พลวัตและการจัดการเกษตรไทยในยุคเศรษฐกิจสร้างสรรค์...

รศ.สมพร อศวลานนท สถาบนคลงสมองของชาต

สถาบนคล งสมองของชาต

E-mail address: somporn@knit.or.th

พลวตและการจ ดการการเกษตรไทย ในยคเศรษฐกจสร างสรรค

การบรรยายพเศษในการประชมว ชาการเกษตรครงท 16 ประจ ำาป 2558 ในวนท 26

มกราคม 2558 เวลา 10.30-12.00 น ณ ห องประชม กว จ ตก ล คณะเกษตร

ม.ขอนแกน จ.ขอนแกน

หวข อน ำาเสนอ1.การก าวส ยคการแขงข นทางการคา

2

4. ความทาทายของการเกษตรและธ รก จการเกษตรไทย

3. สถานภาพการเกษตรไทยและขอก งวล

2. เทคโนโลยและนวตกรรม:ป จจ ยข บเคล อนส ความสามารถในการแขงข น

การบรรยายพเศษในการประชมว ชาการเกษตรคร งท 16 ประจ ำาป 2558 ในว นท 26 มกราคม 2558 เวลา 10.30-12.00 น ณ ห องประชม กว จ ต ก ล คณะเกษตร ม .ขอนแกน จ.ขอนแกน

1. การเข าส ย คการแขงข นทางการคา

สถาบ นคล งสมองของชาต

3

การบรรยายพเศษในการประชมว ชาการเกษตรคร งท 16 ประจ ำาป 2558 ในว นท 26 มกราคม 2558 เวลา 10.30-12.00 น ณ ห องประชม กว จ ต ก ล คณะเกษตร ม .ขอนแกน จ.ขอนแกน

WTO กบข อตกลงส การเป ดเสร ทางการคา

ขอตกลง WTO

WTO มการพฒนาการมาจาก ความตกลงทวไปวาดวยภาษศลกากรและการคาหรอ GATT(General Agreement on Tariffs and Trade) เมอป พ.ศ. 2490 และไดสถาปนาขนเปนองคการการคาโลก (WTO) ซงเปนองคการระหวางประเทศ เพอสงเสรมการแขงขนทางการคาทเปนธรรมในป 2538 (1 ม.ค.)

1.การเข าส ย คการแขงขนทางการค า

ผลกดนไปสการเปดตลาดและเปดเสรทางการคาระหวางประเทศพฒนาและสรางกฎกตกาใหมๆ ใหรองรบกบววฒนาการของการคาระหวางประเทศและรปแบบการคาโลกทเปลยนไปอยางตอเนอง  ทงนความตกลงทเกดขนประเทศสมาชกตองปฏบตตามกำาหนดระดบความปลอดภยและการตรวจสอบมาตรฐานสนคานำาเขาของประเทศสมาชก ใหสอดคลองกบมาตรฐานระหวางประเทศ เชน การใชมาตรการสขอนามยและสขอนามยพช(SPS) อกทงการปฏบตเยยงชาตอยางเทาเทยมกน

การกาวไปของนโยบายการคาเสร และการขยายตวของของกลมเศรษฐกจการคา

Source: Department of Trade Negotiations

1.การเข าส ย คการแขงขนทางการค า

การรวมตวกนในภมภาค:ประชาคม ASEAN

การขยายตวของพรหมแดนการคาและการผลต เกดเปนSingle Market and

Single Production Base

การเคลอนยายสนคา บรการ การลงทน เงนทน และแรงงาน

ฝมออยางเสร

สการเปดตลาดเสรการคาและการลงทน

เปนฐานการผลตและการตลาดเดยว

1.การเข าส ย คการแขงขนทางการค า

ทมา: ดดแปลงจากลดาวลย คำาภา

7

การคา การกดกนทางการคา และผลกระทบจากการเปดเสรทางการคาระหวางประเทศเพมสงขน ขณะเดยวกนมแนวโนมของความรวมมอในแตละภมภาคเพมมากขนและมการปรบเปลยนไปสมาตรการ NTB หรอ TBT ใหมๆเพมมากขน

ลทธ การล ทธ การปกปองและปกปองและ

ก ดก นก ดก นทางการคาทางการคา

กฎระเบ ยบกฎระเบ ยบการคาม การค าม ความเข มความเข มข นมากขนข นมากขน

กระแสกระแสภม ภาคภม ภาค

นยมนยม

ความร วมความร วมม อของม อของเอเช ยเอเช ยเพ มข นเพ มข น

ดานการค าและความร วมม อท เปล ยนแปลง

ด านการค าและความร วมม อท เปล ยนแปลง

ความเป นพลวตดานการคาและความร วมมอน ำาไปส Technical Barrier to Trade(TBT)

1.การเข าส ย คการแขงขนทางการค า

ความแตกตางในระดบพฒนาของประเทศสมาชกทำาใหกฎกตกาทางการคาภายใตการเปดตลาดและการปฎบตอยางเทาเทยมกนไดพฒนากาวขนมาเปนเครองมอการกดกนทางการคาตามมา

►กตกาการคาก บการถ กใชเป นเคร องมอ NTBหรอ TBT

ประเทศสมาชกทพฒนาแลวจะมขอระเบยบในมาตรฐานทสงกวาประเทศกำาลงพฒนา

อนเปนประเดนไปส NTB หรอ TBT ในระหวางประเทศพฒนาและประเทศกำาลงพฒนา

1.การเข าส ย คการแขงขนทางการค า

การผกโยงประเด นการเปล ยนแปลงสภาพของภม อากาศโลกขนเป นเคร องมอทางการคาและTBT

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศโลกสรางความเสยงและผลกระทบตอการผลตทางการเกษตรเพมมากขนเปนทวคณนำาไปสกระแสความใสใจตอสภาพแวดลอมและเปลยนแปลงความตองการของผบรโภค

ขอกงวลในเรองดงกลาวนำาไปสการทบทวนในเรองการใชทรพยากรและสงแวดลอมของโลก และรวมถงการนำาประเดนไปผกเชอมโยงกบกฎกตกาทางการคา โดยเฉพาะในประเดนเกยวกบ green house gas ; carbon footprint; carbon credit เปนตน

1.การเข าส ย คการแขงขนทางการค า

การตลาดสนค าเกษตรและอาหารเปล ยนแปลงปจจ ยการผลตม ปร มาณและคณภาพลดลงปรมาณผลผลตผ นผวนมความขดแย งระหวางพชอาหาร/พ ชพลงงานตนทนการผลตอาหารสงข น

มการแขงขนทางการคาท

รนแรงและขยายตวมากขนสงแวดลอมเส อมโทรมและขยายตวสร างความสนคลอนเร องความม นคงทางอาหาร

ปญหาสภาพความแปรปรวนของสงแวดลอมโลกสร างความเส ยงต อการผลตอาการและถกนำาไปสร างเป นพนธและขอผ กพนทางการคา

การกดก นทางการคาจากมาตรการแกไขปญหาโลกร อนเพมมากขน

สงท จะเก ดข นตามมา

10

1.การเข าส ย คการแขงขนทางการค า

2. เทคโนโลยและนว ตกรรม:ปจจ ยข บเคล อนส ความสามารถในการแขงข น

11

สถาบ นคล งสมองของชาตสถาบ นคล งสมองของชาต

การบรรยายพเศษในการประชมว ชาการเกษตรคร งท 16 ประจ ำาป 2558 ในว นท 26 มกราคม 2558 เวลา 10.30-12.00 น ณ ห องประชม กว จ ต ก ล คณะเกษตร ม .ขอนแกน จ.ขอนแกน

อำานาจจะเปนของผบรโภคมากกวาผผลต

การแขงขนในตลาดสนคาจะเปนการแขงขนในดานคณภาพทรนแรงขน สนคาทขาดคณภาพจะถกเบยดหายไปจากตลาดการคา

การค าจะไร พรหมแดนมากขน และจะม การใชเคร องม อท ไม ใช ภาษ(NTB) มาเป นเคร องม อก ดก นทางการค าเพ มมากขน

12

มาตรการทางการคาจะใหความสนใจกบสขอนามยและความปลอดภยของผบรโภคเปนสงสำาคญ ไปพรอมๆกบมการกำาหนดมาตรฐานคณภาพการแขงขนทรนแรงในตลาดการคา ทำาใหผผลตตองอาศยเทคโนโลยหรอนวตกรรมใหมมาใชในกระบวนการผลตหรอตองพงพงวทยาศาสตรและเทคโนโลยมากขน

เพอท ำาให ต นท นการผล ตต ำาลง

เพอท ำาใหค ณภาพดข นด วยต นท นท ต ำา

►โลกในยคของการคาเสร

2. เทคโนโลยและนวตกรรม:ป จจ ยข บเคล อนส ความสามารถในการแขงข น

►ความกาวหนาด านเทคโนโลย

13

ทางเทคโนโลยและนวตกรรม เปนปจจยสำาคญในการสรางขดความสามารถในการแขงขนทางการคาและการขยายโอกาส

Information Technology Biotechnology

เปนนวตกรรมททำาใหโลกแคบลง ผคนในโลกสามารถตดตอขาวสารกนไดสะดวกยงขน หรอทเรยกวาโลกไรพรหมแดน

การยอมรบในนวตกรรมดงกลาว

ทำาใหเกดการประหยดตนทน

เกดการขยายตวทางการตลาด และเปนพลวตมากขน การเขาสแงมมตางๆของโลกสะดวกและรวดเรว

ความกาวหนาดานเทคโนโลยชวภาพ นำาไปสการปฏวตในกระบวนการผลตพช สตว อาหาร และการแพทย และชวยขยาย production frontier การยอมรบนวตกรรมดงกลาวนำาไปสการเพมศกยภาพในกระบวนการผลตทางชวภาพ ทำาใหประหยดตนทนเกดการเปลยนแปลงในกระบวนการผลตอาหาร และนำาไปสกตกาการคาใหมๆ โดยเฉพาะในกลม EU ซงใหการสนบสนน green and natural products

2. เทคโนโลยและนวตกรรม:ป จจ ยข บเคล อนส ความสามารถในการแขงข น

การผสมกนของเทคโนโลยดานเคมวทยา ชววทยา ฟสกส คอมพวเตอรและวศวกรรมศาสตรแขนงตางๆ ทำาใหเกดเทคโนโลยใหม ทเรยกวานาโนเทคโนโลย เกดการพฒนาเครองมอวทยาศาสตรและเครองมอวทยาศาสตร ทมขนาดเลก ใหประโยชนกบการคนควาวจย

กระบวนการผลตสนคาและอาหารเกดการเปลยนแปลงทางลกษณะและคณภาพของผลตภณฑหลากหลายขน

กลองส องทางเด นอาหารชนด capsule(Endoscopic capsule)

14

►ความกาวหนาด านเทคโนโลย

Nanotechnology

2. เทคโนโลยและนวตกรรม:ป จจ ยข บเคล อนส ความสามารถในการแขงข น

►การกาวไปของเทคโนโลยกอใหเก ดศาสตร และนวตกรรมใหม

การผสมผสานระหวางเทคโนโลยคอมพวเตอร ชวเคม สถต คณตศาสตร วศวกรรมศาสตร และ สารสนเทศนศาสตรนำาไปสศาสตรทางดาน genomics, Metabolomics, synthetic biology, Bioinformatics เปนตน นำาไปสการพฒนาผลตภณฑยารกษาโรคและการประยกตใหเกดประโยชนในดานการปรบปรงพนธพชพนธสตว

Information Technology

Nanotechnology

Biotechnology

2. เทคโนโลยและนวตกรรม:ป จจ ยข บเคล อนส ความสามารถในการแขงข น

16

Knowledge Technology/innovation

Competitive advantage

Competitiveness

► ความกาวหนาทางเทคโนโลยและนวตกรรมไดถ กใชเป นเคร องมอขบเคล อนทางเศรษฐกจและการแขงข นทางการคา

ความมจำากดของทรพยากรและสงแวดลอมทำาใหโลกไดกาวจาก Factor Driven Economy ของระบบเศรษฐกจแบบเดม ไปส Innovation Driven Economy หรอทเราเรยกวา “Knowledge-based Economy” หรอ New Economy

เทคโนโลยและนวตกรรมเปนปจจยสำาคญในการสรางขดความสามารถในการแขงขนและรวมถงการสรางคณคาและมลคา

2. เทคโนโลยและนวตกรรม:ป จจ ยข บเคล อนส ความสามารถในการแขงข น

ทมา: อาคม เตมพทยาไพสฐม สศช, 2554

นวตกรรมและความคดสร างสรรคเป นคลนล กใหมในการขบเคล อนเศรษฐกจและการคา

เกดกรอบแนวคดในการใชพนทและทรพยากรเทาเดมแตทำาอยางไรจะสรางสนคาทมทงคณคาและมลคาเพมสงขน

มการนำาเอาทนทางสงคมและทนทางทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมาสรางการขบเคลอนและเปนจดขายทางการตลาด

2. เทคโนโลยและนวตกรรม:ป จจ ยข บเคล อนส ความสามารถในการแขงข น

เศรษฐกจสร างสรรค:ใชความคดเพ อสร างมลค าเพ ม

ทมา:ดดแปลงจาก อาคม เตมพทยาไพสฐม สศช, 2554

Newness Knowledge or Creativity Economic Benefits

2. เทคโนโลยและนวตกรรม:ป จจ ยข บเคล อนส ความสามารถในการแขงข น

3. สถานภาพของภาคการเกษตรไทยและขอก งวล

สถาบ นคล งสมองของชาต

19

การบรรยายพเศษในการประชมว ชาการเกษตรคร งท 16 ประจ ำาป 2558 ในว นท 26 มกราคม 2558 เวลา 10.30-12.00 น ณ ห องประชม กว จ ต ก ล คณะเกษตร ม .ขอนแกน จ.ขอนแกน

มลค าการส งออกของไทยป 2554 -56

ทมา : ศ นย สารสนเทศการสอสาร ส ำาน กงานปลดกระทรวงพาณชย , ธ นวาคม 2557

หนวย : พ นล านบาทจำานวนครวเรอนเกษตร 5.8 ลานครวเรอน

ขนาดของรายไดตอครวเรอนเกษตร(2554) 110,700 บาท โดยเปนรายไดจากการเกษตร 40% อก 60% มาจากนอกการเกษตร (ทมา: สำานกงานเศรษฐกจการเกษตร)

โครงสร างม ลค าส งออกของไทย

ครวเร อนเกษตรและรายได

ภาพครวเร อนเกษตรไทย รายไดและการส งออก

ป 2554 2555 2556

สนค ารวมทงส น 6,708 7,092 6,910

1. อ ตสาหกรรม 4,906 5,325 5,254

2. เกษตรกรรม 876 732 688

(%) 13.06 10.32 9.96

3. อ ตสาหกรรมเกษตร

527 561 522

รวม ส นค าเกษตรกรรม และอ ตสาหกรรมเกษตร

1,403 1,293 1,210

% 20.92 18.23 17.51

3. สถานภาพของภาคการเกษตรไทยและขอก งวล

20

ขนาดของฟารมเฉลย 22.5 ไร

มลคาการสงออกสนค าเกษตรและอตสาหกรรมเกษตรเทยบกบส นค าสงออกของไทยทงหมด

ทมา: คำานวณจากฐานขอมลการสงออกกระทรวงพาณชย

3. สถานภาพของภาคการเกษตรไทยและขอก งวล

ประเทศไทยเป นผ ส งออกอาหารและส นค าเกษตรอยในอ นด บ 1 ใน 10 ของโลก แต ส วนมากยงส งออกในร ปของว ตถ ด บ

รายการส นค า 2555(ล านบาท)

2556(ล านบาท)

1. ยางธรรมชาต 270,153.8 249,296.4

2. ข าว 142,976.2 133,851.2

3.ผล ตภ ณฑม นส ำาปะหล ง 87,289.0 98,344.6

4. ไก แปรร ป 61,968.5 60,470.1

5. ก ง สดแชเย น แช แข ง 45,184.1 28,531.7

6.ผลไมสด แชเย น ก งแห ง 36,697.5 32,012.7

7.เน อปลาสดแชเย นแชแข ง 12,875.3 8,711.7

8. ปลาหมกสดแชเย นแชแข ง

12,842.3 10,291.6

9. ผ กสดแชเย น ก งแห ง 7,242.6 6,744.4

10. ไก สดแชเย น แช แข ง 5,950.9 6,388.2

มลคาการส งออกส นค าอตสาหกรรมเกษตร 10 ล ำาด บแรก ป 2555 และ 56

ทมา : ศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร สำานกงานปลดกระทรวงพาณชย

ส นค าเกษตรสงออกทส ำาค ญ

รายการส นค า 2555(ล านบาท)

2556(ล านบาท)

1. อาหารทะเลกระป อง 161,536.8 146,052.9

2. น ำาตาล 122,285.1 85,494.5

3.ผลไมกระป องและแปรร ป 47,854.4 49,247.1

4. เคร องด ม 37,318.9 37,868.2

5. อาหารส ตว เล ยง 33,757.5 35,179.9

6. ผล ตภ ณฑข าวสาล และอาหารส ำาเร จร ป

32,188.6 35,795.5

7.ไขมนและนำาม นจากพชและส ตว

20,848.8 24,748.4

8.ส งปร งรสอาหาร 15,661.5 16,796.3

9. ผ กกระป องแปรร ป 10,468.8 10,192.7

10. เน อส ตว และของปร งแต ง

9,562.5 9,637.6

มลคาการสงออกส นค าเกษตร 10 ล ำาดบแรก ป 2555 และ 56

22ทมา : ศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร สำานกงานปลดกระทรวงพาณชย

3. สถานภาพของภาคการเกษตรไทยและขอก งวล

การขยายตวของเศรษฐกจภาคการเกษตร

สาขา 2555(%) 2556(%)ภาคการเกษตร 4.0 3.5-4.5 พ ช 5.5 4.0-5.0 ปศ ส ตว 3.2 1.8-2.8 ประมง -2.7 -0.2-0.8 บร การทางการเกษตร 2.9 2.5-3.5 ป าไม 1.4 0.5-1.5

ทมา: สำานกนโยบายและแผนพฒนาการเกษตร สำานกงานเศรษฐกจการเกษตร

การขยายตวของ GDP ในสาขาเกษตรป 2555 และการคาดหมายป 2556

23

3. สถานภาพของภาคการเกษตรไทยและขอก งวล

►►โครงสร างการใชท ดนในภาคการเกษตรและแรงงานไดเปล ยนแปลงไปมากในชวงคร งศตวรรษทผ านมา

มเนอทปาไม 186 ลานไรหรอ 58.2% ของเนอททงประเทศพนทเพาะปลกพช 51 ลานไรสดสวนของ GDP ภาคการเกษตร 34.91% จำานวนแรงงานในภาคการเกษตร 67% ของแรงงานทงประเทศ)

หมายเหต : ทดนทใชเพอการเกษตรเปนทเพาะปลกพช มจำานวน 51 ลานไร (ชยยงค ชชาต 2503)

ขอมลสำาคญ

สดส วนการใชท ด นเพ อการเกษตร(เพาะปลกพช)ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 1 (2506-2509)

สดส วนการใชท ด นเพ อการเกษตรเป นท เพาะปลกพชในชวงแผนพฒนาฯ ฉบ บท 10 (2550-2555)

มเนอทปาไม 107.2 ลานไร หรอ 33 % ของเนอททงประเทศเปนเนอทเพาะปลกพช 132 ลานไร สดสวนของ GDP ภาคการเกษตร 8.8% จำานวนแรงงานในภาคการเกษตร 41.8% ของแรงงานทงประเทศเกษตรกรอยในภาวะสงวย

ขอมลสำาคญ

หมายเหต : ทดนทใชเพอการเกษตรเปนทเพาะปลกพช มจำานวน 132 ลานไร

3. สถานภาพของภาคการเกษตรไทยและขอก งวล

25

สดสวนการผลตรายสาขาตอ GDPสดสวนการผลตรายสาขาตอ GDP

มลค า GDPในป 2554 เท าก บ 11.12 ล านล านบาทและรายไดต อหวของประชากร 164,512 บาท

สดสวนของภาคการเกษตตอ GDP มเพยง 9% การขยายตวทผานมาเกดจากการเพมการใชปจจยการผลตมากกวาการเพม

productivity

สดสวนของภาคการเกษตตอ GDP มเพยง 9% การขยายตวทผานมาเกดจากการเพมการใชปจจยการผลตมากกวาการเพม

productivity

Source: NESDB , 2555.

GDP ของภาคการเกษตรและการเตบโต

3. สถานภาพของภาคการเกษตรไทยและขอก งวล

การขยายตวทางเศรษฐกจทผานมาเกดจากการเพมปรมาณ (จำานวน) ของปจจยการผลตเปนหลกโดยไมไดเนนถงการเพมคณภาพของปจจยทใชใหมประสทธภาพทสงขน

สาขาเกษตรกร

รม

เฉลยแผนฯ

6(2530-

34)

เฉล ยแผนฯ

7(2535-

39)

เฉล ยแผนฯ

8(2540-

44)

เฉล ยแผนฯ

9(2545-

49)

เฉล ยแผนฯ

10(2550-

54

2550 2551 2552 2553 2554

เฉลย3 ป แรก

แผนฯ 10

(2550-54)

2525-

2552

GDP Growth 4.55 2.98 2.04 2.90 1.64 0.9 4.2 1.3 -2.3 4.1 1.30 2.96

แหลงท มา

แรงงาน

0.11 -0.27 -0.07 0.08 0.07 0.08 0.21 0 -0.07 0.14 0.01 0.00

ทด น 0.06 0.05 0.06 0.14 0.05 0.26 0.6 -0.46 0.28 -0.41 0.36 0.11

ทน 3.01 6.57 3.34 3.19 3.55 4.09 3.72 2.88 4.87 2.21 3.17 3.61

TFP 1.36 -3.37 -1.29 -0.51 -2.18 -3.53 -1.03 -1.12 -7.38 2.16 -2.78 -0.77

ทมา: สำานกบญชประชาชาต สำานกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต26

เมอตลาดมการแขงขนมากขนจะทำาใหการผลตหลายๆอยางของไทยไมสามารถแขงขนได

3. สถานภาพของภาคการเกษตรไทยและขอก งวล

27

แหลงทเปน food Bank ตามธรรมชาตของคนชนบทขาดหายไป และมตนทนในการเขาถงแหลงอาหารทจำาเปนของครวเรอนสงขน

ความหลากหลายทางชวภาพ(biodiversity)ถกทำาลาย

การขยายการผลตไปในพนทลาดชนและพนทปาไดสรางสรางผลกระทบตอสภาพแวดลอมในชนบท เชนโคลนถลม นำาไหลบารนแรงเมอมฝนตก ฯลฯ

มลภาวะทางนำาขยายตวสรางผลกระทบตอแหลงนำาตามธรรมชาตและคณภาพนำาทเสอมโทรมสงผลกระทบตอการผลตทางการเกษตร

คณภาพของทดนทใชในการผลตเสอมโทรมสรางผลกระทบตอ productivity

3. สถานภาพของภาคการเกษตรไทยและขอก งวล

การเปลยนแปลงภมอากาศเพ มความเส ยงท พชผลจะเส ยหายมากขนในวงกวางย งข น

นกวชาการคาดวาความแปรปรวนจะกระทบพชบางชนดในบางพนท

28

การขาดแคลนนำา พรอมกบภยนำาทวมจะรนแรงยงขน

คาความแปรปรวนของนำาฝนสงขน

3. สถานภาพของภาคการเกษตรไทยและขอก งวล

ภาคการเกษตรประกอบดวยเกษตรกรขนาดเลกจำานวนมาก มผลผลตตำา มตนทนสง และขาดขอความรในการจดการเชงธรกจไรนา

► การผลตส นค าเกษตรของเกษตรกรไทยสวนมากเป นการผลตสนค าคละและมต นทนการผลตท ส ง

การผลตสนคายงเปนสนคาคละ ไมไดคำานงถงคณภาพและมาตรฐานตามกฎกตกาการคาใหม ทำาใหไมไดราคา

การผลตเปนรายเลกรายนอย ชมชนขาดความเขมแขงทำาใหการผลตสนคาเพอใหเขาถงตลาดสมยใหมทำาไดยากและจำากด

29

การผลตขาดความเขาใจถงการคำานงถงผบรโภค กาวไมทนกบการตอบสนองของกลไกการตลาดสมยใหม

3. สถานภาพของภาคการเกษตรไทยและขอก งวล

ทำาใหเกษตรกรรายยอยจ ำานวนไม น อยตกอยในภาวะยากจนและไม ม ความม นคงในอาชพ

เกษตรกรรายยอยไมสามารถกาวขามหบเหวของความยากจน

ทมา: ดดแปลงจาก อภชาต วรรณวจตร 2557

ขาดความร การจ ดการไร นา

ขาดเทคนคในการปร บลดตนทนขาดเทคนคท เข าส ระบบการ

ผลตปลอดภย ได มาตรฐาน ได

ค ณภาพ

เขาไม ถ งกลไกตลาด

3. สถานภาพของภาคการเกษตรไทยและขอก งวล

4.ความทาทายของการเกษตรและธ รกจการเกษตรไทย

31

การบรรยายพเศษในการประชมว ชาการเกษตรคร งท 16 ประจ ำาป 2558 ในว นท 26 มกราคม 2558 เวลา 10.30-12.00 น ณ ห องประชม กว จ ต ก ล คณะเกษตร ม .ขอนแกน จ.ขอนแกน

มาตรฐานไทย

มาตรฐานสากลการเกษตรอาเซยน

มาตรฐานสนค า:ความจำาเป นในยคของการคาเสร

32การกาวสยคการคาเสรความกาวหนาของเทคโนโลยและนวตกรรม

มาตรฐานสนคาเกษตรและอาหาร เชนขาวหอมมะลมาตรฐานระบบ (เชน GAP, Organic Thailand, GMP เปนตน)มาตรฐานชมชนมาตรฐานทวไปSPS/QIE/CODEX/ IPPC

มาตรฐาน IFOAM, USDA ORGANIC มาตรฐานทวไปSPS/QIE/CODEX/ IPPC/OIE

การเขาส Word Free Trade Economy ตามบรบทขององคการการคาโลก

มตเวลา

4.ความทาทายของการเกษตรและธรก จการเกษตรไทย

33

การสรางกลมใหเขมแขง มกระบวนการผลตทดจากตนนำาและเชอมตอกบกระบวนการกลางนำาและปลายนำา เพอใหเกดกระบวนการทำาธรกจโดยคำานงถงคณคา เชน การทำาขาวหอมมะลอนทรย การผลตพชผกปลอดภย คณภาพและมาตรฐานในทางการคา

การนำาเอาทนทางสงคม ทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอม วฒนธรรมและภมปญญาของชมชน มาขบเคลอนเพอสรางนวตกรรมในตวสนคา

สรางหลกคดภายใตกระบวนการจดการความร การตระหนกถงความเสยง การสรางรายไดและการประหยดรายจาย การสรางคณคามาตรฐานและความปลอดภยและความเชอถอในตวสนคา

ทำาอย างไรจงจะปร บระบบการผลตแบบ Mass สการผลตแบบ Niche

4.ความทาทายของการเกษตรและธรก จการเกษตรไทย

University and Public Sector engagement เต มเต มช องว างการผลต

การจ ดการและงานวจ ยโดยมหาวทยาล ยในพนท หร อสถาบนว ชาการในพนท

สร างว ธ การจ ดการใหม

สรางชองทางตลาดใหม พนธ จ ำาเพาะ

แนวทางการจ ดการเพ อให เก ดการผลตแบบ Niche Product

Processing house ผลตภ ณฑท โดดเด น

Social enterprise

ทมา: ดดแปลงจาก อภชาต วรรณวจตร 2557

Business engagement เต มเต มช องว างการจ ดการทางการตลาด การสร างม ลค า

เพ มเพ อการกระจายสนค าต อผ บร โภค

Community engagement

ยกระด บการจ ดการในไร นาของเกษตรกร

ผกโยงการตลาดใหเขาก บระบบการ

ผลตอยางเป นธรรมและม

ประส ทธ ภาพ

4.ความทาทายของการเกษตรและธรก จการเกษตรไทย

สรางเส นทางเล อกใหก บเกษตรกรรายยอย

35

ดน นำา อากาศbiodiversity

เกษตรกรรมย งยน

คณภาพชวตทดของเกษตรกร

ประส ทธ ภาพ ความเป นธรรม

การผสมผสานการ

ผลตพช และสตว

4.ความทาทายของการเกษตรและธรก จการเกษตรไทย

พฒนาความรอบร ในกระบวนการจ ดการ

ทมา:มนตร คงตระกลเทยน, 2554

4.ความทาทายของการเกษตรและธรก จการเกษตรไทย

►การใหความสำาค ญกบการแปรร ปท งในร ปของ Functional Food; Healthy Food ; Nutrit ional Food

►การสร าง value added ในผลตภ ณฑแปรร ป

สถาบนคลงสมองของชาต

ระบบการผลต(Production System)

ระบบการตลาด (

การใชนว ตกรรมตอเต มหวงโซอ ปทานขนเป นหวงโซค ณคา

ระบบการแปรรป(Processing System) Marketing System)

ระบบการบร โภค (Consumption System)

ใชนวตกรรมและความคดเพมมลคาในหวงโซอปทาน

4.ความทาทายของการเกษตรและธรก จการเกษตรไทย

ธรก จ

สหกรณการเกษตร

การจ ดการทด นและทน

การส งเสร ม การใหส นเช อ

Source:Dang Kim Son, 2014:

39

การสนธส มพ นธ ในกระบวนการผลตและการตลาดทใหญข นในระหว างชมชนจะเป นแรงขบเคล อนส ำาค ญในการสร างสรรค ค ณคา

4.ความทาทายของการเกษตรและธรก จการเกษตรไทย

40

การยกระดบส การเป น HUB ของสนค าเกษตรแปรร ปและการกาวเป นคร วของโลก

มงตอบสนองความตองการของตลาดทงในประเทศและต างประเทศ พ ฒนาเทคโนโลย อ ตสาหกรรมอาหาร พ ฒนาค ณภาพของส นค าให ได มาตรฐานสากล

การผลตท ตอบสนองต อความปลอดภยด านอาหาร ส ขอนามยตามขอตกลงของ WTO

กาวเป นผ น ำาส งออกส นค าเกษตรแปรร ปท งในภม ภาคและในตลาดการค าส นค าเกษตรแปรร ปของโลก

Good Agricultural Practice (GAP)

Good Manufacturing Practice (GMP)

4.ความทาทายของการเกษตรและธรก จการเกษตรไทย

รปแบบการบรโภคทกำาลงเปลยนแปลงทำาใหเกดทางเลอกในระบบการผลต

ความตองการอาหารปลอดภย อาหารอ นทร ย ความตองการอาหารทม ค ณค าโภชนาการ อาหารทเป นยาความกงวลเร องผลกระทบดานส งคม: โลกร อน สว สด การส ตว

การใชน ำามากเก นไป การก ดกนการค า

41

เกดทางเลอกในระบบการผลตในหลายรปแบบมากขน เชน เกษตรอนทรย เกษตรปลอดภย การเกษตรทเปนมตรกบสงแวดลอม เปนตน

กาวใหทนก บร ปแบบความตองการของผบร โภคและการบร โภคทก ำาล งเปล ยนแปลง

4.ความทาทายของการเกษตรและธรก จการเกษตรไทย

+

New Technology

KnowledgeManagement

New Demand

Existing Resource Endowment

People

Natural resources

Cultural values

Indigenous Knowledge

“Thainess”

Repackaging/Branding Real Products & Services

Value Creation

Balancing Economic & Social investment

การเพมมต ความคดสร างสรรคในกระบวนการผลตเป นสร างความตองการใหมในสนค าใหก บผ บร โภค

การเพ มมต ความคดสร างสรรคในกระบวนการผลตเป นสร างความตองการใหมในสนค าใหก บผ บร โภค

เปนการสรางการเตบโตทางธรกจดวยแนวทางใหมทไมใชการไปแยงชงสวนแบง

ทางการตลาดแบบเดมๆแตจะเปนการพฒนาสนคาใหมความแตกตางหรอตอง

สรางความตองการใหมๆ (New Demand) ขนมาโดยใชนวตกรรม(Innovation)

ทมา: ดดแปลงจากบทความของ สศช

กรณต วอยาง

4.ความทาทายของการเกษตรและธรก จการเกษตรไทย

กรณตวอยาง

กรณต วอยาง(ตอ)

ขาวขาว20 บาท/กก.

ข าวม กล นหอม35บาท/กก.

ข าวหอมมะล น ลม โภชนาการ

>80 บาท/กก.

การพฒนาความหลากหลายสการเป น healthy food &cosmetic

ทมา: ดดแปลงจาก Apichart Vannvichit

ราคาขาวเปล อก25 บาทตอกก.

ราคาขาวสาร50 บาทตอกก . .นาอนทร ย ข าวหอมมะล

เคร องส ำาอางค/spa6,500 บาทตอกก .

4.ความทาทายของการเกษตรและธรก จการเกษตรไทย

Riceberry oil

High Antioxidants Selenium/ Folate/ Phytonutrients (สารฟฤกษเคม)

Low – medium glycemic index

Iron and high Fe bioavailabil i ty

Let Your Rice be Your

Medicine

ทมา: รชน คงคาฉยฉาย 2556

Good Quality High Nutrient For Longevity Life

กรณของขาว: เราก นขาวเพ อคาดหวงอะไรจากขาว?กรณของขาว: เราก นขาวเพ อคาดหวงอะไรจากขาว?

4.ความทาทายของการเกษตรและธรก จการเกษตรไทย

ขาวพนเม องท ม ประส ทธ ภาพในการตาน อนม ลอ สระส งท ส ด

Micromole of Trolox (TE) equivalents per 100g; µmoles TE /100g

ทมา: รชน คงคาฉยฉาย 2556

เราจะสรางมลคาเพมใหกบขาวไดอยางไร?

4.ความทาทายของการเกษตรและธรก จการเกษตรไทย

กรณของขาว(ต อ)กรณของขาว(ต อ)

ปรมาณทควรไดรบตอวน 15 มลลกรม

ทมา: รชน คงคาฉยฉาย 2556

4.ความทาทายของการเกษตรและธรก จการเกษตรไทย

กรณของขาว(ต อ)กรณของขาว(ต อ)เราจะสรางมลคาเพมใหกบขาวไดอยางไร?

บทบาทในการปองกนการทำาลายเรตนาดวยการเปนสารตานออกซเดชน ดงนนจงลดปจจยเสยงการเกดโรคตาบอดอนเนองมาจากการเสอมสภาพของแมคคลา ลเทยในผสงอาย หรอโรคตอกระจก

ทมา: รชน คงคาฉยฉาย 2556

4.ความทาทายของการเกษตรและธรก จการเกษตรไทย

กรณของขาว(ต อ)กรณของขาว(ต อ)เราจะสรางมลคาเพมใหกบขาวไดอยางไร?

โรงงานมนอดเมด

ผสงออกมนเสน อตสาหกรรมกรดมะนาว

การผลตกลางนำาการผลตตนนำา การผลตปลายนำา

คนกลาง/ผรวบรวม ลานมน

โรงงานแปงมน

อตสาหกรรมอาหารสตว

โรงงานเอทานอล

อตสาหกรรมผงชรส

อตสาหกรรมกระดาษ

อตสาหกรรมกาว

อตสาหกรรมสงทอ

อตสาหกรรมอาหารผสงออกแปงมน

สงออก

สงออก

ในประเทศ

ในประเทศ

ในประเทศ

กรณมนส ำาปะหลงก บหวงโซอ ปทาน4.ความทาทายของการเกษตรและธรก จการเกษตรไทย

Dextrinized starch

มนสำาปะหลง

มนอดเมด

มนเสน

แปงมนสำาปะหลง

อาหารสตว

เอทานอล

กรดอนทรย

แปงมนสำาหรบวตถดบแปรรป

แปงมนสำาหรบวตถดบประกอบ

สงทอไมอด กระดาษ

แปรรปทางเทคโนโลยชวภาพ

แปรรปทางเคม

แปรรปทางกายภาพ

Pregelatinized starch

แปงแปรรปดวยความรอนชนแปงสาค

แปงยอยดวยกรด

Starch ether

Hydroxy-propyl starch

Acetylated starch

Moltodextrin starch

นำาเชอม glucose fructose

Polyols;Sobitol;mannitol

Amino acid; glutamat;lysine

Organic acid;lactic acid;citric acid

ประเทศไทยยงขาดการพฒนา R&I เพ อการปร บโซอ ปทานใหเป นโซค ณคา

Gasif ierชวมวล กาซ

สะอาด

ขายไฟฟา

โรงส ข าวโรงส ข าวโรงห บปาล มโรงห บปาล ม

ว ศด จากกระบวรการว ศด จากกระบวรการผลตการเกษตรเหลอใช ผล ตการเกษตรเหลอใช

เคร องป นไฟฟา

►การใชภาคการเกษตรสร างความสมดลด านพลงงาน4.ความทาทายของการเกษตรและธรก จการเกษตรไทย

การใชเศษพชเพ อการผล ตพล งงานไฟฟาช วมวล

Cellulosic Ethanol

Agricultural fields and Windmills

ขอบคณQ&A