8/2/2019 Maharashtra IT Policy 2009
http://slidepdf.com/reader/full/maharashtra-it-policy-2009 1/18
Cnhnunph{un F[*F[GP Tjmf`v#5446
8/2/2019 Maharashtra IT Policy 2009
http://slidepdf.com/reader/full/maharashtra-it-policy-2009 2/18
@jjukfi
@jwi{u
Gp{nemf
@ntf{nm
Mnuagp
Kfp{uf`
Kfp{uf
Nhcg
NojmnNcun|
Nwuni
Ehnik
EggkEwmkh@hnik
KhwmgAnk`h
Ajikf
Hfiajm
Bnmanj
BnminOjmhn
Mn{wu Cwce
Cwce
Inikw
Inikg
Inatw
Inphf
Jpcn
Tnueh
TwigUnfanUn{in
Pfikh
PniamfPjmntw
Pn{nun[hnigQnukh
Qnphf
Vn|n{
n{gp(Cwcen
v
phgk > C
(Cn
Cw
`f{v CwTwi
p 07 {
{
inanu n{fnenk
nunin
untwu fujmffwu
nf @f{v
nf pwewueniuenu ku nenkif
fufkwuau
nnm
f&Fikfn
nv >6<4
hnunph{un Kn
enf enf ev tjtwm
g ev nugnj{nm
&
n{fji-
8/2/2019 Maharashtra IT Policy 2009
http://slidepdf.com/reader/full/maharashtra-it-policy-2009 3/18
Nugn ‐
Nugn un
Jllf`fnm
Knkun n
Nu
j{nm
io
mniawnagp
Awbnun{k Inanu Hn
nefni Pgn
Ajn
041-1>0 o
0ukCnun{hf
gmf
c5
(>>8-848)
Cnkhvn Tu
Cnhnunph
Onuin{n
1 p~ cf&
kgph
{un
n
Cnkh
@hh
Nikh
n Tunkgph
n{{fpanuh
n Tunkgph
8/2/2019 Maharashtra IT Policy 2009
http://slidepdf.com/reader/full/maharashtra-it-policy-2009 4/18
>) FI[UJKW@[FJI
@jipfkgufia Cnhnunph{un‖p p{ugia{hp fi {gucp jl hwcni ugpjwu`gp- `jiig`{f|f{v nik
filunp{uw`{wug- nik {hg ptg`fnm pfaiflf`ni`g jl Filjucn{fji [g`hijmjav ( F[ & lju
agigun{fia gctmjvcgi{- fi`ugnpfia gllf`fgi`v nik fctuj|fia {hg ~wnmf{v jl mflg- {hg P{n{gAj|guicgi{ niijwi`gk f{p lfup{ F[ Tjmf`v fi >668) F{ qnp ljmmjqgk ev {hg F[ nik F[#
Ginemgk Pgu|f`gp ( F[GP& Tjmf`v fi 5440 qhf`h tuj|fkgk `jctughgipf|g pwttju{ lju {hg
lwu{hgu kg|gmjtcgi{ jl {hfp pg`{ju fi Cnhnunph{un)
[hgpg Tjmf`fgp hn|g eggi hfahmv pw``gpplwm) Ncjia j{hgu n`hfg|gcgi{p- nik fi
nkkf{fji {j {hg ptg`fnmfrgk filunp{uw`{wug tuj|fkgk ev twemf` nagi`fgp pw`h np CFK@ nik
@FK@J- 0<6 tuf|n{g F[ Tnuop nug egfia gp{nemfphgk fi Cnhnunph{un) 77 jl {hgpg Tnuop
hn|g nmugnkv eggi pg{ wt- agigun{fia gctmjvcgi{ lju >)51 mnoh tgupjip) Qhgi {hgv nug
`jctmg{gk- {hg ugcnfifia F[ tnuop qfmm tuj|fkg cjug {hni <)<5 mnoh igq bjep) Pfi`g {hg
5440 Tjmf`v- F[ gxtju{p lujc Cnhnunph{un hn|g fi`ugnpgk ev >07'- tjpf{fjifia
Cnhnunph{un ncjia {hg {jt {hugg P{n{gp) [hg aujq{h un{g jl LKF fi {hg P{n{g‖p F[ pg`{ju
hnp eggi {hg hfahgp{ fi {hg `jwi{uv ) Cnhnunph{un fp nmpj n mgnkgu fi {hg
{gmg`jccwif`n{fjip pg`{ju- nik fp hjcg {j j|gu 54' jl {hg eujnkenik pwep`ufegup fi
Fikfn)
[hg Aj|guicgi{ jl Cnhnunph{un ijq fi{gikp {j `jipjmfkn{g nik ewfmk wtji {hg
gnumfgu fif{fn{f|gp {hujwah n igq F[ Tjmf`v ) Igq p{ugia{hp hn|g kg|gmjtgk fi {hg P{n{g fi
lfgmkp pw`h np Nifcn{fji- \fpwnm Gllg`{p nik Ancfia (N\A@ & qhf`h `ni tuj|fkg
`jipfkgunemg |nmwg nkkf{fji) @gu{nfi j{hgu nugnp pw`h np F[ hnukqnug nik [gmg`jc
cniwln`{wufia ug~wfug lwu{hgu lj`wpgk n{{gi{fji fi jukgu {j p{ugia{hgi pviguafgp fi {hg
F@[ pg`{ju) [hg igq Tjmf`v nkkugppgp {hgpg nugnp)
)
N``jukfia {j {hg ug`gi{ I NPP@JC # N [ Ognuigv ugtju{- 64' jl {hg F[#ETJ
fikwp{uv fi Fikfn fp `ji`gi{un{gk fi nik nujwik 1 `f{fgp fi Fikfn- fi`mwkfia Cwcenf nik
Twig fi Cnhnunph{un) [hg ugtju{ hnp fkgi{flfgk Nwunianenk- Inatwu nik Inphfo np {hg
gcguafia igq nugnp qf{h hfah tj{gi{fnm lju {hg F[ pg`{ju) [hg Aj|guicgi{ nmpj fi{gikp
{j lwu{hgu tujcj{g f{p kg|gmjtcgi{ n`ujpp {hg P{n{g- nik tnu{f`wmnumv fi kfp{uf`{p qhf`h
8/2/2019 Maharashtra IT Policy 2009
http://slidepdf.com/reader/full/maharashtra-it-policy-2009 5/18
nug mjq fi {hg Hwcni Kg|gmjtcgi{ Fikgx (HKF & fi {hg fi{gugp{ jl enmni`gk ugafjinm
aujq{h nik {j tuj|fkg mj`nm pofmmp nik gi{ugtugigwufnm {nmgi{ qf{h augn{gu jttju{wif{fgp)
Lju {hfp twutjpg- {hg Tjmf`v tuj|fkgp nkkf{fjinm egiglf{p {j F[ wif{p nik filunp{uw`{wug
nujwik `f{fgp qf{h hfah tj{gi{fnm np qgmm np {hg cjp{ en`oqnuk ugafjip jl Cnhnunph{un-
qhfmg `ji{fiwfia {j pwttju{ fi|gp{cgi{ fi {hg mgnkfia nugnp)
N mnuag- {unfigk qjuolju`g qf{h gihni`gk pofmm mg|gmp fp n pfig ~wn iji lju {hg
`ji{fiwgk aujq{h nik |nmwg nkkf{fji fi {hg F[ pg`{ju- nik f{p ptugnk {j j{hgu nugnp fi {hg
P{n{g) [hg igq Tjmf`v {hgugljug tmn`gp gcthnpfp ji fiij|n{f|g cgnpwugp {j tujcj{g
`ntn`f{v ewfmkfia- mnuagmv {hujwah twemf`#tuf|n{g fif{fn{f|gp)
Cnhnunph{un fp {hg mnuagp{ cnuog{ lju F[ hnukqnug nik fi{guig{ fi Fikfn) F[ `ji{fiwgp
{j {unipljuc knfmv mflg lju {hg eg{{gu) F{ hnp eg`jcg ig`gppnuv {j nkkugpp {hg
gi|fujicgi{nm `jipg~wgi`gp jl {hg untfk fi`ugnpg fi F[ wpgup) [hg Tjmf`v tujtjpgp tn{h#
eugnofia fif{fn{f|gp {j tujcj{g ‘auggi‖ F[ nik gmg`{ujif` hnukqnug- np qgmm np g#qnp{g ug#
`v`mfia )
8/2/2019 Maharashtra IT Policy 2009
http://slidepdf.com/reader/full/maharashtra-it-policy-2009 6/18
5) F[ , F[GP TJMF@V 5446
>) P{un{gaf` Kuf|gup jl {hg Tjmf`v
5)>)> Tujcj{fji jl Inatwu- Inphfo- Nwunianenk nik mjq HKF Kfp{uf`{p2 [j n{{un`{
F[ fi|gp{cgi{p n`ujpp {hg P{n{g- nik tnu{f`wmnumv fi Inatwu- Inphfo- Nwunianenk nik
Mjq HKF kfp{uf`{p pj np {j ewfmk ji {hgfu tj{gi{fnm nik agigun{g gctmjvcgi{)
5)>)5 Tujcj{fji jl Lj`wp Pg`{jup2 [j tujcj{g {hg kg|gmjtcgi{ jl ptg`fnm lfgmkp pw`h np
N\A@ (Nifcn{fji- \fpwnm gllg`{p- Ancfia nik @jcf`p& fi qhf`h {hg P{n{g hnp
tnu{f`wmnu p{ugia{hp)
5)>)0 Tujcj{fji jl ‘Auggi F[‖2 [j gipwug aujq{h jl {hg F[ pg`{ju fi ni gi|fujicgi{nmmv
pwp{nfinemg nik ugptjipfemg cniigu)
5)>); Tujcj{fji jl Gi{ugtugigwuphft nik Fiij|n{fji2 [j tujcj{g {hg gp{nemfphcgi{
jl Oijqmgkag*U gpjwu`g @gi{ugp nik Fi`wen{fji @gi{ugp n`ujpp {hg P{n{g)
5)>)7 Tujcj{fji jl Eunik Cnhnunph{un2 [j tjpf{fji Cnhnunph{un np n ugqnukfia
kgp{fin{fji lju F[ fi|gp{cgi{)
8/2/2019 Maharashtra IT Policy 2009
http://slidepdf.com/reader/full/maharashtra-it-policy-2009 7/18
0) TJMF@V FIF[F N [F \GP
[hg p{un{gaf` kuf|gup lju {hg F[ , F[GP Tjmf`v tuj|fkg kfug`{fji {j {hg P{n{g‖p
`jccf{cgi{ {j `ugn{g mjia {guc nppg{p {hujwah ni gxtnikfia {nmgi{ tjjm- gx{gipf|g F[
filunp{uw`{wug nik n {huf|fia `wm{wug jl fiij|n{fji nik gi{ugtugigwuphft) [hgpg kuf|gupnug {j eg fctmgcgi{gk {hujwah ptg`flf` fif{fn{f|gp nik fi`gi{f|gp)
0)>) EGIGLF[P
0)>)> Filunp{uw`{wunm nik lfp`nm egiglf{p
>) Nkkf{fjinm LPF nik j{hgu egiglf{p lju F[ Tnuop
> & >44' nkkf{fjinm LPF phnmm eg cnkg n|nfmnemg {j nmm ugafp{gugk F[*F[GP wif{p
(fi`mwkfia [gmg`jc cniwln`{wufia wif{p& fi Twemf` nik Tuf|n{g F[*F[GP
Tnuop nttuj|gk ev {hg Kfug`{jun{g jl Fikwp{ufgp- qf{h ju qf{hjw{ tugcfwc np
ljmmjqp2
n& Qf{h >4' tugcfwc fi Inphfo- Nwunianenk nik Inatwu Kfp{uf`{p nik qf{hjw{ tugcfwc fi Mjq HKF Kfp{uf`{p
e& Qf{h tugcfwc np kg{gucfigk ev {hg Gctjqgugk @jccf{{gg fi j{hgunugnp jl {hg P{n{g)
5& U g`ugn{fjinm- ugpfkgi{fnm nik j{hgu pwttju{ ln`fmf{fgp nug ig`gppnuv {j pgu|f`g
F[#F[GP Tnuop nik tuj|fkg n pwf{nemg gi|fujicgi{) [hg nugn wpgk lju pw`hpgu|f`gp phnmm ij{ gx`ggk2
n& 54' fi N , E nugnp np `mnppflfgk wikgu TPF 5441
e& ;4' fi nmm j{hgu nugnp fi {hg P{n{g fi`mwkfia Inphfo- Nwunianenk nikInatwu kfp{uf`{p)
0& >44' nkkf{fjinm LPF phnmm eg cnkg n|nfmnemg lju pwttju{ ln`fmf{fgp fi Twemf`
nik Tuf|n{g F[*F[GP Tnuop qf{h ju qf{hjw{ tugcfwc np ljmmjqp2
n& Qf{h tugcfwc jl >4 ' fi Inphfo- Nwunianenk nik Inatwu Kfp{uf`{pnik qf{hjw{ tugcfwc fi Mjq HKF Kfp{uf`{p
e& Qf{h tugcfwc fi tuf|n{g F[ Tnuop fi j{hgu nugnp jl {hg P{n{g- {j egkg{gucfigk ev {hg Gctjqgugk @jccf{{gg pw`h {hn{ n pfaiflf`ni{mv hfahgu tugcfwc fp mg|fgk fi N nik E nugnp)
8/2/2019 Maharashtra IT Policy 2009
http://slidepdf.com/reader/full/maharashtra-it-policy-2009 8/18
;& Qhgug ugmg|ni{- amjenm LPF n{ mnvjw{ mg|gm cnv eg nmmjqgk pwebg`{ {j {hg awfkgmfigp jl {hg Wueni Kg|gmjtcgi{ Kgtnu{cgi{)
7& Fi jukgu {j pwttju{ gllju{p {j kg|gmjt Cwcenf np ni fi{guin{fjinm lfini`fnm @gi{ug- nik
`jipfkgufia {hg p`jtg lju lfini`fnm pgu|f`gp fi Twig- {hgfu igxwp qf{h F[*F[GP nik
{hgfu gctmjvcgi{ tj{gi{fnm- wt{j 04' jl {hg ewfm{#wt nugn fi F[*F[GP Tnuop fi {hg
Cwcenf nik Twig Cg{ujtjmf{ni U gafji cnv eg w{fmfrgk lju ptg`flfgk lfini`fnm pgu|f`gp
tuj|fkgk {hn{ n{ mgnp{ 74' jl {hg ewfm{#wt nugn fp wpgk lju F[*F[GP nik ij{ cjug {hni
54' lju pwttju{ ln`fmf{fgp)
Hjqg|gu- {hg tugcfwc mg|fgk ji {hg nkkf{fjinm LPF lju lfini`fnm pgu|f`gp phnmm eg
hfahgu {hni {hn{ nttmf`nemg lju F[*F[GP) Lwu{hgu- {hgpg pgu|f`gp phnmm eg pwebg`{ {j {hg
Kg|gmjtcgi{ @ji{ujm U wmgp nttmf`nemg fi niv tnu{f`wmnu nugn)
5) Gx`mwkfia tnuofia ptn`g- {hg ljmmjqfia pwttju{ ln`fmf{fgp qfmm eg tgucf{{gk fi F[*F[GP
tnuop2#
‥ Eniofia Pgu|f`gp
‥ Cgkf`nm P{jugp
‥ @ji|gifgi`g Phjttfia jw{mg{p
‥ @jccwif`n{fji @gi{ug
‥ @jilgugi`g nik Cgg{fia Hnmmp)
‥ [un|gm Nagi`fgp
‥ Ljjk Pgu|f`gp- fi`mwkfia `nlg{gufnp- ljjk ̀ jwu{p- `jllgg phjtp- g{`)
‥ Kfptgipnufgp
‥ U g`ugn{fjinm ln`fmf{fgp fi`mwkfia avcinpfwcp- `mwe hjwpgp g{`)
‥ Awgp{ Hjwpgp
‥ \ghf`mgp Pgu|f`g @gi{ugp lju Nw{jcjefmgp ( Fi Inphfo- Nwunianenk- Inatwu nik
Mjq HKF kfp{uf`{p&
‥ N``jccjkn{fji ln`fmf{fgp fi`mwkfia Hj{gmp* Pgu|f`g Ntnu{cgi{p (fi Inphfo-
Nwunianenk- Inatwu nik Mjq HKF kfp{uf`{p&)
8/2/2019 Maharashtra IT Policy 2009
http://slidepdf.com/reader/full/maharashtra-it-policy-2009 9/18
0) Gmfafemg F[#F[GP wif{p `j|gugk wikgu TPF qfmm eg gxgct{ lujc tnvcgi{ jl Gmg`{uf`f{v
Kw{v np tgu {hg tuj|fpfjip jl {hn{ P`hgcg)
;) F[*F[GP wif{p qfmm eg pwttmfgk tjqgu n{ fikwp{ufnm un{gp nttmf`nemg wikgu {hg
Cnhnunph{un Gmg`{uf`f{v U gawmn{juv @jccfppfjigu‖p {nufll jukgup)
7) F[#F[GP wif{p- fi`mwkfia F[ Hnukqnug nik [gmg`jc Hnukqnug cniwln`{wufia wif{p qfmm
eg gi{f{mgk {j P{nct Kw{v gxgct{gk np ljmmjqp2
> & >44' P{nct Kw{v gxgct{fji lju {hg ljmmjqfia {unipn`{fjip {j nmm igq
ugafp{gugk F[#F[GP wif{p nik gxtnipfjip* nugnp- fi @- K- K/- Ij Fikwp{uv
nik Mjq HKF Kfp{uf`{p2 Hvtj{hg`n{fji- tnqi- tmgkag- kgtjpf{ jl {f{mg kggkp-
`ji|gvni`g- `hnuag ji cju{anag tujtgu{v- mgnpg- cju{anag kggk nik pg`wuf{v
ejik ji cju{anag kggk)
5& >44' P{nct Kw{v gxgct{fji lju {hg ljmmjqfia {unipn`{fjip {j igq F[#F[GP
wif{p nik gxtnipfjip fi twemf` F[ tnuop- fi F[- F[ Hnukqnug- nik [gmg`jc
Hnukqnug Cniwln`{wufia PGRp fi N nik E nugnp 2 hvtj{hg`n{fji- tnqi-
tmgkag- kggkp- `ji|gvni`g nik mgnpg)
0& 17' P{nct Kw{v gxgct{fji lju {hg ljmmjqfia {unipn`{fjip {j igq F[#F[GP
wif{p nik gxtnipfjip fi tuf|n{g F[ tnuop (fi`mwkfia F[ hnukqnug nik [gmg`jc
hnukqnug cniwln`{wufia wif{p& fi N nik E nugnp2 hvtj{hg`n{fji- tnqi-
tmgkag- kggkp- `ji|gvni`g- mgnpg nik twemf` nppfaicgi{ mgnpg)
;& 64' P{nct Kw{v gxgct{fji ji cguagu- kg#cguagu nik ug`jip{uw`{fji jl F[#
F[GP wif{p {hujwahjw{ {hg P{n{g)
7& 64 ' P{nct Kw{v gxgct{fji {j nppfaicgi{ mgnpgp jl F[#F[GP wif{p wikgu
pg`{fji <4 nik mgn|g nik mf`gipgp jl F[#F[GP wikgu pg`{fji 0< N jl {hg
Ejcenv P{nct N`{ >678)
< Qjuop `ji{un`{ {nx ji niiwnm cnfi{gini`g nauggcgi{p jl F[#F[GP wif{p phnmm
agigunmmv eg `hnuagk n{ {hg cfifcwc un{gp ug`jccgikgk ev {hg ugmg|ni{
Gctjqgugk @jccf{{gg n{ {hg `gi{ug- enuufia `gu{nfi gx`gt{fjip)
1) F[#F[GP wif{p phnmm eg gxgct{ lujc j`{ujf* gi{uv {nx ju j{hgu `gpp ju {nx mg|fgk fi
mfgw jl {hgpg)
8/2/2019 Maharashtra IT Policy 2009
http://slidepdf.com/reader/full/maharashtra-it-policy-2009 10/18
8) Tujtgu{v {nx phnmm eg mg|fgk ji F[#F[GP wif{p n{ tnu qf{h ugpfkgi{fnm un{gp n{ nttmf`nemg
fi {hg ugmg|ni{ bwufpkf`{fjip)
6) F[#F[GP wif{p (gx`gt{ F[ hnukqnug nik [gmg`jc Hnukqnug Cniwln`{wufia Wif{p& qfmm
eg nmmjqgk fi niv Rjig (fi`mwkfia ugpfkgi{fnm nik ij#kg|gmjtcgi{ rjigp- g{`&)
>4) [j pwttmgcgi{ filunp{uw`{wunm fi|gp{cgi{ ev {hg P{n{g Aj|guicgi{ nik wueni mj`nm
ejkfgp- kg|gmjtgup jl tuf|n{g F[ tnuop qfmm eg tgucf{{gk {j gp{nemfph hfah ~wnmf{v ujnk
`jiig`{f|f{v {j {hg hfahqnvp) Pw`h ujnkp qfmm eg {uniplguugk ev {hg kg|gmjtgup {j {hg
wueni mj`nm ejkfgp- nik {hg fi|gp{cgi{p cnkg ev {hg kg|gmjtgup qjwmk eg nkbwp{gk
nanfip{ {hg tujtgu{v {nx tnvnemg {j {hg mj`nm ejkfgp fi lw{wug)
>>) \N [ ji pnmg jl F[ tujkw`{p qfmm agigunmmv eg `hnuagk n{ {hg cfifcwc lmjju un{gug`jccgikgk ev {hg `ji`guigk Gctjqgugk @jccf{{gg n{ {hg @gi{ug- qf{h pjcg
gx`gt{fjip)
0)>)5 Hwcni U gpjwu`gp Kg|gmjtcgi{
>) Ptg`fnm gcthnpfp hnp eggi af|gi {j {hg kg|gmjtcgi{ jl hwcni ugpjwu`gp lju {hg
F[ fikwp{uv- tnu{f`wmnumv fi {hg igq nugnp jl hfah tj{gi{fnm nik {hg Mjq HKF
kfp{uf`{p)
5) [hg Cnhnunph{un Oijqmgkag @jutjun{fji Mfcf{gk (CO @M &- {hg Cnhnunph{un P{n{g
Ejnuk jl [g`hif`nm Gkw`n{fji (CPE [G& nik j{hgu nagi`fgp qfmm fip{f{w{g {unfifia#
enpgk `gu{flf`n{fji nik tmn`gcgi{ tujaunccgp) [hgv qjwmk `jmmnejun{g qf{h
I NPP@JC nik j{hgu nppj`fn{fjip np qgmm np {hg mj`nm F[#F[GP fikwp{uv {j
wikgup{nik {hgfu ugpjwu`g ug~wfugcgi{p) Enpgk ji {hgpg ug~wfugcgi{p- n cguf{#
enpgk- kglfigk `gu{flf`n{fji nik tmn`gcgi{ tuj`gkwug phnmm eg fip{f{w{gk pj {hn{
nttujtufn{g cnitjqgu fp `ugn{gk lju {hg fikwp{uv ) [hfp fp tnu{f`wmnumv fctju{ni{
lju pcnmm F[ wif{p qhf`h nug ij{ fi n tjpf{fji {j fctnu{ {hg ug~wfugk {unfifia fi#
hjwpg)
8/2/2019 Maharashtra IT Policy 2009
http://slidepdf.com/reader/full/maharashtra-it-policy-2009 11/18
0) Enpgk ji ni nppgppcgi{ jl lgnpfefmf{v nik j{hgu kg{nfmp ev {hg [npo Lju`g
@jip{f{w{gk wikgu {hg Gctjqgugk @jccf{{gg- tujtjpnmp qfmm eg tugtnugk lju {hg
gp{nemfphcgi{ jl `gi{ugp jl gx`gmmgi`g nik ugpgnu`h nik kg|gmjtcgi{- lwuifphfia
p`hjjmp nik j{hgu gctmjvcgi{#jufgi{gk `gi{ugp fi Mjq HKF Kfp{uf`{p)
0)>)0 Fif{fn{f|gp ugmn{gk {j Mnqp
>) F[#F[GP Wif{p qfmm `ji{fiwg {j egiglf{ lujc2
> & U gmnxn{fjip wikgu {hg Phjtp nik Gp{nemfphcgi{ N`{ qf{h uganuk {j qjuofia
hjwup- qjuo phfl{p nik gctmjvcgi{ jl qjcgi)
5& Gxgct{fji lujc cnfi{nfifia thvpf`nm ug`jukp lju n{{gikni`g nik pnmnuv )
0& Jt{fji lju pgml#`gu{flf`n{fji nik lfmfia jl `jipjmfkn{gk niiwnm ug{wuip wikgu>0 N`{p nkcfifp{gugk ev {hg Mnejwu Kgtnu{cgi{)
5 ) Tuj|fpfji lju F[#F[GP wif{p {j cnfi{nfi gctmjvgg#ugmn{gk ug`jukp ug~wfugk wikgu |nufjwp
mnejwu mnqp fi gmg`{ujif` ljuc- nik {j n``gt{ ug{wuip fi gmg`{ujif` ljuc qfmm eg cnkg fi
mfig qf{h {hg tujaugpp jl `jctw{gufrn{fji fi {hg Mnejwu Kgtnu{cgi{)
0) F[*F[GP wif{p ij{ kfp`hnuafia tuj`gpp gllmwgi{ nik qf{h mgpp {hni >44 gctmjvggp qfmm eg
gxgct{ lujc je{nfifia `jipgi{ lujc {hg Cnhnunph{un Tjmmw{fji @ji{ujm Ejnuk (CT@E&)
Pw`h wif{p qfmm eg ug~wfugk {j pwecf{ niiwnm p{n{gcgi{p {j CT@E ji {hg kfptjpnm jl
qnp{gp- fi`mwkfia gmg`{ujif` qnp{gp- wpgk en{{gufgp nik wpgk jfm) [hg ugafp{un{fji jl pw`h
wif{p ev {hg Kfug`{jun{g jl Fikwp{ufgp qfmm fi`jutjun{g ptg`flf` `jikf{fjip lju {hfp
twutjpg) [hgpg wif{p qfmm nmpj hn|g {j eg `jiig`{gk {j {hg mj`nm pgqnag ig{qjuo )
;) U gmnxn{fjip wikgu {hg @ji{un`{ Mneju N`{ qhf`h hn|g eggi nttuj|gk lju wif{p fi PGRp
qfmm eg `jipfkgugk lju nmm F[#F[GP wif{p nmpj- pwebg`{ {j nttuj|nm jl {hg Mgafpmn{wug)
7) F[#F[GP wif{p (j{hgu {hni F[ hnukqnug nik [gmg`jc hnukqnug cniwln`{wufia wif{p& qfmm
eg {ugn{gk np `ji{fiwjwp tuj`gpp wif{p lju {hg twutjpgp jl tjqgu pwttmv )
0)5 Tujcj{fji jl Lj`wp Pg`{jup (Nifcn{fji- \fpwnm Gllg`{p- Ancfia nik @jcf`p&
>) N\A@ wif{p qfmm eg gmfafemg lju nmm {hg egiglf{p n|nfmnemg {j F[ wif{p {hujwah {hfp
Tjmf`v )
5) [hg Aj|guicgi{ qfmm ln`fmf{n{g {hg gp{nemfphcgi{ jl `jccji ln`fmf{fgp g{`) {hujwah
{hg tujcj{fji jl N\A@ @gi{ugp fi {hg P{n{g) [hg N\A@ @gi{ug qjwmk eg ni
8/2/2019 Maharashtra IT Policy 2009
http://slidepdf.com/reader/full/maharashtra-it-policy-2009 12/18
fi{gaun{gk ln`fmf{v fi`mwkfia tujkw`{fji ln`fmf{fgp- p{wkfjp- ptn`g lju tguljucfia nu{p-
gxhfef{fji anmmgufgp nik qjuo#tmn`g ug~wfugcgi{p lju {hg nu{fp{p ) [hg [npo Lju`g qfmm
qjuo jw{ {hg filunp{uw`{wunm ug~wfugcgi{p- ug|giwg nik jtgun{fia cjkgm (pw`h np
TTT&- mj`n{fji- ln`fmf{fgp- g{`) lju {hg N\A@ @gi{ug fi `jipwm{n{fji qf{h {hg fikwp{uv )
0& N tjjm jl N\A@ fikwp{uv tujlgppfjinmp qfmm eg kg|gmjtgk {hujwah `jmmnejun{fjipncjia Wif|gupf{fgp- {hg fikwp{uv nik nagi`fgp pw`h np CO @M nik CPE [G)
;& Pwttju{ qfmm eg tuj|fkgk lju fi{guin{fjinm g|gi{p ugmn{gk {j N\A@ fi Cnhnunph{un)
0)0 Tujcj{fji jl Inphfo- Nwunianenk- Inatwu nik Mjq HKF Kfp{uf`{p
>) Nkkf{fjinm LPF nik j{hgu egiglf{p qfmm eg tuj|fkgk {j gi`jwunag {hg gp{nemfphcgi{ jl
F[ Tnuop fi {hgpg nugnp- np ptg`flfgk gmpgqhgug fi {hfp Tjmf`v ) J{hgu pg`{fjip jl {hfp
Tjmf`v nmpj tuj|fkg lju pwttju{ {j hwcni ugpjwu`g kg|gmjtcgi{ nik j{hgu
ug~wfugcgi{p)
5) F[ Wif{p pg{{fia wt fi CFK@ nugn fi Mjq#HKF Kfp{uf`{p qfmm eg tuj|fkgk mnik n{
57' jl {hg tug|nfmfia un{gp)
0) Igq F[#F[GP wif{p pg{{fia wt ln`fmf{fgp fi {hg Mjq HKF Kfp{uf`{p qfmm eg tuj|fkgk
ugfcewupgcgi{ jl 17' jl {h gxtgikf{wug ji n``jwi{ jl `ji{ufew{fji {jqnukp
Gctmjvggp P{n{g Fipwuni`g (GPF & nik Gctmjvggp Tuj|fkgi{ Lwik (GTL& P`hgcg lju
n tgufjk jl 7 vgnup wikgu {hg tuj|fpfjip jl TPF 5441 nik {hg `uf{gufn jl mj`nm
gctmjvcgi{ wikgu {hn{ p`hgcg) Hjqg|gu- {hfp egiglf{ qfmm eg mfcf{gk {j 57' jl {hg
lfxgk `ntf{nm fi|gp{cgi{) [hg ugfcewupgcgi{ qfmm eg cnkg niiwnmmv enpgk ji {hg
cfifcwc p{n{w{juv ug~wfugcgi{ pwebg`{ {j {hg `jikf{fji {hn{ {hg wif{ hnp tnfk f{p
`ji{ufew{fji {jqnukp GPF nik GTL ev {hg kwg kn{gp)
;) @f{v fi{guig{ tju{nmp lju Inphfo- Nwunianenk nik Inatwu qfmm eg p{niknukfrgk nik
tuj|fkg `jctughgipf|g filjucn{fji- fi`mwkfia nejw{ tuf|n{g nik twemf` pj`fnm nik
j{hgu filunp{uw`{wug- P{n{g nik mj`nm fif{fn{f|gp- g{`)
8/2/2019 Maharashtra IT Policy 2009
http://slidepdf.com/reader/full/maharashtra-it-policy-2009 13/18
7) Lju {hg twutjpgp jl |nufjwp egiglf{p wikgu {hfp Tjmf`v- uglgugi`gp {j Inphfo-
Nwunianenk nik Inatwu fi`mwkg {hg gi{fug Kfp{uf`{)
0); Tujcj{fji jl ‘Auggi F[‖
>& Nqnukp qfmm eg fip{f{w{gk lju kgcjip{un{gk- gllf`fgi{ in{wunm ugpjwu`g
cninagcgi{ ev F[ wif{p)
5& [hg kg|gmjtcgi{ jl `jctughgipf|g g#qnp{g `jmmg`{fji nik ug`v`mfia pvp{gcp nik
{hgfu wpg ev P{n{g np qgmm np tuf|n{g nagi`fgp lju {hg kfptjpnm jl F[ tujkw`{p qfmm
eg tujcj{gk)
0& Qhfmg tuj`wufia F[ tujkw`{p- Aj|guicgi{ qfmm af|g tuglgugi`g {j lfucp {hn{
hn|g ni gxtugppgk gik#jl#mflg tujkw`{ {nog#en`o tjmf`v nik g#qnp{g ug`v`mfia
tuj`gppgp)
;& Aj|guicgi{ Kgtnu{cgi{p nik nagi`fgp qjwmk af|g tuglgugi`g {j ‘auggi‖ nik
giguav# gllf`fgi{ F[ tujkw`{p fi {hgfu tuj`wugcgi{)
7& Fi `jipwm{n{fji qf{h {hg Gi|fujicgi{ Kgtnu{cgi{ nik qf{h {hg nttuj|nm jl {hg
Gctjqgugk @jccf{{gg- ijucp qfmm eg kg{gucfigk {j ln`fmf{n{g ‘auggi‖ F[ Tnuop
np qgmm np {hg wif{p fi pw`h tnuop {j je{nfi `jipgi{ ugmn{fia {j gi|fujicgi{ nik
j{hgu egiglf{p)
0)7 Tujcj{fji jl Gi{ugtugigwuphft nik Fiij|n{fji
>& [hg Aj|guicgi{ qfmm ln`fmf{n{g {hg gp{nemfphcgi{ jl n `jccji tmn{ljuc lju
gx`hniag nik kfppgcfin{fji jl oijqmgkag ugpjwu`gp eg{qggi n`nkgcf` nik
ugpgnu`h fip{f{w{fjip nik {hg F[ fikwp{uv- nik {hg pg{{fia wt jl Fi`wen{fji
@gi{ugp tnu{f`wmnumv lju pcnmm gi{gutufpgp) [hg [npo Lju`g qfmm kglfig n cjkgm nik
luncgqjuo lju pg{{fia wt pw`h n tmn{ljuc nik lju Fi`wen{fji @gi{ugp n`ujpp {hg
P{n{g fi F@[ lfgmkp pw`h np gcegkkgk pjl{qnug- `hft nik {gmg`jc {g`hijmjav-
g{`)
8/2/2019 Maharashtra IT Policy 2009
http://slidepdf.com/reader/full/maharashtra-it-policy-2009 14/18
5& Igq F[ Tnuop qfmm eg ug~wfugk {j nmmj`n{g n{ mgnp{ 7' jl {hg ewfm{#wt nugn lju
tuj|fkfia fi`wen{fji ln`fmf{fgp lju igq wif{p) [hfp nugn qjwmk eg {ugn{gk np n tnu{
jl {hg Tnuo {j eg wpgk lju F[ n`{f|f{fgp- nik eg gmfafemg lju nkkf{fjinm LPF egiglf{p
n``jukfiamv )
0& 74' jl {hg `jp{ jl lfmfia tn{gi{p qfmm eg ugfcewupgk {j cf`uj- pcnmm nik cgkfwcF[ wif{p `j|gugk wikgu {hg TPF- pwebg`{ {j n cnxfcwc jl U p) 7 mnoh )
0)< Tujcj{fji jl Eunik Cnhnunph{un
>& [hg Aj|guicgi{ qfmm ln`fmf{n{g nik pwttju{ fi{guin{fjinm nik in{fjinm#mg|gm
tujlgppfjinm `jilgugi`gp- gxhfef{fjip nik j{hgu g|gi{p fi Cnhnunph{un ugmn{fia {j
{hg F[ pg`{ju agigunmmv- nik {j N\A@ fi tnu{f`wmnu)
5& 74' jl {hg gxtgikf{wug fi`wuugk lju `gu{flf`n{fji jl @CC Mg|gm 5 wtqnukp- FP4
5144> lju pg`wuf{v nik @JT@ nik gP@C `gu{flf`n{fji- mfcf{gk {j n cnxfcwc jl
U p) 7 mnohp- qfmm eg ugfcewupgk {j cf`uj nck pcnmm#p`nmg F[ wif{p wikgu TPF)
0& [hg P{n{g‖p Filjucn{fji [g`hijmjav Knv qfmm `ji{fiwg {j eg `gmgeun{gk ji 54{h
Nwawp{ jl g|guv vgnu- qhgi nqnukp qfmm eg tugpgi{gk {j F[#F[GP wif{p lju
jw{p{nikfia `ji{ufew{fji nik tguljucni`g)
0)1 Nkcfifp{un{f|g Cgnpwugp >& Nttmf`n{fjip lju tgucfppfji lju U fah{ jl Qnv lju mnvfia jl `nemgp nik lju
gug`{fji jl {jqgup nik ni{giing qjwmk eg nttuj|gk qf{hfi 04 qjuofia knvp
tuj|fkgk {hg nttmf`n{fji fp fi {hg tugp`ufegk ljucn{ nik `ji{nfip {hg ug~wfugk
kj`wcgi{n{fji)
5& Qfkg#uniafia g#aj|guini`g fif{fn{f|gp hn|g eggi {nogi ev {hg P{n{g Aj|guicgi{
j|gu {hg tnp{ lgq vgnup) [hgpg fif{fn{f|gp qjwmk eg efmfiawnm (Cnun{hf , Giamfph&pj {hn{ jukgu {j gipwug {hn{ {hgfu fctn`{ fp cnxfcfrgk)
0& Fif{fn{f|gp qfmm eg wikgu{nogi {j p{niknukfrg Cnun{hf mniawnag pjl{qnug pj np {j
gipwug fi{gujtgunefmf{v )
8/2/2019 Maharashtra IT Policy 2009
http://slidepdf.com/reader/full/maharashtra-it-policy-2009 15/18
;& Wif`jkg qfmm eg fi{ujkw`gk fi {hg Aj|guicgi{ jllf`gp pj {hn{ kj`wcgi{p fi `ni
eg ugnk ji niv `jctw{gu nik tujtgumv p{jugk)
;) Cninagcgi{ Luncgqjuo lju Tjmf`v Fctmgcgi{n{fji
;)> Gctjqgugk @ jccf{{gg2 Ni Gctjqgugk @jccf{{gg qfmm eg `jip{f{w{gk n{
{hg P{n{g mg|gm {j cjif{ju {hg fctmgcgi{n{fji jl {hfp Tjmf`v- nik {j kg|gmjt
tuj`gkwugp nik cjknmf{fgp qhgug ug~wfugk) [hg `jctjpf{fji jl {hg
Gctjqgugk @jccf{{gg qfmm eg np ljmmjqp2
>) @hfgl Pg`ug{nuv # @hnfutgupji
5) Tufi`ftnm Pg`ug{nuv (Lfini`g& # Cgcegu
0) Tufi`ftnm Pg`ug{nuv ( Fikwp{ufgp& ‐ Cgcegu
;) Tufi`ftnm Pg`ug{nuv ( Wueni Kg|gmjtcgi{ F &# Cgcegu
7) Tufi`ftnm Pg`ug{nuv (Hfahgu , [g`hif`nm Gkw`n{fji& ‐ Cgcegu
<) Tufi`ftnm Pg`ug{nuv (Tmniifia& ‐ Cgcegu
1) Pg`ug{nuv ( Filjucn{fji [g`hijmjav& ‐ Cgcegu
8) Pg`ug{nuv ( Wueni Kg|gmjtcgi{ FF &# Cgcegu
6) Kfug`{ju- P [TF # Cgcegu
>4) Ijcfigg jl I NPP@JC # Cgcegu
>>) Ijcfigg jl Cniwln`{wugup‖ Nppj`fn{fji jl F[ (CNF[ & # Cgcegu
>5) Kg|gmjtcgi{ @jccfppfjigu ( Fikwp{ufgp&# Cgcegu#Pg`ug{nuv
[hg Gctjqgugk @jccf{{gg cnv fi|f{g {hg ugtugpgi{n{f|g jl niv Kgtnu{cgi{
ju Nppj`fn{fji ju j{hgu tgupji np f{ cnv kggc ig`gppnuv )
;)5 @hnu{gu jl {hg Gctjqgugk @jccf{{gg2
> [hg Gctjqgugk @jccf{{gg qfmm `jip{f{w{g [npo Lju`g lju `jjukfin{fia nikfctmgcgi{fia {hg fip{uwcgi{p fi ugptg`{ jl gn`h jl {hg ljmmjqfia ogv nugnp jl
{hg Tjmf`v2
j Hwcni U gpjwu`g Kg|gmjtcgi{
j Tujcj{fji jl lj`wp pg`{ju (N\A@ &
8/2/2019 Maharashtra IT Policy 2009
http://slidepdf.com/reader/full/maharashtra-it-policy-2009 16/18
j Tujcj{fji jl Inphfo- Nwunianenk- Inatwu nik Mjq HKF Kfp{uf`{p
j Tujcj{fji jl ‘auggi‖ F[
j Gi{ugtugigwuphft nik fiij|n{fji
j Tujcj{fji jl Eunik Cnhnunph{un
5) Cjif{ju nik gipwug {fcgmv ugmgnpg jl ugmg|ni{ jukgup* AU p ij{flf`n{fjip nik
ncgikcgi{ ug~wfugk)
0 Nttuj|g {hg luncgqjuo*cjknmf{fgp jl fctmgcgi{n{fji tujtjpgk ev {hg [npo
Lju`g
; Pg{ {fcgmfigp nik {nuag{p lju gn`h fif{fn{f|g tujtjpgk ev {hg [npo Lju`g)
7) Eufia nejw{ fi{gu#Kgtnu{cgi{nm `jjukfin{fji fi ugptg`{ jl cn{{gup ugmn{gk {j
{hfp Tjmf`v )
<) Fip{f{w{g gllg`{f|g ninmvpfp nik g|nmwn{fji jl F[ Tjmf`v fctmgcgi{n{fji ji {hg
enpfp jl kn{n ji ogv fikf`n{jup)
1) Gp{nemfph ijucp- fi `jipwm{n{fji qf{h Gi|fujicgi{ Kgtnu{cgi{ pj np {j
ln`fmf{n{g ‘Auggi‖ F[ Tnuop nik wif{p fi pw`h tnuop {j je{nfi tgucfppfjip
ugmn{fia {j gi|fujicgi{ nik j{hgu egiglf{p)
8) U gpjm|g fctmgcgi{n{fji fppwgp n{ nmm mg|gmp)
6) U g|fgq {hg mfp{ jl F[*F[GP np qgmm np lfini`fnm pgu|f`gp nik pwttju{ ln`fmf{fgp
tgucf{{gk fi F[ Tnuop nik nttuj|g ncgikcgi{p np cnv eg nttujtufn{g )
>4)
Kg{gucfig tugcfwc nik j{hgu {gucp nik `jikf{fjip lju auni{ jl nkkf{fjinmLPF qf{hfi {hg awfkgmfigp mnfk kjqi fi {hg Tjmf`v nik hnucjifrg {hg tun`{f`gp
ljmmjqgk fi {hfp ugptg`{ ev mj`nm ejkfgp nik twemf` ejkfgp pw`h np CFK@ nik
Ptg`fnm Tmniifia Nw{hjuf{fgp)
>>) U g|fgq egp{ tun`{f`gp)
7) KGLFIF[FJIP
7)> Fi {hg `ji{gx{ jl {hfp Tjmf`v- {hg Filjucn{fji [g`hijmjav fikwp{uv `jipfp{p jl F[
Pjl{qnug- F[ hnukqnug- nik F[ Ginemgk pgu|f`gp np kglfigk egmjq2
n& F[ Pjl{qnug2 F[ Pjl{qnug fp kglfigk np niv ugtugpgi{n{fji jl fip{uw`{fji- kn{n-
pjwik ju fcnag- fi`mwkfia pjwu`g `jkg ju jebg`{ `jkg-
8/2/2019 Maharashtra IT Policy 2009
http://slidepdf.com/reader/full/maharashtra-it-policy-2009 17/18
ug`jukgk fi cn`hfig ugnknemg ljuc nik `ntnemg jl egfia
cniftwmn{gk {j tuj|fkfia fi{gun`{f|f{v {j n wpgu qf{h {hg
cgnip jl n `jctw{gu)
e& F[ Hnukqnug2 F[ Hnukqnug `j|gup tujkw`{p np ij{flfgk ev {hg Kfug`{jun{g jl
Fikwp{ufgp lujc {fcg {j {fcg) Ni fikf`n{f|g mfp{ fp n{ Niigxwug >
`& F[ ginemgk Pgu|f`gp2 F[ ginemgk Pgu|f`gp nug kglfigk np qge ginemgk-
cnuog{gk pgu|f`gp- nik fi`mwkg
‥ Kn{n `ji|gupfji- kn{n cfifia- kfaf{frn{fji- kn{n gi{uv- kn{n
tuj`gppfia- kn{n qnughjwpfia
‥ Kfaf{frn{fji jl ptjogi cn{gufnm
‥ @jctw{gu nfkgk kgpfai*@ NK*@ NC pgu|f`gp
‥ Cgkf`nm [unip`uft{fji
‥ Mganm Kn{nenpg tuj`gppfia
‥ Kfaf{nm `ji{gi{ kg|gmjtcgi{
‥ Filjucn{fji Pgu|f`gp
‥ Tn`onagk pjl{qnug pwttju{ pgu|f`gp
‥ F[ Pvp{gc Nwkf{ pgu|f`gp
‥ F[ Pg`wuf{v nik F[ U fpo Cninagcgi{ pgu|f`gp
‥ F[ Pjmw{fji Tuj|fkgup*fctmgcgi{gup (fi`mwkfia pgu|gu kn{neniop- nttmf`n{fji pgu|f`g tuj|fkgup- fi{guig{* qge enpgk g#
`jccgu`g pgu|f`g tuj|fkgup- pcnu{ `nuk `wp{jcfrn{fji pgu|f`g
tuj|fkgup- pvp{gc fi{gaun{fji pgu|f`g tuj|fkgup&
‥ Qgepf{g Pgu|f`gp- qge kgpfaifia- nik qge `ji{gi{
kg|gmjtcgi{ pgu|f`gp
‥ Ewpfigpp Tuj`gpp Jw{pjwu`fia (ETJp- fi`mwkfia @nmm @gi{ugp&
‥ N\A@ (Nifcn{fji- \fpwnm gllg`{p- Ancfia nik @jcf`p& nik
‥ J{hgu pgu|f`gp tuj|fkgk qf{h {hg fi{gipf|g wpg jl `jctw{gup
(fi`mwkfia {gmg#cgkf`fig pgu|f`gp- ugcj{g n``gpp `vegu
pgu|f`gp- ugcj{g kfnaijp{f` nik ugtnfu pgu|f`gp&
8/2/2019 Maharashtra IT Policy 2009
http://slidepdf.com/reader/full/maharashtra-it-policy-2009 18/18
[hg mfp{ jl F[ ginemgk pgu|f`gp qfmm eg wtkn{gk lujc {fcg {j {fcg ev {hg
Kfug`{jun{g jl Fikwp{ufgp- qf{h tufju nttuj|nm jl {hg Gctjqgugk @jccf{{gg
F[ Wif{p nug kglfigk {j fi`mwkg F[ hnukqnug nik [gmg`jc hnukqnug
cniwln`{wufia wif{p- F[ ginemgk Pgu|f`gp ( F[GP&- nik Pjl{qnug fikwp{ufgp
fi`mwkfia Pgu|f`gp)
7)5 Mjq Hwcni Kg|gmjtcgi{ Fikgx (HKF & Kfp{uf`{p phnmm uglgu {j {hg ljmmjqfia >4
kfp{uf`{p ptg`flfgk fi {hg Tn`onag P`hgcg jl Fi`gi{f|gp (TPF & 5441)
‥ Ank`hfujmf
‥ V n|n{cnm
‥ Bnmin
‥ Inikwuenu
‥ Qnphfc
‥ Khwmg
‥ Inikgk
‥ Jpcninenk
‥ Ewmkhnin
‥ @hnikuntwu
[hg F[ nik F[GP Tjmf`v 5446 qfmm eg |nmfk wt {j >;{h Nwawp{- 54>;)