TEMA 8: A PRIMEIRA GUERRA MUNDIAL E A REVOLUCIÓN RUSA1. Europa a comezos do século XX

2. O camiño cara a Primeira Guerra Mundial

3. As fases do conflito bélico (1914-1918)

4. As consecuencias da guerra

5. A caída do Imperio tsarista en Rusia

6. A Revolución bolxevique e a guerra civil

7. A URSS de Stalin

SILVIA FERNÁNDEZ FREIRÍA

1. EUROPA A COMEZOS DO SÉCULO XX1.1. As estencias da democracia.- Consolidación dos sistemas políticos constitucionais e

parlamentarios- Inglaterra e Francia avanzan cara un sistema democrático

(leis sociais)- O Imperio alemán: sistema parlamentario autoritario (gran

poder do executivo, do kaiser, e cunha certa democratización (Austro-Hungría

- Sur de Europa: sistema democrático pero dominados polo fraude electoral e o caciquismo

1.2. O mantemento de réximes autoritarios.- Vellos imperios multinacionais- Imperio austrohúngaro:

1. Certas reformas pero dominio, poder, do emperador (certas liberdades, sufraxio restrinxido)

2. Sometemento dos pobos eslavos- Imperio ruso:

1. Poder absoluto do emperador

2. Fracaso dos intentos e reforma- Imperio turco:

1. En descomposición pero dominaba algúns territorios en Europa

2. Tibia modernización

1.3. A “Paz Armada”.- Alteración do vello equilibrio europeo pola

puxanza económica e política de Alemaña- Weltpolitik de Guillerme II- Formación da Tripla Alianza: Alemaña,

Austria-Hungría e Italia- Francia, gran inimiga de Alemaña (problema

de Alsacia e Lorena)- Triplo Acordo: inimigos de Alemaña, Grancia

Rusia e Gran Bretaña- Alianzas militares

2. O CAMIÑO CARA A PRIMEIRA GUERRA MUNDIAL

2.1. As causas da guerra.- Inmperialismo- Nacionalismo- Crises prebélicas:

1. Crises coloniais de Marrocos

2. Conflito dos Balcáns: Anexión de Bosnia-Hercegovina ao Imperio Austro-Húngaro. Dúas guerras balcánicas

2.2. O estallido da guerra.- Asasinato de herdeiro do Imperio austrohúngaro, Francisco Fernando e a súa muller en Saraeivo,

1908- Ultimatum de Austria a Serbia- Rusia declara a guerra a Austria e moviliza as tropas- Alemaña declara a guerra a Rusia e Francia- Gran Bretaña declara a guerra a Alemaña, e Austria, cando esta invade Bélxica- Italia mantívose neutral

3. AS FASES DO CONFLITO BÉLICO (1914-1918)

3.4. Un novo tipo de conflito.- Mobilización de gran cantidade de recursos económicos e

humanos (Economía de guerra)- Novo tipo de armamentos que elevaron as baixas humanas1. Ametralladora2. Desarrollo total de artillería3. Aviación- Primeiros bombardeos polas cidades- Gas mostaza, lanzallamas1. Submarino- Destrución de pobos, gábricas, colleitas, etc.- Consecuencias da guerra na retagarda1. Reconversión das industrias en función da guerra2. Necesidade de préstamos3. Traballo feminino- Propaganda

3.1. A guerra de movementos.- Fronte occidental:1. Ataque alemán por Bélxica e Luxemburgo2. Batalla do Marne: Detense o ataque alemán- Fronte oriental:1. Éxito alemán na batalla de Tannemberg2. Fracaso austrohúngaro en Servia3.2. A guerra de trincheiras.- Inmobilización das frontes- Novos aliados na guerra:1. Turquía: a favor dos imperios centrais2. Italia: entra a favor do Triplo Acordo, Entente3. Bulgaria: entra a favor da Triple Alianza4. Romanía: entra a favor do Triple Entente- Batalla de Verdún- Batalla de Somme- Guerra con grande custo humano3.3. A crise de 1917 e a fin da guerra.1. Triunfa a Revolución Rusa bolxevique: Tratado de Brest-Litovsk

(1918)2. Entrada de EE.UU. Na I Guerra Mundial- Na fronte oriental: derrota aos austríacos e os seus aliados que

firman a paz1. Fronte occidental: derrota de Alemaña na II Batalla do Marne por

exércitos franceses, ingleses e EE.UU.2. Revoltas internas en Austria e Alemaña- Final da guerra o 11 de novembro de 1918, abdicación do

emperador alemán Guillerme II- Proclamación da República de Weimar

4. AS CONSECUENCIAS DA GUERRA4.1. Os tratados de paz.- Conferencia de París (1919)- Asisten todos os países en guerra, pero deciden só os

vencedores- O fracaso dos 14 puntos de Wilson- Tratado de Versalles (potencias vencedoras de

Alemaña):1. Culpabilidade de Alemaña2. Pagamento de fortes reparacións económicas3. Desarmamento e desmantelamento alemón4. Cesión de territorios ao Oeste e Leste de Alemaña

(Alsacia e Lorena) e tamén a favor de Polonia dividindo Alemaña en dous, corredor Polaco.

5. Perda das colonias alemás6. O diktat = nacionalismo revanchista- Os outros tratados (Saint-Germain, Trianon, Neuilly e

Sèvres)4.2. O novo mapa de Europa.- Profunda remodelación de Europa- Imperio turco: 1. Desaparece case na súa totalidade en Europa

reducíndose a actual Turquía. Formación de protectorados en antigos territorios asiáticos de Turquía por Francia e Inglaterra (Iraq, Siria, Líbano e Palestina)

- Imperio austrohúngaro:1. Desaparece o Imperio. Xorde Austria e Hungría (dúas

repúblicas). Prohíbese a unión de Austria e Alemaña. Aparece Checoslovaquia que colle imperios de Austria e Hungría. Tamén se forma Iugoslavia baixo o dominio de Serbia

- Imperio ruso:1. Desaparece o imperio. Obxetivo das potencias occidentais: illar

a nova Rusia Revolucionaria. Aparece a Gran Polonia a costa do Imperio Ruso. Gran Romanía aparece a costa do Imperio Austríaco e de Rusia. Aparición dos Estados Bálticos: Estonia, Letonia e Lituania

4.3. As consecuencias sociais e económicas- Soldados mortos (10 millóns), víctimas civís- Problema dos orfos, viúvos, feridos- Perdas materiais: aumento da débeda pública polos préstamos - Gran inflación- Beneficio temporal dos países neutrais- EE.UU.: gran beneficiado da guerra. Principal prestamista dos

países europeos4.4. A Sociedade de Nacións.- SDN -> Un dos 14 puntos do presidente Wilson- Problemas:1. A pesar de ser proposta por EUA, esta mantense á marxe 2. Non está a URSS• Paulatina retirada de países como Alemaña e Italia

5. A CAÍDA DO IPERIO TSARISTA EN RUSIA

5.1. O imperio dos tsares.- Réxime autocrático dos tsaresUnha economía atrasada.- A agricultura: principal actividade económica- Medios de produción en mans dos terratenentes- Maioría de poboación eran campesiños nunhas

condicións de vida case feudais- Un tímido proceso de industrialización concentrado

nalgunhas zonas en torno a Moscova, San Petesburgo e a zona dos Urais

- Xurdimento dun numeroso proletariado- Burguesía escasaAs forzas políticas.- O Partido Constitucional Demócrata, ou kadet

(burgueses)- O Partido Socialrevolucionario (campesiños)- O Partido Socialdemócrata de Rusia (marxista e

obreiro)1. Divídese e saen dous partidos políticos• Menxeviques (maioritario): Defendían a necesidade de

establecer alianzas cos partidos burgueses para acabar co tsarismo

• Bolxeviques (minoritario): Defendían unha revolución obreira. Líder, Lenin.

5.2. A REVOLUCIÓN DE 1905- Derrota rusa frente Xapón- Produce un gran descontento da poboación e tamén se

produce unha manifestación pacífica- Domingo Sanguento- Aparición dos soviets (asembleas de campesiños,

obreitos e soldados)- Resultados da unión de 1905:1. Eleccións por sufraxio universal ao Parlamento

(Duma)2. Promesa de reforma agraria3. Pouco despois o tsar clausura o Duma5.3. A Revolución burguesa de Febreiro de 1917.- Entrada de Rusia na I Guerra Mundial- Derrotas militares- Aumentou a fame na poboación- Pedindo a retirada da guerra- Afin do tsarismo- Tsar indefendible incluso polas clases burguesas- Manifestación en Petrogrado- Proclamación da República, formación dun goberno

provisional que ten como obxetivo a instauración dunha democracia parlamentaria

5.4. O goberno provisional.- Continúa coa guerra- Aumenta o descontento popular- Prodúcese unha dualidade de poderes; O goberno

provisional e os soviets- Aumenta a influencia dos bolxeviques nos soviets- Prodúcense as famosas Teses de Abril de Lenin1. Derrocamento do goberno provisional pola forza2. Formación dun goberno de soviets3. Paz con Alemaña4. Repartir as terras entre os campesiños5. Cesión das fábricas dos obreiros6. Nacionalización da banca7. Recoñecemento das nacionalidades do Imperio

6. A REVOLUCIÓN BOLXEVIQUE E A GUERRA CIVIL

6.3. A formación da URSS.- Unión de Repúblicas Socialistas Soviéticas- Mediante a Constitución de 1924- Institucións:1. Soviets Supremos2. Presidium3. Consello de Comisarios do Pobo- Monopolio do poder do PCUS e o PCUS é un partido

centralizado e xerarquizado- Comité Central de Secretariado Xeral- Ditadura do proletariado = Sistema totalitario (Unión de

partido e de Estado)

6.1. A Revolución obreira de Outubro de 1917.- Toma do Palacio de Inverno en San Petesburgo

(importancia da Garda Roxa)- Fórmase o goberno obreiro donde preside Lenin- Figuras: Trotski e Stalin- Expropiación das terras que se reparten entre os

campesiños- Control das fábricas polos comités obreiros- Tratado de Brest-Litovsk- Fanse eleccións para a Asemblea Constituínte- Disolución da Asemblea Constituínte: fin ao pluralismo

político6.2. A guerra civil (1918-1921)- Exército Branco (apoiados por franceses, británicos,

xaponeses, norteamericanos)- Exército Roxo (exército bolxevique, Trotski)- Escasez de alimentos- Represalias políticas (fusilamento do Tsar e a súa familia)- Triunfo do exército Roxo, 1921- Endurecemento do réxime soviético- Formación do Partido Comunista Ruso que ostenta o

monopolio de poder- Formación dunha policía contrarrevolucionaria secreta

(Tcheka)- Política económica: comunismo de guerra- Nacionalización da industria e colectivización das terras

dos campesiños

7. A URSS DE STALIN

7.3. O socialismo nun só país.- Obxetivo fundamental: Convertir a URSS nunha

gran potencia comercial- Economía planificada e drixida polo Estado- Características:1. Plans quinquenais2. Gosplán- Colectivización total da economía e a prohibición

da propiedade privada1. Colectivización forzosa da economía2. Koljós3. Sovjós- Desenvolvemento industrial baseado na industria

pesada, na produción de enerxía e na construción de infraestruturas

1. Atraso da agricultura2. Descoido da produción de bens de consumo- Rápida industrialización e crecemento económico

7.1. A pugna polo poder.- 1924: morte de Lenin = Enfrontamento dentro do

partido comunista- Enfrontamentos entre os partidarios da

colectivización de toda a economía e os partidarios da NEP

- Enfrontamento entre Trotski e Stalin1. Trotski: Exportación da revolución cara a outros

países2. Stalin: Socialismo nun só país- Stalin é nombrado Secretario Xeral do PCUS e

eliminación dos opositores (Trotski)7.2. A ditadura Stalinista.- Ditadura persoal (Stalinismo)- Partido controlado totalmente por Stalin- Necesidade de pertenza ao partido para ocupar

calquera cargo- O culto á personalidade- Dura represión (Gulag)- Procesos de Moscova

LENIN TROTSKI