به نام خدابه نام خدادانشکده کارافرینیدانشکده کارافرینی

دانشگاه تهراندانشگاه تهران

درس : روش تحقیقدرس : روش تحقیقاستاد : جناب آقای دکتر عربیوناستاد : جناب آقای دکتر عربیون

تهیه کننده: کیهان اسدیتهیه کننده: کیهان اسدی

132132--122122 صفحات صفحات 55فصل فصل

Grounded theoryGrounded theory

گراندد تئوری یا نظریه زمینه ای به گراندد تئوری یا نظریه زمینه ای به عنوان یک روش شناسی برجسته در عنوان یک روش شناسی برجسته در

میان پژوهشهای کیفیمیان پژوهشهای کیفی

این تئوری از داده هایی که به صورت این تئوری از داده هایی که به صورت سیستماتیک و منظم جمع اوری شده سیستماتیک و منظم جمع اوری شده

بدست می اید.در فرایند تشکیل از بدست می اید.در فرایند تشکیل از مقایسه و بررسی ادبیات پیشین تحقیق مقایسه و بررسی ادبیات پیشین تحقیق

استفاده می کنداستفاده می کند

یا تئوری گراندد های ویژگی و یا تعریف تئوری گراندد های ویژگی و تعریفای زمینه ای نظریه زمینه نظریه

و بر اساس و بر اساس منظم منظم اين تئوري به شكلاين تئوري به شكل.. شکل می گیرد شکل می گیردداده هاي واقعيداده هاي واقعي

كه دانش كه دانش است است برای موقعیتی مناسببرای موقعیتی مناسب آن محدود است و تئوري آن محدود است و تئوري مورد موردما درما در

بتوان بر بتوان بر که کهتتیسیسموجود نموجود نقابل اعتنا قابل اعتنا براي آزمون براي آزمون ای ای اساس آن فرضيهاساس آن فرضيه

..کردکردتدوين تدوين

آورندگان پدید نگاه از تئوری آورندگان گراندد پدید نگاه از تئوری گرانددآنآن

پژوهشهای علوم پژوهشهای علوم در درکشف تئوریکشف تئوری... ... ”” منظممنظماجتماعی بر اساس گردآوری اجتماعی بر اساس گردآوری

رسیدن به مرحله ای از رسیدن به مرحله ای از ها... برای ها... برای دادهدادهکه ما که ما موضوع مورد مطالعه موضوع مورد مطالعه ازازشناخت شناخت

را قادر سازد نظریه ای را که بر اساس را قادر سازد نظریه ای را که بر اساس با با ......داده های واقعی ساخته ایم داده های واقعی ساخته ایم

نظریه های موجود مقایسه کنیم.“نظریه های موجود مقایسه کنیم.“((Glazer & Strauss, 1967Glazer & Strauss, 1967)?:)?:

تئوری گراندد از دیگر تئوری تعریفی گراندد از دیگر تعریفی

ی ایی ای روش پژوهش برای تولید تئور روش پژوهش برای تولید تئور……" " که بر اساس گردآوری و تحلیل نظام که بر اساس گردآوری و تحلیل نظام

بنیان نهاده شده است. بنیان نهاده شده است. ها هامند دادهمند دادهگراندد تئوری در طول تحقیق رشد می گراندد تئوری در طول تحقیق رشد می

کند و از رهگذر تعامل مستمر بین کند و از رهگذر تعامل مستمر بین حاصل می حاصل می ها ها گردآوری و تحلیل داده گردآوری و تحلیل داده

““شودشود((Strauss & Corbin, 1994:273Strauss & Corbin, 1994:273))

یک اساس بر تئوری گراندد یک تعریف اساس بر تئوری گراندد تعریفتجربهتجربه

فرایند ساخت یک نظریه مدون از فرایند ساخت یک نظریه مدون از …… ””طریق گردآوری سازمان یافته داده و طریق گردآوری سازمان یافته داده و

تحلیل استقرایی داده ها برای تحلیل استقرایی داده ها برای ی ی ئئپاسخگویی به پرسشهای پژوهشهاپاسخگویی به پرسشهای پژوهشها

که فاقد مبانی نظری کافی درزمینه که فاقد مبانی نظری کافی درزمینه موضوع مورد مطالعه هستند“موضوع مورد مطالعه هستند“

((13861386)منصوریان، )منصوریان،

شیوة به پژوهش اجرای شیوة مراحل به پژوهش اجرای گراندد گراندد مراحلتئوریتئوری

تدوین پرسشهای پژوهش تدوین پرسشهای پژوهشگردآوری داده ها گردآوری داده ها داده ها در سه مرحلهداده ها در سه مرحلهکدگذاری کدگذاری

کدگذاری بازکدگذاری باز محوریمحوری کدگذاری کدگذاریانتخابی انتخابی کد گذاری کد گذاری

:ت تحلیلیbتن یادداشbت تحلیلی: نوشbتن یادداشbثبت اندیش9ه ه9ا و ثبت اندیش9ه ه9ا و نوشهاهاتفسیر خود از داده تفسیر خود از داده

نگارش و تدوین تئوری نگارش و تدوین تئوری

گذاری گذاری کد کد

:اختصاص نزدیکترین مفهوم به اختصاص نزدیکترین مفهوم به تعریف: تعریف هر بخش از داده هر بخش از دادهِِ با معنی با معنیِِکوچکترین جزءکوچکترین جزء

گردآوری شده. گردآوری شده. هایهای به طور کلی هر مفهوم دارای ابعاد است به طور کلی هر مفهوم دارای ابعاد است

. . است استطیفطیفدارای دارای و هر بعد نيز و هر بعد نيز هنر گراندد تئوریست این است که خود هنر گراندد تئوریست این است که خود

تازه کشف و آنها را تعریف کند. تازه کشف و آنها را تعریف کند. مفاهیم مفاهیم و و های خود های خود بین داده بین داده نه انکه فقط نه انکه فقط

پیوند برقرار کندپیوند برقرار کند از پیش موجود از پیش موجود مفاهیممفاهیم

: برداری : یادداشت برداری و یادداشت ها اندیشه و ثبت ها اندیشه ثبتداده از داده تفسیر از تفسیر

پژوهشگر همزمان با گردآوری داده هاپژوهشگر همزمان با گردآوری داده ها و تفسیر خود از و تفسیر خود از ثبت اندیشه هاثبت اندیشه هابه به پیوسته پیوسته

..تعامل با داده می پردازدتعامل با داده می پردازد تاریخ و عنوانتاریخ و عنوان تهیه شده دارای تهیه شده دارای فیشهایفیشهایباید باید

انبوهی انبوهی در مقابلدر مقابل پژوهشگر پژوهشگر تاتامشخص باشند مشخص باشند دچار سر درگمی نشوددچار سر درگمی نشوداز فیشها از فیشها

نقش مهمي در پیشرفت پژوهش نقش مهمي در پیشرفت پژوهش یادداشتهایادداشتها در دراستمراراستمرارکه که داده است داده است نشان نشان دارند و تجربهدارند و تجربه

نقش بسزایی در موفقیت نقش بسزایی در موفقیت تهیه این یادداشتهاتهیه این یادداشتهاپژوهش دارند.پژوهش دارند.

تئوری تدوین و تئوری نگارش تدوین و نگارش

در این مرحله تصویر پژوهش برای پژوهشگر در این مرحله تصویر پژوهش برای پژوهشگراز همیشه روشنتر است. از همیشه روشنتر است.

آخرین وظیفه گراندد تئوریست این است که آخرین وظیفه گراندد تئوریست این است که دیگراندیگرانبرای برای از این تصویر می بینداز این تصویر می بیند را را آنچهآنچه

به تصویر کشد. به تصویر کشد. فرضیه فرضیه به کمک تئوری ساخته شده می توان به کمک تئوری ساخته شده می توان

که پژوهشهای بعدی به که پژوهشهای بعدی به کردکرد هایی تدوینهایی تدوینآزمون آنها بپردازند. آزمون آنها بپردازند.

گراندد تئوری نه برای آزمون فرضیه که گراندد تئوری نه برای آزمون فرضیه کهاست.است.آن آن تولید تولید روشي برای روشي برای

گراندد تئوری ابتدا به جمع اوری داده می پردازد.سپس گراندد تئوری ابتدا به جمع اوری داده می پردازد.سپس به داده های جمع اوری شده کدهایی اختصاص داده به داده های جمع اوری شده کدهایی اختصاص داده

می شود .می شود .

کدهایی که دارای یک مفهوم مشابه هستند در یک گروه کدهایی که دارای یک مفهوم مشابه هستند در یک گروه قرار داده می شوند.قرار داده می شوند.

از این گروه ها طبقه هایی استخراج می شوند که پایه از این گروه ها طبقه هایی استخراج می شوند که پایه و اساس خلق تئوری اند.و اساس خلق تئوری اند.

گراندد تئوری یک روش مهندسی معکوس برای رسیدن گراندد تئوری یک روش مهندسی معکوس برای رسیدن ..به تئوری است که عکس روش سنتی عمل می کندبه تئوری است که عکس روش سنتی عمل می کند

محققان به جای اینکه به دنبال نمونه ها باشند محققان به جای اینکه به دنبال نمونه ها باشندبه دنبال تغییرات در متغیرهای اساسی و دیگر به دنبال تغییرات در متغیرهای اساسی و دیگر

مشخصه های جذاب هستند برای انالیزمشخصه های جذاب هستند برای انالیز محققان ابتدا پروتکلهایی را برای جمع اوری محققان ابتدا پروتکلهایی را برای جمع اوری

داده ها مشخص می کنند سپس اقدام به کار داده ها مشخص می کنند سپس اقدام به کار میدانی یا سایر فرایندهای جمع اوری داده میدانی یا سایر فرایندهای جمع اوری داده

هایی که تئوری بر اساس انها بنا نهاده خواهد هایی که تئوری بر اساس انها بنا نهاده خواهد شد می کنند.شد می کنند.

جمع اوری داده ها همزمان می شود با انالیز جمع اوری داده ها همزمان می شود با انالیزانها تا در صورت لزوم نحوه جمع اوری داده انها تا در صورت لزوم نحوه جمع اوری داده

تغییر کند تا بتوان به تئوری بهتری رسید.تغییر کند تا بتوان به تئوری بهتری رسید. اگر داده های جمع اوری شده همگرا باشند اگر داده های جمع اوری شده همگرا باشند

قابلیت اعتماد و کیفیت تحقیق را باال می برد قابلیت اعتماد و کیفیت تحقیق را باال می برد داده های متناقض مانع از به پایان رسیدن جمع داده های متناقض مانع از به پایان رسیدن جمع

اوری داده ها و تحلیل انها می شود.اوری داده ها و تحلیل انها می شود.

طرفداران گراندد تئوری معتقدند که تئوری که بر طرفداران گراندد تئوری معتقدند که تئوری که بر پایه داده بنا شود احتمال بیشتری دارد که با پایه داده بنا شود احتمال بیشتری دارد که با

واقعیت تطابق بیشتری داشته باشد نسبت به واقعیت تطابق بیشتری داشته باشد نسبت به تحقیقاتی که بر پایه تجربه بنا نهاده شود.تحقیقاتی که بر پایه تجربه بنا نهاده شود.

تئوری گراندد تئوری تاریخچه گراندد تاریخچه

Glaser , StraussGlaser , Strauss در کتاب ”کشف گراندد در کتاب ”کشف گراندد : :19671967تئوری“ در سال تئوری“ در سال

فاصله بین تولید تئوری و مطالعات تجربی زیاد فاصله بین تولید تئوری و مطالعات تجربی زیاد است .انها امیدوار بودند که با زدن پلی این است .انها امیدوار بودند که با زدن پلی این

فاصله را پر کنند و تحقیقات کیفی را بیشتر به فاصله را پر کنند و تحقیقات کیفی را بیشتر به سمت تولید تئوری ببرندسمت تولید تئوری ببرند

GlaseGlase در کتاب در کتاب 19781978در سال در سال theoritical theoritical sensivitysensivity تکنیکهای گراندد تئوری را تشریح تکنیکهای گراندد تئوری را تشریح

کردندکردندStrauss and Corbin (1990, 1998

دیدگاهایشان را در مورد انالیز روشهای گراندد .تئوری بیشتر توضیح دادند

Handbook of Qualitative by Denzinand Lincoln

طبقه بندی که در کتابشان کرده اند عبارتست از:طبقه بندی که در کتابشان کرده اند عبارتست از: 44

-پارادایمها-پارادایمها11

-روش شناسی تحقیق:روشهایی که محققین برای -روش شناسی تحقیق:روشهایی که محققین برای 22پی بردن به درستی ”انچه واقعیت اجتماعی می پی بردن به درستی ”انچه واقعیت اجتماعی می نامند“ به کار می برند.دیدگاههایی که مطرح می نامند“ به کار می برند.دیدگاههایی که مطرح می

شوند عبارتند از:شوند عبارتند از:grounded theory, clinical study,

biography, historical research and the case study

-روشهای تحقیق:تکنیک هایی هستند برای جمع -روشهای تحقیق:تکنیک هایی هستند برای جمع 33اوری و انالیز داده های تجربی مانند مصاحبه-اوری و انالیز داده های تجربی مانند مصاحبه-جمع اوری مدارک-روشهای مشاهده – تجربه جمع اوری مدارک-روشهای مشاهده – تجربه

شخصی –روشهای بصری – کد گذاری و شخصی –روشهای بصری – کد گذاری و دستورالعملهای تکرار.دستورالعملهای تکرار.

-ارزیابی و تفسیر :بررسی کیفیت تحقیق از -ارزیابی و تفسیر :بررسی کیفیت تحقیق از 44طریق مفهوم روایی و پایاییطریق مفهوم روایی و پایایی

Emerald, Infotrac, ProQuest and ScienceDirect

0

1

2

3

4

5

6

1993 1995 1997 1999 2001 2003

gt articles

پژوهش از طریق گراندد تئوری در وضعیت پژوهش از طریق گراندد تئوری در وضعیت مناسبی قرار ندارد.مناسبی قرار ندارد.

-برخی مقاالت نتوانسته اند به درستی روشهای -برخی مقاالت نتوانسته اند به درستی روشهای 11گراندد تئوری را به کار ببرند.گراندد تئوری را به کار ببرند.

-علی رغم اینکه برخی مقاالت ادعا کرده اند که -علی رغم اینکه برخی مقاالت ادعا کرده اند که 22از روش گراندد تئوری استفاده کرده اند بسیاری از روش گراندد تئوری استفاده کرده اند بسیاری

از انها توصیفی یا اکتشافی هستنداز انها توصیفی یا اکتشافی هستند

-بسیاری از این مقاالت نمونه برداری درستی -بسیاری از این مقاالت نمونه برداری درستی 33انجام نداده اند.انجام نداده اند.

-بسیاری از این مقاالت جزئیات نمونه برداری و -بسیاری از این مقاالت جزئیات نمونه برداری و 44جمع اوری را زیاد شرح داده اند ولی تعداد جمع اوری را زیاد شرح داده اند ولی تعداد

کمی از انها فرایند انالیز داده را شرح داده اندکمی از انها فرایند انالیز داده را شرح داده اند

-تعداد کمی از مقاالت دستور العملهای کدینگ -تعداد کمی از مقاالت دستور العملهای کدینگ 55را رعایت کرده اند.را رعایت کرده اند.