ส ำนกงำนคณะกรรมกำรวจยแหงชำต (วช.)
Office of the National Research
Council of Thailand (NRCT)
คมอกำรถำยทอดเทคโนโลย
ผชวยศำสตรำจำรย ดร.สทธศกด ปนมงคลกล คณะวทยำศำสตร มหำวทยำลยพะเยำ
“กำรจดกำรองคควำมร และถำยทอดเทคโนโลยจำกกำรบรหำรจดกำรน ำระดบชมชน อ ำเภอจน
จงหวดพะเยำ”
ก
ค ำน ำ การจดสรรน าในระดบตาบลตองเกดจากการมสวนรวมในการบรหาร
จดการน าโดยเกษตรกรผใชน า องคการปกครองสวนทองถนและชลประทานใหเกดการทางานรวมกนนาไปสการจดสรรน าตามความตองการเพาะปลกและบารงรกษาอยางมประสทธภาพ
องคความรและเทคโนโลยทสาคญทไดมาซงขอเทจจรงเพอการบรหารจดการน าอยางมสวนรวมไดแก การทราบปรมาณน า การพยากรณปรมาณน า การจดทาแผนทผใชน าเพอการจดสรรน า จดทาแผนการเพาะปลกและการจดทาระเบยบการใชน าโดยคณะกรรมการบรหารจดการน าของชมชนจากขอมลพ นฐานทมอย
คมอถายทอดเทคโนโลยจากโครงการ“การจดการองคความรและถายทอดเทคโนโลยจากการบรหารจดการน าระดบชมชน อาเภอจน จงหวดพะเยา”ฉบบน ไดจดทาข นเพอถายทอดเทคโนโลยดานตาง ๆ ทเกยวของกบการบรหารจดการน าโดยกลมผใชน า ตาบลจน จงหวดพะเยา ทสามารถนาไปใชเพอการบรหารจดการน าในพ นทอยางมสวนรวม สอดคลองกบลกษณะของอางเกบน า สภาพภมประเทศและภมปญญาทองถน
ผชวยศาสตราจารย ดร.สทธศกด ปนมงคลกล คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยพะเยา
กมภาพนธ 2559
ข
สำรบญ หนำ
ค ำน ำ ................................................................................................................... ก สำรบญ ............................................................................................................... ข 1. เครองวดอตรำกำรไหลของน ำ LS-FR2.0 .................................................... 1 2. กำรพยำกรณปรมำณน ำชมชนของต ำบลจน ............................................... 3 3. รปแบบกำรจดสรรน ำ .................................................................................... 7 4. กฎระเบยบกลมผใชน ำ อำงเกบน ำจน .......................................................12
1
1) เครองวดอตรำกำรไหลของน ำ LS-FR2.0
2. สวนประกอบหลก
เครองวดอตราการไหลของน า LS-FR2.0 มสวนประกอบหลกคอ บอรดไมโครคอนโทรเลอรตระกล AVR ทมชอวา Arduino อานวา (อา-ด-อ-โน หรอ อาดยโน) ทมการพฒนา Hardware และ Software แบบ Open Source (มการเปดเผยขอมลหรอไมมลขสทธ) ความงายของบอรด Arduino คอสามารถตอวงจรอเลกทรอนคสจากภายนอกแลวเชอมตอเขามาทขา I/O ของบอรด (ดตวอยางรปท 1) หรอสามารถเลอกตอกบบอรดเสรม (Arduino Shield) ประเภทตางๆ (ดตวอยางรปท 2) มาเสยบกบบอรดบนบอรด Arduino แลวเขยนโปรแกรมพฒนาตอไดเลย
2
รปภำพประกอบ
รปท 1 สวนประกอบตาง ๆ ของเครองวดอตราการไหลของน า
3
อตราการไหลในลาน าหมายถงปรมาณน าทไหลในลาน าโดยคด เปนปรมาตร ตอหนวยเวลา อตราการไหลของน าในลาน าอาจหาไดโดยวธใชฝายวดน าซง เปนวธวดการไหลของน าโดยตรง การวดปรมาณการไหลของน าโดยฝายวดน าใชกบลาน าขนาดเลกทมอตราการไหลประมาณไมเกน 500 ลตร ตอวนาท
ประโยชนของกำรวดอตรำกำรไหลของน ำ
1. เพอความเหมาะสมในการเลอกใชวสดอปกรณ เพอสงน าไปยงผบรโภค และอปโภค
2. เพอลดความผดพลาดในการเลอกใชทอ 3. เพอใหผอปโภคและบรโภค ใชน าไดอยางทวถง 4. ประหยดคาใชจาย
กำรพยำกรณปรมำณน ำชมชนของต ำบลจน การพยากรณ หมายถง การคาดคะเนหรอการทานาย เหตการณทจะเกดข นในอนาคต โดยศกษารปแบบการเกดของ เหตการณจากขอมลทเกบรวบรวมไวอยางมระบบ ซงจะม พ นฐานการวางแผนระยะยาวในทกๆ ดาน การพยากรณมความสาคญอยางยงตอบคคลและองคกรในงานสาขาตางๆ เพราะจะทาใหทราบวาจะเกดเหตการณอยางไรในอนาคตดวย ความเชอมนระดบหนง ทาใหเกดประโยชนแกบคคลและองคกรในการวางแผนสงทจาเปนเบ องตน อยางไรกตาม การพยากรณจาเปนตองมขอมลทใชในวเคราะหเพอการตดสนใจ บางคร งยงไมมการจดเกบขอมลกจาเปนตองเกบขอมลปฐมภม แตบางคร งกสามารถหาขอมลไดจากภายในองคกรและ/หรอ จากแหลงภายนอก เพอใชในการตดสนใจ ท งน ขอมลทไดมาควรเปนขอมลทแมนยา เชอถอไดและทนเวลา
4
การทจะสามารถสรปไดอยางมนใจวารปแบบการพยากรณทนาไปใชในอนาคตมความเหมาะสมจรง ๆ ท งน ท งน นอาจจะตองขอความคดเหนและการตดสนใจจากผเชยวชาญดวย
กราฟแสดง Time Series ปรมาณน าฝนในเขตตาบลจน จงหวดพะเยา
(ขอมลเดอนมกราคม พ.ศ. 2549 ถงเดอนธนวาคม พ.ศ.2559 )
5
121110987654321
6.950
6.925
6.900
6.875
6.850
Index
da
taTime Series Plot of data
กราฟการพยากรณปรมาณน าฝน ป 2559
ประโยชนของกำรพยำกรณน ำ
1. การพยากรณความตองการใชน าเพอการ อปโภคบรโภคในอนาคต
2. การลดความเสยหายจากภยน าทวม
3. มการเตรยมการรบมอน าทวมไวลวงหนา
4. มความเขาใจในการรบสถานการณน า
6
ภาพ แผนทของผใชน าตาบลจน
7
รปแบบกำรจดสรรน ำ แบงคลองสงน าจากสองเสน แบงเปน คลองสงน า 7 สาย หลกเพอ
สงน าไปยงพ นทเพาะปลกประมาณ 8,800 ไร เล ยงประชากรประมาณ 2,500 ครวเรอน ประชาชนไดรบประโยชน 9,000 คนคลองสงน าแตละสายมการคดเลอก คณะกรรมการจดสรรน าจากเกษตรกรเจาของแปลงพ นทเพาะปลกทไดประโยชนจากากรใชน าคลองสงน าทไหลผาน โดยคดเลอกตวแทนจากสมาชกผใชน า คลองสงน าละ 3 คน จากตนน า กลางน าและปลายน าของคลองสงน า รวมท งหมด 21 คน และกรรมการจากผนาชมชนอก 39 คน
คณะกรรมการมหนาทจดสรรน าใหกบแปลงเพาะปลกในแตละฤดกาลเพาะปลก ใหเพยงพอและเหมาะสมกบพชทปลกและดแล บารงรกษา ระบบทอสงน าใหเรยบรอย หากพบการชารดหรอเสยหายจะแจงใหทางเทศบาลเพอประสานไปยงผมหนาทรบผดชอบไดแก ชลประทาน หากซอมไมมากทางเทศบาลจะเขาไปดาเนนการเพอแกไขปญหาเบ องตน
รปแบบกำรเปด-ปดประตน ำ การเปด-ปดประตน า ใชระบบเปด-ปดแบบจดลาดบตามคลองสงน า ซงแบงเปน 7 เสน 7 ส ทาการเปดน าและสงน าไปยงพ นทรบน าแตละพ นททคลองสงน าผาน โดยจะสงน าไปยงพ นทหนงกอนหลงจากไดรบน าจนเพยงพอแลวจะปดประตน า และจะเปดประตน าใหเขาไปยงพ นทตอไปจนเพยงพอกบความตองการของสมาชกผใชน าโดยมตวแทนจดสรรน าคอยดแล และเปนไปตามลาดบของพ นท เพอใหไดรบน าอยางเปนธรรม
8
ภาพ การแบงพ นทรบน าตามสของการาแบงคลองสงน า 7 เสน 7 ส
9
ภาพ ทศทางการไหลของน าจากอางเกบน าแมจน
10
เดอน พช
สงน ำฤดแลง 15 ธนวำคม – 30 เมษำยน
หยดสงน ำ สงน ำฤดฝน 15 ธนวำคม – 30 เมษำยน
หยดสงน ำ
ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค. ขำว ขำวนำปรง ขำวนำป พชไร
ถวเหลอง/หอม/กระเทยม
พชผก/สมนไพร
ตะไคร ขง ขำ
บอปลำ ปลำนล
ปลำนล
ภาพ ปฏทนการเพาะปลกพชและการเกษตรตาบลจน อาเภอจน จงหวดพะเยา
โครงสรำงกำรบรหำรจดกำรน ำ
1. คณะกรรมการบรหารน าตาบลจน 2. คณะกรรมการฝายปฏบตการ 2.1. นายเหมองนายฝาย
2.2. เทศบาลตาบลจน 2.3. คณะกรรมการอางเกบน าแตละแหง
ล ำดบข นของกำรด ำเนนงำน 1. คดเลอกคณะกรรมการบรหารน าตาบลจน 2. ประกาศแตงต งคณะกรรมการบรหารน าตาบลจน 3. รางระเบยบการใชน าอางเกบน าจนโดยคณะกรรมการบรหาร
น าตาบลจน 4. นาระเบยบการใชน าอางเกบน าจนประกาศเพอบงคบใช 5. ทาการคดเลอกนายเหมอง,นายฝาย 6. ประชมกาหนดแนวทางการปฏบตและการทาหนาทของนาย
เหมองและนายฝาย
11
7. ประชมช แจงกลมยอยเรองระเบยบการใชน าอาง
คณะกรรมการจดการอางเกบน าจนทจดต งข นมความมงหมายใหทาหนาทการบรหารจดการ ไดแก ตดสนใจ กากบ ดแล และสนบสนนในการดาเนนงานโครงการหนวยงานทางราชการ ดงน
1. การจดสรรน าหรอสงน า เชน การกาหนดฤดกาล/ปฏทนการสงน า พ นทสงน า วธการสงน าและแผนการสงน า รวมถงการประชาสมพ นธ เปนตน เพอใหการแพรกระจายน าตรงตอความตองการของเกษตรกรอยางทวถง เปนธรรมและประหยด
2. การบารงรกษาระบบอางเกบน าจน เชน กาหนดปฏทนการบารงรกษา วธการบาร งรกษา และแผนการบาร งรกษา รวมถงการประชาสมพนธ เปนตน ท งน เพอใหมการบารงรกษาระบบชลประทาน จนสามารถใชประโยชนไดเปนอยางดและยาวนาน
3. การดาเนนกจกรรมทเกยวของ อนไดแก การสงเสรมการผลตเกษตร สนเชอเกษตรการตลาดสนคาเกษตรและอน ๆ เพอใหการใชประโยชนจากอางเกบน าจนมผลตอบแทนสงสด
12
กฎระเบยบกลมผใชน ำ อำงเกบน ำจน
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27