Upload
ton-kallenberg
View
4.652
Download
4
Tags:
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Presentatie voor de BT3 cursus basketbaltrainers
Citation preview
Workshop
Action Type en mentaal begeleiden
Wie ben ik?Ton Kallenberg
• Hoofdopleider NBB• Trainer/coach plm. 30 jaar• Laatste jaren meer op meiden
gericht (Lokomotief)• Werkzaam als Directeur
Onderwijs
Bron presentatie: www.actiontype.nl Peter Murphy
Onderwerpen
• ‘Theoretische’ handvaten om je team te benaderen
• Action Type (Myers-Briggs)• Herkennen van fases van
groepsprocessen en daarop in kunnen spelen
• Tuckman
Het verschil tussen de individu en het team
• Als je iets wilt met een speler; denk er even over moet na hoe je de speler op basis van zijn karakter het best kunt benaderen.
Versus• Hoe kun je de diversiteit onder
de spelers zo gebruiken dat het team er baat bij heeft?
De coach, de speler en het temperament!
Totaal coachen
• Peter Murphy & Jan Huijbers• Authentiek coachen in 4 stappen:
1. Wees jezelf, sta voor wat je wilt bereiken2. Vertrouwensrelatie met de sporter3. Concentratie bij de wedstrijden, ontspanning
bij het einde van de wedstrijden4. Coach op een individuele manier
WAT IS TALENT?• Talent is een noodzakelijke bijzaak• Beginnersgeluk• Is als een kat in een donkere kamer.
•Action Type als hulpmiddel bij de ontwikkeling van talent
•“Het gaat duidelijk niet om één ding. Maar om hoeveel, van wat en hoe.”
12
345
Oproepen van
succesvolle
beelden
Interne bioscoop
Zinvolle
feedback,
bespreken van je
eigen gedrag en pres-
taties, evalueren
d.m.v. denken,
kijken, praten,
schrijven
Hervinden van
presteren; uit een dip
komen, sporten van-
uit een positief
perspectief
volledige
aandacht en concentratie
tijdens de training; door
de wedstrijd in be-
slag genomen
Gereed en vrij
om te presteren
loslaten
GELOOFTOEWIJDINGDISCIPLINE
PLEZIERZELFKENNIS
OVERTUIGINGDOEL
what if scenarioworstcase scenario
Bron: Wheel of excellence Terry Orlick
Het dilemma van het coachen van talent
•contrôle
•stap voor stap
•één optie
•plannen
•afwachten
•creativiteit
•meerdere opties
•improviseren
Kijk ook eens door de bril van de ander
naar jezelf!
Opbouw van Action Type
E IEXTRAVERT INTROVERTSTIMULEREN
Extraversion HOE RICHT U UW AANDACHT? Introversion
T FDENKEN VOELENBESLISSEN
Thinking HOE NEEMT U BESLISSINGEN? Feeling
J POORDELEND AFWACHTENDLEEFSTIJL
Judging HOE STAAT U tov. DE OMGEVING? Perceiving
S NZINTUIGLIJK INTUÏTIEBELEVEN
Sensing HOE NEEMT U INFORMATIE OP? iNtuïtion
Geeft er de voorkeur aan energie te halen uit de buitenwereld van activiteit, mensen en dingen.
Wordt gewaardeerd omdat je:• Gemakkelijk contact legt• Sfeer brengt in een groep • Een onuitputtelijke bron
van energie lijkt en enthousiast bent
Irriteert anderen soms omdat je:
• Luidruchtig en druk kan zijn • Wel eens oppervlakkig
overkomt• Anderen wel eens
onderbreekt
Geeft er de voorkeur aan energie te halen uit de innerlijke wereld van gedachten, gevoelens en ideeën.
Wordt gewaardeerd omdat je:
• Rustig bent• Heel geconcentreerd werkt• Nadenkt voor je iets zegt• De indruk geeft echt te
luisterenIrriteert anderen soms omdat
je:•Niet altijd spontaan bent•Meer tijd nodig hebt om je
uit te drukken•Soms moeilijk te
doorgronden bent
E IEXTRAVERT INTROVERTSTIMULEREN
Extraversion HOE RICHT JIJ JOUW AANDACHT? Introversion
Geeft er de voorkeur aan zich te concentreren op informatie verworven via de vijf zintuigen en op praktische toepassingen.
Wordt gewaardeerd omdat je:
•Weet waarover je praat•Oog hebt voor detail en
feiten•Nauwkeurig en precies
bent•Realistisch plant Irriteert anderen soms
omdat je:•Steeds meer informatie
nodig hebt•Wel eens doorboomt over
details•Door de bomen soms het
bos niet meer ziet
Geeft er de voorkeur aan zich te concentreren op patronen, verbanden en mogelijke betekenissen.
Wordt gewaardeerd omdat je:•Creatief bent•Toekomstgericht bent en
visie hebt•Steeds nieuwe manieren
zoekt om iets te doenIrriteert anderen soms omdat
je:•Van de hak op de tak kan
springen•Af en toe met het hoofd in
de wolken lijken te lopen•Dingen nogal chaotisch kan
aanpakken
S NZINTUIGLIJK INTUÏTIEBELEVEN
Sensing HOE NEEM JIJ INFORMATIE OP? Intuïtion
T FDENKEN VOELENBESLISSEN
Thinking HOE NEEM JIJ BESLISSINGEN? FeelingGeeft er de voorkeur aan beslissingen te baseren op logica en een objectieve analyse van oorzaak en gevolg.Wordt gewaardeerd omdat je:•Alles logisch aanpakt•Consequent bent•Rechtuit durf te zijn•Knopen makkelijk doorhaktIrriteert anderen soms omdat je:•Koel en afstandelijk kan overkomen•Af en toe teveel op ratio en logica terugvalt bij je beslissingen•Kritiek wel eens op een kwetsende manier gebruikt
Geeft er de voorkeur aan beslissingen te baseren op een waarderingsproces en houdt daarbij rekening met wat er belangrijk is voor mensen. Wordt gewaardeerd omdat je:•Zo respectvol bent•Aandacht hebt voor iedereen•Een gevoel van betrokkenheid creert•Altijd een medemens voorop steltIrriteert anderen soms omdat je:•Wel eens overgevoelig bent•Niet altijd rechtuit bent•Opmerkingen sterk persoonlijk aantrekt
J PGECONTROLEERD AFWACHTENDLEEFSTIJL
Judging HOE STA JIJ TOV. DE OMGEVING? Perceiving
Houdt van een geplande, georganiseerde levenshouding en geeft er de voorkeur aan dat alles beslist is.
Wordt gewaardeerd omdat je:
•Heel betrouwbaar bent•Veel waarde hecht aan
afspraken•Zaken wil afronden•Snelle beslisser bentIrriteert anderen soms
omdat je:•Alles vooraf wil plannen•Wel eens kregelig wordt
als iemand op zijn beslissing terugkomt
•Voorspelbaar en saai kan overkomen
Houdt van een flexibele, spontane aanpak en geeft er de voorkeur aan alle opties open te houden.
Wordt gewaardeerd omdat je:
•Vlot met veranderingen omgaat
•Heel ongedwongen en flexibel overkomt
•Op het laatste moment extra energie ontwikkelt
•Optimistisch bentIrriteert anderen soms omdat
je:•Nonchalant met je tijd
omspringt•Niet altijd lijkt te weten wat
je wil•Wel eens op je beslissing
terugkomt
Verdeling in vier categorieen
• Vaklui
• ESTP / ESFP / ISTP / ISFP
• Wachter
• ESTJ / ESFJ / ISTJ / ISFJ
• Rationalist
• ENTJ / ENTP / INTJ / INTP
• Idealist
• ENFP / ENFJ / INFP / INFJ
Interactie voorkeur
Koers uitzettenDirectief reagerend
Inzet voor plan van actieWaarde: de groep op de route houden
Weloverwogen besluitvormingWil het proces volgen
Achter de schermenInformatief reagerend
Inzet voor beste resultaatWaarde: ondersteunen van het groepsproces
Raad geven bij de besluitvormingWil richting proces beinvloeden
Leiding nemenDirectief agerend
Inzet voor afrondingWaarde: groep richting doel leiden
Snelle besluitvormingWil resultaten zien
INFJ, INTJ, ISTJ, ISTP INFP, INTP, ISFJ, ISFP
ENFJ, ENTJ, ESTJ, ESTP ENFP, ENTP, ESFJ, ESFP
Bron: vrij naar Linda Berens
In gang zetten Informatief agerend
Inzet om mee te doenWaarde: versnellen van het groepsproces
Stimulerende besluitvormingWil aandacht voor interactie binnen
proces
Temperament voorkeur
WACHTERVerantwoordelijkheid Stabiliteit, Logistiek
Controle
RATIONALISTKennis
CompetentieStrategie, Visionair
ISTJESTJISFJESFJ
INFPENFPINFJENFJ
INTPENTPINTJENTJ
IDEALISTGroei, Integriteit
Diplomatie Katalysator
ISTPESTPISFPESFP
Is alles wat je zegt en doet - Is alles wat je voelt en denkt - Is alles wat je nodig hebt
VAKMANVariatie,Impact
RisicobereidheidTactiek, Doen
Conflict voorkeur
WACHTERVERMIJDENIk wil het niet meemaken
RATIONALISTSAMENWERKEN
Ik wil een win-win scenario
ISTJESTJISFJESFJ
INFPENFPINFJENFJ
INTPENTPINTJENTJ
IDEALISTTOEDEKKEN
Ik wil het niet zien
ISTPESTPISFPESFP
VAKMANWEDIJVERENIk wil winnen
Vaklui
• Zijn vaak impulsief, energiek, warmbloedig en praktisch
• Zintuiglijk ingesteld• Houden van spanning, opwinding en risico’s nemen• Ze hebben aanleg voor tactiek en zijn geboren
onderhandelaars
• Motto: Pluk de dag !• Kernbehoefte: Vrijheid om te handelen en
mogelijkheid om invloed uit te oefenen • Moeten gecoacht worden op: Beginnersgeest (fris,
speels, variatie, vrij)
Vaklui
ESTP = Promotors = spontane risiconemers met een groot vermogen tot het inschatten van anderen, wat ze gebruiken om mensen te overtuigen. Door hun grote improvisatievermogen zijn ze in staat innovatieve oplossingen te vinden voor problemen. Zijn altijd in beweging, snel verveeld, hekel aan theorie en intuïtie, maar wel enthousiast, praktisch, creatief, charmant, gevat en een inspirator voor anderen.
ESFP = Performers = hebben levenslust en zijn plezierig in de omgang maar hebben moeite met innige contacten. Ze kunnen irritatie oproepen als ze hun afspraken niet nakomen of te weinig “commitment” tonen. (vb. Romario)
ISTP = Ambachtsman = optimistisch, loyaal, trouw en goed in actie georiënteerde taken. Ze kunnen zonder dat ze het weten gevoelens van anderen kwetsen of zonder dat ze het iets kunnen schelen. Ze zijn zwak in het uiten van hun gevoelens en zijn communicatief beperkt.
ISFP = Componist = zijn impulsieve, warme, rustige mensen die zich niet gemakkelijk openstellen voor anderen. Ze zijn erg zintuiglijk ingesteld en hebben een hekel aan autoriteit en laten zich leiden door hun eigen waarden. Zijn erg perfectionistisch wat anderen doen maakt hen niet uit. (vb. Ruud van Nistelrooy)
Wachters
• Zijn vaak betrouwbare, zorgzame en precieze mensen die deel willen uitmaken van een groep
• Ze houden van duidelijkheid, georganiseerdheid en een duidelijke structuur
• Ze zijn kwetsbaar als processen onvoorziene wendingen aannemen
• Ze hebben duidelijke beelden hoe het wel moet en hoe het toch nog fout kan gaan (faalangst)
• Motto: Als iedereen zich aan de regels zou houden, zou alles op rolletjes lopen !
• Kernbehoefte: Lidmaatschap (erbij horen), plicht en verantwoordelijkheid
• Moeten gecoacht worden op: Taakacceptatie
Wachters
ESTJ = Supervisors = zijn geboren leiders met een groot plichtsgevoel. Ze stralen zelfvertrouwen uit, zijn energiek en zien graag snel resultaten van hun inspanningen. Ze zijn uitzonderlijk begaafd in het ontwerpen van systemen. Gewetensvol, praktisch, realistisch, betrouwbaar en koesteren zekerheid voor zichzelf en hun dierbaren.
ESFJ = Verzorgers = zijn warm, behulpzaam, tactvol, grondig en energiek. Aangezien zij tradities en zekerheden waarderen, leiden zij stabiele levens die rijk zijn aan contacten met vrienden en familie. Zij worden door anderen vooral gewaardeerd als trouwe vrienden.
ISTJ = Plichtvervullers = zijn capabele, logische, redelijke en effectieve mensen met een diepe drang naar een veilig en vredig bestaan. Ze zijn zeer effectief in het bereiken van hun doelen. Hun verlangen om beproefde systemen los te laten op de feiten van alledag maakt dat zij zich blijmoedig door enorme hoeveelheden routinewerk ploegen.
ISFJ = Loyalisten = zijn warm, vrijgevig, betrouwbaar, verantwoordelijk, gevoelig en in staat dingen gladjes te doen verlopen, maar ze zijn ook al te kritisch op zichzelf. Eigenlijk zouden zij zichzelf de warmte en liefde moeten geven die zij zo vrijelijk aan anderen schenken.
Rationalisten
• Zijn vaak eeuwige leerlingen (altijd op zoek om zichzelf te verbeteren)
• Hun taalgebruik is vaak gericht op concepten, systemen en ideeën
• Zelfcontrole is erg belangrijk voor hen
• Emoties vinden ze onhandig en onfunctioneel omdat hun F-functie zwak ontwikkelt is
• Ze komen flegmatiek over, maar dat is vaak uiterlijke schijn
• Motto: Kennis is vaardigheid !
• Kernbehoefte: Zelfcontrole en kennis
• Moeten gecoacht worden op: Heldere waarneming
Rationalisten
ENTJ Veldheren = zijn vaak lange termijn denkers met een grote capaciteit voor het vertalen van mogelijkheden in actieplannen. Het zijn krachtige persoonlijkheden die makkelijk hun doelen bereiken. Ze zijn recht door zee, nemen hun verplichtingen zeer serieus, zijn in staat relaties te verbreken zonder om te kijken en hebben extreem hoge verwachtingen en standaarden. Ze zijn meesters in het hanteren van stress, maar als de stress hen overmeestert, exploderen zij als een vulkaan met gruwelijke woedeaanvallen en zware paranoia. (vb. Louis van Gaal)
ENTP = Uitvinders = zijn creatief, flexibel, intelligent, nieuwsgierig, theoretisch, visionair en doelgericht. Zij laten zich inspireren door ideeën en weten met hun enthousiasme en verbale vaardigheden anderen aan boord van hun ondernemingen te trekken. Omdat zij hun beslissingen strikt rationeel nemen, kunnen zij mensen soms ongewild kwetsen.
INTJ = Masterminds = zijn vrijwel altijd zeer complete individuen met een diep inzicht in het grote plaatje. Het zijn werkers, geen spelers, altijd pogend hun inzichten om te zetten in plannen van aanpak. Als iemand innovaties kan brengen in zijn sport, dan is het wel een mastermind. Ook op persoonlijk niveau kan een mastermind die tolerantie praktiseert en zich inspant om effectief te leren communiceren, een rijk leven leiden.
INTP = Architecten = zijn snel van begrip, origineel, vernieuwend, accuraat, enthousiast, goedgeluimd, dwars en razend knappe denkers in structuren. Ze zijn de pioniers van nieuw gedachtegoed in de samenleving. Focussen en in de zone komen gaat bij hun vanzelf.
Idealisten
• Zijn vaak complexe en unieke personen
• Zijn lang op zoek naar zichzelf en willen van betekenis zijn voor de mensheid
• Hebben een krachtige intuïtie, zijn gevoelig, creatief en hebben een rijke verbeelding
• Zijn optimistisch, enthousiast en gericht op het goede in mensen (wereldverbeteraars)
• Motto: Ik geloof in het menselijk potentieel en ik wil mijn beste zelf worden!
• Kernbehoefte: Zelfontplooiing en zingeving
• Moeten gecoacht worden op: Concentratie
Idealisten
ENFP = Inspirators = zijn charmante, ingenieuze, inspirerende, risiconemende, sensitieve, op mensen gerichte individuen met een brede waaier aan capaciteiten. Zij hebben veel te geven als zij betrokken blijven, dingen afmaken in hun werk en in hun relaties en een heel klein beetje leren autoriteit te accepteren. (vb. Pieter v/d Hoogenband)
ENFJ = Leraren = zijn charmante, warme, creatieve individuen met een rijk inzicht. Zij worden gewaardeerd om hun speciale gave potentieel voor groei te zien in anderen en om hun oprechte verlangen mensen te helpen. Vrijgevig en zorgzaam als zij zijn, moeten zij erop letten ook aan hun eigen behoeften te voldoen.
INFP = Helers = zijn zeldzame, intelligente, theoretisch ingestelde, creatieve wezens die vaak moeite hebben hun plaats in de wereld te vinden. Het zijn zelfmotivators die een gebrek aan structuur in hun leven kunnen hebben. Zij hebben diepe intuïties van andere mensen en weten in een oogwenk wat hen drijft en welke richting zij uit zullen gaan. Ze zijn zeer sensitief en meten alles af aan hun waarden.
INFJ = Raadgevers = zijn vriendelijke zorgzame, complexe en hogelijk intuïtieve individuen met een direct en groot inzicht in anderen. Grote delen van hun persoonlijkheid houden zij verborgen, ook omdat zij niet zouden weten hoe dat allemaal uit te leggen. Zij zijn de steun en toeverlaat van hun vrienden en vinden het heerlijk als zijnde gids mogen zijn bij hun persoonlijkheidsontwikkeling.
Wat betekent dat in de praktijk?
Stel: je houdt als coach een voorbespreking
• De vaklui speelsters willen het graag gaan doen, dus het moet allemaal niet te lang duren!
• De wachters speelsters willen duidelijk weten wat hun taken en plichten zijn!
• De rationalisten speelsters kun je alleen prikkelen als je spannende vooruitzichten voorschotelt!
• De idealisten speelsters moeten geconcentreerd blijven want anders verliezen ze de aandacht !
Wat betekent het nog meer?
Stel: we trainen op 100% techniek
•De vaklui speelsters willen vrijheid in handelen !•De wachters speelsters spelen het systeem zoals afgesproken !• De rationalisten speelsters willen graag hun kennis delen !•De idealisten speelsters vragen zich af of deze oefening wel zin heeft en of het wel bijdraagt aan hun persoonlijke ontwikkeling !
En ook!
Stel: er is een irritatie binnen de groep omdat er mensen zijn die structureel te laat komen
• De vaklui speelsters vinden het allemaal wel best, het had hun ook kunnen overkomen!
• De wachters speelsters vinden dat iedereen zich aan de afspraken had moeten houden!
• De rationalisten speelsters zien de functionaliteit van de discussie niet echt in!
• De idealisten speelsters geloven hun medesporters als deze zegt dat het nooit meer zal gebeuren!
Tips
• Verbind eigen profiel en temperament met dat van de ander.
• Maak overeenkomsten en verschillen complementair• Werk vooral aan sterke punten en neem zwakke
punten mee; die gave gaat het verschil maken.• Coach op aandacht / concentratie.• Zelfkennis is de basis van succes.• KISS: keep it simple, stupid and solid.• Focus op het proces, niet op winnen.• Geef de ander vooral wat-ie nodig heeft, niet wat-ie
wil.
Conclusie
Accepteer elkaars verschillen
Bewonder elkaars talenten
op weg naar
het gemeenschappelijke doel
voor het team en jezelf
Samenvatting groepsproces
• Forming(Een groep vormen, elkaar leren kennen
• Storming(Conflicten tussen eigen belangen en teambelangen)
• Norming(Vaststellen van gemeenschappelijke teamnormen en -waarden)
• Performing(Doelen bereiken, optimale samenwerking leidt tot prestatie)
• Adjourning (Mourning)Ontbinden, wederzijdse afhankelijkheid wordt minder
Teamontwikkeling
• Forming– Elkaar leren kennen– De groep leren kennen– Afhankelijkheid bepalen– Gezamenlijke identiteit (gevoel van
‘erbij horen’)
• Fase katalysatoren– Groepsactiviteiten (kamp, eten,
toernooi)– Niet-sportgerelateerde spellen
(kennismakingsspel, interview)
Teamontwikkeling
• Storming– Onenigheid over procedures– Expressie van ontevredenheid– Spanning tussen leden– Verzet tegen leider– Kritiek op ideeen
• Fase katalysatoren– Schep kaders waarbinnen een conflict
aanwezig mag zijn– Stel je als coach op als vertrouwensersoon– Creeer een situatie die storming oproept
bijvoorbeeld spelen tegen sterkere tegenstanders, scherp trainen)
Teamontwikkeling
• Norming– Vastzetten van standaarden en rollen– Communicatie– “Wij”-gevoel wordt gedefinieerd en
gespecificeerd
• Fase katalysatoren– Spreek routines af (wedstrijdvoorbereiding,
nabespreking)– Maak afspraken met door het team
bedachte sancties (bijvoorbeeld te laat komen)
– Deel teamrollen toe
Teamontwikkeling
• Performing– Doelen bereiken– Hoge taakorientatie– Wederzijdse oplossingsgerichte cooperatie
• Fase katalysatoren– Taakgericht coachen– Zelfredzaamheid en verantwoordelijkheid
bij het team
Teamontwikkeling
• Adjourning (Mourning)– Beeindigen van rollen– Reductie van afhankelijkheid– Terugtrekken op zichzelf
• Fase katalysatoren– Sluit goed af bijvoorbeeld slotevaluatie)
Wat betekent dit bij: doelen stellen?
Criteria• Inspireert dit doel mij? Daagt het me uit?• Bereik ik het doel met mijn normale techniek? • Kan ik nagaan of ik mijn doel bereikt heb? Is het te meten?• Ligt mijn doel in het heden?• Hangt het bereiken van het doel alleen van mij af?Valkuilen en gevaren• Te veel doelen stellen in te weinig tijd.• Het niet erkennen van individuele verschillen.• Te algemene doelen stellen.• Het niet aanpassen van doelen als blijkt dat ze te hoog of te laag zijn.• Het ontbreken van procesdoelen.• Het ontbreken van een sfeer waarin het stellen van doelen geaccepteerd wordt.Soorten• Droomdoel (1e op een WK of OS)?• Reëel doel (in Nederlands Team of in Dames 1)?• Lange termijn doel (Nederlands Kampioen D1 2015)?• Middellange termijn doel (enkele wedstrijden)?• Korte termijn doel (voor de wedstrijd doe ik : ...... vroeg naar bed bijv.)• Doel van de dag (niet verknallen, lekker spelen, winnen, zo snel mogelijk, enz.)
" Ik doe mijn best" is geen goed doel. Is te vrijblijvend en niet te meten.