FRBR en Open Vlacc

Voor Open Vlacc catalografen

Rosa.Matthys@bibnet.be

Brussel, 27 november 2014

Programma

1. Voormiddag

• FRBR: wat, waarom en hoe?

• FRBR in aquabrowser

• FRBR in Aleph

2. Namiddag

• Workflow catalogiseren en rubriceren

11/28/2014 2

Documentatie FRBR

• Ifla publicatie 1998 (herz. ed. 2009) http://www.ifla.org/files/assets/cataloguing/frbr/frbr.pdf

• http://www.loc.gov/cds/downloads/FRBR.PDF

11/28/2014 3

Documentatie Nederlands

Open Vlacc regelgeving

FRBR theorie en invoerafspraken

11/28/2014 4

5

Wat is FRBR?

Functional Requirements for Bibliographic Records

Internationaal catalogiseerniveau voor alle materialen • Entiteiten-relatie model

Entiteiten Attributen van entiteiten Relaties tussen entiteiten

• Gebruikersdoelen Find Identify Select Obtain

11/28/2014

Werk

Expressie

Manifestatie

Item

Is gerealiseerd door

is verwezenlijkt in

Bestaat uit 1 of meerdere exemplaren één

veel

Groep1

11/28/2014 6

To her son these words conveyed an extraordinary joy, as if it

were settled, the expedition were bound to take place, and the

wonder to which he had looked forward, for years and years it

seemed, was, after a night’s darkness and a day’s sail, within

touch.

= Werk

Time

passes

Mrs

Ramsey

Stream of

consciousness

painting

Lily

Briscoe

ISBN 2

= manifestatie 2

ISBN 1

=manifestatie 1

Engels

origineel

= expressie 2

Nederlandse

vertaling

= expressie 1

Attributen van groep 1

• Werk – oorspr. titel – datum – ID vb. Viaf workid

– Vorm vb roman, toneel, film…

– enz.

• Expressie – ID vb. ISTC, NSTC, M4Bwork

– Vorm vb. tekst, audio, …

– Taal – Datum – enz.

• Manifestatie – ID vb. ISBN – Titel – verantwoordelijkheidsvermelding – Editie – Impressum – Materiaaldrager – Collatie – enz.

• Item

– barcode – leverancier – Locatie/sublocatie – Prijs – signatuur – enz.

11/28/2014 9

Work

Expression

Manifestation

Item

Groep 2

many

is owned by

is produced by

is realized by

is created by

Person

Corporate Body

Family

11/28/2014 10

Attributen van groep 2 (authority data)

FRAD

Personen • Voorkeurvorm

• Titel van de persoon

• Geboorte- en sterfdatum

• Identifier vb. ISNI, VIAF, lokaal authority id.,…

• Beroep of bezigheid

• Land van activiteit

• Taal van de persoon

• Niet-voorkeurvormen

• …

11/28/2014 11

Werk

Groep 3

has as subject

Expression

Manifestation

Item

Person

Corporate Body

Work

Concept

Object

Event

Place

has as subject

has as subject

Family

11/28/2014 12

3 FR’s van IFLA

Groep 1:

Werk

Expressie

Manifestatie

Item

Groep 2:

Persoon

Corporatie

Familie

Groep 3:

Plaats

Gebeurtenis

Object

Concept

FRBR FRAD

FRSAD

Geïntegreerd in RDA

11/28/2014 14

Open Vlacc vandaag

Werk

Expressie

Manifestatie

Groep 2

Groep 3

11/28/2014 15

Waarom FRBR?

• Betere presentatie van metadata: opslag # presentatie

• De gebruiker kan informatie “op maat” vinden en reserveren

• Goedkoper en eenvoudiger catalografie door hergebruik van metadata

• Metadata creëren voor een webomgeving

11/28/2014 16

Hoe presenteren?

• Amazon

• Worldcat

Groep 1

werk

Expressies/manifestaties

werk

Expressies/manifestatie

11/28/2014 17

Hoe presenteren? Google knowledge graph

Groep 2

Groep 1 werk

11/28/2014 18

FRBR in aquabrowser

“werk”

manifestatie

19 expressies/manifestaties expressie

manifestatie

Groep 2

Groep 3

11/28/2014 19

Recordverrijking voor FRBR

+ FRBR work key

+ FRBR words

+ FRBR link

11/28/2014 20

FRBR Werksleutel <frbr_key>DeontdekkingvandehemelMulischHarryA</frbr_key>

<frbr_key>DeontdekkingvandehemelMulischHarryA</frbr_key>

<frbr_key>DeontdekkingvandehemelMulischHarryA</frbr_key> 11/28/2014 21

MARC21 Werk algoritme

1. 130|a|m|n|r|f|g|p|k|o – Uniforme titel anonieme werken frbr_key=BeatrijsA

2. 240|a|m|n|r|f|g|p|k|o + 100|a/110|a – Uniforme titel + uniforme naamingang van de hoofdauteur frbr_key=StabatMaterVivaldiAntonioS

3. 534|a + 100|a/110|a – Originele titel + uniforme naamingang van de hoofdauteur – Voor vertalingen – non-fictie : 534|a volledig – fictie: 534|a tot voor dubbele punt frbr_key=CienañosdesoledadGarcíaMárquezGabrielA

4. 245|a(|b)|n|p + 100|a/110|a – Fictie: publicatietitel zonder ondertitel + uniforme naamingang van de hoofdauteur frbr_key=DeontdekkingvandehemelMulischHarryA - voor non-fictie ook ondertitel 245|b + uniforme naamingang van de hoofdauteur frbr_key=InEuropareizendoordetwintigsteeeuwMakGeertA

11/28/2014 22

Materiaalaanduiding

In een aantal gevallen is er een bijkomende rol voor

• 245|h

• LDR pos 6 record type

11/28/2014 23

Deel & geheel relaties

<frbr key>TrueblueMadonnaS <frbr key>

<frbr_key> TrueblueMadonnaM</frbr_key> 11/28/2014 24

frbr_key=NemequittepasBrelJacquesS

frbr_key=NemequittepasBrelJacquesA

frbr_key=NemequittepasBrelJacquesM

Geen groepering muziek cd, track en boek

Geen FRBR-key bij

• Records zonder 100/110 of 130-veld

• 245$h ARTIKEL

• 245$h TIJDSCHRIFT

• 245$h KRANT

• 245$h DOCUMENTATIEMAP

• 245$h KIT

11/28/2014 26

FRBR Words Leggen een relatie tussen verschillende “gekende” titels van een werk

<frbr_words>De ontdekking van hemel Die Entdeckung des Himmels El

descubrimiento del cielo The discovery of heaven La découverte du

ciel scoperta Odkrycie nieba</frbr_words>

<frbr_key>DeontdekkingvandehemelMulischHarryA</frbr_key

>

11/28/2014 27

FRBR Link legt een relatie tussen een werk en publicaties ‘over’ het werk

11/28/2014 28

FRBR-key opzoeken in

Aquabrowser http://zoeken.bibliotheek.be/?c_librarian=true&c_debugdata=true&c_field=frbr_key

http://limburg.bibliotheek.be/?c_field=frbr_key&c_librarian=true

Enz.

11/28/2014 29

Impact op catalografie

Keuzes en aandachtspunten

• Bepalen wanneer nieuw werk?

• Bepalen hoofdauteur 100/110

• Bij vertalingen altijd 534 oorspronkelijke titel

• Ondertitel bij 245 en 534? # fictie en non-fictie

• Soms 240 uniforme titel toevoegen

• Vorm trefwoord = ‘werk-sleutel’

11/28/2014 31

Wanneer nieuw werk?

Roman vs verstripping 2 werken

Roman vs luisterboek 1 werk

Roman vs hoorspel(bewerking) 1 werk, bij bewerking 2 werken

Roman vs toneelbewerking 2 werken

Roman vs verfilming 2 werken

Roman vs makkelijk lezen editie 1 werk

Roman vs bewerking voor de jeugd 2 werken

…

11/28/2014 32

Original

Work - Same

Expression

Same Work –

New Expression New Work Cataloging Rules

Cut-Off Point

Derivative Equivalent Descriptive

Facsimile

Reprint

Exact

Reproduction

Copy

Microform

Reproduction

Variations

or Versions

Translation

Simultaneous

“Publication”

Edition

Revision

Slight

Modification

Expurgated

Edition

Illustrated

Edition

Abridged

Edition

Arrangement

Summary Abstract Digest

Change of Genre

Adaptation

Dramatization

Novelization Screenplay

Libretto

Free

Translation

Same Style or

Thematic Content

Parody

Imitation

Review

Criticism

Annotated

Edition

Casebook

Evaluation

Commentary

Een familie van werken

11/28/2014 33

Auteur 100/110

• Bepalen hoofdauteur 100/110 (bewerkingen!)

• Gedeelde verantwoordelijkheid: zelfde keuze eerste auteur voor alle expressies/manifestatie vb. strips

• Zelfde werk verschijnt onder afwijkende auteursnaam (pseudoniem) vb. Barbara Vine – Ruth Rendell

http://zoeken.bibliotheek.be/?q=labyrint%20ruth&c_debugdata=true&c_field=frbr_key&c_librarian=true

11/28/2014 34

Geen groepering omwille van geen 100

11/28/2014 35

534 groepeersleutel bij vertalingen

11/28/2014 36

+ 534: La petite robe de Paul

534 uit externe bron / Open Vlacc

11/28/2014 37

Specifieke oorspronkelijke titel

11/28/2014 38

534 overnemen uit index

11/28/2014 39

F3 > index TIOR 534

Ctrl F3 > index TIT 245

Aleph index F3 of Ctrl F3

11/28/2014 40

534: Souviens-toi d'Enola Gay

Geen 534: Souviens-toi d'Enola Gay

534: La maison du Dr Zack

Geen 534: La maison du Dr Zack

534: La maison du Docteur Zack

Voorbeelden 534 groepeersleutel

11/28/2014 41

http://zoeken.bibliotheek.be/?q=stem%20van%20de%20roos

041$h en 534: oorspronkelijke taal en titel

500: de titel waaruit vertaald is

Vertaling van een vertaling

11/28/2014 42

Werken in niet-Latijns schrift

• 245 mag in niet-Latijns schrift

• Altijd 240 of 534 toevoegen in Latijns schrift voor FRBR-sleutel

• Bij werken in de oorspronkelijke taal en niet-Latijns schrift + getranslitereerde 240

• Bij vertalingen + getranslitereerde titel in 534 (overnemen uit index F3/Ctrl F3)

11/28/2014 43

http://zoeken.bibliotheek.be/?q=dostojevski%20dubbelganger&c_debugd

ata=true&c_field=frbr_key&c_librarian=true

Hoofdtitel 245 / Fictie

http://zoeken.bibliotheek.be/?q=mieke%20maaike%27s%20jeugd%20boon&c_debugdata=true&c_field=frbr_key&c_librarian=true

• Ondertitel geen deel van FRBR-sleutel

• Ook groepering met analytische records

• Geen groepering met 505 titels (bevat-annotatie)

11/28/2014 44

Fictie met significante ondertitel> Uniforme titel

Aleph editor

Oplossing: uniforme titel met ondertitel

Hoofdtitel 245 / Non-fictie

• Ondertitel is deel van FRBR-sleutel

• Uniforme titel http://zoeken.bibliotheek.be/?q=pleidooi%20david&c_debugdata=true&c_field=frbr_key&c_librarian=true

11/28/2014 48

240 Uniforme titel

Bij verschillende oorspronkelijke titels > Uniforme titel bepalen http://zoeken.bibliotheek.be/?q=alice%20in%20wonderland&c_debugdata=true&c_field=frbr_key&c_librarian=true

+

Authority:

130 Alice’s adventures in wonderland

430 Alice in wonderland

11/28/2014 49

240 bij speelfilms

• http://zoeken.bibliotheek.be/?q=a%20bout%20de%20souffle

11/28/2014 50

Trefwoord bij FRBR-link

• Een “werk” over “een werk”

• Trefwoordvorm = frbr-sleutel

• Afspraken voor persoonsnamen als onderwerp die een subveld t bevatten (IN: Inventaris trefwoordenafspraken) – Ondertitel

– 8 basistalen

– Meerdere auteurs

– …

11/28/2014 51

Conclusie?

• Vandaag manifestatiebeschrijvingen met elementen van “werk” en “expressie”

• Publiekscatalogus: “FRBR-achtige presentatie” op basis van een algoritme

• Bij catalogiseren top down denken: wat is het “werk” ?

• Alle expressies en manifestaties op dezelfde wijze ontsluiten

11/28/2014 52

Toekomst?

• RDA brengt FRBR-logica in catalogiseersystemen

• Data architectuur gebaseerd op entiteiten

• Werk, expressie, namen en onderwerpen

• Identifiers /URI’s

• Linked data model

11/28/2014 53

Vragen?

11/28/2014 54