01 process and software development

01 กระบวนการและการพั�ฒนาซอฟต์�แวร�

สงวนล�ขส�ทธิ์�� 2549 – 2555ส�รเดช จิ�ต์ประไพัก�ลศาล

Revision 2.5 01 กระบวนการและการพั�ฒนาซอฟต์�แวร�

2

หั�วข#อ•ป$ญหัาของการพั�ฒนาซอฟต์�แวร�•องค์�ประกอบพั'(นฐานของการผล�ต์หัร'อการ

บร�การ•กระบวนการค์'ออะไร•กระบวนการก�บการพั�ฒนาซอฟต์�แวร�•ค์วามสามารถของกระบวนการ•สร�ป


3

ค์วามส-าค์�ญของซอฟต์�แวร�• ป$จิจิ�บ�นการด-าเน�นงานขององค์�กรต์.างๆ ไม.ว.าจิะเป0น

ธิ์�รก�จิของเอกชน ของร�ฐบาล หัร'อของบ�ค์ค์ลท�1วไปล#วนแล#วใช#ซอฟต์�แวร�ช.วยในการท-างานเช.น– โรงงานใช#ซอฟต์�แวร�ค์วบค์�มการผล�ต์– ร#านค์#าต์.าง ๆ ใช#ซอฟต์�แวร�ในการท-าบ�ญช5– ประชาชนใช#ซอฟต์�แวร�ในการย'1นช-าระภาษี5– โทรศ�พัท�ใช#ซอฟต์�แวร�ในการปฏิ�บ�ต์�งาน– สถาบ�นการเง�นใช#ซอฟต์�แวร�ในการปฏิ�บ�ต์�งานธิ์�รกรรมการ

เง�น• ด�งน�(นราค์า ระยะเวลาในการพั�ฒนา และค์�ณภาพัของ

ซอฟต์�แวร�จิ:งม5ส.งผลกระทบโดยต์รงต์.อธิ์�รก�จิโดยรวม


4

ขนาดของซอฟต์�แวร�ใหัญ.ข:(นเร'1อยๆ

0

10

20

30

40

50

60

1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006

จิ-านวนบรรท�ดของซอร�สโค์#ดของ Windows ต์�(งแต์.ป; 1992 จินถ:ง 2005


5

ส�1งท51ต์ลาดต์#องการ

• ค์�ณภาพัส<ง• ต์รงเวลา• ราค์าถ<ก• ต์รงต์ามค์วาม

ต์#องการ

• ค์�ณภาพัด5ท51ส�ด• ก-าหันดเวลาท51ด5ท51ส�ด• ราค์าต์-1าท51ส�ด• ต์รงต์ามท51ค์าดหัว�ง

ปั�จจ�บั�น อนาคต


6

ป$ญหัาของการพั�ฒนาซอฟต์�แวร�

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

สำ า เร็�จ 16% 27% 26% 28% 34% 29% 35% 32% 37%

ยกเลิ�ก 31% 40% 28% 23% 15% 18% 19% 24% 21%

มี�ปั�ญหา 53% 33% 46% 49% 51% 53% 46% 44% 42%

1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010

จิาก Standish Report 1995, 1997, 1999, 2001, 2003, 2005, 2007, 2009 และ 2011


7

ป$ญหัาของการพั�ฒนาซอฟต์�แวร�

• เวลา– เสร=จิช#ากว.าท51ก-าหันด

• ขอบเขต์ของงาน– ใช#งานไม.ได#ต์ามท51ต์#องการ

• ค์�ณภาพั– ม5ข#อบกพัร.องมาก

• ค์.าใช#จิ.าย– เก�นงบประมาณ


8

องค์�ประกอบพั'(นฐานของการผล�ต์หัร'อบร�การ

• ทร�พัยากร– ส�1งท51จิะถ<กใช#ในการท-างาน

• บ�ค์ลากร– ผ<#ปฏิ�บ�ต์�งาน

• สภาพัแวดล#อม– ส�1งต์.างๆ รอบการท-างาน

• เทค์โนโลย5– เค์ร'1องม'อในการท-างาน

• กระบวนการ– ข�(นต์อนการท-างาน

ทร็�พยากร็

บั�คลิากร็

สำภาพ แวดลิ

อมีเทคโนโ

ลิย�

กร็ะบัวนการ็

ผลิ�ตภ�ณฑ์&

บัร็�การ็


9

องค์�ประกอบพั'(นฐานของการผล�ต์หัร'อบร�การทร�พัยาก

ร

บ�ค์ลากร สภาพัแวดล#อม

เทค์โนโลย5

กระบวนการ


10

องค์�ประกอบพั'(นฐานของการผล�ต์หัร'อบร�การ

•ค์�ณภาพัของผล�ต์ภ�ณฑ์�หัร'อบร�การจิ:งข:(นอย<.ก�บ–ทร�พัยากร–บ�ค์ลากร– เทค์โนโลย5–สภาพัแวดล#อม–กระบวนการ

•การจิะปร�บปร�งค์�ณภาพัจิ:งต์#องปร�บท�(ง 5 องค์�ประกอบ


11

ข#อค์วรค์-าน:ง•การปร�บปร�งค์วรเป0นแบบบั'ร็ณาการ็

โดยเร�1มต์#นท51การปัร็�บัปัร็�งกร็ะบัวนการ็และบั�คลิากร็แล#วค์.อยปร�บปร�งองค์�ประกอบอ'1นๆ ใหั#สอดค์ล#องก�บการปร�บปร�งกระบวนการ

•จิ�ดม�.งหัมายหัล�กก=เพั'1อเป0นปัร็�บัปัร็�งค�ณภาพของผลิ�ตภ�ณฑ์&หร็*อบัร็�การ็


12

กระบวนการค์'ออะไร• กระบวนการค์'อข�(นต์อนการท-างานเพั'1อใหั#

ส-าเร=จิต์ามแผนงานหัล�กการ(Princip

le)

กระบวนการ

(Process)

ก�จิกรรม (Activity) หัร'อ

กระแสงาน (Workflow)

ข�บเค์ล'1อน

ข�(นต์อนปฏิ�บ�ต์�

(Procedure)

เค์ร'1องม'อ ว�ธิ์5การ แบบฟอร�ม(Tools, Methods, and

Templates)ประกอบ

ด#วยขยาย

ค์วามใน

ใช#ในบ�ค์ลากร(People

)

ท-าต์ามสภาพั

แวดล#อม(Environment)

เอ'(อต์.อ


13

ต์�วอย.างของกระบวนการ•กระบวนการผล�ต์เส'(อผ#า•กระบวนการแก#ป$ญหัา•กระบวนการผล�ต์•กระบวนการทางเค์ม5•กระบวนการพั�ฒนาซอฟต์�แวร�


14

กระบวนการก�บผลกระทบเช�งเศรษีฐศาสต์ร�

IT Unit Cost Vs Quality Vs Relative A&E Investment

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

1.2

1.4

1.6

1.8

2

0 0.5 1 1.5 2

Unit Cost Index

Qu

alit

y In

dex

ค์.าใช#จิ.ายต์.อหัน.วยต์-1าค์�ณภาพัส<ง

ค์.าใช#จิ.ายต์.อหัน.วยต์-1าค์�ณภาพัต์-1า

ค์.าใช#จิ.ายต์.อหัน.วยส<งค์�ณภาพัส<ง

ค์.าใช#จิ.ายต์.อหัน.วยส<งค์�ณภาพัต์-1า

ท51มา: Howard Rubin, Technology Economics and the Importance of Software Process


15

กระบวนการก�บการพั�ฒนาซอฟต์�แวร�

•การพั�ฒนาซอฟต์�แวร� ค์'อ การแปลงค์วามต์#องการ (requirements) ใหั#กลายเป0นซอฟต์�แวร�

•การพั�ฒนาซอฟต์�แวร�ใหั#ส-าเร=จิน�(นม5ส�1งท51เก51ยวข#องมีากกว+าวงจิรช5ว�ต์ของการพั�ฒนาซอฟต์�แวร� (Software Development Life Cycle หัร'อ SDLC) เช.น การบร�หัารโค์รงการ การบร�หัารล<กค์#าฯลฯ


16

การพั�ฒนาซอฟต์�แวร�• นอกเหัน'อจิาก SDLC แล#ว น�กพั�ฒนาซอฟต์�แวร�

ต์#องร< #จิ�กกระบวนการอ'1นๆอ5กเช.น– กระบวนการวางแผน มอบหัมายงาน ต์�ดต์ามและค์วบค์�ม

โค์รงการ– กระบวนการจิ�ดการค์วามเส51ยง– กระบวนการจิ�ดการ requirements– กระบวนการจิ�ดเก=บข#อม<ลเก51ยวก�บการพั�ฒนาซอฟต์�แวร�– กระบวนการทวนสอบ (verification) และสอบทาน

(validation)– กระบวนการประก�นค์�ณภาพั– กระบวนการจิ�ดการ configuration– ฯลฯ


17

ลองพั�จิารณา ช.างต์�ดเส'(อ• ร< #จิ�กล�กษีณะของผ#า• ร< #จิ�กล�กษีณะของเส'(อท51ล<กค์#าต์#องการ• ร< #จิ�กการประมาณเวลาท51จิะท-าส-าเร=จิ ราค์า• ร< #จิ�กการว�ดต์�ว• ร< #จิ�กการออกแบบเส'(อ• ร< #จิ�กการต์�ดผ#าเป0นช�(นส.วนต์.างๆ• ร< #จิ�กการเย=บผ#าเป0นช�(นส.วนต์.างๆ ต์ลอดจินเย=บท�กข�(นต์อนจินส-าเร=จิ• ร< #จิ�กการต์รวจิสอบค์วามถ<กต์#องของเส'(อต์ามแบบหัร'อต์ามล�กษีณะ

ท51ล<กค์#าต์#องการ• ร< #จิ�กพั�จิารณาค์วามเหัมาะสมของเส'(อเวลาล<กค์#ามาลอง และแก#ไขใหั#

ต์รงต์ามค์วามต์#องการ• ร< #จิ�กการแบ.งงานใหั#เพั'1อนร.วมงาน• ร< #จิ�กการจิ�ดการค์วามต์#องการของล<กค์#า

ด�ดแปลงมาจิาก ค์รรช�ต์ มาล�ยวงศ�, Software Process Improvement, 2551


18

ลองพั�จิารณา น�กพั�ฒนาซอฟต์�แวร�

• ร< #จิ�ก domain ท51จิะท-า• ร< #จิ�กว.าล<กค์#าต์#องการซอฟต์�แวร�ไปท-าอะไร• ร< #จิ�กการประมาณเวลาท51จิะท-าส-าเร=จิ ราค์า• ร< #จิ�กการเก=บรวบรวมค์วามต์#องการ• ร< #จิ�กการออกแบบซอฟต์�แวร�• ร< #จิ�กการแบ.งซอฟต์�แวร�เป0นโมด<ลย.อยๆ• ร< #จิ�กการพั�ฒนาโมด<ลย.อย และการประกอบโมด<ลเข#าเป0นซอฟต์�แวร�• ร< #จิ�กการต์รวจิสอบค์วามถ<กต์#องของซอฟต์�แวร�ว.าท-างานถ<กต์#อง

หัร'อไม.• ร< #จิ�กพั�จิารณาค์วามเหัมาะสมของซอฟต์�แวร�และแก#ไขใหั#ต์รงค์วาม

ต์#องการ• ร< #จิ�กการแบ.งงานใหั#เพั'1อนร.วมงาน• ร< #จิ�กการจิ�ดการค์วามต์#องการของล<กค์#า

ด�ดแปลงมาจิาก ค์รรช�ต์ มาล�ยวงศ�, Software Process Improvement, 2551


19

เปร5ยบเท5ยบการต์�ดเส'(อก�บการพั�ฒนาซอฟต์�แวร� (1)

การต์�ดเส'(อผ#า การพั�ฒนาซอฟต์�แวร�

Domain Knowledge

ล�กษีณะผ#า ระบบท51จิะพั�ฒนา

เป@าหัมาย ล�กษีณะของเส'(อท51ต์#องการ

ใช#ซอฟต์�แวร�ท-าอะไร

การวางแผนโค์รงการ

ประมาณขนาด แรงงาน ราค์า และระยะเวลา

ประมาณขนาด แรงงาน ราค์า และระยะเวลา

การรวบรวมค์วามต์#องการ

ว�ดต์�ว การรวบรวมค์วามต์#องการ


20



ออกแบบ เส'(อ ซอฟต์�แวร�การแต์กงานย.อย

การต์�ดผ#าเป0นช�(น

การแบ.งซอฟต์�แวร�เป0นโมด<ลย.อยๆ

การสร#างช�(นงาน การเย=บผ#าเป0นช�(นต์ามแบบ

การสร#างแต์.ละโมด<ลของซอฟต์�แวร�

การประกอบช�(นงาน

การน-าผ#าแต์.ละช�(นมาเย=บเข#าด#วยก�นเป0นเส'(อ

การน-าโมด<ลมาประกอบก�นเป0นซอฟต์�แวร�


21



การทวนสอบ ต์รวจิว.าเส'(อท51ได#ถ<กต์#องต์ามแบบ

ต์รวจิว.าซอฟต์�แวร�ถ<กต์#องต์ามแบบ

การต์รวจิสอบก�บล<กค์#า

ล<กค์#าลองเส'(อว.าใส.ได#หัร'อไม.

ล<กค์#าลองซอฟต์�แวร�ว.าเหัมาะสมก�บการใช#งานหัร'อไม.

การมอบหัมายงาน

มอบหัมายงานใหั#ช.างค์นอ'1น

มอบหัมายงานใหั#น�กพั�ฒนาค์นอ'1น

การจิ�ดการค์วามต์#องการของล<กค์#า

จิ�ดการก�บส51งท51ล<กค์#าขอเปล51ยนแปลง

จิ�ดการก�บส51งท51ล<กค์#าขอเปล51ยนแปลง


22

ค์วามสามารถของกระบวนการ• ความีสำามีาร็ถของกร็ะบัวนการ็ (Process

Capability) ค์'อค์วามสามารถในการบรรล�จิ�ดประสงค์� (Purpose) ของกระบวนการ

• จิ�ดม�.งหัมายของกระบวนการโดยท�1วไปได#แก.– สร#างผล�ต์ภ�ณฑ์�– ใหั#การบร�การ– ท-างานใหั#ส-าเร=จิ– ได#ผลล�พัธิ์�ท51ต์#องการ– ฯล


23

ระด�บค์วามสามารถของกระบวนการ

•การแบ.งระด�บค์วามสามารถจิะช.วยใหั#ร< #ว.ากระบวนการของเราเป0นอย.างไร

•การแบ.งกระบวนการเป0นด#านๆจิะช.วยใหั#เราทราบว.ากระบวนการของเราสมบ<รณ�หัร'อไม. ม5อะไรต์#องปร�บปร�ง

•การท-าต์ามแนวปฏิ�บ�ต์�ท51ด5 (Good Practice) จิะช.วยใหั#เราใช#ประโยชน�จิากประสบการณ�ของต์นเองและผ<#อ'1น


24

ระด�บค์วามสามารถของกระบวนการ

จิ�ดเร�1มต์#นN/A

ไม.ได#ใช#หัล�กว�ศวกรรม

ย�งไมี+ท าใช#หัล�กว�ศวกรรมในการท-างาน

ม5การท-างานข�(นพั'(นฐานม5บางค์นเป0นฮี5โร.ท าอย+างไมี+เปั.นทางการ็

ค์วบค์�มค์วามว� .นวาย

โค์รงการใช#กระบวนการท51ก-าหันด

ม5การวางแผนและบร�หัารงาน

วางแผนแลิะต�ดตามีแบ.งป$นการเร5ยนร< #ระด�บองค์�กร

โค์รงการใช#กระบวนการมาต์รฐานขององค์�กร

ม5การพั�ฒนากระบวนการมาต์รฐานขององค์�กร

ก าหนดไว ด�จิ�ดการกระบวนการด#วยข#อม<ล

ม5การว�ดของกระบวนการม5เป@าหัมายเช�งปร�มาณควบัค�มีเชิ�งปัร็�มีาณ

ปร�บปร�งโดยใช#ข#อม<ล

กระบวนการได#ร�บการปร�บปร�ง

ม5เป@าหัมายย�ทธิ์ศาสต์ร�เช�งปร�มาณ

ปัร็�บัปัร็�งอย+างต+อเน*0อง

แนวค์�ดเบ'(องต์#นบรรล�เม'1อค์�ณล�กษีณะพั�เศษีร็ะด�บั

ระด�บค์วามสามารถต์าม ISO SPICE model v1.0

0

1

2

3

4

5


25

ระด�บ ค์�ณล�กษีณะ ม�มมองทางธิ์�รก�จิปร�บปร�งใหั#

ด5ต์ลอดเวลา

การปร�บปร�งกระบวนการเป0นส�1งท51ปฏิ�บ�ต์�ก�นเป0นปกต์�ม5การ

จิ�ดการเช�งปร�มาณ4

การจิ�ดการกระบวนการต์ามเป@าหัมายเช�งธิ์�รก�จิและสามารถค์าดการณ�สมรรถนะในการปฏิ�บ�ต์�ได#ม5การ

ก-าหันดกระบวนการได#ร�บการก-าหันดไว#ในระด�บองค์�กร และปร�บใช#ในโค์รงการ ค์าดการณ�สมรรถนะได#ด5ข:(นม5การ

จิ�ดการม5การบร�หัารโค์รงการเป0นก�จิจิะล�กษีณะ ถ#าเป0นโค์รงการประเภทเด5ยวก�บท51เค์ยท-าอาจิค์าดหัว�งค์วามส-าเร=จิได#เร�1มต์#น ยากท51จิะค์าดการณ�สมรรถนะ การปฏิ�บ�ต์�อาจิไม.ส�มฤทธิ์��ผล ข:(นอย<.ก�บแต์.ละบ�ค์ค์ล

5

3

2

1 เวลา / ค์.าใช#จิ.าย

ค์วาม

น.าจิะ เป0น

เป@า

R S

RS

R S

R S

R S

ภาพัท51ผ<#บร�การเหั=น

ท51มา SEI

เวลา / ค์.าใช#จิ.าย

ค์วาม


เป@า


ค์วาม


เป@า


ค์วาม

น.าจิะ

เป0น

เป@า


ค์วาม

น.าจิะ

เป0น

เป@า

ระด�บ ค์�ณล�กษีณะ ม�มมองทางธิ์�รก�จิปร�บปร�ง

ใหั#ด5ต์ลอดเวลาจิ�ดการเช�งปร�มาณ4ม5มาต์รฐานม5การจิ�ดการ

เร�1มต์#น

5

3

2

1 เวลา / ค์.าใช#จิ.าย

ค์วาม


เป@า

R S

RS

R S

R S

R S

ภาพัท51ผ<#บร�การเหั=น

ท51มา SEI


ค์วาม


เป@า


ค์วาม


เป@า


ค์วาม

น.าจิะ

เป0น

เป@า


ค์วาม

น.าจิะ

เป0น

เป@า


26

การปร�บปร�งกระบวนการ• การปร�บปร�งกระบวนการม5จิ�ดม�.งหัมายเพั'1อเพั�1มค์วาม

สามารถของกระบวนการ• เม'1อค์วามสามารถของกระบวนการเพั�1มข:(น

– เราก=จิะค์าดการณ�ถ:งผลของการท-างานต์ามกระบวนการได# และว�ดได#ว.าส�มฤทธิ์��ผลเพั5ยงใด ม5ประส�ทธิ์�ภาพัมากน#อยแค์.ไหัน

– เราก=จิะสามารถก-าจิ�ดหัร'อค์วบค์�มสาเหัต์�ท51ท-าใหั#ผลล�พัธิ์�ด#อยค์�ณภาพัหัร'อประส�ทธิ์�ภาพัไม.ด5

• องค์�กร ท5ม หัร'อบ�ค์ค์ลท51ม5การปร�บปร�งค์วามสามารถของกระบวนการอย.างสม-1าเสมอ ก=จิะม5ว�ฒิ�ภาวะ (Mature)


27

บทสร�ป•กระบวนการเป0นต์�วเช'1อมองค์�ประกอบ

พั'(นฐานของการผล�ต์และการบร�การเข#าด#วยก�น

•การปร�บปร�งผลล�พัธิ์�ใหั#ด5ข:(นจิ:งค์วรเร�1มต์#นท51กระบวนการ แล#วปร�บปร�งส.วนอ'1นๆประกอบ