ก

รายงานการวจย การศกษาความพรอมและความตองการสนบสนนในการจดบรการสขภาพ ผสงอายระยะยาวของโรงพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสข

The study Readiness and Needs of Elderly Long Term care Medical Service for Hospital Under of Ministry of Public Health

Readiness and Needs of Elderly Long Term Care Medical Service, Under Medicine of Ministry of Public Health

ข

ทปรกษาโครงการวจย ศ.นพ.ประเสรฐ อสสนตชย

คณะผวจย นางสาวอรวรรณ คหา นางพงางาม พงศจตรวทย นางนตกล ทองนวม

ค

ค าน า

กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข มพนธกจในการพฒนาดานวชาการแพทย ทงในเรองของการบ าบด รกษาและฟนฟ โดยมการศกษา วจย พฒนา รวมทงการถายทอดองคความรและเทคโนโลยทางการแพทย รวมถงการใหบรการวชาการทางการแพทย ดานตตยภมหรอสงกวาอยางไดมาตรฐาน

กรมการแพทย โดยสถาบนเวชศาสตรสมเดจพระสงฆราชญาณสงวรเพอผสงอาย เปนหนวยงานซงรบผดชอบดแลงานดานผสงอายของกระทรวงสาธารณสขมงหวงพฒนางานวชาการดานการแพทย เพอใหผสงอายมสขภาพอนามยและคณภาพชวตทด จากแนวโนมทประเทศไทยจะมขนาดและสดสวนของประชากรผสงอายเพมสงขน และสถานการณสขภาพผสงอายท าใหปญหา โรคเรอรงเปนปญหาสขภาพหลกของผสงอาย จากปญหาดงกลาวท าใหผสงอายจ าเปนตองไดรบบรการทเหมาะสมในการดแลไมใชเพยงแตปญหาสขภาพของผสงอายเทานนทตองการดแลแตในการดแลผสงอายนนจ าเปนตองดแลในดานอนๆ รวมดวย การจดบรการดแลผสงอายในระยะยาวสามารถท าไดในรปแบบตางๆ ขนอยกบบรบท ความเหมาะสม ศกยภาพของสถานบรการและผดแลทเปนบคคล ในครอบครว ญาต หรอชมชน นอกจากการไดรบการสนบสนนชวยเหลอจากภาครฐอยางจรงจง ในการศกษาเรองนเพอเปนแนวทางในการเตรยมความพรอมจดบรการการดแลผสงอายระยะยาว ในสถานบรการสงกดกระทรวงสาธารณสข

ผมหวงวาโครงการวจยเรอง การศกษาความพรอมและความตองการสนบสนนในการการจดบรการสขภาพผสงอายระยะยาวของโรงพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสข จะเปนประโยชนตอหนวยงานทเกยวของเพอเปนขอมลในการวางแผน ก าหนดทศทาง การด าเนนงาน ดานผสงอายตอไป

(นายแพทยนนทศกด ธรรมานวตร) ผอ านวยการสถาบนเวชศาสตร สมเดจพระสงฆราชญาณสงวรเพอผสงอาย

ก

ง

กตตกรรมประกาศ

สถาบนเวชศาสตรสมเดจพระสงฆราชญาณสงวรเพอผสงอาย ใครขอขอบคณคณะท างานวจยจากหนวยงานตางๆ ไดแก ส านกงานสาธารณสขจงหวดอางทอง ส านกงานสาธารณสขจงหวดล าปาง ส านกงานสาธารณสขจงหวดขอนแกน และส านกงานสาธารณสขจงหวดกระบ ทไดสนบสนนใหการวจยครงน ส าเรจลลวงไปไดดวยด

การศกษาวจยครงนสามารถด าเนนการใหส าเรจได โดยความรวมมอจากบคลากร ในคณะท างานวจยในพนท

คณะท างานรสกซงในความเสยสละและความรวมมอของทกฝายทท าใหงานโครงการวจยครงนเสรจสนไปไดดวยด หวงวาขอมลจากการศกษาครงนจะเปนประโยชนและน าไปส การวางแผนในการดแลสขภาพผสงอาย และการก าหนดนโยบายในอนทจะท าใหประชากรสงอายของประเทศมสขภาพและคณภาพชวตทด คณะทมวจย สถาบนเวชศาสตรสมเดจพระสงฆราชญาณสงวรเพอผสงอาย

ข

จ

บทคดยอส าหรบผบรหาร

การศกษาความพรอมและความตองการสนบสนนในการจดบรการสขภาพผสงอายระยะยาวของโรงพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสข เปนการศกษาเชงพรรณนาประกอบดวยขอมลเชงปรมาณ และขอมลคณภาพจากการสมภาษณผบรหารและการท ากระบวกการ Focus group ในกลมบคลากรทางการแพทยและสาธารณสข โดยมวตถประสงคทวไป การศกษาความพรอมและความตองการของสถานบรการในสงกดกระทรวงสาธารณสขตอการจดบรการเพอการสนบสนนระบบการดแลระยะยาว และวตถประสงคเฉพาะ 1) การศกษาสถานการณความพรอมและความตองการ ในการจดบรการเพอการดแลระยะยาวส าหรบผสงอายของโรงพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสข 2) การศกษาความตองการในการจดบรการเพอการดแลระยะยาวของโรงพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสขของผสงอายและครอบครวจากการศกษาสรปประเดนไดดงตอไปน

สถานการณความพรอมและความตองการในการสนบสนนการดแลผสงอาย ระยะยาวในโรงพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสข

จากการส ารวจขอมลสถานการณความพรอมและความตองการสนบสนนการจดบรการเพอดแลระยะยาวในโรงพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสข จากการเกบขอมลทงหมด 533 แหง ประกอบดวย รพศ. 18 แหง รพท. 42 แหง รพช. 395 แหง และรพ.สต. 98 แหง มรปแบบการจดบรการส าหรบผสงอายในปจจบน ไดแก หอผปวยสงอาย แผนกผปวยใน (รอยละ 22.5) ศนยประสานงานผสงอาย และผปวยนอกคลนกเฉพาะโรค (รอยละ 13.4) คลนกผสงอาย (รอยละ 12.6) หนวยเตรยมผปวยกลบบาน (รอยละ 7.9) และระบบสงตอผปวย (รอยละ 6.4) สวนการจดบรการหรอหนวยบรการพเศษส าหรบผสงอาย ไดแก การดแลสขภาพผสงอายทบาน รอยละ 23.8 บรการใหยมและ เชาอปกรณ (รอยละ 21.4) จตอาสา (รอยละ 13.9) การดแลระยะสดทาย (รอยละ 12.6) ศนยฟนฟสมรรถภาพรางกาย (รอยละ 9.1) และการดแลสขภาพฟน (รอยละ 8.8) พบวามความแตกตางระหวางการจดบรการหรอหนวยบรการพเศษกบระดบของสถานบร การอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.000, p=0.015) แตพบวาไมมความแตกตางในการจดบรการพเศษการจดบรการศนยดแลผปวยสมองเสอม การดแลผปวยชวคราว การดแลกลางวนแบบไปเชา -เยนกลบ และบรการใหยม/ เชาอปกรณ

ดานกระบวนการดแลขนพนฐานในการจดบรการส าหรบผสงอาย 3 อนดบแรก พบวาการประเมนสขภาพนอกเหนอจากโรคทมารกษา รอยละ 11.4 มญาตรวมดแลและใหความร แกญาตในการดแล รอยละ 10.5 และการสงตออยางเปนระบบ และ HHC ในผปวยทชวยเหลอตนเองไมได รอยละ 9.9 และไมพบความแตกตางระหวางกระบวนการขนพนฐานในการดแลระยะยาวส าหรบผสงอายกบระดบของสถานบรการในการประเมนสขภาพนอกเหนอจากโรคทมารกษา การประเมน ADL และการประเมนภาวะโภชนาการ โดยพบวาแบบประเมนดงกลาวมการด าเนนงานในสถานบรการเปนสวนใหญ เมอพจารณาตามระดบสถานบรการ พบวามความแตกตางระหวางการจดบรการพเศษส าหรบผสงอายกบระดบของสถานบรการอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.000) ไดแก การจดบรการ

ค

ฉ

พเศษใหผสงอายทอยหอผปวย เชน การดแลแบบ case manager และการจดบรการ sub-acute care ส าหรบกลมผปวยสงอาย การจดบรการฟนฟสขภาพ (Rehabilitation) ส าหรบผปวยกลมผสงอาย ในสถานบรการ และการจดบรการจ าหนายผสงอายอยางครบวงจร (Comprehensive discharge planning) ในสถานบรการทมความพรอมและศกยภาพในการจดบรการบคลากรทรบผดชอบงาน ดานผสงอายมากทสดเปนพยาบาลวชาชพ (รอยละ 58) พบวามความแตกตางระหวางบคลากร ทางสขภาพสาขาโภชนาการกบระดบของสถานบรการในการใหบรการผสงอายอยางมนยส าคญ ทางสถต (p=0.000) พบวาต าแหนงนกโภชนาการมในบางสถานบรการเทานน ในสถานบรการระดบรพช.บางแหง สวนระดบรพ.สต.ไมม

งบประมาณสวนใหญทน ามาใชในการด าเนนงานดานผสงอายเปนงบประมาณจากเงนบ ารงมากทสด (รอยละ 24.8) งบประมาณจากองคกรปกครองสวนทองถน (รอยละ 18.1) งบประมาณจากสปสช. (รอยละ 13.6) และงบประมาณประจ าปของโรงพยาบาล (รอยละ 10.3) และมหนวยงานหรอองคกรทสนบสนนในการด าเนนการไดแก จตอาสา (รอยละ 31.4) องคกรปกครองสวนทองถน (รอยละ 31) อาสาสมครสาธารณสข (รอยละ 27.8) และชมรมผสงอาย (รอยละ 4.6) พบวามความแตกตางระหวางหนวยงานสนบสนนในการจดบรการ ไดแก จตอาสา และสถานบรบาลของเอกชนกบระดบของสถานบรการอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.000, p=0.002) พบวา จตอาสามสวนส าคญในชวยสนบสนนการด าเนนงานในสถานบรการทกระดบ ขณะทสถานบรบาล ของเอกชนพบวาสามารถสนบสนนการจดบรการใหกบผสงอายและครอบครวท มความสามารถ ในการจายคาบรการ

ความตองของโรงพยาบาลเพอรองรบการจดบรการเพอดแลผสงอายระยะยาวมากทสด 3 อนดบแรก คอ งบประมาณในการด าเนนงาน รอยละ 19.5 อตราก าลงของบคลากรทางการแพทยดานผสงอาย รอยละ 19.3 และนโยบายทชดเจน รอยละ 19.3 โดยพบวาสถานบรการระดบรพศ.และรพท. ตองการความชดเจนดานนโยบายมากทสด ในขณะทสถานบรการระดบรพช.และรพ.สต. ตองการงบประมาณในการสนบสนนมากทสด ดานความพรอมเชงระบบของโรงพยาบาลพบวา มความพรอมใน 5 อนดบแรกดงน ระบบ Home Health Care ระบบรบ -สงตอ ระบบยา การจ าหนายผปวย (Discharge planning) และนโยบายการด าเนนงานดานผสงอายของหนวยงาน และมความแตกตางระหวางความพรอมเชงระบบของโรงพยาบาลกบระดบของสถานบร การ อยางมนยส าคญทางสถต (p=0.000, p=0.001, p=0.006, p=0.008, p=0.011) พบวาความพรอม เชงระบบของสถานบรการไดแก นโยบายของหนวยงานดานผสงอาย การบรหารจดการภายในหนวยงาน/แผนกดานผสงอาย สถานทในการจดบรการองคความรดานเวชศาสตรผสงอายของบคลากรทางการแพทยและสาธารณสข ระบบขอมล/สารสนเทศใน การจดการการจดบรการ IPD/OPD และ การจ าหนายผปวยโดยพบวาสถานบรการแตละระดบมความพรอมเชงระบบอยางนอยสองเรองทมความพรอมอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.000) และโรงพยาบาลระดบตางๆ ตอบวามแผนงานหรอนโยบายดานผสงอายโดยเนนรปแบบการจดบรการส าหรบผสงอาย ดงน Home Health Care (HHC) Long term care (LTC) Rehabilitation และ Endoflife care เมอพจารณาจากรปแบบการจดบรการ

ง

ช

เพอรองรบการดแลผสงอายระยะยาวในโรงพยาบาล พบวาสถานบรการทกระดบม ความพรอม ในการจดบรการ Home Health Care (HHC) มากทสด ในขณะทการจดบรการ Long term care (LTC) อยในความพรอมระดบ 3 และไมพบความแตกตางระหวางรปแบบการจดบรการแบบ Long term care กบระดบของสถานบรการในการจดบรการเพอรองรบการดแลผสงอายระยะยาวแสดงวาทกระดบสถานบรการสามารถจดบรการส าหรบผสงอายได

ความพรอมและความตองการในการสนบสนนการดแลผสงอายระยะยาว ในโรงพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสขโดยกลมบคลากรทางการแพทยและสาธารณสข (กลมผใหบรการ)

จากการเกบขอมลในกลมผใหบรการในพนท 4 จงหวดทท าการศกษา ไดแก จงหวดล าปาง ขอนแกน อางทอง และกระบ พบวากลมผใหบรการทปฏบตงานดานผสงอายมระยะเวลาปฏบตงาน 10 ปขนไป สงสด รอยละ 29.9 ระยะเวลา 3-5 ป รอยละ 23.6 ในขณะทพบวาเปนกลมทพงมารบงานใหมๆ รอยละ 18.3 และมความแตกตางระหวางเพศกบระยะเวลาการปฏบตงานของ กลมผใหบรการอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.012) โดยพบวาเปนกลมวชาชพสาขาพยาบาล มากทสด รอยละ 48.5 และพบวามความแตกตางระหวางสาขาวชาชพของกลมผใหบรการกบระดบของสถานบรการทปฏบตงานอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.001)

การสรางแรงจงใจในการท างานดานผสงอายในกลมผใหบรการพบรอยละ 51.7 และการพฒนาศกยภาพของบคลากรทางการแพทยและสาธารณสขในดานเวชศาสตรผสงอาย รอยละ 26 ไมพบความแตกตางระหวางการสรางแรงจงในการท างานดานผสงอายและการพฒนาศกยภาพบคลากรดานเวชศาสตรผสงอายกบระดบของสถานบรการอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.057, p=0.653) ดานความพรอมของสถานบรการโดยกลมผใหบรการ พบวาไมมความพรอม รอยละ 64.2 ไดแก ดานบคลากรไมเพยงพอ สถานท และงบประมาณ ไมมความแตกตางระหวางระดบของสถานบรการกบความพรอมในการจดบรการเพอดแลผสงอายระยะยาว

รปแบบการจดบรการในปจจบนพบวาเปนการดแลสขภาพผสงอายทบานมากทสด และมความแตกตางระหวางการจดบรการดแลสขภาพผสงอายทบานกบระดบของสถานบรการ อยางมนยส าคญทางสถต (p=0.028) และเหนวาสถานบรการระดบรพศ./รพท. มความพรอม ในการจดบรการดแลระยาวส าหรบผสงอายมากทสด (คาเฉลยเทากบ 2.50±1.05) โดยทกระดบ สถานบรการมความพรอมในการจดบรการด าน Home Health Care สงสด (ค าเฉล ยเท ากบ 3.52±0.91)

หนวยงานหรอองคกรทจะสนบสนนการด าเนนงานโดยกลมผใหบรการ พบวา เปนองคกรปกครองสวนทองถนมากทสด รอยละ 19.6 สถานบรการสขภาพระดบชมชน (รพ.สต.) รอยละ 19.1 จตอาสา รอยละ 18.6 และชมรมผสงอาย รอยละ 18.1 และพบวามความแตกตางระหวางหนวยงานหรอองคกรทมสวนรวมในการด าเนนงาน ไดแก สถานบรการสขภาพระดบชมชน (รพ.สต.) และมลนธ/สมาคมภาคเอกชนกบระดบของสถานบรการในการมสวนรวมในการจดบรการเพอดแลผสงอายระยะยาวอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.002, p=0.009) พบวากลมผใหบรการ เหนวาองคกรปกครองสวนทองถนควรมสวนรวมมากทสด

จ

ซ

ความพรอมและความตองการในการสนบสนนการดแลผสงอายระยะยาวในโรงพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสขโดยกลมผสงอาย

จากการสมภาษณผสงอายในพนท 4 จงหวดทท าการศกษา ไดแก จงหวดล าปาง ขอนแกน อางทอง และกระบ ทมารบบรการในสถานบรการสขภาพระดบตางๆ พบวาเปนผสงอาย เพศหญง รอยละ 61.8 และเพศชาย รอยละ 38.2 ลกษณะทางกายภาพของผสงอายทมารบ บรการพบวาตองใชไมเทามากทสด (รอยละ 38.7) ตองมคนคอยพยง (รอยละ 35.9) ตองนงรถเขน (รอยละ 15.3) และนอนตดเตยง (รถเขนแบบนอน) (รอยละ10.1) พบวามความแตกตางระหวาง ลกษณะทางกายภาพกบอายของผสงอายทมารบบรการอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.000) โดยผสงอายอาศยกบลกสาวสงสด (รอยละ 31.1) ในขณะทผสงอายอยตามล าพงม รอยละ 2.4 และพบวาไมม ความแตกตางระหวางการใชชวตคนเดยวกบเพศและอายของผสงอายทมารบบรการ ณ วนสมภาษณ

ดานภาวะสขภาพ พบวาผสงอายประเมนตนเอง ณ วนสมภาษณ มภาวะสขภาพพอใชสงสด (รอยละ 46.8) มภาวะสขภาพไมด และไมดมากๆ รอยละ 30.2 และ 7 ตามล าดบ พบปญหาดานสขภาพของผสงอาย 3 อนดบแรก ไดแก โรคเรอรง เชน ความดนโลหต เบาหวาน และโรคไต มากทสด (รอยละ 23.9) ระบบกระดกและขอ (รอยละ23.2) และการมองเหน (รอยละ 11.7) ความตองการของผสงอายในการจดบรการเพอการดแลระยะยาว พบวาผส งอายมความตองการ รอยละ 74.7 และเหนวาสถานบรการสขภาพทไปใชบรการมความพรอมในการจดบรการ รอยละ 80.7 ผสงอายมความตองการไปใชบรการแบบฝากเลยงไปกลบเชาเยน (Day care) ถาสถานบรการสขภาพมการจดบรการ รอยละ 52.3 พบวามความแตกตางระหวางกลมอายกบการไปใชบรการแบบฝากเลยงไปกลบเชาเยน (Day care) ในสถานบรการของผสงอายอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.000) โดยกลมอาย 70-79 ป มความตองการมากทสด รองลงมาคอ อาย 80 ปขนไป และกลมอาย 60-69 ป ดานคาใชจายพบวาคนทออกคาใชจายในการไปรบบรการคอลกสาวมากทสด (รอยละ 29.5) ส าหรบเหตผลทผสงอายตองการไปรบบรการเพอดแลระยะยาวในโรงพยาบาลเพราะไมตองการเปนภาระของบตรหลาน (รอยละ 29.8) คนในครอบครวมเวลาดแลนอย (รอยละ 26) เมอพจารณาเหตผลของ การไปรบบรการของผสงอายตามกลมอายพบวามความแตกตางระหวางเหตผลทไปใชบรการ ไดแก ไมอยากเปนภาระของลกหลาน และความตองการผดแลทมทกษะและญาตไมสามารถดแลไดกบ กลมอายของผสงอายทตองการรบบรการอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.027, p=0.000) โดยผสงอายตองการรปแบบการบรการ การดแลสขภาพทบานมากทสด (รอยละ 23.5) รองลงมาคอ การฟนฟสขภาพ (รอยละ 16.6) บรการการดแลสขภาพ (รอยละ 11.8) มสถานบรบาลคนชรา (รอยละ 11.5) บรการการดแลผปวยระยะสดทาย (รอยละ 10) และบรการดแลกลางวน (รอยละ 9.5) นอกจากนพบวา ผสงอายมความตองการการเยยมบานโดยบคลากรทางสขภาพ การวางแผนรวมกบครอบครว ในการดแลผสงอาย การนดหมายมาพบแพทย และการอบรมองคความรใหกบญาตกอนกลบบาน โดยผสงอายเพศชายและกลมอาย 70-79 ป มความตองการการจดบรการเพอดแลระยะยาว ในโรงพยาบาลสงสด

ฉ

ฌ

ความคดเหนของผสงอายตอความพรอมการจดบรการเพอรองรบการดแลระยะยาวของสถานบรการสขภาพ (โรงพยาบาล) ดานการจดบรการดแลระยะยาวของโรงพยาบาล ผสงอาย มความคดเหนวามความพรอมดานรปแบบและคณภาพการจดบรการในปจจบนและสรางความมนใจใหกบครอบครวและมนใจในศกยภาพของโรงพยาบาลถามการจดบรการดแลระยะยาวเพอผสงอาย คะแนนคาเฉลยเทากบ 3.5±0.8 ดานสถานทจดบรการ ผสงอายมความคดเหนวามความพรอม ดานสงอ านวยความสะดวก เชนความสะอาดของหองน า ราวจบ ทนงรอ เหมาะสมและเพยงพอคะแนนคาเฉลยเทากบ 3.4±0.8 ดานบคลากรทางดานสขภาพ ผสงอายมความคดเหนวามความพรอมดานเจาหนาทใหค าแนะน าบรการดวยทาทและค าพดทสภาพเปนกนเอง มความชดเจนและเขาใจงายและบคลากรและเจาหนาทของโรงพยาบาลทใหการบรการตองมความรในเรองการดแลระยะยาว (เจบปวยเรอรง/ทพพลภาพ) เพอผสงอาย คะแนนคาเฉลยเทากบ 3.6±0.8 และดานอปกรณ ในการจดบรการ ผสงอายมความคดเหนวามความพรอมในอปกรณชดท าแผล คะแนนคาเฉลยเทากบ 2.9±1.3 รองลงมาคอ ไมเทา 2 และ 3 ขา, walker (โครงโลหะชวยเดน 4 ขา) คะแนนคาเฉลยเทากบ 2.8±1.2 และยาอนซลน คะแนนคาเฉลยเทากบ 2.7±1.3

ความพรอมและความตองการในการสนบสนนการดแลผสงอายระยะยาว ในโรงพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสขโดยกลมครอบครว

จากการสมภาษณครอบครวผสงอายทพาผสงอายมารบบรการในสถานบรการระดบตางๆ พบวาผสงอายทดแลอยสวนใหญมภาวะสขภาพพอใช (รอยละ 47.1) เปนผสงอายทชวยเหลอตนเองไดบางสวน รอยละ 87.9 และชวยเหลอตนเองไมไดเลย รอยละ 12.1 โดยผทดแลผสงอาย เปนบตรสงสด (รอยละ 61.6) และหลาน (รอยละ 10.7) ซงครอบครวจะดแลผสงอายคนเดยว เปนสวนใหญ (มผชวยเหลอบางเวลา) (รอยละ 50.7)

ความตองการของครอบครวในการจดบรการเพอดแลผสงอายระยะยาว พบวา มความตองการการดแลสขภาพทบานมากทสด (รอยละ 9) และบรการฟนฟสขภาพทบาน รอยละ 6.8 รปแบบการจดบรการดแลระยะยาว เชน การดแลแบบฝากเลยงไปเชาเยนกลบ พบวามความแตกตางระหวางรปแบบการจดบรการดแลระยะยาวกบความตองการและขอคดเหนของครอบครวในการไปใชบรการอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.000) โดยครอบครวของผสงอายตอบวามความตองการและ จะไปใชบรการ รอยละ 10.1 การจดบรการใหความรเรองการดแลระยะยาวตอเนองทบาน ครอบครวเหนวาควรมการจดบรการและมความตองการ รอยละ 11 และพบวามความแตกตางระหวาง การจดบรการใหความรเรองการดแลระยะยาวตอเนองทบานกบความตองการและความคดเหนของครอบครวอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.009) และครอบครวมความมนใจในการจดบรการสขภาพผสงอายของสถานบรการ รอยละ 16.4 และมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.002) องคความรเกยวกบการดแลระยะยาวของครอบครวพบวาเพยงพอและยงมความตองการ รอยละ 9.3 ในขณะทไมเพยงพอและมความตองการ รอยละ 9.5 และพบความแตกตางกนอยางมนยส าคญ ทางสถต (p=0.000) แหลงความรของครอบครวในการดแลผสงอาย พบวามาจากอาสาสมครสาธารณสขมากทสด (รอยละ 6.3) ไดรบการอบรมจากเจาหนาทโรงพยาบาล (รอยละ 5.3) โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล (รพ.สต.) (รอยละ 4.9) ฟงวทย/ทว (รอยละ 4.5) และอานหนงสอ (รอยละ 3.8)

ช

ญ

ความคดเหนของครอบครวผสงอายตอความพรอมการจดบรการเพอรองรบการดแลระยะยาวของสถานบรการสขภาพ (โรงพยาบาล) ดานการจดบรการดแลระยะยาวของโรงพยาบาล ครอบครวมความคดเหนวามนใจในศกยภาพของโรงพยาบาลถามการจดบรการดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย คะแนนคาเฉลยเทากบ 3.5±0.74 ดานสถานทจดบรการ ครอบครวมความคดเหนวา สถานทตงควรแยกเปนสดสวนเพอจดบรการทเขาถงงายและสะดวก คะแนนคาเฉลยเทากบ 3.3±0.85 ดานบคลากรทางสขภาพ ครอบครวมความคดเหนวาบคลากรและเจาหนาทตองมความรในเรอง การดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย และเจาหนาทใหค าแนะน าบรการดวยทาทและค าพดทสภาพ เปนกนเอง มความชดเจนและเขาใจงาย คะแนนคาเฉลยเทากบ 3.5±0.80 และดานอปกรณ ในการจดบรการ ครอบครวมความคดเหนวาเปนชดท าแผลสงสด มคะแนนเฉลยเทากบ 2.8±1.20 รองลงมาคอ ยาฉดอนซลนมคะแนนคาเฉลยเทากบ 2.7±1.22 walker มคะแนนคาเฉลยเทากบ 2.7±1.14 และไมเทา 2 ขา/3 ขา มคะแนนคาเฉลยเทากบ 2.7±1.12 สรปผลการศกษาความพรอมของสถานบรการระดบตางๆ ทสามารถด าเนนการไดคอ Home Health Care เนองจากคอนขางมความพรอมในการจดบรการ และสามารถตอบสนอง ความตองการของผสงอายและครอบครวไดเพราะจากการศกษาพบวาตองการรปแบบการดแลสขภาพทบานมากทสด ปญหาความไมพรอมของสถานบรการในการจดบรการเพอรองรบการดแลระยะยาว ในผสงอาย ไดแก บคลากรไมเพยงพอ สถานทในการจดบรการ และงบประมาณในการด าเนนงาน และการจดบรการส าหรบผสงอายใหด าเนนการไดจรงและยงยนควรมการบ รณาการท างานในระหวาง กรมตางๆ ในกระทรวงสาธารณสข และระหวางกระทรวงทเกยว เชน กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย และกระทรวงมหาดไทย เปนตน เพอใหด าเนนงานไปในแนวทางเดยวกนและ ผปฏบตในพนทไมเกดความสบสนและสามารถท างานไดอยางมประสทธภาพ โดยผสงอายไดรบการบรการอยางครอบคลมและตามความตองการทแทจรง

ซ

ฎ

สารบญ

หนา

ค าน า ก

กตตกรรมประกาศ ข

บทคดยอส าหรบผบรหาร ค

บทท 1 บทน า 1

ความเปนมา 1

วตถประสงค 2

ค านยามศพท 2

ขอบเขตการศกษา 3

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 4

บทท 2 ทบทวนวรรณกรรม 6

บทท 3 ระเบยบวธการวจย 29

บทท 4 ผลการศกษา 33

บทท 5 สรปผลการศกษาและอภปรายผล 129

บรรณานกรม 136

ภาคผนวก 139

ฌ

ฏ

สารบญตาราง

ตารางท 1 จ านวนและรอยละระดบสถานบรการทผสงอายทมารบบรการ 34

จ าแนกตามแผนกการใหบรการ

ตารางท 2 จ านวนและรอยละระดบสถานบรการจ าแนกตามรปแบบการจดบรการสขภาพ 36

ส าหรบผสงอาย

ตารางท 3 จ านวนและรอยละระดบสถานบรการจ าแนกตามลกษณะการจดบรการหรอ 37

มหนวยบรการพเศษส าหรบผสงอาย

ตารางท 4 จ านวนและรอยละระดบสถานบรการจ าแนกตามบคลากรทางการแพทย 39

ทท างานหรอรบผดชอบงานดานผสงอาย

ตารางท 5 จ านวนและรอยละระดบสถานบรการจ าแนกตามหนวยงานสนบสนน 42

ในการจดบรการเพอดแลระยะยาวของสถานบรการ

ตารางท 6 จ านวนและรอยละระดบสถานบรการจ าแนกตามกระบวนการการดแลขนพนฐาน 47

ในการดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย

ตารางท 7 จ านวนและรอยละระดบความพรอมเชงระบบในการจดบรการสขภาพ 48

ของหนวยใหบรการในสถานบรการ

ตารางท 8 คะแนนและระดบความพรอมของสถานบรการในดานความพรอมเชงระบบ 51

เพอรองรบการจดบรการระยะยาวส าหรบผสงอาย

ตารางท 9 จ านวนและรอยละระดบสถานบรการจ าแนกตามการจดบรการพเศษ 54

ของสถานบรการ

ตารางท 10 จ านวนและรอยละระดบความพรอมในการจดบรการสขภาพเพอสนบสนน 55

การดแลระยะยาวในสถานบรการจ าแนกตามรปแบบการดแล

ตารางท 11 คะแนนและระดบความพรอมในการจดบรการสขภาพเพอสนบสนน 56

การดแลระยะยาวในสถานบรการจ าแนกตามรปแบบการดแล

ญ

ฐ

ตารางท 12 จ านวนและรอยละระดบความพรอมของสถานบรการ 58

เพอรองรบการจดบรการระยะยาวส าหรบผสงอาย

ตารางท 13 จ านวนและรอยละระดบสถานบรการจ าแนกตามรปแบบการดแลผสงอาย 59

ตารางท 14 จ านวนและรอยละผใหบรการจ าแนกตามชวงอาย 74

ตารางท 15 จ านวนและรอยละระยะเวลาในการปฏบตงานของผใหบรการ 74

ตารางท 16 จ านวนและรอยละระดบสถานบรการจ าแนกตามระดบการศกษาของผใหบรการ 76

ตารางท 17 จ านวนและรอยละระดบสถานบรการจ าแนกตามต าแหนงปฏบตงานของผใหบรการ 77

ตารางท 18 จ านวนและรอยละการสรางแรงจงใจในการท างานดานผสงอายของกลมผใหบรการ 78

จ าแนกตามระดบสถานบรการ

ตารางท 19 จ านวนและรอยละการพฒนาศกยภาพความรดานเวชศาสตรผสงอาย 78

ในกลมผใหบรการในระยะสามปทผานมาจ าแนกตามระดบสถานบรการ

ตารางท 20 จ านวนและรอยละความพรอมของโรงพยาบาลในการจดบรการดแลระยะยาว 79

ส าหรบผสงอาย โดยบคลากรทางการแพทยและสาธารณสข

ตารางท 21 จ านวนและรอยละระดบสถานบรการทจดบรการเพอการดแลระยะยาว 81

ส าหรบผสงอายในปจจบนจ าแนกตามรปแบบการดแล

ตารางท 22 จ านวนและรอยละระดบความพรอมในการจดบรการสขภาพเพอสนบสนน 82

การดแลระยะยาวส าหรบผสงอายของโรงพยาบาลจ าแนกตามรปแบบการจดบรการ

ตารางท 23 จ านวนและรอยละความพรอมของสถานบรการในการจดบรการ 83

เพอรองรบการดแลระยะยาวส าหรบผสงอายจ าแนกตามสถานบรการ

ตารางท 24 คะแนนและระดบความพรอมของสถานบรการจ าแนกตามรปแบบการดแล 84

ตารางท 25 จ านวนและรอยละหนวยงานหรอองคกรทควรมสวนรวมกบโรงพยาบาล 86

ในการจดบรการเพอดแลผสงอายระยะยาวจ าแนกตามระดบสถานบรการ

ของบคลากรทางการแพทยและสาธารณสข

ฎ

ฑ

ตารางท 26 จ านวนและรอยละผสงอายทมารบบรการ ณ วนสมภาษณ 88

จ าแนกตามเพศและกลมอาย

ตารางท 27 จ านวนและรอยละผสงอายทมารบบรการ ณ วนสมภาษณ 88

จ าแนกตามเพศและลกษณะทางกายภาพ

ตารางท 28 จ านวนและรอยละผสงอายทมารบบรการ ณ วนสมภาษณ 89

จ าแนกตามกลมอายและลกษณะทางกายภาพ

ตารางท 29 จ านวนและรอยละขอมลของผสงอายทมารบบรการ ณ วนสมภาษณ 90

จ าแนกตามเพศ

ตารางท 30 จ านวนและรอยละขอมลของผสงอายทมารบบรการ ณ วนสมภาษณ 91

จ าแนกตามกลมอาย

ตารางท 31 จ านวนและรอยละความสามารถในการใชชวตอยคนเดยวทบานของผสงอาย 93

ตารางท 32 จ านวนและรอยละปญหาสขภาพทเปนอปสรรคมากทสดตอการด าเนนชวต 96

หรอท ากจกรรมจ าแนกตามกลมอาย

ตารางท 33 จ านวนและรอยละความตองการใหโรงพยาบาลมหรอจดรปแบบการดแลระยะยาว 97

จ าแนกตามเพศและกลมอาย ณ วนทสมภาษณ

ตารางท 34 จ านวนและรอยละความพรอมของโรงพยาบาลในการจดบรการดแลระยะยาว 98

ส าหรบผสงอาย ณ วนทสมภาษณ

ตารางท 35 จ านวนและรอยละการไปใชบรการถาโรงพยาบาลทผสงอายใชบรการอยมการดแล 98

แบบฝากเลยงไปเชา-เยนกลบ (Day care)

ตารางท 36 จ านวนและรอยละเหตผลทผสงอายตองการใชบรการดแลระยะยาว 100

จากโรงพยาบาลจ าแนกตามเพศ

ตารางท 37 จ านวนและรอยละเหตผลทผสงอายตองการบรการดแลระยะยาวจากโรงพยาบาล 100

จ าแนกตามกลมอาย

ฏ

ฒ

ตารางท 38 จ านวนและรอยละรปแบบการบรการการดแลระยะยาวของผสงอาย 101

จ าแนกตามเพศ

ตารางท 39 จ านวนและรอยละรปแบบการบรการดแลระยะยาวของผสงอาย 102

จ าแนกตามกลมอาย

ตารางท 40 คะแนนและระดบความความตองการการบรการเพอการดแลระยะยาว 105

ส าหรบผสงอายจ าแนกตามเพศ

ตารางท 41 คะแนนและระดบความตองการดานการบรการเพอการดแลระยะยาว 107

ส าหรบผสงอายจ าแนกตามกลมอาย

ตารางท 42 จ านวนและรอยละระดบความตองการการบรการเพอการดแลระยะยาว 110

ส าหรบผสงอายจ าแนกตามเพศ

ตารางท 43 จ านวนและรอยละระดบความตองการการบรการเพอการดแลระยะยาว 110

ส าหรบผสงอายจ าแนกตามกลมอาย

ตารางท 44 จ านวนและรอยละขอมลครอบครวของผสงอาย ณ วนสมภาษณ 114

ตารางท 45 จ านวนและรอยละรปแบบการจดบรการดแลระยะยาวทตองการจดใหผสงอาย 119

ฐ

ณ

สารบญรปภาพ

รปภาพท 1 รอยละสถานบรการทผสงอายตอบแบบสอบถาม ณ วนสมภาษณ 34

รปภาพท 2 รอยละรปแบบการจดบรการสขภาพส าหรบผสงอาย 35

รปภาพท 3 รอยละลกษณะการจดบรการหรอหนวยบรการพเศษ 37

ส าหรบผสงอายของสถานบรการ

รปภาพท 4 รอยละบคลากรทางการแพทยและสาธารณสขทท างานหรอ 39

รบผดชอบงานดานผสงอาย

รปภาพท 5 รอยละระดบสถานบรการจ าแนกตามแหลงเงนทนหรองบประมาณ 41

สนบสนนการด าเนนงานผสงอาย

รปภาพท 6 รอยละหนวยงานสนบสนนทสนบสนนการจดบรการ 41

เพอการดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย

รปภาพท 7 รอยละความตองการของโรงพยาบาลในการรองรบการจดบรการ 43

เพอดแลระยะยาวในผสงอาย

รปภาพท 8 รอยละระดบสถานบรการจ าแนกตามความตองการของโรงพยาบาล 44

ในการรองรบการจดบรการเพอดแลระยะยาวในผสงอาย

รปภาพท 9 รอยละกระบวนการการดแลขนพนฐานของโรงพยาบาลเพอการดแลระยะยาว 45

ส าหรบผสงอาย

รปภาพท 10 รอยละกระบวนการการดแลขนพนฐานในการจดบรการส าหรบผสงอาย 46

รปภาพท 11 รอยละการจดบรการพเศษส าหรบผสงอายในสถานบรการ 53

รปภาพท 12 รอยละแผนงานหรอนโยบายดานผสงอายจ าแนกตามรปแบบการดแล 57

รปภาพท 13 รอยละผใหบรการทตอบแบบสอบถามจ าแนกตามสถานบรการ 73

รปภาพท 14 รอยละผใหบรการทตอบแบบสอบถามจ าแนกตามระดบสถานบรการ 74

ฑ

ด

รปภาพท 15 รอยละระดบสถานบรการจ าแนกตามระยะเวลาในการปฏบตงานของผใหบรการ 75

รปภาพท 16 รอยละต าแหนงปฏบตงานดานผสงอายของผใหบรการ 76

รปภาพท 17 รอยละระดบสถานบรการจ าแนกตามรปแบบการพฒนาศกยภาพใหกบผใหบรการ 79

รปภาพท 18 รอยละระดบสถานบรการจ าแนกตามประเดนความไมพรอมของโรงพยาบาล 80

ในการดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย

รปภาพท 19 รอยละหนวยงานหรอองคกรทควรมสวนรวมกบโรงพยาบาลในการจดบรการ 85

เพอดแลผสงอายระยะยาว

รปภาพท 20 รอยละลกษณะทางกายภาพของผสงอาย ณ วนทสมภาษณ 87

รปภาพท 21 รอยละผดแลหลกในการดแลผสงอาย 92

รปภาพท 22 รอยละผสงอายประเมนภาวะสขภาพตนเอง ณ วนทสมภาษณ จ าแนกตามเพศ 94

รปภาพท 23 รอยละผสงอายประเมนภาวะสขภาพตนเอง ณ วนทสมภาษณ จ าแนกตามกลมอาย 94

รปภาพท 24 รอยละปญหาสขภาพทเปนอปสรรคมากทสดตอการด าเนนชวต 95

หรอท ากจกรรมจ าแนกตามเพศ

รปภาพท 25 รอยละผออกคาใชจายใหถาผสงอายความตองการใชบรการการดแลระยะยาว 99

ในโรงพยาบาล

รปภาพท 26 คะแนนและระดบความตองการรปแบบการบรการ 103

เพอดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย

รปภาพท 27 คะแนนความคดเหนของผสงอายตอความพรอมการจดบรการ 111

เพอรองรบการดแลระยะยาวของโรงพยาบาล

รปภาพท 28 รอยละภาวะสขภาพของผสงอายในครอบครว 115

รปภาพท 29 รอยละลกษณะทางกายภาพผสงอายทครอบครวดแล 116

รปภาพท 30 รอยละความสมพนธของผทดแลผสงอาย 116

ฒ

ต

รปภาพท 31 รอยละลกษณะการท าหนาทเพอดแลผสงอายของครอบครว 117

รปภาพท 32 รอยละความตองของครอบครวในการใหโรงพยาบาลจดบรการ 118

เพอดแลผสงอายระยะยาว

รปภาพท 33 รอยละแหลงความรเกยวกบการดแลสขภาพผสงอายของครอบครว 120

ทดแลผสงอาย

รปภาพท 34 คะแนนความคดเหนของครอบครวผสงอายตอความพรอมการจดบรการ 121

เพอรองรบการดแลระยะยาวของโรงพยาบาล

ณ

1

บทท 1 ความส าคญและทมาของปญหาทท าการวจย

จากการกาวสสงคมสงอายเปนปรากฏการณทชดเจนของสงคมไทยพบวาขนาดหรอจ านวนของประชากรรวมและประชากรผสงอายเพมขน โดยจ านวนประชากรผส งอายหรอประชากร ทอายตงแต 60 ปขนไป เพมจาก 1.5 ลานคนในป พ.ศ. 2503 และคาดวาจะเพมถง 17.7 ลานคน ในป พ.ศ. 2573 ในขณะทการเจบปวยในผสงอายนนตองการการดแลและบรการดานการแพทยและพยาบาลทตางไปจากคนในวยอนเนองจากเมออายมากขน จะมการถดถอยของสมรรถภาพการท างานของอวยวะตางๆ ในรางกาย ประกอบกบผสงอายสวนใหญมกมการเจบปวยเรอรงซงเปนผลมาจากปฏสมพนธของรางกาย พฤตกรรม การด ารงชวตทผานมารวมถงสงแวดลอม การเจบปวยดวยโรคเรอรง เชน โรคเบาหวาน ความดนโลหตสง โรคหวใจ ภาวะกระดกพรน รวมถงบาดเจบจากพลดตกหกลม ซงภาวะดงกลาวน ามาซงภาวะทพพลภาพในทสด ท าใหมภาวะพงพงในการด ารงชวต และตองการ การดแลระยะยาวในสถานบรการระดบตางๆ และชมชน ท าใหเกดความตองการใหมการบรการดแลผสงอายระยะยาวขน ฉะนนในสงคมผสงอายจงมความจ าเปนทจะมบรการทางการแพทยและพยาบาลทเหมาะสม หลายประเทศทเปนสงคมผสงอายจดบรการเชนนส าหรบผสงอายเปนพเศษ และประเทศไทย กไดตระหนกถงความตองการนมานานแลว โดยมหลายหนวยงานเขามารวมมอกนในการท างานดานผสงอายทงทางดานการแพทย และดานสงคมเศรษฐกจ สอดคลองกบแผนผสงอายแหงชาตฉบบท 2 (พ.ศ. 2545-2564) และพระราชบญญตผสงอาย พ.ศ. 2546 ขณะทความพรอมของสถานบรการแตละระดบในสงกดกระทรวงสาธารณสข ทจะสามารถจดบรการการสขภาพผสงอายระยะยาวไดตามบรบทและศกยภาพของแตละสถานบรการมบรการอะไรบาง ความพรอมและศกยภาพสามารถจดบรการอะไรเพมขนได เพอการรองรบและสนบสนนการจดบรการดานสขภาพระยะยาวในผสงอายทมารบบรการ และการใหบรการดแลอยางตอเนองจากสถานบรการสชมชนเพมสงขน แตในสภาพปจจบนสถานบรการของรฐตองรองร บ การรกษาพยาบาลผปวยทมภาวการณเจบปวยเฉยบพลน (Acute care) ซงมจ านวนสงมากและมคาใชจายสงในการดแลรกษา ในขณะทสถานบรการของรฐมทรพยากรจ ากดทงในดานบคลากร ทางการแพทย และจ านวนเตยงทจะรองรบการใหบรการ ท าใหผปวยบางสวนโดยเฉพาะผปวยสงอายทมภาวะทพพลภาพหรอพงพง ไมไดรบการดแลอยางทควรจะเปน ทงทตองการการดแลอยางตอเนองกอนการเตรยมผปวยกลบบาน

ฉะนนการเตรยมความพรอมและเพมศกยภาพของสถานบรการเพอจดบรการสขภาพผสงอายระยะยาวจ าเปนจะตองเกดขนในประเทศไทย จากแนวคดดงกลาวสถาบนเวชศาสตร สมเดจพระสงฆราชญาณสงวรเพอผสงอาย กรมการแพทย เหนวาจ าเปนจะตองมการศกษาดาน ความพรอม ความตองการ และศกยภาพของสถานบรการแตละระดบในสงกดกระทรวงสาธารณสข เพอการจดบรการสขภาพของผสงอายระยะยาวอยางไรและตรงกบความตองการของผรบบรการ ครอบครวและชมชน จงจ าเปนตองศกษาเพอทราบการจดบรการสขภาพของผสงอายในปจจบน

2

ในดานความพรอม ความตองการ โอกาส และศกยภาพของสถานบรการ รวมทงความตองการของ ผสงอาย ครอบครวและชมชนตอการจดบรการสขภาพระยะยาว โดยศกษาในสถานบรการสงกดกระทรวงสาธารณสขทมขนาดใหญระดบตตยภมจนไปถงระดบปฐมภม ไดแก โรงพยาบาลศนย โรงพยาบาลทวไป โรงพยาบาลชมชน และ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล (รพ.สต.) ซงจะเปนประโยชนในเชงนโยบายเพอการวางแผนและจดท าแผนงานระบบบรการสขภาพผสงอายทตอบสนองกบความตองการในปจจบน รวมทงการก าหนดทศทางแผนงานดานผสงอายในอนาคต เพอสนบสนนการดแลระยะยาวของประเทศไทย

วตถประสงคของโครงการวจย วตถประสงคทวไป

เพอศกษาความพรอมและความตองการของสถานบรการในสงกดกระทรวงสาธารณสข ตอการจดบรการเพอการสนบสนนระบบการดแลระยะยาว วตถประสงคเฉพาะ 1. เพอศกษาสถานการณความพรอมและความตองการในการจดบรการเพอการดแลระยะยาวส าหรบผสงอายของโรงพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสข 2. เพอศกษาความตองการในการจดบรการเพอการดแลระยะยาวของโรงพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสขของผสงอายและครอบครว นยามค าศพท 1. ผสงอายหมายถง บคคลทมอายตงแต 60 ปบรบรณขนไป โดยถอเอาตามวนเกดหรออายตามปฏทน มทะเบยนบานและภมล าเนาอยในประเทศไทย 2. ระบบบรการสขภาพหมายถง ระบบบรการทครอบคลมการจดบรการสขภาพทเปนทง การสรางเสรมสขภาพ การปองกนโรค การรกษาพยาบาล และการฟนฟสภาพ ทจดโดยบคลากรทางดานสขภาพ 3. การดแลระยะยาว (long-term care) หมายถง เปนการดแลส าหรบบคคลทปวยเรอรง หรอมความพการหรอทพพลภาพ ความเจบปวยเรอรงสญเสยความสามารถในการประกอบกจกรรมอนเนองมาจากความเจบปวยหรอความพการ รวมทงการบรการในโรงพยาลหรอในชมชน เชน สถานดแลกลางวน การดแลทพกชวคราว บรการฟนฟสภาพ การดแลระยะสดทาย และการบรการสขภาพทบาน เปนตน 4. การดแลในสถาบน (Institutional care) หมายถง เปนการดแลส าหรบบคคลทปวยเรอรงหรอมความพการหรอทพพลภาพ จะท าใหสญเสยความสามารถในการประกอบกจกรรม อนเนองมาจากความเจบปวยหรอความพการ โดยใหบรการดแลในสถานบรการชนดตางๆ และ แบงระดบการบรการตามระดบการดแล เชน ในโรงพยาบาล สถานพยาบาลผสงอาย สถานดแลผปวยระยะสดทาย ศนยฟนฟสภาพภาคเอกชนหรอโดยองคการศาสนา สถานดแลผปวยทมภาวะกงฉกเฉน สถานบรบาล (Nursing home) เปนตน

3

5. ศกยภาพของโรงพยาบาลในการดแลระยะยาว หมายถง ความสามารถในการจดบรการหลงระยะเจบปวยเฉยบพลนเปนตนไปส าหรบผสงอายได เชน โรงพยาบาลสามารถจด Day care เพอใหบรการกลมผสงอายทตองการบรการ

6. ระบบฐานขอมล หมายถง ระบบจดเกบขอมลดวยคอมพวเตอรโดยวตถประสงคเพอบ ารงรกษาขอสนเทศ (Maintain information) และสามารถน าขอสนเทศเหลานนมาใชไดทกเมอ ทตองการ

7. บคลากรทางการแพทยและสาธารณสข หมายถง บคลากรทางการแพทยทใหการบรการดานสขภาพส าหรบผมารบบรการในสถานบรการของรฐ เชน แพทย พยาบาล เปนตน

ขอบเขตของโครงการวจย 1. ทบทวนงานวจยและขอมล 1.1 ทบทวนสถานการณและปญหาดานสขภาพของผสงอาย และขอมลสถานการณและปญหาดานสขภาพของผสงอายจากสถาบนฯ ในปพ.ศ. 2551/2554/2555 เปนขอมลพนฐานและสนบสนนการวจย 1.2 ทบทวนดานสถานการณการจดบรการหรอรปแบบจดบรการสขภาพผสงอายระยะยาวของโรงพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสขในปจจบน

2. ศกษาความพรอมและความตองการในการจดบรการสขภาพผสงอายระยะยาวของโรงพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสข โดยใชแบบสอบถามในสถานบรการ ไดแก โรงพยาบาลศนยโรงพยาบาลทวไป โรงพยาบาลชมชน และโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล (รพ.สต.) ในพนททท าการศกษาวจย โดยการเลอกแบบเฉพาะเจาะจง จ านวน 4 จงหวด ไดแก จงหวดล าปาง ขอนแกน กระบ อางทอง

3. ศกษาโดยการสมภาษณผบรหาร และผใหบรการ ในประเดนเรองความพรอม ความตองการ และการเพมศกยภาพในจดบรการผปวยสงอายเพอสนบสนนการดแลระยะยาวโรงพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสข ไดแก โรงพยาบาลศนยโรงพยาบาลทวไป โรงพยาบาลชมชน และโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล (รพ.สต.) ในพนททท าการศกษา 4 จงหวด ไดแก จงหวดล าปาง ขอนแกน กระบ อางทอง

4. ศกษาโดยใชแบบสมภาษณความตองการของผสงอายครอบครว ประเดน ความตองการการจดบรการสขภาพเพอการสนบสนนระบบการดแลระยะยาวของโรงพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสข ไดแก โรงพยาบาลศนยโรงพยาบาลทวไป โรงพยาบาลชมชน และโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล (รพ.สต.) ในพนททท าการศกษา 4 จงหวด ไดแก จงหวดล าปาง ขอนแกน กระบ อางทอง

5. การจดท า Focus group เพอหาแนวทางรวมกนของสถานบรการในแตระดบในพนท ทท าการศกษา เพอน ามาสงเคราะหขอมลในประเดน ความพรอมและความตองการในการจดบรการสขภาพผสงอายระยะยาวของโรงพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสข ในกลมผใหบรการทางการแพทยและสาธารณสข และนกวชาการ ในพนททท าการศกษา 4 จงหวด ไดแก จงหวดล าปาง ขอนแกน กระบ อางทอง

4

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. ทราบถงโอกาส ความพรอม และความตองการการพฒนาของโรงพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสข ในการจดบรการเพอสนบสนนระบบการดแลระยะยาวของประเทศ 2. ขอเสนอแนะเชงนโยบายดานการจดบรการสนบสนนระบบการดแลระยะยาวของประเทศ ตอคณะกรรมการผสงอายแหงชาต และกระทรวงสาธารณสข

5

กรอบแนวความคดของโครงการวจย

สถานบรการสขภาพ - รพศ. - รพท. - รพช. - รพ.สต.

ระบบการบรการ

-ระบบสารสนเทศ - Tele medicine

การพฒนาบคลากร ดานผสงอาย

- ศนยประสานงาน ผสงอาย - คลนกผสงอาย - ระบบการสงตอ - ระบบจายยา

ผสงอาย (กลมท 2

และกลมท 3)

สถานท

มาตรฐานระบบบรการ - OPD - IPD - HHC - Discharge plan - ระบบสงตอ

- ฐานขอมลในรพ. - หนวยงานอนๆ - ระบบความ เชอมโยง

- โครงสราง ดานบคลากร - การพฒนา องคความร ระยะยาว/สน

- ความเชอมโยง ภายในรพ. - ความเชอมโยงกบ ระบบสนบสนน

ความตองการ

ระบบงบประมาณ

ความพรอม

กรอบอตราก าลงดานผสงอาย

องคความรดานเวชศาสตรผสงอาย

งบประมาณ

สถานท

นโยบาย

อปกรณ

ความตองการการจดบรการสขภาพผสงอายระยะยาว - การจดบรการสขภาพ ส าหรบผสงอาย - ขอมลดานโรค/ปญหา สขภาพ -การดแลตอเนองทงใน สถานบรการและ ทบาน

6

บทท 2 ทบทวนวรรณกรรม

แนวโนมสถานการณผสงอาย ปจจบนประชากรวยสงอายคอยๆ มจ านวนเพมมากขน ในประเทศสหรฐอเมรกา

มการคาดการณวาจะมประชากรอายตงแต 65 ป ซงเปนประชากรในยคเบบบม (Baby-boom) เพมมากขนเปนสองเทาในระหวางป ค.ศ. 1980 ถงป ค.ศ. 2020 (Garber, 1989)

การดแลผสงอายในระยะยาวจ าเปนตองใชงบประมาณจ านวนมาก ซงจดหนง ในประเดนทประเทศตางๆ ทวโลกใหความสนใจ ในสหรฐอเมรการะบบบรการการดแลผสงอาย ในระยะยาวเปนประเดนทผก าหนดนโยบายใหความสนใจเปนอยางยงเนองจากเมอพจารณาคาใชจาย ดานสขภาพทงหมดแลวพบวา สดสวนคาใชจายดานสขภาพทเกดขนจากการจดบรการดแลผสงอาย ในระยะยาวเพมสงขน โดยเฉพาะบรการสถานบรบาล (Nursing home) และการดแลสขภาพทบาน (Home health care) ซงมสดสวนคาใชจายสงถงเกอบ 12% จากคาใชจายรวมดานสขภาพสวนบคคลในป ค.ศ. 1995 (Wiener & Stevenson, 1997)

ส าหรบสถานการณผสงอายในประเทศไทยนนพบวามนกวชาการจากหลายหนวยงาน/สถาบนวจย ไดท าการศกษาและมการคาดการณจ านวนประชากรผสงอายในอนาคตวาจะเปนสดสวนเทาใดตอจ านวนประชากรทงหมดของประเทศ เชน ในการศกษาเกยวกบการพฒนาแนวทางและรปแบบการจดการดแลสขภาพผสงอายทเปนโรคเรอรงเชงรก ซงเปนการใชแนวคด บรณาการบรการสขภาพ (Integrated Care) การมสวนรวมของชมชนในระบบบรการสขภาพ(Community involvement in health care system) และนโยบายดานการพฒนาสาธารณสข ในแผนพฒนาสขภาพแหงชาตฉบบท 10 ทนอมน าปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของในหลวง เปนแนวทางในการพฒนา โดยในการศกษานนกวจยชวาปจจบนจ านวนประชากรผสงอายไดเพมขนอยางรวดเรว จากการค านวณพบวาในป พ.ศ. 2543, 2553 และ 2563 ประเทศไทยจะมจ านวนประชากรผสงอายจากรอยละ 9.19 เพมเปนรอยละ 11.36 และรอยละ 15.28 ของประชากรทงหมด ตามล าดบ (Piriyapun, 2009) แมวาตวเลขคาดการณจ านวนผสงอายของการศกษาดงกลาวจะไมตรงกนกบ ตวเลขคาดการณของมลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอาย (มส.ผส.) เพราะอาจเนองจากตวแปรหรอปจจยในการวเคราะหคาดการณอาจแตกตางกน แตแนวโนมสดสวนของผสงอายตอจ านวนประชากรทงหมดกสอดคลองเปนไปในทศทางเดยวกน โดย มส.ผส. ซงเปนหนวยงานทไดรบมอบหมายจากคณะกรรมการผสงอายแหงชาต (กผส.) ใหเปนผประสานจดท ารายงานประจ าปสถานการณผสงอายไทย โดยเรมด าเนนการตงแตป พ.ศ. 2549 ซงปจจบนไดท ารายงานสถานการณผสงอายไทยออกมาแลวจ านวน 5 ฉบบดวยกน โดยรายงานฉบบลาสดคอ รายงานสถานการณผสงอายไทย ประจ าป พ.ศ. 2553 ซงจากรายงานดงกลาวพบวาจ านวนประชากรอาย 60 ปขนไป ในป พ.ศ. 2543 มจ านวนรอยละ 9.5 เพมขนเปนรอยละ 11.9 ในป พ.ศ. 2553 และในป พ.ศ. 2563 สดสวนผสงอายตอประชากรทงหมดจะเพมเปนรอยละ 17.5 (มลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย [มส.ผส.], 2555)

7

จากขอมลดงกลาวนสามารถสรปไดกวาประเทศไทยไดกาวเขาสการเปนสงคมสงวย (Aging Society) แลวเนองจากสดสวนประชากรผสงอายตอประชากรทงหมดมากกวารอยละ 10 (Shryock, 2004 อางถงใน มส.ผส., 2555)

ภาวะสขภาพของผสงอาย จากระบบขอมลขาวสาร ประเดนทางสงคมเกยวกบสถานการณสขภาพผสงอาย

ท าใหกลาวไดวา ปญหาโรคเรอรงเปนปญหาสขภาพหลกของผสงอาย จากปญหาดงกลาวท าใหผสงอายจ าเปนตองไดรบบรการทเหมาะสมในการดแล ไมใชเพยงแตปญหาสขภาพของผสงอายเทานน ทตองการดแล แตในการดแลผสงอายนนจ าเปนตองดแลในดานอนๆ รวมดวย การดแลผสงอาย ในระยะยาวสามารถท าไดในรปแบบตางๆ ขนอยกบบรบท ความเหมาะสม ศกยภาพของผดแลทเปนบคคลในครอบครว ญาต หรอชมชน หรอขนอยกบการไดรบการสนบสนนชวยเหลอจากภาครฐ หรอองคกรตางๆ ทงในและตางประเทศ

ส านกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข ไดท าการแบงผสงอายออกเปน 3 กลม ตามกลมศกยภาพ ตามความสามารถในการประกอบกจวตรประจ าวน (Activity of Daily Living: ADL) เพอใหงายการด าเนนงานสงเสรมสขภาพและการดแลผสงอายเฉพาะกลม โดยใชดชนบารเทล เอดแอล (Barthel ADL Index) ในการประเมน กลมท 1 กลมตดสงคม หรอ กลมทพงพาตนเองได ผสงอายในกลมท 1 คอผสงอายทชวยเหลอตนเอง ผอน สงคม และชมชนได เปนกลมผสงอายทมสขภาพด แมจะมโรคประจ าตวกสามารถควบคมได มศกยภาพในการเขาสงคม ชมรม สมาคมหรอกลมตางๆ ใหความรวมมอรวมใจกบสงคมและชมชนไดด มระดบคะแนน ADL เทากบ 12 คะแนนขนไป กลมท 2 กลมตดบาน หรอกลมทพงพาตนเองไดบาง ผสงอายในกลมนคอผสงอายทปวย แตยงสามารถชวยเหลอตนเองไดบาง จากการปวยดวยโรคเรอรง ความพการหรอทพพลภาพบางสวน ท าใหตองการความชวยเหลอในกจวตรประจ าวนในบางกจกรรม มระดบคะแนน ADL เทากบ 5-11 คะแนน กลมท 3 กลมตดเตยง หรอกลมพงตนเองไมได คอกลมผสงอายทปวย พการ/ทพพลภาพ ไมสามารถชวยเหลอตนเองได ตองการความชวยเหลอในกจวตรประจ าวนและดแลฟนฟสขภาพอยางตอเนอง และมระดบคะแนน ADL เทากบ 0-4 คะแนน (ส านกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข, 2550 อางถงใน ศรประภา ลนละวงศ, 2555)

จากขอมลการส ารวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกาย ครงท 4 พ.ศ. 2551 – 2552 (ส านกงานส ารวจสขภาพประชาชนไทย , 2551-2) โดยแบงกลมชวงอายของผสงอายออกเปนสามกลมชวงอาย คอ กลม 60-69 ป กลม 70-79 ป และกลมอายตงแต 80 ปหรอมากกวา พบวา เพศชายรอยละ 93.1 และเพศหญง รอยละ 90.0 ในกลมอาย 60-69 ป สามารถดแลตนเองได สดสวนนลดลงตามอายทมากขนทงในเพศชายและเพศหญง โดยในวยตงแต 80 ปขนไป สดสวนผสงอายทสามารถดแลตนเองไดเหลอรอยละ 70.3 ในและเพศชาย และรอยละ 58.7 ในเพศหญง จากขอมลการส ารวจสขภาพดงกลาวยงบงชอกวาผสงอายเพศหญงมสดสวนการพงพาบางกจกรรม และตองพงพาทงหมดสงกวาเพศชายในทงสามกลมชวงอาย

8

แผนภมรอยละของผสงอายเพศชาย ทสามารถดแลตนเองได ตองพงพาบางกจกรรม และ ตองพงพาผดแลทงหมด

แผนภมรอยละของผสงอายเพศหญง ทสามารถดแลตนเองได ตองพงพาบางกจกรรม และ ตองพงพาผดแลทงหมด

ทมา: ส านกงานส ารวจสขภาพประชาชนไทย (2551-2)

9

ค านยาม “การดแลระยะยาว” (Long-term care) “การดแลระยะยาว” ปจจบนคนไทยโดยเฉพาะกลมนกวชาการดานสาธารณสข

อาจคนชนพอๆ กบค าวา “Long-term care (LTC)” นนมนกวชาการทงไทยและตางประเทศไดใหความหมายเอาไวอยางหลากหลาย WHO (2000) ไดกลาวเอาไววา การดแลระยะยาวนนเปนสวนหนงทส าคญของระบบสขภาพและระบบสงคม โดยกจกรรมทจดขนนนมไวส าหรบผทตองการไดรบ การดแลหรอบรการ บรการการดแลระยะยาวนเปนบรการทครอบคลมกจกรรมตางๆ ทสามารถใหบรการไดดวยผดแลแบบไมเปนทางการ (Informal caregivers) เชน สมาชกในครอบครว เพอน และเพอนบาน เปนตน และบรการทจ าเปนตองใหบรการโดยผดแลแบบเปนทางการหรอเปนผม ความเชยวชาญเฉพาะดาน (Formal care givers) เชน นกวชาชพ ผชวยแพทย พยาบาล เปนตน ตวอยางบรการทใหบรการโดยผดแลแบบเปนทางการ เชน การตรวจรกษาโดยแพทย การใหค าแนะน าตางๆ ซงเกยวของหรอครอบคลมบรการทางการแพทยและบรการทางสงคม นอกจากนยงมกลม ผใหบรการทเปน Traditional caregivers และกลมอาสาสมคร (Volunteers) อกดวย โดยการดแลหรอใหบรการในระยะยาวนมเปาหมายเพอชวยเหลอผทภาวะทพพลภาพใหมคณภาพชวตทด มภาวะทตองพงพงผอนนอยทสดเทาทจะเปนไปได และสามารถมสวนรวมและตวตนในสงคมไดอยางภาคภม ฉะนนการดแลระยะยาวทเหมาะสมนนจ าเปนตองค านงถงการเคารพในคณคาของตวบคคลนนๆ ค านงถงความตองการและความจ าเปนทจะตองไดรบบรการ ซงอาจเปนการใหบรการทบาน (Home-based) หรอทเปนสถาบน (Institutional) กได

“การดแลระยะยาว” คอความหลากหลายของบรการทชวยตอบสนองความตองการของบคคลทปวยเปนโรคเรอรง หรอผปวยทพพลภาพ ซงบคคลเหลานไมสามารถดแลตนเองไดในระยะเวลานาน โดยความตองการทวานนคอความตองการทงทเปนบรการทางการแพทย (Medical needs) และทไมใชความตองการทเปนบรการทางการแพทย (Non-medical needs) ฉะนนการดแลในระยะยาวจงเปนการดแลแบบผสมผสานและการดแลหรอบรการนนอาจไมตองการทกษะเฉพาะดาน (non-skilled care) และการดแลในระดบขนสงซงเปนบรการทางดานการแพทยทตองการผดแลทมทกษะหรอความช านาญเฉพาะดาน (expertise of skilled practitioners) ในการใหการชวยเหลอแกบคคลทตองการการดแลระยะยาว การดแลระยะยาวอาจสามารถจดหรอใหบรการไดทบาน ชมชน ในสถานบรการทใหการชวยเหลอ หรอ Nursing homes เปนตน (Bull World Health Organ, 2012) เมอพจารณาแลวจะเหนวาบคคลทมความตองการการดและระยะยาวเปนไปไดทงเพศชายหร อ เพศหญงไมวาจะอยในชวงวยใดกตาม แตความตองการการดแลระยะยาวนนแตกตางกนไปตามเงอนไขดานสขภาพของแตละบคคล (Nadash & Ahrens, 2005)

ส านกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข ไดด าเนนการใหมการดแลผสงอายระยะยาวโดยเปนการใหบรการทครอบคลมดานสขภาพ ดานจตวทยาสงคม การดแลชวยเหลอในชวตประจ าวนและกจวตรประจ าวน และเปนการดแลอยางตอเนอง ทงน ส านกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข (2548) ไดใหความหมายของการจดบรการระยะยาวไววา เปนกจกรรมทผดแลซงอาจเปนบคลากรวชาชพ (professional in health, social and others) หรอ

10

ประชาชนทวไป (family, friends and/ or neighbors) ใหกบบคคลทไมสามารถดแลตนเองได เพอใหมคณภาพชวตสงสดเทาทจะเปนไปได โดยค านงถงความเปนตวของตวเอง ความเปนอสระและศกดศรของความเปนมนษย เปนการจดบรการเพอใหบคคลสามารถประกอบกจวตรประจ าวน (Activities of daily living: ADLs) เพอใหอยในสงคมได โดยมงตอบสนองกจกรรมพนฐานใน 6 กลม ดวยกนคอ การแตงตว การเดน การอาบน า การหาซอสนคาอปโภคบรโภค การเตรยมอาหาร และ การดแลทพกอาศย

ศศพฒน ยอดเพชร (2549) ไดใหค าอธบายเกยวกบการดแลระยะยาววาการจดบรการระยะยาวสามารถท าไดทงทเปนทางการหรอไมเปนทางการ แตการดแลนนเปนลกษณะการดแลทมความตอเนองและเชอมโยงระหวางการดแลในครอบครว สถาบน และชมชน โดยการจดบรการนนจะตองมการกระจายบรการดานสขภาพสงคมไปสกลมเปาหมายใหทวถงทสด ทงนเพอทดแทน ความตองการพนฐานทจะชวยใหบคคลทสญเสยหรอเสอมความสามารถกระท าหนาททางสงคม มคณภาพชวตทดทสดเทาทจะท าได

Stone (2000) กลาววา "การดแลระยะยาว" ไมใชเรองงายทจะใหค าจ ากดความ เนองจากขอบเขตระหวางบรการปฐมภม (Primary care) การดแลส าหรบการเจบปวยเฉยบพลน (Acute care) และการดแลระยะยาว (Long-term care) นนไมมความชดเจนเพยงพอ การดแล ระยะยาวในความหมายของ Stone นนเปนบรการหรอการชวยเหลอทมความครอบคลมกจวตรประจ าวนหลายอยางส าหรบกลมเปาหมาย บรการโดยสวนใหญแลวไมใชบรการทตองใชเทคโนโลย ขนสงใดๆ หากแตเปนบรการโดยทวไปทมงเนนการตอบสนองความตองการของกลมเปาหมาย ทงทางดานรางกาย และจตใจ ตวอยางบรการระยะยาวโดย Stone นนไดแก การใหความชวยเหลอ ในการด าเนนกจวตรประจ าวน (ADLs) เชน การอาบน า การแตงตว การรบประทานอาหาร หรอ การดแลสขภาพสวนบคคลอนๆ นอกจากนยงรวมไปถงการชวยเหลอในกจวตรประจ าวนขนสง โดยมอปกรณมาเกยวของ (Instrumental activities of daily living: IADLs) เชน การเตรยมอาหาร การท าความสะอาดบาน การซอของ การจดการเรองการใชยา รวมถงการเดนทาง ซงหากพจารณาแลวจะพบวาการใหความหมายของ Stone นนมความสอดคลองกนอยางมากกบบรการดแลระยะยาวทใหความหมายโดยส านกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสขของประเทศไทย

นอกจากนแลว McCall (2011) กไดใหค าจดความของการดแลระยะยาววาเปน ความตอเนองของการใหบรการทางการแพทยและบรการทางสงคมทไดรบการออกแบบมาเพอรองรบความตองการของบคคลทมปญหาสขภาพปวยดวยโรคเรอรงซงโรคหรอภาวะดงกลาวนนสงผลตอ การด าเนนชวตประจ าวน การดแลระยะยาวเปนบรการทรวมทง Traditional medical service บรการทางสงคม และการใหบรการทเกยวของกบเรองทอยอาศย เมอเปรยบเทยบกบเปาหมายของการใหบรการแบบ Acute care แลวนนพบวาการดแลระยะยาวมความซบซอนของการใหบรการและเปาหมายของการดแลระยะยาวนนยากตอการวดมากกวากลาวคอ การใหบรการแบบ Acute care นนมงเนนการรกษาทท าใหบคคลกลบสภาวะเดมกอนการเจบปวย แตการดแลระยะยาวมเปาหมาย ทจะปองกนไมใหเกดการเสอมสภาพและสงเสรมการปรบตวทางสงคมซงเปนบรการทมความ

11

ครอบคลมหลายมตมากกวา Acute care และผใหบรการดแลระยะยาวกมความหลากหลายกวาเชนเดยวกน

เนองจากมค านยามส าหรบ “การดแลระยะยาว” ทคอนขางหลากหลาย ฉะนน การตความ การน าไปใชในการจดบรการ หรอเพอการศกษาใดๆ จงมความแตกตางกนไปดวย การศกษาครงนเปนการศกษาภายใตบรบทของประเทศไทย คณะวจยจงไดยดเอาความหมายของ การดแลระยะยาวทใหไวโดยมตของสมชชาสขภาพแหงชาต ป พ.ศ. 2552 ซงการดแลระยะยาวนนหมายถง การดแลทครอบคลมทกมตทงสงคม สขภาพ เศรษฐกจ และสภาพแวดลอม ส าหรบผสงอายทประสบภาวะยากล าบากอนเนองมาจากการเจบปวยเรอรง หรอมความพการทพพลภาพชวยเหลอตนเองไดบางสวน หรอไมสามารถชวยตนเองไดในชวตประจ าวน โดยผดแลทเปนทางการ (บคลากรดานสขภาพและสงคม) และไมเปนทางการ (ครอบครว เพอน เพอนบาน) รวมถงการบรการ ในครอบครว ชมชน หรอสถานบรการ (สมชชาสขภาพแหงชาต, 2552)

รปแบบการดแลระยะยาว จากค านยาม หรอความหมายของการดแลระยะยาว สามารถอนมานไดวารปแบบ

ของการดแลระยะยาวนนสามารถมไดอยางหลากหลาย รปแบบการดแลระยะยาว อาจไมสามารถก าหนดไดตายตววาโดยสรปแลวมทงหมดกรปแบบ เพราะทงนขนอยกบมตของการพจารณา จากการทบทวนวรรณกรรมสามารถแยกรปแบบของการดแลระยะยาวโดยพจารณาตามมตตางๆ ไดดงน พจารณาตามมตของลกษณะการใหบรการ พจารณาตามมตของสถานทหรอหนวยงานทจดบรการ หรอการพจารณารปแบบของการดแลระยะยาวตามมตของผใหบรการหรอใหการดแลในสวนน เปนผลทไดจากการรวบรวมขอมลรปแบบบรการทนกวจยหรอผศกษาทงในและตางประเทศ ไดพยายามท าการสงเคราะหเพอท าการแยกแยะรปแบบบรการระยะยาวเพอใหมความชดเจนและ เกดความเขาใจตรงกนมากยงขนส าหรบผทสนใจศกษาเกยวกบรปแบบบรการระยะยาว

ในป 1982 Koff ไดท าการศกษาระบบดแลระยะยาวซ ง เปนระบบการดแลส าหรบ กลมผสงอายทมความออนแอ หรอในภาษาองกฤษเรยกคนกลมนวา “Frail Elderly” ซง Koff ไดพจารณารปแบบการดแลระยะยาวตามมตของลกษณะการใหบรการ ซงสามารถแบงรปแบบ การดแลระยะยาวออกเปน 4 ประเภท (อางถงใน ศศพฒน ยอดเพชร, เลก สมบต, ปรยานช โชคธนวณชย และธนกานต ศกดาพร, 2552) ดงน

1) รปแบบบรณาการศนยบรการ (Integrated Home – Service Center Model) เปนการรวมบรการทใหบรการพนฐานดานสขภาพและบรการสงคมทใหการสนบสนนผสงอายนอกเหนอจากบรการในครอบครว เปนการจดบรการภายในศนยทใหผสงอายสามารถเขาไปรบบรการไดตามความสะดวกและตามความพรอมโดยเสยคาใชจายบางสวน เชน ศนยบรการสขภาพ ศนยนนทนาการ โดยมการใหค าแนะน า ดแลสขภาพ การจดรถรบ - สง นอกจากนยงมบรการอนๆ ทครอบคลมไปจนถงกจวตรประจ าวนหรอการด าเนนชวตของผรบบรการอกดวย เชน บรการ ดานกฎหมาย บรการทางโทรศพท เปนตน

12

2) รปแบบการรวมบรการ (Congregate Service Model) เปนการรวบรวมบรการ พนฐานตางๆ หลายรปแบบเขาดวยกน โดยมสถาบนมาใหการดแลเพอจดหาบรการทตอบสนองตอความตองการของผสงอาย โดยสวนใหญแลวสถานทจดใหบรการในรปแบบนคอ ครอบครวอปถมภ บานพกคนชรา ตวอยางบรการทสถานบรการดงกลาวจดให เชน อาหาร กจกรรมนนทนาการ การใหความรเรองการดแลสขภาพโดยเฉพาะการดแลสขภาพอนามยทบาน งานอดเรกตางๆ รวมถงบร การแมบานและบรการรถรบ-สง โดยบรการในรปแบบท 2 นเปนการจดบรการโดยสถาบนและเปนบรการพนฐานภายในบานของผสงอายเปนสวนใหญ

3) รปแบบการดแลทบาน (Home Care Service) เปนบรการเบองตนส าหรบผสงอาย ทอาศยอยทบาน บรการดแลทบานนจดขนเพอตอบสนองความตองการของครอบครวและตวผสงอาย โดยยงเปนการหลกเลยงการน าหรอสงผสงอายไปอยกบสถาบนบรการในรปแบบท 3 น ตวอยางเชน Personal care (การชวยเหลอในการอาบน า สระผม หรอการแตงตว) งานบาน (การท าความสะอาดบาน การซกผา รดผา) การประกอบอาหารหรอสงอาหาร และบรการการดสขภาพถงบาน (Home health aide) เปนตน

4) รปแบบการดแลในสถาบน (Institution Care Model) เปนรปแบบหรอทางเลอก สดทายส าหรบผสงอายทตองการการดแล การบ าบด การฟนฟสขภาพ และการพกฟนภายหลง การเจบปวย การดแลในรปแบบท 4 นระดบการพงพานนจะคอนขางสง นอกจากนแลวการจดบรการในรปแบบดงกลาวยงตองอาศยการสนบสนนดานงบประมาณจ านวนมากจากรฐบาล โดยหนวยงาน ทใหบรการคอหนวยงานทใหการดแลระยะยาวในโรงพยาบาล บรการโดยสวนใหญเปนบรการ ดานหองพก การท าความสะอาด การดแลดานการพยาบาล นนทนาการ การใหค าปรกษาดานสขภาพ การท าจตบ าบด อาชวบ าบด และบรการดานสงคมอนๆ รวมดวย

กนษฐา บญธรรมเจรญ และศรพนธ สาสตย (2551) ไดท าการทบทวนวรรณกรรมเกยวกบแนวทางการใหการดแลระยะยาวของประเทศตางๆ เพอสงเคราะหองคความรทสามารถน ามาใชในการพฒนานโยบายระบบดแลระยะยาวทเหมาะสมกบบรบทของประเทศไทยจากการศกษาดงกลาวพบวารปแบบบรการของดแลระยะยาวทเปนทางการในแตละประเทศสามารถแบงออกเปน 2 ประเภทใหญคอ

1) บรการดแลในสถานบรการ (Institutional – based care) เปนบรการดแลผรบบรการในสถานทพกอาศยส าหรบดแลระยะยาว เชน สถานพยาบาลผสงอาย สถานดแลผปวยระยะสดทาย สถานดแลผปวยสมองเสอม หรอทพกอาศยส าหรบผสงอาย ศนยฟนฟสภาพ และสถานดแลผปวยทมภาวะกงฉกเฉน

2) บรการดแลโดยใชชมชนเปนฐาน (Community –based care) เปนบรการทใหชมชนหรอทบานของผรบบรการ เชน การดแลระยะยาวแบบไมคางคน (Day care) เปนศนยฟนฟสขภาพ หรอศนยบรการทางสงคมผสงอายกลางวน การดแลชวงสนเพอใหผดแลไดพก (Respite care) การจดใหมผดแลทบาน (Home care/ care assistance) บรการชวยเหลองานบาน (Home help) และบรการสงอาหารถงบาน บรการปรบปรงบานเรอน บรการสายดวนส าหรบผทมภาวะฉกเฉน และบรการใหค าปรกษา

13

McCall (2011) ไดแบงรปแบบบรการดแลระยะยาวออกเปน 3 ประเภทหลก คอ บรการชมชน (Community care) การดแลในสถาบน (Institution care/ facility care) และ บรการทไมเปนทางการ (Informal caregiving)

1) บรการชมชน (Community care) บรการทจดอยในบรการรปแบบบรการชมชนไดแก การบรการสขภาพทบาน (Home health care) การดแลชวงกลางวน (Adult day care) และ สถานดแลผปวยระยะสดทายของชวต (Hospice care)

2) บรการการดแลในสถาบน (Institution care) หรอเรยกอกอยางหนงวา Facility care โดยทสถานพกฟนผปวยผสงอายหรอสถานบรบาล (Nursing homes) และ Supportive Housing เปนตวอยางทชดเจนทสดส าหรบการจดบรการรปแบบทสอง บรการตางๆ ทจดโดยสถาบนทให การดแลระยะยาวนประกอบดวย การใหการพยาบาล การบรการดแลสขภาพ หองพก และบรการดานอาหาร โดยท Nursing homes นนจ าเปนตองมผใหบรการทมความรหรอทกษะเฉพาะในการดแลผปวยสงอาย สวนใหญแลวบรการใน Nursing homes จะเปนการใหการดแลส าหรบผปวยเฉยบพลนทตองพกรกษาตวเปนระยะเวลานาน โดยจะใหบรการในดานการใหความชวยเหลอเกยวกบการท ากจวตรประจ าวน (ADLs) เชน การอาบน า การใชหองน า การสงตอ เปนตน ส าหรบ Supportive Housing มงเนนการจดบรการส าหรบการอยรวมกนเปนกลมของผสงอาย (Group living) การให ความชวยเหลอในดานการดแลสขภาวะประจ าวน และ Adult foster care homes เปนตน

3) บรการทไมเปนทางการ (Informal caregiving) เปนบรการทผใหบรการคอเพอน ครอบครว หรอองคกรเครอขายในชมชน McCall กลาววา คณคา (Value) ของการดแลระยะยาว ในรปแบบทสามนเปนสงทวดไดยากเนองจากขาดฐานขอมลทดส าหรบการวเคราะห อยางไรกดไดมการศกษาเกยวกบเวลาในการใหการดแลระยะยาว จากการส ารวจของ National Family Caregiver Survey ป ค.ศ. 1997 (National Alliance for Caregiving and American Association of Retired Persons, 1997) พบวา ผดแลไดใชเวลาโดยเฉลยประมาณ 18 ชวโมงตอสปดาหในการดแลผปวยหรอผทมความตองการการดแลระยะยาว นอกจากนแลว พบวาผดแล (Caregivers) โดยสวนใหญแลวยงขาดทกษะและความรในการใหการดแล และยงมปญหาทางดานสขภาพกาย และความเครยดทเกดจากการดแลตามมาอกดวย

มตสมชชาสขภาพครงท 2 พ.ศ. 2552 (สมชชาสขภาพแหงชาต, 2552) ไดสรประบบการดแลผสงอายทมภาวะพงพงในปจจบนไววาผสงอายทมภาวะพงพงระดบสง จ าเปนตองไดรบ การดแลจากสถาบนหรอไดรบความชวยเหลอจากผทมทกษะ สถานบรการทเกยวของกบดแลผสงอายมประเภทตางๆ กน ดงตอไปน

1) สถานสงเคราะหคนชรา สถานททดแลผสงอายทประสบปญหาตางๆ เชน ไมมทอยอาศย ไมมผดแลอยกบครอบครวอยางปราศจากความสขกระทงเสยชวต โดยก าหนดใหเฉพาะผสงอายทดแลตนเองไดเขาพกอาศยได จากขอมลพบวา สถานการณเมอผสงอายอยไปไดระยะหนง มกมปญหาสขภาพตามมา โดยพบวา 16% ของผสงอายในสถานสงเคราะหคนชราอยในภาวะพงพาผอนทงหมด ซงสถานสงเคราะหสวนใหญไมไดมจดประสงคทจะรองรบผสงอายกลมน ท าใหขาดแคลนงบประมาณและบคลากรเฉพาะดานตางๆ

14

2) สถานบรบาล (Nursing Homes) สถานทใหการดแลระยะยาวส าหรบผสงอายทมอาการไมมาก เชน อยในภาวะทพพลภาพ มโรคเรอรง มความพการหรอสมองเสอม เปนตน ไมสามารถอย ทบานได การดแลตองใชทกษะทางการพยาบาล 24 ชวโมง เพอชวยเหลอในกจวตรประจ า วนบางอยางใหแกผสงอายสถานการณการใหบรการในรปแบบดงกลาวในประเทศไทยนพบวา สถานบรบาลทงหมดในประเทศไทยด าเนนการโดยหนวยงานเอกชน ซงพบวามความหลากหลาย ในการขนทะเบยนกบหนวยงานราชการ สวนหนงยงไมไดขนทะเบยน เนองจากกฎหมายขอ ง กรมประกอบโรคศลป ยงไมมบญญตไว จงตองไปจดทะเบยนกบกรมธรกจการคา ท าใหยงไมมมาตรฐานและขาดมาตรการก ากบดแลคณภาพ อกทงยงไมมการควบคมราคา โดยมคาใชจายเฉลย 15,000 – 52,500 บาทตอเดอน สงผลใหครอบครวทมเศรษฐฐานะยากจนและปานกลางท ไมมผดแลไมสามารถแบกรบคาใชจายได

3) สถานประกอบการพยาบาลทบาน (Home Nursing Agency) สถานประกอบการ สงพยาบาลหรอผชวยพยาบาลไปดแลผสงอายทบานของผปวย ในปจจบนนกระทรวงสาธารณสขประกาศให “การประกอบกจการใหบรการดแลผสงอายทบาน” เปนกจการทเปนอนตรายตอสขภาพตงแตปลายป พ.ศ.2552 ทงน เนองจากผดแลทมทกษะไมไดมาตรฐานซงสงผลกระทบใหผสงอายจ าตองรบ “ความเสยงดานสขภาพ” ขณะทยงไมมการน ามาตรฐานการดแลไปใชเทาทควร อาจเนองมาจากองคการปกครองสวนทองถนยงน าไปประกาศใชในแตละพนทไมมากนก

4) คลนกการพยาบาลและการผดงครรภ (Nursing and Midwifery Clinics) เปนสถานพยาบาลทจดใหบรการดานการพยาบาลและการผดงครรภ รวมทงการดแลผสงอาย ผเจบปวยทวไป และผเจบปวยเรอรงในชวงกลางวน (Day Care) ด าเนนการโดยผประกอบวชาชพการพยาบาลและการผดงครรภชนหนงอยางไรกดพบวาในปจจบนยงไมมแนวปฏบตและมาตรฐานทชดเจน และ ยงไมมหนวยงานทเขาไปก ากบดแล

การจดบรการดแลระยะยาวในประเทศไทย สถานการณการจดบรการและรปแบบการจดบรการดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย

ดวยจ านวนประชากรวยสงอายเพมขนอยางรวดเรวในปจจบน ท าใหประเดน การจดการบรการดแลระยะยาวส าหรบผสงอายในประเทศไทยกลายเปนสถานการณเรงดวนและ มความส าคญเดนชดขนเรอยๆ สงผลใหมการศกษาตางๆ ในประเดนทเกยวของกบการจดบรการดและระยะยาวออกมาอยางตอเนอง อยางไรกด พบวาการดแลผเจบปวยเรอรงและผสงอายทเขาสภาวะพงพงในประเทศไทยนนยงคงเปนหนาทหลกของครอบครว โดยเฉพาะการดแลสวนบคคลทมลกษณะเฉพาะตวตามความรและฐานะทางเศรษฐกจของครอบครวผปวยหรอผสงอาย ถงแมปจจบนประเทศไทยจะประสบความส าเรจในการด าเนนนโยบายหลกประกนสขภาพถวนหนาโดยมหลกประกนสขภาพหลกของประเทศอยดวยกนสามระบบ แตนนกไมเปนเครองหมายทจะรบรองวาประชาชนจะไดรบบรการดแลระยะยาวหากเกดการเจบปวยหรอเมอยามอยในวยสงอาย นนเปนเพราะระบบหลกประกนสขภาพมไดครอบคลมไปถงการดแลระยะยาว (ศศพฒน ยอดเพชร และคณะ , 2552) ฉะนนผทเขาถงการดแลระยะยาวในสถานพยาบาลหรอโรงพยาบาลโดยสวนใหญแลวจงเปนผทม เศรษฐฐานะ ทางสงคมทด สวนผทมฐานะยากจนจนถงระดบปานกลางครอบครวยงเปนผใหบรการหลก

15

โรงพยาบาลเอกชนกบการจดบรการดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย ในประเทศไทยมโรงพยาบาลเอกชนทเปนแหลงดงานของตางประเทศและในประเทศ

ดานการใหบรการดแลผสงอาย ซงจดบรการการดแลระยะยาวอยางเปนรปธรรมอยางเดนชดเมอเปรยบเทยบกบโรงพยาบาลภาครฐ ทงนอาจเนองจากโรงพยาบาลภาครฐตองด าเนนงานภายใตนโยบายของรฐบาล ซงขณะนยงไมมการด าเนนงานทเปนรปธรรมชดเจนจนถงขนก าหนดเปนนโยบายเพอจดบรการดแลระยะยาวส าหรบผปวยหรอผสงอาย ดงนนในทนจงขอยกตวอยางโรงพยาบาล กลวยน าไท 2 ทไดท าการเปดบรการดานการรกษาพยาบาล การดแลและฟนฟสขภาพแกผสงอาย มานานมากกวา 25 ป (โรงพยาบาลกลวยน าไทย, 2552)

โรงพยาบาลกลวยน าไท 2 เปนโรงพยาบาลผสงอายทพฒนาคณภาพบคลากรและตอบสนองความตองการของสงคมไทยทเปลยนแปลงไป ผสงอายทเขารบบรการดแลระยะยาวทนจะไดรบบรการอยางครบวงจรโดยมทมแพทยและพยาบาลทใหบรการตลอด 24 ชวโมง โดยนอกจากแพทยแลวยงมทมฟนฟนกกายภาพบ าบด นกกจกรรมบ าบด รวมทงนกโภชนากร เภสชกร นกเทคนคการแพทย และพนกงานผชวย ทคอยใหบรการส าหรบกลมผสงอายทสามารถจ าแนกได ดงน

กลมผสงอายทชวยเหลอตนเองได หรอไมได กลมผสงอายทตองการพกฟนหลงผาตด หรอฟนฟท ากายภาพบ าบด หรอกจกรรมบ าบด

เชน ผสงอายทผาตดเปลยนขอเขา ผาตดกระดกสะโพก กลมผสงอายทใสสายใหอาหารทางสายยาง เจาะคอ แผลกดทบ หรอตองลางไต กลมผสงอายโรคอมพาต อมพฤกษ หวใจ เบาหวาน ความดนโลหตสง อลไซเมอร กลมผสงอายทตองดแลในระยะสดทาย ไดแก โรคมะเรงระยะสดทาย

ผสงอายสามารถเลอกรบบรการไดตามความตองการโดยมบรการทงแบบรายวน รายเดอน หรอไปเชาเยนกลบ หรอมาพกระยะสนในชวงวนหยดตามเทศกาลตางๆ อยางไรกด เนองจากโรงพยาบาลกลวยน าไท 2 เปนโรงพยาบาลเอกชน และบรการดแลระยะยาวยงไมถกบรรจ อยในชดสทธประโยชนของทงสามระบบหลกประกนสขภาพ ผรบบรการตองรบผดชอบคาใชจายทงหมดทเกดขนในโรงพยาบาลเอง

หนวยงานภาครฐกบการจดบรการดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย โรงพยาบาลภาครฐทมการจดบรการดแลผสงอายระยะยาวแบบบรณาการทอาจ

น าไปสทางออกของปญหาการจดบรการดแลระยะยาวในประเทศไทยทถกหยบยกมาเปนตวอยางในการศกษาครงนไดแก โรงพยาบาลล าปาง การทกลาววารปแบบการดแลระยะยาวของโรงพยาบาลอาจเปนทางออกของการด าเนนงานดานการจดบรการการดแลระยะยาวโดยภาครฐนนเนองจากเปนบรการทผรบบรการไมตองมาอยทโรงพยาบาลแบบถาวรหรอเปนระยะเวลานานๆ ซงถาหากเปนเชนนนแลวประเทศไทยจ าเปนตองใชงบประมาณจ านวนมากในการสนบสนนหนวยบรการหรอโรงพยาบาลภาครฐทจดบรการการดแลระยะยาว โรงพยาบาลล าปางไดพฒนาระบบบรการการดแลสขภาพผสงอายระยะยาว โดยไดก าหนดใหโรงพยาบาลชมชนทง 13 แหงผานเกณฑมาตรฐานการดแล

16

งานผสงอายระยะยาวจงหวดล าปาง และจดเวทประชมเชงปฏบตการส าหรบเจาหนาทสาธารณสข นกวชาการ พยาบาลผเกยวของ เพอชแจงเรองการพฒนาระบบบรการการดแลสขภาพผสงอาย ระยะยาว ทงนรปแบบการดแลสขภาพของผสงอายระยะยาว มระบบความเชอมโยงการดแลสขภาพผสงอายอยางครบวงจรจากโรงพยาบาลล าปางสโรงพยาบาลชมชน โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล และสชมชน และเปนการใหบรการทครอบคลมดานสขภาพ และดานจตวทยาสงคม การดแลชวยเหลอในการด ารงชวตและกจวตรประจ าวน ซงเปนการดแลอยางตอเนองตามศกยภาพทเหมาะสมกบผสงอายแตละกลม รวม 3 กลม กลมท 1 มสขภาพดและอยตามล าพง ไดมการจดบรการเพอสงเสรมสขภาพและจรรโลงภาวะสขภาพดใหคงอยไดตามอายโดยอสระ กลมท 2 ตองการผชวยเหลอหรอผดแลในชวตประจ าวน และการเฝาระวงทางสขภาพ และกลมท 3 ตองการดแลระยะยาว ดานการแพทย เวชปฏบต ฟน ฟ รกษาพยาบาล และสวสดการสงคม (สวท.ล าปาง , 2555) การด าเนนงานของโรงพยาบาลล าปางในลกษณะดงกลาว เปนการดงทกภาคสวนเขามามสวนรวม ในการบรหารจดการการดแลระยะยาวตามศกยภาพของแตละหนวยบรการรวมไปถงชมชน การทสามารถด าเนนการเชนนไดจ าเปนตองมฐานขอมลดานผสงอายทด รวมทงการรวมมอทด จากภาคชมชน

กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข ไดมการด าเนนโครงการดแลสขภาพทบาน โดยมวตถประสงคในการด าเนนโครงการเพอใหผปวยไดรบการดแลอยางตอเนองทบาน และเปน การลดอตราเสยงในการเกดภาวะแทรกซอนของผปวย รวมถงเพอเปนการลดความวตกกงวลทงตอตวผปวย ญาต และตวผปวย ซงการดแลในลกษณะดงกลาวนจะชวยประหยดคาใชจายทรวมทง คารกษาพยาบาล คาเดนทาง และคาเสยโอกาสของญาตและผดแล อกทงลดจ านวนเตยงผปวยเรอรงและจ านวนวนทนอนโรงพยาบาล นอกจากนยงเปนการหมนเวยนของอตราเตยงวางเพอรองรบผปวยฉกเฉนอกดวย (ส านกสงเสรมสขภาพ, 2548)

จากรายงานผลการด าเนนงานตามมตสมชชาสขภาพแหงชาต (พรวไล คารร และคณะ , 2555) พบวา กระทรวงสาธารณสขเองนนไดมการประกาศให “การประกอบกจการ การใหบรการดแลผสงอายทบาน” ซงหมายถง การประกอบกจการทใหบรการสงพนกงานไปดแลผสงอายทบานของผรบบรการ ทงนไมวาการประกอบกจการนนจะมสถานทรบดแลผสงอายหรอสถานทฝกอบรมพนกงานอยดวยหรอไมกตามเปนกจการทเปนอนตราย ตามพระราชบญญต การสาธารณสข พ.ศ. 2535 และไดมการด าเนนการตนแบบการดแลสขภาพผสงอายระยะยาว ซงในป พ.ศ. 2554 มจ านวน 118 ต าบล และมเปาหมายจะขยายครอบคลมทกจงหวดในป 2555 และในป พ.ศ. 2558 จะตองมต าบลตนแบบรอยละ 30 องคประกอบของการด าเนนงานต าบลตนแบบการดแลสขภาพผสงอายระยะยาวประกอบดวย

มขอมลผสงอายตามกลมเปาหมาย ศกยภาพตามความสามารถในการประกอบกจวตรประจ าวน (Activities of Daily Living: ADL)

มชมรมผสงอายผานเกณฑชมรมผสงอายคณภาพ มอาสาสมครดแลผสงอายในชมชน

17

มบรการการดแลสขภาพผสงอายทบานทมคณภาพ (Home Health Care) โดยบคลากรสาธารณสข

มการสงเสรมปองกนทนตสขภาพในระดบต าบล มระบบการดแลผสงอายกลมตดบาน และตดเตยง

การด าเนนงานในสวนน กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข ไดประสานความรวมมอกบกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย และรฐบาลญปนโดยองคกร Japan International Cooperation Agency (JICA) ซงเปนการเรมตนพฒนาการด าเนนทพยายามดง ความรวมมอจากภาคสวนตางๆ โดยเฉพาะอยางยงองคกรปกครองสวนทองถนใหเขามามสวนรวม ในการจดบรการสขภาพและสวสดการสงคมเชงบรณาการโดยชมชนส าหรบผสงอาย

มตสมชชาสขภาพครงท 2 พ.ศ. 2552 ไดเหนชอบในหลกการวา รฐมหนาทจดการดแลผสงอายทอยในภาวะพงพง และใหการรบรองหลกการการดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย ในประเทศไทย เปนการดแลโดยใชครอบครวและชมชนเปนฐานหลกโดยการดแลในสถานบรการดแลผสงอายทงภาครฐและเอกชนจะเปนสวนสนบสนนใหมบทบาททเชอมโยงและสนบสนนกนอยางใกลชดไมแยกสวนจากกน ทงนมตสมชชาแหงชาตครงท 2 ยงไดขอใหรฐบาลก าหนดนโยบายการดแลระยะยาวส าหรบผสงอายทอยในภาวะพงพงเปนวาระแหงชาตอกดวย จากมตดงกลาวไดน าไปส การด าเนนงานตางๆ อาท การประชมของคณะกรรมการผสงอายแหงชาต (กผส.) ซงเหนชอบใหม การจดท าแผนปฏบตการผลกดนและขบเคลอนประเดนการดแลผสงอายระยะยาว ระยะเวลา 3 ป (2554-2556) ประกอบดวย 3 ประเดนหลก คอ 1) สงเสรมและสนบสนนการดแลระยะยาว ในระดบทองถน 2) การดแลระยะยาวทด าเนนการโดยหนวยงานรฐสวนกลาง และ 3) การด าเนนการ เพอสนบสนนทางการเงนและการคลง ทงนไดมการอนมตหลกการการให ใชงบประมาณจากกองทนผสงอาย เพอสนบสนนการด าเนนงานตามแผนฯ ในกรณเรงดวนเพอใหเปนตามเปาหมายทตงไ ว ในปงบประมาณ 2554

ในสวนของกระทรวงสาธารณสขเองนนไดมค าสงกระทรวงสาธารณสขท 96/2554 ลงวนท 21 มกราคม 2554 เรอง แตงตงคณะท างานตามแผนปฏบตการผลกดนและขบเคลอนประเดนการดแลผสงอายระยะยาว โดยมปลดกระทรวงสาธารณสขเปนประธาน คณะท างานดงกลาวไดม การจดท าแผนปฏบตการใน 3 ประเดนหลกตามท กผส. ก าหนด นอกจากนยงไดมการแตงตง คณะงานยอย 10 ชด เพอด าเนนการตามแผนปฏบตการดงกลาว ขณะเดยวกนนนส านกงานสงเสรมสวสดภาพและพทกษเดก เยาวชน ผดอยโอกาส และผสงอาย กระทรวงการพฒนาสงคมและ ความมนคงของมนษยกไดมการด าเนนงานทสอดคลองไปในทศทางเดยวกน โดยไดจดตงคณะท างานเพอท าหนาทสงเสรม สนบสนน ตดตามความกาวหนาและรายงานผลการด าเนนงานตามแผนปฏบตการดงกลาว ในสวนทเปนภารกจของกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย และทรวมกบหนวยงานตางๆ อยางไรกดพบวา กลไกการท างานทละหนวยงานจดตงขนมานนมการด าเนนการตามแผนปฏบตการทมการบรณาการในระดบนอย ซงท าใหปจจบนนยงไมมนโยบายจากภาครฐทชดเจนส าหรบการจดบรการการดแลผสงอายในระยะยาว

18

สถานดแลระยะยาวส าหรบผสงอายจ าแนกตามระดบความตองการการดแล ศรพนธ สาสตย, ทศนา ชวรรธนะปกรณ และเพญจนทร เลศรตน (2552) ไดศกษา

สถานดแลระยะยาวส าหรบผสงอายในประเทศไทย ซงจากขอมลดงกลาวท าใหเหนสถานการณ และแนวทางการจดบรการการดแลระยะยาวของประเทศไทยไดดยงขน จากการศกษาดงกลาวพบวาประเทศไทยมสถานดแลระยะยาวส าหรบผสงอายหลากหลายรปแบบทจดบรการโดยหนวยงานตางๆ ทงโรงพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสข โรงพยาบาลเอกชน กระทรวงการพฒนาสงคมและ ความมนคงของมนษย รวมไปถงองคกรปกครองสวนทองถนและองคกรเอกชนทไมแสวงหาก าไร โดยสามารถจ าแนกสถานบรการตางๆ เหลานตามระดบความตองการการดแลไดดงน 1) บานพกคนชรา (Residential home) หรอ ชมชนส าหรบผส งอายทยงสามารถ ชวยเหลอตวเองได (Independent living communities) หรอชมชนผเกษยณอาย (Retirement communities) สถานบานพกคนชรานนใหบรการส าหรบกลมคนชราทยงสามารถชวยเหลอตนเองได กลาวคอ ยงสามารถท ากจกรรมตางๆ ไดเอง เชน การเดนโดยใชไมเทาชวยเดน หรออปกรณชวยเดน ผใหการดแลมจ าเปนตองเปนพยาบาลวชาชพ ซงในประเทศไทยมบานพกคนชราอยจ านวน 25 แหง ภายใตการควบคมดแลและใหการสนบสนนโดยภาครฐ สงกดกระทรวงการพฒนาสงคมและ ความมนคงของมนษย อยางไรกดไดมการถายโอนภารกจดงกลาวใหไปอยภายใตการดแลของ องคกรปกครองสวนทองถนทมความพรอมในการใหการสนบสนนงบประมาณแลวจ านวน 13 แหง 2) สถานทใหการชวยเหลอในการด ารงชวต (Assisted living setting) เปนสถานท พกอาศยส าหรบผทมขอจ ากดทางดานรางกายทเกยวของกบอายหรอความพการทตองการการชวยเหลอในการปฏบตกจวตรประจ าวนบางอยาง โดยปญหาส าหรบผสงอายกลมนคอมความเสยงดาน ความไมปลอดภยในกรณทพกอาศยอยทบาน แตหากตองมาอยในสถานดแลทใหการชวยเหลอ ในการด ารงชวตผสงอายกลมนมความตองการทจะอยอยางอสระมากทสดเทาทจะมากได บรการทจดโดยทวไปเชน บรการการดแลสวนบคคล การดแลดานสขภาพตางๆ นอกจากนแลวผสงอายยงสามารถท ากจกรรมตางๆ ไดโดยมตองมผทคอยก ากบดแล ดงนนแลวผดแลในสถานดแลประเภทนจงไมจ าเปน ตองเปนแพทยหรอพยาบาลแตอยางใด โดยสวนใหญแลวบรการประเภทนจะจดโดยภาคเอกชน สวนการจดบรการโดยภาครฐนนมไมมากนก 3) สถานบรบาล (Nursing home) หมายถง เปนสถานทใหการดแลระยะยาวส าหรบ ผปวยทมอาการปวยไมมากนก แตผปวยยงตองรบการรกษาอยในโรงพยาบาลซงท าใหผปวย ไมสามารถอยทบานได สถานบรบาลจ าเปนตองมผททกษะทางการพยาบาลอยคอยใหบรการตลอด 24 ชวโมง บรการทจด เชน การควบคมก ากบการรบประทานยาของคนไข การรบประทานอาหาร การปฏบตกจวตรประจ าวน เปนตน ภาคเอกชนเปนผมบทบาทคอนขางสงในการจดบรการแบบ สถานบรบาล ในสวนของภาครฐนนยงคงมสถานสงเคราะหคนชราไมกแหงทใหบรการดแลผสงอายทมภาวะทพพลภาพตองการการดแลระดบสงจนถงกระทงวาระสดทายของชวต

19

4) สถานดแลระยะยาวในโรงพยาบาล (Long-term care hospital) หมายถง สถานท ใหการรกษาพยาบาลทวไป ทใหบรการการดแลระยะยาวส าหรบผสงอายทมภาวะพงพาเปนระยะเวลาตอเนองอยางนอย 3 เดอนขนไป ภาคเอกชนยงเปนหนวยงานทมบทบาทหลกในการจดบรการ 5) สถานดแลผปวยระยะสดทาย (Hospice care) หมายถง สถานทใหการดแลผปวย กอนเสยชวต เพอชวยในการดแลลดอาการเจบปวด หรออาการอนๆ โดยมงเนนการใหความสขสบาย และเปดโอกาสใหมเวลาอยกบครอบครวและเพอนๆ เปาหมายในการดแลกคอ การสงเสรมคณภาพชวตมากทสดเทาทจะท าได เพอใหผปวยสนลมอยางสงบในวาระสดทายของชวตโดยไมใหการรกษา ตวอยางสถานดแลผปวยระยะสดทาย เชน โรงพยาบาลสงฆ และศนยมหาวชราลงกรณ สงกดกระทรวงสาธารณสข วดค าประมง จงหวดสกลนคร เปนตน

การจดบรการดแลระยะยาวในตางประเทศ ในสวนนเปนการรวบรวมขอมล องคความรตางๆ จากวรรณกรรมทเกยวของกบ

การจดบรการดแลระยะยาวใน 5 ประเทศ ตามขอเสนอแนะของผเชยวชาญซงประกอบไปดวย ประเทศสหราชอาณาจกร ออสเตรเลย ญปน ฮองกง และประเทศสงคโปร โดยจะท าใหไดเหน การจดบรการดแลระยะยาวในหลากหลายบรบทตามลกษณะทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม รวมไปถงระบบสขภาพของแตละประเทศ ประเทศสหราชอาณาจกร

ในองกฤษระบบการดแลระยะยาวมลกษณะเปน “Safety-net” เฉพาะส าหรบผทมความตองการการดแลแตไมสามารถแบกรบภาระคาใชจายทเกดขนได (Fernández, Forder, Truckeschitz, Rokosova & McDaid, 2009) อนทจรงแลวระบบการดแลระยะยาวนถกพฒนาขนจากระบบรฐสวสดการส าหรบกลมคนยากจนในประเทศ ซงมการพฒนารปแบบของบรการเรอยมาเพอตอบสนองความตองการในการไดรบการดแลระยะยาวส าหรบกลมผสงอาย (Ikegami & Cmpbell, 2002) รฐบาลเปนกลไกหลกในการจดระบบและใหบรการดแลระยะยาวส าหรบ กลมผสงอาย โดยมหลกแนวคดในการจดบรการทมงเนนบรการทไมใชองคประกอบดานสขภาพ (Non-health) ประชาชนผทจะไดรบบรการการดแลระยะยาวโดยมตองเสยคาใชจายใดๆ จะตองเปนผทมรายไดและทรพยสนต ากวาเกณฑทคณะกรรมการประเมนคณสมบตผรบบรการไดก าหนดเอาไว (Means-tested level) (Pickard, 2001) ซงรฐจะเปนผรบผดชอบคาใชจายทงหมด โดยทวไปแลวระบบการดแลระยะยาวในสหราชอาณาจกรจะเปนบรการใหการชวยเหลอในการด ารงชวต และ การปฏบตกจวตรประจ าวน เชน การจบจายซอของ การเตรยมอาหาร การบรการดแลสวนบคคล (เชน การอาบน า การแตงตว) และ Nursing care (Comas-Herrera, Pickard, Wittenberg, Malley & King, 2010)

Comas-Herrera et al. (2010) ชวา เนองจากปจจบนจ านวนผส งอาย เ พมขน รปแบบของการใหความชวยเหลอมการเปลยนแปลงไปบางจากเดมทเปนบรการดแลชวยเหลอ ปรบเปลยนมาเปนการใหเงนซงจายใหกบผสงอายโดยตรง (Direct payments or individual budgets) การทบรการสวนใหญเปนบรการทไมตองการทกษะขนสงทางดานการแพทยผใหบรการ

20

หรอผแลผสงอายทอาศยอยทบานจงเปนผดแลทไมเปนทางการ (Informal carers) นอกจากบรการ ทไมเปนทางการโดยทวไปแลวยงมบรการทเปนทางการ (Formal services) ทจดบรการโดยหนวยงานหรอองคกรตางๆ ไมวาจะเปนองคกรทองถน องคกรสขภาพชมชน องคกรเอกชนทแสวงหาก าไรและ ทไมแสวงหาก าไร สถานบรบาล (Nursing homes) และสถานดแลทใหบรการระหวางวน (Day-care services) ระบบการดแลระยะยาวนไดรบงบประมาณสนบสนนจากหลายสวนดวยกนคอ ระบบ ประกนสขภาพแหงชาต (National Health Services: NHS) องคกรสวนทองถน (Local authorities) การบรจาค หรอจากตวผสงอายเองในกรณทเปนผมความสามารถในการจายคาบรการเองได ซงในกรณจายเองนนาจะเปนกรณทมการไปใชบรการในหนวยหรอสถานดแลทจดโดยเอกชน ทงนเนองจากประชาชนสามารถรบบรการโดยไมเสยคาใชจายใดๆ ในกรณทเปนบรการทไมเปนทางการ แตส าหรบบรการทเปนทางการจะมการตรวจสอบกนอยางเครงครด (Strictly means-tested)

ส าหรบประเทศสหราชอาณาจกร (องกฤษเปนสวนหนงในประเทศสหราชอาณาจกร) จะเปนประเทศทพฒนาแลว และเปนประเทศตนแบบดานระบบสาธารณสขส าหรบหลายๆ ประเทศ การจดบรการการดแลระยะยาวกมไดมงเนนไปทการดแลทเปนทางการมาก แตบทบาทส าคญกลบอยทการบรการทไมเปนทางการซงผใหบรการหรอดแลผสงอายนนกยงเปนคนในครอบครว เพอน หรอเพอนบาน อยางไรกด แมวาระบบการดแลระยะยาวจะเนนความส าคญไปทการใหบรการทไมเปนทางการแตภาครฐไดใหการสนบสนนดานการเงน (Cash benefit) แกผสงอายทผานการประเมนแลววาเปนผทมความจ าเปนทตองไดรบบรการ ฉะนนจ านวนเงนทผสงอายจะไดรบจากรฐบาลนนจะขนอยกบระดบความตองการการดแล

หากพจารณาในดานความพรอมในการจดบรการการดแลระยะยาวของประเทศ สหราชอาณาจกรแลวนนกยงพบขอวจารณอยวาระบบยงไมมความเสถยรภาพดพอ กลาวคอ ไมมความยงยนในระยะยาว เนองจากเหตผลการเปลยนแปลงของประชากรศาสตรทมผสงอายเพมมากขนเรอยๆ และจากความคาดหวงของประชาชนทตองการดแลจากภาครฐ นอกจากนแลวระบบการดแลระยะยาวของสหราชอาณาจกรกยงมอาจกลาวไดวาเปนระบบทมความเปนธรรมส าหรบผรบบรการ ทกคนเพราะมผสงอายบางคนไมไดรบการดแล และการททองถนเขามามบทบาทในการจดบรการแกประชาชนกท าใหเกดความแตกตางระหวางพนท ซงขอวจารณตางๆ เหลานไดเปนประเดนความ ทาทายส าหรบรฐบาลในการพฒนาระบบการดแลระยะยาวเปนอยางมาก

ประเทศออสเตรเลย รฐบาลของประเทศออสเตรเลยไดมการสนบสนนงบประมาณส าหรบสถานบรบาล (Nursing

home care) ส าหรบผสงอายมาตงแตป ค.ศ. 1963 แผนภาพดานลางนแสดง Aged care system ของประเทศออสเตรเลยในชวงป 2003-2004 ซงในแผนภาพนแสดงเฉพาะบรการทไดรบการสนบสนนงบประมาณจากภาครฐเทานน (Australian Institute of Health and Welfare, 2011)

21

แผนภาพ Aged care system 2003-2004 ของประเทศออสเตรเลย

ทมา: Australian Institute of Health and Welfare (2011)

ตงแตชวงเรมแรกของป ค.ศ. 1980 ทออสเตรเลยตองเผชญกบปญหาการเพม จ านวนขนของสถานดแลผสงอาย และบรการในสถานดแลผสงอายในระยะยาวมราคาสงขนมาก เพอเปนการแกปญหาดงกลาว รฐบาลออสเตรเลยไดใหความสนใจกบระบบการดทเปนการดแลแบบตอเนองมากขน ท าเปนระบบการดแลในชมชนเพอเปนการเตมเตมการใหบรการแบบ Residential care ซงท าใหไมจ าเปนตองมาอยในสถานดแล การด าเนนการดงกลาวท าใหผสงอายไมมความตองการในการไดรบบรการท Nursing home หรอ Residential care จากผลขอคนพบดงกลาว ท าใหรฐบาลออสเตรเลยไดพยายามขยายการพฒนาระบบการดแลผสงอายในชมชนอยางตอเนอง ซงจากแผนภาพจะเหนไดวาบรการในชมชนมคอนขางหลากหลาย เชน CACP ซงเปนชดสทธ ประโยชนส าหรบบรการดแลผสงอายในชมชน EACH เปนการขยายการดแลผสงอายไปสทบาน ซงมบรการทครอบคลมไปถงผปวยโรคสมองเสอม เปนตน

ในป ค.ศ. 2004 ออสเตรเลยไดใหงบประมาณสนบสนนแกโปรแกรมการดแล ในชมชนจ านวน 17 แหง ซงยงคงด าเนนการเรอยมาอยางตอเนอง หากลองเปรยบเทยบกรณของประเทศไทยกบประเทศออสเตรเลยจะพบวา ขณะนประเทศไทยก าลงด าเนนการต าบลตนแบบ ในการดแลผสงอายซงมลกษณะทสอดคลองกนกบแนวคดของรฐบาลออสเตรเลยในชวงป 2004

22

ในประเทศออสเตรเลยการทผสงอายจะเขารบบรการจ าเปนตองมการประเมนถงความจ าเปนวามความเหมาะสมทจะไดรบบรการหรอไม ซงบรการแตละโปรแกรมจะมวธการประเมนผรบบรการทแตกตางกนออกไป การประเมนดงกลาวมวตถประสงคเพอเปนการใหบรการทเกดประโยชนสงสด มความคมคาและมประสทธภาพตอการลงทน นอกจากนแลวการประเมนความจ าเปนของผรบบรการท าใหสถานบรการสามารถจดบรการแกผรบบรการไดอยางเหมาะสม

ปจจบนนพบวาประเทศออสเตรเลยตองใชงบประมาณรอยละ 0.8 ของ GDP ในการจดบรการดแลผสงอาย ซงสวนใหญเปนบรการทเปน Residential care และการดแลในชมชน และมการคาดการณวางบประมาณทตองใชเพอจดบรการดแลผสงอายจะสงขนเปนสองเทาหรอ รอยละ 1.8 ของ GDP ในป ค.ศ. 2049-2050 (Ergas & Paolucci, 2010)

ประเทศฮองกง The Hong Kong Council of Social Service (2009) ชวาสถานการณผสงอาย

ในประเทศฮองกงกไมแตกตางไปจากประเทศพฒนาหลายๆ ประเทศทสดสวนประชากรผสงอาย เพมมากขนเรอยๆ ซงในป ค.ศ. 2008 สดสวนประชากรทมอายมากกวา 65 ป มสงถงรอยละ 12.6 หรอประมาณ 0.88 ลานคน จากจ านวนประชากรทงหมดในประเทศฮองกง และมการคาดการณวา ในป ค.ศ. 2016 และ ป ค.ศ. 2033 สดสวนนจะเพมเปนรอยละ 14 และรอยละ 27 ตามล าดบ และจากจ านวนประชากรผสงอายทมอายตงแต 60 ปขนไป พบวามเพยง 12% ทยงคงท างานจนถง ชวงกลางป ค.ศ. 2008

ประชากรทกาวเขาสวยสงอาย (soon-to-be-old) หรอประชากรในชวงอาย 45-59 ป เปนประชากรทมระดบการศกษาทด และมอ านาจในการจายสงกวาประชากรสงอายรนกอน ซงพบวาประชากรในวยดงกลาวมากกวารอยละ 50 มระดบการศกษาตงแตระดบมธยมหรอสงกวา ขณะทประชากรสงอายรอยละ 78.7 มระดบการศกษาเพยงแคระดบปฐมศกษาหรอต ากวา นอกจากระดบการศกษาทแตกตางกนแลวยงพบวาประชากรทงสองกลมยงมประกนหลงการเกษยณทแตกตางกนดวย ซงประชากรสงอายมเพยงรอยละ 16 เทานนทมประกนรองรบหลงการเกษยณ ขณะทประชากรกลม 45-59 ป มประกนรองรบหลงการเกษยณสงถงรอยละ 33

ระบบการดแลผสงอายในประเทศฮองกง (Elderly Service in Hong Kong) เรมด าเนนการจรงจงมาตงแตเดอนพฤศจกายน ป ค.ศ. 2000 จากการท Social Welfare Department ไดประกาศใช Standardised Care Need Assessment Mechanism ส าหรบบรการผสงอาย ซงเปนเครองมอ ประเมนความตองการและความจ าเปนของผสงอายในการไดรบบรการทมความเหมาะสม ตอมาเมอมการด าเนนนโยบาย Central Waiting List ส าหรบบคคลทจะไดรบการอดหนนจากภาครฐในการไดรบบรการการดแลระยะยาว กลไกหรอเครองมอดงกลาวไดถกน ามาใชเพอประเมนคณสมบตของบคคล ทไดรบบรการการดแลระยะยาว

การประเมนภายใตกลไกการประเมนนกระท าโดยผเชยวชาญจากสาขาตางๆ เชน นกสงคมสงเคราะห พยาบาล นกกจกรรมบ าบด และนกกายภาพบ าบด ซงผประเมนจะตองผาน การฝกอบรมและตองไดรบการรบรองในการใชเครองมอประเมนดงกลาว

23

ระบบการดแลผสงอายในประเทศฮองกงสามารถแบงออกไดเปน 2 ประเภทใหญๆ คอ การบรการการดแลโดยใชชมชนเปนฐาน (Community based-care) และบรการดแลในสถาบน (Institutional care)

1. บรการในชมชน (Community Support Services) บรการในชมชนมวตถประสงคเพอใหผสงอายสามารถด าเนนชวตอยไดในชมชนนานทสดเทาท

จะนานได บรการทจดอยในบรการรปแบบทหนงนไดแก 1.1 Neighborhood Elderly Center ผดแลมกเปนคนในชมชนใกลชด ใหการดแล

ทางดานการท ากจกรรมในสงคม การดแลดานอาหาร เปนตน 1.2 Social Center for the Elderly เปนบรการดานขอมลเกยวกบสวสดการส าหรบ

ผสงอาย และการสงตอผสงอายไปรบบรการทมความเหมาะสมตามความจ าเปนและความตองการ การดแล

1.3 District Elderly Community Center (DECC) เปนหน ง ในบรการดแลผ ส งอาย ในชมชนระดบต าบล วตถประสงคของ DECC คอการท าใหผสงอายอยในชมชนอยางมสขภาวะทด มเกยรต ไดรบการเคารพจากคนในชมชน ทงนเพอเปนการท าใหผสงอายมทศนคตทดตอตนเอง และมบทบาทในการมสวนรวมในการดแลชมชน บรการทจดโดย DECC เชน การใหความรแกชมชนเกยวกบการดแลผสงอาย Case management บรการทมสนบสนนส าหรบดแลผสงอาย การพฒนากลมอาสาสมคร การใหการสนบสนนผดแล กจกรรมนนทนาการ การดแลเรองอาหาร เปนตน

1.4 Support Team for the Elderly เปนบรการทชวยเหลอผส งอาย ในดานสงคม รวมไปถงบรการสนบสนนในดานตางๆ โดยเปนบรการส าหรบ Single el derly ซงจ าเปนตองสราง ทมอาสาสมครเพอใหเขาไปเยยมผสงอายเพอใหการชวยเหลอตางๆ

1.5 Day Care Center for the Elderly การดแลผส งอายระหวางวนมวตถประสงค เพอใหผสงอายสามารถท ากจวตรประจ าวนไดอยางปกตทสดเทาทจะมากได บรการดแลระหวางวน เชน Nursing care การฝกท ากายภาพบ าบด การใหความรเกยวกบการดแลรกษาสขภาพ กจกรรมนนทนาการ การดแลเรองอาหาร เปนตน

1.6 Integrated Home Care Service Team บรการนไมเพยงแตใหความชวยเหลอแก ผสงอาย ผพการ หรอผทมความจ าเปนในการไดรบการดแลเทานน แตยงใหความเหลอทางสงคมกบครอบครวดวย

1.7 Enhanced Home and Community Care Services บรการรปแบบนจดไวส าหรบผสงอายทมระดบการพงพงอยในระดบปานกลาง โดยมบรการตางๆ เชน Case management, Nursing care ขนพนฐานและขนพเศษ การท ากายภาพบ าบด กจกรรมนนทนาการ การบรการฉกเฉนนอกเวลา เปนตน

1.8 Holiday Center for the Elderly บรการน ใหบรการเกยวกบ Holiday Facilities เพอใหผสงอายไดมเวลาพกผอนหยอนใจกบครอบครวและเพอน

24

2. Institutional care หรอ Residential Care Services บรการ Institutional care หรอ Residential Care มไวส าหรบผสงอายทไมสามารถอาศย

อยทบานไดไมวาจะจากสาเหตทางดานสขภาพ สงคม หรอเหตผลอนๆ บรการประเภทนเปนการใหความชวยเหลอในการปฏบตกจวตรประจ าวน ซงความชวยเหลอนขนอยกบความตองการและ ความจ าเปนของผสงอายแตละคน บรการทจดอยใน Residential Care Services ไดแก

2.1 Hostel for the Elderly เพอจดบรการสงอ านวยความสะดวกส าหรบผสงอายทยง สามารถชวยเหลอตนเองได

2.2 Home for the Aged เพอจดบรการ เชน Residential care การดแลดานอาหาร ซงเหมาะส าหรบผสงอายทมขอจ ากดบางอยางในการปฏบตกจวตรประจ าวน และมภาวะพงพง ไมสามารถอาศยอยในชมชนไดดวยตนเอง แตผสงอายนนยงไมอยในระดบทตองพงพงผอนทงหมดหรอยงไมอยในขนทตองการ Nursing care

2.3 Care-and-attention Home มบรการ เชน Residential care, Personal care บรการดแลดานอาหาร ซงเหมาะส าหรบผสงอายทมปญหาสขภาพ (Poor health) หรอมปญหาดานสขภาพจตระดบไมรนแรงนก แตสงผลตอการปฏบตกจวตรประจ าวน

2.4 Nursing Home มบรการ เชน Residential care การดแลสขภาพ บรการดานการแพทยและ Nursing care ซงบรการนมไวส าหรบผสงอายทมภาวะเสอมของสขภาพ โดยบรการใน Care-and-attention Home ยงไมครอบคลมบรการตางๆ ทมในบรการรปแบบน

2.5 Residential Respite Service เปนบรการใชความชวยเหลอแกผสงอาย ครอบครว และญาตของผสงอายในระยะสน

2.6 Emergency Placement Service เปนศนยใหความชวยเหลอหรออ านวยความสะดวกชวคราว

แมวาประเทศฮองกงจะมระบบบรการส าหรบผสงอายหลากหลายบรการแตระบบบรการการดแลระยะยาวซงเปนสวนหนงในระบบการดแลผสงอายจ าเปนตองไดรบการพฒนา อยางตอเนอง โดยหนวยงานภาครฐตางๆ ทดแลทางดานระบบสขภาพ ระบบสวสดการ จ าเปนอยางยง ทจะตองเขามาท างานรวมกนเพอจดใหมบรการอยางหลากหลาย และสรางระบบบรการการดแล ระยะยาวอยางไรรอยตอ ซงประเทศฮองกงเองก าลงอยในชวงของการพฒนาและศกษารปแบบบรการ ทหลากหลายและเหมาะสมกบความตองการและความจ าเปนของผสงอาย นอกจากนแลวการพฒนาทกษะของผดแลกจ าเปนอยางยง ทงนเพอใหผดแลมความร สามารถใหบรการดแลผสงอายทม คณภาพได (“Improving Hong Kong’s Health Care System”, 2000)

ประเทศญปน ประเทศญปนเปนหนงในประเทศทกลายเปนสงคมผสงอายอยางรวดเรวทสดในโลก

(Mitchell, Piggott & Shimizutani, 2008) เนองจากประชาชนชาวญปนมอายขยเฉลยเพมมากขน ขณะทอตราการเกดกลบมอตราสวนทต า ปจจบนประเทศญปนประสบกบปญหาการทไมมผดแลผสงอายแบบเดมทเคยเปนมาแตอดตคอระบบการดแลโดยครอบครว เพอแกปญหาดงกลาวรฐบาล

25

ญปนไดด าเนนนโยบายระบบประกนการดแลระยะยาวภาคบงคบแตอยภายใตการดแลของรฐ (Mandatory public long-term care insurance: LTCI) ซงเรมด าเนนการมาตงแตป ค.ศ. 2000 ซงการไดรบความชวยเหลอในระบบ LTCI นจะอยในรปแบบของบรการเพยงเทานน จะไมอยในรปของการใหความชวยเหลอโดยการใหเงน (Cash allowance) โดยผประกนตนสามารถเลอกบรการ ทตนเองตองการ นอกจากนแลวผประกนตนยงสามารถเลอกผใหบรการไดอกดวย (Tamlya et al., 2011) ภายใตระบบประกนการดแลระยะยาวของภาครฐ ผประกนตนจะถกแบงออกเปนสองกลม ตามอาย คอกลมอายตงแต 65 ป และกลมอาย 40-64 ป โดยผมสทธทจะใชบรการการ LTCI สวนใหญแลวมกจะเปนคนกลมแรกคอกลมอายตงแต 65 ป ซงผทจะมสทธจะใหบรการของ LTCI จะตองมใบรบรองทเรยกวา “Long-term care certification” การทจะไดใบรบรองเพอใหมสทธ ใชบรการของ LTCI จ าเปนตองแจงความประสงคทองคกรปกครองสวนทองถนทตนเองไดขน ทะเบยนไว เนองจากภารกจดงกลาวรฐบาลญปนไดมอบหมายใหเปนความรบผดชอบของทองถน ซงเปนรปแบบหนงของการกระจายอ านาจดานระบบสขภาพ จากนนจะเปนหนาทของ Long-term care certification board ในการพจารณาวาผประกนตนมความเหมาะสมทจะไดรบบรการ Nursing care หรอบรการใดๆ จาก LTCI ซง Long-term care certification board ประกอบดวยบคคลทมความเชยวชาญดานตางๆ อาท กลมแพทย สาธารณสข ผเชยวชาญดานงานสวสดการ ซงจะท า การประเมนผประกนตนในดานสขภาพกาย และสขภาพจต ซงการพจารณาจะด าเนนการภายใน 30 วน หากผประกนตนผานการพจารณาดงกลาวซงถอเปนการพจารณาขนแรก ในขนตอไปจะเปน การพจารณาถงระดบของการดแลท เหมาะสมตามความจ าเปนของการไดรบการดแลและ ความชวยเหลอตางๆ (Simizutani & Inakura, 2007).

การทประเทศญปนมระบบประกนสขภาพสขภาพส าหรบผสงอายแบบ LTCI ท าใหอตราการใชบรการทเปนทางการ (Formal care) เพมมากขน แตการทม LTCI กชวยลดปญหาภาระคาใชจายทเกดขนจากการดแลผสงอายในระยะยาวไดอยางมาก นอกจากชวยลดปญหาภาระคาใชจายแลว LTCI ยงชวยท าใหเกดการแขงขนในตลาดซงสงผลท าใหประชาชนมตวเลอกอยางหลากหลายและบรษทประกนทแสวงหาก าไรกเขามามบทบาทมากขนท าใหปญหาตางๆ ทเกดขนจากระบบราชการ (เชน ปญหาความลาชา) ลดนอยลงและสทธประโยชนส าหรบผประกนตนภายใต LTCI มดงน (Ihara, n.d.)

1. บรการดแลทบาน (Home Care Service) มพยาบาลเยยมบาน และการดแลทบาน (Home care) ตลอด 24 ชวโมง มบรการกายภาพบ าบดทบาน และศนยดแลระหวางวน Medical management การดแลชวงสนเพอใหผดแลไดพก (Respite care service) ศนยดแลระหวางวน Group-home service ส าหรบผมปญหาดานความจ าเสอม บรการเยยมบานเพอใหบรการอาบน า (Mobile bath-tub)

26

Home-care devices บรการอปกรณใหความชวยเหลอตางๆ เชน รถเขน เตยงนอนแบบพเศษ เปนตน

การปรบรปแบบบานใหม (Minor home remodeling) เชน การสรางราวจบ การท าพนราบ เปนตน

2. บรการดแลในสถานบรการ (Institutional Services) Special nursing homes ส าหรบผสงอาย มสถานบรการดแลดานสขภาพส าหรบผสงอาย มโรงพยาบาลส าหรบผสงอายโดยมแผนกส าหรบการดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย

3. Care Management Service

ประเทศสงคโปร Choon, Shi’en & Chan (2008) นอกจากประเทศญปนทกาวเขาสการเปนสงคม

ผสงอายอยางรวดเรวแลว สงคโปรเปนอกหนงประเทศในทวปเอเชยทกลายเปนสงคมผสงอาย อยางเรวมาก ซงสถานการณอตราการเกดกมไดแตกตางจากประเทศญปน กลาวคอ ประเทศสงคโปร มอตราการเกดทต า และอายขยโดยเฉลยกเพมมากขน ซงท าใหประเทศสงคโปรตองประสบกบปญหาสงคมผสงอายเชนเดยวกบประเทศญปนไปโดยปรยาย นอกจากนแลวประเทศสงคโปรยงใหค าจ ากดความส าหรบผสงอายไวเหมอนกนกบประเทศญปนคอการทก าหนดอายของผสงอายไวเทากนคอ อายตงแต 65 ป

บรการดแลระยะยาวในประเทศสงคโปรเปนบรการทจดไวส าหรบผทมปญหาสขภาพเรอรงซงสงผลใหบคคลไมสามารถปฏบตกจวตรประจ าวนไดอยางปกต ท าใหตองการการดแลทางการแพทยและ Palliative care บรการดแลระยะยาวครอบคลมบรการทางการแพทยแบบตอเนอง และบรการทางสงคม ในประเทศสงคโปรการดแลระยะยาวไมไดมงเนนไปทการรกษาแตมงเนนไปทการจดการกบผลทเกดขนจากการเจบปวย เนองจากผปวยทตองการการดแลระยะยาวโดยสวนใหญแลวมความเปนไปไดนอยทพวกเขาจะกลบไปมสขภาพและสามารถปฏบตกจกรรมตางๆ ไดปกตดงเดม

รปแบบหรอบรการดแลระยะยาวในประเทศสงคโปรมความคลายคลงกนกบประเทศพฒนาอนๆ โดยทวไป กลาวคอ มบรการ Nursing homes, day-cares, home healthcare และ hospice care อยางไรกตามรปแบบบรการทไมเปนทางการ (Informal care) คอการดแลโดยครอบครว ยงถอวามบทบาทอยมาก และมอตราสวนทเพมมากขนเรอยๆ ซงในป ค.ศ. 2005 พบวาผสงอาย รอยละ 87 อาศยอยกบครอบครว ผใหบรการหลกในการดแลระยะยาวในประเทศสงคโปรคอ Voluntary welfare organizations ภายใตการสนบสนนจากภาครฐ นอกจากงบประมาณสนบสนนจากภาครฐแลว Voluntary welfare organizations ยงมการหารายไดจากการขอบรจาคจากชมชนเพมเตมอกดวย

27

ประเทศสงคโปรเปนอกหนงประเทศทใชระบบประกนสขภาพเขามาจดการเกยวกบระบบสวสดการแกผสงอาย ประชาชนชาวสงคโปรและบคคลทเปน Permanent residents (PRs) จะตองเขาสระบบการออม (Social security savings) ส าหรบการดแลระยะยาวนนจะอยในระบบประกนทเรยกวา ElderShield ซงบคคลทมการออมผานระบบประกน Medisave จะไดรบสทธหลกประกนแบบ ElderShield โดยอตโนมต ซงผประกนตนจะถกประเมนโดยแบบทดสอบการประกอบกจวตร ประจ าวน (ADLs) จ านวน 6 กจกรรม (dressing, toileting, washing, feeding, mobility, transferring) โดยหากไมสามารถประกอบกจวตรประจ าวนได 3 ใน 6 กจกรรม ผประกนตนจะไดรบความชวยเหลอทางดานการเงนเปนรายเดอน เชน ในป ค.ศ. 2007 ผประกนตนไดรบเงนจ านวน S$300 ตอเดอน (Eldershield 300) เปนตน (Liu & Yeu, 1999)

การจดบรการดแลระยะยาวและความพรอมดานตางๆ การจดบรการดแลระยะยาวจ าเปนตองมความพรอมในดานตางๆ ทพอจะสรปไดจาก

การทบทวนวรรณกรรมทเกยวของกบระบบการดแลระยะยาวของประเทศตางๆ รวมทงประเทศไทย ดงน

1. ความพรอมดานสถานบรการ สถานบรการอาจไมจ าเปนตองเปนโรงพยาบาลเสมอไป แตสถานบรการสามารถเปนไดทงศนยบรการในชมชน หรอสถานดแลทสรางขนมาเพอบรการดแล ระยะยาวโดยเฉพาะ

2. ความพรอมดานบคลากร บคลากรท ใหการดแลระยะยาวมทงแบบท เปนทางการ (Formal caregivers) และทไมเปนทางการ (Informal caregivers) ซงบคลากรทใหการดแลจ าเปน ตองมทกษะและความรในการดแลและใหความชวยเหลอผสงอายหรอผทตองการการดแลระยะยาว การเตรยมบคลากรเฉพาะดาน และการใหความรแกคนในครอบครว เพอน หรอญาต ของบคคล ทตองการการดแลระยะยาวจงเปนสงทมความจ าเปนอยางยง

3. ระบบการเงนการคลง อาจถอไดวาระบบการเงนการคลงเปนกลไกส าคญอยางมาก ในการจดบรการ ซงประเทศทมระบบประกนสขภาพรองรบระบบการดแลระยะยาว โดยการรวมกองทนระหวางงบประมาณส าหรบบรการการดแลระยะยาวและงบประมาณส าหรบบรการสขภาพไวดวยกน เชน ประเทศสงคโปรหรอการแยกกองทนส าหรบการดแลระยะยาวออกมาตางหาก เชน ประเทศญปน หรอประเทศออสเตรเลย (กนษฐา บญธรรมเจรญ และศรพนธ สาสตย , 2551) การมระบบการเงนการคลงทเปนรปแบบเฉพาะเชนนจะเปนหลกประกนแกประชาชนวาเมอมความจ าเปนส าหรบการดแลระยะยาวประชาชนจะไดรบการดแลตามสทธทพงไดรบตามขอก าหนดของระบบหลกประกน

4. การประเมนความจ าเปน (mean-test) เปนการประเมนรายไดและสภาพความเปนอยของผสงอาย ซงใชเปนหนงในหลกเกณฑประกอบการพจารณาวาผสงอายมความเหมาะสมทจะไดบรการการดแลระยะยาวหรอไม เนองจากอาจมการเขาใชบรการเกนความจ าเปน ท าใหเปนภาระตอ คาใชจายภาครฐ

28

5. การประเมนระดบความจ าเปน (needs) และระดบของบรการทเหมาะสม นอกจาก การคดกรองดานเศรษฐฐานะของผใชบรการแลว การจดบรการการดแลระยาวทเหมาะสมตามความระดบความจ าเปนของการไดรบบรการถอเปนสงส าคญส าหรบการบรหารจดการทมประสทธภาพ การประเมนระดบความจ าเปนอาจผานคณะกรรมการประเมน (Board) หรอการใชแบบทดสอบ การปฏบตกจวตรประจ าวน (ADLs) เปนตน

6. การควบคมคณภาพของสถานบรการ นอกจากการประเมนหรอการคดกรองตวบคคล ทจะเขารบบรการหรอการจะเปนผมสทธไดรบการดแลระยะยาวหรอไดรบการชวยเหลอใดๆ ตามทระบบดแลระยะยาวพงจะเออประโยชนให สถานบรการกควรไดรบการตรวจสอบจากทงหนวยงานภาครฐและเอกชนวาเปนสถานบรการทมคณภาพ สามารถใหบรการไดตามมาตรฐานหรอเปนไปตามหลกเกณฑทตงไว ทงนเพอเปนการรบรองแกผใชบรการวาจะไมไดรบความเสยหายจากการเขารบบรการ

7. ส าหรบประเทศไทยทยงไมมระบบหลกประกนสขภาพรองรบระบบการดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย การเตรยมความพรอมดานก าลงคน การสรางองคความรใหกบครอบครว ญาต เพอน หรอเครอขายชมชนในการดแลผสงอาย ถอเปนการเตรยมความพรอมเพอรองรบระบบทจะพฒนา ในอนาคต ซงมแนวโนมจะเปนรปแบบทใชชมชนชนเปนฐาน (Community-based) ในการดแล ระยะยาว

29

บทท 3 ระเบยบวธการวจย

เปนการศกษาวจยเชงพรรณนาเพอศกษาความพรอมและความตองการในการจดบรการสขภาพผสงอายระยะยาวของโรงพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสข โดยการเกบขอมลเชงปรมาณแบงออกเปน ขอมลของสถานบรการระดบตางๆ ขอมลผสงอายและญาตทมารบบรการในสถานบรการระดบตางๆ ไดแก โรงพยาบาลศนย โรงพยาบาลทวไป โรงพยาบาลชมชน และโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ และขอมลของกลมผใหบรการ การเกบขอมลเชงคณภาพแบงออกเปน การสมภาษณผบรหาร และการท ากระบวนการ focus group ในกลมบคลากรทางการแพทยและสาธารณสข ในสถานบรการระดบตางๆ ในพนท 4 จงหวด ไดแก จงหวดล าปาง อางทอง ขอนแกน และกระบ กลมประชากรทศกษาประกอบดวย 1. สถานบรการสขภาพในสงกดกระทรวงสาธารณสข ไดแก รพศ./รพท,รพช และ รพ.สต 2. ผบรหาร ไดแก ผอ านวยการสถานบรการสขภาพ หวหนากลมงานตางๆ และบคลากร ทรบผดชอบงานดานผสงอาย 3. ผใหบรการดานสขภาพ ไดแก แพทย พยาบาล และสหสาขาวชาชพ 4. ผสงอาย 5. ครอบครวผสงอาย กลมตวอยาง

1. โรงพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสข ไดแก โรงพยาบาลศนย โรงพยาบาลทวไป โรงพยาบาลชมชน และ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล (รพ.สต.) ครอบคลมสถานบรการในภาพประเทศ

2. กลมผ บรหาร คอ ผ อ านวยการหรอหวหนากล มงานหรอผท มอ านาจในการก าหนดนโยบายของสถานบรการในสงกดกระทรวงสาธารณสขแตละระดบ เกบขอมลในพนท จงหวด ทเลอกแบบเฉพาะเจาะจง จ านวน 4 จงหวด ไดแก จงหวดล าปาง อางทอง ขอนแกน และกระบ

3. กลมผใหบรการดานสขภาพ คอ บคลากรทางการแพทยและสาธารณสขทมประสบการณหรอใหบรการสขภาพในผสงอาย เกบขอมลในพนทจงหวดทเลอกแบบเฉพาะเจาะจง จ านวน 4 จงหวด ไดแก จงหวดล าปาง อางทอง ขอนแกน และกระบ

4. กลมตวอยางผสงอาย คอ ผทมอาย 60 ป ขนไป ทเปนผสงอายกลมท 2 (ชวยเหลอตนเองไดบางสวน) และกลมท 3 (ชวยเหลอตนเองไมไดเลย) ทมาใชบรการในสถานบรการแตละระดบ ในชวงระยะเวลาทท าการศกษาขณะนน เกบขอมลในพนทจงหวดทเลอกแบบเฉพาะเจาะจง จ านวน 4 จงหวด ไดแก จงหวดล าปาง อางทอง ขอนแกน และกระบ

5. กลมครอบครวผสงอาย คอ ผทดแล หรอผสงอายอาศยอยดวยซงเปนผสงอายในกลมท 2 (ชวยเหลอตนเองไดบางสวน) และกลมท 3 (ชวยเหลอตนเองไมไดเลย) ทพาผสงอายมารบบรการสขภาพ

30

ในแตละระดบสถานบรการ ในชวงระยะเวลาทท าการศกษาขณะนน เกบขอมลในพนทจงหวดทเลอกแบบเฉพาะเจาะจง จ านวน 4 จงหวด ไดแก จงหวดล าปาง อางทอง ขอนแกน และกระบ วธด าเนนการศกษา

1. ทบทวนงานวจยและขอมลดานสถานการณการจดบรการหรอรปแบบจดบรการสขภาพผสงอายระยะยาวของโรงพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสขในปจจบนจากหนวยงานในประเทศ เชน จากสถาบนเวชศาสตรผสงอาย สถาบนวจยระบบสาธารณสข มสผส. สปสช. สภาวจยแหงชาต สมาคมพฤฒาวทยาและเวชศาสตรผสงอายไทย สภาผสงอายแหงประเทศไทย มหาวทยาลยตางๆ และหนวยงานตางอนๆ ทเกยวของ ดงน

- สถานการณผสงอาย - รปแบบการจดบรการสขภาพระยะยาวในประเทศไทย - ปญหาภาวะโรคเรอรงและภาวะพงพงของผสงอายทตองการการดแลในระดบตางๆ - การจดบรการดแลระยะยาวในตางประเทศ 2. การเกบขอมลโดยใชแบบสอบถามสงไปยงสถานบรการในสงกดกระทรวงสาธารณสข

ไดแก โรงพยาบาลศนย โรงพยาบาลทวไป โรงพยาบาลชมชน โดยเลอกทกโรงพยาบาล และโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล (รพ.สต.) ครอบคลมในภาพประเทศ

3. ประเดนเกบขอมลจากโรงพยาบาล ขอมลเชงปรมาณ : ความพรอมและความตองการในการจดบรการการสขภาพผสงอาย

ในปจจบนของสถานบรการแตละระดบ 3.1 แบบสอบถามสอบถามผรบบรการ ไดแก ผสงอายโดยเปนผสงอายกลมท 2 (ชวยเหลอ

ตนเองไดบางสวน) และกลมท 3 (ชวยเหลอตนเองไมไดเลย) โดยใชแบบทดสอบ Barthel index ในการคดกรองแยกกล มผ สงอายและใชขอมลจากการคดกรองกล มผ สงอายของโรงพยาบาล ในกรณผ สงอายทไมเคยไดรบการคดกรองใหคดกรองใหมในกลมผ สงอายทมารบบรการในชวงระยะเวลาทท าการศกษา ในพนท 4 จงหวดทเลอกเฉพาะเจาะจง ไดแก จงหวดล าปาง อางทอง ขอนแกน และกระบ

3.2 ผใหบรการประกอบดวย แพทย ทนตแพทย พยาบาล นกกายภาพบ าบด นกโภชนาการ นกอาชวบ าบด นกสงคมสงเคราะห และทมสหสาขาวชพ ทเกยวของโดยตองเปนผทใหบรการ/ดแลหรอเคยมประสบการณในการดแลผปวยผสงอายในกลมท 2 (ชวยเหลอตนเองไดบาง) และกลมท 3 (ชวยเหลอตนเองไมไดเลย) เกบขอมลในพนทจงหวดทเลอกแบบเฉพาะเจาะจง จ านวน 4 จงหวด ไดแก จงหวดล าปาง อางทอง ขอนแกน และกระบ โดยการสมอยางงาย ตามจ านวนโรงพยาบาลทงในเขตอ าเภอและจงหวด โรงพยาบาลละ 5 คน

3.3 ครอบครวผสงอายทดแลผสงอายในกลมท 2 (ชวยเหลอตนเองไดบางสวน) และกลมท 3 (ชวยเหลอตนเองไมไดเลย) เกบขอมลครอบครวผสงอายในพนทจงหวดทเลอกแบบเฉพาะเจาะจง จ านวน 4 จงหวด ไดแก จงหวดล าปาง อางทอง ขอนแกน และกระบ โดยการสมอยางงายตาม จ านวนอ าเภอทมสถานบรการตงอย

31

4. การเกบขอมลเชงคณภาพ 4.1 การท ากระบวนการ focus group ในกลมบคลากรทางการแพทยและสาธารณสข

ในประเดน ความพรอมดานศกยภาพและโอกาสในการจดบรการสขภาพผสงอายระยะยาวของสถานบรการ

4.2 การสมภาษณผบรหาร ประกอบดวย ผอ านวยการหรอรองผอ านวยการ/หวหนาฝาย ทดแลงานผสงอาย ของสถานบรการทง 3 ระดบ เกบขอมลในพนทจงหวดทเลอกแบบเฉพาะเจาะจง จ านวน 4 จงหวด ไดแก จงหวดล าปาง อางทอง ขอนแกน และกระบ

การค านวณกลมตวอยาง

n = Z2PQ d2 แทนคา n = (1.96)2X 0.025 X 0.975 (0.05)2 n = 57.59 คน โดย Z = (1.96) 2

P = 0.039 คอ กลมทชวยเหลอตนเองไดบางสวน และชวยเหลอตนเองไมได/ พการ/ทพพลภาพ รอยละ 3.9 (สถาบนเวชศาสตรผสงอาย,2551)

Q= 0.961 (1-0.039) d2 = (0.05) 2

ผเกบขอมล

ผวจย และผชวยวจยในพนท ทท าการศกษาวจย โดยผชวยวจยจะไดรบการชแจ งรายละเอยดในการศกษาวจย เครองมอการวจย และการเกบขอมลในพนท การวเคราะหขอมล การวเคราะหขอมลในการศกษานใชโปรแกรมสถตทางคอมพวเตอรในการวเคราะห โดยใชสถตเชงพรรณนา ในขอมลเชงปรมาณไดแก ความถ รอยละวเคราะหหาคาเฉลย และล าดบคะแนนใชสถต ชวงคะแนน (rang scale) และการวเคราะหเพอบอกความแตกตางอยางมนยส าคญ ทางสถตใช chi-square test, t-test เครองมอวจย 1. เครองมอการวจยชดท 1 แบบสอบถามความพรอม ความตองการ ส าหรบ สถานบรการแตละระดบ ในการจดบรการระบบการดแลสขภาพเพอสนบสนนระบบการดแลระยะยาวของสถานบรการทสงกดกระทรวงสาธารณสข 2. เครองมอการวจยชดท 2 แบบสมภาษณ ส าหรบผบรหาร ประเดนศกยภาพและโอกาสของโรงพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสขในการจดการบรการเพอสนบสนนระบบการดแล ระยะยาว

32

3. เครองมอการวจยชดท 3 แบบสอบถาม โดยผวจยก าหนดรายละเอยดเพอการใชสมภาษณผใหบรการทางการแพทย ประเดนศกยภาพและโอกาสของโรงพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสขในการจดการบรการเพอสนบสนนระบบการดแลระยะยาว

4. เครองมอการวจยชดท 4 แบบสอบถาม โดยผวจยก าหนดรายละเอยดเพอการใชสมภาษณผสงอายทมารบบรการดานสขภาพในสถานบรการแตละระดบ ประเดน ความตองการ ในการจดบรการสขภาพผสงอายระยะยาวของสถานบรการ

5. เครองมอการวจยชดท 5 แบบสอบถาม โดยผวจยก าหนดรายละเอยดเพอการใชสมภาษณครอบครวและผดแลทมารบบรการดานสขภาพในสถานบรการแตละระดบ ประเดน ความตองการในการจดบรการสขภาพผสงอายระยะยาวของสถานบรการ

ระยะเวลาท าการวจย และแผนการด าเนนงานตลอดโครงการวจย ระยะการศกษา 1 ป ตลาคม 2555-กนยายน 2556 แผนการด าเนนงาน

รายละเอยด ปงบประมาณ 2555-2556 ต.ค. พ.ย. ธ.ค. ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย.

1. ประชมเชงปฏบตการวางแผนและด าเนนงานวจย และกลมยอยทมงานวจย

2. ทบทวนวรรณกรรมในประเทศและตางประเทศทเกยวของ

3. สรางเครองมอวจย

4. เกบขอมลสถานบรการทศกษา

5. วเคราะหขอมล

6. จดท าขอเสนอแนะเชงนโยบาย

7. เขยนรายงานการวจยและจดพมพรายงานการวจย

33

บทท 4 ผลการศกษา

จากการศกษาความพรอมและความตองการสนบสนนในการจดบรการสขภาพผสงอายระยะยาวของโรงพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสขศกษาในพนท 4 ไดแก จงหวดล าปาง ขอนแกน อางทอง และกระบ โดยแบงการศกษาออกเปน 2 สวน คอ 1) การเกบขอมลเชงปรมาณ ซงด าเนนการเกบขอมลในสถานบรการระดบตางๆ โดยสงแบบสอบถามไปยงสถานบรการในสงกดกระทรวงสาธารณสขประกอบดวย โรงพยาบาลศนย โรงพยาบาลทวไป โรงพยาบาลชมชน และโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล และเกบขอมลโดยใชแบบสอบถามในกลมผสงอายและญาตทมารบบรการในสถานบรการและกลมผ ใหบรการในสถานบรการระดบตางๆ และ 2) การเกบขอมล เชงคณภาพ จากการสมภาษณผบรหารและระดบหวหนากลมงาน และการท ากระบวนการ Focus group ในกลมบคลากรทางการแพทยและสาธารณสข

ตอนท 1 สถานการณศกษาความพรอมและความตองการสนบสนนในการจดบรการเพอดแลผสงอายระยะยาวของสถานบรการในสงกดกระทรวงสาธารณสข จากการเกบขอมลโดยวธการสงแบบสอบถามไปยงสถานบรการในสงกดกระทรวงสาธารณสข ผลการตอบแบบสอบถามกลบมาจ านวน 533 โรงพยาบาล แบงตามระดบสถานบรการดงน โรงพยาบาลศนย รอยละ 3.3 โรงพยาบาลทวไป รอยละ 7.6 โรงพยาบาลชมชน รอยละ 71.4 และโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล รอยละ 17.7 (รปภาพท 1) จ านวนผสงอายทมารบบรการ ในชวง 1 ป (พ.ศ. 2555) พบผสงอายในแผนกผปวยในอยระหวาง 1-750 คน รอยละ 44.6 และมากกวา 1,500 คน รอยละ 34.4 และแผนกผปวยนอก มากกวา 5,600 คน รอยละ 39.5 และ 1-2,800 คน รอยละ 33.7 (ตารางท 1) รปแบบการจดบรการส าหรบผสงอาย พบวา รอยละ 22.5 หอผปวยสงอาย แผนกผปวยใน (IPD) รองลงมาคอ แผนกผปวยนอกคลนกเฉพาะโรคและศนยประสานงานผสงอาย รอยละ 13.4, คลนกผสงอาย รอยละ 12.6, หนวยบรการสขภาพเคลอนท รอยละ 12.2, หนวยเตรยมผปวยกลบบาน (Discharge Planning) รอยละ 7.9 และระบบสงตอผปวย รอยละ 6.4 ตามล าดบ (รปภาพท 2)

34

รปภาพท 1 รอยละสถานบรการทผสงอายตอบแบบสอบถาม ณ วนสมภาษณ

ตารางท 1 จ านวนและรอยละระดบสถานบรการทผสงอายทมารบบรการ จ าแนกตามแผนกการใหบรการ

จ านวนคนไข ระดบสถานบรการ

รวม P-value รพศ. (%)

รพท. (%)

รพช. (%)

รพ.สต.(%)

บรการผปวยใน

1-750 คน 0 (0.0) 3 (0.9) 141 (43.7) 0 (0.0) 144 (44.6)

0.000 751-1,500 คน 0 (0.0) 0 (0.0) 68 (21.1) 0 (0.0) 68 (21.1)

มากกวา 1,500 คน 11 (3.4) 32 (9.9) 68 (21.1) 0 (0.0) 111 (34.4)

รวม 11

(3.4) 35

(10.8) 277

(85.8) 0

(0.0) 323

(100.0)

บรการผปวยนอก

1-2,800 คน 0 (0.0) 10 (0.3) 79 (20.8) 48(12.6) 128 (33.7)

0.000 2,801-5,600 คน 1 (0.3) 2 (0.5) 95 (25.0) 4 (1.1) 102 (26.8)

มกกวา 5,600 คน 7 (1.8) 28 (7.4) 114 (30.0) 1 (0.3) 150 (39.5)

รวม 8

(2.1) 31

(8.2) 288

(75.8) 53

(13.9) 380

(100.0)

35

รปภาพท 2 รอยละรปแบบการจดบรการสขภาพส าหรบผสงอาย

เมอพจารณาตามระดบสถานบรการ พบวา รพศ. ,รพท. และรพช. มการจดบรการ ผปวยสงอาย แผนกผปวยใน (IPD) มากทสด รอยละ 0.8, 1.8 และ 16.2 ตามล าดบ และมความแตกตางระหวางรปแบบการจดบรการส าหรบผสงอายกบระดบของสถานบรการอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.000) พบวารปแบบการจดบรการขนกบศกยภาพและความพรอมของสถานบรการ เชน คลนกผสงอาย แผนกผปวยนอกคลนกเฉพาะโรค และศนยประสานงานผสงอาย เปนตน แตไมพบความแตกตางของการเตรยมผปวยกลบบานกบระดบของสถานบรการ (p=0.100) (ตารางท 2)

ลกษณะการจดบรการหรอหนวยบรการพเศษส าหรบผสงอาย พบวาเปนการจดบรการการดแลสขภาพผสงอายทบานมากทสด รอยละ 23.8 รองลงมาคอ บรการใหยม/เชาอปกรณ รอยละ 21.4, จตอาสารอยละ 13.9, การดแลผปวยระยะสดทาย รอยละ 12.6, ศนยฟนฟสมรรถภาพรางกาย รอยละ 9.1 และบรการสขภาพฟน รอยละ 8.8 ตามล าดบ (รปภาพท 3) เมอพจารณาตามระดบ สถานบรการ พบวาสถานบรการระดบรพช.และรพ.สต. จดบรการดแลสขภาพผสงอายทบานมากทสด รอยละ 16.6 และ 4.9 ตามล าดบ สถานบรการระดบรพช. จดบรการใหยม/เชาอปกรณมากทสด รอยละ 16 สวนสถานบรการระดบรพศ. จดบรการจตอาสามากทสด รอยละ 0.8 พบวามความแตกตางระหวางลกษณะการจดบรการหรอหนวยบรการพเศษส าหรบผสงอายกบระดบของสถานบรการอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.000) พบวาสถานบรการมการจดบรการพเศษส าหรบผสงอาย ไดแก การดแลผสงอาย

รอยละ

รปแบบการจดบรการสขภาพ

36

ทบาน การบรการใหยม/เชาอปกรณ และจตอาสา เปนตน ขนกบศกยภาพและความพรอมของ สถานบรการนนๆ แตไมพบความแตกตางของการบรการแบบดแลกลางวนไปเชาเยนกลบ และการบรการใหยม/เชาอปกรณ เพราะทกระดบของสถานบรการมการใหบรการแบบคลงอปกรณส าหรบใหยมและเชา และการดแลแบบกลางวนมการด าเนนการนอยในสถานบรการระดบตางๆ เนองจากความไมพรอม ในหลายดานของสถานบรการ (ตารางท 3)

ตารางท 2 จ านวนและรอยละระดบสถานบรการจ าแนกตามรปแบบการจดบรการสขภาพ ส าหรบผสงอาย

รปแบบการจดบรการ ระดบสถานบรการ

รวม P-value รพศ. (%)

รพท. (%)

รพช. (%)

รพ.สต. (%)

คลนกผสงอาย 11

(0.6) 23

(1.3) 172 (9.6)

30 (1.7)

236 (13.2)

0.013

แผนกผปวยนอกคลนก เฉพาะโรค

4 (0.2)

14 (0.8)

203 (11.4)

30 (1.7)

251 (14.1)

0.000

แผนกผปวยนอกส าหรบ ผปวยสงอาย

6 (0.3)

10 (0.6)

45 (2.5)

21 (1.2)

82 (4.6)

0.001

หอผปวยสงอายแผนกผปวยใน 14

(0.8) 32

(1.8) 289

(16.2) 0

(0.0) 422

(18.8) 0.003

ศนยประสานงานผสงอาย 10

(0.5) 19

(1.0) 167 (9.4)

55 (3.1)

251 (14.1)

0.039

หนวยบรการสขภาพเคลอนท 9

(0.4) 21

(1.2) 171 (9.6)

28 (1.6)

229 (12.8)

0.037

Home Health Care 0

(0.0) 2

(0.1) 37

(2.1) 2

(0.1) 41

(2.3) 0.047

หนวยเตรยมผปวยกลบบาน 3

(0.2) 11

(0.6) 98

(5.5) 35

(2.0) 147 (8.2)

0.100

ระบบสงตอผปวย 5

(0.3) 10

(0.5) 98

(5.5) 7

(0.4) 120 (6.7)

0.002

อนๆ 5

(0.3) 4

(0.2) 67

(3.8) 17

(0.9) 93

(5.2) -

รวม 67

(3.7) 146 (8.1)

1,347 (75.6)

312 (12.8)

1,872 (100.0)

37

รปภาพท 3 รอยละลกษณะการจดบรการหรอหนวยบรการพเศษส าหรบผสงอายของสถานบรการ

ตารางท 3 จ านวนและรอยละระดบสถานบรการจ าแนกตามลกษณะการจดบรการหรอ มหนวยบรการพเศษส าหรบผสงอาย

ลกษณะการจดบรการ หรอมหนวยบรการพเศษ

รพศ. (%)

รพท. (%)

รพช. (%)

รพ.สต. (%)

รวม P-value

ศนยฟนฟสมรรถภาพทางกาย 11

(0.6) 17

(1.0) 123 (7.0)

14 (0.8)

165 (9.3)

0.000

บรการดแลสขภาพฟน 5

(0.3) 14

(0.8) 95

(5.4) 45

(2.5) 159 (9.0)

0.000

การดแลระยะกลาง 5

(0.3) 8

(0.5) 39

(2.2) 1

(0.1) 53

(3.0) 0.000

ศนยดแลผปวยสมองเสอม 2

(0.1) 2

(0.1) 8

(0.5) 0

(0.0) 12

(0.7) 0.020

การดแลผปวยชวคราว 0

(0.0) 0

(0.0) 8

(0.5) 7

(0.4) 15

(0.8) 0.023

การดแลกลางวนแบบไปเชา-เยนกลบ

0 (0.0)

1 (0.1)

17 (1.0)

9 (0.5)

27 (1.5)

0.132

การดแลผปวยระยะสดทาย 11

(0.6) 16

(0.9) 183

(10.4) 18

(1.0) 228

(12.9) 0.000

รอยละ

ลกษณะการจดบรการหรอหนวยบรการ

38

ลกษณะการจดบรการ หรอมหนวยบรการพเศษ

รพศ. (%)

รพท. (%)

รพช. (%)

รพ.สต. (%)

รวม P-value

การดแลสขภาพผสงอายทบาน 11

(0.6) 38

(2.1) 294

(16.6) 87

(4.9) 430

(24.3) 0.000

บรการใหยม/เชาอปกรณ 12

(0.7) 29

(1.6) 282

(16.0) 63

(3.6) 386

(21.8) 0.368

จตอาสา 14

(0.8) 24

(1.4) 167 (9.4)

47 (2.8)

252 (14.3)

0.015

อนๆ 2

(0.1) 3 (0.2)

31 (1.8)

5 (0.3)

41 (2.4)

-

รวม 73

(4.1) 152 (8.6)

1,247 (70.5)

296 (16.8)

1,768 (100.0)

บคลากรทางการแพทยและสาธารณสขทท างานหรอรบผดชอบงานดานผสงอาย พบวา รอยละ 58 เปนพยาบาลวชาชพมากทสด รองลงมาคอ แพทย รอยละ 12.9, นกกายภาพบ าบด รอยละ 11.1, ผชวยพยาบาล รอยละ 4.3 และนกโภชนาการ รอยละ 4 .1 ตามล าดบ เมอพจารณา ตามระดบสถานบรการ พบวาทกระดบสถานบรการพยาบาลวชาชพเปนผทมบทบาทมากทสด และ ไมพบความแตกตางระหวางบคลากรทางการแพทยและสาธารณสขกบระดบของสถานบรการ ทผสงอายไปใชบรการ เชน พยาบาลวชาชพ แพทย และนกกายภาพบ าบด เปนตน แตพบวาม ความแตกตางระหวางบคลากรทางการแพทยต าแหนงนกโภชนาการบ าบดกบระดบของสถานบรการ ทผสงอายไปใชบรการอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.000) (รปภาพท 4, ตารางท 4) พบวาต าแหนง นกโภชนาการในสถานบรการมจ านวนนอยและสถานบรการบางแหงไมม เชน ระดบรพช.บางแหง และระดบรพ.สต. ไมม

39

รปภาพท 4 รอยละบคลากรทางการแพทยและสาธารณสขทท างานหรอรบผดชอบงาน ดานผสงอาย

ตารางท 4 จ านวนและรอยละระดบสถานบรการจ าแนกตามบคลากรทางการแพทย ทท างานหรอรบผดชอบงานดานผสงอาย

บคลากรทางการแพทย และสาธารณสข

ระดบสถานบรการ รวม P-value

รพศ. (%)

รพท. (%)

รพช. (%)

รพ.สต. (%)

แพทย 23

(0.5) 83

(2.0) 424

(10.1) 11

(0.3) 541

(12.9) 0.051

พยาบาลวชาชพ 33

(0.8) 482

(11.5) 1,783 (42.6)

132 (3.2)

2,430 (58.0)

0.241

นกกายภาพบ าบด 8

(0.2) 39

(0.9) 405 (9.7)

11 (0.3)

463 (11.1)

0.089

นกโภชนาการ 9

(0.2) 24

(0.6) 138 (3.3)

0 (0.0)

171 (4.1)

0.000

นกจตวทยา 8

(0.2) 16

(0.4) 79

(1.9) 0

(0.0) 103 (2.5)

0.849

รอยละ

บคลากรทางการแพทยและสาธารณสข

40

บคลากรทางการแพทย และสาธารณสข

ระดบสถานบรการ รวม P-value

รพศ. (%)

รพท. (%)

รพช. (%)

รพ.สต. (%)

นกสงคมสงเคราะห 7

(0.2) 22

(0.5) 12

(0.3) 0

(0.0) 41

(1.0) 0.284

นกอาชวบ าบด 3

(0.1) 3

(0.1) 21

(0.5) 0

(0.0) 27

(0.6) 0.380

ผชวยพยาบาล 2

(0.0) 21

(0.5) 143 (3.4)

13 (0.3)

179 (4.3)

0.457

นกกจกรรมบ าบด 3

(0.1) 4

(0.1) 28

(0.7) 2

(0.0) 37

(0.9) 0.964

อนๆ 3

(0.1) 8

(0.2) 132 (3.2)

55 (1.3)

198 (4.7)

-

รวม 99

(2.4) 702

(16.8) 3,165 (75.5)

224 (5.3)

4,190 (100.0)

งบประมาณสนบสนนการด าเนนงานดานผสงอาย พบวาสวนใหญเปนเงนบ ารงของโรงพยาบาล พบในสถานบรการระดบรพศ., รพท. และรพช. (รอยละ 1.1, 2.5 และ 24.8 ตามล าดบ)ในขณะทสถานบรการระดบรพ.สต. ไดรบงบสนบสนนจากองคกรปกครองสวนทองถน (รอยละ 5.7) (รปภาพท 5) หนวยงานหรอองคกรทจะสนบสนนการด าเนนงานเพอจดบรการดแลระยะยาวส าหรบผสงอายมากทสดคอ จตอาสา รอยละ 31.4 รองลงมาคอ องคกรปกครองสวนทองถน รอยละ 31, อาสาสมครสาธารณสข รอยละ 27.8 และชมรมผสงอาย รอยละ 4.6 ตามล าดบ (รปภาพท 6) เมอพจารณาตามระดบสถานบรการ พบวาสถานบรการระดบรพศ.,รพท., และรพช. มองวาองคกรปกครองสวนทองถนควรจะเปนหนวยงานสนบสนนในการจดบรการดานนมากทสด ในขณะทสถานบรการระดบรพ.สต. ใหความส าคญของจตอาสาทมบทบาทในการสนบสนน การจดบรการ รอยละ 7.2 พบวามความแตกตางของหนวยงานสนบสนนเพอจดบรการดแลระยะยาวระหวางจตอาสาและสถานบรบาลของเอกชนกบระดบของสถานบรการอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.000, p=0.002) โดยจตอาสาเปนหนวยสนบสนนการด าเนนงานในสถานบรการทกระดบ และสถานบรบาลเอกชนเปนสวนหนงในการสนบสนนเพอรองรบการดแลผสงอายระยะยาว โดยทญาตหรอครอบครวมสามารถในการจายได (ตารางท 5)

41

รปภาพท 5 รอยละระดบสถานบรการจ าแนกตามแหลงเงนทนหรองบประมาณสนบสนน การด าเนนงานผสงอาย

รปภาพท 6 รอยละหนวยงานสนบสนนทสนบสนนการจดบรการเพอการดแล ระยะยาวส าหรบผสงอาย

รอยละ

รอยละ

แหลงเงนทนหรองบประมาณสนบสนน

หนวยงานสนบสนนทสนบสนนการจดบรการ

42

ตารางท 5 จ านวนและรอยละระดบสถานบรการจ าแนกตามหนวยงานสนบสนน ในการจดบรการเพอดแลระยะยาวของสถานบรการ

หนวยงานสนบสนน ระดบสถานบรการ

รวม P-value รพศ.(%)

รพท.(%)

รพช. (%)

รพ.สต.(%)

จตอาสา 11

(0.9) 25

(2.0) 273

(21.5) 91

(7.2) 400

(31.4) 0.000

อาสาสมครสาธารณสข

10 (0.8)

22 (1.7)

252 (19.8)

70 (5.5)

354 (27.8)

0.698

องคกรปกครอง สวนทองถน

15 (1.2)

26 (2.0)

278 (21.9)

75 (5.9)

394 (31.0)

0.158

ชมรมผสงอาย 1

(0.1) 3

(0.2) 46

(3.6) 8

(0.6) 58

(4.6) 0.592

สถานบรบาลของเอกชน

4 (0.3)

3 (0.2)

17 (1.3)

4 (0.3)

28 (2.2)

0.002

องคกรภาคเอกชน เชน มลนธตางๆ

0 (0.0)

5 (0.4)

24 (1.9)

4 (0.3)

33 (2.6)

0.141

อนๆ 0

(0.0) 1

(0.1) 3

(0.2) 1

(0.1) 5

(0.4) 0.671

รวม 41

(3.2) 85

(6.7) 893

(70.2) 253

(19.9) 1,272

(100.0)

จากการศกษาพบวา ความตองการของสถานบรการเพอสนบสนนและรองรบ การจดบรการดแลระยะยาวส าหรบผสงอายมากทสด 3 อนดบแรก ไดแก งบประมาณในการด าเนนการ อตราก าลงของบคลากรดานผสงอาย และนโยบายทชดเจน (รอยละ 19.5, 19.4 และ 19.3 ตามล าดบ) รองลงมาคอ องคความรดานเวชศาสตรผสงอาย และสถานท (รอยละ 15.3 และ 15.2 ตามล าดบ) (รปภาพท 7)

43

รปภาพท 7 รอยละความตองการของโรงพยาบาลในการรองรบการจดบรการ เพอดแลระยะยาวในผสงอาย

และเมอพจารณาตามระดบสถานบรการ พบวาในสถานบรการระดบรพศ.และรพท. มความตองการ อนดบทหนงคอ นโยบายทชดเจน เพอรองรบการจดบรการดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย รองลงมาคอ อตราก าลงของบคลากรดานผสงอาย ในขณะทสถานบรการระดบรพช. และ รพ.สต. อนดบทหนงคอ งบประมาณในการด าเนนการ รองลงมาคอ อตราก าลงของบคลากร ดานผสงอาย (รปภาพท 8)

รอยละ

ความตองการของโรงพยาบาล

44

รปภาพท 8 รอยละระดบสถานบรการจ าแนกตามความตองการของโรงพยาบาล ในการรองรบการจดบรการเพอดแลระยะยาวในผสงอาย

กระบวนการการดแลขนพนฐานของโรงพยาบาลเพอการดแลระยะยาวส าหร บผสงอาย พบวามากกวารอยละ 50 มกระบวนการการดแลขนพนฐาน เชน การประเมนสขภาพ นอกเหนอจากโรคทมารกษาการเตรยมตวจ าหนาย ในขณะทการประเมนภาวะ Fecal impaction และ Incontinence นอยกวารอยละ 50 (รอยละ 31.3) (รปภาพท 9) เมอเรยงล าดบตามความส าคญของกระบวนการการดแลขนพนฐานในการจดบรการ อนดบหนง ไดแก การประเมนสขภาพ นอกเหนอจากโรคทมารกษา รอยละ 11.4 รองลงมาคอ มญาตรวมดแลและใหความรแกญาตในการดแล รอยละ 10.5, การสงตออยางเปนระบบและ Home Health Care ในผปวยทชวยเหลอตนเองไมไดรอยละ 9.9, การประเมน ADL ผสงอายทเปราะบาง ทกคน รอยละ 9.8 และการฟนฟสภาพรางกาย (Rehabilitation) ขณะอยในหอผปวย รอยละ 9.4 (รปภาพท 10)

รอยละ

ความตองการของโรงพยาบาล

45

เมอพจารณาตามระดบของสถานบรการ พบวามความแตกตางระหวางกระบวนการการดแลขนพนฐานในการดแลระยะยาวส าหรบผสงอายกบระดบของสถานบรการอยางมนยส าคญ ทางสถต (p=0.000) พบวากระบวนการการดแลขนพนฐานทจดบรการส าหรบดแลผสงอายไมไดม การด าเนนการทกระดบของสถานบรการขนกบความพรอมและศกยภาพของสถานบรการนนๆ แตไมพบความแตกตางของกระบวนการขนพนฐานในเรอง การประเมนสขภาพนอกเหนอจากโรคทมารกษา การประเมน ADL และการประเมนภาวะโภชนาการ เนองจากสถานบรการสวนใหญมการด าเนนการ ในแบบประเมนดงกลาวอยแลว (ตารางท 6)

รปภาพท 9 รอยละกระบวนการการดแลขนพนฐานของโรงพยาบาลเพอการดแลระยะยาว ส าหรบผสงอาย

รอยละ

กระบวนการการดแลขนพนฐาน

46

รปภาพท 10 รอยละกระบวนการการดแลขนพนฐานในการจดบรการส าหรบผสงอาย

รอยละ

กระบวนการการดแลขนพนฐาน

47

สถานบรการตอบวาความพรอมเชงระบบในการจดบรการสขภาพของหนวยใหบรการมากทสดสามอนดบแรกคอ ระบบ Home Health Care (HHC) มากทสด คะแนนคาเฉลยเทากบ 3.3±0.8 รองลงมาคอ ระบบรบ-สงตอ (Refer) คะแนนคาเฉลยเทากบ 3.2±0.8 และระบบยา คะแนนคาเฉลยเทากบ 3.1±0.9 และสถานบรการตอบวามความพรอมเชงระบบนอยทสดสามอนดบแรกคอ กรอบอตราก าลงของบคลากรทางการแพทยดานผสงอาย คะแนนคาเฉลยเทากบ 2.0±0.9 รองลงมาคอ งบประมาณในการด าเนนงานดานผสงอาย คะแนนคาเฉลยเทากบ 2.3±0.9 และสถานทในการจดบรการดานผสงอาย คะแนนคาเฉลยเทากบ 2.4±1.0 (ตารางท 7)

ตารางท 6 จ านวนและรอยละระดบสถานบรการจ าแนกตามกระบวนการการดแลขนพนฐาน ในการดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย

กระบวนการการดแลขนพนฐาน

ระดบสถานบรการ รวม P-value รพศ.

(%) รพท. (%)

รพช. (%)

รพ.สต. (%)

การประเมนสขภาพ นอกเหนอจากโรคทมารกษา

15 (0.3)

30 (0.7)

299 (6.9)

66 (1.5)

410 (9.5)

0.282

การประเมน ADL ผสงอายทเปราะบางทกคน

14 (0.3)

24 (0.6)

227 (5.3)

52 (1.2)

317 (7.4)

0.283

การประเมนภาวะโภชนาการ 15 (0.3)

20 (0.5)

252 (5.9)

61 (1.4)

348 (8.1)

0.056

การประเมนภาวะหกลม 13 (0.3)

26 (0.6)

236 (5.5)

34 (0.8)

309 (7.2)

0.000

การประเมนภาวะ Fecal impaction และ Incontinence

12 (0.3)

19 (0.4)

128 (3.0)

14 (0.3)

173 (4.0)

0.000

การฟนฟสภาพรางกาย (Rehabilitation) ขณะอยใน หอผปวย

16 (0.4)

29 (0.7)

322 (7.5)

7 (0.2)

374 (8.7)

0.000

การประเมนระบบบรการผสงอาย 13 (0.3)

18 (0.4)

197 (4.6)

36 (0.8)

264 (6.1)

0.017

การเตรยมตวจ าหนาย 15 (0.3)

33 (0.8)

329 (7.6)

11 (0.3)

388 (9.0)

0.000

การสงตออยางเปนระบบ และHome Health Care ในผปวย ทชวยเหลอตนเองไมได

15 (0.3)

36 (0.8)

364 (8.5)

59 (1.4)

474 (11.0)

0.000

48

กระบวนการการดแลขนพนฐาน

ระดบสถานบรการ รวม P-value รพศ.

(%) รพท. (%)

รพช. (%)

รพ.สต. (%)

มระบบการประเมนการบรการ 14 (0.3)

24 (0.6)

223 (5.2)

43 (1.0)

304 (7.1)

0.028

มญาตรวมดแลและใหความรแกญาตในการดแล

17 (0.4)

34 (0.8)

360 (8.4)

73 (1.7)

484 (11.2)

0.000

ยอมรบวฒนธรรมและความเชอ ทางศาสนาในกระบวนการรกษา

17 (0.4)

33 (0.8)

340 (7.9)

71 (1.6)

461 (10.7)

0.005

รวม 176

(4.1) 326

(7.6) 3,277 (76.1)

527 (12.2)

4,306 (100.0)

ตารางท 7 จ านวนและรอยละระดบความพรอมเชงระบบในการจดบรการสขภาพของหนวย ใหบรการในสถานบรการ

ความพรอมเชงระบบ ระดบความพรอมในการจดบรการ คาเฉลย

x± SD 1 2 3 4 5 ระบบ Home Health Care (HHC)

13 (2.4)

47 (8.7)

254 (47.0)

195 (36.0)

32 (5.9)

3.3±0.8

ระบบรบ-สงตอ (Refer) 19

(3.5) 61

(11.3) 273

(50.7) 163

(30.3) 22

(4.1) 3.2±0.8

ระบบยา 29

(5.5) 80

(15.1) 258

(48.8) 146

(27.6) 16

(3.0) 3.1±0.9

Discharge Planning 55

(10.5) 69

(13.2) 250

(47.7) 132

(25.2) 18

(3.4) 3.0±1.0

นโยบายการด าเนนงาน ดานผสงอายของหนวยงาน

56 (10.3)

105 (19.3)

251 (46.1)

109 (20.0)

23 (4.2)

2.9±1.0

การจดบรการOPD 45

(8.3) 102

(18.9) 290

(53.8) 89

(16.5) 13

(2.4) 2.9±0.9

การจดบรการ IPD 94

(18.2) 105

(20.3) 248

(48.1) 60

(11.6) 9

(1.7) 2.6±1.0

การบรหารจดการภายในหนวยงาน/แผนกดานผสงอาย

75 (13.8)

156 (28.8)

239 (44.1)

66 (12.2)

6 (1.1)

2.6±0.9

องคความรดานเวชศาสตรผสงอาย ของบคลากรทางการแพทยและสาธารณสข

58 (10.7)

166 (30.6)

245 (45.2)

69 (12.7)

4 (0.7)

2.6±0.9

49

ความพรอมเชงระบบ ระดบความพรอมในการจดบรการ คาเฉลย

x± SD 1 2 3 4 5 ระบบขอมล/สารสนเทศในการจดบรการ

58 (10.8)

157 (29.2)

252 (46.9)

65 (12.1)

5 (0.9)

2.6±0.9

สถานทในการจดบรการ ดานผสงอาย

120 (22.0)

179 (32.8)

175 (32.1)

64 (11.7)

8 (1.5)

2.4±1.0

อปกรณทางการแพทย ในการจดบรการดานผสงอาย

87 (16.1)

205 (38.0)

202 (37.4)

39 (7.2)

7 (1.3)

2.4±0.9

งบประมาณในการด าเนนงาน ดานผสงอาย

115 (21.3)

202 (37.3)

196 (36.2)

25 (4.6)

3 (0.6)

2.3±0.9

กรอบอตราก าลงของบคลากร ทางการแพทยดานผสงอาย

187 (34.4)

181 (33.3)

145 (26.7)

28 (5.2)

2 (0.4)

2.0±0.9

รวม 1,011 (13.4)

1,815 (24.1)

3,278 (43.6)

1,250 (16.6)

168 (2.2)

2.7±0.9

หมายเหต : หมายเลข 1 = มความพรอมนอยทสด 2 = มความพรอมนอย 3 = มความพรอมปานกลาง หมายเลข 4 = มความพรอมระดบมาก 5 = มความพรอมมากทสด

เมอพจาณาความพรอมเชงระบบตามระดบของสถานบรการ พบวาความพรอมดานกรอบอตราก าลงของบคลากรทางการแพทยดานผสงอายมปญหาทกระดบสถานบรการ โดยระดบ รพศ. มความพรอมระดบ 1 (คะแนนคาเฉลยเทากบ 1.7±0.9) และระดบรพท.,รพช.และรพ.สต. มความพรอมระดบ 2 (คะแนนคาเฉลยเทากบ 2.1±1.1, 2.0±0.9, 2.2±1.0 ตามล าดบ) และระดบ รพ.สต. ความพรอมเชงระบบระดบความพรอม 1 ในการจดบรการ IPD เพราะไมมการจดบรการ และสถานบรการระดบรพท.และรพ.สต. มความพรอมเชงระบบในเรองระบบ Home Health Care (HHC) ในความพรอมระดบ 4 (คะแนนคาเฉลยเทากบ 3.4±0.8, 3.5±0.8 ตามล าดบ) และพบวาม ความแตกตางกนระหวางคะแนนเฉลยของความพรอมเชงระบบของสถานบรการกบระดบของ สถานบรการอยางนอยมสองระดบสถานบรการอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.000, p=0.001, p=0.006, p=0.011) พบวาสถานบรการระดบรพศ./รพท., รพช. และรพ.สต. มความพรอมเชงระบบระดบ 3 ดานนโยบายการด าเนนงานดานผสงอายของหนวยงานและการจดบรการ OPD และม ความแตกตางกนระหวางคะแนนเฉลยของระดบสถานบรการกบองคความรดานเวชศาสตรผสงอายของบคลากรและระบบขอมลหรอสารสนเทศในการจดบรการ พบในสถานบรการระดบรพช. ซงมความพรอมเชงระบบในระดบ 2 ในขณะทสถานบรการระดบรพศ./รพท. และรพ.สต. มความพรอมเชงระบบในระดบ 3 (ตารางท 8)

50

การจดบรการพเศษส าหรบผสงอาย พบวาทกระดบสถานบรการมการจดบรการ Home Health care ส าหรบกลมผปวยสงอายมากทสด รอยละ 28.2 รองลงมาคอ การจดบรการ ฟนฟสขภาพ (Rehabilitation) ส าหรบกลมผปวยสงอายในสถานบรการ รอยละ 24.7 และการจดบรการฟนฟสขภาพ (Rehabilitation) ส าหรบกลมผปวยสงอายนอกสถานบรการ (Home Program) รอยละ 21.1 (รปภาพท 11) เมอพจารณาตามระดบของสถานบรการ พบวามความแตกตางระหวางการจดบรการพเศษของสถานบรการกบระดบของสถานบรการอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.000) พบวา สถานบรการมการจดบรการพเศษ เชน การดแลแบบ case manager การจดบรการ sub-acute care การจดบรการฟนฟสขภาพ (Rehabilitation) ส าหรบผสงอาย และการจดบรการจ าหนายผปวยอยางครบวงจร (Comprehensive dischange planing) ขนกบความพรอมและศกยภาพของสถานบรการแตละดบในการจดบรการส าหรบผสงอาย (ตารางท 9)

ตารางท 8 คะแนนและระดบความพรอมของสถานบรการในดานความพรอมเชงระบบเพอรองรบการจดบรการระยะยาวส าหรบผสงอาย

ความพรอมเชงระบบของสถานบรการ

ระดบสถานบรการ

F-test P-value

รพศ. รพท. รพช. รพ.สต.

x± SD ระดบความพรอม

x± SD ระดบความพรอม

x± SD ระดบความพรอม

x± SD ระดบความพรอม

นโยบายการด าเนนงานดานผสงอายของหนวยงาน 2.7±1.4 3 3.0±1.1 3 2.8±1.0 3 3.2±0.9 3 0.006

การบรหารจดการภายในหนวยงาน/แผนกดานผสงอาย 2.4±1.2 2 2.7±1.1 3 2.5±0.9 2 2.8±0.8 3 0.008

กรอบอตราก าลงของบคลากรทางการแพทยดานผสงอาย 1.7±0.9 1 2.1±1.1 2 2.0±0.9 2 2.2±1.0 2 0.079

อปกรณทางการแพทยในการจดบรการดานผสงอาย 2.3±1.1 2 2.7±1.0 3 2.4±0.9 2 2.3±0.7 2 0.218

สถานทในการจดบรการดานผสงอาย 2.2±1.3 2 2.5±1.2 2 2.3±1.0 2 2.7±0.9 3 0.011

งบประมาณในการด าเนนงานดานผสงอาย 2.2±1.0 2 2.4±0.9 2 2.2±0.9 2 2.3±0.9 2 0.691

องคความรดานเวชศาสตรผสงอายของบคลากรทางการแพทย และสาธารณสข

3.1±1.3 3 3.1±0.9 3 2.5±0.8 2 2.7±0.8 3 0.000

ระบบขอมล/สารสนเทศในการจดบรการ 2.8±1.1 3 2.7±0.9 3 2.5±0.8 2 3.0±0.8 3 0.000

การจดบรการ OPD 2.8±1.3 3 2.8±1.0 3 2.8±0.8 3 3.2±0.8 3 0.001

การจดบรการ IPD 2.6±1.2 3 2.7±1.0 3 2.8±0.9 3 1.6±0.8 1 0.000

51

ความพรอมเชงระบบของสถานบรการ

ระดบสถานบรการ

F-test P-value

รพศ. รพท. รพช. รพ.สต.

x± SD ระดบความพรอม

x± SD ระดบความพรอม

x± SD ระดบความพรอม

x± SD ระดบความพรอม

ระบบยา 3.1±1.4 3 3.2±0.8 3 3.1±0.9 3 3.1±0.9 3 0.780

ระบบรบ-สงตอ (Refer) 3.1±1.3 3 3.2±0.7 3 3.2±0.8 3 3.4±0.8 4 0.056

ระบบ Home Health Care (HHC) 3.2±1.2 3 3.4±0.8 4 3.3±0.8 3 3.5±0.8 4 0.138

Discharge Planning 3.0±1.3 3 3.2±0.9 3 3.1±0.8 3 2.2±1.1 2 0.000

หมายเหต: คาเฉลย 1 - 1.80 หมายถง ความพรอมระดบ 1 1.81 - 2.60 หมายถง ความพรอมระดบ 2 2.61 - 3.40 หมายถง ความพรอมระดบ 3 3.41 - 4.20 หมายถง ความพรอมระดบ 4 4.21 - 5.00 หมายถง ความพรอมระดบ 5

52

53

รปภาพท 11 รอยละการจดบรการพเศษส าหรบผสงอายในสถานบรการ

รอยละ

การจดบรการพเศษ

54

ตารางท 9 จ านวนและรอยละระดบสถานบรการจ าแนกตามการจดบรการพเศษของสถานบรการ

การจดบรการพเศษ ของสถานบรการ

ระดบสถานบรการ รวม P-value รพศ.

(%) รพท. (%)

รพช. (%)

รพ.สต. (%)

การจดบรการพเศษใหผสงอายขณะทอยหอผปวยเชน การดแลแบบ Case manager

9 (0.5)

14 (0.8)

87 (5.3)

3 (0.2)

113 (6.8)

0.000

การจดบรการ Sub-acute care ส าหรบกลมผปวยสงอาย

6 (0.4)

12 (0.7)

87 (5.3)

8 (0.5)

113 (6.8)

0.004

การจดบรการ Home Health care ส าหรบกลมผปวยสงอาย

13 (0.8)

34 (2.1)

339 (20.5)

80 (4.8)

466 (28.2)

0.302

การจดบรการฟนฟสขภาพ (Rehabilitation) ส าหรบกลมผปวยสงอายในสถานบรการ

13 (0.8)

29 (1.8)

322 (19.5)

43 (2.6)

407 (24.7)

0.000

การจดบรการฟนฟสขภาพ (Rehabilitation) ส าหรบกลมผปวยสงอายนอกสถานบรการ (Home Program)

12 (0.7)

24 (1.5)

256 (15.5)

56 (3.4)

348 (21.1)

0.505

การจดบรการจ าหนายผปวยสงอายอยางครบวงจร (Comprehensive discharge planning)

9 (0.5)

20 (1.2)

166 (10.1)

9 (0.5)

204 (12.4)

0.000

รวม 62

(3.8) 133 (8.1)

1,257 (76.1)

199 (12.1)

1,651 (100.0)

เมอพจารณารปแบบการจดบรการตามระดบความพรอมในการจดบรการ พบวาสถานบรการระดบตางๆ มความพรอมในการจดบรการ Home Health Care มากทสดคะแนนคาเฉลยเทากบ 3.3±1.0 รองลงมาคอ Rehabilitation และ End of life care คะแนนคาเฉลยเทากบ 2.8±1.1 และระดบความพรอมในการจดบรการนอยใน 3 อนดบแรก ไดแก Respite care คะแนนคาเฉลย เทากบ 1.5±.8, Day care คะแนนคาเฉลยเทากบ 1.7±1.0 และ Nursing home คะแนนคาเฉลย เทากบ 1.9±1.1 (ตารางท 10) เมอพจารณาตามระดบสถานบรการ พบวามความแตกตางกนระหวางคะแนนเฉลยของรปแบบการดแลผสงอายกบระดบความพรอมในการจดบรการสขภาพเพอสนบสนนการดแล ระยะยาวในสถานบรการอยางนอยมสองระดบสถานบรการทมความพรอมอยางมนยส าคญทางสถต

55

(p=0.000, p=0.001, p=0.038) พบวาสถานบรการระดบรพศ./รพท.และรพช. มความพรอมระดบ 1 ในการจดบรการ Day care ในขณะทระดบรพ.สต. มความพรอมระดบ 2 และการจดบรการ Home Health Care, sub-acute care, Rehabilitation, Hospice care และ End of life care พบวา ทกสถานบรการมความพรอมในการจดบรการระดบ 2-4 ในการจดบรการดงกลาว (ตารางท 11)

ตารางท 10 จ านวนและรอยละระดบความพรอมในการจดบรการสขภาพเพอสนบสนน การดแลระยะยาวในสถานบรการจ าแนกตามรปแบบการดแล

รปแบบการดแล ระดบความพรอมในการจดบรการสขภาพ คาเฉลย

x± SD 1 2 3 4 5

Day care 264

(56.9) 93

(20.0) 77

(16.6) 24

(5.2) 6

(1.3) 1.7±1.0

Day hospital 212

(45.8) 86

(18.6) 101

(21.8) 48

(10.4) 16

(3.5) 2.1±1.2

Home Health Care

42 (8.0)

43 (8.2)

209 (39.9)

180 (34.4)

50 (9.5)

3.3±1.0

Sub-acute care 153

(33.0) 117

(25.2) 136

(29.3) 47

(10.1) 11

(2.4) 2.2±1.1

Respite care 292

(65.2) 93

(20.8) 52

(11.6) 9

(2.0) 2

(0.4) 1.5±0.8

Long term care 114

(22.8) 81

(16.2) 187

(37.3) 100

(20.0) 19

(3.8) 2.7±1.1

Rehabilitation 85

(17.1) 90

(18.1) 179

(36.0) 115

(23.1) 28

(5.6) 2.8±1.1

Nursing home 222

(48.5) 98

(21.4) 89

(19.4) 43

(9.4) 6

(1.3) 1.9±1.1

Palliative care

- Hospice care 173

(37.2) 104

(22.4) 128

(27.5) 41

(8.8) 19

(4.1) 2.2±1.2

- End of life care 83

(16.7) 90

(18.1) 185

(37.2) 109

(21.9) 30

(6.0) 2.8±1.1

หมายเหต: หมายเลข 1 = มความพรอมนอยทสด, 2 = มความพรอมนอย, 3 = มความพรอมปานกลาง หมายเลข 4 = มความพรอมระดบมาก และ 5 = มความพรอมมากทสด

ตารางท 11 คะแนนและระดบความพรอมในการจดบรการสขภาพเพอสนบสนนการดแลระยะยาวในสถานบรการจ าแนกตามรปแบบการดแล

รปแบบการดแล

ระดบสถานบรการ F-test

P-value รพศ. รพท. รพช. รพ.สต.

x± SD ระดบ

ความพรอม x± SD

ระดบ ความพรอม

x± SD ระดบ

ความพรอม x± SD

ระดบ ความพรอม

Day care 1.6±1.2 1 1.4±0.9 1 1.7±0.9 1 2.2±1.2 2 0.000 Day hospital 2.1±1.7 2 2.1±1.3 2 2.1±1.1 2 2.1±1.2 2 0.972 Home Health Care 3.7±1.2 4 3.6±0.8 4 3.2±1.0 3 3.4±0.9 3 0.038 Sub-acute care 2.6±1.3 2 2.7±1.2 3 2.3±1.1 2 1.7±0.9 1 0.000 Respite care 1.4±0.6 1 1.5±1.0 1 1.6±0.8 1 1.4±0.7 1 0.516 Long term care 2.8±1.5 3 2.7±1.1 3 2.6±1.1 3 2.8±1.1 3 0.584 Rehabilitation 3.3±1.3 3 3.1±1.1 3 2.9±1.1 3 2.3±1.0 2 0.000 Nursing home 1.9±1.4 2 1.8±1.0 1 1.9±1.1 2 2.1±1.1 2 0.589 Hospice care 2.9±1.5 3 2.3±1.2 2 2.3±1.2 2 1.8±0.9 2 0.001 End of life care 3.6±1.3 4 3.3±1.2 3 2.9±1.1 3 2.3±1.1 2 0.000

56

56

57

ดานนโยบายและแผนงาน พบวาทกระดบสถานบรการจะมการวางนโยบายและแผนงานในเรอง Home Health Care มากทสดรอยละ 9.5 รองลงมาคอ Long term care รอยละ 9.1, End of life care และ Rehabilitation รอยละ 9 (รปภาพท 12) เมอพจารณาตามระดบสถานบรการ พบวาไมมความแตกตางในระหวางระดบของสถานบรการกบระดบความพรอมของสถานบรการ เพอรองรบการจดบรการระยะยาวส าหรบผสงอายอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.156) พบวา สถานบรการระดบรพศ. มคะแนนคาเฉลยความพรอมในการจดบรการสงสด (คะแนนคาเฉลยเทากบ 2.5±1.2) (ตารางท 12)

รปภาพท 12 รอยละแผนงานหรอนโยบายดานผสงอายจ าแนกตามรปแบบการดแล

รปแบบการดแล

รอยละ

58

ตารางท 12 จ านวนและรอยละระดบความพรอมของสถานบรการ เพอรองรบการจดบรการระยะยาวส าหรบผสงอาย

ระดบ สถานบรการ

ระดบความพรอมของสถานบรการ รวม

คาเฉลย x ± SD

F-test P-value 1 2 3 4 5

รพศ. 3

(0.7) 6

(1.5) 3

(0.7) 2

(0.5) 2

(0.2) 15

(3.7)

2.5±1.2

0.156

รพท. 8

(2.0) 10

(2.4) 9

(2.2) 0

(0.0) 0

(0.0) 27

(6.6)

2.0±0.8

รพช. 78

(19.0) 129

(31.5) 79

(19.3) 14

(3.4) 0

(0.0) 300

(73.2)

2.1±0.8

รพ.สต. 20

(4.9) 33

(8.0) 14

(3.4) 1

(0.2) 0

(0.0) 68

(16.6)

1.9±0.8

รวม 109

(26.6) 178

(43.4) 105

(25.6) 17

(4.1) 1

(0.2) 410

(100.0)

2.1±0.8

เมอพจารณารปแบบการดแลทมการจดในสถานแตละระดบ พบวาทกระดบ สถานบรการมการจดบรการ Home Health Care เปนอนดบท 1 (ตารางท 13)

59

ตารางท 13 จ านวนและรอยละระดบสถานบรการจ าแนกตามรปแบบการดแลผสงอาย

รปแบบ การดแล

ระดบสถานบรการ

รวม

รพศ. รพท. รพช. รพ.สต.

ม ไมม ม ไมม ม ไมม ม ไมม

Day care 16

(0.3) 2

(0.0) 29

(0.5) 13

(0.2) 337 (6.1)

58 (1.0)

82 (1.5)

16 (0.3)

553 (10.0)

Day hospital 16

(0.3) 2

(0.0) 31

(0.6) 11

(0.2) 341 (6.2)

54 (1.0)

75 (1.4)

23 (0.4)

553 (10.0)

Home Health Care

18 (0.3)

- 35

(0.6) 7

(0.1) 377 (6.8)

18 (0.3)

94 (1.7)

4 (0.1)

553 (10.0)

Sub-acute care

17 (0.3)

1 (0.0)

32 (0.6)

10 (0.2)

340 (6.1)

55 (1.0)

75 (1.4)

23 (0.4)

553 (10.0)

Respite care 16

(0.3) 2

(0.0) 28

(0.5) 14

(0.3) 330 (6.0)

65 (1.2)

74 (1.3)

24 (0.4)

553 (10.0)

Long term care

18 (0.3)

- 32

(0.6) 10

(0.2) 363 (6.6)

32 (0.6)

88 (1.6)

10 (0.2)

553 (10.0)

Rehabilitation 18

(0.3) -

34 (0.6)

8 (0.1)

367 (6.6)

28 (0.5)

78 (1.4)

20 (0.4)

553 (10.0)

Nursing home

16 (0.3)

2 (0.0)

30 (0.5)

12 (0.2)

338 (6.1)

57 (1.0)

74 (1.3)

24 (0.4)

553 (10.0)

Palliative care

Hospice care 16

(0.3) 2

(0.0) 29

(0.5) 13

(0.2) 343 (6.2)

52 (0.9)

77 (1.4)

21 (0.4)

553 (10.0)

End of life care

18 (0.3)

- 33

(0.6) 9

(0.2) 363 (6.6)

32 (0.6)

83 (1.5)

15 (0.3)

553 (10.0)

รวม 169 (3.1)

11 (0.2)

313 (5.7)

107 (1.9)

3,499 (63.3)

451 (8.2)

800 (14.5)

180 (3.3)

5,530 (100.0)

60

ตอนท 2 ผลการศกษาความคดเหนของผบรหารสถานบรการแตละดบตอความพรอมและความตองการการจดบรการเพอรองรบการดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย 2.1 การสมภาษณผบรหารสถานบรการ เปนการเกบขอมลจากผบรหารสถานบรการ ประกอบดวย ผบรหารโรงพยาบาลทวไป โรงพยาบาลชมชน หวหนาฝายการพยาบาล และผอ านวยการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ในพนท 4 จงหวด ไดแก จงหวดล าปาง ขอนแกน อางทอง และกระบ โดยวธการสมภาษณกลมผบรหารระดบ รพศ./รพท., รพช. และรพ.สต. จากการศกษาสามารถเกบขอมลในกลมผบรหารระดบรพช. , และรพท.บางสวน ขาดขอมลในระดบรพศ.ในประเดนดงตอไปน ผลการศกษาในกลมผบรหารโรงพยาบาลระดบรพท., รพช. 1. นโยบายใหสถานบรการในสงกดกระทรวงสาธารณสขมการจดบรการดแลระยะยาวเพอผสงอายในสถานบรการ จากการสมภาษณในระดบรพท. และรพช. พบวาผบรหารสวนใหญเหนดวย ถากระทรวงสาธารณสข จะมนโยบายใหสถานบรการดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย โดยตองก าหนดนโยบายใหชดเจนเพอใหบรรลถงเปาหมาย เนองจากจ านวนประชากรผสงอายเพมมากขน และจะเปนผทมารบบรการมากทสดในอนาคต การจดบรการท าใหผสงอายเขาถงบรการไดงายและทวถง เนนการดแลโดยครอบครวและชมชนเปนหลก การจดบรการตองมความเชอมโยงถงการดแลตอเนองในชมชน และบรณาการการท างานกบกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ในดานงบประมาณเหนวาควรจดสรรงบประมาณเพมจากงบปกต งบประมาณหลกประกนสขภาพถวนหนาควรเพมขนเพราะกลมผสงอายตองการการดแลพเศษแตกตางจากกลมอายอน ในสวนทไมเหนดวยมองวาแพทย ทใหบรการจะรบภาวะไมไหว 2. นโยบาย ประเดน การดแลระยะยาวเพอผสงอายในสถานบรการของทานเปนอยางไร และส าหรบสถานบรการระดบตางๆ ของกระทรวงสาธารณสขเปนอยางไร สถานบรการของหนวยงาน ผบรหารสถานบรการมองวา สถานบรการยงไมมความพรอมในการด าเนนงาน มบางแหงเทานนทมความพรอมในการด าเนนงาน การใหบรการจะบรณาการรวมไปในงาน HHC จดบรการดแลตอเนองทบานและชมชน เชน ในกลมทมปญหาการเขาถงบรการ และกลมทชวยเหลอตนเองไมได จะจดบรการเยยมบานรวมกนโดยทมสหสาขาวชาชพ โดยใหครอบครวและชมชนเขามามสวนรวม เนนการใหบรการดานการสงเสรม ปองกน และฟนฟสขภาพ เพอใหผสงอายชวยเหลอตนเองไดมากทสด แตยงพบปญหาการดแลไมครอบคลมทกมตอยางตอเนอง ขาดความเชอมโยงทกหนวยงาน รพ.สต.ทดแลตอเนองในชมชน นอกจากนยงจดบรการดานสขภาพรวมกบอปท. และหนวยงานภาครฐอนๆ และมองวาในสถานบรการระดบรพช. สามารถจดบรการระดบ Day care ได การด าเนนการใหบรการในปจจบนส าหรบผสงอาย ไดแก 70 ปไมมควตามนโยบายจากสวนกลาง และคลนกผสงอาย

61

โรงพยาบาลศนย/ทวไป ผบรหารสถานบรการมองวาการจดบรการระดบรพศ./รพท.ยงไมชดเจนเทากบในสถานบรการระดบรพช. เนองจากการจดบรการจะเนนการดแล acute/sub-acute care ใหการดแลผสงอายทมภาวะแทรกซอนหรอมความซบซอน ตองรบการการดแลจาก แพทยเฉพาะทาง มองวาสถานบรการระดบรพศ./รพท.ควรจดบรการในระดบ sub-acute care มระบบการสงตอผปวยกลมโรคเรอรง การดแลแบบประคบประคอง (Palliative care) ไปยงสถานบรการรพช. เพอการดแลตอเนองในชมชนและสะดวกกบผสงอายทรบบรการนอกจากนมองวาการจดบรการดานนจะไปเพมภาระงานเนองจากสถานบรการมจ านวนเตยงและอตราการครองเตยงสง รวมทงบคลากรมภาระงานทมากอยแลว

โรงพยาบาลชมชน ผบรหารสถานบรการมองวาเปนสถานบรการทดแลผสงอายทมปญหาไมซบซอน จะรบดแลเฉพาะในรายทมความจ าเปน เนนการดแลตอเนองทบานและช มชน โดยจดบรการ HHC รวมกบการฟนฟสขภาพ โดยประสานงานกบรพ.สต.และเครอขายในการดแลสขภาพผสงอาย เชน อสม., อผส. นอกจากนยงจดบรการสขภาพรวมกบอปท. เชน Mobile clinic สถานบรการระดบรพช. แตยงไมมการด าเนนการอยางจรงจง ผปฏบตพรอมด าเนนการแตแนวทางของสวนกลางเปนแคนโยบายและขาดการสนบสนนอยางจรงจง โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ผบรหารสถานบรการมองวาการจดบรการ จะเนนการคนหาปญหา การสงเสรมสขภาพ โดยเฉพาะกลมโรคเรอรงในผสงอาย เปนหนวยงานส าคญในการเยยมบาน และการดแลตอเนองทบานโดยผดแลผสงอายเปนญาตของผสงอายเอง เนนการสรางเครอขายการดแลผสงอายทกกลมอาย โดยกลมทชวยเหลอตนเองไดขบเคลอนชมรมผสงอาย สงเสรมกจกรรมตางๆ ในการดแลผสงอายเพอใหมสขภาพดสมวย กลมทชวยเหลอตนเองไดบางสวน เนนสนบสนนครอบครวและชมชนในการดแลผสงอาย กลมทชวยเหลอตนเองไมไดชวยดแลผสงอายเพอประเมนผสงอายวาสามารถดแลตอทบานหรอจ าเปนตองสงตอสถานบรการระดบรพช. ในการดแลตอไป 3. หนวยงานของทานจดล าดบความส าคญในการดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย อยระดบทเทาไรใน 10 อนดบของหนวยงาน จากการสมภาษณผบรหารพบวา ใหความส าคญในงานดานผสงอายในอนดบท 1-5 สงสด และในบางแหงใหความส าคญในอนดบแรกของการด าเนนงาน 4. สถานบรการระดบตางๆ ของกระทรวงสาธารณสขมศกยภาพและความพรอมเพอรองรบ การดแลระยะยาวส าหรบผสงอายอยางไร ความพรอมการจดบรการสขภาพ ผบรหารสถานบรการมองวาการจดบรการ ควรดทความพรอมและบรบทของสถานบรการแตละระดบ หลายแหงมความพรอมและศกยภาพ ในการจดบรการดแลผสงอายระยะยาว ทงในดานอตราก าลง สงแวดลอม งบประมาณ และนโยบาย บางแหงมความพรอมแตจะใหด าเนนการตองมการเพมศกยภาพบคลากร การสรางทศนคตในการดแลผสงอาย และสถานท มมมองทเหนวาไมมความพรอม เนองจากขอจ ากดดานบคลากรทางสขภาพ สถานทไมเปนสดสวน และงบประมาณ

62

การเขาถงบรการและความเปนธรรม ผบรหารสถานบรการมองวาด าเนนการตามนโยบาย 70 ป ไมมคว ผสงอายไดรบการดแลกอน และการจดบรการสวนใหญเปนการตงรบอาจตองเนนการใหบรการเชงรกเพอใหบรรลกลมเปาหมายไดมากขน และมองวาสถานบรการระดบรพ.สต.ผสงอายสามารถเขาถงบรการไดมากกวาสถานบรการระดบอน เปนโรงพยาบาลใกลบานใกลใจ พบวาปญหาการเขาถงบรการของผสงอายเนองจากผสงอายไมมผดแล ไมมคนพามาโรงพยาบาล การคมนาคมไมสะดวก และคาใชจายในการมารบบรการ ไมมระบบรบสงผปวยมาโรงพยาบาล มระบบ 1669 บรการเฉพาะผปวยฉกเฉนเทานน ประสทธภาพของระบบบรการ ผบรหารสถานบรการมองวาประสทธภาพ การจดบรการแตกตางกนไปตามศกยภาพและบรบทของสถานบรการ สวนใหญมองวาอยในระดบพอใชถงปานกลาง เนองจากจ านวนผสงอายทเปนผรบบรการมจ านวนมาก ผใหบรการมไมเพยงพอ แตคณภาพการใหบรการถกควบคมดวยระบบ HA ระบบขอมลของผสงอายในโรงพยาบาลทส าคญตอการดแลผสงอายระยะยาว ผบรหารสถานบรการมองวา สถานบรการแตละระดบมความพรอมดานขอมลของผสงอายตางกน การจดเกบขอมลขนกบสถานบรการโดยทกสถานบรการมระบบสารสนเทศ (IT) และฐานขอมล 10 โรคผสงอาย (กระทรวงสาธารณสข) แตยงพบวามปญหาในการดงขอมลมาใชในสถานบรการทระบบ IT ยงไมด รปแบบทตอบสนองตอผสงอายและครอบครว ผบรหารสถานบรการมองวารปแบบการดแลยงไมมความชดเจนในการจดบรการ แตจะเนนการใหบรการในเรองการเยยมบาน การดแลสขภาพแบบองครวมโดยทมสหสาขาวชาชพ การสรางความตระหนกในการดแลสขภาพใหกบผสงอายและครอบครว และการจดสงแวดลอมทเ ออตอผสงอาย เชน ทจอดรถส าหรบผสงอายทมารบบรการ การมภาคเครอขายสขภาพดแลผสงอายในชมชน เชน อสม. ,อผส.และผดแลผสงอาย และอปท. ควรเขามามสวนรวมในการดแลและสนบสนนกจกรรมของผสงอายนอกจากนมองวาในกลมผสงอาย ทไมมคนดแล ใหจดบรการ Day care โดยในชมชนเมองอาจจะเปนระบบศนยรบดแลผสงอาย และ ในชนบทอาจจะรวมกลมเปนชมรมผสงอายในกลมทชวยเหลอตนเองได คณภาพและการยอมรบการบรการ ผบรหารสถานบรการมองวาผสงอายทเขารบบรการในสถานบรการเนองจากมการเจบปวยดวยโรคเรอรงและตองการรกษาใกลบาน และคณภาพการใหบรการผสงอายอยในระดบปานกลางถงดแตยงไมครอบคลมแบบองครวม มปญหาหลายปจจย ทงผใหบรการ ผสงอายและญาตเอง ทเปนขอจ ากดทงเรองความร เจตคต ภาระงาน แตเนองจาก ความคาดหวงในเรองนยงต าจงยงเปนทยอมรบ และประชาชนในพนทใหความไววางใจในสถานบรการของรฐเพมมากขน โดยเฉพาะสถานบรการของรฐในชมชนของตนเอง และไมมคาใชจายสง ลดภาระของสถานบรการขนาดใหญ และนาจะมการพฒนาใหเทยบเทากบในทกระดบของสถานบรการไดอยางตอเนองและยงยน หากมนโยบายหลกเดยวกนและมความชดเจน

63

5. ประเดนศกยภาพและความพรอมในการจดบรการของในสถานบรการแตละระดบ ควรเปนอยางไร โรงพยาบาลศนย/ทวไป ผบรหารสถานบรการมองวา มความพรอมทงความรสถานท บคลากร และงบประมาณมากทสดในการจดบรการ acute/sub-acute care เนองจากมศกยภาพ ในการดแลผปวยทมปญหาซบซอน ภาวะแทรกซอน มระบบสงตอขอมลผปวยมายงสถานบรการระดบรพช. แมนย าและเพมมากขน สามารถดขอมลเพอใหการดแลตอเนองไดในเครอขายเดยวกน แตตองเพมบคลากรทางดานเวชศาสตรผสงอาย ทงแพทย พยาบาล และสหสาขาวชาชพ โรงพยาบาลชมชน ผบรหารสถานบรการมองวาจดบรการสขภาพตามบรบทของสถานบรการ เชน ศนยฟนฟสขภาพ มมมเฉพาะแยกบรการผปวยเปนสดสวนมสงแวดลอมทเออตอผสงอาย การบรการดแลผสงอายทมความเจบปวยทตองไดรบการดแลรกษาชวคราวในสถานบรการ (รพ.) และเตรยมความพรอมของครอบครวในการดแลผสงอายตอไป บคลากรในทมสหสาขาวชาชพตองมการเพมศกยภาพในการดแลผสงอาย รวมทงใหอปท.เขามามสวนรวมในการจดบรการ ดานสขภาพ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ผบรหารสถานบรการมองวาจดบรการ HHC และประสานงานรวมกบรพช. ในการดแลผสงอายแบบเครอขายสขภาพ และจดบรการรวมกบอปท., พมจ. และมองวาสถานบรการมบรบททเออตอการด าเนนการ เชน Day care แตมขอก าจดดานบคลากร และแรงจงใจในการท างาน 6. รปแบบการจดบรการเพอรองรบการดแลระยะยาวในผสงอายของสถานบรการแตละระดบ ควรเปนอยางไร โรงพยาบาลศนย/ทวไป ผบรหารสถานบรการมองวาจดบรการแบบ Acute/ sub-acute care เพอดแลผสงอายทมความเจบปวย การปองกนความพการหรอทพพลภาพ การใหความรกบผสงอาย ผดแลและญาต การจดบรการเฉพาะผสงอาย เชน คลนกผสงอาย โรงพยาบาลชมชน ผบรหารสถานบรการมองวา การจดบรการแบบ Day care/ community care ใหบรการแบบ one stop service การสงเสรมสขภาพ การจดท าขอมลผสงอาย 3 กลม รวมทงการสนบสนนสถานบรการระดบรพ.สต.ในการดแลผสงอาย โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ผบรหารสถานบรการมองวา จดบรการสงเสรมสขภาพ ปองกนโรค และการเฝาระวงความเสยงในผสงอาย ใหบรการรวมกบทม HHC และท างาน ในเชงรกรวมกบเครอขายในชมชนเพอจดบรการไดรวดเรวกรณฉกเฉน 7. ปจจยทจะท าใหการจดบรการเพอรองรบการดแลระยะยาวในผสงอายของสถานบรการ ประสบความส าเรจ ผบรหารสถานบรการมองวาในประเดนการบรหารจดการคอ 1) นโยบายตองชดเจนก าหนดเปนยทธศาสตร/ชแจงประชาสมพนธ/ก าหนดแผนงาน/ตวชวด 2) งบประมาณสนบสนนเพยงพอ โดยนโยบายจากสวนกลางตองสนบสนนดวยงบประมาณทเหมาะสม 3) บคลากรมความรทกษะ ในการดแลผสงอายและมเพยงพอ และบรรจใน service plan 4) ระบบสารสนเทศ (IT) และ 5) มสวนรวม/ มการรวมมอจากองคกรปกครองสวนทองถน

64

นอกจากนการสรางและมสวนรวมของภาคเครอขายสขภาพ ชมชน และการสรางทศนคตทดตอผสงอาย ความเขาใจถงปญหาผสงอาย และเขาใจบรบทชมชนของบคลากร เพอจดบรการใหผสงอายเขาถงบรการทกดาน 8. การด าเนนงานของสถานบรการระดบตางๆ เพอรองรบการดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย ในบรบทของประเทศไทย ควรเปนอยางไร โรงพยาบาลศนย/ทวไป ผบรหารสถานบรการมองวาการจดบรการแบบ Day hospital, Rehabilitation และเนนดแล Acute/sub-acute care ในผปวยสงอายทวกฤต รวมถงการจดบรการเปน Respite care ในกลมทมปญหาทางการดแล การจดบรการในรปแบบคลนกผสงอาย และเนนเรอง การสงตอสรพช. หรอชมชน มการตดตามตอเนองและเปนทรบปรกษาปญหาสขภาพผสงอายเพอลดการเดนทางและขนตอนของบรการสขภาพผสงอาย และตองมแพทยเฉพาะทางดานเวชศาสตรผสงอายในสดสวนทเหมาะสมกบประชากรผสงอายทเพมขน

โรงพยาบาลชมชน ผบรหารสถานบรการมองวาดแลผสงอายทมปญหาไมซบซอน เชน จดบรการ Day hospital ดแลผปวยทมปญหาสขภาพ การดแล Sub-acute care และ Respite care เพอเตรยมตวผปวยกลบสชมชน รวมถง Hospital care ในชวยระยะสดทาย การท า Rehabilitation ในกลมทชวยตวเองไดนอย เนนมรปแบบการบรการทชดเจนควบคกบการสงเสรมสขภาพในชมชน การเยยมบานและการใหความรกบผสงอายและผดแล รวมทงมระบบขอมลและเครอขายสนบสนน การใหบรการ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ผบรหารสถานบรการมองวา สามารถจดการดแลผสงอายโดยใหบรการ HHC รวมกบอปท. จด Day care ในผปวยทขาดผดแล โดยกจกรรมอาจจะจดในศนยดแลผสงอายและสงเสรมความมสวนรวมของครอบครวและชมชนในการดแลสขภาพผสงอาย มระบบขอมลทสามารถเชอมโยงกบรพ.แมขายไดด

2.2 ผลการศกษาในหวหนาฝายการพยาบาลในโรงพยาบาลระดบรพท., รพช. 1. นโยบายใหสถานบรการในสงกดกระทรวงสาธารณสขมการจดบรก ารดแลระยะยาว เพอผสงอายในสถานบรการ ผบรหารทดแลดานการพยาบาล มองวาสวนใหญเหนดวยและเปนนโยบายทสอดคลองกบสภาพปจจบนเพราะมจ านวนประชากรเพมมากขน และผสงอายสามารถเขาถงบรการและไดรบการดแลทมคณภาพไดมาตรฐาน แตควรมการสนบสนนสถานบรการดานงบประมาณ บคลากรและดานวชาการ การดแลระยะยาวและบรการทางการแพทยในการดแลระยะยาวดานสขภาพเทาทมอยเปนบรการทจดโดยภาคเอกชนในรปสถานบรการผสงอายซงมคาบรการสงและเปนการยากทผสงอายสวนใหญจะเขาถงได จดบรการแบบ Holistic care และการดแลตอเนอง รวมทงการจดบรการเชงรก การสงเสรมสขภาพในชมชนมากขน โดยเฉพาะในผสงอายทอยในกลมท 3 และ 2 หรอผสงอาย ถกทอดทงใหอยบานตามล าพงซงบางคนชวยเหลอตวเองไดนอย ควรมการเชอมโยงกบแกนน าชมชน จตอาสาในการดแลสขภาพผสงอายทอยในชมชนเปนส าคญ ในสถานบรการไมสามารถรองรบไดทงหมด

65

ทกมต ขณะเดยวกนกพบขอจ ากดในการด าเนนการ ไดแก รปแบบไมชดเจน งบประมาณขาดแคลน ขาดบคลากรระดบน าทมและระดบปฏบต 2. นโยบายประเดนการดแลระยะยาวเพอผสงอายในสถานบรการของทานเปนอยางไร และส าหรบสถานบรการระดบตางๆ ของกระทรวงสาธารณสขเปนอยางไร หนวยงานของทาน ผบรหารทดแลดานการพยาบาล มองวาการก าหนดนโยบายและรปแบบยงไมชดเจน ในสถานบรการขนาดเลกหรอสถานบรการทยงไมมความพรอมพบวามขอจ ากดดานงบประมาณ สถานท และบคลากร การจดบรการ เชน จดชองบรการแยกพเศษ 70 ปไมมคว โดยแบงประเภทผรบบรการ เปน 3 กลม จดบรการใหแตละกลมตามความตองการและตามมาตรฐาน เนนใหภาคเครอขายระดบครอบครวและชมชนมสวนรวมในการด าเนนงาน พฒนาศกยภาพของอาสาสมครดแลผสงอายในชมชน (อผส.) ตดตามดแลผสงอายทบานรวมกบทมสหสาขาวชาชพในรายทจ าเปนตองดแลตอเนอง โรงพยาบาลศนย/ทวไป ผบรหารทดแลดานการพยาบาล มองวาจดใหบรการผปวยทมปญหาสขภาพซบซอน ตองการดแลอยางใกลชดและครบวงจร และเปนทปรกษาของสถานบรการขนาดเลกกวาได รวมทงการประสานงานในดานวชาการ การดแลตอเนองทบานในรายทเปนปญหา แตมขอจ ากดเรองจ านวนเตยง การจดบรการผสงอายในเขตเมอง อาจจะเปน Day hospital หรอ Day Care โรงพยาบาลชมชน ผบรหารทดแลดานการพยาบาล มองวาจดบรการตรวจสขภาพขนพนฐาน การดแลตอเนองทบาน การดแลผปวยเฉพาะโรค และสามารถจดบรการแบบ Day Care หรอ Day hospital เหนวาเรองการดแลผสงอายระยะยาวไดด าเนนการบางสวน เชน การเยยมบาน (Home health care) ใหการดแลตอเนองและสงกลบรพ.สต. เพอการดแลตอเนองทบาน รวมทงเปนศนยกลางระหวางโรงพยาบาลศนยและรพ.สต. โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ผบรหารทดแลดานการพยาบาล มองวาในระดบรพ.สต. ซงมการใหบรการในลกษณะของงานรกษานอยกวารพช. นาจะมความสามารถในการท างานในชมชนและเขาถงผรบบรการไดดกวา เนนการดแลทบานมระบบเชอมโยงกบชมชนทดในการดแลผสงอายทบาน โดยครอบครวและชมชนมสวนรวมในการดแลผสงอาย รวมทงการสรางแกนน า จตอาสา/เพอนชวยเพอนในชมชนใกลกน 3. หนวยงานของทานจดล าดบความส าคญในการดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย อยระดบทเทาไรใน 10 อนดบของหนวยงาน ผบรหารทดแลดานการพยาบาล มองวาจดล าดบอยในอนดบ 5-10 และขนอยกบปญหาเรงดวนขณะนน 4. สถานบรการระดบตางๆ ของกระทรวงสาธารณสขมศกยภาพและความพรอมเพอรองรบ การดแลระยะยาวส าหรบผสงอายอยางไร ความพรอมการจดบรการสขภาพ ผบรหารทดแลดานการพยาบาล มองวาขนกบความชดเจนของนโยบาย การสนบสนนภาครฐและองคกรสวนทองถน รวมทงดานงบประมาณ อตราก าลง สถานทและเหนวาสถานบรการแตละระดบยงไมมความพรอมในการจดบรการ

66

การเขาถงบรการและความเปนธรรม ผบรหารทดแลดานการพยาบาล มองวาจดบรการในภาพรวมไมคอยแตกตางกนมาก จดบรการแบบ One stop service และ 70 ปไมมคว ตามนโยบายกระทรวง ผสงอายกลม 3 และ 2 ยงเขาถงบรการไดนอย ควรจดระบบบรการเชงรก ใหเขาถงผสงอายและผดแลใหมากขน ประสทธภาพของระบบบรการ ผบรหารทดแลดานการพยาบาล มองวามการให บรการตามมาตรฐานและชดสทธประโยชนตามหลกประกนสขภาพถวนหนาโดยเนนการบรการดงน 1) ระบบการดแลตอเนองทกมต 2) ผสงอายและครอบครวสามารถเขาถงบรการทจดไว 3) มการบรการระบบบรณาการเชงรกเนนครอบครวและชมชนมสวนรวม และ 4) บคลากรผานการฝกอบรมเฉพาะดานผสงอาย ระบบขอมลของผสงอายในโรงพยาบาลทส าคญตอการดแลผสงอายระยะยาว ผบรหารทดแลดานการพยาบาล มองวามระบบการเกบฐานขอมลผสงอายแยกเปนรายกลม และขอมลโรคทปวยตองดแลตาม ICD–10 ยงขาดการรวบรวมและวเคราะหขอมล รวมทงการน าขอมลมาประกอบการวางแผนหรอจดกจกรรมอยางเปนรปธรรม รปแบบทตอบสนองตอผสงอายและครอบครว ผบรหารทดแลดานการพยาบาล มองวา การด าเนนการในปจจบนเปนการจดบรการคลนกผสงอายในรพ. ชองทางดวนส าหรบผสงอาย การดแลผสงอายทบาน/การดแลตอเนองในกลมโรคเรอรง (HHC) การบรการเชงรก และการด าเนนกจกรรมชมรมผสงอายเหนวารปแบบทตอบสนองตอผสงอายควรเนนในประเดนตอไปน 1. การจดบรการเยยมบานการดแลตอเนองในชมชน

2. การสรางทมภาคเครอขายดแลผสงอายในชมชน 3. การจดบรการดแลสขภาพตามปญหาเฉพาะโรค เชน การดแลสขภาพชองปาก

การท ากายภาพบ าบด 4. การดแลทเปนองครวม ประกอบดวย การฟนฟสภาพ มญาตรวมดแล มระบบ การประเมนการบรการ มแพทย พยาบาล สหวชาชพดแล และระบบสงตอด คณภาพและการยอมรบการบรการ ผบรหารทดแลดานการพยาบาลมองวา ควรมหนวยงานภายนอกมาตรวจสอบและรบรองคณภาพมาตรฐาน และมทศทางการด าเนนงานทชดเจน เชน การใหบรการเนนการดแลโดยสหสาขาวชาชพ การจดสภาพแวดลอมทเออตอผสงอาย ความรวมมอของภาคเครอขาย และผสงอายเชอมนในบรการโดยขอมลจากแบบสอบถามความพงพอใจทไดรบ ไมต ากวาเกณฑ และสถานบรการกไดรบการประกนคณภาพ (HA) 5. ประเดนศกยภาพและความพรอมในการจดบรการของในสถานบรการแตละระดบควรเปนอยางไร โรงพยาบาลศนย/ทวไป ผบรหารทดแลดานการพยาบาลมองวา มความพรอม ในการรกษาดแลผสงอายในกลม Acute care การดแลเฉพาะโรค เปนแหลงสนบสนนดานวชาการและเปนทปรกษาหนวยงานระดบรอง ระบบสงตอเปนแมขายเชอมโยงบรการกบรพช.และรพ.สต.และ ตองมแพทยและพยาบาลเฉพาะทางดานผสงอาย

67

โรงพยาบาลชมชน ผบรหารทดแลดานการพยาบาลเหนวา รพช.มความพรอม ในการดแลผสงอายในกลม Sub-acute care และในกลม Palliative care และสามารถจดบรการ Day Care, Day hospital, Rehabilitation แตการจดบรการปจจบนเนนจดบรการดานการปองกน สงเสรม ฟนฟ กจกรรมสวนใหญเนนการกระตนใหสงคมและชมชนมสวนรวมในการดแลเนนครอบครวเขามามสวนในการดแล โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ผบรหารทดแลดานการพยาบาลมองวา เนนใหบรการสขภาพใกลบานและการคดกรองสขภาพ กรณทเกนศกยภาพของสถานบรการกใชระบบการสงตอตามล าดบ รวมทงการบรการเชงรกคนหาผสงอายทดอยโอกาสไมสามารถเขาถ งบรการประสานงานองคกรตางๆ เนนภาคเครอขายเขามามสวนรวม เชน อปท.ใหการสนบสนนรวมกนดแลผสงอายในชมชน 6. รปแบบการจดบรการเพอรองรบการดแลระยะยาวในผสงอายของสถานบรการแตละระดบ ควรเปนอยางไร โรงพยาบาลศนย/ทวไป ผบรหารทดแลดานการพยาบาลมองวา เนนการดแลผสงอายเฉพาะโรคทมปญหาซบซอนและตองใชผดแลเฉพาะทางทมความเชยวชาญ จดบรการแยกคลนก One Stop Service เนนการบรการรกษามากกวาการสงเสรมและฟนฟ และเหนวาสามารถจดบรการ Day care, Day Hospital และ Hospice Care โรงพยาบาลชมชน ผบรหารทดแลดานการพยาบาล มองวาการรกษาพยาบาลผสงอายเนนการดแลสขภาพแบบองครวม รวมถงสงตอการดแลถงรพ.สต.และชมชน สรางเครอขายหรอชมรมผสงอายใหเขมแขงโดยมผสงอายทสามารถดแลตนเอง รวมทงการพฒนาบคลากรใหมศกยภาพในการจดบรการ เหนวารพช.สามารถจดบรการ Day care, Day Hospital, Home Health Care และ Rehabilitation โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ผบรหารทดแลดานการพยาบาลมองวา การจดบรการเนนการคดกรองและการสงตอเมอเกนศกยภาพ จดบรการสงเสรมสขภาพในชมชนและการดแลทบาน การจดตงกลมรวมกนท ากจกรรม เชน ชมรมผสงอาย และใหการชวยเหลอผสงอายทมปญหาโดยการมสวนรวมของหนวยงานระดบทองถน (อบต./เทศบาล) ใหสนบสนนเงนงบประมาณ ในการด าเนนงาน โดยพฒนารวมกบภาคเครอขายในการจดตงศนยท วดหรอรพ.สต.ในรปแบบ Day care 7. ปจจยทจะท าใหการจดบรการเพอรองรบการดแลระยะยาวในผสงอายของสถานบรการ ประสบความส าเรจ 1. ก าหนดนโยบายชดเจน 2. งบประมาณสนบสนนเพยงพอ 3. อตราก าลงในการด าเนนงานเพยงพอ เหมาะสม 4. มการจดระบบบรการทชดเจนและมมาตรฐาน 5. ระบบขอมลผสงอาย

68

6. ความรวมมอของเจาหนาท หนวยงานตางๆทเกยวของ เชน เทศบาล/อบต., สถานบรการสาธารณสขทกระดบ 7. การมสวนรวมของครอบครว ชมชน ทองถน หนวยงานตางๆ ทเกยวของ 8. การประเมนและตดตามการด าเนนงาน 8. การด าเนนงานของสถานบรการระดบตางๆ เพอรองรบการดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย ในบรบทของประเทศไทยควรเปนอยางไร โรงพยาบาลศนย/ทวไป ผบรหารทดแลดานการพยาบาล มองวาควรมชองทางบรการส าหรบผสงอายทมปญหาซบซอนครบตามมาตรฐาน และเปนแมขายทกดาน มบรการการดแลผสงอายแบบ Sub-acute care โดยเฉพาะเนนการฟนฟสมรรถภาพในผสงอาย และสงตอใหรพช.และการดแลตอเนอง โรงพยาบาลชมชน ผบรหารทดแลดานการพยาบาล มองวาควรมคลนกผสงอาย ทชดเจน มการด าเนนงานรวมกบภาค เครอขายและทองถน สามารถจดบรการแบบ Day Care การชวยฟนฟสภาพรางกาย การดแลผปวยและครอบครวทบาน การดแลผทอยในวาระสดทาย ของชวต การดแลแบบประคบประคอง และจดบรการเฉพาะกจ เชน การออกหนวยบรการผสงอายดานทนตกรรม โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ผบรหารทดแลดานการพยาบาลมองวาจดบรการตามมาตรฐาน เนนการปองกนโรค คดกรอง คนหาโรคและกรณทพบวาเกนศกยภาพของสถานบรการสงไปตามระบบสงตอ และจดกจกรรมสงเสรมสขภาพผสงอาย เชน ดานอาหาร ออกก าลงกาย จตอารมณ และการรวมกลมชวยเหลอกนในชมชน เนนการจดบรการในชมชนแบบองครวม เหนวารพ.สต. สามารถจดบรการรปแบบ Day care ได และปจจบนสามารถดแลผสงอายแบบ Home Health Care ไดมากทสด

2.3 ผลการศกษากลมผบรหารในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล 1. นโยบายใหสถานบรการในส งกดกระทรวงสาธารณสขมการจดบรการดแลระยะยาว เพอผสงอายในสถานบรการ ผบรหารระดบรพ.สต. มองวา สวนใหญเหนดวยกบนโยบายนเนองจากผสงอาย เพมมากขน และเปนกลมทตองการการดแลแบบพเศษ และรพ.สต.เปนดานแรกทจะใหบรการผสงอาย และสามารถจดบรการใหกบผสงอายกลม 2 และ 3 ใหไดรบการดแลทงในสถานบรการ บาน และชมชนอยางเปนรปแบบ นโยบายใหรพ.สต.จดบรการดแลระยะยาว เปนนโยบายทดมากๆ แตจะสามารถท าตามนโยบายใหดไดหรอไมขนกบความพรอมของสถานบรการ เพราะรพ.สต.มขอจ ากดดวยบคลากร, สถานท, งบประมาณ, ความเขมแขงของอสม. และความพรอมของญาต และเหนวาอาจจะตองปรบปรงและเพมศกยภาพของหนวยบรการแตละระดบใหมความพรอมทงดานทรพยากร อาคาร สถานท และการจดระบบบรการทไมเปนการเพมภาระงานใหแกหนวยบรการระดบลาง

69

2. นโยบายประเดนการดแลระยะยาวเพอผสงอายในสถานบรการของทานเปนอยางไร และส าหรบสถานบรการระดบตางๆ ของกระทรวงสาธารณสขเปนอยางไร หนวยงานของทาน ผบรหารระดบรพ.สต. มองวาสามารถจดบรการในเรอง 1) การส ารวจคดกรองสขภาพ 2) สนบสนนกจกรรมสงเสรมสขภาพตามกลม 3) สงเสรมกจกรรมของกลม 4) สงเสรมกลมจตอาสาในการดแลชวยเหลอผสงอาย และ 5) สนบสนนอปกรณการชวยเหลอ ตามความเหมาะสมหรอจ าเปน มการจดท าขอมลผสงอายโดยแบงกลมผสงอายเปน 3 กลม โดยกลม 1 เยยมโดยจตอาสา"อผส." กลม 2 และ 3 โดยเจาหนาทวางแผนออกเยยมทกเดอน สนบสนนใหมชมรมผสงอายในหมบานจดกจกรรมสขภาพและการเยยมผสงอายทชวยเหลอตนเองไมได รวมทงการจดบรการเชงรก เชน ในสถานบรการจดใหมศนยสาธตการเรยนรในการฟนฟส ขภาพผสงอาย การจดใหมอผส. เพอชวยดแลผสงอายทบาน และใหความส าคญในการพฒนาและเพมศกยภาพของบคลากร อสม. อผส. และจตอาสา ในการดแลผสงอาย โรงพยาบาลศนย/ทวไป ผบรหารระดบรพ.สต. มองวาเปนสถานบรการทรองรบและดแลผสงอายทมปญหา เพราะมความพรอมดานสถานท บคลากร และองคความร เปนแหลงสนบสนนวชาการ กายอปกรณและอนๆ อยางครอบคลมสอดคลองกบความตองการของพนท

โรงพยาบาลชมชน ผบรหารระดบรพ.สต. มองวาเปนศนยกลางในการดแลผสงอายระดบอ าเภอ มเจาหนาทรบผดชอบเฉพาะสามารถเชอมการท างานระหวางรพ.สต.และรพช. มสหวชาชพมารวมด าเนนงาน Home Health Care การจดใหมทมพเลยงมาใหบรการรวมกบรพ.สต. รวมถงการสงตอใหรพ.สต.เพอดแลฟนฟและสงเสรมสขภาพตอไป โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ผบรหารระดบรพ.สต. มองวาระบบการด าเนนงานในการดแลระยะยาวในชมชนเปนงานทตองมการท างานรวมกนทงผใหบรการ ผปวย ผดแล และระบบการสงตอ แตพบมปญหา ไดแก 1) การถายทอดการด าเนนงาน 2) การก าหนดแนวทางการท างาน ยงไมเปนรปธรรมทชดเจน และ 3) การประเมนและวเคราะหทยงไมชดเจนคลอบคลมการท างาน ในแตละสวน มการจดท าขอมลผสงอายเพอแบงระดบการดแลและจดใหบรการ เชน การเยยมบาน การฟนฟสภาพ การใหความรกบผสงอายและญาต รวมถงการดแลตอเนองจากสถานบรการมาดแลตอในชมชน 3. หนวยงานของทานจดล าดบความส าคญในการดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย อยระดบทเทาไรใน 10 อนดบของหนวยงาน สวนใหญจดไวล าดบท 1-5 และดความส าคญตามภาระงาน ความส าคญและ งานเรงดวนทจะท าใหเกดปญหาสขภาพ หรอสอดคลองกบยทธศาสตรการด าเนนงานของจงหวด 4. สถานบรการระดบตางๆ ของกระทรวงสาธารณสขมศกยภาพและความพรอมเพอรองรบ การดแลระยะยาวส าหรบผสงอายอยางไร ความพรอมการจดบรการสขภาพ ผบรหารระดบรพ.สต. มองวาการจดบรการขนกบความพรอมของรพ.สต. แตละแหง แตสวนใหญเหนวายงไมพรอมในการจดบรการ เพราะมขอจ ากดในเรองบคลากร สถานท และงบประมาณ แตมศกยภาพดแลในระดบหนง เชน การรวบรวม

70

ขอมลผสงอายในแตละกลม และจดบรการในแตละกลมใหเหมาะสมกบบรบทของสถานบรการและการจดบรการดแลพนฐาน เปนสถานบรการทใกลบานใกลใจมากทสด ไดแก การเยยมบาน การสงตอผปวย การเขาถงบรการและความเปนธรรม ผบรหารระดบรพ.สต. มองวารพ.สต. เปนสถานบรการทประชาชนเขาถงไดงาย ใหบรการดวยความเทาเทยมกนอยใกลบาน เดนทางสะดวก แตกพบปญหาในกลมทชวยเหลอตวเองไมได เขาถงบรการไดนอย เนองจากตองรอญาตพามาสถานบรการกจะมบรการเยยมบานของเจาหนาทไปดแล ประสทธภาพของระบบบรการ ผบรหารระดบรพ.สต. มองวามการก าหนดมาตรฐานการด าเนนงาน ตวชวดความส าเรจยงไมชดเจนในระดบรพ.สต. ประสทธภาพการบรการอยในระดบนอยถงปานกลาง เพราะสถานบรการยงไมมความพรอมทงบคลากร วสดอปกรณ งบประมาณ และองคความรดานผสงอาย ระบบขอมลของผสงอายในโรงพยาบาลทส าคญตอการดแลผสงอายระยะยาว ผบรหารระดบรพ.สต. มองวารพ.สต. มการจดเกบขอมลในโปรแกรม HCIS และตรวจสขภาพประจ าครอบครวเปนขอมลผสงอายแยกเปนกลม 1,2,3 ส ารวจโดยอสม.สงใหทกเดอน เพอสะดวกตอ การใหบรการและสนบสนนการดแลผสงอาย

รปแบบทตอบสนองตอผสงอายและครอบครว ผบรหารระดบรพ.สต. มองวารปแบบทสามารถตอบสนองตอผสงอาย ไดแก Long Team Care, Home Health Care, Day Care ผสงอายมความพงพอใจมการบรการถงบานทงครอบครว ทงการใหบรการสงเสรมสขภาพและฟนฟสภาพ การเยยมบานหรอการชวยเหลอสนบสนนทบานยามเจบปวย และการจดกจกรรมสงเสรมสขภาพ รวมทงการใหบรการในสถานบรการ การใหบรการทบานและชมชน โดยทม HHC และทกภาคสวน มสวนรวมในการดแลผสงอายระยะยาว คณภาพและการยอมรบการบรการ ผบรหารระดบรพ.สต. มองวาการจดบรการ ในกลมท 2,3 ผดแลและครอบครวตองการใหเจาหนาทสาธารณสขมาเยยมและใหความรในการดแล โดยบรณาการกบงาน Home Health Care ไดรบการยอมรบดานคณภาพจากผสงอายและญาตเพราะเชอมนและพอใจในการบรการ 5. ประเดนศกยภาพและความพรอมในการจดบรการของในสถานบรการแตละระดบ ควรเปนอยางไร โรงพยาบาลศนย/ทวไป ผบรหารระดบรพ.สต. มองวามศกยภาพในการด าเนนการ มความพรอมดานบคลากร สถานทและอปกรณ และเปนแมขายใหค าปรกษาใหหนวยบรการขนาดเลก โรงพยาบาลชมชน ผบรหารระดบรพ.สต. มองวาเปนสถานบรการทใกลชดชมชนมากกวารพศ./รพท. มความพรอมในการจดบรการการดแลระยะยาวไดมากกวารพ.สต. โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ผบรหารระดบรพ.สต. มองวายงไมพรอมในการจดบรการเนองจาก 1) เจาหนาทยงขาดความรในการดแลผสงอาย 2) วสดอปกรณ และ3) บคลากร ไมเพยงพอ ตองใชระบบภาคเครอขายในชมชนเขามามสวนรวมในการดแลผสงอาย และเหนวาถารพ.สต.

71

ไดรบการสนบสนนในเรอง องคความร คน เงน อปกรณ จะเพมศกยภาพและความพรอมในการใหบรการ 6. รปแบบการจดบรการเพอรองรบการดแลระยะยาวในผสงอายของสถานบรการแตละระดบ ควรเปนอยางไร

โรงพยาบาลศนย/ทวไป ผบรหารระดบรพ.สต. มองวามศกยภาพในการใหบรการRehabilitation center, Acute/ sub-acute center และควรมการจดบรการเพอเพมชองทาง การเขาถงบรการเฉพาะผสงอาย เชน มการจดบรการผสงอายแยกเฉพาะทงแผนกผใน/นอก มบคลากรทมความรเฉพาะในการดแล และใหการสนบสนนหนวยงานอนๆ ทงใน/นอกเขตรบผดชอบ แตผสงอาย มขอจ ากดในการไปใชบรการเนองจากตงอยไกล

โรงพยาบาลชมชน ผบรหารระดบรพ.สต. มองวามศกยภาพในการใหบรการ Rehabilitation/Sub-acute center/Long term care/Hospice Care ใหการสนบสนนการท างานและรวมท างานในการดแลผสงอายกลม 3 ทกรายกบรพ.สต. และเพมการบรการเยยมบานโดย ทมสหสาขาวชาชพรวมกบรพ.สต.อยางตอเนอง โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ผบรหารระดบรพ.สต. มองวามศกยภาพ ในการจดบรการ Day Care/จตอาสา/Rehabilitation ปจจบนเนนการบรการการสงเสรม ปองกน ฟนฟ และเฝาระวงในการดแลสขภาพผสงอาย การดแลเยยมบานรวมกบรพ.เครอขายและประสานความชวยเหลอหนวยงานตางๆ บคลากรทจะเขารวมกจกรรมเพอจดบรการการดแลระยะยาวประกอบดวย ทมสหวชาชพ จตอาสา อปท. และชมชน 7. ปจจยทจะท าใหการจดบรการเพอรองรบการดแลระยะยาวในผสงอายของสถานบรการ ประสบความส าเรจ ผบรหารระดบรพ.สต. มองในประเดนตอไปน 1) บคลากรสาธารณสขมความพรอมดานองคความร ทกษะ วชาการในดานเวชศาสตรผสงอาย 2) ความรวมมอของภาคเครอขาย เชน ผน าชมชน,อปท. 3) ความรวมมอของผสงอาย ญาตและชมรมผสงอาย 4) งบประมาณตอเนอง และเหนวากระทรวงจะตองมการก าหนดนโยบายชดเจนในการจดบรการแตละระดบสถานบรการ รวมทงสนบสนนทงบคลากร,วสด/อปกรณ,งบประมาณ และสถานท 8. การด าเนนงานของสถานบรการระดบตางๆ เพอรองรบการดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย ในบรบทของประเทศไทยควรเปนอยางไร โรงพยาบาลศนย/ทวไป ผบรหารระดบรพ.สต. มองวามผรบผดชอบเฉพาะทมความรความช านาญเฉพาะ มสถานททเชอมตอผสงอายแยกเปนสดสวน มวสดและอปกรณการแพทย พรอมใหบรการแกผสงอาย มการเชอมตอขอมลกบรพช. เปนหนวยสนบสนนดานวชาการ และพเลยงใหกบสถานบรการระดบรพช.และรพ.สต. โรงพยาบาลชมชน ผบรหารระดบรพ.สต. มองวาเปนหนวยทจะตองคอยประสานและแจงขอมลใหกบหนวยบรการระดบลางทราบ มการเชอมตอขอมลกบรพศ.และรพ.สต. และสามารถประสานงานไดตลอดเวลา เชน สนบสนนทมงานในการดแลผสงอายกลม 3 ร วมกบรพ.สต. เหนวารพช.มความพรอมและศกยภาพในการจดบรการสงกวารพ.สต.

72

โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ผบรหารระดบรพ.สต. มองวาครอบครวของ คนไทยเปนครอบครวขยายอยรวมกนหลายกลมวย จงควรสงเสรมทกกลมอายใหเหนความส าคญและใหความส าคญของการดแลผสงอายโดยเรมจากครอบครวกอน การสงเสรมใหผสงวยชวยเหลอตนเองใหมากทสด รพ.สต มการจดบรการเยยมบานในผสงอายกลม 2, 3 การสรางภาคเครอขายในชมชน ใหเขามาดแลผสงอาย ประสานและท างานรวมกนระหวางอบต., ผน าชมชน, โรงเรยน และวด และมการเชอมขอมลผสงอายจากรพช. และจากชมชน รวมทงจดอบรมพฒนาศกยภาพอสม. ผดแลผสงอายในการดแลสขภาพผสงอาย เหนวาการจดบรการดแลระยะยาวรพ.สต.ตองมความพรอมดานบคลากร งบประมาณ สถานท มภาคเครอขายสขภาพทกภาคสวนท างานเปนทม และก าหนดนโยบายทชดเจนในทกระดบการใหบรการ

73

ตอนท 3 ผลการศกษาความคดเหนความพรอมและความตองการสนบสนนในการจดบรการเพอดแลผสงอายระยะยาวของโรงพยาบาลในกลมผใหบรการ จากการเกบขอมลโดยใชแบบสอบถามในกลมผใหบรการ (บคลากรทางสขภาพ) ทดแลหรอมประสบการณในการดแลผสงอายทมารบบรการในโรงพยาบาล ในพนท 4 จงหวด ไดแก จงหวดล าปาง ขอนแกน อางทอง และกระบ จ านวน 416 คน ประกอบดวย รพศ./รพท. รอยละ 8.2 , รพช. รอยละ 78.1 และรพ.สต. รอยละ 13.5 (รปภาพท 13) กลมผใหบรการเปนเพศหญง รอยละ 88.7 เพศชาย รอยละ 11.3 (รปภาพท 14) ชวงอายของกลมผใหบรการ พบวาอายตงแต 46 ปขนไปมากทสด รอยละ 44.4 รองลงมาคอ อาย 26-45 ป รอยละ 41.8 และอายต ากวา 25 ป รอยละ 13.8 (ตารางท 14) สวนใหญมระยะเวลาในการปฏบตงาน 10 ปขนไปมากทสด รองลงมาคอ 3-5 ป รอยละ 23.6, 1-2 ป รอยละ 20, พงมารบงานใหมๆ รอยละ 18.3 , 6-9 ป รอยละ 7.7 และนอยกวา 1 ป รอยละ 0.5 พบวามความแตกตางระหวางระยะเวลาในการปฏบตงานกบเพศของผใหบรการอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.012) พบวาผใหบรการเพศหญงมระยะเวลาในการปฏบตงานดานผสงอาย สงกวาเพศชาย (ตารางท 15) เมอพจารณาตามระดบสถานบรการ พบวา สถานบรการระดบรพศ./รพท. ผใหบรการสวนใหญพงมารบงานใหมๆ มากทสด รอยละ 2.4 รองลงมาคอ 3 -5 ป รอยละ 1.9 ในขณะทสถานบรการระดบรพศ./รพท.และรพช. ผใหบรการมระยะเวลาปฏบตงาน 10 ป ขนไป มากทสด รอยละ 22.7 และ 5.8 ตามล าดบ (รปภาพท 15)

รปภาพท 13 รอยละผใหบรการทตอบแบบสอบถามจ าแนกตามสถานบรการ

รอยละ

ผใหบรการทตอบแบบสอบถาม

74

รปภาพท 14 รอยละผใหบรการทตอบแบบสอบถามจ าแนกตามระดบสถานบรการ

ตารางท 14 จ านวนและรอยละผใหบรการจ าแนกตามชวงอาย

ชวงอาย เพศ

รวม P-value ชาย (%) หญง (%)

อายต ากวา 25 ป 9 (3.4) 28 (10.4) 37 (13.8)

0.001 อาย 26-45 ป 18 (6.7) 94 (35.1) 112 (41.8) อายตงแต 46 ปขนไป 5 (1.9) 114 (42.5) 119 (44.4)

รวม 32 (12.0) 236 (88.0) 268 (100.0)

ตารางท 15 จ านวนและรอยละระยะเวลาในการปฏบตงานของผใหบรการ

ระยะเวลา ในการปฏบตงาน

เพศ รวม P-value

ชาย (%) หญง (%) พงมารบงานใหมๆ 11 (2.6) 65 (15.7) 76 (18.3)

0.012

นอยกวา 1 ป 0 (0.0) 2 (0.5) 2 (0.5) 1-2 ป 17 (4.1) 66 (15.9) 83 (20.0) 3-5 ป 11 (2.6) 87 (21.0) 98 (23.6) 6-9 ป 3 (0.7) 29 (7.0) 32 (7.7) 10 ปขนไป 5 (1.2) 119 (28.7) 124 (29.9)

รวม 47 (11.2) 368 (88.8) 415 (100.0)

รอยละ

ผใหบรการทตอบแบบสอบถาม

75

รปภาพท 15 รอยละระดบสถานบรการจ าแนกตามระยะเวลาในการปฏบตงานของผใหบรการ

เมอพจารณาตามระดบสถานบรการ พบวามความแตกตางระหวางระดบการศกษาของผใหบรการกบระดบของสถานบรการอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.001) (ตารางท 16) และ พบวาทกระดบสถานบรการพยาบาลเปนกลมวชาชพทสงสด (รอยละ 59.3) รองลงมาคอ แพทย รอยละ 5.8 นกกายภาพบ าบด รอยละ 5.1 เภสชกร รอยละ 4.6 และนกสงคมสงเคราะห รอยละ 4.3 (รปภาพท 16) และพบวามความแตกตางระหวางต าแหนงในการปฏบตงานของผใหบรการกบระดบของสถานบรการอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.000) พบวาพยาบาลเปนวชาชพทปฏบตงาน ดานผสงอายสงสด (ตารางท 17)

รอยละ

ระยะเวลาในการปฏบตงาน ของผใหบรการ

76

ตารางท 16 จ านวนและรอยละระดบสถานบรการจ าแนกตามระดบการศกษาของผใหบรการ

ระดบการศกษา

ระดบสถานบรการ รวม P-value รพศ./รพท

(%) รพช.

(%) รพ.สต. (%)

แพทย 7 (1.7) 18 (4.3) 1 (0.2) 26 (6.2)

0.001

ปรญญาตร (พยาบาล) 7 (1.7) 166 (40.0) 28 (6.7) 201 (48.4) ปรญญาตร 10 (2.4) 84 (20.2) 11 (2.7) 105 (25.3) ปรญญาโท 9 (2.2) 38 (9.2) 10 (2.4) 57 (13.8) ปรญญาเอก 0 (0.0) 0 (0.0) 1 (0.2) 1 (0.2) ประกาศนยบตรผชวย 0 (0.0) 4 (1.0) 1 (0.2) 5 (1.2) ประกาศนยบตรชนสงหรอวฒบตรแพทยเฉพาะทาง

1 (0.2) 15 (3.6) 4 (1.0) 20 (4.9)

รวม 34 (8.2) 325 (78.3) 56 (13.5) 415 (100.0)

รปภาพท 16 รอยละต าแหนงปฏบตงานดานผสงอายของผใหบรการ

รอยละ

ต าแหนงปฏบตงานดานผสงอายของผใหบรการ

77

ตารางท 17 จ านวนและรอยละระดบสถานบรการจ าแนกตามต าแหนงปฏบตงานของผใหบรการ

ต าแหนง ระดบสถานบรการ

รวม P-value รพศ./รพท.(%)

รพช. (%)

รพ.สต. (%)

แพทย 5 (1.2) 17 (4.1) 2 (0.5) 24 (5.8)

0.000

ทนตแพทย 2 (0.5) 15 (3.6) - 17 (4.1) พยาบาล 11 (2.7) 205 (49.4) 30 (7.2) 246 (59.3) เภสชกร 3 (0.7) 16 (3.9) 0 (0.0) 19 (4.6) นกกายภาพบ าบด 2 (0.5) 19 (4.6) - 21 (5.1) นกโภชนาการ 3 (0.7) 7 (1.7) - 10 (2.4) นกอาชวบ าบด - 1 (0.2) - 1 (0.2) นกกจกรรมบ าบด 2 (0.5) 1 (0.2) - 3 (0.7) นกสงคมสงเคราะห 3 (0.7) 6 (1.4) 9 (2.2) 18 (4.3) อนๆ 3 (0.7) 38 (9.2) 15 (3.6) 56 (13.5)

รวม 34 (8.2) 325 (78.3) 56 (13.5) 415 (100.0)

การสรางแรงจงใจใหกบกลมผใหบรการทท างานดานผสงอายพบวาไมมการสรางแรงจงใจ รอยละ 48.3 เมอพจารณาตามระดบสถานบรการ พบวาไมพบความแตกตางระหวาง การสรางแรงจงในในกลมผใหบรการกบระดบของสถานบรการ (p=0.057) พบวาสถานบรการระดบรพช. ไมมการสรางแรงจงใจสงสด รอยละ 40 รองลงมาคอ ระดบรพ.สต. รอยละ 4.6 และระดบรพศ./รพท. รอยละ 3.6 ตามล าดบ (ตารางท 18) การพฒนาศกยภาพดานเวชศาสตรผสงอายในกลมผใหบรการในระยะเวลา 3 ป ทผานมา พบวารอยละ 74 ไมมการพฒนาศกยภาพ และมการพฒนาศกยภาพ รอยละ 26 เมอพจารณาตามระดบสถานบรการ พบวาไมมความแตกตางระหวางการพฒนาศกยภาพของบคลากรดานเวชศาสตรผสงอายกบระดบของสถานบรการ (p=0.653) พบวาสถานบรการระดบรพช. ไมมการพฒนา ศกยภาพสงสด รอยละ 57.4 รองลงมาคอ ระดบรพ.สต. รอยละ 10.7 และรพศ./รพท. รอยละ 5.8 (ตารางท 19)

78

ตารางท 18 จ านวนและรอยละการสรางแรงจงใจในการท างานดานผสงอายของกลมผใหบรการ จ าแนกตามระดบสถานบรการ

ระดบสถานบรการ การสรางแรงจงใจ

รวม P-value ม (%) ไมม (%)

รพศ./รพท. 18 (4.4) 15 (3.6) 33 (8.0)

0.057 รพช. 158 (38.3) 165 (40.0) 323 (78.4) รพ.สต. 37 (9.0) 19 (4.6) 56 (13.6)

รวม 213 (51.7) 199 (48.3) 412 (100.0)

ตารางท 19 จ านวนและรอยละการพฒนาศกยภาพความรดานเวชศาสตรผสงอาย ในกลมผใหบรการในระยะสามปทผานมาจ าแนกตามระดบสถานบรการ

รปแบบการพฒนาศกยภาพในกลมผใหบรการ พบวา รอยละ 51.2 เปนการอบรมหรอประชมเรองผสงอาย รองลงมาคอ การศกษาดงานดานผสงอาย รอยละ 17, การจดประชมวชาการของหนวยงาน รอยละ 16.1, การจดหาต าราดานเวชศาสตรผสงอายไวในหองสมด รอยละ 10.2 และการศกษาตอดานผสงอายในระดบสงขน รอยละ 4 ตามล าดบ (รปภาพท 17) กลมผใหบรการสวนใหญรอยละ 64.2 เหนวาสถานบรการไมมความพรอมในการจดบรการเพอดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย และเหนวามความพรอมเพยงรอยละ 35.8 (ตารางท 20)

ระดบสถานบรการ การพฒนาศกยภาพ

รวม P-value ม (%) ไมม (%)

รพศ./รพท. 10 (2.4) 24 (5.8) 34 (8.3)

0.653 รพช. 85 (20.7) 236 (57.4) 321 (78.1) รพ.สต. 12 (2.9) 44 (10.7) 56 (13.6)

รวม 107 (26.0) 304 (74.0) 411 (100.0)

79

รปภาพท 17 รอยละระดบสถานบรการจ าแนกตามรปแบบการพฒนาศกยภาพใหกบผใหบรการ

ตารางท 20 จ านวนและรอยละความพรอมของโรงพยาบาลในการจดบรการดแลระยะยาว ส าหรบผสงอาย โดยบคลากรทางการแพทยและสาธารณสข

ระดบสถานบรการ ความพรอมของสถานบรการ

รวม P-value ม (%) ไมม (%)

รพศ./รพท. 9 (2.2) 25 (6.1) 34 (8.2)

0.279 รพช. 122 (29.5) 201 (48.7) 323 (78.2) รพ.สต. 17 (4.1) 39 (9.4) 56 (13.6)

รวม 148 (35.8) 265 (64.2) 413 (100.0)

ความไมพรอมของสถานบรการในการจดบรการดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย กลมผใหบรการมองวาอนดบแรกคอ บคลากรไมเพยงพอ รอยละ 20.4 รองลงมาคอ สถานท รอยละ 18.6, งบประมาณ รอยละ 17.8, อปกรณ/ครภณฑทางการแพทย รอยละ 14.5, องคความรของบคลากร รอยละ 12.6, นโยบายทไมชดเจน รอยละ 11.5 และผบรหารไมเหนความส าคญ รอยละ 3.5 ตามล าดบ (รปภาพท 18)

รอยละ

80

รปแบบการจดบรการเพอรองรบการดแลระยะยาวส าหรบผสงอายในกลมผใหบรการ พบวามความแตกตางระหวางการดแลสขภาพผสงอายทบานกบระดบของสถานบรการอยาง มนยส าคญทางสถต (p=0.028) พบวาสถานบรการทกระดบมการจดบรการดแลสขภาพผสงอายทบาน(ตารางท 21)

รปภาพท 18 รอยละระดบสถานบรการจ าแนกตามประเดนความไมพรอมของโรงพยาบาล ในการดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย

รอยละ

ประเดนความไมพรอมของรพ.

ตารางท 21 จ านวนและรอยละระดบสถานบรการทจดบรการเพอการดแลระยะยาวส าหรบผสงอายในปจจบนจ าแนกตามรปแบบการดแล

รปแบบการดแล

ระดบสถานบรการ รวม P-value รพศ./รพท. (%) รพช. (%) รพ.สต. (%)

ม ไมม ม ไมม ม ไมม การดแลกลางวนแบบไปเชา-เยนกลบ 4 (0.1) 30 (0.7) 42 (1.0) 282 (6.8) 3 (0.1) 53 (1.3) 414 (10.0) 0.266 สถานบรบาล 1 (0.0) 33 (0.8) 15 (0.4) 309 (7.5) 0 (0.0) 56 (1.4) 414 (10.0) 0.242 การดแลผปวยระยะสดทาย 17 (0.4) 17 (0.4) 168 (4.1) 156 (3.8) 20 (0.5) 36 (0.9) 414 (10.0) 0.083 การดแลสขภาพผสงอายทบาน 30 (0.7) 4 (0.1) 256 (6.2) 68 (1.6) 52 (1.3) 4 (0.1) 414 (10.0) 0.028 การดแลผปวยชวคราวใหบรการรบดแล ผสงอายในระยะสน

1 (0.0) 33 (0.8) 33 (0.8) 291 (7.0) 8 (0.2) 48 (1.2) 414 (10.0)

0.224

ศนยฟนฟสมรรถภาพ 13 (0.3) 21 (0.5) 97 (2.3) 227 (5.5) 12 (0.3) 44 (1.1) 414 (10.0) 0.219 บรการดแลสขภาพฟนเฉพาะวน 6 (0.1) 28 (0.7) 91 (2.2) 233 (5.6) 18 (0.4) 38 (0.9) 414 (10.0) 0.319 บรการใหเชา/ยมอปกรณเชน รถเขน ถงออกซเจน เตยงนอน

15 (0.4) 19 (0.5) 197 (4.8) 127 (3.1) 30 (0.7) 26 (0.6) 414 (10.0)

0.125

ศนยดแลผปวยสมองเสอม 3 (0.1) 31 (0.7) 7 (0.2) 317 (7.7) 2 (0.0) 54 (1.3) 414 (10.0) 0.084 อนๆ 3 (0.1) 31 (0.7) 16 (0.4) 308 (7.4) 3 (0.1) 53 (1.3) 414 (10.0) 0.630

รวม 93

(2.2) 247 (6.0)

922 (22.3)

2,318 (56.0)

148 (3.6)

412 (10.0)

4,140 (100.0)

81

82

ความพรอมในการจดบรการสขภาพเพอสนบสนนการดแลระยะยาวส าหรบผสงอายของสถานบรการ กลมผใหบรการเหนวา Home Health care มความพรอมมากทสด ระดบคะแนนคาเฉลยเทากบ 3.52±0.91 รองลงมาคอ End of life care ระดบคะแนนคาเฉลยเทากบ 3.01±1.01 และ Hospic care 2.48±1.02 และรปแบบการดแลทไมพรอมมากทสด 3 อนดบแรก ไดแก Respite care ระดบคะแนนคาเฉลยเทากบ 1.93±0.96 รองลงมาคอ Day care คะแนนคาเฉลยเทากบ 2.05±1.09, Nursing home คะแนนคาเฉลยเทากบ 2.12±1.09 (ตารางท 22)

ตารางท 22 จ านวนและรอยละระดบความพรอมในการจดบรการสขภาพเพอสนบสนนการดแล ระยะยาวส าหรบผสงอายของโรงพยาบาลจ าแนกตามรปแบบการจดบรการ

รปแบบการดแล ระดบความพรอม คาเฉลย

x ± SD 1 2 3 4 5

Home Health care 11

(2.7) 27

(6.6) 168

(41.1) 146

(35.7) 57

(13.9) 3.52±0.91

Day care 163

(41.0) 107

(26.9) 83

(20.9) 36

(9.0) 9

(2.3) 2.05±1.09

Day hospital 139

(35.4) 94

(23.9) 107

(27.2) 44

(11.2) 9

(2.3) 2.21±1.11

Sub-acute care 105

(26.8) 89

(22.7) 151

(38.5) 38

(9.7) 9

(2.3) 2.38±1.05

Respite care 164

(41.9) 119

(30.4) 82

(21.0) 24

(6.1) 2

(0.5) 1.93±0.96

Long term care 66

(16.7) 97

(24.6) 159

(40.3) 66

(16.7) 7

(1.8) 2.62±1.01

Rehabilitation 41

(10.4) 82

(20.7) 157

(39.6) 94

(23.7) 22

(5.6) 2.93±1.04

Nursing home 151

(38.8) 95

(24.4) 96

(24.7) 40

(10.3) 7

(1.8) 2.12±1.09

Palliative care

Hospice care 29

(22.5) 31

(24.0) 50

(38.8) 16

(12.4) 3

(2.3) 2.487±1.05

End of life care 32

(8.1) 78

(19.7) 165

(41.8) 96

(24.3) 24

(6.1) 3.01±1.01

หมายเหต : หมายเลข 1 = มความพรอมนอยทสด 2 = มความพรอมนอย 3 = มความพรอมปานกลาง, 4 = มความพรอมระดบมาก 5 = มความพรอมมากทสด

83

เมอพจารณาตามระดบสถานบรการ พบวาไมมความแตกตางระหวางคะแนนคาเฉลยของสถานบรการแตละระดบกบระดบความพรอมของสถานบรการ เพอรองรบการดแลระยะยาว (p=0.192) (ตารางท 23) และเมอพจารณาตามรปแบบการดแล พบวาทกระดบสถานบรการ มความพรอมในการจดบรการ Home Health care สงสดในระดบความพรอม 4 โดยระดบรพศ./รพท. มความพรอมในการจดบรการ Home Health care และ Rehabilitation มากทสด (ระดบความพรอม 4) และสถานบรการทกระดบมความพรอมในการจดบรการ Nursing home และ Respite care อยในระดบความพรอม 1-2 ในขณะทความพรอมในการจดบรการ Long term care สถานบรการระดบรพศ./รพท.และรพช. มความพรอมระดบ 3 และระดบรพ.สต. มความพรอมระดบ 2 (ตารางท 24)

ตารางท 23 จ านวนและรอยละความพรอมของสถานบรการในการจดบรการเพอรองรบการดแล ระยะยาวส าหรบผสงอายจ าแนกตามสถานบรการ

ระดบ สถานบรการ

ความพรอมของสถานบรการเพอรองรบ การจดบรการระยะยาวส าหรบผสงอาย รวม x ± SD P-value 1 2 3 4 5

รพศ./รพท. 1

(0.8) 2

(1.7) 2

(1.7) 1

(0.8) 0

(0.0) 6

(5.0) 2.50±1.05

0.192

รพช. 15

(12.5) 45

(37.5) 27

(22.5) 9

(7.5) 1

(0.8) 97

(80.8) 2.34±0.89

รพ.สต. 5

(4.2) 8

(6.7) 4

(3.3) 0

(0.0) 0

(0.0) 17

(14.2) 1.94±0.74

รวม 21

(17.5) 50

(45.9) 33

(27.5) 10

(8.3) 1

(0.8) 120

(100.0) 2.29±0.88

84

ตารางท 24 คะแนนและระดบความพรอมของสถานบรการจ าแนกตามรปแบบการดแล

รปแบบการดแล

ระดบสถานบรการ

P-value รพศ./รพท. รพช. รพ.สต.

x ± SD

ระดบความพรอม

x ± SD

ระดบความพรอม

x ± SD

ระดบความพรอม

Home Health care 3.74±0.93 4 3.49±0.91 4 3.49±0.89 4 0.326

Day care 2.79±1.34 3 2.03±1.06 2 1.73±0.94 2 0.000

Day hospital 2.85±1.17 3 2.28±1.09 2 1.47±0.90 1 0.000

Sub-acute care 3.00±0.92 3 2.45±1.02 2 1.63±0.96 1 0.001

Respite care 1.90±1.10 2 2.00±0.95 2 1.47±0.78 1 0.467

Long term care 2.78±1.12 3 2.63±1.00 3 2.49±0.95 2 0.000

Rehabilitation 3.64±0.91 4 2.97±0.99 3 2.27±1.08 2 0.029

Nursing home 2.07±1.24 2 2.18±1.09 2 1.75±0.98 1 0.000

Palliative care

Hospice care 2.00±1.10 2 2.56±1.01 2 2.48±1.05 2 0.000

End of life care 3.31±1.06 3 3.06±0.97 3 2.43±1.02 2 0.000

หมายเหต: คะแนนเฉลย 1.00-1.80 หมายถง ความพรอมระดบ 1 คะแนนเฉลย 1.81-2.60 หมายถง ความพรอมระดบ 2 คะแนนเฉลย 2.61-3.40 หมายถง ความพรอมระดบ 3 คะแนนเฉลย 3.41-4.20 หมายถง ความพรอมระดบ 4

คะแนนเฉลย 4.21-5.00 หมายถง ความพรอมระดบ 5

การมสวนรวมขององคกรหรอหนวยงานอนๆ กลมผใหบรการเหนวาองคกรปกครองสวนทองถนควรมสวนรวมในการจดบรการเพอดแลผสงอายระยะยาวมากทสด รอยละ 19.5 รองลงมาคอ สถานบรการสขภาพระดบชมชน (รพ.สต.) รอยละ 19.1 , จตอาสา/อาสาสมครสาธารณสข รอยละ 18.6, ชมรมผสงอาย รอยละ 18.2, พฒนาสงคมจงหวด (พมจ.) รอยละ 13 และมลนธ/สมาคมภาคเอกชนรอยละ 10.1 ตามล าดบ (รปภาพท 19) เมอพจารณาตามระดบสถานบรการ พบวามกลมผใหบรการในสถานบรการระดบ รพศ./รพท.และรพช. เหนวาสถานบรการสขภาพระดบชมชน (รพ.สต.) ควรมสวนรวมกบโรงพยาบาลระดบตางๆ ในการจดบรการเพอดแลผสงอายระยะยาวมากทสด (รอยละ 1.8 และ 15.1 ตามล าดบ) รองลงมาคอ องคกรปกครองสวนทองถน (รอยละ 1.7 และ 15 ตามล าดบ) ในขณะทกลมผใหบรการในสถานบรการระดบรพ.สต. เหนวาควรใหองคกรปกครองสวนทองถนเขามามสวนรวมในการ

85

จดบรการเพอดแลผสงอายระยะยาวกบโรงพยาบาลมากทสด (รอยละ 2.9) รองลงมาคอ จตอาสา/อาสาสมครสาธารณสข และชมรมผสงอาย รอยละ 2.9 และพบวามความแตกตางระหวางมลนธ/สมาคมเอกชนและสถานบรการสขภาพระดบชมชน (รพ.สต.) กบระดบของสถานบรการอยาง มนยส าคญทางสถต (p=0.009, p=0.002) โดยสถานบรการทกระดบจะมความรวมมอหรอบรณาการกบสถานบรการสขภาพระดบชมชนคอนขางมาก ขณะทมลนธ/สมาคมภาคเอกชนมความรวมมอกนคอนขางนอย (ตารางท 25)

รปภาพท 19 รอยละหนวยงานหรอองคกรทควรมสวนรวมกบโรงพยาบาลในการจดบรการ เพอดแลผสงอายระยะยาว

รอยละ

หนวยงานหรอองคกรทควรมสวนรวม

86

ตารางท 25 จ านวนและรอยละหนวยงานหรอองคกรทควรมสวนรวมกบโรงพยาบาล ในการจดบรการเพอดแลผสงอายระยะยาวจ าแนกตามระดบสถานบรการของบคลากร ทางการแพทยและสาธารณสข

หนวยงาน/องคกร ระดบสถานบรการ

รวม P-value รพศ./รพท. (%)

รพช. (%)

รพ.สต. (%)

องคกรปกครอง สวนทองถน

32 (1.7) 281 (15.0) 54 (2.9) 367 (19.6) 0.062

มลนธ/สมาคมภาคเอกชน

24 (1.3) 145 (7.7) 22 (1.2) 191 (10.2) 0.009

สถานบรการสขภาพระดบชมชน (รพ.สต.)

33 (1.8) 284 (15.1) 41 (2.2) 358 (19.1) 0.002

พฒนาสงคมจงหวด (พมจ.)

26 (1.4) 183 (9.8) 35 (1.9) 244 (13.0) 0.067

ชมรมผสงอาย

30 (1.6) 262 (14.0) 48 (2.6) 340 (18.1) 0.426

จตอาสา/อาสาสมครสาธารณสข

32 (1.7) 269 (14.3) 48 (2.6) 349 (18.6) 0.228

อนๆ

3 (0.2) 18 (1.0) 5 (0.3) 26 (1.4) -

รวม 180 (9.6)

1,442 (76.9)

253 (13.5)

1,875 (100.0)

87

ตอนท 4 ผลการศกษาความตองการของผสงอายตอการจดระบบการดแลระยะยาว ในสถานบรการ จากการสมภาษณผสงอายกลมท 2 และ 3 ทมารบบรการในสถานบรการสขภาพ ไดแก โรงพยาบาลศนย/ทวไป โรงพยาบาลชมชน และโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล จ านวน 3,346 คน เมอแบงตามลกษณะทางกายภาพ พบวา รอยละ 38.7 ตองใชไมเทามากทสด รองลงมาคอ ตองม คนคอยพยงรอยละ 35.9, ตองนงรถเขน รอยละ 15.3 และนอนตดเตยง (รถเขนแบบนอน) รอยละ 10.1 (รปภาพท 20) เมอพจารณาตามกลมอายและเพศของผสงอายทใหสมภาษณไมพบความแตกตางกน เปนผสงอายเพศหญง รอยละ 61.8 และเพศชาย รอยละ 38.2 เมอแบงตามกลมอายพบกลมอาย 70-79 ป มากทสด รอยละ 38.9 รองลงมาคอ กลมอาย 80 ป ขนไป รอยละ 31 และกลมอาย 60-69 ป รอยละ 30.1 ตามล าดบ (ตารางท26) และไมมความแตกตางระหวางเพศกบลกษณะทางกายภาพของผสงอาย ณ วนสมภาษณ (p=0.518) พบวาผสงอายเพศหญงและชายพบลกษณะทางกายภาพตองใชไมเทาสงสด (รอยละ 23.9 และ 14.7 ตามล าดบ) (ตารางท 27) แตพบวามความแตกตางระหวาง กลมอายของผสงอายกบลกษณะทางกายของผสงอาย ณ วนสมภาษณอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.000) โดยกลมอาย 70-79 ป และกลมอาย 80 ปขนไป ตองใชไมเทามากทสด (รอยละ 15.7 และ 13.5 ตามล าดบ) ในขณะทกลมอาย 60-69 ป ตองมคนคอยพยงมากทสด (รอยละ 12) (ตารางท 28)

รปภาพท 20 รอยละลกษณะทางกายภาพของผสงอาย ณ วนทสมภาษณ

รอยละ

ลกษณะทางกายภาพของผสงอาย

88

ตารางท 26 จ านวนและรอยละผสงอายทมารบบรการ ณ วนสมภาษณ จ าแนกตามเพศและ กลมอาย

กลมอาย เพศ

รวม P-value ชาย (%) หญง (%)

60-69 ป 462 (12.0) 698 (18.1) 1,160 (30.1)

0.072 70-79 ป 587 (15.2) 914 (23.7) 1,501 (38.9) 80 ป ขนไป 425 (11.0) 769 (19.9) 1,194 (31.0)

รวม 1,474 (38.2) 2,381 (61.8) 3,855 (100.0) ตารางท 27 จ านวนและรอยละผสงอายทมารบบรการ ณ วนสมภาษณ จ าแนกตามเพศและลกษณะทางกายภาพ

ลกษณะทางกายภาพ เพศ

รวม P-value ชาย (%) หญง (%)

ตองมคนคอยพยง 462

(13.9) 736

(22.1) 1,198 (35.9)

0.518

ตองใชไมเทา 491

(14.7) 798

(23.9) 1,289 (38.7)

ตองนงรถเขน 180 (5.4)

329 (9.9)

509 (15.3)

นอนตดเตยง (รถเขนแบบนอน) 135 (4.0)

202 (6.1)

337 (10.1)

รวม 1,268 (38.0)

2,065 (62.0)

3,333 (100.0)

89

ตารางท 28 จ านวนและรอยละผสงอายทมารบบรการ ณ วนสมภาษณ จ าแนกตามกลมอายและลกษณะทางกายภาพ

ลกษณะทางกายภาพ อาย

รวม P-value 60-69 ป (%)

70-79 ป (%)

80 ปขนไป (%)

ตองมคนคอยพยง 400

(12.0) 483

(14.4) 319 (9.5)

1,202 (35.9)

0.000

ตองใชไมเทา 317 (9.5)

524 (15.7)

453 (13.5)

1,294 (38.7)

ตองนงรถเขน 124 (3.7)

181 (5.4)

207 (6.2)

512 (15.3)

นอนตดเตยง (รถเขนแบบนอน)

66 (2.0)

112 (3.3)

160 (4.8)

338 (10.1)

รวม 907

(27.1) 1,300 (38.9)

1,139 (34.0)

3,346 (100.0)

พบวามความแตกตางระหวางสถานภาพกบเพศและกลมอายของผสงอายทสมภาษณอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.000) ผสงอายสวนใหญมสถานภาพสมรส รอยละ 52.4 รองลงมาคอ หมาย รอยละ 43.5 โสด รอยละ 2.9 และหยา/แยก รอยละ 1.2 และพบวากลมอาย 80 ปขนไป สวนใหญมสถานภาพหมายสงสด รอยละ 19.9

ระดบการศกษา พบวามความแตกตางระหวางระดบการศกษากบเพศและกลมอายของผสงอายทสมภาษณอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.000) ผสงอายจบประถมศกษามากทสด รอยละ 58.9 รองลงมาคอ ไมไดเรยน รอยละ 18.1, ไมจบประถมศกษา รอยละ 17.8, มธยมศกษา/ปวช. รอยละ 2.9, อนปรญญา/ปวส. รอยละ 1.2 และปรญญาตร/สงกวา รอยละ 1.1 ตามล าดบและผสงอายทกกลมสวนใหญอายจบการศกษาประถมศกษา

ผสงอายสวนใหญอาศยอยนอกเขตเทศบาล รอยละ 55.8 และในเขตเทศบาล รอยละ 44.2 พบวานบถอศาสนาพทธมากทสด รอยละ 94.7 (ตารางท 29,30)

90

ตารางท 29 จ านวนและรอยละขอมลของผสงอายทมารบบรการ ณ วนสมภาษณจ าแนกตามเพศ

ขอมลผสงอาย เพศ

รวม P-value ชาย (%) หญง (%)

สถานภาพ สมรส 1,027 (26.9) 974 (25.5) 2,001 (52.4)

0.000 หมาย 388 (10.2) 1,276 (33.4) 1,664 (43.5) หยา/แยก 12 (0.3) 35 (0.9) 47 (1.2) โสด 32 (0.8) 77 (2.0) 109 (2.9)

รวม 1,459 (38.2) 2,362 (61.8) 3,821 (100.0) ศาสนา พทธ 1,387 (36.3) 2,233 (58.4) 3,620 (94.7)

0.859 ครสต 9 (0.2) 18 (0.5) 27 (0.7) อสลาม 68 (1.8) 107 (2.8) 175 (4.6)

รวม 1,464 (38.3) 2,358 (61.7) 3,822 (100.0)

ระดบการศกษา

ไมไดเรยน 173 (4.6) 510 (13.5) 683 (18.1)

0.000

ไมจบประถมศกษา 250 (6.6) 422 (11.2) 672 (17.8) ประถมศกษา 899 (23.8) 1,329 (35.1) 2,228 (58.9) มธยมศกษา/ปวช. 78 (2.1) 33 (0.9) 111 (2.9) อนปรญญา/ปวส. 22 (0.6) 23 (0.6) 45 (1.2) ปรญญาตร/สงกวา 28 (0.7) 14 (0.4) 42 (1.1)

รวม 1,450 (38.3) 2,331 (61.7) 3,781 (100.0)

สถานทอยอาศย

ในเขตเทศบาล 639 (17.0) 1,020 (27.2) 1,659 (44.2) 0.973 นอกเขตเทศบาล 804 (21.4) 1,288 (34.3) 2,092 (55.8)

รวม 1,443 (38.5) 2,308 (61.5) 3,751 (100.0)

91

ตารางท 30 จ านวนและรอยละขอมลของผสงอายทมารบบรการ ณ วนสมภาษณ จ าแนกตามกลมอาย

ขอมลผสงอาย กลมอาย

รวม P-value 60-69 ป (%)

70-79 ป (%)

80 ปขนไป (%)

สถานภาพ สมรส 811 (21.2) 802 (20.9) 391 (10.2) 2,004 (52.3)

0.000

หมาย 283 (7.4) 624 (16.3) 764 (19.9) 1,671 (43.6) หยา/แยก 15 (0.4) 20 (0.5) 12 (0.3) 47 (1.2) โสด 45 (1.2) 45 (1.2) 20 (0.5) 110 (2.9)

รวม 1,154 (30.1)

1,491 (38.9)

1,187 (31.0)

3,832 (100.0)

ศาสนา พทธ 1,106 (28.8) 1,413 (36.9) 1,112 (29.0) 3,631 (94.7)

0.010 ครสต 8 (0.2) 13 (0.3) 6 (0.2) 27 (0.7) อสลาม 40 (1.0) 61 (1.6) 75 (2.0) 176 (4.6)

รวม 1,154 (30.1)

1,487 (38.8)

1,193 (31.1)

3,834 (100.0)

ระดบการศกษา ไมไดเรยน 121 (3.2) 247 (6.5) 318 (8.4) 686 (18.1)

0.000

ไมจบประถมศกษา 164 (4.3) 279 (7.4) 230 (6.1) 673 (17.8) ประถมศกษา 774 (20.4) 876 (23.1) 583 (15.4) 2,233 (58.9) มธยมศกษา/ปวช. 49 (1.3) 32 (0.8) 30 (0.8) 111 (2.9) อนปรญญา/ปวส. 14 (0.4) 20 (0.5) 11 (0.3) 45 (1.2) ปรญญาตร/ สงกวา

18 (0.5) 18 (0.5) 6 (0.2) 42 (1.1)

รวม 1,140 (30.1)

1,472 (38.8)

1,178 (31.1)

3,790 (100.0)

สถานทอยอาศย ในเขตเทศบาล 544 (14.5) 646 (17.2) 471 (12.5) 1,661 (44.2)

0.007 นอกเขตเทศบาล 600 (16.0) 821 (21.8) 678 (18.0) 2,099 (55.8)

รวม 1,144 (30.4)

1,467 (39.0)

1,149 (30.6)

3,760 (100.0)

92

ผดแลผสงอาย พบวาเปนลกสาวสงสด รอยละ 31.1 รองลงมาคอ สามหรอภรรยา รอยละ 20.4, บตรชาย รอยละ 14.8, หลาน รอยละ 14.7 และบตรเขย รอยละ 6.4 ตามล าดบ ขณะทผสงอายอยล าพงคนเดยว รอยละ 2.4 (รปภาพท 21) รปภาพท 21 รอยละผดแลหลกในการดแลผสงอาย

การใชชวตอยคนเดยวของผสงอายไมมความแตกตางกบเพศและกลมอายอยางมนยส าคญ ทางสถต พบวา ผสงอายสามารถใชชวตอยคนเดยวทบานได รอยละ 52.5 ไมสามารถอยบานคนเดยวได รอยละ 47.5 โดยเปนผสงอายเพศหญงสงกวาเพศชาย (รอยละ 33 และ 19 ตามล าดบ) และกลมอาย 70-79 ป มปญหาในการใชชวตอยบานคนเดยวมากทสด รอยละ 18.5 (ตารางท 31)

รอยละ

ผดแลหลกในการดแลผสงอาย

93

ตารางท 31 จ านวนและรอยละความสามารถในการใชชวตอยคนเดยวทบานของผสงอาย

ขอมลผสงอาย การใชชวตอยคนเดยว

รวม P-value ได ไมได

เพศ ชาย 719 (19.6) 685 (18.6) 1,404 (38.2)

0.209 หญง 1,212 (33.0) 1,060 (28.8) 2,272 (61.8) รวม 1,931 (52.5) 1,745 (47.5) 3,676 (100.0)

กลมอาย 60-69 ป 589 (16.0) 521 (14.1) 1,110 (30.1)

0.844 70-79 ป 755 (20.5) 682 (18.5) 1,437 (39.0) 80 ปขนไป 591 (16.0) 549 (14.9 ) 1,140 (30.9)

รวม 1,935 (52.5) 1,752 (47.5) 3,687 (100.0) ผสงอายทมารบบรการสขภาพ ณ วนสมภาษณประเมนตนเองวามภาวะสขภาพพอใช มากทสด รอยละ 46.8 รองลงมาคอ ภาวะสขภาพไมด รอยละ 30.2, ภาวะสขภาพด รอยละ 15.4, ภาวะสขภาพไมดมากๆ รอยละ 7 และภาวะสขภาพดมาก รอยละ 0.7 (รปภาพท 22) โดยกลมอาย 70-79 ป และกลมอาย 80 ปขนไป มภาวะสขภาพไมดและไมดมากๆ สงสด (รอยละ 12.1 และ 10.4, รอยละ 2.5 และ 2.6 ตามล าดบ) (รปภาพท 23)

94

รปภาพท 22 รอยละผสงอายประเมนภาวะสขภาพตนเอง ณ วนทสมภาษณ จ าแนกตามเพศ

รปภาพท 23 รอยละผสงอายประเมนภาวะสขภาพตนเอง ณ วนทสมภาษณ จ าแนกตามกลมอาย

พบปญหาสขภาพทเปนอปสรรคตอการด าเนนชวตหรอท ากจกรรมของผสงอาย มากทสด คอกลมโรคเรอรง เชน ความดนโลหต เบาหวาน และโรคไต รอยละ 23.9 รองลงมาคอ ระบบกระดกและขอ รอยละ 23.2, การมองเหน รอยละ 11.7, การไดยน รอยละ 7.4 และระบบหวใจและหลอดเลอด รอยละ 6.4 (รปภาพท 24)

รอยละ

รอยละ

ภาวะสขภาพ

กลมอาย

95

เมอพจารณาตามกลมอาย พบปญหากลมโรคเร อรงในกลมอาย 60-69 ป และ กลมอาย 70-79 ป มากทสด (รอยละ 7.4 และ 9.6 ตามล าดบ) ขณะทกลมอาย 80 ปขนไป มปญหาสขภาพเกยวกบระบบขอและกระดก รอยละ 7.8 และพบวามความแตกตางระหวางปญหาสขภาพของผสงอายกบกลมอายของผสงอายอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.000, p=0.001, p=0003) พบปญหาสขภาพใน กลมโรคเรอรง เชน ความดนโลหต เบาหวาน สงสดในทกกลมอาย ระบบกระดกและขอ การขบถาย การมองเหน การไดยน และหกลม (ตารางท 32)

รปภาพท 24 รอยละปญหาสขภาพทเปนอปสรรคมากทสดตอการด าเนนชวต หรอท ากจกรรมจ าแนกตามเพศ

รอยละ

ปญหาสขภาพ

96

ตารางท 32 จ านวนและรอยละปญหาสขภาพทเปนอปสรรคมากทสดตอการด าเนนชวต หรอท ากจกรรมจ าแนกตามกลมอาย

ปญหาสขภาพ กลมอาย

รวม P-value 60-69 ป (%)

70-79 ป (%)

80 ปขนไป (%)

ระบบกระดกและขอ 552 (6.3)

802 (9.1)

686 (7.8)

2,040 (23.2)

0.003

ระบบหวใจและหลอดเลอด 156 (1.8)

228 (2.6)

177 (2.0)

561 (6.4)

0.559

ระบบประสาท 68

(0.8) 112 (1.3)

77 (0.9)

257 (2.9)

0.245

ระบบทางเดนหายใจ 140 (1.6)

176 (2.0)

143 (1.6)

459 (5.2)

0.799

ระบบทางเดนอาหาร 112 (1.3)

149 (1.7)

109 (1.2)

370 (4.2)

0.522

ระบบทางเดนปสสาวะ 90

(1.0) 114 (1.3)

109 (1.2)

313 (3.6)

0.524

ระบบขบถาย 106 (1.2)

142 (1.6)

171 (1.9)

419 (4.8)

0.000

กลมโรคเรอรง เชน เบาหวาน ความดนโลหต

650 (7.4)

844 (9.6)

617 (7.0)

2,111 (24.0)

0.000

การมองเหน 226 (2.6)

412 (4.7)

392 (4.4)

1,030 (11.7)

0.000

การไดยน 104 (1.2)

213 (2.4)

313 (3.6)

630 (7.2)

0.000

หกลม 65

(0.7) 101 (1.1)

119 (1.4)

285 (3.2)

0.001

ปญหาสขภาพผสงอายอนๆ 105 (1.2)

110 (1.2)

121 (1.4)

336 (3.8)

0.058

รวม 2,374 (26.9)

3,403 (38.6)

3,034 (34.4)

8,811 (100.0)

97

ผสงอายตองการใหสถานบรการสขภาพ (โรงพยาบาล) มการจดบรการดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย รอยละ 74.7 ไมตองการ รอยละ 25.3 พบวากลมอาย 70-79 ป ตองการการดแลระยะยาวมากทสด รอยละ 29.3 และไมพบความแตกตางระหวางความตองการใหสถานบรการจดบรการดแลระยะยาวกบเพศและกลมอายของผสงอาย (ตารางท 33) ขณะเดยวกนกไมพบความแตกตางระหวางความพรอมในการจดบรการของสถานบรการกบเพศและกลมอายของผสงอาย โดยผสงอายเหนวาสถานบรการ (โรงพยาบาล) ทไปใชบรการ ณ วนสมภาษณมความพรอมในการจดบรการ รอยละ 80.7 และไมมความพรอม รอยละ 19.3 (ตารางท 34) และกรณทสถานบรการสขภาพ (โรงพยาบาล) ทผสงอายไปใชบรการมการจดบรการดแลแบบไปเชา-เยนกลบ (Day care) หรอแบบฝากเลยงด ผสงอายมความคดเหนในสดสวนท ไมแตกตางกน โดยตอบวาจะไปใชบรการรอยละ 52.3 และไมไปใชบรการ รอยละ 46.2 และไมมความแตกตางระหวางเพศของผสงอายกบการไปใชบรการแบบฝากเลยงไปเชา -เยนกลบ (p=0.996) แตพบวามความแตกตางระหวางกลมอายของผสงอายกบการไปใชบรการแบบฝากเลยงไปเชา -เยนกลบในผสงอายอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.000) (ตารางท 35)

ตารางท 33 จ านวนและรอยละความตองการใหโรงพยาบาลมหรอจดรปแบบการดแลระยะยาว จ าแนกตามเพศและกลมอาย ณ วนทสมภาษณ

ขอมลผสงอาย ความตองการ

รวม P-value ไมตองการ (%) ตองการ (%)

เพศ ชาย 364 (9.5) 1,101 (28.8) 1,465 (38.3)

0.593 หญง 606 (15.8) 1,756 (45.9) 2,362 (61.7) รวม 970 (25.3) 2,857 (74.7) 3,827 (100.0)

กลมอาย

60-69 ป 280 (7.3) 880 (22.9) 1,160 (30.2)

0.051 70-79 ป 362 (9.4) 1,125 (29.3) 1,487 (38.7) 80 ป ขนไป 334 (8.7) 861 (22.4) 1,195 (31.1)

รวม 976 (25.4) 2,866 (74.6) 3,842 (100.0)

98

ตารางท 34 จ านวนและรอยละความพรอมของโรงพยาบาลในการจดบรการดแลระยะยาว ส าหรบผสงอาย ณ วนทสมภาษณ

ขอมลผสงอาย ความพรอมในการบรการ

รวม P-value ไมม (%) ม (%)

เพศ ชาย 303 (7.9) 1,154 (30.2) 1,457 (38.2)

0.063 หญง 432 (11.3) 1,927 (50.5) 2,359 (61.8) รวม 735 (19.3) 3,081 (80.7) 3,816 (100.0)

กลมอาย 60-69 ป 204 (5.3) 951 (24.8) 1,155 (30.2)

0.163 70-79 ป 284 (7.4) 1,200 (31.3) 1,484 (38.7) 80 ป ขนไป 247 (6.5) 943 (24.6) 1,190 (31.1)

รวม 735 (19.2) 3,094 (80.8) 3,829 (100.0)

ตารางท 35 จ านวนและรอยละการไปใชบรการถาโรงพยาบาลทผสงอายใชบรการอยมการดแล แบบฝากเลยงไปเชา-เยนกลบ (Day care)

ขอมลผสงอาย การบรการแบบฝากเลยงไปเชา-เยนกลบ

รวม P-value ไมใช (%) ใช (%) อนๆ (%)

เพศ

ชาย 673

(17.7) 761

(20.0) 22

(0.6) 1,456 (38.3)

0.996 หญง 1,083 (28.5)

1,230 (32.3)

36 (0.9)

2,349 (61.7)

รวม 1,756 (46.2)

1,991 (52.3)

58 (1.5)

3,805 (100.0)

กลมอาย

60-69 ป 568

(14.9) 568

(14.9) 14

(0.4) 1,150 (30.1)

0.000 70-79 ป

727 (19.0)

730 (19.1)

25 (0.7)

1,482 (38.8)

80 ป ขนไป 469

(12.3) 699

(18.3) 19

(0.5) 1,187 (31.1)

รวม 1,764 (46.2)

1,997 (52.3)

58 (1.5)

3,819 (100.0)

99

เมอผสงอายตองการไปใชบรการการดแลระยะยาว พบวาผทออกคาใชจายใหกบผสงอายคอ บตรสาวมากทสด (รอยละ 29.5) รองลงมาคอ บตรชาย รอยละ 16.9, ผสงอายเอง รอยละ 12.4, คสาม/ภรรยา รอยละ 9.7, บตรสะใภ/บตรเขย และสามารถเบกได รอยละ 5.3 และหลาน รอยละ 4.8 (รปภาพท 25) และเหตผลทผสงอายตองการใชบรการการการดแลระยะยาว มากทสดคอ ไมอยากเปนภาระของบตรหลาน รอยละ 29.8 รองลงมาคอ คนในครอบครวมเวลาดแลนอย รอยละ 26, ตองการผดแลทมทกษะญาตไมสามารถดแลได รอยละ 20.6 และทบานไมมผดแล รอยละ 9.7 และไมพบความแตกตางของเหตผลทตองการใชบรการการดแลระยะยาวกบเพศของผสงอาย แตพบความแตกตางระหวางเหตผลทตองการใชบรการดแลระยะยาวกบกลมอายของผสงอายอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.027, p=0.000) พบวาผสงอายทกกลมอายเหนตรงกนทไมตองการเปนภาระของบตรหลาน และตองการผดแลทมทกษะและญาตไมสามารถดแลได (ตารางท36,37)

รปภาพท 25 รอยละผออกคาใชจายใหถาผสงอายความตองการใชบรการการดแลระยะยาว ในโรงพยาบาล

รอยละ

ผออกคาใชจาย

100

ารางท 36 จ านวนและรอยละเหตผลทผสงอายตองการใชบรการดแลระยะยาว จากโรงพยาบาลจ าแนกตามเพศ

เหตผลทผสงอายตองการบรการ เพศ

รวม P-value ชาย (%) หญง (%)

ทบานไมมคนดแล 123 (3.3) 238 (6.4) 361 (9.7) 0.081

คนในครอบครวมเวลาดแลนอย 389 (10.4) 584 (15.6) 973 (26.0) 0.204

ไมอยากเปนภาระของบตรหลาน 408 (10.9) 707 (18.9) 1,115 (29.8) 0.120

ตองการผดแลชวยเหลอ ในการปฏบตกจวตรประจ าวน

180 (4.8) 259 (6.9) 439 (11.7) 0.219

ตองการผดแลทมทกษะและญาต ไมสามารถใหการดแลได

305 (8.2) 464 (12.4) 769 (20.6) 0.383

อนๆ 35 (0.9) 49 (1.3) 84 (2.2) 0.569

รวม 1,440 (38.5)

2,301 (61.5)

3,741 (100.0)

ตารางท 37 จ านวนและรอยละเหตผลทผสงอายตองการบรการดแลระยะยาวจากโรงพยาบาล จ าแนกตามกลมอาย

เหตผลทผสงอาย ตองการบรการ

กลมอาย รวม P-value 60-69 ป

(%) 70-79 ป

(%) 80 ปขนไป

(%)

ทบานไมมคนดแล 127 (3.4)

146 (3.9)

90 (2.4)

363 (9.7)

0.077

คนในครอบครวมเวลา ดแลนอย

299 (8.0)

405 (10.8)

271 (7.2)

975 (26.0)

0.271

ไมอยากเปนภาระของ บตรหลาน

366 (9.8)

455 (12.1)

297 (7.9)

1,118 (29.8)

0.027

ตองการผดแลชวยเหลอ ในการปฏบตกจวตรประจ าวน

124 (3.3)

174 (4.6)

141 (3.8)

439 (11.7)

0.266

ตองการผดแลทมทกษะและญาตไมสามารถใหการดแลได

200 (5.3)

300 (8.0)

271 (7.2)

771 (20.5)

0.000

อนๆ 21

(0.6) 31

(0.8) 32

(0.9) 84

(2.3) 0.179

รวม 1,137 (30.4)

1,511 (40.2)

1,102 (29.4)

3,750 (100.0)

101

รปแบบการบรการเพอการดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย พบวาตองการรปแบบการดแลสขภาพทบานมากทสด รอยละ 23.5 รองลงมาคอ การบรการฟนฟสขภาพ รอยละ 16.6 และการบรการดแลสขภาพฟน รอยละ 11.8 และผสงอายทกกลมอายตองการการบรการดแลสขภาพทบานสงสด และไมมความแตกตางระหวางรปแบบบรการการดแลระยะยาวกบเพศและกลมอายของผสงอาย (ตารางท 38,39) กจกรรมการดแลสขภาพของผสงอายมความตองการบรการเพอการดแลระยะยาว มากทสดคอ การเยยมบานโดยบคลากรทางการแพทย คะแนนคาเฉลยเทากบ 3.8±1.1 รองลงมาคอ การวางแผนรวมกบครอบครวในการดแลผสงอาย การนดหมายมาพบแพทย และการอบรมองคความรใหกบญาตกอนกลบบาน คะแนนคาเฉลยเทากบ 3.7±1.1 ดานภาวะสขภาพ ผสงอายมความตองการออกซเจนในการดแลสขภาพทบาน และการท าแผล คะแนนคาเฉลยเทากบ 2.5±1.5 การดแลเรองอาหาร พบวาตองการดแลจดซอและท าอาหารให คะแนนคาเฉลยเทากบ 2.8±1.4 (รปภาพท 26) ความตองการการดแลของผสงอาย พบวามความแตกตางระหวางเพศของผสงอายกบความตองการออกซเจนในการ ดแลสขภาพทบานและการจดสงแวดลอมใหเหมาะสมอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.000, p=0.009) พบวาเพศชายมความตองการการใชออกซเจนในการดแลสขภาพทบานสงกวาเพศหญง ในขณะทความตองการการดแลสงแวดลอมไมตางกน (ตารางท 40,41)

ตารางท 38 จ านวนและรอยละรปแบบการบรการการดแลระยะยาวของผสงอายจ าแนกตามเพศ

รปแบบการบรการ เพศ

รวม P-value ชาย (%) หญง (%)

การดแลสขภาพทบาน 1,213 (8.9) 2,008 (14.7) 3,221 (23.5) 0.068

บรการดแลกลางวน 504 (3.7) 794 (5.8) 1,298 (9.5) 0.623

บรการการดแลสขภาพ 638 (4.7) 977 (7.1) 1,615 (11.8) 0.189

มสถานบรบาลคนชรา 617 (4.5) 951 (7.0) 1,568 (11.5) 0.264

บรการฟนฟสขภาพ 892 (6.5) 1,374 (10.0) 2,266 (16.6) 0.104

บรการดแลชวคราว 490 (3.6) 750 (5.5) 1,240 (9.1) 0.286

บรการดแลระยะกลาง 446 (3.3) 655 (4.8) 1,101 (8.0) 0.078

บรการดแลผปวยระยะสดทาย

526 (3.8) 841 (6.1) 1,367 (10.0) 0.862

อนๆ 1 (0.0) 1 (0.0) 2 (0.0) -

รวม 5,327 (38.9) 8,351 (61.1) 13,678 (100.0)

102

ตารางท 39 จ านวนและรอยละรปแบบการบรการดแลระยะยาวของผสงอายจ าแนกตามกลมอาย

รปแบบการบรการ กลมอาย

รวม P-value 60-69 ป (%)

70-79 ป (%)

80 ปขนไป (%)

การดแลสขภาพทบาน 958 (7.0)

1,255 (9.1)

1,022 (7.4)

3,235 (23.6)

0.176

บรการดแลกลางวน 376 (2.7)

535 (3.9)

390 (2.8)

1,301 (9.5)

0.099

บรการการดแลสขภาพฟน 482 (3.5)

650 (4.7)

487 (3.5)

1,619 (11.8)

0.293

มสถานบรบาลคนชรา 483 (3.5)

615 (4.5)

474 (3.5)

1,572 (11.5)

0.558

บรการฟนฟสขภาพ 665 (4.8)

883 (6.4)

727 (5.3)

2,275 (16.5)

0.242

บรการดแลชวคราว 372 (2.7)

492 (3.6)

385 (2.8)

1,249 (9.1)

0.855

บรการดแลระยะกลาง 319 (2.3)

416 (3.0)

370 (2.7)

1,105 (8.0)

0.125

บรการดแลผปวยระยะสดทาย

422 (3.1)

506 (3.7)

443 (3.2)

1,371 (10.0)

0.203

อนๆ 0

(0.0) 1

(0.0) 1

(0.0) 2

(0.0) -

รวม 4,077 (29.7)

5,353 (39.0)

4,299 (31.3)

13,729 (100.0)

103

รปภาพท 26 คะแนนและระดบความตองการรปแบบการบรการเพอดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย

คะแนน

ภาวะสขภาพ

กจกรรมประจ าวนและการดแลเรองอาหาร

คะแนน

104

คะแนน

ดานอน ๆ

ตารางท 40 คะแนนและระดบความความตองการการบรการเพอการดแลระยะยาวส าหรบผสงอายจ าแนกตามเพศ

ความตองการการดแล

เพศ คาเฉลย T-test

ชาย หญง

x ± SD ระดบ

ความตองการ x ± SD

ระดบ ความตองการ

x ± SD ระดบ

ความตองการ t P-value

ภาวะสขภาพ

การท าแผล 2.5±1.5 2 2.5±1.5 2 2.5±1.5 2 0.026 0.980

การดดเสมหะ 2.3±1.4 2 2.2±1.4 2 2.2±1.4 2 1.635 0.102

การดแลสายสวนปสสาวะ 2.4±1.5 2 2.2±1.4 2 2.3±1.4 2 2.299 0.022

การเปลยนสายยางใหอาหาร 2.4±1.5 2 2.2±1.4 2 2.3±1.4 2 2.558 0.010

การท ากายภาพบ าบด 3.3±1.5 3 3.2±1.5 3 3.2±1.5 3 1.768 0.077

ตองการออกซเจนในการดแลสขภาพทบาน 2.6±1.5 3 2.4±1.5 2 2.5±1.5 2 3.493 0.000

การฉดอนซลน 2.3±1.4 2 2.2±1.4 2 2.2±1.4 2 1.231 0.218

กจกรรมประจ าวน

การชวยอาบน า 2.3±1.3 2 2.3±1.3 2 2.3±1.3 2 0.012 0.990

การชวยเหลอในการปสสาวะ/การขบถาย 2.3±1.3 2 2.3±1.3 2 2.3±1.3 2 0.371 0.710

105

ความตองการการดแล

เพศ คาเฉลย T-test

ชาย หญง

x ± SD ระดบ

ความตองการ x ± SD

ระดบ ความตองการ

x ± SD ระดบ

ความตองการ t P-value

การดแลเรองอาหาร

การดแลใหอาหารทางสายยาง/ปอนอาหาร 2.5±1.4 2 2.4±1.4 2 2.4±1.4 2 0.926 0.355

การดแลจดซออาหารให 2.7±1.4 3 2.8±1.4 3 2.8±1.4 3 0.840 0.401

การดแลท าอาหารให 2.8±1.4 3 2.8±1.4 3 2.8±1.4 3 0.165 0.869

ดานอนๆ

การบรการชวยเหลองานบาน 2.7±1.3 3 2.8±1.3 3 2.8±1.3 3 -1.785 0.074

การดแลสงแวดลอมใหเหมาะสม 3.0±1.3 3 3.1±1.3 3 3.0±1.3 3 -2.614 0.009

การเยยมบานโดยบคลากรทางสขภาพ 3.8±1.1 4 3.7±1.0 4 3.8±1.1 4 0.832 0.406

การวางแผนรวมกบครอบครวในการดแลผสงอาย 3.7±1.1 4 3.7±1.1 4 3.7±1.1 4 0.637 0.524

การนดหมายมาพบแพทย 3.7±1.1 4 3.7±1.1 4 3.7±1.1 4 1.737 0.083

การอบรมองคความรใหกบญาตกอนกลบบาน 3.7±1.1 4 3.7±1.1 4 3.7±1.1 4 0.094 0.366

อนๆ 3.9±0.7 4 3.4±1.2 4 3.6±1.1 4 0.821 0.420

106

หมายเหต: คะแนนเฉลย 1.00-1.80 หมายถง ความตองการระดบ 1 คะแนนเฉลย 1.81-2.60 หมายถง ความตองการระดบ 2 คะแนนเฉลย 2.61-3.40 หมายถง ความตองการระดบ 3 คะแนนเฉลย 3.41-4.20 หมายถง ความตองการระดบ 4 คะแนนเฉลย 4.21-5.00 หมายถง ความตองการระดบ 5

ตารางท 41 คะแนนและระดบความตองการดานการบรการเพอการดแลระยะยาวส าหรบผสงอายจ าแนกตามกลมอาย

ความตองการการดแล

กลมอาย คาเฉลย

F-test P-value

60-69 ป 70-79 ป 80 ปขนไป

x ± SD ระดบ ความ

ตองการ x ± SD

ระดบ ความ

ตองการ x ± SD

ระดบ ความ

ตองการ x ± SD

ระดบ ความ

ตองการ

ภาวะสขภาพ

การท าแผล 2.5±1.5 2 2.5±1.5 2 2.4±1.4 2 2.5±1.5 2 0.012

การดดเสมหะ 2.3±1.4 2 2.3±1.4 2 2.1±1.4 2 2.2±1.4 2 0.004

การดแลสายสวนปสสาวะ 2.4±1.5 2 2.3±1.4 2 2.2±1.4 2 2.3±1.4 2 0.002

การเปลยนสายยางใหอาหาร 2.4±1.5 2 2.3±1.5 2 2.1±1.4 2 2.3±1.4 2 0.002

107

ความตองการการดแล

กลมอาย คาเฉลย

F-test P-value

60-69 ป 70-79 ป 80 ปขนไป

x ± SD ระดบ ความ

ตองการ x ± SD

ระดบ ความ

ตองการ x ± SD

ระดบ ความ

ตองการ x ± SD

ระดบ ความ

ตองการ

การท ากายภาพบ าบด 3.2±1.5 3 3.2±1.5 3 3.2±1.5 3 3.2±1.5 3 0.793

ตองการออกซเจนในการดแลสขภาพทบาน 2.6±1.5 2 2.5±1.5 2 2.4±1.5 2 2.5±1.5 2 0.001

การฉดอนซลน 2.3±1.4 2 2.3±1.4 2 2.0±1.3 2 2.2±1.4 2 0.000

กจกรรมประจ าวน

การชวยอาบน า 2.2±1.3 2 2.3±1.3 2 2.4±1.3 2 2.3±1.3 2 0.002

การชวยเหลอในการปสสาวะ/การขบถาย 2.2±1.3 2 2.3±1.3 2 2.4±1.3 2 2.3±1.3 2 0.029

การดแลเรองอาหาร

การดแลใหอาหารทางสายยาง/ปอนอาหาร 2.4±1.4 2 2.5±1.3 2 2.4±1.4 2 2.4±1.4 2 0.433

การดแลจดซออาหารให 2.7±1.4 3 2.8±1.4 3 2.8±1.4 3 2.8±1.4 3 0.005

การดแลท าอาหารให 2.7±1.4 3 2.8±1.3 3 2.9±1.4 3 2.8±1.4 3 0.004

ดานอนๆ

108

ความตองการการดแล

กลมอาย คาเฉลย

F-test P-value

60-69 ป 70-79 ป 80 ปขนไป

x ± SD ระดบ ความ

ตองการ x ± SD

ระดบ ความ

ตองการ x ± SD

ระดบ ความ

ตองการ x ± SD

ระดบ ความ

ตองการ

การบรการชวยเหลองานบาน 2.7±1.3 3 2.8±1.3 3 2.8±1.4 3 2.8±1.3 3 0.019

การดแลสงแวดลอมใหเหมาะสม 2.9±1.3 3 3.1±1.3 3 3.1±1.3 3 3.0±1.3 3 0.001

การเยยมบานโดยบคลากรทางสขภาพ 3.7±1.1 4 3.8±1.1 4 3.8±1.1 4 3.8±1.1 4 0.002

การวางแผนรวมกบครอบครวในการดแลผสงอาย 3.6±1.1 4 3.7±1.1 4 3.7±1.1 4 3.7±1.1 4 0.026

การนดหมายมาพบแพทย 3.7±1.1 4 3.7±1.0 4 3.7±1.1 4 3.7±1.1 4 0.087

การอบรมองคความรใหกบญาตกอนกลบบาน 3.7±1.1 4 3.7±1.1 4 3.7±1.1 4 3.7±1.1 4 0.157

อนๆ 3.3±0.6 3 3.7±0.9 4 3.5±1.4 4 3.6±1.1 4 0.866

หมายเหต: คะแนนเฉลย 1.00-1.80 หมายถง ความตองการระดบ 1 คะแนนเฉลย 1.81-2.60 หมายถง ความตองการระดบ 2 คะแนนเฉลย 2.61-3.40 หมายถง ความตองการระดบ 3 คะแนนเฉลย 3.41-4.20 หมายถง ความตองการระดบ 4 คะแนนเฉลย 4.21-5.00 หมายถง ความตองการระดบ 5

109

110

เมอพจารณาตามเพศและกลมอาย พบวาไมมความแตกตางระหวางระหวางเพศและกลมอายของผสงอายกบระดบความตองการการบรการเพอดแลระยะยาว ส าหรบผสงอาย (p=0.107, p=0.092) (ตารางท 42,43)

ตารางท 42 จ านวนและรอยละระดบความตองการการบรการเพอการดแลระยะยาว ส าหรบผสงอายจ าแนกตามเพศ

เพศ ระดบความตองการ

รวม คาเฉลย

x ± SD

T-test 1 2 3 4 5 t P-value

ชาย 198 (5.9)

316 (9.4)

433 (13.0)

232 (7.0)

89 (2.7)

1,268 (38.0)

2.76±1.13

1.613 0.107 หญง 290 (8.7)

622 (18.7)

691 (20.7)

349 (10.5)

115 (3.4)

2,067 (62.0)

2.70±1.08

รวม 488

(14.6) 938

(28.1) 1,124 (33.7)

581 (17.5)

204 (6.1)

3,335 (100.0)

2.72±1.10

ตารางท 43 จ านวนและรอยละระดบความตองการการบรการเพอการดแลระยะยาว ส าหรบผสงอายจ าแนกตามกลมอาย

กลมอาย ระดบความตองการ คาเฉลย

x ± SD F-test

P-value 1 2 3 4 5 รวม

60-69 ป 171 (5.1)

282 (8.4)

348 (10.4)

169 (5.0)

61 (1.8)

1,031 (30.7)

2.68±1.11

0.092 70-79 ป

172 (5.1)

365 (10.9)

435 (13.0)

245 (7.3)

84 (2.5)

1,301 (38.8)

2.77±1.10

80 ปขนไป 146 (4.4)

295 (8.8)

347 (10.4)

168 (5.1)

59 (1.8)

1,015 (30.5)

2.70±1.09

รวม 489

(14.6) 942

(28.1) 1,130 (33.8)

582 (17.4)

204 (6.1)

3,347 (100.0)

2.72±1.10

ความคดเหนของผสงอายตอความพรอมการจดบรการเพอรองรบการดแลระยะยาวของโรงพยาบาลดงน ดานการจดบรการดแลระยะยาวของโรงพยาบาล ผสงอายมความคดเหนวา มความพรอมดานรปแบบและคณภาพการจดบรการในปจจบนและสรางความมนใจกบครอบครว และมนใจในศกยภาพของโรงพยาบาลถามการจดบรการดแลระยะยาวเพอผสงอาย คะแนนคาเฉลยเทากบ3.5±0.8

111

ดานสถานทจดบรการ ผสงอายมความคดเหนวามความพรอมดานสงอ านวยความสะดวก เชนความสะอาดของหองน า ราวจบ ทนงรอ เหมาะสมและเพยงพอคะแนนคาเฉลยเทากบ 3.4±0.8 ดานบคลากรทางดานสขภาพผสงอายมความคดเหนวามความพรอมคอเจาหนาทใหค าแนะน า บรการดวยทาทและค าพดทสภาพเปนกนเอง มความชดเจนและเขาใจงายและบคลากรและเจาหนาทของโรงพยาบาลทใหการบรการตองมความรในเรองการดแลระยะยาว (เจบปวยเรอรง/ทพพลภาพ) เพอผสงอาย คะแนนคาเฉลยเทากบ 3.6±0.8 และดานอปกรณในการจดบรการ ผสงอายมความคดเหนวามความพรอมในอปกรณชดท าแผล คะแนนคาเฉลยเทากบ 2.9±1.3 รองลงมาคอ ไมเทา 2 และ 3 ขา, walker (โครงโลหะชวยเดน 4 ขา) คะแนนคาเฉลยเทากบ 2.8±1.2 และยาอนซลน คะแนนคาเฉลยเทากบ 2.7±1.3 (รปภาพท 27)

รปภาพท 27 คะแนนความคดเหนของผสงอายตอความพรอมการจดบรการเพอรองรบ การดแลระยะยาวของโรงพยาบาล

คะแนน

การจดบรการดแลระยะยาวของโรงพยาบาล

112

สถานทจดบรการ

บคลากรทางดานสขภาพและอปกรณในการจดบรการ เพอรองรบการดแลระยะยาวของโรงพยาบาล

คะแนน

คะแนน

113

คะแนน

คลงอปกรณ/กายอปกรณ และสามารถยมไปใชในการดแลผสงอายทบาน

114

ตอนท 5 ผลการศกษาการสมภาษณความพรอมและความตองการจดบรการเพอรองรบการดแลระยะยาวในกลมครอบครวของผสงอาย

จากการเกบขอมลโดยใชแบบสอบถามครอบครวของผสงอายทพาผสงอายมารบบรการทสถานบรการ ณ วนสมภาษณ พบวาเปนเพศหญง รอยละ 76.7 และเพศชาย รอยละ 23.3 เปนชวงอาย 41-50 ป สงสด รอยละ 32.6 ผสงอายประกอบอาชพเกษตรกรมากทสด รอยละ 38 รองลงมาคอ รบจางทวไป รอยละ 22.6, ไมไดประกอบอาชพ รอยละ 13.8, ธรกจสวนตว/คาขาย รอยละ 11.6, รบราชการ/รฐวสาหกจ รอยละ 8.4 และขาราชการบ านาญ รอยละ 1.2 ตามล าดบ รายไดตอเดอน สวนใหญตอบวาเพยงพอ รอยละ 71 (ตารางท 44)

ตารางท 44 จ านวนและรอยละขอมลครอบครวของผสงอาย ณ วนสมภาษณ

ขอมลทวไป จ านวน (คน) รอยละ

เพศ ชาย 333 23.3 หญง 1,097 76.7

รวม 1,430 100 ชวงอาย นอยกวา 20 ป 37 2.6 21-30 ป 97 6.9 31-40 ป 237 16.8 41-50 ป 460 32.6 51-60 ป 295 20.9 60 ปขนไป 286 20.3

รวม 1,412 100.0 อาชพ

ไมไดประกอบอาชพ 197 13.8

รบราชการ/รฐวสาหกจ 120 8.4 ขาราชการบ านาญ 17 1.2 ธรกจสวนตว/คาขาย 166 11.6 รบจางทวไป 322 22.6 เกษตรกร 542 38.0 อนๆ 63 4.4

รวม 1,427 100.0

115

ขอมลทวไป จ านวน (คน) รอยละ

รายไดตอเดอน เปนหน (ไมพอกนพอใช) 312 21.9 เพยงพอ 1,010 71.0 เหลอเกบ 100 7.0

รวม 1,422 100.0

ภาวะสขภาพของผสงอายในครอบครว พบวาผสงอายในครอบครวมภาวะสขภาพพอใชมากทสด รอยละ 47.1 รองลงมาคอ ภาวะสขภาพไมด รอยละ 29.1, ภาวะสขภาพด รอยละ 14.8, ภาวะสขภาพไมดมากๆ รอยละ 7.6 และภาวะสขภาพด รอยละ 0.9 (รปภาพท 28) ลกษณะทางกายภาพ พบวา ชวยเหลอตนเองไดบางสวนมากทสด รอยละ 87.9 และชวยเหลอตนเองไมไดเลย รอยละ 12.1 (รปภาพท 29)

รปภาพท 28 รอยละภาวะสขภาพของผสงอายในครอบครว

รอยละ

ภาวะสขภาพ

116

รปภาพท 29 รอยละลกษณะทางกายภาพผสงอายทครอบครวดแล

ผทดแลผสงอายจากการเกบขอมล พบวาเปนบตรสงสด รอยละ 61.1 รองลงมาคอ หลาน รอยละ 10.7, เปนภรรยา รอยละ 8.9, เปนสาม รอยละ 6.9 และเปนบตรสะใภ รอยละ 5.2 (รปภาพท 30) พบวาสวนใหญดแลคนเดยว (มผชวยเหลอบางเวลา) มากทสด รอยละ 50.7 รองลงมาคอ ดแลบางเวลา (มผชวยเหลอจ านวนมาก) รอยละ 32 และดแลคนเดยวไมมคนชวยเหลอ รอยละ 16.4 (รปภาพท 31)

รปภาพท 30 รอยละความสมพนธของผทดแลผสงอาย

ลกษณะทางกายภาพ

รอยละ

รอยละ

ความสมพนธ

117

รปภาพท 31 รอยละลกษณะการท าหนาทเพอดแลผสงอายของครอบครว

ครอบครวผสงอายตองการใหสถานบรการสขภาพ (โรงพยาบาล) จดบรการเพอ การดแลผปวยระยะยาวในรปแบบการดแลทบานมากทสด รอยละ 9 รองลงมาคอ การบรการฟนฟสขภาพ รอยละ 6.8, มสถานบรบาลคนชรา รอยละ 5 และการบรการดแลสขภาพฟน รอยละ 4.6 (รปภาพท 32)

118

รปภาพท 32 รอยละความตองของครอบครวในการใหโรงพยาบาลจดบรการ เพอดแลผสงอายระยะยาว

ความตองการใหสถานบรการสขภาพ (โรงพยาบาล) จดบรการเพอการดแลผปวยระยะยาว พบวา ครอบครวผสงอายตองการและคดวาจะไปใชบรการรปแบบการจดบรการดแล ระยะยาว เชน Day care หรอการฝากเลยงด รอยละ 10.1 การจดบรการใหความรเรองการดแลระยะยาวตอเนองทบาน ผสงอายเหนวาควร มและตองการการจดบรการ รอยละ 11 ดานความพอใจตอการจดบรการดแลระยะยาวตอเนองทบานของสถานบรการสขภาพ (โรงพยาบาล) พบวาครอบครวมความตองการและพอใจตอการจดบรการ รอยละ 10.4 ในขณะทครอบครวมความตองการรปแบบการจดบรการของสถานบรการ (โรงพยาบาล) และสรางความมนใจใหกบครอบครว รอยละ 16.4 และองคความรเกยวกบการดแลระยะยาวในการดแลผสงอาย พบวาครอบครวมความตองการและเพยงพอ รอยละ 9.3 ไมเพยงพอและมความตองการ รอยละ 9.5 (ตารางท 45)

รอยละ

ความตองการของครอบครว

119

ตารางท 45 จ านวนและรอยละรปแบบการจดบรการดแลระยะยาวทตองการจดใหผสงอาย

รปแบบการจดบรการ ขอคดเหน ความตองการ

รวม P-value ไมตองการ ตองการ

รปแบบการจดบรการดแลระยะยาว เชนการดแลแบบฝากเลยงไปเชา-เยนกลบ (Day care)

ไมใชบรการ 165 (2.7) 557 (8.8) 722 (11.5)

0.000 ใชบรการ 33 (0.5) 634 (10.1) 667 (10.6)

รวม 198 (3.2) 1,191 (18.9) 1,389 (22.1)

การจดบรการใหความรเรองการดแลระยะยาวตอเนอง ทบาน

ไมม 98 (1.5) 482 (7.7) 580 (9.2)

0.009 ม 93 (1.5) 695 (11.0) 788 (12.5)

รวม 191 (3.0) 1,177 (18.7) 1,368 (21.7)

ความพอใจกบการจดบรการดแลระยะยาวตอเนองทบานของโรงพยาบาล

ไมพอใจ 4 (0.1) 25 (0.4) 29 (0.5)

0.768 พอใจ 88 (1.4) 658 (10.4) 746 (11.8)

รวม 92 (1.5) 683 (10.8) 775 (12.3)

รปแบบและคณภาพในการจดบรการสขภาพผสงอายของสถานบรการสรางความมนใจกบครอบครวของทาน

ไม 42 (0.7) 147 (2.3) 189 (3.0)

0.002 ใช 156 (2.4) 1,030 (16.4) 1,186 (18.8)

รวม 198 (3.1) 1,177 (18.7) 1,375 (21.8)

องคความรเกยวกบเรองการดแลระยะยาวททานมอยเพยงพอ

ไมเพยงพอ 73 (1.2) 598 (9.5) 671 (10.7)

0.000 เพยงพอ 133 (2.1) 585 (9.3) 718 (11.4)

รวม 206 (3.3) 1,183 (18.8) 1,389 (22.1)

รวมทงหมด 885 (14.1) 5,411 (85.9) 6,296 (100)

ครอบครวผสงอายไดรบองคความรเกยวกบการดแลสขภาพผสงอายจากอาสาสมครสาธารณสข (อสม.) มากทสด รอยละ 6.3 รองลงมาคอ ไดรบการอบรมจากเจาหนาทโรงพยาบาล รอยละ 5.3, โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล รอยละ 4.9, ฟงวทย/ทว รอยละ 4.5 และอานหนงสอ รอยละ 3.8 (รปภาพท 33)

120

รปภาพท 33 รอยละแหลงความรเกยวกบการดแลสขภาพผสงอายของครอบครวทดแลผสงอาย

ความคดเหนของครอบครวผสงอายตอความพรอมการจดบรการเพอรองรบการดแลระยะยาวของโรงพยาบาล ดงน ดานการจดบรการดแลระยะยาวของโรงพยาบาล ครอบครวตอบวามนใจในศกยภาพของโรงพยาบาลถามการจดบรการดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย คะแนนคาเฉลยเทากบ 3.5±0.74 สถานทจดบรการ ครอบครวตอบวาสถานทตงควรแยกเปนสดสวนเพอจดบรการ ทเขาถงงายและสะดวก คะแนนคาเฉลยเทากบ 3.3±0.85 ดานบคลากรทางสขภาพ ครอบครวตอบวา บคลากรและเจาหนาทตองมความร ในเรองการดและยะยาวส าหรบผสงอาย และเจาหนาทใหค าแนะน าบรการดวยทาทและค าพดทสภาพเปนกนเอง มความชดเจนและเขาใจงาย คะแนนคาเฉลยเทากบ 3.5±0.80 และดานอปกรณในการจดบรการ ครอบครวตอบวาตองการชดท าแผลมากทสด2.8±1.20 ยาฉดอนซลนสงสด มคะแนนเฉลยเทากบ 2.7±1.22, walker มคะแนนคาเฉลยเทากบ 2.7±1.14 และไมเทา 2 ขา/ 3 ขา มคะแนนคาเฉลยเทากบ 2.7±1.12 (รปภาพท 34)

รอยละ

แหลงความร

121

รปภาพท 34 คะแนนความคดเหนของครอบครวผสงอายตอความพรอมการจดบรการ เพอรองรบการดแลระยะยาวของโรงพยาบาล

คะแนน

การจดบรการดแลระยะยาวของโรงพยาบาล

สถานทจดบรการ

คะแนน

122

คะแนน

คะแนน

บคลากรทางดานสขภาพและอปกรณในการจดบรการ เพอรองรบการดแลระยะยาวของโรงพยาบาล

คลงอปกรณ/กายอปกรณ และสามารถยมไปใชในการดแลผสงอายทบาน

123

ตอนท 6 การระดมความคดเหนจากบคลากรทางการแพทยและสาธารณสข จากกระบวนการท า Focus group ในพนท 4 จงหวด ไดแก จงหวดล าปาง ขอนแกน อางทอง และกระบ ในกลมบคลากรสขภาพทปฏบตงานในโรงพยาบาลศนย โรงพยาบาลทวไป โรงพยาบาลชมชน และโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล สรปประเดนทไดจากการท ากระบวนการ focus group ดงตอไปน

การจดบรการสขภาพส าหรบผสงอายในปจจบน 1. คลนกผสงอาย มการด าเนนงานในสถานบรการทมความพรอม รปแบบการจดบรการ 1) เปนคลนกพเศษทแยกออกมาจดใหบรการ และ 2) การจดบรการทบรณาการรวมกบคลนกโรคเรอรง สวนใหญสถานบรการสขภาพจะจดบรการในรปแบบทสอง ปญหาและอปสรรคทพบในการด าเนนงาน พบตงแตการรบนโยบายและน าสการปฏบตไมมความชดเจนในการจดบรการและการใหความส าคญในงานของผบรหาร ความไมพรอมดานบคลากร สถานท และงบประมาณ ในสถานบรการบางแหง ยงพบวาผสงอายทตองมารบบรการทคลนกผสงอายไมมใครพามา ท าใหการด าเนนงานในรปแบบคลนกไมสามารถด าเนนการและมความยงยนได 2. แผนกผปวยนอกคลนกเฉพาะโรค มการด าเนนงานในสถานบรการเกอบทกระดบ เชน คลนกความดนโลหต เบาหวาน และหอบหด เปนตน ลกษณะการจดบรการใหบรการทกกลมอายไมมการแยกเฉพาะกลมผสงอาย ปญหาและอปสรรคในการด าเนนงานคอความไมเพยงพอดานบคลากรทางสขภาพ และสถานท 3. แผนกผปวยนอกและผปวยใน การจดบรการแผนกผปวยนอกสถานบรการสขภาพ ไดด าเนนการตามนโยบายของกระทรวงสาธารณสข คอการจดบรการ 70 ป ไมมควและจดบรการชองทางพเศษส าหรบผสงอาย สวนการจดบรการแผนกผปวยในพบวายงไมมการจดบรการเฉพาะกลมผสงอาย (หอผปวยสงอาย) มบางสถานบรการสขภาพทจดหรอแยกโซนส าหรบผสงอายในการให บรการอยางใกลชด เชน จดโซนไวหนาเคาเตอรพยาบาล ปญหาและอปสรรคทพบในการด าเนนงานคอ ความไมเพยงพอดานบคลากรและสถานท นโยบายของผบรหารไมชดเจน องคความรของบคลากรดานสขภาพ และความรวมมอของผปวยและญาต เชน ผสงอายทมารบบรการไมใหความรวมมอในการประเมนสขภาพผสงอาย เนองจากเสยเวลาพบแพทยและตองรบกลบบาน 4. หนวยบรการสขภาพเคลอนท สถานบรการทกระดบจดใหบรการสขภาพเคลอนทรวมกบสหสาขาวชาชพ โรงพยาบาลในพนท องคกรปกครองสวนทองถน โดยใหบรการทกกลมวย จ านวนครงการออกใหบรการขนกบความพรอมของพนท ปญหาและอปสรรคในการด าเนนงานค อ ความไมเพยงพอของเวชภณฑและอปกรณทางการแพทย อตราก าลงในการออกใหบรการและ การเบกจายงบประมาณในการออกใหบรการสขภาพเคลอนท และขาดการมสวนรวมจากทกภาคสวนจากหนวยงานอนๆ

124

5. การเตรยมผปวยกลบบาน (Discharge planning) และ Home Health Care สถานบรการสวนใหญมการด าเนนงาน โดยเตรยมผปวยตงแตหอผปวยในทกรายไมมการแยกด าเนนการเฉพาะกลมผสงอาย มการสงขอมลผานระบบการสงตอใหรพ.สต.รบดแลผปวยตอเนอง และมทม HHC ออกเยยมบานรวมกบอสม.ในพนท ปญหาและอปสรรคในการด าเนนงานคอ ดานบคลากรทางสขภาพ พบวาความ ไมเพยงพอและองคความรของเจาหนาททปฏบตงาน ดานการบรการ พบวาการใหบรการยงไมครอบคลมทกราย การเยยมบานไมตอเนองครบถวนตามทก าหนดไว และขาดการประสานงานของทมสหสาขาวชาชพในการออกเยยมบาน ดานขอมล ขาดการประสานงานเอกสารการสงตวผปวยกลบท าใหเกดความลาชาในการดแลตอเนองในพนท การตอบกลบขอมลระหวางสถานบรการสขภาพไมสมบรณครบถวน และแบบฟอรมไมเหมอนกนท าใหการสงขอมลของผสงอายไมครบถวน 6. ระบบการสงตอ มการด าเนนงานในทกสถานบรการสขภาพ เชน ใชระบบการสงตอผานศนยรบสงตอผปวย ผานระบบ Internet refer lick ระบบสงตอตามแนวทาง cup ของสถานบรการ ใชใบสงตอผานระบบ 1669 ปญหาและอปสรรคในการด าเนนงานคอ ขาดการประสานงานในการสงขอมลกลบมาในพนทเพอการดแลผปวยตอเนอง

รปแบบการจดบรการดแลระยะยาว 1. ศนยฟนฟสมรรถภาพ (Rehabilitation center) มการด าเนนงานในสถานบรการสขภาพ ทมความพรอม ใหบรการทกกลมวยไมมการแยกเฉพาะกลมผสงอาย บางสถานบรการจดใหบรการเนนในกลมผปวยทมปญหาทางระบบประสาท เชน ผปวย stroke การด าเนนงานในอนาคตเหนควร ใหมการด าเนนการจดตงศนยฯ ในชมชน มการสนบสนนงบประมาณและอตราก าลงโดยเฉพาะ นกกายภาพบ าบด 2. Day hospital และ Day care ไมมการด าเนนการด าเนนงานในสถานบรการสขภาพสงกดกระทรวงสาธารณสข ควรสนบสนนใหมการด าเนนการในสถานบรการระดบ เชน Day care ควรด าเนนการในชมชนในเมองเนองจากญาตหรอลกหลานตองไปท างาน และมระบบรถรบสงทบาน สวน Day hospital สถานบรการยงไมมความพรอมในการด าเนนงานทงดานบคลากร สถานท และงบประมาณ และ การด าเนนงานควรใหอปท.เขามามสวนรวมและสนบสนนงบประมาณ 3. บรการดแลสขภาพฟนเฉพาะวน (Dental care) มการจดใหบรการในสถานบรการสขภาพทกระดบ ไมมการแยกใหบรการเฉพาะผสงอาย ในระดบรพ.สต. มการอบรมแกนน า/ผดแลชองปากและฟนผสงอาย ในสถานบรการทมความพรอมจะใหบรการรวมในคลนกผสงอาย การด าเนนการ ในอนาคตควรมการด าเนนงานแยกเฉพาะกลมผสงอาย และจดใหบรการเชงรกในชมชนโดยทผสงอายไมตองเดนทางมารบบรการ และการเพมกรอบอตราก าลงในสาขาวชาชพทขาด เชน ทนตภบาล ในรพ.สต.

125

4. การดแลระยะกลาง ยงไมมการจดบรการทชดเจนในสถานบรการสขภาพ ในสถานบรการสขภาพบางแหงมการจดบรการแทรกในบรการทมอยแตไมมการจดใหบรการเฉพาะกลมผสงอาย การด าเนนงานในอนาคตควรสนบสนนใหมการจดบรการในสถานบรการระดบรพศ./รพท. ทมความพรอม เชน จดบรการหอผปวยสงอายโดยเฉพาะ (Geriatric ward) หรอการแบงโซนในการจดบรการเฉพาะผสงอาย เปนตน 5. ศนยดแลผปวยสมองเสอม ยงไมมการด าเนนงานในสถานบรการสขภาพ ในอนาคตควรสนบสนนการจดตงศนยฯ และปจจบนเอกชนมการจดบรการในสวนน 6. การดแลชวคราว (Respite care) ยงไมมการด าเนนงานในสถานบรการสขภาพ ควรม การสนบสนนใหมการจดบรการในสถานบรการสขภาพทมความพรอม 7. Nursing home ยงไมมการด าเนนงานในสถานบรการสขภาพ ในอนาคตมองวาควรจดให บรการโดยอปท. และปจจบนเอกชนมการจดบรการในสวนน 8. Palliative care, Hospice care และ end of life care มการจดบรการในสถานบรการ ทมความพรอม ในอนาคตควรสนบสนนใหมการจดบรการอยางตอเนอง รวมทงพฒนาศกยภาพของบคลากรดานสขภาพ 9. บรการเชายมอปกรณ มการใหบรการในสถานบรการสขภาพทกระดบ แตยงพบปญหา การยมอปกรณบางชนด เชน การใชออกซเจนในผปวยทตองใชในระยะยาว มจ านวนไมเพยงพอและคาใชจายในการเตมออกซเจน ในอนาคตควรมแผนงานการสนบสนนอปกรณ เชน เกณฑพจารณาและผรบผดชอบ การตงศนยกายอปกรณ การสงเสรมนวตกรรมกายอปกรณส าหรบผสงอาย เปนตน

ความตองการของสถานบรการเพอรองรบการจดบรการดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย 1. ความชดเจนดานนโยบาย สถานบรการสขภาพทกระดบตองการความชดเจนในนโยบายระดบกระทรวง การก าหนดตวชวด และการตดตามการด าเนนงานจากสวนกลาง รวมถงการบรณาการกบหนวยงานในพนท เชน อปท. 2. งบประมาณในการด าเนนงาน สถานบรการสขภาพทกระดบตองการงบประมาณสนบสนนอยางตอเนองและเพยงพอ หรอการจดสรรงบประมาณตามจ านวนของผสงอายและภาวะการดแล 3. อตราก าลงบคลากรสขภาพดานผสงอาย ตองการบคลากรในการปฏบตงานเพมในสาขาวชาชพ เชน แพทย พยาบาล นกกายภาพบ าบด เปนตน และควรมการก าหนดกรอบอตราก าลง ในการรองรบการจดบรการ 4. องคความรดานเวชศาสตรผสงอาย บคลากรทางดานสขภาพตองไดรบการพฒนาศกยภาพและองคความรดานเวชศาสตรผสงอายทกระดบสถานบรการสขภาพ 5. สถานท มความตองการสถานทในการจดบรการทแยกเปนสดสวน 6. อปกรณ มสอและอปกรณทางการแพทยสนบสนนการด าเนนงานเพยงพอ

126

กระบวนการดแลขนพนฐานของสถานบรการเพอการดแลระยะยาว 1. การประเมนสขภาพทวไปนอกเหนอจากโรคทมารกษา มการจดบรการในสถานบรการทมความพรอม เชน การประเมน ADL ผสงอายทกราย, การประเมนภาวะโภชนาการ BMI, การตรวจ สขภาพฟน เปนตน 2. การประเมน ADL ผสงอายทเปราะบางทกคน มการจดบรการในสถานบรการระดบรพศ./รพท., รพช. และรพ.สต. มการประเมน ADL ผสงอายทกคนและแบงกลมผสงอายเปน 3 กลม 3. การประเมนภาวะโภชนาการ มการด าเนนการในสถานบรการสขภาพทมความพรอม เชน การประเมน BMI ภาวะโภชนาการ มปญหาสงปรกษานกโภชนาการ แตไมไดมการประเมนทกราย 4. การประเมนการหกลม มการด าเนนการในสถานบรการสขภาพทมความพรอม เชน การซกประวตการหกลม มปายระมดระวงในผสงอายทรกษาตวในหอผปวย กรณมปญหาสงปรกษาแพทยและนกกายภาพบ าบด 5. การประเมนภาวะ Fecal impaction และ Incontinence มการด าเนนการในสถานบรการสขภาพทมความพรอม เชน การซกประวตและประเมนรวมกบแบบประเมน ADL มปญหาสงปรกษา ตามระบบ 6. การฟนฟสภาพรางกายในหอผปวย มการด าเนนการในสถานบรการระดบรพศ. รพท. และรพช. มการจดบรการในผปวยทมขอบงช มการประสานงานกบนกกายภาพบ าบดในการดแลรวมกน และการสอนผปวยและญาตในการฟนฟสขภาพ 7. การเตรยมผปวยกลบบาน มการด าเนนการในสถานบรการระดบรพศ. รพท. และรพช. มการด าเนนการในทกราย ไมมการแยกเฉพาะผสงอาย ในสถานบรการบางแหงมการจ าหนายผปวยเฉพาะโรคเปนรายและมการตดตามดแลตอเนองทบานโดยทม HHC 8. การสงตออยางเปนระบบ และ HHC ในผปวยทชวยเหลอตนเองไมได มการด าเนนการ ในสถานบรการระดบรพศ. รพท. และรพช. มการจดบรการ เชน สอนผปวยและญาตกอนกลบบาน การเตรยมอปกรณเครองชวยตางๆ การเตรยมบานของผปวย และมการสงขอมลกลบไปยงรพ.สต. เพอใหการดแลตอเนองทบาน 9. มระบบการประเมนการบรการ สถานบรการสขภาพทกระดบจะมการประเมนความพอใจของผทมารบบรการและผใหบรการ 10. มญาตรวมดแลและใหความรแกญาตในการดแล ในสถานบรการทกระดบจะใหญาต เขามามสวนรวมในการดแลผปวย เชน การสอนญาตในการดแลผสงอาย การแนะน าการใชยา การจดสงแวดลอม เปนตน 11. ยอมรบวฒนธรรมและความเชอทางศาสนาในกระบวนการรกษา มการด าเนนการ ในสถานบรการระดบรพศ. รพท. และรพช. สถานบรการสขภาพจะอนญาตใหญาตประกอบพธกรรมทางศาสนาใหกบผปวย และความเชอทางศาสนาและวฒนธรรมทไมขดตอการรกษา

127

ความพรอมเชงระบบของสถานบรการในการจดบรการดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย 1. นโยบายการด าเนนงานดานผสงอายของหนวยงาน ทกสถานบรการมการด าเนนงาน ตามนโยบายแตการน าสการปฏบตยงไมชดเจน และมอบหมายงานใหมผรบผดชอบ 2. การบรหารจดการภายในหนวยงาน (แผนกผสงอาย) ยงไมมการด าเนนงานเปนแผนกผสงอายโดยตรง แตมการมอบหมายผรบผดชอบงาน จดบรการตามศกยภาพและความพรอมของบคลากรและทมสหสาขาวชาชพ 3. กรอบอตราก าลงของบคลากรสขภาพดานผสงอาย มปญหาความไมเพยงพอของบคลากร ในการจดบรการ ปจจบนใชวธการหมนเวยนเจาหนาทในการปฏบตงานหรอการเกลยอตราก าลง ตามภาระงานทเพมมากขนท าใหการด าเนนงานไมตอเนอง 4. อปกรณทางการแพทยในการจดบรการดานผสงอาย มการบรณาการใชอปกรณรวมกน ไมแยกเฉพาะผสงอาย และมระบบการเชา/ยมอปกรณทางการแพทย 5. สถานทในการจดบรการ ใชสถานทในการจดบรการรวมกบคลนกอนๆ และมการปรบปรงสถานทใหเอออ านวยตอผสงอาย เชน หองน ามราวจบและพนกนลน ทางลาด เปนตน 6. องคความรดานเวชศาสตรผสงอายของบคลากรทางสขภาพ บคลากรยงขาดองคความรและตองมการพฒนาศกยภาพ เชน การอบรม การศกษาตอ และควรมการพฒนาองคความรใหกบบคลากรสขภาพอยางนอยปละ 1 ครง 7. ระบบขอมล/สารสนเทศในการจดบรการ สถานบรการทกระดบมระบบขอมลของหนวยงาน และพบปญหาการเชอมโยงขอมลระหวางหนวยงาน 8. การจดบรการ OPD มการจดบรการ 70 ปไมมควตามนโยบายของกระทรวง และจดให บรการรวมกบกลมอายอน ไมมการแยกจดบรการเฉพาะผสงอาย 9. การจดบรการ IPD ยงไมมการจดบรการเฉพาะผสงอายรวมไวกบการจดบรการอนๆ 10. งบประมาณในการด าเนนงาน มการจดท าแผนงาน/โครงการผสงอาย และขอสนบสนนงบประมาณจากโรงพยาบาล และของบสนบสนนจากสปสช./อปท.และกองทนสขภาพต าบล 11. ระบบยา มการจดบรการรวมกบผปวยกลมอนๆ และในสถานบรการทมความพรอม ไดแยกระบบยาโดยมชองทางดวนส าหรบผสงอาย ในรายทมปญหามหองใหค าปรกษาส าหรบญาตและผปวยโดยเฉพาะ 12. ระบบสงตอ มระบบการสงตอในระหวางสถานบรการสขภาพแตละระดบ 13. ระบบ HHC มการจดบรการในสถานบรการแตไมไดแยกเฉพาะกลมผสงอาย มการตอบกลบขอมลระหวางสถานบรการสขภาพเพอการดแลผปวย และในสถานบรการทมศกยภาพจะมระบบ case manager 14. Discharge Planning มการจดบรการในสถานบรการแตไมไดแยกเฉพาะกลมผสงอาย และพบปญหาการสงขอมลผปวย

128

ปจจยความส าเรจในการจดบรการเพอดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย 1. นโยบายดานผสงอายตองชดเจนหรอท าใหเปนวาระแหงชาต 2. ผบรหารในสถานบรการระดบตางๆ ใหความส าคญและผลกดนใหเกดการด าเนนงานจรง 3. ความพรอมและความเพยงพอของบคลากรทางการแพทยและสาธารณสข 4. งบประมาณในการด าเนนงาน 5. ภาคเครอขายและชมชนเขมแขง (เชน วด,โรงเรยน,ชมรมผสงอาย,อปท.,พม.) 6. การสนบสนนและความพรอมของชมชนเชน การอบรมความรใหผดแลผสงอาย (Care giver) และผสงอาย 7. การพฒนาและเพมองคความรดานเวชศาสตรผสงอายในกลมบคลากรและเจาหนาท 8. การประชมหรอมเวทแลกเปลยนเรยนรในสถานบรการระดบตางๆ 9. การสรางขวญก าลงใจและแรงจงใจของผปฏบตงานดานผสงอาย เชน การจดหรอสนบสนนคาตอบแทนอยางเหมาะสมกรณตองออกปฏบตงานในพนท 10. การตดตามและนเทศงานอยางตอเนอง

ทนทางสงคมทเออและสนบสนนในการจดบรการดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย 1. วฒนธรรมพนบานอนดงามทเออตอผสงอาย 2. แหลงทนสนบสนน 3. มภาคเครอขายในการดแลผสงอาย เชน อปท./พมจ./อสม./ชมรมผสงอาย 4. แกนน าชมชน/อสม./ผน าศาสนา/ปราชญชาวบาน/ผมเศรษฐฐานะด 5. ผใหบรการมใจในการท างานดานผสงอาย

ขอเสนอแนะ 1. นโยบายภาครฐ : การบรณาการรวมกนระหวางกระทรวงทเกยวของ 2. การสงเสรมการมสวนรวมของชมชนภาคเครอขาย 3. การสรางขวญก าลงใจและแรงจงใจในผปฏบตงานดานผสงอาย

129

บทท 5

สรปผลการศกษาและอภปรายผล

จากการศกษาความพรอมและความตองการสนบสนนในการจดบรการสขภาพ

ผสงอายระยะยาวของโรงพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสข โดยผลการศกษาแบงเปน 2 สวน

1) ขอมลเชงปรมาณ ไดแก ขอมลความพรอมและความตองการสนบสนนในการจดบรการสขภาพ

ผสงอายระยะยาวของโรงพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสขโดยการสงแบบสอบถามไปทสถานบรการ

ระดบตางๆ ไดแก โรงพยาบาลศนย โรงพยาบาลทวไป โรงพยาบาลชมชน และโรงพยาบาลสงเสรม

สขภาพต าบล ขอมลการสมภาษณผสงอายและครอบครวทมารบบรการในสถานบรการระดบตางๆ

ในสงกดกระทรวงสาธารณสข และขอมลในกลมผใหบรการทดแลหรอมประสบการณในการดแล

ผสงอาย 2) ขอมลเชงคณภาพ ไดแก ขอมลจากการสมภาษณผบรหารและหวหนากลมงานในสถานบรการ

ระดบตางๆ และขอมลจากการท ากระบวนการ Focus group ในกลมบคลากรทางการแพทยและ

สาธารณสข ในพนท 4 จงหวด ไดแก จงหวดล าปาง ขอนแกน อางทอง และกระบ โดยมวตถประสงค

ทวไป การศกษาความพรอมและความตองการของสถานบรการในสงกดกระทรวงสาธารณสขต อ

การจดบรการเพอการสนบสนนระบบการดแลระยะยาวและวตถประสงคเฉพาะ 1) การศกษาสถานการณ

ความพรอมและความตองการในการจดบรการเพอการดแลระยะยาวส าหรบผสงอายของโรงพยาบาล

ในสงกดกระทรวงสาธารณสข 2) การศกษาความตองการในการจดบรการเพอการดแลระยะยาวของ

โรงพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสขของผสงอายและครอบครว

จากการศกษาความพรอมและความตองการสนบสนนในการจดบรการเพอดแล

ผสงอายระยะยาวของสถานบรการในสงกดกระทรวงสาธารณสข พบวารปแบบการจดบรการส าหรบ

ผสงอาย รอยละ 22.5 เปนหอผปวยสงอายแผนกผปวยใน (IPD) รองลงมาคอ แผนกผปวยนอกคลนก

เฉพาะโรคและศนยประสานงานผสงอาย รอยละ 13.4, คลนกผสงอาย รอยละ 12.6, หนวยบรการ

สขภาพเคลอนท รอยละ 12.2, หนวยเตรยมผปวยกลบบาน (Discharge Planning) รอยละ 7.9 และ

ระบบสงตอผปวย รอยละ 6.4 ตามล าดบ พจารณาตามระดบสถานบรการ พบวา รพศ.,รพท.และรพช.

มการจดบรการหอผปวยสงอายแผนกผปวยใน (IPD) มากทสด รอยละ 0.8, 1.8 และ 16.2 ตามล าดบ

สอดคลองกบการศกษาของถาวร สกลพาณชย และคณะ (2553) พบวาผสงอายมการใชบรการผปวยนอก

และผปวยในมากกวาประชากรกลมอนๆ ประมาณสองเทาตว และกลมอาย 80 ปขนไป มอตราการใช

บรการผปวยในเพมขนอยางตอเนองและสงสดเมอเทยบกบกลมอายอนๆ จากขอมลปงบประมาณ 2549

จนถงปงบประมาณ 2552 กลมอาย 70-79 ป มอตราการใชบรการผปวยในสงสดเมอเทยบกบ

กลมอายอนๆ โดยโรคทส าคญทท าใหผสงอายใชบรการแบบผปวยใน ไดแก โรคระบบไหลเวยนโลหต

โรคระบบทางเดนหายใจ โรคระบบทางเดนอาหาร และโรคตดเชอ เปนตน ลกษณะการจดบรการ

หรอหนวยบรการพเศษ พบวาเปนการจดบรการการดแลสขภาพผสงอายทบานมากทสด

130

รอยละ 23.8 รองลงมาคอ บรการใหยม/เชาอปกรณ รอยละ 21.4, จตอาสารอยละ 13.9, การดแลผปวย

ระยะสดทาย รอยละ 12.6, ศนยฟนฟสมรรถภาพรางกาย รอยละ 9.1 และบรการสขภาพฟน รอยละ 8.8

ตามล าดบ พบวาสถานบรการระดบรพท.และรพช. จดบรการดแลสขภาพผสงอายทบานมากทสด

(รอยละ 2.1 และ 16.6 ตามล าดบ) สถานบรการระดบรพ.สต. จดบรการใหยม/เชาอปกรณมากทสด

รอยละ 16 สวนสถานบรการระดบรพศ. จดบรการจตอาสามากทสด รอยละ 0.8 และพบวาสถานบรการ

แตละระดบสามารถจดกระบวนการการดแลขนพนฐานเพอการดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย

โดยเรยงล าดบตามความส าคญพบวาอนดบหนงคอ การประเมนสขภาพนอกเหนอจากโรคทมารกษา

รอยละ 11.4 รองลงมาคอ มญาตรวมดแลและใหความรแกญาตในการดแล รอยละ 10.5, การสงตออยาง

เปนระบบ และ Home Health Care ในผปวยทชวยเหลอตนเองไมไดรอยละ 9.9, การประเมน ADL

ผสงอายทเปราะบางทกคน รอยละ 9.8 และการฟนฟสภาพรางกาย (Rehabilitation) ขณะอยในหอผปวย

รอยละ 9.4 ในขณะทจากการศกษาของสมฤทธ และคณะ (2553) รายงานการสงเคราะหระบบการดแล

ผสงอายในระยะยาวส าหรบประเทศไทย พบวาเปาหมายเนนการดแลระยะยาวในชมชนเปนหลก แตก

มความจ าเปนในการพฒนาระบบการดแลระยะยาวในสถาบน เพราะยงมผสงอายทไมสามารถดแล

ทบานได จ าเปนตองมมาตรฐานและการกระจายอยางเหมาะสมเพอใหผสงอายสามารถเขาถงบรการ

ไดอยางเหมาะสม โดยแนวทางการพฒนาในสถาบนส าหรบประเทศไทยควรด าเนนการในสองเรองใหญๆ

คอ 1) ก าหนดแนวทางการดแลตามปญหาและความตองการของผสงอาย 2) การก าหนดมาตรฐาน

สถานดแลผสงอายระยะยาวและการรองรบผปฏบตงาน เนองจากทผานมายงไมมการก าหนด และจาก

การศกษาของศรพนธ สาสตย และคณะ (2552) ไดศกษาสถานดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย

ในประเทศไทย พบวาประเทศไทยมสถานดแลระยะยาวส าหรบผสงอายหลากหลายรปแบบ

ทจดบรการโดยหนวยงานตางๆ ทงโรงพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสข โรงพยาบาลเอกชน

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย รวมไปถงองคกรปกครองสวนทองถนและองคกร

เอกชนทไมแสวงหาก าไร โดยสามารถจ าแนกสถานบรการตางๆ เหลานตามระดบความตองการ ดงน

1) บานพกคนชรา (Residential home) หรอ ชมชนส าหรบผสงอายทยงสามารถชวยเหลอตวเองได

สถานทใหการชวยเหลอในการด ารงชวต (Assisted living setting) เปนสถานทพกอาศยส าหรบผทม

ขอจ ากดทางดานรางกายทเกยวของกบอายหรอความพการทตองการการชวยเหลอในการปฏบต

กจวตรประจ าวนบางอยาง 3) สถานบรบาล (Nursing home) หมายถง เปนสถานทใหการดแลระยะยาว

ส าหรบผปวยทมอาการปวยไมมากนก แตผปวยยงตองรบการรกษาอยในโรงพยาบาลซงท าใหผปวย

ไมสามารถอยทบานได 4) สถานดแลระยะยาวในโรงพยาบาล (Long-term care hospital) หมายถง

สถานทใหการรกษาพยาบาลทวไปและ 5) สถานดแลผปวยระยะสดทาย (Hospice care) หมายถง

สถานทใหการดแลผปวยกอนเสยชวต เพอชวยในการดแลลดอาการเจบปวย หรออาการอนๆ

โดยมงเนนการใหความสขสบาย

จากการศกษาของสมฤทธ และคณะ (2553) ประเดนใครเปนผรบผดชอบคาใชจาย มองวาควรใหความส าคญอนดบแรกทระบบการบรการใหเกดขนเพอรองรบความจ าเปนดานสขภาพ

131

ของผสงอาย และประเดนระบบการคลงระบบการดแลระยะยาวไมใชประเดนหลก เนองจากประชาชนไทยทกคนไดรบการคมครองจากนโยบายหลกประกนสขภาพถวนหนาอยแลวทงบรการ ในโรงพยาบาลและในชมชน ในขณะทการศกษาพบวาความตองการของสถานบรการสขภาพ เพอรองรบการจดบรการดแลระยะยาวส าหรบผสงอายมากทสด 3 อนดบแรก ไดแก งบประมาณ ในการด าเนนการ อตราก าลงของบคลากรดานผสงอาย และนโยบายทชดเจน (รอยละ 19.5, 19.4 และ 19.3 ตามล าดบ) รองลงมาคอ องคความรดานเวชศาสตรผสงอาย และสถานท (รอยละ 15.3 และ 15.2 ตามล าดบ) และเมอพจารณาตามระดบสถานบรการ พบวาในสถานบรการระดบรพศ.และรพท. มความตองการอนดบทหนงคอ นโยบายทชดเจน รองลงมาคอ อตราก าลงของบคลากรดานผสงอาย ในขณะทสถานบรการระดบรพช.และรพ.สต. อนดบทหนงคอ งบประมาณในการด าเนนการ โดยงบประมาณสนบสนนการด าเนนงานดานผสงอาย พบวาสวนใหญเปนเงนบ ารงของโรงพยาบาล รอยละ 30.7 รองลงมาคอ งบประมาณจากองคกรปกครองสวนทองถนรอยละ 25.3, งบประมาณจากสปสช. รอยละ 19.5, งบประมาณประจ าปโรงพยาบาล รอยละ 12 และงบประมาณจากการบรจาค/ภาคเอกชน รอยละ 6.2 เมอพจารณาตามระดบสถานบรการ พบวาสถานบรการระดบรพศ. , รพท. และรพช. (รอยละ 1.1, 2.5 และ 24.8 ตามล าดบ) ใชเงนบ ารงของโรงพยาบาลสนบสนนการด าเนนงาน ในขณะทรพ.สต. ไดรบงบสนบสนนจากองคกรปกครองสวนทองถนมากทสด (รอยละ 5.7) และหนวยงานหรอองคกรทจะสนบสนนการด าเนนงานเพอจดบรการ ไดแก จตอาสามากทสดรอยละ 31.4 รองลงมาคอ องคกรปกครองสวนทองถน รอยละ 31, อาสาสมครสาธารณสข รอยละ 27.8 และชมรมผสงอาย รอยละ 4.6 ตามล าดบ ความพรอมเชงระบบในการจดบรการสขภาพของสถานบรการมากทสด 3 อนดบแรกคอ ระบบ Home Health Care (HHC) มากทสด คะแนนคาเฉลยเทากบ 3.3±0.8 รองลงมาคอ ระบบรบ-สงตอ (Refer) คะแนนคาเฉลยเทากบ 3.2±0.8 และระบบยา คะแนนคาเฉลยเทากบ 3.1±0.9 และความพรอมเชงระบบนอยทสด 3 อนดบแรกคอ กรอบอตราก าลงของบคลากรทางการแพทย ดานผสงอาย คะแนนคาเฉลยเทากบ 2.0±0.9 รองลงมาคอ งบประมาณในการด าเนนงานดานผสงอาย คะแนนคาเฉลยเทากบ 2.3±0.9 และสถานทในการจดบรการดานผสงอาย คะแนนคาเฉลยเทากบ 2.4±1.0 สอดคลองกบขอมลจากการท ากระบวนการ Focus group ในกลมบคลากรทางการแพทยและสาธารณสข ในพนททง 4 จงหวด ไดแก จงหวดล าปาง ขอนแกน อางทอง และกระบ สรปวา การจดบรการเพอรองรบการดแลผสงอายระยะยาวยงไมมความพรอมในดานบคลากร งบประมาณ และสถานทรวมทงการขาดแรงจงใจของบคลากรทท างานดานผสงอาย และมแนวโนมเชนเดยวกบการศกษาพบวาไมมการสรางแรงจงใจในกลมผ ใหบรการทท างานดานผสงอายพบรอยละ 48.3 เมอพจารณาตามระดบสถานบรการพบวาสถานบรการระดบรพช. ไมมการสรางแรงจงใจสงสด รอยละ 40 รองลงมาคอ รพ.สต. รอยละ 4.6 และ รพศ./รพท. รอยละ 3.6 ตามล าดบ

จากขอมลการท ากระบวนการ focus group ในกลมบคลากรทางการแพทยและสาธารณสข ในพนททง 4 จงหวดทท าการศกษา พบวาผรบผดชอบงานดานผสงอายมการเปลยนแปลงบอยและบคลากรทจบการศกษามาดานผสงอายไมไดปฏบตงานในดานน และจากการศกษาพบวา

132

ทกระดบสถานบรการพยาบาลเปนกลมวชาชพทมบทบาทมากทสด สวนใหญมระยะเวลาในการปฏบตงาน 10 ปขนไปมากทสด รองลงมาคอ 3-5 ป รอยละ 23.6, 1-2 ป รอยละ 20, พงมารบงานใหมๆ รอยละ 18.3, 6-9 ป รอยละ 7.7 และนอยกวา 1 ป รอยละ 0.5 เมอพจารณาตามระดบสถานบรการ พบวา สถานบรการระดบรพศ./รพท. ผใหบรการสวนใหญพงมารบงานใหมๆ มากทสด ร อยละ 2.4 รองลงมาคอ 3-5 ป รอยละ 1.9 ในขณะทสถานบรการระดบรพศ./รพท.และรพช. ผใหบรการมระยะเวลาปฏบตงาน 10 ป ขนไป มากทสด (รอยละ 22.7 และ 5.8 ตามล าดบ) ดานการพฒนาศกยภาพดานเวชศาสตรผสงอายในกลมผใหบรการในระยะเวลา 3 ป ทผานมา พบว าไมมการพฒนาศกยภาพ รอยละ 74 และมการพฒนาศกยภาพ รอยละ 26 และสถานบรการระดบรพช. ไมมการพฒนาศกยภาพสงสด รอยละ 57.4 รองลงมาคอ รพ.สต. รอยละ 10.7 รปแบบการพฒนาศกยภาพในกลมผใหบรการ พบวารอยละ 51.2 เปนการอบรมหรอประชมเรองผสงอายรองลงมาคอ การศกษาดงานดานผสงอาย รอยละ 17, การจดประชมวชาการของหนวยงาน รอยละ 16.1, การจดหาต ารา ดานเวชศาสตรผสงอายไวในหองสมด รอยละ 10.2 และการศกษาตอดานผสงอายในระดบสงขน รอยละ 4 ตามล าดบ สอดคลองกบการศกษาของสมฤทธ และคณะ (2553) พบวาจ าเปนตองมการเตรยมก าลงคนดานสขภาพในการดแลผสงอายอยางเพยงพอทงดานปรมาณ การกระจายและทกษะ ในการก าหนดความตองการก าลงคนดานสขภาพตองครอบคลมทงก าลงคนภาคไมเปนทางการ เชน ผดแลในครอบครว ผดแลผสงอาย ตลอดจนผใหบรการในภาคทางการ ไดแก พยาบาล นกกายภาพบ าบด เจาหนาทสาธารณสข และนกจตวทยา

ผลการศกษาความตองการของผสงอายและครอบครวในดานความพรอมและความตองการการจดบรการเพอรองรบการดแลระยะยาวส าหรบผสงอายในสถานบรการจากการสมภาษณผสงอายกลมท 2 และ 3 และครอบครวผสงอายทมารบบรการในสถานบรการสขภาพ ไดแก โรงพยาบาลศนย/ทวไป โรงพยาบาลชมชน และโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล เมอแบงตามลกษณะทางกายภาพของผสงอายทมารบบรการ พบวา รอยละ 38.7 ตองใชไมเทามากทสด รองลงมาคอ ตองมคนคอยพยงรอยละ 35.9, ตองนงรถเขนรอยละ 15.3 และนอนตดเตยง (รถเขนแบบนอน) รอยละ 10.1 โดยผสงอายเพศหญงและชายพบลกษณะทางกายภาพตองใชไมเทาสงสด (รอยละ 23.9 และ 14.7 ตามล าดบ) และกลมอาย 70-79 ป และกลมอาย 80 ปขนไป ตองใชไมเทามากทสด (รอยละ 15.7 และ 13.5 ตามล าดบ) ในขณะทกลมอาย 60 -69 ป ตองมคนคอยพยงมากทสด รอยละ 12 โดยผสงอายสามารถใชชวตอยคนเดยวทบานได รอยละ 52.5 และอยไมได รอยละ 47.5 เปนผสงอายเพศหญงสงกวาเพศชาย (รอยละ 33 และ 19.6) และกลมอาย 70-79 ป มปญหาการใชชวตอยบาน คนเดยวมากทสด (รอยละ 18.5) ดานภาวะสขภาพ พบวาผสงอายทมารบบรการสขภาพ ณ วนสมภาษณประเมนตนเองวามภาวะสขภาพพอใชมากทสด รอยละ 46.8 รองลงมาคอ ภาวะสขภาพไมด รอยละ 30.2, ภาวะสขภาพด รอยละ 15.4, ภาวะสขภาพไมดมากๆ รอยละ 7 และภาวะสขภาพดมาก รอยละ 0.7 โดยกลมอาย 70-79 ป และกลมอาย 80 ปขนไป มภาวะสขภาพไมดและไมดมากๆ สงสด (รอยละ 12.1 และ 10.4, รอยละ 2.5 และ 2.6 ตามล าดบ) และปญหาสขภาพทเปนอปสรรคตอการด าเนนชวตหรอ ท ากจกรรมของผสงอายมากทสด คอกลมโรคเรอรง เชน ความดนโลหต เบาหวาน และโรคไตรอยละ 23.9

133

รองลงมาคอ ระบบกระดกและขอ รอยละ 23.2, การมองเหน รอยละ 11.7, การไดยน รอยละ 7.4 และระบบหวใจและหลอดเลอด รอยละ 6.4 เมอพจารณาตามกลมอาย พบปญหากลมโรคเรอรงในกลมอาย 60-69 ปและกลมอาย 70-79 ป มากทสด (รอยละ 7.4 และ 9.6 ตามล าดบ) ขณะทกลมอาย 80 ปขนไป มปญหาสขภาพเกยวกบระบบขอและกระดก รอยละ 7.8

และขอมลจากครอบครวผสงอาย พบวาผสงอายในครอบครวมภาวะสขภาพพอใช มากทสด รอยละ 47.1 รองลงมาคอ ภาวะสขภาพ ไมด รอยละ 29.1, ภาวะสขภาพด รอยละ 14.8, ภาวะสขภาพไมดมากๆ รอยละ 7.6 และภาวะสขภาพด รอยละ 0.9 ลกษณะทางกายภาพของผสงอาย ทดแลคอ ชวยเหลอตนเองไดบางสวนมากทสด รอยละ 87.9 และชวยเหลอตนเองไมไดเลย รอยละ 12.1 และครอบครวผสงอายตอบวาสวนใหญดแลคนเดยว (มผชวยเหลอบางเวลา) มากทสด รอยละ 50.7 รองลงมาคอ ดแลบางเวลา (มผชวยเหลอจ านวนมาก) รอยละ 32 และดแลคนเดยวไมมคนชวยเหลอ รอยละ 16.4 ครอบครวผสงอายตองการใหสถานบรการสขภาพ (โรงพยาบาล) จดบรการเพอดแลผปวยระยะยาวในรปแบบการดแลทบานมากทสด รอยละ 9 รองลงมาคอ การบรการฟนฟสขภาพ รอยละ 6.8, มสถานบรบาลคนชรา รอยละ 5 และบรการดแลสขภาพฟน รอยละ 4.6 สอดคลองกบการศกษาของ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข ไดมการด าเนนโครงการดแลสขภาพทบาน โดยมวตถประสงค ในการด าเนนโครงการเพอใหผปวยไดรบการดแลอยางตอเนองทบาน และเปนการลดอตราเสยงในการเกดภาวะแทรกซอนของผปวย รวมถงเพอเปนการลดความวตกกงวลทงตอตวผปวย ญาต และตวผปวย ซงการดแลในลกษณะดงกลาวนจะชวยประหยดคาใชจายทรวมทงคารกษาพยาบาล คาเดนทาง และ คาเสยโอกาสของญาตและผดแล อกทงลดจ านวนเตยงผปวยเรอรงและจ านวนวนทนอนโรงพยาบาล นอกจากนยงเปนการหมนเวยนของอตราเตยงวางเพอรองรบผปวยฉกเฉนอกดวย (ส านกสงเสรมสขภาพ, 2548) ผสงอายตองการใหสถานบรการสขภาพมการจดบรการดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย รอยละ 74.7 ไมตองการ รอยละ 25.3 โดยกลมอาย 70-79 ป ตองการการดแลระยะยาวมากทสด รอยละ 29.3 และผสงอายใหความคดเหนวาสถานบรการสขภาพ (โรงพยาบาล) ทไปใชบรการ ณ วนสมภาษณมความพรอมในการจดบรการ รอยละ 80.7 และไมมความพรอม รอยละ 19.3 พบวา ผทออกคาใชจายใหกบผสงอายเปนบตรสาวมากทสด รอยละ 29.5 รองลงมาคอ บตรชาย รอยละ 16.9, ผสงอายเอง รอยละ 12.4, คสาม/ภรรยา รอยละ 9.7, บตรสะใภ/บตรเขยและสามารถเบกได รอยละ 5.3 และหลาน รอยละ 4.8 พบวาเหตผลทผสงอายตองการบรการดแลระยะยาวจากสถานบรการสขภาพมากทสดคอ ไมอยากเปนภาระของบตรหลาน รอยละ 29.8 รองลงมาคอ คนในครอบครวมเวลาดแลนอย รอยละ 26, ตองการผดแลทมทกษะและญาตไมสามารถดแลได รอยละ 20.6 และทบานไมมผดแล รอยละ 9.7 และทกกลมอายเหนตรงกนทไมตองการเปนภาระของบตรหลาน ในขณะทพบวาครอบครวผสงอายตองการรปแบบการจดบรการดแลระยะยาว เชน Day care หรอดแลแบบฝากเลยงรอยละ 20 และคดวาจะไปใชบรการ รอยละ 10.4 ไมไปใชบรการ รอยละ 11.5 การจดบรการใหความรเรองการดแลระยะยาวตอเนองทบานครอบครวมความตองการ รอยละ 20.1 และสถานบรการสขภาพ (โรงพยาบาล) ควรมการจดบรการ รอยละ 12.1 ดานความพอใจตอการจดบรการดแลระยะยาวตอเนองทบานของ

134

สถานบรการสขภาพ (โรงพยาบาล) มความตองการ รอยละ 10.7 และพอใจตอการจดบรการ รอยละ 11.5 และพบวารอยละ 18 ครอบครวตอบวาใชในเรองรปแบบและคณภาพการจดบรการของสถานบรการ ทสรางความมนใจใหกบครอบครวและองคความรเกยวกบการดแลระยะยาวในการดแลผสงอาย พบวาครอบครวมความตองการ รอยละ 20.1 และคดวาไมเพยงพอ รอยละ 12.5 และเพยงพอ รอยละ 9.5 จากขอมลพบวาครอบครวไดรบองคความร เกยวกบการดแลสขภาพผสงอายจากอาสาสมครสาธารณสขมากทสด รอยละ 6.3 รองลงมาคอ ไดรบการอบรมจากเจาหนาทโรงพยาบาล รอยละ 5.3, โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล รอยละ 4.9, ฟงวทย/ทว รอยละ 4.5 และอานหนงสอ รอยละ 3.8 และจากมตสมชชาสขภาพครงท 2 พ.ศ. 2552 ไดเหนชอบในหลกการวา รฐมหนาทจดการดแล ผสงอายทอยในภาวะพงพงและใหการรบรองหลกการการดแลระยะยาวส าหรบผสงอายในประเทศไทย เปนการดแลโดยใชครอบครวและชมชนเปนฐานหลกโดยการดแลในสถานบรการดแลผสงอาย ทงภาครฐและเอกชนจะเปนสวนสนบสนนใหมบทบาททเชอมโยงและสนบสนนกนอยางใกลชด ไมแยกสวนจากกน รปแบบการจดบรการเพอดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย พบวาผสงอายตองการรปแบบการดแลสขภาพทบานมากทสด รอยละ 23.5 รองลงมาคอ การบรการฟนฟสขภาพ รอยละ 16.6 และบรการดแลสขภาพฟน รอยละ 11.8 และทกกลมอายตองการบรการดแลสขภาพทบานสงสด ดานกจกรรมทผสงอายมความตองการเพอดแลระยะยาวคอ การเยยมบานโดยบคลากรทางการแพทย คะแนนคาเฉลยเทากบ 3.8±1.1 รองลงมาคอ การวางแผนรวมกบครอบครวในการดแลผสงอาย, การนดหมายมาพบแพทย และการอบรมองคความรใหกบญาตกอนกลบบาน คะแนนคาเฉลยเทากบ 3.7±1.1 ดานภาวะสขภาพ ผสงอายตองการออกซเจนในการดแลสขภาพทบานและการท าแผลมากทสด คะแนนคาเฉลยเทากบ 2.5±1.5 การดแลเรองอาหาร พบวาตองการดแลจดซอและท าอาหารใหมากทสด คะแนนคาเฉลยเทากบ 2.8±1.4 โดยผสงอายเพศชายมความตองการบรการเพอดแลระยะยาว สงกวาเพศหญง คะแนนคาเฉลยเทากบ 2.76±1.13 เปนกลมอาย 70-79 ป สงสด คะแนนคาเฉลยเทากบ 2.77±1.10 สอดคลองกบรายงานของโรงพยาบาลล าปางซงสถานบรการภาครฐไดมการจดพฒนาระบบบรการการดแลสขภาพผสงอายระยะยาว โดยไดก าหนดใหโรงพยาบาลชมชนทง 13 แหงผานเกณฑมาตรฐานการดแลงานผสงอายระยะยาวจงหวดล าปาง รปแบบการดแลสขภาพของผสงอายระยะยาว มระบบความเชอมโยงการดแลสขภาพผสงอายอยางครบวงจรจากโรงพยาบาลล าปาง สโรงพยาบาลชมชน โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล และสชมชน และเปนการใหบรการทครอบคลมดานสขภาพและดานจตวทยาสงคม การดแลชวยเหลอในการด ารงชวตและกจวตรประจ าวน ซงเปนการดแลอยางตอเนองตามศกยภาพทเหมาะสมกบผสงอายแตละกลม รวม 3 กลม ไดแก กลมท 1 มสขภาพดและอยตามล าพง ไดมการจดบรการเพอสงเสรมสขภาพและจรรโลงภาวะสขภาพดใหคงอยไดตามอายโดยอสระ กลมท 2 ตองการผชวยเหลอหรอผดแลในชวตประจ าวน และการเฝาระวง ทางสขภาพ และกลมท 3 ตองการดแลระยะยาวดานการแพทย เวชปฏบต ฟนฟ รกษาพยาบาล และสวสดการสงคม (สวท.ล าปาง, 2555) ในสวนภาคเอกชน เชน โรงพยาบาลกลวยน าไท 2 ไดจดบรการเพอตอบสนองความตองการของสงคมไทยทเปลยนแปลงไปผสงอายทเขารบบรการดแลระยะยาวทน

135

จะไดรบบรการอยางครบวงจรโดยมทมแพทยและพยาบาลทใหบรการตลอด 24 ชวโมง โดยนอกจากแพทยแลวยงมทมฟนฟสขภาพ ไดแก นกกายภาพบ าบด นกกจกรรมบ าบด รวมทงนกโภชนากร เภสชกร นกเทคนคการแพทย และพนกงานผชวย ทคอยใหบรการส าหรบกลมผสงอาย รปแบบการจดบรการผสงอายสามารถเลอกรบบรการไดตามความตองการโดยมบรการทงแบบรายวน รายเดอน หรอไปเชาเยนกลบ หรอมาพกระยะสนในชวงวนหยดตามเทศกาลตางๆ เปนตน จากการศกษาครงนจะไดขอมลในดานความพรอมและความตองการการสนบสนน ในการจดบรการสขภาพผสงอายระยะยาวของโรงพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสขจาก สถานบรการ (โรงพยาบาล) ผใหบรการ และผบรหาร และความตองการของผ สงอายและครอบครว ในการจดบรการเพอรองรบการดแลระยะยาวของโรงพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสข เพอเปนขอมลพนฐานในการจดรปแบบบรการเพอรองรบการดแลระยะยาวส าหรบผสงอายของสถานบรการแตละระดบ และสามารถตอบสนองกบความตองการของผสงอายและครอบครว แตการด าเนนงานผสงอายในปจจบนพบวายงขาดการบรณาการรวมกนระหวางกรมตางๆ ในกระทรวงสาธารณสข และระหวางกระทรวงทท างานเกยวของกบผสงอาย เชน กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย และกระทรวงมหาดไทย เปนตน ผปฏบตงานในพนทสบสนเนองจากการด าเนนงานไมเปนไป ในแนวทางเดยวกน และเพอการดแลผสงอายไดครอบคลมและตองตามความตองการทแทจรง ขอเสนอแนะ 1. ก าหนดการท างานดานผสงอายเปนตวชวดระดบกระทรวงเพอใหการด าเนนการเกดการขบเคลอนในเชงดานนโยบาย 2. การบรณาการท างานระหวางกรมตางๆ ในระดบกระทรวงสาธารณสข และระดบกระทรวงตางๆ ทท างานดานผสงอาย เพอใหการด าเนนงานเปนไปในทศทางเดยวกน 3. การสรางความรวมมอกบทองถนในการท างานดานผสงอาย เชน อบต. 4. การพฒนาศกยภาพของบคลากรทางสขภาพ โดยการก าหนดใหผปฏบตงานดานผสงอายตองผานการอบรมดานผสงอาย หรอจบการศกษาเฉพาะทางดานผสงอาย 5. การสรางเครอขายการดแลสขภาพผสงอายในชมชนใหมองคความรดานการดแลผสงอายและสรางแกนน าในชมชนใหเขมแขง เชน จตอาสา อาสาสมครสาธารณสข และชมรมผสงอาย

136

บรรณานกรม

Australian Institute of Health and Welfare. (2011). Pathways in Aged Care: program use after assessment. Data Linkage Series Number 10. CSI 10.Canberra: AIHW.

Bull World Health Organ. (2012). Defusing the demographic "time-bomb" in Germany. News, 90(1): 6-7.

Choon, C.N., Shi’en, S.L., & Chan, A. (2008). Feminization of Ageing and Long Term Care Financing in Singapore. SCAPE Working Paper Series Pare No. 2008. Department of Economics, National University of Singapore. Retrieved 06 March, 2008, from: http://nt2.fas.nus.edu.sg/ecs/pub/wp-scape/0806.pdf

Comas-Herrera, A., Pickard, L., Wittenberg, R., Malley, J., & King, D. (2010). Assessing Needs of Care in European Nations: The Long-Term Care System For the Elderly in England. European Network of Economic Policy Institutes (ENEPRI). ENEPRI Research Report No.74.

Ergas, H., & Paolucci, F. (2010). The Geneva Association: Providing and financing aged care in Australia. Think Tank. The Geneva Association.

Fernández, J.L., Forder, J., Truckeschitz, B., Rokosova, M., & McDaid, D. (2009), How canEuropean states design efficient, equitable and sustainable funding systems for long-term care for older people? Policy Brief No. 11, World Health Organization Europe: Copenhagen.

Garber, A.M. (1989). Long-Term Care, Wealth, and Health of the Disabled Elderly Living in the Community. In: Wise, D.A. editor. The Economics of Aging. University of Chicago Press. http://region3.prd.go.th/ct/news/viewnews.php?ID=121030160523

Ihara, K. (n.d.). Japan’s Policies on Long-Term Care for the Aged: The Gold Plan and the Long-Term Care Insurance Program. International Longevity Center: New York.

Ikegami, N., & Campbell, J.C. (2002). Choices, policy logics and problems in the design of long-term care systems. Social Policy and Administration, 36(7): 719-734.

Improving Hong Kong’s Health Care System: Why and for whom? Long-Term Care Services Position Statement. (2000). Journal of the Hong Kong Geriatrics Society, 10(1): 39-40.

Koff, T.H. (1982). Long-Term Care an Approach to Serving the Frail Elderly. Canada: Little, Brown & Company. IN: ศศพฒน ยอดเพชร และคณะ, ตวแบบการดแลผสงอายทดของครอบครวและชมชนในชนบท.

137

Liu, E., & Yue, S.Y. (1999). Health Care Expenditure and Financing in Singapore. Research and Library Services Division Legislative Council Secretariat: Hong Kong.

McCall, N. (2001). Long Term Care: Definition, Demand, Cost and Financing. Who Will Pay for Long Term Care.

Mitchell, O.S., Piggott, J., & Shimizutani, S. (2008). An Empirical Analysis of Patterns in the Japanese Long-Term Care Insurance System. The Geneva Papers, 33: 694-709.

Nadash, P. & Ahrens, J. (2005). Long-term care: an overview. Policy Brief (Center Home Care Policy Res), 22: 1-9.

National Alliance for Caregiving (NAC) and American Association of Retired Persons (AARP). (1997). Family Caregiving in the U. S. Washington DC: NAC and AARP.

Pickard. L. (2001). “Carer Break or Carer Blind? Policies for Informal Carers in the UK”. Social Policy and Administration, 35(4): 441-458.

Piriyapan, P. (Development Guideline and Model of Health Management in Elderly and Chronic patients. The Thai Journal of Primary Care and Family Medicine, 1(2), 13-21.

Shryock, H.S. (2004). The Methods and Materials of Demography. อางถงใน: มลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอาย (มส.ผส.) (2555). รายงานประจ าป สถานการณผสงอายไทย พ.ศ. 2553, หนา 9.

Simizutani, S., & Inakura, N. (2007). Japan’s Public Long-term Care Insurance and the Financial Condition of Insurers: Evidence from Municipality Level Data. Government Auditing Review, 14: 27-40.

Stone, R.I. (2000). Long-Term Care for the Elderly with Disabilities: Current Policy, Emerging Trends, and Implications for the Twenty-First Century. Milbank Memorial Fund. New York.

Tamlya, N. et al., (2011). Japan: Universal Health Care at 50 years 4. “Population ageing and wellbeing: lessons from Japan’s long-term care insurance policy. The Lancet, 378: 1183-1192.

The Hong Kong Council of Social Service. (2009). Elderly Services in Hong Kong. Retrieved n.d., 2009, from: http://www.hkcss.org.hk/download/folder/el/el_eng.htm

Wiener, J.M., & Stevenson, D. G. (1977). Long-Term Care for the Elderly and State Health Policy. The Urban Institute: New Federalism Issues and Options for States Series A. A-17.

138

World Health Organization (WHO). (2000). Report of a WHO Study group: Home-Based Long-Term Care. WHO Technical Report Series 898. World Health Organization, Geneva.

กนษฐา บญธรรมเจรญ และศรพนธ สาสตย. (2551). ระบบการดแลระยะยาว: การวเคราะหเปรยบเทยบเพอเสนอแนะเชงนโยบาย. รามาธบดสาร. 14(3): 358-398.

พรวไล คารร และคณะ. (2555). รายงานผลการด าเนนงานตามมตสมชชาสขภาพแหงชาต: ในการประชมสมชชาสขภาพแหงชาต ครงท 4 พ.ศ. 2554 วนท 2-4 กมภาพนธ พ.ศ. 2555. นนทบร: ส านกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต.

มลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอาย (มส.ผส.) (2555). รายงานประจ าป สถานการณผสงอายไทย พ.ศ. 2553. กรงเทพมหานคร: บรษท ท คว พ จ ากด.

โรงพยาบาลกลวยน าไท. (2552). บรการดแลผสงอาย. แหลงทมา: http://www.kluaynamthai.com/Medical-Service/geriatric.php

ศศพฒน ยอดเพชร, เลก สมบต, ปรยานช โชคธนวณชย และธนกานต ศกดาพร. (2552). รายงานการวจยฉบบสมบรณ ตวแบบการดแลผสงอายทดของครอบครวและชมชนในชนบทไทย. กรงเทพมหานคร: ราน J-Print 2.

ศศพฒน ยอดเพชร. (2549). รายงานวจยฉบบสมบรณ โครงการระบบการดแลระยะยาวในครอบครวส าหรบผสงอาย. กรงเทพมหานคร: มสเตอรก๏อปป.

ศรพนธ สาสตย, ทศนา ชวรรธนะปกรณ และเพญจนทร เลศรตน. (2552). รายงานผลการวจยฉบบสมบรณ. โครงการวจยเรอง รปแบบการปฏบตการดแลผสงอายระยะยาวในสถานบรการในประเทศไทย. นนทบร: สถาบนวจยระบบสาธารณสข.

สมชชาสขภาพแหงชาต. (2552). Fact Sheet: มตสมชชาสขภาพแหงชาตครงท 2 พ.ศ. 2552 “การพฒนาระบบการดแลระยะยาว ส าหรบผสงอายทอยในภาวะพงพง”. สมชชาสขภาพแหงชาต พ.ศ. 2552.

สวท.ล าปาง. (2555). จ.ล าปาง พฒนามาตรฐานบรการการดแลสขภาพผสงอายระยะยาว ป 2556. ส านกประชาสมพนธเขต 3 เชยงใหม, แหลงทมา:

ส านกงานส ารวจสขภาพประชาชนไทย. (2551-2). รายงานการส ารวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท 4 พ.ศ. 2551-2. นนทบร.

ส านกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. (2548). คมอการด าเนนงานการดแลสขภาพผสงอายทบาน. นนทบร: กลมอนามยผสงอาย ส านกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข.

ส านกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. (2550). คมอการด าเนนงานการดแลสขภาพผสงอาย. อางถงใน: ศรประภา ลนละวงศ, มองไปขางหนา ถงเวลาเตรยมพรอมรบสงคมผสงอาย (Aging Society).

139

ภาคผนวก

140

สรปผลการประชมเชงปฏบตการการน าเสนอผลการศกษาวจยความพรอมและความตองการสนบสนนในการจดบรการดแลระยะยาวในโรงพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสข

วนท 9 กนยายน 2556 ณ โรงแรมทเค พาเลส กรงเทพมหานคร

การน าเสนอผลการศกษาวจยความพรอมและความตองการสนบสนนในการจดบรการดแลระยะยาวในโรงพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสข ผเขารวมประชมประกอบดวยบคลากรทางสขภาพในสถานบรการระดบตางๆ จ านวน 14 ทาน สรปผลการประชมฯ ไดดงน ประเดนงานดานผสงอาย งานผสงอายมหลายหนวยงานทสนใจและท างานลงในพนท และทกจงหวดใหความสนใจ ในงานผสงอาย แตตองการใหมการบรณาการงานรวมกนเปนไปในแนวทางเดยวกนเพอใหพนทสามารถท างานเปนเนอเดยวกนได ในบางพนทงานผสงอายเปนนโยบายระดบจงหวด และผวาราชการจงหวดใหความส าคญ ในงานผสงอายและไดถกก าหนดไปไวในนโยบายของจงหวด การบรณาการงานผสงอายกบหนวยงานตางกระทรวง เชน อปท. พมจ. ไดแก การอบรมหมอนอยดแลผสงอาย การสนบสนนอปกรณในการด าเนนงาน และการเพมศกยภาพของผดแล เพอเปนเครอขายในการท างาน นโยบายดานผสงอายมความชดเจนและใหความส าคญมากขน งานดานผสงอายในสถานบรการระดบรพช. กลมเวชปฏบตฯ จะเปนผรบผดชอบ แตถาเปนงานคลนกผสงอายจะเปนกลมการพยาบาลหรอไมกกลมเวชปฏบตขนกบนโยบายของสถานบรการ รพ.สต. ท างานผสงอายจะอาศยเครอขายสขภาพในชมชนเปนแกนชวยในการท างาน ไดแก การอบรมเครอขายสขภาพ เชน อสม. และสรางความเขมแขงใหกบชมรมผสงอาย ประเดนงบประมาณในการด าเนนงาน มองวางบประมาณไมใชปญหามเพยงพอ โดยงบประมาณในการท างานผสงอายสามารถ ของบประมาณไดจากกองทนสขภาพระดบต าบลทสปสช.ใหผานองคกรปกครองสวนทองถน งบประมาณจากสสส. เปนตน ประเดนความพรอมดานสถานท สถานทไมเพยงพอรองรบการจดบรการเนองจากผสงอายทมารบบรการจ านวนมาก การจดสงแวดลอมทเออและเหมาะสมส าหรบผสงอาย ประเดน การพฒนาศกยภาพและกรอบอตราดานบคลากรทางสขภาพ ควรใหมการเพมพนองคความรทกป โดยเปนบคลากรทท างานเดมและบคลากรกลมใหม ใน สหสาขาวชาชพทตองท างานเกยวกบผสงอาย เพอพฒนาศกยภาพและสรางบคลากรในการท างาน ในรนตอๆ ไป

141

เหนวาการเปลยนแปลงคนท างานดานผสงอายไมใชปญหา มองวาเปนการเรยนรและพฒนาคนในองคกรใหมศกยภาพดานผสงอายเพมขน ภายใตกรอบอตราก าลงทไมเพยงพอ มองวานาจะสามารถใชทรพยากรทมอยใหเกดประโยชนมากทสดในการด าเนนงาน ในสถานบรการเกอบทกระดบยงมปญหาดานบคลากรทางสขภาพไมเพยงพอ ประเดนแหลงความรส าหรบผสงอายและครอบครว ขอมลดานสขภาพใหครอบครวและผสงอาย อาสาสมครสาธารณสขมบทบาทในการใหความรกบครอบครวและผสงอายในชมชนเพราะเปนบคลากรทอยในพนทและใกลชดชมชน แนวทางเพอน าไปพฒนางานผสงอาย 1. การสรางความรวมมอกบองคกรปกครองสวนทองถนและครอบครวในการดแลผสงอาย โดยเนนการดแลทบานเปนหลก 2. การเพมศกยภาพของผสงอายในเรององคความรในดานสขภาพ 3. พฒนาระบบ Home Health Care และใหองคความรกบเจาหนาททกระดบ และ การพฒนาหลกสตร HHC ใหกบบคลากรทางสขภาพ 4. ผดแลและครอบครวตองมองคความรดานผสงอาย 5. การเพมศกยภาพของอาสาสมครสาธารณสข และการดงศกยภาพของผสงอายในกลมท 1 ทชวยเหลอตนเองได มาเปนเครอขายดานสขภาพ เชน โครงการเพอนชวยเพอน 6. การพฒนาระบบรบ-สงตอผสงอายจากสถานบรการสขภาพไปชมชน 7. ก าหนดใหงานผสงอายไปอยใน service plan จะท าใหการท างานสะดวกและไดรบ ความรวมมอกบทกหนวยงาน และมการตดตามงานอยางเปนระบบ

142

รายชอผเขารวมประชมเชงปฏบตการการน าเสนอผลการศกษาวจยความพรอมและความตองการสนบสนนในการจดบรการดแลระยะยาวในโรงพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสข

วนท 9 กนยายน 2556 ณ โรงแรมทเค พาเลส กรงเทพมหานคร

........................................................................................................................

1. นางดลฤด หนฉม พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.พระนครศรอยธยา 2. นางสาวขนทอง บญเสรม พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.สรรพยา จ.ชยนาท 3. นางสมพร แสงเพชร พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.สต.บางปลารา 4. นางยภาพร หอมจนทร นกวชาการสาธารณสขช านาญการพเศษ สสจ.นครนายก 5. นางอนงค ภมชาต นกวชาการสาธารณสขช านาญการพเศษ สสจ.กระบ 6. นางสจตรา อาจรยะ นกวชาการสาธารณสขช านาญการ สสจ.ล าปาง 7. นางพจณ ไหลพนชถาวร พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.แมทะ จ.ล าปาง 8. นางสดารตน บญเอยม พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.แสวงหา 9. นางสาวพฒนา คลายพงษ พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.ไชโย จ.อางทอง 10. นางศรนนท เตมสวสด พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.กระบ 11. นางล าไพร แทนสา พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.เปอยนอย 12. นางยพา บญหลอ พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.พล จ.ขอนแกน 13. นางวไลลกษณ เจรญยงไพศาล พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.ชมแพ 14. นางมาล เดชธต พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.นครนายก 15. ศ.นพ.ประเสรฐ อสสนตชย ศาตราจารย มหาวทยาลยมหดล 16. นางสาวอรวรรณ คหา นกวชาการสาธารณสขช านาญการ กรมการแพทย

143

ขอมลเชงปรมาณตารางจ านวนและรอยละความคดเหนของผสงอายตอความพรอมการจดบรการเพอรองรบการดแลระยะยาวของโรงพยาบาล

ความพรอมของโรงพยาบาล ในการจดบรการดแลระยะยาว

ระดบความความคดเหน คาเฉลย x ± SD

นอยทสด

นอย ปานกลาง

มาก มากทสด

การจดบรการดแลระยะยาวของโรงพยาบาล

ทานคดวารปแบบและคณภาพ ในการจดบรการในปจจบนสรางความมนใจกบครอบครวของทาน

32 (0.8)

210 (5.5)

1,759 (46.1)

1,502 (39.4)

314 (8.2)

3.5±.8

ทานมนใจในศกยภาพของโรงพยาบาลถามการจดบรการ ดแลระยะยาว (เจบปวยเรอรง/ ทพพลภาพ) เพอผสงอาย

27 (0.7)

196 (5.1)

1,646 (43.1)

1,576 (41.3)

371 (9.7)

3.5±.8

ทานคดวาโรงพยาบาลนม ความพรอมในการจดบรการ ดแลระยะยาว (เจบปวยเรอรง/ ทพพลภาพ)เพอผสงอาย

53 (1.4)

309 (8.1)

1,758 (46.0)

1,435 (37.6)

264 (6.9)

3.4±.8

สถานทจดบรการ สถานทตงแยกเปนสดสวน เพอจดบรการทเขาถงการบรการงายและสะดวก

93 (2.4)

400 (10.5)

1,679 (44.0)

1,391 (36.5)

253 (6.6)

3.3±.8

มสงอ านวยความสะดวก เชน ความสะอาดของหองน า ราวจบ ทนงรอ เหมาะสมและเพยงพอ

81 (2.1)

384 (10.1)

1,616 (42.3)

1,448 (37.9)

289 (7.6)

3.4±.8

มการประชาสมพนธในเรองการจดบรการรปแบบการดแลระยะยาว (เจบปวยเรอรง/ทพพลภาพ) เพอผสงอายของโรงพยาบาล

147 (3.9)

566 (14.8)

1,648 (43.2)

1,209 (31.7)

245 (6.4)

3.2±.9

สถานทในการจดบรการรปแบบ การดแลระยะยาว (เจบปวยเรอรง/ทพพลภาพ) เพอผสงอาย ตงอย ใกลบาน/ชมชน

132 (3.5)

447 (11.7)

1,646 (43.2)

1,245 (32.7)

336 (8.8)

3.3±.9

144

ความพรอมของโรงพยาบาล ในการจดบรการดแลระยะยาว

ระดบความความคดเหน คาเฉลย x ± SD

นอยทสด

นอย ปานกลาง

มาก มากทสด

บคลากรทางดานสขภาพ

เจาหนาทมจ านวนเพยงพอ ในการจดบรการดแลระยะยาว (เจบปวยเรอรง/ทพพลภาพ) เพอผสงอายของโรงพยาบาล

183 (4.8)

635 (16.6)

1,605 (42.0)

1,156 (30.3)

240 (6.3)

3.2±.9

เจาหนาทใหค าแนะน า บรการดวยทาทและค าพดทสภาพ เปนกนเอง มความชดเจน และเขาใจงาย

57 (1.5)

232 (6.1)

1,360 (35.6)

1,735 (45.5)

431 (11.3)

3.6±.8

บคลากรและเจาหนาทของโรงพยาบาลทใหการบรการตองมความรในเรองการดแลระยะยาว (เจบปวยเรอรง/ทพพลภาพ) เพอผสงอาย

50 (1.3)

252 (6.6)

1,466 (38.4)

1,554 (40.7)

493 (12.9)

3.6±.8

อปกรณในการจดบรการเพอรองรบการดแลระยะยาวของโรงพยาบาล

ความพรอมของอปกรณและเครองมอทางการแพทยเพอการรองรบการจดบรการดแลระยะยาว (เจบปวยเรอรง/ทพพลภาพ) ในโรงพยาบาล

148 (4.0)

559 (14.9)

1,789 (47.8)

1,008 (26.9)

239 (6.4)

3.2±.9

คลงอปกรณ/กายอปกรณและสามารถยมไปใชในการดแลผสงอายทบาน เชน

เครองดดเสมหะ 1,262 (34.6)

835 (22.9)

893 (24.5)

490 (13.4)

170 (4.7)

2.3±1.2

ถงออกซเจน 1,056 (29.0)

863 (23.7)

919 (25.2)

577 (15.8)

228 (6.3)

2.5±1.2

เตยงนอน 1,183 (32.5)

878 (24.1)

906 (24.9)

492 (13.5)

182 (5.0)

2.3±1.2

145

ความพรอมของโรงพยาบาล ในการจดบรการดแลระยะยาว

ระดบความความคดเหน คาเฉลย x ± SD

นอยทสด

นอย ปานกลาง

มาก มากทสด

ทนอนลม 1,248 (34.2)

862 (23.6)

842 (23.1)

505 (13.8)

191 (5.2)

2.3±1.2

รถเขน 834

(22.7) 913

(24.8) 1,013 (27.5)

649 (17.6)

271 (7.4)

2.6±1.2

ไมเทา 2 ขา/ไมเทา 3 ขา 629

(17.0) 842

(22.8) 1,119 (30.3)

772 (20.9)

336 (9.1)

2.8±1.2

walker (โครงโลหะชวยเดน 4 ขา) 681

(18.5) 882

(23.9) 1,076 (29.2)

746 (20.2)

305 (8.3)

2.8±1.2

ชดท าแผล 687

(18.7) 654

(17.8) 1,051 (28.6)

897 (24.4)

390 (10.6)

2.9±1.3

ยาฉดอนซลน 901

(24.7) 674

(18.5) 1,004 (27.5)

734 (20.1)

332 (9.1)

2.7±1.3

ผาออม 1,572 (43.1)

691 (18.9)

699 (19.2)

464 (12.7)

221 (6.1)

2.2±1.3

146

ขอมลเชงปรมาณตารางจ านวนและรอยละความคดเหนของครอบครวผสงอายตอความพรอม การจดบรการเพอรองรบการดแลระยะยาวของโรงพยาบาล

ความพรอมของโรงพยาบาล ในการจดบรการดแลระยะยาว

ระดบความความคดเหน

คาเฉลยx ± SD นอย

ทสด นอย ปานกลาง มาก

มาก ทสด

การจดบรการดแลระยะยาวของโรงพยาบาล

ทานคดวารปแบบและคณภาพ ในการจดบรการในปจจบนสราง ความมนใจกบครอบครวของทาน

13 (0.9)

93 (6.6)

703 (49.5)

546 (38.5)

60 (4.5)

3.3±0.72

ทานมนใจในศกยภาพของ โรงพยาบาลถามการจดบรการ ดแลระยะยาว (เจบปวยเรอรง/ ทพพลภาพ) เพอผสงอาย

11 (0.8)

98 (6.9)

623 (43.9)

605 (42.7)

81 (5.7)

3.5±0.74

ทานคดวาโรงพยาบาลนม ความพรอมในการจดบรการดแล ระยะยาว (เจบปวยเรอรง/ ทพพลภาพ) เพอผสงอาย

10 (0.7)

128 (9.1)

637 (45.2)

556 (39.5)

78 (5.5)

3.4±0.76

สถานทจดบรการ สถานทตงแยกเปนสดสวน เพอจดบรการทเขาถงการบรการ งายและสะดวก

44 (3.1)

159 (11.3)

630 (44.7)

501 (35.6)

75 (5.3)

3.3±0.85

มสงอ านวยความสะดวก เชน ความสะอาดของหองน า ราวจบ ทนงรอ เหมาะสมและเพยงพอ

36 (2.5)

173 (12.2)

603 (42.6)

530 (37.5)

72 (5.1)

3.3±0.84

มการประชาสมพนธในเรอง การจดบรการรปแบบการดแล ระยะยาว (เจบปวยเรอรง/ ทพพลภาพ) เพอผสงอายของโรงพยาบาล

66 (4.7)

252 (17.9)

649 (46.1)

396 (28.1)

44 (3.1)

3.1±0.88

สถานทในการจดบรการรปแบบ การดแลระยะยาว (เจบปวยเรอรง/ทพพลภาพ) เพอผสงอาย ตงอยใกลบาน/ชมชน

71 (5.0)

214 (15.1)

643 (45.5)

412 (29.2)

73 (5.2)

3.1±0.91

147

ความพรอมของโรงพยาบาล ในการจดบรการดแลระยะยาว

ระดบความความคดเหน

คาเฉลยx ± SD นอย

ทสด นอย ปานกลาง มาก

มาก ทสด

บคลากรทางดานสขภาพ เจาหนาทมจ านวนเพยงพอ ในการจดบรการดแลระยะยาว (เจบปวยเรอรง/ทพพลภาพ) เพอผสงอายของโรงพยาบาล

54 (3.8)

262 (18.5)

664 (46.9)

382 (27.0)

54 (3.8)

3.1±0.87

เจาหนาทใหค าแนะน า บรการดวยทาทและค าพดทสภาพเปนกนเอง มความชดเจนและเขาใจงาย

20 (1.4)

104 (7.3)

547 (38.7)

631 (44.6)

113 (8.0)

3.5±0.80

บคลากรและเจาหนาทของโรงพยาบาลทใหการบรการตองม ความรในเรองการดแลระยะยาว (เจบปวยเรอรง/ทพพลภาพ) เพอผสงอาย

15 (1.1)

101 (7.2)

574 (40.7)

591 (41.9)

128 (9.1)

3.5±0.80

อปกรณในการจดบรการ เพอรองรบการดแลระยะยาว ของโรงพยาบาล

ความพรอมของอปกรณและ เครองมอทางการแพทยเพอการรองรบการจดบรการดแลระยะยาว (เจบปวยเรอรง/ทพพลภาพ) ในโรงพยาบาล

74 (5.4)

222 (16.3)

701 (51.5)

315 (23.2)

48 (3.5)

3.0±0.87

คลงอปกรณ/กายอปกรณ และสามารถยมไปใชในการดแล ผสงอายทบานเชน

เครองดดเสมหะ 479

(35.7) 334

(24.9) 340

(25.3) 154

(11.5) 35

(2.6) 2.2±1.12

ถงออกซเจน 401

(29.8) 335

(24.9) 377

(28.1) 189

(14.1) 42

(3.1) 2.4±1.14

เตยงนอน 430

(32.1) 367

(27.4) 351

(26.2) 155

(11.6) 35

(2.6) 2.3±1.10

ทนอนลม 462

(34.6) 358

(26.8) 344

(25.8) 142

(10.6) 28

(2.1) 2.2±1.09

148

ความพรอมของโรงพยาบาล ในการจดบรการดแลระยะยาว

ระดบความความคดเหน

คาเฉลยx ± SD นอย

ทสด นอย ปานกลาง มาก

มาก ทสด

รถเขน 323

(24.1) 321

(23.9) 415

(30.9) 229

(17.1) 54

(4.0) 2.5±1.15

ไมเทา 2 ขา/ไมเทา 3 ขา 248

(18.5) 289

(21.5) 477

(35.5) 261

(19.4) 67

(5.0) 2.7±1.12

walker (โครงโลหะชวยเดน 4 ขา) 271

(20.3) 299

(22.3) 457

(34.2) 246

(18.4) 65

(4.9) 2.7±1.14

ชดท าแผล 272

(20.4) 235

(17.6) 408

(30.6) 337

(25.3) 80

(6.0) 2.8±1.20

ยาฉดอนซลน 309

(23.3) 235

(17.7) 412

(31.0) 291

(21.9) 82

(6.2) 2.7±1.22

ผาออม 558

(42.2) 278

(21.0) 295

(22.3) 148

(11.2) 42

(3.2) 2.1±1.17

149

ตอนท 2 การระดมความคดของกลมผใหบรการในระดบโรงพยาบาลศนย โรงพยาบาลทวไป โรงพยาบาลชมชน และโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล โดยกระบวนการท า Focus group ในพนท 4 จงหวด ไดแก จงหวดล าปาง ขอนแกน อางทอง และกระบ 2.1 ผลการระดมความคดเหนในกลมผใหบรการในสถานบรการระดบตางๆ ของทางโรงพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสขในพนทจงหวดล าปาง มผเขารวมท า Focus group จ านวน 50 คน จาก โรงพยาบาลศนย โรงพยาบาลชมชน และโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ดงน

2.1.1 การจดบรการสขภาพส าหรบผสงอายในปจจบน

รปแบบ การจดบรการ

การจดบรการ จดบรการหรอ

กระบวนการด าเนนการ ปญหาและอปสรรค

คลนกผสงอาย จดบรการ ในสถานบรการทมความพรอมรพศ./รพช.

-จดบรการรวมกบคลนกโรคเรอรง (NCD) -มการจดบรการแตด าเนนการไมตอเนอง

1) นโยบายผบรหารของโรงพยาบาล 2) ไมมชวงเวลาระบ 3) ผรบผดชอบงานผสงอายโดยตรงทชดเจน 4) กลมเปาหมายนอย 5) ความรวมมอของผรบบรการ (ผสงอาย) 6) ขาดสหสาขาวชาชพ(โดยเฉพาะรพ.สต.) 7) ไมมสถานทเฉพาะ

แผนกผปวยนอกคลนกเฉพาะโรค

จดบรการ ในสถานบรการทมความพรอมรพศ./รพช.

1) รพศ.; มบรการคลนกเฉพาะโรค 2) รพช.; จดบรการรวม ในทกกลมอายในคลนกพเศษโรคเรอรง (NCD) ตรวจโดยพยาบาลเวชปฏบตกรณมปญหาปรกษาแพทย กรณมปญหาซบซอนหรอตองการดแลเฉพาะโรค สงตอรพ.แมขาย (รพศ.) 3) รพ.สต.; มทมสนบสนนจากรพช.มาชวยในการให บรการเดอนละ 1 ครง

1) ขาดแพทยเฉพาะทาง 2) พยาบาลทจบดาน เวชปฏบตไมเพยงพอ และไมครอบคลมทก รพ.สต.

150

รปแบบ การจดบรการ

การจดบรการ จดบรการหรอ

กระบวนการด าเนนการ ปญหาและอปสรรค

แผนกผปวยนอกส าหรบผสงอาย (OPD)

มการจดบรการ ในสถานบรการ ทมความพรอม

1) จดใหบรการรวมกบกลมผปวยอน ยงไมไดแยกเฉพาะกลมผสงอาย 2) บรการชองทางดวน 70 ปไมมคว/แยกควผสงอาย 3) ก าหนดวนในการจดบรการผสงอาย 4) มคลนกใหค าปรกษา ในกรณรายทมปญหา 5) อสม.ชวยในการประเมน ADL 6) การบรการ one stop service โดยทมสหสาขาวชาชพ 7) การจดสงแวดลอมทเอออ านวยส าหรบผสงอาย เชน ทางลาด บรการรถเขน หองน าส าหรบผสงอาย

1) ความชดเจนของนโยบาย 2) ขาดองคความรดาน เวชศาสตรผสงอายของบคลากรทางการแพทย และสาธารณสข 3) บคลากรไมเพยงพอ 4) การก าหนดกรอบ ความรบผดชอบในงาน 5) ผสงอายทมารบบรการไมใหความรวมมอในการประเมนผสงอาย เนองจาก กลวเสยเวลา ผสงอายจะมาเฉพาะคลนกเฉพาะโรคพบแพทย และรบยากลบบาน

หอผปวยผสงอาย (IPD)

ไมมการจดบรการ ในสถานบรการรพศ./รพช./รพ.สต.

-ไมมการจดบรการ ในหอผปวย -การจดโซนผสงอายไวใกลบรเวณเคานเตอร

-

หนวยบรการเคลอนท

มการจดบรการ ในสถานบรการรพท./รพช./รพ.สต.

1) รพช.; จดบรการเคลอนทใหบรการทกกลมอาย โดยทมสหสาขาวชาชพรวมกบแพทย หรอ ทมพยาบาล รวมกบ สหสาขาวชาชพไมมแพทย 2) รพ.สต.; จดบรการสขภาพเคลอนท รวมกบองคกรปกครอง

- การจดบรการเคลอนทควรจะแยกหนวยบรการส าหรบผสงอายโดยเฉพาะและก าหนดตารางท างาน

151

รปแบบ การจดบรการ

การจดบรการ จดบรการหรอ

กระบวนการด าเนนการ ปญหาและอปสรรค

สวนทองถนใหบรการ ทกกลมอาย และรวมให บรการกรณทรพช.จดหนวยแพทยบรการในพนท

- หนวยเตรยมผปวยกลบบาน (Discharge Planning) - ศนยประสานงานผสงอาย

มการจดบรการ ในสถานบรการทมความพรอม

-การเตรยมผปวย ในหอผปวยใน (IPD) มการสงขอมลผานระบบสงตอ และขอมลผสงอาย เพอตดตามดแลตอเนอง ทบานและชมชน -ศนยประสานแตละทจะรบขอมล และสงตอให ทมเยยมบาน (HHC) เพอวางแผนตดตามดแลตอไป -ในสถานบรการทไมมศนยฯ จะมพยาบาลวางแผนจ าหนายผปวย ในหอผปวย

-ศนยประสานงาน ด าเนนงานในพนทสามารถด าเนนการได และบางแหงด าเนนการทอบต. หรอรพ.สต.เอง

Home Health Care

มจดบรการ ในสถานบรการรพศ./รพช./รพ.สต.

1) มการสงตอการดแล HHC จากรพ.ถงรพ.สต. 2) พยาบาลเปนผรบผดชอบหลกและ มเจาหนาทอนๆ สนบสนนชวยในทม HHC 3) แผนการเยยมบาน ไมครอบคลม และตองเลอนนดไปกอนเนองจากเจาหนาทไมเพยงพอ 4) น าทม HHC ท างานรวมกบ PCU และ สหสาขาวชาชพ รวมวางแผนดแลรวมกน

1) การอบรมเจาหนาทอนๆ เชน ใหสามารถปฏบตหนาทแทนไดกรณขาดแคลนพยาบาล 2) แผนการเยยมบาน ไมตอเนอง ครอบคลม และครบถวนตรงตาม วนนดเนองจากบคลากรไมเพยงพอ

152

รปแบบ การจดบรการ

การจดบรการ จดบรการหรอ

กระบวนการด าเนนการ ปญหาและอปสรรค

ระบบสงตอผปวย

มจดบรการ ในสถานบรการรพศ./รพช./รพ.สต.

1) รพช.และรพ.สต. ใชระบบการสงตอ-ตอบรบผปวยสงอาย ผานโปรแกรม IT สงตอผปวยสงอายของรพ.ล าปาง 2) ระบบสงตอตามแนวทาง cup ของรพช. และรพศ.

-

2.1.2 การจดบรการการดแลระยะยาว (Long term care)

รปแบบ การจดบรการ

การจดบรการ ลกษณะหรอ

กระบวนการด าเนนการ การด าเนนการ

ในอนาคต ศนยฟนฟสมรรถภาพทางกาย (Rehabilitation center)

มการจดบรการ ในสถานบรการทม ความพรอม

-มการจดบรการในโรงพยาบาลระดบ M2 คอ รพช.60 เตยง ทมบรการเฉพาะทางรบ Consult จากแผนกตางๆ และใหบรการดแลตอเนองผปวยทสงตอจากรพศ. และบรการตอเนองทบาน -รพ.สต.; ไมมบรการ จะใหการสนบสนนรพช. กรณทตดตามเยยมผปวยทมปญหาเฉพาะทาง

- การมศนยฟนฟสมรรถภาพทางกาย ในชมชน - มการสนบสนนงบประมาณและบคลากร

การดแลกลางวนแบบไปเชา-เยนกลบ (Day care)

ไมมการจดบรการ ในสถานบรการ รพศ./รพช./รพ.สต.

- ตองมนโยบายสนบสนนการด าเนนการ Day care

บรการดแลสขภาพฟน เฉพาะวน (Dental care)

มการจดบรการ ทมความพรอม

-จดบรการทกกลมวย ไมมวนเฉพาะผสงอาย จะแทรกควกรณทมผสงอายมารบบรการ

-ควรจดตงหนวยบรการเฉพาะผสงอาย -การก าหนดนโยบาย งบประมาณการพฒนาองคความร

153

รปแบบ การจดบรการ

การจดบรการ ลกษณะหรอ

กระบวนการด าเนนการ การด าเนนการ

ในอนาคต -การแยกด าเนนการ มปญหาในเรองบคลากร สถานทและอปกรณ

-ศนยฯ ควรตงอย ในชมชน

-การดแลระยะกลางเมอฟนจากการเจบปวยเฉยบพลนแตยงไมสามารถเดนทางกลบบานได (Sub Acute care) -การดแลผปวยชวคราว (Respite care) -Hospice care

ไมมการจดบรการในสถานบรการ รพศ./รพช./รพ.สต.

-การด าเนนการไมชดเจน -กรณทมการด าเนนการ จะแทรกไปในการใหบรการ กลมผปวยอนๆ ไมไดแยกเฉพาะกลมผสงอาย -มศนยดแลผปวยของรพ. ในรปมลนธ เพราะ การดแลผปวยตองใชระยะเวลาในการดแลและการฟนฟสภาพรางกาย

-นโยบายและการ น าลงไปสการปฏบต ตองมความชดเจน -การ training บคลากร ในการด าเนนการ

การดแลสขภาพผสงอายทบาน (Home Health care)

มการจดบรการ ในสถานบรการ รพศ./รพช./รพ.สต.

-มการจดบรการเยยมบาน ทงในระดบรพศ.,รพช. และรพ.สต. -การประเมนและวางแผนจ าหนายตงแตหอผปวย และสงไป HHC แตละพนท

-พยาบาลทกคนทดแลผปวย ท าหนาทเปนพยาบาล HHC ดวย -การอบรมเจาหนาท ทกระดบทลงเยยมบานจรง เพอเพมความมนใจในการปฏบตงาน กรณพยาบาลวชาชพ ไมเพยงพอและไมอย -พยาบาลใน IPD ทเปน care manager รวมตดตามลงเยยม ในพนทดวย -พฒนาระบบขอมล การสงตอใหครบถวนสมบรณ

154

รปแบบ การจดบรการ

การจดบรการ ลกษณะหรอ

กระบวนการด าเนนการ การด าเนนการ

ในอนาคต บรการใหยม/ เชาอปกรณ

มการจดบรการ ในสถานบรการ รพศ./รพช./รพ.สต.

1) มบรการใหยมอปกรณ - ในบางแหงมคามดจ า - ในบางแหงใหเอกชนเขารวมในการดแล 2) อปกรณพวก walker, crutches ไมมปญหา ในการบรการยมอปกรณ แตพบปญหาการใชออกซเจนระยะยาว ในผปวยโรคเรอรง จ านวนแทงคไมเพยงพอ และคาใชจายในการแลกเปลยนแก๏ส ท าใหมปญหาคาใชจาย

-ศนยใหยมอปกรณ ตองมเกณฑพจารณาและมผรบผดชอบ -คดคาบรการคามดจ า -องคกรภายนอก มสวนรวมในการจดบรการ เชน อบต./เอกชน

Palliative care มการจดบรการ ในสถานบรการ ทมความพรอม

-มการด าเนนการ ในทกระดบโรงพยาบาล ทงรพศ.,รพช.,รพ.สต. แตยงไมครอบคลม ทกพนท -เจาหนาทรบผดชอบ ไมเพยงพอ (พยาบาล) -รพ.สต.; มอสม./จตอาสา ลงเยยมบานรวมกบเจาหนาท

การด าเนนการควรเปนแบบสหสาขาวชาชพ ทใหการดแลแบบตอเนอง

จตอาสา มการจดบรการ ในสถานบรการ รพศ./รพช./รพ.สต.

-รวมลงพนทเยยมบาน -การอบรม อสม./จตอาสา ในการตดตามเยยมในเขตรบผดชอบของตน

-การอบรมเพมศกยภาพในอสม./ จตอาสา

-Day hospital -Nursing Home

ยงไมมการด าเนนงาน ในสถานบรการ

- -ตองเตรยมความพรอมของคน/เงน/อปกรณ

155

รปแบบ การจดบรการ

การจดบรการ ลกษณะหรอ

กระบวนการด าเนนการ การด าเนนการ

ในอนาคต Long term care มการด าเนนงาน

ในสถานบรการทมความพรอม

-จดบรการในรปแบบ Home ward

-สรางทมทม ความพรอมในการด าเนนงาน

End of life care มการด าเนนงาน ในสถานบรการทมความพรอม

-การจดบรการทหอผปวย -กรณผปวยอยบาน มการออกเยยมบาน โดยทมสหสาขาวชาชพ

2.1.3 ความพรอมและความตองการของสถานบรการเพอรองรบการจดบรการระยะยาว

ระดบ สถานบรการ

ความพรอม ความตองการ

รพศ./รพท. -ดานความพรอมบคลากร: มเฉพาะบางสาขา แตการปฏบตยงขาด ความชดเจนและเพยงพอ -ดานองคความร: บคลากร ขาดองคความรในการดแลผสงอาย -ดานองคกร: ไมมการสนบสนน การท างานดานผสงอายอยางจรงจง

-ผรบผดชอบงานผสงอายโดยตรง -การพฒนาองคความรบคลากรเฉพาะทางผสงอาย เชน แพทยประจ างานผสงอาย พยาบาลผสงอาย และสหสาขาวชาชพเฉพาะผสงอาย -มหนวยทรบผดชอบดานสงแวดลอม/ สงอ านวยความสะดวก

รพช. -มความพรอมเฉพาะสาขา เชน พยาบาล

-แพทยเฉพาะทางผสงอาย -การอบรมพยาบาลดานผสงอายใหครบ ทกแผนก -ทมสหสาขาวชาชพดแลผสงอาย -การสนบสนนอปกรณ กรณผปวยจ าเปนตองใชทบาน -เพมอตราก าลงใหเพยงพอ -ใหอปท. เขามามสวนรวมในการสนบสนนการด าเนนการดแลระยะยาว (LTC) -มหนวยทรบผดชอบดานสงแวดลอม/ สงอ านวยความสะดวก

รพ.สต. -ไมมความพรอมดานบคลากร -งบประมาณจดสรรตามความ

-เจาหนาททปฏบตงานทกระดบไดรบอบรมความรดานผสงอาย

156

ระดบ สถานบรการ

ความพรอม ความตองการ

ตองการในการจดบรการดแล ระยะยาว (LTC) โดยส ารวจวา ขาดอะไรและสนบสนนตามนน

-แพทย/นกกายภาพบ าบดประจ า รพ.สต. -เพมอตราก าลงใหเพยงพอ -อปกรณชวยเหลอผสงอาย เชน รถเขน ไมเทา walker

รพศ./รพท./ รพ.สต.

งบประมาณ -ขาดการสนบสนนการด าเนนงาน ดานผสงอาย จากนโยบาย ไมชดเจน และเรองของผสงอายมกจะถกพจารณาเปนประเดนทายๆ -งบประมาณทสถานบรการ จะน ามาใชไดบางสวน ไดแก งบประมาณจาก สปสช./อปท.

-ควรแยกงบประมาณดแลผสงอาย แยกออกจากกลมอายอน -ใหบรรจไวในงบ services plan

2.1.4 ความพรอมและความตองการการสนบสนนจากหนวยอนๆ ของสถานบรการ

ระดบ สถานบรการ

ความพรอม

ความตองการ

รพศ. -มความพรอมในดานของจตอาสา/ อสม./อบต./อปท. ชมรมผสงอาย ในระดบหนง เนองจากม การผลกดนใหเกดการท างาน ดานผสงอายมาเปนระยะหนง รวมถงมองคกรภาคเอกชนและสถานบรการของเอกชนรวมให การดแลเนองจากเปนเขตเมองใหญ

-ความตองการของทกททงรพศ./รพช./ รพ.สต. คอการเตรยมความพรอมของหนวยงานสนบสนนอนๆใหมความร ความเขาใจในการดแลผสงอายอยางจรงจงและตอเนอง -อยากใหจตอาสาดแลดานผสงอาย มจ านวนทเพมมากขน มองคความร มความเขาใจในเรองของผสงอาย และท างานใหเปนภาพใหญ มความตอเนองและยงยน -หนวยงานสนบสนนอนๆ มความพรอม ในการจดบรการเพอผสงอายในระดบหนง แตเนองจากตางคนตางท า ประกอบกบคาใชจายในการบรการทมคาใชจายเปนจ านวนมาก และตองด าเนนการตอเนองระยะยาว ท าใหไมมความตอเนองและยงยน

157

ระดบ สถานบรการ

ความพรอม

ความตองการ

รพช. -มความพรอมรองลงมาในดานของ จตอาสาและอสม. มความรวมมอ ของอบต.และชมรมผสงอาย แตมก ไมพรอมในดานองคกรภาคเอกชนตางๆ รวมถงสถานบรการทเปนของเอกชนทใหบรการดานผสงอาย

-

รพ.สต. -มความพรอมเปนอนดบทายๆ เนองจากเปนสถานบรการปฐมภม ตองมภาระดแลรอบดานความพรอมของอสม. จตอาสา และ ความรวมมอของอบต. ขนอยกบบรบทของแตละท บางทกเขมแขง บางทกยงด าเนนการไดไมคอยด

-

2.1.5 กระบวนการพนฐานของสถานบรการเพอการดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย

กระบวนการดแลพนฐาน การจดบรการ กระบวนการด าเนนการ การประเมนสขภาพทวไปนอกเหนอจากโรคทมารกษา

มการจดบรการในสถานบรการ รพศ./รพช./รพ.สต.

-การประเมนภาวะซมเศรา/Dementia -การประเมนภาวะโภชนาการ/สขภาพฟน

การประเมน ADL ผสงอายทเปราะบางทกคน

มการจดบรการในสถานบรการ รพศ./รพช./รพ.สต.

-แบบประเมน ADL

การประเมนภาวะโภชนาการ

มการด าเนนการในสถานบรการ ทมความพรอมรพศ./รพช./รพ.สต.

-ชงน าหนก/วดสวนสง (BMI) -พบปญหาสงปรกษา

การประเมนภาวะหกลม มการด าเนนการในสถานบรการ ทมความพรอมรพศ./รพช.

-ซกประวตการหกลม -ประเมนความเสยงการหกลม

การประเมนภาวะ Fecal impaction และ Incontinence

มการด าเนนการในสถานบรการ ทมความพรอมรพศ./รพช.

-การซกประวต -แบบประเมนเดยวกบ ADL -มปญหาสงตอ

การฟนฟสภาพรางกาย (Rehabilitation) ขณะอยในหอผปวย

มการด าเนนการในสถานบรการ ทมความพรอมรพศ./รพช.

-ประสานงานกบ นกกายภาพบ าบด

158

กระบวนการดแลพนฐาน การจดบรการ กระบวนการด าเนนการ การเตรยมตวจ าหนาย มการจดบรการในสถานบรการ

รพศ./รพช. -การใหค าแนะน าแกญาต/ผปวย -การดแลตอเนอง -พยาบาลท า Discharge plan

มระบบการประเมน การบรการ

มการจดบรการในสถานบรการ รพศ./รพช./รพ.สต.

-ประเมนความพงพอใจ

การสงตออยางเปนระบบและ HHC ในผปวย ทชวยเหลอตนเองไมได

มการจดบรการในสถานบรการ รพศ./รพช.

-การสงตอ รพ.สต. ในการดแลตอเนองในชมชน -การสนบสนนอปกรณเครองชวยตางๆ -การเตรยมบานของผปวย กอนผปวยกลบบาน

มญาตรวมดแลและใหความรแกญาตในการดแล

มการจดบรการในสถานบรการ รพศ./รพช./รพ.สต.

-สอนญาตในการดแลผสงอาย -แนะน าเรองยา/การจดสงแวดลอม

ยอมรบวฒนธรรมและ ความเชอทางศาสนา ในกระบวนการรกษา

มการจดบรการในสถานบรการ รพศ./รพช./รพ.สต.

-ใหอนญาตใหท าพธกรรม ทางศาสนาใหกบผปวย/ญาต

อนๆ มการด าเนนการในสถานบรการ ทมความพรอมรพศ./รพช./รพ.สต.

-การรกษาดวยภมปญญาชาวบาน -การรกษาดวนสมนไพร

2.1.6 ความพรอมเชงระบบในการจดบรการระยะยาวของสถานบรการ

ความพรอมของสถานบรการ การจดบรการ

กระบวนการด าเนนงานในปจจบน ม ไมม

นโยบายการด าเนนงานผสงอาย ของหนวยงาน

-รบนโยบายน าสการปฏบต -มการด าเนนการผลกดนใหเปน 1 ใน 5 ยทธศาสตรของจงหวด -มการมอบหมายใหมผรบผดชอบชดเจน -ผบรหารรบทราบแตยงไมม การด าเนนการเปนรปธรรม

159

ความพรอมของสถานบรการ การจดบรการ

กระบวนการด าเนนงานในปจจบน ม ไมม

การบรหารจดการภายในหนวยงาน/ แผนกดานผสงอาย

-ด าเนนการตามศกยภาพแตละ สถานบรการ -จดบรการตามความพรอมของบคลากรทมอย -มทมสหสาขาวชาชพรวม ในการบรการ

กรอบอตราก าลงของบคลากร ทางการแพทยดานผสงอาย

-ใชการเกลยอตราก าลงตาม ภาระงานทเพมขน -การเพมศกยภาพของบคลากร ในการดแลผสงอาย

อปกรณทางการแพทย ในการจดบรการดานผสงอาย

-อปกรณไมเพยงพอในบางชนด เชน ฟนเทยม -ระบบการยมอปกรณ -การสนบสนนของอบต. เชน แวนตา

สถานทในการใหบรการดานผสงอาย -ใชรวมกบคลนกทวไป งบประมาณในการด าเนนงาน ดานผสงอาย

-งบประมาณไมเพยงพอด าเนนการรวมกบคลนกโรคเรอรง

องคความรดานเวชศาสตรผสงอายของบคลากรทางการแพทยและสาธารณสข

-ขนกบการสนบสนนของผบรหาร -ในกรณตองใชงบของโรงพยาบาล ไปเพมศกยภาพอาจไมไดรบ การสนบสนน

ระบบขอมล/สารสนเทศ ในการจดบรการ

-มระบบขอมล -รพ.สต.ใชระบบขอมล 50 แฟม -มโปรแกรม JHCIS (กลมโรค) และ HostP (ล าดบโรค)

การจดบรการ OPD -รวมการใหบรการกบบรการอน การจดบรการ IPD -รวมการใหบรการกบบรการอน ระบบรบ-สง (Refer) -Refer link ระบบ Home Health Care -มระบบ care manager

-ขอมลการตอบกลบจาก รพ.สต. ในเรองการดแลผปวย

Discharge planning -

160

2.1.7 ความตองการของสถานบรการเพอรองรบการจดบรการการดแลระยะยาวในผสงอาย 1. ความชดเจนของนโยบาย งบประมาณ ดานผสงอายเพอรองรบการจดบรการ LTC ในสถานบรการระดบรพศ./รพท./รพช./รพ.สต. 2. การก าหนดแนวทางและรปแบบการจดบรการ Long term care ในสถานบรการ แตละระดบ 3. การพฒนาและเพมศกยภาพองคความรดานเวชศาสตรผสงอายในสถานบรการแตละระดบ 4. การเตรยมความพรอมดานกรอบอตราก าลงใหเพยงพอกบการจดบรการ Long term care 5. สนบสนนใหเอกชนและองคกรอสระ มลนธ มสวนรวมในการดแลกลมผสงอาย 6. การสนบสนนดานอปกรณเพอรองรบการกลบมาดแลตอเนองทบานของผสงอาย 7. การสนบสนนการจดสงแวดลอมและความสะดวกตางๆ ทเออตอการจดบรการ LTC ส าหรบผสงอาย เชน ทางลาด หองน า เปนตน 2.1.8 ปจจยทท าใหการด าเนนการส าเรจ 1. ผบรหารเหนความส าคญก าหนดเปนนโยบายและตวชวดในการท างานมการด าเนนการ ในระดบจงหวดและลดหลนกนไปตามล าดบความรบผดชอบ 2. ผบรหารมนโยบายทชดเจน 3. บคลากรมใจรก จตอาสา และการเรยนรในการปฏบตงานอยางตอเนอง 4. มภาคเครอขาย แกนน าชมชน และองคกรปกครองสวนทองถน สนบสนนการด าเนนงาน 5. ครอบครวและญาตมสวนรวมในการดแลผสงอาย 6. ความพรอมดานบคลากรและงบประมาณ 7. การบรณาการท างานรวมกนระหวางหนวยงาน 2.1.9 ทนทางสงคมในการด าเนนงาน 1. วฒนธรรมพนบานดงามทเออตอผสงอาย 2. การประสานงานกบ อปท./อปพร. การรบ-สงผสงอาย 3. ศาสนาเปนศนยรวมทางสงคมทมนคง 2.1.10 แนวคดการพฒนาระบบการบรการเพอใหผสงอายเขาถงบรการอยางครอบคลม 1. การสรางความตระหนก ความเขาใจของสงคมใหเหนคณคาของผสงอาย 2. การเตรยมความพรอมของบคลากร 3. การจดบรการใกลบานใกลใจ 4. มระบบการเยยมบาน 5. มระบบบรการฉกเฉนส าหรบผสงอาย 6. มระบบรบ-สง ในการไปรบบรการ 7. การปรบระบบบรการทเออตอผสงอายตามบรบทของสถานบรการ 8. การสรางเครอขายและการมสวนรวมของภาคสวนในการด าเนนการรวมกน 9. การสนบสนนใหผสงอายทเกษยณ การสรางพลงในกลมผสงอายทมศกยภาพ มาเขารวมชมรมผสงอายเพอเปนคลงสมองทางชมชน

161

2.2 ผลการระดมความคดเหนในกลมผใหบรการในสถานบรการระดบตางๆ ของโรงพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสข ในพนทจงหวดกระบ มผเขารวมท า Focus group จ านวน 60 คน จากโรงพยาบาลทวไป โรงพยาบาลชมชน และโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ดงน

2.2.1 การจดบรการสขภาพผสงอายในปจจบน

รปแบบ การจดบรการ

การจดบรการ ลกษณะหรอกระบวน

การด าเนนการ ปญหาและอปสรรค

คลนกผสงอาย -มการจดบรการ ในสถานบรการ รพท./รพช./รพ.สต. ทมความพรอม

-จดการบรการรวมกบคลนกโรคเรอรง -มการประเมนภาวะ สขภาพหากพบปญหา สงตอแพทย -รพ.สต. ไมมการจดบรการ แตจะเปนการรวมออกตรวจสขภาพกบเทศบาล

-การจดบรการ 70 ปไมมควท าไมไดเพราะผปวยสวนใหญเปนผสงอาย -ไมมชองทางการสงตอ กรณพบปญหา -ผบรหารของ สถานบรการยงไมเหนความส าคญในงาน -บคลากรไมเพยงพอ -ผมารบบรการ (ผสงอาย) ไมมใคร พามารบบรการทโรงพยาบาล/ ไมมาตามนดท าใหจ านวนผปวยนอย จดตงเปนคลนกไมได

แผนกผปวยนอกคลนกเฉพาะโรค

มการจดบรการ ในสถานบรการ รพท./รพช./รพ.สต. ทมความพรอม

-จดบรการคลนก HT DM หอบหด โดยไมแยกกลมอายใหบรการ -มรพช. (รพ.คลองทบ) สามารถจดบรการคลนก DM,HT เฉพาะผสงอายแบบ one stop services -รพ.สต. ไมมการจดบรการ

-บคลากรไมเพยงพอ -การจดบรการไมตอเนอง เนองจากไมมการบรณาการงานในสหสาขาวชาชพ และมผมารบบรการนอยลง

162

รปแบบ การจดบรการ

การจดบรการ ลกษณะหรอกระบวน

การด าเนนการ ปญหาและอปสรรค

แผนกผปวยนอกส าหรบผสงอาย (OPD)

ไมมการจดบรการ ในสถานบรการ รพท./รพช./รพ.สต.

-จดบรการ 70 ปไมมคว -บคลากรไมเพยงพอ -สถานท

แผนกผปวยใน (IPD) ไมมการจดบรการ ในสถานบรการ รพท./รพช./รพ.สต.

-จดบรการรวมกบผปวยอนไมไดแยกเฉพาะผสงอาย -การประเมนสขภาพผสงอาย เชน Dementia,2Q,9Q

-บคลากรไมเพยงพอ -สถานท -งบประมาณ -องคความรเฉพาะทาง -ญาตไมยอมรบผปวยกลบบาน/หองไมพอใหบรการ ผสงอายนอนเตยงเสรม

หอผปวยสงอาย ไมมการจดบรการ ในสถานบรการ รพท./รพช./รพ.สต.

- -

หนวยบรการสขภาพเคลอนท

มการจดบรการ ในสถานบรการทมความพรอม

-การออกหนวยใหบรการรวมกบอปท. -

หนวยเตรยมผปวยกลบบาน (Discharge Planning )

มการจดบรการ ในสถานบรการ รพท./รพช.

-การเตรยมผปวยเปนรายๆ ในกลมโรคเรอรง -การเตรยมญาตในการดแลผปวย -ประสานงานกบหนวย สงตอมาดทหอผปวย (เตรยมผปวย) เพอการดแลผปวยตอเนองทบาน

-ขาดการประสานงานดานเอกสารสงกลบ ในการดแลผปวย ท าใหเกดความลาชาในการจดบรการดแลผปวยในพนท

Home Health Care

มการจดบรการ ในสถานบรการ รพท./รพช./รพ.สต.

1) จดบรการ HHC รวมกบกลมโรคเรอรง ไมม HHC เฉพาะผสงอาย ด าเนนการเยยมบานรวมกบกลมอนๆ 2) กลมเวชปฏบตออกเยยมบานกบสหสาขาวชาชพ 3) รพ.สต.รวมกบอสม.

-

163

รปแบบ การจดบรการ

การจดบรการ ลกษณะหรอกระบวน

การด าเนนการ ปญหาและอปสรรค

ออกเยยมบานในการสงตอจากรพช. 4) มการประเมนและโทรศพทตดตามการเยยม

ระบบสงตอผปวย การจดบรการ ในสถานบรการ รพท./รพช./รพ.สต.

-มใบสงตอและผานระบบ 1669 -กรณมปญหาดานกายภาพหรอโภชนาการ มทมงานเฉพาะลงไปชวยดแล ในพนท

-ขาดการประสานงาน ในการสงขอมลกลบมา ในพนท เพอดแลผปวยตอเนอง

2.2.2 ลกษณะการจดบรการการดแลระยะยาว Long term care

รปแบบ การจดบรการ

การจดบรการ ลกษณะหรอกระบวน

การด าเนนการ การด าเนนการ

ในอนาคต ศนยฟนฟสมรรถภาพทางกาย (Rehabilitation center)

มการจดบรการ ในสถานบรการ รพท./รพช./รพ.สต. ทมความพรอม ในการจดบรการ

1) รพท.; เนนใหบรการกลมผปวย stroke ปรกษานกกายภาพ บ าบดสอนญาต ในการดแลผปวยมปญหา -รพช.; นดผปวย มารบยาทรพ. เนองจาก นกกายภาพบ าบด ไมเพยงพอ -รพ.สต.: บางแหงมการ ตงศนยภายใตโครงการ LTC ของกรมอนามย : การขอสนบสนนงบประมาณจากอบต. ในการจดตงศนยฯพรอมอปกรณ : จดหาจตอาสา

-ควรใหมการจดตงศนยฯในชมชน

164

รปแบบ การจดบรการ

การจดบรการ ลกษณะหรอกระบวน

การด าเนนการ การด าเนนการ

ในอนาคต Day hospital ไมมการจดบรการ

ในสถานบรการ

รพท./รพช./รพ.สต. -

-ควรจะม

การจดบรการแตยง

ไมมความพรอม

ดานบคลากร/

สถานท/งบประมาณ

การดแลกลางวน

แบบไปเชา-เยนกลบ

(Day care)

ไมมการจดบรการ

ในสถานบรการ

รพท./รพช./รพ.สต.

-

-ควรมการ

ด าเนนการ ใน

สถานบรการ

ทกระดบ

-ใหอปท.เขามาม

สวนรวมในการ

ด าเนนงานและ

สนบสนนงบประมาณ

บรการดแล

สขภาพฟนเฉพาะวน

(Dental care)

มการจดบรการ

ในสถานบรการทม

ความพรอม

รพท.; จดบรการรวมกบ

กลมอนๆ ไมม

การจดบรการเฉพาะ

ผสงอาย

รพช.; ไมมวนเฉพาะ

แตจะสงไปรบบรการ

ในวนทมคลนกผสงอาย

สปดาหละ 1 วน

บางรพช. มตรวจ

สขภาพฟนท PCU

โดยทนตแพทย รพ.สต.;

อบรม/แกนน า/ผดแล

เรองชองปากและฟน

ผสงอาย กรณพบปญหา

นดใหมารบบรการท

รพ.สต./รพช. หรอ

Refer ไปรพช.

-

165

รปแบบ การจดบรการ

การจดบรการ ลกษณะหรอกระบวน

การด าเนนการ การด าเนนการ

ในอนาคต การดแลระยะกลาง (sub-acute care)

ไมมการจดบรการ ในสถานบรการ

-การจดบรการ ไมสามารถแยกบรการได

-ควรมการด าเนนการหอผปวยผสงอายโดยเฉพาะหรอมการแบงโซนเฉพาะผสงอาย ในหอผปวย

ศนยดแลผปวยสมองเสอม (Home for Dementia Patients)

ยงไมมการจดบรการ ในสถานบรการ รพท./รพช./รพ.สต.

-

-ควรมการคดกรองภาวะสมองเสอมและการสงตอเพอแกไขปญหา -การอบรมรใหกบบคลากรทางการแพทยและสาธารณสข -ควรมการจดการศนยและม แพทยเฉพาะทางประจ าศนย

การดแลผปวยชวคราว (Respite care)

ยงไมมการจดบรการ ในสถานบรการ รพท./รพช./รพ.สต.

- -ใหชมชนมสวนรวมในการจดบรการ

บรการใหยม/ เชาอปกรณ

มการจดบรการ ในสถานบรการ รพท./รพช./รพ.สต.

-มคามดจ าในการยมอปกรณและท าสญญา 3 เดอน เชน Mobile suction -ประสานใหซออปกรณ ในราคาทต า -รบบรจาคไมเทา/รถเขน จากผปวยเกา

-งบประมาณ ดานผสงอายควรจดสรรงบใหซออปกรณ

Palliative care มการจดบรการ ในสถานบรการ รพท./รพช./รพ.สต.

-รพท.; ม care manager ในการดแล palliative care

-

166

รปแบบ การจดบรการ

การจดบรการ ลกษณะหรอกระบวน

การด าเนนการ การด าเนนการ

ในอนาคต -มทมดแลและเชอมโยงการท างานใน รพท./รพช./รพ.สต. -มบรการในผปวยมะเรง -การด าเนนการ ทไมขดตอหลกศาสนา เชน อานหนงสอธรรมะ -ด าเนนการควบคไปกบการเยยมบาน -การอบรมองคความร ใหบคลากรและเจาหนาท

Nursing Home ไมมการจดบรการ ในสถานบรการ รพท./รพช./รพ.สต.

-

-ควรมเอกชนมารวมในการจดบรการ -ควรมการจดบรการในสถานบรการระดบรพช.

-Hospice care -การดแลผปวยระยะสดทาย

มการจดบรการ ในสถานบรการ รพท./รพช./รพ.สต.

-จดใหมบรการดแลผปวยใหเหมาะสมและตามศาสนาของผปวย โดยทม Palliative care -ใหผปวยกลบบาน ถาญาตและผปวยตองการกลบไปดแลตอทบาน

-

End of life care จดบรการในสถานบรการทมความพรอม

-การดแลผปวยระยะสดทายของชวต เปดเทปธรรมะ เชญพระมาเทศนหรอตามพธกรรมทางศาสนาของผปวย

-

167

รปแบบ การจดบรการ

การจดบรการ ลกษณะหรอกระบวน

การด าเนนการ การด าเนนการ

ในอนาคต -สงผปวยกลบบาน เพอดแลระยะสดทาย ทบาน

2.2.3 ความตองการของสถานบรการเพอรองรบการจดบรการดแลระยะยาวในผสงอาย

ประเดน ความตองการ

รพศ./รพท. รพช. รพ.สต.

ความชดเจน ดานนโยบาย

-นโยบายของสถานบรการตองสอดคลองกบนโยบายของกระทรวง -ก าหนดตวชวดทชดเจน

-นโยบายควรมการ บรณาการใหไป ในทศทางเดยวกน เชน คลนกผสงอายและ LTC -การก าหนดตวชวด ทชดเจน -ควรมนโยบายระดบรพ./ชมชน/ทองถน

-นโยบายควรเนนเปนเรองๆและมความชดเจนในสวนของกระทรวงสาธารณสขและในสวนของอปท. -นโยบายควรด าเนนไปในแนวทางเดยวกนเพอใหผบรหารสนบสนนใหปฏบตหนาทไดเตมท

งบประมาณในการด าเนนงาน

-จดสรรงบประมาณจาก สปสช.

-ก าหนดกรอบงานผสงอายใหชดเจน -ก าหนดงบ UC วาสามารถเบกจายได สวนใดบาง -งบประมาณสนบสนนตอเนองในการด าเนนงาน

-จดสรรงบประมาณ ตรงกบสถานบรการ ไมตองผาน อปท.

อตราก าลงของบคลากรดานผสงอาย

-ตองการแพทย เฉพาะทางดานผสงอาย -เพมกรอบอตราก าลงทางทมสหสาขาวชาชพ

-มผรบผดชอบงานโดยตรงและท างานรวมกบสหสาขาวชาชพ -เพมอตราก าลงของบคลากร

-ตองการบคลากร ดานการฟนฟสขภาพ เชน นกกายภาพบ าบด

องคความร ดานเวชศาสตรผสงอาย

1) การพฒนาและเพมศกยภาพของบคลากรและเจาหนาท

1) การจดอบรม องคความรส าหรบบคลากร

1) การอบรมพฒนา องคความร 2) การศกษาดงาน

168

ประเดน ความตองการ

รพศ./รพท. รพช. รพ.สต.

-ศกษาตอระดบป.โท -ศกษาตอ 4 เดอน -การอบรมองคความร 2) หลกสตรการดแลผสงอายระยะยาวโดยเฉพาะส าหรบ ทมสหสาขาวชาชพ 3) การศกษาดงานในรพ. ทด าเนนการไดด

2) การศกษาดงาน 3) สนบสนนการศกษาตอของผปฏบตงาน 4) การอบรมเพมในกลมผดแล/ผสงอาย/อสม.

สถานทในการจดบรการ

อปกรณ ดานอนๆ -คาตอบแทนเจาหนาท/

พยาบาลเฉพาะทาง/ จตอาสา -คาเวชภณฑทใชและไมใชยาทสามารถเบกได

- -

2.2.4 การดแลขนพนฐานของสถานบรการเพอการดแลขนพนฐานเพอการดแลระยะยาว ในผสงอาย

กระบวนการ ดแลขนพนฐาน

การจดบรการ

กระบวนการด าเนนการ

การประเมนสขภาพทวไปนอกเหนอจากโรคทมารกษา

มการด าเนนการในสถานบรการ ทมความพรอม รพท./รพช./รพ.สต.

-การประเมน ADL ผสงอายทกราย -ประเมน Geriatric Syndrome -ประเมนภาวะโภชนาการ,BMI -ภาวะซมเศรา,Dementia -ตรวจสขภาพฟน -การตรวจสขภาพรางกายและความเสอมตามวยเบองตนท OPD แตยงไมครอบคลม เพราะเจาหนาทมนอย -การใหความรแกผสงอายรวมกบอบต.

169

กระบวนการ ดแลขนพนฐาน

การจดบรการ

กระบวนการด าเนนการ

การประเมน ADL ผสงอายทเปราะบาง ทกคน

จดบรการในสถานบรการ รพท./รพช./รพ.สต. ทม ความพรอม

-ประเมน ADL ในผสงอายทกคนแบงกลมผสงอาย 3 กลม

การประเมนภาวะโภชนาการ

จดใหบรการในสถานบรการ รพท./รพช./รพ.สต.

-มการประเมนแตไมไดท าทกราย -ชงน าหนก/วดสวนสง -มปญหาประสานนกโภชนาการ

การประเมนภาวะหกลม จดใหบรการในสถานบรการ รพท./รพช.

-การซกประวตการหกลม -มปายลกษณะระวงในผสงอาย ทมารบบรการ (admit) -กรณผปวยมปญหาสงพบแพทย -มปญหาประสานนกกายภาพ

การประเมนภาวะ Fecal impaction และ Incontinence

จดใหบรการในสถานบรการทมความพรอม รพท./รพช./รพ.สต.

-ประเมนโดยการซกประวต -การประเมนในแบบฟอรม ADL

การฟนฟสภาพรางกาย (Rehabilitation) ขณะอยในหอผปวย

มการจดใหบรการในสถานบรการ รพท./รพช.

-กรณมปญหาประสานงาน นกกายภาพในการดแลรวมกน -การสอนผปวยและญาต ในการฟนฟสขภาพ

การเตรยมตวจ าหนาย มการจดใหบรการในสถานบรการ รพท./รพช.

-เตรยม Discharge plan ผปวยออกจ าหนายจากรพ.

การสงตออยางเปนระบบและ HHC ในผปวย ทชวยเหลอตนเองไมได

มการจดใหบรการในสถานบรการ รพท./รพช.

-การสอนญาตในการดแลผปวย เมอ Discharge กลบบานโดยพยาบาล -มการสงตอขอมลผปวยใหกบ รพ.สต. ใหไปดแลตอทบาน -การนด Follow up -การไปเตรยมบานเพอรบผปวย กลบบาน

มระบบการประเมน การบรการ

มการจดใหบรการในสถานบรการ รพท./รพช.

-การประเมนความพงพอใจผปวย ทมารบบรการ -การประเมนเจาหนาททใหบรการ

170

กระบวนการ ดแลขนพนฐาน

การจดบรการ

กระบวนการด าเนนการ

มญาตรวมดแลและใหความรแกญาตในการดแล

มการจดบรการในสถานบรการ รพท./รพช./รพ.สต.

-ใหญาตเขามามสวนรวม ในการดผปวย -แนะน าการรบประทานยา การปฏบตตวทบาน และการจดสงแวดลอมทบาน

ยอมรบวฒนธรรมและ ความเชอทางศาสนา ในกระบวนการรกษา

มการจดบรการในสถานบรการ รพท./รพช.

-ใชความเชอทางศาสนาและวฒนธรรมทไมขดตอการรกษา ของแพทย -นบถอศาสนาอสลามสามารถ นงเกาอในเวลาท าละหมาดได

2.2.5 ความพรอมเชงระบบของสถานบรการในการบรการสขภาพส าหรบผสงอาย

ความพรอม ของสถานบรการ

ความพรอม ในการจดบรการ กระบวนการด าเนนงานในปจจบน

ม ไมม นโยบายการด าเนนงาน ดานผสงอายของหนวยงาน

-ทกสถานบรการด าเนนงานตามนโยบายและตวชวด -ผบรหารรบทราบการด าเนนงานแตภาระงานของผรบผดชอบมมาก

การบรหารจดการภายในหนวยงาน/แผนกดานผสงอาย

-มผรบผดชอบงานผสงอาย

กรอบอตราก าลงของบคลากรทางการแพทย ดานผสงอาย

-แพทยเปนทปรกษา -บคลากรมไมเพยงพอ

อปกรณทางการแพทย ในการจดบรการ ดานผสงอาย

-มอปกรณใหยม/บรการส าหรบผสงอาย ไมแยกเฉพาะ เนองจากอปกรณมจ านวนจ ากด ตองใชรวมกบผปวยกลมอน

สถานทในการจดบรการ ดานผสงอาย

-สถานทใหบรการใชรวมกบผปวยกลมอายอน -มการปรบสถานทใหเอออ านวยตอผสงอาย เชน ราวจบในหองน า -รพ.สต.มการปรบปรงในบางสวน เชน มราวจบ ในหองน า/พนกนลน

171

ความพรอม ของสถานบรการ

ความพรอม ในการจดบรการ กระบวนการด าเนนงานในปจจบน

ม ไมม องคความรดานเวชศาสตรผสงอายของบคลากร ทางการแพทยและสาธารณสข

-บคลากรทรบผดชอบงานผานการอบรม Advance Basic ทกคนในสถานบรการทม ความพรอม -การอบรมเพมศกยภาพของบคลากร ในสถานบรการระดบตางๆ

ระบบขอมล/สารสนเทศ ในการจดบรการ

-มระบบการจดเกบขอมล

การจดบรการ OPD -จดบรการรวมกบกลมผปวยอนๆ การจดบรการ IPD -ไมมการจดบรการแยกส าหรบผสงอาย

เนองจากสถานทไมเพยงพอ งบประมาณ ในการด าเนนงาน

-มการจดท าแผนงาน/โครงการผสงอาย -งบประมาณสนบสนนจากรพ. -ของบสนบสนนจากสปสช./เทศบาล/อบต.และกองทนสขภาพต าบล

ระบบยา -บรการชองยาส าหรบผสงอาย -มการใหค าแนะน าจากเภสชกร -รพ.มระบบการตรวจสอบขอบงใชยาทตองระมดระวง (Intersection alert) กอนจายผปวยและแนะน าผปวยทกราย -รพ.สต.ยงไมมระบบการตรวจสอบขอบงใชยา

ระบบรบ-สงตอ (Refer) -มระบบการสงตอผปวยในสถานบรการ แตละระดบ

ระบบ Home Health care (HHC)

-บรการ HHC ของรพ.และรพ.สต. มการใหบรการแตยงไมเปนระบบทชดเจน

Discharge Planning -ปญหาการสงขอมลใน Refer สงแลว

172

2.2.6 ปจจยความส าเรจในการจดบรการดแลระยะยาวในผสงอาย 1. นโยบายของหนวยงาน ผบรหารมความตระหนกและใหการสนบสนน 2. มกรอบอตราบคลากรเพยงพอในการปฏบตงาน 3. องคความรดานเวชศาสตรผสงอาย 4. งบประมาณในการด าเนนงาน 5. บคลากรมทศนคตและใจรกในการปฏบตงานดานผสงอาย 6. การสรางขวญ/ก าลงใจและแรงจงใจของผปฏบตงานดานผสงอาย 7. ผดแลผสงอาย (Care giver) /ผสงอายมความร 8. ชมชนมศนยบรการภายในชมชน 9. ชมชนใหความรวมมอและมความเขมแขง 2.2.7 ทนทางสงคมในการด าเนนงาน 1. มผรบผดชอบหลกในการด าเนนงาน 2. ภาคเครอขายในการดแลผสงอาย ไดแก อปท.,ชมรมผสงอาย,อสม. 2.2.8 ขอเสนอแนะ 1. ผรบผดชอบหลก 1 งานตอ 1 คน 2. ความชดเจนของนโยบาย 3. ความชดเจนในบทบาทหนาทของหนวยงานทเกยวของ 4. การใหญาตมสวนรวมในการดแลระยะยาว (Long term care) 5. สงเสรมใหมการจดตงมลนธ

2.2.9 แนวคดและการพฒนาระบบการบรการส าหรบผสงอายเขาถงบรการไดอยางครอบคลม

ระดบ สถานบรการ

แนวคดและการพฒนา

ทนทางสงคม

หนวยงานสนบสนน

รพศ./รพท. -การสรางความพรอมทกดาน ตงแตระดบนโยบาย/อตราก าลง/องคความร/สถานท -ใหองคความรกบชมชน -จดระบบรบ-สงผปวยทมารบบรการ ทรพ. (ไมมญาตพามารพ.)

-ม care manager -อายรแพทย (ปรกษา/ดแล)

-พมจ./อปท./ เหลากาชาด

รพช. -การพฒนาระบบรบ-สงผปวย ในการมารวมกจกรรม -ระบบการเยยมบานกลม 2/3 -ระบบบรการฉกเฉนส าหรบผสงอาย -หนวยสนบสนนดานอปกรณ เชน ไมเทา รถเขน

- -

173

ระดบ สถานบรการ

แนวคดและการพฒนา

ทนทางสงคม

หนวยงานสนบสนน

-จดหนวยแพทยเคลอนทในพนท การคมนาคมไมสะดวก -จดบรการใหอสม. ตดตามเยยมผปวยในพนทอยางทวถง -การประชาสมพนธการใหบรการ ของรพ. ใหชมชนไดทราบถง การบรการของรพ.

รพ.สต. -การสรางความตระหนกในการดแลผสงอายใหญาตและผสงอาย -มบรการรถรบ-สง ผสงอายใหสามารถเขาถงบรการได

- -

2.3 ผลการระดมความคดเหนในกลมผใหบรการในสถานบรการระดบตางๆ ของโรงพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสข ในพนทจงหวดอางทอง มผเขารวมท า Focus group จ านวน 40 คน จากโรงพยาบาลทวไป โรงพยาบาลชมชน และโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ดงน

2.3.1 การจดบรการสขภาพส าหรบผสงอายในปจจบน

รปแบบ การจดบรการ

การจดบรการ ลกษณะหรอ

กระบวนการด าเนนการ

ปญหาและอปสรรค

คลนกผสงอาย ยงไมมการด าเนนการ ในรพท./รพช./รพ.สต.

1) จดบรการชองทางพเศษส าหรบผสงอาย 2) จดบรการ 70 ป ไมมคว (green channel) 3) จดบรการรวมกบ กลมอายอน ไมไดแยกเฉพาะกลมผสงอาย

1) การน านโยบายลงส การปฏบตยงไมจรงจง 2) การจดบรการซ าซอนกบคลนกทมการจดบรการอยแลว เชน DM, HT 3) บคลากรขาดความร รปแบบ และความชดเจนในการด าเนนการ 4) บคลากรไมเพยงพอ 5) สถานท 6) งบประมาณ

174

รปแบบ การจดบรการ

การจดบรการ ลกษณะหรอ

กระบวนการด าเนนการ

ปญหาและอปสรรค

แผนกผปวยนอกคลนกเฉพาะโรค

มการด าเนนการ ในรพท./รพช./รพ.สต.

1) รพท./รพช. มการจดบรการเฉพาะโรคตามกลมโรคเรอรง เชน DM,HT,กระดกและขอ และมบางโรคด าเนนการเดอนละ 1 ครง เชน หอบหด 2) รพ.สต. มการด าเนนการคลนกโรคเรอรงเดอนละ 1 ครง โดยแพทย/พยาบาล (NP) และบางแหงกยงไมม การด าเนนการ

-การตดตามดแลผปวยตอเนองทบาน ยงไมครอบคลม -บคลากรไมเพยงพอโดยเฉพาะแพทยและพยาบาล (NP) -นโยบายผบรหารระดบเครอขาย ใหความส าคญในการจดบรการตางกน

แผนกผปวยนอกส าหรบผสงอาย(OPD)

ยงไมมการด าเนนการในรพท./รพช./รพ.สต.

-จดบรการรวมกบ กลมอายอนๆ ผปวยสวนใหญคอผสงอายอยแลว

1) การน านโยบาย สการปฏบตยงไมม การด าเนนการ 2) บคลากรไมเพยงพอ 3) สถานท 4) งบประมาณ 5) การบรการ ชองทางดวนไมสามารถปฏบตไดจรงยงตองเรยกรองตามอายและความรนแรงของโรค

แผนกผปวยใน(IPD)

ยงไมมการด าเนนการ ในรพท./รพช.

-ไมมการจดบรการเฉพาะแตมการจดบรการ แยกกลมเฉพาะโรค

-

หอผปวยสงอาย ยงไมมการด าเนนการ ในรพท./รพช./รพ.สต.

-ไมมการจดบรการเฉพาะแตมการจดบรการ แยกกลมเฉพาะโรค

-

175

รปแบบ การจดบรการ

การจดบรการ ลกษณะหรอ

กระบวนการด าเนนการ

ปญหาและอปสรรค

หนวยบรการสขภาพเคลอนท

มการจดบรการ ในรพท./รพช./รพ.สต.

1) จดใหบรการทกกลมวย 2 ครง/เดอน (ตามความพรอมของพนท) 2) การจดบรการรวมกบหนวยงานอน เชน สภากาชาด/เทศบาล/อบต.

1) ขาดแคลนเวชภณฑ ทางการแพทย 2) ขาดอตราก าลง ในการออกใหบรการสขภาพเคลอนท 3) การเบกจายงบประมาณ ในการออกหนวย

หนวยเตรยมผปวยกลบบาน(Discharge Planning)

มการจดบรการ ในรพท./รพช.

1) รพท./รพช. มการด าเนนการทก case แตไมมการด าเนนการแยกเฉพาะเปนกลมผสงอาย 2) รพ.สต. รบดแลตอเนองจากรพท./รพช. เพอดแลผปวยตอทบาน

-บคลากรไมเพยงพอ -การด าเนนการ ไมครอบคลม

Home Health

Care

มการด าเนนการ

ในรพท./รพช./รพ.สต.

1) รพท. มหนวยเวชกรรม

สงคมรวมกบ กลมการพยาบาล เยยมทก

case กรณ care ทม

ปญหาซบซอน ออกเยยมโดยทมสหสาขาวชาชพ

2) รพช. มแพทยเปน

หวหนาทมออกบรการ เดอนละ 1 ครง และ

เปนสหสาขาวชาชพ

และพยาบาล ลงอาทตยละ 2 ครง

3) รพ.สต. พยาบาล

รวมกบ อสม. ออกเยยมบาน

-การใหบรการ

ไมครอบคลมทก case -ขาดอตราก าลง

-การเตรยมทมงาน

-พาหนะเดนทาง

176

รปแบบ การจดบรการ

การจดบรการ ลกษณะหรอ

กระบวนการด าเนนการ

ปญหาและอปสรรค

4) ในกรณผปวยท

ซบซอนโรงพยาบาลจะออกเยยมรวมกบรพ.สต.

ในบางพนทมอปท.

รวมดวย -กรณผปวยไมซบซอน

รพ.สต.จะออกเยยมเอง

ระบบสงตอผปวย มการด าเนนงาน

ในรพท./รพช./รพ.สต.

1) รพท.มศนย Refer

ผปวยโดยเฉพาะ 2) รพช.มระบบ Refer

3) รพ.สต.มระบบ Refer

ไวใน บส.08

-จ านวน case มาก

จะใหบรการในกรณ case มปญหาและ

ซบซอนมากๆ

-กรณรพช.สงตวมา จะไมผานศนยจะสง

ไปท OPD แทน

-การสงขอมลกลบมาท รพ.สต. (ซงปจจบน

ไมมการสงกลบขอมล)

2.3.2 ลกษณะการจดบรการดแลระยะยาว (Long team care)

รปแบบ

การจดบรการ

การจดบรการ ลกษณะหรอ

กระบวนการด าเนนการ

การด าเนนการ ในอนาคต

ศนยฟนฟ

สมรรถภาพ

(Rehabilitation center )

มการจดบรการ

ในรพท./รพช.

1) รพท.; จดใหบรการ

ทกกลมอาย โดยผาน

แพทยตรวจ และไมผานแพทยโดยใชระบบ UC

2) รพช.; จดบรการ

ทกกลมวย ผานการตรวจ ของแพทยทกราย

-มศนยบรการส าหรบ

กลมผสงอายโดยเฉพาะ

-การจดหาอปกรณ เพมกรอบอตราก าลง

และสถานท

ในการจดบรการ -รพ.สต.; มนกกายภาพ

บ าบดจดใหบรการทงใน/

นอกสถานท

177

รปแบบ

การจดบรการ

การจดบรการ ลกษณะหรอ

กระบวนการด าเนนการ

การด าเนนการ ในอนาคต

Day hospital ไมมการจดบรการ ในรพท./รพช./ รพ.สต.

-ยงไมมความพรอม ในการจดบรการ

-ควรจดใหมบรการ ในรพท./รพช. -มกรอบอตราก าลงและสถานทเพอ การด าเนนงาน

การดแลกลางวนแบบไปเชา-เยนกลบ (Day case)

ยงไมมการจดบรการ

-

-ควรใหมการจดบรการ ในรพท./รพช. สวนรพ.สต. ยงขาดปจจยส าคญคอ คน เงน ของ -ประสานงานกบอปท.ผลกดนใหมการจดตง

บรการดแลสขภาพฟน เฉพาะกลางวน (Dental care)

มการจดบรการ ในรพท./รพช./รพ.สต.

-จดบรการทกกลมอายไมมแยกเฉพาะผสงอาย กรณมผสงอายมารบบรการใหจดบรการ ใหกอน -กลมผสงอายจะเนนบรการรากฟนด -จดบรการตรวจสขภาพฟนปละ 1 ครง

-จดบรการเชงรก ในชมรมผสงอายและ ในชมชน โดยไมตองเดนทางมารบบรการ ทรพ. -รพ.สต.; ตองการ ทนตแพทย/ทนตภบาล ในหนวยงาน

การดแลระยะกลาง (sub-acute care)

ยงไมมการจดบรการ ในรพท./รพช./รพ.สต.

-มการจดใหบรการ ในแตละแผนก (หอผปวย) ไมไดมการแยกเฉพาะกลมผสงอาย

-ยงไมมการแยก บรการเฉพาะและบคลากรไมมความพรอม

การดแลผสงอาย ทบาน (Home Health care)

มการด าเนนงาน ในรพท./รพช./รพ.สต.

1) รพท./รพช.; มการเยยมโดยฝาย เวชกรรมสงคม สปดาหละ 1 ครง ไมไดแยกเฉพาะกลมผสงอาย 2) รพ.สต.; มการเยยม กลมผสงอายโดยเฉพาะ 3 เดอน/ครง

-จดบรการเฉพาะ ในกลมผสงอาย -ใหมทมสหสาขาวชา รวมด าเนนการดวย ทก case ทสงตอมาจากรพท./รพช.

178

รปแบบ

การจดบรการ

การจดบรการ ลกษณะหรอ

กระบวนการด าเนนการ

การด าเนนการ ในอนาคต

ศนยดแลผปวยสมองเสอม (Home for Dementia Patients)

ยงไมมการด าเนนการ ในรพท./รพช./รพ.สต.

-

-ควรมการจดตงศนยฯ ในทกอ าเภอ และ ในรพท. -การเตรยมความพรอมของการจดตงศนย และ ความพรอมของบคลากร -ควรใหเอกชนด าเนนการ (ครอบครวขยายยงม การเกอกลกนอย)

การดแลชวคราว(Respite care)

ยงไมมการด าเนนการ

-

-ควรม Pubic Private Partner -ใหครอบครว/ญาต มาชวยในการดแล -เตรยมงบประมาณ

บรการใหยม/ เชาอปกรณ

มการจดบรการ ในสถานบรการ ทมความพรอม

-มการใหบรการ ในอปกรณ รถเขน ไมเทา ไมเทา 4 ขา (walker) เตยงลม เครองดดเสมหะ

-จดตงศนยกายอปกรณในรพท./รพช./รพ.สต. -มแผนงานการสนบสนนอปกรณ -การเพมอปกรณ ในการใหบรการ เชน เครองออกซเจน -สงเสรมการจดท านวตกรรมกายอปกรณส าหรบผสงอาย

Palliative care มการจดบรการ ในสถานบรการทมความพรอม

-รพท.มหนวยงานดแลผปวยเจบปวยมะเรงระยะสดทาย -การตดตามเยยมผปวยและแนะน าญาต ในการดแล -การดแลดานจตใจของผปวยและญาต

-ด าเนนการอยางตอเนอง -การพฒนาและ เพมศกยภาพของบคลากร -รพ.สต.; อบรมใหม องคความรในการดแล และลกษณะ case Palliative

179

รปแบบ

การจดบรการ

การจดบรการ ลกษณะหรอ

กระบวนการด าเนนการ

การด าเนนการ ในอนาคต

Nursing Home ยงไมมการจดบรการ ในรพท./รพช./รพ.สต.

-

-ประสานงานกบ อปท. ใหด าเนนการจดตง/ การเตรยมบคลากร -การจดตงกองทนของชมชน -นโยบายการด าเนนการจากสวนกลาง

Hospice care (การดแลผปวยระยะสดทาย)

มการจดบรการ ในสถานบรการ ทมความพรอม

1) ใหบรการดแลผปวยระยะสดทาย/การดแลดานจตใจ เชน ฟงเทปธรรมะ 2) รพช./รพ.สต.; จดบรการดแลผปวย ทบาน 3) มศนยระงบ ความเจบปวดของผปวย ระยะสดทาย

-จดสถานทเฉพาะ -การด าเนนการตอเนอง

End of life care มการจดบรการ ในสถานบรการ ทมความพรอม

1) ผปวยและญาต เลอกกลบไปดแลตอเนองทบาน 2) ใหบรการดแลดานจตใจกบผปวยและญาต

-

2.3.3 ความตองการของสถานบรการเพอรองรบการจดบรการดแลระยะยาวในผสงอาย

ประเดน ความตองการ

รพศ./รพท.

รพช.

รพ.สต.

ดานนโยบาย ทชดเจน

-ความชดเจนของนโยบาย -การตดตาม การด าเนนงาน จากสวนกลาง

-ความชดเจนและ เปนรปธรรม

-นโยบายทลงส การปฏบตไดจรง

180

ประเดน ความตองการ

รพศ./รพท.

รพช.

รพ.สต.

งบประมาณ -สนบสนนงบประมาณใหเพยงพอและตอเนอง -งบลงทนดวย การสราง/ปรบปรงอาคาร/วสด/อปกรณ/บคลากร

-งบการปรบปรงสถานทเพอจดบรการ -งบดานบคลากร

-งบการปรบปรงสถานท -งบดานบคลากร

อตราก าลงของบคลากร ดานผสงอาย

-แพทยเฉพาะทางผสงอาย -จตแพทย *เพมอตราก าลง ตามภาระงาน

-แพทยเฉพาะทาง -พยาบาลเฉพาะทาง -นกสงคมสงเคราะห

-พยาบาลเฉพาะทางผสงอาย -ทนตภบาล ประจ า -นกกายภาพ ประจ า -นกจตวทยา -ผดแลผสงอาย

องคความร ดานเวชศาสตรผสงอาย

-การจดอบรมบคลากรและเจาหนาทอยางตอเนอง

-การจดอบรมบคลากรและเจาหนาท อยางตอเนอง

-การจดอบรมบคลากรและเจาหนาท อยางตอเนอง

สถานท -สถานทแยกเปนสดสวน

-สถานทแยกเปนสดสวน -สถานทแยกเปนสดสวน

อปกรณ

2.3.4 กระบวนการดแลขนพนฐานของสถานบรการเพอการดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย

กระบวนการดแล ขนพนฐาน

การจดบรการ

กระบวนการด าเนนการ

การประเมนสขภาพทวไป(นอกเหนอจากโรคทมารกษา)

มการจดบรการในรพท./รพช./รพ.สต.

-การประเมนภาวะซมเศราใน case ท admit -รพ.สต.มประเมนภาวะซมเศรา 2Q ทกราย

การประเมน ADL (ผสงอายทมความเปราะบางทกคน)

มการจดบรการในสถานบรการรพท./รพช./รพ.สต.

-รพท.ประเมน ADL ใน case ทเปน CVA -รพช.ประเมน ADL ทก case -รพ.สต.ประเมน ADL ทก case เพอแบงกลมผสงอาย

181

กระบวนการดแล ขนพนฐาน

การจดบรการ

กระบวนการด าเนนการ

การประเมนภาวะโภชนาการ

มการจดบรการในสถานบรการทมความพรอม

-ประเมนเฉพาะในรายทผดปกต เชน ผอม

การประเมนภาวะหกลม มการจดบรการในสถานบรการทมความพรอม

-ไมไดประเมนทกราย เฉพาะทแพทยสงมาโดยดประเดนของโรคเปนหลก

การประเมนภาวะ Fecal impaction และ Incontinence (ทองผกและกลนปสสาวะไมได)

มการจดบรการในสถานบรการทมความพรอม

-ไมมแบบประเมนเฉพาะใชอางอง กบค าถามใน ADL

การฟนฟสภาพรางกาย(Rehabilitation) ขณะอยหอผปวย

มการจดบรการในสถานบรการทมความพรอม

-ในรายทมขอบงช -ผปวย CVA ทก case -ตามค าสงของแพทย ซงจะสงใหท า Rehabilitation ในกลมผสงอาย

การเตรยมตวจ าหนาย มการจดบรการในสถานบรการ รพท./รพช./รพ.สต.

-ด าเนนการทกราย

การสงตออยางเปนระบบและ Home Health Care ในผปวยทชวยเหลอตนเองไมได

มการจดบรการในสถานบรการ รพท./รพช./รพ.สต.

-ยงไมครอบคลมทกราย

มระบบการประเมน การบรการ

มการจดบรการในสถานบรการ รพท./รพช./รพ.สต.

-การประเมนความพงพอใจ

มญาตรวมดแลและ ใหความรแกญาต ในการดแล

มการจดบรการในสถานบรการ รพท./รพช./รพ.สต.

-แนะน า/สอนญาตในการดแลตอผปวยทบาน และในรายทตอง ใสอปกรณทางการแพทยกลบบาน ตองมการสาธตและใหญาตฝก -เภสชแนะน าญาต/ผปวยทกราย

การยอมรบวฒนธรรมและ ความเชอทางศาสนา ในกระบวนการรกษา

มการจดบรการในสถานบรการ รพท./รพช./รพ.สต.

-พธกรรมทางศาสนา

182

2.3.5 ความพรอมเชงระบบของสถานบรการในการจดบรการสขภาพส าหรบผสงอาย

ความพรอมของสถานบรการ ความพรอม

ในการจดบรการ กระบวนการด าเนนงานในปจจบน ม ไมม

นโยบายการด าเนนงาน ดานผสงอายของหนวยงาน

-มการน านโยบายสงสการปฏบต แตไมครอบคลม -มการก าหนดเปนตวชวด -นโยบายบางประเดนไมชดเจนเฉพาะกลมผสงอาย

การบรหารจดการภายในหนวยงาน/แผนกดานผสงอาย

-มการแบงหนาทความรบผดชอบชดเจน ในสถานบรการทมความพรอม -กรณไมมความชดเจนในงานจะมอบหมายใหผรบผดชอบงานดแลผสงอาย เปนผรบผดชอบกอน -ยงไมมแผนกผสงอายโดยตรง

กรอบอตราก าลงของบคลากรทางการแพทยดานผสงอาย

-ใชระบบการหมนเวยนเจาหนาทในการปฏบตงานขาดความไมตอเนองของงาน -ขาดบคลากรโดยเฉพาะแพทยดานผสงอาย

อปกรณทางการแพทย ในการจดบรการดานผสงอาย

-ใชอปกรณรวมกบการบรการดานอนๆ ไมไดแยกเฉพาะผสงอาย -อปกรณยงไมเพยงพอ

งบประมาณ -ใชงบประมาณรวมกบงบอนๆ ในการจดกจกรรม -ขอรบการสนบสนนงบประมาณจากอปท./สปสช./สสส./พม./และการบรจาค

สถานทในการจดบรการ ดานผสงอาย

-ใชรวมกบคลนกอนๆ

องคความรดานเวชศาสตรผสงอายของบคลากร ทางการแพทยและสาธารณสข

-บคลากรยงขาดองคความร ในการใหบรการการดแลระยะยาว (Long term care)

ระบบขอมล/สารสนเทศ ในการจดบรการ

-แบบประเมน ADL -ระบบ Skype (*มปญหาอนเตอรเนตลม)

การจดบรการ OPD -จดใหบรการรวมกบกลมอายอนๆ -ใหบรการตามนโยบาย 70 ปไมมคว

183

ความพรอมของสถานบรการ ความพรอม

ในการจดบรการ กระบวนการด าเนนงานในปจจบน ม ไมม

การจดบรการ IPD -จดใหบรการรวมกบกลมอายอนๆ -ไมมแพทยเฉพาะทางดานผสงอาย

ระบบยา -รพท.จดชองทางดวนส าหรบผสงอาย -จดบรการรวมกบกลมอายอนๆ โดยมเภสชแนะน า (รพช.) -ในรายทมปญหามหองปรกษาส าหรบญาตโดยเฉพาะ -หนวยสวสดการในการดแลเรองยา เพอออกเยยมผปวยในชมชน

ระบบรบ-สงตอ (Refer) -มศนยรบ-สงตอผปวยกรณศนยใหญ: จะเลอกเฉพาะ case ใหญ ควรม หนวยเฉพาะแยกมาจากศนยใหญ เพอดแลรายทมปญหาไมซบซอน

ระบบ Home Health care (HHC)

-จดบรการใหไมไดแยกกลมอาย

การจ าหนายผปวย Discharge Planning

-ไมแยกกลมอายในการใหบรการ

2.3.6 ปจจยแหงความส าเรจในการจดบรการเพอรองรบการดแลระยะยาวในกลมผสงอาย 1. นโยบายดานผสงอายตองชดเจนหรอท าใหเปนวาระแหงชาต 2. ผบรหารในสถานบรการระดบตางๆใหความส าคญและผลกดนใหเกดการด าเนนงานจรง 3. ความพรอมและความเพยงพอของบคลากรทางการแพทยและสาธารณสข 4. ภาคเครอขายทเขมแขง (วด,โรงเรยน,ชมรมผสงอาย,อปท.,พม.) 5. การสนบสนนและความพรอมของชมชน 6. การพฒนาจะเพมองคความรดานเวชศาสตรผสงอายในกลมบคลากรและเจาหนาท 7. การประชม/เวทแลกเปลยนเรยนรในสถานบรการระดบตางๆ 8. การจด/สนบสนนคาตอบแทนอยางเหมาะสมกรณตองออกปฏบตงานในพนท 9. การตดตามและนเทศงานอยางตอเนอง

184

2.3.7 ทนทางสงคมทเออและสนบสนนในการจดบรการดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย 1. อสม./จตอาสา 2. แหลงทนสนบสนน 3. มภาคเครอขายในทองถน เชน อบต./เทศบาล/พมจ. 4. แกนน าชมชน/อสม./ผน าศาสนา/ปราชญชาวบาน/ผมเศรษฐฐานะด 5. ผใหบรการมใจในการท างานดานผสงอาย 2.3.8 ขอเสนอแนะ 1. นโยบายภาครฐการท างานรวมกนระหวางกระทรวงทเกยวของ 2. การสงเสรมการมสวนของชมชนภาคเครอขาย 3. การสรางขวญก าลงใจแรงจงใจในผปฏบตงานดานผสงอาย 2.3.9 แนวคดและการพฒนาระบบบรการส าหรบผสงอายเขาถงการบรการไดอยางครอบคลม

สถานบรการ แนวคดและการพฒนา ทนทางสงคม หนวยงานสนบสนน

รพศ./รพท. -การจดบรการแบบ One stop services ส าหรบผสงอาย -จดระบบการคดกรองและสงตอเขมแขง

-มบคลากร อปกรณและวสดพอทจะสนบสนนการด าเนนงาน

-เทศบาล (อปท.)

รพช. -การจดบรการเชงรกในการดแลผสงอาย เพอลดภาระการมา โรงพยาลบาล -ท างานรวมกบ PCU ทรบผดชอบในพนทในการคดกรองและ เพมศกยภาพของอสม. -การจดบรการชองทางดวน และการบรการทตอบสนองใหตรงกบความตองการของผสงอาย

-

-อปท.

รพ.สต. -จดบรการเชงรก -ใหชมชนเขามามสวนรวม ในการดแลผสงอาย -การประสานงาน/รวมท างานกบภาคเครอขายในพนท

-แกนน าชมชน/อสม./วด/อบต./เอกชน/ ผมเศรษฐฐานะด

-องคการภาครฐ และเอกชน

185

2.4 ผลการระดมความคดเหนในกลมผใหบรการในสถานบรการระดบตางๆ ของโรงพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสขในพนทจงหวดขอนแกน มผเขารวมท า Focus group จ านวน 50 คน จากโรงพยาบาลศนย โรงพยาบาลทวไป โรงพยาบาลชมชน และโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ ดงน

2.4.1 การจดบรการสขภาพส าหรบผสงอายในปจจบน

รปแบบ การจดบรการ

การจดบรการ ลกษณะหรอกระบวนการด าเนนการ

ปญหาและอปสรรค

คลนกผสงอาย มการด าเนนการ ในสถานบรการ ทมความพรอม รพศ./รพท./รพช.

-ด าเนนการคลนกผสงอายโดยบรณา ในคลนกอนๆ -บรการใหค าปรกษาสขภาพ -บรการการตรวจสขภาพ -รพ.สต.ไมจ าเปนตองมคลนกผสงอาย

-ผบรการ ใหความส าคญนอย -นโยบายไมชดเจนในการด าเนนงาน -การขาดสถานท, บคลากร -ขาดบคลากรรบผดชอบงานโดยตรง

คลนกเฉพาะโรค มการด าเนนงาน ในสถานบรการ รพศ./รพท./รพช.

-มชองทางพเศษส าหรบผสงอาย Green Chanel -จดบรการกลมผสงอายรวมกบกลมอายอน ไมแยกเฉพาะ -บรการตรวจสขภาพ -ประเมนภาวะสขภาพ เชน ภาวะซมเศรา -จดกจกรรมสงเสรมสขภาพในคลนก เชน การออกก าลงกาย

แผนกผปวยนอก (OPD)

มการด าเนนการ ในสถานบรการ ทมความพรอม

-จดบรการชองทางพเศษ 70 ป ไมมคว

-กรณทผมาบรการเปนกลมอาย 60 ปขนไปมารบบรการ การใหบรการ ไมรวดเรวจรง

186

รปแบบ การจดบรการ

การจดบรการ ลกษณะหรอกระบวนการด าเนนการ

ปญหาและอปสรรค

แผนกผปวยใน (IPD)

ยงไมมการด าเนนการในสถานบรการ รพศ./รพท./รพช.

-จดใหบรการแยกตามลกษณะโรคไมมแยกกลมเฉพาะผสงอาย -การจดบรการ มการก าหนดโซนเฉพาะผสงอาย -ประเมนภาวะสขภาพผสงอาย

1) นโยบายไมตอเนองตามตวชวด 2) ผบรหารยงไมเหนความส าคญ 3) ขาดบคลากร/งบประมาณ/อปกรณ 4) การเปลยนบคลากรรบผดชอบขาดการท างาน อยางตอเนอง

หอผปวยผสงอาย ยงไมมการด าเนนการในรพศ./รพท./รพช.

- -

หนวยบรการสขภาพเคลอนท

มการด าเนนการ ในรพศ./รพท./รพช.

1) การจดบรการรวมกบ อปท./อบต. ในการออกหนวยบรการสขภาพ เชน การคดกรองเบาหวาน/ความดนโลหต 2) การจดบรการ ออกหนวยรวมกบอ าเภอเพอออกใหบรการ เดอนละ 1 ครง 3) การออกหนวย คดกรองตอกระจกรวมกบ รพ.ศรนครนทร (มข.)

-ขาดการมสวนรวมจากทกภาคสวนของหนวยงานอนๆ

การเตรยมผปวย กลบบาน

มการด าเนนการ ในรพศ./รพท./รพช.

-การเตรยมผปวย กลบบานตงแตในแผนกผปวยใน (IPD)

-การด าเนนการ แยกเฉพาะโรคไมมเฉพาะกลมผสงอาย -เจาหนาทยงขาดความรเรองการเตรยม

187

รปแบบ การจดบรการ

การจดบรการ ลกษณะหรอกระบวนการด าเนนการ

ปญหาและอปสรรค

ผปวยกลบบานโดยเฉพาะแบบฟอรม

Home Health Care

มการจดบรการ ในสถานบรการรพศ./รพท./รพช./รพ.สต.

-การจดทมสหสาขาวชาชพออกเยยมบาน และประเมนผปวยตองการความชวยเหลอดานใดบาง เชน สขภาพฟน ภาวะโภชนาการ การฟนฟสขภาพ -มการออกเยยมบาน กบทมสขภาพต าบล (จตอาสา) /เทศบาล/อบต. โดยสวนของเทศบาลชวยดแล ในการจดสภาพแวดลอม ทเออตอผสงอาย -มกลมผสงอายออกเยยมกนเอง (จตอาสา/อสม.) ในกลมผสงอาย ทชวยเหลอตนเองได

-การตอบกลบขอมลระหวางรพช.และรพ.สต. ยงไมสมบรณ -ขาดการประสาน ทมสหสาขาวชาชพออกไปเยยม ไมครบทม -แบบฟอรมของ แตละทไมเหมอนกน สงผลใหขอมล การดแลไมครอบคลมปญหาของผสงอาย

ระบบการสงตอ มการจดบรการ

ในสถานบรการรพศ./

รพท./รพช./รพ.สต.

1) มระบบการสงตอไป

รพศ.ผานระบบ

Internet Refer link

2) มศนยประสานงาน

สงตอไปรพ.สต.โดยม

ระบบตดตามผล

การดแลกลบมาทรพช.

กรณทผปวยมปญหา

จะใหรพ.สต.โทรศพท

-ขาดการตอบกลบ

ขอมลสงตอ

188

รปแบบ การจดบรการ

การจดบรการ ลกษณะหรอกระบวนการด าเนนการ

ปญหาและอปสรรค

โดยตรงมาทรพช.

3) งานเวชปฏบต

ครอบครวและชมชน

รบผดชอบในการตดตาม

ดแลผปวยทสงตอไปยง

รพ.สต.และตดตาม

ผลตอเนอง

4) รพ.สต.ใชบส.08

(ใบสงตอผปวย)

2.4.2 ลกษณะการจดบรการการดแลระยะยาว (Long Term Care)

รปแบบ

การจดบรการ การจดบรการ

ลกษณะหรอ

กระบวนการ

ด าเนนการ

การด าเนนการ

ในอนาคต

ศนยฟนฟสมรรถภาพ

(Rehabilitation

center)

มการจดบรการ

ในสถานบรการรพศ./

รพท./รพช.

-มการจดบรการรวมกบ

คลนกอน ยงไมแยก

บรการเฉพาะผสงอาย

-ใหบรการทกวนใหกบ

จ านวนผสงอายทมารบ

บรการ

-มการบรณาการ

แพทยแผนไทยรวมกบ

การท ากายภาพบ าบด

-เพมอตราก าลง

นกกายภาพบ าบด

-ควรจดใหม

บรการเฉพาะ

สปดาหละ 1 วน

Day hospital ยงไมมการด าเนนการ

ในสถานบรการ

-

-ในอนาคตควรจะม

การด าเนนการและ

อปท.ควรจะม

บทบาทรวม

ในการด าเนนการ

และงบประมาณ

189

รปแบบ

การจดบรการ การจดบรการ

ลกษณะหรอ

กระบวนการ

ด าเนนการ

การด าเนนการ

ในอนาคต

Day Care ยงไมมการด าเนนการในสถานบรการ

-

-ควรมการด าเนนการในชมชนเมองเนองจากญาตตองไปท างาน -ควรมบรการรถรบ-สงทบาน

การดแลสขภาพฟน มการจดบรการ ในสถานบรการ ทมความพรอม

-จดบรการรวมกบ กลมอายอน ในสถานบรการทมความพรอมจะใหบรการรวมในคลนกผสงอาย -รพ.สต.มทนตภบาลใหบรการสขภาพฟน

-ควรจะมการแยกใหบรการผสงอายโดยตรง

Sub-acute care (การดแลระยะกลาง)

ยงไมมการด าเนนการในสถานบรการ -

-ควรด าเนนการ ในรพศ./รพช. ทมความพรอม

- ศนยดแลสมองเสอม - Respite care

ยงไมมการจดบรการ ในสถานบรการ -

-ควรด าเนนการ ในรพศ./รพช. ทมความพรอม

การดแลผสงอาย ทบาน (HHC)

มการด าเนนงาน ในรพศ./รพท./รพช./ รพ.สต.

-จดบรการออกเยยมบานตามกลมวย

มการด าเนนการ ทกแหง

บรการยมอปกรณ มการใหบรการ ในสถานบรการ ทมความพรอม

-มบรการใหยมอปกรณทางการแพทย เชน เตยง ถงออกซเจน walker เครองดดเสมหะ

-การพฒนาและขยายศนยใหบรการ -ควรมทกสถานบรการ

Palliative care มการใหบรการ ในสถานบรการ ทมความพรอม

-มการประสานศนย สงตอและมการประเมนและใหการดแลตามความตองการของญาต

-เพมศกยภาพของบคลากรใหมความรเฉพาะทาง -มนโยบายชดเจน เพอใหการด าเนนงานตอเนอง

190

รปแบบ

การจดบรการ การจดบรการ

ลกษณะหรอ

กระบวนการ

ด าเนนการ

การด าเนนการ

ในอนาคต

Nursing Home ยงไมมการด าเนนงาน

ในสถานบรการ

-

-ควรมการ

ด าเนนการอยางนอย

จงหวดละ 1 แหง

-มการบรณาการ

ของหนวยงาน

ทเกยวของ

End of life care มการใหบรการ

ในสถานบรการ

ทมความพรอม

-มการประสานศนย

สงตอและมการประเมน

และใหการดแลตาม

ความตองการของญาต

-จดอบรมบคลากร

ใหมความรและ

เชยวชาญ

2.4.3 ความตองการดานบคลากรทางการแพทยและสาธารณสข

บคลากร รพศ./รพท. รพช. รพ.สต.

พรอม ตองการ พรอม ตองการ พรอม ตองการ

แพทย

พยาบาล * *เพม

นกกายภาพบ าบด

นกโภชนาการ

นกจตวทยา

นกสงคมสงเคราะห

นกอาชวะบ าบด

นกกจกรรมบ าบด

ผชวยพยาบาล

แพทย

แผนไทย

ทนตแพทย/ทนตภบาล

นกวชาการสาธารณสข

จพ.สสธ.

เภสช

*ในแตละพนทตองการแตกตางกนตามบรบทของสถานบรการแตละระดบ

191

2.4.4 ความตองการของสถานบรการเพอรองรบการจดบรการดแลระยะยาวในผสงอาย ประเดน

ความตองการ รพศ./รพท. รพช. รพ.สต.

ดานนโยบาย ความชดเจนของนโยบาย

ใหความส าคญ ในระดบตนๆ

งบประมาณ งบประมาณสนบสนนตามจ านวนของผสงอายและภาระ การดแล

- -

อตราก าลงบคลากรดานผสงอาย

แยกอตราก าลงออกมาในการจดบรการ

-เพมกรอบอตราก าลง -มการมอบหมายผรบผดชอบงาน

-ไมมผรบผดชอบ งานเฉพาะ

องคความร ดานเวชศาสตร

-

-การอบรมและ เวทแลกเปลยนเรยนร รวมทงการศกษาดงาน

-การจดการแลกเปลยนเรยนรและศกษาดงาน -งบการฝกอบรม มจ ากด

สถานท -

-มสถานบรการแยกเปนสดสวน

-ควรมสถานแยกเปนสดสวน

อปกรณ

-

-กายอปกรณ -สอประชาสมพนธเรองผสงอาย -คมอการดแลผสงอาย เปนมาตรฐานเดยวกน

-มเพยงพอ

2.4.5 กระบวนการดแลขนพนฐานของสถานบรการเพอการดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย

กระบวนการดแลขนพนฐาน การจดบรการ กระบวนการด าเนนการ การประเมนสขภาพทวไป (นอกเหนอจากโรคทมารกษา)

มการจดบรการในสถานบรการทมความพรอม

-การประเมนตอนแรกรบผปวย

การประเมน ADL (ผสงอายทมความเปราะบาง)

มการจดบรการในสถานบรการทมความพรอม

-ประเมน ADL ผสงอาย ในชมชน

การประเมนภาวะโภชนาการ มการจดบรการในสถานบรการทมความพรอม

-มการตดตามประเมนทบาน -มนกโภชนาการเขามาประเมนรวมกนท IPD

192

กระบวนการดแลขนพนฐาน การจดบรการ กระบวนการด าเนนการ การประเมนภาวะหกลม มการจดบรการในสถานบรการ

ทมความพรอม -พยาบาลท าการประเมน

การประเมนภาวะ Fecal impaction และ Incontinence (ทองผกและกลนปสสาวะไมได)

มการจดบรการในสถานบรการทมความพรอม

-

การฟนฟสภาพรางกาย (Rehabilitation ขณะอยหอผปวย)

มการจดบรการในสถานบรการ รพศ./รพท./รพช./รพ.สต. -

การเตรยมตวจ าหนาย มการจดบรการในสถานบรการ รพศ./รพท./รพช.

-มการจ าหนวยผปวยเฉพาะโรค/เปนรายมการตดตามตอเนองโดยทม HHC

การสงตออยางเปนระบบและ HHC ในผปวยทชวยเหลอตนเองไมได

มการจดบรการในสถานบรการ รพศ./รพท./รพช./รพ.สต. -

มระบบการประเมนการบรการ มการจดบรการในสถานบรการ รพศ./รพท./รพช./รพ.สต.

-การประเมนความพงพอใจ

มญาตรวมดแลและใหความรแกญาตในการดแล

มการจดบรการในสถานบรการ รพศ./รพท./รพช./รพ.สต.

-ญาตมสวนรวมในการดแล

การยอมรบวฒนธรรมและความเชอทางศาสนา ในกระบวนการรกษา

มการจดบรการในสถานบรการ รพศ./รพท./รพช./รพ.สต.

-กจกรรมการท าพธตออาย โดยการสวดมนต

2.4.6 ความพรอมเชงระบบของสถานบรการในการจดบรการส าหรบผสงอาย

ความพรอมของสถานบรการ ความพรอม

ในการจดบรการ กระบวนการด าเนนงานในปจจบน ม ไมม

นโยบายการด าเนนงาน ดานผสงอายของหนวยงาน

-จดบรการ 70 ป ไมมคว -มนโยบายแตขาดการปฏบตทชดเจน -มผลงานแตไมมประสทธภาพจะมการปฏบตกตอเมอมการประเมน

การบรหารจดการภายในหนวยงาน/แผนกดานผสงอาย

-มการมอบหมายผรบผดชอบงาน ดานผสงอาย แตมการปรบหรอ

193

ความพรอมของสถานบรการ ความพรอม

ในการจดบรการ กระบวนการด าเนนงานในปจจบน ม ไมม

เปลยนแปลงผรบผดชอบบอย ท าใหการด าเนนการไมตอเนอง -บางสถานบรการมบคลากรจบดานผสงอายแตไมไดปฏบตงานดานน -การใหความส าคญของงาน ดานผสงอายยงอยในล าดบทายๆ ของงาน

กรอบอตราก าลงของบคลากรทางการแพทยดานผสงอาย

-ควรมการตงกรอบอตราก าลงแพทย ดานผสงอาย

อปกรณทางการแพทย ในการจดบรการดานผสงอาย

-การประสานงานจดหาอปกรณภายใน CUP -อปกรณทางแพทยจะบรณาการใชรวมกนระหวางผสงอายและผพการ -รพ.สต.บางแหงอาจจะไมมอปกรณ -ไมมสถานทแยกเฉพาะ ใชรวมกบ กลมวยอน

งบประมาณ -ด าเนนกจกรรมตาม KPI -งบประมาณไมเพยงพอ -ไมมงบประมาณเฉพาะผสงอาย

องคความรดานเวชศาสตรผสงอายของบคลากร ทางการแพทยและสาธารณสข

-การพฒนาองคความรใหกบบคลากร อยางนอยปละ 1 ครง -การอบรมหลกสตรเฉพาะทาง -การศกษาดงานในหนวยงาน/องคกรทประสบความส าเรจในการด าเนนงาน

ระบบขอมล/สารสนเทศ ในการจดบรการ

-การดงขอมลของผสงอายมาใช จาก 43 แฟม -ระบบขอมลยงไมมความเชอมโยง -พฒนาโปรแกรมในงานแตละอยาง เพอโยงตอการรายงานใหกบสวนกลาง -มระบบขอมลสารสนเทศทเปนมาตรฐานเดยวกน

194

ความพรอมของสถานบรการ ความพรอม

ในการจดบรการ กระบวนการด าเนนงานในปจจบน ม ไมม

-ระบบ Internet บางแหงยงมปญหา ในการใช

การจดบรการ OPD -มระบบชองทางดวนส าหรบ 70 ป ไมมคว

การจดบรการ IPD -มการจดบรการรวมกบบรการอนๆ ไมมแยกเฉพาะกลม

ระบบยา -ไมมระบบแยกเฉพาะผสงอาย

ระบบสงตอ -ไมไดแยกกลมในการใหบรการ

HHC -

Discharge plan -

2.4.7 ปจจยทท าใหเกดความส าเรจ - นโยบายตองชดเจน : วาระแหงชาต/กระทรวง/จงหวด - งบประมาณ : บรหารจดการ/คาตอบแทน - บคลากร : องคความร/อตราก าลง - ความรวมมอจากชมชน : อปท./หนวยงานรฐอนๆ /เอกชน/อนๆ - เทคโนโลย : เครองมออ านวยความสะดวก IT ฐานขอมล/ระบบการจดการ

ขอมล 2.4.8 ทนทางสงคม : ปราชญชาวบาน, พระ โรงเรยน : จตอาสา/อสม./อผส./ชมรมผสงอาย : ภาคเครอขาย และองคกรภาคเอกชนในพนท : วฒนธรรมประเพณในพนท 2.4.9ขอเสนอแนะ 1) น าเสนอใหผบรการเหนความส าคญของงานผสงอาย 2) สรางแรงจงใจและขวญก าลงใหผปฏบตงานดานน 3) ปรบทรพยากรทมอยในปจจบน : คน/งบประมาณ/สถานท/อปกรณ และพฒนาตอยอดงานเดม

195

2.4.10 แนวคดพฒนาระบบบรการเพอใหเขาถงบรการครอบคลม 1) การส ารวจกลมผสงอายทตองการความชวยเหลอ และเพอใหเขาถงระบบบรการสขภาพ 2) การบรณาการท างานรวมกบหนวยงานอน เชน กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย องคกรปกครองสวนทองถน 3) มระบบรบ-สง ไปกลบถงบาน โดยมอปท. เขามามสวนรวมในการจดบรการ 4) การพฒนาใหรพ.สต. มการรบผปวย และคลนกผสงอาย โดยงบประมาณจากสวนกลาง 5) พฒนาและเพมศกยภาพของผดแลผสงอาย 6) การจดหาคาตอบแทนใหกบอาสาสมครดแลผสงอาย (อผส.) 7) การจดเวทการแลกเปลยนการเรยนรของผสงอาย บคลากรทางการแพทยและสาธารณสข และหนวยงานทเกยวของ 8) สรางความตระหนกใหผดแลและผสงอายใหเหนความส าคญของการเปนผสงอาย 9) การประชาสมพนธดานการบรการและรบฟงขอคดเหนของผรบบรการเพอใหเขาถงบรการไดครอบคลม 10) การปรบรปแบบการจดบรการความตองการของผรบบรการ/ผดแล เหมาะสมตามบรบทของพนทนนๆ 11) พฒนารพช.เปนโรงพยาบาลผสงอาย

196

ทมงานวจยในพนท จงหวดอางทอง 1. นายสมยศ แสงหงหอย นกวชาการสาธารณสขช านาญการ ส านกงานสาธารณสข จงหวดอางทอง 2. นางชมพนท ประทมวน พยาบาลวชาชพช านาญการ โรงพยาบาลอางทอง 3. นางสาวสรกานต พนภยพาล พยาบาลวชาชพช านาญการ โรงพยาบาลวเศษชยชาญ 4. นางสภางค ทองมน พยาบาลวชาชพช านาญการ โรงพยาบาลโพธทอง 5. นางวภา ปนงาม พยาบาลวชาชพช านาญการ โรงพยาบาลปาโมก 6. นางสดารตน บญเอยม พยาบาลวชาชพช านาญการ โรงพยาบาลแสวงหา 7. นางสาวพฒนา คลายพงษ พยาบาลวชาชพช านาญการ โรงพยาบาลไชโย 8. นางสาววชโรบล แววนกยง พยาบาลวชาชพช านาญการ โรงพยาบาลสามโก 9. นางสาวคะนง ชมพนช พยาบาลวชาชพช านาญการ โรงพยาบาลสามโก จงหวดล าปาง 1. นางสจตรา อาจรยะ นกวชาการสาธารณสขช านาญการ ส านกงานสาธารณสข จงหวดล าปาง 2. นางพจน ไหลพานชถาวร พยาบาลวชาชพช านาญการ โรงพยาบาลแมทะ 3. นางรชน ศรเจยงค า พยาบาลวชาชพช านาญการ โรงพยาบาลล าปาง 4. นางวรรณพร สวรรณเนตร พยาบาลวชาชพช านาญการ โรงพยาบาลล าปาง จงหวดกระบ 1. นางอนงค ภมชาต นกวชาการสาธารณสขช านาญการพเศษ ส านกงานสาธารณสข จงหวดกระบ 2. นางสาวศรนนท เตมสวสด พยาบาลวชาชพช านาญการ โรงพยาบาลกระบ 3. นางสาวสวชญา ไสไทย พยาบาลวชาชพช านาญการ โรงพยาบาลอาวลก 4. นางวณา กรเจรญพรพงศ พยาบาลวชาชพช านาญการ โรงพยาบาลปลายพระยา 5. นางฉตรกมล เจรญวภาดา พยาบาลวชาชพช านาญการ โรงพยาบาลคลองทอม 6. นางสาวธดารตน ชวยรกษ พยาบาลวชาชพช านาญการ โรงพยาบาลล าทบ 7. นางอจฉราพร กงเลก พยาบาลวชาชพช านาญการ โรงพยาบาลเหนอคลอง 8. นางสาวผองศร จนหน พยาบาลวชาชพช านาญการ โรงพยาบาลเขาพนม 9. นางสาวดวงนภา พรมทพย พยาบาลวชาชพช านาญการ โรงพยาบาลเกาะลนตา

197

จงหวดขอนแกน 1. นางวระวรรณ เหลาวทวส พยาบาลวชาชพช านาญการ ส านกงานสาธารณสข จงหวดขอนแกน 2. นางภวรญชน จนดา พยาบาลวชาชพช านาญการ ส านกงานสาธารณสข จงหวดขอนแกน 3. นางสาวตนหยง ปานเพชร พยาบาลวชาชพช านาญการ โรงพยาบาลขอนแกน 4. นางกงกาญจนา เมองโคตร พยาบาลวชาชพช านาญการ โรงพยาบาลบานฝาง 5. นางนรมย แสนสทธวจตร พยาบาลวชาชพช านาญการ โรงพยาบาลพระยน 6. นางปรดา เจรญโภคทรพย พยาบาลวชาชพช านาญการ โรงพยาบาลสมเดจ พระยพราชกระนวน 7. นางล าไพร แทนสา พยาบาลวชาชพช านาญการ โรงพยาบาลเปอยนอย 8. นางวรรณา สมบตร พยาบาลวชาชพช านาญการ โรงพยาบาลพล 9. คณวไลลกษณ เจรญยงไพศาล พยาบาลวชาชพช านาญการ โรงพยาบาลชมแพ 10. นางพลยวณย พศทธสวรรณ พยาบาลวชาชพช านาญการ โรงพยาบาลแวงใหญ 11. นางกานตเกษม พนนา พยาบาลวชาชพช านาญการ โรงพยาบาลแวงนอย 12. นางยภาพร ใจสง พยาบาลวชาชพช านาญการ โรงพยาบาลหนองสองหอง 13. นางอมรา ดวงเตชะ พยาบาลวชาชพช านาญการ โรงพยาบาลภเวยง 14. นางรชฎา ใสวาร พยาบาลวชาชพช านาญการ โรงพยาบาลชนบท 15. นางน าฝน แสนสง จพ.สส. โรงพยาบาลซ าสง

198

รายชอผเขารวมท า Focus group ในวนท 25 มนาคม 2556 ณ หองประชมโรงแรมเอเชย ล าปาง จงหวดล าปาง

1. นางสจตรา อาจรยะ นกวชาการสาธารณสขช านาญการ ส านกงานสาธารณสข จงหวดล าปาง 2. นางรชน ศรเจยงค า พยาบาลวชาชพช านาญการ โรงพยาบาลล าปาง 3. นางวรรณพร สวรรณเนตร พยาบาลวชาชพช านาญการ โรงพยาบาลล าปาง 4. นางนงพะงา เรอนฟางาม พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.สต.ปงปาปอ อ.เสรมงาม 5. นางอ าไพ จงถนอม พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.สต.บานน าจ า 6. นางอจฉราภรณ วงคบตร พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.สต.บานพราว 7. นางพจณย ไหลพาณชยถาวร พยาบาลวชาชพช านาญการ โรงพยาบาลแมทะ 8. นางสาวอรพนท อดม พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.สต.นากวาง อ.แมทะ 9. นางราน เขยกน พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.เถน 10. นางสาวภทรามาส สอนปะละ พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.สต.แจซอนเหนอ อ.เมองปาน 11. นางสกลยา กลาจรง จพ.สาธารณสขปฏบตการ รพ.สต.ทงขวง อ.เมองปาน 12. นางเพญศร จกรทพย จพ.สาธารณสขอาวโส รพ.สต.ยางออย อ.หางฉตร 13. นายวทยาคม พรหมเถาว จพ.สาธารณสขช านาญงาน รพ.สต.ปาไคร อ.หางฉตร 14. นางสนธยา ดาวนไร พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.สต.บานเดนชย 15. นางบษบง สาล พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.สต.นคมเขต 7 16. นางกญจนา เทพา พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.สต.รองเคาะ 17. นางสาวยพา ฟชน นกวชาการสาธารณสขช านาญการ รพ.สต.บานเออม 18. นายสมเกยรต เยนส าราญ นกวชาการสาธารณสขช านาญการ รพ.สต.นคม 16 19. นางนยนา อนทรวง พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.เสรมงาม 20. นางสาวกรณา ทพยวงศเมฆ พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.วงเหนอ 21. นางวไลวรรณ กาวงศ นกวชาการสาธารณสขช านาญการ รพ.สต.ทงฮว อ.วงเหนอ 22. นางสาวเยาวเรศ เครอเพลา เจาพนกงานสาธารณสขช านาญงาน รพ.เมองปาน 23. นางบษราภรณ มณวรรณ พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.สต.บานตนหมน 24. นางรฏฐรา วงศอายตาล พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.สต.สะเลยมหวาน อ.เถน 25. นายบญเรอง ศรวงศชนาการ นกวชาการสาธารณสขช านาญการ รพ.สต.บานน าลอม อ.เกาะคา 26. นางสพน อปวฒนานนท นกวชาการสาธารณสขช านาญการ รพ.สต.บานปงดอง อ.เมอง

199

27. นายสมเกยรต ศอลปสมบรณ นกวชาการสาธารณสขช านาญการ รพ.สต.ล าปางหลาง อ.เกาะคา 28. นางสาวเรองอไร สนเปยง พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.เกาะคา 29. นางจ าเนยร วรรณรกษ นกวชาการสาธารณสขช านาญการ รพ.สต.ศรหมวดเกลา 30. นางสาวลกขณา จตรส พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.แมทะ 31. นางมทตา ชมพศร พยาบาลวชาชพช านาญการพเศษ รพ.สบปราบ 32. นางสาวผกาพนธ แกวเมองมล นกวชาการสาธารณสขช านาญการ รพ.สต. นายาง อ.สบปราบ 33. นางสาวธณกมล สหมากสก นกวชาการสาธารณสขช านาญการ รพ.สต.จวเหนอ อ.สบปราบ 34. นางวชร ค าภระปาวงศ พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.แมเมาะ 35. นางศศธร ศรวลยนรกษ นกวชาการสาธารณสขช านาญการ รพ.สต.ใหมรตนโกสนทร อ.แมเมาะ 36. นางสาวสภญญา ตอยศ จพ.สาธารณสขช านาญงาน รพ.สต.ทาส อ.แมเมาะ 37. นายบญธรรม ปนตาปลก นกวชาการสาธารณสข ผอ.รพ.สต.บานผาปง อ.แมพรก 38. นางปทมา เตชะพล พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.แมพรก 39. นางเกสร ลทธสทธ พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.แมพรก 40. นายสรนทร ถวลวงศ นกวชาการสาธารณสขช านาญการ รพ.งาว 41. นางรงทวา มานะสคนธ พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.งาว 42. นางสาวนนทรกา เลศเชวงกล พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.แจหม 43. นางสพน ตามสตย นกวชาการสาธารณสขช านาญการ ผอ.รพ.สต.บานปงดอน อ.แจหม 44. นายวสนต วนวรรณ เจาพนกงานสาธารณสขอาวโส ผอ.รพ.สต.บานแมสก อ.แจหม 45. นางสาวขนษฐา เสารแกว จพ.ทนตสาธารณสขช านาญงาน รพ.สต.ทาโปง อ.เสรมงาม 46. นางเทยนจรส จนทรมะโน พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.หางฉตร 47. นางอดมพร สทธพรมณวฒน พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.สต.ทาบว

200

รายชอผเขารวมท า Focus group ในวนท 1 เมษายน 2556 ณ หองประชมโรงแรมกระบ รอยล จงหวดกระบ

1. นางวภาวรรณ บวเลศ พยาบาลวชาชพช านาญการ ส านกงานสาธารณสข จงหวดกระบ

2. นางสาวศรขวญ แซเฮา พยาบาลวชาชพช านาญการ ส านกงานสาธารณสข จงหวดกระบ

3. นางสาวจตมาศ เมงซวย นกวชาการสาธารณสขปฏบตการ ส านกงานสาธารณสข จงหวดกระบ

4. นางสาวอทยอรรณ รวมทอง จพ.สาธารณสขช านาญงาน รพ.สต.เฉลมพระเกยรตฯ 5. นางสาวนรนช ชายชาต นกวชาการสาธารณสข รพ.สต.บานทงครก 6. นางสาวอมาพร ทองเกลยง นกวชาการสาธารณสขปฏบตการ สสอ.คลองทอม 7. นายสขมพงศ แสวงการ นกวชาการสาธารณสขช านาญการ สสอ.ปลายพระยา 8. นางจฑาพร สทธจนดา นกวชาการสาธารณสข รพ.สต.บานตวอยาง 9. นางสาวชวนพศ ดวงเกลยง พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.สต.บานชองแบก 10. นายธระพงศ มแกว นกวชาการสาธารณสขช านาญการรพ.สต.บานคลองปญญา 11. นางถาวร มแกว นกวชาการสาธารณสขช านาญการ รพ.สต.บานบางเหลยว 12. นางณฐกฤตา เพชราภรณ จพ.สาธารณสขช านาญงาน รพ.สต.บานโคกแซะ 13. นางอาภาพชร ฉมเกอ พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.กระบ 14. นางพรศร สงหช พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.ล าทบ 15. นางธญารตน ชวยรกษ พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.ล าทบ 16. นางอทย หนศร พยาบาลวชาชพ รพ.ล าทบ 17. นายเอกรนทร รฐปฐมวงศ ทนตแพทยปฏบตการ รพ.ล าทบ 18. นางเกศรา เมาน าพราย พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.สต.บานทง 19. นางนนทนภส ชเพชร พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.สต.บานไสไทย 20. นางอรวรรณ มารยา พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.สต.บานไสไทย 21. นางฉตรกมล เจรญวภาดา พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.คลองทอม 22. นางบยสม คนธานนท พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.คลองทอม 23. นายนยนา ชนะ พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.คลองทอม 24. นางสาวสวชญา ไสไทย พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.อาวลก 25. นางสาวอจฉรา นลละออ นกวชาการสาธารณสขช านาญการ รพ.อาวลก 26. นางสาวขวญตา ซอตรง พยาบาลวชาชพ รพ.เกาะลนตา 27. นายธนา นวรรณ จพ.สาธารณสขช านาญงาน รพ.สต.บานเพลา 28. นางประภา จ๏ะโส พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.สต.บานเกาะกลาง 29. นางสาวธดาพร จตรเทยง นกวชาการสาธารณสข สสอ.อาวลก

201

30. นางสาวอสม อาหลง นกวชาการสาธารณสข รพ.สต.บานนาเหนอ 31. นางจอมขวญ คสาย จพ.สาธารณสขช านาญงาน สสอ.ล าทบ 32. นางสาวรตตกาล ขาวลวน นกวชาการสาธารณสขปฏบตการ รพ.สต.บานสะพานพน 33. นางสาวเกศกนก จงรตน นกวชาการสาธารณสข รพ.สต.บานเสมดจวน 34. นางสาวชอทพย เพชรเรอนทอง

นกวชาการสาธารณสขปฏบตการ รพ.สต.บานเขาไวขาว 35. นางสาวผองศร หนจน พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.เขาพนม 36. นางสาวลดดาวลย จลรชนกร พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.เขาพนม 37. นางวณา กรเจรญพรพงศ พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.ปลายพระยา 38. นางอมรรตน ภานวงศ พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.ปลายพระยา 39. นางสาวพมพกานต บานชน พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.เขาพนม 40. นางสาวสนษา บตรสมน จพ.สาธารณสขปฏบตงาน รพ.สต.บานคลองโตนด 41. นางสาวซลมา สงาหวง จพ.สาธารณสขปฏบตงาน รพ.สต.บานปากคลอง 42. นางสาวสภาพร น าใส นกวชาการสาธารณสข สสอ.เกาะลนตา 43. นางศรนนท เตมสวสด พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.กระบ 44. นายอรรถพงศ เฮงฉวน เภสชกรปฏบตการ รพ.กระบ 45. นางแจมจรส โกยตน จพ.สาธารณสขช านาญงาน รพ.สต.บานน าจาน 46. นางชวนพศ สวรรณสงห จพ.สาธารณสขช านาญงาน สสจ.กระบ 47. นางสาวสนสา เสดสน พยาบาลวชาชพ รพ.เหนอคลอง 48. นางสาวขนษฐา จตตพรหม นกโภชนาการช านาญการ รพ.กระบ 49. นางสมาลา คงพล พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.กระบ 50. ทนตแพทยกตต อ าพลจนทร ทนตแพทยช านาญการ รพ.กระบ 51. นางพรรณ จนทว พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.สต.ในสระ 52. นายวฒศาล จรยหตถะกจ นกวชาการสาธารณสขช านาญการ รพ.สต.บานนา 53. นางทศนย บรระเพง พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.สต. 54. นางสาวกตตยา เพชรรวง จพ.ทนตสาธารณสข รพ.สต.บานคลองเลยด 55. นางสาวดวงนภา พรมทพย พยาบาลวชาชพปฏบตการ รพ.เกาะลนตา 56. นพ.ณรงค ยอดสนท นายแพทยช านาญการ รพ.กระบ 57. นางสาวยมาภรณ ทกษณ นกวชาการสาธารณสข รพ.สต.บานทา

202

รายชอผเขารวมท า Focus group ในวนท 23 เมษายน 2556 ณ หองประชมชน 3 ส านกงานสาธารณสขจงหวดอางทอง

1. นายธนภณ พรมยม นกกายภาพบ าบดช านาญการ รพ.อางทอง 2. นางจรวยพร ฉมฉว พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.อางทอง 3. นางเนาวรตน จนทรไทย พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.อางทอง 4. นางชมพนท ประทมวน พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.อางทอง 5. นางสาวสมนา ชใจ นกโภชนาการ รพ.อางทอง 6. นายนภทร ปนแพทย เภสชกร รพ.อางทอง 7. นางสาวถรนนท มนล เจาพนกงานทนตสาธารณสขปฏบตงาน รพ.อางทอง 8. นายวโรจน เอยมระหงษ นกวชาการสาธารณสขช านาญการ รพ.วเศษชยชาญ 9. นางสาวสรกานต พนภยพาล พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.วเศษชยชาญ 10. นางสภางค ทองมน พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.โพธทอง 11. นางสถาพร ศภนตร พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.โพธทอง 12. นางสนทร วเศษสทธโชค พยาบาลวชาชพช านาญการพเศษ รพ.ปาโมก 13. นางประคอง รอดพพฒน พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.ปาโมก 14. นางสาวสฑารตน ชรส พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.แสวงหา 15. นางสดารตน บญเอยม พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.แสวงหา 15. นางวชร คาสวรรณ พยาบาลวชาชพช านาญการพเศษ รพ.ไชโย 16. นางพฒนา คลายพงษ พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.ไชโย 17. นางสาววชชโรบล แววนกยง พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.สามโก 18. นางสมณฑา วสนาถ พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.สต.บานอฐ 19. นางสาวยพน ชนอารมณ พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.สต.ปางว 20. นางสาวสกญญา อโณทยวฒนะ นกวชาการสาธารณสขช านาญการ รพ.สต.มหาดไทย 21. นางจารวรรณ หอมสงกลน นกวชาการสาธารณสขช านาญการ รพ.สต.ทาชาง 22. นางราตร ศรเงนยวง เจาพนกงานสาธารณสขอาวโส รพ.สต.มวงเตย 23. นางบปผา เขยวหวาน เจาพนกงานสาธารณสขอาวโส รพ.สต.ไผจ าศล 24. นางภชฌา มเมอง นกวชาการสาธารณสขช านาญการ รพ.สต.โคกพทรา 25. นางนงนช คลายพนธ พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.สต.ทางพระ 26. นางณฎสน ทองค า นกวชาการสาธารณสขช านาญการ รพ.สต.บางเจาฉา 27. นางสนน พงษแตง นกวชาการสาธารณสขช านาญการ รพ.สต.โรงชาง 28. นางนวลอนงค ชาตทรพยสน นกวชาการสาธารณสขช านาญการ รพ.สต.นรสงห 29. นางวนเพญ สมจตต นกวชาการสาธารณสขช านาญการ รพ.สต.บานเลน 30. นางนทรชญา เทยมทอง นกวชาการสาธารณสขช านาญการ รพ.สต.บานพราน 31. นางวรทยา ตยะจามร พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.สต.จ าลอง

203

32. นางสาวกตตวฒนา แกวมณ เจาพนกงานสาธารณสขช านาญงาน รพ.สต.ศรพราน 33. นางวาสนา ศรแจม นกวชาการสาธารณสขช านาญการ รพ.สต.เทวราช 34. นางสาวเกศน รกเกาะ เจาพนกงานสาธารณสขช านาญงาน รพ.สต.ชยฤทธ 35. นางสาวขวญฤทย เหมอนฤทธ เจาพนกงานสาธารณสขชมชน รพ.สต.จรเขรอง 36. นายยทธชย มมงคล นกวชาการสาธารณสขช านาญการ รพ.สต.บานสามโก 37. นางวรรณา ปภาพจน เจาพนกงานอาวโส รพ.สต.โพธมวงพนธ 38. นายนวต ครองบญ นกวชาการสาธารณสขช านาญการ รพ.สต.มงคลธรรมนมต

204

รายชอผเขารวมท า Focus group ในวนท 23 พฤษภาคม 2556 ณ หองประชมโรงแรมโฆษะ จงหวดขอนแกน

1. นางสาวกนษฐา ผาทรง เจาหนาทบนทกขอมล รพ.ขอนแกน 2. นางกนกทพย กาฬกวา พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.ขอนแกน 3. นางดวงใจ มาสกล พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.บานฝาง 4. นางสกาวเดอน ส ารวย พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.พระยน 5. นางกงใจ โสแสนนอย พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.หนองเรอ 6. นางวไลลกษณ เจรญยงไพศาล พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.ชมแพ 7. นางปรดา เจรญโภคทรพย พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.สมเดจพระยพราชกระนวน 8. นางล าไพร แทนสา พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.เปอยนอย 9. นางภารด อบลพนธ พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.พล 10. นางกรนกา พละสาร พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.แวงใหญ 11. นางกานตเกษม พนนา พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.แวงนอย 12. นางสาวณฐยาน ยรรยง พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.หนองสองหอง 13. นางอมรา ดวงเตชะ พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.ภเวยง 14. นางรชฎา ไสวาร พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.ชนบท 15. นางปรดา เจรญโภคทรพย พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.กระนวน 16. นางศศธรณ นนทะโมล พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.กระนวน 17. นางจนทอง ศรครนทร พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.มญจาคร 18. นางสาวศรณยา เพมศลป กายภาพบ าบดปฏบตการ รพ.อบลรตน 19. นางรกสงบ ภหตถการ พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.บานไผ 20. นางชตนาถ นาคศร นกวชาการสาธารณสขช านาญการ สสอ.เขาสวนกวาง 21. นางเบญจมาศ หลาตย พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.สต.กระนวน อ.อบลรตน 22. นางวไล อวนเตม นกวชาการสาธารณสขช านาญการ สสอ.บานฝาง 23. นางภราดร ดงยางหวาย นกวชาการสาธารณสขช านาญการ สสอ.บานแฮด 24. นายพนส เหลาเวยง จพ.สาธารณสขอาวโส รพ.สต.บานโคก อ.หนองนาค า 25. นางดวงรตน จรสพนธ นกวชาการสาธารณสขช านาญการ รพ.สต.ส าราญ อ.เมอง 26. นายธนยศ ผงฉมพล นกวชาการสาธารณสขช านาญการ รพ.สต.บานหนองโอง อ.กระนวน 27. นางนชนารถ วชรปราณ จพ.สาธารณสข รพ.สต.หนองเสาเลา อ.ชมแพ 28. นางดวงจนทร โทหลา นกวชาการสาธารณสขช านาญการ รพ.สต.กดเพยขอม อ.ชนบท 29. นางสรอยสดา ชาตพรอมพงษ นกวชาการสาธารณสขช านาญการ รพ.สต.หนองมะเขอ อ.พล 30. นางสาววนดา พลเชยงสา นกวชาการสาธารณสขช านาญการ รพ.สต.หนองแวง อ.พระยน 31. นางสดารตน โครตธน นกวชาการสาธารณสขช านาญการ รพ.สต.ทาศาลา

205

32. นางองคณา องปตมานะ นกวชาการสาธารณสขช านาญการ สสอ.ซ าสง 33. นางอนงรก สดงาม จพ.สาธารณสขช านาญงาน รพ.สต.สระแกว อ.เปอยนอย 34. นางสภาพร ทพรกษ พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.ภผามาน 35. นางจนตนา อนทรสงเคราะห จพ.สาธารณสขอาวโส สสอ.ภผามาน 36. นางกงกาญจนา เมองโคตร พยาบาลวชาชพช านาญการ PCU บานฝาง 37. นางเกสร เสยงเพราะ พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.สต.หนองกงเชน 38. นายสภาพ ศรประภานนทสกล นกวชาการสาธารณสขช านาญการ รพ.สต.เฉลมพระกยรตฯ 39. นายโสดา ขนศร ประธานอสม.ต.เมองใต รพ.สต.เฉลมพระกยรตฯ 40. นางนฤมล ผวผาง พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.เปอยนอย 41. นางปารณา มลสร พยาบาลวชาชพช านาญการ รพ.น าพอง 42. นางกรกช ละแมนชย นกวชาการสาธารณสขช านาญการ สสอ.แวงนอย 43. นางพรพมล กองจนทา พยาบาลวชาชพช านาญการ สสอ.หนองนาค า 44. นางจนทรหอม ศรคณแสน พยาบาลวชาชพช านาญการ สสจ.ขอนแกน 45. นางสกญญา สรารกษา พยาบาลวชาชพช านาญการ สสจ.ขอนแกน 46. นางธวทอง วชรนกลเกยรต พยาบาลวชาชพช านาญการ สสจ.ขอนแกน 47. นางสจรา ทาวสง พนกงานอนามย สสจ.ขอนแกน 48. นางศรดา ทงโคตร พยาบาลวชาชพช านาญการ สสจ.ขอนแกน 49. นางสาวจรฐกาล นาศอก นกวชาการสาธารณสข สสจ.ขอนแกน

206

รายนามผสมภาษณระดบผบรหาร 1. นพ.วรวฒน ยอแสงรตน ผอ.รพ.กระบ 2. นพ.ประเสรฐ เสถยรกจการชย ผอ.รพ.สามโก 3. นพ.ทวโชค โรจนอารมภกล ผอ.รพ.ไชโย 4. นพ.ณทกร ไพศาลศลยลกษณ ผอ.รพ.แสวงหา 5. นพ.พรพล เหลาวทวส ผอ.รพ.แวงใหญ 6. นพ.บญชย ตระกลขจรศกด ผอ.รพ.บานฝาง 7. นพ.พสฤษฎ พทกษ ผอ.รพ.ชนบท 8. นพ.สทธกร สองค าชม ผอ.รพ.เกาะคา 9. นพ.สราวธ แสงทอง ผอ.รพ.เถน 10. นพ.วรนทรเทพ เชอส าราญ ผอ.รพ.แจหม 11. นพ.กฤตพงษ โรจนวภาดา ผอ.รพ.เสรมงาม 12. นพ.ประเสรฐ กจสวรรณรตน ผอ.รพ.แมเมาะ 13. พญ.จไรรตน สงหะโยม ผอ.รพ.อาวลก 14. พญ.กาญจนา โก๏ยอดย ผอ.รพ.เกาะลนตา 15. นพ.ณฐพล เหมทานนท ผอ.รพ.คลองเหนอ 16. พญ.รชนกร พรหมเมศว ผอ.รพ.โพธทอง 17. นพ.ณชพงษ ดงาม ผอ.รพ.ปลายพระยา 18. นพ.สพจน ภเกาลวน รอง ผอ.ฝายการแพทย รพ.กระบ 19. นพ.ประเสรฐ หาญประสานกจ ผอ.รพ.ล าทบ 20. พญ.สภาพรรณ ชณหการกจ ผอ.รพ.สบปราบ 21. พญ.วนาพร วฒนกล นายแพทยช านาญการ ฝายเวชกรรมสงคม

207

รายนามผสมภาษณระดบหวหนางาน 1. คณจนทพา เทพขจร หวหนากลมการพยาบาล รพ.เกาะลนตา 2. คณสายพมพ คงคม หวหนากลมการพยาบาล รพ.อาวลก 3. คณจรภรณ ออวงใส หวหนากลมการพยาบาล รพ.เขาพนม 4. คณพจนย ศาลวาณชย หวหนากลมการพยาบาล รพ.เหนอคลอง 5. คณพชรา วชยดษฎ หวหนากลมการพยาบาล รพ.ปลายพระยา 6. คณจนทรวรรณ เหลนเรอง หวหนากลมการพยาบาล รพ.ล าทบ 7. คณมณฑนา ลกอนทร หวหนากลมการพยาบาล รพ.คลองทอม 8. คณมลลกา คณชน หวหนากลมการพยาบาล รพ.หนองสองหอง 9. คณรพพรรณ สงขรอาสน หวหนากลมการสาธารณสขชมชน รพ.หนองสองหอง 10. คณรงอรณ จนทร หวหนากลมการพยาบาลผปวยนอก 11. คณจตรา มณวงษ หวหนากลมการพยาบาล รพ.ชนบท 12. คณเสถยร เอกอเวชกล หวหนากลมงานเวชปฏบตครอบครว รพ.ชนบท 13. คณชยธช นามมา หวหนากลมการพยาบาล รพ.เปอยนอย 14. คณดวงจนทร บงค า หวหนาศนยสขภาพชมชน รพ.อบลรตน 15. คณศศธร ศภรมย หวหนางานผปวยใน 16. คณรตนาภรณ สาครทย หวหนากลมการพยาบาล รพ.ภเวยง 17. คณราตร เหมวงษ หวหนางานผปวยในชาย 18. คณศภรสม แกวค าด หวหนากลมการพยาบาล รพ.เกาะคา 19. คณอมรรตน ญาณทกษะ หวหนากลมการพยาบาล รพ.เถน 20. คณวลนภา แกวก าพล หวหนากลมการพยาบาล รพ.แมเมาะ 21. คณสมศร จนทรเทว หวหนากลมการพยาบาล รพ.เสรมงาม 22. คณทองใบ มคณ หวหนากลมการพยาบาล รพ.แจหม 23. คณอจฉรา สทธพรมณวฒน หวหนากลมการพยาบาล รพ.เมองปาน 24. คณล าดวน ผลด หวหนากลมการพยาบาล รพ.แมพรก 25. คณมทตา ชมพศร หวหนากลมการพยาบาล รพ.สบปราบ 26. คณเชาวน ค าสวสด หวหนากลมการพยาบาล รพ.แสวงหา 27. คณอญชล ครองบญ หวหนากลมการพยาบาล รพ.สามโก 28. คณจนทรา ภรมย หวหนากลมการพยาบาล รพ.โพธทอง 29. คณวชร คาสวรรณ หวหนากลมการพยาบาล รพ.ไชโย 30. นายนวต เสนไสย หวหนากลมงานยทธศาสตร 31. คณวไลวรรณ เนอง ณ สวรรณ รองหวหนาพยาบาล 32. คณวโรจน พลพนธ ผอ.รพ.สต.วงน าเยน 33. คณนวต ครองบญ ผอ.รพ.สต.มงคลธรรมนมต 34. คณสมจตร ขนสข ผอ.รพ.สต.บานจก

208

35. คณเรองฤทธ ปนทบทม ผอ.รพ.สต.ไผวง 36. คณสนน พงษแตง ผอ.รพ.สต.โรงชาง 37. คณมนญชยา พวงเกต ผอ.รพ.สต.โผงเผง 38. คณผกามาศ เพงศร ผอ.รพ.สต.จรเขรอง 39. คณศวนาถ รงก าจด ผอ.รพ.สต.สบวทอง 40. คณณฐสน ทองค า ผอ.รพ.สต.บานเจงฉา 41. คณรงเรอง แกวไพร า ผอ.รพ.สต.ทางพระ 42. คณวนดา นาเจรญ ผอ.รพ.สต. 43. คณรน เพชรรน ผอ.รพ.สต.บานเสมดอวน 44. คณขวญยน บตรครช ผอ.รพ.สต.เฉลมพระเกยรตฯบานคลองพน 45. คณแจมจรส โดนตน ผอ.รพ.สต.บานน าจาน 46. คณยพา ฟชน ผอ.รพ.สต.บานเออม 47. คณสมเกยรต เยนส าราญ ผอ.รพ.สต.นคมเขต 16 48. คณวสนต วนวรรณ ผอ.รพ.สต.แมสก 49. คณกญจนา เทพา ผอ.รพ.สต.รองเคาะ 50. คณวไลวรรณ กาวงศ ผอ.รพ.สต.ทงขว 51. คณสพน ความสตย ผอ.รพ.สต.ปงคอน 52. คณบญธรรม ปนตาปลก ผอ.รพ.สต.ผาบงกลาง 53. คณอรพนท อดม ผอ.รพ.สต.บานนากลาง 54. คณอนนต ลเกยง สสอ.เขาพนม 55. คณนภา ไทโส รพ.อบลรตน 56. คณวรรณา สมบรณ รพ.พล

209

สถาบนเวชศาสตรผสงอาย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข

รหสโรงพยาบาล

ชดท 1 แบบสอบถามสถานบรการแตละระดบสงกดกระทรวงสาธารณสข ส าหรบโรงพยาบาล

1. ระดบโรงพยาบาล โรงพยาบาลศนย โรงพยาบาลทวไป โรงพยาบาลชมชน โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล 2. จ านวนผสงอายทมารบบรการในป พ.ศ. 2555 (ม.ค.-ธ.ค.) IPD …………….. คน OPD ……….. คน 3. รปแบบการจดบรการสขภาพส าหรบผสงอาย (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) คลนกผสงอาย แผนกผปวยนอกคลนกเฉพาะโรค แผนกผปวยนอกส าหรบผปวยสงอาย (OPD) หอผปวยสงอาย แผนกผปวยใน (IPD) ศนยประสานงานผสงอาย หนวยบรการสขภาพเคลอนท Home Health Care หนวยเตรยมผปวยกลบบาน (Discharge Planning) ระบบสงตอผปวย อน ๆ ........................................................ 4. ลกษณะบรการทมการจดบรการหรอมหนวยบรการพเศษ (Special care unite) (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) ศนยฟนฟสมรรถภาพทางกาย (Rehabilitation center) บรการดแลสขภาพฟน เฉพาะวน (Dental care) การดแลระยะกลาง (sub-acute care) การดแล เมอฟนจากการเจบปวยเฉยบพลนแตยงไมสามารถ กลบบานได ศนยดแลผปวยสมองเสอม (Home for Dementia Patients) การดแลผปวยชวคราว (Respite care) ใหบรการ รบดแลผสงอายชวคราวในระยะสนเพอชวยเหลอ ผสงอายทครอบครวไมสามารถดแลไดชวคราว หรอเพอใหผดแลหรอครอบครวมเวลาพกหรอ เวลาเปนสวนตว

การดแลกลางวนแบบไปเชา-เยนกลบ (Day care) การดแลผปวยระยะสดทาย (Hospice care) การดแลสขภาพผสงอายทบาน (Home Health care) บรการใหยม/เชาอปกรณเชน บรการจดหา อปกรณชวยเหลอส าหรบผไรความสามารถ หรอทพพลภาพใหสามารถพงตนเองและ เพออ านวยความสะดวกในการด าเนนชวต ประจ าวน จตอาสา อนๆ .........................................................

การศกษาความพรอมและความตองการสนบสนนในการจดบรการสขภาพผสงอายระยะยาว ของโรงพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสข

หนวยงาน ............................................................................................................................. .......... ชอผใหขอมล ................................................................................................................... ............... ทอยตดตอสะดวก ........................................................................................................................ .. เบอรโทรศพท ................................................... มอถอ .................................................................

210

5. จ านวนบคลากรทางการแพทยทท างาน/รบผดชอบงานดานผสงอาย แพทย ................. คน พยาบาลวชาชพ ................... คน นกกายภาพบ าบด ................. คน นกโภชนาการ ................... คน นกจตวทยา ................. คน นกสงคมสงเคราะห ................... คน นกอาชวบ าบด ................. คน ผชวยพยาบาล .................. คน นกกจกรรมบ าบด ................. คน อน ๆ ระบ..................................................... 6. งบประมาณสนบสนนการด าเนนงานผสงอาย (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) งบประมาณประจ าปโรงพยาบาล งบเงนบ ารงของโรงพยาบาล งบประมาณจากสปสช. งบประมาณจากบรจาค/ภาคเอกชน งบประมาณจากองคกรปกครองสวนทองถน องคกรระหวางประเทศ อน ๆ ........................................................ 7. หนวยงานสนบสนนอนๆ ในการจดบรการเพอดแลระยะยาวของสถานบรการ (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) จตอาสา อาสาสมครสาธารณสข องคกรปกครองสวนทองถน ชมรมผสงอาย สถานบรบาลของเอกชน องคกรภาคเอกชน เชน มลนธตางๆ อน ๆ ........................................................ 8. ความตองการของโรงพยาบาลในการรองรบการจดบรการเพอดแลระยะยาวในผสงอาย ใหใสหมายเลขทหนวยงานตองการมากทสดตามล าดบ 1 ถง 7 นโยบายทชดเจน งบประมาณในการด าเนนการ อตราก าลงของบคลากรดานผสงอาย องคความรดานเวชศาสตรผสงอาย สถานทในการจดบรการ อปกรณ อน ๆ ........................................................ 9. โรงพยาบาลของทานมกระบวนการการดแลขนพนฐานเพอการดแลระยะยาวส าหรบผสงอายในเรองใดบาง (กรณผปวยใน เมอพนระยะเฉยบพลน (Acute phase) แลว) และหนวยงานทานใหความส าคญ กบกระบวนการไหนมากทสด โดยเรยงจากล าดบ 1 ถง 10 (จากล าดบมากไปหาล าดบนอย)

กระบวนการขนพนฐาน กระบวนการ ระดบความส าคญ

ของกระบวนการ ม ไมม 1. การประเมนสขภาพ นอกเหนอจากโรคทมารกษา 2. การประเมน ADL ผสงอายทเปราะบางทกคน 3. การประเมนภาวะโภชนาการ 4. การประเมนภาวะหกลม 5. การประเมนภาวะ Fecal impaction และ Incontinence

6. การฟนฟสภาพรางกาย (Rehabilitation) ขณะอย ในหอผปวย

211

กระบวนการขนพนฐาน กระบวนการ ระดบความส าคญ

ของกระบวนการ ม ไมม 7. การประเมนระบบบรการผสงอาย

8. การเตรยมตวจ าหนาย

9. การสงตออยางเปนระบบ และ Home Health Care ในผปวยทชวยเหลอตนเองไมได

10. มระบบการประเมนการบรการ

11. มญาตรวมดแล และใหความรแกญาตในการดแล

12. ยอมรบวฒนธรรมและความเชอทางศาสนาในกระบวนการรกษา

10. ความพรอมเชงระบบในการบรการสขภาพของหนวยใหบรการในสถานบรการ โดย: หมายเลข 1 = มความพรอมนอยทสด, 2 = มความพรอมนอย, 3 = มความพรอมปานกลาง หมายเลข 4 = มความพรอมระดบมาก และ 5 = มความพรอมมากทสด

ความพรอม ระดบความพรอม

1 2 3 4 5

นโยบายการด าเนนงานดานผสงอายของหนวยงาน

การบรหารจดการภายในหนวยงาน/แผนกดานผสงอาย

กรอบอตราก าลงของบคลากรทางการแพทย ดานผสงอาย

อปกรณทางการแพทยในการจดบรการดานผสงอาย

สถานทในการจดบรการดานผสงอาย

งบประมาณในการด าเนนงานดานผสงอาย

องคความรดานเวชศาสตรผสงอายของบคลากร ทางการแพทยและสาธารณสข

ระบบขอมล/สารสนเทศในการจดบรการ

การจดบรการOPD

การจดบรการ IPD

ระบบยา

ระบบรบ-สงตอ (Refer)

ระบบ Home Health Care (HHC)

Discharge Planning

212

11. การจดบรการพเศษใหผสงอายขณะทอยหอผปวยเชน การดแลแบบ Case manager ม ระบ ............................................................... ไมม 12. การจดบรการ Sub-acute care ส าหรบกลมผปวยสงอาย ม ระบ ............................................................... ไมม 13. การจดบรการ Home Health care ส าหรบกลมผปวยสงอาย ม ระบ ............................................................... ไมม 14. การจดบรการฟนฟสขภาพ(Rehabilitation)ส าหรบกลมผปวยสงอายในสถานบรการ ม ระบ ............................................................... ไมม 15. การจดบรการฟนฟสขภาพ(Rehabilitation)ส าหรบกลมผปวยสงอายนอกสถานบรการ (Home Program) ม ระบ ............................................................... ไมม 16. การจดบรการจ าหนายผปวยสงอายอยางครบวงจร (Comprehensive discharge planning) ม ระบ ................................................................. ไมม ความหมาย 1. Comprehensive discharge planning หมายถง การเตรยมความพรอมเพอใหผปวยกลบบาน

อยางครบวงจรตงแตเตรยมความพรอมดานรางกาย จตใจ ความรในการปฏบตตน เชน การกนยา การมาตามนดของแพทยอาการผดปกตทตองมากอนวนนด เปนตน

2. การจดบรการพเศษ หมายถง การดแลผปวยเฉพาะโรค หรอมผจดการ (พยาบาล) ดแลเฉพาะโรค ตงแตมารบบรการจนผปวยกลบบาน

17. ความพรอมในการจดบรการสขภาพเพอสนบสนนการดแลระยะยาวในสถานบรการ โดย : หมายเลข 1 = มความพรอมนอยทสด, 2 = มความพรอมนอย, 3 = มความพรอมปานกลาง หมายเลข 4 = มความพรอมระดบมาก และ 5 = มความพรอมมากทสด

ชนดของการดแล ระดบความพรอมในการดแล

มแผนงาน/นโยบาย ดานผสงอาย

1 2 3 4 5 ม ไมม Day care Day hospital Home Health Care Sub-acute care Respite care Long term care Rehabilitation Nursing home

213

ชนดของการดแล ระดบความพรอมในการดแล

มแผนงาน/นโยบาย ดานผสงอาย

1 2 3 4 5 ม ไมม Palliative care Hospice care End of life care ความหมาย: 1) Home Health Care หมายถง การดแลทจดใหแกผปวยและครอบครวทยงมปญหาสขภาพทตองการ

การดแลโดยบคลากรทางสขภาพทบาน เชน การท าแผลเรอรง การเปลยนสายสวนปสสาวะ การฟนฟบ าบด การดแลภาวะเจบปวยระยะสดทาย การจดการสงแวดลอม เปนตน

2) Day care หมายถง การจดกจกรรมทงทางดานสขภาพ สงคม นนทนาการ ส าหรบผสงอายทไมมปญหาสขภาพทตองการการดแลโดยบคลากรทางสขภาพ โดยเปน บรการชวงกลางวน มาเชากลบบาย เปนตน

3) Day hospital หมายถง การดแลรกษาผสงอายทตองอาศยทกษะ การดแลโดยบคลากรทางการแพทย ในสถานบรการสขภาพแบบเชาไปเยนกลบ ทไมสามารถใหบรการแบบ day care ได เชน การดแลแผลกดทบทซบซอน การฉดอนซลน การใหการฟนฟบ าบด

4) Sub-acute care หมายถง การดแลผปวยทพนจากการเจบปวยระยะเฉยบพลน แตสขภาพยงไม แขงแรงพอทจะไปใชชวตทบานได

5) Respite care หมายถง การใหบรการรบดแลผสงอายในระยะสน แบบพกคางชวคราว เพอชวยเหลอผสงอายทครอบครวไมสามารถดแลไดชวคราวหรอเพอใหผดแลหรอครอบครวมเวลาพกหรอ เวลาเปนสวนตว (Respite care หรอ Short-term stay Service)

6) Long term care หมายถง การดแลผสงอายทปวยเรอรงหรอมความพการหรอทพพลภาพ สญเสยความสามารถในการประกอบกจวตรประจ าวน ทงในสถานบรการ ในชมชน หรอทบาน

7) Rehabilitation หมายถง เปนหนวยบรการทชวยฟนฟสภาพการท างานของรางกาย 8) Nursing home หมายถง สถานบรบาลทดแลผปวยทไมสามารถอาศยอยในบานไดอยางปลอดภย

ทบานทเดมเคยอย โดยมพยาบาลหรอผชวยดแลผสงอาย 9) Hospice care หมายถง สถานทดแลผทอยในวาระสดทายของชวต เพอชวยในการดแลลดอาการ

เจบปวยหรอความทรมานอนๆ โดยใชหลกการดแลแบบประคบประคอง (palliative care) และยงสามารถใหการดแลในระยะ 48 ชวโมงสดทายของชวตทเนนการดแลจตวญญาณ (End of life care)

214

สถาบนเวชศาสตรผสงอาย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข

ชดท 2 แบบสอบถามผบรหารในสถานบรการแตละระดบ 1. ทานเหนอยางไรกบนโยบายใหสถานบรการในสงกดกระทรวงสาธารณสขมการจดบรการดแล ระยะยาวเพอผสงอายในสถานบรการ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. ทานคดวานโยบาย ประเดน การดแลระยะยาวเพอผสงอายในสถานบรการของทานเปนอยางไร และส าหรบสถานบรการระดบตางๆ ของกระทรวงสาธารณสขเปนอยางไร หนวยงานของทาน... ....................................................................................... ....................................................................................................................................................................................................... .................................... โรงพยาบาลศนย/ทวไป... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… โรงพยาบาลชมชน... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………. โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

การศกษาความพรอมและความตองการสนบสนนในการจดบรการสขภาพผสงอายระยะยาว ของโรงพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสข

ชอผบรหาร(นาย/นาง/นางสาว)...................................................................................... .................. ต าแหนงในสถานบรการ........................................................................................... ........................... ทอยตดตอสะดวก ................................................................................ .............................................. เบอรโทรศพท .................................................. มอถอ ................................................................. .....

215

3. หนวยงานของทานจดล าดบความส าคญในการดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย อยระดบทเทาไร ใน 10 อนดบของหนวยงานทาน ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 4. ทานคดวาสถานบรการระดบตางๆ ของกระทรวงสาธารณสขมศกยภาพและความพรอมเพอรองรบ การดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย อยางไร ความพรอมการจดบรการสขภาพ... ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… การเขาถงบรการและความเปนธรรม... …………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………

ประสทธภาพของระบบบรการ... ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ระบบขอมลของผสงอายในโรงพยาบาลทส าคญตอการดแลผสงอายระยะยาว... …………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………

รปแบบทตอบสนองตอผสงอาย และครอบครว... …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… คณภาพและการยอมรบการบรการ... ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 4. ทานมอง ประเดน ศกยภาพและความพรอม ในการจดบรการของในสถานบรการแตละระดบ ควรเปนอยางไร โรงพยาบาลศนย/ทวไป... ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… โรงพยาบาลชมชน... ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล... ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………

216

5. ทานคดวา รปแบบการจดบรการเพอรองรบการดแลระยะยาวในผสงอายของสถานบรการแตละระดบควรเปนอยางไร โรงพยาบาลศนย/ทวไป... ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… โรงพยาบาลชมชน... ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล... ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 6. ทานคดวาอะไรเปนปจจยทจะท าใหการจดบรการเพอรองรบการดแลระยะยาวในผสงอายของ สถานบรการประสบความส าเรจ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 7. ทานมองวาการด าเนนงานของสถานบรการระดบตางๆ เพอรองรบการดแลระยะยาวส าหรบผสงอายในบรบทของประเทศไทย ควรเปนอยางไร โรงพยาบาลศนย/ทวไป... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………. โรงพยาบาลชมชน... ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………………………………………… โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ความหมาย: 1) Home Health Care หมายถง การดแลทจดใหแกผปวยและครอบครวทยงมปญหาสขภาพทตองการ

การดแลโดยบคลากรทางสขภาพทบาน เชน การท าแผลเรอร ง การเปลยนสายสวนปสสาวะ การฟนฟบ าบด การดแลภาวะเจบปวยระยะสดทาย การจดการสงแวดลอม เปนตน

2) Day care หมายถง การจดกจกรรมทงทางดานสขภาพ สงคม นนทนาการ ส าหรบผสงอายทไมมปญหาสขภาพทตองการการดแลโดยบคลากรทางสขภาพ โดยเปนบรการชวงกลางวน มาเชากลบบาย เปนตน

217

3) Day hospital หมายถง การดแลรกษาผสงอายทตองอาศยทกษะการดแลโดยบคลากรทางการแพทยในสถานบรการสขภาพแบบเชาไปเยนกลบทไมสามารถใหบรการแบบ day care ได เชน การดแล แผลกดทบทซบซอน การฉดอนซลน การใหการฟนฟบ าบด

4) Sub-acute care หมายถง การดแลผปวยทพนจากการเจบปวยระยะเฉยบพลน แตสขภาพยงไมแขงแรงพอทจะไปใชชวตทบานได

5) Respite care หมายถง การใหบรการรบดแลผสงอายในระยะสน แบบพกคางชวคราว เพอชวยเหลอผสงอายทครอบครวไมสามารถดแลไดชวคราวหรอเพอใหผดแลหรอครอบครวมเวลาพกหรอ เวลาเปนสวนตว (Respite care หรอ Short-term stay Service)

6) Long term care หมายถง การดแลผสงอายทปวยเรอรงหรอมความพการหรอทพพลภาพสญเสยความสามารถในการประกอบกจวตรประจ าวน ทงในสถานบรการ ในชมชน หรอทบาน

7) Rehabilitation หมายถง เปนหนวยบรการทชวยฟนฟสภาพการท างานของรางกาย 8) Nursing home หมายถง สถานบรบาลทดแลผปวยทไมสามารถอาศยอยในบานไดอยางปลอดภย

ทบานทเดมเคยอย โดยมพยาบาลหรอผชวยดแลผสงอาย 9) Hospice care หมายถง สถานทดแลผทอยในวาระสดทายของชวต เพอชวยในการดแลลดอาการ

เจบปวยหรอความทรมานอนๆ โดยใชหลกการดแลแบบประคบประคอง (palliative care) และยงสามารถใหการดแลในระยะ 48 ชวโมงสดทายของชวตทเนนการดแลจตวญญาณ (End of life care)

218

สถาบนเวชศาสตรผสงอาย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข

ชดท 3 แบบสอบถามผใหบรการ (บคลากรทางสขภาพ) ทดแลหรอมประสบการณในการดแล

ผสงอายทมารบบรการในโรงพยาบาล ระดบสถานบรการ รพศ. รพท. รพช. รพ.สต. ขอมลทวไป 1. เพศ ชาย หญง 2. อาย .............. ป 3. ระยะเวลาในการปฏบตงานดานผสงอาย ..................... ป 4. ระดบการศกษา

ปรญญาตร (แพทย) ปรญญาตร (พยาบาล) ปรญญาตร สาขา .......................... ปรญญาโท สาขา ............................................... ปรญญาเอก สาขา ........................ ประกาศนยบตรผชวย…………………………………… ประกาศนยบตรชนสงหรอวฒบตรแพทยเฉพาะทางสาขา ……………………………

อน ๆ ระบ ................................................................ 5. ต าแหนง แพทย ทนตแพทย พยาบาล

เภสชกร นกกายภาพบ าบด นกโภชนาการ นกอาชวบ าบด นกกจกรรมบ าบด

นกสงคมสงเคราะห อน ๆ ระบ ............................................................... 6. หนวยงานทานมการสรางแรงจงใจใหกบบคลากรทางการแพทยทท างานดานผสงอายหรอไม ไมม ม

การศกษาความพรอมและความตองการสนบสนนในการจดบรการสขภาพผสงอายระยะยาว ของโรงพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสข

ชอ(นาย/นาง/นางสาว)................................................................................................... .............. หนวยงาน/แผนก........................................................................................................................... ทอยตดตอสะดวก ........................................................................................................................ . เบอรโทรศพท .................................................. มอถอ .................................................................

219

7. หนวยงานของทานสนบสนนใหทานเพมศกยภาพความรดานเวชศาสตรผสงอายอยางไร ใน 3 ปทผาน ไมม มระบ (ตอบไดมากกวา 1 ขอ)

การอบรม/ประชมเรองผสงอาย การศกษาดงานดานผสงอาย

การจดประชมวชาการของหนวยงาน การจดหาต าราดานเวชศาสตรผสงอายไวในหองสมด การศกษาตอดานผสงอายในระดบ ...................................... อนๆ .................................................................................... .

8. ทานคดวาปจจบนโรงพยาบาลของทานมความพรอมในการจดบรการดแลระยะยาว (เจบปวยเรอรง/ ทพพลภาพ) หรอไม มความพรอม ไมมความพรอม ระบ ตอบไดมากกวา 1 ขอ) นโยบายทไมชดเจน ผบรหารไมเหนความส าคญ บคลากรไมเพยงพอ องคความรของบคลากร สถานท อปกรณ/ครภณฑทางการแพทย งบประมาณ อนๆ ........................................ 9. โรงพยาบาลของทานมการจดบรการเพอการดแลระยะยาวส าหรบผสงอายในปจจบนดานใดบาง (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) การดแลกลางวนแบบไปเชา-เยนกลบ (Day care) สถานบรบาล (Nursing Home) การดแลผปวยระยะสดทาย (Hospice care) การดแลสขภาพผสงอายทบาน (Home Health care) การดแลผปวยชวคราว ใหบรการรบดแลผสงอายในระยะสน (Respite care หรอ Short-term stay Service) ศนยฟนฟสมรรถภาพ (Rehabilitation center) บรการดแลสขภาพฟน เฉพาะวน (Dental care) บรการใหเชา/ยมอปกรณเชน รถเขน ถงออกซเจน เตยงนอน ศนยดแลผปวยสมองเสอม (Home for Dementia Patients) อนๆ ...............................................................................

220

10. ความพรอมในการจดบรการสขภาพเพอสนบสนนการดแลระยะยาว (เจบปวยเรอรง/ทพพลภาพ) ของโรงพยาบาล โดยแบงตามระดบการจดบรการโดย: หมายเลข 1 = มความพรอมนอยทสด, 2 = มความพรอมนอย 3 = มความพรอมปานกลาง, 4 = มความพรอมระดบมาก และ 5 = มความพรอมมากทสด

ชนดการดแล ระดบความพรอม

1 2 3 4 5 Home Health care Day care Day hospital Sub-acute care Respite care Long term care Rehabilitation Nursing home Hospice care - Palliative care - End of life care

11. ทานคดวาหนวยงานหรอองคกรใดทควรมสวนรวมกบโรงพยาบาลในการจดบรการเพอดแลผสงอาย ระยะยาว(เจบปวยเรอรง/ทพพลภาพ) (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) องคกรปกครองสวนทองถน มลนธ/สมาคมภาคเอกชน สถานบรการสขภาพระดบชมชน (รพ.สต.) พฒนาสงคมจงหวด (พมจ.) ชมรมผสงอาย จตอาสา/อาสาสมครสาธารณสข อนๆ ........................................................................................

ความหมาย: 1) Home Health Care หมายถง การดแลทจดใหแกผปวยและครอบครวทยงมปญหาสขภาพทตองการ

การดแลโดยบคลากรทางสขภาพทบาน เชน การท าแผลเรอรง การเปลยนสายสวน ปสสาวะ การฟนฟบ าบด การดแลภาวะเจบปวยระยะสดทาย การจดการสงแวดลอม เปนตน

2) Day care หมายถง การจดกจกรรมทงทางดานสขภาพ สงคม นนทนาการ ส าหรบผสงอายทไมมปญหาสขภาพทตองการการดแลโดยบคลากรทางสขภาพ โดยเปนบรการชวงกลางวน มาเชากลบบาย เปนตน

3) Day hospital หมายถง การดแลรกษาผสงอายทตองอาศยทกษะการดแลโดยบคลากรทางการแพทยในสถานบรการสขภาพแบบเชาไปเยนกลบ ทไมสามารถใหบรการแบบ day care ได เชน การดแลแผลกดทบทซบซอน การฉดอนซลนการใหการฟนฟบ าบด

221

4) Sub-acute care หมายถง การดแลผปวยทพนจากการเจบปวยระยะเฉยบพลน แตสขภาพยงไมแขงแรงพอทจะไปใชชวตทบานได

5) Respite care หมายถง การใหบรการรบดแลผสงอายในระยะสน แบบพกคางชวคราว เพอชวยเหลอผสงอายทครอบครวไมสามารถดแลไดชวคราวหรอเพอใหผดแลหรอครอบครวมเวลาพกหรอ เวลาเปนสวนตว (Respite care หรอ Short-term stay Service)

6) Long term care หมายถง การดแลผสงอายทปวยเรอรงหรอมความพการหรอทพพลภาพ สญเสยความสามารถในการประกอบกจวตรประจ าวน ทงในสถานบรการ ในชมชน หรอทบาน

7) Rehabilitation หมายถง เปนหนวยบรการทชวยฟนฟสภาพการท างานของรางกาย 8) Nursing home หมายถง สถานบรบาลทดแลผปวยทไมสามารถอาศยอยในบานไดอยางปลอดภย

ทบานทเดมเคยอย โดยมพยาบาลหรอผชวยดแลผสงอาย 9) Hospice care หมายถง สถานทดแลผทอยในวาระสดทายของชวต เพอชวยในการดแลลดอาการ

เจบปวยหรอความทรมานอนๆ โดยใชหลกการดแลแบบประคบประคอง (palliative care) และยงสามารถใหการดแลในระยะ 48 ชวโมงสดทายของชวตทเนนการดแลจตวญญาณ (End of life care)

222

สถาบนเวชศาสตรผสงอาย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข

ชดท 4 แบบสมภาษณผสงอายทสามารถชวยเหลอตนเองไดบาง (กลมท 2) และผสงอายชวยเหลอ

ตนเองไมไดเลย (กลมท 3) มารบบรการในโรงพยาบาล โดยผสงอายตองมความจ าด และสามารถสอสารไดด

ขอมลทวไปของผสงอาย 1. ลกษณะสภาพทางกายภาพของผสงอายในวนทสมภาษณ ตองมคนคอยพยง ตองใชไมเทา ตองนงรถเขน นอนตดเตยง (รถเขนแบบนอน) 2. อาย (ผสงอาย อาย 60 ปขนไปกรณอายเกน 6 เดอน นบเปน 1 ป) ................. ป 3. เพศ ชาย หญง 4. สถานภาพสมรส สมรส หมาย หยา/แยก โสด 5. สถานทอยอาศย ในเขตเทศบาล นอกเขตเทศบาล 6. ศาสนา พทธ ครสต อสลาม อน ๆระบ…………… 7. ทานเรยนหนงสอจบในระดบไหน ไมไดเรยน ไมจบประถมศกษา ประถมศกษา

มธยมศกษา/ปวช. อนปรญญา/ปวส. ปรญญาตร/สงกวา 8. ใครเปนผดแลหลกในการดแลผสงอาย (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) ล าพงคนเดยว สามหรอภรรยา บตรสาว บตรชาย บตรสะใภ บตรเขย หลาน บดา/มารดา (ของผสงอาย) ญาต/พนอง อน ๆ ระบ………………………………………………….. 9. ทานสามารถใชชวตอยคนเดยวทบานไดหรอไม ได ไมได เพราะเมอเจบปวยไมมคนดแล อนๆ ....................... ภาวะสขภาพ 10. ขณะนทานรสกวามภาวะสขภาพโดยรวมของทานเปนอยางไร ไมดมาก ๆ ไมด พอใช ด ดมาก

การศกษาความพรอมและความตองการสนบสนนในการจดบรการสขภาพผสงอายระยะยาว ของโรงพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสข

ชอผสงอาย(นาย/นาง/นางสาว)..................................เลขทบตรประจ าตวประชาชน........................... ทอยตดตอสะดวก ..........................................เบอรโทรศพท ............................ มอถอ ..........................

223

11. ทานมปญหาสขภาพทเปนอปสรรคมากทสดตอการด าเนนชวต/กจกรรมหรอไม ไมม ม โดยระบ ล าดบท 1 มผลมากทสด, และล าดบท 3 มผลนอย ระบบกระดกและขอ ระบบหวใจและหลอดเลอด ระบบประสาท ระบบทางเดนหายใจ ระบบทางเดนอาหาร ระบบทางเดนปสสาวะ ระบบขบถาย กลมโรคเรอรงเชน ความดนโลหตสง เบาหวาน โรคไต การมองเหน การไดยน หกลม ปญหาสขภาพผสงอายอนๆ ระบ ................................................................. ความตองการการจดบรการสขภาพผสงอายระยะยาวของสถานบรการ 12. ทานมความตองการใหโรงพยาบาลมหรอจดรปแบบการดแลระยะยาว (เจบปวยโรคเรอรง/ ทพพลภาพ)เชน เมอทานเจบปวยอยโรงพยาบาล แตทานยงรสกวาไมแขงแรง ทานตองการ การดแลตอหรอไม ไมตองการ ตองการ 13. ทานคดวาโรงพยาบาลททานไปใชบรการอยมความพรอมในการจดบรการดแลระยะยาว อยหรอไม ไมม ม 14. ถาโรงพยาบาลททานใชบรการอยมการดแลแบบฝากเลยงไปเชา-เยนกลบ (Day care) ทานจะไปใชบรการหรอไม ไมไป ไป อนๆ .................................. 15. ถาทานตองการใชบรการการดแลระยะยาว (เจบปวยเรอรง/ทพพลภาพ) ในโรงพยาบาลทจดใหบรการ ใครจะเปนคนออกคาใชจายให(ตอบไดมากกวา 1 ขอ) ผสงอายเอง คสาม/ภรรยา บตรสาว บตรชาย

บตรสะใภ/บตรเขย หลาน เบกได เงนบ านาญ/บ าเหนจทไดรบ เงนเกบสวนตว อนๆ ...............................................................................

16. เหตผลททานตองการบรการดแลระยะยาว (เจบปวยเรอรง/ทพพลภาพ) จากโรงพยาบาล ถาในขอ 12 ทานตอบไมตองการ ทานไมตองตอบขอนขามไปตอบขอท 17 ทบานไมมคนดแล คนในครอบครวมเวลาดแลนอย

ไมอยากเปนภาระของบตรหลาน ตองการผดแลชวยเหลอในการปฏบตกจวตรประจ าวน ตองการผดแลทมทกษะ ญาตไมสามารถใหการดแลได อนๆ ...........................................

17. ทานตองการใหโรงพยาบาลมหรอจดบรการรปแบบการดแลระยะยาว (เจบปวยเรอรง/ทพพลภาพ) อยางไร (ตอบไดมากกวา1ขอ) การดแลสขภาพทบาน ใหบรการดแลสขภาพแกผปวยและครอบครวทมปญหาสขภาพทบาน เชน กจกรรมรกษาพยาบาลเบองตน

224

บรการดแลกลางวน ใหบรการและฟนฟสภาพ โดยหากจกรรมทงทางดานสขภาพ สงคม นนทนาการ ส าหรบผสงอาย บรการชวงกลางวน ไมรบดแล 24 ชม. บรการการดแลสขภาพฟน มวนเฉพาะเพอจดใหบรการส าหรบผสงอาย มสถานบรบาลคนชรา สถานบรบาลทดแลผปวยทไมสามารถดแลไดทบาน มพยาบาลหรอ

ผชวยดแลผสงอาย บรการฟนฟสขภาพใหบรการฟนฟสภาพการท างานของรางกาย บรการดแลชวคราว การใหบรการรบดแลผสงอายในระยะสน แบบพกคางชวคราว เพอชวยเหลอผสงอายทครอบครวไมสามารถดแลไดชวคราวหรอเพอใหผดแลหรอครอบครว มเวลาพกหรอเวลาเปนสวนตว บรการดแลระยะกลาง การดแลผปวยทพนจากการเจบปวยระยะเฉยบพลนและพกรกษาตว ในสถานบรการ เชน การฟนฟสภาพเขมขน บรการดแลผปวยระยะสดทาย ใหบรการส าหรบผทอยในระยะเกอบวาระสดทายของชวต เพอชวยในการดแลเปดโอกาสใหมเวลาอยกบครอบครวและเพอนๆ อนๆ ................................................................

18. ทานตองการบรการเพอการดแลระยะยาว (เจบปวยเรอรง/ทพพลภาพ) ในกจกรรมรปแบบใดบาง ใหจดล าดบความตองการของทาน โดย: หมายเลข 1 = มความตองการนอยทสด, หมายเลข 2 = มความตองการนอย, 3 = มความตองการปานกลาง, 4 = มความตองการมาก และ 5 = มความตองมากทสด

กจกรรมการดแลระยะยาว ระดบความตองการ

1 2 3 4 5

ภาวะสขภาพ ระบ....................................................

1. การท าแผล 2. การดดเสมหะ 3. การดแลสายสวนปสสาวะ 4. การเปลยนสายยางใหอาหาร 5. การท ากายภาพบ าบด 6. ตองการออกซเจนในการดแลสขภาพทบาน 7. การฉดอนซลน กจกรรมประจ าวน 1. การชวยอาบน า 2. การชวยเหลอในการปสสาวะ/การขบถาย 3. การดแลเรองอาหาร

225

กจกรรมการดแลระยะยาว ระดบความตองการ

1 2 3 4 5

3.1 การดแลใหอาหารทางสายยาง/ปอนอาหาร 3.2 การดแลจดซออาหารให 3.3 การดแลท าอาหารให 4. การบรการชวยเหลองานบาน 5. การดแลสงแวดลอมใหเหมาะสม การเยยมบานโดยบคลากรทางสขภาพ การวางแผนรวมกบครอบครวในการดแลผสงอาย การนดหมายมาพบแพทย การอบรมองคความรใหกบญาตกอนกลบบาน อนๆ............................................................................

ความพรอมการจดบรการเพอรองรบการดแลระยะยาวของโรงพยาบาล

ความพรอมของโรงพยาบาล ในการจดบรการดแลระยะยาว

ระดบความความคดเหน นอย ทสด

นอย ปานกลาง

มาก มาก ทสด

การจดบรการดแลระยะยาวของโรงพยาบาล 19. ทานคดวารปแบบและคณภาพในการจดบรการ ในปจจบนสรางความมนใจกบครอบครวของทาน

20. ทานมนใจในศกยภาพของโรงพยาบาลถามการจดบรการดแลระยะยาว (เจบปวยเรอรง/ทพพลภาพ)เพอผสงอาย

21. ทานคดวาโรงพยาบาลนมความพรอม ในการจดบรการดแลระยะยาว(เจบปวยเรอรง/ทพพลภาพ) เพอผสงอาย

สถานทจดบรการ

22. สถานทตงแยกเปนสดสวนเพอจดบรการ ทเขาถงการบรการงายและสะดวก

23. มสงอ านวยความสะดวก เชน ความสะอาดของ หองน า ราวจบ ทนงรอ เหมาะสมและเพยงพอ

24. มการประชาสมพนธในเรองการจดบรการรปแบบ การดแลระยะยาว (เจบปวยเรอรง/ทพพลภาพ) เพอผสงอายของโรงพยาบาล

226

ความพรอมของโรงพยาบาล ในการจดบรการดแลระยะยาว

ระดบความความคดเหน

นอย ทสด

นอย ปานกลาง

มาก มาก ทสด

25. สถานทในการจดบรการรปแบบการดแลระยะยาว (เจบปวยเรอรง/ทพพลภาพ) เพอผสงอายตงอยใกลบาน/ชมชน

บคลากรทางดานสขภาพ 26. เจาหนาทมจ านวนเพยงพอในการจดบรการดแล ระยะยาว(เจบปวยเรอรง/ทพพลภาพ) เพอผสงอายของโรงพยาบาล

27. เจาหนาทใหค าแนะน า บรการ ดวยทาทและ ค าพดทสภาพ เปนกนเอง มความชดเจน และเขาใจงาย

28. บคลากรและเจาหนาทของโรงพยาบาลทให การบรการตองมความรในเรองการดแลระยะยาว (เจบปวยเรอรง/ทพพลภาพ) เพอผสงอาย

อปกรณในการจดบรการเพอรองรบการดแลระยะยาว ของโรงพยาบาล

29. ความพรอมของอปกรณและเครองมอทางการแพทย เพอการรองรบการจดบรการดแลระยะยาว (เจบปวยเรอรง/ทพพลภาพ) ในโรงพยาบาล

30. มคลงอปกรณ/กายอปกรณ และสามารถยมไปใช ในการดแลผสงอายทบานเชน

1. เครองดดเสมหะ 2. ถงออกซเจน 3. เตยงนอน 4. ทนอนลม 5. รถเขน

6. ไมเทา 2 ขา/ไมเทา 3 ขา 7. walker (โครงโลหะชวยเดน 4 ขา) 8. ชดท าแผล 9. ยาฉดอนซลน 10. ผาออม 11. อนๆ ...............................................................

227

สถาบนเวชศาสตรผสงอาย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข

ชดท 5 แบบสมภาษณครอบครวของผสงอายทดแลผสงอายทชวยเหลอตนเองไดบางสวน

(กลมท 2) และชวยเหลอตนเองไมไดเลย (กลมท 3) ทมารบบรการในโรงพยาบาล ขอมลทวไป 1. เพศ ชาย หญง 2. อาย ................ ป 3. อาชพ ไมไดประกอบอาชพ รบราชการ/รฐวสาหกจ ขาราชการบ านาญ ธรกจสวนตว/คาขาย รบจางทวไป เกษตรกร อนๆ................................................. 4. รายไดตอเดอน เปนหน (ไมพอกนพอใช) เพยงพอ เหลอเกบ 5. ผสงอายททานดแลอยในปจจบนมสขภาพอยางไร ไมดมากๆ ไมด พอใช ด ดมาก 6. ลกษณะทางกายภาพผสงอายททานดแลอย ชวยเหลอตนเองไดบางสวน ชวยเหลอตนเองไมไดเลย 7. ทานมความสมพนธกบผสงอายททานดแลอยคอ เปนสาม เปนภรรยา เปนบตร เปนบตรสะใภ เปนบตรเขย หลาน เพอนบาน เปนญาต ลกจาง อนๆ...............................................

การศกษาความพรอมและความตองการสนบสนนในการจดบรการสขภาพผสงอายระยะยาว ของโรงพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสข

ชอ(นาย/นาง/นางสาว)................................................................................................... ............... เลขทบตรประจ าตวประชาชน........................................................................................................ ทอยตดตอสะดวก ........................................................................................................................ .. เบอรโทรศพท .................................................. มอถอ ................................................................. .

228

8. ลกษณะการท าหนาทเพอดแลผสงอายของทานเปนอยางไร ดแลคนเดยวไมมคนชวยเหลอ ดแลคนเดยวเปนสวนใหญ (มผชวยเหลอบางเวลา) ดแลบางเวลา (มผชวยเหลอจ านวนมาก) อนๆ .................................................................. 9. ทานตองการใหโรงพยาบาลจดบรการเพอดแลผปวยระยะยาว (เจบปวยเรอรง/ทพพลภาพ) ในโรงพยาบาลหรอไม ไมตองการ ตองการระบ (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) การดแลสขภาพทบาน ใหบรการดแลสขภาพแกผปวยและครอบครวทมปญหา สขภาพทบาน เชน กจกรรมรกษาพยาบาลเบองตน บรการดแลกลางวน ใหบรการและฟนฟสภาพ โดยหากจกรรมทงทางดาน สขภาพ สงคม นนทนาการ ส าหรบผสงอาย บรการชวงกลางวน ไมรบดแล 24 ชม.

บรการการดแลสขภาพฟน มวนเฉพาะเพอจดใหบรการส าหรบผสงอาย มสถานบรบาลคนชรา สถานบรบาลทดแลผปวยทไมสามารถดแลไดทบาน

มพยาบาลหรอผชวยดแลผสงอาย บรการฟนฟสขภาพใหบรการฟนฟสภาพการท างานของรางกาย บรการดแลชวคราว การใหบรการรบดแลผสงอายในระยะสน แบบพกคาง

ชวคราวเพอชวยเหลอผสงอายทครอบครวไมสามารถดแลไดชวคราว หรอเพอใหผดแลหรอครอบครวมเวลาพกหรอเวลาเปนสวนตว

บรการดแลระยะกลาง การดแลผปวยทพนจากการเจบปวยระยะเฉยบพลนและ พกรกษาตวในสถานบรการ เชน การฟนฟสภาพเขมขน

บรการดแลผปวยระยะสดทาย ใหบรการส าหรบผทอยในระยะเกอบวาระสดทาย ของชวตเพอชวยในการดแลเปดโอกาสใหมเวลาอยกบครอบครวและเพอนๆ อนๆ ...........................................................................

10. ถาโรงพยาบาลมรปแบบการจดบรการดแลระยะยาว (เจบปวยเรอรง/ทพพลภาพ) เชน การดแล แบบฝากเลยงไปเชา-เยนกลบ (Day care) ทานจะใหผสงอายททานดแลมาใชบรการหรอไม ไมใชบรการ ระบ................................................ ใชบรการระบ............................... 11. โรงพยาบาลมการจดบรการใหความรเรองการดแลระยะยาว (เจบปวยเรอรง/ทพพลภาพ) ตอเนองทบานหรอไม (ถาม..ตอบขอท 12 ถาไมม..ขามไปตอบขอท 13) ไมม ม 12. ทานพอใจกบการจดบรการดแลระยะยาว (เจบปวยเรอรง/ทพพลภาพ) ตอเนองทบานของ โรงพยาบาลหรอไม ไมพอใจ พอใจ

229

13. รปแบบและคณภาพในการจดบรการสขภาพผสงอายของสถานบรการสรางความมนใจกบ ครอบครวของทานหรอไม ไม ใช 14. ทานคดวาความรเกยวกบเรองการดแลระยะยาว (เจบปวยเรอรง/ทพพลภาพ) ททานมอยเพยงพอ หรอไม ไมเพยงพอ ระบ........................... เพยงพอ 15. ทานไดรบความรเกยวกบการดแลสขภาพผสงอายจากทใดบาง (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) ไมเคยไดรบเลย อานหนงสอ ฟงวทย/ทว โปสเตอรความร/ปายประชาสมพนธ ไดรบการอบรมจากเจาหนาทโรงพยาบาล เพอน/เพอนบานเลาสกนฟง อาสาสมครสาธารณสข โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล (สพ.สต) อนๆ.......................................................

ความพรอมการจดบรการเพอรองรบการดแลระยะยาวของโรงพยาบาล

ความพรอมของโรงพยาบาล ในการจดบรการดแลระยะยาว

ระดบความความคดเหน นอย ทสด

นอย ปานกลาง

มาก มาก ทสด

การจดบรการดแลระยะยาวของโรงพยาบาล 16. ทานคดวารปแบบและคณภาพในการจดบรการ ในปจจบนสรางความมนใจกบครอบครวของทาน

17. ทานมนใจในศกยภาพของโรงพยาบาลถาม การจดบรการดแลระยะยาว (เจบปวยเรอรง/ทพพลภาพ) เพอผสงอาย

18. ทานคดวาโรงพยาบาลนมความพรอมในการ จดบรการดแลระยะยาว(เจบปวยเรอรง/ทพพลภาพ) เพอผสงอาย

สถานทจดบรการ

19. สถานทตงแยกเปนสดสวนเพอจดบรการ ทเขาถงการบรการงายและสะดวก

20. มสงอ านวยความสะดวก เชน ความสะอาดของ หองน า ราวจบ ทนงรอ เหมาะสมและเพยงพอ

21. มการประชาสมพนธในเรองการจดบรการรปแบบ การดแลระยะยาว (เจบปวยเรอรง/ทพพลภาพ) เพอผสงอายของโรงพยาบาล

230

ความพรอมของโรงพยาบาล ในการจดบรการดแลระยะยาว

ระดบความความคดเหน นอย ทสด

นอย ปานกลาง

มาก มาก ทสด

22. สถานทในการจดบรการรปแบบการดแลระยะยาว (เจบปวยเรอรง/ทพพลภาพ) เพอผสงอาย ตงอยใกลบาน/ชมชน

บคลากรทางดานสขภาพ 23. เจาหนาทมจ านวนเพยงพอในการจดบรการดแล ระยะยาว(เจบปวยเรอรง/ทพพลภาพ) เพอผสงอายของโรงพยาบาล

24. เจาหนาทใหค าแนะน า บรการ ดวยทาทและ ค าพดทสภาพ เปนกนเอง มความชดเจน และเขาใจงาย

25. บคลากรและเจาหนาทของโรงพยาบาลทให การบรการตองมความรในเรองการดแลระยะยาว (เจบปวยเรอรง/ทพพลภาพ) เพอผสงอาย

อปกรณในการจดบรการเพอรองรบการดแลระยะยาว ของโรงพยาบาล

26. ความพรอมของอปกรณและเครองมอทางการแพทย เพอการรองรบการจดบรการดแลระยะยาว (เจบปวยเรอรง/ทพพลภาพ) ในโรงพยาบาล

27. มคลงอปกรณ/กายอปกรณ และสามารถยมไปใช ในการดแลผสงอายทบานเชน

1. เครองดดเสมหะ 2. ถงออกซเจน 3. เตยงนอน 4. ทนอนลม 5. รถเขน

6. ไมเทา 2 ขา/ไมเทา 3 ขา 7. walker (โครงโลหะชวยเดน 4 ขา) 8. ชดท าแผล 9. ยาฉดอนซลน 10. ผาออม 11. อนๆ ...............................................................

231