Òºðºëòèéí III ¿å

Òºðëºãèéí ãýìòýë

ÀÓÑ-436 3-р баг

Òºðºëòèéí III ¿å

Õ¿¿õýä íÿðàéëñíààñ õîéø õîéòîõ òºðºõ çàìààð ãàäàãøëàõ ¿åèéã õîéòîõèéí ¿å áóþó òºðºëòèéí ãóðàâäóãààð ¿å ãýõ áà äóíäæààð 5-10 ìèíóò ¿ðãýëæèëíý. 30 õîðîìîîñ äýýø õóãàöààíä ¿ðãýëæèëáýë óäààðøèðñàí ãýæ ¿çíý.

Õîéòîõûí ¿å íü 2 ¿å øàòòàé: 1. Èõýñ óìàéí õàíàíààñ ñàëàõ2. Õîéòîõ óìàéãààñ ãàðàõ Èõýñ óìàéãààñ ñàëàõûã

õºíãºâ÷ëºõ ãîë íºõöºë íü òºðñíèé äàðààõ áàçëàëò þì. Ñàëñàí èõñèéí ãàðàõàä õýâëèéí áóë÷èí îðîëöîíî.

Óðàã òºðñíèé äàðàà óìàé àãøèæ Ẻðºíõèé õýëáýðòýé áîëîõ áºãººä ò¿¿íèé ¸ðîîë íü õ¿éñíèé îð÷èìä áàéñíàà õýäýí ìèíóòûí äàðàà æèãä àãøèæ õîéòîõûí áàçëàëò ¿¿ñíý. Áàçëàëò á¿ðèéí ¿åä èõýñèéí óìàéí õàíàíä áýõëýãäýæ áàéñàí òàëáàð áàãàññààð á¿ðìºñºí ñàëíà.

Èõýñ óìàéí õàíàíààñ 2 õýëáýðýýð ñàëäàã:

Òºâèéí (Øóëüöèéí àðãà) Çàõûí (Äóíêàíû àðãà)

Øóëüöèéí àðãà (80%)

Óìàéí õàíàíààñ èõýñ ñàëàõäàà òºâ õýñãýýñýý ýõýëäýã. Ýíý ¿åä óìàéí õàíà ñàëñàí õýñãèéí õîîðîíä öóñ õóðàëäàæ èõñèéí öààäàõ ãåìàòîì ¿¿ñíý. Ãåìàòîì èõñýõ òóñàì èõýñ ñàëæ óìàéí õºíäèéä òýð íü ö¿ëõèéíý. Èõýñ áýëãèéí çàìààñ óðãèéí òàëûí ãàäàðãóóãààð ãàðíà.

Äóíêàíû àðãà (20%)

Èõýñ çàõààñàà áóþó ãîëäóó äîîä õýñãýýñýý ñàëíà. Ñàëñàí ñóäàñíààñ ãàð÷ áóé öóñ èõñèéí öààäàõ ãåìàòîì ¿¿ñãýõã¿é, óìàéí õàíà óðãèéí á¿ðõýâ÷ õî¸ðûí äóíäóóð öóñ äîîø óðñàæ ãàðíà. Èíãýýä èõýñ áàãà áàãààð ñàëñààð á¿ðýí ñàëæ ãàðíà.

Öóñ àëäàëò

Õîéòîõûí ¿åä ýìýãòýéí áèåèéí æèíãèéí 0,5% 150-300 ìë (äóíäæààð 250ìë) õ¿ðòýë õýìæýýíèé öóñ ãàðàõûã õýâèéí áóþó ôèçèîëîãèéí ãýæ ¿çäýã. Õîéòîõûí ¿åä 500 ìë-ñ äýýø öóñ ãàðàõûã ýìãýã öóñ àëäàëò ãýíý. Òºðºëòèéí III ¿åèéã èäýâõòýé àðãààð óäèðäàõ íü öóñ àëäàëòààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ à÷ õîëáîãäîëòîé.

Òºðºëòèéí III ¿åèéã óäèðäàõ

ÄÝÌÁ-í ýêñïåðò¿¿äèéí çºâëºñíººð èõñèéí ¿åèéã èäýâõèòýé óäèðäàõ íü òºðñíèé äàðààõ ¿åèéí öóñ àëäàëòûí õýìæýý íýìýãäýõã¿é áîëîõûã áàòàëæýý. (Æåíåâà, 1999 îí) Òºðºëòèéã èäýâõèòýé óäèðäàõ àðãàä:

• îêñèòîöèí õýðýãëýõ, • óìàéí àãøèëòûã äýìæèõ ýì÷èëãýý

õèéõ, • èõñèéã õ¿éñíýýñ òàòàæ ãàðãàõ

¿éëäë¿¿ä îðíî.

• Õ¿¿õýä òºðºíã¿¿ò øýýñèéã áóðãóéãààð àâààä ýõèéí åðºíõèé áàéäàë ¿òðýýãýýñ ãàðàõ öóñíû õýìæýý èõýñ óìàéí õàíàíààñ ñàëñàí ýñýõèéã õÿíàõ çàð÷èì áàðèìòàëíà.

Èõýñ óìàéí õàíàíààñ ñàëñàí øèíæ¿¿ä:

1.Èõýñ ñàëñàíû äàðàà óìàé õàòóóð÷ ¸ðîîë íü áàðóóí äýýøýý õàâèðãàíû íóì õ¿ðäýã /Øðåäåðèéí øèíæ/

2.Õ¿éí ãîãöîî óðòñàæ ãàäíà áýëýã ýðõòýíä òóëãàæ òàâüñàí õàâ÷óóð 10-12 ñì äîîøèëäîã /Àëüôåðä/

3.Óìäàãíû äýýä òàëä ãàðûí àëãûí èðìýãýýð äàðõàä õ¿éí ãîãöîî äýýø òàòàãäàõã¿é /Êþñòíåð-×èêàëîâ/

4.Ýõèéã õ¿÷òýé ä¿ë¿¿ëõýä õ¿éí ãîãöîîíä ººð÷ëºëò èëðýõã¿é /Êëåéí/ ñàëààã¿é áîë õ¿é öóñààð ä¿¿ð÷ ÷èíýðäýã

5.Óìàéí ¸ðîîë äîðãèõîä èõýñ ñàëààã¿é áîë äîðãèëò öóñààð ä¿¿ðñýí õ¿éí âåíä äàìæèæ ìýäýãäýíý. Ýíý íü ìºí äîëãèîíûã õóðóóãààðàà òýìòðýõýä ìýäðýãääýã

6. Òºðæ áóé ýõèéã ã¿íçãèé àìüñãàë àâàõóóëõàä èõýñ óìàéí õàíàíààñ ñàëñàí áîë õ¿é òàòàãäàõã¿é /Äîâ÷¸íêî/

7. Èõýñ ñàëñàíû äàðàà èõýñ ¿òðýýãýýð äîîøèëæ ýõýä ä¿ë¿¿ëìýýð ñàíàãäàíà /Ìèêóëè÷-Ðàäåöèê/

8.Óìàé àãøèõàä èõýñ ñàëààã¿é òîõèîëäîëä õ¿éí âåí öóñààð ä¿¿ðñíýýñ óíæñàí õ¿é ìóøãèðàõ (ýðãýõ) õºäºë㺺í õèéäýã /Ãîãåíáèõëåð/

Ýäãýýðýýñ ïðàêòèêò Øðåäåð, Àëüôåëä, Êþñòíåð-×óêàëîâûí àðãóóäûã ºðãºí õýðýãëýäýã

Ñàëñàí èõñèéã ãàðãàõ àðãà

1. Õýâëèéí øóëóóí áóë÷èíã 2 ãàðààðàà íèéë¿¿ëýí áàðèàä ýõýýð ä¿ë¿¿ëýõ (Àáóëàäçå)

2. Çàíãèäñàí 2 ãàðààðàà óìàéí ¸ðîîëûí 2 õàæóóãààñ øàõàæ, äîîø íü ÷èãëýëòýé äàðàõ (Ãåíòåð), ýõ ä¿ëæ áîëîõã¿é.

Äýýðõ àðãóóäààð óìàéí õàíàíààñ ñàëñàí èõýñ ãàðàõã¿é áîë Êðåäå-Ëàçåðåâè÷èéí àðãà õýðýãëýíý. ¯¿íèé òóëä:

1.äàâñàã ñóëëàíà /èõýíõäýý õ¿¿õýä òºðñíèé äàðàà øýýñ àâäàã áàðóóí òèéøýý õàçàéñàí óìàéã ãîëëóóëíà

2. óìàéã àãøààõûí òóëä óìàéí ¸ðîîëîîñ òîéðóóëàí èëëýã õèéíý.Ãýõäýý óìàéí ¸ðîîëä õ¿÷òýé äàðæ øàõàæ áîëîõã¿é ó÷èð íü óìàé óðâàõ àþóëòàé

.

3.ãàðûí ýðõèé õóðóó óìàéí óðä õàíàíä , àëãà óìàéí ¸ðîîëä, 4 õóðóó àð õàíàíä áàéðëóóëíà

4.ãàðûí õóðóóíóóä óðäààñ àð òèéø àëãààðàà äýýðýýñ äîîø óìäàã ÷èãëýëä èõýñ ò¿ðæ ãàðàõ õ¿ðòýë äàðíà

Öààøèä èõýñèéí á¿ðõ¿¿ë ãàðàõ ò¿ãýýìýë àðãóóäûí íýã íü èõýñèéã 2 ãàðòàà áàðèàä öàãèéí ç¿¿íèé äàãóó ýðã¿¿ëýõ ßêîáñûí àðãà þì. ̺í ýõèéí áºãñºí áèåèéã ºðã¿¿ëýõýä /Ãåíòåð/ èõñèéí á¿ðõ¿¿ë õàëüñ õÿëáàðõàí ãàðäàã.

Èõñèéí ¿åèéã õóðäàñãàõ çîðèëãîîð óìàéä èëëýã õèéõ þì óó õ¿éñíýýñ íü òàòàõ çýðýã ¿éëäýë õýðõýâ÷ õèéæ áîëîõã¿é ó÷èð èõýñ óìàéí õàíàíààñ ñàëàõ ôèçèëîãèéí ÿâöûã ãàæóóäóóëäàã þì.

Õîéòîõûã øàëãàõ

Õîéòîõ òºðñíèé äàðàà , èõñèéã àëãàí äýýðýý äýëãýí ýõèéí òàëûí äýëáýí á¿òýí ýñýõèéã øàëãàíà. Øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çâýë íýìýëò õýìæèëò¿¿ä , ñîðèëóóä / á¿òíèé øàëãóóð/ õèéäýã. Õ¿éíýýñ íü ºðãºí õàëüñíû á¿òýí ýñýõèéã øàëãàíà.

Èõñèéí á¿òýí áàéäàë, èõñèéí ýõèéí áà óðãèéí òàë äýëáýíã¿¿ä, àìíèîí á¿ðõ¿¿ë, õ¿éíèé óðò, ñóäàñæèëòûã /àðòåðè, âåí/ íàðèéâ÷ëàí øàëãàíà.

À. Èõñèéí åðºíõèé áàéäàë Á. Èõñèéí óðãèéí òàë , àìíèîí á¿ðõ¿¿ë, õ¿é ò¿¿íèé ñóäàñíû áàéäàë Â. Èõñèéí ýõèéí òàë, òîì áà áàãà

äýëáýíã¿¿ä

Òºðºõèéí ãýìòýëÒîäîðõîéëîëò: Ãàäíà áýëýã

ýðõòýí, õÿðçàí, ¿òðýý , óìàéí õ¿ç¿¿, ààðöàã ÿñíû ¿å áà øýýñ äàìæóóëàõ çàìûí óðàãäàë, ýìãýã òºðºëò, òºðºõ òóñëàìæ îðîéòóóëæ þì óó áóðóó ¿ç¿¿ëñýíýýñ ãàðäàã. Åð íü æèðýìñýí ¿åä ýìýãòýéí áèå ìàõáîäèä ãàðñàí ôèçèëîãèéí ººð÷ëºëòººñ , òºðºõ çàìûí 纺ëºí ýä ñóíàìòãàé áîëäîã òóë îëîíõäîî óðàãäàë ãàðäàãã¿é áà ÿëèìã¿é ÿçðàë çýðýãò íü ýìíýë ç¿éí øèíæ èëýðäýãã¿é.

Õÿðçàíãèéí óðàãäàë Òîõèîëäîë: Òºðºëòèéí 10-13%-ä ,

òóëãàð òºðºã÷èä 2-3 äàõèí îëîí òîõèîëääîã.

Øàëòãààí: 1. Ò¿ð¿¿÷èéí òºðºëòèéí ¿åä õÿðçàí

óðàãäàæ ñîðâèæñîí, ºìíº íü õÿðçàíä ìýñ àæèëáàð õèéëãýñýí

2.Àõèìàã íàñíû /30ààñ äýýø/ òóëãàð òºðºã÷ ýìýãòýéí õÿðçàíãèéí óÿí õàòàí ÷àíàð àëäàãäñàí

3. ×àíãà áóë÷èíòàé ºíäºð õÿðçàí4. Õ¿¿õäèéí òîëãîé òîì þì óó ÿñ íü

õàòóóðñàí /èë¿¿ òýýëò/

5. òºðºõ çàìààð óðãèéí òîëãîé õóðäàí òºðºõ , èõýâ÷ëýí òºðºëò áóðóó óäèðäàñíààñ

6. Óðãèéí òîëãîé èõ õýìæýýãýýð òºðºõ / òîëãîé ãýäèéñýí õýëáýð¿¿ä/

7. Ýõ áàðèõûí àæèëáàð, òóñëàìæ ¿ç¿¿ëñýí /ýõ áàðèõûí õàâ÷óóð, óðàã ýâäýõ ãýõ ìýò/

Àíãèëàë• ªºðºº àÿíäàà óðàãäàæ ãàäíû íºëºº

¿ã¿é• Õ¿÷ë¿¿ëæ óðàãäàõ, ãàäíû

õ¿÷íèé îðîëöîîòîé

Óðàãäëûí 3 çýðýã

1-ð çýðýã: õÿðçàíãèéí õºâ÷ /àð óóëçâàð/ , õÿðçàíãèéõ àðüñ, ¿òðýýíèé ñàëñòûí äîîä òàëûí 1/3

2-p çýðýã: äýýðõ äýýð íýìýãäýýä ààðöàãíû ¸ðîîëûí áóë÷èí,

3-ð çýðýã: äýýð äóðüäñàí ýäýýñ ãàäíà, øóëóóí ãýäýñíèé õàíà äîòîð õóíèã÷ áóë÷èí, çàðèìäàà øóëóóí ãýäýñíèé õàíà òóñ òóñ óðàãäàíà.

• 1,2-ð çýðýã á¿ðýí áèø, • 3-ð çýðýã á¿ðýí óðàãäàë ãýíý. • Õÿðçàíãèéí àðûí óóëçâàð á¿òýí,

òºâèéí õýñýã öîîð÷, ò¿¿ãýýð íü óðàã òºðäºã, õÿðçàíãèéí òºâèéí óðàãäàë ãýæ õîâîð õýëáýð àíãèëäàã.

Ýìíýëç¿é• Õÿðçàí óðàãäàõ àþóë òóëãàðñàí

¿åä õÿðçàí òýëýãäýæ, ãàäàãøàà ò¿ìáèéí õºõºðíº, õàâàãíàíà, öààøäàà öàéð÷, ÿçðàë ¿¿ñäýã. Ýíý ¿åä õÿðçàíä ç¿ñëýã õèéíý. /ïåðèíåîòîìè, ýïèçèîòîìè/ ç¿ññýí øàðõ î¸õîä õÿëáàð, ýäãýðýëò ñàéí áàéíà

• Õÿðçàí óðàãäñàí ¿åèéí øèíæ íü áàãà õýìæýýíãèé öóñ àëäàëò õàðèí 3 çýðãèéí áà õýë¿¿ îð÷èìä óðàãäñàí ¿åä öóñ èõ õýìæýýãýýð àëääàã. Á¿ðýí óðàãäëûí ¿åä ºòãºí, õèé áàðèãäàõã¿é àÿíäàà ãàðäàã.

Ýì÷èëãýý Õýñãèéí áà åðºíõèé ìýäýý

àëäóóëàëòûí äîð , çîõèõ ¸ñíû àðèóòãàë /ñïèðò, èîä/ õèéñíèé äàðàà ÿàðàëòàé î¸íî ¯òðýýíèé ñàëñò , õÿðçàíãèéí áóë÷èí óðàãäëûí äýýä çàõààñ ýõëýí êåòêóòýýð çàíãèëààò î¸îñ òàâèíà. Õàðèí 3-ð çýðãèéí óðàãäëûã íàðèéí ìýðãýæëèéí òóðøëàãàòàé ýì÷, 3 ¿å÷ëýëýýð, ýõëýýä øóëóóí ãýäýñíèé õàíà, äàðàà íü õóíèã÷ áóë÷èíä î¸îñ êåòêóòýýð òàâèõ áà 3 äàõü íü õÿðçàíãèéí 1,2 çýðãèéí óðàãäàë î¸õòîé àäèë þì.

Øàðõàí äýýð ñàìáàé òàâèàä öàã òóòàìä ñîëèõ áà øàðõûã óãààõ õýðýãã¿é, èîäûí õàíäààð áîëãîîìæòîé àð÷èæ öýâýðëýíý, ºòãºí øèíãýíýýð áèå çàññàíû äàðàà íýìýëò àðèóòãàë õýðýãòýé. 1,2 çýðãèéí óðàãäàë î¸ñíû äàðàà 3,4 äýõü ºäºð êàñòîðîâûí òîñ óóëãàõ áà 5,6 äàõü ºäºð î¸äîë àâíà. 3-ð çýðýãò ýõíèé 5 ºäºð óñàí øºë , öàé, æèìñíèé ø¿¿ñ, òàðàã 7 äàõü ºäºð êàñòîðîâûí òîñ 10äàõü ºäðººñ õýâèéí õîîë ºãäºã.

Õýë¿¿ îð÷èìä óðàãäñàí òîõèîëäîëä î¸õ ¿åäýý øýýñíèé ñ¿âä òºìºð áóðãóé òàâüæ / øýýñíèé ñ¿â î¸ãäîõîîñ ñýðãèéëäýã/ ãýìòýë áàãà ó÷ðóóëàõ Ẻðºíõèé ç¿¿ãýýð î¸íî.

¯үòðýýíèé óðàãäàë

¯òðýýíèé õàíàíû óÿí õàòàí ÷àíàð àëäàãäàõ, äóòóó ãàæèã õºãæèë, ñîðâè ãýìòýë, óðàã òîì, òîëãîé ãýäèéæ ò¿ð¿¿ëýõ,çýðýãò ¿òðýýíèé 3 õýñýãò äóòóó óðàãäàõ áîëîâ÷ , äîîä õýñýã õÿðçàíãèéí, äýýä õýñýã óìàéí óðàãäàëä õàìààðàõ áà äóíä õýñýã ñóíàìòãàé òóë ìàø õîâîð óðàãääàã. ¯òðýýíèé òîëü òàâüæ óðàãäëûã îíîøèëæ, î¸äîë òàâèíà.

¯òðýý, áýëãèéí óðóóëûí öóñàí áóíäóó /õóðàà/

Ãàäíà áýëýã ýðõòíèé àðüñàí äîîðõ ººõëºãò áîëîí ¿òðýýíèé ñàëñòûí äîð, ñóäàñ òààðñíààñ, öóñ õóðæ áóëöóó õàâäàð ¿¿ñäýã. 2000 òºðºëòºíä íýã óäàà , ãàäíà áýëýã ýðõòíèéõ èë¿¿ òîõèîëäîíî. Òºðºõèéí ãýìòýë, àìèí äýì “Ñ” –èéí äóòàãäàë, ãàäíà áýëãèéí ñóäàñ ºðãºñºõ çýðýã íü íºëººëäºã. Õàâäàð õºõä¿¿ áàðààí ºíãºòýé, îð÷ìûí ýä ãºëèéæ ÷èíýðñýí ºâ÷òýé áàéíà.

Õàëäâàðëàæ áîëîõ áà õàëóóðíà, ºâ÷èí èõ íýìýãäýíý. Òàõèàíû ºíäºãíèé õèð áóíäóóã, õ¿éòýí æèí òàâèõ, äàðæ áîîõ, àìèí äýì “Ê” , ãëþêîíàò êàëüöè, ñóëüôàíèëàìèä, àíòèáèîòèêîîð ýì÷èëæ áîëíî. Õýìæýý òîì èõñýõ õàíäëàãàòàé áîë ìýñ çàñëààð õóðñàí öóñûã àâ÷, ñóäñûã áîîæ, øàðõûã î¸íî.

Óìàéí õ¿ç¿¿íèé óðàãäàë

• Òºðºõ ¿åä óìàéí õ¿ç¿¿ íèìãýí, 纺ëºí ñóíàìòãàé áîëäîã òóë áàãà çýðýã ÿçðàëûí ¿åä ýìíýëç¿éí øèíæ èëýðäýãã¿é , ÿëàíãóÿà ýìãýã òºðºëòèéí ¿åä , óìàéí õ¿ç¿¿ èõýíõäýý áàðóóí ç¿¿í õàæóóãààðàà óðàãäàæ, öóñ àëääàã.

Àíãèëàë

Ýìãýã æàìààð íü: À. ªºðºº àÿíäàà óðàãäàõ /óìàéí

õ¿ç¿¿ ñóíàëò ìóó, õýò óíàæ òýëýãäýõ õóðäàí áà óäààí òºðºëò, óðãèéí øèíãýí ýðò ãàðàõ íºëººëíº/

Á. Õ¿÷ë¿¿ëæ óðàãäàõ / òºðºõèéí ìýñ àæèëáàðûí ¿åä/

Ýìíýëç¿éí 3 çýðýãò õóâààíà: À. Óðàãäàë óðòààðàà 2ñì-ýýñ

áîãèíîÁ.2ñì-ýýñ óðò , ãýõäýý õ¿íõðýýä

õ¿ðýýã¿é / á¿ðýí áèø/Â. Õ¿íõðýýã õàìàðñàí /á¿ðýí/

Øèíæ òýìäýã• Õ¿¿õýä òºðìºãö óëààí ÿãààí

öóñ,èõýñ òºðñíèé ëàðàà óðñàæ ãàðäàã. Á¿ðýí óðàãäëûí ¿åä öóñ èõýýð àëäàæ, àìü íàñàíä àþóë ó÷ðóóëæ áîëíî. Óìàéí àãøèëò ñàéí áàéíà.

Îíîø• ¯òðýýíä òîëü òàâüæ, óìàéí õ¿ç¿¿

øàëãàíà.

Ýì÷èëãýý• Àð, ºâðèéí óðóóëààñ öîíõîò

õàâ÷óóðààð áàðüæ, ýð¿¿ë òàëðóó, äîîø íü ñàéí òàòààä, óðàãäëûí äýýä çàõààñ êåòêóòýí çàíãèëààò î¸äîë àìñðûí çàõ õ¿ðòýë òàâèíà.

Óìàéí óðàãäàë

Àíãèëàë

• Õóãàöààãààð íü :À. Æèðýìñýí ¿åäÁ. Òºðºõ ¿åä

• Ýìíýëç¿éí øèíæýýð :À. Óìàé óðàãäàõ àþóëä

òóëãàðñàíÁ. Óìàé óðàãäàæ ýõýëñýíÂ. Óìàé óðàãäñàí

• Ýìãýã æàìààð À. ªºðºº óðàãäàõ 1.Ìåõàíèê /Áàíäåëèéí 1875/ óìàéí

õàíàíä ººð÷ëºëò ¿ã¿é òºðºõ çàìä äàí ìåõàíèê ñààä áàéñíààñ ñîíãîìîë óðàãäàë

2. ¯éë àæèëëàãààíû /Âåðáîâûí 1911/ óìàéí õàíà ýìãýã ººð÷ëºëòòýé / ìýñ çàñëûí áà ¿ðýâñëèéí äàðààõ/ èõñèéí öýëìýí ã¿í øèãäýí áàéðëàñàí, äóòóó õºãæèë ãýõ ìýò

3. Õàâñàðñàí / ìåõàíèê ñààòàë, óìàéí õàíûí ýìãýã 2-óóë òîõèîëäîõ , ñîíãîìîë áóñ óðàãäàë/

Á. Õ¿÷ë¿¿ëæ óðàãäàõ à. Ãýìòëèéí / òºðºõ ¿åä, íºõöºë

á¿ðäýýã¿é áàéõàä , ýõ áàðèõûí ìýñ àæèëáàðóóä áîëüõè þìóó õàéíãà õàíäàæ õèéñíýýñ, þìíààñ óíàõ õýâëèéãýýð öîõèóëàõ, ¿ñýð÷ õàðàéñíààñ/

á. Õîëèìîã / óìàéí äîîä ¿å èõ ñóíàñàí ¿åä , ÿíç á¿ð ¿éëäýë õèéñíýýñ óðàã ýðã¿¿ëýõ, õºíäèéí õàâ÷óóð, õ¿¿õäèéã õºëíººñ òàòàæ òºð¿¿ëýõ ãýõ ìýò/

• Óðàãäëûí áàéäëààð:Óìàéí õàíà ÿçàðñàí, á¿ðýí áèø

óðàãäñàí / õýâëèéí õºíäèéð¿¿ íýâòðýýã¿é / Ruptura uteri in complete

Á¿ðýí / óìàéí õàíà 3 äàâõàð óðàãäàæ õýâëèéí õºíäèéð¿¿ íýâòýðñýí/ Ruptura uteri completa

• Óðàãäëûí áàéðëàëààðóìàéí ¸ðîîëä, óìàéí èõ áèåä, óìàéí äîîä ¿åä, ¿òðýýíèé õ¿íõðýýíýýñ, óìàéí ººä õóóð÷ óðàãäñàí

Ýìíýëç¿éí øèíæ

Òºðºõ ¿åä: À. Áàçëàëò õ¿÷òýé, ºâäºëòòýé,

óìàéí äóãóé õîëáîî, ÷èíýðýëòòýé õàòóó ºâ÷òýé, “Çààãëàõ öàãèðàã” äýýð òàøóó áàéðëàëòàé, ººðºº øýýæ ÷àäàõã¿é, óìàé ýëñýí öàã õýëáýðòýé, õ¿¿õäèéí òîëãîé õºäºë㺺íã¿é, ãàäíà áýëýã ýðõòýí õàâàãíàñàí áàéíà

Á. Óìàéí äîîä ¿å ÷èíýðñýí, íèìãýðñýí, ºâ÷òýé, áàçëàëò ÷è÷ð¿¿ëæ, ìàø õ¿÷òýé ºâäºæ òàòàõ øèíæòýé. Áàçëàëòûí õîîðîíä, óìàéí àãøèëò ñóëðàõã¿é, æèðýìñýí ýìýãòýé “äàéðëàãûí” ýõíèé øàòàíä, ¿òðýýíýýñ öóñàðõàã ÿëãàäàñ ãàðíà. Øýýñ öóñòàé õîëèìîã, ººðºº øýýõã¿é, óðãèéí õ¿÷èëòºðºã÷èéí äóòàãäàë, óìàéí õ¿ç¿¿ á¿ðýí íýýãäñýí àâ÷ õ¿¿õäèéí òîëãîé äýýð, ¿ð ä¿íã¿é ä¿ëýëò, æèðýìñýí ýìýãòýé èõ àéæ ñàíäàðñàí áàéäàëòàé

Â. Óðàãäàõ ¿åä õýâëèéãýýð ìàø õ¿÷òýé ºâäºíº /õóòãààð õàòãàõ àäèë/ ãýíýò áàçëàëò ¿ã¿é áîëíî.

• “Äàéðëàãûí” äóíä øàò: õýâëèéã áàðüæ ¿çýõýä óðãèéí æèæèã õýñã¿¿ä òîäîðõîé òýìòðýãäýíý, äîòóóð öóñ àëäàëòûí øèíæ òýìäýã èëýðäýã, ¿òðýýíýýñ öóñàðõàã ÿëãàäàñòàé, óðàã àìüã¿é áîëíî, õýâëèé ä¿¿ðäýã, ãÿëòàí öî÷èðñîí øèíæ èëýðíý

Æèðýìñýí ¿åä: À. Îãèóëæ Ẻëæèíº, àþóëõàéä

õºíä¿¿ðëýæ ºâäºíº, óìàéí øàðõààð õºíä¿¿ð ºâ÷òýé

Á. Îãèóëæ Ẻëæèíº, àþóëõàéä õºíä¿¿ðëýæ ºâäºíº, óìàéí øàðõíû õºíä¿¿ð íýìýãäýæ,õ¿÷òýé ºâäºíº, óðãèéí õ¿÷èëòºðºã÷èéí äóòàãäàë, óìàé ¿ðãýëæèéí ÷èíýðýëòýé, ¿òðýýíýýñ öóñàðõàã ÿëãàäàã ãàðíà

Òºðºõ ¿åä: À. Îãèóëæ Ẻëæèíº, àþóëõàéä

õºíä¿¿ðëýæ ºâäºíº, áàçëàëò ñóë, æèãä áèø, õýì àëäàãäàëòàé, óìàéã øàðõààð ºâ÷òýé

Á. äýýðõ äýýð ¿òðýýíýýñ öóñàðõàã ÿëãàäàñ ãàðàõ, óìàéí øàðõíû ºâ÷èí íýìýãäýõ, óðãèéí õ¿÷èëòºðºã÷èéí äóòàãäàë çýðýã øèíæ òýìäýã íýìýãääýã

Â. äýýðõ øèíæ òýìäã¿¿ä èæèë

Ààðöàã ÿñíû ãýìòýë Ààðöàã ÿñíû ãýìòýë õîâîð òîõèîëäîõ

áîëîâ÷ íýí õ¿íä ãýìòýëä îðíî. Òºðºëòèéí ¿åä ààðöàã ÿñíû îëäìîë ãýìòëèéí äîòîðîî õàìãèéí ýëáýã òîõèîëäääîã õ¿íäðýë áîë ààðöàã ÿñíû õîëáîîñíóóäûí çàäðàë. Ààðöàã ÿñ õóãàðàõ ãýìòýë íü õîâîð òîõèîëäîíî. Æèðýìñýíèé òýýëòèéí õóãàöààíä äààâðóóäûí íºëººãººð ààðöàã ÿñíû õîëáîîñ 纺ëºð÷, ¿å¿äèéí õºäºë㺺í íýìýãëäýíý. Ýðäýìòäèéí ¿çýæ áàéãààãààð æèðýìñýí ¿åä óìäàã ÿñíóóäûí õîîðîíäûí çàâñàð 7-16ìì ºðãºñºí áóñàä õîëáîîñóóä /óóö, àõàð ñ¿¿ë, íóðóó óóöíû/ òîäîðõîé õýìæýýãýýð ôèçèîëîãèéí ºðãºñºëò ÿâàãäàíà.

Åð íü æèðýìñýíèé 6 õîíîãòîéãîîñ óìäàã ÿñíû õîëáîîñíû çàé ºðºãñºæ. 28-í 7 õîíîãòîéä äýýä çýðýãòýý õ¿ð÷ 28-í äîëîî õîíîãòîéãîîñ òºðºõ õ¿ðòëýý íýã õýìæýýíä áàéíà. Ýíý çàéíû ºðãºñºëò 20 õ¿ðòëýõ íàñíû òóëãàð òºðºã÷ ýìýãòýé÷¿¿äýä 8-12ìì, 21-25 íàñíû òóëãàð òºðºã÷ ýìýãòýé÷¿¿äýä 6ìì õ¿ðòýë èõñäýã. Èõýíõ íàñíû òºðºã÷ óìäàã ÿñíû ¿åíû çàé æèãä áèø áàéäàã. Õàðèí 25-ààñ äýýø íàñíû òóëãàð òºðºã÷ ýìýãòýé÷¿¿äèéí óìäàã ÿíû õîîðîíäûí çàé æèãä, òýãø òîä çóðàãëàëòàé. Æèðýìñíèé ÿâöàä ýíý íü 28-í äîëîî õîíîã õ¿ðòýë ààæèì ºðãºñºæ, 28-í äîëîî õîíîãòîéãîîñ õîé òºðºõ õ¿ðòëýý õýâýýð õàäãàëàãäàíà.

Óìäàã ÿñíû ¿åíèé çàé íü 28-í äîëîî õîíîã õ¿ðòëýõ õóãàöààíä èõýñ÷ áàéãàà íü ýìýãòýéí áèå ìàõáîäèä ãîíàäîòðîïèéí äààâðûí ÿëãàðàë èõññýíòýé õîëáîîòîé þì. Ýíý íü òºðñíèé äàðààõ 3-4 äîëîî õîíîãò ààæìààð áàãàñàæ àðèëíà.

Ààðöàã ÿñíû ãýìòýë õîëáîîñûí çàäðàë íü 2 øàëòãààíààñ õàìààðíà.

• òºðºëòèéí ÿâöààñ õàìààðíà• òºðºëòòýé õîëáîîã¿é ãýìòëýýñ

¿¿ñíý.

Æèðýìñýí áà òºðñíèé äàðààõ ¿åèéí ààðöàã ÿñíû õîëáîîñíû ººð÷ëºëòèéã äàðààõ áàéäëààð ÿëãàí îíøèëíî.

• Ýìíýë ç¿éí ÿìàð íýã øèíæ òýìäýã èëýðäýãã¿é óìäàã áà óóö ñ¿¿æíèé õîëáîîñûí ôèçèîëîãèéí ººð÷ëºëò

• Ààðöàãèéí õîëáîîñóóä ñóëàð÷ óìäàã áà óóö ñ¿¿æíèé ¿å¿ä õýò õºäºë㺺íòýé áîëíî. Ýíý ¿åä óìäàã ààðöàãíû ¿åýð ºâäºõ, ÿâàõàä áýðõøýýëòýé íóãàñ øóâóóíû ÿâäëààð ÿâíà.

• Ãîë òºëºâ æèðýìñíèé õî¸ð äóãààð õàãàñò èëýðíý.

• Òºðºëòòýé õîëáîîòîéãîîð ¿å¿äèéí õýâèòéí áàéäàë àëäàãäàí ñàëàëò ¿¿ñíý.

• Óìäàãíèé õîëáîîñ ãýìòõýä òºðñíººñ õîéø 12-24 öàãèéí äàðàà ýõèéí õýâòðèéí áàéäëûã ººð÷ëºõºä ýñõ¿ë áîñãîõîä ºâäºíº. Óìäàã ÿñíû ¿åèéã òýìòðýõ, ààðöàã ÿñíû äýëáýýí äýýð äàðàõàä óìäàã óóöíû ¿åèéí õîëáîîñ õºíä¿¿ðëýõ, äîòóóð ¿çëýãýýð óìäàã ÿñíû õîëáîîñ çàéòàé áàéãàà íü òýìòðýãäýíý. Ýõ ºâä㺺ð ÿëèìã¿é íóãàëæ äóíä ÷ºìºãíèéõºº îð÷ìîîð 2 õºëºº àëöàéí õºäºë㺺íã¿é õýâòýíý.

• Óóö ñ¿¿æíèé õîëáîîñ ãýìòýõýä á¿ñýëõèé óóö îð÷ìîîð ºâäºæ, ºâäºëò õºë ð¿¿ äàìæèíà, õºëºº ºðãºæ ÷àäàõã¿é, íóãàñ øóâóóíû ÿâàëòààð ÿâíà. ºòãºí øèíãýí ñààòàëä îðíî

• Óìäàãíû õîëáîîñ çàäàðõàä ºâ÷òºí á¿ðýí õýâòðèéí áàéäàëä îðíî. Ýõ áîñîæ ÷àäàõã¿é, ààðöàãíèé á¿õ ¿å¿ä õºíä¿¿ð ºâ÷òýé, ºòãºí øèíãýíýý á¿ðýí ãàðãàæ ÷àäàõã¿é áàéíà.

Ðåíòãåí øèíæèëãýýãýýð ààðöàã ÿñíû ãýìòëèéã äàðààõ õýëáýð¿¿äýä õóâààíà.

1. Óìäàãíû ¿åèéí çàéí ºðãºñºëò. Æèðýìñíèé ¿åä ýìíýë ç¿éí

òîäîðõîé øèíæ èëðýõã¿éãýýð ôèçèîëîãèéí ººð÷ëºëòººð óìäàã ÿñíû çàé ºðãºñíº. Ðåíòãåí øèíæèëãýýãýýð óìäàã ÿñíû ºðãºñºëòèéã 3 çýðýãò õóâààíà.

1. 0.5-0.9ñì 2. 1-2ñì3. 2- èõ õýìæýýòýé ºðãºñºíº.

2. Óìäàã ÿñíû õîëáîîñ çàäðàõ.

Ýíý ¿åä óìäàã ÿñíû áîëîí áóñàä õîëáîîñóóä çàäàð÷ á¿ðýí á¿òýé áàéäàë íü àëäàãäàíà. Ýíý ¿åä ýìíýëç¿éí øèíæ òýìäýã òîä èëýðíý. Óìäàã ÿñíû ¿åèéí çàâñàðûí çàäðàëûí õýìæýý ÿíç á¿ð áàéíà. Õýðýâ óìäàã ÿñíû õîëáîîñ èõ õýìæýýãýýð çàäàðñàí ¿åä ýíý íü 3 ñì ò¿¿íýýñ èõýýð áàéõ áà ààðöàãûí áóñàä õîëáîîñóóä 1-2ñì ºðãºñºí, ºâ÷òºí õýâòýðò îðíî.

• Ðåíòãåí çóðàã àâàõäàà ààðöàã ÿñíû øóëóóí õýæýýíèé çóðàã àâíà. Çóðàã àâàõäàà ðåíòãåí øèðýýíèé ãîë øóãàìààð ýõýý ýãö õàæóóãààð íü ãîëëëîí õýâò¿¿ëæ, ºâäºãíèé ¿åèéã áàãà çýðýã íóãàëàí ò¿íõíèé ¿åý àðàãø áîëãîí çóðàã àâíà.

Óðä òàëààñ çóðàã àâàõàä ðåíòãåí òóÿàíû òºâëºðºë êàññåêèíû ãîë ººðººð õýëáýë áàãà ààðöàãûí îðîõ õýñãèéí ãîëä áàéõ øààðäëàãàòàé, òýãâýë õàæóóãèéí çóðàã àâàõ ¿åä ðåíòãåí òóÿàíû òºâ íü äóíä ÷ºìºãíèé òîëãîéíîîñ 2-3ñì äýýð áàéðëàñàí áàéäàã. Ðåíòãåí àïïàðàòíû õîîëîé íü ðåíòãåí õàëüñíààñ 100ñì çàéòàé áàéõ øààðäëàãàòàé.

Ýì÷èëãýý

Ààðöàãíû ¿å¿ä ãýìòýõýä 3-4-í äîëîî õîíîã õºäºë㺺íã¿é õýâòýíý. ¯åíèé õºäºë㺺íèéã ãàìàêààð õºäºë㺺íã¿é áýõýëæ 4-6 ñàð êîðñåòòàé áàéëãàíà. Õîëáîîñíóóäàä öóñ õóðñàí áîë øèìýãä¿¿ëýõ ýì÷èëãýý, õàëäâàð õàâñàðñàí áîë ¿ðýâñýëèéí ýñðýã ýì÷èëãýý õèéíý. Ýìèéí ýì÷èëãýýíä ¿ð ä¿íã¿é áîë ìýñ çàñàë ýì÷èëãýý õèéëãýíý.

Óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëò

Óéòàí ààðöàã èë¿¿ òýýëò òîì óðàãòàé, ààðöàã ÿñíû ¿ðýâñýë, ñòåîìèåëèò, ñ¿ðüåý, ñóëüäàà ºâ÷íººð ºâäºæ áàéñàí ýìýãòýé÷¿¿äèéã ºíäºã ºðòºìòãèé á¿ëýãò õàìðóóëæ äàðààõ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ àðãà õýìæýý àâíà.

• Áè÷èë ýëìåíò ôîñôîð êàëüöè ýëáýãòýé õîîëîîð õîîëëîíî

• Ä àìèí äýìèéã 5000 íýãæýýð ºäºðò 3 óäàà æèðýìñíèé 37 õîíîãòîéãîîñ óóëãàíà

• Êàëüöè ãëèöåðîôîñôàò 0.5ãð-ààð ºäºðò 3 óäàà óóëãàíà

• Óìäàãíû õîëáîîñ îð÷èì íèë ÿãààí òóÿàãààð øàðíà

• ªíäºð ºðòºìòãèé ýõèéã òºðºõººñ 2 äîëîî õîíîãèéí ºìíº õýâò¿¿ëæ òºðºëò óäèðäàõ òºëºâëºãººã áîëîâñðóóëíà

¯òðýýíèé õàíà õÿðçàíãèéí óðàãäàë

• Òºðºõ ¿åä ¿òðýýíèé õàíà õÿðçàíãèéí á¿ðýí á¿òýí áàéäàë àëäàãäàõûã óðàãäàë ãýíý. ¯òðýýíèé õàíà õÿðçàí óðàãäàõààñ ñýðãèéëæ ñýòëýíý. Ãàäíû ÿìàð íýãýí õ¿÷ îðîõã¿éãýýð ãýìòýõèéã õÿðçàí àÿàíäàà óðàãäàõ óðàãäàë, òºðëºãèéí ¿åä ãàð òóñëàìæ áóðóó ¿ç¿¿ëýõ, òºð¿¿ëýõ ìýñ àæèëáàðûí ¿åä ãýìòýõèéã õ¿÷èëñýí óðàãäàë ãýíý.

Øàëòãààí:

• ¿òðýýíèé õàíà õÿðçàíãèéí ñóíàõ õóðäààñ, òîëãîéí äàâøèõ õºäºë㺺í èë¿¿ õóðäòàé òºðºõ

• Áóë÷èíãèéí õºãæèë ñàéòàé ýìýãòýé÷¿¿ä

• Àõèìàã íàñíû òóëãàð òºðºã÷• ºíäºð õÿðçàíòàé ýõ÷¿¿ä• ò¿ð¿¿÷èéí òºðºëòºíä õÿðçàí

ãýìòñýí ,ñîðâèæñîí• òºðëºãèéí áèîìåõàíèçì áóðóó ÿâàãäñàí• õàðüöàíãóé òîì óðàãòàé òºðºëò• óðãèéí ãàâëûí ÿñíû õàòóó áàéäàë• ýõ áàðèõûí õàâ÷óóð òàâèõ

Ýìíýëç¿é

¯òðýýíä òîëü òàâüæ ¿çýõýä, ¿òðýýíèé õàíà á¿ðýí á¿òýí áàéäàë àëäàãäñàí, öóñ àëäàëò èëýðíý. Óæãèðñàí òºðºëò, òîì óðàã òºðºõ, ¿åä ¿òðýýíä öóñ õóðàëò ¿¿ñäãèéã àíõààðâàë çîõèíî. Ýì÷ ¿òðýýíèé óðàãäëûã îíîøëîõäîî õýð çýðýã ã¿í óðàãäñàíûã òîãòîîíî. Õàðèí õÿðçàíãèéí óðàãäëûã ýìíýë ç¿éí ÿâöààð íü òóëãàðñàí, ýõýëñýí, á¿ðýí óðàãäàë ãýæ õóâààíà. Òóëãàðñàí óðàãäëûí ¿åä öóñàí õàíãàìæ õîìñäîñíîîð, õÿðçàí öàéð÷ òýëýãäýíý. Ýõýëñýí óðàãäëûí ¿åä ñóíàæ ÿçàð÷ ýõýëíý

Õÿðçàíãèéí óðàãäëûã 3 çýðýãò õóâààíà.

1.õÿðçàíãèéí àðüñ, àðüñàí äîîðõè ýä ãýìòýíý.

2.õÿðçàíãèéí áóöë÷èí óðàãäàæ ãýìòýíý.

3. õÿðçàíãèéí àðüñ ººõëºã ýä áóë÷èíãààñ ãàäíà, m.sphincter ani externi áà õîøíîãîíû ñàëñò äàâõàðãà óðàãäàíà, õÿðçàíãèéí óðàãäëûã îíîøëîõîä òºâºãã¿é, ãýõäýý óðàãäëûí çýðãèéã çºâ òîãòîîõ øààðäëàãàòàé.

Ýì÷èëãýý

¯òðýýíèé õàíà õÿðçàíãèéí óðàãäëûã î¸äîë òàâèõ ìýñ àæèëáàðûí òóñäàìæòàéãààð ñýðãýýõ ýì÷èëãýý õèéíý. Æèðýìñýíèé ÿâöàä ¿òðýýíèé õàíûí ñóäàñæèëò ìàø èõýñäýã ó÷ðààñ àëü áîëîõîîð ãýìòýë áàãà ó÷ðóóëàí ñàéí ìýäýýã¿éæ¿¿ëýëòèéí äîîð î¸õ øààðäëàãàòàé. Òºðñºí ýõýä ºâ÷èí íàìäààõ òàéâøðóóëàõ ýì÷èëãýýã ìýäýýã¿éæ¿¿ëýõ àðãàòàé õîñëîí õýðýãëýíý. Õÿðçàíãèéí 1.2-ð çýðãèéí óðàãäëûã î¸õîä òºâºãã¿é.

• Õàðèí 3-ð çýðãèéí óðàãäëûã î¸õûí ºìíº ¿õæñýí, íÿöàð÷ ñóëàð÷ óðàãäñàí ýäèéã õàé÷èëæ àâíà. Õîøíîãîíû óðàãäëûã äýýä çàõààñ ýõýëæ î¸íî. Õîøíîãîíû ñàëñòûã íýâò õàòãàõã¿éãýýð çàíãèëààò î¸äëîîð î¸æ çàíãèäàíà. Õîøíîãîíû á¿ðýí á¿òýí áàéäëûã ñýðãýýñíèé ýöýñò àìñðûí õóíèàñíû öàãèðàã áóë÷èíã íèéë¿¿ëæ î¸íî. Ýöýñò íü õÿðçàíãèéí áóë÷èí áà àðüñàíä î¸äîë òàâèíà.

Õÿðçàíãèéí î¸äëûí äàðàà øàðõûã ìàø ñàéí àð÷èëíà, õàëäâàðã¿éæ¿¿ëýõ ýìèéã õýñýã ãàçàð õýðýãëýí àíòèáèîòèê ýì÷èëãýý õèéíý. Õÿðçàíãèéí 3-ð çýðãèéí óðàãäëûí ¿åä õºäºë㺺íèéã õÿçãààðëàíà. ßëàíãóÿà 3-ð çýðãèéí óðàãäëûí ¿åä õîîëíû äýãëýì ñàéí ñàõèóëàí ºòãºí õàòààõã¿é áàéõ, î¸äîë àâàõûí óðä ºäºð òóóëãà óóëãàíà.

¯òðýýíèé õàíà, õÿðçàíãèéí óðàãäëûã î¸õîä äàðààõ ç¿éëèéã àíõààðâàë çîõèíî.

• Óðàãäëûã òºãñãºë õýñýãò öóñ òîãòîõ î¸äëûã ñàéòàð òàâèíà.

• ¯òðýýíèé õàíàíä òàâèõ î¸äëûã àëü áîëîõ íàðèéí êåòêóò àøèãëàíà.

• Àæèëáàðûí ¿åä õàëäâàðã¿éæ¿¿ëýõ àðãàõ õýìæýýã ñàéòàð õýðýãëýíý.

• ¯òðýý, õÿðçàíã î¸õäîî øàðõûã àðèóí øèíãýíýýð óðñãàæ î¸õ íü ç¿éòýé. Èíãýñíýýð öóñûã óðñãàæ, î¸äîë òàâèõ øàðõíû òàëáàé òîä õàðàãäàíà. Àðèóí øèíãýíä ôèçèîëîãèéí áà ô¿ðàöèëèíèé óóñìàë àøèãëàíà.

Óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëò

• Áýëãèéí óðóóëûí öàãèðàãààð óðãèéí òîëãîéã ààæèì ÷ºëººëíº.

• Óðãèéí òîëãîéã õàìãèéí áàãà õýìæýýãýýð ãàðãàíà.

• Óðãèéí òîëãîéã öàãààñ ºìíº ãýäèéõýýñ ñýðãèéëíý

• Õÿðçàíã ààæèì æèãä òýëæ ãàðãàíà.• ̺ðèéã çºâ ÷ºëººëíº.• Õÿðçàí óðàãäàæ áîëçîøã¿é ºðòºìãèé èõýä

ààðöàãèéí ¸ðîîëûí áóë÷èíã ñóëðóóëàõ çîðèëãîîð ôóäèíäàëü ìýäýýã¿éæ¿¿ëýã õèéíý.

• Òóëãàðñàí óðàãäëûí ¿åä õÿðçàíã ñýòëýíý.• Ýõ áàðèõûí öóñ àëäàëò