การจั�ดหมวดหม� สารสนเทศ ระบบ

หอสม�ดร�ฐสภาอเมร�ก�น

ส�งศร� ด�ศร�แก�วมหาว�ทยาลั�ยขอนแก�น

ความหมาย แลัะความส าค�ญ

@ เป็#นการจั�ดการองค$ความร� อย�างเป็#นระบบ @ การก าหนดหมวดหม�สารสนเทศแต่�ลัะสาขาว�ชา เพื่)*อป็ระโยชน$ ในการเข�าถึ.งทร�พื่ยากรท�*ต่�องการ @ การอ านวยสะดวกในการจั�ดเก/บเพื่)*อการบร�การ ท�*ม�ป็ระส�ทธิ�ภาพื่

ค�ณสมบ�ต่�ของระบบการจั�ดหมวดหม�

-ม�ขอบเขต่ท�*ช�ดเจัน

-เป็#นระบบ-ม�ความย)ดหย��นแลัะสามารถึป็ร�บขยายได�-ม�ความกระช�บ ได�ความหมายท�*ช�ดเจัน-ม�ด�ชน�ช�วยค�น

-เป็#นระบบผสม-หมวดหม�ไม�ได�น าต่�วอ�กษรท�กต่�วมาใช�เป็#นส�ญญลั�กษณ$-การแบ�งหมวดหม�หน�งส)อเป็#นไป็ต่ามหลั�กป็ฏิ�บ�ต่� (Practical system ) -ไม�ม�กฏิเกณฑ์$ต่ายต่�ว-แต่�ลัะหมวดจัะแยกก�นขอบเขต่แลัะเน)8อหาความร�ท�*ขยายออกต่ามจั านวนของหน�งส)อ

General point

- - PrefacePreface- Broad - Broad outlineoutline- Detailed - Detailed outlineoutline-The -The schedule, schedule, itselfitself-Any -Any necessary necessary auxiliary auxiliary tablestables- Detailed - Detailed indexindex

1. โครงสร�างระบบ แบ�งออกเป็#น 20 หมวด A – Z (ยกเว�น I O X Y )

2. ภายใต่�หมวดหม�ใหญ� แบ�งเป็#นหมวดหม�ย�อย ป็ระกอบด�วยต่�วอ�กษร

2 ต่�ว หร)อ 3 ต่�ว ยกเว�นหมวด E, F, G แลัะ Z

3. ภายใต่�หมวดหม�ใหญ� แลัะย�อย ม�การแบ�งให�ลัะเอ�ยดโดยเพื่�*มเลัขหมต่�8งแต่�

1-9999

4. โครงสร�างต่ารางจั าแนกเลัขแต่�ลัะหมวด ม� 2 ป็ระเภท ค)อ 4.1 โครงสร�างภายนอก ( External format) 4.2 โครงสร�างภายใน ( Internal format)

1.โครงสร�างภายนอก ( External format)

1. ค าน า ( preface หร)อ Prefatory note ) บอกป็ระว�ต่�ความเป็#นมาของแผนการจั�ดหมวดหม�น�8น ๆ

2. บทสร�ป็ย�อ (Synosis) บอกหมวดย�อยของแต่�ลัะหมวด

3. โครงร�าง ( Outline) บอกต่�วเลัขต่�อจัากหมวดย�อยอย�างกว�าง ๆ ม�รายลัะเอ�ยดมากกว�าบทสร�ป็ย�อ

4. ต่ารางจั าแนกเลัข ( Schedules) ค)อส�วนท�*บอกเลัขหม�แลัะเน)8อหาอย�างลัะเอ�ยด ภายในม�การเร�ยงลั าด�บจัากกว�างไป็หาแคบ

-> General work ->Special..

1.โครงสร�างภายนอก ( External format)

6. ด�ชน� (Index) เป็#นรายการค าท�ายเลั�ม เร�ยงต่ามลั าด�บต่�วอ�กษรใช�ส าหร�บเช)*อมโยงไป็หาหมวดหม�ภายในหมวดหม�น�8น ๆ

5. ต่ารางช�วย ( Axiliary tables) เป็#นต่ารางท�*ใช�ป็ระกอบก�บเลัขหม�ส าหร�บการแบ�งย�อยให�ลัะเอ�ยดลังไป็ ส�วนใหญ�อย�ท�ายของหมวด

7. ภาคเพื่�*มเต่�มแลัะแก�ไขเป็ลั�*ยนแป็ลัง ( Supplementary

pages of additions and changes)

2.โครงสร�างภายใน ( Internal format)

ภายในหมวดย�อยม�การจั าแนกเป็#น 7 ป็ระเภท เพื่)*อแสดงลั�กษณะของงาน ป็ระเภท แลัะเน)8อหาของหน�งส)อ เร�ยกว�า Martel’s Seven points ( Wynar,1980: 446)

1. General form: periodicals, societies, dictionaries,etc. 2. Theory. Philosophy 3. History 4. Treatises. General works 5. Law, Regulations, State relations 6. Study and teaching 7. Special subjects and their subdivision from general to specific

กลั��มท�* 1 หมวด A เก�*ยวก�บเร)*องท�*วไป็แลัะรวมเร)*อง ได�แก� สาราน�กรม หน�งส)อดรรชน�ท�*วไป็ หน�งส)อรายป็: ท�*วไป็ รวมเร)*อง สมาคมต่�าง ๆ ฯลัฯ

กลั��มท�* 2 หมวด B-P เก�*ยวก�บเร)*องของมน�ษยศาสต่ร$แลัะส�งคมศาสต่ร$

กลั��มท�* 3 หมวด Q-V เก�*ยวก�บเร)*องว�ทยาศาสต่ร$ธิรรมชาต่�แลัะเทคโนโลัย�

กลั��มท�* 4 หมวด Z เก�*ยวก�บบรรณาน�กรมสาขาว�ชาต่�าง ๆ แลัะบรรณาร�กษศาสต่ร$

ใช�ต่�วอ�กษรโรม�น A – Z    เป็#นส�ญลั�กษณ$แทนเน)8อหาของหน�งส)อด�งน�8

A     ความร�ท�*วไป็  (General Works) B     ป็ร�ชญา จั�ต่ว�ทยา ศาสนา  (Philosophy  Psychology,

Religion) C     ศาสต่ร$ท�*เก�*ยวข�องก�บป็ระว�ต่�ศาสต่ร$ (Auxiliary Sciences of History) D    ป็ระว�ต่�ศาสต่ร$ท�*วไป็ ป็ระว�ต่�ศาสต่ร$โโลักเก�า   (History : General and Old 

World)

E-F      ประวั�ติ�ศาสติร� : อเมร�กา  (History : America) G        ภู�ม�ศาสติร� โบราณคดี�  นั�นัทนัาการ  (Geography, Antropology, Recreation) H        ส�งคมศาสติร�  (Social Sciences) J        ร�ฐศาสติร�  (Political Science)

K          กฎหมาย  (Law) L          การศ!กษา (Education) M          ดีนัติร� (Music and Books on Music)

N          ศ�ลปกรรม (Fine Arts) P          ภูาษาและวัรรณคดี�  (Philology

and  Literatures)

Q          ว�ทยาศาสต่ร$  (Science) R          แพื่ทยศาสต่ร$  (Medicine) S          เกษต่รศาสต่ร$ (Agriculture) T          เทคโนโลัย�  (Technology) U        ย�ทธิศาสต่ร$ (Military Science) V          นาว�กศาสต่ร$ (Naval Science) Z          บรรณาน�กรม แลัะบรรณาร�กษศาสต่ร$ (Bibliography, Library Science)

H   ส�งคมศาสต่ร$ท�*วไป็ HA   สถึ�ต่� HB   ทฤษฎี�ทางเศรษฐศาสต่ร$ HC   ป็ระว�ต่� สถึานการณ$ทางเศรษฐก�จั ผลั�ต่ผลัชาต่� HD   ป็ระว�ต่�เศรษฐก�จั สภาพื่การณ$แลัะองค$การของ

การเกษต่รแลัะอ�ต่สาหกรรมด�าน ท�*ด�นสหกรณ$

แรงงาน แลัะอ�ต่สาหกรรม

LC ม�การก าหนดหมวดหม�ด�วยว�ธิ�ต่�าง ๆ 8 ว�ธิ�ด�วยก�น ค)อ

1. ก าหนดหมวดหม�โดยต่รง 2. การใช� A-Z 3. การใช�เลัขค�ต่เต่อร$สงวน ( Reserve cutter

numbers)

4. การใช�เลัขค�ต่เต่อร$ซ้�อน( Double cutter numbers)

LC ม�การก าหนดหมวดหม�ด�วยว�ธิ�ต่�าง ๆ 8 ว�ธิ�(ต่�อ)

5. การใช�เลัขค�ต่เต่อร$ต่าม (Successive cutter numbers)

6. การแบ�งย�อยเลัขหม�แบบเด�ยวก�น 7. การกระจัายภายในเลัขหม� 8. การใช�ต่าราง

เป็#นการก าหนดท�*ต่รง แลัะง�ายท�*ส�ด เช�น

RT Nursing 1 Periodicals 3 Congresses

เป็#นการแบ�งย�อยโดยใช�เลัขค�ต่เต่อร$ A-Z ต่ามด�วยเลัขอารบ�ค ส�วนใหญ�เป็#นการแบ�งย�อยต่ามเน)8อหาเฉพื่าะ แลัะช)*อภม�ศาสต่ร$

ต่�วอย�าง RT Nursing By region or country North America 4 United States 5.A-Z by region or

state,A-Z

เป็#นการก าหนดเลัขค�ต่เต่อร$ซ้.*งสงวนไว�ส าหร�บการจั�ดหมวดหม�งานป็ระเภทใดป็ระเภทหน.*ง อาจัจัะเป็#นการแบ�งย�อยต่าม ลั�กษณะของงาน หร)อการแบ�งต่ามภม�ศาสต่ร$ แบ�งเป็#น

1. ก าหนดไว�คงท�* 1 ต่�ว เช�น HD Special industries and trades Mineral and metal… other nonferrous metals 9539.A1A-Z Periodicals. Societies,ect. .A2A-Z General work .A3A-Z By region or country

2. แบบใช�เป็#นช�วงเลัขค�ต่เต่อร$ ต่�วอย�างHD Economic history and conditions

International cooperation

1428 General work

Documents

1429.A1-5 Its’ publication

.A6 …..

.A7-Z By region or country,A-Z

3. แบบท�*ข.8นต่�นด�วยต่�วอ�กษรต่�วเด�ยวก�น ต่�วอย�าง HD 1429.A1-5

กระจัาย .A1 ->.A5 .A1- ABCDE .A2- FGHIJ .A3- KLMNO .A4- PQRST .A5- UVWXYZ

เป็#นการน าเลัขค�ต่เต่อร$มาใช�ซ้�อนก�น 2 คร�8ง

ต่�วอย�าง HD9539.A1S4หมวดหม�น�8ค)อวารสารเก�*ยว

ก�บโลัหะป็ลัอดสน�ม

ค าอธิ�บาย .A1 = ค�ต่เต่อร$

รายการหลั�กช)*อส�*งพื่�มพื่$ต่�อเน)*อง

S4 = ค�ต่เต่อร$ลั�กษณะงานค)อวารสาร

เป็#นการกระจัายเลัขค�ต่เต่อร$เพื่)*อให�เก�ดความลัะเอ�ยดมากย�*งข.8น ม�การระบ�ให�ใช� ว�า“Under each…” แบ�งเป็#น 2 ป็ระเภท

1.การใช�วงเลั/บ แทนการลั าด�บ ด�งต่�วอย�างN Study of the history of Art

United state

390 Other countries,A-Z (Under each

(using two successive cutter

numbers))

(1) General work

(2) Special University,school etc.

ต่�วอย�าง (ต่�อ)N390.T52M3

ค าอธิ�บาย N390= การเร�ยนการ

สอนเก�*ยวก�บป็ระว�ต่�ศาสต่ร$ ศ�ลัป็ะ

.T52 =เลัขค�ต่เต่อร$ป็ระเทศไทย

ท�*ระบ�มหาว�ทยาลั�ย M3= เลัขค�ต่เต่อร$ มหาว�ทยาลั�ย

มหาสารคาม

2. ใช�ต่�วอ�กษร .x แทนการลั าด�บ ต่�วอย�าง.x Periodicals,societies

.x2 General work, history

.x3 Local, A-Z

.x4 Firms, A-Z

--------------------

HD

9696

.R364T3

HD9696=อ�สาหกรรมว�ทย�.R36= ค�ต่เต่อร$ว�ทย� (radio)4T3= มาจัาก .x4 บร�ษ�ทธิาน�นทร$

เป็#นการแบ�งย�อยเลัขหม�ด�วยว�ธิ�เด�ยวก�นก�บเลัขหม�ในหมวดหม�อ)*นท�*ได�ก าหนดไว�แลั�ว ม�ค าระบ�ว�า

“ divided like…..” “ Subdivided like…” “Arranged like….” “Subarranged like….”ต่�วอย�างUA 920-915 divided like UA910-915

เป็#นการก าหนดช�วงเลัข เพื่)*อใช�กระจัายต่ามภม�ศาสต่ร$

ต่�วอย�างHD Societies: Secret,Benevolent,etc.

Club

By region or country

Under each country

(1) Year book

(3) General work

(4) By State,A-W

(5) By city,A-Z

HS2721 -2725 Unite States3051- 3055 Asia3061-3065 India----------------------การก%าหนัดีหมวัดีหม�& ให(เร�ยงล%าดี�บช่&วังเลข เท�ยบไล&เร�ยงติามล�กษณะของส�,งพิ�มพิ�นั�.นั ๆ เช่&นั

HS 3065.N4 หมายถึ.ง สโมสรในป็ระเทศอ�นเด�ย ท�*เม)องน�วเดลัลั�

การใช�ต่ารางการใช�ต่าราง 1. ต่ารางภายใน ( Internal table) ค)อต่ารางท�*ป็ระกอบด�วยเลัขหม�

ท�*ก าหนดให�ใช�เป็#นต่ารางขยายได� อาจัจัะอย�ก�อนหร)อหลั�ง เลัขหม�น�8นก/ได� 2. ต่ารางช�วย ( Auxiliary table) เป็#นต่ารางท�*ก าหนดข.8นมาเพื่)*อใช�

ก�บเลัขหม�ได�ท�8งหมด แลัะบางต่ารางก/น าไป็ใช�ก�บหมวดหม�อ)*น ๆ ได�ด�วย ต่ารางช�วยจัะอย�ต่อนท�ายเลั�มของหน�งส)อต่ารางเลัขหม� เช�น หมวด H, N แลัะ T

3. ต่ารางลัอย (Floating table) ค)อต่ารางท�*ก าหนดเลัขผ�แต่�งของระบบร�ฐสภาอเมร�ก�น เพื่)*อใช�ป็ระกอบเลัขหม�ในการแบ�งย�อยเน)8อหาต่ามภม�ศาสต่ร$ หร)อเน)8อหาเฉพื่าะ

เป็#นส�วนท�*ใช�จั าแนกเลัขหม�ให�ลัะเอ�ยด แลัะเฉพื่าะเจัาะจังย�*งข.8น ภายใต่�ค าส�*งให�แบ�งย�อยได�ต่ามช)*อภม�ศาสต่ร$ ช)*อป็ระเทศ แลัะจั�งหว�ด แบ�งออกเป็#น 3 ป็ระเภท

การใช�ต่าราง ( ต่�อ ) การใช�ต่าราง ( ต่�อ )

ลั�กษณะของต่าราง แบ�งออกเป็#น 5 ลั�กษณะ ด�งน�81 . ต่ารางว�ธิ�เข�ยน ( Form table) ม�ลั�กษณะท�*ระบ�ถึ.งว�ธิ�การหร)อรป็

แบบท�*ใช�เสนอเน)8อหาทางว�ชาการ เช�น วารสาร ค�ม)อ ต่ ารา นามสงเคราะห$ ป็ระว�ต่� เช�น

หมวด K, KF 2. ต่ารางภม�ศาสต่ร$ ( Geographical table) ม� 2 รป็แบบ ค)อ

21. ต่ารางก าหนดเลัขค�ต่เต่อร$ช)*อป็ระเทศแลัะช)*อทางภม�ศาสต่ร$ไว� ให�ใช�ป็ระกอบเม)*อม�การระบ�ให�ใช� เช�น By region or country, A-Z

2.2 ต่ารางท�*แสดงต่�วเลัขส าหร�บช)*อป็ระเทศ ภม�ภาค จัะใช�บวกก�บเลัขท�*ก าหนดไว�

การใช�ต่าราง ( ต่�อ ) การใช�ต่าราง ( ต่�อ )

3. ต่ารางแบ�งสม�ย ( Chronological table) ค)อ ต่ารางท�*แบ�งต่ามสม�ยของเหต่�การณ$ แต่�พื่บไม�มาก ต่�วอย�าง ป็ระว�ต่�ร�ฐธิรรมนญในหมวด JN เป็#นต่�น

4. ต่ารางการแบ�งเฉพื่าะเร)*อง ( Subject subdivision table) ค)อต่ารางท�*ใช�แบ�งเฉพื่าะเร)*อง เช�นต่ารางในหมวด L การศ.กษา ท�*ใช�ส าหร�บสถึาบ�นการศ.กษาต่�าง ๆ ในสหร�ฐอเมร�กา หร)อต่ารางท�*ก าหนดให�แบ�งเฉพื่าะเร)*องต่ามช)*อ A-Z

5. ต่ารางรวม ( Combination table) ค)อต่ารางป็ระเภทท�*รวมต่ารางท�8ง 4 ป็ระเภทไว�ด�วยก�น หร)ออาจัจัะรวม

2 ป็ระการ แลัะ 3 ป็ระเภทก/ถึ)อว�าเป็#นต่ารางรวมเช�นก�น

3. ต่ารางแบ�งสม�ย ( Chronological table) ค)อ ต่ารางท�*แบ�งต่ามสม�ยของเหต่�การณ$ แต่�พื่บไม�มาก ต่�วอย�าง ป็ระว�ต่�ร�ฐธิรรมนญในหมวด JN เป็#นต่�น

4. ต่ารางการแบ�งเฉพื่าะเร)*อง ( Subject subdivision table) ค)อต่ารางท�*ใช�แบ�งเฉพื่าะเร)*อง เช�นต่ารางในหมวด L การศ.กษา ท�*ใช�ส าหร�บสถึาบ�นการศ.กษาต่�าง ๆ ในสหร�ฐอเมร�กา หร)อต่ารางท�*ก าหนดให�แบ�งเฉพื่าะเร)*องต่ามช)*อ A-Z

5. ต่ารางรวม ( Combination table) ค)อต่ารางป็ระเภทท�*รวมต่ารางท�8ง 4 ป็ระเภทไว�ด�วยก�น หร)ออาจัจัะรวม

2 ป็ระการ แลัะ 3 ป็ระเภทก/ถึ)อว�าเป็#นต่ารางรวมเช�นก�น

แบบฝึBกห�ด