Practicum Laboratoriumgeneeskunde · medische vraag test aanvraag transport van testaanvraag...

Practicum Laboratoriumgeneeskunde

Dr. Pieter VermeerschProf. Norbert Blanckaert

Practicum laboratoriumgeneeskunde

1. Pre-analytische fase

2. Basisprincipes celtelling

3. Labobezoek

MEDISCHE VRAAG

TEST AANVRAAG

TRANSPORT VAN TESTAANVRAAG

PATIENT VOORBEREIDING

BEMONSTERINGinclusief IDENTIFICATIE

MONSTER CONDITIONERING TRANSPORT

MONSTERVOORBEREIDING

LABORATORIUM

ANALYSE

RESULTAAT VALIDATIEPROTOCOLERING

‘OUTCOME’ EFFECT

TESTRESULTAAT

RAPPORTEREN

TRANSPORT VAN RAPPORT

LEZEN & INTERPRETEREN VAN RAPPORT

MEDISCHE BESLISSING

PRE-ANALYTISCHEFASE

Foutenbronnen

MEDISCHE VRAAG

TEST AANVRAAG

TRANSPORT VAN TESTAANVRAAG

PATIENT VOORBEREIDING

BEMONSTERINGinclusief IDENTIFICATIE

MONSTER CONDITIONERING TRANSPORT

MONSTERVOORBEREIDING

LABORATORIUM

ANALYSE

RESULTAAT VALIDATIEPROTOCOLERING

‘OUTCOME’ EFFECT

TESTRESULTAAT

RAPPORTEREN

TRANSPORT VAN RAPPORT

LEZEN & INTERPRETEREN VAN RAPPORT

MEDISCHE BESLISSING

PRE-ANALYTISCHEFASE

Specimens

• BLOED→ ARTERIEEL

→ VENEUS

→ CAPILLAIR

Bloedcomponenten

• Volbloed = plasma + bloedcellen• Plasma = serum + stollingsfactoren

Rode bloedcellenWitte bloedcellenBloedplaatjes

SerumStollingsfactoren

Specimens

• BLOED→ ARTERIEEL

→ VENEUS

• URINE→ VERS URINESTAAL

→ URINEDEBIET

→ CAPILLAIR

24-uurs urinecollectie

Specimens

• BLOED→ ARTERIEEL

→ VENEUS

• URINE→ VERS URINESTAAL

→ URINEDEBIET

• ANDEREFaeces, amnionsvocht, lumbaalvocht, ascitesvocht, saliva,maagvocht, …

→ CAPILLAIR

MEDISCHE VRAAG

TEST AANVRAAG

TRANSPORT VAN TESTAANVRAAG

PATIENT VOORBEREIDING

BEMONSTERINGinclusief IDENTIFICATIE

MONSTER CONDITIONERING

TRANSPORT

MONSTERVOORBEREIDING

LABORATORIUM

ANALYSE

RESULTAAT VALIDATIEPROTOCOLERING

‘OUTCOME’ EFFECT

TESTRESULTAAT

RAPPORTEREN

TRANSPORT VAN RAPPORT

LEZEN & INTERPRETEREN VAN RAPPORT

MEDISCHE BESLISSING

Patiëntvoorbereiding

CONTROLEERBAARNIET-

CONTROLEERBAAR

→ afnametijdstip

→ voedselinname

→ houding

→ leeftijd

→ geslacht

→ ras

MEDISCHE VRAAG

TEST AANVRAAG

TRANSPORT VAN TESTAANVRAAG

PATIENT VOORBEREIDING

BEMONSTERINGinclusief IDENTIFICATIE

MONSTER CONDITIONERING

TRANSPORT

MONSTERVOORBEREIDING

LABORATORIUM

ANALYSE

RESULTAAT VALIDATIEPROTOCOLERING

‘OUTCOME’ EFFECT

TESTRESULTAAT

RAPPORTEREN

TRANSPORT VAN RAPPORT

LEZEN & INTERPRETEREN VAN RAPPORT

MEDISCHE BESLISSING

Veneus bloed

EDTA

Serumtube (Gel en clotactivator)

Natriumcitraat0,109M

Droge Serumtube

Lithiumheparine

Natrium fluoride/oxalaat

Hematologie

Serologie en Biochemie

Coagulatietesten

Biochemie

Biochemie en immunologie

Glucose

ADDITIEVEN TESTENKLEURTUBE

INTE

RN

ATI

ON

ALE

KLE

UR

CO

DES

Stollingscascade

Fibrinogeen Fibrine

EXTRINSIEKE WEG INTRINSIEKE WEG

F VIIWeefseltromboplastine

F XII, F XIF IX, F VIIICa++, BP

F X, F VCa++, BP

Protrombine(=F II)

Trombine(=F IIa)

Serum

• Met clot activator• Met gel• Centrifugeren

Stollingscascade

Fibrinogeen Fibrine

EXTRINSIEKE WEG INTRINSIEKE WEG

F VIIWeefseltromboplastine

F XII, F XIF IX, F VIIICa++, BP

F X, F VCa++, BP

Protrombine(=F II)

Trombine(=F IIa)

CHELATORENCHELATOREN

Irreversiebel (EDTA)Reversiebel (Citraat)

HEPARINE

Plasma of volbloed

• Met anticoagulans–Heparine

• Met of zonder gel

–EDTA–Citraat–Oxalaat

Volgorde

Eventuele hemoculturen

Droge serumtube

Serumtube met gelseparator

Li-Heparine Plasmatube

K2-EDTA Plasmatube

Fluoride/oxalaat tube

Citraat-tube

Verkeerde staalname

Buis Serum Heparine EDTA Na+-Citraat

Dilutie Geen <1/100 <1/100 1/10

Creatine Kinase 138 136 137 113

Albumine 49.2 48.6 49.3 42.7

Na+

K+

Cl-

Ca2+

Mg2+

Glucose 101.8 98.6 102.0 94.4

ALT 14.5 14.5 17.4 10.1

Gamma-GT 26 27.5 27.3 22.9

Alk. Fosfatase

AST

139.6 139.2 138.8 162.3 ⇑

4.45 4.09 22.48 ⇑ 3.63 ↓104.6 104.3 97.6 83.9 ↓9.50 9.04 0.00 ⇓ 7.52 ↓2.00 1.99 0.14 ⇓ 2.55

136 133 0 ⇓ 106

23.2 22.5 22.9 19.0

MEDISCHE VRAAG

TEST AANVRAAG

TRANSPORT VAN TESTAANVRAAG

PATIENT VOORBEREIDING

BEMONSTERINGinclusief IDENTIFICATIE

MONSTER CONDITIONERING

TRANSPORT

MONSTERVOORBEREIDING

LABORATORIUM

ANALYSE

RESULTAAT VALIDATIEPROTOCOLERING

‘OUTCOME’ EFFECT

TESTRESULTAAT

RAPPORTEREN

TRANSPORT VAN RAPPORT

LEZEN & INTERPRETEREN VAN RAPPORT

MEDISCHE BESLISSING

Practicum laboratoriumgeneeskunde

1. Pre-analytische fase

2. Basisprincipes celtelling

3. Labobezoek

Complet formule

Basisprincipes celtelling

a) Electrische impedantie ⇒ RBC, WBC en PLT

b) RBC parameters

c) Differentiële WBC telling

Elektrische impedantie

• Stroomdoorgang wordt verstoord wanneer een cel passeert. Daardoor wordt een elektrische puls gegenereerd.

elektrolyt

vacuüm

Opening van 70-100µm

Elektrische impedantie

tijd tijd

impedantieimpedantie

RBC parameters

RBC parameters

1) Gemeten parameters- Hemoglobine (Hb)- RBC aantal- Mean corpuscular volume (MCV)- RDW: maat spreiding MCV

2) Berekende parameters- Hematocriet (%) = MCV x RBC aantal- MCH = Hb / RBC- MCHC = Hb / Hct

RBC parameters

3) Reticulocyten- onrijpe mature RBC

- bevat veel RNA, maar geen kern

- perifeer verlies RBC (b.v. bloeding, hemolyse)⇒ toename aantal reticulocyten

⇔ gestoorde RBC aanmaak

- bekijk het absolute aantal, niet het percentage

Wat?

• WBC differentiatie–Neutrofielen–Basofielen–Eosinofielen–Lymfocyten–Monocyten

Lichtverstrooiing

Laserlicht

Forwardscatter Side

scatter

D D

Lichtverstrooiing

Doorlooptijden

• Celtelling + automatische formule:• 4-14 minuten• Reticulocyten: 5-15 minuten• Uitstrijkje:

–Aanmaak: 5-15 minuten–Kleuren: 22 minuten–Drogen: 10 minuten–Afwerking: 3 minutenAnalyse + validatie: 10-20 minuten

Practicum laboratoriumgeneeskunde

1. Pre-analytische fase

2. Basisprincipes celtelling

3. Labobezoek

Pre-analytisch

Aanvraag

Conditionering

TransportAfname Staalreceptie

Analyse Staalvoorbereiding

Pre-analytisch

Staalreceptie

Conditionering

TransportAfname

StaalvoorbereidingAnalyse

Aanvraag

Pre-analytisch

StaalreceptieTransportAfname

Analyse

Aanvraag

Post-analytisch

Analyse

staalbewaring

AdviesBeslissingRapport

Verkeerde staalname

Serum LiHep EDTA Na-Citraat

NaF/KOx

Na+

K+

Cl-

HCO3-

Ca2+

Mg2+

Glucose 101.8 98.6 102.0 94.4 103.6

ALT 14.5 14.5 17.4 10.1 12.6

GGT 26 27.5 27.3 22.9 21.8

CK 138 136 137 113 115

Albumine

Alk. Fosfatase

AST

139.6 139.2 138.8 162.3 212.5

4.45 4.09 22.48 3.63 42.59

104.6 104.3 97.6 83.9 108.3

27.7 27.7 25.1 21.9 27.7

9.5 9.04 -0.30 7.52 0.38

2.00 1.99 0.14 2.55 1.6

49.2 48.6 49.3 42.7 42.5

136 133 -2 106 111

23.2 22.5 22.9 19.0 20.0