25
(1877 - 1965) AYm.ey., AYl.AYl.bI. (pMjwb), ey.AYm. (hwvrf) sMq Aqr isMG jI (1866 - 1927) dy AinMn syvk sMq qyjw isMG p`CmI dySW iv`c is`KI dy pihly sMdySvwhk <>siqgur pRswid] sMqhu swgru pwir auqrIAY ] jy ko bcnu kmwvY sMqn kw so gur prswdI qrIAY ] (747)

Brief Life Sketch of Sant Teja Singh ji - Punjabi

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Brief Life Sketch of Sant Teja Singh ji - Punjabi

(1877 - 1965)AYm.ey., AYl.AYl.bI. (pMjwb), ey.AYm. (hwvrf)

sMq Aqr isMG jI

(1866 - 1927)

dy AinMn syvk

sMq qyjw isMGp`CmI dySW iv`c is`KI dy pihly sMdySvwhk

<>siqgur pRswid]

sMqhu swgru pwir auqrIAY ] jy ko bcnu kmwvY sMqn kw so gur prswdI qrIAY ] (747)

Page 2: Brief Life Sketch of Sant Teja Singh ji - Punjabi

sMq qyjw isMG

klgIDr tRst

bVU swihb

AYm.ey., AYl.AYl.bI. (pMjwb), ey.AYm. (hwvrf)

p`CmI dySW iv`c is`KI dy pihly sMdySvwhk

Page 3: Brief Life Sketch of Sant Teja Singh ji - Punjabi

sMq qyjw isMG

p`CmI dySW iv`c is`KI dy pihly sMdySvwhk

pihlI vwr pRkwiSq: julweI, 2015

©�klgIDr tRst

lyKk

bwbw iekbwl isMG

pRkwSk

klgIDr tRst

sMq Aqr isMG hrI swDU AwSrm

gurduAwrw bVU swihb

ijlHw isrmOr, ihmwcl pRdyS-173101 (Bwrq)

Pon: 9816033303, 04

eI-myl: [email protected]

vYbsweIt: www.barusahib.org

id`lI dPqr

AYP-3, rwjOrI gwrfn

nvIN id`lI-110027

Pon: 42434243, 9871379737

Cwpk

Akwl ipRitMg pRYs

bVU swihb

sMq Aqr isMG jI dy AinMn syvk

Aqy gurduAwrw bVU swihb dy sMsQwpk

sMq qyjw isMG

dI sunihrI Xwd ƒ smripq

swl

(1965 - 2015)

Page 4: Brief Life Sketch of Sant Teja Singh ji - Punjabi

dumyl qy iek rUhwnI roSnI

jnm Aqy mwqw-ipqw

sMq qyjw isMG jI, ijnHW dw pihlw nW nirMjn isMG mihqw sI, dw jnm mwqw sdw

kOr jI qy ipqw r`lw isMG jI dy Gr 14 meI 1877 ƒ ipMf blovwlI izlHw gujrWvwlw,

pMjwb (pwiksqwn) ivKy hoieAw[ BweI r`lw jI lwhOr dI kyNdrI jylH ivKy fwktr

sn[ sMq jI dy dwdw jI dw nW nwnk cMd sI[ auh vI ie`k piv`qr S^sIAq sn

Aqy grIbW qy loVvMdW ƒ Bojn Aqy mwieAw Awidk dI mdd krdy sn[ aunHW dI

audwrqw krky lok aunHW ƒ 'nwnk Swh' ikhw krdy sn[ sMq jI dy nwnw jI, BweI

Bwg isMG jI vI guris`K sn Aqy roz AMimRq vyly iqMn vjy au~T ky gurbwxI dw jwp

krdy sn[ auh Awpxy h`QIN sRI gurU gRMQ swihb jI dI bIV ilKdy sn[ sMq jI dy

mwqw inmrqw Aqy sMqoK dI mUrq sn[

ipMf blovwlI AYmnwbwd dy ielwky iv`c v`isAw hoieAw hY[ AYmnwbwd auh piv`qr

DrqI hY ij`Qy gurU nwnk dyv jI mhwrwj ny BweI lwlo ƒ invwijAw Aqy aus ƒ

drswieAw ik Akwl purK ny auhnW ƒ ies mwqlok iv`c ies leI ByijAw hY ik

nwm rwhIN dunIAW dy klXugI jIvW dy qpdy sVdy ihridAW iv`c TMf pY sky[ ie`Qy

hI mlk Bwgo dw mwx BMg kIqw Aqy aus ƒ is`Dy rsqy c`lx dw aupdyS kIqw[

jdoN Awp jI skUl iv`c pVH rhy sn qW Awp jI dy dwdw jI ny Awp dw AnMd kwrj

ipMf DOlr, BweI JMfw isMG dI spu`qrI bIbI ibSn kOr nwl kr id`qw[ sMq jI

mhwrwj dy iqMn b`cy mukMd isMG, hrI isMG Aqy bIbI jIq kOr jI sn[ sB qoN Cotw

lVkw hrI isMG ijs ny keI Biv`K bwxIAW kIqIAW, auh CotI aumr iv`c hI Akwl

clwxw kr igAw[

bcpn Aqy pVHweI-ilKweI

BweI inrMjn isMG jI mihqw dy nwnw jI ny aunHW ƒ Cy swl dI aumr ivc mIAW

muhMmd dIn kol mdr`sy ivc aurdU, sDwrn ihswb-ikqwb Aqy ilKweI is`Kx leI

Byj id`qw[ iPr kuJ smyN bwAd aunHW dy ipqw jI ny, jo ik srkwrI fwktr (isvl

srjn) sn, aunHW ƒ qIjI jmwq ivc &wizlkw imaUinispl borf dy skUl iv`c

dwKl krvw id`qw Aqy jdoN aunHW dy ipqw jI dI bdlI lwhOr sYNtrl jyl iv`c ho

geI qW aunHW nUM fI.ey.vI. skUl lwhOr ivc s`qvI jmwq ivc dwKl krvwieAw[

ieQoN hI mwrc, 1894 iv`c sMq jI ny dsvIN dw iemiqhwn cMgy nMbr lY ky pws

kIqw[ iPr AglyrI pVHweI leI aunHW dy ipqw jI ny aunHW ƒ gOrimMt kwlj lwhOr

iv`c dwKl krvw id`qw[ BweI inrMjn isMG jI ny dsMbr 1900 eIsvI ivc

AY~l.AY~l.bI. dI ifgrI pUrI jmwq ivcoN Av`l rih ky pRwpq kIqI Aqy iPr ApRYl

1901 ivc aunHW ny AYm. ey. dw iemiqhwn pUry pMjwb ivcoN Av`l rih ky pws kIqw[

ies qrHW 24 ku swl dI aumr ivc BweI inrMjn isMG jI ny AY~l.AY~l.bI. Aqy

AYm.ey. dI ifgrI pRwpq kr leI[

(1)

Page 5: Brief Life Sketch of Sant Teja Singh ji - Punjabi

p`CmI ividAw dy pRBwv kwrn bcpn qoN nwsqk ibrqI dw hoxw

BweI inrMjn isMG jI dy ipqw jI ie`k v`fy fwktr sn qy pYsy-tky dI koeI Gwt

nhIN sI, ies leI BweI inrMjn isMG jI SurU qoN hI cMgy skUlW ivc pVHy sn[ Awp

ny vDIAw Aqy v`fy skUlW/kwlzW ivc pVH ky AYm.ey., AY~l.AY~l.bI. dIAW ifgrIAW

qW pRwpq kr leIAW sn, pr is`KI dy AsUlW qoN iblku`l s`Kxy sn[ ibrqI

bwhrmuKI sI qy kyvl DMn-pdwrQ iek`Ty krn v`l hI l`gI hoeI sI[ aunHW ny AwpxI

jIvnI ivc iliKAw hY ik gurmiq isDwqW dI koeI soJI nw hox krky auh pihlW-

pihl gurbwxI dIAW poQIAW ƒ iek ikqwb vWg joiVAW smyq myz dy au~pr r`K ky

piVHAw krdy sn[ pr gurbwxI dy inrMqr jwp kwrn bwAd ivc hOlI-hOlI gurbwxI

ny aunHW dy mn aupr Awpxw pRBwv pwauxw SurU kr id`qw[

ividAw dy pRswr leI rwStrI p`Dr dI srkwrI nOkrI dw iqAwg

BweI inrMjn isMG jI ny AYm.ey., AY~l.AY~l.bI. dI pVHweI pUrI krn qoN bwAd kuJ

idn vkwlq kIqI[ ieh ik`qw JUT 'qy AwDwrq hox krky aunHW ƒ psMd nw AwieAw

Aqy auh Awl ieMfIAw srivs ivc cly gey qy aunHW dI ifaUtI lUx mihkmy ivc

l`g geI[ ies nOkrI ivc kwnUMn muqwibk corI lUx bxwaux vwilAW ƒ PVH ky AMdr

krnw pYNdw sI, pr ikauNik hux gurbwxI dw pRBwv mn 'qy pY cu`kw sI Aqy nIAq

swP sI, ies leI sdw hI ienHW dy ic`q iv`c ieh iKAwl AwauNdw ik 'prmwqmw ny

Awpxy jIvW leI Ku`lHw lUx bKiSAw hY, qUM AYvYN hI ienHW ƒ kYd krvw ky duKI krdw

hYN, c`l koeI hor kMm kr lY['

kuJ icr bwAd jdoN lUx mihkmy dw kimSnr imstr AYP.AYm. bkly dOry 'qy

AwieAw qW ienHW ny aus ƒ ieQy nOkrI ivc idl nw l`gx dy kwrn dI iviQAw

suxweI Aqy ieh nOkrI C`f ky prmwqmw dI KuSI lYx leI iksy hor smwijk BlweI

dy kwrj ivc jwx dI AwpxI ie`Cw pRgt kIqI[ swrI g`l sux ky imstr bkly ny

bVy pRym qy auqSwh iv`c AwiKAw, “imstr isMG! mYƒ vI ie`k vwrI iesweI imSnrI

(pwdrI) bnx dw mOkw imilAw sI, pr mYN auh gvw id`qw[ auNJ BwvyN nyk AwdmI hr

jgHw Blw kr skdw hY, pr qUM jy iksy kwlj ivc jw ky ie`k lVky dw hI jIvn

suDwr id`qw qW qyry 'qy prmwqmw dI bVI pRsMnqw hovygI[ mYN qYƒ ie`k swl dI Cu`tI

bgYr qnKwh qoN dy dyNdw hW, jy qYƒ ikqy vDIAw nOkrI iml geI Aqy qyrw au~Qy idl

l`g igAW qW TIk hY, nhIN qW AwpxI ies nOkrI 'qy vwps Aw jweIN[” BweI

inrMjn isMG jI ny ausy vyly ie`k swl dI Cu`tI leI ArzI ilK imstr bkly dy h`Q

PVHweI qy QoVHy idnW mgroN aunHW dI Cu`tI mnzUr ho geI[

Cu`tI imlx qoN bwAd BweI inrMjn isMG jI ny ^wlsw kwlj AMimRqsr, jo ik aus

smyN is`KW dw sB qoN v`fw kwlj sI dy pRDwn srdwr suMdr isMG mjITIAw ƒ iliKAw

ik “Agr koeI AYm.ey., AYyl.AYl.bI. quhwfy kol Awauxw cwhy qW kI qusIN aus ƒ lY

lEgy?” muVdI fwky auhnW dw jvwb AwieAw ik “auh AYm.ey., AYl.AYl.bI. qusIN

hI ho, ies leI quhwƒ ^wlsw kwlj AMimRqsr dw vweIs ipRMsIpl muk`rr kIqw jWdw

hY, qusIN Porn Aw jwau[” so ies pRkwr 1904 ivc BweI inrMjn isMG jI Kwlsw

kwlj AMimRqsr ivKy vweIs ipRMsIpl dy qOr 'qy nOkrI krn l`g pey[ kuJ smyN

bwAd aunHW ƒ Kwlsw kwlj dy ipRMsIpl vjoN inXukq kr id`qw igAw[ auh pihly

is`K sn, jo Kwlsw kwlj dy ipRMsIpl bxy, ikauNik ies qoN pihlW kyvl AMgryz hI

Kwlsw kwlj dy ipRMsIpl bixAw krdy sn[

Kwlsw kwlj AMimRqsr iv`c inSkwm syvw Aqy Bjn-bMdgI kridAW BweI inrMjn

isMG jI dw mn rUpI BWfw kwPI mWijAw igAw qy gurbwxI dy pRym dw rMg cVHnW SurU

ho igAw, aunHW ny sRI gurU gRMQ swihb jI dI bIV mMgvw ky Awpxy kvwtr ivc pRkwS

kr ilAw[ hux pwT dw pRym bhuq vD igAw[ swrw idn jo smW pVHweI Aqy d&qr

qoN ivhlw imly, auh pwT krn lg pYx[ srIr dI dSw Ascrj hI ho geI, pwT

kridAW-kridAW sRI gurU gRMQ swihb jI dI bIV iv`coN koeI AwkrSn SkqI Awvy

Aqy ijs qrHW cuMbkI p`Qr lohy ƒ iK``cdw hY, aunHW dw isr zor nwl iK`icAw jwvy Aqy

ikMnw-ikMnw icr mhwrwj jI dI bIV nwl cmiVAw rhy[

gurbwxI dw inrMqr AiBAws hox kwrx r`bI bwxI ny Asr krnw SurU kr idqw[ jo

srIr sRI gurU gRMQ swihb jI ƒ m`Qw tykx qoN vI mnukr sI, auh Ardws smyN AijhI

AvsQw ivc clw jWdw ik sMq jI mhwrwj vwsqy swrI dunIAw Pnwh ho jWdI Aqy

Awp jI sRI gurU gRMQ swihb jI mhwrwj dy hzUr m`Qy Bwr ifg pYNdy[

ies qrHW Kwlsw kwlj ivKy syvw kridAW jdoN lUx mihkmy qoN leI hoeI swl dI

Cu`tI Kqm hox dy nyVy Aw geI qW BweI inrMjn isMG jI ny lUx mihkmy qoN AsqIPw

dyx leI p`qr ilK id`qw, pr ic`q iv`c ieh sMklp au~Ty ik 'au~Qy qW qyrI nOkrI

p`kI hY[ is`KW dw kuJ Brosw nhIN ik ikhVy vyly gu`sy ho ik tor dyx, iPr qMU kI

kryNgw?' ie`k do idn AsqIPw aunHW dI jyb iv`c hI irhw[ ie`k idn kudrqI sR:

suMdr isMG jI mjITIAw ny aunHW ƒ pu`C ilAw ik lUx mihkmy iv`c AsqIPw Byj id`qw

hY ik nhIN? ienHW ny AwiKAw, “is`KW 'qy pUrw Brosw nhIN b`Jdw, AsqI&w ilK qW

ilAw hY, pr fwk iv`c nhIN pwieAw[" aus vyly mjITIAw huxW ny gurbwxI dI ieh

quk pVHI:

sYl pQr mih jMq aupwey qw kw irjku AwgY kir DirAw ] (10)

ieh sux ky BweI inrMjn isMG jI dy ic`q iv`c cot l`gI, AsqI&w ausy vyly jyb iv`coN

(3)(2)

Page 6: Brief Life Sketch of Sant Teja Singh ji - Punjabi

k`F ky srdwr swihb ƒ PVHw id`qw Aqy AwiKAw ik qusIN huxy hI AwpxI h`QIN ieh

fwk iv`c pw dyvo[

duibDw dI AvsQw Kqm hox kwrx sMq jI dw ihrdw hor pRym ivc Aw igAw[ iesy

pRym dI hwlq ivc Awp jI dy ihrdy ivc sMq-imlwp dI iK`c pYdw hoeI[ iek idn

lwlw jgn nwQ jI, jo ^wlsw kwlj iv`c Chemistry dy pRoPYsr sn, qy bVy KojI

Aqy &kIr ibrqI dy mwlk sn, BweI inrMjn isMG jI ƒ sMq bwbw Swm isMG jI kol

lY gey[ bwbw jI ny bVy pRym nwl p`uiCAw, BweI! iks qrHW Awey ho? BweI inrMjn

isMG jI ny bynqI kIqI, “ipMf-ipMf iPr ky swD-sMgq iv`c pRcwr krn dI syvw dI

dwq lYx leI[” bwbw Swm isMG jI ny PurmwieAw ik suixAw hY ik sMq BweI Aqr

isMG jI lwhOr Awey hoey hn qy eynw kih ky kIrqn krnw SurU kr id`qw[ jd dIvwn

dw Bog pY igAw, bwbw Swm isMG jI AwpxI kutIAw iv`c cly gey[ BweI inrMjn

isMG jI iPr aunHW dy crnW ivc hwzr hoey qy EhI bynqI duhrweI[ bwbw jI ny ikhw,

“BweI! inrwS iblku`l nw hovo, AsIN jo kuJ d`sxw sI, auh d`s id`qw hY[” ieh

bcn sux ky aunHW ƒ inscw ho igAw ik bwbw Swm isMG jI aunHW ƒ sMq Aqr isMG

jI kol Byj rhy hn[

ie`Qy ieh g`l d`sxI zrUrI hY ik hr ie`k jigAwsU dw iksy ^ws sMq nwl purwxw

sMjog huMdw hY Aqy ieh g`l swDU jwxdy huMdy hn[ sMq bwbw Swm isMG jI bRhm

igAwnI sn Aqy BweI inrMjn isMG jI ƒ rsqy pw skdy sn, pr aunHW dw sMjog

ij`Qy sI, au~Qy Byj id`qw[ pr AwpUM-bxy A`j-k`lH dy bwby hr ie`k ƒ Awpxy v`l

iK`cdy hn[

iPr kuJ idnW bwAd pRoPYsr joD isMG jI, jo bwAd ivc ipRMsIpl bxy, ienHW ƒ

lwhOr sMq Aqr isMG jI mhwrwj kol lY ky gey, aunHW ny sMq jI mhwrwj ƒ d`isAw,

“mhwrwj jI! ieh BweI nirMjn isMG jI mihqw Kwlsw kwlj dy ipRMsIpl hn”[

sMq jI ny suBwivk bcn kIqy, “ieh Blw lok hY”[ sMq Aqr isMG jI dy pihlI

vwr drSn krky Aqy aunHW dy bcn sux ky BweI inrMjn isMG jI iek imknwqIs

(cmk-p`Qr) vWg aunHW dy crnW 'qy Fih pey qy ikMnW icr aunHW dy crnW nwl hI

ilpty rhy[ aus smyN ienHW dy AMdr ie`k ielwhI lihr c`l peI qy aunHW dI msqwnI

dSw TIk ho geI[ kuJ smyN bwAd BweI inrMjn isMG jI pirvwr smyq qrn qwrn

ivKy sMq Aqr isMG jI mhwrwj dy jQy pwsoN AMimRq dI dwq lY ky gurU ky isMG s`j

gey[ aus smyN sMq Aqr isMG jI mhwrwj ny gurU gRMQ swihb ivcoN Awey hukmnwmy dy

pihly A`Kr 'q' qoN ienHW dw nwm, inrMjn isMG qoN bdl ky qyjw isMG r`K id`qw[

kYNbirz XUnIvristI ivc is`KW ƒ dsqwr sjw ky jwx dw AiDkwr idvwauxw

sMq Aqr isMG jI ny BweI qyjw isMG jI (sMq qyjw isMG jI) ƒ ikhw ik “swfw

AwSw hY ik gurU nwnk swihb dy Gr dI Awqimk iv`idAw qy p`CmI swieMs iv`idAw

dw sMXog ho jwvy Aqy gurswgr swihb msqUAwxy iv`c ie`k AYsw AwSrm Ku`lH jwvy ik

(5)(4)

Page 7: Brief Life Sketch of Sant Teja Singh ji - Punjabi

eys dyS dy BuJMgIAW, ^ws krky is`K ividAwrQIAW ƒ vlwieq jwx dI loV nw

rhy”[ iPr aunHW BweI qyjw isMG jI ƒ PurmwieAw ik “qusIN zrUr aunHW dySW iv`c ho

Awvo Aqy iv`idAw dy swry qrIky smJ Awvo, Pyr eyQy Aw ky syvw krnI”[

vlwieq jwx smyN sMq Aqr isMG jI mhwrwj dy Amolk bcn

sMq jI mhwrwj dy hukm Anuswr Awp jI ny ^wlsw kwlj AMimRqsr dy ipRMsIpl dI

nOkrI C`f id`qI Aqy ivdySW iv`c pVHweI krn jwx leI iqAwrI kIqI[ aus smyN sMq

jI mhwrwj ny hyT ilKy cwr Amolk bcn khy, ijnHW dw sMq qyjw isMG jI ny pUrw-

pUrw pwlx kIqw:

1. swbq sUrq kwiem r`KxI pr iksy nwl kysW dy muq`lk bihs nhIN krnI[ jy

koeI pu`Cy ik kys ikauN r`Ky hn qW kih dyxw, 'BweI! ieh qW Akwl purK dI

dyx hn, AsIN kI bxwieAw hY['

2. ij`Qy jwxw gurduAwry bxwauxy qy gurU nwnk dw js Aqy sqsMg krwauxw[

3. auhnW dySW dy lokW ƒ swfw sunyhw dy dyxw ik ir`DI-is`DI koeI cIz nhIN,

Awqm-pd ies qoN bhuq pry hY[

4. ijs dw jIA lYkcr krn ƒ kry, auh lYkcr nw kry, ijs dw jIA nw kry,

auh kry[

ieh hukm Aqy bcn lY, sMq qyjw isMG jI, Apxy pirvwr Aqy swQIAW smyq Agsq

sMn 1906 iv`c smuMdrI jhwz rwhIN lMfn phuMcy[ ieQy jdoN auh lMfn XUnIvristI

ivc fwktr AwP swieMs dI ifgrI kr rhy sn qW dsqwr sjw ky XUnIvristI

jwieAw krdy sn[ ie`k idn iksy ny Aw ky aunHW ƒ Tokr mwrI, “qusIN ieQy qW

dsqwr bMnHI iPrdy ho, pr kYNbirz XUnIvristI ivc, jo ik ieMglYNf dI purwqn qy

bhuq v`fI XUnIvristI hY, auQy qusIN dsqwr nwl nhIN pVH skdy, ikauNik au~Qy koeI

vI bgYr hYt (topI) Aqy gwaUn dy dwKl nhI ho skdw[ qusIN swbq sUrq Aqy

dsqwr ƒ sB jgHw pRgt krn dw pRx kIqw hoieAw hY, qW au~Qy ikauN nhIN jWdy?”

ieh sux ky BweI qyjw isMG jI ƒ bVI Tokr v`jI qy aunHW ny lMfn XUnIvristI C`f

id`qI qy kYNbirz XUnIvristI jw ky pVHn dw PYslw kIqw[

auh kYNbirz XUnIvristI dy fwaUinMg kwlj dy itaUtr jYksn ƒ au~Qy swieMs dI

ifgrI dy dwKly leI imly qW aus ny ikhw, “imstr isMG! qusIN ieQy pVH qW skdy

ho, pr isr 'qy hYt Aqy gwaUn pwauxw pvygw[” ieh sux ky BweI qyjw isMG jI ny

bVy joS nwl aus nUM dsqwr dI smwijk Aqy AiDAwqimk p`K qoN sRyStqw bwry

d`isAw Aqy is`K Drm ivc ies dI AihmIAq bwry ieiqhwisk q`QW dIAW dlIlW

dy ky jwxU krvwieAw, ijs qoN auh bVw pRBwivq hoieAw Aqy BweI qyjw isMG jI ƒ

kihx l`gw, “imstr qyjw isMG! A`j qoN qUM hI nhIN koeI vI is`K ividAwrQI ieQy

dsqwr smyq Aw ky pVH skygw[”

qyjw isMG jI ny ie`Qy swieMs dI ifgrI lYx leI dwKlw lY ilAw[ ies qrHW auh

kYNibrj XUnIvristI dy pihly dsqwr sjwey hoey is`K ividAwrQI bxy[ aunHW ny

1906 qoN 1908 q`k ifgrI dy ku`l 6 smstrW ivcoN 5 smstr pUry kr ley sn qy

CyvW smstr grmIAW dIAW Cu`tIAW qoN bwAd pUrw hoxw sI[ ies smyN dOrwn aunHW ny

ie`k ieSiqhwr ivcoN grmIAW dIAW Cu`tIAW dOrwn kolMbIAw XUnIvristI,

inaUXwrk, AmrIkw qoN pVHweI kr skx bwry piVHAw[ aunHW ny smyN dI bcq krn

bwry soicAw qy grmIAW dIAW Cu`tIAW dOrwn ey.AYm. dI A`DI pVHweI kolMbIAw

XUnIvristI qoN pUrI krn bwry ivcwr kIqI qy bwkI swFy cwr mhIinAW dw kors

kYNbirj XUnIvristI dy kors dy nwl-nwl bwAd ivc pUrw kr lYx dI ivauNq

bxweI[ so BweI qyjw isMG jI AwpxI ivdvqw Aqy hwzr jvwbI dy kwrn vjIPy

smyq kolMbIAw XUnIvristI ivc dwKlw lYx ivc sPl ho gey[ aunHW ny 1908 qoN

1913 q`k auQy pVHweI kIqI[

ieQy iek idn klws ivc iek pRoPYsr ny ruifAwrf ikpilMg kvI dI kivqw qy

ivcwr kridAW d`isAW ik ies kvI ivc au~c drzy dw s`cw hws-rs hY[ BweI

qyjw isMG jI ny ikhw ik au~cy hws-rs dI nINh ihrdy ƒ iKVwaux vwly pRym dI huMdI

hY; ikpilMg iv`c KyVw nhIN hY, auh inrw-purw SbdW dw hyr-Pyr krky AYsI kivqw

ilKdw hY, ijs nwl lokW dI bwhrmuKI ibrqI ies qoN pRBwivq ho jWdI hY[ ies

kivqw 'c Asl ivc prmwqmw dy pRym jW nYiqkqw dw koeI aupdyS nhIN hY[ vIcwr

huMidAW BweI qyjw isMG jI dw plVw BwrI ho igAw qy swry gory (AmrIkn)

ividAwrQI BweI qyjw isMG jI dI id`qI ies dlIl qoN bVy pRBwivq hoey qy aunHW dy

p`K ivc ho gey Aqy auh pRoPYsr vI BweI qyjw isMG jI dI ies dlIl qoN pRBwivq

huMdw hoieAw cu`p ho igAw[

(7)(6)

Page 8: Brief Life Sketch of Sant Teja Singh ji - Punjabi

Cu`tI qoN bwAd aus pRoPYsr ny BweI qyjw isMG jI ƒ Awpxy kmry ivc bulvw ilAw qy

ikhw, “imstr isMG! qUM ie`k bVw vIcwrvwn purS hYN, qUM XUnIvristI hwl iv`c

A`j-k`lH dy ihMdusqwn 'qy lYkcr dy, mYN ayus dw swrw pRbMD krWgw[” BweI qyjw isMG

jI ny bynqI kIqI ik ihMdusqwn iv`c nvW c`kr clwaux vwly qW Bgq Aqy gurU nwnk

swihb jI hn[ aus pRoPYsr ny AwiKAw, “qW qusIN do lYkcr kr idau, pihlw BgqW

Aqy gurU nwnk swihb bwry Aqy dUjw A`j-k`lH dy ihMdusqwn 'qy[” BweI qyjw isMG jI

ny AwiKAw, siq bcn[

kolMbIAw XUnIvristI iv`c Kws lYkcr

pRoPYsr ny lYkcrW dI qwrIk muk`rr kr id`qI Aqy inaUXwrk dy swry A^bwr nvIsW,

pRoPYsrW, ausqwdW, swieMsdwnW Aqy au~Gy ivAkqIAW ƒ ^ws ic`TIAW iBjvw id`qIAW

Aqy Awm jnqw leI AKbwrW iv`c not kFw id`qy[ lYkcr dw idn Aw igAw, Swm

dy pMj vjy dw vkq nIXq sI, ds ku hzwr dy krIb gory (AmrIkn) sroqy bYTy

sn[ do idn koeI fyF-fyF GMtw lYkcr huMdy rhy[ BweI qyjw isMG jI dy lYkcr

Aijhy pRBwvSwlI sn ik auh inaUXwrk dIAW AKbwrW ivc Cpdy-Cpdy pUry

AmrIkw Aqy kYnyfw ivc PYl gey[

ies dy do nqIjy inkly pihlw ieh ik lYkcr A^bwrW iv`c Cpdy-Cpdy inaUXwrk

qoN vYnkUvr, kYnyfw q`k phuMc gey[ ijs qoN ihMdosqwnI BrwvW ƒ pqw l`gw ik aunHW

dw iek ivdvwn Brw inaUXwrk AwieAw hoieAw hY[ ic`TI p`qr rwhIN bynqI krky,

sMq jI ƒ kYnyfw dy BrwvW ny AwpxIAW AOkVW sulJwaux leI kYnyfw bulwieAw[

dUjw nqIjw ieh hoieAw ik koeI do FweI sO gory gorIAW sMq jI pws Aw ky, hr

AYqvwr Dwrimk is`iKAw pRwpq krn l`g pey Aqy vwihgurU gurmMqr dw AiBAws vI

krn l`g pey[ ienHW iv`coN tI.sI. krwPrf (T.C. Crawford) qkVw AiBAwsI ho

igAw[ ie`k vwrI ies ƒ bVI BIVw Aw bxI[ ies dw swQI T`gI krky, ies dI

kmweI ƒ hV`p krnw cwhuMdw sI[ swrI rwq ieh siqgurU nwnk dyv jI mhwrwj pws

bynqI krdw irhw qy vwihgurU dw jwp krdw irhw[ AMimRq vyly pMj vjy dy krIb aus

ƒ AwkwS bwxI hoeI ik qyrI m`dd qyjw isMG krygw[ svyry Cy vjy dy krIb auh sMq

jI ƒ jw imilAw[ AwpxI swrI iviQAw suxweI Aqy AwiKAw ik myrI mwiek

shwieqw kro qW mYN bcdw hW[ sMq jI ny AwiKAw ik AYs vyly myry pws qW isr&

pMj sYNt hn, mYN qYƒ AYnI mwieAw ik`QoN ilAw ky dyvW pr BweI krwPrf dw inScw

gurU nwnk swihb ’qy pRp`k sI, aus ny topI lwh sMq jI dy pYrW ’qy r`K id`qI ik

siqgurU nwnk swihb ny mYƒ quhwfy kol hI ByijAw hY[ ies pRyrnw krky sMq jI

kYnyfw gey[ au~Qy Bwrq vwsIAW dI AOkVW dUr kIqIAW Aqy nwl hI BweI krwPrf

dI shwieqw leI mwieAw dw bMdobsq kIqw[

sMn 1908 eIsvI iv`c jd sMq jI kYnyfw iv`c Awpxy BrwvW dI shwieqw iv`c l`gy

hoey sn qW ie`k bVw muSkl smW AwieAw Aqy aunHW dy ihrdy iv`c bhuq iPkr ho

igAw swrI rwq bycYn rhy, AMimRq vyly iqMn vjy siqgurU nwnk dyv jI dy drSn hoey

qy mhwrwj jI ny PrmwieAw, “b`cw Gbrw nhIN, AsIN ienHW AMgryzW dw AhMkwr

jrmn koloN quVwvWgy[” smW pw ky do v`fy jMg hoey Aqy ieMglYNf dw swrw Dn Krc ho

igAw qy dyS krzweI ho igAw[ mjbUrI iv`c aunHW ƒ ihMdusqwn C`fxw ipAw[

igAwn dw pRkwS pUrb v`loN Awvygw

kYnyfw iv`c ihµdusqwnI vIrW dI shwieqw krn leI, inaUXwrk qoN vYnkUvr dy rsqy

jWidAW, iSkwgo Tihry Aqy ie`k s`jx qy ivdvwn purS, pwdrI jonz (Rev. Jenkin

Llyod Jones) jo iSkwgo dy sB qoN v`fy XUnItyirAn crc iv`c aupdyS krdy sn,

nwl myl hoieAw[ prspr bcn iblws dy mgroN kuJ Drm ’qy vwrqwlwp hoeI[

sihj-suBwey gurU nwnk swihb dy Gr dI mihmw Aqy auhnW dI bwxI dI vIcwr sux

ky pwdrI jI Kws rMg iv`c Aw gey Aqy bol au~Ty, “Brother Teja Singh, Light shall

again come from the East, We in the West are quite unfit for it.” (BweI qyjw isMG

jI, igAwn dw pRkwS Pyr pUrb v`loN hI Awvygw, AsIN p`CmI lok ies g`l qoN

vWJy hW[)

pwdrI jonz dy s`dy ’qy sMq jI mhwrwj ny jrmnI iv`c srb DrmI kWgrs iv`c

gurmiq ’qy lYkcr id`qw[ aus lYkcr dw Bwv ieh sI: “sB mnu`K-mwqr iv`c ie`ko

hI r`b dI joq hn[ hr rMg, hr mzHb, hr nsl, hr zwq dy srIrW dI bnwvt

ie`ko hI im`tI qoN bxI hY[ ^udgrzI dy prdy krky, ienswn dy ihrdy dI r`bI joq dy

sUrj A`gy Ehlw Aw jWdw hY[ AsIN BulyKy iv`c pY ky, ie`k dUjy nwl ku`kVKohI krn

l`g pYNdy hW[ r`b dI Xwd iv`c, jy ^udgrzI ƒ imtw dyeIey qW hr ie`k ihrdy iv`c

joq pRkwS ho ky, ie`ko-ie`k nUr pRgt kr idMdI hY[ ies leI soJI ibnHW dunIAW iv`c

koeI p`kw Amn cYn nhIN ho skdw[” ieh suxidAW ie`k jrmn poRPYsr iksy Kws

rMg iv`c Aw igAw Aqy aus ny bVI au~cI Awvwz iv`c AwiKAw, “This is the thing

we want.” (swƒ ieho hI g`l loVINdI hY[)

ihMdusqwn qoN bwhr, p`CmI dySW ivc pihlI vwr gurduAwrw swihb sQwpq

krny

BweI qyjw isMG jI ny ij`Qy p`CmI dySW ivc AMimRq sMcwr krky AnykW pRwxIAW ƒ

AMimRq Ckw ky gurU dy lV lwieAw, auQy AnykW gurduAwrw swihb vI bxvwey[ aunHW ny

pihlw gurduAwrw swihb ieMglYNf dy Sihr SYPrf buS, lMfn ivKy bxvwieAw[ aunHW

ny gurduAwrw swihb bxwaux leI ie`k suMdr mkwn dyiKAw, ijs dw mu`l FweI hzwr

pONf sI[ sMgq ny pihlW qW mn fulwieAw ik ieny pYsy ikvyN iek`Ty kIqy jwxgy? pr

BweI qyjw isMG jI ny ikhw qusIN Awpxw inScw nw fulwau, ieh siqgurU dw kwrj hY,

aunHW ny Awpy hI krvw lYxw hY[ so gurU swihb jI dI ikrpw sdkw Aqy BweI qyjw

isMG jI dI pRyrnw nwl swrI sMgq ny bhuq jldI swrI mwieAw iek`TI krky auh

mkwn KrId ilAw qy bhuq suMdr gurduAwrw swihb bxw id`qw[ ies pRkwr BweI qyjw

isMG jI ny ihMdusqwn qoN bwhr ieMglYNf ivc ieh pihlw gurduAwrw swihb sMgq dy

sihXog nwl bxvwieAw[

dUsrw gurduAwrw swihb Awp jI ny stwktn, kYlIPornIAw, AmrIkw ivc

(9)(8)

Page 9: Brief Life Sketch of Sant Teja Singh ji - Punjabi

bxvwieAw, ikauNik ie`Qy vI Ajy q`k Kwlsy dw koeI gurduAwrw swihb nhIN sI

bixAw[ BweI qyjw isMG jI ny sMgq ƒ bynqI kIqI ik bVw hI cMgw hovy jy stwktn

vI siqgurU klgIAW vwly dw inSwn swihb Ju`l jwey[ sMgq nwl gurmqw krky aunHW

ny gdrI bwibAW bwbw bswKw isMG jI Aqy bwbw jvwlw isMG jI nwl iml ky, jo ik

bVy au~c drzy dy mhWpurS sn, ie`k bVw K`ulHw zmIn dw tukVw 3400 fwlr dw mu`l

lY ilAw qy iPr aus aupr vIh ku hzwr fwlr hor Krc ky bVw sohxw gurduAwrw

swihb bxwieAw igAw[ eys qrHW sMq Aqr isMG jI dy hukm Anuswr kYlIPornIAw,

AmrIkw iv`c vI BweI qyjw isMG jI ny gdrI bwibAW nwl iml ky AkwlI JMfw Ju`lw

id`qw[ gurduAwry swihb iv`c Awey-gey vwsqy lMgr vI K`ulH igAw[ keI ZrIb gory

vI AOkV vyly gurU dI dyg iv`coN prSwd Ckx l`g pey[

qIsrw gurduAwrw swihb BweI qyjw isMG jI ny ivktorIAw, ibRitS kolMbIAw, kYnyfw

ivKy bxvwieAw, aunHW ny sMgq ƒ ikhw, “qusIN eynW kmw rhy ho, eyQy gurU s`cy

pwqSwh dw inSwn swihb KVHw kr ky, ikauN AwpxI kmweI sPlI nhIN krdy?” ausy

vyly kuJ pRymI iqAwr ho gey Aqy AwKx l`gy, “jy qusIN swfI kmytI dy mYNbr bx

jwE, qW AsIN huxy hI mwieAw iek`qR kr ky gurduAwrw swihb leI zmIn ^rId lYNdy

hW”[ BweI qyjw isMG jI dy 'hW' krn 'qy sB ny ie`k-ie`k mhIny dI qnKwh dyxI

mMn leI qy mwieAw iek`TI krky au~Qy ie`k suMdr gurduAwrw swihb bxvwieAw

igAw[

BwrqI mUl dy lokW ƒ kYnyfw ivc p`ky qOr 'qy rihx dy h`k idvwauxy

kYnyfw dI srkwr ihMdusqwnIAW bwry ieh smJdI sI ik ieh km-cor hn qy kYnyfw

dI DrqI 'qy gMd pwauNdy hn Aqy ieQy boJ hn[ ies leI auh ihMdusqwnIAW ƒ DoKy

nwl sbzbwg idKw ky m`D AmrIkw dy lwgy iek jzIry huMfrs ivc Byj rhy sn,

ijQoN dw vwqwvrx bhuq hI Krwb sI qy 'XYlo PIvr' Aqy AnykW hor ibmwrIAW

PYlIAW hoeIAW sn[ dUsrw au~Qy mzdUrI eynI G`t sI ik swrI aumr kmweI krky vI

auh vwps ihMdusqwn muVn Xogw krwieAw nhIN sn joV skdy[ jdoN srkwr Ajy ies

bwry ivauNqW guMd rhI sI qW iksy Bly gory purS ny, ijs ny inaUXwrk qoN BweI qyjw

isMG jI dy AKbwrW ivc Cpy hoey lYkcr pVHy sn qy aunHW qoN bVw pRBwivq sI,

Gbrwey hoey ihMdusqwnIAW ƒ ikhw ik quhwfw ie`k ihMdusqwnI Brw jo bhuq v`fw

ivdvwn Aqy AYm.ey., AY~l.AY~l.bI. hY, ies vkq inaUXwrk AwieAw hoieAw hY,

qusIN aus ƒ eyQy bulwau, auh zrUr ies kMm ivc quhwfI shwieqw krygw[ so aunHW

swry ihMdusqwnIAW ny BweI qyjw isMG jI dI Bwl krky aunHW ƒ AwpxI swrI iviQAw

AwK suxweI[ aunHW ny Awpxy ihMdusqwnI BrwvW ƒ ies AinAW dy iKlwP shwieqw

krn dw Brosw idvwieAw[ aunHW dI AY~l.AY~l.bI. dI pVHweI ny ies imSn ƒ isry

cVHwaux ivc bVw swQ id`qw[ aunHW ny ausy vyly ie`k golf mweIinMg AYNf tRst kMpnI

rijstr krvwaux bwry soicAw qW jo gurU nwnk twaUn vswaux vwsqy, BrwvW leI

zmIn ^rIdI jwvy[ do ku idn mgroN ie`k gory ny d`s pweI ik eIgl hwrbr ivKy,

smuMdr dy iknwry ie`k FweI sO eykV dw tukVw ivkwaU hY[ BweI qyjw isMG jI ny kuJ

pRymIAW nwl jw ky ieh sOdw ds hzwr fwlr pySgI dy ky, pMJI hzwr fwlr iv`c

p`kw kr ilAw[ eys qoN aury, Sihr dy nwl l`gdw ie`k ds eykV dw tukVw, ijs

iv`coN iek CotI ijhI ndI lMGdI sI, gurduAwrw swihb Aqy srovr bxwaux vwsqy

KrIidAw igAw[

(11)(10)

Page 10: Brief Life Sketch of Sant Teja Singh ji - Punjabi

aus qoN bwAd aunHW ny hPqy ivc do-iqMn lYkcr, ie`k v`fy hwl iv`c kIqy, ijs dw

nqIjw ieh hoieAw ik swry AKbwrW dy rwhIN is`K Drm dI sugMDI kYnyfw dy lokW iv`c

PYlx l`g peI Aqy cwlI pMjwh gory-gorIAW gurU nwnk jI dy SrDwlU bx gey[ jd

BweI qyjw isMG jI dy pYr p`ky ho gey, qd swD sMgq dI AwigAw nwl vYnkUvr iv`c

hI ie`k bVw BwrI smwgm kIqw igAw[ hzwrW dI igxqI iv`c gory-gorIAW Aw p`ujy[

BweI qyjw isMG jI ny AmlI dlIl nwl d`isAw ik is`K iks qrHW km-cor Aqy

byruzgwr hn? pMdrW hzwr fwlr Krc ky ieh ipCly do swlW iv`c Awpxw

gurduAwrw swihb bxw cu`ky hn[ hux QoVHy idnW iv`c hI ds hzwr fwlr zmIn

KrIdx leI ^rc kIqw hY Aqy 15,800 fwlr jYksnivl, kYlIPornIAw ivKy ie`k

sony dI Kwn dy FweI l`K dy ih`sy KrIdx leI Byjy hn[

iPr aunHW ny ijnHW PYktrIAW ivc ihMdusqwnI kMm krdy sn, aunHW PYktrIAW dy

mwlkW ƒ jw ky pu`iCAw ik ijAwdw kMm kOx krdy hn, ihMdusqwnI jW kYnyfIAn? qW

jvwb imilAw ik ihMdusqwnI kYnyfIAn lokW dI qulnw ivc ifEFw kMMm krdy hn[

jdoN BweI qyjw isMG jI ny ieh swrIAW irportW srkwr A`gy pyS kIqIAW qW ies dw

kYnyfw dI srkwr 'qy bVw Asr hoieAw qy aunHW ny Awpxy swry Xqn C`f ky

ihMdusqwnIAW ƒ kYnyfw ivc p`ky qOr 'qy rihx dw h`k dy id`qw[

A`j swry BwrqI mUl dy kYnyfw vwsIAW ƒ ies g`l dw PKr hoxw cwhIdw hY ik aunHW

ƒ kYnyfw dy SihrI hox Aqy au~Qy AzwdI nwl rihx dw h`k sMq qyjw isMG jI ny

idvwieAw sI[

ivSv-pRis`D hwvrf XUnIvristI iv`c vI dsqwr bMnH ky jwx dw h`k idvwauxw

BweI qyjw isMG jI v`loN Awpxy ihMdusqwnI BrwvW dI kYnyfw ivc p`ky qOr 'qy rihx dI

mdd krn krky auQoN dI srkwr ny aunHW ƒ ie`k bwgI AYlwn ky swrIAW

XUnIvristIAW ivc p`qr Byj id`qy ik qyjw isMG ie`k ividAwrQI nw rih ky

rwjnIiqk bx igAw hY, ies leI ies ƒ iksy vI XUnIvristI ivc dwKlw nw id`qw

jwvy[ BweI qyjw isMG jI jdoN kYNibrz XUnIvristI ivc Awpxw AwKrI smstr pUrw

krn leI gey qW vI.sI. ny ikhw ik qusIN jo kMm vYnkUvr ivc Awpxy ihMdusqwnI

BrwvW leI kIqw hY, aus dI irport swfy kol Aw geI hY, ies leI qusIN BwvyN swry

iemiqhwn pws vI kr lau, quhwnUM ifgrI nhIN id`qI jwvygI[ ieMglYNf dI srkwr

aunHW dy iKlwP ieh ic`TI swrIAW XUnIvristIAW ivc Byj cu`kI sI, ijs kwrn aunHW

leI iksy vI XUnIvristI ivc dwKlw lYxw muSikl ho igAw, pr auh sMq Aqr

isMG jI dy kIqy bcnW Anuswr p`Cm dyS qoN ifgrI hr hwlq ivc lYxw cwhuMdy sn[

ies leI auh jdoN AmrIkw dI hwvrf XUnIvristI ivc gey qW au~Qy AMgryz

srkwr dI auh ic`TI nhIN sI phuMcI[ so aunHW dy dwKly dw rwh qW p`Drw ho igAw,

pr ieMglYNf dI kYNbirz XUnIvristI vWg au~Qy vI hYt Aqy gwaUn pw ky jwxw pYNdw

sI, so BweI qyjw isMG jI ny au~Qy vI is`KW dI mhwn ivrwsq dsqwr sjw ky jwx dw

PYslw kIqw qy lMmI jdo-jihd qoN bwAd auh dsqwr smyq au~Qy dwKlw lYx ivc

sPl ho gey Aqy aunHW ny auQoN AYm.ey. ieMgilS dI ifgrI pRwpq kIqI[ ies qrHW

BweI qyjw isMG jI ny AmrIkw dI hwvrf XUnIvristI ivc vI is`KW ƒ dsqwr smyq

jwx dw h`k idvwieAw[ A`j hwvrf XUnIvirstI iv`c pVH rhy nOjvwn is`K

ividAwrQI BweI qyjw isMG jI dI ies mhwn dyx ƒ smripq au~Qy 'sMq qyjw isMG

jI' dy nwm 'qy iek cyAr sQwipq krn dw auprwlw kr rhy hn[

ivdySW qoN au~c p`Dr dI ividAw pRwpq krky vwps ihMdusqwn Awauxw qy Awpxy-

Awp ƒ sMq Aqr isMG jI A`gy smripq krnw

ivdyS Xwqrw dI vwpsI qoN bwAd BweI qyjw isMG jI is`Dw sMq Aqr isMG jI

mhwrwj dy crnW ivc Aw hwzr hoey[ sMq Aqr isMG jI ny BweI qyjw isMG jI nUM

ikhw ik qusIN keI XUnIvristIAW qoN pVH ky Awey ho, hux gurswgr swihb

msqUAwxw ivKy Tihr ky ividAw pVHwaux dI syvw krdy hoey is`KI dw Aglw

iemiqhwn pws kro[

ies pRkwr ivdySW dIAW XUnIvristIAW ivcoN ifgrIAW pRwpq krky Awey BweI qyjw

isMG jI ny sMq Aqr isMG jI dy hukm Anuswr msqUAwxw swihb ivKy pRwiemrI

skUl dy ividAwrQIAW ƒ gurmuKI (pMjwbI) pVHwauxI SurU kr id`qI[ ies qoN pqw

l`gdw hY ik BweI qyjw isMG jI ivc ikMnI inmrqw sI Aqy auh sMq Aqr isMG jI dy

ikMny hukm pwlk sn[

ieQy jdoN BweI qyjw isMG jI ƒ inSkwm syvw kridAW kuJ smW ho igAw qW syvwdwrW

ivc kuJ m`q-Byd ho igAw qy kuJ pRymI gurswgr msqUAwxw swihb dI syvw Awpxy

h`QW ivc lYx dy iKAwl nwl BweI qyjw isMG jI nwl bVI eIrKw krn l`gy qW sMq

Aqr isMG jI ny ikhw, “BweI qyjw isMG jI! ieh quhwfI inSkwm syvw dI kImq ƒ

nhIN smJdy, ies leI qusIN guzrWvwly cly jwa”[ sMq jI dy hukm ivc BweI qyjw

isMG jI msqUAwxw swihb C`f ky guzrWvwly Aw gey[BweI qyjw isMG jI ny ieQy mOzUd

Awpxy Gr ƒ igrvI r`K ky, jo msqUAwxw swihb au~pr ds hzwr rupey dw krzw

ciVHAw hoieAw sI, auh auqwr ky sMq Aqr isMG jI dI KuSI pRwpq kIqI[ ieQy

sMgq dy kihx 'qy sMq jI ny bMd pey gurU nwnk Kwlsw kwlz dy ipRMsIpl bx ky ies

ƒ muV cwlU kIqw Aqy bhuq vDIAw qrIky nwl clwieAw[ auh 1917 qoN 1919 q`k

ie`Qy ipRMsIpl rhy[

bnwrs ihMdU XUnIvristI dy pihly kwlj dy pihly ipRMsIpl bxnw

jdoN 1914 eIsvI ivc bnwrs ivKy ihMdU XUnIvristI bxweI jwx l`gI qW sB rwjy

mhWrwijAW, sMqW-mhWpurSW Aqy lIfrW ny PYslw kIqw ik ies dw nINh p`Qr, ies

smyN dy mhwn mhWpurS sMq Aqr isMG jI koloN rKvwieAw jwvy[ ies kMm leI aunHW

ny pMifq mdn mohn mwlvIAw, ijnHW dw pUry ihMdU jgq ivc bVw mwn-snmwn sI, ƒ

ikhw ik auh ies mhwn kwrj leI sMq Aqr isMG jI mhwrwj ƒ jw ky bynqI

krn[ sB dy kihx 'qy pMifq mdn mohn mwlvIAw ny, msqUAwxw ivKy hwzr ho ky,

sMq Aqr isMG dy crnW ivc isr r`K ky bynqI kIqI, “AsIN bnwrs ivKy

ihMdU XUnIvristI bxw rhy hW qy AsIN sB cwhuMdy hW ik aus dw nINh-p`Qr Awp jI

Awpxy kr-kmlW nwl r`Ko, qW jo Awp jI dI ikrpw sdkw ieh XUnIvristI cMgI

vDy-Pu`ly”[(13)(12)

Page 11: Brief Life Sketch of Sant Teja Singh ji - Punjabi

sMq jI ny ies praupkwr dy kwrj leI 'hW' kr id`qI Aqy is`K rwijAW, lIfrW

Aqy hor sMgqW smyq iek ivSyS tRyn rwhIN bnwrs phuMcy[ au~Qy sMq jI mhwrwj dw

bVw siqkwr kIqw igAw qy mhwrwjw kwSI ny sMq jI mhwrwj nUM bVy siqkwr nwl

aus rwj isMGwsx 'qy ibTwieAw, ijs aupr auh Awp kdI nhIN sI bYTdw qy swry

aus nUM ivSvnwQ dI g`dI smJ ky pUjdy sn[ iPr rwjy-mhwrwijAW v`loN Byt kIqIAW

geIAW 11 sony dIAW ie`tW nwl sMq jI mhwrwj ny XUnIvristI dw nINh-p`Qr

r`iKAw[

pMfq mdn mohn mwlvIAw ny sMq Aqr isMG jI pws bynqI kIqI ik BweI qyjw isMG

jI ƒ, jo ik ivdySW dIAW XUnIvristIAW ivcoN bVI au~qm ividAw lY ky Awey hn,

bnwrs ihMdU XUnIvrsitI dy pihly kwlj (tIcr tRyinMg kwlj) dy ipRMsIpl dy qOr 'qy

syvw inBwaux dI AwigAw bKSo[ sMq Aqr isMG jI dy 'hW' krn qy BweI qyjw isMG

jI ny hukm mMn bnwrs ihMdU XUnIvristI dy pihly tIcr tRyinMg kwlj dy ipRMsIpl

vjoN Ahudw sMBwilAw[ ieh syvw aunHW ny ie`k swl q`k inBweI[

iPr pMjwb dI sMgq Aqy rwjy-mhwrwijAW ny sMq Aqr isMG jI ƒ bynqI kIqI ik

BweI qyjw isMG jI ƒ ieQy bulw lau qW jo auh msqUAwxw swihb ivKy ividAw dy

pRcwr-pRswr leI syvw kr skx[ sMq Aqr isMG jI dy hukm ivc BweI qyjw isMG

jI ny tIcr tRyinMg kwlj, bnwrs ihMdU XUnIvristI qoN nOkrI C`f ky Akwl ifgrI

kwlj gurswgr swihb msqUAwxw ivKy ipRMsIpl dy qOr 'qy b`cy-b`cIAW ƒ pVwaux dI

inSkwm syvw krnI SurU kr id`qI qy aunHW ny ieQy ieh syvw sMn 1920 qoN lY ky 1923

q`k inBweI[

sMswr ivc SWqI leI 'ivSv sdIvI SWqI' dIAW kwnPrMsW ivc ih`sw lYxw

BweI qyjw isMG jI ny AmrIkw dI pVHweI dOrwn briln ivKy 'ivSv kWgrs Dwrimk

kwnPrMs' ivc ih`sw ilAw, ieQy aunHW ny gurU nwnk dyv jI dIAW isiKAwvW qy

AiDAwqimkqw dI ivSwlqw bwry sB ƒ jwxUM krvwieAw qy ikhw ik 'sB mn`uK

mwqr iv`c ie`ko hI r`b dI joq hY[ hr rMg, hr mzHb, hr nsl, hr jwq dy srIrW

dI bnwvt ie`ko hI im`tI qoN hY[ KudgrzI dy pVdy krky ienswn dy ihrdy dI r`bI

joq dy sUrj A`gy auhlw Aw jWdw hY[ AsIN BulyKy pY ky ie`k dUjy nwl k`ukV-KohI

krn l`g pYNdy hW[ r`b dI Xwd iv`coN jy KudgrzI ƒ imtw dyeIey qW hr ie`k ihrdy

iv`c joq pRkwS ho ky ie`ko nUr pRgt kr dyNdI hY[' BweI qyjw isMG jI Ajy bol hI

rhy sn ik ie`k jrmn pRYPYsr iksy ^ws rMg iv`c Aw igAw[ auh bVy joS nwl

kursI qoN au~T Kloqw qy sMq jI mwhrwj dw s`jw h`Q PVH, bVy auqSwh nwl dsq pMjw

ilAw Aqy au~cI Awvwz iv`c AwiKAw, “This is the thing that we want.” (swƒ ieho

hI g`l loVIdIN hY[)

BweI qyjw isMG jI ny ihMdusqwn Awaux qoN bwAd 'dUjI is`K lIg' kwnPrMs ivc Bwg

ilAw[ iPr aunHW ny jwpwn dy Sihr SmIjU ivc 1956 eIsvI ƒ hoeI kwnPrMs ivc

vI Bwg ilAw[ ies kwnPrMs ivc Awp jI ny 'mUl-mMqr' dI ivAwiKAw krky

prmwqmw dy srUp bwry d`isAw Aqy gurU gRMQ swihb jI dy srb sWJIvwlqw dy aupdyS

ƒ pyS kIqw, ijs qoN sB bVy pRBwivq hoey qy sB ny is`K Drm dy srb sWJIvwlqw dy

isDWqW dI bVI SlwGw kIqI[

(15)(14)

Page 12: Brief Life Sketch of Sant Teja Singh ji - Punjabi

dySW-ivdySW ivc gurU nwnk swihb jI dy isDwqW dw pRcwr krnw

sMn 1927 ivc sMq Aqr isMG jI dy Akwl clwxy qoN bwAd sMq qyjw isMG jI ny

1927 qoN lY ky 1939 q`k pUry Bwrq ivc Xwqrw krdy hoey, is`KI dw pRcwr kIqw[

sMq qyjw isMG jI ny bhuq v`fI igxqI ivc pRwxIAW nUM AMimRq Ckw ky gurU gRMQ swihb

jI dy lV lwieAw[

aunHW ny kwPI smW pwauNtw swihb ivKy nwm bwxI dw ismrn kridAW bqIq kIqw qy

au~Qy keI gurduAwrw swihbW dIAW iemwrqW dI syvw krvweI Aqy sMq Aqr isMG jI

dw jIvn vI iliKAw[ 1945 ivc aunHW ny p`CmI pMjwb (hux pwiksqwn ivc) dw dOrw

kIqw qy au~Qy AnykW smwgm krky gurU swihb dy sunihrI isDwqW dw pRcwr kIqw[

1949 ivc aunHW ny Kwlsw kwlj AMimRqsr ivKy ividAwrQIAW dy v`fy iek`T nUM

sMboDn kridAW duinAwvI pVHweI dy nwl-nwl AiDAwqimk ividAw vI gRihx krn

bwry ikhw[ jdoN aunHW ividAwrQIAW ny hwvrf XUnIvristI qoN pVH ky Awey sMq jI dy

AiDAwqimk bcn suxy Aqy aunHW dI swdgI ƒ dyiKAw qW auh ies qoN bVy pRBwivq

hoey[ sMq qyjw isMG jI ny grmIAW dIAW Cu`tIAW dOrwn ividAwrQIAW nUM gurmiq dy

kuJ hor sunihrI AsUl is`Kx leI pwauNtw swihb ivKy Awaux bwry ikhw[ bhuq swry

ividAwrQIAW ny sMq jI qoN AiDAwqimkqw dIAW hor gUVH rmzW is`Kx leI, aunHW

nwl pwauNtw swihb ivKy Awaux dw vwAdw kIqw[ pr bwAd ivc vwAdw krn vwly

aunHW bhuq swry ividAwrQIAW ivcoN BweI iekbwl isMG Aqy BweI gurbKS isMG nwm

dy kyvl do ividAwrQI hI pwauNtw swihb sMq jI kol Awqm mMfl dIAW fMUGIAW

rmzW bwry jwnx leI gey[

sMn 1952-53 dOrwn iPr sMq qyjw isMG jI ny Awpxy syvk bwbw igAwn isMG jI ƒ

nwl lY ky QweIlYNf, mlySIAw, isMGwpur, pUrbI APrIkw Aqy jpwn Awid dySW dI

Xwqrw krky is`KI dw pRcwr kIqw[ APrIkn dySW dy dOry dOrwn auh XUgWfw vI gey

Aqy auQy ihMdusqwnIAW ƒ auQoN dy sQweI invwsIAW nwl pRym nwl rihx bwry pRyirAw[

pr ies dy nwl hI aunHW ny BwrqvwsIAW ƒ hor dySW ivc cly jwx dI pRyrxw vI

id`qI, ikauNik aunHW d`isAw ik quhwƒ ieQoN k`F id`qw jwvygw[ kuJ smyN bwAd jdoN

gRih Xu`D (isvl vwr) SurU hoeI qW XugWfw dy rwStrpqI eIdI AmIn dy hukm nwl

auQoN swry ihMdusqwnIAW nUM bwhr k`F id`qw igAw Aqy sMqW dI kIqI hoeI Biv`KvwxI

s`cI hoeI[ aus qoN bwAd iPr 1955-56 dOrwn sMq qyjw isMG jI ny dubwrw QweIlYNf,

mlySIAw, isMGwpur, jpwn, AmrIkw Aqy kYnyfw Awid dySW dw dOrw krky is`KI dw

pRcwr kIqw[

gurduAwirAW dI auswrI

Awp jI ny gurduAwrw qipAwxw swihb knohw dI JMgI (hux pwiksqwn) dI auswrI

krvweI[ ies AsQwn ’qy sMq Aqr isMG jI mhwrwj ny do swl lgwqwr nwm-

ismrn, qp kIqw[ 1932 iv`c Awp jI ny gurduAwrw nwnksr cImW (sMgrUr,

pMjwb, Bwrq) dI auswrI dw kMm ArMiBAw[ ies AsQwn dI nINh sMq Aqr isMG jI

mhwrwj ny r`KI sI[ sMq qyjw isMG jI mhwrwj ny ie`Qy gurmiq ividAwlw

(Kalgidhar Missionary College) vI sQwpq kIqw[

1960 eIsvI iv`c cImW ngr iv`c, ij`Qy sMq Aqr isMG jI mhwrwj dw jnm

hoieAw, nON mMzlW gurduAwrw bxwaux leI nINh r`KI Aqy 1965 q`k gurduAwry dIAW

cwr mµzlW pUrIAW kr id`qIAW[ ies qoN bwAd sMq qyjw isMG jI dy vroswey hoey,

bwbw sMqoK isMG jI ny swD sMgq nwl iml ky nON mMzlW gurduAwrw bxwaux dI syvw

kIqI[ bwbw sMqoK isMG jI dy Akwl clwxy ip`CoN ieh syvw bwbw iekbwl isMG jI

krvw rhy hn[ ie`Qy hux gurmiq Aqy sMgIq ividAwlw AsQwipq kIqw igAw hY[

ijs iv`c ividAwrQI sMgIq Aqy Su`D gurbwxI dI iv`idAw mu&q lY rhy hn[

(17)(16)

Page 13: Brief Life Sketch of Sant Teja Singh ji - Punjabi

sMq Aqr isMG jI mhrwj dy Biv`Kq bcnW Anuswr

bVU swihb dI DrqI pRgt krnw

sMq Aqr isMG jI ny bVU swihb bwry Biv`Kq bcn kIqy sn ik 'ihmwilAw prbq

ivc Kwlsy dw gupq qpo AsQwn hY, ij`Qy AnykW irSIAW-munIAW ny qp kIqy hn qy

audwsIAW dOrwn gurU nwnk dyv jI ny vI ihmwilAw prbq qoN tIVI gVvwl jWdy smyN

ie`Qy crn pwey sn qy ie`QoN dy invwsIAW ƒ aupdyS id`qw sI[ gurU goibMd isMG jI ny

vI AwpxI nwhn PyrI dOrwn ie`Qy crn pwey sn[' aunHW ieh vI ikhw ik ieh

AsQwn Awaux vwly smyN ivc bRhm ividAw dw bhuq v`fw kyNdr bxygw Aqy BweI

qyjw isMG jI dI ifaUtI lgweI sI ik auh ies AsQwn ƒ l`B ky sMswr ivc pRgt

krn[ sMq qyjw isMG jI ny ies pwvn AsQwn dI Bwl krn dI ifaUtI Awpxy

prm-syvk BweI iekbwl isMG Aqy fwktr Kym isMG jI huxW dI lgweI[ BweI

iekbwl isMG jI ny pMjwb AYgrIklcrl XUnIvristI qoN AwpxI M.Sc. dI pVHweI

pUrI krn qoN bwAd pMjwb srkwr dy KyqI-bwVI mihkmy ivc nOkrI pRwpq kIqI[

BweI iekbwl isMG Aqy fwktr Kym isMG jI, sMq qyjw isMG jI dy hukm Anuswr

ies AsQwn ƒ bhuq QwvW qy ieDr-auDr l`Bdy rhy Aqy aunHW ny sMq qyjw isMG jI ƒ

kwlkw-iSmlw rof 'qy keI QWvW d`sIAW, pr sMq jI A`goN kihMdy, “BweI! ieQy

klXug hY, auh jgHw hor A`gy phwVW ivc hY”[

1955 eIsvI ivc BweI iekbwl isMG jI pMjwb srkwr qoN Cu`tI lY ky fw: Kym isMG

jI huxW nwl ies AsQwn dI Bwl krn leI soln-rwjgVH q`k Awey Aqy aus qoN

A`gy jwx leI koeI rsqw nw hox krky, aunHW lokl phwVIAW qoN aus AsQwn bwry

pu`iCAw qW aunHW d`isAw, “ies qoN A`gy ies qrHW dI koeI jgHw nhIN hY, ijs bwry

qusIN pu`C rhy ho” qW auh auQoN vwps cly gey[

jd bhuq Bwl krn 'qy vI auh AsQwn nw imilAw qW iekbwl isMG jI ny pMjwb

ivcoN nOkrI C`f ky ihmwcl pRdyS ivc nOkrI krn dw PYslw kIqw qW jo au~Qy rih ky

ies AsQwn ƒ l`iBAw jw sky[ so auh ihmwcl pRdyS ivKy AYgrIklcr mihkmy

ivc ie`k Asstt. Research Inspector dy qOr 'qy ifaUtI krn l`g pey[ iPr bVU

swihb pRgt hox dI ibD ies qrHW bxI ik ihmwcl dy izlHy isrmOr ivc iek ipMf

sI, ijs dw nwm sI bVU[ ies dw nwm bVU aus smyN ipAw jdoN gurU goibMd isMG jI

ny AwpxI nwhn PyrI dOrwn ieQy crn pwey qW ielwky dy lokW ny ikhw ik “ies

gwauN myN eyk bVy mhWpurS ky crn pVy hYN, Ab Xh gwauN bVw (v`fw) ho igAw hY[”

ies pRkwr lokW ny ies nUM bVU-bVU kihxw SurU kr id`qw[ ies ipMf dy mwlk dw

nwm Twkur joigMdr isMG sI[ ie`Qy cSmy dy iknwry ie`k bhuq v`fw AKrot dw dr^q

sI, ij`Qy swDU, sMq Aw ky smwDI lw ky pRBU dw ismrn krdy Aqy joigMdr isMG auhnW

ƒ rotI ilAw ky CkwauNdw[ ie`k idn iek swDU ny Aw ky ie`Qy smwDI lweI Aqy jdoN

joigMdr isMG ny rotI dw Qwl aus dy A`gy ilAw ky r`iKAw qW aus ny A`Dy ku GMty

bwAd A`KW KolHIAW qy rotI Kwx dI bjwey ikhw, “Twkur, qUny XhW nhI rihxw, Xy

gurU nwnk kI DrqI hY[ XhW gurU nwnk nwm lyvw AweyNgy AOr XhW bhuq bVw

AsQwn bnygw[ XhW nwm-bwxI kw ismrn krky log swrI dunIAW myN gurU nwnk ky

s`c ky mwrg AOr nYiqk ividAw kw pRswr kryNgy[” ieh sux ky Twkur joigMdr isMG

ƒ gu`sw Aw igAw, aus ny soicAw ik ies ny mYƒ ies zmIn qoN au~jVx dw srwp dy

id`qw hY[ auh swDU ƒ ibnW rotI KuAwey Qwl cu`k ky Gr prq AwieAw[ do-iqMn GMty

qoN bwAd jd aus dw g`usw TMfw hoieAw Aqy aus dI GrvwlI ny vI aus ƒ

smJwieAw qW auh iPr swDU ƒ rotI KuAwaux vwsqy Q`ly AwieAw, pr kI vyiKAw ik

hux auh swDU au~Qy nhIN sI[

ies GtnW dy kuJ icr bwAd hI Twkur joigMdr isMG dw ierd-igrd dy ipMfW dy

lokW nwl bVw hI lVweI-JgVw qy vYr-ivroD ho igAw[ aus ny qMg ho ky ikhw ik 'mYN

ieh ipMf vyc ky eyQoN cly hI jwxw hY[' pUrn bRhm igAwnI sMq qyjw isMG jI dy

ihrdy iv`c ies AsQwn ƒ ^rIdx dI iK`c sI, so jdoN Twkur joigMdr isMG Awpxy

Gr ies AsQwn ƒ vycx dw ivcwr bxw irhw sI qW ielwhI hukm ivc ies

AsQwn dy ivkx bwry byqwr qwr sMq qyjw isMG jI dy ihrdy ivc cImW swihb phuMc

geI, ijQy auh sMq Aqr isMG jI dy jnm AsQwn dI syvw krvw rhy sn[ aunHW ny

bVU ipMf dy ivkx dI Kbr Awpxy ie`k syvk rwhIN, bwbw iekbwl isMG jI q`k

phuMcweI, jo aus smyN pwauNtw dy nyVy DOlw kUAW ivKy nOkrI kr rhy sn Aqy s`q

inSwnIAW d`s ky sunyhw idqw, “jwE! jw ky dyKo ik ikqy ieh ipMf hI swfw AsQwn

qW nhIN, ijs dI AsIN Bwl kr rhy hW[”

sMq qyjw isMG jI dy hukm Anuswr iekbwl isMG jI Bwl krdy hoey srWh qoN 40

iklomItr pYdl c`l ky ipMf bVU pu`jy[ ieQy sMq qyjw isMG jI v`loN d`sIAW s`qy

inSwnIAW dyK ky bVy pRsMn hoey qy ieQoN 60 iklomItr pYdl c`l ky soln gey[ auQoN

sMq qyjw isMG jI ƒ ies AsQwn dy iml jwx bwry qwr (fwk) pweI[ sMq qyjw isMG

jI ny ibnW zmIn dyKy nwhn phuMc ky Twkur joigMdr isMG nUM ies ipMf dI mUMh mMgI

kImq 25 hzwr rupey dy ky ieh ipMf KrId ilAw[ syvkW ny sMq jI ƒ mMgI hoeI

kImq ivcoN kuJ pYsy Gtw ky dyx leI ikhw qW sMq jI ny ikhw, “ieh AsQwn eynW

mhwn qy piv`qr hY ik ies dI koeI kImq nhIN lgweI jw skdI”, so ijMny pYsy aus

Twkur ny mMgy sMq jI ny Eny hI aus ƒ dy id`qy[

(19)(18)

Page 14: Brief Life Sketch of Sant Teja Singh ji - Punjabi

1957 eIsvI ivc sMq qyjw isMG jI Awpxy syvkW BweI igAwn isMG, Kym isMG,

hridAwl isMG, mihMdr isMG, AjYb isMG, iekbwl isMG, mwstr bldyv isMG Aqy

bIbI pRIqm kOr nwl bVU swihb ivKy Awey[ aus smyN sMq hrnwm isMG jI rwmpur

KyVy vwly vI sMq jI dy nwl bVU swihb ivKy Awey[ koeI sVk nw hox krky sMq jI

srWh qoN lgBg 40 iklomItr, kdy pYdl Aqy kdy GoVy 'qy svwr ho ky ibrD AvsQw

ivc ieQy phuMcy[ ieQy sMq jI qMbU lgw ky rhy Aqy bwkI syvk zmIn dy mwlk Twkur

joigMdr isMG dy k`cy Gr ivc rhy[ Agly idn sMq jI ny gurU kw lMgr iqAwr krvw

ky sB phwVIAW nUM CkwieAw[ dUroN-dUroN phwVIAW ny Aw ky lMgr CikAw[

aus qoN bwAd sMq qyjw isMG jI 1959 eIsvI ivc bVU swihb ivKy Awey qy ieQy ie`k

k`cw gurduAwrw swihb bxvwieAw (jo hux vI mOjUd hY)[ sMq jI mhwrwj ny Awp sRI

AKMf pwT swihb krky sRI gurU gRMQ swihb jI A`gy bVy hI vYrwg ivc, ijvyN koeI

Cotw b`cw iksy cIz dI mMg smyN Awpxy mW-bwp A`gy roNdw hY, Ardws kIqI, “hy s`cy

pwqSwh! Awp jI dy ielwhI hukm ivc kdoN auh smW Awvygw, jdoN ies AsQwn qoN

b`cy-b`cIAW sMswrI ividAw dy nwl-nwl bRhm ividAw lY ky pUry sMswr ivc gurU

nwnk dyv jI dy s`c dw pRcwr krngy”[ Ardws qoN bwAd sMq jI ny sMgqW ƒ

PurmwieAw ik “ieh AsQwn bRhm ividAw dw iek bhuq v`fw kyNdr bxygw qy Awaux

vwly smyN ivc ieQy skUl, kwlj qy XUnIvristI bxygI, ij`Qy Bwrq qoN ielwvW ivdySW

ivcoN vI ividAwrQI Aw ky sMswrI pVHweI dy nwl-nwl bRhm ividAw gRihx krngy[

ieQoN dy syvkW rwhIN hI pMjwb, hirAwxw, XU.pI. Aqy rwjsQwn ivc vI skUl KolH ky

AwDuink ividAw dy nwl-nwl rUhwnIAq dI ividAw dy ky cMgy ienswn bxwey

jwxgy, jo pUry sMswr ivc gurmiq dw pRcwr krngy Aqy mwnvqw dI syvw krngy”[

keI nOjvwnW ny qrk kridAW hoieAW ikhw, sMq jI ieQy qW bIAw-bwn jMgl hY,

koeI sVk vI nhIN hY, iPr ieQy skUl, kwlj qy XUnIvristI ikvyN bx jweygI? sMq

jI ny ikhw ik smW Awaux 'qy hOlI-hOlI ieQy sB kuJ hI bx jweygw Aqy

ividAwrQI nrsrI klws qoN lY ky Ph.D q`k sMswrI pVHweI dy nwl-nwl

AiDAwqimk ividAw lY ky jwxgy qy sMswr ivc gurU gRMQ swihb jI dy isDWqW

Anuswr rUhwnIAq dw pRcwr krky sMswr ivc sdIvI SWqI sQwipq krngy[

sMq jI mhwrwj dw Akwl clwxw krnw

1964 eIsvI ivc sMq qyjw isMG jI ny klgIDr tRst bVU swihb dI sQwpnw kIqI

qy bwAd ivc ies tRst ƒ AYkt dy ADIn rijstr krvwieAw igAw[ 3 julweI

1965 eIsvI ƒ sMq jI cImW swihb ivKy AwpxI sMswirk Xwqrw pUrI krdy hoey gurU

crnW ivc jw ibrwjy[

ijau jl mih jlu Awie Ktwnw ] iqau joqI sMig joiq smwnw ] (278)

sMq qyjw isMG jI v`loN bVU swihb bwry kIqy bcn pUry hoxy

jdoN sMq qyjw isMG jI cImW swihb ivKy Akwl clwxw kr gey qW bVU swihb dI

syvw dI vwgfor bwbw iekbwl isMG jI ny sMBwlI[ ienHW ƒ bVU swihb leI kuJ

muk`dmy vI lVny pey, ijnHW dw PYslw ienHW dy h`k ivc hoieAw[

bwbw iekbwl isMG jI jdoN ApRYl 1987 ivc ihmwcl pRdyS qoN KyqI-bwVI ivBwg dy

fwierYktr dy Ahudy qoN irtwier hoey qW auh iSmly qoN is`Dw bVU swihb Aw phuMcy,

aunHW ny AwpxI swrI nOkrI dOrwn Awm lokW vWg pYsy nhIN sn joVy, blik

irtwiermYNt vwly idn jdoN aunHW dy swry AwiPs stwP ny aunHW ƒ ivdwiegI pwrtI

dyxI sI qW slwh kIqI ik bwbw jI jo pihlW srkwrI kwrW ivc GuMmdy sn, kI auh

hux b`s ivc bYT ky bVU swihb jwxgy? ieh soc ky swry stwP ny, cUMik auh sB bwbw

jI dw bVw siqkwr kirAw krdy sn, pYsy iek`Ty krky bwbw jI ƒ iek nvIN mwrUqI

vYn lY ky id`qI Aqy aus ivc ibTw ky bVU swihb qoirAw[ id`lI qoN Awp jI dy

SrDwlUAW ny pySkS kIqI ik auh vI aunHW dI ivdwiegI pwrtI ivc Swml hox

vwsqy iSmly phuMcxw cwhuMdy hn[ bwbw jI ny aunHW dI ieh bynqI bVy pRym nwl

Tukrw idqI[

bVU swihb bwbw jI ny pihlW hI id`lI dI sMgq dy sihXog nwl 1985 ivc ie`k

p`kw gurduAwrw swihb sQwpq kr idqw sI Aqy hux 1987 eIsvI ivc pMjW

ividAwrQIAW nwl Akwl AkYfmI nwmk skUl cwlU kIqw, ijs ivc bwbw iekbwl

isMG jI Awp b`icAW ƒ pVHwieAw krdy sn[ bwbw jI ny ies skUl dI vrdI bVI

hI swdI colw-pzwmI qy isr 'qy gol dsqwr r`KI, ijs nwl lVky-lVkIAW ivclw

duinAwvI qOr 'qy kIqw jWdw AmIr-grIb vwlw ivKryvW vI Kqm ho igAw Aqy ie`ko

ijhI vrdI hox dy kwrx lVky-lVkIAW dI ie`k dUjy pRqI pYdw hox vwlI vwSnw vI

Kqm ho geI[ dUsrw bwbw jI ny swry ividAwrQIAW dI Kurwk inrol SwkwhwrI r`KI

qy qIsrw swry ividAwrQIAW leI AMimRq vyly dw Aqy Swm dw inqnym krnw Aqy

prSwdw Ckx qoN pihlW Aqy bwAd ivc Ardws krnI lwzmI kr id`qI[ ies dw

nqIzw ieh hoieAw ik id`lI vrgy Sihr qoN AmIr GrW dy Awey ivgVy hoey b`cy vI

nyk ienswn bx gey Aqy aunHW dy nqIjy vI bhuq Swndwr Awey, ijs nwl bVU

swihb dI ieh AkYfmI bhuq mShUr ho geI qy pMjwb Aqy id`lI qoN ielwvw bwhrly

dySW qoN vI ividArwQI ieQy Aw ky pVHweI krn l`gy[

ies qrHW Akwl AkYfmI bVU swihb dy vDIAw nqIjy, ividAwrQIAW dw swdw

pihrwvw qy Kwx-pIx Aqy prmwqmw dw nwm ismrn krky aunHW dy jIvn ivc AweI

qbdIlI Awid ƒ dyK ky pMjwb, hirAwxw, au~qr pRdyS qy rwjsQwn Awid QwvW qoN

vI sMgqW ny bwbw jI ƒ skUl KolHx leI mMg kIqI[ bwbw jI ny sMgq dI bynqI

prvwn krdy hoey, aunHW dy hI sihXog nwl auQy skUl KolHy[ mOjUdw smyN ivc

ienHW auprokq swry rwjW ivc Akwl AkYfmI dIAW 129 SwKwvW hoNd ivc Aw

cukIAW hn[

so A`j sMq qyjw isMG jI dI kIqI hoeI Ardws Anuswr aunHW dy kIqy hoey auh swry

Biv`Kq bcn pUry ho cu`ky hn[ bVU swihb ivKy ies smyN CBSE Aqy IB pRmwixq

skUl Aqy ietrnl XUnIvristI c`l rhI hY, ijs ADIn keI kwlj KulH cu`ky hn,

ijnHW ivc ividAwrQIAW ƒ au~c p`Dr dI duinAwvI ividAw dy nwl-nwl

AiDAwqmk ividAw vI id`qI jw rhI hY qW jo auh dunIAW dy kony-kony ivc jw ky

mwnvqw dI syvw kr skx[

(21)(20)

Page 15: Brief Life Sketch of Sant Teja Singh ji - Punjabi

hux klgIDr tRst bVU swihb v`loN ie`k Akwl XUnIvristI 'gurU kI kwSI' dmdmw

swihb, qlvMfI swbo ivKy gurU goibMd isMG jI mhwrwj dy cOQy bcn ƒ pUrw krn ihq

bxweI jw rhI hY[ dSmyS ipqw ny auQoN bwry jo bcn kIqy sn ik ieQy 'gurU kI kwSI'

bxygI, ij`QoN For m`q vwly vI v`fy-v`fy ivdvwn bx ky inklgy Aqy sMswr ivc

gurmiq dw pRcwr qy pRswr krngy, gurU goibMd isMG jI duAwrw kIqy gey auh bcn

ies pRkwr hn:

ieh hY pRgt hmwrI kwsI[

pVHhYN iehW For miqrwsI[

lyKk gunI kivMd igAwnI[

bu`iDisMDu hÍYhYN ieq AwnI]

cwr crxW ivc mukMml hox vwlI Akwl XUnIvristI dw pihly pVwA dw kMm

lgBg 125 kroV dI lwgq nwl pUrw ho igAw hY[ srkwr v`loN XUnIvristI SurU

krn leI AwigAw imlx auprMq ividAwrQIAW dy dwKly pRwrMB ho cuky hn Aqy

Agsq mhIny ivc klwsW SurU hox nwl XUnIvristI hoNd ivc Aw jwvygI[ ies dy

nwl-nwl dUjy crx dI auswrI dI syvw vI jwrI hY[

ivSv sdIvI SWqI dw sMdyS

(ieh sMdyS sMq qyjw isMG jI, AYm.ey., AYl.AYl.bI. (pMjwb), ey.AYm.

(hwrvrf, XU.AYs.ey.) swbkw ipRMsIpl ^wlsw kwlj AMimRqsr, gurduAwrw

nwnksr swihb cImW, sMgrUr vwilAW ny ivSv SWqI leI dunIAW dy swry DrmW

dy A`TvyN sMmyln iv`c, jpwn dy Sihr SmIjU iv`c sMn 1956 eIsvI iv`c id`qw)

<> siq nwmu krqw purKu inrBau inrvYru

Akwl mUriq AjUnI sYBM gur pRswid ]

] jpu ]

Awid scu jugwid scu ]

hY BI scu nwnk hosI BI scu ]1]

pUrn smr`Q srb-ivAwpk Akwl purK kyvl ie`k hI hY, jo pihlW Sbd dy rUp

iv`c pRgt huMdw hY Aqy Pyr swry sMswr iv`c pRkwS rUpI iezhwr iv`c AwauNdw hY[

Akwl purK sB iv`c rimAw hoieAw hY Aqy swry jIA-jMqU aus dy hn:

Kwilku Klk Klk mih Kwilku pUir rihE sRb TWeI ] (1350)

(23)(22)

Page 16: Brief Life Sketch of Sant Teja Singh ji - Punjabi

Akwl purK sdIvI vwsqivk zhUr hY Aqy aus dw nwm BI s`cw Aqy sdw rihx

vwlw hY[

Akwl purK pRikrqI dw rcnhwr hY Aqy hr vsqU aus qoN auqpMn hoeI hY[ auh

Awpxy pRkwS leI Awp smr`Q hY[

Akwl purK fr qy BYA qoN rihq hY Aqy ivroD dvYq qoN pry hY[

Akwl purK AibnwsI hY Aqy auh jnm-mrn dy c`kr iv`c nhIN hY[ Akwl purK

suqy-pRkwS hY Aqy swry sMswr dy clwaux dI SkqI dw somw hY[

Akwl purK dw AnuBv, gurU dI ikRpw nwl hI huMdw hY jo aus (Akwl purK) iv`c

AByd hoieAw huMdw hY [

gurU nwnk dyv jI PrmwauNdy hn, “hy s`c dI Koj krn vwly jigAwsU! Akwl purK

vwihgurU, jo byAMq hY, jo qyry Aµqihkrx dI AigAwnqw dw prdw dUr krky, bRhm

igAwn dw pRkwS krdw hY, aus vwihgurU dw nwm jp[”

sq-ic`q-AnMd vwihgurU isRStI qoN pihlW BI suqy-pRkwS sI, swry jugW iv`c BI pRkwS

sI, auh hux BI pRkwS hY Aqy A`gy Awaux vwly simAW iv`c suqy-pRkwS rhygw[

Drm ie`k AMqrmuKI Awqimk Koj hY ieh aunIN hI ivigAwnk hY, nhIN! nhIN!!

blik ies qoN BI bhuq, ijMnI ik bwhrmuKI swieMs dI Koj[ swrw idRStmwn sMswr

Akwl purK dw hI zhUr hY AQvw dUjy A`KrW iv`c ieauN kih lvo ik swrI mwdw

idRStI Akwl purK dw pdwrQk FWcw hY[ mwdw ivigAwnk Koj ies FWcy nwl hI

sMbMD r`KdI hY, bhuq Arsy q`k mwdw ivigAwn hnyry iv`c hI BtkdI rhI hY qy ies

ny Awqmw Aqy pRikrqI ƒ do v`K-v`K vsqU smiJAw[ prMqU hux ies dI nvIN Koj ny

jy.bI.AYs. hwlfyn (J.B.S.�Haldane) dy SbdW iv`c ieh l`iBAw hY ik:

ieh swrI idRStmwn isRStI ijs ƒ mSIn vWg Acyq smiJAw igAw hY Aqy

pUrn qOr ’qy nhIN jwixAw jw sikAw vwsqv iv`c ieh ie`k rUhwnI Aqy Awqimk

dunIAW hY[

Awqimk dunIAW hI kyvl s`cI dunIAW hY[ s`cweI qW ieh hY ik nw hI pdwrQ,

nw hI SkqI Aqy nw hI koeI idRStmwn vsqU ies dw Durw hY blik Awqmw hI

isRStI dI kyNdrI AslIAq hY[ hux swry hI AgWh vDU swieMsdwn ies g`l dI

pRoVHqw krdy hn[

1. AYlbrt AweInstweIn (Albert�Einstein)

dunIAW dy bhuq au~Gy nobl pRweIz (Nobel� Prize) jyqU swieMsdwn AYlbrt

AweInstweIn ny ikhw hY ik auh r`b iv`c pUrn ivSvws r`Kdw hY[ ijs qrHW fI

spInojw (De�Spinoza) spyn (Spain) dyS dy bhuq pRis`D iPlws&r ny BI ikhw hY ik

prmwqmw ie`k hY Aqy swry sMswr iv`c Awpxy hI nym Anuswr psirAw hoieAw hY[

AweInstweIn ny AnuBv kIqw hY ik ieh r`b dI cyqn SkqI hI swry bRhmMf ƒ

inXmW Anuswr clw rhI hY[

2. ikrtly AYP. mydr (Kirtley�F�Mather)

bhuq swry swlW qoN swieMs dI Koj dy nqIjy bRihmMf dI Kslq dw mSIn dI qrHW

sp`StIkrx krn v`l jWdy hI idKweI idMdy hn pr ip`Cly QoVHy swlW qoN ieh swrw

ru`K hux bdl igAw hY[ jdoN AsIN sQUl pdwrQW dI KwsIAq dI fUMGweI dI, ij`QoN

q`k ho sky qih v`l jWdy hW qW ieh smJ pYNdI hY ik sQUl vsqUAW dI sB qoN ip`CNo

dI Cwx-bIx BI swfy ip`ClI pIVHI dy bzurgW dy AnuBv qoN koeI ivSyS v`KrI nhIN[

duinAwvI pdwrQW Aqy SkqI dI Cwx-bIx dI hux qweIN hoeI AKIrlI Koj qoN ieh

Bwsdw hY ik kyvl Awqmw hI srb-ivAwpk scweI hY[ sMswr dI swrI smgrI

Asl iv`c Awqmw dw hI pswrw hY[ ieh ^udw bwry myry Brosy ƒ drswauNdI hY[ ieh

swrI g`l sihj-suBwA hI sKSIAq v`l lY jWdI hY[ myry leI sMswr iv`c sB kuJ

Akwl purK hI hY, jo hr ie`k ienswn dI sohxI sKSIAq dw rcnhwr hY[ bVy

APsos dI g`l qW ieh hY ik sMswr dy bhuq swry DrmW dIAW sMsQwvW ny AMqr

Awqmy krqwr ƒ Kojxw Aqy aus ƒ AMdr AnuBv krnw ivswr id`qw hY[ bwhrly

ByKW, rsmW Aqy krm kWfW ƒ hI ivSySqw dy ky ApnwieAw jw irhw hY Aqy

Awqimk Koj dy inXmW ƒ ijvyN ik aus dy guxW dw Sbd-kIrqn krnw, rozwnw

AMimRq vyly Akwl purK dw nwm jpxw Aqy Awpxy inqw-pRqI jIvn iv`c scweI dI

vrqoN krn ƒ ip`CWh su`t C`ifAw hY[

hux swry DrmW dy AwgUAW dw Prz bxdw hY ik auh swry iek`Ty ho ky ie`k Awvwz

iv`c swrI dunIAW ƒ scweI dI Koj dw sMdyS aus qrHW phuMcwaux, ijs qrHW dw is`Dw-

swdw sMdyS, pMjvyN gurU Arjn dyv jI mhwrwj ny AwpxI aucwrI bwxI, sRI suKmnI

swihb iv`c id`qw hY:

srb Drm mih sRyst Drmu ]

hir ko nwmu jip inrml krmu ] (266)

sB qoN au~cw qy su`cw Drm kyvl prmwqmw dw nwm jpxw Aqy Awpxy rozwnw jIvn

iv`c s`cy qy inSkwm kMm krnw hY[

gurU Arjn dyv jI mhwrwj ny Bwrq dy swry mhWpurKW ƒ, ijnHW ny Akwl purK dw

nwm ismrn kIqw Aqy inrwkwr dy dyS phuMcy, ibnW iksy jwq-pwq, nsl jW rUp rMg

dy ivqkry dy, ie`ko sWJy Awqimk p`Dr ’qy ilAw ky, dunIAW dy DrmW dy ie`k sMgTn

ƒ rwh drsw id`qw hY[ dunIAW dy DrmW dI Koj dI qvwrIK iv`coN, auhnW ny ieh

pihlI vyrW ivigAwnk FMg nwl idRstwieAw ik Akwl purK dw AnuBv, smidRStI

Aqy bRhm igAwn dI AvsQw, dUsry A`KrW iv`c Akwl purK ƒ AMqr-Awqmy AnuBv

krnw hI vwsqv iv`c p`kI qy Afol AvsQw hY:

(25)(24)

Page 17: Brief Life Sketch of Sant Teja Singh ji - Punjabi

bwhir BIqir eyko jwnhu iehu gur igAwnu bqweI ]

jn nwnk ibnu Awpw cInY imtY n BRm kI kweI ]2]1] (684)

ies AvsQw ’qy s`c dw KojI phuMc skdw hY, jy auh nyk nIXq Aqy s`cy ihrdy

nwl Koj jwrI r`Ky Aqy nwm-bwxI dw ismrn krdw rhy Aqy auhnW idRStmwn dy moh

Aqy ir`DI-is`DI dIAW AOkVW qoN bicAw rhy jo ies kTn mwrg ’qy c`lidAW

vwprdIAW hn:

KMinAhu iqKI vwlhu inkI eyqu mwrig jwxw ] (918)

jigAwsU ƒ Awqimk Koj dy rsqy ’qy s`cy ihrdy nwl clidAW ausqq Aqy duinAwvI

sPlqw kudrqI qOr ’qy Awaux l`g pYNdIAW hn qy lok aus ƒ Bgq kihxw SurU kr

idMdy hn[ ieh ies rsqy dI pihlI pauVI 'in`DI' hY, jo ies vifAweI iv`c pY ky

P`uilAw iPry qW iesy GmMf dy toey iv`c if`g pYNdw hY[

pr jy jigAwsU Awpxy ihrdy iv`c Aiq inmrqw Aqy hlImI Dwr ky ies mwrg ’qy

ieh smJ ky quirAw rhy ik ieh sB kuJ Akwl purK dI bKiSS hY qW ir`DIAW-

is`DIAW ies dw drvwzw KVkwaux l`g pYNdIAW hn Aqy iehnW dIAW dYvI qwkqW

ies iv`c AwauxIAW SurU ho jWdIAW hn[ 'in`DI' qoN ip`CoN jigAwsU iv`c 'ir`DI' dI

AvsQw vwprdI hY Aqy dunIAWdwr ies dI AwkrSx SkqI iv`c iK`cy jWdy hn Aqy

byAMq mwieAw bsqr Awid dI Bytw krn l`g pYNdy hn[ jy ieh jigAwsU iehnW

pdwrQW ƒ Awpxy duinAwvI s`uKW leI vrqx l`g jwvy qW ies mwrg ’qy AglI

qr`kI iv`c Atk pY jWdI hY[

pr jy iehnW pdwrQW ƒ srb mwnvqw dy Bly leI bgYr iksy ie`Cw dy vrqy qW smW

pw ky ieh 'is`DI' dy drjy ’qy pu`j jWdw hY Aqy is`D bx jWdw hY[ jo bcn ies dy

muK ’coN inkldy hn, auh pUry ho jWdy hn[ 'is`DI' dw drjw Awqm mwrg dy pWDI

leI bhuq hI iqlkxw Aqy if`gx vwlw hY[ dunIAwdwr in`jI duinAwvI svwrQW leI

ies pRymI koloN vr lYx leI ies dy crnW ’qy pYNdy iPrdy hn[ jy auh AwpxI 'is`DI'

dI qwkq nwl dunIAwdwrW ƒ vr dyx Aqy auhnW dIAW ie`Cw pUrIAW krn ’qy lw

idMdw hY qW auh AwpxI swrI qwkq Aqy mn dI iekwgrqw gvw bYTdw hY[

pr jykr auh iehnW qwkqW ƒ inmrqw dw burkw pihn ky sMBwlI r`Ky Aqy zwieAw

nw kry qW ies ƒ 'bu`DI' dw drjw pRwpq ho jWdw hY[ ies AvsQw iv`c ies ƒ BUq,

Biv`K dI soJI Aw jWdI hY Aqy aus ƒ ies bRihmMf dI AgwD boD dw AnuBv ho jWdw

hY qW auh bVI inmrqw Aqy hlImI nwl Juk ky, isr invw ky, ies qrHW pRwpq krdw

hY, ijs qrHW AweIsYk inaUtn (Issac� Newton)� dunIAW dy ie`k v`fy swieMsdwn ny

mihsUs kIqw ik 'auh qW Ajy srb-ivAwpI prmwqmw dy AQwh Awqimk Bvswgr

dy iknwry isr& ryq dy ikxky hI cux irhw hY[' ies qrHW dI Awqimk grIbI dI

AvsQw iv`c aus Bgq au~qy krqwr v`loN bRhm igAwn dI bKiSS huMdI hY, auh

srb-ivAwpI prmwqmw nwl ie`k imk ho jWdw hY[

gurU gRMQ swihb jI dw sMpwdn krn l`igAW, gurU Arjn dyv jI mhwrwj ny pihly

cwr gurU swihbwn dI bwxI Aqy AwpxI bwxI dy nwl-nwl auhnW pµdHrvIN sdI qk dy

BgqW dI bwxI BI AMikq kIqI, ijnHW ny pyRmw-BgqI Aqy nwm ismrn duAwrw

Awqimk igAwn ƒ pRwpq kr ilAw sI[ ieh Bgq v`K-v`K jwqW qy DrmW dy

AnuXweI sn Aqy SurU-SurU iv`c iehnW ny Awpxy-Awpxy Drm dy krm kWf qy rhu-

rIqI hI ApnweI sI[ ijauN-ijauN auh Awqm mwrg ’qy s`cy ihrdy nwl A`gy v`Ddy

gey, qW auhnW ny bwhrlIAW rsmW Aqy krm kWfW ƒ C`f id`qw Aqy auh inrwkwr

iv`c phuMc ky ie`k Awvwz nwl boly ik auh pRBU sq-ic`q-AwnMd hY Aqy swirAW iv`c

v`s irhw hY[

ies qrHW auhnW ny hmySw leI swbq kr id`qw hY ik inrwkwr dw dyS ie`k hI hY Aqy

Akwl purK AnuBvI jwgdI joq hY[ jo BI jigAwsU pUrn iemwndwrI Aqy SrDw

nwl Awpxy ihrdy iv`c hlImI Aqy inmrqw sihq ies dI Koj kry Aqy nwl-nwl

gurmuKW dI sMgq kry qW aus ƒ ies dw AnuBv Aqy igAwn ho jWdw hY[

ie`Qy mYN hux auhnW sMqW BgqW dy Awqimk qzrby, auhnW dy Awpxy SbdW rwhIN

ibAwn krdw hW:

1. Bgq rwmw nMd jI

rwmwnMd jI ie`k gOV bRwhmx vYSnvI Bgq sn[ ieh bwhrlI sucqw Aqy krm kWf

dy Aiq au~cy drjy dy aupwsk sn[ SurU iv`c auhnW ny ikRSn jI dI mUrqI dI pUjw

ArMBI Aqy ip`CoN srb-ivAwpI rwm ƒ ismrn l`g pey[ cUMik ieh Awqimk scweI

dy pUrn SrDwlU Aqy iemwndwr KojI sn Aqy ieh ihrdy iv`c pUrn pRym nwl srb-

ivAwpI pRBU ƒ ismrdy rhy, ies leI AMq iv`c auh aus Awqimk-pdvI inrwkwr dy

dyS iv`c phuMcy, jo AwpxI bwxI bsMq rwg iv`c ies qrHW PrmwauNdy hn:

rwmwnµd jI Gru 1 ] < siqgur pRswid ]

kq jweIAY ry Gr lwgo rMgu ]

myrw icqu n clY mnu BieE pMgu ]1] rhwau ]

eyk idvs mn BeI aumMg ] Gis cMdn coAw bhu sugMD ]

pUjn cwlI bRhm Twie ] so bRhmu bqwieE gur mn hI mwih ]1]

jhw jweIAY qh jl pKwn ] qU pUir rihE hY sB smwn ]

byd purwn sB dyKy joie] aUhW qau jweIAY jau eIhW n hoie ]2]

siqgur mY bilhwrI qor ] ijin skl ibkl BRm kwty mor ]

rwmwnµd suAwmI rmq bRhm] gur kw sbdu kwtY koit krm]3]1] (1195)

hy BweI ! myry ihrdy iv`c krqwr dw ipAwr Aqy KyVy dy somy dw pRkwS ho igAw hY,

ies leI mYN hux ik`Qy jwvW, myrw mn hux Btkdw nhIN, ies ƒ AMdroN hI prm AnMd

Aqy Awqimk SWqI iml geI hY[

(27)(26)

Page 18: Brief Life Sketch of Sant Teja Singh ji - Punjabi

SurU iv`c ie`k idn myry mn iv`c mMdr jwx leI qWG au~TI mYN pwxI iv`c cMdn Gsw

ky, Aqr Aqy hor keI sugMDIAW lY leIAW Aqy Twkur ƒ pUjx leI mMdr ƒ qur

ipAw[ pr hux qW gurU ny srb-ivAwpI prmwqmw dw myry mn iv`c hI AnuBv krw

id`qw hY[

hux mYN ij`Qy vI mMdrW iv`c jWdw hW, au~Qy mYN kyvl pwxI Aqy p`Qr dIAW mUrqIAW hI

dyKdw hW prMqU hy pRBU! qUM hr QW ie`ko ijhw BrpUr hYN[ vyd purwn Awidk Drm

pusqkW mYN r`b dI Koj leI bVy iDAwn nwl pVHIAW hn[ hux iehnW mMdrW jW

qIrQW ’qy jwx dI loV nhIN ikauNik Akwl purK dI joq sB dy ihridAW iv`c vsdI

hY[ hy siqgurU! mYN sdky Aqy bilhwr jWdw hW, ijs ny myry swry fr Aqy BrmW dw

nws kr id`qw hY[ rwmwnMd suAwmI ƒ hux prIpUrn prmwqmw AnuBv ho igAw hY[

gurU jI dy bKSy hoey gurmMqr rwm (jo swirAW iv`c rimAW hoieAw hY Akwl purK)

jpx nwl ip`Cly swry krmW dy bMDnW qoN myrw Cutkwrw ho igAw hY[

2. Bgq kbIr jI

Bgq kbIr jI jwq dy julwhy sn[ auh rwmwnMd jI dy cyly sn[ auhnW ny vI srb-

ivAwpI rwm dw ismrn kIqw Aqy auh Awpxy smyN dy bhuq au~cy Bgq bRhm igAwnI

igxy gey Aqy inrwkwr dy dyS pu`j ky auhnW ƒ swry bRhmMf iv`c r`b dI srb-

ivAwpkqw dw AnuBv ho igAw Aqy auh hr jgHw Akwl purK dw pRkwS pRqIq krdy

sn[ ijs bwry auhnW ny AwpxI bwxI iv`c PrmwieAw hY:

pRBwqI ]

Avil Alh nUru aupwieAw kudriq ky sB bMdy ]

eyk nUr qy sBu jgu aupijAw kaun Bly ko mMdy ]1]

logw Brim n BUlhu BweI ]

Kwilku Klk Klk mih Kwilku pUir rihE sRb TWeI ]1]rhwau]

mwtI eyk Anyk BWiq kir swjI swjnhwrY ]

nw kCu poc mwtI ky BWfy nw kCu poc kuMBwrY ]2]

sB mih scw eyko soeI iqs kw kIAw sBu kCu hoeI ]

hukmu pCwnY su eyko jwnY bMdw khIAY soeI ]3]

Alhu AlKu n jweI liKAw guir guVu dInw mITw ]

kih kbIr myrI sMkw nwsI srb inrMjnu fITw ]4] (1349)

sB qoN pihlW ^udw dw zhUr nUr sI Aqy Pyr aus dI kudrq qoN swrI mwnvqw dw

aupj hoieAw[ jd ieh swrw jgq Akwl purK dI joq qoN hI pYdw hoieAw hY qW

iks ƒ cMgw-mwVw jW aUc-nIc ikhw jwey[ ies leI hy loko! Awpxy Awp ƒ iksy

JUTy BulyiKAW iv`c nw pwau[ pRBU swrI Klkq iv`c hY Aqy swrI Klkq aus iv`c

smweI hoeI hY, auh swrI isRStI iv`c ivAwpk hY[ isrjnhwr AwpxI isRStI iv`c

Aqy isRStI isrjnhwr iv`c hY[

GuimAwr dI qrHW krqwr ny ie`ko hI im`tI qoN (Bwv, pMjW q`qW qoN) AnykW iksmW dy

jIA-jMq pYdw kr id`qy hn[ isrjnhwr qy auhdw bxwieAw hoieAw idRStmwn ie`k

hI hY Aqy iehnW iv`c koeI aUxqweI nhIN hY[

auh ie`ko-ie`k isrjnhwr hY Aqy ieh ielwhI scweI swrI Klkq iv`c pRvySk hY[

auhI mnu`K r`b dw bMdw ikhw jw skdw hY, jo aus dI rzw ƒ pCwxdw hY qy aus ie`k

nwl AByd huMdw hY[

auh srb-ivAwpk prmwqmw, ijs dw koeI rUp ryK nhIN duinAwvI Akl Aqy

cqurweI nwl liKAw nhIN jw skdw[ myry gurU ny mYƒ im`Ty ielwhI nwm dI b^iSS

kIqI hY, ijs dw suAwd mYN gUMgy dy guV Kwx vWgU AnuBv kr qW skdw hW pr aus

vWg A`KrW iv`c bol ky nhIN d`s skdw[

kbIr jI PrmwauNdy hn, myry swry BrmW dw nws ho igAw hY Aqy mYN aus pRBU dw zhUr

ies bRhmMf dy hr QW, hr zry-zry iv`c mihsUs kr irhw hW[

3. Bgq nwm dyv jI

mhwrwStr dy rihx vwly Bgq nwm dyv jI CINby Aqy DobI dw kMm krdy sn[ auhnW

ny AwpxI BgqI Bwv vwlw jIvn bu`q pUjx qoN ArMB kIqw[ pRmySvr dy s`cy Aqy

inr-ie`Cq KojI dI Bwvnw hox krky, auh inrMkwr dy dyS phuMc gey Aqy auhnW ny

srb-ivAwpI prmwqmw ƒ Awpxy rwg mwlI gauVw Sbd iv`c ies qrHW iliKAw:

mwlI gauVw bwxI Bgq nwmdyv jI kI ]

sBY Gt rwmu bolY rwmw bolY ]

rwm ibnw ko bolY ry ]1]rhwau]

eykl mwtI kuMjr cItI Bwjn hYN bhu nwnw ry ]

AsQwvr jMgm kIt pqMgm Git Git rwmu smwnw ry ]1]

eykl icMqw rwKu Anµqw Aaur qjhu sB Awsw ry ]

pRxvY nwmw Bey inhkwmw ko Twkuru ko dwsw ry ]2] (988)

hy BweI! swry GtW (srIrW) iv`c prmwqmw hI boldw hY, prmwqmw qoN ibnW hor koeI

nhIN boldw[

hy BweI! kIVI qoN lY ky hwQI q`k, iBMn-iBMn swrIAW jwqIAW ie`ko im`tI (pMj q`qW)

qoN auqpMn hoey hn[ prmwqmw DwqU pdwrQ Aqy sijMd jIA, kIVy pqMgy hryk Gt

iv`c hI smwieAw hoieAw hY[ prmwqmw hI swirAW iv`c rimAw hoieAw hY[

qW qy hy jigAwsU! duinAwvI pdwrQW dI pkV C`f Aqy swrIAW vwSnwvW dw iqAwg

kr, Akwl purK dy nwm ismrn iv`c hr vkq AwpxI ibrqI joVI r`K[ iPr

nwmdyv jI Aiq inmrqw sihq bynqI krdy hn hy BweI! s`cy prmwqmw dw inSkwm

(29)(28)

Page 19: Brief Life Sketch of Sant Teja Singh ji - Punjabi

KojI ho ky aus nwl AByd ho jw[ Pyr qyry iv`c Aqy prmwqmw iv`c koeI Byd nhIN

rih jwvygw[

4. SyK &rId jI

SyK &rId jW SyK bRhm s`c dy KojI muslmwn &kIr sn[ auh ieslwm dIAW

rhurIqIAW Anuswr r`b dI iebwdq krdy[ hr roz pMj vkq dI nmwz pVHn dy p`ky

pwbMd sn[ auh roz svyry A`lw ƒ ihrdy iv`c pUrn AkIdy Aqy pRym nwl Xwd krdy

ikauNik auh s`cy Aqy iemwndwr r`b dy KojI sn, ies leI auh vI ies nqIjy ’qy

phuMcy ik ^udw swry mnu`KW dy ihrdy iv`c vsdw hY qy ijs ƒ ^udw dy imlx dI iK`c

hovy, auh iksy dy vI idl ƒ Tys nw phuMcwvy[ SyK &rId jI bwxI iv`c ies qrHW

PrmwauNdy hn:

slok PrId jIau ]

ieku iPkw n gwlwie sBnw mY scw DxI ]

ihAwau n kYhI Twih mwxk sB Amolvy ]1384]

sBnw mn mwixk Twhxu mUil mcWgvw ]

jy qau iprIAw dI isk ihAwau n Twhy khI dw ]1384]

iksy leI ie`k vI iPkw bcn nw bol, ikauNik swirAW dy ihrdy iv`c s`cw mwlk v`s

irhw hY[ iksy dw vI idl nw duKw ikauNik r`bI mMfl iv`c hr ie`k Amolk moqI hY[

swry jIvW dy mn r`bI SWqI Aqy AnMd dy Amolk moqI hn, iksy ƒ vI mMdy bol Aqy

BYVy kMm nwl duKwauxw au~kw hI TIk nhIN[ jy qYƒ mihbUb ^udw ƒ imlx dI qWG hY

qW iksy dy vI idl ƒ nw duKw[

5. Bgq BIKn jI

BIKn jI vI muslmwn &kIr sn[ auh s`cy ihrdy nwl r`b dw nwm jpdy hoey

inrwkwr dy dyS pu`jy[ auhnW ny AwpxI Awqimk pRwpqI bwry AwpxI bwxI iv`c ieauN

vrxn kIqw hY:

rwgu soriT bwxI Bgq BIKn kI ]

AYsw nwmu rqnu inrmolku puMin pdwrQu pwieAw ]

Aink jqn kir ihrdY rwiKAw rqnu n CpY CpwieAw ]1]

hir gun khqy khnu n jweI ]

jYsy gUMgy kI imiTAweI ]1]rhwau]

rsnw rmq sunq suKu sRvnw icq cyqy suKu hoeI ]

khu BIKn duie nYn sMqoKy jh dyKW qh soeI ]2]2] (659)

myry au~qm BwgW krky Akwl purK ny mYƒ nwm ismrn dw Amolk rqn bKiSAw hY[

ieh myry ihrdy iv`c p`kw v`s igAw hY[ ies (rqn) ƒ lkwaux dIAW myrIAW

swrIAW koiSSW dy bwvjUd, ies dI SoBw myry msqk ’qy cmkdI hY Aqy myry swry

srIr iv`c pRkwSmwn hY[

pRBU dI vifAweI Aqy pRBU dy gux SbdW iv`c khy nhIN jw skdy[ ieh ie`k gUMgy dI

miTAweI vWg hY jo im`Ty pdwrQW dw rs mwxdw hY pr Awpxy Awey suAwd ƒ d`sx

leI A`Kr nhIN l`B skdw[

AwpxI rsnw duAwrw pRBU dy nwm dw ismrn krn nwl Awpxy kMnW nwl suxidAW

Aqy nwm ƒ mn iv`c vswauNidAW, mYƒ sdIvI Awqm AnMd dI pRwpqI hoeI hY[ BIKn

jI kihMdy hn ik myrIAW A`KW r`bI rUhwnI nUr nwl Ku`lH geIAW hn, mYN ij`Dr q`kdw

hW aus prmwqmw dw zhUr hI dyKdw hW[

6. Bgq rivdws jI

rivdws jI ju`qIAW gMFx dw kMm krdy sn[ auhnW ny vI pUrn lgn, pRym Aqy s`cy

ihrdy nwl, srb-ivAwpI rwm dw ismrn kIqw Aqy AnuBv pRkwS inrwkwr dy dyS

iv`c phuMcy[ au~c jwqI dy bRwhmx auhnW qoN ASIrvwd Aqy nwm ismrn dI dwq lYx

leI auhnW dy crn prsdy sn[ ijs Awqimk mMfl iv`c auh phuMcy, aus dw vrxn

AwpxI bwxI iv`c ies qrHW krdy hn:

bygm purw shr ko nwau ] dUKu AMdohu nhI iqih Twau ]

nW qsvIs iKrwju n mwlu ] KauPu n Kqw n qrsu jvwlu ]1]

Ab moih KUb vqn gh pweI] aUhW KYir sdw myry BweI]1]rhwau]

kwiemu dwiemu sdw pwiqswhI ] dom n sym eyk so AwhI ]

Awbwdwnu sdw mshUr ] aUhW gnI bsih mwmUr ]2]

iqau iqau sYl krih ijau BwvY ] mhrm mhl n ko AtkwvY ]

kih rivdws Klws cmwrw ] jo hm shrI su mIqu hmwrw ]3]2] (345)

mYN aus Awqimk mMfl Aqy inrwkwr dy dyS iv`c A`pV igAw hW, ij`Qy koeI icMqw

nhIN hY[ ij`Qy nw koeI du`K hY Aqy nw hI koeI Gbrwht[ au~Qy nw koeI pkV hY Aqy

nw hI koeI Krwj Aqy msUl lYx vwlw hY[ au~Qy nw koeI fr, KO& Aqy Bu`l hY Aqy nw

hI FihMdI klw hY[

hux mYƒ s`c dw Gr iml igAw hY Aqy mYN sdw sdIvI KyVw mwxdw hW[ mYƒ sdIvI

Awqimk pwqSwhI dI bKiSS hoeI hY[ swry myr-qyr Aqy dvYq dy ivcwr dUr ho gey

hn[ mYƒ kyvl ie`k prmwqmw hI idKweI idMdw hY[ ieh ie`k prm AnMd Awqimk

mMfl hY Aqy ies iv`c auh invws krdy hn ijnHW dy ihrdy krqwr dI vifAweI Aqy

SoBw nwl pRPuilq hn[ r`bI hukm Aqy rzw iv`c c`lx nwl auhnW dy swry kMm

sihj-suBwA Aqy kudrqI qOr ’qy inSkwm ho jWdy hn[ Bgq rivdws jI kihMdy hn

(31)(30)

Page 20: Brief Life Sketch of Sant Teja Singh ji - Punjabi

ik swry fr Aqy BrmW dy jMjwl dUr ho gey hn[ mYN s`cI suqMqrqw pw leI hY Aqy jo

ies Awqimk mMfl AQvw Sihr iv`c phuMicAw hY, auh myrw s`cw im`qr Aqy

Awqimk swQI hY[

7. Bgq pIpw jI

pIpw jI Bwrq iv`c ggrwauN dy rwjw sn[ ieh Bgq rwmwnMd jI dy sn Aqy iSS

srb-ivAwpk rwm dw pUrn pRym Aqy SrDw nwl ismrn krdy sn[ s`cy ihrdy nwl

ismrn krdy-krdy auh inrwkwr dy dyS iv`c phuMcy Aqy Awpxy Awqm igAwn dw

in`jI qjrbw AwpxI bwxI rwhIN ies qrHW d`sdy hn:

pIpw jI ]

kwXau dyvw kwieAau dyvl kwieAau jMgm jwqI ]

kwieAau DUp dIp neIbydw kwieAau pUjau pwqI ]1]

kwieAw bhu KMf Kojqy nv iniD pweI ]

nw kCu Awiebo nw kCu jwiebo rwm kI duhweI ]1]rhwau]

jo bRhmMfy soeI ipMfy jo KojY so pwvY ]

pIpw pRxvY prm qqu hY siqguru hoie lKwvY ]2](695)

hy BweI! hux mMdr iv`c jw ky iksy p`Qr dI mUrqI dI pUjw krn dI koeI loV nhIN,

nw hI DUp DuKwaux dI, nw hI im`tI dy brqnW iv`c GI bwlx dI Aqy nw Pu`l p`qIAW

lY ky p`Qr dy Twkur ƒ cVHwaux dI zrUrq hY[ AMqr Awqmy s`cI lgn dy Kojx nwl

prmwqmw jo hr jIv-jMqU iv`c v`s irhw hY, aus dI pRwpqI ho jwvygI[ ieh swrw

sMswr Akwl purK dw zhUr hY[ swry jIv-jMqU krqwr qoN aupjdy hn Aqy Pyr

smuMdr dIAW lihrW vWg ausy dy iv`c hI smw jWdy hn[

srb-ivAwpk Akwl purK hr ie`k mnu`K dy ihrdy iv`c vsdw hY[ jo pRwxI Awpxy

ihrdy iv`c aus ƒ hwzr-nwzr smJ ky nwm ismrn krdw hY, aus ƒ prmwqmw dw

AnuBv ho jWdw hY[ Aiq inmrqw sihq, pIpw jI kihMdy hn ik Akwl purK sdw

At`l hY Aqy s`cy murSd (ijs ƒ bRhm igAwn ho igAw hY) dI AgvweI rwhIN

jigAwsU ƒ krqwr hr QW zwhr Bwsdw hY[ aus dw idRStIkox hI bdl jWdw hY Aqy

aus ƒ swrw sMswr ie`k Akwl purK dy jlvy dw zhUr hI idKweI idMdw hY[ aus

dw mn ivsmwd iv`c, ijhvw guxW iv`c Aqy A`KW hrI rUp dy srUr iv`c ilpq

rihMdIAW hn[

ieh sMq Bgq ijnHW dI bwxI dw au~pr ibAwn kIqw igAw hY, swry hI prmwqmw dI

Koj krn vwly sn[ prMqU jwq-pwq, Drm, BwSw Aqy smwijk p`K qoN ie`k dUjy nwloN

bhuq v`Kry sn Aqy Bwrq dy v`Ko-v`K pRWqW/rwjW dy vsnIk sn[ SurU iv`c auhnW ny

r`bI Koj leI Awpxy-Awpxy DrmW dy rsmo-irvwj Aqy krm-kWf Apxwey pr auh

swry hI s`c dI Koj iv`c Boly-Bwie pUrI lgn nwl l`gy hoey sn[ ies leI auhnW

swirAW ƒ s`cw rsqw iml igAw, AKIr ’qy phuMc ky ie`ko Akwl purK dy nwm,

rwm, goibMd jW A`lw Awid dI ArwDnw kIqI Aqy ie`ko hI AvsQw inrwkwr dy dyS

phuMcy[ ieh auho hI Awqimk AvsQw hY ij`Qy pUrn igAwn dI pRwpqI hY Aqy

mhWpurK, pUrn bRhm igAwnI Aqy sMq purK ies ƒ “inrwkwr dw dyS” muKwqb

krdy (kihMdy) hn[

ieh sp`St hY ik jo jigAwsU s`cy ihrdy Aqy pUrI iK`c nwl prmwqmw dI Koj

ArMBdw hY aus ƒ suqy-is`D hI s`cw rsqw iml jWdw hY Aqy aus ƒ Awqm pd dI

pRwpqI ho jWdI hY[ aus dw mn ivsmwd iv`c Aw jWdw hY Aqy aus dy ihrdy iv`c

swrw sMswr ielwhI rMg iv`c pRym rUpI Bwsdw hY[ swrI mnu`Kqw Awqimk BweIcwry dy

BYx-Brw jwpdy hn[ aus dI idRStI jwq-pwq nsl Aqy rUp rMg qoN au~cI au~T ky

sm idRStI ho jWdI hY[ AYsy gurmuK (bRhm igAwnI) dI dSw gurU Arjn dyv jI

mhwrwj AwpxI bwxI rwhIN ies qrHW d`sdy hn:

kwnVw mhlw 5 ]

ibsir geI sB qwiq prweI ] jb qy swDsMgiq moih pweI ]1]rhwau]

nw ko bYrI nhI ibgwnw sgl sMig hm kau bin AweI ]1]

jo pRB kIno so Bl mwinE eyh sumiq swDU qy pweI ]2]

sB mih riv rihAw pRBu eykY pyiK pyiK nwnk ibgsweI ]3] (1299)

ies bRhm idRStI rwhIN hI dunIAW iv`c ie`k dUsry nwl pRym Bwv Aqy sdIvI SWqI ho

skdI hY, ijs leI AsIN ies A`TvIN ivSv Dwrimk sMmyln (kwnPrMs) iv`c iek`Ty

hoey hW qW ik dunIAW iv`c SWqI vrqy[

Awau BweI! AsIN swry kmrks̀w krk,y Awpx-y Awpxy DrmW rwhIN, aqu Swh nwl ^du

Awp hr rzo Akwl pru K dI ArwDnw krIey Aqy swDwrn jnqw ƒ vI rb̀ dy gxu

gwaxu , asu dy Sbd kIrqn krn Aqy nwm jpx vl̀ lweIe[y prmwqmw qW iek̀ hI hY

pr asu dy nwm AwpxI blo I Ansu wr vK̀r-y vK̀ry blo y jWdy hn[ ijvNy ik adu whrn vjNo

Em, Al̀w, rwm, vwihgru ,U gwf, ^du w[ rb̀ dI Kjo krn vwlw jigAwsU iehnW rb̀I

nwvW ivc̀No , jo asu dy mn ƒ ipAwrw lg̀,y iksy iek̀ nwm ƒ cxu k,y hr rzo prU n pmyR

Aqy SrDw nwl Awpxy ihrdy ivc̀ ies dw ismrn kr[y gru U nwnk dvy jI mhwrwj ny

AwpxI bwxI jpu jI swihb ivc̀ PrmwieAw hY ik Akwl pru K dy bAy qM nwm hn:

AsMK nwv AsMK Qwv ]

AgMm AgMm AsMK loA ] AsMK khih isir Bwru hoie ]

AKrI nwmu AKrI swlwh ] AKrI igAwnu gIq gux gwh ]

AKrI ilKxu bolxu bwix ] AKrw isir sMjogu vKwix ]

ijin eyih ilKy iqsu isir nwih ] ijv Purmwey iqv iqv pwih ]

jyqw kIqw qyqw nwau ] ivxu nwvY nwhI ko Qwau ]

kudriq kvx khw vIcwru ] vwirAw n jwvw eyk vwr ]

jo quDu BwvY sweI BlI kwr ] qU sdw slwmiq inrMkwr ]19](4)

(33)(32)

Page 21: Brief Life Sketch of Sant Teja Singh ji - Punjabi

Akwl purK dy ismrn krn dw smW, ies dy krn dw qrIkw Aqy ies dw mn au~qy

Asr, swDwrn SbdW iv`c hyT id`qw jWdw hY:

ismrn dw smW

gurU nwnk dyv jI Aqy hor sMqW BgqW ny ismrn krn dw smW AMimRq vylw, sUrj

cVHn qoN svw pihr pihlW imiQAw hY[ gurU rwmdws jI AwpxI bwxI iv`c ies qrHW

PrmwauNdy hn:

mhlw 4 (gauVI kI vwr) ]

gur siqgur kw jo isKu AKwey su Blky auiT hir nwmu iDAwvY ]

audmu kry Blky prBwqI iesnwnu kry AMimRq sir nwvY ]

aupdyis gurU hir hir jpu jwpY siB iklivK pwp doK lih jwvY ]

iPir cVY idvsu gurbwxI gwvY bhidAw auTidAw hir nwmu iDAwvY]

jo swis igrwis iDAwey myrw hir hir so gurisKu gurU min BwvY ]

ijs no dieAwlu hovY myrw suAwmI iqsu gurisK gurU aupdysu suxwvY ]

jnu nwnku DUiV mMgY iqsu gurisK kI jo Awip jpY Avrh nwmu jpwvY]2](305)

keI lokI p`uCdy hn ik qVky au~Tx dw ieh kSt krn dI kI loV hY? kI AsIN idn

iv`c iksy vyly vI nwm nhIN jp s`kdy ?

bySk, idn jW rwqI iksy vyly vI ie`k pl KuMJwey ibnW nwm jipAw jw skdw hY pr

sUrj cVHn qoN svw pihr pihlW au~Tky nwm jpx dI AwpxI hI ivSySqw Aqy

mh`qqw hY[

mnu`K do qrHW dy hn: ie`k qW auh hn jo rozwnw inSkwm Aqy nyk kMm krdy hn[

AMimRq vyly au~T ky krqwr dw nwm jpdy hn Aqy aus dI mihmw dw Sbd kIrqn

krky Awpxy mn dI mYl DoNdy hn Aqy Awqm pd dI pRwpqI dy Xqn krdy hn[

dUsry auh hn jo AYSo ieSrq Aqy ieMdrIAW dI iqRsnw iv`c glqwn hoey pSU ibrqI

iv`c ruVHy jWdy hn[

hr ie`k mnu`K, AwpxI S^sIAq dy muqwbk, cMgIAW jW mwVIAW ikrnW C`fdw hY[

iehnW ikrnW dw Asr swDwrn qOr ’qy Awm mnu`KW dy ihridAW ’qy QoVHw bhuq zrUr

pYNdw hY[ AYSo ieSrq krn vwly lok A`DI rwq q`k duinAwvI KuSI iv`c glqwn

rihMdy hn Aqy Pyr Q`k tu`t ky, pyt Br ky AMimRq vyly qoN pihlW hI ivsr-Bol ho ky

sON jWdy hn[ auhnW dIAW burIAW BwvnwvW dIAW lihrW m`Dm pY ky AMimRq vyly qoN

pihlW hI Kqm ho jWdIAW hn[ ies qrHW AMimRq vyly dw smW AijhIAW mMd

BwvnwvW qoN sw& huMdw hY[

dUjy pwsy r`b dy ipAwry BwvyN auh iksy Drm, jwq-pwq, rMg-rUp dy hox, auh AMimRq

vyly au~T ky krqwr dw nwm jpdy hn Aqy auhnW dy ihridAW iv`coN Awqimk lihrW

Aqy ikrnW vwXUmMfl iv`c pRvyS krdIAW hn, jo AMimRq vyly nwm jpx vwly

jigAwsUAW dI ibrqI joVn iv`c shwiek hMudIAW hn[

AMimRq vyly koeI Sor-Srwbw Aqy rOlw-r`pw nhIN huMdw[ swrI kudrq sihj-suBwA

r`bI rMg iv`c ilpq huMdI hY[ ijs dw Asr AMimRq vyly au~T ky nwm jpx vwly

jigAwsUAW dy ihridAW iv`c pYNdw hY Aqy auhnW dI ibrqI sihj-suBwA krqwr

nwl juV jWdI hY[

rwqI vyly-isr sOx nwl srIr ƒ Awrwm iml jWdw hY Aqy idmwg qwzw dm ho jWdw

hY[ ies qrHW jigAwsU AMimRq vyly au~T ky iekwgrqw nwl qwzw dm ho ky krqwr dw

nwm jp skdw hY[

AMimRq vyly au~T ky krqwr dw nwm jpx vwly jigAwsU ƒ jo mn dw KyVw Aqy

Awqimk SkqI imldI hY, aus nwl bVy auqSwh nwl swrw idn inrlyp ho ky Awpxy

kwrobwr ƒ A`CI qrHW inBwauNdw hY Aqy auh krm jogI bx jWdw hY[

ismrn dw qrIkw

jigAwsU krqwr dw koeI nwm cux ley ijvyN ik gwf, ^udw, A`lw, rwm, Em,

vwihgurU Awid Aqy bVy swDwrn Aqy pRymw ibrqI nwl ismrn SurU kry[ ies dw

qrIkw ies qrHW hY ik auh cOkVI mwr swvDwn ho ky bYT jwvy Aqy ihrdy iv`c pUrn

pRym Aqy lgn nwl hOlI-hOlI lgwqwr krqwr dw nwm jpy Aqy aus dy nwm dw

aupdyS Aqy Bwv Awpxy ihrdy iv`c vswey[ AMimRq vyly ie`k GMtw jW izAwdw smyN

rozwnw nwm jpy Pyr swD sMgq iv`c juV ky r`bI bwxI dw Sbd kIrqn kry[

ismrn dw pRBwv Aqy krwmwq

hr mnu`K iv`c Akwl purK dI joq hY pr ies ƒ ieh joq ies krky nhIN idsdI

ikauNik ies ny Awpxy mn dIAW A`KW au~qy kwm, kRoD, loB, moh, hMkwr dy ADIn

kIqy hoey kMmW dw prdw pw r`iKAw hY[

ijs qrHW isKr dupihr vyly dw cmkdw sUrj b`dl Awx krky Cup jWdw hY Aqy aus

dI roSnI Alop ho jWdI hY[ iesy qrHW hI swfy AMdr r`bI joq au~qy swfy kIqy hoey

duinAwvI Aqy pSU ibrqI suAwrQW dw b`dl Aw jWdw hY[ ielwhI joq AnuBv nhIN

huMdI[ Awihsqw-Awihsqw lgwqwr pUrn pRym Aqy auqSwh nwl nwm jpx krky Aqy

krqwr dy gux gwien krky swfy AMqihkrx qoN swfy AvguxW dy b`dl au~f jWdy hn,

idRStmwn dw moh tu`t jWdw hY Aqy Brm dw prdw dUr ho jWdw hY Aqy r`bI joq dw

pRkwS ho jWdw hY[ gurU nwnk dyv jI mhwrwj ny jpu jI swihb iv`c PrmwieAw hY

ik ijs qrHW h`QW pYrW Aqy k`piVAW dI mYL swbx nwl Do ky lwhI dI hY, iesy qrHW

hI mn qoN AvguxW dI mYL nwm jpx dI rMgx nwl DoqI jWdI hY Aqy mn inrml ho

jWdw hY[

(35)(34)

Page 22: Brief Life Sketch of Sant Teja Singh ji - Punjabi

Anmol bcn sMq qyjw isMG jI mhwrwj

krqwr ƒ imlx dI s`cI iK`c

ijMnI iksy mweI BweI ƒ Awpxy cMgy bsqr Aqy bUt-sUt pihnx dI Aqy cMgw

Kwx-pIx dI iK`c huMdI hY, jy ieMnI BI lgn Akwl purK dy imlx dI ho jwvy qW

BI auh pyRmI Awqimk hulwirAW dw AnMd mwx skdw hY[

AMqhkrx ƒ swP krnw

jnm jnm kI iesu mn kau mlu lwgI kwlw hoAw isAwhu ] (651)

AMqhkrx ƒ swP krn leI gurU nwnk dyv swihb jI ies qrHW spSt krdy

hn:

mUq plIqI kpVu hoie ] dy swbUxu leIAY Ehu Doie ]

BrIAY miq pwpw kY sMig ] Ehu DopY nwvY kY rMig ] (4)

hr smyN im`Tw bolxw

imTqu nIvI nwnkw gux cMigAweIAw qqu ] (470)

invxu su AKru Kvxu guxu ijhbw mxIAw mMqu ]

ey qRY BYxy vys kr qW vis AwvY kMqu ] (1384)

(37)(36)

BrIAY hQu pYru qnu dyh ] pwxI DoqY auqrsu Kyh ]

mUq plIqI kpVu hoie ] dy swbUxu leIAY Ehu Doie ]

BrIAY miq pwpw kY sMig ] Ehu DopY nwvY kY rMig ]

puMnI pwpI AwKxu nwih ] kir kir krxw iliK lY jwhu ]

Awpy bIij Awpy hI Kwhu ] nwnk hukmI Awvhu jwhu ]20] (4)

ies qrHW nwm-bwxI ismrn nwl mn srb-ivAwpI prIpUrn prmwqmw dI jwgdI

joq iv`c ie`k sur lIn ho jWdw hY Aqy aus dI AwpxI v`KrI hoNd (haumY) imt jWdI

hY[ Awqm pd dw pWDI gurmuK bRhm igAwnI ho jWdw hY[ ijs qrHW pwxI dw kqrw

smuMdr iv`c iml ky smuMdr rUp ho jWdw hY pr auh AQwh smuMdr dI AgwD boD ƒ

drsw nhIN skdw[

prmwqmw AnuBv dw ivSw hY[ mnu`K dI sImq bu`DI Aqy cqurweI ies ƒ r`K nhIN

skdI[ prmwqmw dI hoNd ƒ AnuBv kIqw jw skdw hY pr A`KrW Aqy duinAwvI bolW

nwl ibAwn nhIN kIqw jw skdw[ ijs qrHW KuSI jW gmI mihsUs kIqI jw skdI hY

pr A`KrW iv`c aus dw ibAwn nhIN kIqw jw skdw[

AwE! AsIN v`K-v`K DrmW, dySW Aqy jwqIAW dy swry pRqIinD Akwl purK dw nwm-

ismrn, aus dI mihmw iv`c Sbd-kIrqn gwaux Aqy mnu`Kqw dI inSkwm syvw krn

au~pr swrw zor dyeIey Aqy Awpxy swQIAW nwl bVI inmrqw nwl rhIey Aqy TIk

vrqwau krIey qW ik srb-ivAwpk joq nwl juV skIey qW auh idn (ijs bwry swry

AvqwrW, sMqW, BgqW, rihbrW, pYgMbrW Aqy gurUAW ny Biv`K bwxI kIqI hY) dUr

nhIN rhygw jdoN swry lokIN AwpsI ipAwr, ivSvws Aqy sdBwvnw iv`c rihxgy qW

auh s`cI Awqimk KuSI pRwpq krngy[

qlvwr, KyqI vwhux vwly hL dw Pwlw bx jwvygI[ Awqimk SWqI Aqy AnMd BirAw

svrg iesy DrqI ’qy hI au~qr Awvygw, ijhVI ik hux AwpsI n&rq, pwKMf pUjw,

GtIAw iksm dy srIrk BogW leI ho rhI dOV ny lIro-lIr kr id`qI hoeI hY[

Em, AmIn, siq sRI Akwl, A`lw hU Akbr, SWqI, SWqI, SWqI[

Page 23: Brief Life Sketch of Sant Teja Singh ji - Punjabi

mn dI sihj AvsQw suAws-suAws ismrn nwl AwauNdI hY

dim dim sdw sm@wldw dMmu n ibrQw jwie ] (556)

swis swis ismrhu goibMd ] mn AMqr kI auqrY icMd ] (295)

mn ƒ G`ut-Gu`t ky vs krnw TIk nhIN[ ijs qrHW ie`k s`p ƒ f`bI iv`c bMd kr

leIey qW Acncyq f`bI dw F`kx K`ulHx qy s`p au~Cl ky bVw sKq fMg mwrdw

hY[ ieho hI mn dw hwl hY[ suAws-suAws ismrn krn nwl mn sihj AvsQw

iv`c Aw jWdw hY[

mhWpurKW dy bcn kmwxw qpW isr qp hY

sMqhu swgru pwir auqrIAY ]

jy ko bcnu kmwvY sMqn kw so gur prswdI qrIAY ] (747)

bwbw lihxw jI gurU nwnk dyv jI mhwrwj dw bcn mMn, gurU nwnk rUp ho ky

gurU AMgd dyv jI ho pRgty[

hr roz dw gurmiq AiBAws

AMimRq vyly (sUrj cVHn qoN G`to-G`t iqMn GMty pihlW) jwgxw, ieSnwn kr

“vwihgurU” gurmMqR dw AiBAws krnw, gurbwxI dw in`qnym krnw Aqy AMimRq

vyly jpu jI swihb, jwpu swihb, suDw sv`Xy, cOpeI Aqy AnMd swihb dw pwT

krnw Aqy gurU ky dIvwn iv`c hwzrI Brnw[

swrw idn kMm-kwr kridAW, clidAW, iPridAW, auTidAW, bihMidAW gur

Sbd dw AiBAws krI jwxw[ Drm dI kmweI krnw Aqy dsvMD k`Fxw[

sMiDAw vyly rihrws, cOpeI, Cy pauVIAW AnMd swihb dw pwT krnw Aqy

dIvwn iv`c hwzrI Brnw[

rwq ƒ sOx vyly kIrqn soihlw dw pwT krnw[

hmySW dUsry dy gux Aqy Awpxy Avgux vyKxy

PrIdw jy qU Akil lqIPu kwly ilKu n lyK ]

AwpnVy igrIvwn mih isru nINvW kir dyKu ] (1378)

ismrn Aqy kIrqn dy nwl-nwl cwr g`lW

1. Gwil Kwie ikCu hQhu dyie ] nwnk rwhu pCwxih syyie ]

2. imTqu nIvI nwnkw gux cMigAweIAw qqu ]

3. PrIdw jy qU Akil lqIPu kwly ilKu nw lyK ]

4. dieAw jwxY jIA kI ikCu pMunu dwnu kryie ]

mn iv`c vsw ky Aml krn nwl Awqimk jIvn jwg pYNdw hY Aqy hr rMg iv`c

kwdr AwpxI kudrq iv`c nzr AwauNdw hY[

duinAwvI pVHweI dy nwl-nwl gurbwxI dw in`qnym ho skdw hY

ieh gurU nwnk dy hr is`K ƒ krnw cwhIdw hY[ sMqW ny AYm.ey., AYl.AYl.bI.

qk dy iemiqhwn pMjwb iv`c jdoN pws kIqy qW aus smyN inqnym dy pRBwv qoN

vWJy sn[ ies leI ieh iemiqhwn bVI muSikl Aqy icMqw nwl pws kIqy[ sMq

jI d`sdy ik hwrvrf dI pVHweI bhuq hI izAwdw sI Aqy nwl ie`k QIiss vI

ilKxw sI[ eynI pVHweI huMidAW vI, ikauNik siqgurU dI ikRpw ho cukI sI, AMimRq

vyly jwgxw Aqy inqnym inBdw irhw[ iemiqhwn BI eynw suKYn pws hoieAw ik

pihlW koeI BI nhIN sI hoieAw[

SwqmeI siqAwgRih

gurU-Gr iv`c SWqmeI siqAwgRih Sbd iv`c lIn hoxw hY[ jdoN ipRQI cMd sulhI

KW ƒ lY ky gurU Arjn dyv jI mhwrwj 'qy cVHweI krn AwieAw sI qW aus smyN

s`cy pwiqSwh hirmMdr swihb ivKy kIrqn iv`c juVy hoey sn[ BwvyN syvkW ny

koeI Xqn krn leI bynqI kIqI pr s`cy pwiqSwh ny hukm kIqw, “pyRmIE!

koeI Purnw nw kro, kIrqn iv`c juVy rho[” ies gurSbd dI Afool siqAwgRih

dI AYsI lihr clI ik sulhI KW rsqy iv`c hI GoVy dy pYr B`Ty iv`c Ds jwx

kwrn AwpxI qlvwr nwl hI mwirAw igAw:

sulhI qy nwrwiex rwKu

sulhI kw hwQu khI n phucY sulhI hoie mUAw nwpwku] (825)

swDU dy At`l bcn

swDUAW Aqy mhWpurKW dy bcn mhW AkwS iv`c jmHW rihMdy hn Aqy Awpxy smyN

'qy zrUr rMg ilAwauNdy hn[ isRStI BwvyN qbwh ho jwvy, swDU dy bcn zrUr

At`l rihMdy hn:

(39)(38)

Page 24: Brief Life Sketch of Sant Teja Singh ji - Punjabi

inis bwsur niKAqR ibnwsI riv ssIAr bynwDw ]

igir bsuDw jl pvn jwiego

ieik swD bcn AtlwDw ] (1204)

gurU Gr dI syvw dI pMf isr qoN nhIN su`txI cwhIdI, BwvyN eys hyTW hI kucly

ikauN nw jweIey

hsqI isir ijau AMksu hY Ahrix ijau isru dyie ]

mnu qnu AwgY rwiK kY aUBI syv kryie ] (647)

swdw inrbwh krnw, swdI Kurwk KwxI Aqy swdw pYnHxw

prSwdw CkidAW jo ru`Kw-im`sw Qwl iv`c Awvy aus ƒ AMimRq smJ ky gurU dw

Sukr krky Ckxw Aqy suAwd ƒ nhIN prKxw:

Cwdn Bojn kI Aws n kreI AicMqu imlY so pwey ] (1013)

pkV nw r`K ky jo kwrj swhmxy Awvy, auh gurU kw smJ ky auqSwh nwl kry

sPlqw jW AsPlqw krqwr dy hukm iv`c mMny[ ies qrHW smJ ky ik:

hau mUrKu kwrY lweIAw nwnk hir kMmy ] (449)

kwrj AQvw syvw kridAW 'krmw Xogw' dw pwlx kry[

jYsw ik:

krm krq hovY inhkrm iqsu bYsno kw inrml Drm ]

kwhU Pl kI ieCw nhI bwCY kyvl Bgiq kIrqn sMig rwcY ] (274)

svy w krn nwl mn inrml hdMu w h,Y grIbI AwaNu dI h Y Aq y mn Sbd nwl jVu dw hY

syvw iqMn pRkwr dI hY:

Dn nwl syvw: dsW nhMuAW dI kmweI kr ky mwieAw syvw iv`c lwauxw Aqy

gurmiq dw rsqw pRwpq krnw:

Gwil Kwie ikCu hQhu dyie ] nwnk rwhu pCwxih syie ] (1245)

srIr nwl syvw: ies dw pihlI syvw nwloN bhuq au~`cw drjw hY[ DMn-DMn sRI

gurU Amrdws jI mhwrwj, ijnHW ny 62 swl dI aumr iv`c gurU dI syvw krky

pUrny pwey:

gur syvw qy suKu aUpjY iPir duKu n lgY Awie] (651)

mn nwl syvw: pihlIAW dovyN syvw krn nwl mn inrml huMdw hY Aqy

sbdu gurU suriq Duin cylw ] (943)

AQvw mn iv`c hr vkq Sbd gurU dw AiBAws krn nwl pauVI pauVI

cVHidAW inrwkwr iv`c phuMc jweIdw hY:

eyqu rwih piq pvVIAw cVIAY hoie iekIs ] (7)

inrwkwr dw dyS iek hI hY Aqy Akwl purK AnuBvI jwgdI joq hY

jo BI jigAwsU pUrn eImwndwrI Aqy SrDw nwl Awpxy ihrdy iv`c hlImI Aqy

inmrqw sihq ies dI Koj kry Aqy nwl-nwl gurmuKW dI sMgq kry qW aus ƒ

aus dw AnuBv Aqy igAwn ho jWdw hY:

ijnI nwmu iDAwieAw gey mskiq Gwil ]

nwnk qy muK aujly kyqI CutI nwil ] (8)

iekWq ismrn

ie`k idn AMimRq vyly sMq qyjw isMG jI ny sMq Aqr isMG jI mhwrwj pws bynqI

kIqI, “s`cy pwqSwh! iekWq ismrn dI AwigAw bKSoo[” AMqrXwmI sMq jI

mhwrwj ny PurmwieAw, “BweI qyjw isMG jI! sMgq dy bcn-kubcn shwr ky

nwl-nwl mn dI pRIiKAw huMdI rihMdI hY[”

eysy prQwey, ie`k Kws rMg iv`c Aw ky sMq jI mhwrwj ny AwiKAw, “BweI qyjw

isMG jI! qusIN bVy iemiqhwn pws kIqy hn, pr bRhm iv`idAw dw iemiqhwn

aus idn pws huMdw hY, jd koeI ip`CoN Aw ky quhwƒ l`q mwry qy qusIN auDr iDAwn

vI nw kro jW koeI swhmxy Aw ky AwKy, qUM bVw kMjr hYN pr qusIN h`Q joV ky

AwKo, bVI ikRpw kIqI, d`s id`qw[” sMq qyjw isMG jI ny sIs invw ky 'siq

bcn' ikhw[

pRB kI AwigAw Awqm ihqwvY

gurswgr msqUAwxw C`fx smyN sMq qyjw isMG jI ny sMq Aqr isMG jI pws

bynqI kIqI “s`cy pwqSwh! ieh jo eIrKwlU pyRmIAW ny inrwdrI dI Kyf vrqweI

hY, Es dw koeI ieSwrw dws ƒ kr idMdy qW jo dws hor BI hukm Aqy rzw iv`c

rihMdw[”

(41)(40)

Page 25: Brief Life Sketch of Sant Teja Singh ji - Punjabi

sqM Aqr isGM jI mhwrwj n y Pru mwieAw, “BweI! kJu idn pihlW qhu wƒ

ies dw ieSwrw krk y ies Sbd dw apu dSy ihrd y ivc̀ idVR waxu leI kIqw sI”:

pRB kI AwigAw Awqm ihqwvY ] jIvn mukiq soaU khwvY ]

qYsw hrKu qYsw ausu sogu ] sdw AnMdu qh nhI ibEgu ]

qYsw suvrnu qYsI ausu mwtI ] qYsw AMimRqu qYsI ibKu KwtI ]

qYsw mwnu qYsw AiBmwnu ] qYsw rMku qYsw rwjwnu ]

jo vrqwey sweI jugiq ] nwnk auh purKu khIAY jIvn mukiq ] (275)

Awqimk mMfl dy pWDIAW dI qwr iek huMdI hY

ies pRQwey sMq qyjw isMG jI mhwrwj d`sdy hn ik jd auh Kwlsw kwlj

AMimRqsr ivKy ipMsIpl sn qd bwbw kysr isMG jI, kysr ik`lI vwly, ie`k bVy

pRis`D nwmDwrI sMq aunHW ƒ Kwlsw kwlj iv`c imly[ Awpxy AnuBv duAwrw

bwbw kysr isMG jI ny AYlwn kIqw ik A`gy gurmMqR kMn iv`c imldw sI

(nwmDwrI hux qIkr mMqR kMn iv``c hI idMdy hn), pr hux siqgurU dy hukm iv`c

gurmMqR Ku`lwH pRgt ho jweygw Aqy jigAwsU ƒ spSt d`isAw jweygw[

ausy Swm sMq Aqr isMG jI mhwrwj kwlj dI DrmSwlw ivKy l`gy dIvwn iv`c

hwzr hoey Aqy pihlI vwrI bVI au~cI Avwz iv`c,“siqnwmu siqnwmu siqnwmu

jI, vwihgurU vwihgurU vwihgurU jI” swrI sMgq ƒ pVHwieAw Aqy bwbw kysr

isMG jI dw AnuBvI bcn pUrw kIqw[

(42)