د کرنیزو توکو د صادراتو لپاره یو خاصه ستراتیژی ولری تر څو د نورو هیوادو له محصوالتو سره سیالی وکړی او په دی اساس به د هیواد د کرنیز سیاست په پام کی نیولو سره د هیواد ملی اقتصاد پیاوړی شی. د کرنیزو توکو صادرول بهرنیو هیوادونو ته باید په معیاری ډول ترسره شی. د مثال په ډول د کرنیزو محصوالت سورت کول، درجه بندی او بسته بندی کول یی مهمی نقطی شمیرل کیږی. دولت

ظرفیت لوړ کړی، نوی ټکنالوجی وارده کړی او له بزګرانو سره په تخنیکی او مسلکیمجبور دی تر څو د بزګرانو مالی برخه کی مرسته وکړی. د کرنیز بانک جوړول ، د ټولنو او کوپراتیفونو جوړول هغه مهمی نقطی دی چی له بزګرانو سره مرسته کوالی شی تر څو خپل کرنیز محصوالت معیاری کړی او په بهرنیو بازارونو کی سیالی وکوالی شی. علمی کدرونو ته ددی زمینه مساعدول تر څو په هیواد کی تحقیق او څیړنی وکړی، همدارانګه د افغانستان د

ه نباتاتو هغ ټولو والیتونو د کلیو په سطحی په البراتوار کی د خاوری د صنفونو پیژندل او په هغو کی د ضروری عناصرو د کچی معلومول او همدارانګه د ی.ی شلست برابرول چی په نوموړو خاورو کی ښه وده کوی. د هیواد په کچه د ضامنت شویو تخمونو تولیدول د هیواد د کرنیز سیاست سره مرسته کوال

-د کرنیز سیاست مهم ټکی:

ظرفیت لوړول تخنیکی او مسلکید کروندګرو

د نویی ټکنالوجی واردول

تحقیق او څیړنه

په مالی برخه کی مرسته کول

د ټولنو او کوپراتیفونو جوړول

د کرنیزو تولیداتو سورت، درجه بندی او بسته بندی کول

د یخو خونو جوړول

د خاوری د صنفونو معلومول او په هغوی کی د مناسبو نباتاتو د کرلو پیژندل

د ثبات د کرهنیزو محصوالتو د زیاتوالی، د اقتصادی بهبود، کارموندنی المل کیږی چی په پایله کی وطن پورتنی ټکی هغه مهمی نقطی دی چی افغانستان یت کی ژوند امنخوا ته بولی شی او په نتیجه کی د یو داسی مسیر په لور حرکت کوالی شو چی خپل هیواد د پرمختللو هیوادو په لیکو کی راولو په سوله او

وکړو او د همسایه هیوادو له ناوړه سیاست څخه ځان وژغورو.


لیکونکی: انجینیر سید حسیب هللا شمس د

کرهنی په برخه کی تکړه او وتلی ځیوان

دی او ډیره تجربه لری. تخصص ییی د

کرهنزه او اقتصادی ودی مطالعه ده .

( نقش اطالعات و ارتباطات در زراعت 11)

تکنالوژی اطالعات و ارتباطات به معناي استفاده از ابزارهاي اداره و مدیریت اطالعات شامل مجموعه اي وسایل

است كه به منظور تولید، ذخیره، پردازش، توزیع و تبادل اطالعات به كار مي رود. براي رسیدن به توسعه پایدار،

بدون هیچ نوع شرط قبلی و مانعي باید اطالعات فني و علمي در زمینه هاي علمي و براي همه كاربران اشاعه یابد.

جدیدترین مفیدترین و كاربرد ترین اطالعات تنها عوامل تولیدی موثر در عرصه پیشرفت است. هر اجتماعي كه به

اطالعات بیشتر و به وقت تري دسترسي داشته باشد، از رشد و پایداری و پیشرفت بیشتر و سریع تر برخوردار

خواهد بود. آموزش و ترویج زراعتی با بهره مندي از تکنالوژی اطالعات و ارتباطات در آموزش و ترویج

زراعتی با بهره مندي از تکنالوژی اطالعات و ارتباطات با تقویت سیستم هاي اطالعات زراعتی و جلب مشاركت

.ها در حفظ منابع طبیعي حركت به سوي زراعت پایدار را تسریع مي بخشد NGO هاي مردمي و سازماندهي

نویسنده: سید عزیز جمالزی ماسیتیر عیلیوم

تجارتی و در بخش ارتباطات و اطالعات

تخصص و تیجیربیه دارد. عیالقیه وی در

بخش تحقیقات و بازار یابی است.


صاحب امتیاز و مدیر مسول:

سید محمد نعیم خالد

دیزاینر:

سید فهیم صدیقی


مستقل بوده و بشکل هفته وار آنالین

به نشر میرسد.


[email protected]ایمیل:

حق چاپ محفوظ است.©

مقاالت قبل از نشر قابل تغیر، رد و یا

هم دوباره به نویسنده جهت تصحی

ارسال خواهند شد.

خبرنامه مسول نظریات نویسنده

نمیباشد.

0393—5102سال تاسیس:

( د لبنیاتو فارمداری: د غواګانو د تغذیی د میتودونو مقایسه 12)

په اوس وختونو کی د شیدو قیمتونه ورځ په ورځ ډیریږی او خلک د هغه د مصرف لپاره انسان برای ډیری پیسی مصرفوی. په سویس که دا ځیړنه په کور او ځړ ځای که د غواګانو د تغذی او دهغه رول د شیدو د زیاتیدو په برخه کی تر سره شوی ده. پدی ځیړنه کی هولستین فریسین او برون سویس

غواګانی تر ځیړنی الندی نیول شوی وی. دا غواګانی په غواځای او ۸۳او ۸۸غواګانی په ترتیب سره په آزاد ډول تر ځیړنی الندی وی او هغه ته واښه په ترکیبی ډول یعنی د جوارو سایلج، د وښو سایلج او

هکتاره ځمکه برابره شوی وه او د ۸۵۵۱د پروټینو کانسنتریت شامل وو. په آزداد ډول غواګانو لپاره کیلو ۰۵۸کیلو ګرامه د پروټین کانسنتریت او ۲۲۳غواځای کی د هری شیدو ورکولو دوری لپاره

بی ۸۲سویس فلیکویش نسل او ۸۲ګرامه ترکیبی جیره ورته ورکړل شوی وو. دوهم ګروپ کی چی ۸۵۵۲اس نسل غواګانی وی، هم په آزاد او ځای په ځای ډول تغذیه شوی دی. ددی غواګانو لپاره

هکتاره ځمکه په نظر کی نیولی وه. وروسته د خوسی زیږونی د دوهم ګروپ غواګانی په نیمه جاری کیلکوګرامه کانسنتریت مصرف کړی وو. په ۲۱۵ځړځای کی څرول شوی وی چی په اوسط ډول یی

کیلو ګرامو په اندازه تفاووت، شحم یی هم زیات ۵۰۸۱د ۱۲۵۱اول ګروپ کی شیدی ډیری یعنی کیلوګرامو ۲۱۳د ۳۱۰کیلوګرامه او پروټین مقدار یی هم ډیر ۲۸۳کیلوګرامه په مقایسه د ۳۵۱یعنی

په مقایسه وو.

د هولستین د غوا نسل او د هغه تغذیه په آزاد ځړځای کی


رهبری خبرنامه انکشاف زراعتی و غذا از تمام شایقین سکتور زراعت و غذا تقاضا

می نماید که اگر میخواهند مقاله تخصصی خویش را به چاپ برسانند لطف نموده الی

ختم هر هفته به آدرس ایمیل خبرنامه، مسوده مقاله خویش را ارسال نمایند. البته قابل

یاد آوری است که مقاله باید قبال چاپ نشده و از کسی دیگری نباشد. رهبری خبرنامه

از قبل از همکاری تان سپاس گذار است.

مقاله شما

پذیرفته میشود


Business

Agriculture development and food journal vol 1-issue 2