Lecture Peter Tom Jones: "Reasons for being optimistic (from an environmental point of view" (13/10/2016 Opening Green Office, KU Leuven)euven_okt_2016

Transitie naar “low-carbon, circular

economy”: 10 redenen voor optimisme

Dr. Ir. Peter Tom Jones (IOF Onderzoeksmanager SIM² KU Leuven & Voorzitter i-Cleantech Vlaanderen vzw)

13-10-2016, Leuven, Opening Green Office KU Leuven

Transitie van de fossiele, lineaire economie naar een

klimaatvriendelijke, circulaire, veerkrachtige economie

Figuur: VITO

OKT 2016 Terra Reversa/Jones 2


Climate change, the mother of all problems

Eerst het slechte nieuws:

Over het Rockstromdiagram en het

klimaatprobleem


Planetaire

grenzen

worden

doorboord

Verdwijnen van habitat

Invasieve soorten

Opwarming aarde

…

Bron: WWF bewerking van J.

Rockström et al., Nature, 461, 2009


Welkom in het Antropoceen


Zonder (extra) klimaatbeleid neemt temperatuur met

3,7 tot zelfs 4,8°C toe tegen 2100

Grens voor “gevaarlijke

klimaatveranderingen”


Climate change, the mother of all problems

Naar het goede nieuws:

De transitiepaden zijn gekend, realistisch en

worden vandaag volop bewandeld


Systeemtechnologische innovatie en nieuwe

business modellen

Energietransitie – Low-

carbon

• Energie-efficiëntie

• Hernieuwbare energie

• (Super)Smart Grids

Materialentransitie -

Circular

• Slim sluiten

• EcoDesign (LCA)

• Verbruikers gebruikers


Low-carbon circular economy


carbon





Circular

• Slim sluiten

• EcoDesign (LCA)


Schone energie vereist kritieke metalen zoals REEs, indium, germanium, etc.Hernieuwbare energie-infrastructuur vereist staal, koper, nikkel, cement

Schone transportmodi vereisten REEs, lithium, cobaltWaterstofeconomie vereist zink en platinum


Systeemtechnologische innovatie en nieuwe

business modellen


carbon





Circular

• Slim sluiten

• EcoDesign (LCA)


10 redenen om

optimistisch te zijn


1. (Energiegerelateerde) CO2 emissies stabiliseren

voor het eerst wereldwijd… (Data: IEA, 2016)1


1. (Energiegerelateerde) CO2 emissies stabiliseren

voor het eerst wereldwijd… (Data: IEA, 2016)1


2. Cleantech transitie in China gaat sneller

dan vooropgesteld in eigen doelstellingen2



dan vooropgesteld in eigen doelstellingen

• Theorie:

o INDC China in Parijs 2015: Piek in CO2

emissies in 2030

• Realiteit (cijfers 2015):

o Steenkoolconsumptie: - 3,7%

o Energie-intensiteit: - 5,6%

o Steenkoolimport: - 30%

o Zonne-energie (op net aangesloten): + 74%

o Windenergie (op net aangesloten): + 33%

o J. Legget: “It looks as though total CO2

emissions may have peaked in 2014, fully 16

years ahead of the national 2030 target”

2



dan vooropgesteld in eigen doelstellingen2


3. Klimaatbeleid dubbelsporig succes

• “…limit planetary warming to well

below 2 °C, urging nations to

pursue an even stricter target, 1.5

°C”

• “Countries will assess their

progress towards reducing

emissions in 2018, and must

revisit their climate pledges every

five years, beginning in 2020”

• “The agreement creates a

transparent system for measuring,

reporting and verifying emissions”

3


Naar 2,7°C met huidige afspraken van Parijs

(t.o.v. 4+ °C met BAU)

Grens voor “gevaarlijke

klimaatveranderingen”

Temperatuurstijging indien

beloftes van INDC’s

worden nagekomen

3


Stevige hoop op een versneld in werking

treden is inmiddels bevestigd3

Status 27-9-2016: 60 landen ratificeerden klimaatverdrag (eerste grens

overschreden). Samen goed voor 48% emissies.

Status 5-10-2016: EU ratificeert verdrag & tweede grens bereikt (> 55% emissies)

– Verdrag gaat van kracht vanaf 4-11-2016


Parijs is gebaseerd op aanpak van bottom-up

klimaatbeleid

UNFCCC Proces COP(1-21) (post-)Kyoto...

Bottom-up proces: gemeenten, steden,

provincies, bedrijven nemen het voortouw...

Heel moeilijk...

Én

én Hoopgevend… Lokale

overheden sneller pro-actief

3


Stedelijke klimaatcoalities fuseren tot Global

Covenant of Mayors for climate and energy

EU Covenant of Mayors

• 6,635 Burgemeesters &

211 miljoen inwoners

(status 21-4-2016)

• CO2 reducties:

o > 20% reductie (tegen 2020)

o 40% reductie (tegen 2030

UN Compact of Mayors

• Opgestart door UN

Secretary-General Ban Ki-

moon and &, Michael R.

Bloomberg

• Aangestuurd door C40

Cities Climate Leadership

Group, ICLEI (Local

Governments for

Sustainability) e.a.

3


4. Disinvestment-beweging wint heel snel aan

invloed

Om de opwarming te beperken tot maximum 2°C moet de hoofdmoot van de fossiele

grondstofvoorraden (steenkool, aardolie, gas) in de grond blijven

4


> 500 pensioenfondsen, steden, religieuze groepen,

universiteiten, foundations 3,4 triljoen dollar “divested”4

“Stranded assets”


“Expect a stampede at some point soon” (J. Legget, June 5, 2016)

4

Credits image: J. Leggett, Mechelen, 2015)


5. Fossiele bedrijven gaan failliet… met

steenkoolsector voorop

• Steenkoolbedrijven :

o Peabody Energy, Arch Coal, …

5


5. Fossiele bedrijven gaan failliet… met

steenkoolsector voorop

• Steenkoolbedrijven :

o Peabody Energy, Arch Coal, …

• Schaliegas en -oliebedrijven

• Zelfs oliebedrijven doen het

slecht als gevolg van:

o Lage olieprijzen & steeds duurder

wordende ontginning

o Klimaatbeleid

o Afbouw subsidies (cf. G7,

Wereldbank, OESO, etc.)

(hoewel nog te traag!)

5


6. Hernieuwbare energie breekt helemaal

door (ondanks historisch lage olieprijzen en riante subsidies voor fossiele energie)6


6. Hernieuwbare energie breekt helemaal

door (ondanks historisch lage olieprijzen en riante subsidies voor fossiele energie)6


Zelfs The Economist heeft het begrepen


Bevestigd door het Amerikaanse Department

of Energy


Bevestigd door het Amerikaanse Department

of Energy


Jobs in de energiesector: cleantech versus

fossiel

[Bron:

McKinsey 2012]

6


Influx hernieuwbare energie op te vangen

door energie-opslag, smart grids en DSM

50% van nieuwe (kleine)

fotovoltaïsche installaties

in Duitsland met energie-

opslag uitgerust

6

Credits image: J. Leggett, Mechelen, 2015


7. Elektrificatie van transport is niet meer

tegen te houden7

• Financial Times: “Europe’s focus on diesel may have

driven its car industry up a technological dead end”

• Verkoop van EVs steeg (wereldwijd) met 60% in 2015 (cf.

verkoop PV-installaties in zelfde jaar steeg met 50%)



tegen te houden7


Cf. cijfers Amerikaanse Department of Energy



tegen te houden7

Credits image: J. Leggett, Mechelen, 2015)


8. Peer-to-peer economie (P2P) doet zijn

intrede

• P2P: economie waarin “gelijken” samen

produceren, consumeren en innoveren

• P2P in de virtuele sfeer:

o Open source (cf. Wikipedia, Linux) & Open

Access

• P2P in de fysieke productie en consumptie:

o Open design & fab labs

o Deeleconomie

• Coöperatie & delen: Weggeef- en

kringwinkels, autodelen

• [Oppassen voor commerciële

deelplatformen zoals Uber, Airbnb]

8


8. Peer-to-peer

economie (P2P)

doet zijn intrede

8


9. Circulaire economie in volle opgang9

Ellen McArthur Foundation

McKinsey


9. Circulaire economie in volle opgang9

Triple win (K. Vella – EC DG ENV):

• Minder CO2 emissies (tot 70% reductie)

• Jobcreatie

• Besparingen voor bedrijven = 1.800 miljard/jaar

tegen 2030


9, Circulaire economie & nieuwe businessmodellen:

van verbruiken naar (her)gebruiken10


10. Zelfs stortplaatsen leveren nieuwe

grondstoffen: “circular economy on speed”

Jones & Binnemans, 2015

10


Enhanced Landfill Mining: Vlaanderen =

koploper – Afval Energie + Materialen

Bron: Knack, 2012

10


Breakthrough technologie op komst… beyond

incineration10


10 redenen om optimistisch te zijn

1. CO2-emissies stabiliseren voor

het eerst wereldwijd.

2. China sluit haar

steenkoolcentrales en goes

cleantech.

3. De doorbraak in het mondiale

klimaatbeleid

4. De doorbraak van de

disinvestment-beweging

5. Fossiele energiebedrijven

boeren (snel) achteruit.

6. Hernieuwbare energie breekt

het ene record na het andere.

7. Elektrificatie wagenpark komt

op gang.

8. Peer-to-peereconomie doet zijn

intrede.

9. Circulaire economie is het

nieuwe Leitmotiv.

10. Zelfs stortplaatsen leveren

nieuwe grondstoffen.


Conclusies


Dank voor de aandacht!


Environment

Lecture Peter Tom Jones: "Reasons for being optimistic (from an environmental point of view" (13/10/2016 Opening Green Office, KU Leuven)euven_okt_2016