ft,'otfJ copi post ,an. - musmed.fr · tqt.itons, ad s;,~istram iPSÙIS Il$qlU ad...

Preview:

Citation preview

,PARIS. - NATIONALE

108. PONTIFICAL ROMAIN. XIVe SIÈCLE

Paris: Bibliothèque nationale, ms. lat., 959.

61

Fol. 1. Anciennes cotes: «[Dupuy] 129 - (CJément) 3868. - (Rigault) Cinq cents\"ingt-un. - 1 et l VO. Table du manuscrit. - 1. • Incipiunt capitula tocius !ibri.•

Fol. 3. «Ordo septem ecclesiastioorum graduum, et in gradibus ordinandi. sed anteomnia clericum faciendi ... - 5. De affitia hostiarii... - 6. De officia lectons... ­]. De officia exorciste... - 7 vO. De officia acoliti... - 9. ft,'otfJ quod a/iqlli architpis­copi t:d episropi post q.umlibd ordinem alloc'1II1l1r ordi"alos - 9 yO - et matltll' œsad ~nt/aût'Idlms. d ipsi ordinali ",an."" ei"s osclfüml"r. et ipse dat nI ~nedic­

ticnUII. - De officia subdiaconi. Su/mdo cu," mitra dïeul tpiscopus : Subdiaconumaportet preparare aquam ad ministrationem altaris et mînistrare diacoDo. - S"b­diaronus, Cil," ordinal"r... palmam de nlDnU slantis ~piscopi t'IlCUllm accipiaJ, simi·liter et calicem t'acullm. D~ manu t'UO archidiaconi accipiat 11rCeof1lnJ plenmn vinocum aqtlamanili, id est, baciliblls, ac 1I1amdergillm, diu'lu sibi episcopo: Videte cuiusministerium vobis traditttr, et ideo si usque nuncfuisti tardi. .. - 10 - inhonestivel incestuosi, amodo casti. Oblationes que veniunt in altari... Palle vero que suntin substratorio... Ideo admoneo ut vos exhibeatis ita ut Deo placere possitis... _(Aucune mention de l'amict ni de l'épistolier).

Fol. II ... Ordo qualiter in romana Ecdesia diaconi et presbiteri eligendi sunt.Mense primo, qllarkJ, septimo et decimo, sabbaforJ4n1 die ... areJu"diacontls ... - TI VO

- Postulat mater Ecdesia catholica ut hos presentes subdiaconos... - Deillde~piscOP14s sedendo cwn lIIifra dieat: Diaconum oportet ministrare ad altare et bap­tizare et predicare. Tllnc anmmtiat ante evangeliJwl ponti/ex in populo dicms adomnes Legendo et sedtndo cum mitra : Auxiliante Domino Deo et salvatore nostro I. C.eligimus hos in ordinem diacooü... memor sit conditionis sue. _ - 12... •..et scolaimponat ldaniam ... - CommWle \'otum communis oratio prosequatur... - Oremus,dilectissimi, Deum PaLrem omnipotentem ut super hos famulos ill... - 12 VO. Belle-­dictio. Adesto, quesumus, omnipotens Deus, honorum dator ordinuroque distri­butor... - 13 vO- ...et ea que SWlt agendaconcedere. HieponatsolMS episCO/Jus manultIsuper capita tOrIlltI dictn$ : Emitte in 005, quesumus, Spiritum sancturo ... - caperepotiora mereantur. Pero • (Aucune mention de la formule: .. Accipe Spiritum sanc­tum ad robur....). - Imposition de l'étole. - 14. Tradition de l'évangéliaire et dela dalmatique. - 14 \'0... Et dat eis episwplls o${;ulllm.•

Fol. 14 VO... Ordinatio presbiteri Et arellidiaconlu dicat: Postulat mater Ecclesiacatbolica ut hos presentes diaconos - JJJis autem attesta'ltibuseumdem dign"m et jus-ium ess~, Dei gratia, dicot sedetldo cum milra : Sacerdotem oportet offerre - 15 ­benedicere, preesse et baptizare. - Postea dicat: Auxilianto Domino Deo et salva­tore nostro I. C. cligimus hos in ordinem sacerdotiL.. mcmor sit conditionis sue... -

LES PO!'o"I'lCAUX MANUSCRITS

Commune votum... - Deituie eo Î"cli,fillo imf'o"al amlHls muus super capud ei..s,d omrus pafnten qtli wunt cum eo lumU" dllU dat SIIIIe mlf,a willlOflUm sufKr­J5 vO - eum,ul'ldms man," elevatas su;ul quandolli"mIU' M'atiOftUln "lissa, el S1milllnIm~NI o",na alli saurdoUs. P,e/atio: Oremus, dilec:tissimi, Deum Patrem omnipo­tentem ut super has famulos suos iIJ... - 17. Hll; lIedat M'1A"um super lIumet'lImdul,u_, dians ad eum... Hu; t'Utit eu," casllla, d,cens' 5tola innocentie induat teDominus. Accipe vestem sacerdotalem... 't - 18. Onction des mains. (Aucune men­tion du VeNi creator). ~ 18 \00. Tradition du calice et de la patène. (Aucune mentionde l'imposition des mains de l'évêque pour la prière: • Accipe 5piritum sanctum,quorum remiseris peccata... 't ni de cette prière e1le·mtme ; aucune mention de lachasuble développée, ni de la promesse d'obéissance).

Fol. 20.• Sequens serot"'lUm scrutinium mm /aâl 1Iodie EClUsia ,oman4. Incipitordo ad vocandum et consecrandum seu examinandum eledum episcopum... Sa/}.bati die - 20 VO - ârca vesperam... • (Scrutin nocturne). - 25. Interrogatoire del'évêque. - 26 et 27. Examen sur la foi. - 27. Admonition del'évêqueconsécrateur.- 28. Litanies. - 28 et 28 \10. Imposition simultanée de l'évangéliaire et des mainspendant la prière: • Propitiare, Domine, supplîcationibus nostris, et inc1inato... 't

- 28 vO et 29. Préface de consécration - 29 VO. Onction de la tête (Aucune mentiondu Ve"l crearor). - 31. Onction des mains: celle-ci se fait en récitant la prière:• Deus et Pater D. n. 1. C. qui te ad pontificatus sublîmari voluit dignitatem... 't_

31 VO et 32. Tradition de la crosse et de l'anneau sans bénédiction préalable.-3'.Tradition de l'évangéliaire: baiser de paix. - 32 VO• • Po"ti/ex au/.tm otficium misseproseqtÛII'f ex more, el CUnI dt:tJavuie oocem ad diund"", pre/aljomm, umsecrat/jSsrûmlisse pronunliel eadem verba, el ce/.tM legal cl /aciat que sec/mtrlr in canO'le misseusque ad commfmionem... - 33 - ... CUIII alliun POilU/ex co""mmicaveril, debd elconsecratl4S cOlllmllnicare de maml 1'psi/4s r~cipiuldo sacram Iwstiam integrtmL. Ellunc c()nse"atl~ accede»s ad diacollun st4ScipU de mant4 ifJsi/4S sangui"em - 33 ""- D. n.l. C. (Aucune mention de la mitre, ni des gants, ni de l'intronisation) ... el

dicalln : Multas annos. - 34. c Edictum quod dat pontifex episcopo cui benedixit.Dilecto nobis fratri ili. episcopo. Quoniam, ut credimus... 't

Fol. 38 vO. c Incipit ordo qualiter romanus pontifex apud basilicam beati Petriapostolj debeat consecrari. In primis, ipse qui cons«ramius est mane die domi"iu,l!e"ial ad basilicam beali Pet,i... • - 40. Litanies. - 4t. Imposition simultanée del'évangéliaire et des mains. - 41 VO. Onction des mains. - 42. Tradition de l'anneauet de l'évangéliaire. - • Post 11«, archidiaconus imfxmat ei palkum dium : Accipepalleum, plenitudinem scilicet pontificalis offitü... ~ Dei"de lieudit papa ad ude,",d rt.et:pit ad osclllum ~dis ~l oris omnes epiS(;()pos, presbileros d diacmws, cardinakset alios prdalos. Quo facto djcal : Gloria in exce1sis Deo... - 4<1: vO. Quo /ackJ, ipuprior dyaco"lIs wrSU$ ad eos, stans ad peckJrale tkxtrum ule cruâfixum - 43 ­a'ge1tÛum i",iPil laudem sU; alla voce in ca"tu quasi legeMo' Exaudi, Christe. Et

PARIS. - NATIONALE 63

iHdius d serinari;' resfKmdent simililn ;'1 cantu quasi legendo : Domino nostro N. aDea decreto summo pontifici te universaJi pape vita... _ Exaudi, Christe...• Nom­breuses rubriques de différentes mains (foL 43 vO à 49).

Fol. 49· • Ordo ad ~edicendumet coronandum imperatorem. CUm rex in impe.­ra/orem electffs perven't ad perlam CoUinam qru est iuxta casJellwfI Crescentii reci­piatur hDtu:wifice... - 50 - ...dtducant eum tUqllt ad tecksia", Saflc/e Marit in' TlIr

4

r'bus ubi a'lte altare, subdiacono nJangt1ii text"," tenen/e, rex super ellm corporaliterprestet lu~ius["IOd11 iuramentllm: Ego enim N. rex Romanorum, annuente Domino,futurus imperator promitto, spondee...• - 51 vO. Litanies. - 53. Onction du braset de la nuque. - 53· • Missa pro imperatore.• - 53 vO. Remise du glai\·e. _ 54.Remise de l'épée. - 54 VO. Imposition de la mitre cléricale et de la couronne impé­riale. Remise du sceptre. - 56 VO. Laudes. - 57. «Miua fi"ita ... CtHn SIHfWUlS pon­Ji/ex equum Munderit, /eneatstapwdiwn -57 VO - selle,eI, a"epto /reno, tlfiqlltlntlllfimipsum adextrd, ,noxq'u suu," eqlUlm ascendens, procedat illxta sum""'m pontificemtqt.itons, ad s;,~istram iPSÙIS Il$qlU ad tec/esia", Satiete Marie in TTtlllSpidi"tI, f.bi,dato sibi OSCIIW, 110'~ corde, sed eMpore separtnfllr ; d post, imperaior ad castra rever­titur coronatllS . • Cet ordo ad benediutu/llm et corol/tllldmn imperatorem a été publiépar MABILLON, ordo XIV, P. L., t. LXXVIJl, I238.1243.

Fol. 57 VO. Il De benedictione regine. Si vero regina /uerit coro1lallda, debet ei SflpeTlect()f'iUm ex opposito thalamus preparari... Ad ingTessul1I eee/esie, ;" medio TOte,episcoplu Ostiensis dat sllper eam hanc oratiollem: Omnipotcns sempiteme Deusfons el origo tocius bonitatis, qui feminei sexus fragilitatem ... - 59. Post hec, tlllgiturper episeopllm Hostiensem oleo sa1fCro in eisdem loeis Ù~ quibliS fmdus est imperatorcum hac oratione : Spiritus sancti gratia nostre humilitatis officio in te copiosa des­cendat... - 59 va. Deillde mmml4s pmlli/ex ei mitra". impo"at, ila quoi conllla mitresint a dutris et a sinisfris, el super mitram eoronam imperialem impotltlt dicelldo: Officionostre indignitatis in reginam vel imperatricem sollempnitcr benedictam, accipecoronam regalis vel imperialis excellentie... - 60 VO. COlls'fl:vit autt1l~ rex, qlj(mdodescetldit de Motlte Gaudii etvenit ad Ponlicellum, prestar5 hoc ùIYumentum Ronlllllis:Ego eniro rex futurus imperator iuro me servatururn Romanis bonas consuetudinessuas; sic me Deus adiuvet, et bec sancta Dei evangelia.• (publié par MABILLON,

ordo X/V; P. L., t. LXXVIII, 1243-1245).Fol. 60 vO. « Benedictio abbatis ve1 abbatisse. Dominus vobiscum. Et c. s. 1.

Or(dio. Quesumus, omnipotens Deus, ut famulurn tuum N. quem ad regimen ani­marum eligimus... - 61. Deimle, manu", super caput eju,s im/JOnendo, episcopus dieitlut"' rwaliotrffll ;'1 modum prt/ationis : Omnipotcos sempiterne Deus, affiuentem spi­ritum tue benedictionis... - 62. Deinde regulam tradil ei dicetls : Accipe regulam asanctis patribus nabis traditam... - SubsequenJer dat ei baculum pastoralffll, et ait:Accipe baculum pastoralitatis quem preferas... - Deinde t1nu/um, si esJ d'Indus,dlUrJ,S : Accipe anulurn, fidei scilicet signaculum... - 62 VO. Flnita miua, prestol

LES PO:.-rIFICAUX ~1"'SCSCRITS

abblu fKmIj~i Id al.i cui vo/UUlt porliiltx pro eo. sufJn "tiare !Nramtlltllm Mditatis.et OJCfuatur rtâpitnUm iuramlllium. - 5pecia1is benedictio abbatisse. Post ,!"tdictadt abbau : Domine Deus omnipotens. qui sororem Moysi...•

Fol. 63.• Ordo ad monachum faciendum. fll- pmnis lacit subdiatOJluS ulilniam.De."dt dieil tpiswf1us M.JI.C oratlollem : Adesto, Domine. supplica.tionibus nostris. ethunc famulum tuum N. bene+dicere dignare... - 64 vO. Benedictio "estium mona­chalium... - 65. Cfll" tpiscopus CXl4it tum veslem ueularem diClt : Exuat te Dominusveterem hominem euro actibus suis. Amen. - Cum Illd"it eu", JuJbitl41l1 monllSliCllmdiulls: Induat te Domînus novum hominem, qui sccundum Deum creatusest... ­Oralia. Deus misericors. Deus clemens, cui cuncta Ilona placent.. .•

Fol. 65 vo.• Ordo ad virginem benedicendam... ltufuto a preparato episU1'fJo, virgodtdicallda. ,!"iusquam "lissa incipiatl", ante altart l'nuai habitum rdigionis propriismanibus g~fans, que", slfptr altart posltfun episcop"s... - 66 vo. Consecratio vela­minis virginis... Et post lttania", calltet. Ant. - 67. - Ancilla Christi sum, ideo meostendo servilem personam...• - 67 vo. Préface de consécration. - fig vo.• Ordoad dandum velamen... - 70. Benedictio post datum velum ... - Post hane brnedic·liont'" cantet virgo. Ant. Posuit Slgnum in faciem meam ut nullum preter eum ama­torem... - 70 ,.o. Epis(,opus dd eis allullllll dicens CIlifibtt per se : Accipe anulum,fidei scilicet signaculum, quatenus virginitatem... - Imponat episcopus singuliscOlISccrandis coro'llls suptr "dum dicens : Accipe coronam virginalis excellentie... ­Et tradat Mm episcopus in manr:bus abbatisse dicens : Vide quomodo istam Deosacratam representes immaculatam... - .'\lissa cilfsdc//I - 7t. Benedictio vidueque fuerit castitatem professa... - 71 VO. Missa eiusdem 1

Fol. 72.• Benedictio pere et baculi peregrinantium. - 73. Super crucem eius quiiturus est Iherosolimam dicatur in directum ... - Orafio que 11011 est Ùl papali. ordi­1/ario - 73 v" - Deus invicte potentie, maiestatis immense... - Belltdictio lapidisprimarii que 'WIl est ili ordillario papali... - 74. Ordo ad benedicendum ecclesiam etaltare...• - 75. Benedictio aque. -77 à 79. Triple aspersion à l'extérieur de l'édi­fice. -80. Entrée de l'évêque dans l'église. - Litanies. - 80 vo. La cendre répanduesur le pavé. - 81. Le double alphabet.- 81 vo à 84. Bénédiction de l'eau grégorienne.- 84· • Sequitur a1taris consecratio...• - 84 VO. Aspersion de l'autel. - 84 VO et85· Aspersions il l'intérieur de l'église. - 85. Aspersion du pavé. _ 86 et 86 vo.Prières et préface après les aspersions. - 88. L'eau grégorienne répandue au piedet tout au~our de l'a~tel. - Bénédiction du mortier. _ Translation des reliques.8:9. Proc~lo~ des reli~ues. - 90 vo. Onction de la porte d'entrée. - 91 VO. Onc­tion de 1mténeur du sepulcre ; déposition des reliques. _ 92 vO. La pierre du sépulcreposée e~ ointe. -, 95· Les douze cr~ix de consécration. - 95 vO. Les cinq grains d'en.censb~~ s~r 1aut~. - C)8. Onction de la partie antérieure de ('autel. _ <)8 v".

• ~ne(hcl1o hnt~~um altaris. 1 - 99. L'autel revêtu et paré. _ 100. Messe de ladédicace: • Ternbihs est locus iste...•

PARlS. - NAnONALE65

102 VO. « Benediecio poliandri seu cimiterii.• - 103. ft. Ordo ad signum eccIesiebenedieendum.• - 106 ,,.o. « Reconeiliatio ecclesie violate et cimiterii...• _ IIO.

1 8enedictio lapidis itinerarii. 1 - 1I3 vo.« Consecratio patene. _ 114. Consecratiocalicis. - Jl4 VO. 8enedictio corporalium. - lJ5· Benedictio cruas nove. _ II7.Benedictio ineensi. - Benedietio plande, dalmatice, stole et a1iarum vestium saeer­dotalium ac le,-itiearum. - II8. Ordo ad eonsignandos pueros sive infantes. Hic~t in/arlS in b,achiis mtris inIdu, ; maim't's t'eTO fm/t'm txmrmt SI4f>t', pedt'm pat,i",'sui. Qui/ms ~, o,dint'm...1- II9· Benedictio panis in ecdesia populo distribuendo.- Benedietio agni et aliarum camium. - 119 vO. Benedictio casei, lactis et mellis.- 120. Benedictio casei et ovorum. - Benedictio fruduum novarum arborum. _Benedictio uve. - 120 vO. Benedictio domus nove. 1

Fol. 121. «Incipit ordo romanus qualiter sil agendum feria quinta in cena Domini.SMJio ad Sanctrun Iohannnn ad LaJuanfim. Hac die, sacrificium sacri eorporis etsanguinis ab ipso D. n. I. C. eelebrationis initium. 1 (Cf. MABILLON, D,do XIV,P. L. t. LXXVIII, 1204-1207). - 123 vO. Exorcismus olei infirrnorum. _ Bene­dictio olei inl1nnorum. - 125 vu. Exorcismus erismatis. - 127 VO. Exorcismus oleicathecuminorum. - 128. Benedietio olci eathecuminorum. - 129. « Feria VI paras­ceve. Hora sexto convenjallt omnes ad Lateral/ensem basilicalll. _ 129 va _ vel adaliam ecc/esiam, et dica"t sextam... - 132 VO - ...Quiblts finitis, unusqlu'sqtle CIl",pace et absql4e cOII/abldaüollc reve,'itur ad proprio. - Sabbato sando. Hora sextaconvenifmt omnes ad ecclesiam Lateronensem, et, /acta ora/iolle, ponti/ex Clml c/eroi"greditu, saerari14m... - 133· Benedictio ignis. - r33 VO. Benedietio incensi. __ 134.Benedictio cerei. - 135 à 137· Benedictio fontium. - 138. Baptismus infantium._139· [Confirmatio...] - 140. « Quo dicto [!te, missa est) et dalu lmudictùme, P01l­ti/a. Id est ind14tus CIIm /amilia sua rt'Vertit"r ad pa/atium. Etc. _

FoI. 140. « Ordo romanus qualiter coneilium agatur. ConvmiC1lte 1miverso utuepiscoporlfm, abbatum, presbite,orum a/qlle diacQ1loTllm... 1 _ 145. «Ordo ad dandampenitentiam... 1 - 148 va. « Ordo ad reconciliandum - 149 _ penitentem... __15°· 1 Ordo ad visitandum infirmum. Saurdos sit ;'ld,4tus saeris vestibus, ac minis/ria"ipiant oleum sanctum p,o infirmo et "9"am benedictam... _ 152. Ordo ad ungen­dum infinnum. In primis dican/ur VII psalmi pmitentiales _ r52 va _ et letania...154 vO. Ordo ad communicandum infirmum. Lat'at sacerdos man14S, et lavaturamproicit in p~inam... - Tunc sacerdos tradat ei eueharistiam dominici corporis i1ltinc­lam ;'$ V;'fO, el vinu'n - 155 - taIi intinctione sanclificatllm,dicens : Accipe, frater,viatieum corporis D. n. 1. C. qui te eustodiat ab hoste maligno et perducat ad vitameternam... - Benedictio cilicü... - Bened.ietio eineris... _ J5S VO _ ...T~nc exten­datu, i/IJ terra ti/icium, el de cÙlere benediclo super .lIud a sacerdol~ fiat C,.IIX, d aquebenedÛù (ljfJersio, et super illud panaiu, infi,.",us, d simdi/er fiat crux et aspersios»Pn' PutlU illius, et dicatur : Recordare quia cinis es et in cinerem reverteris.• (Cf.MABILLOS, o,tk X, P. L., t. LXXXIII, I02().1023).

·"""_,,'>lio._T,ll.

66 LES roSTIFlCAl"X YANCSCIUTS

Fat. 155 \00, Ordo commendationis anune. - 156 - Pn"..,m fiat ld.,ua ad 'umerJWàum. _ 160 \>9. Egreua ."",.lI, dlCalur res;. Subw:nite. - 161 - ...Tt.ne LIve.t,,, cor!'us ("'us, d f>osIlocicmem diclmtur capitula Kyrie eleison.. - 162 vo- A blulocM/K're el dic/Il viglli.,. dical (d"'or allt. Chorus angelorum. P,. In exitu, et l'ngut InltuJuia". ... _ 163. IN eumil' corfnts t/clurKtl requiacat rJq,uc canJetur m'ssa: saiaflUe ""$$4111" dlcalur rigillli _ 16j va. Ordo ad sepeUiendum clericos romane fr.l·temltatis. 1" "rim;s IJ,,"""lia/ID "Mie fiat p.n omNU udesjas urbis ex mandaw ru­IQrUm. - 170 _ ...Dô,"" ,dea"t '" «daia," cQ"ümdo uplem pulmos fnnitnc­t,a1a cllm M'a/ioM Absolve, t'el r"nlando. Res". Memento mei, Deus... CMm oralw'U:Tibi, Domine, commendamus.• {Ce dernier ordi> a été publié par MABILLOS, op. Cil.,

1023-1025; çà. et là, quelques légères variantes}.Fol. 170.• Ordo ad cathecumînum faciendum. Stans iN talene limine sa.cerdos,

Clllhe:alUllIs (sic) sit tamen lor~ I.,Mn... - 173 VO. 11lcipltHit ktanie... _- 175 ,.o.• Inbenedictione abbatis habentis pontilicalia sunt ista necessaria que secuntur... ­179. Quaodo episcopus ordinatiooem facere disposuerit ... - IBo ,.o. In capite qua­dragesime, OffiOes penitentes qui publicam susceperunt - 181 - peoitentiam. antefores ecclesie se representent episcopo, sacco induto, oudis pedibus, vultibus in ter~

ram demissis... __ 18z.• /",ammimn quod prestai episcopus in slla conseuafwne SUDmtiropoliiaM : Ego G. talis ecclesie episcopus, ab hac hora in antea lide1is et obe~

dieos ero ecc1esie N. et vobis domino B ... - 182 VO. luramell/um qllod prestal abbasVtlllbbalissl1 in sua benuiicfione Sl'O episcopo: Ego N. abbas sive abbatissa monas­terü Sancti J., dioceseos S. vobis domino P. Dei gratia episcopovestrisquesuccesso­ribus... - Explicit liber pontilicalium. - Deo gratias. -

Ce manuscrit est un pontifical romain: les rubriques (fol. 11, 20, 38 va, 49, 5°,57et 57 va, etc.), et les litanies ne laissent aucun doute à cet égard. L'écriture et ladécoration datent le manuscrit de la seconde moitié du XIV- siècle, plutôt que duxv' siècle comme l'indique le ClltulogtltJ de 1744 (t. III, p. 77).

Parchemin. - I82 ff. ft 2 col. - 372 sur 'lI.53 mill. - La décoration de ce manuscrit comprendtrentt-&ept initiales historiées. les unes sur fonds d'or. les autres sur lands d'oretde couleurs.la plupart de facture médiocre et d'un intérêt documentaire plus médiocre encore; fol. 3, la ton­sure; .5. l'ordination de l'ostiaire; 6. év~ue remettant le lectionnaire au lecteur; 7, ordination del'exorciste: 7 , .... ordination de l'acolyte, 9 VO. ordination du IOlU-diacre, JI VO, l'admonitionaux diacres. 14 vo. ordination du prttre ; 20. le scrutin nocturne: 24 VO et 27 vo. la eons6:.rationEpiscopale; J8 vo, la conskrahon papale; 49, le sacre de l'empereur; .57 vo, le sacre de l'im~

ratrice; 60 VO. WnédlCtion d'une abbesse: 63. bb1tdicüon d'un moine: 6.5 VO, consécrationd'une vierge: 6c} VO. l'unposlUon du ,"oile; 71. W:n«bction d'une "eu\'e; 7"1.. bfnédiction de labesace et i1u Mton des pélenJ1$; 74. consécration d'une qlist, 102 vo. bmMiction d'un cime­t1t:re, 10j, WnMict~d'une cloche (WnMiction de l'e;lu) • 106 VO. rkonciliittion d'une qlise;118., confirmation d un adulte; ni, la rkonc:i1iation des pfnitents le jeudi saint; 133,~dICtion du. feu (le samedi saint>." 140•• un concile; LfS. l'Împosition de la pfnitence ; 149, rkon­ClhaUon. il un pblltent , ISO, VlSIte d un rrWade; 1.5"1., l'utrfme.ooction, 1.54 v". communion

PARIS. - NATIONALE

d'un malade; ISS VO, la recommandation de 1'lme; 16) vO, év~ue priant pùs d'un clerc défuntde la fl'l't~ité romaine; 170, baptbne d'un enfant; 115 vO, bblédktion d'Un ab~ mitré;toutes ces miniatures sont agrémentées de ri~au:ol: de couleurs et de petites rosaces d'or dansle goût lIalien. - Petites initiales de couleurs sur fonds unkolores. rdevés de blanc. -Qu~uespikes de c.hant notées sur quatre lignes rouges. -It:riture Italienne. - Au bas de pJUSleunfeudleu et de diffb'enles mains ; notes en italien.

Demi-rehure baRne racine au chiffre de Charles X (Reg., )868).

log. PONTIFICAL ROHAlN. XIve SIÈCLE, 2(1 MOITit ou FIN

Paris: Bibliothèque nationale, ms. laI., ()60.

Fol. A à 1 VO. Table. -A. Anciennes cotes: • [Rigault] MDCCLXXX. - [Dupuy]6]3· - [Reg.] 3867.'- Titre de la table: • Incipiunt rubrice principales libri ponti­ficaIis, sive ordinarii, per ordinem et numerum distincte, se<:undum consuetudinemromane curie. Rubrica prima. De offitio prime tonsure... -, vO- ...Rubrica LVIII.De ordine ad cathecuminurn faciendum. Expliciunt rubrice huius libri. •

Fol. 1 VO.• Ordo septem ecclesiaslicorum graduum et in gradibus ordinandi, sedante omnia clericum faciendi ... ~ 3 vo. Ad barbam tandendam... - 4. De offitio hos­tiarii. Hoc sedmdo dicat et C1m~ mi/ra: Hostiarium oportet percutere cymbalum... _5· De affilia lectoris... - 6 VO. De offitia exorciste... -7 vo. De offilio acoliti... -la.De offitio subdiaconi. Hec sedendo Clm~ mifra dicat: Subdiaconum oportet preparareaquam ad ministrationem altaris et ministrare diacono... (Aucune mention de latunique ni de l'épistolier.) - 12 vo. De offHia diaconi. Hec dicat sedelldo cl4m mitra:Diaconum oportet rninistrare ad altare et baptizare et predicare. Ordo qualiter inromana Ecclesia diaconi et presbiteri eligendi sunt. Mmse primo, ql4ar/o. septimo,decimo ... • - 13 VO. Litanies. - Aucune mention de la prière: • Accipe Spiritumsanctum ad robur... '-17 vo. Il Ordinatio presbiteri. Sedendo ""n mitra dient : Sacer­dotem oportet offerre - ,8 - benedicere, preesse, prcdicare...• (Aucune mentiondu Credo, ni de l'imposition des mains de ('évëque pour la prière:. Accipe Spiritumsanctwn : quorum remiseris peccata... " ni de cette prière elle-même, ni de la pro­messe d'obéissance à l'évêque par le nouveau prêtre).

Fol. 25 à 49· Consécration épiscopale. - 25.• Incipit ordo ad vocandum seu e:<a­minandum vel consecrandum electum episcopum... Sabbati die, cjrca vesperam,sedenJe domjmo apostoijco j,. aln'o jruta «t/esiam... • (Scrutin nocturne). - '9.• Domùljea vero die, el non in alia /esljvikde, progreditll' dlmlnus aposJolicliS cumdecto el cunclo clero et populo ad ecc/esja'n ubi ipsam lieri vrJt o,dirla/ùnum... _ 34.De otJilio episcopi. Episcopum oportet iudicare, interpretari, consecrare, confir­mare... , - (Pas de bénédiction de la crosse ni de l'anneau; aucune mention de lamitre ni des gants). - 41.• ...debet dia". COfUtcTatllS elmlmunica,e th manu ipsiu$,recipinuiQ saeram Mstia". integram, man" n'us pnll$ osculata... Et tune eonsuratus

Recommended