ON BECOMING A LEADERCopyright 2003 by Warren Bennis Inc.First Edition Copyright 1989 by Warren Bennis Inc.All rights reserved.First published in the United States by Basic Book, a member of thePerseus Books Group.BaĂŁn TiĂŻĂ«ng ViĂŻĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c xuĂȘĂ«t baĂŁn theo sûÄ nhĂ»ĂșĂ„ng quyĂŻĂŹn cuĂŁa PerseusBooks Inc.
4 5
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O
LĂĂI KHEN DAĂNH CHOHAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O
âWarren Bennis, nhaĂą thûÄc haĂąnh bĂȘĂ„c thĂȘĂŹy, nhaĂą nghiĂŻn cûåuvaĂą nhaĂą lyĂĄ thuyĂŻĂ«t, Ă aĂ€ viĂŻĂ«t möÄt cuöën saĂĄch giaĂĄo khoa vĂșĂ€ loĂąngthiĂŻĂ«t thûÄc daĂąnh cho nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o nhĂ»ng vĂȘĂźn Ă uĂŁ à öÄ tinh tĂŻĂ«vaĂą phûåc taĂ„p cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t. Khöng chuĂŁ Ă ĂŻĂŹ naĂąo quan troĂ„ng hĂșn,khöng ai coĂĄ thĂŻĂ cöng kñch cuöën saĂĄchâ.
- TOM PETERS
âBaĂąi hoĂ„c tûù cuöën saĂĄch naĂąy rĂȘĂ«t dûåt khoaĂĄt vaĂą thuyĂŻĂ«t phuĂ„c.â
- FORTUNE
âĂĂȘy laĂą cuöën saĂĄch quan troĂ„ng nhĂȘĂ«t cuĂŁa Warren Bennis.â
- PETER DRUCKER
âMöÄt cuöën saĂĄch thuĂĄ vĂ”... naĂ„m bĂčçng nhûÀng viĂŻn Ă aĂĄ quyĂĄ saĂĄngsuöët.â
- DALLAS TIMES - HERALDS
âBennis xaĂĄc Ă Ă”nh nhûÀng nhĂȘn töë then chöët Ă ĂŻĂ laĂ€nh Ă aĂ„o thaĂąnhcöng vaĂą giuĂĄp ta veĂ€ ra kĂŻĂ« hoaĂ„ch Ă ĂŻĂ nuöi dĂ»ĂșĂ€ng nhûÀng phĂȘĂmchĂȘĂ«t Ă oĂĄâ.
- SUCCESS
âRoĂ€ raĂąng Ă ĂȘy laĂą taĂĄc phĂȘĂm hay nhĂȘĂ«t cuĂŁa Bennis, rĂȘĂ«t ĂȘĂ«n tĂ»ĂșĂ„ngvaĂą coĂĄ nhûÀng Ă oĂĄng goĂĄp Ă ĂȘĂŹy yĂĄ nghĂŽaâ.
- BUSINESS FORUM
âRĂȘĂ«t ngaĂ„c nhiĂŻn, cuöën saĂĄch cho ta thĂȘĂ«y nhûÀng caĂĄi nhĂČn saĂĄngsuöët vaĂąo thĂŻĂ« giĂșĂĄi cuĂŁa nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o. Bennis kheĂĄo leĂĄolöÄt boĂŁ lĂșĂĄp bao boĂ„c bĂŻn ngoaĂąi vaĂą giuĂĄp chuĂĄng ta nhĂČn thĂȘĂ«ybaĂŁn chĂȘĂ«t cuĂŁa quaĂĄ trĂČnh laĂ€nh Ă aĂ„o. HaĂ€y Ă oĂ„c vaĂą gĂčĂ„t haĂĄi thaĂąnhquaĂŁ tûù cuöën saĂĄch naĂąyâ.
- HARVEY B. MCKAY
âWarren Bennis Ă aĂ€ chaĂ„m Ă ĂŻĂ«n cöët loĂ€i cuĂŁa quaĂĄ trĂČnh laĂ€nh Ă aĂ„o,cuĂŁa sûÄ trung thûÄc, chĂȘn thĂȘĂ„t, vaĂą tĂȘĂŹm nhĂČn khöng bao giĂșĂą bÔà oĂĄng khung trong möÄt cöng thûåc naĂąo. Cuöën saĂĄch naĂąy laĂą tiĂŻuchuĂȘĂn giuĂĄp chuĂĄng ta lûÄa choĂ„n nhûÀng nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o mĂșĂĄi maĂąmoĂ„i ngĂ»ĂșĂąi Ă ang rĂȘĂ«t cĂȘĂŹnâ.
- BETTY FRIEDAN
âSûÄ saĂĄng suöët vaĂą taĂąi nĂčng viĂŻĂ«t vĂčn cuĂŁa Warren Bennis Ă aĂ€khiĂŻĂ«n nhûÀng baĂąi hoĂ„c tûù caĂĄc nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o haĂąng Ă ĂȘĂŹu nĂ»ĂșĂĄcMyĂ€ trĂșĂŁ nĂŻn hĂȘĂ«p dĂȘĂźn cho moĂ„i quaĂŁn trĂ” viĂŻn trĂŻn thĂŻĂ« giĂșĂĄi.â
- CHARLES HANDY
6 7
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O PHĂĂN ĂĂĂU
MuÄc luÄc
LĂșĂąi caĂŁm Ășn ................................................................................................................... 9
LĂșĂąi giĂșĂĄi thiĂŻĂ„u cho lĂȘĂŹn taĂĄi baĂŁn nĂčm 2003 .......................................... 11
LĂșĂąi giĂșĂĄi thiĂŻĂ„u baĂŁn göëc, nĂčm 1989 ........................................................... 33
1. LaĂąm chuĂŁ hoaĂąn caĂŁnh .......................................................................... 49
2. NĂčĂŠm vûÀng nhûÀng Ă ĂčĂ„c Ă iĂŻĂm cĂș baĂŁn ................................. 89
3. HiĂŻĂu roĂ€ baĂŁn thĂȘn............................................................................... 109
4. HiĂŻĂu vĂŻĂŹ thĂŻĂ« giĂșĂĄi xung quanh ................................................ 133
5. HaÀy laùm theo maåch baão cuãa tiïÏm thûåc ...................... 169
6. KĂŻĂ« hoaĂ„ch haĂąnh à öÄng cho baĂŁn thĂȘn:döëc toaĂąn lûÄc, cöë gĂčĂŠng thûã moĂ„i cĂș höÄi .......................... 185
7. VĂ»ĂșĂ„t qua nghĂ”ch caĂŁnh ................................................................ 221
8. Thu phuĂ„c ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc................................................................... 237
9. Töà chûåc höß trĂșĂ„ - hoĂčĂ„c gĂȘy caĂŁn trĂșĂŁ ................................... 259
10. XĂȘy dûÄng tĂ»Ășng lai ..................................................................... 283
TiĂŻĂu sûã ............................................................................................................... 301
HAĂNH TRĂNHTRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O
8 9
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O
LĂșĂąi caĂŁm Ășn
MĂčĂ„c duĂą chĂł coĂĄ mĂČnh töi à ûång tĂŻn taĂĄc giaĂŁ cuöën saĂĄch naĂąy nhĂ»nggiöëng nhĂ» moĂ„i cuöën saĂĄch khaĂĄc, Ă ĂȘy laĂą möÄt taĂĄc phĂȘĂm nhĂșĂą sûÄ cöÄngtaĂĄc cuĂŁa nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi. Tûù rĂȘĂ«t lĂȘu röÏi, töi nhĂȘĂ„n ra rĂčçng caĂĄch hoĂ„c hoĂŁihiĂŻĂ„u quaĂŁ nhĂȘĂ«t laĂą liĂŻn tuĂ„c giao tiĂŻĂ«p vĂșĂĄi nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi. Chñnh nhĂșĂąnhûÀng buöĂi troĂą chuyĂŻĂ„n vui veĂŁ, thuĂĄ vĂ” vĂșĂĄi nhûÀng à öÏng nghiĂŻĂ„pthöng minh maĂą nhûÀng yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng, sau khi Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c choĂ„n loĂ„c vaĂą hiĂŻĂ„uà ñnh cuĂŁa töi, mĂșĂĄi thûÄc sûÄ Ă i vaĂąo trang saĂĄch. Trong lĂȘĂŹn phaĂĄt haĂąnhtrĂ»ĂșĂĄc cuĂŁa cuöën saĂĄch HaĂąnh trĂČnh trĂșĂŁ thaĂąnh nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o, töi cöëgĂčĂŠng ghi nhĂȘĂ„n laĂ„i tĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng ai Ă aĂ€ giuĂĄp töi, bĂčçng caĂĄch naĂąy haycaĂĄch khaĂĄc, hĂČnh thaĂąnh nĂŻn cuöën saĂĄch naĂąy. VaĂą töi cuĂ€ng rĂȘĂ«t biĂŻĂ«tĂșn tĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng à öÏng nghiĂŻĂ„p, nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi cöÄng sûÄ, vaĂą baĂ„n beĂą,nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂ€ cho töi yĂĄ kiĂŻĂ«n tĂ» vĂȘĂ«n, kinh nghiĂŻĂ„m chuyĂŻn mönvaĂą thĂșĂąi gian cuĂŁa hoĂ„ rĂȘĂ«t haĂąo phoĂĄng.
Ăöëi vĂșĂĄi lĂȘĂŹn taĂĄi baĂŁn cuĂŁa thĂŻĂ« kyĂŁ 21 naĂąy, töi Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t biĂŻĂ«t Ășn nhûÀngcöÄng taĂĄc viĂŻn cuĂŁa mĂČnh. TrĂ»ĂșĂĄc hĂŻĂ«t laĂą trĂșĂ„ lyĂĄ cuĂŁa töi taĂ„i ĂaĂ„i hoĂ„cNam California, Marie Christian. Marie lĂ»u giûÀ moĂ„i taĂąi liĂŻĂ„u cuĂŁatöi cho quaĂĄ trĂČnh viĂŻĂ«t saĂĄch theo trĂȘĂ„t tûÄ möÄt caĂĄch khöng mĂŻĂ„t moĂŁivĂșĂĄi sûÄ kheĂĄo leĂĄo vaĂą thöng minh. Cö ĂȘĂ«y Ă aĂ€ giuĂĄp Ă ĂșĂ€ töi chuyĂŻĂ„n nhoĂŁlĂȘĂźn chuyĂŻĂ„n lĂșĂĄn Ă ĂŻĂ töi suy nghĂŽ vaĂą viĂŻĂ«t mößi ngaĂąy. TiĂŻĂ«p theo töi xin
10 11
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O
caĂŁm Ășn Nick Philipson, ngĂ»ĂșĂąi biĂŻn tĂȘĂ„p taĂ„i Perseus Books. ĂĂŻĂ chuĂȘĂnbĂ” cho ĂȘĂ«n baĂŁn nĂčm 2003, Nick giuĂĄp töi nhiĂŻĂŹu hĂșn cöng viĂŻĂ„c cuĂŁamöÄt biĂŻn tĂȘĂ„p viĂŻn Ă oĂąi hoĂŁi. Ăng bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu Ă oĂ„c cuöën saĂĄch HaĂąnh trĂČnhtrĂșĂŁ thaĂąnh nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o khöng chĂł vĂșĂĄi möÄt caĂĄi nhĂČn Ă ĂȘĂŹy Ă»u aĂĄimaĂą coĂąn goĂĄp yĂĄ phĂŻ bĂČnh giuĂĄp töi. Ăng lĂ»u yĂĄ töi nhûÀng Ă iĂŻĂŹu ngaĂąynay vĂȘĂźn coĂąn töÏn taĂ„i vaĂą thĂȘĂ„m chñ quan troĂ„ng hĂșn caĂŁ laĂą chĂł cho töibiĂŻĂ«t nhûÀng chöß naĂąo khöng coĂąn giaĂĄ trĂ” nûÀa. Ăng giuĂĄp töi chĂłnh sûãalaĂ„i cuöën saĂĄch sao cho phuĂą hĂșĂ„p vĂșĂĄi thĂșĂąi Ă aĂ„i nhĂ»ng khöng hĂŻĂŹ khiĂŻĂ«ntöi naĂŁn chñ. VaĂą hĂșn hĂŻĂ«t laĂą trong quaĂĄ trĂČnh Ă oĂĄ, öng vûùa laĂą ngĂ»ĂșĂąibaĂ„n, vûùa laĂą à öÏng nghiĂŻĂ„p Ă uĂĄng nghĂŽa. Ăng Ă aĂ€ cho töi nhûÀng nhĂȘĂ„nĂ Ă”nh sĂčĂŠc beĂĄn cuĂąng nhûÀng khñch lĂŻĂ„ à öÄng viĂŻn. Ăng chĂł ra nhûÀnglößi sai nhĂ»ng vĂȘĂźn Ă aĂŁm baĂŁo giûÀ Ă Ă»ĂșĂ„c yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng vaĂą gioĂ„ng vĂčn cuĂŁatöi, giuĂĄp kĂŻĂ«t hĂșĂ„p caĂŁ hai yĂŻĂ«u töë Ă oĂĄ vaĂąo trong cöng viĂŻĂ„c vaĂą Ă aĂŁmbaĂŁo taĂĄc phĂȘĂm khöng hĂŻĂŹ phö trĂ»Ășng. NoĂĄi toĂĄm laĂ„i, töi rĂȘĂ«t vui Ă Ă»ĂșĂ„claĂąm viĂŻĂ„c vĂșĂĄi öng. Cuöëi cuĂąng, töi xin gûãi lĂșĂąi caĂŁm Ășn Ă ĂŻĂ«n ngĂ»ĂșĂąi baĂ„nvaĂą laĂą cöÄng taĂĄc viĂŻn cuĂŁa töi, Patricia Ward Biederman. Pat vaĂą töicoĂĄ möÄt möëi quan hĂŻĂ„ trong cöng viĂŻĂ„c maĂą ñt ai coĂĄ thĂŻĂ coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c. TronghaĂąng nhiĂŻĂŹu thĂȘĂ„p niĂŻn, cö ĂȘĂ«y Ă aĂ€ khuyĂŻĂ«n khñch caĂĄc yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng cuĂŁa töivaĂą giuĂĄp chuĂĄng thĂčng hoa. Mößi khi chuĂĄng töi laĂąm viĂŻĂ„c cuĂąng nhau,töi luön ghi nhĂșĂĄ laĂą nhûÀng cöÄng sûÄ thĂȘn thiĂŻĂ«t cuĂŁa töi laĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąikhiĂŻĂ«n töi suy nghĂŽ, cĂ»ĂșĂąi Ă uĂąa vaĂą caĂŁm nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c tĂČnh caĂŁm thĂȘĂ„t sûÄdaĂąnh cho nhau.
LĂșĂąi giĂșĂĄi thiĂŻĂ„ucho lĂȘĂŹn taĂĄi baĂŁn
nĂčm 2003
PhĂȘĂŹn giĂșĂĄi thiĂŻĂ„u laĂą bûåc tranh phaĂĄc thaĂŁo vĂŻĂŹ thĂŻĂ« giĂșĂĄi taĂ„i thĂșĂąi Ă iĂŻĂmcuöën saĂĄch Ă Ă»ĂșĂ„c viĂŻĂ«t. Khi töi viĂŻĂ«t phĂȘĂŹn giĂșĂĄi thiĂŻĂ„u cho ĂȘĂ«n baĂŁn Ă ĂȘĂŹutiĂŻn cuĂŁa cuöën saĂĄch HaĂąnh trĂČnh trĂșĂŁ thaĂąnh nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o chĂł trĂ»ĂșĂĄckhi noĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c xuĂȘĂ«t baĂŁn vaĂąo nĂčm 1989, thĂŻĂ« giĂșĂĄi Ă ang trong thĂșĂąi kyĂącoĂĄ nhiĂŻĂŹu thay à öĂi laĂ„ thĂ»ĂșĂąng. MĂčĂ„c duĂą möÄt söë ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂ€ dûÄ Ă oaĂĄn laĂąBûåc tĂ»ĂșĂąng Berlin seĂ€ suĂ„p à öà vaĂąo thaĂĄng 11 trong sûÄ hoan nghĂŻnhĂ oĂĄn chĂșĂą cuĂŁa moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi, chñnh thûåc chĂȘĂ«m dûåt thĂșĂąi kyĂą chia caĂĄchĂ ĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc tûù sau ChiĂŻĂ«n tranh ThĂŻĂ« giĂșĂĄi thûå II, nhĂ»ng vaĂąo Ă ĂȘĂŹu nĂčmĂ oĂĄ, khi cuöën saĂĄch xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n trĂ»ĂșĂĄc cöng chuĂĄng, nĂ»ĂșĂĄc Ăûåc vĂȘĂźn chĂ»athöëng nhĂȘĂ«t, LiĂŻn bang Xö viĂŻĂ«t vĂȘĂźn töÏn taĂ„i vaĂą möÄt öng George BushgiaĂą caĂŁ laĂ„i lĂŻn ngöi TöĂng thöëng taĂ„i Hoa KyĂą. CaĂĄch Berlin khöng xalaĂą Ă ĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc Nam TĂ» thöëng nhĂȘĂ«t tĂ»Ășng à öëi yĂŻn bĂČnh. LuĂĄc Ă oĂĄ, NelsonMandela, ngĂ»ĂșĂąi sau naĂąy Ă Ă»ĂșĂ„c thĂŻĂ« giĂșĂĄi vinh danh laĂą GeorgeWashington cuĂŁa chĂȘu Phi vĂȘĂźn bĂ” cĂȘĂŹm tuĂą trong nhaĂą tuĂą cuĂŁa chĂŻĂ« à öÄphĂȘn biĂŻĂ„t chuĂŁng töÄc Apartheid ĂșĂŁ Nam Phi. TrĂŻn thĂŻĂ« giĂșĂĄi chĂł coĂĄkhoaĂŁng 400 ngĂ»ĂșĂąi ĂșĂŁ möÄt söë rĂȘĂ«t ñt cĂș quan chñnh phuĂŁ vaĂą trĂ»ĂșĂąng
12 13
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O PHĂĂN ĂĂĂU
Ă aĂ„i hoĂ„c biĂŻĂ«t Ă ĂŻĂ«n Internet. ThĂȘĂ„m chñ ngay caĂŁ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi nhĂČnxa tröÄng röÄng vĂȘĂźn khöng hĂČnh dung Ă Ă»ĂșĂ„c sûÄ aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng maĂ„nhmeĂ€ cuĂŁa Internet Ă ĂŻĂ«n moĂ„i thûå tûù nĂŻĂŹn kinh tĂŻĂ« toaĂąn cĂȘĂŹu Ă ĂŻĂ«n caĂŁ caĂĄchmaĂą boĂ„n khuĂŁng böë sûã duĂ„ng Internet cho töÄi aĂĄc nghiĂŻm troĂ„ng cuĂŁachuĂĄng. NĂčm 1989, ngĂ»ĂșĂąi MyĂ€ Ă aĂ€ coĂĄ Ă iĂŻĂ„n thoaĂ„i khöng dĂȘy vaĂą Ă ĂȘĂŹumaĂĄy video (VCRs) nhĂ»ng sûÄ töÏn taĂ„i cuĂŁa Ă iĂŻĂ„n thoaĂ„i di à öÄng vaĂą DVDchĂł töÏn taĂ„i trong trñ tĂ»ĂșĂŁng tĂ»ĂșĂ„ng cuĂŁa moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi.
Cho Ă ĂŻĂ«n nĂčm 2002, tûåc laĂą mĂ»ĂșĂąi ba nĂčm sau, khi töi viĂŻĂ«t laĂ„iphĂȘĂŹn giĂșĂĄi thiĂŻĂ„u cho cuöën saĂĄch naĂąy taĂ„i Cambridge, Massachusetts,caĂŁ thĂŻĂ« giĂșĂĄi Ă ang tûÄ hoĂŁi liĂŻĂ„u MyĂ€ coĂĄ tiĂŻĂ«n haĂąnh cuöÄc chiĂŻĂ«n vĂșĂĄi Iraq.CûÄu töĂng thöëng Jimmy Carter thĂČ vûùa nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c giaĂŁi thĂ»ĂșĂŁngNobel HoĂąa bĂČnh vaĂą sau Ă oĂĄ vaĂąi ngaĂąy, BĂčĂŠc TriĂŻĂŹu TiĂŻn cöng böë laĂącuöëi cuĂąng hoĂ„ Ă aĂ€ coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c vuĂ€ khñ haĂ„t nhĂȘn. CaĂŁ haĂąnh tinh bĂ” chephuĂŁ bĂșĂŁi boĂĄng ma thaĂŁm hoĂ„a vuĂ€ khñ haĂ„t nhĂȘn xaĂŁy ra. KĂŻĂ tûù Ă Ăłnhcao cuĂŁa ChiĂŻĂ«n tranh LaĂ„nh vaĂąo thĂȘĂ„p niĂŻn 60, ngĂ»ĂșĂąi ta khöng coĂąne ngaĂ„i vĂŻĂŹ khaĂŁ nĂčng naĂąy. LuĂĄc Ă oĂĄ, ngay caĂŁ treĂŁ em trong caĂĄc trĂ»ĂșĂąnghoĂ„c MyĂ€ cuĂ€ng hoĂ„c caĂĄch khom ngĂ»ĂșĂąi chaĂ„y vaĂą che chĂčĂŠn Ă ĂȘĂŹu trongtrĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p LiĂŻn bang Xö viĂŻĂ«t tĂȘĂ«n cöng. Khi töi viĂŻĂ«t lĂșĂąi giĂșĂĄi thiĂŻĂ„ucho ĂȘĂ«n baĂŁn Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn, nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€ chĂł Ă ang trĂŻn Ă aĂą höÏi phuĂ„c sau khithĂ” trĂ»ĂșĂąng chûång khoaĂĄn suĂ„p à öà vaĂąo thaĂĄng MĂ»ĂșĂąi nĂčm 1987. KĂŻĂ tûùà oĂĄ, caĂŁ Ă ĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc traĂŁi qua möÄt thĂșĂąi kyĂą phaĂĄt triĂŻĂn thĂ”nh vĂ»ĂșĂ„ng chĂ»atûùng coĂĄ trong lĂ”ch sûã. NhĂ»ng trong hai nĂčm gĂȘĂŹn Ă ĂȘy, sûÄ phaĂĄt triĂŻĂnĂ oĂĄ laĂ„i laĂ„c vaĂąo möÄt giai Ă oaĂ„n hößn loaĂ„n nhĂȘĂ«t maĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi ĂșĂŁ thĂŻĂ«hĂŻĂ„ dĂ»ĂșĂĄi 50 tuöĂi tûùng chûång kiĂŻĂ«n. NĂčm 1989, Ă aĂŁng DĂȘn ChuĂŁ mongchĂșĂą mĂČnh seĂ€ laĂ„i bĂ»ĂșĂĄc vaĂąo giaĂąnh lĂȘĂ«y NhaĂą TrĂčĂŠng nhĂșĂą hy voĂ„ng vaĂąothöëng à öëc treĂŁ tuöĂi Ă ĂȘĂŹy sûåc huĂĄt cuĂŁa vuĂąng Arkansas. Sau Ă oĂĄ, BillClinton Ă aĂ€ laĂąm töĂng thöëng trong hai nhiĂŻĂ„m kyĂą. TöĂng thöëng BillĂ aĂ€ bĂ” Ă Ă»a ra toĂąa (duĂą cuöëi cuĂąng Ă Ă»ĂșĂ„c tuyĂŻn böë trĂčĂŠng aĂĄn) trong nhiĂŻĂ„mkyĂą töĂng thöëng cuĂŁa mĂČnh vĂČ möëi quan hĂŻĂ„ hĂșĂĄ hĂŻnh vĂșĂĄi thûÄc tĂȘĂ„p viĂŻn
treĂŁ trung trong chiĂŻĂ«c aĂĄo Ă ĂȘĂŹm maĂąu xanh cuĂŁa NhaĂą TrĂčĂŠng. HiĂŻĂ„n giĂșĂą,George W. Bush Ă ang laĂąm chuĂŁ cĂčn phoĂąng bĂȘĂŹu duĂ„c sau cuöÄc tranhcûã duĂą thĂȘĂ«t baĂ„i trĂ»ĂșĂĄc cöng chuĂĄng nhĂ»ng cuöëi cuĂąng vĂȘĂźn thĂčĂŠng nhĂșĂąvaĂąo sûÄ phaĂĄn quyĂŻĂ«t lĂȘĂŹn Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn trong lĂ”ch sûã kĂŻĂ«t quaĂŁ thĂčĂŠng thuacuĂŁa ToĂąa aĂĄn Töëi cao LiĂŻn bang. NhĂșĂą vaĂąo cöng nghĂŻĂ„ vĂ»ĂșĂ„t bĂȘĂ„c, conngĂ»ĂșĂąi Ă aĂ€ giaĂŁi maĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c böÄ gen cuĂŁa chñnh mĂČnh. ĂiĂŻĂŹu naĂąy giuĂĄpchuĂĄng ta hiĂŻĂu roĂ€ hĂșn bao giĂșĂą hĂŻĂ«t nhûÀng bñ mĂȘĂ„t vĂŻĂŹ böÄ naĂ€o conngĂ»ĂșĂąi. MĂčĂ„c duĂą AIDS vĂȘĂźn laĂą cĂčn bĂŻĂ„nh giĂŻĂ«t chĂŻĂ«t ngaĂąy caĂąng nhiĂŻĂŹungĂ»ĂșĂąi ĂșĂŁ chĂȘu Phi vuĂąng cĂȘĂ„n sa maĂ„c Sahara hĂșn bĂȘĂ«t kyĂą möÄt cĂșndĂ”ch naĂąo khaĂĄc thĂșĂąi Trung cöà vaĂą hiĂŻĂ„n Ă ang lan röÄng möÄt caĂĄchnhanh choĂĄng Ă ĂŻĂ«n caĂĄc nĂ»ĂșĂĄc chĂȘu AĂ thĂČ taĂ„i MyĂ€, AIDS khöng coĂąn laĂąmöÄt aĂĄn tûã hĂČnh nûÀa.
Trong chĂ»Ășng mĂșĂŁ Ă ĂȘĂŹu cuöën saĂĄch HaĂąnh trĂČnh trĂșĂŁ thaĂąnh nhaĂąlaĂ€nh Ă aĂ„o, taĂĄc giaĂŁ noĂĄi Ă ĂŻĂ«n viĂŻĂ„c âlaĂąm chuĂŁ hoaĂąn caĂŁnhâ vaĂą thûÄc tĂŻĂ« thĂČviĂŻĂ„c naĂąy ngaĂąy caĂąng trĂșĂŁ nĂŻn quan troĂ„ng cuĂ€ng nhĂ» khoĂĄ khĂčn hĂșnbao giĂșĂą hĂŻĂ«t. NoĂĄi möÄt caĂĄch khaĂĄc, moĂ„i thûå thay à öĂi hoaĂąn toaĂąn kĂŻĂ tûùnĂčm 1989. Trong cuöën saĂĄch baĂĄn chaĂ„y nhĂȘĂ«t nĂčm 1999 ChiĂŻĂ«c LexusvaĂą cĂȘy Ăliu cuĂŁa nhaĂą baĂĄo tûùng Ă oaĂ„t giaĂŁi Pulitzer â Thomas L.Friedman â thĂČ âthĂŻĂ« giĂșĂĄi chĂł mĂșĂĄi troĂąn mĂ»ĂșĂąi tuöĂi.â
SûÄ xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n cuĂŁa World Wide Web (www) laĂą vñ duĂ„ Ă iĂŻĂn hĂČnh nhĂȘĂ«tvĂČ noĂĄ mang Ă ĂŻĂ«n sûÄ thay à öĂi lĂșĂĄn nhĂȘĂ«t cuĂŁa thĂŻĂ« giĂșĂĄi. VaĂąo nĂčm 1989,400 ngĂ»ĂșĂąi sûã duĂ„ng Internet Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn Ă aĂ€ dûÄ Ă oaĂĄn laĂą Internet seĂ€laĂąm möÄt cuöÄc caĂĄch maĂ„ng trong liĂŻn laĂ„c viĂŻĂźn thöng cuĂŁa thĂŻĂ« giĂșĂĄi.NhĂ»ng hoĂ„ cuĂ€ng khöng thĂŻĂ ngĂșĂą laĂą mûåc à öÄ aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng lan nhanhkhuĂŁng khiĂŻĂ«p cuĂŁa Internet nhĂ» hiĂŻĂ„n giĂșĂą. Khi töi viĂŻĂ«t lĂșĂąi giĂșĂĄi thiĂŻĂ„ucho cuöën saĂĄch naĂąy, haĂąng ngaĂąy trĂŻn thĂŻĂ« giĂșĂĄi coĂĄ Ă ĂŻĂ«n 580 triĂŻĂ„u ngĂ»ĂșĂąisûã duĂ„ng Internet vaĂą con söë naĂąy cûå tĂčng lĂŻn gĂȘĂ«p à öi cûå sau mößi100 ngaĂąy. ThĂȘĂ„m chñ nĂŻĂ«u Bûåc tĂ»ĂșĂąng Berlin khöng suĂ„p à öà vaĂąo thaĂĄng11-1989, viĂŻĂ„c moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi trĂŻn thĂŻĂ« giĂșĂĄi liĂŻn laĂ„c vĂșĂĄi nhau bĂčçng maĂ„ng
14 15
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O PHĂĂN ĂĂĂU
Ă iĂŻĂ„n tûã cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ keĂĄo à öà tĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng bûåc tĂ»ĂșĂąng ngĂčn caĂĄchtrĂ»ĂșĂĄc kia cuĂ€ng nhĂ» thu heĂ„p tĂȘĂ«t caĂŁ khoaĂŁng caĂĄch giûÀa caĂĄc quöëc giabĂ” cö lĂȘĂ„p.
KĂŻĂ tûù nĂčm 1989, cöng nghĂŻĂ„ Ă aĂ€ mang laĂ„i Ă iĂŻĂŹu maĂą yĂĄ thûåc hĂŻĂ„khöng thĂŻĂ Ă em laĂ„i cho thĂŻĂ« giĂșĂĄi naĂąy. Cöng nghĂŻĂ„ Ă oĂĄ taĂ„o ra möÄt cöÄngà öÏng nöëi maĂ„ng trĂŻn toaĂąn thĂŻĂ« giĂșĂĄi. Web giuĂĄp thĂŻĂ« giĂșĂĄi biĂŻĂ«t Ă ĂŻĂ«n nhûÀngcuöÄc caĂĄch maĂ„ng duĂą nhoĂŁ cuĂŁa caĂĄc cöÄng à öÏng trĂŻn thĂŻĂ« giĂșĂĄi, vñ duĂ„nhĂ» cuöÄc nöĂi loaĂ„n giaĂąnh quyĂŻĂŹn tûÄ trĂ” taĂ„i bang Chiapas cuĂŁa MexicocaĂĄch Ă ĂȘy vaĂąi nĂčm. ThĂŻĂ« nhĂ»ng cho duĂą cöng nghĂŻĂ„ giuĂĄp cho thĂŻĂ« giĂșĂĄinaĂąy trao à öĂi thöng tin dĂŻĂź daĂąng hĂșn vaĂą thu heĂ„p laĂ„i khoaĂŁng caĂĄchcuĂŁa thĂŻĂ« giĂșĂĄi thĂČ cöng nghĂŻĂ„ vĂȘĂźn chĂčĂšng thĂŻĂ giuĂĄp thĂŻĂ« giĂșĂĄi naĂąy bĂČnhyĂŻn hĂșn. LĂȘĂŹn cuöëi cuĂąng töi phaĂŁi Ă i kiĂŻĂm tra tim maĂ„ch laĂą khi thĂŻĂ«giĂșĂĄi naĂąy bĂ” cĂȘĂ«u xeĂĄ khĂčĂŠp nĂși vĂŻĂŹ vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ biĂŻn giĂșĂĄi giûÀa caĂĄc nĂ»ĂșĂĄc,liĂŻn quan Ă ĂŻĂ«n hĂșn böën mĂ»Ăși quöëc gia. VaĂą liĂŻn laĂ„c viĂŻĂźn thöng khöngnhûÀng ngĂčn caĂŁn maĂą coĂąn höß trĂșĂ„ möÄt söë huĂŁ tuĂ„c tön giaĂĄo khĂčĂŠp thĂŻĂ«giĂșĂĄi tiĂŻĂ«p tuĂ„c phaĂĄt triĂŻĂn maĂ„nh meĂ€, thĂŻĂ hiĂŻĂ„n dĂ»ĂșĂĄi hĂČnh thûåc biĂŻĂ«nnhûÀng con ngĂ»ĂșĂąi mĂȘĂ«t loĂąng tin thaĂąnh quyĂŁ dûÀ vaĂą Ă Ă»a nhûÀng phaĂĄtminh cöng nghĂŻĂ„ vĂŻĂŹ aĂĄp duĂ„ng cho thĂșĂąi kyĂą Trung cöĂ. HĂȘĂ„u quaĂŁ laĂągiĂșĂą Ă ĂȘy chuĂĄng ta söëng trong möÄt thĂŻĂ« giĂșĂĄi maĂą phuĂ„ nûÀ vĂȘĂźn coĂąn bĂ”neĂĄm Ă aĂĄ Ă ĂŻĂ«n chĂŻĂ«t vĂČ töÄi ngoaĂ„i tĂČnh vaĂą trong khi haĂąng ngaĂąn ngĂ»ĂșĂąitrĂŻn khĂčĂŠp thĂŻĂ« giĂșĂĄi xem hĂČnh aĂŁnh Ă oĂĄ qua vĂŻĂ„ tinh.
Kinh tĂŻĂ« thĂŻĂ« giĂșĂĄi cuĂ€ng traĂŁi qua thĂșĂąi kyĂą chuyĂŻĂn à öĂi. Trung QuöëcĂ i theo hĂ»ĂșĂĄng thĂ»Ășng maĂ„i hoĂĄa cuĂąng vĂșĂĄi nhûÀng hĂČnh thûåc khaĂĄccuĂŁa chuĂŁ nghĂŽa tĂ» baĂŁn. Tûùng coĂĄ thĂșĂąi yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng vĂŻĂŹ möÄt CöÄng à öÏngchung chĂȘu Ău chĂł laĂą möÄt Ă iĂŻĂŹu khöng tĂ»ĂșĂŁng trĂŻn saĂĄch vĂșĂŁ thĂČ giĂșùà ĂȘy yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng Ă oĂĄ laĂ„i trĂșĂŁ thaĂąnh hiĂŻĂ„n thûÄc. CöÄng à öÏng Ă oĂĄ laĂą coĂĄ thûÄc,thĂŻĂ hiĂŻĂ„n ĂșĂŁ viĂŻĂ„c duĂąng möÄt à öÏng tiĂŻĂŹn chung mĂșĂĄi laĂą euro thay thĂŻĂ«cho nhûÀng à öÏng mark Ăûåc, à öÏng franc PhaĂĄp. Trong suöët nhiĂŻĂŹunĂčm qua taĂ„i MyĂ€, NĂŻĂŹn Kinh tĂŻĂ« MĂșĂĄi Ă aĂ€ xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n, phaĂĄt triĂŻĂn thĂ”nh
vĂ»ĂșĂ„ng röÏi sau Ă oĂĄ Ă i vaĂąo giai Ă oaĂ„n thoaĂĄi traĂąo. Trong suöët thĂȘĂ„p niĂŻn90, dĂ»ĂșĂąng nhĂ» nhûÀng cö cĂȘĂ„u thanh niĂŻn ĂșĂŁ lûåa tuöĂi 20 naĂąo cuĂ€ngcoĂĄ thĂŻĂ thaĂąnh lĂȘĂ„p cöng ty kinh doanh trĂŻn maĂ„ng Ă iĂŻĂ„n tûã röÏi ngöÏichĂșĂą giaĂĄ cöà phiĂŻĂ«u cuĂŁa mĂČnh tĂčng vuĂąn vuĂ„t duĂą hoĂ„ vĂȘĂźn chĂ»a kĂ”p Ă Ă»ahaĂąng hoĂĄa cuĂŁa mĂČnh ra thĂ” trĂ»ĂșĂąng vaĂą cuĂ€ng chĂ»a biĂŻĂ«t lĂșĂąi löß nhĂ» thĂŻĂ«naĂąo. Trong böëi caĂŁnh caĂŁ möÄt nĂŻĂŹn kinh tĂŻĂ« chĂł dûÄa trĂŻn nhûÀng hûåaheĂ„n khöng thûÄc tĂŻĂ«, sûÄ suĂ„p à öà cuĂŁa quaĂŁ bom thĂŻĂ« hĂŻĂ„ kinh tĂŻĂ« dotcomchĂł laĂą vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ thĂșĂąi gian. NhĂ»ng duĂą vĂȘĂ„y thĂČ nhûÀng hĂŻĂ„ luĂ„y cuĂŁa NĂŻĂŹnKinh tĂŻĂ« MĂșĂĄi vĂȘĂźn coĂąn töÏn taĂ„i vaĂą hoaĂ„t à öÄng bĂČnh thĂ»ĂșĂąng cho duĂą yĂĄnghĂŽa chuĂĄng thĂŻĂ hiĂŻĂ„n trĂŻn chĂł söë Nasdaq mang Ă ĂȘĂŹy sûÄ hĂčçn thuĂą.
CuĂ€ng giöëng nhĂ» nĂŻĂŹn kinh tĂŻĂ« cuĂŁa thĂŻĂ« kyĂŁ 21, NĂŻĂŹn Kinh tĂŻĂ« MĂșĂĄi seÀà ûĂșĂ„c tiĂŻĂ«p nĂčng lĂ»ĂșĂ„ng bĂșĂŁi nguöÏn vöën tri thûåc. ThĂșĂąi kyĂą maĂą taĂąi saĂŁnquyĂĄ giaĂĄ nhĂȘĂ«t cuĂŁa cöng ty laĂą caĂĄc toĂąa nhaĂą vaĂą thiĂŻĂ«t bĂ” khöng coĂąnnûÀa. GiĂșĂą Ă ĂȘy chñnh yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng mĂșĂĄi laĂą nguöÏn nĂčng lĂ»ĂșĂ„ng vaĂą sûåc maĂ„nhtrong nĂŻĂŹn kinh tĂŻĂ« toaĂąn cĂȘĂŹu. Ăöëi vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o hay nhûÀngngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o cuĂŁa tĂ»Ășng lai thĂČ baĂąi hoĂ„c ruĂĄt ra tûù thĂșĂąi kyĂą NĂŻĂŹnKinh tĂŻĂ« MĂșĂĄi laĂą quyĂŻĂŹn lûÄc seĂ€ laĂą kĂŻĂ«t quaĂŁ tûù yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng chûå khöng phaĂŁitûù vĂ” trñ trong caĂĄc töà chûåc. Ngay luĂĄc naĂąy, caĂĄc phĂ»Ășng tiĂŻĂ„n truyĂŻĂŹnthöng Ă aĂ„i chuĂĄng viĂŻĂ«t vĂŻĂŹ hĂČnh aĂŁnh nhûÀng cöng nhĂȘn viĂŻn chûåcmĂŻĂ„t moĂŁi phaĂŁi tûù boĂŁ giĂȘĂ«c mĂș Ă Ă»ĂșĂ„c vĂŻĂŹ hĂ»u sĂșĂĄm khi chûång kiĂŻĂ«n caĂŁnhgiaĂĄ trĂ” cuĂŁa caĂĄc quyĂ€ 401(k) giaĂŁm Ă i tûùng quyĂĄ möÄt. ThĂŻĂ« nhĂ»ng ĂșĂŁnûãa cuöëi cuĂŁa nĂčm 2002, caĂĄc cöng nhĂȘn viĂŻn chûåc rĂȘĂ«t vui mûùngvĂČ coĂĄ viĂŻĂ„c vaĂą tĂČm caĂĄch Ă ĂŻĂ duy trĂČ cöng viĂŻĂ„c cuĂŁa hoĂ„. NhĂ»ng Ă iĂŻĂŹunaĂąy seĂ€ sĂșĂĄm thay à öĂi. VaĂą möÄt khi Ă iĂŻĂŹu naĂąy thay à öĂi thĂČ ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nhĂ aĂ„o naĂąo muöën dĂȘĂźn dĂčĂŠt töà chûåc, doanh nghiĂŻĂ„p cuĂŁa mĂČnh Ă i Ă ĂŻĂ«nthaĂąnh cöng möÄt lĂȘĂŹn nûÀa phaĂŁi tĂ»ĂșĂŁng thĂ»ĂșĂŁng vaĂą thĂȘĂ„m chñ nĂȘng niuchiĂŻĂŹu chuöÄng nhûÀng nhĂȘn viĂŻn naĂąo coĂĄ nhûÀng yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng hay. NhûÀnggiai Ă oaĂ„n kinh tĂŻĂ« thaĂŁm haĂ„i vûùa qua taĂ„o Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n cho nhûÀng nhaĂąlaĂ€nh Ă aĂ„o haĂ„ng hai thĂŻĂ hiĂŻĂ„n sûÄ bĂȘĂ«t cĂȘĂn maĂą khöng phaĂŁi traĂŁ giaĂĄ.
16 17
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O PHĂĂN ĂĂĂU
SĂčĂŠp tĂșĂĄi, nhûÀng chu kyĂą kinh tĂŻĂ« saĂĄng suĂŁa seĂ€ Ă ĂŻĂ«n vaĂą khi Ă oĂĄ chĂł nhûÀngnhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o khöng à öëi xûã vĂșĂĄi nhĂȘn viĂŻn, vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi xung quanhtheo kiĂŻĂu ngĂ»ĂșĂąi trĂŻn keĂŁ dĂ»ĂșĂĄi nûÀa maĂą nhĂ» nhûÀng à öÏng nghiĂŻĂ„p vaĂącöÄng sûÄ mĂșĂĄi coĂĄ thĂŻĂ söëng soĂĄt vaĂą thĂčng hoa Ă Ă»ĂșĂ„c.
NĂŻĂ«u chu kyĂą cuĂŁa NĂŻĂŹn Kinh tĂŻĂ« MĂșĂĄi laĂą hĂČnh thaĂąnh, tĂčng trĂ»ĂșĂŁng,phaĂĄt triĂŻĂn röÏi luĂ„i taĂąn thĂČ nhûÀng nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o cuĂ€ng thĂŻĂ«. MöÄt trongnhûÀng xu hĂ»ĂșĂĄng chĂŻĂ«t ngĂ»ĂșĂąi cuĂŁa thĂȘĂ„p niĂŻn 90 laĂą sûÄ xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n cuĂŁacaĂĄc CEO nöĂi tiĂŻĂ«ng. NhaĂą quaĂŁn trĂ” Lee Iacocca cuĂŁa Chrysler coĂĄ leĂ€ laĂąnhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o hiĂŻĂ„n Ă aĂ„i Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn maĂą ngĂ»ĂșĂąi ta quen mĂčĂ„t nhĂ» caĂĄcngöi sao Ă iĂŻĂ„n aĂŁnh hay nhaĂ„c rock. DĂȘn MyĂ€ luön cho rĂčçng doanhnghiĂŻĂ„p, tĂȘĂ„p Ă oaĂąn chĂł laĂą caĂĄi boĂĄng cuĂŁa nhûÀng vĂŽ nhĂȘn, vaĂą nhûÀngnhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o haĂąo nhoaĂĄng luön Ă Ă»ĂșĂ„c tĂ»ĂșĂŁng thĂ»ĂșĂŁng nhiĂŻĂŹu hĂșn mûåcĂ oĂĄng goĂĄp cuĂŁa hoĂ„ vĂșĂĄi töà chûåc, Ă iĂŻĂŹu khiĂŻĂ«n cho nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o thûÄcsûÄ nhĂ» John Adams phaĂĄt Ă iĂŻn lĂŻn. NhĂ»ng suy nghĂŽ Ă oĂĄ khöng coĂąndĂŻĂź kiĂŻĂm soaĂĄt Ă Ă»ĂșĂ„c nûÀa trong nhûÀng nĂčm vûùa qua cuĂŁa thĂŻĂ« kyĂŁ 20.
YĂŻĂ«u töë chñnh khiĂŻĂ«n hĂČnh aĂŁnh vaĂą hoaĂąn caĂŁnh thûÄc tĂŻĂ« cuĂŁa nhûÀngngĂ»ĂșĂąi à ûång Ă ĂȘĂŹu tĂȘĂ„p Ă oaĂąn Ă iĂŻĂn hĂČnh khöng coĂąn giöëng nhĂ» cuĂ€ nûÀalaĂą chĂŻĂ« à öÄ lĂ»Ășng thĂ»ĂșĂŁng cho hoĂ„. Khöng ai trong chuĂĄng ta nghĂŽ rĂčçngnhûÀng doanh nhĂȘn thaĂąnh Ă aĂ„t trong nhûÀng cöng ty haĂąng Ă ĂȘĂŹuĂ aĂĄng phaĂŁi söëng trong ngheĂąo khoĂĄ. VaĂąo thĂȘĂ„p niĂŻn 70, thĂȘĂ„p niĂŻnchĂŻĂ« à öÄ lĂ»Ășng böĂng cho doanh nhĂȘn vĂ»ĂșĂ„t ra khoĂŁi sûÄ kiĂŻĂm soaĂĄt,mûåc thu nhĂȘĂ„p trung bĂČnh möÄt CEO ĂșĂŁ MyĂ€ cao gĂȘĂ«p 40 lĂȘĂŹn thu nhĂȘĂ„ptrung bĂČnh cuĂŁa möÄt cöng nhĂȘn. Tuy nhiĂŻn tñnh Ă ĂŻĂ«n nĂčm 2000,theo thöng tin tûù HiĂŻĂ„p höÄi Lao à öÄng vaĂą ĂaĂ„i höÄi caĂĄc töà chûåc kyĂ€nghĂŻĂ„ Hoa KyĂą (AFL-CIO) thĂČ tyĂŁ lĂŻĂ„ naĂąy tĂčng lĂŻn gĂȘĂ«p 300 lĂȘĂŹn. NĂčm2002, tĂșĂą baĂĄo Business Week baĂĄo caĂĄo mûåc thu nhĂȘĂ„p cuĂŁa nhûÀngCEO haĂąng Ă ĂȘĂŹu cuĂŁa MyĂ€ laĂą 11 triĂŻĂ„u, so saĂĄnh vĂșĂĄi mûåc thu nhĂȘĂ„p trĂŻnĂ ĂȘĂŹu ngĂ»ĂșĂąi luĂĄc Ă oĂĄ laĂą $30.000/nĂčm.
ĂiĂŻĂŹu khiĂŻĂ«n ngĂ»ĂșĂąi ta caĂŁm thĂȘĂ«y lo lĂčĂŠng nhiĂŻĂŹu nhĂȘĂ«t tûù con söë sosaĂĄnh kĂŻĂ„ch cĂșĂ€m naĂąy laĂą noĂĄ nhĂȘĂ«n maĂ„nh khoaĂŁng caĂĄch ngaĂąy caĂąng lĂșĂĄngiûÀa con söë 1% dĂȘn MyĂ€ nhĂ»ng nĂčĂŠm giûÀ trĂŻn 50% taĂąi saĂŁn so vĂșĂĄinhûÀng ngĂ»ĂșĂąi coĂąn laĂ„i. Trong söë nhûÀng con ngĂ»ĂșĂąi coĂąn laĂ„i, coĂĄ thĂŻĂ kĂŻĂra laĂą tĂȘĂŹng lĂșĂĄp trung lĂ»u ngaĂąy caĂąng giaĂŁm dĂȘĂŹn trong khi tĂȘĂŹng lĂșĂĄpbĂȘĂŹn cuĂąng â nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi thiĂŻĂ«u caĂŁ hy voĂ„ng vaĂą baĂŁo hiĂŻĂm y tĂŻĂ« â ngaĂąycaĂąng tĂčng. Trong suöët nûãa sau cuĂŁa thĂŻĂ« kyĂŁ 20, tyĂŁ lĂŻĂ„ tĂȘĂŹng lĂșĂĄp trunglĂ»u tĂčng lĂŻn laĂą kĂŻĂ«t quaĂŁ cuĂŁa möÄt cĂȘu chuyĂŻĂ„n cöà tñch vĂŻĂŹ sûÄ thaĂąnhcöng trong kinh doanh cuĂŁa nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi naĂąy. VĂČ vĂȘĂ„y, sûÄ biĂŻĂ«n mĂȘĂ«tcuĂŁa tĂȘĂŹng lĂșĂĄp vöën xuĂȘĂ«t thĂȘn tûù nhûÀng con ngĂ»ĂșĂąi tin tĂ»ĂșĂŁng vaĂąo loĂąngtrung thaĂąnh vĂșĂĄi töà chûåc vaĂą laĂąm viĂŻĂ„c hĂčng haĂĄi hĂŻĂ«t mĂČnh Ă ĂŻĂ manglaĂ„i sûÄ Ă aĂŁm baĂŁo vĂŻĂŹ kinh tĂŻĂ«, cuĂ€ng laĂą möÄt cĂȘu chuyĂŻĂ„n chuĂĄng ta phaĂŁilĂ»u yĂĄ trong thĂŻĂ« kyĂŁ mĂșĂĄi naĂąy. VaĂą trûù khi xu hĂ»ĂșĂĄng tiĂŻĂŹn ngaĂąy caĂąngchaĂŁy nhiĂŻĂŹu vaĂąo tuĂĄi cuĂŁa chĂł möÄt söë ñt ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂŁo chiĂŻĂŹu coĂąn khöngthĂČ Ă ĂȘy seĂ€ laĂą möÄt viĂŻĂźn caĂŁnh thûÄc sûÄ u aĂĄm, khĂčĂŠc nghiĂŻĂ„t.
Khi caĂĄc CEO bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu trĂșĂŁ thaĂąnh nhĂ» nhûÀng öng hoaĂąng baĂą chuĂĄa,hoĂ„ nĂŻn cĂȘĂn thĂȘĂ„n vĂČ gieo gioĂĄ seĂ€ gĂčĂ„p baĂ€o. Thay vĂČ thĂŻĂ«, nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąitrĂșĂŁ nĂŻn quaĂĄ kiĂŻu ngaĂ„o. NĂčm 2001 vaĂą 2002, hĂŻĂ«t tĂȘĂ„p Ă oaĂąn naĂąy Ă ĂŻĂ«ntĂȘĂ„p Ă oaĂąn khaĂĄc nöëi Ă uöi nhau suĂ„p à öĂ, hĂȘĂ„u quaĂŁ cuĂŁa nhûÀng gianlĂȘĂ„n kĂŻĂ« toaĂĄn, cho vay bĂȘĂ«t hĂșĂ„p phaĂĄp vaĂą mua baĂĄn nöÄi giaĂĄn. TrongcĂșn löëc coĂĄ caĂĄc tĂȘĂ„p Ă oaĂąn nhĂ» Enron, WorldCom, Adelphia, GlobalCrossing vaĂą ImClone. NhiĂŻĂŹu nhaĂą quaĂŁn trĂ” cao cĂȘĂ«p cuĂŁa caĂĄc tĂȘĂ„pĂ oaĂąn naĂąy chñnh thûåc bĂ” buöÄc töÄi vaĂą bĂ” coĂąng tay dĂȘĂźn à öÄ Ă i. HĂČnhaĂŁnh gĂȘy cĂčm phĂȘĂźn nhĂȘĂ«t chñnh laĂą ânûÀ hoaĂąngâ Martha Stewart cuĂŁaImClone khi baĂą naĂąy à öëi mĂčĂ„t vĂșĂĄi khaĂŁ nĂčng buöÄc töÄi hĂČnh sûÄ vĂČ Ă aĂ€lĂŻĂ„nh baĂĄn hĂŻĂ«t cöà phiĂŻĂ«u cuĂŁa ImClone chĂł trĂ»ĂșĂĄc khi ngĂ»ĂșĂąi ta thöngbaĂĄo laĂą coĂĄ thĂŻĂ loaĂ„i thuöëc Ă iĂŻĂŹu trĂ” ung thĂ» mĂșĂĄi cuĂŁa ImClone seĂ€ khöngĂ Ă»ĂșĂ„c Töà chûåc An toaĂąn thûÄc phĂȘĂm LiĂŻn bang (FDA) chĂȘĂ«p thuĂȘĂ„n.NhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi vui sĂ»ĂșĂĄng vaĂą Ă uĂąa cĂșĂ„t khiĂŻĂ«m nhaĂ€ trĂŻn sûÄ thĂȘĂ«t baĂ„i cuĂŁa
18 19
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O PHĂĂN ĂĂĂU
Martha, mö taĂŁ nhaĂą tuĂą cuĂŁa baĂą vĂșĂĄi giĂȘĂ«y daĂĄn tĂ»ĂșĂąng coĂĄ soĂ„c nhĂ» xaĂąlim, möÄt kiĂŻĂu cĂ»ĂșĂąi trĂŻn nößi Ă au cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc vĂșĂĄi cuĂ„m tûùMarthafreude.
NhaĂą triĂŻĂ«t hoĂ„c Ralph Waldo Emerson thĂ»ĂșĂąng Ă oĂĄn chaĂąo baĂ„n beĂątûù lĂȘu khöng gĂčĂ„p vĂșĂĄi cĂȘu hoĂŁi: âKĂŻĂ tûù lĂȘĂŹn cuöëi chuĂĄng ta gĂčĂ„p nhau,anh Ă aĂ€ nhĂȘĂ„n ra Ă iĂŻĂŹu gĂČ chĂ»a?â. RiĂŻng à öëi vĂșĂĄi baĂŁn thĂȘn töi, töinhĂȘĂ„n thĂȘĂ«y hĂșn bao giĂșĂą hĂŻĂ«t, sûÄ chñnh trûÄc laĂą tñnh caĂĄch quan troĂ„ngnhĂȘĂ«t cuĂŁa möÄt nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o. ĂĂȘy cuĂ€ng laĂą tñnh caĂĄch maĂą hoĂ„ seĂ€ phaĂŁithĂŻĂ hiĂŻĂ„n rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu trong cuöÄc Ă ĂșĂąi. RĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o â khöngchĂł nhûÀng nhaĂą quaĂŁn trĂ” cao cĂȘĂ«p trong caĂĄc tĂȘĂ„p Ă oaĂąn, caĂĄc quan chûåctrong nhaĂą thĂșĂą tön giaĂĄo, cuĂ€ng nhĂ» nhiĂŻĂŹu vĂ” à ûång Ă ĂȘĂŹu trong nhûÀnglĂŽnh vûÄc khaĂĄc nhau â quĂŻn rĂčçng ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc Ă ang quan saĂĄt hoĂ„rĂȘĂ«t kyĂ€ vaĂą bĂȘĂ«t cûå luĂĄc naĂąo hoĂ„ cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ bĂ” chĂȘĂ«t vĂȘĂ«n hoĂčĂ„c phaĂŁichĂ”u traĂĄch nhiĂŻĂ„m trĂ»ĂșĂĄc cöng chuĂĄng. HoĂ„ quĂŻn rĂčçng coĂĄ nhûÀng Ă iĂŻĂŹuĂ Ă»ĂșĂ„c coi laĂą hĂșĂ„p phaĂĄp nhĂ»ng chĂ»a chĂčĂŠc hĂșĂ„p vĂșĂĄi loĂąng ngĂ»ĂșĂąi. VaĂąhoĂ„ quĂŻn rĂčçng nĂŻĂ«u cöng chuĂĄng mang Ă ĂŻĂ«n cho hoĂ„ Ă iĂŻĂŹu gĂČ thĂČ cöngchuĂĄng cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ lĂȘĂ«y Ă i bĂȘĂ«t cûå luĂĄc naĂąo. HaĂ€y nhĂČn vaĂąo baĂąi hoĂ„cMartha Stewart.
NhûÀng vuĂ„ bĂŻ böëi cuĂŁa caĂĄc tĂȘĂ„p Ă oaĂąn taĂĄc à öÄng tiĂŻu cûÄc Ă ĂŻĂ«n thĂ”trĂ»ĂșĂąng chûång khoaĂĄn vöën trĂ»ĂșĂĄc Ă ĂȘy vĂȘĂźn hoaĂ„t à öÄng töët sau khinhûÀng vuĂ„ bĂŻ böëi cuĂŁa Enron vaĂą caĂĄc cöng ty gian lĂȘĂ„n khaĂĄc qua Ă i.HaĂąng nghĂČn tyĂŁ à öla Ă aĂ€ bĂ” böëc khoĂĄi do nhûÀng cuĂĄ haĂ„ caĂĄnh an toaĂąncuĂŁa giĂșĂĄi quaĂŁn trĂ” viĂŻn vĂșĂĄi haĂąng nuĂĄi tiĂŻĂŹn khöĂng löÏ. ĂaĂĄm mĂȘy u aĂĄmbao phuĂŁ khĂčĂŠp nĂși Ă ĂŻĂ«n nößi cûÄu CEO cuĂŁa Intel luĂĄc Ă oĂĄ laĂą Andy GrovephaĂŁi thöët lĂŻn, âTöi caĂŁm thĂȘĂ«y thĂȘĂ„t xĂȘĂ«u höà vĂČ mĂČnh laĂą möÄt trongnhûÀng nhaĂą quaĂŁn trĂ” MyĂ€ ĂșĂŁ thĂșĂąi Ă iĂŻĂm naĂąy.â
NhûÀng nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o ngaĂąy nay phaĂŁi gaĂĄnh chĂ”u hĂȘĂ„u quaĂŁ nhĂ»thĂŻĂ« naĂąo? CoĂĄ thĂŻĂ tûù tĂČnh hĂČnh löÄn xöÄn Ă oĂĄ, thĂČ röët cuöÄc, nhûÀng nhaĂąquaĂŁn trĂ” ngaĂąy nay seĂ€ nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c caĂĄc khoaĂŁng thu nhĂȘĂ„p thĂȘĂ«p hĂșn
thĂșĂąi trĂ»ĂșĂĄc, duĂą dĂŽ nhiĂŻn caĂĄc CEO vĂȘĂźn seĂ€ kiĂŻĂ«m hĂșn Ă Ă»ĂșĂ„c rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹuso vĂșĂĄi thu nhĂȘĂ„p trung bĂČnh cuĂŁa möÄt cöng nhĂȘn. NhĂșĂą vaĂąo nhûÀngquyĂ€ nhĂ» 401(k), giĂșĂą Ă ĂȘy cöng nhĂȘn viĂŻn chûåc cuĂ€ng laĂą nhûÀng cöĂà öng cuĂŁa caĂĄc quyĂ€ Ă oĂĄ, vĂČ vĂȘĂ„y, trong tĂ»Ășng lai, hoĂ„ hoaĂąn toaĂąn coĂĄquyĂŻĂŹn yĂŻu cĂȘĂŹu nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi Ă iĂŻĂŹu haĂąnh caĂĄc töà chûåc kia phaĂŁi trungthûÄc vaĂą traĂŁ cho nhûÀng nhaĂą quaĂŁn trĂ” Ă oĂĄ möÄt mûåc lĂ»Ășng thĂȘĂ«p hĂșnso vĂșĂĄi trĂ»ĂșĂĄc kia. NhûÀng nhaĂą quaĂŁn trĂ” cuĂŁa caĂĄc töà chûåc phi lĂșĂ„i nhuĂȘĂ„ncuĂ€ng nhĂ» nhûÀng töà chûåc khaĂĄc coĂĄ thĂŻĂ seĂ€ nhĂȘĂ„n mûåc lĂ»Ășng thĂȘĂ«phĂșn nhĂ»ng chĂ”u sûÄ kiĂŻĂm soaĂĄt nhiĂŻĂŹu hĂșn. CoĂĄ leĂ€ nhĂ» thĂŻĂ« laĂ„i laĂą Ă iĂŻĂŹutöët. Tûù trĂ»ĂșĂĄc giĂșĂą khi nghiĂŻn cûåu vĂŻĂŹ tñnh saĂĄng taĂ„o trong cöng viĂŻĂ„cthĂČ tiĂŻĂŹn dĂ»ĂșĂąng nhĂ» laĂą möÄt trĂșĂŁ ngaĂ„i chûå khöng hĂŻĂŹ laĂą möÄt à öÄng lûÄc.NhûÀng nhaĂą quaĂŁn lyĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c traĂŁ lĂ»Ășng thĂȘĂ«p hĂșn coĂĄ leĂ€ seĂ€ tĂȘĂ„p trung toaĂąntĂȘm toaĂąn yĂĄ laĂąm töët cöng viĂŻĂ„c vĂČ nhûÀng phĂȘĂŹn thĂ»ĂșĂŁng mang laĂ„i docaĂŁm giaĂĄc hoaĂąn thaĂąnh töët cöng viĂŻĂ„c laĂą quan troĂ„ng hĂșn caĂŁ. LuĂĄc Ă oĂĄ coĂĄleĂ€ hoĂ„ nhĂȘĂ„n ra rĂčçng hĂČnh aĂŁnh möÄt nhaĂą kinh doanh coĂĄ Ă aĂ„o à ûåc cuĂ€ngquan troĂ„ng nhĂ» nhiĂŻĂ„m vuĂ„ phaĂŁi laĂąm tĂčng doanh söë vĂȘĂ„y.
Töi hy voĂ„ng laĂą moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi seĂ€ bĂșĂĄt phĂȘĂźn nöÄ, bĂČnh tĂŽnh laĂ„i Ă ĂŻĂ suynghĂŽ möÄt caĂĄch nghiĂŻm tuĂĄc Ă ĂŻĂ«n tĂȘĂ„n cuĂąng vĂŻĂŹ cĂȘu hoĂŁi âVai troĂą muĂ„cà ñch cuĂŁa caĂĄc doanh nghiĂŻĂ„p vaĂą caĂĄc töà chûåc khaĂĄc trong thĂŻĂ« giĂșĂĄi ngaĂąynay laĂą gĂČ?â. Suy nghĂŽ töà chûåc laĂą möÄt cöß maĂĄy taĂ„o ra giaĂĄ trĂ” cho caĂĄccöà à öng ngaĂąy nay trĂșĂŁ nĂŻn quaĂĄ Ă Ășn giaĂŁn vaĂą ñt giaĂĄ trĂ”. VĂȘĂ„y thĂČ coĂĄ yĂĄnghĂŽa ĂȘĂn duĂ„ naĂąo khaĂĄc saĂĄng suĂŁa hĂșn khöng? Töi rĂȘĂ«t thñch khaĂĄiniĂŻĂ„m töà chûåc, doanh nghiĂŻĂ„p laĂą möÄt thûÄc thĂŻĂ hûÀu cĂș, coĂĄ thĂŻĂ thayà öĂi vaĂą tĂ»Ășng taĂĄc vĂșĂĄi nhûÀng taĂĄc à öÄng xung quanh hoĂčĂ„c quan niĂŻĂ„mcuĂŁa Charles Handy: töà chûåc nhĂ» möÄt cöÄng à öÏng trong xaĂ€ höÄi. QuanĂ iĂŻĂm xem xeĂĄt caĂĄc töà chûåc, doanh nghiĂŻĂ„p nhĂ» möÄt cöÄng à öÏng xaĂ€höÄi ngaĂąy caĂąng nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c nhiĂŻĂŹu sûÄ chuĂĄ yĂĄ, Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t khi chuĂĄng tasöëng trong möÄt xaĂ€ höÄi maĂą thĂșĂąi gian ĂșĂŁ cöng sĂșĂŁ coĂąn nhiĂŻĂŹu hĂșn ĂșĂŁgia Ă ĂČnh. HĂșn nûÀa, chuĂĄng ta cuĂ€ng ngaĂąy caĂąng mong muöën mĂČnh
20 21
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O PHĂĂN ĂĂĂU
coĂĄ thĂŻĂ cĂȘn bĂčçng giûÀa cuöÄc söëng caĂĄ nhĂȘn vaĂą cöng viĂŻĂ„c. ThĂȘĂ„m chñngay caĂŁ khi chuĂĄng ta bĂȘĂ„n röÄn suöët ngaĂąy vĂșĂĄi maĂĄy nhĂčĂŠn tin vaĂą Ă iĂŻĂ„nthoaĂ„i di à öÄng ĂșĂŁ cöng sĂșĂŁ, chuĂĄng ta vĂȘĂźn mong muöën möÄt cöng viĂŻĂ„ccoĂĄ yĂĄ nghĂŽa Ă uĂŁ Ă ĂŻĂ baĂąo chûÀa cho viĂŻĂ„c Ă aĂ€ boĂŁ lĂșĂ€ rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu cĂș höÄi Ă Ă»ĂșĂ„cĂșĂŁ bĂŻn caĂ„nh con caĂĄi. NgĂ»ĂșĂąi à ûång Ă ĂȘĂŹu tĂȘĂ«t caĂŁ caĂĄc töà chûåc cĂȘĂŹn phaĂŁisuy nghĂŽ nghiĂŻm tuĂĄc vaĂą lĂȘu daĂąi vĂŻĂŹ vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ nhĂ» sûÄ khen thĂ»ĂșĂŁngcho cöng nhĂȘn à öÏng thĂșĂąi phaĂŁi biĂŻĂ«n cöng sĂșĂŁ thaĂąnh möÄt möi trĂ»ĂșĂąngthĂȘn thiĂŻĂ„n. ThĂȘĂ„t laĂą möÄt bi kĂ”ch khi nhûÀng nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o quaĂĄ sûÀngsĂșĂą vaĂą bĂȘĂ„n tĂȘm Ă ĂŻĂ«n nhûÀng vuĂ„ tai tiĂŻĂ«ng gĂȘĂŹn Ă ĂȘy Ă ĂŻĂ«n nößi khöngnhĂȘĂ„n ra Ă Ă»ĂșĂ„c baĂŁn chĂȘĂ«t triĂŻĂ«t lyĂĄ vaĂą Ă aĂ„o à ûåc cuĂŁa chuĂĄng. ThĂȘĂ„m chñ,coĂąn tĂŻĂ„ haĂ„i hĂșn nûÀa nĂŻĂ«u nhûÀng vuĂ„ tai tiĂŻĂ«ng Ă oĂĄ khiĂŻĂ«n cho cöngchuĂĄng nhĂČn nhĂȘĂ„n kinh doanh khöng phaĂŁi laĂą möÄt nghĂŻĂŹ xûång Ă aĂĄngĂ ĂŻĂ laĂąm, cuĂ€ng giöëng nhĂ» trĂ»ĂșĂĄc kia, nhûÀng vuĂ„ bĂŻ böëi chñnh trĂ” laĂąmvĂȘĂ«y bĂȘĂn hĂČnh aĂŁnh cuĂŁa caĂĄc dĂ”ch vuĂ„ cöng ñch.
Theo nhĂ» mĂȘĂ«y tñt baĂĄo ruĂąm beng gĂȘĂŹn Ă ĂȘy, töi nghĂŽ caĂĄc baĂ„n cuĂ€ngthĂȘĂ«y rĂčçng thaĂĄi à öÄ cuĂŁa chuĂĄng ta à öëi vĂșĂĄi nhûÀng nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o thöngthĂ»ĂșĂąng thay à öĂi theo chu kyĂą. CoĂĄ luĂĄc thĂČ chuĂĄng ta hĂŻĂ«t mûÄc chuĂĄ yĂĄvaĂą taĂĄn tĂ»ĂșĂŁng hoĂ„, à öëi xûã vĂșĂĄi hoĂ„ nhĂ» nhûÀng öng hoaĂąng baĂą chuĂĄa,röÏi sau Ă oĂĄ laĂ„i à öëi xûã quay ngĂ»ĂșĂ„c laĂ„i 180 à öÄ coi hoĂ„ nhĂ» quyĂŁ dûÀ.CaĂĄch cĂ» xûã cûÄc Ă oan naĂąo cuĂ€ng khöng Ă uĂĄng. CĂȘĂŹn phaĂŁi ghi nhĂșĂĄ laĂąbĂŻn ngoaĂąi nhûÀng keĂŁ nhĂ» Dennis Kozlowski (vĂ” CEO bĂ” hĂȘĂ«t khoĂŁi vĂ”trñ laĂ€nh Ă aĂ„o cuĂŁa Tyro) thĂČ coĂąn coĂĄ haĂąng trĂčm, haĂąng ngaĂąn nhûÀngngĂ»ĂșĂąi laĂą laĂ€nh Ă aĂ„o xuĂȘĂ«t chuĂĄng vaĂą Ă aĂĄng kñnh trĂŻn thĂ»Ășng trĂ»ĂșĂąng.BĂŻn caĂ„nh Ă oĂĄ laĂą nhûÀng con ngĂ»ĂșĂąi taĂąi ba cuĂŁa caĂĄc töà chûåc phi chñnhphuĂŁ, caĂĄc nhoĂĄm hoaĂ„t à öÄng xaĂ€ höÄi, trong trĂ»ĂșĂąng hoĂ„c, caĂĄc nĂŻĂŹn vĂčnhoĂĄa vaĂą caĂĄc töà chûåc hoaĂ„t à öÄng phi lĂșĂ„i nhuĂȘĂ„n. HoĂ„ chñnh laĂą nhûÀngngĂ»ĂșĂąi maĂą ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o tĂ»Ășng lai cĂȘĂŹn tĂČm ra vaĂą cöë gĂčĂŠng caĂ„nhtranh vĂșĂĄi hoĂ„.
Töi xin pheĂĄp Ă Ă»a ra möÄt vñ duĂ„. GĂȘĂŹn Ă ĂȘy, töi coĂĄ xuĂȘĂ«t baĂŁn möÄt
cuöën saĂĄch mang tĂŻn Geeks and Geezers trong Ă oĂĄ so saĂĄnh vaĂą à öëichiĂŻĂ«u nhûÀng nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o kiĂŻĂu cuĂ€ vaĂą kiĂŻĂu mĂșĂĄi. Trong söë nhûÀngnhĂȘn vĂȘĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c töi vaĂą à öÏng taĂĄc giaĂŁ cuöën saĂĄch laĂą Bob Thomas phoĂŁngvĂȘĂ«n coĂĄ Sidney Harman, CEO cuĂŁa Harman International Industries(HII). CaĂĄch Ă ĂȘy khöng lĂȘu, khi mößi ngaĂąy laĂ„i coĂĄ möÄt vuĂ„ bĂŻ böëi liĂŻnquan Ă ĂŻĂ«n vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ gian lĂȘĂ„n trong kinh doanh cuĂŁa caĂĄc tĂȘĂ„p Ă oaĂąn,trong mößi kyĂą baĂĄo caĂĄo quyĂĄ cuĂŁa mĂČnh, Sidney thĂ»ĂșĂąng xuyĂŻn gûãithöng baĂĄo Ă ĂŻĂ«n toaĂąn thĂŻĂ caĂĄc cöà à öng cuĂŁa HII. Trong thöng baĂĄoĂ oĂĄ, öng baĂĄo vĂșĂĄi hoĂ„ laĂą baĂŁn thĂȘn cöng ty HII khöng liĂŻn quan Ă ĂŻĂ«ncaĂĄc thaĂąnh viĂŻn trong ban giaĂĄm à öëc Ă iĂŻĂŹu haĂąnh. ĂöÏng thĂșĂąi, öngnhĂȘĂ«n maĂ„nh HII aĂĄp duĂ„ng cĂș chĂŻĂ« phuĂą hĂșĂ„p nhĂčçm Ă aĂŁm baĂŁo sûÄ trungthûÄc cuĂŁa ban giaĂĄm à öëc vaĂą baĂŁn thĂȘn cöng ty. Ăng Ă aĂŁm baĂŁo vĂșĂĄicaĂĄc cöà à öng öng seĂ€ biĂŻĂ«t nĂŻĂ«u trong cöng ty coĂĄ chöß naĂąo truĂ„c trĂčĂ„c.Ăng viĂŻĂ«t nhĂ» sau, âTöi toaĂąn tĂȘm toaĂąn yĂĄ vĂČ cöng ty. Töi xem xeĂĄtmoĂ„i viĂŻĂ„c vaĂą seĂ€ biĂŻĂ«t nĂŻĂ«u coĂĄ chuyĂŻĂ„n gĂČ xaĂŁy ra.â Töi cho rĂčçng haĂąnhà öÄng cuĂŁa Sidney chûång toĂŁ möÄt löëi cĂ» xûã nhanh nhaĂ„y vaĂą Ă ĂȘĂŹy traĂĄchnhiĂŻĂ„m. Töi cho rĂčçng nhĂ» thĂŻĂ« mĂșĂĄi laĂą laĂ€nh Ă aĂ„o.
MöÄt trong nhûÀng yĂŻĂ«u töë quan troĂ„ng haĂąng Ă ĂȘĂŹu cuĂ€ng giöëng nhĂ»tĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o vĂŽ Ă aĂ„i Ă aĂ€ aĂĄp duĂ„ng maĂą Sidney Ă aĂ€ nuöidĂ»ĂșĂ€ng chñnh laĂą sûÄ thaĂąnh thĂȘĂ„t ngay thĂčĂšng. Töi tûùng viĂŻĂ«t rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹuvĂŻĂŹ Ă ĂŻĂŹ taĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o nhĂ»ng maĂ€i Ă ĂŻĂ«n sau naĂąy töi mĂșĂĄi nhĂȘĂ„n ra möÄtkhña caĂ„nh rĂȘĂ«t quan troĂ„ng Ă oĂĄng goĂĄp vaĂąo thaĂąnh cöng cuĂŁa möÄt töĂchûåc, doanh nghiĂŻĂ„p, Ă oĂĄ chñnh laĂą sûÄ phoĂą taĂĄ hĂŻĂ«t loĂąng cuĂŁa nhûÀngngĂ»ĂșĂąi Ă i theo chûå khöng phaĂŁi laĂą taĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o cuĂŁa baĂŁn thĂȘn nhûÀngnhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o, möÄt Ă iĂŻĂŹu maĂą dĂ»ĂșĂąng nhĂ» khöng mĂȘĂ«y ai lĂ»u tĂȘm Ă ĂŻĂ«n.Sidney coĂĄ lĂ»u möÄt khĂȘĂu hiĂŻĂ„u rĂȘĂ«t kyĂą quĂčĂ„c tĂŻn baĂąn laĂąm viĂŻĂ„c cuĂŁamĂČnh laĂą, âTrong mößi töà chûåc chĂčĂŠc chĂčĂŠn luĂĄc naĂąo cuĂ€ng coĂĄ möÄt ngĂ»ĂșĂąinaĂąo Ă oĂĄ biĂŻĂ«t rĂȘĂ«t roĂ€ moĂ„i viĂŻĂ„c thûÄc sûÄ Ă ang diĂŻĂźn ra nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo. KeĂŁĂ oĂĄ nĂŻn bĂ” sa thaĂŁi.â DĂŽ nhiĂŻn laĂą khĂȘĂu hiĂŻĂ„u cuĂŁa Sidney nghe khöng
22 23
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O PHĂĂN ĂĂĂU
thuĂȘĂ„n tai. NhĂ»ng öng thûÄc haĂąnh triĂŻĂ„t Ă ĂŻĂ viĂŻĂ„c lĂčĂŠng nghe, thĂȘĂ„m chñmĂșĂąi moĂ„c nhûÀng keĂŁ coĂĄ quan Ă iĂŻĂm bĂȘĂ«t à öÏng vĂșĂĄi öng. ThĂŻĂ« nhĂ»ngtrong rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu caĂĄc doanh nghiĂŻĂ„p, töà chûåc khaĂĄc thĂČ ngĂ»ĂșĂ„c laĂ„i.NhûÀng ai daĂĄm noĂĄi lĂŻn sûÄ thĂȘĂ„t khöng Ă Ă»ĂșĂ„c ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc mong chĂșĂąlaĂ„i thûÄc sûÄ bĂ” sa thaĂŁi hoĂčĂ„c ñt nhĂȘĂ«t laĂą bĂ” caĂĄch ly khoĂŁi moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi.
Töi kĂŻĂ Ă ĂȘy möÄt vñ duĂ„, bi kĂ”ch liĂŻn quan Ă ĂŻĂ«n vuĂ„ nöà cuĂŁa con taĂąuvuĂ€ truĂ„ Challenger. VaĂąo ngaĂąy 28 thaĂĄng GiĂŻng nĂčm 1989, PhithuyĂŻĂŹn con thoi Challenger phaĂĄt nöà chĂł sau khi Ă Ă»ĂșĂ„c phoĂĄng lĂŻnvaĂą laĂąm chĂŻĂ«t toaĂąn böÄ saĂĄu nhaĂą du haĂąnh vuĂ€ truĂ„ cuĂąng vĂșĂĄi giaĂĄo viĂŻnkhöng gian Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn, Christa McAuliffe. ĂĂȘy laĂą thaĂŁm hoĂ„a khönggian Ă au thĂ»Ășng nhĂȘĂ«t trong lĂ”ch sûã Hoa KyĂą. ThĂȘĂ„m chñ noĂĄ khiĂŻĂ«nngĂ»ĂșĂąi ta Ă au loĂąng hĂșn khi ngĂ»ĂșĂąi thĂȘn cuĂŁa caĂĄc phi haĂąnh gia cuĂ€ngtĂȘĂ„n mĂčĂŠt chûång kiĂŻĂ«n caĂŁnh tĂ»ĂșĂ„ng bi thaĂŁm ĂȘĂ«y. ĂaĂĄng leĂ€ thaĂŁm hoĂ„anaĂąy Ă aĂ€ khöng xaĂŁy ra. ChĂł möÄt ngaĂąy trĂ»ĂșĂĄc khi phi thuyĂŻĂŹn Ă Ă»ĂșĂ„cphoĂĄng lĂŻn khöng gian, Roger Boisjoly, kyĂ€ sĂ» cuĂŁa Morton Thiokol,möÄt nhaĂą cung cĂȘĂ«p thiĂŻĂ«t bĂ” cho CĂș quan HaĂąng khöng VuĂ€ truĂ„ HoaKyĂą (NASA) caĂŁnh baĂĄo caĂĄc cĂȘĂ«p trĂŻn cuĂŁa mĂČnh vĂŻĂŹ möÄt lößi chĂŻĂ«t ngĂ»ĂșĂąitrĂŻn vĂŻĂ«t haĂąn cuĂŁa con taĂąu. LĂșĂąi caĂŁnh baĂĄo cuĂŁa Boisjoly Ă ĂŻĂ«n vĂșĂĄi nhûÀngngĂ»ĂșĂąi liĂŻn quan nhĂ»ng khöng ai xûã lyĂĄ chuĂĄng. PhĂȘĂŹn thĂ»ĂșĂŁng vĂČ sûÄcan Ă aĂŁm khi noĂĄi lĂŻn sûÄ thĂȘĂ„t Ă ĂŻĂ ngĂčn chĂčĂ„n trĂ»ĂșĂĄc thaĂŁm hoĂ„a cuĂŁaBoisjoly laĂą öng bĂ” sa thaĂŁi. KĂŻĂ tûù Ă oĂĄ, öng chuyĂŻĂn sang kiĂŻĂ«m söëngbĂčçng cöng viĂŻĂ„c Ă i thuyĂŻĂ«t giaĂŁng caĂĄc viĂŻĂ„c caĂŁnh baĂĄo vaĂą caĂĄc vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹkhaĂĄc liĂŻn quan Ă ĂŻĂ«n Ă aĂ„o à ûåc noĂĄi chung. LyĂĄ do laĂą vĂČ Ă¶ng khöngbao giĂșĂą kiĂŻĂ«m Ă Ă»ĂșĂ„c möÄt cöng viĂŻĂ„c khaĂĄc trong ngaĂąnh haĂąng khöngvuĂ€ truĂ„ nûÀa. MöÄt lĂșĂąi khuyĂŻn hĂși khoĂĄ nuöët maĂą öng daĂąnh cho nhûÀngai daĂĄm lĂŻn tiĂŻĂ«ng noĂĄi ra sûÄ thĂȘĂ„t laĂą â haĂ€y chĂčĂŠc chĂčĂŠn laĂą baĂ„n Ă aĂ€ coĂĄmöÄt cöng viĂŻĂ„c khaĂĄc laĂąm hĂȘĂ„u thuĂȘĂźn trĂ»ĂșĂĄc khi noĂĄi ra sûÄ thĂȘĂ„t.
Cho duĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi noĂĄi coĂĄ quan Ă iĂŻĂm à öëi lĂȘĂ„p coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c troĂ„ngvoĂ„ng thĂČ hiĂŻĂ«m khi naĂąo hoĂ„ söëng soĂĄt nöĂi trong caĂĄc töà chûåc hoĂčĂ„c
doanh nghiĂŻĂ„p. Töi nhĂșĂĄ coĂĄ möÄt bûåc hoaĂ„t hoĂ„a gĂȘĂŹn Ă ĂȘy veĂ€ möÄt ngĂ»ĂșĂąikhöĂng löÏ cöng nghiĂŻĂ„p, vĂȘy xung quanh laĂą nhûÀng keĂŁ xu nĂ”nh. MĂȘĂ«ytĂŻn naĂąy suĂŁa lĂŻn: âĂûåa naĂąo chöëng à öëi laĂ„i thĂČ Ă Ă¶ĂŹng nghĂŽa vĂșĂĄi tûù:tao nghĂł viĂŻĂ„câ. CaĂĄc töà chûåc, doanh nghiĂŻĂ„p thĂ»ĂșĂąng coĂĄ xu hĂ»ĂșĂĄngà öëi xûã khĂčĂŠc nghiĂŻĂ„t vĂșĂĄi nhûÀng ai khĂčng khĂčng noĂĄi lĂŻn sûÄ thĂȘĂ„t Ă aĂĄngxĂȘĂ«u höĂ. Vñ duĂ„ nhĂ» Sherron Watkins cuĂŁa tĂȘĂ„p Ă oaĂąn nĂčng lĂ»ĂșĂ„ngEnron hoĂčĂ„c Colleen Rowley â Ă ĂčĂ„c vuĂ„ vaĂą laĂą ngĂ»ĂșĂąi trĂł trñch FBI. VaĂątĂȘĂ«t nhiĂŻn laĂą trong möÄt töà chûåc hoĂčĂ„c doanh nghiĂŻĂ„p, khöng ai Ă aĂĄnggiaĂĄ hĂșn nhûÀng nhĂȘn viĂŻn daĂĄm noĂĄi ra sûÄ thĂȘĂ„t vĂșĂĄi laĂ€nh Ă aĂ„o cuĂŁamĂČnh. Ăöi khi caĂĄc töà chûåc, doanh nghiĂŻĂ„p cuĂ€ng ngöëc ngĂŻĂ«ch thĂȘĂ„mchñ Ă i ngĂ»ĂșĂ„c laĂ„i Ă aĂ„o à ûåc khi laĂąm nhĂ» khöng biĂŻĂ«t gĂČ vĂŻĂŹ nhûÀng tinxĂȘĂ«u. ThaĂĄi à öÄ im lĂčĂ„ng cuĂŁa ngaĂąnh cöng nghiĂŻĂ„p xe hĂși trĂ»ĂșĂĄc nhûÀngmĂȘĂźu xe hĂși hoĂčĂ„c xe taĂŁi coĂĄ thĂŻĂ gĂȘy nguy hiĂŻĂm Ă ĂŻĂ«n tñnh maĂ„ng laĂąmöÄt vñ duĂ„ quaĂĄ sûåc tĂ»ĂșĂŁng tĂ»ĂșĂ„ng. NhĂ»ng nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„othûÄc sûÄ luön luön coi troĂ„ng nhûÀng ai daĂĄm noĂĄi sûÄ thĂȘĂ„t cho duĂą sûÄthĂȘĂ„t Ă oĂĄ khöng dĂŻĂź daĂąng tiĂŻĂ«p nhĂȘĂ„n. Khöng gĂČ khiĂŻĂ«n möÄt ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nhĂ aĂ„o chĂČm xuöÏng nhanh bĂčçng viĂŻĂ„c xung quanh anh ta hoĂčĂ„c cö tachĂł toaĂąn laĂą nhûÀng keĂŁ ba phaĂŁi. ThĂȘĂ„m chñ khi nhûÀng lĂșĂąi phaĂŁn à öëikia khöng Ă uĂĄng, thĂČ Ă ĂȘĂ«y cuĂ€ng laĂą möÄt cĂș höÄi Ă ĂŻĂ ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„oĂ aĂĄnh giaĂĄ laĂ„i vĂ” trñ vaĂą giaĂĄ trĂ” cuĂŁa mĂČnh. ĂöÏng thĂșĂąi giuĂĄp hoĂ„ thûã thaĂĄchyĂŻĂ«u Ă iĂŻĂm cuĂŁa mĂČnh. YĂ tĂ»ĂșĂŁng naĂąo hay seĂ€ caĂąng hay hĂșn nĂŻĂ«u chuĂĄngà öëi diĂŻĂ„n vaĂą vĂ»ĂșĂ„t qua Ă Ă»ĂșĂ„c thûã thaĂĄch. NhûÀng nhĂȘn viĂŻn cĂȘĂ«p dĂ»ĂșĂĄinoĂĄi lĂŻn sûÄ thĂȘĂ„t cĂȘĂŹn Ă ĂŻĂ«n loĂąng can Ă aĂŁm vaĂą coĂĄ thĂŻĂ seĂ€ phaĂŁi traĂŁ giaĂĄcho sûÄ chñnh trûÄc cuĂŁa mĂČnh. NhĂ»ng laĂąm nhĂ» thĂŻĂ« thĂČ anh ta hoĂčĂ„ccö ta mĂșĂĄi chûång toĂŁ Ă Ă»ĂșĂ„c khöng gĂČ khaĂĄc hĂșn chñnh laĂą khaĂŁ nĂčnglaĂ€nh Ă aĂ„o cuĂŁa mĂČnh. ViĂŻĂ„c sĂčĂ©n saĂąng à ûång trĂ»ĂșĂĄc möÄt öng sĂŻĂ«p naĂąoĂ oĂĄ vaĂą noĂĄi lĂŻn sûÄ thĂȘĂ„t coĂĄ thĂŻĂ khiĂŻĂ«n cho caĂĄ nhĂȘn anh ta mĂȘĂ«t viĂŻĂ„claĂąm nhĂ»ng seĂ€ rĂȘĂ«t böà ñch cho anh ta trong möÄt töà chûåc khaĂĄc töëtĂ eĂ„p hĂșn sau naĂąy.
24 25
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O PHĂĂN ĂĂĂU
ĂiĂŻĂŹu naĂąy giuĂĄp töi suy nghĂŽ Ă ĂŻĂ«n möÄt vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ maĂą töi Ă aĂ€ hoĂ„c Ă Ă»ĂșĂ„ctûù khi viĂŻĂ«t cuöën saĂĄch HaĂąnh trĂČnh trĂșĂŁ thaĂąnh nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o naĂąy.LaĂ€nh Ă aĂ„o vĂŽ Ă aĂ„i vaĂą ngĂ»ĂșĂąi phoĂą taĂĄ cho hoĂ„ luön luön laĂąm viĂŻĂ„c vĂșĂĄinhau trong möÄt möëi quan hĂŻĂ„ hĂșĂ„p taĂĄc saĂĄng taĂ„o. ChuĂĄng ta thĂ»ĂșĂąngcoĂĄ xu hĂ»ĂșĂĄng nghĂŽ rĂčçng laĂ€nh Ă aĂ„o phaĂŁi laĂą nhûÀng thiĂŻn taĂąi cö à öÄcgiöëng nhĂ» nghĂŻĂ„ sĂŽ. ThĂȘĂ„t ra, thĂșĂąi kyĂą maĂą möÄt ai Ă oĂĄ duĂą taĂąi ba Ă ĂŻĂ«nmĂȘĂ«y möÄt mĂČnh coĂĄ thïà à öëi phoĂĄ vĂșĂĄi moĂ„i viĂŻĂ„c Ă aĂ€ qua röÏi. NhûÀng vĂȘĂ«nĂ ĂŻĂŹ chuĂĄng ta à öëi diĂŻĂ„n ngaĂąy nay xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n quaĂĄ nhanh vaĂą quaĂĄ phûåctaĂ„p. VĂČ vĂȘĂ„y, chuĂĄng ta cĂȘĂŹn sûÄ hĂșĂ„p sûåc cuĂŁa nhiĂŻĂŹu nhûÀng con ngĂ»ĂșĂąitaĂąi nĂčng Ă ĂŻĂ cuĂąng à öëi phoĂĄ vĂșĂĄi chuĂĄng. VaĂą à ûång Ă ĂȘĂŹu dĂȘĂźn dĂčĂŠt nhoĂĄmngĂ»ĂșĂąi Ă oĂĄ chñnh laĂą laĂ€nh Ă aĂ„o, thĂȘĂ„m chñ coĂĄ thĂŻĂ laĂą möÄt nhoĂĄm caĂĄc laĂ€nhĂ aĂ„o khaĂĄc nhau. NhĂ» töi vaĂą Patricia Ward Biederman viĂŻĂ«t trong cuöënsaĂĄch Organizing Genius: The Secrets of Creative Collaboration,âNgĂ»ĂșĂąi kyĂ„ binh Ă Ășn à öÄc Ă aĂ€ chĂŻĂ«tâ. ĂĂŻĂ coĂĄ thĂŻĂ dĂȘĂźn dĂčĂŠt möÄt nhoĂĄmlĂșĂĄn, ngĂ»ĂșĂąi à ûång Ă ĂȘĂŹu khöng cĂȘĂŹn phaĂŁi coĂĄ tĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng kyĂ€ nĂčng nhĂ»caĂĄc caĂĄ nhĂȘn trong nhoĂĄm coĂĄ. Anh ta hay cö ta chĂł cĂȘĂŹn coĂĄ möÄt tĂȘĂŹmnhĂČn, möÄt khaĂŁ nĂčng tĂȘĂ„p hĂșĂ„p moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi vaĂą sûÄ chñnh trûÄc. NgĂ»ĂșĂąinaĂąy cuĂ€ng cĂȘĂŹn Ă ĂŻĂ«n khaĂŁ nĂčng quaĂŁn lyĂĄ siĂŻu viĂŻĂ„t, kyĂ€ nĂčng huĂȘĂ«n luyĂŻĂ„nâ ĂșĂŁ Ă ĂȘy nghĂŽa laĂą tĂČm ra ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ taĂąi, khaĂŁ nĂčng nhĂȘĂ„n thĂȘĂ«y Ă ĂȘu laĂąsûÄ lûÄa choĂ„n Ă uĂĄng, möÄt sûÄ laĂ„c quan khiĂŻĂ«n ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc phaĂŁi laĂ„c quantheo, khaĂŁ nĂčng giuĂĄp ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc vĂȘĂ„n duĂ„ng mĂčĂ„t maĂ„nh nhĂȘĂ«t cuĂŁahoĂ„, khaĂŁ nĂčng Ă iĂŻĂŹu Ă ĂČnh trung hoĂąa mĂȘu thuĂȘĂźn vaĂą khaĂŁ nĂčng manglaĂ„i sûÄ cöng bĂčçng. VaĂą cuöëi cuĂąng, nhĂ»ng laĂą yĂŻĂ«u töë luön phaĂŁi coĂĄ chñnhlaĂą loĂąng chñnh trûÄc. HĂșn nûÀa, con ngĂ»ĂșĂąi thĂȘĂ„t cuĂŁa anh ta hay cö taphaĂŁi mang laĂ„i sûÄ tin tĂ»ĂșĂŁng cho ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc. ThĂŻĂ« giĂșĂĄi ngaĂąy naykhöng hĂŻĂŹ Ă Ășn giaĂŁn hĂșn cuĂ€ng khöng hĂŻĂŹ phaĂĄt triĂŻĂn chĂȘĂ„m hĂșn quaĂĄkhûå. VĂČ vĂȘĂ„y, sûÄ hĂșĂ„p taĂĄc vaĂą khaĂŁ nĂčng kĂŻĂ«t hĂșĂ„p moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi Ă ĂŻĂ cuĂąngnhau laĂąm viĂŻĂ„c quan troĂ„ng hĂșn bao giĂșĂą hĂŻĂ«t.
GĂȘĂŹn Ă ĂȘy coĂĄ hai sûÄ kiĂŻĂ„n Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t Ă oĂąi hoĂŁi Ă ĂŻĂ«n khaĂŁ nĂčng laĂ€nh Ă aĂ„o.
Thûå nhĂȘĂ«t chñnh laĂą thaĂŁm hoĂ„a 11.9. KhuĂŁng böë tĂȘĂ«n cöng vaĂąo TrungtĂȘm ThĂ»Ășng maĂ„i ThĂŻĂ« giĂșĂĄi â WTC vaĂą LĂȘĂŹu NĂčm GoĂĄc vaĂąo ngaĂąy11.9.2001. SûÄ kiĂŻĂ„n naĂąy khiĂŻĂ«n nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€ thay à öĂi hĂŻĂ«t sûåc sĂȘu sĂčĂŠcgiöëng nhĂ» thĂȘĂ«t baĂ„i taĂ„i TrĂȘn ChĂȘu CaĂŁng nĂčm xĂ»a. Ai trong chuĂĄngta suy nghĂŽ tĂșĂĄi yĂĄ nghĂŽa cuĂŁa sûÄ laĂ€nh Ă aĂ„o vaĂą thay à öĂi coĂĄ leĂ€ cho rĂčçngtöëc à öÄ nhûÀng thay à öĂi ngaĂąy caĂąng tĂčng töëc vaĂą rĂčçng chuĂĄng ta phaĂŁitĂČm caĂĄch nĂčĂŠm lĂȘĂ«y cĂș höÄi naĂąy vaĂą vui mûùng vĂČ noĂĄ. NhĂ»ng coĂĄ nhiĂŻĂŹuthay à öĂi khiĂŻĂ«n ta thĂȘĂ„t khöng dĂŻĂź chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c, Ă Ăłnh Ă iĂŻĂm laĂąthaĂŁm hoĂ„a 11.9. KĂŻĂ tûù sau cuöÄc ĂaĂ„i KhuĂŁng hoaĂŁng - GreatDepression, nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€ tûùng laĂą möÄt nĂși rĂȘĂ«t an toaĂąn. Tûù sau cuöÄcnöÄi chiĂŻĂ«n, chĂ»a hĂŻĂŹ coĂĄ möÄt cuöÄc chiĂŻĂ«n tranh naĂąo xaĂŁy ra trong loĂąngnĂ»ĂșĂĄc MyĂ€. Cho duĂą vĂȘĂźn coĂąn sûÄ khöng cöng bĂčçng vaĂą phĂȘn biĂŻĂ„t chuĂŁngtöÄc, Ă ĂȘy vĂȘĂźn laĂą quöëc gia coĂĄ sûÄ à öÄc lĂȘĂ„p Ă aĂĄng kĂŻĂ nhĂȘĂ«t vaĂą laĂą quöëcgia chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n sûÄ Ă a daĂ„ng vĂŻĂŹ vĂčn hoĂĄa, chuĂŁng töÄc vaĂą sûÄ khaĂĄc biĂŻĂ„tcuĂŁa tûùng caĂĄ nhĂȘn. VuĂ„ tĂȘĂ«n cöng 11.9 khiĂŻĂ«n cho nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€ ngaĂąy caĂąngkeĂĄm an toaĂąn. NĂčm 2002, vuĂ„ Ă aĂĄnh bom khuĂŁng böë taĂ„i cĂȘu laĂ„c böÄà ïm ĂșĂŁ Ă aĂŁo Bali â roĂ€ raĂąng laĂą nhĂčĂŠm Ă ĂŻĂ«n phĂ»Ășng TĂȘy. KĂŻĂ« tiĂŻĂ«p laĂą haĂąngloaĂ„t nhûÀng vuĂ„ bĂčĂŠn tĂła ĂșĂŁ vuĂąng ngoaĂ„i ö thuĂŁ à ö Washington, D.CcaĂąng laĂąm cho hĂČnh aĂŁnh möÄt nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€ an toaĂąn bĂ” xoĂĄi moĂąn. ChuĂĄngta vĂȘĂźn seĂ€ quay laĂ„i vĂșĂĄi vuĂ„ 11.9, coĂĄ gĂčĂŠng tĂČm ra yĂĄ nghĂŽa trong haĂąngngaĂąn caĂĄi chĂŻĂ«t kia, Ă aĂąo bĂșĂĄi trong à öëng à öà naĂĄt Ă ĂŻĂ ruĂĄt ra nhûÀng baĂąihoĂ„c. ĂiĂŻĂŹu naĂąy seĂ€ khiĂŻĂ«n chuĂĄng trĂșĂŁ thaĂąnh Ă iĂŻĂŹu gĂČ Ă oĂĄ coĂĄ yĂĄ nghĂŽa hĂșnthay vĂČ chĂł nhĂčĂŠc Ă ĂŻĂ«n tai hoĂ„a Ă oĂĄ vĂșĂĄi möÄt con söë thĂ»Ășng vong mĂȘĂ«tmaĂĄt vö nghĂŽa naĂąo Ă oĂĄ.
ChuĂĄng ta biĂŻĂ«t möÄt Ă iĂŻĂŹu laĂą trong möÄt thĂŻĂ« giĂșĂĄi caĂąng hiĂŻĂm aĂĄc thĂČnhu cĂȘĂŹu vĂŻĂŹ ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o trong mößi töà chûåc, trong mößi Ă Ă”nh chĂŻĂ«cĂȘĂ«p thiĂŻĂ«t hĂșn bao giĂșĂą hĂŻĂ«t. NĂčm 2002, trong quaĂĄ trĂČnh nghiĂŻn cûåutaĂ„i sao nhûÀng con ngĂ»ĂșĂąi laĂ„ luĂąng kia laĂ„i trĂșĂŁ thaĂąnh laĂ€nh Ă aĂ„o, BobThomas vaĂą töi khaĂĄm phaĂĄ ra rĂčçng khaĂŁ nĂčng laĂ€nh Ă aĂ„o cuĂŁa hoĂ„ luön
26 27
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O PHĂĂN ĂĂĂU
luön xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n sau möÄt vaĂąi quaĂĄ trĂČnh chuyĂŻĂn à öĂi â thöng thĂ»ĂșĂąnglaĂą rĂȘĂ«t nĂčĂ„ng nĂŻĂŹ. ChuĂĄng töi goĂ„i quaĂĄ trĂČnh Ă oĂĄ laĂą loĂą töi luyĂŻĂ„n ra nhaĂąlaĂ€nh Ă aĂ„o. Khi möÄt phoĂĄng viĂŻn phoĂŁng vĂȘĂ«n töi laĂąm thĂŻĂ« naĂąo maĂą töilaĂ„i thñch thuĂĄ vĂșĂĄi Ă ĂŻĂŹ taĂąi naĂąy, töi baĂŁo vĂșĂĄi anh ta rĂčçng nĂŻĂ«u tûùng söëngqua thĂșĂąi nhûÀng nĂčm 30-40 maĂą khöng suy nghĂŽ vĂŻĂŹ vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ naĂąymĂșĂĄi laĂą laĂ„. ĂoĂĄ laĂą thĂșĂąi Ă aĂ„i cuĂŁa nhûÀng cĂȘy Ă aĂ„i thuĂ„ trĂŻn thĂŻĂ« giĂșĂĄi ânhûÀng tĂ»ĂșĂ„ng Ă aĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o nhĂ» FDR, Churchill vaĂą Gandhi. VaĂą Ă ĂȘycuĂ€ng laĂą thĂșĂąi Ă aĂ„i cuĂŁa nhûÀng keĂŁ nĂčĂŠm trong tay quyĂŻĂŹn lûÄc to lĂșĂĄnnhĂ»ng laĂ„i sûã duĂ„ng chuĂĄng möÄt caĂĄch khuĂŁng khiĂŻĂ«p nhĂȘĂ«t nhĂ» HitlervaĂą Stalin. NhûÀng keĂŁ Ă aĂ€ laĂąm sai lĂŻĂ„ch Ă i yĂĄ nghĂŽa thĂȘĂ„t sûÄ cuĂŁa tûù âlaĂ€nhĂ aĂ„oâ vaĂą Ă aĂ€ giĂŻĂ«t chĂŻĂ«t haĂąng triĂŻĂ„u nhûÀng con ngĂ»ĂșĂąi vö töÄi. CuöÄc ĂaĂ„iKhuĂŁng hoaĂŁng vaĂą nhûÀng trĂȘĂ„n chiĂŻĂ«n trong ChiĂŻĂ«n tranh ThĂŻĂ« giĂșĂĄi thûåII chñnh laĂą loĂą luyĂŻĂ„n cuĂŁa riĂŻng baĂŁn thĂȘn töi cuĂ€ng nhĂ» à öëi vĂșĂĄi rĂȘĂ«tnhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂ€ söëng trong thĂșĂąi Ă oĂĄ.
SûÄ töi luyĂŻĂ„n trong khoĂĄ khĂčn thûã thaĂĄch laĂą möÄt yĂŻĂ«u töë quan troĂ„ngtrong quaĂĄ trĂČnh trĂșĂŁ thaĂąnh möÄt nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o. ĂiĂŻĂŹu naĂąy töi Ă aĂ€ khöngthûÄc sûÄ hiĂŻĂu hĂŻĂ«t vaĂąo nĂčm 1989. Trong quaĂĄ trĂČnh töi luyĂŻĂ„n quathûã thaĂĄch, Ă iĂŻĂŹu kyĂą diĂŻĂ„u Ă aĂ€ xaĂŁy ra. CoĂĄ thĂŻĂ quaĂĄ trĂČnh töi luyĂŻĂ„n Ă oĂĄlaĂą sûÄ thûã thaĂĄch vĂŻĂŹ thĂŻĂ xaĂĄc maĂą Mandela phaĂŁi chĂ”u à ûÄng trongnhûÀng nĂčm tuĂą töÄi. CuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ quaĂĄ trĂČnh Ă oĂĄ laĂą khi tiĂŻĂ«p nhĂȘĂ„n nhûÀnglĂșĂąi hĂ»ĂșĂĄng dĂȘĂźn khöng phaĂŁi chĂ”u Ă au Ă ĂșĂĄn vĂŻĂŹ thĂŻĂ xaĂĄc. Mößi möÄt caĂĄnhĂȘn mang Ă ĂŻĂ«n tñnh caĂĄch riĂŻng cuĂŁa mĂČnh vaĂąo quaĂĄ trĂČnh reĂąn luyĂŻĂ„nĂ oĂĄ vaĂą trĂșĂŁ ra vĂșĂĄi nhûÀng kyĂ€ nĂčng laĂ€nh Ă aĂ„o mĂșĂĄi meĂŁ vaĂą tiĂŻĂ«n böÄ. DuĂącoĂĄ chuyĂŻĂ„n gĂČ xaĂŁy ra, hoĂ„ cuĂ€ng xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n trĂșĂŁ laĂ„i vĂșĂĄi sûÄ maĂ„nh meĂ€hĂșn bao giĂșĂą hĂŻĂ«t, vĂșĂĄi sûÄ cûång coĂŁi khöng ai phaĂĄ vĂșĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c. Cho duĂąhoĂ„ traĂŁi qua nhûÀng thûã thaĂĄch taĂąn baĂ„o nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo, hoĂ„ caĂąng trĂșĂŁnĂŻn laĂ„c quan vaĂą mĂșĂŁ röÄng loĂąng Ă oĂĄn nhĂȘĂ„n nhûÀng traĂŁi nghiĂŻĂ„m mĂșĂĄihĂșn bao giĂșĂą hĂŻĂ«t. HoĂ„ khöng mĂȘĂ«t Ă i hy voĂ„ng hoĂčĂ„c cuĂ€ng khöng ngûùngkhaĂĄng cûÄ laĂ„i vĂșĂĄi sûÄ cay Ă ĂčĂŠng tuĂŁi nhuĂ„c. ĂĂŻĂ«n möÄt luĂĄc naĂąo Ă oĂĄ, töi
mö taĂŁ möÄt vaĂąi tñnh caĂĄch maĂą giĂșĂą Ă ĂȘy töi nhĂȘĂ„n ra laĂą cûÄc kyĂą quantroĂ„ng à öëi vĂșĂĄi möÄt ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o. NhĂ»ng dĂŽ nhiĂŻn ĂșĂŁ Ă ĂȘy töi khöngĂ aĂŁm baĂŁo coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c nhûÀng tñnh caĂĄch Ă oĂĄ Ă ĂŻĂŹu coĂĄ khaĂŁ nĂčng laĂ€nh Ă aĂ„oĂ Ă»ĂșĂ„c. TrĂ»ĂșĂĄc hĂŻĂ«t, töi xin noĂĄi nhiĂŻĂŹu hĂșn vĂŻĂŹ nhûÀng loĂą luyĂŻĂ„n thûã thaĂĄch.Khi viĂŻĂ«t thĂ» cho con trai mĂČnh John Quincy Adams vaĂąo nĂčm 1780,chuyĂŻn gia laĂ€nh Ă aĂ„o Abigail Adams Ă aĂ€ noĂĄi Ă uĂĄng vĂŻĂŹ quan Ă iĂŻĂm(nhĂ» thöng thĂ»ĂșĂąng ĂșĂŁ nhûÀng trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p khaĂĄc baĂą cuĂ€ng Ă uĂĄng) laĂąnhûÀng thĂșĂąi Ă iĂŻĂm khoĂĄ khĂčn chñnh laĂą nhûÀng luĂĄc reĂąn luyĂŻĂ„n nĂŻn tñnhcaĂĄch vaĂą khaĂŁ nĂčng laĂ€nh Ă aĂ„o. ĂoĂĄ laĂą: âKhöng phaĂŁi trong luĂĄc trĂșĂąi yĂŻnbiĂŻĂn lĂčĂ„ng thĂČ taĂ„o nĂŻn nhûÀng tñnh caĂĄch lĂșĂĄn. Trong quaĂĄ trĂČnh cöëgĂčĂŠng Ă ĂŻĂ chiĂŻĂ«n thĂčĂŠng khoĂĄ khĂčn mĂșĂĄi taĂ„o nĂŻn thoĂĄi quen suy nghĂŽsĂȘu sĂčĂŠc. Thûã thaĂĄch caĂąng lĂșĂĄn thĂČ chĂł coĂĄ nhûÀng tñnh caĂĄch lĂșĂĄn mĂșĂĄivĂ»ĂșĂ„t qua Ă Ă»ĂșĂ„c.â CuĂ€ng giöëng nhĂ» ChiĂŻĂ«n tranh ThĂŻĂ« giĂșĂĄi thûå II reĂąnluyĂŻĂ„n nĂŻn nhûÀng nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o cho nûãa sau cuĂŁa thĂŻĂ« kyĂŁ 20, töidûÄ Ă oaĂĄn laĂą sûÄ kiĂŻĂ„n 11.9 vaĂą sûÄ suĂ„p à öà cuĂŁa thĂŻĂ« hĂŻĂ„ dotcom seĂ€ laĂą loĂąreĂąn giuĂ€a nĂŻn thĂŻĂ« hĂŻĂ„ laĂ€nh Ă aĂ„o cho tĂ»Ășng lai sĂčĂŠp tĂșĂĄi. NĂŻĂ«u thûÄc sûÄà uĂĄng laĂą nhĂ» vĂȘĂ„y, chuĂĄng ta seĂ€ coĂĄ lyĂĄ do Ă ĂŻĂ vûùa mûùng nhĂ»ng cuĂ€ngvûùa lo.
BĂŻn ngoaĂąi nhûÀng tñnh caĂĄch töi mö taĂŁ trong cuöën saĂĄch naĂąy thĂČtĂȘĂ«t caĂŁ caĂĄc nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o phaĂŁi coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c böën khaĂŁ nĂčng cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t.TrĂ»ĂșĂĄc hĂŻĂ«t, hoĂ„ phaĂŁi coĂĄ khaĂŁ nĂčng hĂșĂ„p taĂĄc vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc thöng quaquaĂĄ trĂČnh chia seĂŁ. HoĂ„ phaĂŁi coĂĄ möÄt tĂȘĂŹm nhĂČn vaĂą coĂĄ khaĂŁ nĂčng thuyĂŻĂ«tphuĂ„c ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc hiĂŻĂu Ă Ă»ĂșĂ„c tĂȘĂŹm nhĂČn cuĂŁa hoĂ„ laĂą gĂČ. Hitler laĂą möÄtvñ duĂ„ Ă iĂŻĂn hĂČnh duĂą rĂȘĂ«t khuĂŁng khiĂŻĂ«p cho tñnh caĂĄch naĂąy vaĂą laĂą lĂșĂąinhĂčĂŠc nhĂșĂŁ vĂŻĂŹ vai troĂą cuĂŁa khaĂŁ nĂčng huĂąng biĂŻĂ„n vaĂą thĂŻĂ hiĂŻĂ„n mĂČnhtrong laĂ€nh Ă aĂ„o. MöÄt lyĂĄ do giuĂĄp laĂ€nh Ă aĂ„o coĂĄ thĂŻĂ thĂŻĂ hiĂŻĂ„n tĂȘĂŹm nhĂČncuĂŁa mĂČnh laĂą vĂČ hoĂ„ hiĂŻĂu nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi phoĂą taĂĄ möÄt caĂĄch tinh tĂŻĂ«, caĂŁmnhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c nößi Ă au, nhu cĂȘĂŹu, Ă»ĂșĂĄc muöën cuĂŁa hoĂ„. Trong moĂ„i lĂŽnhvûÄc, laĂ€nh Ă aĂ„o Ă Ă»ĂșĂ„c phuĂĄ cho khaĂŁ nĂčng thĂȘĂ«u hiĂŻĂu loĂąng ngĂ»ĂșĂąi.
28 29
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O PHĂĂN ĂĂĂU
Thûå hai laĂą, tĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o thûÄc sûÄ Ă ĂŻĂŹu coĂĄ möÄt tiĂŻĂ«ngnoĂĄi khaĂĄc biĂŻĂ„t. NoĂĄi laĂą tiĂŻĂ«ng noĂĄi thĂČ yĂĄ cuĂŁa töi laĂą vĂŻĂŹ muĂ„c à ñch, loĂąng tûÄtin vaĂą khaĂŁ nĂčng caĂŁm nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c chñnh mĂČnh vaĂą möÄt cĂȘĂ«u truĂĄc göÏmtĂȘĂ«t caĂŁ caĂĄc yĂŻĂ«u töë ngaĂąy nay chuĂĄng ta goĂ„i laĂą HĂŻĂ„ söë trñ tuĂŻĂ„ caĂŁm xuĂĄc(Emotional Intelligence â khaĂĄi niĂŻĂ„m do Daniel Goleman Ă ĂčĂ„t tĂŻn).Khöng dĂŻĂź xaĂĄc Ă Ă”nh tiĂŻĂ«ng noĂĄi ĂȘĂ«y laĂą nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo nhĂ»ng vai troĂą cuĂŁanoĂĄ cûÄc kyĂą quan troĂ„ng. MöÄt trong nhûÀng lĂșĂąi giaĂŁi thñch cho thĂȘĂ«t baĂ„iĂșĂŁ cuöÄc bĂȘĂŹu cûã TöĂng thöëng cuĂŁa Al Gore vaĂąo nĂčm 2000 laĂą vĂČ Ă¶ngkhöng coĂĄ möÄt tiĂŻĂ«ng noĂĄi nhĂ» thĂŻĂ«. Ai chuĂĄng ta maĂą biĂŻĂ«t Al Gore cuĂ€ngĂ ĂŻĂŹu rĂȘĂ«t ĂȘĂ«n tĂ»ĂșĂ„ng bĂșĂŁi trñ thöng minh, sûÄ tao nhaĂ€, tĂȘĂŹm nhĂČn vaĂą veĂŁmĂčĂ„t haĂąi hĂ»ĂșĂĄc chĂŻĂ« giĂŻĂźu cuĂŁa öng. Tuy nhiĂŻn, suöët chiĂŻĂ«n dĂ”ch tranhcûã, cöng chuĂĄng chĂ»a bao giĂșĂą thĂȘĂ«y Ă Ă»ĂșĂ„c tiĂŻĂ«ng noĂĄi Ă oĂĄ tûù öng. MĂčĂ„tkhaĂĄc töĂng thöëng George W. Bush laĂ„i laĂą con ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ sĂčĂ©n möÄt tiĂŻĂ«ngnoĂĄi khaĂĄc biĂŻĂ„t thĂŻĂ hiĂŻĂ„n sûÄ bĂČnh thaĂŁn, khöng quaĂĄ gĂȘy xuĂĄc à öÄng khiĂŻĂ«ncho ngĂ»ĂșĂąi phaĂŁn à öëi quan Ă iĂŻĂm chñnh trĂ” vĂșĂĄi Bush cuĂ€ng phaĂŁi traĂŁlĂșĂąi. ĂĂčĂ„c biĂŻĂ„t ĂșĂŁ thĂșĂąi Ă aĂ„i ngaĂąy nay, tiĂŻĂ«ng noĂĄi cuĂŁa nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o laĂą coĂĄvai troĂą rĂȘĂ«t quan troĂ„ng vĂČ caĂĄc phĂ»Ășng tiĂŻĂ„n truyĂŻĂŹn thöng Ă aĂ„i chuĂĄngphaĂĄt Ă i ĂșĂŁ khĂčĂŠp moĂ„i nĂși.
Tñnh caĂĄch thûå ba maĂą tĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o thûÄc sûÄ phaĂŁicoĂĄ laĂą sûÄ chñnh trûÄc. ThĂșĂąi gian gĂȘĂŹn Ă ĂȘy, chuĂĄng ta nhĂȘĂ„n thûåc Ă Ă»ĂșĂ„ctĂȘĂŹm quan troĂ„ng cuĂŁa tñnh caĂĄch naĂąy vĂșĂĄi hĂČnh aĂŁnh thĂ»ĂșĂąng thĂȘĂ«y cuĂŁarĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu nhûÀng nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o cöng ty nhĂ»ng laĂ„i khuyĂŻĂ«t hĂčĂšn yĂŻĂ«utöë naĂąy. NgĂ»ĂșĂąi ta duĂąng duĂąng cuĂ„m tûù âloaĂąi chöÏn cöng sĂșĂŁâ Ă ĂŻĂ goĂ„inhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o kiĂŻĂu naĂąy. MöÄt thaĂąnh phĂȘĂŹn cuĂŁa loĂąng chñnh trûÄc laĂąmöÄt tĂ» caĂĄch Ă aĂ„o à ûåc vûÀng bĂŻĂŹn. ĂĂ Ă ĂȘy khöng Ă oĂąi hoĂŁi möÄt à ûåc tintön giaĂĄo naĂąo hĂŻĂ«t maĂą Ă Ășn thuĂȘĂŹn Ă oĂĄ chĂł laĂą niĂŻĂŹm tin maĂ„nh meĂ€ cuĂŁabaĂŁn thĂȘn ngĂ»ĂșĂąi Ă oĂĄ vĂșĂĄi bĂŻn ngoaĂąi, vĂșĂĄi nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi xung quanh.Cam kĂŻĂ«t cuĂŁa Ralph Nader trong viĂŻĂ„c baĂŁo vĂŻĂ„ quyĂŻĂŹn lĂșĂ„i cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąitiĂŻu duĂąng laĂą möÄt vñ duĂ„ Ă iĂŻĂn hĂČnh. ThĂȘĂ„t sûÄ, laĂ€nh Ă aĂ„o nĂčçm ĂșĂŁ chöß
khñ chĂȘĂ«t cuĂŁa mößi ngĂ»ĂșĂąi. MöÄt trong nhûÀng quan saĂĄt thuĂĄ vĂ” nhĂȘĂ«tcuĂŁa töi laĂą trong möÄt baĂąi luĂȘĂ„n vĂŻĂŹ Harry Truman cuĂŁa DavidMcCullough tûù cuöën saĂĄch Tñnh caĂĄch laĂą quan troĂ„ng hĂșn caĂŁ -Character Above All, öng viĂŻĂ«t nhĂ» sau, âTrong vai troĂą töĂng thöëng,tñnh caĂĄch laĂą yĂŻĂ«u töë quan troĂ„ng hĂșn bĂȘĂ«t kyĂą möÄt phĂȘĂm chĂȘĂ«t naĂąokhaĂĄc. NoĂĄ coĂąn quan troĂ„ng hĂșn caĂŁ hiĂŻĂu biĂŻĂ«t cuĂŁa töĂng thöëng vĂŻĂŹ chñnhsaĂĄch à öëi ngoaĂ„i, kinh tĂŻĂ« hoĂčĂ„c thĂȘĂ„m chñ caĂŁ chñnh trĂ”. Khi xaĂŁy rakhuĂŁng hoaĂŁng â thûÄc sûÄ thĂČ ĂșĂŁ dĂ»ĂșĂĄi thĂșĂąi töĂng thöëng naĂąo maĂą khöngcoĂĄ khuĂŁng hoaĂŁng â laĂąm sao baĂ„n quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh Ă ĂŻĂ giaĂŁi quyĂŻĂ«t chuĂĄng?BaĂ„n seĂ€ bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu tûù Ă ĂȘu vaĂą Ă i theo hĂ»ĂșĂĄng naĂąo? Trong trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„pnhĂ» thĂŻĂ« thĂČ Ă oĂąi hoĂŁi sûÄ can Ă aĂŁm nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo? Khi noĂĄi vĂŻĂŹ ngĂ»ĂșĂąianh huĂąng cuĂŁa baĂŁn thĂȘn, Truman tûùng cho biĂŻĂ«t âĂïà à öëi Ă iĂŻĂ„n vĂșĂĄikeĂŁ thuĂą trĂŻn chiĂŻĂ«n trĂ»ĂșĂąng Ă oĂąi hoĂŁi chĂł möÄt khña caĂ„nh naĂąo Ă oĂĄ cuĂŁa sûÄcan Ă aĂŁm, noĂĄ khöng hĂŻĂŹ giöëng nhĂ» loĂąng can Ă aĂŁm khi phaĂŁi noĂĄiâKhöngâ vĂșĂĄi möÄt ngĂ»ĂșĂąi baĂ„n.â
GiĂșĂą Ă ĂȘy töi nhĂȘĂ„n ra möÄt yĂŻĂ«u töë töëi quan troĂ„ng nûÀa à öëi vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąilaĂ€nh Ă aĂ„o â yĂŻĂ«u töë then chöët laĂą khaĂŁ nĂčng thñch nghi. KhaĂŁ nĂčng Ă oĂĄgiuĂĄp ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o phaĂŁn ûång möÄt caĂĄch nhanh choĂĄng vaĂą thöngminh trĂ»ĂșĂĄc nhûÀng tĂČnh huöëng thay à öĂi liĂŻn tuĂ„c. QuaĂĄ trĂČnh ra quyĂŻĂ«tĂ Ă”nh mĂșĂĄi Ă aĂ€ liĂŻn tuĂ„c Ă Ă»ĂșĂ„c caĂŁi tiĂŻĂ«n trong hĂșn ba mĂ»Ăși nĂčm quatrĂ»ĂșĂĄc möÄt möi trĂ»ĂșĂąng thay à öĂi. Karl Weick, nhaĂą tĂȘm lyĂĄ hoĂ„c Ă aĂ€ huĂąnghöÏn viĂŻĂ«t rĂčçng âlaĂ€nh Ă aĂ„o theo trĂ»ĂșĂąng phaĂĄi ngaĂąy xĂ»a coĂĄ thĂŻĂ dûÄatrĂŻn baĂŁn à öÏ Ă Ă”a lyĂĄ laĂą Ă uĂŁ. NhĂ»ng ĂșĂŁ thĂșĂąi Ă aĂ„i kyĂ€ thuĂȘĂ„t söë ngaĂąy nay,nĂși thĂŻĂ« giĂșĂĄi khöng ngûùng biĂŻĂ«n à öÄng vaĂą tĂȘĂ„p trung ĂșĂŁ chĂł möÄt vaĂąiĂ iĂŻĂm thĂČ laĂ€nh Ă aĂ„o phaĂŁi dûÄa vaĂąo khaĂŁ nĂčng Ă Ă”nh hĂ»ĂșĂĄng cuĂŁa chñnhmĂČnh. Weick giaĂŁi thñch rĂčçng, âTheo Ă Ă”nh nghĂŽa, baĂŁn à öÏ chĂł giuĂĄpchuĂĄng ta hiĂŻĂu roĂ€ vĂŻĂŹ möÄt thĂŻĂ« giĂșĂĄi Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c veĂ€ ra ĂșĂŁ thĂșĂąi kyĂą trĂ»ĂșĂĄc.NhĂ»ng khi baĂ„n cuĂ€ng khöng biĂŻĂ«t chĂčĂŠc maĂą chĂł coĂĄ thĂŻĂ caĂŁm nhĂȘĂ„n laĂąmĂČnh Ă ang à ûång ĂșĂŁ hĂ»ĂșĂĄng naĂąo thĂČ khaĂŁ nĂčng tûÄ Ă Ă”nh hĂ»ĂșĂĄng Ă oĂĄ laĂą
30 31
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O PHĂĂN ĂĂĂU
möÄt Ă iĂŻĂŹu cûÄc kyĂą böà ñch.â KhaĂŁ nĂčng thñch ûång giuĂĄp ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„ongaĂąy nay haĂąnh à öÄng röÏi sau Ă oĂĄ Ă aĂĄnh giaĂĄ kĂŻĂ«t quaĂŁ cuĂŁa haĂąnh à öÄngĂ oĂĄ thay vĂČ phuĂ„ thuöÄc vaĂąo mö hĂČnh Ă Ă»a ra quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh nhĂ» tûù trĂ»ĂșĂĄctĂșĂĄi giĂșĂą â nghĂŽa laĂą thöng thĂ»ĂșĂąng thi ngĂ»ĂșĂąi ta phaĂŁi thu thĂȘĂ„p Ă ĂȘĂŹy Ă uĂŁvaĂą phĂȘn tñch tĂȘĂ«t caĂŁ caĂĄc thöng tin dûÀ liĂŻĂ„u, röÏi sau Ă oĂĄ laĂą quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh.NhûÀng nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o thĂŻĂ« hĂŻĂ„ mĂșĂĄi hiĂŻĂu roĂ€ töëc à öÄ Ă Ă»a ra quyĂŻĂ«t Ă Ă”nhlaĂą quan troĂ„ng nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo. VaĂą thûÄc sûÄ hoĂ„ phaĂŁi quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh trĂ»ĂșĂĄckhi coĂĄ Ă ĂȘĂŹy Ă uĂŁ nhûÀng söë liĂŻĂ„u kia. Sau Ă oĂĄ hoĂ„ laĂ„i phaĂŁi xem xeĂĄt Ă aĂĄnhgiaĂĄ kĂŻĂ«t quaĂŁ cuĂŁa quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh Ă oĂĄ, coĂĄ thĂŻĂ coĂĄ vaĂąi Ă iĂŻĂŹu chĂłnh röÏi laĂ„itiĂŻĂ«p tuĂ„c haĂąnh à öÄng.
KhaĂŁ nĂčng thñch nghi Ă Ă»ĂșĂ„c hĂČnh thaĂąnh tûù nhiĂŻĂŹu yĂŻĂ«u töë trong Ă oĂĄcoĂĄ sûÄ kiĂŻn cĂ»ĂșĂąng â hay nhĂ» ngön ngûÀ cuĂŁa caĂĄc nhaĂą tĂȘm lyĂĄ hoĂ„c thĂČĂ oĂĄ laĂą âsûÄ taĂĄo baĂ„o, gan daĂ„.â Theo mö taĂŁ cuĂŁa tiĂŻĂu thuyĂŻĂ«t gia SaulBellow daĂąnh cho möÄt trong nhûÀng nhĂȘn vĂȘĂ„t cuĂŁa öng thĂČ nhûÀngngĂ»ĂșĂąi coĂĄ khaĂŁ nĂčng haĂąnh à öÄng nhanh choĂĄng vaĂą Ă uĂĄng luĂĄc Ă ĂŻĂŹu laĂąnhûÀng ângĂ»ĂșĂąi nhĂČn ra vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ haĂąng Ă ĂȘĂŹuâ. KhaĂŁ nĂčng thñch ûång vĂșĂĄithay à öĂi cuĂ€ng laĂą möÄt daĂ„ng cuĂŁa tñnh saĂĄng taĂ„o. VaĂą noĂĄi roĂ€ thĂŻm thĂČkhaĂŁ nĂčng thñch ûång Ă oĂĄ cuĂ€ng giuĂĄp hoaĂąn thiĂŻĂ„n kyĂ€ nĂčng xaĂĄc Ă Ă”nhĂ ĂȘu laĂą cĂș höÄi vaĂą chöÄp lĂȘĂ«y noĂĄ. Trong suöët nhûÀng nĂčm qua, khiquan saĂĄt haĂąng trĂčm ngĂ»ĂșĂąi trĂșĂŁ thaĂąnh laĂ€nh Ă aĂ„o, töi thûÄc sûÄ bĂ” ĂȘĂ«ntĂ»ĂșĂ„ng bĂșĂŁi möÄt söë ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂ€ tĂČm ra Ă Ă»ĂșĂ„c nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi hĂ»ĂșĂĄng dĂȘĂźnĂ i trĂ»ĂșĂĄc (maĂą hoĂ„ cĂȘĂŹn) möÄt caĂĄch rĂȘĂ«t hiĂŻĂ„u quaĂŁ. Töi nhĂȘĂ„n ra möÄt trongnhûÀng khaĂŁ nĂčng cuĂŁa riĂŻng töi maĂą tûù khi coĂąn treĂŁ laĂą tĂČm ra Ă ĂȘu laĂąngĂ»ĂșĂąi thĂȘĂŹy gioĂŁi vaĂą thuyĂŻĂ«t phuĂ„c ngĂ»ĂșĂąi Ă oĂĄ giuĂĄp mĂČnh. KhaĂŁ nĂčngcoĂąn phûåc taĂ„p vaĂą quan troĂ„ng hĂșn caĂŁ maĂ„ng lĂ»ĂșĂĄi quan hĂŻĂ„ cuĂŁa baĂ„n.ĂoĂĄ chñnh laĂą khaĂŁ nĂčng trong vö söë nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi kia, baĂ„n xaĂĄc Ă Ă”nhra ai laĂą ngĂ»ĂșĂąi seĂ€ mang laĂ„i cho baĂ„n nhûÀng thay à öĂi quan troĂ„ngnhĂȘĂ«t vaĂą löi keĂĄo hoĂ„ à ûång vĂŻĂŹ phña baĂ„n. Trong nhiĂŻĂŹu thĂȘĂ„p niĂŻn vûùaqua, töi quan saĂĄt nghiĂŻn cûåu dĂ»ĂșĂĄi con mĂčĂŠt cuĂŁa möÄt ngĂ»ĂșĂąi Ă i trĂ»ĂșĂĄc,
nhiĂŻĂŹu kinh nghiĂŻĂ„m thĂČ töi thûÄc sûÄ ngaĂ„c nhiĂŻn bĂșĂŁi caĂĄch maĂą möÄtvaĂąi ngĂ»ĂșĂąi treĂŁ tuöĂi hĂșn töi duĂąng Ă ĂŻĂ löi töi vaĂąo trong cuöÄc, khiĂŻĂ«n töiphaĂŁi quan tĂȘm Ă ĂŻĂ«n cuöÄc söëng cuĂŁa hoĂ„ vaĂą thöi thuĂĄc töi phaĂŁi giuĂĄphoĂ„ töët nhĂȘĂ«t trong khaĂŁ nĂčng cuĂŁa mĂČnh. KhaĂŁ nĂčng naĂąy rĂȘĂ«t cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«tĂ ĂŻĂ trĂșĂŁ thaĂąnh möÄt nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o. CĂȘĂŹn cho biĂŻĂ«t thĂŻm laĂą Ă ĂȘy cuĂ€ng laĂąmöÄt chiĂŻĂ«n lĂ»ĂșĂ„c thu huĂĄt vaĂą löi keĂĄo maĂą nhûÀng loaĂąi à öÄng vĂȘĂ„t linhtrĂ»ĂșĂŁng khaĂĄc cuĂ€ng sûã duĂ„ng Ă ĂŻĂ löi keĂĄo nhûÀng con vĂȘĂ„t khaĂĄc theomĂČnh. Trong quaĂĄ trĂČnh nghiĂŻn cûåu loaĂąi khĂł Ă ĂȘĂŹu choĂĄ, RobertSapolsky â nhaĂą khoa hoĂ„c vĂŻĂŹ thĂȘĂŹn kinh hoĂ„c cuĂŁa trĂ»ĂșĂąng ĂaĂ„i hoĂ„cStanford nhĂȘĂ„n thĂȘĂ«y sûÄ khaĂĄc biĂŻĂ„t giûÀa nhûÀng con khĂł Ă ĂȘĂŹu choĂĄgiöëng à ûÄc söëng lĂȘu hay chĂŻĂ«t sĂșĂĄm laĂą ĂșĂŁ chöß möÄt söë con coĂĄ khaĂŁ nĂčngkĂŻu goĂ„i nhûÀng con à ûÄc khaĂĄc treĂŁ hĂșn, khoĂŁe hĂșn baĂŁo vĂŻĂ„ cho chuĂĄng.NhĂ» vĂȘĂ„y mĂșĂĄi Ă Ă»ĂșĂ„c laĂą tĂČm möÄt ai Ă oĂĄ giuĂĄp Ă ĂșĂ€ ta coĂąn quan troĂ„nghĂșn caĂŁ chiĂŻĂ«n lĂ»ĂșĂ„c ta vaĂ„ch ra cho sûÄ nghiĂŻĂ„p. ĂoĂĄ laĂą möÄt möëi quanhĂŻĂ„ tĂ»Ășng taĂĄc qua laĂ„i hai bĂŻn Ă ĂŻĂŹu coĂĄ lĂșĂ„i.
Trong quaĂĄ trĂČnh noĂĄi chuyĂŻĂ„n vĂșĂĄi nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc coĂĄ nhiĂŻĂŹu kinhnghiĂŻĂ„m, töi luön luön phaĂŁi ngaĂ„c nhiĂŻn Ă ĂŻĂ«n sûÀng sĂșĂą bĂșĂŁi khaĂŁ nĂčngthñch nghi cuĂŁa hoĂ„. GiĂșĂą Ă ĂȘy töi biĂŻĂ«t chĂčĂŠc hĂșn bao giĂșĂą hĂŻĂ«t laĂą HaĂąnhtrĂČnh trĂșĂŁ thaĂąnh nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o cuĂ€ng laĂą con Ă Ă»ĂșĂąng giuĂĄp ngĂ»ĂșĂąi tatrĂșĂŁ thaĂąnh möÄt ngĂ»ĂșĂąi Ă ĂȘĂŹy Ă uĂŁ, hoaĂąn thiĂŻĂ„n hĂșn. ĂoĂĄ cuĂ€ng laĂą haĂąnhtrĂČnh giuĂĄp cho ai Ă oĂĄ trĂ»ĂșĂŁng thaĂąnh hĂșn. Khi töi suy nghĂŽ vĂŻĂŹ khaĂŁnĂčng thñch nghi, töi thĂ»ĂșĂąng suy ngĂȘĂźm vĂŻĂŹ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi nhĂ»Arthur Levitt con, cûÄu giaĂĄm à öëc cuĂŁa UĂy ban Chûång khoaĂĄn vaĂąHöëi Ă oaĂĄi. KhaĂŁ nĂčng thñch ûång cuĂŁa Arthur giuĂĄp öng liĂŻn tuĂ„c tûÄlaĂąm mĂșĂĄi mĂČnh. Khi töi viĂŻĂ«t cuöën saĂĄch naĂąy thĂČ Ă¶ng cuĂ€ng coĂĄ möÄtcuöën saĂĄch vĂŻĂŹ Wall Street vaĂą caĂĄc doanh nghiĂŻĂ„p MyĂ€ loĂ„t vaĂąo danhsaĂĄch saĂĄch baĂĄn chaĂ„y nhĂȘĂ«t. Ăng cuĂ€ng laĂą nhaĂą phĂŻ bĂČnh Ă Ă»ĂșĂ„c sĂčntĂČm nhiĂŻĂŹu nhĂȘĂ«t Ă ĂŻĂ bĂČnh luĂȘĂ„n vĂŻĂŹ caĂĄch kinh doanh kiĂŻĂu MyĂ€ trongnhûÀng nĂčm qua. ThĂșĂąi gian khiĂŻĂ«n öng ngaĂąy caĂąng trĂșĂŁ thaĂąnh möÄt
32 33
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O
laĂ€nh Ă aĂ„o khaĂĄc biĂŻĂ„t hĂșn à öÏng thĂșĂąi caĂąng laĂąm nöĂi bĂȘĂ„t khaĂŁ nĂčngthñch ûång vaĂą phaĂĄt triĂŻĂn cuĂŁa chñnh öng.
Khñ chĂȘĂ«t vaĂą sûÄ xaĂĄc thûÄc luön luön laĂą yĂŻĂ«u töë giuĂĄp hĂČnh thaĂąnhnĂŻn nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o khöng bao giĂșĂą lößi thĂșĂąi. Töi xin duĂąngĂ ĂŻĂ«n nghiĂŻn cûåu cuĂŁa William James, nhaĂą tĂȘm lyĂĄ tiĂŻn phong vĂŻĂŹ sûÄxaĂĄc thûÄc Ă oĂĄ nhĂ» sau, âTöi thĂ»ĂșĂąng nghĂŽ laĂą caĂĄch töët nhĂȘĂ«t Ă ĂŻĂ giuĂĄpta nhĂČn thĂȘĂ«y Ă Ă»ĂșĂ„c baĂŁn chĂȘĂ«t thûÄc sûÄ cuĂŁa möÄt ai Ă oĂĄ laĂą vaĂąo nhûÀngluĂĄc hoĂ„ Ă ang trong nhûÀng hoaĂąn caĂŁnh khiĂŻĂ«n phaĂŁi vĂȘĂ„n duĂ„ng hĂŻĂ«t caĂŁcon ngĂ»ĂșĂąi, tinh thĂȘĂŹn vaĂą trñ oĂĄc Ă ĂŻĂ söëng. VaĂąo nhûÀng thĂșĂąi Ă iĂŻĂm baĂŁnthĂȘn anh ta caĂŁm thĂȘĂ«y mĂČnh Ă ang söëng, Ă ang haĂąnh à öÄng nhĂ» vĂȘĂ„yseĂ€ khiĂŻĂ«n cho anh ta caĂŁm thĂȘĂ«y âĂ ĂȘy mĂșĂĄi chñnh laĂą con ngĂ»ĂșĂąi thĂȘĂ„tcuĂŁa mĂČnh.ââ
NĂčm 1989, töi yĂŻu cĂȘĂŹu caĂĄc baĂ„n haĂ€y khaĂĄm phaĂĄ vaĂą nuöi dĂ»ĂșĂ€ngcon ngĂ»ĂșĂąi xaĂĄc thûÄc cuĂŁa caĂĄc baĂ„n, khaĂĄm phaĂĄ khña caĂ„nh giuĂĄp baĂ„ncaĂŁm thĂȘĂ«y mĂČnh söëng maĂ„nh meĂ€ nhĂȘĂ«t, Ă uĂĄng laĂą baĂ„n nhĂȘĂ«t. GiĂșĂą Ă ĂȘy,töi khĂčĂšng Ă Ă”nh laĂ„i laĂą tĂČm kiĂŻĂ«m vaĂą nuöi dĂ»ĂșĂ€ng con ngĂ»ĂșĂąi Ă oĂĄ laĂą caĂĄchĂ aĂŁm baĂŁo chĂčĂŠc chĂčĂŠn nhĂȘĂ«t Ă ĂŻĂ trĂșĂŁ thaĂąnh möÄt ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o saunaĂąy.
LĂșĂąi giĂșĂĄi thiĂŻĂ„ubaĂŁn göëc, nĂčm 1989
NhiĂŻĂŹu thĂȘĂ„p niĂŻn vûùa qua, töi daĂąnh rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu thĂșĂąi gian Ă ĂŻĂ nghiĂŻncûåu vĂŻĂŹ Ă ĂŻĂŹ taĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o. MöÄt trong nhûÀng cöng viĂŻĂ„c khöng thĂŻĂ thiĂŻĂ«utrong quaĂĄ trĂČnh nghiĂŻn cûåu laĂą quan saĂĄt vaĂą phoĂŁng vĂȘĂ«n möÄt söë laĂ€nhĂ aĂ„o â caĂŁ Ă aĂąn öng vaĂą phuĂ„ nûÀ â cuĂŁa Ă ĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc. BaĂŁn baĂĄo caĂĄo Ă ĂȘĂŹutiĂŻn cuĂŁa töi vĂŻĂŹ Ă ĂŻĂŹ taĂąi naĂąy tĂŻn laĂą NhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o â Leaders(NhaĂą xuĂȘĂ«t baĂŁn Harper & Row, nĂčm 1985, à öÏng taĂĄc giaĂŁ vĂșĂĄi BurtNanus). BĂȘĂ«t thĂČnh lĂČnh töi trĂșĂŁ thaĂąnh möÄt ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ vĂ” trñ trong giĂșĂĄi.Khi coĂĄ ai Ă oĂĄ thĂčĂŠc mĂčĂŠc vĂŻĂŹ vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ naĂąy, hoĂ„ Ă ĂŻĂ«n nhaĂą tĂČm töi. Töi kĂŻĂlaĂ„i Ă iĂŻĂŹu naĂąy vĂșĂĄi caĂŁm giaĂĄc vûùa tûÄ haĂąo nhĂ»ng laĂ„i vûùa chaĂĄn naĂŁn bĂșĂŁivĂČ thĂȘĂ„t sûÄ töi khöng thĂŻĂ naĂąo coĂĄ tĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng cĂȘu traĂŁ lĂșĂąi cho hoĂ„.
Töi xin noĂĄi thĂŻm laĂą nghiĂŻn cûåu vĂŻĂŹ Ă ĂŻĂŹ taĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o khöng hĂčĂšnnhĂ» nghiĂŻn cûåu vĂŻĂŹ hoĂĄa hoĂ„c. MöÄt mĂčĂ„t, xaĂ€ höÄi thĂČ khöng thĂŻĂ theomöÄt trĂȘĂ„t tûÄ nhĂȘĂ«t Ă Ă”nh nhĂ» thĂŻĂ« giĂșĂĄi vĂȘĂ„t chĂȘĂ«t. HĂșn nûÀa, xaĂ€ höÄi laĂ„ikhöng dĂŻĂź bĂ” Ă iĂŻĂŹu chĂłnh bĂșĂŁi nhûÀng luĂȘĂ„t lĂŻ, quy luĂȘĂ„t cuĂ„ thĂŻĂ naĂąoĂ oĂĄ. MĂčĂ„t khaĂĄc, con ngĂ»ĂșĂąi khöng giöëng nhĂ» nhûÀng vĂȘĂ„t thĂŻĂ vö trikia, khöng giöëng nhĂ» khöng khñ vaĂą nĂ»ĂșĂĄc. Mößi ngĂ»ĂșĂąi cuĂ€ng khönghĂŻĂŹ giöëng nhau vaĂą khöng thĂŻĂ Ă oaĂĄn trĂ»ĂșĂĄc Ă Ă»ĂșĂ„c. Khi Ă aĂ€ laĂą ngĂ»ĂșĂąitrĂ»ĂșĂŁng thaĂąnh, töi tûùng laĂą giaĂĄo viĂŻn vaĂą cuĂ€ng tûùng laĂą hoĂ„c viĂŻn nĂŻn
34 35
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O PHĂĂN ĂĂĂU
cuĂ€ng nhĂ» moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi, töi rĂȘĂ«t muöën nhanh choĂĄng tĂČm ra kĂŻĂ«t luĂȘĂ„ncho moĂ„i viĂŻĂ„c hoĂčĂ„c tĂČm ra bĂčçng chûång xaĂĄc thûÄc naĂąo Ă oĂĄ cho nhûÀngsûÄ thĂȘĂ„t trong cuöÄc söëng. VĂČ vĂȘĂ„y hĂŻĂ«t lĂȘĂŹn naĂąy tĂșĂĄi lĂȘĂŹn khaĂĄc, töi bĂ” eĂĄpbuöÄc phaĂŁi tĂČm ra cĂȘu traĂŁ lĂșĂąi phuĂą hĂșĂ„p cho hoĂ„. Ai cuĂ€ng muöën SûÄThĂȘĂ„t nĂŻn töi cho hoĂ„ biĂŻĂ«t yĂĄ kiĂŻĂ«n cuĂŁa töi. ĂĂ möÄt khña caĂ„nh naĂąo Ă oĂĄ,laĂ€nh Ă aĂ„o cuĂ€ng giöëng nhĂ» sĂčĂŠc Ă eĂ„p vĂȘĂ„y, rĂȘĂ«t khoĂĄ Ă Ă”nh nghĂŽa Ă eĂ„p ĂșĂŁĂ ĂȘy laĂą gĂČ, nhĂ»ng khi nhĂČn thĂȘĂ«y ngĂ»ĂșĂąi thĂȘĂ„t viĂŻĂ„c thĂȘĂ„t, baĂ„n seĂ€ biĂŻĂ«tngay laĂą Ă eĂ„p hay khöng.
Cho tĂșĂĄi giĂșĂą töi vĂȘĂźn chĂ»a thĂŻĂ tĂČm ra tĂȘĂ«t caĂŁ caĂĄc cĂȘu traĂŁ lĂșĂąi. NhĂ»ngkĂŻĂ tûù khi töi xuĂȘĂ«t baĂŁn cuöën saĂĄch NhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o, töi Ă aĂ€nghiĂŻn cûåu rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu vĂŻĂŹ Ă ĂŻĂ taĂąi naĂąy. VaĂą Ă ĂȘy laĂą taĂĄc phĂȘĂm thûå haicuĂŁa töi. Cuöën saĂĄch NhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o chĂł giuĂĄp chuĂĄng ta hiĂŻĂulaĂ€nh Ă aĂ„o laĂą gĂČ thĂČ ĂșĂŁ Ă ĂȘy, cuöën HaĂąnh trĂČnh trĂșĂŁ thaĂąnh nhaĂą laĂ€nhĂ aĂ„o traĂŁ lĂșĂąi tiĂŻĂ«p cĂȘu hoĂŁi laĂąm thĂŻĂ« naĂąo: vñ duĂ„ nhĂ» laĂąm thĂŻĂ« naĂąo Ă ĂŻĂtrĂșĂŁ thaĂąnh ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o? hoĂ„ laĂ€nh Ă aĂ„o nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo? trong caĂĄc töĂchûåc, doanh nghiĂŻĂ„p, ngĂ»ĂșĂąi ta khñch lĂŻĂ„ hoĂčĂ„c Ă aĂąn aĂĄp nhûÀng nhaĂąlaĂ€nh Ă aĂ„o tiĂŻĂŹm nĂčng nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo?
NhĂ»ng nĂŻĂ«u nhĂ» theo Ă Ă”nh nghĂŽa, laĂ€nh Ă aĂ„o khöng thĂŻĂ naĂąo Ă Ă»ĂșĂ„cthĂŻĂ hiĂŻĂ„n nĂŻĂ«u khöng coĂĄ möÄt möi trĂ»ĂșĂąng cuĂ„ thĂŻĂ naĂąo Ă oĂĄ nĂŻn töi xinbĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu vĂșĂĄi böëi caĂŁnh hiĂŻĂ„n taĂ„i, Ă oĂĄ laĂą coĂĄ haĂąng ngaĂąn nhûÀng raĂąo caĂŁnkhaĂĄc nhau chöëng laĂ„i nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o tiĂŻĂŹm nĂčng. Ai cuĂ€ngphaĂąn naĂąn vĂŻĂŹ tĂČnh hĂČnh thiĂŻĂ«u sûÄ laĂ€nh Ă aĂ„o hiĂŻĂ„n nay ĂșĂŁ nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€, vaĂąnhûÀng lĂșĂąi naĂąy luön daĂąnh cho nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o bĂȘĂ«t taĂąi. LoĂąngtham lam, heĂąn nhaĂĄt, thiĂŻĂ«u möÄt tĂȘĂŹm nhĂČn laĂą nhûÀng tñnh caĂĄch phöĂbiĂŻĂ«n trong Ă aĂĄm ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o rĂșĂŁm. RoĂ€ raĂąng, cho duĂą coĂĄ bao nhiĂŻungĂ»ĂșĂąi thĂȘĂ„t sûÄ laĂą laĂ€nh Ă aĂ„o chĂȘn chñnh ĂșĂŁ Ă ĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc naĂąy â theo töibiĂŻĂ«t laĂą coĂĄ rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu vĂČ baĂŁn thĂȘn töi cuĂ€ng Ă aĂ€ gĂčĂ„p gĂșĂ€ vaĂą troĂą chuyĂŻĂ„nvĂșĂĄi hoĂ„ â thĂČ cĂȘĂŹu vĂȘĂźn luön luön vĂ»ĂșĂ„t cung, nhĂȘĂ«t laĂą laĂ€nh Ă aĂ„o ĂșĂŁ tĂȘĂŹm
quöëc gia. ThĂŻĂ« nhĂ»ng con söë nhûÀng nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o rĂșĂŁm kia duĂą rĂȘĂ«tñt laĂ„i laĂą triĂŻĂ„u chûång cuĂŁa möÄt vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ lĂșĂĄn hĂșn nhiĂŻĂŹu.
NĂŻĂ«u nhûÀng cöng dĂȘn dĂȘĂźn Ă Ă»ĂșĂąng dĂ»ĂșĂąng nhĂ» khöng coĂĄ khaĂŁ nĂčngkiĂŻĂm soaĂĄt cöng viĂŻĂ„c trong phaĂ„m vi quaĂŁn lyĂĄ cuĂŁa hoĂ„, thĂČ tĂȘĂ«t nhiĂŻnbaĂŁn thĂȘn thĂŻĂ« giĂșĂĄi cuĂ€ng khöng thĂŻĂ kiĂŻĂm soaĂĄt Ă Ă»ĂșĂ„c chñnh noĂĄ. NhûÀngà öĂi thay trong thĂșĂąi gian vûùa qua khiĂŻĂ«n caĂŁ thĂŻĂ« giĂșĂĄi thay à öĂi Ă ĂŻĂ«ncaĂŁ nhûÀng Ă iĂŻĂŹu cĂčn baĂŁn, thĂȘĂ„m chñ Ă ĂŻĂ«n caĂŁ möi trĂ»ĂșĂąng kinh doanh.NhûÀng thay à öĂi naĂąy thĂȘĂ„m chñ khiĂŻĂ«n ta nghĂŽ laĂą ngaĂąy nay ngĂ»ĂșĂąiMyĂ€ thĂČ chĂși boĂĄng Ă aĂĄ, coĂąn thĂŻĂ« giĂșĂĄi laĂ„i chĂși boĂĄng bĂȘĂŹu duĂ„c vĂȘĂ„y. Thayà öĂi ĂșĂŁ Ă ĂȘy khöng phaĂŁi laĂą chĂł Ă Ășn thuĂȘĂŹn ĂșĂŁ luĂȘĂ„t chĂși maĂą noĂĄ khiĂŻĂ«ncho chuĂĄng ta bĂ»ĂșĂĄc vaĂąo möÄt cuöÄc chĂși hoaĂąn toaĂąn khaĂĄc.
VĂČ lyĂĄ do naĂąy, trĂ»ĂșĂĄc khi ai Ă oĂĄ coĂĄ thĂŻĂ laĂąm laĂ€nh Ă aĂ„o, hoĂ„ phaĂŁi hoĂ„choĂŁi vĂŻĂŹ thĂŻĂ« giĂșĂĄi mĂșĂĄi vaĂą laĂ„ naĂąy. ThĂȘĂ„t ra, nĂŻĂ«u bĂȘĂ«t kyĂą ai khöng laĂąmchuĂŁ Ă Ă»ĂșĂ„c möi trĂ»ĂșĂąng Ă ĂȘĂŹy biĂŻĂ«n à öÄng naĂąy thĂČ seĂ€ bĂ” chñnh möi trĂ»ĂșĂąngĂ oĂĄ cuöën Ă i. RĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂ€ chiĂŻĂ«n thĂčĂŠng Ă Ă»ĂșĂ„c hoaĂąn caĂŁnh Ă oĂĄvaĂą baĂ„n seĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c gĂčĂ„p gĂșĂ€ hoĂ„ trong cuöën saĂĄch naĂąy. HoĂ„ Ă ĂŻĂ«n tûù nhiĂŻĂŹutĂȘĂŹng lĂșĂĄp xaĂ€ höÄi, vĂșĂĄi nhûÀng kinh nghiĂŻĂ„m, nghĂŻĂŹ nghiĂŻĂ„p khaĂĄc nhau.NhĂ»ng hoĂ„ giöëng nhau ĂșĂŁ möÄt Ă iĂŻĂŹu laĂą haĂĄo hûåc trĂ»ĂșĂĄc cuöÄc söëng trongtĂ»Ășng lai, mong muöën Ă Ă»ĂșĂ„c thĂŻĂ hiĂŻĂ„n chñnh mĂČnh möÄt caĂĄch Ă ĂȘĂŹyĂ uĂŁ vaĂą hoaĂąn chĂłnh nhĂȘĂ«t. BaĂ„n seĂ€ thĂȘĂ«y laĂą viĂŻĂ„c thĂŻĂ hiĂŻĂ„n baĂŁn thĂȘn möÄtcaĂĄch Ă ĂȘĂŹy Ă uĂŁ vaĂą hoaĂąn chĂłnh laĂą Ă iĂŻĂŹu cĂș baĂŁn nhĂȘĂ«t Ă ĂŻĂ trĂșĂŁ thaĂąnh ngĂ»ĂșĂąilaĂ€nh Ă aĂ„o. Theo nhĂ» Ralph Waldo Emerson thĂČ âMößi ngĂ»ĂșĂąi chĂł laĂąmöÄt nûãa chĂ»a hoaĂąn thiĂŻĂ„n, nûãa coĂąn laĂ„i chñnh laĂą caĂĄch thĂŻĂ hiĂŻĂ„n conngĂ»ĂșĂąi cuĂŁa anh ta.â
HaĂąnh trĂČnh trĂșĂŁ thaĂąnh nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o dûÄa trĂŻn giaĂŁ Ă Ă”nh laĂą laĂ€nhĂ aĂ„o phaĂŁi laĂą ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ khaĂŁ nĂčng thĂŻĂ hiĂŻĂ„n con ngĂ»ĂșĂąi thĂȘĂ„t cuĂŁa hoĂ„möÄt caĂĄch Ă ĂȘĂŹy Ă uĂŁ nhĂȘĂ«t. Töi noĂĄi nhĂ» vĂȘĂ„y coĂĄ nghĂŽa laĂą mößi ngĂ»ĂșĂąi phaĂŁibiĂŻĂ«t hoĂ„ laĂą ai, Ă iĂŻĂm maĂ„nh, Ă iĂŻĂm yĂŻĂ«u cuĂŁa hoĂ„ laĂą gĂČ vaĂą caĂĄch hoĂ„ cöëng
36 37
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O PHĂĂN ĂĂĂU
hiĂŻĂ«n toaĂąn lûÄc vaĂąo nhûÀng Ă iĂŻĂm maĂ„nh cuĂŁa hoĂ„ vaĂą buĂą khuyĂŻĂ«t chonhûÀng Ă iĂŻĂm yĂŻĂ«u Ă oĂĄ. HoĂ„ cuĂ€ng phaĂŁi biĂŻĂ«t mĂČnh cĂȘĂŹn caĂĄi gĂČ, taĂ„i saohoĂ„ laĂ„i cĂȘĂŹn Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ, laĂąm caĂĄch naĂąo Ă ĂŻĂ hoĂ„ thĂŻĂ hiĂŻĂ„n mong muöën cuĂŁamĂČnh cho ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc hiĂŻĂu nhĂčçm nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c sûÄ hĂșĂ„p taĂĄc vaĂą höß trĂșĂ„tûù ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc. Cuöëi cuĂąng laĂą, hoĂ„ phaĂŁi biĂŻĂ«t laĂąm caĂĄch naĂąo Ă ĂŻĂ Ă aĂ„tĂ Ă»ĂșĂ„c muĂ„c tiĂŻu. Bñ quyĂŻĂ«t cuĂŁa viĂŻĂ„c thĂŻĂ hiĂŻĂ„n con ngĂ»ĂșĂąi chĂȘn thĂȘĂ„tnhĂȘĂ«t laĂą phaĂŁi hiĂŻĂu chñnh mĂČnh vaĂą hiĂŻĂu thĂŻĂ« giĂșĂĄi. VaĂą bñ quyĂŻĂ«t Ă ĂŻĂ hiĂŻĂuchñnh mĂČnh vaĂą thĂŻĂ« giĂșĂĄi laĂą hoĂ„c hoĂŁi tûù trong cuöÄc söëng vaĂą nhûÀngtraĂŁi nghiĂŻĂ„m cuĂŁa baĂŁn thĂȘn.
CuĂ€ng giöëng nhĂ» viĂŻĂ„c phĂȘĂ«n Ă ĂȘĂ«u Ă ĂŻĂ thaĂąnh möÄt baĂĄc sĂŽ hay nhaĂąthĂș thĂČ viĂŻĂ„c trĂșĂŁ thaĂąnh ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o khöng phaĂŁi dĂŻĂź daĂąng. CoĂąnnĂŻĂ«u coĂĄ ai Ă oĂĄ daĂĄm noĂĄi viĂŻĂ„c naĂąy rĂȘĂ«t dĂŻĂź thĂČ hoĂ„ Ă ang tûÄ Ă aĂĄnh lûùabaĂŁn thĂȘn hoĂ„. NhĂ»ng hoĂ„c caĂĄch laĂ€nh Ă aĂ„o ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc laĂ„i dĂŻĂź hĂșn laĂąchuĂĄng ta tĂ»ĂșĂŁng tĂ»ĂșĂ„ng bĂșĂŁi vĂČ mößi ngĂ»ĂșĂąi chuĂĄng ta Ă ĂŻĂŹu coĂĄ khaĂŁ nĂčngnaĂąy. ThĂȘĂ„t ra, hĂȘĂŹu nhĂ» ai trong chuĂĄng ta cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ coĂĄ kinhnghiĂŻĂ„m laĂąm laĂ€nh Ă aĂ„o röÏi. CoĂĄ thĂŻĂ Ă oĂĄ khöng phaĂŁi laĂą kinh nghiĂŻĂ„mĂ iĂŻĂŹu haĂąnh cöng ty hay möÄt bang naĂąo Ă oĂĄ maĂą Ă oĂĄ coĂĄ thĂŻĂ nhĂ» trongcuöën saĂĄch cuĂŁa Harlan Cleveland, The Knowledge Executive:
TĂȘĂŹng lĂșĂĄp quyĂĄ töÄc thaĂąnh cöng rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu vaĂą ĂșĂŁ nhiĂŻĂŹu lĂŽnh vûÄc⊠HoĂ„coĂĄ thĂŻĂ laĂą laĂ€nh Ă aĂ„o trong lĂŽnh vûÄc chñnh trĂ”, kinh doanh, nöng nghiĂŻĂ„p,nhĂȘn sûÄ, luĂȘĂ„t, giaĂĄo duĂ„c, baĂĄo chñ, tön giaĂĄo. HoĂ„ cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ thaĂąnhcöng trong lĂŽnh vûÄc vĂȘĂ„n à öÄng haĂąnh lang, nhaĂą cûãa cöÄng à öÏng hoĂčĂ„cbĂȘĂ«t cûå chñnh saĂĄch naĂąo tûù phaĂĄ thai Ă ĂŻĂ«n sĂșĂŁ thuĂĄ Ă Ă”a phĂ»Ășng⊠HoĂ„ coĂĄthĂŻĂ gĂȘy aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng tûù caĂĄc vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ cöÄng à öÏng Ă ĂŻĂ«n caĂĄc quyĂŻĂ«t Ă Ă”nhquöëc gia vaĂą caĂĄc vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ toaĂąn cĂȘĂŹu, hoĂčĂ„c cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ gĂȘy hĂ»ĂșĂŁng Ă ĂŻĂ«ncaĂŁ möÄt ngaĂąnh cöng nghiĂŻĂ„p Ă a quöëc gia naĂąo Ă oĂĄ. HoĂ„ cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ coĂĄaĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng Ă ĂŻĂ«n nhûÀng vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ heĂ„p hĂșn sĂȘu hĂșn trong cuöÄc söëngvaĂą cöng viĂŻĂ„c. Vñ duĂ„, möÄt cöng ty naĂąo Ă oĂĄ, möÄt vĂčn phoĂąng Ă Ă”a phĂ»ĂșnghoĂčĂ„c Ă Ășn thuĂȘĂŹn chĂł laĂą coĂĄ aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng Ă ĂŻĂ«n haĂąng xoĂĄm cuĂŁa mĂČnh.
CoĂĄ leĂ€ Harlan nĂŻn Ă Ă»a lĂșĂĄp hoĂ„c vaĂąo danh saĂĄch aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng cuĂŁagiĂșĂĄi quyĂĄ töÄc. Cho duĂą kinh nghiĂŻĂ„m laĂąm laĂ€nh Ă aĂ„o cuĂŁa baĂ„n laĂą gĂČ Ă ichĂčng nûÀa thĂČ lĂșĂĄp hoĂ„c laĂą möÄt nĂși rĂȘĂ«t töët Ă ĂŻĂ khĂșĂŁi Ă ĂȘĂŹu.
ThĂȘĂ„t ra, quaĂĄ trĂČnh trĂșĂŁ thaĂąnh möÄt ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o cuĂ€ng giöëngnhĂ» quaĂĄ trĂČnh trĂ»ĂșĂŁng thaĂąnh thaĂąnh möÄt con ngĂ»ĂșĂąi hoaĂąn thiĂŻĂ„n. ĂöëivĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o hay à öëi vĂșĂĄi bĂȘĂ«t kyĂą möÄt con ngĂ»ĂșĂąi trĂ»ĂșĂŁng thaĂąnhnaĂąo, baĂŁn thĂȘn cuöÄc söëng cuĂ€ng giöëng nhĂ» sûÄ nghiĂŻĂ„p vĂȘĂ„y. Khi duĂąngtûù mö taĂŁ quaĂĄ trĂČnh trĂșĂŁ thaĂąnh âlaĂ€nh Ă aĂ„oâ thĂČ töi cuĂ€ng chĂł nhĂčçmmuĂ„c à ñch thu heĂ„p phaĂ„m vi laĂ„i thöi.
Braque, hoĂ„a sĂŽ ngĂ»ĂșĂąi PhaĂĄp tûùng phaĂĄt biĂŻĂu, âTa khöng thĂŻĂ giaĂŁithñch Ă Ă»ĂșĂ„c vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ duy nhĂȘĂ«t mang Ă ĂŻĂ«n yĂĄ nghĂŽa trong höÄi hoĂ„a.âLaĂ€nh Ă aĂ„o cuĂ€ng vĂȘĂ„y. NhĂ»ng cuĂ€ng giöëng nhĂ» höÄi hoĂ„a, khaĂŁ nĂčnglaĂ€nh Ă aĂ„o coĂĄ thĂŻĂ Ă Ă»ĂșĂ„c thĂŻĂ hiĂŻĂ„n. VaĂą cho tĂșĂĄi nay, töi vĂȘĂźn haĂĄo hûåcmuöën tĂČm hiĂŻĂu vaĂą lĂčĂŠng nghe nhûÀng nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t cuĂŁaĂ ĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc nhĂ» caĂĄch Ă ĂȘy haĂąng nhiĂŻĂŹu thĂȘĂ„p niĂŻn, thĂșĂąi kyĂą töi bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹunghiĂŻn cûåu vĂŻĂŹ Ă ĂŻĂŹ taĂąi naĂąy. Giöëng nhĂ» bĂȘĂ«t kyĂą ngĂ»ĂșĂąi naĂąo khaĂĄc,nhûÀng con ngĂ»ĂșĂąi Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t naĂąy laĂą kĂŻĂ«t quaĂŁ töĂng thĂŻĂ cuĂŁa nhûÀng traĂŁinghiĂŻĂ„m cuĂŁa baĂŁn thĂȘn hoĂ„. NhĂ»ng khöng giöëng nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄcĂșĂŁ chöß, mößi ngĂ»ĂșĂąi trong söë naĂąy laĂ„i thu lĂ»ĂșĂ„m Ă Ă»ĂșĂ„c nhiĂŻĂŹu quaĂŁ ngoĂ„thĂșn so vĂșĂĄi traĂŁi nghiĂŻĂ„m cuĂŁa mĂČnh. LyĂĄ do ĂșĂŁ Ă ĂȘy laĂą vĂČ hoĂ„ hoĂ„c tûù nhiĂŻĂŹuhĂșn nhûÀng traĂŁi nghiĂŻĂ„m Ă oĂĄ. HoĂ„ laĂą nhûÀng con ngĂ»ĂșĂąi duy nhĂȘĂ«t, khaĂĄcbiĂŻĂ„t chûå khöng phaĂŁi laĂą baĂŁn sao cuĂŁa bĂȘĂ«t kyĂą ai khaĂĄc.
Do Ă oĂĄ mö hĂČnh nghiĂŻn cûåu cuĂŁa töi laĂą baĂŁn thĂȘn caĂĄc nhaĂą laĂ€nhĂ aĂ„o chûå khöng phaĂŁi nghiĂŻn cûåu vĂŻĂŹ lyĂĄ thuyĂŻĂ«t cuĂŁa Ă ĂŻĂŹ taĂąi naĂąy. TöitĂȘĂ„p trung vaĂąo nhûÀng nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o haĂąnh à öÄng nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo trongthĂŻĂ« giĂșĂĄi thĂȘĂ„t chûå khöng phaĂŁi trong böëi caĂŁnh nhĂȘn taĂ„o hoĂčĂ„c tĂČnhhuöëng giaĂŁ Ă Ă”nh naĂąo Ă oĂĄ. Töi rĂȘĂ«t thĂȘĂ„n troĂ„ng trong viĂŻĂ„c lûÄa ra nhûÀngngĂ»ĂșĂąi khöng chĂł thaĂąnh cöng maĂą coĂąn laĂą nhûÀng con ngĂ»ĂșĂąi taĂąi nĂčng
38 39
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O PHĂĂN ĂĂĂU
ĂșĂŁ nhiĂŻĂŹu lĂŽnh vûÄc: ngĂ»ĂșĂąi viĂŻĂ«t saĂĄch à öÏng thĂșĂąi laĂą möÄt CEO, möÄt nhaĂąkhoa hoĂ„c à öÏng thĂșĂąi laĂą ngĂ»ĂșĂąi Ă iĂŻĂŹu haĂąnh möÄt töà chûåc, möÄt luĂȘĂ„t sûà öÏng thĂșĂąi laĂą thaĂąnh viĂŻn trong nöÄi caĂĄc chñnh phuĂŁ, möÄt thanh niĂŻntreĂŁ tuöĂi nhĂ»ng Ă aĂ€ laĂąm cöng viĂŻĂ„c thûå ba trong sûÄ nghiĂŻĂ„p cuĂŁa mĂČnh.CuöÄc söëng cuĂŁa tĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi naĂąy Ă ĂŻĂŹu mang Ă ĂŻĂ«n möÄt thayà öĂi naĂąo Ă oĂĄ Ă aĂĄng suy ngĂȘĂźm, thĂŻĂ hiĂŻĂ„n baĂŁn thĂȘn, vaĂą phaĂŁn aĂŁnh conngĂ»ĂșĂąi thĂȘĂ„t cuĂŁa hoĂ„.
Töi cho rĂčçng hiĂŻĂ„n thĂșĂąi nĂŻĂŹn vĂčn hoĂĄa cuĂŁa chuĂĄng ta chĂ”u sûÄ aĂŁnhhĂ»ĂșĂŁng vaĂą chi phöëi cuĂŁa hoaĂ„t à öÄng thĂ»Ășng maĂ„i. KhoaĂŁng möÄt phĂȘĂŹnba trong söë nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o laĂą hoaĂ„t à öÄng trong lĂŽnh vûÄcthĂ»Ășng maĂ„i. (MöÄt söë caĂĄc baĂ„n seĂ€ cho rĂčçng nĂŻĂŹn vĂčn hoĂĄa cuĂŁa chuĂĄngta chĂ”u aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng phĂȘĂŹn lĂșĂĄn laĂą do lĂŽnh vûÄc truyĂŻĂŹn thöng Ă aĂ„ichuĂĄng. NhĂ»ng theo Norman Lear, nhaĂą saĂŁn xuĂȘĂ«t huyĂŻĂŹn thoaĂ„i tronglĂŽnh vûÄc truyĂŻĂŹn hĂČnh cho biĂŻĂ«t thĂČ thĂȘĂ„m chñ lĂŽnh vûÄc cuĂŁa öng cuĂ€ngchĂ”u sûÄ aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng cuĂŁa hoaĂ„t à öÄng thĂ»Ășng maĂ„i.) MöÄt söë trongnhûÀng nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o naĂąy Ă iĂŻĂŹu haĂąnh nhûÀng tĂȘĂ„p Ă oaĂąn MyĂ€ coĂąn möÄtsöë khaĂĄc coĂĄ cöng ty riĂŻng cuĂŁa mĂČnh. Trong söë nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nhĂ aĂ„o Ă oĂĄ, coĂĄ möÄt söë laĂą hoaĂ„t à öÄng trong lĂŽnh vûÄc truyĂŻĂŹn thöng Ă aĂ„ichuĂĄng vaĂą trong lĂŽnh vûÄc nghĂŻĂ„ thuĂȘĂ„t. MöÄt söë Ă aĂ€ à öĂi tûù cöng viĂŻĂ„ckinh doanh sang lĂŽnh vûÄc töà chûåc phi lĂșĂ„i nhuĂȘĂ„n, möÄt söë laĂą caĂĄcngöi sao trong thĂŻĂ thao, nhûÀng nhaĂą hoĂ„c thuĂȘĂ„t. NgoaĂąi ra coĂąn coĂĄmöÄt taĂĄc giaĂŁ kiĂŻm nhaĂą phĂȘn tĂȘm hoĂ„c, möÄt nhaĂą khoa hoĂ„c Ă aĂ€ kĂŻĂ tĂŻnĂșĂŁ trĂŻn. Cuöëi cuĂąng, coĂąn coĂĄ Betty Friedan, tûù möÄt ngĂ»ĂșĂąi nöÄi trĂșĂ„ trĂșĂŁthaĂąnh taĂĄc giaĂŁ, nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o trong hoaĂ„t à öÄng nûÀ quyĂŻĂŹn vaĂą khiĂŻĂ«nnoĂĄ trĂșĂŁ thaĂąnh möÄt cuöÄc caĂĄch maĂ„ng. CaĂĄc baĂ„n coĂĄ leĂ€ thĂȘĂ«y laĂą töi khöngkĂŻĂ ra Ă ĂȘy nhûÀng chñnh trĂ” gia vĂČ dĂ»ĂșĂąng nhĂ» hiĂŻĂ«m coĂĄ chñnh trĂ” gianaĂąo laĂ„i laĂą ngĂ»ĂșĂąi böÄc trûÄc, khöng thiĂŻn vĂ”. HĂșn nûÀa, baĂŁn thĂȘn töihûång thuĂĄ vĂșĂĄi yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng hĂșn laĂą lyĂĄ tĂ»ĂșĂŁng.
NhûÀng nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o kĂŻĂ trĂŻn cuĂ€ng chĂł laĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi bĂČnhthĂ»ĂșĂąng. HoĂ„ laĂąm viĂŻĂ„c trĂŻn chiĂŻĂ«n tuyĂŻĂ«n Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn Ă ĂŻĂ hĂČnh thaĂąnh nĂŻnmöÄt ngaĂąy mai. HoĂ„ hoaĂ„t à öÄng ĂșĂŁ Ă oĂĄ nhĂ» nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi dĂȘĂźn Ă Ă»ĂșĂąng,dĂȘĂźn dĂčĂŠt ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc trĂșĂŁ nĂŻn giöëng hoĂ„ ĂșĂŁ hiĂŻĂ„n taĂ„i vaĂą trong tĂ»Ășnglai. HoĂ„ laĂą ngĂ»ĂșĂąi hĂ»ĂșĂĄng Ă aĂ„o sinh vĂșĂĄi nhûÀng lĂșĂąi hĂ»ĂșĂĄng dĂȘĂźn cho ngĂ»ĂșĂąiĂșĂŁ tuyĂŻĂ«n sau. HoĂ„ xuĂȘĂ«t thĂȘn tûù nhiĂŻĂŹu tĂȘĂŹng lĂșĂĄp xaĂ€ höÄi, tuöĂi taĂĄc, nghĂŻĂŹnghiĂŻĂ„p vaĂą Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c thaĂąnh quaĂŁ khaĂĄc nhau nhĂ»ng laĂ„i giöëng nhauĂșĂŁ hai Ă iĂŻĂŹu cĂș baĂŁn.
MöÄt laĂą, tĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi naĂąy Ă ĂŻĂŹu à öÏng yĂĄ laĂ€nh Ă aĂ„o laĂą nhûÀngngĂ»ĂșĂąi Ă Ă»ĂșĂ„c taĂ„o ra chûå khöng phaĂŁi sinh ra maĂą coĂĄ sĂčĂ©n. VaĂą ngĂ»ĂșĂąitaĂ„o ra laĂ€nh Ă aĂ„o chñnh laĂą baĂŁn thĂȘn hoĂ„ chûå khöng phaĂŁi ai khaĂĄc.Hai laĂą, tĂȘĂ«t caĂŁ Ă ĂŻĂŹu cho laĂą khöng coĂĄ nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o naĂąo Ă Ă»ĂșĂ„c sinh rabaĂŁn chĂȘĂ«t Ă aĂ€ laĂą laĂ€nh Ă aĂ„o maĂą phaĂŁi qua quaĂĄ trĂČnh thĂŻĂ hiĂŻĂ„n baĂŁn thĂȘnmöÄt caĂĄch Ă ĂȘĂŹy Ă uĂŁ vaĂą tûÄ do thoaĂŁi maĂĄi nhĂȘĂ«t. ĂiĂŻĂŹu Ă oĂĄ coĂĄ nghĂŽa laĂąnhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o khöng coĂĄ yĂĄ Ă Ă”nh thĂŻĂ hiĂŻĂ„n chûång toĂŁ baĂŁnthĂȘn maĂą Ă Ășn thuĂȘĂŹn chĂł laĂą thĂŻĂ hiĂŻĂ„n con ngĂ»ĂșĂąi mĂČnh möÄt caĂĄch chĂȘnthaĂąnh, thûÄc nhĂȘĂ«t. SûÄ khaĂĄc nhau naĂąy rĂȘĂ«t quan troĂ„ng vĂČ noĂĄ cho thĂȘĂ«ysûÄ khaĂĄc biĂŻĂ„t giûÀa Ă ĂȘu laĂą viĂŻĂ„c bĂ” hoaĂąn caĂŁnh Ă Ă»a Ă ĂȘĂy, löi keĂĄo â consöë naĂąy chiĂŻĂ«m Ă a söë â Ă ĂȘu laĂą viĂŻĂ„c baĂŁn thĂȘn hoĂ„ laĂą ngĂ»ĂșĂąi tûÄ tĂČm hĂ»ĂșĂąngmaĂą Ă i â con söë naĂąy chĂł laĂą thiĂŻĂu söë maĂą thöi.
NhûÀng ngĂ»ĂșĂąi naĂąy coĂąn coĂĄ möÄt Ă iĂŻĂm chung nûÀa laĂą ai trong söë hoĂ„cuĂ€ng tiĂŻĂ«p tuĂ„c hoĂ„c hoĂŁi vaĂą trĂ»ĂșĂŁng thaĂąnh hĂșn nûÀa trong suöët caĂŁ cuöÄcĂ ĂșĂąi. ChuĂĄng ta coĂĄ thĂŻĂ kĂŻĂ ra ngay möÄt loaĂ„t nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„otiĂŻn phong nhĂ» sau: George Bernard Shaw, Charles Darwin,Katharine Hepburn, Martin Luther, Mahatma Gandhi, Jean PiagetvaĂą möÄt vaĂąi vñ duĂ„ khaĂĄc. RiĂŻng Winston Churchill thĂČ maĂ€i Ă ĂŻĂ«n nĂčm66 tuöĂi ngĂ»ĂșĂąi ta mĂșĂĄi biĂŻĂ«t tĂșĂĄi.
VĂČ vĂȘĂ„y möÄt trong nhûÀng Ă iĂŻĂŹu cuöën saĂĄch naĂąy Ă ang noĂĄi Ă ĂŻĂ«n laĂą
40 41
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O PHĂĂN ĂĂĂU
hoĂ„c tĂȘĂ„p laĂą nhiĂŻĂ„m vuĂ„ caĂŁ Ă ĂșĂąi. RoĂ€ raĂąng, hĂȘĂŹu hĂŻĂ«t nhûÀng nhaĂą tĂȘm lyĂĄchĂčĂšng Ă ĂŻĂŹ cĂȘĂ„p gĂČ Ă ĂŻĂ«n Ă ĂșĂąi söëng tinh thĂȘĂŹn, hoĂ„c hoĂŁi vaĂą phaĂĄt triĂŻĂn khichuĂĄng ta Ă aĂ€ laĂą ngĂ»ĂșĂąi trĂ»ĂșĂŁng thaĂąnh. DuĂą lyĂĄ do gĂČ Ă i chĂčng nûÀa,chuĂĄng ta thĂ»ĂșĂąng cho rĂčçng sûÄ saĂĄng taĂ„o vaĂą hoĂ„c hoĂŁi Ă i à öi vĂșĂĄi tuöĂitreĂŁ. Töi nghĂŽ thĂȘĂ„t ra Ă oĂĄ laĂą do quan Ă iĂŻĂm cuĂŁa xaĂ€ höÄi laĂąm cho chuĂĄngta coĂĄ caĂŁm giaĂĄc laĂą ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn tuöĂi (sau 45 chĂčĂšng haĂ„n) thĂČ khönghoĂ„c nûÀa. RoĂ€ raĂąng laĂą nĂŻĂ«u xem xeĂĄt laĂ„i nhûÀng vñ duĂ„ tûù nhûÀng ngĂ»ĂșĂąivĂȘĂźn tiĂŻĂ«p tuĂ„c hoĂ„c hoĂŁi khi Ă aĂ€ lĂșĂĄn tuöĂi, tûù Churchill cho Ă ĂŻĂ«n Picassocho Ă ĂŻĂ«n Beethoven hoĂčĂ„c thĂȘĂ„m chñ nghĂŽ Ă ĂŻĂ«n Freud thĂČ chuĂĄng ta seĂ€phaĂŁi xem xeĂĄt laĂ„i giaĂŁ Ă Ă”nh do xaĂ€ höÄi cuĂŁa chuĂĄng ta Ă ĂčĂ„t ra.
VĂČ hiĂŻĂ„n nay giaĂŁ Ă Ă”nh Ă ĂčĂ„t ra vĂȘĂźn coĂąn nghi vĂȘĂ«n nĂŻn cûå cho laĂąchĂ»a coĂĄ möÄt lyĂĄ thuyĂŻĂ«t gĂČ cuĂ„ thĂŻĂ, nhĂ»ng vĂșĂĄi nhûÀng gĂČ chuĂĄng tathu thĂȘĂ„p Ă Ă»ĂșĂ„c cho thĂȘĂ«y ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn tuöĂi seĂ€ hoĂ„c coĂĄ hiĂŻĂ„u quaĂŁ nhĂȘĂ«tkhi baĂŁn thĂȘn hoĂ„ tûÄ nghĂŽ ra mĂČnh nĂŻn hoĂ„c caĂĄi gĂČ phuĂą hĂșĂ„p vĂșĂĄi baĂŁnthĂȘn nhĂȘĂ«t. ĂĂȘy cuĂ€ng laĂą möÄt Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t trong quaĂĄ trĂČnhtrĂșĂŁ thaĂąnh möÄt con ngĂ»ĂșĂąi phaĂĄt triĂŻĂn vaĂą trĂ»ĂșĂŁng thaĂąnh toaĂąn Ă iĂŻĂ„n.
Trong söë nhûÀng tñnh caĂĄch giuĂĄp ta nhĂȘĂ„n ra sûÄ riĂŻng biĂŻĂ„t cuĂŁamößi nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o, Ă iĂŻĂm mĂȘĂ«u chöët vĂȘĂźn laĂą mößi ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o phaĂŁicoĂĄ möÄt muĂ„c tiĂŻu daĂąi haĂ„n dĂȘĂźn Ă Ă»ĂșĂąng, möÄt tĂȘĂŹm nhĂČn phña trĂ»ĂșĂĄc.VĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ khöng chĂł laĂą Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c muĂ„c tiĂŻu. Karl Wallenda tûùng noĂĄi,âBĂ»ĂșĂĄc Ă i trĂŻn con Ă Ă»ĂșĂąng vaĂ„ch ra mĂșĂĄi coĂĄ nghĂŽa laĂą Ă ang söëng. CoĂąnlaĂ„i moĂ„i quaĂĄ trĂČnh khaĂĄc chĂł laĂą sûÄ chĂșĂą Ă ĂșĂ„iâ. CuĂąng vĂșĂĄi tĂȘĂŹm nhĂČn, möÄtmuĂ„c à ñch thuyĂŻĂ«t phuĂ„c seĂ€ laĂą hiĂŻĂ„n thĂȘn cuĂŁa tĂȘĂŹm nhĂČn Ă oĂĄ. Ăöëi vĂșĂĄiDarwin, cĂȘy tiĂŻĂ«n hoĂĄa nĂși thĂŻĂ hiĂŻĂ„n sûÄ sinh saĂŁn, phaĂĄt triĂŻĂn cuĂŁanhiĂŻĂŹu loaĂąi sinh vĂȘĂ„t khaĂĄc nhau laĂą yĂĄ nghĂŽa söëng cuĂŁa öng. WilliamJames coi quaĂĄ trĂČnh tĂ» duy laĂą möÄt doĂąng nĂ»ĂșĂĄc trĂŻn söng, suöëi. JohnLocke laĂ„i tĂȘĂ„p trung nghiĂŻn cûåu ngĂ»ĂșĂąi nuöi chim Ă»ng vĂČ mößi möÄtchuĂĄ chim ra Ă ĂșĂąi mang yĂĄ nghĂŽa laĂą âmöÄt yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng cuĂŁa öng loĂĄe saĂĄng
trong quaĂĄ trĂČnh saĂĄng taĂ„oâ â vaĂą Ă iĂŻĂŹu naĂąy à öÏng nghĂŽa vĂșĂĄi hiĂŻĂu biĂŻĂ«tvĂŻĂŹ nhĂȘn loaĂ„i. ThûÄc sûÄ maĂą noĂĄi nhûÀng pheĂĄp ĂȘĂn duĂ„ ĂșĂŁ trĂŻn coĂĄ thĂŻĂchĂ»a Ă uĂŁ à öÄ thĂȘm thuĂĄy nhĂ»ng chuĂĄng cuĂ€ng coĂĄ yĂĄ nghĂŽa tĂ»Ășng tûÄ.
Thomas Carlyle phaĂĄt biĂŻĂu, âLyĂĄ tĂ»ĂșĂŁng cuĂ€ng nhĂ» nhûÀng trĂșĂŁ ngaĂ„inĂčçm trong chñnh con ngĂ»ĂșĂąi baĂ„n.â ChuĂĄng ta tûùng biĂŻĂ«t Ă ĂŻĂ«n SocratesvaĂą Plato, nhûÀng trĂșĂŁ ngaĂ„i Ă oĂĄ seĂ€ chĂčĂšng coĂąn nûÀa nĂŻĂ«u chuĂĄng ta quansaĂĄt thĂȘĂ„t kyĂ€ chuĂĄng vaĂą Ă ĂčĂ„t Ă uĂĄng cĂȘu hoĂŁi vaĂąo Ă uĂĄng luĂĄc. DĂ»ĂșĂąng nhĂ»mößi ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o kia Ă aĂ€ vĂ»ĂșĂ„t qua bĂȘĂ«t kyĂą trĂșĂŁ ngaĂ„i naĂąo hoĂ„ gĂčĂ„ptrĂŻn Ă Ă»ĂșĂąng. Trong quaĂĄ trĂČnh troĂą chuyĂŻĂ„n vĂșĂĄi hoĂ„ (ĂșĂŁ Ă ĂȘy khöng phaĂŁilaĂą nhûÀng cuöÄc phoĂŁng vĂȘĂ«n thöng thĂ»ĂșĂąng), chuĂĄng töi tĂČm kiĂŻĂ«m cĂȘutraĂŁ lĂșĂąi chñnh xaĂĄc cho tûùng cĂȘu hoĂŁi cĂčn baĂŁn nhĂ»ng laĂ„i laĂą nhûÀng chĂȘnlyĂĄ vĂŻĂŹ laĂ€nh Ă aĂ„o. ĂĂ möÄt yĂĄ nghĂŽa naĂąo Ă oĂĄ thĂČ chuĂĄng töi cuĂąng nhau giaĂŁiquyĂŻĂ«t nhûÀng vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ mößi caĂĄ nhĂȘn Ă aĂ€ tûùng kinh qua trong quaĂĄ trĂČnhtĂČm kiĂŻĂ«m caĂĄch Ă ĂŻĂ thĂŻĂ hiĂŻĂ„n baĂŁn thĂȘn möÄt caĂĄch Ă ĂȘĂŹy Ă uĂŁ nhĂȘĂ«t.
Plato cho rĂčçng hoĂ„c cĂș baĂŁn chĂł laĂą quaĂĄ trĂČnh nhĂșĂĄ laĂ„i hoĂčĂ„c goĂĄpnhĂčĂ„t kiĂŻĂ«n thûåc. NoĂĄ cuĂ€ng giöëng nhĂ» quaĂĄ trĂČnh loaĂąi gĂȘĂ«u vaĂą sĂ» tûãbĂčçng baĂŁn nĂčng biĂŻĂ«t chuĂĄng cĂȘĂŹn phaĂŁi laĂąm gĂČ Ă ĂŻĂ söëng. NhĂ»ng trongtrĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p cuĂŁa loaĂąi ngĂ»ĂșĂąi thĂČ Ă iĂŻĂŹu baĂŁn thĂȘn chuĂĄng ta cĂȘĂŹn hoĂ„c vaĂąnĂŻn hoĂ„c thĂ»ĂșĂąng bĂ” nhûÀng yĂŻĂ«u töë taĂĄc à öÄng bĂŻn ngoaĂąi aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng.VĂČ vĂȘĂ„y, hoĂ„c Ă Ășn thuĂȘĂŹn chĂł laĂą quaĂĄ trĂČnh nhĂșĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c caĂĄi gĂČ thûÄc sûÄquan troĂ„ng. Jung tûùng noĂĄi: phĂȘn tñch tĂȘm thĂȘĂŹn gĂȘĂŹn vĂșĂĄi viĂŻĂ„c hoĂ„choĂŁi, nhĂșĂĄ laĂ„i chûå khöng phaĂŁi laĂą Ă ang chûÀa trĂ” möÄt cĂčn bĂŻĂ„nh.
VĂČ vĂȘĂ„y, chuĂĄng ta Ă aĂ€ biĂŻĂ«t chuĂĄng ta cĂȘĂŹn biĂŻĂ«t nhûÀng gĂČ nhĂ»ng mößicaĂĄ nhĂȘn phaĂŁi tûÄ mĂČnh thu lĂ»ĂșĂ„m hoĂčĂ„c nhĂșĂĄ vĂŻĂŹ kiĂŻĂ«n thûåc cĂș baĂŁn.Trong suöët quaĂĄ trĂČnh thu lĂ»ĂșĂ„m hoĂčĂ„c nhĂșĂĄ laĂ„i seĂ€ khöng traĂĄnh khoĂŁinhûÀng cĂȘu hoĂŁi Ă ĂčĂ„t ra. Khi bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu tûÄ à öëi thoaĂ„i, trong Ă ĂȘĂŹu töithĂ»ĂșĂąng xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n nhûÀng cĂȘu hoĂŁi nhĂ» sau:
BaĂ„n tin phĂȘĂm chĂȘĂ«t cuĂŁa möÄt nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o phaĂŁi nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo?
42 43
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O PHĂĂN ĂĂĂU
TraĂŁi nghiĂŻĂ„m naĂąo coĂĄ yĂĄ nghĂŽa quan troĂ„ng cho quaĂĄ trĂČnh phaĂĄttriĂŻĂn cuĂŁa baĂ„n?
NhûÀng bĂ»ĂșĂĄc ngoĂčĂ„t trong cuöÄc Ă ĂșĂąi baĂ„n laĂą gĂČ?
Vai troĂą cuĂŁa nhûÀng thĂȘĂ«t baĂ„i trong cuöÄc söëng cuĂŁa baĂ„n?
BaÄn hoÄc nhû thïë naùo?
Trong cuöÄc söëng cuĂŁa baĂ„n coĂĄ ai Ă oĂĄ khiĂŻĂ«n baĂ„n ngĂ»ĂșĂ€ng möÄ haykhöng?
CaĂĄc töà chûåc, doanh nghiĂŻĂ„p laĂąm thĂŻĂ« naĂąo Ă ĂŻĂ khuyĂŻĂ«n khñch hoĂčĂ„cĂ aĂąn aĂĄp nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o tiĂŻĂŹm nĂčng?
NhûÀng cĂȘu hoĂŁi trĂŻn rĂȘĂ«t cĂș baĂŁn nhĂ»ng chuĂĄng Ă Ă»a chuĂĄng ta Ă ĂŻĂ«nvĂșĂĄi nhûÀng cĂȘu traĂŁ lĂșĂąi tûù rĂȘĂ«t röÄng vaĂą tûÄ do. ĂiĂŻĂŹu naĂąy ngĂ»ĂșĂ„c laĂ„igiuĂĄp töi khaĂĄm phaĂĄ ra nhûÀng vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ cĂș baĂŁn hĂșn bao giĂșĂą hĂŻĂ«t: laĂąmcaĂĄch naĂąo moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi hoĂ„c hoĂŁi, laĂąm caĂĄch naĂąo hoĂ„ hoĂ„c caĂĄch laĂ€nh Ă aĂ„o,laĂąm caĂĄch naĂąo caĂĄc töà chûåc, doanh nghiĂŻĂ„p höß trĂșĂ„ hoĂčĂ„c caĂŁn trĂșĂŁ quaĂĄtrĂČnh trĂșĂŁ thaĂąnh ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o cuĂŁa nhĂȘn viĂŻn. HoĂčĂ„c töi xin noĂĄingĂčĂŠn goĂ„n laĂą laĂąm caĂĄch naĂąo Ă ĂŻĂ ngĂ»ĂșĂąi ta trĂșĂŁ thaĂąnh ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o.
ChuĂĄng ta thĂ»ĂșĂąng hay nghĂŽ laĂą nĂŻĂ«u ai Ă oĂĄ coĂĄ töë chĂȘĂ«t Ă ĂȘĂŹy Ă uĂŁ cuĂŁamöÄt nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o thĂČ tûÄ nhiĂŻn anh ta hoĂčĂ„c cö ta seĂ€ tiĂŻĂ«n lĂŻn vĂ” trñdĂȘĂźn Ă ĂȘĂŹu. QuaĂĄ trĂČnh naĂąy noĂĄi nöm na cuĂ€ng giöëng nhĂ» phĂȘĂŹn kembeĂĄo seĂ€ nöĂi lĂŻn trĂŻn chai sûÀa, hoĂčĂ„c kem luön nĂčçm trĂŻn mĂčĂ„t sûÀatrong chai cho tĂșĂĄi khi ngĂ»ĂșĂąi ta lĂčĂŠc chai sûÀa. NhĂ»ng thûÄc tĂŻĂ« thĂČkhöng phaĂŁi nhĂ» vĂȘĂ„y. Stella Adler, tûùng laĂą möÄt nûÀ diĂŻĂźn viĂŻn nöĂitiĂŻĂ«ng vaĂą sau naĂąy laĂą giaĂĄo viĂŻn daĂ„y diĂŻĂźn xuĂȘĂ«t cuĂ€ng rĂȘĂ«t nöĂi tiĂŻĂ«ng, tûùchöëi bĂČnh luĂȘĂ„n vĂŻĂŹ nhûÀng diĂŻĂźn viĂŻn tûùng laĂą hoĂ„c troĂą cuĂŁa mĂČnh nhĂ»ngsau naĂąy laĂą nhûÀng ngöi sao nöĂi tiĂŻĂ«ng. BaĂą cho biĂŻĂ«t mĂČnh cuĂ€ng coĂĄrĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu nhûÀng hoĂ„c troĂą khaĂĄc, taĂąi nĂčng cuĂ€ng nhĂ» nhûÀng ngöi saokia nhĂ»ng vĂČ lyĂĄ do naĂąy kia laĂ„i khöng bao giĂșĂą thaĂąnh cöng. CoĂĄ thĂŻĂ
vĂČ hoĂ„ khöng may mĂčĂŠn, cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ vĂČ hoĂ„ thiĂŻĂ«u à öÄng cĂș phĂȘĂ«n Ă ĂȘĂ«utöët. VĂČ vĂȘĂ„y, baĂą khöng muöën bĂČnh luĂȘĂ„n gĂČ hĂŻĂ«t vĂČ e ngaĂ„i seĂ€ khiĂŻĂ«n hoĂ„caĂŁm thĂȘĂ«y bĂ” töĂn thĂ»Ășng. NoĂĄi nhĂ» vĂȘĂ„y coĂĄ nghĂŽa laĂą taĂąi nĂčng diĂŻĂźnxuĂȘĂ«t cuĂ€ng chĂ»a Ă aĂŁm baĂŁo seĂ€ biĂŻĂ«n hoĂ„ trĂșĂŁ thaĂąnh ngöi sao, cuĂ€nggiöëng nhĂ» ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ tĂ» chĂȘĂ«t laĂ€nh Ă aĂ„o chĂ»a chĂčĂŠc coĂĄ thĂŻĂ Ă iĂŻĂŹu haĂąnhmöÄt cöng ty hay cĂș quan chñnh phuĂŁ töët Ă Ă»ĂșĂ„c. ThĂȘĂ„t ra, trong böëicaĂŁnh kinh doanh möÄt chĂŻĂ«t hai söëng nhĂ» hiĂŻĂ„n nay, ngĂ»ĂșĂąi naĂąo coĂĄnhûÀng muĂ„c tiĂŻu laĂ„ thĂ»ĂșĂąng khoĂĄ Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c thaĂąnh cöng nhĂ» mongmuöën so vĂșĂĄi nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi dĂŻĂź bĂ” hoaĂąn caĂŁnh biĂŻĂ«n à öĂi. LyĂĄ do laĂą vĂČ Ă±tnhĂȘĂ«t trong thĂșĂąi Ă aĂ„i cuĂŁa chuĂĄng ta, nhûÀng thaĂąnh quaĂŁ thûÄc sûÄ khöngcoĂĄ yĂĄ nghĂŽa bĂčçng sûÄ thaĂąnh cöng Ă Ășn giaĂŁn. VaĂą nhûÀng ai coĂĄ khaĂŁ nĂčngĂ aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c thaĂąnh quaĂŁ saĂĄng choĂĄi chĂ»a chĂčĂŠc Ă aĂ€ laĂą ngĂ»ĂșĂąi dĂȘĂźn Ă ĂȘĂŹukhi tĂșĂĄi à ñch.
MĂčĂ„c duĂą töi tûùng noĂĄi laĂą ai cuĂ€ng coĂĄ khaĂŁ nĂčng laĂ€nh Ă aĂ„o nhĂ»ng töikhöng tin laĂą ai cuĂ€ng seĂ€ trĂșĂŁ thaĂąnh nhûÀng nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o. ĂĂčĂ„c biĂŻĂ„tlaĂą trong böëi caĂŁnh nhiĂŻĂźu nhĂ»Ășng vaĂą à öëi nghĂ”ch chuĂĄng ta Ă ang söëngngaĂąy nay. CoĂĄ quaĂĄ nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi chĂł laĂą saĂŁn phĂȘĂm saĂŁn sinh ra tûù möitrĂ»ĂșĂąng hoĂ„ söëng. HoĂ„ thiĂŻĂ«u yĂĄ chñ Ă ĂŻĂ thay à öĂi vaĂą Ă ĂŻĂ phaĂĄt triĂŻĂn conngĂ»ĂșĂąi thûÄc cuĂŁa chñnh hoĂ„. Tuy nhiĂŻn töi cuĂ€ng tin laĂą moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi duĂą ĂșĂŁlûåa tuöĂi, hoaĂąn caĂŁnh naĂąo vĂȘĂźn coĂĄ khaĂŁ nĂčng tûÄ thay à öĂi baĂŁn thĂȘn.TrĂșĂŁ thaĂąnh ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o laĂą haĂąnh à öÄng cöë gĂčĂŠng cĂș baĂŁn khi chuĂĄngta tûÄ nguyĂŻĂ„n. VaĂą möÄt khi baĂ„n coĂĄ yĂĄ chñ, baĂ„n seĂ€ tĂČm ra con Ă Ă»ĂșĂąng.
BĂșĂŁi vĂČ thay à öĂi baĂŁn thĂȘn phaĂŁi qua möÄt quaĂĄ trĂČnh nĂŻn cuöën saĂĄchnaĂąy laĂą cĂȘu chuyĂŻĂ„n noĂĄi vĂŻĂŹ quaĂĄ trĂČnh ĂȘĂ«y chûå khöng Ă Ășn thuĂȘĂŹn chĂłlaĂą tĂȘĂ„p hĂșĂ„p nhûÀng baĂąi hoĂ„c rĂșĂąi raĂ„c. Giöëng nhĂ» möÄt cĂȘu chuyĂŻĂ„n hiĂŻĂ„nĂ aĂ„i, cuöën saĂĄch khöng coĂĄ mĂșĂŁ Ă ĂȘĂŹu, khöng thĂȘn baĂąi vaĂą kĂŻĂ«t luĂȘĂ„n. ThĂŻĂ«nhĂ»ng cuöën saĂĄch chûåa à ûÄng rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu nhûÀng Ă ĂŻĂŹ taĂąi xaĂŁy ra nhiĂŻĂŹulĂȘĂŹn. ĂoĂĄ laĂą yĂŻu cĂȘĂŹu vĂŻĂŹ giaĂĄo duĂ„c caĂŁ chñnh thûåc trĂŻn trĂ»ĂșĂąng lĂșĂĄp vaĂąkhöng chñnh thûåc trĂŻn trĂ»ĂșĂąng Ă ĂșĂąi. ĂoĂĄ laĂą yĂŻu cĂȘĂŹu à ûùng hoĂ„c hoĂŁi tûù
44 45
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O PHĂĂN ĂĂĂU
viĂŻĂ„c bĂčĂŠt chĂ»ĂșĂĄc ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc Ă ĂŻĂ sau Ă oĂĄ baĂ„n coĂĄ thĂŻĂ tûÄ hoĂ„c hoĂŁi theocaĂĄch cuĂŁa riĂŻng mĂČnh. (Hay noĂĄi theo caĂĄch cuĂŁa Satchel Paige thĂČ,âThûÄc tĂŻĂ« khöng phaĂŁi Ă iĂŻĂŹu baĂ„n khöng biĂŻĂ«t laĂąm töĂn thĂ»Ășng baĂ„n maĂąbaĂ„n töĂn thĂ»Ășng vĂČ nhûÀng gĂČ baĂ„n biĂŻĂ«tâ.) ĂoĂĄ laĂą yĂŻu cĂȘĂŹu baĂ„n phaĂŁi tûÄtĂČm kiĂŻĂ«m baĂŁn thĂȘn thöng qua viĂŻĂ„c hoĂ„c hoĂŁi Ă ĂŻĂ baĂ„n coĂĄ thĂŻĂ hiĂŻĂu Ă Ă»ĂșĂ„cyĂĄ nghĂŽa cuĂŁa nhûÀng baĂąi hoĂ„c kia. ĂoĂĄ laĂą yĂŻu cĂȘĂŹu baĂ„n cĂȘĂŹn phaĂŁi daĂĄmchĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n ruĂŁi ro, phaĂ„m sai lĂȘĂŹm vaĂą cuöëi cuĂąng laĂą yĂŻu cĂȘĂŹu baĂ„n phaĂŁitrau döÏi khaĂŁ nĂčng cuĂŁa mĂČnh nhĂčçm laĂąm chuĂŁ lĂȘĂ«y vĂȘĂ„n mĂŻĂ„nh trongtay.
Töi biĂŻĂ«t laĂą cuöën saĂĄch naĂąy coĂĄ nhiĂŻĂŹu chuĂŁ Ă ĂŻĂŹ hĂșn caĂŁ möÄt vĂșĂŁ nhaĂ„ckĂ”ch Wagner. VaĂą töi cuĂ€ng baĂĄo trĂ»ĂșĂĄc vĂșĂĄi caĂĄc baĂ„n cuöën saĂĄch naĂąythĂŻĂ hiĂŻĂ„n möÄt böëi caĂŁnh kinh doanh phûåc taĂ„p. VĂČ vĂȘĂ„y, nhûÀng chuĂŁĂ ĂŻĂŹ khöng phaĂŁi xaĂŁy ra liĂŻn tuĂ„c maĂą chuĂĄng Ă ĂŻĂ«n möÄt caĂĄch döÏn dĂȘĂ„p.Vñ duĂ„ nhĂ» cĂȘu chuyĂŻĂ„n Sydney Pollack kĂŻĂ khi laĂąm chĂł Ă aĂ„o diĂŻĂźnxuĂȘĂ«t cho Barbara Streisand trong chĂ»Ășng 5, chĂ»Ășng HaĂ€y laĂąm theolĂșĂąi maĂĄch baĂŁo cuĂŁa baĂŁn nĂčng. CaĂĄch xûã lyĂĄ cuĂŁa Pollack mö taĂŁ rĂȘĂ«t roĂ€raĂąng viĂŻĂ„c daĂĄm chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n ruĂŁi ro, daĂĄm Ă ĂčĂ„t vaĂą soi mĂČnh vaĂąo hoaĂąncaĂŁnh cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc. Sau khi baĂ„n Ă oĂ„c xong cuöën saĂĄch lĂȘĂŹn thûånhĂȘĂ«t, coĂĄ leĂ€ baĂ„n seĂ€ muöën tiĂŻĂ«p tuĂ„c xem lĂ»ĂșĂĄt qua lĂȘĂŹn nûÀa. Ăt nhĂȘĂ«tthĂČ töi hy voĂ„ng baĂ„n seĂ€ laĂąm nhĂ» thĂŻĂ«.
NoĂĄi toĂĄm laĂ„i, HaĂąnh trĂČnh trĂșĂŁ thaĂąnh nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o à öÏng nghĂŽa vĂșĂĄiviĂŻĂ„c trĂșĂŁ thaĂąnh chñnh mĂČnh. RoĂ€ raĂąng viĂŻĂ„c naĂąy rĂȘĂ«t Ă Ășn giaĂŁn nhĂ»ngcuĂ€ng Ă ĂȘĂŹy khoĂĄ khĂčn. VĂČ vĂȘĂ„y haĂ€y bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu haĂąnh trĂČnh Ă oĂĄ.
CaĂĄc nhĂȘn vĂȘĂ„t trong saĂĄch
Töi thñch caĂĄch liĂŻĂ„t ra caĂĄc nhĂȘn vĂȘĂ„t trong caĂĄc tiĂŻĂu thuyĂŻĂ«t cuĂŁaNga ngay tûù Ă ĂȘĂŹu mößi cuöën saĂĄch. VĂČ vĂȘĂ„y töi Ă aĂ€ liĂŻĂ„t kĂŻ sĂș qua nhûÀngngĂ»ĂșĂąi xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n trong cuöën saĂĄch naĂąy theo thûå tûÄ chûÀ caĂĄi. TiĂŻĂu sûãcuĂŁa hoĂ„ nĂčçm ĂșĂŁ cuöëi cuöën saĂĄch:
Herb Alpert vaĂą Gil Freisen: nhûÀng à öëi taĂĄc lĂȘu Ă ĂșĂąi cuĂŁa nhautrong haĂ€ng A&M Records.
Gloria Anderson: nhaĂą biĂŻn tĂȘĂ„p vaĂą Ă iĂŻĂŹu haĂąnh baĂĄo chñ.
Anne Bryant: cûÄu giaĂĄm à öëc Ă iĂŻĂŹu haĂąnh cuĂŁa HiĂŻĂ„p höÄi NûÀ sinhviĂŻn ĂaĂ„i hoĂ„c Hoa KyĂą (American Association of UniversityWomen). HiĂŻĂ„n laĂą giaĂĄm à öëc Ă iĂŻĂŹu haĂąnh cuĂŁa HiĂŻĂ„p höÄi TrĂ»ĂșĂąnghoĂ„c Quöëc gia (National School Boards Association).
James Burke: cûÄu chuã tÔch höÄi à öÏng quaãn trÔ vaù CEO cuãaJohnson & Johnson.
Barbara Corday: cûÄu quaĂŁn trĂ” viĂŻn caĂĄc chĂ»Ășng hĂČnh truyĂŻĂŹnhĂČnh. HiĂŻĂ„n phuĂ„ traĂĄch khoa saĂŁn xuĂȘĂ«t phim vaĂą caĂĄc chĂ»ĂșngtrĂČnh truyĂŻĂŹn hĂČnh taĂ„i trĂ»ĂșĂąng ĂaĂ„i hoĂ„c ĂiĂŻĂ„n aĂŁnh - TruyĂŻĂŹn hĂČnhNam California.
Horace Deets: giaĂĄm à öëc Ă iĂŻĂŹu haĂąnh mĂșĂĄi vĂŻĂŹ hĂ»u cuĂŁa AARP. HiĂŻĂ„nlaĂą tĂ» vĂȘĂ«n cao cĂȘĂ«p cho töà chûåc naĂąy.
Robert Dockson: cûÄu chuã tÔch höÄi à öÏng quaãn trÔ vaù CEO cuãaCalFed.
Richard Ferry: cûÄu chuĂŁ tĂ”ch vaĂą à öÏng saĂĄng lĂȘĂ„p cuĂŁa Korn/FerryInternational.
Betty Friedan: taĂĄc giaĂŁ vaĂą à öÏng saĂĄng lĂȘĂ„p cuĂŁa Töà chûåc PhuĂ„ nûÀMyĂ€ (National Organization for Women).
46 47
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O PHĂĂN ĂĂĂU
Alfred Gottschalk: chuĂŁ tĂ”ch danh dûÄ, ĂaĂ„i hoĂ„c cöÄng à öÏng DoThaĂĄi (Hebrew Union University).
Roger Gould: nhaĂą phĂȘn tĂȘm hoĂ„c vaĂą taĂĄc giaĂŁ viĂŻĂ«t saĂĄch.
Frances Hesselbein: cûÄu giaĂĄm à öëc Ă iĂŻĂŹu haĂąnh, Töà chûåc HĂ»ĂșĂĄngĂ aĂ„o sinh nûÀ cuĂŁa MyĂ€, taĂĄc giaĂŁ.
Shirley Hufstedler: luĂȘĂ„t sĂ», cûÄu quan toĂąa, cûÄu böÄ trĂ»ĂșĂŁng böÄgiaĂĄo duĂ„c MyĂ€.
Edward C. Johnson III: CEO cuĂŁa Fidelity Investments.
Martin Kaplan: cûÄu giaĂĄm à öëc Ă iĂŻĂŹu haĂąnh cuĂŁa Walt Disney. HiĂŻĂ„nlaĂą phoĂĄ chuĂŁ nhiĂŻĂ„m taĂ„i TrĂ»ĂșĂąng Annanberg, ĂaĂ„i hoĂ„c NamCalifornia.
Brooke Knapp: doanh nhĂȘn vaĂą phi cöng.
Mathilde Krim: nhaĂą khoa hoĂ„c vaĂą hoaĂ„t à öÄng vĂČ bĂŻĂ„nh AIDS.
Norman Lear: taĂĄc giaĂŁ - nhaĂą saĂŁn xuĂȘĂ«t chĂ»Ășng trĂČnh truyĂŻĂŹn hĂČnhvaĂą nhaĂą hoaĂ„t à öÄng mang Ă ĂŻĂ«n nhûÀng thay à öĂi Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn.
Michael McGee: cûÄu giaĂĄm à öëc böÄ mön Ă iĂŻĂŹn kinh, ĂaĂ„i hoĂ„c NamCalifornia. HiĂŻĂ„n phuĂ„ traĂĄch Ă iĂŻĂŹn kinh cuĂŁa ĂaĂ„i hoĂ„c NamCarolina.
Sydney Pollack: Ă aĂ„o diĂŻĂźn Ă oaĂ„t giaĂŁi Oscar, nhaĂą saĂŁn xuĂȘĂ«t phim.
Jamie Raskin: cûÄu trĂșĂ„ lyĂĄ chĂ»ĂșĂŁng lyĂĄ, hiĂŻĂ„n laĂą giaĂĄo sĂ» luĂȘĂ„t.
Don Ritchey: cûÄu CEO Lucky Stores.
Richard Schubert: cûÄu CEO HöÄi ChûÀ thĂȘĂ„p Ă oĂŁ Hoa KyĂą.
John Sculley: cûÄu CEO haĂ€ng maĂĄy tñnh Apple. HiĂŻĂ„n laĂą nhaĂą Ă ĂȘĂŹutĂ» maĂ„o hiĂŻĂm.
Gloria Steinem: taĂĄc giaĂŁ, nhaĂą hoaĂ„t à öÄng, biĂŻn tĂȘĂ„p viĂŻn saĂĄng lĂȘĂ„ptaĂ„p chñ Ms..
Clifton R. Wharton con: cûÄu chuĂŁ tĂ”ch höÄi à öÏng quaĂŁn trĂ”, CEO,HiĂŻĂ„p höÄi BaĂŁo hiĂŻĂm vaĂą LĂ»Ășng böĂng cuĂŁa GiaĂĄo viĂŻn (TeachersInsurance and Annuity Association), QuyĂ€ daĂąnh cho caĂĄc giaĂĄosĂ» vĂŻĂŹ hĂ»u (College Retirement Equities Fund).
Larry Wilson: doanh nhĂȘn, ngĂ»ĂșĂąi saĂĄng lĂȘĂ„p vaĂą cûÄu CEO cuĂŁaWilson Learning Corporation.
Renn Zaphiropoulos: saĂĄng lĂȘĂ„p viĂŻn cuĂŁa Versatec, cûÄu quaĂŁn trĂ”viĂŻn cuĂŁa Xerox.
48 49
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O
1LaĂąm chuĂŁ hoaĂąn caĂŁnh
NgĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o Ă oĂĄng möÄt vai troĂą rĂȘĂ«t yĂĄ nghĂŽa trong viĂŻĂ„c taĂ„o nĂŻntraĂ„ng thaĂĄi tinh thĂȘĂŹn xaĂ€ höÄi. HoĂ„ laĂą hĂČnh tĂ»ĂșĂ„ng cuĂŁa möÄt thĂŻĂ thöëng nhĂȘĂ«tvĂŻĂŹ Ă aĂ„o à ûåc cuĂŁa xaĂ€ höÄi. HoĂ„ coĂĄ thĂŻĂ taĂ„o nĂŻn nhûÀng giaĂĄ trĂ” gĂčĂŠn kĂŻĂ«t moĂ„ingĂ»ĂșĂąi trong xaĂ€ höÄi laĂ„i vĂșĂĄi nhau. Quan troĂ„ng nhĂȘĂ«t laĂą hoĂ„ coĂĄ thĂŻĂ nhĂȘĂ„n
thûåc vaĂą kĂŻĂ«t nöëi nhûÀng muĂ„c tiĂŻu nhĂčçm Ă Ă»a moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi thoaĂĄt khoĂŁinhûÀng nößi bĂȘĂ„n tĂȘm vuĂ„n vĂčĂ„t, nĂȘng hoĂ„ vĂ»ĂșĂ„t lĂŻn trĂŻn nhûÀng mĂȘu thuĂȘĂźn
chia cĂčĂŠt xaĂ€ höÄi, vaĂą hĂ»ĂșĂĄng hoĂ„ vaĂąo viĂŻĂ„c theo Ă uöĂi nhûÀng muĂ„c tiĂŻuxûång Ă aĂĄng sûÄ cöëng hiĂŻĂ«n hĂŻĂ«t sûåc mĂČnh.
- JOHN W. GARDNER, No Easy Victories
TĂșĂą Time söë thaĂĄng 11 nĂčm 1987 Ă aĂ€ Ă ĂčĂ„t cĂȘu hoĂŁi ngay trĂŻn trangbĂČa âTraĂĄch nhiĂŻĂ„m cuĂŁa ai?â cuĂąng vĂșĂĄi cĂȘu traĂŁ lĂșĂąi âQuöëc gia cĂȘĂŹn nhûÀngngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o nhĂ»ng chĂčĂšng ai coĂĄ mĂčĂ„tâ. NĂŻĂ«u goĂ€ vaĂąo cuĂ„m tûù âthiĂŻĂ«usûÄ laĂ€nh Ă aĂ„oâ trong Google, baĂ„n seĂ€ tĂČm thĂȘĂ«y 27.000 tiĂŻu Ă ĂŻĂŹ xuĂȘĂ«thiĂŻĂ„n, trong Ă oĂĄ, mößi tiĂŻu Ă ĂŻĂŹ laĂą möÄt lĂșĂąi than vaĂ€n vĂŻĂŹ sûÄ khan hiĂŻĂ«m
50 51
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O LAĂM CHUĂ HOAĂN CAĂNH
ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o trong caĂĄc töà chûåc thĂŻĂ« giĂșĂĄi, caĂĄc quöëc gia, caĂĄc bang,caĂĄc töà chûåc tön giaĂĄo, caĂĄc tĂȘĂ„p Ă oaĂąn, caĂĄc töà chûåc phi lĂșĂ„i nhuĂȘĂ„n, caĂĄclĂŽnh vûÄc nghĂŻĂŹ nghiĂŻĂ„p, giaĂĄo duĂ„c, chĂčm soĂĄc sûåc khoĂŁe, thĂŻĂ thao, vaĂąhĂȘĂŹu hĂŻĂ«t caĂĄc hoaĂ„t à öÄng khaĂĄc cuĂŁa con ngĂ»ĂșĂąi.
VĂȘĂ„y caĂĄc nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o Ă aĂ€ Ă i Ă ĂȘu caĂŁ röÏi? HoĂ„ Ă aĂ€ âluĂąi vaĂąo dĂŽ vaĂ€ngâ,nhĂ» nhûÀng böng hoa trong baĂąi haĂĄt quen thuöÄc cuĂŁa Pete Seeger.TĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o chuĂĄng ta kñnh troĂ„ng möÄt thĂșĂąi Ă ĂŻĂŹuĂ aĂ€ chĂŻĂ«t. FDR, ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂ€ laĂ€nh Ă aĂ„o möÄt quöëc gia à ûång dĂȘĂ„y vĂ»ĂșĂ„t lĂŻnnößi sĂșĂ„ haĂ€i, Ă aĂ€ ra Ă i. Churchill, ngĂ»ĂșĂąi chia seĂŁ maĂĄu, möÏ höi vaĂą nĂ»ĂșĂĄcmĂčĂŠt, Ă aĂ€ ra Ă i. Schweitzer, ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂ€ truyĂŻĂŹn cho nhĂȘn loaĂ„i sûÄ kñnhtroĂ„ng cuöÄc söëng trong rûùng cuĂŁa Lambarene, cuĂ€ng ra Ă i. Einstein,ngĂ»ĂșĂąi cho chuĂĄng ta biĂŻĂ«t vĂŻĂŹ sûÄ thöëng nhĂȘĂ«t trong vö cûÄc, vĂŻĂŹ sûÄ hoĂąahĂșĂ„p cuĂŁa vuĂ€ truĂ„, Ă aĂ€ khöng coĂąn nûÀa. Gandhi, anh em nhaĂą Kennedy,Martin Luther King ⊠à ïÏu Ă aĂ€ bĂ” aĂĄm saĂĄt. HoĂ„ laĂą nhûÀng tĂȘĂ«m gĂ»ĂșngdaĂĄm chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n nhûÀng ruĂŁi ro chĂŻĂ«t ngĂ»ĂșĂąi Ă ĂŻĂ dĂȘĂźn dĂčĂŠt moĂ„i ngĂ»ĂșĂąitrĂșĂŁ nĂŻn töët hĂșn, vĂŽ Ă aĂ„i hĂșn.
TrĂŻn sĂȘn khĂȘĂ«u giĂșĂą Ă ĂȘy chĂł coĂąn nhûÀng nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o sa ngaĂ€.Danh tiĂŻĂ«ng cuĂŁa Ronald Reagan, âTöĂng thöëng Teflonâ, Ă aĂ€ bĂ” vĂȘĂ«ybĂȘĂn vĂČ thaĂŁm hoĂ„a chöëng à öëi Iran vaĂą caĂĄc vuĂ„ tai tiĂŻĂ«ng khaĂĄc. BillClinton, töĂng thöëng Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn cuĂŁa Hoa KyĂą trĂșĂŁ thaĂąnh nhĂȘn vĂȘĂ„t chñnhtrong nhûÀng Ă ĂŻĂŹ taĂąi baĂąn taĂĄn thĂșĂąi thĂ»ĂșĂ„ng do nhûÀng hĂșĂĄ hĂŻnh trongcuöÄc söëng riĂŻng tĂ» xaĂŁy ra trĂ»ĂșĂĄc khi öng nhĂȘĂ„m chûåc vaĂą thĂȘĂ„m chñà aĂ€ bĂ” Ă Ă»a ra toĂąa (duĂą sau Ă oĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c trĂčĂŠng aĂĄn).
CuöÄc bĂȘĂŹu cûã töĂng thöëng nĂčm 2000, Ă Ă»ĂșĂ„c chuĂĄ yĂĄ Ă ĂŻĂ«n bĂșĂŁi cuöÄcrĂ»ĂșĂ„t Ă uöĂi vĂŻĂŹ tyĂŁ lĂŻĂ„ phiĂŻĂ«u bĂȘĂŹu cuĂŁa hai ûång cûã viĂŻn hĂșn laĂą tĂȘĂŹm cĂșĂ€caĂĄc ûång cûã viĂŻn, Ă aĂ€ kĂŻĂ«t thuĂĄc bĂčçng chiĂŻĂ«n thĂčĂŠng thuöÄc vĂŻĂŹ GeorgeW. Bush, hĂșn ûång cûã viĂŻn saĂĄt nuĂĄt Al Gore chĂł vĂșĂĄi nûãa triĂŻĂ„u phiĂŻĂ«ubĂȘĂŹu. LĂȘĂŹn Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn trong lĂ”ch sûã nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€, kĂŻĂ«t quaĂŁ cuöÄc bĂȘĂŹu cûãà ûĂșĂ„c ToĂąa aĂĄn Töëi cao quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh, laĂąm giaĂŁm suĂĄt loĂąng tin cuĂŁa nhiĂŻĂŹu
ngĂ»ĂșĂąi vĂŻĂŹ möÄt cĂș quan trĂ»ĂșĂĄc Ă ĂȘy à ûång bĂŻn lĂŻĂŹ nhûÀng thiĂŻn vĂ” chñnhtrĂ”. VaĂą trong khi töĂng thöëng Bush Ă aĂĄp traĂŁ huĂąng höÏn vĂșĂĄi phe khuĂŁngböë tĂȘĂ«n cöng nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€ vaĂąo ngaĂąy 11 thaĂĄng 9 nĂčm 2001 rĂčçng, choduĂą coĂĄ muöÄn, öng seĂ€ daĂąnh phĂȘĂŹn lĂșĂĄn nĂčm 2002 Ă ĂŻĂ tiĂŻĂ«n haĂąnh chiĂŻĂ«ntranh chöëng laĂ„i Saddam Hussein ĂșĂŁ Iraq, bĂȘĂ«t chĂȘĂ«p sûÄ phĂŻ phaĂĄncuĂŁa nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi MyĂ€ khi cho rĂčçng vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ töëi quan troĂ„ng trĂ»ĂșĂĄc mĂčĂŠtchñnh laĂą tĂČnh hĂČnh nĂŻĂŹn kinh tĂŻĂ« quöëc gia, vaĂą taĂ„i Iraq, MyĂ€ Ă aĂ€ bĂ” salĂȘĂŹy trong cuöÄc khuĂŁng hoaĂŁng tĂŻĂ„ haĂ„i nhĂȘĂ«t kĂŻĂ tûù nhûÀng nĂčm 1970.
Khöng chĂł caĂĄc vĂ” laĂ€nh Ă aĂ„o trong NhaĂą TrĂčĂŠng laĂąm chuĂĄng ta thĂȘĂ«tvoĂ„ng, maĂą caĂĄc vĂ” trñ dĂȘĂźn Ă ĂȘĂŹu trong caĂĄc tĂȘĂ„p Ă oaĂąn coĂąn tĂŻĂ„ haĂ„i hĂșn.Sai lĂȘĂŹm cuĂŁa tĂȘĂ„p Ă oaĂąn taĂąi chñnh khöĂng löÏ Arthur Andersen, Ă aĂ€ tûùngmöÄt thĂșĂąi Ă Ă»ĂșĂ„c kñnh troĂ„ng, laĂą möÄt vñ duĂ„ nöĂi bĂȘĂ„t, khiĂŻĂ«n cöng chuĂĄngphaĂŁi Ă ĂčĂ„t cĂȘu hoĂŁi: caĂĄc nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o Ă aĂ€ Ă i Ă ĂȘu? DuĂą khöng quaĂĄ nöĂibĂȘĂ„t nhĂ»ng nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ nĂčng lûÄc nhĂ» hiĂŻĂ„u trĂ»ĂșĂŁng trĂ»ĂșĂąng Ă aĂ„ihoĂ„c, chuĂŁ tĂ”ch thaĂąnh phöë, caĂĄc nhaĂą chûåc traĂĄch, ngĂ»ĂșĂąi à ûång Ă ĂȘĂŹu caĂĄctöà chûåc phi chñnh phuĂŁ, vaĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc nûÀa vĂȘĂźn tiĂŻĂ«p tuĂ„cĂ iĂŻĂŹu haĂąnh töët caĂĄc töà chûåc. NhĂ»ng chuĂĄng ta cuĂ€ng ngaĂąy caĂąng nhĂȘĂ„nthûåc Ă Ă»ĂșĂ„c rĂčçng nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o ngaĂąy nay cuĂ€ng laĂą nhûÀngngĂ»ĂșĂąi coĂĄ thĂŻĂ bĂ” töĂn thĂ»Ășng, bĂ” vuĂąi dĂȘĂ„p bĂșĂŁi thûÄc tĂŻĂ« vaĂą biĂŻĂ«n à öÄng âmaĂą chñnh baĂŁn thĂȘn hoĂ„ cuĂ€ng khoĂĄ coĂĄ thĂŻĂ hoĂčĂ„c thĂȘĂ„m chñ khöng thĂŻĂkiĂŻĂm soaĂĄt Ă Ă»ĂșĂ„c tĂČnh hĂČnh Ă oĂĄ.
MöÄt nhaĂą khoa hoĂ„c cuĂŁa ĂaĂ„i hoĂ„c Michigan Ă aĂ€ tûùng liĂŻĂ„t kĂŻ mĂ»ĂșĂąimöëi Ă e doĂ„a cĂș baĂŁn maĂą öng cho laĂą nguy hiĂŻĂm à öëi vĂșĂĄi xaĂ€ höÄi. ĂĂȘĂŹutiĂŻn vaĂą quan troĂ„ng nhĂȘĂ«t laĂą khaĂŁ nĂčng chiĂŻĂ«n tranh hay caĂĄc tai naĂ„nhaĂ„t nhĂȘn coĂĄ thĂŻĂ huĂŁy diĂŻĂ„t toaĂąn nhĂȘn loaĂ„i. Thûå hai laĂą nguy cĂș bĂŻĂ„nhdĂ”ch, bĂŻĂ„nh tĂȘĂ„t, Ă oĂĄi keĂĄm hay trĂČ trĂŻĂ„ toaĂąn cĂȘĂŹu. Ăûång thûå ba trongdanh saĂĄch nhûÀng nguy cĂș coĂĄ thĂŻĂ phaĂĄ hoaĂ„i xaĂ€ höÄi laĂą chĂȘĂ«t lĂ»ĂșĂ„ngcuĂŁa viĂŻĂ„c quaĂŁn lyĂĄ vaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o trong caĂĄc töà chûåc.
52 53
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O LAĂM CHUĂ HOAĂN CAĂNH
Töi nghĂŽ laĂą öng ĂȘĂ«y Ă uĂĄng. NhĂ»ng taĂ„i sao? TaĂ„i sao chuĂĄng ta phaĂŁicĂȘĂŹn nhûÀng nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o? TaĂ„i sao mößi caĂĄ nhĂȘn chuĂĄng ta khöngthĂŻĂ tûÄ Ă i theo Ă Ă»ĂșĂąng mĂČnh thñch, bĂȘĂ«t kĂŻĂ con Ă Ă»ĂșĂąng Ă oĂĄ dĂȘĂźn Ă ĂŻĂ«nĂ ĂȘu? MöÄt sûÄ thĂȘĂ„t Ă Ășn giaĂŁn laĂą 288 triĂŻĂ„u ngĂ»ĂșĂąi khöng thĂŻĂ cuĂąng töÏntaĂ„i maĂą khöng coĂĄ sûÄ laĂ€nh Ă aĂ„o, coĂĄ ai trong söë 228 triĂŻĂ„u ngĂ»ĂșĂąi coĂĄthĂŻĂ laĂĄi xe trĂŻn Ă Ă»ĂșĂąng hay trĂŻn caĂĄc cao töëc maĂą khöng coĂĄ luĂȘĂ„t lĂŻĂ„naĂąo, hay laĂąm sao 11 ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂąn öng coĂĄ thĂŻĂ Ă aĂĄ boĂĄng maĂą khöng coĂĄngĂ»ĂșĂąi tiĂŻĂŹn vĂŻĂ„, möÄt nhoĂĄm böën ngĂ»ĂșĂąi chĂł coĂĄ thĂŻĂ Ă i tûù X tĂșĂĄi Y nĂŻĂ«u coåñt nhĂȘĂ«t möÄt ngĂ»ĂșĂąi biĂŻĂ«t Ă iĂŻĂm Y ĂșĂŁ Ă ĂȘu.
MöÄt ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ thĂŻĂ söëng ĂșĂŁ trĂŻn Ă aĂŁo hoang maĂą khöng cĂȘĂŹn sûÄ laĂ€nhĂ aĂ„o. Hai ngĂ»ĂșĂąi, nĂŻĂ«u hoĂ„ hoaĂąn toaĂąn hĂșĂ„p nhau, cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ söëngĂ Ă»ĂșĂ„c vaĂą thĂȘĂ„m chñ coĂąn tiĂŻĂ«n triĂŻĂn töët. NhĂ»ng nĂŻĂ«u laĂą ba ngĂ»ĂșĂąi haynhiĂŻĂŹu hĂșn, thĂČ phaĂŁi coĂĄ ngĂ»ĂșĂąi dĂȘĂźn Ă ĂȘĂŹu, nĂŻĂ«u khöng tĂČnh traĂ„ng hößnloaĂ„n seĂ€ nöà ra.
ĂaĂ€ nhiĂŻĂŹu thĂȘĂ„p niĂŻn, 228 triĂŻĂ„u ngĂ»ĂșĂąi MyĂ€ cöë gĂčĂŠng söëng vĂșĂĄi nhaukhöng cĂȘĂŹn sûÄ laĂ€nh Ă aĂ„o. CoĂĄ veĂŁ chuĂĄng ta Ă aĂ€ khöng thaĂąnh cöng. VĂČvĂȘĂ„y haĂ€y thûùa nhĂȘĂ„n rĂčçng: chuĂĄng ta khöng thĂŻĂ töÏn taĂ„i nĂŻĂ«u khöngcoĂĄ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o. ChĂȘĂ«t lĂ»ĂșĂ„ng cuöÄc söëng chuĂĄng ta phuĂ„thuöÄc vaĂąo taĂąi nĂčng cuĂŁa hoĂ„. VaĂą vĂČ khöng ai tûÄ nguyĂŻĂ„n, nĂŻn Ă iĂŻĂŹunaĂąy phuĂ„ thuöÄc vaĂąo chñnh baĂ„n. NĂŻĂ«u baĂ„n Ă aĂ€ tûùng coĂĄ nhûÀng giĂȘĂ«cmĂș laĂąm laĂ€nh Ă aĂ„o, thĂČ bĂȘy giĂșĂą ngay taĂ„i thĂșĂąi Ă iĂŻĂm naĂąy, ngay taĂ„i chößnaĂąy, baĂ„n haĂ€y thûÄc hiĂŻĂ„n giĂȘĂ«c mĂș Ă oĂĄ. ChuĂĄng töi cĂȘĂŹn baĂ„n.
NgĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o rĂȘĂ«t quan troĂ„ng vĂČ ba lyĂĄ do cĂș baĂŁn. Thûå nhĂȘĂ«t,hoĂ„ phaĂŁi chĂ”u traĂĄch nhiĂŻĂ„m vĂŻĂŹ tñnh hiĂŻĂ„u quaĂŁ cuĂŁa caĂĄc töà chûåc. SûÄthaĂąnh cöng hay thĂȘĂ«t baĂ„i cuĂŁa tĂȘĂ«t caĂŁ caĂĄc töà chûåc, duĂą laĂą à öÄi boĂĄngröĂ, nhoĂĄm hoaĂ„t à öÄng cöÄng à öÏng, nhoĂĄm laĂąm phim, hay caĂĄc nhaĂą saĂŁnxuĂȘĂ«t xe hĂși, Ă ĂŻĂŹu phuĂ„ thuöÄc vaĂąo taĂąi nĂčng cuĂŁa nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi dĂȘĂźnĂ ĂȘĂŹu. ThĂȘĂ„m chñ giaĂĄ cöà phiĂŻĂ«u tĂčng hay giaĂŁm cuĂ€ng tuĂąy thuöÄc vaĂąonhĂȘĂ„n xeĂĄt cuĂŁa cöng chuĂĄng vĂŻĂŹ khaĂŁ nĂčng cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o.
Thûå hai, trong nhûÀng nĂčm qua, nhiĂŻĂŹu biĂŻĂ«n à öÄng vaĂą thay à öĂiĂ aĂ€ cuöën tröi tĂȘĂ«t caĂŁ chuĂĄng ta. CuöÄc söëng cuĂŁa chuĂĄng ta cĂȘĂŹn nhûÀngngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o chĂł ra nhûÀng con Ă Ă»ĂșĂąng Ă ĂŻĂ chuĂĄng ta tiĂŻĂ«n bĂ»ĂșĂĄc.
Thûå ba, sûÄ liĂŻm chñnh cuĂŁa caĂĄc töà chûåc Ă ang laĂą möëi quan tĂȘmlĂșĂĄn cuĂŁa moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi. ThĂȘĂ„t khoĂĄ tĂ»ĂșĂŁng tĂ»ĂșĂ„ng Ă aĂ€ coĂĄ thĂșĂąi viĂŻĂ„c laĂąm ĂčnĂșĂŁ Wall Street chĂł dûÄa vaĂąo cam kĂŻĂ«t miĂŻĂ„ng giûÀa nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂąnöng vĂșĂĄi nhau (maĂ€i Ă ĂŻĂ«n khi Muriel Siebert mua Ă Ă»ĂșĂ„c möÄt chöß trongthĂ” trĂ»ĂșĂąng chûång khoaĂĄn New York, chĂł coĂĄ vaĂąi ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ coĂĄthĂŻĂ tham gia vaĂąo à öÄi nguĂ€ ĂșĂŁ Wall Street). VaĂąo nhûÀng nĂčm 1980,uy tñn cuĂŁa thĂ” trĂ»ĂșĂąng naĂąy bĂ” huĂŁy hoaĂ„i bĂșĂŁi nhûÀng töÄi phaĂ„m tûù giĂșĂĄivĂčn phoĂąng nhĂ» Ivan Boesky, Michael Milken vaĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc.Wall Street Ă aĂ€ bĂ” thiĂŻĂ„t haĂ„i nĂčĂ„ng nĂŻĂŹ trong nhûÀng nĂčm Ă ĂȘĂŹu thĂŻĂ« kyĂŁ21 do nhûÀng töĂng giaĂĄm à öëc Ă iĂŻĂŹu haĂąnh tham lam vaĂą traĂĄo trĂșĂŁ vĂȘĂźnnhĂȘĂ„n mûåc lĂ»Ășng cao ngĂȘĂ«t trong khi hoĂ„ quĂ”t nĂșĂ„ caĂĄc cöà à öng cuĂ€ngnhĂ» nhĂȘn viĂŻn cuĂŁa chñnh hoĂ„.
BĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu bĂčçng viĂŻĂ„c phaĂĄt hiĂŻĂ„n ban laĂ€nh Ă aĂ„o cuĂŁa tĂȘĂ„p Ă oaĂąn nĂčnglĂ»ĂșĂ„ng Enron thûÄc hiĂŻĂ„n viĂŻĂ„c khai khöëng söà saĂĄch, viĂŻĂ„c coĂĄ thĂŻĂ gĂȘy sûãngsöët ngay caĂŁ Al Capone, caĂŁ nĂ»ĂșĂĄc Ă aĂ€ chûång kiĂŻĂ«n nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nhĂ aĂ„o möÄt thĂșĂąi Ă Ă»ĂșĂ„c tön vinh bĂ” dĂȘĂźn à öÄ vĂșĂĄi coĂąng söë taĂĄm tûù nhaĂą riĂŻngcuĂŁa hoĂ„ trĂŻn truyĂŻĂŹn hĂČnh. Khöng lĂȘu sau Ă oĂĄ laĂą nhûÀng vuĂ„ bĂčĂŠt giûÀ vaĂąbuöÄc töÄi nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o cĂȘĂ«p cao cuĂŁa caĂĄc tĂȘĂ„p Ă oaĂąn TycoInternational, ImClone Systems vaĂą Adelphia Communications.Worldcom, Global Crossing cuĂ€ng nhĂ» nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc vöën dĂŽlaĂą ngöi sao saĂĄng cuĂŁa NĂŻĂŹn Kinh tĂŻĂ« MĂșĂĄi â giĂșĂą Ă ĂȘy phaĂŁi Ă i Ă ĂŻĂ«n chößphaĂĄ saĂŁn vĂČ nhûÀng gian lĂȘĂ„n taĂąi chñnh. Ngay lĂȘĂ„p tûåc, ngĂ»ĂșĂąi ta phaĂŁikĂŻu goĂ„i viĂŻĂ„c caĂŁi töà toaĂąn böÄ böÄ maĂĄy quaĂŁn lyĂĄ, nghiĂŻĂ„p vuĂ„ kĂŻĂ« toaĂĄn,viĂŻĂ„c tuyĂŻĂn duĂ„ng nhûÀng nhaĂą quaĂŁn trĂ” vaĂą caĂŁ kĂŻĂ« hoaĂ„ch nghĂł hĂ»ucuĂŁa nhĂȘn viĂŻn, cuĂ€ng nhĂ» yĂŻu cĂȘĂŹu phaĂŁi raĂą soaĂĄt laĂ„i caĂĄch ngĂ»ĂșĂąi MyĂ€laĂąm kinh doanh â kĂŻĂ tûù sau thĂșĂąi kyĂą ĂaĂ„i KhuĂŁng HoaĂŁng.
54 55
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O LAĂM CHUĂ HOAĂN CAĂNH
NhûÀng vuĂ„ bĂŻ böëi naĂąy thûÄc sûÄ aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng Ă ĂŻĂ«n danh tiĂŻĂ«ng cuĂŁachuĂĄng ta, nhûÀng chuyĂŻn gia Ă aĂąo taĂ„o nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o tĂ»Ășng lai tûùnhiĂŻĂŹu thĂȘĂ„p niĂŻn qua. CaĂĄc trĂ»ĂșĂąng daĂ„y hoĂ„c vĂŻĂŹ kinh doanh ngay lĂȘĂ„ptûåc Ă Ă»a vaĂąo chĂ»Ășng trĂČnh hoĂ„c trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p Enron vaĂą ImClone nhĂ»nhûÀng vñ duĂ„ minh hoĂ„a thûÄc tĂŻĂ« vaĂą tĂčng cĂ»ĂșĂąng caĂĄc khoĂĄa daĂ„y vĂŻĂŹĂ aĂ„o à ûåc trong kinh doanh. NhûÀng ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂ€ tûùng daĂ„y vĂŻĂŹ thuĂȘĂ„tlaĂ€nh Ă aĂ„o khöng khoĂŁi coĂĄ luĂĄc chaĂ„nh loĂąng tûÄ hoĂŁi laĂą liĂŻĂ„u hoĂ„ Ă aĂ€ boĂŁqua Ă iĂŻĂŹu gĂČ trong giaĂŁng daĂ„y khiĂŻĂ«n chñnh nhûÀng sinh viĂŻn Ă»u tuĂĄtrĂ»ĂșĂĄc Ă ĂȘy giĂșĂą quay laĂ„i chĂŻĂ« nhaĂ„o, thĂȘĂ„m chñ mĂła mai lyĂĄ thuyĂŻĂ«t nĂŻĂŹntaĂŁng laĂą phaĂŁi trung thûÄc vaĂą khöng gian döëi trong kinh doanh?
VaĂą sûÄ xuöëng cĂȘĂ«p trĂȘĂŹm troĂ„ng vĂŻĂŹ Ă aĂ„o à ûåc khöng chĂł dûùng laĂ„itrong möi trĂ»ĂșĂąng kinh doanh ĂșĂŁ MyĂ€. NhaĂą thĂșĂą ThiĂŻn ChuĂĄa giaĂĄo LaMaĂ€ ĂșĂŁ MyĂ€ cuĂ€ng coĂĄ nhûÀng vuĂ„ tai tiĂŻĂ«ng liĂŻn quan Ă ĂŻĂ«n trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„pmöÄt söë linh muĂ„c quĂȘĂ«y röëi treĂŁ em vaĂą thanh niĂŻn mĂșĂĄi lĂșĂĄn. BaĂŁn thĂȘnviĂŻĂ„c nhûÀng linh muĂ„c phaĂŁn böÄi laĂ„i giaĂĄo lyĂĄ vaĂą quĂȘĂ«y röëi treĂŁ em Ă aĂ€gĂȘy söëc cho dĂȘn chuĂĄng, nhĂ»ng chñnh viĂŻĂ„c nhûÀng nhĂȘn vĂȘĂ„t caocĂȘĂ«p trong hĂŻĂ„ thöëng nhaĂą thĂșĂą ThiĂŻn ChuĂĄa giaĂĄo La MaĂ€ bao biĂŻĂ„n, chegiĂȘĂ«u, thöng thĂ»ĂșĂąng bĂčçng caĂĄch chuyĂŻĂn nhûÀng linh muĂ„c nguy hiĂŻĂmnaĂąy Ă ĂŻĂ«n giaĂĄo phĂȘĂ„n mĂșĂĄi Ă ĂŻĂ röÏi hoĂ„ laĂ„i tiĂŻĂ«p tuĂ„c haĂąnh vi quĂȘĂ«y röëinhûÀng naĂ„n nhĂȘn khaĂĄc, mĂșĂĄi laĂąm cho cöng chuĂĄng phaĂŁi sûãng söëtnhĂȘĂ«t. DĂ»ĂșĂąng nhĂ» khöng coĂĄ nĂși naĂąo ĂșĂŁ MyĂ€ laĂą khöng coĂĄ nhûÀng bĂŻböëi tai tiĂŻĂ«ng, ngay caĂŁ ĂșĂŁ möÄt töà chûåc tön giaĂĄo nhĂ» Ivy League. NĂčm2002, nhĂȘn viĂŻn cuĂŁa ĂaĂ„i hoĂ„c Princeton Ă aĂ€ à öÄt nhĂȘĂ„p vaĂąo hĂŻĂ„ thöëngdûÀ liĂŻĂ„u thöng tin tuyĂŻĂn Ă ĂȘĂŹu vaĂąo cuĂŁa trĂ»ĂșĂąng ĂaĂ„i hoĂ„c Yale Ă ĂŻĂ lĂȘĂ«ycĂčĂŠp thöng tin, nhĂčçm nĂȘĂźng tay trĂŻn nhûÀng sinh viĂŻn xuĂȘĂ«t sĂčĂŠc tûùà öëi thuĂŁ.
CaĂĄc cĂș quan chñnh phuĂŁ cuĂ€ng khöng thoaĂĄt khoĂŁi nhûÀng vuĂ„ taitiĂŻĂ«ng. Cöng chuĂĄng thĂčĂŠc mĂčĂŠc CĂș quan TĂČnh baĂĄo Trung Ă»Ășng MyĂ€(CIA) Ă aĂ€ ĂșĂŁ Ă ĂȘu khi nhûÀng tĂŻn khuĂŁng böë chĂł sûã duĂ„ng visa hĂŻĂ«t haĂ„n
vĂȘĂźn coĂĄ thĂŻĂ hoĂ„c nhûÀng khoĂĄa huĂȘĂ«n luyĂŻĂ„n bay röÏi sau Ă oĂĄ tĂȘĂ«n cöngvaĂąo Trung tĂȘm ThĂ»Ășng maĂ„i ThĂŻĂ« giĂșĂĄi vaĂą caĂŁ LĂȘĂŹu NĂčm GoĂĄc? Hai Ă ĂčĂ„cvuĂ„ CIA nĂčçm vuĂąng haĂąng nĂčm trĂșĂąi ĂșĂŁ Moscow Ă ĂŻĂ laĂąm gĂČ? Ngay caĂŁCuĂ„c ĂiĂŻĂŹu tra LiĂŻn bang cuĂ€ng chĂčĂšng laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c gĂČ töët hĂșn. HoĂ„ cuĂ€ngthĂȘĂ«t baĂ„i trong viĂŻĂ„c ngĂčn chĂčĂ„n cuöÄc tĂȘĂ«n cöng khuĂŁng böë nĂčm 2001vaĂą nhûÀng bûåc thĂ» chûåa mĂȘĂŹm bĂŻĂ„nh than sau Ă oĂĄ, duĂą Ă aĂ€ tiĂŻĂ«n haĂąnhdo thaĂĄm trong möÄt thĂșĂąi gian daĂąi. ThĂȘĂ„m chñ, vaĂąo nĂčm 2002, coĂĄnguöÏn tin laĂą CuĂ„c ĂiĂŻĂŹu tra LiĂŻn bang Ă aĂ€ sûã duĂ„ng vaĂąi tĂŻn cĂ»ĂșĂĄp göëcBoston laĂąm chĂł Ă iĂŻĂm, thĂȘĂ„m chñ coĂąn bao che viĂŻĂ„c ñt nhĂȘĂ«t möÄt tĂŻntrong boĂ„n cheĂĄm giĂŻĂ«t à öëi thuĂŁ vaĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi vö töÄi phaĂŁi vaĂąo tuĂąthay chuĂĄng.
Chûång kiĂŻĂ«n, than khoĂĄc nhĂ»ng quan troĂ„ng laĂą chuĂĄng ta phaĂŁi laĂąmgĂČ? ChuĂĄng ta coĂĄ thĂŻĂ laĂąm gĂČ trong cöng viĂŻĂ„c vaĂą cuöÄc söëng cuĂŁa mĂČnh?NgaĂąy nay, Ă a söë chuĂĄng ta bĂȘĂ„n röÄn hĂșn vaĂą yĂŻu cĂȘĂŹu cao hĂșn so vĂșĂĄicaĂĄc thĂŻĂ« hĂŻĂ„ trĂ»ĂșĂĄc Ă ĂȘy. ĂiĂŻĂ„n thoaĂ„i di à öÄng vaĂą caĂĄc phĂ»Ășng tiĂŻĂ„n liĂŻnlaĂ„c trûÄc tiĂŻĂ«p Ă aĂ€ cöÄt chuĂĄng ta vaĂąo cöng sĂșĂŁ chĂčĂ„t hĂșn bao giĂșĂą hĂŻĂ«t,maĂŁi mĂŻ vĂșĂĄi möÄt thĂŻĂ« giĂșĂĄi cöng viĂŻĂ„c Ă ĂȘĂŹy biĂŻĂ«n à öÄng, mĂș höÏ, hößn loaĂ„nv.v⊠maĂą duĂą muöën hay khöng, chuĂĄng ta cuĂ€ng khöng thĂŻĂ naĂąo thoaĂĄtra Ă Ă»ĂșĂ„c. Chñnh nhûÀng aĂĄp lûÄc naĂąy Ă aĂ€ laĂąm nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi muöën Ă ĂșngiaĂŁn hoĂĄa cuöÄc söëng cuĂŁa mĂČnh. ĂĂŻĂ giaĂŁi quyĂŻĂ«t nhûÀng khoĂĄ nhĂčn cuĂŁachñnh mĂČnh, chĂ»a noĂĄi Ă ĂŻĂ«n cuĂŁa xaĂ€ höÄi, chuĂĄng ta phaĂŁi nĂčĂŠm roĂ€ tĂČnhhĂČnh bĂčçng caĂĄch xem xeĂĄt thĂȘĂ„t kyĂ€ vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ. ĂiĂŻĂŹu naĂąy thĂȘĂ„t khöng dĂŻĂźdaĂąng chuĂĄt naĂąo vĂČ nhĂČn thĂȘĂ«y vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ xung quanh ta cuĂ€ng giöëngnhĂ» caĂĄ nhĂČn nĂ»ĂșĂĄc vĂȘĂ„y.
MoĂ„i sûÄ vĂȘĂ„t Ă ĂŻĂŹu chuyĂŻĂn à öÄng. LiĂŻn kĂŻĂ«t vaĂą saĂĄp nhĂȘĂ„p, chñnh saĂĄchphaĂĄ giaĂĄ, cöng nghĂŻĂ„ thöng tin, vaĂą caĂ„nh tranh quöëc tĂŻĂ« laĂąm thay à öĂicaĂĄch ngĂ»ĂșĂąi MyĂ€ laĂąm kinh doanh. NhĂȘn khĂȘĂu thay à öĂi, nhu cĂȘĂŹu cuĂŁangĂ»ĂșĂąi tiĂŻu duĂąng leo thang vaĂą nhûÀng nhu cĂȘĂŹu mĂșĂĄi xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n laĂąmthay à öĂi caĂŁ thĂ»Ășng trĂ»ĂșĂąng. SûÄ thay à öĂi cĂȘĂ«u truĂĄc caĂĄc ngaĂąnh cöng
56 57
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O LAĂM CHUĂ HOAĂN CAĂNH
nghiĂŻĂ„p, caĂĄc chiĂŻĂ«n lĂ»ĂșĂ„c liĂŻn minh mĂșĂĄi, nhûÀng cöng nghĂŻĂ„, phĂ»Ășngthûåc mĂșĂĄi vaĂą caĂŁ sûÄ biĂŻĂ«n à öĂi khöng ngûùng cuĂŁa thĂ” trĂ»ĂșĂąng cöà phiĂŻĂ«ucuĂ€ng thay à öĂi caĂĄch chuĂĄng ta kinh doanh. CaĂ„nh tranh tĂčng, liĂŻnlaĂ„c trûÄc tiĂŻĂ«p phaĂĄt triĂŻĂn, caĂŁ thĂŻĂ« giĂșĂĄi ngaĂąy caĂąng coĂĄ xu hĂ»ĂșĂĄng ruĂĄtvaĂąo möÄt ngöi laĂąng toaĂąn cĂȘĂŹu röÄng lĂșĂĄn, à öÏng nghĂŽa vĂșĂĄi thĂ” trĂ»ĂșĂąngtûÄ do hĂșn ĂșĂŁ khĂčĂŠp moĂ„i nĂși trĂŻn haĂąnh tinh, kĂŻĂ caĂŁ Trung Quöëc vaĂąCuba, cuĂ€ng nhĂ» viĂŻĂ„c LiĂŻn minh chĂȘu Ău chñnh thûåc ra Ă ĂșĂąi, tĂȘĂ«t caĂŁĂ aĂ€ laĂąm thay à öĂi caĂĄch ngĂ»ĂșĂąi MyĂ€ à öëi phoĂĄ vĂșĂĄi thĂŻĂ« giĂșĂĄi vaĂą caĂŁ caĂĄchthĂŻĂ« giĂșĂĄi à öëi phoĂĄ vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi MyĂ€.
BĂȘĂ«t chĂȘĂ«p sûÄ suy giaĂŁm cuĂŁa NĂŻĂŹn Kinh tĂŻĂ« MĂșĂĄi, nhûÀng doanh nghiĂŻĂ„pnhoĂŁ hoaĂ„t à öÄng töët giĂșĂą Ă ĂȘy taĂ„o ra nhiĂŻĂŹu viĂŻĂ„c laĂąm hĂșn caĂŁ nhûÀngngaĂąnh cöng nghiĂŻĂ„p truyĂŻĂŹn thöëng khöĂng löÏ. LiĂŻn minh vaĂą saĂĄp nhĂȘĂ„pdoanh nghiĂŻĂ„p tiĂŻĂ«p tuĂ„c taĂ„o nĂŻn nhûÀng siĂŻu tĂȘĂ„p Ă oaĂąn mang Ă ĂŻĂ«nlĂșĂ„i nhuĂȘĂ„n nhanh choĂĄng cho caĂĄc öng chuĂŁ mĂșĂĄi nhĂ»ng à öÏng thĂșĂąicuĂ€ng khiĂŻĂ«n cho nhiĂŻĂŹu cöng nhĂȘn phaĂŁi thĂȘĂ«t nghiĂŻĂ„p hĂșn khi viĂŻĂ„csaĂĄp nhĂȘĂ„p cuĂ€ng coĂĄ nghĂŽa laĂą bĂ” giaĂŁm biĂŻn chĂŻĂ«. Ba kĂŻnh truyĂŻĂŹn hĂČnhtruyĂŻĂŹn thöëng lĂșĂĄn nhĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n nay Ă Ă»ĂșĂ„c sĂșĂŁ hûÀu vaĂą Ă iĂŻĂŹu haĂąnh bĂșĂŁinhûÀng tĂȘĂ„p Ă oaĂąn lĂșĂĄn hĂșn vaĂą caĂŁ ba tĂȘĂ„p Ă oaĂąn naĂąy Ă ang tranh nhauĂ ĂŻĂ giaĂąnh vĂ” trñ à ûång Ă ĂȘĂŹu trong ngaĂąnh cöng nghiĂŻĂ„p vöën ngaĂąy caĂąngxuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n nhiĂŻĂŹu à öëi thuĂŁ nhĂ» Fox, UPN, WB vaĂą caĂŁ kĂŻnh truyĂŻĂŹn hĂČnhcaĂĄp rĂȘĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c chuöÄng laĂą HBO. ĂĂȘĂŹu video kyĂ€ thuĂȘĂ„t söë cho pheĂĄpngĂ»ĂșĂąi xem boĂŁ qua caĂĄc chĂ»Ășng trĂČnh quaĂŁng caĂĄo thĂ»Ășng maĂ„i Ă angĂ e doĂ„a Ă ĂŻĂ«n sûÄ töÏn taĂ„i cuĂŁa caĂĄc kĂŻnh truyĂŻĂŹn hĂČnh quaĂŁng caĂĄo.
Chñnh saĂĄch phaĂĄ giaĂĄ Ă aĂ€ thay à öĂi ngaĂąnh cöng nghiĂŻĂ„p haĂąng khöngmaĂ€i maĂ€i, laĂąm xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n nhûÀng haĂ€ng haĂąng khöng giaĂĄ reĂŁ vaĂą khiĂŻĂ«ncho Pan Am cuĂąng vĂșĂĄi nhiĂŻĂŹu haĂ€ng haĂąng khöng lĂșĂĄn khaĂĄc phaĂŁi phaĂĄsaĂŁn. NhĂ»ng viĂŻĂ„c nhûÀng chiĂŻĂ«c maĂĄy bay trĂșĂŁ thaĂąnh traĂĄi bom tĂȘĂ«n biĂŻĂ«tbay trong vuĂ„ tĂȘĂ«n cöng khuĂŁng böë nĂčm 2001 laĂą möÄt cuĂĄ Ă aĂĄnh trĂșĂąigiaĂĄng vaĂąo ngaĂąnh cöng nghiĂŻĂ„p naĂąy, cuĂ€ng nhĂ» viĂŻĂ„c aĂĄp duĂ„ng chĂŻĂ«
à öÄ haĂą khĂčĂŠc nhĂčçm thĂčĂŠt chĂčĂ„t thuĂŁ tuĂ„c an ninh tûù Ă oĂĄ Ă aĂ€ laĂąm chongaĂąnh haĂąng khöng mĂȘĂ«t khaĂĄch hĂșn bao giĂșĂą hĂŻĂ«t.
TĂČnh hĂČnh dĂȘn söë giaĂą Ă i Ă aĂ€ laĂąm nĂŻĂŹn kinh tĂŻĂ«, thûÄc chĂȘĂ«t caĂŁ vĂčnhoĂĄa MyĂ€, thay à öĂi, theo chiĂŻĂŹu hĂ»ĂșĂĄng mĂșĂĄi bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu Ă Ă»ĂșĂ„c nhĂȘĂ„n ra.GiĂșĂĄi thĂ»Ășng nhĂȘn MyĂ€ Ă aĂ€ coĂĄ thĂșĂąi tung hoaĂąnh khöng chĂł ĂșĂŁ thĂ”trĂ»ĂșĂąng MyĂ€ maĂą coĂąn ĂșĂŁ nhiĂŻĂŹu thĂ” trĂ»ĂșĂąng chĂȘu Ău khaĂĄc. NgaĂąy nayngaĂąnh xuĂȘĂ«t baĂŁn vaĂą möÄt söë lĂŽnh vûÄc khaĂĄc ĂșĂŁ MyĂ€ laĂ„i phĂȘĂŹn lĂșĂĄn thuöÄcsĂșĂŁ hûÀu cuĂŁa caĂĄc öng chuĂŁ Ă ĂŻĂ«n tûù chĂȘu Ău, vaĂą xu hĂ»ĂșĂĄng naĂąy coĂĄ veĂŁtiĂŻĂ«p tuĂ„c phaĂĄt triĂŻĂn khi LiĂŻn minh chĂȘu Ău bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu xĂȘy dûÄng möÄtsĂȘn chĂși chung. CaĂĄc quöëc gia chĂȘu Ău seĂ€ tĂčng cĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p taĂĄc kinhdoanh vĂșĂĄi nhau qua viĂŻĂ„c baĂ€i boĂŁ raĂąo caĂŁn thĂ»Ășng maĂ„i trong khuvûÄc vaĂą tĂčng cĂ»ĂșĂąng sûã duĂ„ng à öÏng tiĂŻĂŹn chung chĂȘu Ău, à öÏng Euro.Tûù vĂ” thĂŻĂ« à öÄc tön, Wall Street giĂșĂą Ă ĂȘy trĂșĂŁ thaĂąnh möÄt trong rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹuthĂ” trĂ»ĂșĂąng taĂąi chñnh, vaĂą cuĂ€ng chĂ”u aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng cuĂŁa nhûÀng taĂĄc à öÄngkhöng lĂ»ĂșĂąng tûù nhaĂą Ă ĂȘĂŹu tĂ» nĂ»ĂșĂĄc ngoaĂąi, biĂŻĂ«n à öÄng vĂŻĂŹ tiĂŻĂŹn tĂŻĂ„, caĂĄcchĂ»Ășng trĂČnh vi tñnh vaĂą caĂŁ tûù cöng chuĂĄng MyĂ€ khöng coĂąn mĂȘĂ«y tintĂ»ĂșĂŁng vaĂąo nhûÀng gĂČ Wall Street noĂĄi vaĂą laĂąm nûÀa. VaĂą nhĂ» thĂŻĂ«, giĂșùà ĂȘy Trung Quöëc seĂ€ tiĂŻĂ«p tuĂ„c trĂșĂŁ thaĂąnh möÄt thĂ” trĂ»ĂșĂąng beĂĄo bĂșĂŁ nhĂȘĂ«ttrĂŻn thĂŻĂ« giĂșĂĄi.
TrĂȘĂ„t tûÄ kinh tĂŻĂ« mĂșĂĄi Ă aĂŁo löÄn tĂșĂĄi mûåc ngĂ»ĂșĂąi ta khöng thĂŻĂ mai mĂłanoĂĄ hĂșn Ă Ă»ĂșĂ„c nûÀa, chĂł coĂĄ thĂŻĂ hĂČnh dung noĂĄ theo lĂșĂąi cuĂŁa möÄt nhaĂąphĂȘn tñch taĂąi chñnh cuĂŁa haĂ€ng Salomon Smith Barney, JuliusMaldutis, phaĂĄt biĂŻĂu vĂŻĂŹ tĂČnh hĂČnh hößn loaĂ„n cuĂŁa möi trĂ»ĂșĂąng kinhdoanh, âTheo nguöÏn Ă aĂĄng tin cĂȘĂ„y, Delta Ă ang chuĂȘĂn bĂ” muaEastern, Eastern thĂČ laĂ„i mua Pan Am. CoĂąn Pan Am thĂČ Ă ang theoĂ uöĂi Ă ĂŻĂ mua United vĂČ Ă ang nĂčĂŠm trong tay tĂȘĂ«t caĂŁ cöà phĂȘĂŹn cuĂŁaUnited. VaĂą Bob Crandall sau thĂșĂąi gian im hĂși lĂčĂ„ng tiĂŻĂ«ng cuĂ€ng Ă angchuĂȘĂn bĂ” hĂșĂ„p à öÏng thĂȘĂŹu toaĂąn böÄ ngaĂąnh haĂąng khöng sau khi baĂąnbaĂ„c xong vĂșĂĄi nhûÀng nhaĂą cöë vĂȘĂ«n. NgoaĂąi ra, trong cuöÄc noĂĄi chuyĂŻĂ„n
58 59
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O LAĂM CHUĂ HOAĂN CAĂNH
vĂșĂĄi töi saĂĄng nay, Frank Lorenzo khĂčĂšng Ă Ă”nh hai muĂ„c tiĂŻu kĂŻĂ« tiĂŻĂ«plaĂą Peru vaĂą Bolivia, vĂșĂĄi yĂĄ Ă Ă”nh seĂ€ saĂĄp nhĂȘĂ„p chuĂĄng laĂ„i thaĂąnh Ă Ă»ĂșĂąngbay giaĂĄ reĂŁ Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn. Hai trong söë nhûÀng haĂ€ng haĂąng khöng noĂĄi trĂŻnĂ aĂ€ bĂ” khai tûã, caĂąng khĂčĂšng Ă Ă”nh quan Ă iĂŻĂm naĂąyâ.
ThĂŻĂ« giĂșĂĄi kinh doanh Ă aĂ€ traĂŁi qua muön vaĂąn thay à öĂi trong vaĂąithĂȘĂ„p niĂŻn vûùa qua. ChuĂĄng ta hĂčĂšn coĂąn nhĂșĂĄ lĂșĂąi tiĂŻn Ă oaĂĄn Ă aĂ€ tûùnggĂȘy phĂȘĂźn nöÄ cuĂŁa nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi theo thuyĂŻĂ«t vĂ” lai caĂĄch Ă ĂȘy 30 nĂčm.Cho duĂą lĂșĂąi tiĂŻn Ă oaĂĄn coĂĄ roĂ€ raĂąng Ă ĂŻĂ«n mĂȘĂ«y cuĂ€ng khöng ai coĂĄ thĂŻĂhĂČnh dung ra nöĂi taĂĄc à öÄng maĂ„nh meĂ€ cuĂŁa NhĂȘĂ„t BaĂŁn, duĂą chĂł ĂșĂŁ möÄtthĂșĂąi Ă iĂŻĂm naĂąo Ă oĂĄ, Ă ĂŻĂ«n nĂŻĂŹn kinh tĂŻĂ« MyĂ€ nhĂ» vĂȘĂ„y. PhĂȘĂŹn lĂșĂĄn thĂȘĂ„pniĂŻn 80, NhĂȘĂ„t BaĂŁn, möÄt Ă ĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc göÏm nhiĂŻĂŹu Ă aĂŁo nhoĂŁ, xa xöi, à öngĂ uĂĄc, khöng coĂĄ möÄt nguöÏn taĂąi nguyĂŻn cĂș baĂŁn naĂąo, bĂ” taĂąn phaĂĄ nĂčĂ„ngnĂŻĂŹ bĂșĂŁi ChiĂŻĂ«n tranh ThĂŻĂ« giĂșĂĄi thûå II vaĂą tûùng chĂł chuyĂŻn buön baĂĄnnhûÀng à öÏ taĂ„p nhaĂ„p, Ă aĂ€ khiĂŻĂ«n MyĂ€ lĂȘm vaĂąo cĂčn bĂŻĂ„nh khuĂŁng hoaĂŁngtĂȘm lyĂĄ. ChuĂĄng ta bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu nghi ngĂșĂą nhûÀng bñ quyĂŻĂ«t khoaĂĄc laĂĄc, vĂŻĂŹsûÄ tûÄ tin chuĂĄng ta laĂą quöëc gia saĂĄng taĂ„o nhĂȘĂ«t haĂąnh tinh, nĂși saĂŁnsinh ra nhûÀng nhĂȘn taĂąi nhĂ» Edison, Ford, vaĂą nghi ngĂșĂą caĂŁ nhûÀngthaĂąnh quaĂŁ kinh doanh vang döÄi nhĂȘĂ«t cuĂŁa chuĂĄng ta. Tûùng coĂĄ thĂșĂąichuĂĄng ta coĂĄ caĂŁm giaĂĄc laĂą ngĂ»ĂșĂąi NhĂȘĂ„t laĂąm caĂĄi gĂČ cuĂ€ng coĂĄ veĂŁ hayhĂșn chuĂĄng ta, tûù viĂŻĂ„c thiĂŻĂ«t kĂŻĂ« mĂȘĂźu xe Ă eĂ„p Ă eĂ€ Ă ĂŻĂ«n viĂŻĂ„c caĂŁi tiĂŻĂ«nchĂȘĂ«t lĂ»ĂșĂ„ng. NgĂ»ĂșĂąi NhĂȘĂ„t sĂșĂĄm vĂ»ĂșĂ„t qua chuĂĄng ta vĂŻĂŹ viĂŻĂ„c saĂŁn xuĂȘĂ«tvaĂą tiĂŻĂ«p thĂ” nhûÀng thûå maĂą trĂ»ĂșĂĄc Ă ĂȘy chuĂĄng ta vĂȘĂźn xem laĂą mĂčĂ„t haĂąngĂ ĂčĂ„c trĂ»ng cuĂŁa MyĂ€, khöng chĂł xe hĂși, tivi, maĂą thĂȘĂ„m chñ caĂŁ sĂčĂŠt theĂĄp.ChuĂĄng ta phaĂĄt minh ra Ă ĂȘĂŹu maĂĄy video (VCR) vaĂą cuĂ€ng laĂą quöëc giatiĂŻu thuĂ„ mĂčĂ„t haĂąng naĂąy nhiĂŻĂŹu nhĂȘĂ«t trĂŻn thĂŻĂ« giĂșĂĄi, nhĂ»ng phĂȘĂŹn lĂșĂĄnchuĂĄng Ă Ă»ĂșĂ„c saĂŁn xuĂȘĂ«t vaĂą phĂȘn phöëi bĂșĂŁi NhĂȘĂ„t BaĂŁn vaĂą HaĂąn Quöëc.
SûÄ suy thoaĂĄi kinh tĂŻĂ« trĂȘĂŹm troĂ„ng cuĂŁa NhĂȘĂ„t BaĂŁn, vaĂą viĂŻĂ„c caĂĄc cöngty MyĂ€ ûång duĂ„ng thaĂąnh cöng phĂ»Ășng phaĂĄp kinh doanh cuĂŁa hoĂ„ laĂąmchuĂĄng ta phĂȘĂŹn naĂąo quĂŻn Ă i caĂŁm giaĂĄc xĂȘĂ«u höà vĂČ bĂ” NhĂȘĂ„t BaĂŁn qua
mĂčĂ„t. ĂiĂŻĂŹu Ă oĂĄ coĂĄ nghĂŽa laĂą ngaĂąnh cöng nghiĂŻĂ„p saĂŁn xuĂȘĂ«t ö tö cuĂŁaMyĂ€ tiĂŻĂ«p tuĂ„c chiĂŻĂ«n Ă ĂȘĂ«u Ă ĂŻĂŹ töÏn taĂ„i. VaĂą ngay khi möëi Ă e doĂ„a Ă ĂŻĂ«n tûùNhĂȘĂ„t BaĂŁn taĂ„m thĂșĂąi luĂąi xa, chuĂĄng ta laĂ„i phaĂŁi à öëi diĂŻĂ„n vĂșĂĄi bĂčçngchûång mĂșĂĄi Ă aĂĄng lo khöng keĂĄm rĂčçng chuĂĄng ta Ă ang mĂȘĂ«t dĂȘĂŹn aĂŁnhhĂ»ĂșĂŁng Ă ĂŻĂ«n nĂŻĂŹn kinh tĂŻĂ« toaĂąn cĂȘĂŹu.
BĂčçng chûång laĂą, cho Ă ĂŻĂ«n nĂčm 2002, hĂșn 90% gia Ă ĂČnh MyĂ€ sĂșĂŁhûÀu Ă ĂȘĂŹu maĂĄy video nhĂ»ng ngaĂąnh saĂŁn xuĂȘĂ«t cöng nghiĂŻĂ„p bĂčng tûùvĂȘĂźn à ûång trĂŻn bĂșĂą vûÄc diĂŻĂ„t vong do töëc à öÄ phaĂĄt triĂŻĂn cuĂŁa ngaĂąnhvideo kyĂ€ thuĂȘĂ„t söë, hay coĂąn goĂ„i laĂą DVD. ChĂł trong voĂąng 5 nĂčm,DVD Ă aĂ€ thĂȘm nhĂȘĂ„p vaĂąo hĂșn 30 triĂŻĂ„u höÄ gia Ă ĂČnh vaĂą chiĂŻĂ«m hĂșnphĂȘn nûãa thĂ” trĂ»ĂșĂąng phim aĂŁnh trĂ” giaĂĄ 12 tyĂŁ à ö la MyĂ€, chuĂŁ yĂŻĂ«u laĂądo Trung Quöëc bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu baĂĄn Ă ĂȘĂŹu DVD giaĂĄ reĂŁ, chĂȘĂ«m dûåt thĂșĂąi kyùà öÄc quyĂŻĂŹn cuĂŁa NhĂȘĂ„t BaĂŁn.
ĂĂ thĂŻĂ kyĂŁ 21, khöng thĂŻĂ naĂąo Ă oaĂĄn trĂ»ĂșĂĄc Ă Ă»ĂșĂ„c quöëc gia naĂąo seĂ€gĂȘy cuĂĄ söëc kinh tĂŻĂ« tiĂŻĂ«p theo trĂŻn thĂŻĂ« giĂșĂĄi. Ăûåc laĂą möÄt thĂ” trĂ»ĂșĂąnglĂșĂĄn, Trung Quöëc thĂȘĂ„m chñ coĂąn lĂșĂĄn hĂșn, vaĂą khöng ai coĂĄ thĂŻĂ Ă oaĂĄnchĂčĂŠc taĂĄc à öÄng cuĂŁa viĂŻĂ„c mĂșĂŁ röÄng vaĂą hĂșĂ„p taĂĄc LiĂŻn minh chĂȘu Ău seĂ€aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo Ă ĂŻĂ«n nĂŻĂŹn kinh tĂŻĂ« thĂŻĂ« giĂșĂĄi, Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t laĂą nĂŻĂ«utöëc à öÄ phaĂĄt triĂŻĂn kinh tĂŻĂ« MyĂ€ vĂȘĂźn chĂȘĂ„m nhĂ» nhiĂŻĂŹu kinh tĂŻĂ« gia dûÄbaĂĄo. ChĂ»a kĂŻĂ aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng cuĂŁa Trung Ăöng, sau gĂȘĂŹn 20 nĂčm tinrĂčçng hoĂąa bĂČnh Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c lĂȘĂ„p laĂ„i ĂșĂŁ Trung Ăöng, caĂŁ thĂŻĂ giĂșĂĄi laĂ„i phaĂŁikinh ngaĂ„c vĂČ sûÄ xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n hĂČnh thûåc baĂ„o lûÄc Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t theo kiĂŻĂuHöÏi giaĂĄo, sûã duĂ„ng nhûÀng cöng nghĂŻĂ„ hiĂŻĂ„n Ă aĂ„i chĂł nhĂčĂŠm vaĂąo phĂ»ĂșngTĂȘy, vaĂą Ă e doĂ„a nghiĂŻĂ„m troĂ„ng Ă ĂŻĂ«n sûÄ öĂn Ă Ă”nh kinh tĂŻĂ« toaĂąn cĂȘĂŹu.
CaĂĄch Ă ĂȘy 200 nĂčm, khi nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi lĂȘĂ„p quöëc thaĂŁo ra HiĂŻĂ«nphaĂĄp ĂșĂŁ Philadelphia, dĂȘn söë MyĂ€ chĂł laĂą 3 triĂŻĂ„u ngĂ»ĂșĂąi, maĂą Ă aĂ€ coĂĄsaĂĄu ngĂ»ĂșĂąi trong söë nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi soaĂ„n thaĂŁo HiĂŻĂ«n phaĂĄp laĂą nhûÀngnhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o tĂȘĂŹm cĂșĂ€ thĂŻĂ« giĂșĂĄi. Washington, Jefferson, Hamilton,Madison, Adams vaĂą Franklin Ă aĂ€ taĂ„o ra nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€. NgaĂąy nay, dĂȘn
60 61
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O LAĂM CHUĂ HOAĂN CAĂNH
söë MyĂ€ laĂą 288 triĂŻĂ„u, vĂȘĂ„y maĂą mößi 4 nĂčm, taĂ„i sao chuĂĄng ta laĂ„i khöngthĂŻĂ tĂČm ra Ă Ă»ĂșĂ„c ñt nhĂȘĂ«t hai ûång viĂŻn xûång Ă aĂĄng cho cĂș quan quyĂŻĂŹnlûÄc töëi cao.
ĂiĂŻĂŹu gĂČ Ă aĂ€ xaĂŁy ra?
ThĂŻĂ« kyĂŁ 18, nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€ vang danh nhĂșĂą nhûÀng thiĂŻn taĂąi, thĂŻĂ« kyĂŁ 19nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€ raĂ„ng danh vĂČ nhûÀng nhaĂą phiĂŻu lĂ»u, doanh nhĂȘn, nhaĂąphaĂĄt minh, nhaĂą khoa hoĂ„c, nhaĂą vĂčn, vaĂą caĂŁ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi khöĂng löÏà aĂ€ taĂ„o ra caĂĄc cuöÄc caĂĄch maĂ„ng cöng nghiĂŻĂ„p, nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi khai phaĂĄmiĂŻĂŹn TĂȘy hoang daĂ€, nhûÀng nhaĂą vĂčn mang Ă ĂŻĂ«n cho chuĂĄng ta Ă Ă”nhnghĂŽa vĂŻĂŹ möÄt quöëc gia vaĂą vĂŻĂŹ möÄt dĂȘn töÄc. Thomas Edison, EliWhitney, Alexander Graham Bell, Lewis vaĂą Clark, Hawthorne,Melville, Dickinson, Whitman vaĂą caĂŁ Twain, nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi naĂąy vĂșĂĄitĂȘĂŹm nhĂČn khoaĂĄng Ă aĂ„t Ă aĂ€ dûÄng xĂȘy nĂŻn nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€.
ThĂŻĂ« kyĂŁ 20, nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€ bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu Ă Ă»ĂșĂ„c xĂȘy dûÄng trĂŻn nĂŻĂŹn taĂŁng thĂŻĂ«kyĂŁ 19, nhĂ»ng coĂĄ Ă iĂŻĂŹu gĂČ Ă oĂĄ Ă aĂ€ Ă i lĂŻĂ„ch hĂ»ĂșĂĄng. Sau ChiĂŻĂ«n tranhThĂŻĂ« giĂșĂĄi thûå II, nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c biĂŻĂ«t Ă ĂŻĂ«n vĂșĂĄi nhûÀng quan chûåc nhaĂąnĂ»ĂșĂĄc vaĂą nhaĂą quaĂŁn lyĂĄ, nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi thuöÄc vĂŻĂŹ töà chûåc, nhûÀng keĂŁlûùa Ă aĂŁo, Ă aĂ€ laĂąm thay à öĂi â vaĂą thĂȘĂ„m chñ coĂĄ trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p huĂŁy hoaĂ„i ânhûÀng töà chûåc cuĂŁa MyĂ€ trong caĂŁ hai lĂŽnh vûÄc tĂ» vaĂą cöng.
CuĂ€ng coĂĄ vaĂąi Ă iĂŻĂm saĂĄng, vñ duĂ„ nhĂ» phong traĂąo Ă oĂąi quyĂŻĂŹn tûÄ docaĂĄ nhĂȘn vaĂą nhûÀng thaĂąnh cöng vĂ»ĂșĂ„t bĂȘĂ„c cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi MyĂ€ vĂŻĂŹ mĂčĂ„t khoahoĂ„c vaĂą kyĂ€ thuĂȘĂ„t. NöĂi lĂŻn tûù ChiĂŻĂ«n tranh ThĂŻĂ« giĂșĂĄi thûå II laĂą quöëcgia huĂąng maĂ„nh vaĂą giaĂąu coĂĄ nhĂȘĂ«t trĂŻn thĂŻĂ« giĂșĂĄi, nhĂ»ng vaĂąo giûÀanhûÀng nĂčm 70, nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€ Ă aĂ€ Ă aĂĄnh mĂȘĂ«t vĂ” thĂŻĂ« cuĂŁa mĂČnh. ChuĂĄng takhöng giûÀ Ă Ă»ĂșĂ„c vĂ” thĂŻĂ« vĂČ chuĂĄng ta laĂ„c hĂ»ĂșĂĄng. ChuĂĄng ta Ă aĂ€ quĂŻnmĂȘĂ«t sûå mĂŻĂ„nh cuĂŁa mĂČnh.
CuöÄc nöĂi loaĂ„n vaĂąo thĂȘĂ„p niĂŻn 60, tiĂŻĂ«p theo laĂą ThĂȘĂ„p kyĂŁ CaĂĄi töi,röÏi thĂŻĂ« hĂŻĂ„ Yuppie cuĂŁa nhûÀng nĂčm 80, vaĂą sûÄ phaĂĄt triĂŻĂn triĂŻĂ«t lyĂĄ biĂŻĂ„n
minh cho loĂąng tham cuĂŁa Gordon Gekko ĂșĂŁ phöë Wall â tĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀngĂ iĂŻĂŹu naĂąy laĂą hĂȘĂ„u quaĂŁ sai lĂȘĂŹm cuĂŁa nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi töà chûåc. Khi nhĂȘĂ„nthĂȘĂ«y nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o khöng coĂĄ traĂĄi tim vaĂą trñ oĂĄc, dĂ»ĂșĂąng nhĂ»nhiĂŻĂŹu cöng dĂȘn MyĂ€ Ă aĂ€ bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu ly khai khoĂŁi cöng à öÏng vaĂą ly khailĂȘĂźn nhau.
ĂĂ thĂȘĂ„p niĂŻn 60, trong khi coĂĄ nhûÀng sûÄ kiĂŻĂ„n quan troĂ„ng Ă oĂĄnggoĂĄp tñch cûÄc cho quöëc gia nhĂ» phong traĂąo Ă oĂąi quyĂŻĂŹn tûÄ do caĂĄ nhĂȘnvaĂą phong traĂąo nûÀ quyĂŻĂŹn, vĂȘĂźn coĂĄ nhiĂŻĂŹu phong traĂąo Ă Ă»ĂșĂ„c xem laĂąbĂ»ĂșĂĄc à öÄt phaĂĄ nhĂ»ng thûÄc ra laĂ„i laĂą nhûÀng bĂ»ĂșĂĄc luĂąi. ChuĂĄng ta noĂĄivĂŻĂŹ tûÄ do vaĂą dĂȘn chuĂŁ, nhĂ»ng chuĂĄng ta laĂ„i quaĂŁn lyĂĄ bĂčçng cĂȘĂ«p pheĂĄpvaĂą haĂąng raĂąo chñnh phuĂŁ. DĂ»ĂșĂąng nhĂ» ngĂ»ĂșĂąi ta khöng coĂąn chuĂĄ yĂĄnhiĂŻĂŹu Ă ĂŻĂ«n nhûÀng yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng mĂșĂĄi bĂčçng cöng thûåc vaĂą khĂȘĂu hiĂŻĂ„u. HaibĂȘĂ„c thĂȘĂŹy Abraham Maslow vaĂą Carl Rogers Ă aĂ€ tûùng baĂŁo chuĂĄng tacoĂĄ thĂŻĂ taĂ„o ra cuöÄc söëng cuĂŁa mĂČnh, vaĂą chuĂĄng ta Ă aĂ€ laĂąm Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ,nhĂ»ng mößi ngĂ»ĂșĂąi laĂąm theo mößi caĂĄch riĂŻng cuĂŁa mĂČnh.
XaĂ€ höÄi MyĂ€ luön coĂĄ mĂȘu thuĂȘĂźn giûÀa möÄt bĂŻn laĂą quyĂŻĂŹn tûÄ do caĂĄnhĂȘn vaĂą möÄt bĂŻn laĂą tñnh cöÄng à öÏng. Trong khi chuĂĄng ta yĂŻu mĂŻĂ«nvaĂą ngĂ»ĂșĂ€ng möÄ John Wayne tûÄ mĂČnh thoaĂĄt ra trong nhûÀng caĂŁnhphim haĂąnh à öÄng vĂșĂĄi chĂł möÄt con ngûÄa vaĂą khĂȘĂu suĂĄng trĂ»ĂșĂąng thĂČchuĂĄng ta cuĂ€ng hiĂŻĂu rĂčçng möÄt toa taĂąu khöng thĂŻĂ naĂąo tûÄ noĂĄ Ă i quaĂ Ă»ĂșĂ„c caĂĄnh à öÏng nĂŻĂ«u khöng nöëi vĂșĂĄi Ă ĂȘĂŹu taĂąu. SûÄ mĂȘu thuĂȘĂźn Ă oĂĄngaĂąy nay caĂąng luĂĄc caĂąng cĂčng thĂčĂšng hĂșn bao giĂșĂą hĂŻĂ«t. BĂȘĂ«t cûå khinaĂąo tûÄ do caĂĄ nhĂȘn khöng gĂčĂŠn liĂŻĂŹn quyĂŻĂŹn cöng dĂȘn thĂČ caĂąng coĂĄ ñttiĂŻĂ«ng noĂĄi chung, vaĂą tĂČnh hĂČnh caĂąng xĂȘĂ«u Ă i.
NhûÀng ngĂ»ĂșĂąi lĂȘĂ„p nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€ Ă ĂčĂ„t nĂŻĂŹn taĂŁng HiĂŻĂ«n phaĂĄp dûÄa trĂŻngiaĂŁ Ă Ă”nh töÏn taĂ„i möÄt nĂŻĂŹn taĂŁng Ă aĂ„o à ûåc chung trong cöÄng à öÏng.James Madison tûùng viĂŻĂ«t, âMöÄt cöÄng à öÏng töët⊠phuĂĄc lĂșĂ„i thûÄc sûÄcho moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi⊠chñnh laĂą muĂ„c à ñch cao caĂŁ cĂȘĂŹn phaĂŁi theo Ă uöĂi.â
62 63
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O LAĂM CHUĂ HOAĂN CAĂNH
ThĂŻĂ« nhĂ»ng Ă ĂȘĂŹu thĂȘĂ„p niĂŻn 20, khi Calvin Coolidge phaĂĄt biĂŻĂu,âKinh doanh kiĂŻĂu MyĂ€ mĂșĂĄi Ă uĂĄng laĂą kinh doanhâ, hĂȘĂŹu nhĂ» ai cuĂ€ngà öÏng yĂĄ. ĂaĂ„o à ûåc cöÄng à öÏng Ă aĂ€ bĂ” che khuĂȘĂ«t bĂșĂŁi nhûÀng möëi lĂșĂ„i,ngaĂąy nay cuĂ„ thĂŻĂ laĂą nhûÀng lĂșĂ„i ñch caĂĄ nhĂȘn. HĂČnh aĂŁnh cuĂŁa nĂ»ĂșĂĄc MyÀà aĂ€ trĂșĂŁ thaĂąnh Ă iĂŻĂŹu maĂą Robert Bellah vaĂą nhûÀng à öÏng taĂĄc giaĂŁ cuĂŁaöng mö taĂŁ trong cuöën saĂĄch Habits of the Heart laĂą ânĂŻĂŹn vĂčn hoĂĄatûÄ do, tûÄ ru nguĂŁ vaĂą löëi söëng hĂ»ĂșĂŁng thuĂ„ taĂ„o Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n cho mößi caĂĄnhĂȘn co laĂ„i vaĂą söëng trong thĂŻĂ« giĂșĂĄi cuĂŁa riĂŻng mĂČnh.â
NgaĂąy nay, nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ Ă uĂŁ Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n ngaĂąy caĂąng coĂĄ xu hĂ»ĂșĂĄngthu vaĂąo trong lĂȘu Ă aĂąi Ă ĂȘĂŹy Ă uĂŁ tiĂŻĂ„n nghi hiĂŻĂ„n Ă aĂ„i cuĂŁa hoĂ„, laĂąm viĂŻĂ„ctaĂ„i nhaĂą, liĂŻn laĂ„c vĂșĂĄi thĂŻĂ« giĂșĂĄi thöng qua maĂ„ng vaĂą Ă iĂŻĂ„n thoaĂ„i di à öÄng.HoĂ„ liĂŻn laĂ„c vĂșĂĄi thĂŻĂ« giĂșĂĄi bĂŻn ngoaĂąi thöng qua caĂĄc thiĂŻĂ«t bĂ” trĂșĂ„ giuĂĄpkyĂ€ thuĂȘĂ„t söë caĂĄ nhĂȘn, coi phim bĂčçng Ă ĂȘĂŹu DVD, hĂȘm thûåc Ăčn bĂčçngloĂą vi soĂĄng vaĂą coĂĄ huĂȘĂ«n luyĂŻĂ„n viĂŻn riĂŻng hĂ»ĂșĂĄng dĂȘĂźn tĂȘĂ„p. HoĂ„ tûÄ cölĂȘĂ„p mĂČnh khoĂŁi thĂŻĂ« giĂșĂĄi vĂșĂĄi hĂŻĂ„ thöëng baĂŁo an tiĂŻn tiĂŻĂ«n. HoĂ„ khöngbĂȘĂ„n tĂȘm Ă ĂŻĂ«n Ă iĂŻĂŹu gĂČ Ă ang thûÄc sûÄ xaĂŁy ra bĂŻn ngoaĂąi xaĂ€ höÄi vaĂą caĂĄigiaĂĄ maĂą xaĂ€ höÄi phaĂŁi traĂŁ cho nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi khöng coĂĄ Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n söëngnhĂ» hoĂ„. NhûÀng nhaĂą dûÄ baĂĄo xu hĂ»ĂșĂĄng goĂ„i hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng naĂąy laĂą âlöëisöëng thu mĂČnh trong voĂŁ öëcâ, nhĂ»ng thûÄc sûÄ thĂČ löëi söëng Ă oĂĄ gĂȘĂŹngiöëng nhĂ» cĂčn bĂŻĂ„nh tûÄ kyĂŁ trung tĂȘm ĂșĂŁ giai Ă oaĂ„n cuöëi.
ĂĂȘĂŹu thĂŻĂ« kyĂŁ 21, nĂŻĂŹn kinh tĂŻĂ« khuĂŁng hoaĂŁng Ă aĂ€ laĂąm töĂn thĂȘĂ«t 7000tyĂŁ à ö la. NgĂ»ĂșĂąi giaĂąu dĂ»ĂșĂąng nhĂ» bĂșĂĄt giaĂąu hĂșn nhĂ»ng vĂȘĂźn khönglaĂąm cho khoaĂŁng caĂĄch giaĂąu ngheĂąo thu heĂ„p laĂ„i. Nhan nhaĂŁn trĂŻnnhûÀng tĂșĂą baĂĄo nhĂ» The Wall Street Journal, The New York TimeslaĂą nhûÀng baĂąi viĂŻĂ«t mö taĂŁ vĂŻĂŹ viĂŻĂ„c ngĂ»ĂșĂąi MyĂ€ Ă ang daĂąnh ngaĂąy caĂąngnhiĂŻĂŹu thĂșĂąi gian ĂșĂŁ nhaĂą, ĂȘĂn naĂĄu vaĂą mua sĂčĂŠm ĂșĂŁ nhûÀng cûãa haĂąnggiaĂŁm giaĂĄ. Target mö taĂŁ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi naĂąy vĂșĂĄi löëi chĂși chûÀ, goĂ„i hoĂ„
laĂą âTar- Jayâ1 . HĂČnh aĂŁnh vĂŻĂŹ nhûÀng con ngĂ»ĂșĂąi trong nhûÀng ngöinhaĂą trĂ” giaĂĄ haĂąng triĂŻĂ„u à ö nhĂ»ng laĂ„i söëng theo kiĂŻĂu thĂčĂŠt lĂ»ng buöÄcbuĂ„ng nghe coĂĄ veĂŁ rĂșĂŁm Ă ĂșĂąi nhĂ» viĂŻĂ„c Marie Antoinette2 phaĂŁi giaĂŁ vĂșĂąchĂčn cûùu vĂȘĂ„y. TĂȘĂŹng lĂșĂĄp trung lĂ»u cuĂŁa nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€ trĂ»ĂșĂĄc kia cuĂ€ngtin tĂ»ĂșĂŁng vaĂąo tĂ»Ășng lai khi hoĂ„ coĂĄ cöà phĂȘĂŹn trong nhûÀng quyĂ€ 401(k)3
vaĂą nhûÀng quyĂ€ hĂ»u hĂ»u trñ tĂ»Ășng tûÄ cho ngĂ»ĂșĂąi laĂąm cöng thĂČ giĂșùà ĂȘy cuĂ€ng bĂ” aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng nĂčĂ„ng tûù hĂȘĂ„u quaĂŁ cuĂŁa cuöÄc suy thoaĂĄi kinhtĂŻĂ« keĂĄo daĂąi. NgaĂąy caĂąng coĂĄ nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi khöng hĂŻĂŹ coĂĄ khaĂĄi niĂŻĂ„m phaĂŁiquan tĂȘm, hoĂčĂ„c nĂŻĂ«u coĂĄ quan tĂȘm thĂČ quan tĂȘm rĂȘĂ«t ñt Ă ĂŻĂ«n nhûÀngvĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ haĂąng ngaĂąy nhĂ» chi phñ chĂčm soĂĄc sûåc khoĂŁe tĂčng nhĂ» hoĂŁatiĂŻĂźn, laĂąm lĂș luön caĂŁ nhûÀng triĂŻĂ„u chûång bĂŻĂ„nh tĂȘĂ„t vaĂą boĂŁ qua caĂŁ yĂŻucĂȘĂŹu töëi thiĂŻĂu laĂą uöëng thuöëc khi bĂ” bĂŻĂ„nh phaĂŁi uöëng Ă uĂĄng liĂŻĂŹu. LuĂĄcnaĂąo tĂȘĂŹng lĂșĂĄp naĂąy cuĂ€ng bĂ” aĂĄm aĂŁnh bĂșĂŁi hĂČnh aĂŁnh cuĂŁa giĂșĂĄi nhaĂą giaĂąudo baĂĄo chñ ra raĂŁ haĂąng ngaĂąy. HoĂ„ phaĂŁi laĂąm viĂŻĂ„c cûÄc khöà hĂșn cöngviĂŻĂ„c maĂą hoĂ„ khöng hĂŻĂŹ thñch. HoĂ„ cuĂ€ng khöng daĂĄm mĂș laĂą mĂČnh seĂ€coĂĄ möÄt cĂčn nhaĂą cuĂŁa riĂŻng mĂČnh cho duĂą cho giaĂĄ bĂȘĂ«t à öÄng saĂŁn hiĂŻĂ„ngiĂșĂą laĂą thĂȘĂ«p nhĂȘĂ«t tûù trĂ»ĂșĂĄc Ă ĂŻĂ«n nay.
ĂaĂ€ tûùng coĂĄ luĂĄc chuĂĄng ta lo lĂčĂŠng rĂčçng nĂŻĂŹn kinh tĂŻĂ« cuĂŁa chuĂĄng tabĂ” thaĂŁm hoĂ„a khuĂŁng böë 11.9 aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng lĂșĂĄn. RoĂ€ raĂąng laĂą sau thaĂŁmhoĂ„a naĂąy, tĂȘĂ«t caĂŁ ngĂ»ĂșĂąi MyĂ€ chuĂĄng ta phaĂŁi xem xeĂĄt laĂ„i vaĂą sĂčĂŠp xĂŻĂ«p laĂ„inhûÀng Ă»u tiĂŻn thûå tûÄ cho cuöÄc söëng cuĂŁa mĂČnh. NhûÀng cuöÄc goĂ„itûù nhûÀng con ngĂ»ĂșĂąi xĂȘĂ«u söë taĂ„i toĂąa thaĂĄp à öi WTC trong ngaĂąy thaĂŁm
1 ChĂł nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi sûã duĂ„ng caĂĄc chĂȘĂ«t gĂȘy aĂŁo giaĂĄc vaĂą söëng cö lĂȘĂ„p trong thĂŻĂ« giĂșĂĄi cuĂŁariĂŻng mĂČnh. (ND)
2 HoaĂąng hĂȘĂ„u cuĂŁa vua Louie, PhaĂĄp, nöĂi tiĂŻĂ«ng vĂČ sĂčĂŠc Ă eĂ„p, tuöĂi treĂŁ vaĂą söëng phonglĂ»u. (ND)
3 401(k) laĂą nhûÀng quyĂ€ do nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi thuĂŻ lao à öÄng Ă oĂĄng goĂĄp, coĂĄ thĂŻĂ trñch tûùtiĂŻĂŹn lĂ»Ășng cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi lao à öÄng trĂ»ĂșĂĄc khi trûù thuĂŻĂ« thu nhĂȘĂ„p. HĂČnh thûåc quyĂ€ naĂąyphöà biĂŻĂ«n ĂșĂŁ MyĂ€ vaĂą möÄt söë nĂ»ĂșĂĄc khaĂĄc. (ND)
64 65
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O LAĂM CHUĂ HOAĂN CAĂNH
hoĂ„a cho ngĂ»ĂșĂąi thĂȘn yĂŻu Ă ĂŻĂ vĂŽnh biĂŻĂ„t khiĂŻĂ«n caĂŁ quöëc gia xuĂĄc à öÄngmaĂ„nh meĂ€. HĂČnh aĂŁnh cuĂŁa nhûÀng con ngĂ»ĂșĂąi rĂȘĂ«t à ößi bĂČnh thĂ»ĂșĂąng kiakhöng coĂąn khaĂŁ nĂčng quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh cuöÄc söëng cuĂŁa chñnh mĂČnh, duĂą hoĂ„chĂčĂšng muöën nhĂ» thĂŻĂ«. ThĂȘĂ„m chñ, hoĂ„ phaĂŁi Ă i Ă ĂŻĂ«n quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh laĂą liĂŻĂ„unĂŻn chĂșĂą caĂĄi chĂŻĂ«t Ă ĂŻĂ«n tûù tûù trong toĂąa nhaĂą naĂąy hay laĂą tûÄ mĂČnh nhaĂŁyra ngoaĂąi ö cûãa söà ĂșĂŁ haĂąng trĂčm tĂȘĂŹng lĂȘĂŹu vaĂą Ă ĂŻĂ röÏi kĂŻĂ«t cuĂ„c chĂčĂŠc chĂčĂŠncuĂ€ng laĂą caĂĄi chĂŻĂ«t cuĂ€ng khiĂŻĂ«n caĂŁ Ă ĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc phaĂŁi ngheĂ„n ngaĂąo.
LĂȘĂŹn Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn trong nhûÀng thĂȘĂ„p niĂŻn qua, ngĂ»ĂșĂąi MyĂ€ dĂ»ĂșĂąng nhĂ»nhĂȘĂ„n ra rĂčçng hoĂ„ laĂą möÄt quöëc gia thöëng nhĂȘĂ«t, möÄt chuĂŁng töÄc Ă oaĂąnkĂŻĂ«t vĂșĂĄi nhau Ă ĂŻĂ cuĂąng nhau cam kĂŻĂ«t nhĂčçm Ă aĂ„t Ă ĂŻĂ«n möÄt nĂŻĂŹn dĂȘnchuĂŁ. Khöng may laĂą, yĂĄ nghĂŽa thûÄc sûÄ cuĂŁa Ă oaĂąn kĂŻĂ«t xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n sauvuĂ„ tĂȘĂ«n cöng khuĂŁng böë khöng laĂąm cho dĂȘn chuĂĄng bĂșĂĄt aĂĄc caĂŁm vĂșĂĄicaĂĄc töà chûåc ĂșĂŁ MyĂ€. ĂĂ khĂčĂŠp moĂ„i nĂși, ngĂ»ĂșĂąi ta caĂąng luĂĄc caĂąng mĂȘĂ«tloĂąng tin vĂŻĂŹ möÄt chñnh phuĂŁ luĂĄc naĂąo cuĂ€ng lĂŻn gĂȘn vaĂą thĂȘĂ„m chñ sĂčĂ©nsaĂąng bĂčçng moĂ„i giaĂĄ phaĂŁi diĂŻĂ„t trûù caĂĄi goĂ„i laĂą âtruĂ„c ma quyĂŁâ, cuĂ„ thĂŻĂloaĂ„i boĂŁ Saddam Hussein cuĂŁa Iraq. DĂȘn chuĂĄng MyĂ€ ngaĂąy caĂąng caĂŁmthĂȘĂ«y nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi ĂșĂŁ vĂ” trñ laĂ€nh Ă aĂ„o cuĂŁa mĂČnh thĂȘĂ„t xa laĂ„. DĂ»ĂșĂąngnhĂ» hoĂ„ sûã duĂ„ng cuĂ„m tûù âloaĂ„i trûù khuĂŁng böëâ nhĂ» möÄt caĂĄi cĂșĂĄ Ă ĂŻĂbaĂŁo vĂŻĂ„ HiĂŻĂ«n phaĂĄp cuĂŁa mĂČnh. Abigail Adams tûùng noĂĄi, tûù trongnößi thöëng khöà seĂ€ sinh ra nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o, nhĂ»ng chĂ»a chĂčĂŠcĂ uĂĄng trong trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p naĂąy. Sau thaĂŁm hoĂ„a 11.9, giĂșĂą Ă ĂȘy, ngĂ»ĂșĂąidĂȘn MyĂ€ khao khaĂĄt coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o thûÄc sûÄ. SûÄ mong moĂŁiĂ oĂĄ à öëi vĂșĂĄi dĂȘn chuĂĄng MyĂ€ nghe xa laĂ„ cuĂ€ng giöëng nhĂ» trĂ»ĂșĂĄc Ă ĂȘy,khi naĂ„n khuĂŁng böë ĂșĂŁ MyĂ€ coĂąn xa vĂșĂąi nhĂ» naĂ„n Ă oĂĄi vĂȘĂ„y. ĂuĂĄng vĂȘĂ„y,caĂŁ Ă ĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc phaĂŁi cuĂąng nhau gaĂĄnh chĂ”u möÄt bi kĂ”ch, nhĂ»ng bi kĂ”chĂ oĂĄ laĂ„i khöng giuĂĄp cho moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c möÄt nhĂȘĂ„n thûåc chungcho tĂȘĂ«t caĂŁ, Ă iĂŻĂŹu maĂą leĂ€ ra hoĂ„ phaĂŁi cuĂąng nhau nhĂČn nhĂȘĂ„n vaĂą tĂČmcaĂĄch Ă ĂŻĂ Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c noĂĄ. VaĂą chñnh chöß naĂąy Ă ĂȘy, dĂ»ĂșĂąng nhĂ» chuĂĄng ta
thiĂŻĂ«u nhûÀng nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o Ă uĂĄng nghĂŽa, ngĂ»ĂșĂąi giuĂĄp chuĂĄng ta vaĂ„chra con Ă Ă»ĂșĂąng Ă i Ă ĂŻĂ«n nhĂȘĂ„n thûåc Ă oĂĄ.
Khi chuĂĄng ta Ă ang phaĂŁi vĂȘĂ„t löÄn vĂșĂĄi möëi Ă e doĂ„a bĂčĂŠt nguöÏn tûùnaĂ„n khuĂŁng böë trĂŻn Ă ĂȘĂ«t MyĂ€ thĂČ cuĂąng luĂĄc, chuĂĄng ta laĂ„i lĂș laĂą nhûÀngvĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ xaĂ€ höÄi töÏn taĂ„i tûù trĂ»ĂșĂĄc tĂșĂĄi giĂșĂą. Khöng gĂČ tĂŻĂ„ haĂ„i hĂșn laĂą chĂłsau nûãa thĂŻĂ« kyĂŁ, chñnh nhûÀng thĂ»Ășng nhĂȘn kia laĂ„i laĂą thuĂŁ phaĂ„mlaĂąm taĂąn luĂ„i nhûÀng thaĂąnh phöë cuĂŁa chuĂĄng ta. Buön baĂĄn heroin vaĂącaĂĄc loaĂ„i thuöëc phiĂŻĂ„n chĂŻĂ«t ngĂ»ĂșĂąi tiĂŻĂ«p tuĂ„c trĂșĂŁ thaĂąnh möÄt trong nhûÀngngaĂąnh kinh doanh beĂĄo bĂșĂŁ ĂșĂŁ nhûÀng nĂși con ngĂ»ĂșĂąi söëng trong nößithöëng khöà tuyĂŻĂ„t voĂ„ng. Sûã duĂ„ng ma tuĂĄy giuĂĄp cho tĂȘĂŹng lĂșĂĄp dĂ»ĂșĂĄiĂ aĂĄy xaĂ€ höÄi quĂŻn Ă i thûÄc taĂ„i vaĂą cuĂ€ng laĂąm cho hĂŻĂ„ thöëng nhaĂą tuĂą ngaĂąycaĂąng à öng Ă uĂĄc hĂșn. NgĂ»ĂșĂąi MyĂ€ tiĂŻu tiĂŻĂŹn vaĂąo ma tuĂĄy nhiĂŻĂŹu hĂșn caĂŁdĂȘĂŹu hoĂŁa. NgĂ»ĂșĂąi ta coĂĄ caĂŁm giaĂĄc laĂą HĂșĂ„p chuĂŁng quöëc Hoa KyĂą laĂą quöëcgia coĂĄ tyĂŁ lĂŻĂ„ nghiĂŻĂ„n ma tuĂĄy cao nhĂȘĂ«t trong caĂĄc nĂ»ĂșĂĄc phĂ»Ășng TĂȘy.
VĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ nĂčçm ĂșĂŁ chöß naĂąy. ĂĂ»ĂșĂąng löëi maĂą nhûÀng nhaĂą lĂȘĂ„p quöëc vaĂ„chra ĂșĂŁ Philadelphia vaĂąo thĂŻĂ« kyĂŁ 18 sau haĂąng loaĂ„t ngĂ»ĂșĂąi kĂŻĂ« nhiĂŻĂ„m trongthĂŻĂ« kyĂŁ 19, cöÄng vĂșĂĄi viĂŻĂ„c ngaĂąy nay nhûÀng nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o cuĂąng cöÄngsûÄ laĂąm viĂŻĂ„c thiĂŻĂ«u saĂĄng taĂ„o, chĂł theo löëi moĂąn, khiĂŻĂ«n cho tĂȘĂ«t caĂŁ bĂ”cuöën vaĂąo möÄt cöß maĂĄy khöĂng löÏ vĂșĂĄi haĂąng ngaĂąn baĂĄnh rĂčng hoaĂ„tà öÄng Ă iĂŻn cuöÏng trong möÄt mĂșĂĄ höß à öÄn maĂą chĂčĂšng biĂŻĂ«t mĂČnh Ă angĂ i vĂŻĂŹ Ă ĂȘu.
NhûÀng thĂȘĂ„p kyĂŁ Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn cuĂŁa thĂŻĂ« kyĂŁ 20, khi chñnh phuĂŁ mĂșĂŁ röÄnghĂŻĂ„ thöëng quaĂŁn lyĂĄ, maĂ„ng lĂ»ĂșĂĄi kinh doanh cuĂ€ng baĂąnh trĂ»ĂșĂĄng caĂĄchlaĂąm viĂŻĂ„c quaĂŁn lyĂĄ chöÏng cheĂĄo phöà biĂŻĂ«n ĂșĂŁ khĂčĂŠp nĂși. Chñnh quyĂŻĂŹnĂ ĂčĂ„t ra quy Ă Ă”nh vaĂą luĂȘĂ„t lĂŻĂ„ à öëi vĂșĂĄi nhûÀng maĂŁng kinh doanh coĂĄ giaĂĄtrĂ” lĂșĂĄn. CaĂĄc tĂȘĂ„p Ă oaĂąn chöëng traĂŁ bĂčçng caĂĄch Ă Ă»a haĂąng trĂčm nhûÀngnhaĂą vĂȘĂ„n à öÄng haĂąnh lang Ă ĂŻĂ chöëng laĂ„i vaĂą kĂŻĂ«t quaĂŁ laĂą caĂŁ hai bĂŻnĂ ĂŻĂŹu mĂčĂŠc vaĂąo thĂŻĂ« keĂ„t. TĂȘĂ«t nhiĂŻn laĂą chĂčĂšng ai thu lĂșĂ„i gĂČ Ă Ă»ĂșĂ„c do
66 67
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O LAĂM CHUĂ HOAĂN CAĂNH
nhûÀng rĂčĂŠc röëi naĂąy, nhĂ»ng caĂŁ giĂșĂĄi thĂ»Ășng nhĂȘn vaĂą chñnh phuĂŁ aicuĂ€ng nhĂ» caĂĄi maĂĄy, khöng coĂĄ tñnh xĂȘy dûÄng hĂșĂ„p taĂĄc Ă ĂŻĂ cuĂąng nhauthoaĂĄt ra khoĂŁi nhûÀng rĂčĂŠc röëi tûù hĂŻĂ„ thöëng naĂąy maĂą chĂł laĂąm cho noĂĄphûåc taĂ„p hĂșn.
Giöëng nhĂ» thĂșĂąi kyĂą phaĂĄt triĂŻĂn quaĂĄ mûåc cuĂŁa xe hĂși MyĂ€ dĂ»ĂșĂĄi kyĂŁnguyĂŻn Eisenhower, nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€ giĂșĂą Ă ĂȘy quaĂĄ nĂčĂ„ng nĂŻĂŹ vaĂą chĂȘĂ„m chaĂ„pà ïà à öëi phoĂĄ hiĂŻĂ„u quaĂŁ vaĂą phaĂŁn ûång mau leĂ„ vaĂą khön ngoan trĂ»ĂșĂĄcnhûÀng vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ khoĂĄ khĂčn naĂŁy sinh. VaĂą cûå nhĂ» vĂȘĂ„y, khi sûÄ kiĂŻĂ„n 11.9xaĂŁy ra, trĂ»ĂșĂĄc sûÄ Ă au Ă ĂșĂĄn vaĂą baĂąng hoaĂąng, ngĂ»ĂșĂąi MyĂ€ nhĂȘĂ„n ra rĂčçngböÄ maĂĄy an ninh cuĂŁa hoĂ„ rĂȘĂ«t bao quaĂĄt, traĂŁi röÄng nhĂ»ng chĂčĂšng manglaĂ„i hiĂŻĂ„u quaĂŁ gĂČ. DĂ»ĂșĂąng nhĂ» FBI rĂȘĂ«t siĂŻng nĂčng cĂȘĂŹn mĂȘĂźn thu thĂȘĂ„pthöng tin hĂșn bao giĂșĂą hĂŻĂ«t nhĂ»ng laĂ„i khöng mang nhûÀng thöngtin Ă oĂĄ ra chia seĂŁ Ă ĂŻĂ cuĂąng phĂȘn tñch vaĂą haĂąnh à öÄng möÄt caĂĄch nhanhchoĂĄng vaĂą hiĂŻĂ„u quaĂŁ. CIA cuĂ€ng thĂŻĂ«, sau sûÄ suĂ„p à öà cuĂŁa LiĂŻn bangXö viĂŻĂ«t, Ă aĂ€ nguĂŁ quĂŻn trĂŻn chiĂŻĂ«n thĂčĂŠng vaĂą nhĂ» thĂŻĂ« Ă aĂ€ khöng dûÄbaĂĄo trĂ»ĂșĂĄc nhûÀng möëi Ă e doĂ„a khaĂĄc Ă oĂąi hoĂŁi nhûÀng kyĂ€ nĂčng vĂŻĂŹ ngönngûÀ vaĂą nguöÏn lûÄc mĂșĂĄi. CaĂĄc cĂș quan an ninh coĂĄ kinh nghiĂŻĂ„m vĂŻĂŹnhûÀng cuöÄc chiĂŻĂ«n Ă ĂȘĂ«u Ă Ășn leĂŁ trong nöÄi böÄ chûå khöng phaĂŁi mangtñnh hĂșĂ„p taĂĄc. ThĂȘĂ„m chñ khi coĂĄ möÄt thöng tin quan troĂ„ng xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„nthĂČ chuĂĄng coĂĄ thĂŻĂ dûùng laĂ„i ĂșĂŁ möÄt khĂȘu naĂąo Ă oĂĄ hoĂčĂ„c ĂșĂŁ ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ thĂŻĂĂ ĂŻĂŹ ra kĂŻĂ« hoaĂ„ch haĂąnh à öÄng Ă Ășn leĂŁ. NhiĂŻĂŹu sai lĂȘĂŹm mang tñnh hĂŻĂ„thöëng xuĂȘĂ«t phaĂĄt tûù tñnh tûÄ maĂ€n, ngĂ»ĂșĂąi ta cho rĂčçng nhûÀng viĂŻĂ„ckhöng ai coĂĄ thĂŻĂ hĂČnh dung ra Ă Ă»ĂșĂ„c thĂČ seĂ€ khöng thĂŻĂ xaĂŁy ra taĂ„iĂ ĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc naĂąy. ThĂŻĂ« laĂą cuöëi cuĂąng, möÄt thaĂŁm hoĂ„a nhĂ» thĂŻĂ« xaĂŁy ra laùà iĂŻĂŹu khöng thĂŻĂ traĂĄnh khoĂŁi.
NhaĂą triĂŻĂ«t hoĂ„c Alfred North Whitehead tûùng viĂŻĂ«t, âTrong thĂŻĂ« giĂșĂĄihiĂŻĂ„n Ă aĂ„i ngaĂąy nay, sûÄ cö à öÄc cuĂŁa giĂșĂĄi hoĂ„c thûåc thĂșĂąi Trung cöà à ûĂșĂ„cthay thĂŻĂ« bĂčçng sûÄ cö à öÄc cuĂŁa tĂȘĂŹng lĂșĂĄp trñ thûåc sau khi bĂ” taĂĄch rĂșĂąikhoĂŁi nhûÀng suy nghĂŽ cuĂ„ thĂŻĂ trong möÄt töĂng thĂŻĂ.â
NhûÀng suy nghĂŽ cuĂ„ thĂŻĂ trong möÄt töĂng thĂŻĂ ĂșĂŁ Ă ĂȘy aĂĄm chĂł laĂą nhiĂŻĂŹungĂ»ĂșĂąi MyĂ€ tin rĂčçng giĂșĂĄi haĂ„n tĂȘĂ„n cuĂąng khöng phaĂŁi laĂą tĂȘĂ«t caĂŁ, maĂą chĂłlaĂą möÄt sûÄ viĂŻĂ„c, vaĂą ngĂ»ĂșĂąi MyĂ€ chĂŻĂ«t vĂČ chñnh sûÄ thiĂŻĂn cĂȘĂ„n Ă oĂĄ.
Norman Lear, nhaĂą caĂŁi caĂĄch, viĂŻĂ«t kĂ”ch, saĂŁn xuĂȘĂ«t truyĂŻĂŹn hĂČnh coĂĄnhûÀng thaĂąnh cöng Ă aĂĄng kinh ngaĂ„c â caĂŁ trong lĂŽnh vûÄc taĂąi chñnhvaĂą saĂĄng taĂ„o trong nghĂŻĂŹ nghiĂŻĂ„p. Khi troĂą chuyĂŻĂ„n vĂșĂĄi öng, chuĂĄngtöi thaĂŁo luĂȘĂ„n khöng nhûÀng vĂŻĂŹ cuöÄc Ă ĂșĂąi vaĂą taĂĄc phĂȘĂm cuĂŁa öng maĂącoĂąn vĂŻĂŹ möëi quan tĂȘm cuĂŁa öng vĂŻĂŹ caĂĄi goĂ„i laĂą âcĂčn bĂŻĂ„nh xaĂ€ höÄi cuĂŁathĂșĂąi Ă aĂ„i ngaĂąy nayâ â löëi tĂ» duy ngĂčĂŠn haĂ„n. Ăng noĂĄi, âNgĂ»ĂșĂąi ta tûÄhoĂŁi laĂą nhûÀng cuöÄc bĂȘĂŹu cûã noĂĄi lĂŻn Ă Ă»ĂșĂ„c Ă iĂŻĂŹu gĂČ. ChuĂĄng khöng thĂŻĂhiĂŻĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c Ă iĂŻĂŹu gĂČ laĂą töët cho Ă ĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc, Ă iĂŻĂŹu gĂČ töët nhĂȘĂ«t cho tĂ»Ășnglai maĂą chĂł Ă ĂŻĂŹ cĂȘĂ„p Ă ĂŻĂ«n viĂŻĂ„c laĂąm thĂŻĂ« naĂąo Ă ĂŻĂ Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c muĂ„c tiĂŻu cuĂ„thĂŻĂ ngĂčĂŠn haĂ„n.â Löëi tĂ» duy chĂł nhĂčĂŠm tĂșĂĄi muĂ„c tiĂŻu trĂ»ĂșĂĄc mĂčĂŠt laĂą hĂȘĂ„uquaĂŁ trûÄc tiĂŻĂ«p tûù möi trĂ»ĂșĂąng kinh doanh. Lear coĂąn cho biĂŻĂ«t thĂŻmâJoseph Campell tûùng phaĂĄt biĂŻĂu rĂčçng, ĂșĂŁ thĂșĂąi kyĂą Trung cöà khi caĂąngĂ ĂŻĂ«n gĂȘĂŹn thaĂąnh phöë thĂČ baĂ„n caĂąng thĂȘĂ«y nhiĂŻĂŹu nhaĂą thĂșĂą. NgaĂąy nay,nhaĂą thĂșĂą Ă Ă»ĂșĂ„c thay thĂŻĂ« bĂșĂŁi caĂĄc cao öëc vĂčn phoĂąng. KhĂčĂŠp nĂși toaĂąnlaĂą cao öëc, cao öëc vaĂą cao öëc. ChuĂĄng phuĂ„c vuĂ„ cho traĂąo lĂ»u kinhdoanh thĂșĂąi thĂ»ĂșĂ„ng chĂł trong nhĂȘĂ«t thĂșĂąi⊠BaĂ„n biĂŻĂ«t Ă ĂȘĂ«y, thĂ»ĂșngnhĂȘn khöng muöën Ă ĂȘĂŹu tĂ» vaĂąo nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi caĂŁi caĂĄch huĂŁ tuĂ„c hoĂčĂ„cnhaĂą caĂŁi caĂĄch bĂșĂŁi vĂČ quaĂĄ ruĂŁi ro, vĂČ Ă oĂĄ laĂą Ă ĂȘĂŹu tĂ» daĂąi haĂ„n.â
Töi nghĂŽ quan Ă iĂŻĂm cuĂŁa Lear rĂȘĂ«t chñnh xaĂĄc. Trong xaĂ€ höÄi MyÀà ûĂșng thĂșĂąi, möi trĂ»ĂșĂąng kinh doanh ngaĂąy caĂąng trĂșĂŁ nĂŻn sĂčĂŠc neĂĄt vaĂąchuyĂŻĂn à öÄng nhanh hĂșn, thĂȘĂ„m chñ coĂąn hĂșn caĂŁ töëc à öÄ phaĂĄt triĂŻĂncuĂŁa truyĂŻĂŹn hĂČnh. NhĂ»ng mĂła mai thay khi chuĂĄng ta Ă ang thûÄchaĂąnh nhûÀng gĂČ Ă Ă»ĂșĂ„c thuyĂŻĂ«t giaĂŁng rĂȘĂ«t hĂȘĂ«p dĂȘĂźn kia laĂ„i laĂą luĂĄc chuĂĄngta tûÄ giĂșĂĄi haĂ„n khaĂŁ nĂčng cuĂŁa chñnh chuĂĄng ta. Sau nhûÀng thaĂąnhcöng khiĂŻĂ«n caĂŁ nĂ»ĂșĂĄc phaĂŁi nghiĂŻng mĂČnh nĂŻĂ phuĂ„c, sau khi Ă aĂ€ thuphuĂ„c Ă Ă»ĂșĂ„c traĂĄi tim vaĂą khöëi oĂĄc cuĂŁa moĂ„i tĂȘĂŹng lĂșĂĄp, chñnh chuĂĄng ta
68 69
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O LAĂM CHUĂ HOAĂN CAĂNH
laĂ„i nguĂŁ quĂŻn trĂŻn chiĂŻĂ«n thĂčĂŠng vaĂą tûÄ giĂŻĂ«t mĂČnh vĂșĂĄi nhûÀng löëi moĂąntrong kinh doanh. CaĂĄc CEO (GiaĂĄm à öëc Ă iĂŻĂŹu haĂąnh) cuĂŁa nhûÀng tĂȘĂ„pĂ oaĂąn khöĂng löÏ cuĂŁa MyĂ€ chĂ»a bao giĂșĂą nöĂi tiĂŻĂ«ng vaĂą Ă Ă»ĂșĂ„c biĂŻĂu dĂ»ĂșngnhĂ» thĂŻĂ« trong lĂ”ch sûã ĂșĂŁ thĂșĂąi kyĂą phaĂĄt triĂŻĂn thĂ”nh vĂ»ĂșĂ„ng cuĂŁa NĂŻĂŹnKinh tĂŻĂ« MĂșĂĄi. TĂȘĂ«t caĂŁ chĂȘĂ«m dûåt khi nĂŻĂŹn kinh tĂŻĂ« mĂșĂĄi ĂȘĂ«y lao xuöëngdöëc cuĂąng vĂșĂĄi hĂČnh aĂŁnh suĂ„p à öà cuĂŁa caĂĄc CEO. ThĂȘĂ„m chñ trong giaiĂ oaĂ„n huy hoaĂąng cuĂŁa NĂŻĂŹn Kinh tĂŻĂ« MĂșĂĄi, khi chuĂĄng ta Ă ang hoanhö nhûÀng ngöi sao saĂĄng tûù caĂĄc tĂȘĂ„p Ă oaĂąn kinh tĂŻĂ«, chuĂĄng ta cuĂ€ngĂ aĂ€ thĂȘĂ«t baĂ„i khi khöng tûÄ vĂȘĂ«n möÄt cĂȘu hoĂŁi rĂȘĂ«t quan troĂ„ng: CoĂĄ baonhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi thûÄc sûÄ laĂą nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o, tñnh caĂŁ caĂĄc CEO cuĂŁa nhûÀngcöng ty phaĂĄt triĂŻĂn nhĂȘĂ«t trong caĂĄc ngaĂąnh?
Trong söë nhûÀng nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o kia, coĂĄ bao nhiĂŻu ngĂ»ĂșĂąi chuĂĄngta coĂĄ thĂŻĂ tin thûÄc sûÄ laĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o vĂșĂĄi taĂąi phuĂą thuĂŁy -Wizards of Oz4 , coĂĄ khaĂŁ nĂčng biĂŻĂ«n hoĂĄa nhĂ»ng chñnh nhûÀng khaĂŁnĂčng Ă oĂĄ cuĂ€ng viĂŻĂn vöng, aĂŁo tĂ»ĂșĂŁng nhĂ» nhûÀng troĂą gian lĂȘĂ„n hoĂ„ thûÄchiĂŻĂ„n trĂŻn söà saĂĄch vĂȘĂ„y?
CaĂĄch Ă ĂȘy hĂșn möÄt thĂȘĂ„p niĂŻn, Richard Ferry, cûÄu chuĂŁ tĂ”ch HöÄià öÏng quaĂŁn trĂ” vaĂą à öÏng saĂĄng lĂȘĂ„p cuĂŁa haĂ€ng nhĂȘn sûÄ Korn/FerryInternational, tûùng bĂČnh luĂȘĂ„n vĂŻĂŹ vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ löëi suy nghĂŽ nöng caĂ„n thiĂŻĂncĂȘĂ„n vaĂą hĂȘĂ„u quaĂŁ cuĂŁa noĂĄ ngaĂąy nay cuĂ€ng giöëng nhĂ» lĂșĂąi öng noĂĄi. âCaĂĄctĂȘĂ„p Ă oaĂąn kinh tĂŻĂ« MyĂ€ coĂĄ thĂŻĂ rao giaĂŁng rĂȘĂ«t cao siĂŻu hoĂ„c thuĂȘĂ„t vĂŻĂŹcaĂĄch thaĂąnh cöng trong thĂŻĂ« kyĂŁ 21. ThĂŻĂ« nhĂ»ng khi bĂčĂŠt tay vaĂąo haĂąnhà öÄng, hoĂ„ chĂł laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c möÄt viĂŻĂ„c laĂą dûÄ baĂĄo vĂŻĂŹ baĂĄo caĂĄo taĂąi chñnh ĂșĂŁquyĂĄ tiĂŻĂ«p theo. CaĂŁ möÄt nĂŻĂŹn kinh tĂŻĂ« Ă ang chaĂ„y theo möÄt guöÏng nhĂ»thĂŻĂ«. Löëi tĂ» duy naĂąy khiĂŻĂ«n cho tĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng muĂ„c tiĂŻu khaĂĄc trĂșĂŁ thaĂąnhquan troĂ„ng thûå yĂŻĂ«u trĂ»ĂșĂĄc aĂĄp lûÄc phaĂŁi hoaĂąn thaĂąnh baĂŁn baĂĄo baĂĄo
taĂąi chñnh trong quyĂĄ tiĂŻĂ«p theo. ChuĂĄng ta Ă ang kinh doanh trongmöÄt guöÏng maĂĄy nhĂ» thĂŻĂ«. Ngay caĂŁ viĂŻĂ„c tĂ»ĂșĂŁng thĂ»ĂșĂŁng ĂșĂŁ Ă ĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄcnaĂąy cuĂ€ng chĂł nhĂčĂŠm vaĂąo nhûÀng muĂ„c tiĂŻu trĂ»ĂșĂĄc mĂčĂŠt maĂą thöi.â
ThoĂĄi quen chĂł laĂąm theo muĂ„c tiĂŻu trĂ»ĂșĂĄc mĂčĂŠt haĂ„n chĂŻĂ« tĂȘĂŹm nhĂČncuĂŁa chuĂĄng ta trong möÄt thĂŻĂ« giĂșĂĄi biĂŻĂ«n à öÄng vaĂą khiĂŻĂ«n tĂȘĂŹm nhĂČn cuĂŁachuĂĄng ta thu heĂ„p laĂ„i trĂ»ĂșĂĄc möÄt thĂŻĂ« giĂșĂĄi Ă ang co heĂ„p laĂ„i, ngaĂąy caĂąngnoĂĄng lĂŻn vĂșĂĄi Ă ĂȘĂŹy aĂĄc yĂĄ vaĂą tham voĂ„ng â khöng chĂł vĂŻĂŹ chñnh trĂ” maĂącaĂŁ vĂŻĂŹ caĂĄc khña caĂ„nh xaĂ€ höÄi vaĂą kinh tĂŻĂ«. Giöëng nhĂ» töà tiĂŻn chuĂĄng tatûùng à ûång lĂŻn chöëng laĂ„i sûÄ thöëng trĂ” cuĂŁa Anh thĂČ giĂșĂą Ă ĂȘy NhĂȘĂ„tBaĂŁn, HaĂąn Quöëc, hĂȘĂŹu hĂŻĂ«t caĂĄc nĂ»ĂșĂĄc chĂȘu Ău, caĂĄc nĂ»ĂșĂĄc BĂčĂŠc Ău vaĂąUĂc thaĂĄch thûåc caĂ„nh tranh laĂ„i caĂĄc tĂȘĂ„p Ă oaĂąn kinh tĂŻĂ« cuĂŁa MyĂ€. NgaycaĂŁ caĂĄc nĂ»ĂșĂĄc AĂ rĂȘĂ„p cuĂ€ng bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu lĂȘĂ«y laĂ„i caĂĄc giĂŻĂ«ng dĂȘĂŹu. NhûÀng keĂŁmĂșĂĄi phĂȘĂ«t naĂąy chöëng laĂ„i chuĂĄng ta ĂșĂŁ chñnh cuöÄc chĂși maĂą chuĂĄng talaĂąm chuĂŁ tûù trĂ»ĂșĂĄc Ă ĂŻĂ«n nay, vñ duĂ„ nhĂ» saĂŁn xuĂȘĂ«t vaĂą marketing. HĂșnhĂŻĂ«t, NhĂȘĂ„t BaĂŁn coĂąn nhĂȘĂ„n thûåc Ă Ă»ĂșĂ„c rĂčçng kinh doanh thĂ»Ășng maĂ„ikhöng chĂł laĂą möÄt chiĂŻĂ«n trĂ»ĂșĂąng thûÄc sûÄ hay chĂł laĂą möÄt thûå vuĂ€ khñcĂș baĂŁn maĂą chñnh nĂŻĂŹn an ninh quöëc gia mĂșĂĄi laĂą nĂŻĂŹn taĂŁng mang laĂ„isûÄ öĂn Ă Ă”nh thûÄc sûÄ cho caĂĄc quöëc gia kĂŻĂ tûù sau ChiĂŻĂ«n tranh ThĂŻĂ«giĂșĂĄi thûå II. ĂöÏng thĂșĂąi mĂȘu thuĂȘĂźn giûÀa phaĂĄt triĂŻĂn kinh tĂŻĂ« vaĂą yĂĄ thûåchĂŻĂ„ cuĂ€ng laĂą nguyĂŻn nhĂȘn khiĂŻĂ«n cho CöÄng hoĂąa Czech vaĂą möÄt söëquöëc gia thuöÄc hĂŻĂ„ thöëng LiĂŻn bang Xö viĂŻĂ«t cuĂ€ chöÄp lĂȘĂ«y cĂș höÄi naĂąyvaĂą gia nhĂȘĂ„p Ă Ă»ĂșĂ„c LiĂŻn minh chĂȘu Ău.
CoĂĄ leĂ€ nhûÀng quöëc gia kia ra Ă ĂșĂąi vaĂą töÏn taĂ„i sĂșĂĄm hĂșn chuĂĄng tahaĂąng thĂŻĂ« kyĂŁ vĂČ vĂȘĂ„y hoĂ„ khön ngoan hĂșn vaĂą kheĂĄo leĂĄo hĂșn chuĂĄng ta.CaĂĄc quöëc gia khaĂĄc ĂșĂŁ chĂȘu AĂ vaĂą chĂȘu Ău hiĂŻĂu rĂȘĂ«t roĂ€ laĂą caĂĄc chĂŻĂ« à öÄchñnh trĂ” Ă ĂŻĂ«n röÏi Ă i, yĂĄ thûåc hĂŻĂ„ thĂ”nh röÏi suy, nhĂ»ng â baĂŁn chĂȘĂ«tcon ngĂ»ĂșĂąi thĂČ vĂȘĂźn thĂŻĂ« â nhu cĂȘĂŹu cĂș baĂŁn cuĂŁa chuĂĄng ta vĂȘĂźn laĂą hĂ»ĂșĂĄngĂ ĂŻĂ«n thaĂąnh cöng vĂŻĂŹ phĂ»Ășng diĂŻĂ„n kinh tĂŻĂ«, chûå khöng phaĂŁi vĂŻĂŹ phĂ»ĂșngdiĂŻĂ„n chñnh trĂ”.
4 TĂŻn vĂșĂŁ kĂ”ch noĂĄi vĂŻĂŹ möÄt cö gaĂĄi mĂș möÄng vĂŻĂŹ möÄt thĂŻĂ« giĂșĂĄi khöng tĂ»ĂșĂŁng trong Ă oĂĄkhöng coĂĄ bĂŻĂ„nh tĂȘĂ„t, ngheĂąo Ă oĂĄi, mĂȘu thuĂȘĂźn chñnh trĂ”, v.v... (ND)
70 71
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O LAĂM CHUĂ HOAĂN CAĂNH
CaĂŁ nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€ phaĂĄt röÏ lĂŻn vĂČ nhûÀng keĂŁ xĂȘm chiĂŻĂ«m naĂąy nhĂ»ng laĂ„ivĂȘĂźn tiĂŻĂ«p tuĂ„c vĂșĂĄi biĂŻĂ„n phaĂĄp chĂčĂŠp vaĂĄ ngĂčĂŠn haĂ„n vaĂą nhûÀng doĂąng tiĂŻĂŹnquay voĂąng ngaĂąy caĂąng nhanh. HoĂ„ vĂȘĂźn chĂ»a hiĂŻĂu ra rĂčçng giĂșĂĄi haĂ„nmĂșĂĄi ĂșĂŁ thĂșĂąi Ă aĂ„i naĂąy laĂą coĂĄ giĂșĂĄi haĂ„n. ThûÄc tĂŻĂ« thĂČ khöng hĂŻĂŹ coĂĄ muĂ„ctiĂŻu naĂąo laĂą cuĂ„ thĂŻĂ cuĂ€ng nhĂ» khöng hĂŻĂŹ coĂĄ giĂșĂĄi haĂ„n hoĂčĂ„c logic naĂąocaĂŁ. CuöÄc söëng trĂŻn haĂąnh tinh phûåc taĂ„p vaĂą hößn loaĂ„n naĂąy khöngcoĂąn chĂł laĂą nhûÀng daĂ€y söë toaĂĄn hoĂ„c vĂșĂĄi âmöÄt cöÄng möÄt laĂą haiâ nûÀa.MoĂ„i viĂŻĂ„c xaĂŁy ra möÄt caĂĄch tûÄ phaĂĄt, à öëi lĂȘĂ„p, khöng thĂŻĂ Ă oaĂĄn trĂ»ĂșĂĄcvaĂą mĂș höÏ. ChuĂĄng khöng xaĂŁy ra nhĂ» kĂŻĂ« hoaĂ„ch vaĂą chuĂĄng ta cuĂ€ngkhöng thĂŻĂ toĂĄm laĂ„i thaĂąnh nhûÀng quy trĂČnh coĂĄ trĂȘĂ„t tûÄ nûÀa. ChuĂĄngta khĂčng khĂčng laĂą coĂĄ thĂŻĂ nĂčĂŠm bĂčĂŠt moĂ„i viĂŻĂ„c moĂ„i chuyĂŻĂ„n bĂčçngnhûÀng cĂȘu hoĂŁi ngĂčĂŠn goĂ„n, Ă Ășn giaĂŁn trong khi Ă aĂĄng leĂ€ chuĂĄng taphaĂŁi Ă ĂčĂ„t cĂȘu hoĂŁi trĂ»ĂșĂĄc moĂ„i viĂŻĂ„c duĂą laĂą nhoĂŁ nhĂȘĂ«t.
Wallace Stevens, möÄt nhaĂą thĂș nöĂi tiĂŻĂ«ng, cuĂ€ng laĂą phoĂĄ chuĂŁ tĂ”chcuĂŁa möÄt cöng ty baĂŁo hiĂŻĂm Ă aĂ€ Ă Ă»a nhûÀng cĂȘu hoĂŁi trĂŻn thaĂąnh möÄtbaĂąi thĂș Six significant landscapes (SaĂĄu hĂČnh aĂŁnh Ă aĂĄng nhĂșĂĄ):
NhûÀng keĂŁ duy lyĂĄ, à öÄi noĂĄn hĂČnh vuöng,Suy tĂ», trong nhûÀng cĂčn phoĂąng vuöng vûåc,NhĂČn lĂŻn trĂȘĂŹn nhaĂą.TûÄ giĂșĂĄi haĂ„n trong khöng gian vaĂą suy nghĂŽ ĂȘĂ«yTrong giĂșĂĄi haĂ„n vuöng vûåc cuĂŁa hĂČnh tam giaĂĄc.NĂŻĂ«u hoĂ„ thûã nhĂČn nhĂȘĂ„n trong nhûÀng hĂČnh daĂ„ng khaĂĄc,Trong hĂČnh noĂĄn, hĂČnh thoi nhûÀng Ă Ă»ĂșĂąng cong vaĂą hĂČnh e-lip âVaĂą, vñ duĂ„, hĂČnh baĂĄn nguyĂŻĂ„t âNhûÀng keĂŁ duy lyĂĄ Ă oĂĄ seĂ€ khöng tûÄ giĂșĂĄi haĂ„n mĂČnh trong chiĂŻĂ«c muĂ€
vuöng nûÀa,GiĂșĂą Ă ĂȘy hoĂ„ laĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi à öÄi trĂŻn Ă ĂȘĂŹu chiĂŻĂ«c noĂĄn sombrero5
röÄng vaùnh.
ĂaĂ€ tĂșĂĄi luĂĄc ngĂ»ĂșĂąi MyĂ€ chuĂĄng ta phaĂŁi kinh doanh trong möÄt möitrĂ»ĂșĂąng kinh doanh mĂșĂĄi dĂ»ĂșĂĄi caĂĄi muĂ€ sombrero hoĂčĂ„c bĂŻ rĂŻ hĂČnhvuöng vaĂą thoaĂĄt khoĂŁi giĂșĂĄi haĂ„n nhĂ» noĂĄn vuöng vûåc kia.
Norman Lear viĂŻĂ«t vĂŻĂŹ Ă iĂŻĂŹu naĂąy nhĂ» sau, âMößi ngĂ»ĂșĂąi haĂ€y laĂą möÄtai Ă oĂĄ. Mößi cöng dĂȘn haĂ€y laĂą möÄt ai Ă oĂĄ ĂșĂŁ Ă ĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc naĂąy.â
NgaĂąy nay, cĂș höÄi daĂąnh cho nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o vö söë kĂŻĂnhĂ»ng Ă i à öi vĂșĂĄi cĂș höÄi ĂȘĂ«y laĂą thaĂĄch thûåc. NgĂ»ĂșĂąi gioĂŁi nhĂȘĂ«t vaĂą thöngminh nhĂȘĂ«t phaĂŁi thöng minh, saĂĄng taĂ„o, vaĂą coĂĄ khaĂŁ nĂčng ngang bĂčçngvĂșĂĄi bĂȘĂ«t kyĂą möÄt tiĂŻĂŹn nhĂȘn naĂąo ĂșĂŁ thĂŻĂ« hĂŻĂ„ trĂ»ĂșĂĄc kia. NhĂ»ng con Ă Ă»ĂșĂąngĂ ĂŻĂ Ă i Ă ĂŻĂ«n Ă Ăłnh cao ngaĂąy nay thĂČ gian khöĂ, nhiĂŻĂŹu caĂ„m bĂȘĂźy vaĂą phûåctaĂ„p hĂșn trĂ»ĂșĂĄc kia nhiĂŻĂŹu. Ngay caĂŁ khi Ă aĂ€ lĂŻn Ă ĂŻĂ«n Ă Ăłnh vinh quangthĂČ nĂși Ă ĂȘy cuĂ€ng trĂșn trĂșĂ„t vaĂą Ă ĂȘĂŹy rĂȘĂźy sûÄ xaĂŁo traĂĄ hĂșn caĂŁ Ă ĂłnhEverest.
Ăt nhĂȘĂ«t chuĂĄng ta Ă aĂ€ Ă i Ă Ă»ĂșĂ„c nûãa Ă Ă»ĂșĂąng Ă ĂŻĂ nhĂȘĂ„n ra tĂČnh traĂ„nghößn loaĂ„n thöng qua tĂȘĂ«m gĂ»Ășng phaĂŁn chiĂŻĂ«u cuĂŁa quaĂĄ khûå. DuĂą chohoaĂąn caĂŁnh coĂĄ nhiĂŻĂŹu thay à öĂi cuĂ€ng khöng coĂĄ nghĂŽa laĂą chuĂĄng taphaĂŁi thay à öĂi luön hĂ»ĂșĂĄng Ă i. BĂșĂŁi vĂČ möÄt khi nhûÀng biĂŻĂ«n à öÄng Ă oĂĄlaĂąm aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng Ă Ă»ĂșĂ„c Ă ĂŻĂ«n nhûÀng nhĂȘn vĂȘĂ„t chñnh tham gia cuöÄcchĂși, hoĂ„ seĂ€ bĂ” laĂ„c vaĂąo möÄt nĂși maĂą chñnh hoĂ„ cuĂ€ng khöng nhĂȘĂ„n raĂ Ă»ĂșĂ„c laĂą mĂČnh Ă aĂ€ bĂ” laĂ„c löëi. NoĂĄi theo caĂĄch khaĂĄc, möi trĂ»ĂșĂąng kinhdoanh ngaĂąy nay Ă ang vĂȘĂ„n haĂąnh theo caĂĄch riĂŻng cuĂŁa mĂČnh vĂČ tûùtrong chñnh möi trĂ»ĂșĂąng ĂȘĂ«y Ă aĂ€ saĂŁn sinh ra caĂŁ möÄt thĂŻĂ« hĂŻĂ„ nhûÀngnhaĂą quaĂŁn lyĂĄ theo khuön mĂȘĂźu.
GĂȘĂŹn Ă ĂȘy chuĂĄng ta Ă aĂ€ nhĂȘĂ„n ra coĂĄ quaĂĄ nhiĂŻĂŹu CEO trĂșĂŁ thaĂąnh caĂĄcöng chuĂŁ chûå khöng phaĂŁi laĂą ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o. Chñnh nhûÀng öng chuĂŁkiĂŻĂu naĂąy Ă aĂ€ Ă Ă»a nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€ lĂȘm vaĂąo tĂČnh traĂ„ng nhĂ» hiĂŻĂ„n nay. MĂłamai thay, cuĂ€ng nhĂ» nhûÀng vuĂ„ tai tiĂŻĂ«ng taĂ„i caĂĄc tĂȘĂ„p Ă oaĂąn, baĂŁn thĂȘnnhûÀng öng chuĂŁ Ă oĂĄ laĂ„i laĂą saĂŁn phĂȘĂm do möi trĂ»ĂșĂąng Ă Ă»a Ă ĂȘĂy maĂą5 MuĂ€ coĂĄ vaĂąnh röÄng bĂčçng da, hoĂčĂ„c rĂșm cuĂŁa Ă aĂąn öng Mexico.
72 73
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O LAĂM CHUĂ HOAĂN CAĂNH
ra. HoĂ„ laĂą hĂČnh aĂŁnh minh hoĂ„a chñnh xaĂĄc cho nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi bĂ” hoaĂąncaĂŁnh Ă Ă»a Ă ĂȘĂy vaĂą tûÄ tröi theo doĂąng chaĂŁy Ă oĂĄ duĂą chĂčĂšng biĂŻĂ«t thûÄcsûÄ mĂČnh Ă ang vĂŻĂŹ Ă ĂȘu.
Khi Ă oĂĄ, bĂ»ĂșĂĄc Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn Ă ĂŻĂ trĂșĂŁ thaĂąnh möÄt nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o laĂą phaĂŁinhĂȘĂ„n biĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c mĂČnh Ă ang trong hoaĂąn caĂŁnh, möi trĂ»ĂșĂąng naĂąo. HaĂ€ylaĂą ngĂ»ĂșĂąi phaĂĄ boĂŁ nhûÀng giĂșĂĄi haĂ„n chûå khöng phaĂŁi ngĂ»ĂșĂąi taĂ„o ra giĂșĂĄihaĂ„n. HaĂ€y laĂą ngĂ»ĂșĂąi taĂ„o ra khuynh hĂ»ĂșĂĄng, chûå khöng phaĂŁi laĂą ngĂ»ĂșĂąinhöët mĂČnh trong nhûÀng khuynh hĂ»ĂșĂĄng. HaĂ€y laĂą ngĂ»ĂșĂąi mang Ă ĂŻĂ«nmöÄt sûÄ kĂŻĂ«t thuĂĄc, chûå khöng phaĂŁi laĂą ngĂ»ĂșĂąi bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu. VaĂą trĂŻn hĂŻĂ«t,haĂ€y thĂŻĂ hiĂŻĂ„n sûÄ à öÄc lĂȘĂ„p cuĂŁa mĂČnh.
ĂĂĂU HAĂNG NGHĂCH CAĂNH
NhĂ» Ă aĂ€ mö taĂŁ ĂșĂŁ trĂŻn, töi muöën boĂŁ qua möÄt bĂ»ĂșĂĄc vaĂą Ă i thĂčĂšngvaĂąo vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ maĂą moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi Ă ang quan tĂȘm. ViĂŻĂ«t vĂŻĂŹ sûÄ thaĂąnh cöngthĂČ bao giĂșĂą cuĂ€ng thuĂĄ vĂ” hĂșn viĂŻĂ«t vĂŻĂŹ thĂȘĂ«t baĂ„i. ĂiĂŻĂŹu naĂąy cuĂ€ng giöëngnhĂ» trong cuöÄc söëng, ai cuĂ€ng thñch thaĂąnh cöng hĂșn laĂą thĂȘĂ«t baĂ„i.BĂŻn caĂ„nh Ă oĂĄ, trong cuöÄc söëng ai cuĂ€ng hiĂŻĂu rĂčçng ngĂ»ĂșĂąi ta khöngphaĂŁi muöën gĂČ cuĂ€ng Ă Ă»ĂșĂ„c. NhĂ»ng hoĂ„c tûù thĂȘĂ«t baĂ„i laĂą möÄt trongnhûÀng baĂąi hoĂ„c quan troĂ„ng nhĂȘĂ«t trong cuöën saĂĄch naĂąy, vaĂą chuĂĄngta seĂ€ cûå noĂĄi Ă i noĂĄi laĂ„i vĂŻĂŹ vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ naĂąy trong cuöën saĂĄch naĂąy. VĂČ vĂȘĂ„ytöi nghĂŽ chuĂĄng ta cĂȘĂŹn xem xeĂĄt möÄt vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ cuĂ„ thĂŻĂ, möÄt caĂĄ nhĂȘn cuĂ„thĂŻĂ, ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂ€ khöng vĂ»ĂșĂ„t qua Ă Ă»ĂșĂ„c hoaĂąn caĂŁnh. Töi cuĂ€ng seĂ€ noĂĄiroĂ€ lyĂĄ do taĂ„i sao öng ĂȘĂ«y laĂ„i nhĂ» thĂŻĂ«. TĂŻn öng ĂȘĂ«y laĂą Ed.
Ed sinh ra tûù tĂȘĂŹng lĂșĂĄp lao à öÄng ĂșĂŁ Brooklyn, New York. Thöngminh, tham voĂ„ng, vaĂą quyĂŻĂ«t tĂȘm thaĂąnh cöng, ngay khi töët nghiĂŻĂ„ptrung hoĂ„c, öng Ă i laĂąm ĂșĂŁ möÄt nhaĂą maĂĄy vaĂą tiĂŻĂ«p tuĂ„c Ă i hoĂ„c vaĂąo ban
Ă ĂŻm. LaĂąm viĂŻĂ„c vaĂą hoĂ„c tĂȘĂ„p Ă ĂŻm ngaĂąy, cuöëi cuĂąng öng coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c bĂčçngkĂŻĂ« toaĂĄn. Tûù möÄt vĂ” trñ trong saĂŁn xuĂȘĂ«t, öng Ă Ă»ĂșĂ„c cĂȘĂ«t nhĂčĂŠc lĂŻn vĂ” trñquaĂŁn lyĂĄ trong nhaĂą maĂĄy. ChĂł sau möÄt vaĂąi nĂčm, öng tûùng bĂ»ĂșĂĄc tiĂŻĂ«nlĂŻn nhûÀng bĂȘĂ„c thang trong sûÄ nghiĂŻĂ„p, vaĂą coĂąn lĂȘĂ«y Ă Ă»ĂșĂ„c bĂčçng MBA(ThaĂ„c sĂŽ quaĂŁn trĂ” kinh doanh). Ăng chûång toĂŁ mĂČnh khöng chĂł laĂąngĂ»ĂșĂąi siĂŻng nĂčng cĂȘĂŹn cuĂą, nĂčng nöà maĂą coĂąn laĂą ngĂ»ĂșĂąi kiĂŻn nhĂȘĂźn Ă iĂ ĂŻĂ«n cuĂąng muĂ„c tiĂŻu Ă aĂ€ Ă ĂčĂ„t ra. LaĂąm viĂŻĂ„c hiĂŻĂ„u quaĂŁ, gioĂŁi vaĂą bĂŻĂŹn bĂł,cuöëi cuĂąng öng leo Ă ĂŻĂ«n chûåc phoĂĄ chuĂŁ tĂ”ch cuĂŁa cöng ty.
Ed laĂą möÄt con ngĂ»ĂșĂąi cuĂŁa cöng viĂŻĂ„c. Ai cuĂ€ng noĂĄi nhĂ» thĂŻĂ«. Ăngkhöng chĂł biĂŻĂ«t moĂ„i thûå hoaĂ„t à öÄng nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo maĂą coĂąn coĂĄ khaĂŁnĂčng laĂąm cho noĂĄ töët hĂșn. Khi cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t, öng khöng ngĂȘĂŹn ngaĂ„i loaĂ„iboĂŁ nhûÀng chöß ung thöëi. Ăng khöng phaĂŁi laĂą tñp ngĂ»ĂșĂąi dĂŻĂź daĂąng laĂąmviĂŻĂ„c chung nhĂ»ng laĂ„i laĂą tñp ngĂ»ĂșĂąi maĂą caĂĄc sĂŻĂ«p thñch (viĂŻĂ„c Ed vaĂąhĂȘĂŹu hĂŻĂ«t nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi ĂșĂŁ vĂ” trñ quaĂŁn lyĂĄ ĂșĂŁ cöng ty Ă ĂŻĂŹu laĂą Ă aĂąn öngkhöng laĂąm ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc ngaĂ„c nhiĂŻn). Ăng laĂą ngĂ»ĂșĂąi trung thaĂąnhtuyĂŻĂ„t à öëi ĂșĂŁ cöng ty, ngĂ»ĂșĂąi nghiĂŻĂ„n cöng viĂŻĂ„c, luön sĂčĂ©n saĂąng Ă i Ă ĂŻĂ«ntĂȘĂ„n cuĂąng möÄt vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ, vaĂą khöng kiĂŻn nhĂȘĂźn vĂșĂĄi bĂȘĂ«t kyĂą ai khönglaĂąm viĂŻĂ„c nghiĂŻm tuĂĄc nhĂ» mĂČnh.
NĂčng lûÄc cuĂŁa Ed, cuĂąng vĂșĂĄi à öÄng lûÄc vaĂą sûÄ bĂŻĂŹn bĂł, giuĂĄp öng trĂșĂŁthaĂąnh möÄt ngĂ»ĂșĂąi Ă iĂŻĂŹu haĂąnh lyĂĄ tĂ»ĂșĂŁng trong giai Ă oaĂ„n âmöÄt laĂą xanhcoĂŁ, hai laĂą Ă oĂŁ ngûÄcâ cuĂŁa thĂȘĂ„p niĂŻn 80-90 cuĂŁa thĂŻĂ« kyĂŁ 20. NhĂČn Ed,khöng ai coĂĄ thĂŻĂ tĂ»ĂșĂŁng tĂ»ĂșĂ„ng Ed xuĂȘĂ«t thĂȘn trong möÄt gia Ă ĂČnhngheĂąo naĂąn ĂșĂŁ khu nam Brooklyn hoĂčĂ„c Ă oĂĄ laĂą saĂŁn phĂȘĂm cuĂŁa caĂĄc lĂșĂĄphoĂ„c ban Ă ĂŻm.
ThûÄc ra, Ed gĂȘĂŹn nhĂ» quĂŻn mĂȘĂ«t xuĂȘĂ«t thĂȘn cuĂŁa öng laĂą ai. NgaĂąynay, caĂĄch cĂ» xûã, phuĂ„c trang vaĂą caĂŁ caĂĄch noĂĄi chuyĂŻĂ„n cuĂŁa öng giöëngnhĂ» sĂŻĂ«p cuĂŁa mĂČnh. Ăng coĂĄ möÄt ngĂ»ĂșĂąi vĂșĂ„ xinh Ă eĂ„p, quyĂŻĂ«n ruĂ€, lolĂčĂŠng cho gia Ă ĂČnh vaĂą baĂą cuĂ€ng Ăčn mĂčĂ„c, cĂ» xûã vaĂą caĂĄch noĂĄi chuyĂŻĂ„n
74 75
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O LAĂM CHUĂ HOAĂN CAĂNH
giöëng nhĂ» vĂșĂ„ cuĂŁa caĂĄc sĂŻĂ«p. Ăng cuĂ€ng coĂĄ hai à ûåa con Ă eĂ„p trai Ă Ă»ĂșĂ„choĂ„c trong nhûÀng trĂ»ĂșĂąng töët. Gia Ă ĂČnh öng söëng trong möÄt nhaĂątuyĂŻĂ„t Ă eĂ„p ĂșĂŁ Westchester, coĂĄ ngĂ»ĂșĂąi giuĂĄp viĂŻĂ„c nhanh nheĂ„n vaĂą öngcoĂąn coĂĄ caĂŁ cĂș höÄi khaĂĄc Ă ĂŻĂ thay à öĂi cöng viĂŻĂ„c â trong trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„pöng muöën thay à öĂi cöng viĂŻĂ„c. ChuĂŁ tĂ”ch cuĂŁa cöng ty Ă aĂ€ hĂșn 50tuöĂi, cuĂąng lûåa tuöĂi vĂșĂĄi Ed vaĂą roĂ€ raĂąng laĂą Ă ang haĂąi loĂąng vĂșĂĄi vĂ” trñmaĂą öng ĂȘĂ«y nĂčĂŠm giûÀ.
Trong khoaĂŁng thĂșĂąi gian sau Ă oĂĄ Ed bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu thĂȘĂ«y böÏn chöÏnmuöën tiĂŻĂ«n xa hĂșn. TĂČnh cĂșĂą, möÄt cöng ty gia Ă ĂČnh trong cuĂąngngaĂąnh vĂșĂĄi cöng ty öng laĂ„i bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu tĂČm kiĂŻĂ«m nguöÏn sinh khñ mĂșĂĄi.TöĂng giaĂĄm à öëc Ă iĂŻĂŹu haĂąnh, chaĂĄu nöÄi cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi saĂĄng lĂȘĂ„p ra cöngty Ă ang Ă ang cĂȘn nhĂčĂŠc vĂŻĂŹ viĂŻĂ„c nghĂł hĂ»u, nhĂ»ng laĂ„i chĂ»a biĂŻĂ«tphaĂŁi giao laĂ„i quyĂŻĂŹn Ă iĂŻĂŹu haĂąnh cho ai. Ăng naĂąy muöën mĂșĂąi ai Ă oĂĄvĂŻĂŹ laĂąm phoĂĄ chuĂŁ tĂ”ch, hiĂŻĂu ngĂ»ĂșĂąi naĂąy caĂąng nhiĂŻĂŹu caĂąng töët vaĂą nĂŻĂ«umoi viĂŻĂ„c suön seĂŁ, seĂ€ chuyĂŻĂn giao quyĂŻĂŹn Ă iĂŻĂŹu haĂąnh laĂ„i cho ngĂ»ĂșĂąimĂșĂĄi trong voĂąng tûù 2 Ă ĂŻĂ«n 3 nĂčm. MĂčĂ„c duĂą truĂ„ sĂșĂŁ cuĂŁa cöng ty naĂąynĂčçm ĂșĂŁ Minneapolis, cöng ty naĂąy laĂ„i tĂČm Ă ĂŻĂ«n Ed, luĂĄc ĂȘĂ«y Ed Ă angĂșĂŁ New York. Ed nhĂČn ra cĂș höÄi naĂąy vĂČ Ă¶ng coĂĄ thĂŻĂ Ă i tĂčĂŠt lĂŻn vĂ” trñquaĂŁn lyĂĄ haĂąng Ă ĂȘĂŹu - CEO.
Ăng tiĂŻĂ«n haĂąnh baĂąn giao cöng viĂŻĂ„c taĂ„i cöng ty cuĂ€ vaĂą nhaĂŁy viĂŻĂ„c.MoĂ„i viĂŻĂ„c suön seĂŁ nhĂ» moĂ„i khi öng thûÄc hiĂŻĂ„n nhûÀng nhiĂŻĂ„m vuĂ„ khaĂĄc.Gia Ă ĂČnh öng chuyĂŻĂn Ă ĂŻĂ«n möÄt ngöi nhaĂą lĂșĂĄn vaĂą tiĂŻĂ„n nghi hĂșn ĂșĂŁEdina. BaĂŁn thĂȘn öng laĂąm viĂŻĂ„c trong möÄt vĂčn phoĂąng nhĂČn ra möÄthöÏ nĂ»ĂșĂĄc vaĂą laĂąm quaĂŁn lyĂĄ mĂșĂĄi ĂșĂŁ Midwestern möÄt caĂĄch nheĂ„ nhaĂąngvĂČ dĂ»ĂșĂąng nhĂ» töëc à öÄ laĂąm viĂŻĂ„c taĂ„i Ă ĂȘy chĂȘĂ„m hĂșn ĂșĂŁ cöng ty cuĂ€.
NhĂ»ng öng ngaĂąy caĂąng trĂșĂŁ nĂŻn khĂčĂŠc nghiĂŻĂ„t hĂșn bao giĂșĂą hĂŻĂ«t à öëivĂșĂĄi nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi khöng laĂąm öng haĂąi loĂąng trong cöng viĂŻĂ„c. Sau lĂ»ng,ngĂ»ĂșĂąi ta goĂ„i Ă uĂąa öng laĂą âquaĂŁ bom Ă ĂŻĂ«n tûù Brooklynâ. NhĂȘn viĂŻntrong cöng ty mĂșĂĄi ĂșĂŁ Minnesota naĂąy laĂąm viĂŻĂ„c vöën thoaĂŁi maĂĄi hĂșn ĂșĂŁ
cöng ty cuĂ€ trĂ»ĂșĂĄc kia cuĂŁa Ed, nhĂ»ng giĂșĂą Ă ĂȘy khi öng yĂŻu cĂȘĂŹu moĂ„ingĂ»ĂșĂąi phaĂŁi tĂčng töëc laĂąm viĂŻĂ„c, hoĂ„ phaĂŁi vĂȘng lĂșĂąi.
Sau khi Ed laĂąm ĂșĂŁ Minneapolis khoaĂŁng Ă Ă»ĂșĂ„c möÄt nĂčm, Baxter âCEO cuĂŁa cöng ty mĂșĂąi öng Ă i Ăčn trĂ»a vaĂą Ă ĂŻĂŹ nghĂ” giao cho öng vĂ”trñ giaĂĄm à öëc vĂȘĂ„n haĂąnh (COO - Chief Operating Officer). Ed khöngngaĂ„c nhiĂŻn gĂČ vaĂą rĂȘĂ«t haĂąi loĂąng vĂșĂĄi Ă ĂŻĂŹ nghĂ” Ă oĂĄ. Khöng ai laĂąm viĂŻĂ„cchĂčm chĂł hĂșn öng. Khöng ai hoĂ„c vaĂą hiĂŻĂu vĂŻĂŹ cöng ty nhanh vaĂąnhiĂŻĂŹu nhĂ» öng. VĂČ vĂȘĂ„y, khöng ai xûång Ă aĂĄng ĂșĂŁ vĂ” trñ naĂąy hĂșn öng.VĂ” trñ cao nhĂȘĂ«t â CEO â bĂȘy giĂșĂą laĂą muĂ„c tiĂŻu trĂ»ĂșĂĄc mĂčĂŠt cuĂŁa âquaĂŁbom Ă ĂŻĂ«n tûù Brooklynâ. Baxter vaĂą Ed giĂșĂą Ă ĂȘy laĂą möÄt à öÄi Ăčn yĂĄ.Baxter, taĂąi nĂčng vaĂą can Ă aĂŁm, seĂ€ laĂĄi hĂ»ĂșĂĄng Ă i cuĂŁa con taĂąu trongkhi Ed, cûång rĂčĂŠn hĂșn bao giĂșĂą hĂŻĂ«t laĂą ngĂ»ĂșĂąi thûÄc hiĂŻĂ„n Ă Ă»a cöng tytheo con Ă Ă»ĂșĂąng Ă oĂĄ. ThĂȘĂ„m chñ öng coĂąn Ă aĂŁm nhĂȘĂ„n nhûÀng nhiĂŻĂ„mvuĂ„ khoĂĄ nuöët nûÀa.
Baxter quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh chñnh Ed seĂ€ laĂą ngĂ»ĂșĂąi thûùa nhiĂŻĂ„m khi mĂČnhvĂŻĂŹ hĂ»u vaĂą tuyĂŻn böë yĂĄ Ă Ă”nh naĂąy vĂșĂĄi gia Ă ĂČnh mĂČnh â cuĂ€ng laĂą nhûÀngthaĂąnh viĂŻn cuĂŁa höÄi à öÏng quaĂŁn trĂ” cöng ty. LĂȘĂŹn Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn trong cuöÄcĂ ĂșĂąi mĂČnh, Ed à öëi mĂčĂ„t vĂșĂĄi tĂČnh huöëng maĂą öng khöng thĂŻĂ duĂąng biĂŻĂ„nphaĂĄp cûång rĂčĂŠn Ă ĂŻĂ giaĂŁi quyĂŻĂ«t. MöÄt söë thaĂąnh viĂŻn trong gia Ă ĂČnhBaxter cho rĂčçng Ed laĂą ngĂ»ĂșĂąi quaĂĄ cûång rĂčĂŠn, quaĂĄ thö raĂĄp, khöngkheĂĄo leĂĄo à öëi vĂșĂĄi nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi quaĂŁn lyĂĄ Ă iĂŻĂŹu haĂąnh laĂąm viĂŻĂ„c chungvĂșĂĄi öng. HoĂ„ seĂ€ khöng à öÏng yĂĄ vĂ” trñ mĂșĂĄi cuĂŁa Ed nĂŻĂ«u öng khöng caĂŁithiĂŻĂ„n kyĂ€ nĂčng laĂąm viĂŻĂ„c vĂșĂĄi nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂąm chung.
Baxter baĂĄo cho Ed tin xĂȘĂ«u. NĂŻĂ«u Ed buöÏn loĂąng vĂČ Ă iĂŻĂŹu naĂąy, vaĂąthûÄc sûÄ laĂą Ă uĂĄng nhĂ» thĂŻĂ«, thĂČ vĂ” CEO Baxter cuĂ€ng vĂȘĂ„y. Baxter Ă aĂ€sĂčĂ©n saĂąng Ă ĂŻĂ nghĂł hĂ»u vaĂą hĂșn nûÀa öng Ă aĂ€ lûÄa choĂ„n Ed laĂą ngĂ»ĂșĂąikĂŻĂ« nhiĂŻĂ„m cho mĂČnh vaĂą lĂŻn moĂ„i kĂŻĂ« hoaĂ„ch cho viĂŻĂ„c naĂąy. GiĂșĂą thĂČ moĂ„iviĂŻĂ„c röëi ben lĂŻn. Khi Ă oĂĄ, Baxter goĂ„i cho möÄt ngĂ»ĂșĂąi baĂ„n vaĂą ngĂ»ĂșĂąinaĂąy giĂșĂĄi thiĂŻĂ„u töi Ă ĂŻĂ«n tĂ» vĂȘĂ«n cho öng vĂŻĂŹ vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ naĂąy. Sau khi kĂŻĂ lĂŻĂ
76 77
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O LAĂM CHUĂ HOAĂN CAĂNH
vĂŻĂŹ tĂČnh thĂŻĂ« tiĂŻĂ«n thoaĂĄi lĂ»ĂșĂ€ng nan cuĂŁa mĂČnh, Baxter hoĂŁi liĂŻĂ„u töi coĂĄthĂŻĂ giuĂĄp öng laĂąm viĂŻĂ„c vĂșĂĄi Ed vaĂą giuĂĄp Ed naĂąy caĂŁi thiĂŻĂ„n kyĂ€ nĂčnglaĂąm viĂŻĂ„c vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc hay khöng. Baxter noĂĄi thĂŻm rĂčçng, Ed seĂ€sĂčĂ©n saĂąng laĂąm bĂȘĂ«t cûå Ă iĂŻĂŹu gĂČ Ă ĂŻĂ Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c vĂ” trñ CEO.
Sau nhiĂŻĂŹu lĂȘĂŹn troĂą chuyĂŻĂ„n vaĂą cĂȘn nhĂčĂŠc, töi à öÏng yĂĄ cöng viĂŻĂ„c tĂ»vĂȘĂ«n naĂąy. DuĂą töi vĂȘĂźn coĂąn coĂĄ möÄt söë cöng viĂŻĂ„c dĂșĂŁ dang nhĂ»ng viĂŻĂ„cnaĂąy cuĂ€ng rĂȘĂ«t thuĂĄ vĂ”. HĂșn nûÀa töi cuĂ€ng coĂĄ möÄt söë cöng viĂŻĂ„c ĂșĂŁMinneapolis nĂŻn Ă aĂŁm nhĂȘĂ„n thĂŻm cöng viĂŻĂ„c naĂąy cuĂ€ng khöng laĂąmtöi mĂȘĂ«t thĂșĂąi gian gĂČ lĂčĂŠm. DuĂą vĂȘĂ„y, töi vĂȘĂźn tûÄ hoĂŁi liĂŻĂ„u coĂĄ ai Ă oĂĄ trĂŻnĂ ĂșĂąi coĂĄ khaĂŁ nĂčng giuĂĄp möÄt ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂ€ 55 tuöĂi Ă ĂșĂąi thay à öĂi tñnh caĂĄch.
ChuyĂŻĂ«n Ă i Ă ĂŻĂ«n Minneapolis tiĂŻĂ«p theo, töi gĂčĂ„p Ed. Töi cuĂąng EdnoĂĄi chuyĂŻĂ„n trong vaĂąi ngaĂąy, quan saĂĄt caĂĄch öng laĂąm moĂ„i thûå. TrongchuyĂŻĂ«n Ă i tiĂŻĂ«p theo, töi tiĂŻĂ«n haĂąnh phoĂŁng vĂȘĂ«n nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂąmviĂŻĂ„c chung vĂșĂĄi Ed vaĂą à öÏng thĂșĂąi yĂŻu cĂȘĂŹu Ed laĂąm möÄt vaĂąi baĂąi trĂčĂŠcnghiĂŻĂ„m vĂŻĂŹ tñnh caĂĄch.
LeĂ€ dĂŽ nhiĂŻn laĂą ai liĂŻn quan Ă ĂŻĂ«n vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ naĂąy cuĂ€ng muöën moĂ„i viĂŻĂ„ctheo yĂĄ mĂČnh, Baxter rĂȘĂ«t muöën nghĂł hĂ»u nĂŻn muöën coĂĄ ngĂ»ĂșĂąi thaythĂŻĂ« öng caĂąng sĂșĂĄm caĂąng töët. NhûÀng ngĂ»ĂșĂąi ngoan cöë trong höÄi quaĂŁntrĂ” thĂČ muöën thoaĂĄt ra tĂČnh huöëng khoĂĄ xûã naĂąy nhĂ»ng hoĂ„ khöng thĂŻĂnaĂąo khöng tham gia vĂČ töi phaĂŁi tham khaĂŁo yĂĄ kiĂŻĂ«n cuĂŁa hoĂ„ duĂą töithaĂąnh cöng hay thĂȘĂ«t baĂ„i trong viĂŻĂ„c giuĂĄp Ed thay à öĂi. RiĂŻng Ed vĂČöng thûÄc sûÄ muöën cöng viĂŻĂ„c naĂąy nĂŻn luön luön hĂșĂ„p taĂĄc vĂșĂĄi töi.
Sau möÄt thĂșĂąi gian, töi ngaĂąy caĂąng nhĂȘĂ„n ra rĂčçng Ă iĂŻĂŹu moĂ„i ngĂ»ĂșĂąinhĂȘĂ„n xeĂĄt vĂŻĂŹ Ed laĂą khöng sai. Ăng laĂą ngĂ»ĂșĂąi rĂȘĂ«t coĂĄ nĂčng lûÄc, rĂȘĂ«ttham voĂ„ng nhĂ»ng cuĂ€ng laĂą keĂŁ à öÄc taĂąi. Ăng thĂ»ĂșĂąng xuyĂŻn nöĂi noĂĄngvaĂą lĂčng maĂ„ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂąm viĂŻĂ„c chung vĂșĂĄi mĂČnh. LuĂĄc naĂąo öngcuĂ€ng muöën kiĂŻĂm soaĂĄt caĂŁ moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi vaĂą moĂ„i viĂŻĂ„c. Ăng khöng Ă ĂŻĂtĂȘm tĂșĂĄi viĂŻĂ„c caĂŁm Ășn ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc nĂŻĂ«u ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc laĂąm töët hoĂčĂ„c cuĂ€ng
chĂčĂšng theĂąm noĂĄi möÄt lĂșĂąi à öÄng viĂŻn. VaĂą tĂȘĂ«t nhiĂŻn, öng laĂą ngĂ»ĂșĂąi troĂ„ngnam khinh nûÀ.
CaĂĄch Ed à öëi phoĂĄ vĂșĂĄi khoĂĄ khĂčn cuĂ€ng giöëng nhĂ» phong caĂĄch laĂąmviĂŻĂ„c cuĂŁa öng â luĂĄc naĂąo cuĂ€ng vĂșĂĄi möÄt töëc à öÄ nhanh khuĂŁng khiĂŻĂ«pvaĂą öng vĂȘĂ„n duĂ„ng tĂȘĂ«t caĂŁ nĂčng lĂ»ĂșĂ„ng Ă ĂŻĂ giaĂŁi quyĂŻĂ«t vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ. TrongquaĂĄ trĂČnh laĂąm viĂŻĂ„c, öng ngaĂąy caĂąng trĂșĂŁ nĂŻn dĂŻĂź hoĂąa à öÏng hĂșn. Ăngcöë gĂčĂŠng thoaĂĄt khoĂŁi caĂĄch laĂąm viĂŻĂ„c cûång rĂčĂŠn trĂ»ĂșĂĄc giĂșĂą cuĂŁa mĂČnh.Ăng cuĂ€ng trĂșĂŁ nĂŻn ñt khĂčĂŠc nghiĂŻĂ„t hĂșn à öÏng thĂșĂąi laĂ„i lĂ”ch sûÄ vaĂą mĂŻĂŹmmoĂŁng hĂșn vĂșĂĄi moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi. ĂoĂĄ laĂą tin töët.
NhĂ»ng tin xĂȘĂ«u laĂą, duĂą Ed coĂĄ cöë gĂčĂŠng cĂșĂ€ naĂąo, nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi cöÄngsûÄ cuĂŁa Ed vĂȘĂźn toĂŁ ra nghi ngaĂ„i öng. HoĂ„ chĂł khöng tin laĂą coĂĄ Ed âmĂșĂĄiânaĂąo Ă oĂĄ. VaĂą vĂȘĂźn coĂĄ hai luöÏng dĂ» luĂȘĂ„n traĂĄi chiĂŻĂŹu tûù höÄi à öÏng quaĂŁntrĂ” vĂŻĂŹ Ed. NhûÀng ngĂ»ĂșĂąi trĂ»ĂșĂĄc kia vöën vĂȘĂźn thñch tñnh caĂĄch cuĂŁa möÄtEd cuĂ€ vĂșĂĄi tñnh caĂĄch laĂ„nh luĂąng, dûåt khoaĂĄt trong kinh doanh ngaĂ„cnhiĂŻn thĂȘĂ«t voĂ„ng vĂČ möÄt Ed mĂșĂĄi, mĂŻĂŹm moĂŁng hĂșn. Trong khi Ă oĂĄ,nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc laĂ„i tĂČm ra nhûÀng Ă iĂŻĂm yĂŻĂ«u mĂșĂĄi cuĂŁa Ed. HoĂ„ chorĂčçng, cho duĂą Ă uĂĄng laĂą Ed coĂĄ nĂčng lûÄc vaĂą à öÄng lûÄc laĂąm viĂŻĂ„c, önglaĂ„i khöng coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c möÄt tĂȘĂŹm nhĂČn vaĂą tñnh caĂĄch lĂșĂĄn cuĂŁa möÄt nhaĂąlaĂ€nh Ă aĂ„o.
Trong vai troĂą laĂ€nh Ă aĂ„o, möÄt tñnh caĂĄch lĂșĂĄn cuĂ€ng quan troĂ„ng nhûà öÄng lûÄc vaĂą khaĂŁ nĂčng cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi Ă oĂĄ. Töi phaĂŁi à öÏng yĂĄ vĂșĂĄi yĂĄ kiĂŻĂ«nhoĂ„ Ă Ă»a ra vĂŻĂŹ Ed laĂą chñnh xaĂĄc. ĂiĂŻĂŹu naĂąy thĂČ töi khöng thĂŻĂ naĂąo giuĂĄpEd Ă Ă»ĂșĂ„c maĂą Ed phaĂŁi tûÄ mĂČnh nhĂȘĂ„n ra thiĂŻĂ«u soĂĄt. NhĂ» töi Ă ĂŻĂŹ cĂȘĂ„p tûùtrĂ»ĂșĂĄc, ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o khöng chĂł laĂą ngĂ»ĂșĂąi laĂąm cho moĂ„i viĂŻĂ„c Ă i Ă uĂĄnghĂ»ĂșĂĄng maĂą anh ta phaĂŁi thûÄc hiĂŻĂ„n noĂĄ möÄt caĂĄch hĂșĂ„p leĂ€ vaĂą hĂșĂ„p vĂșĂĄiloĂąng ngĂ»ĂșĂąi nûÀa. HĂșn nûÀa, möÄt ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o maĂą khöng biĂŻĂ«t mĂČnhĂșĂŁ Ă ĂȘu vaĂą muöën dĂȘĂźn dĂčĂŠt ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc Ă i hĂ»ĂșĂĄng naĂąo thĂČ khöng thĂŻĂĂ Ă»ĂșĂ„c goĂ„i laĂą âmöÄt ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o thûÄc sûÄâ Ă Ă»ĂșĂ„c. Khöng nghi ngĂșĂą
78 79
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O LAĂM CHUĂ HOAĂN CAĂNH
gĂČ vĂŻĂŹ viĂŻĂ„c Ed coĂĄ khaĂŁ nĂčng Ă iĂŻĂŹu haĂąnh cöng ty. NhĂ»ng töi laĂ„i chĂčĂšngbiĂŻĂ«t laĂą nĂŻĂ«u laĂ€nh Ă aĂ„o möÄt cöng ty thĂČ Ă¶ng seĂ€ dĂȘĂźn dĂčĂŠt noĂĄ Ă i vĂŻĂŹ Ă ĂȘu.
Sau khi trao à öĂi vĂșĂĄi Ed laĂą duĂą töi rĂȘĂ«t ĂȘĂ«n tĂ»ĂșĂ„ng vĂșĂĄi sûÄ tiĂŻĂ«n böÄ cuĂŁaöng nhĂ»ng töi vĂȘĂźn khöng thĂŻĂ naĂąo giĂșĂĄi thiĂŻĂ„u öng vaĂąo vĂ” trñ CEOvĂșĂĄi höÄi à öÏng quaĂŁn trĂ” Ă Ă»ĂșĂ„c, töi baĂĄo caĂĄo vĂșĂĄi Baxter vaĂą höÄi à öÏngquaĂŁn trĂ”, röÏi xĂŻĂ«p laĂ„i höÏ sĂș. Sau Ă oĂĄ, töi nhĂȘĂ„n ra rĂčçng Baxter thĂșĂŁphaĂąo vĂșĂĄi kĂŻĂ«t quaĂŁ cuöëi cuĂąng. LyĂĄ do laĂą cho duĂą Baxter biĂŻĂ«t laĂą öngcĂȘĂŹn ngĂ»ĂșĂąi naĂąo Ă oĂĄ nhĂ» Ed Ă ĂŻĂ thay thĂŻĂ« öng Ă iĂŻĂŹu haĂąnh cöng tynhĂ»ng öng cuĂ€ng hiĂŻĂu laĂą höÄi à öÏng quaĂŁn trĂ” nghĂŽ Ă uĂĄng vĂŻĂŹ Ed. CöngviĂŻĂ„c kinh doanh cuĂŁa cöng ty gia Ă ĂČnh öng Ă aĂ€ truyĂŻĂŹn qua ba thĂŻĂ«hĂŻĂ„ huyĂŻĂ«t thöëng Ă ang traĂŁi qua nhûÀng thay à öĂi lĂșĂĄn. VĂČ vĂȘĂ„y, Ă ĂșngiaĂŁn laĂą hoĂ„ khöng thĂŻĂ naĂąo trao quyĂŻĂŹn Ă iĂŻĂŹu haĂąnh cho Ed trong möÄtgiai Ă oaĂ„n nhĂ» vĂȘĂ„y. Baxter tiĂŻĂ«p tuĂ„c ĂșĂŁ laĂ„i vĂ” trñ Ă iĂŻĂŹu haĂąnh vaĂą Ed tiĂŻĂ«ptuĂ„c laĂąm vĂșĂĄi Baxter cho Ă ĂŻĂ«n khi ngĂ»ĂșĂąi ta tĂČm ra ngĂ»ĂșĂąi thay thĂŻĂ« mĂșĂĄi.Sau Ă oĂĄ, Baxter nghĂł hĂ»u, coĂąn Ed tûù chûåc khoĂŁi cöng ty.
TĂȘĂ«t nhiĂŻn nĂŻĂ«u Ă ĂȘy laĂą möÄt böÄ phim vĂșĂĄi möÄt kĂŻĂ«t thuĂĄc coĂĄ hĂȘĂ„uthĂČ Ed seĂ€ hoĂĄa thĂȘn vaĂąo vai Jimmy Stewart vaĂąo phuĂĄt cuöëi cuĂąngvaĂą Ă Ă»ĂșĂ„c nhĂȘĂ„n vaĂąo vĂ” trñ CEO. NhĂ»ng cuöÄc söëng thûÄc thĂČ khönghĂŻĂŹ giöëng phim aĂŁnh vĂČ vĂȘĂ„y khöng dĂŻĂź nhĂȘĂ„n daĂ„ng Ă Ă»ĂșĂ„c ai laĂą anhhuĂąng vaĂą ai laĂą keĂŁ aĂĄc.
ThĂȘĂ„t ra, töi cho rĂčçng Ed khoĂĄ coĂĄ thĂŻĂ Ă Ă»ĂșĂ„c phĂȘn loaĂ„i laĂą nhĂȘn vĂȘĂ„tchñnh hay phaĂŁn diĂŻĂ„n. BaĂŁn thĂȘn öng cuĂ€ng laĂą möÄt naĂ„n nhĂȘn. ĂngnghĂŽ laĂą baĂŁn thĂȘn öng laĂą ai do chñnh öng quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh. ThûÄc tĂŻĂ« öngchĂł laĂą möÄt saĂŁn phĂȘĂm cuĂŁa nĂŻĂŹn vĂčn hoĂĄa kinh doanh sai lĂȘĂŹm.
Ăng Ă ĂŻĂ«n vĂșĂĄi thĂŻĂ« giĂșĂĄi kinh doanh tûù vĂ” trñ laĂą möÄt cĂȘĂ„u beĂĄ Ă Ă»ĂșĂąngphöë. LuĂĄc Ă oĂĄ, öng Ă ang ĂșĂŁ bĂŻn kia guöÏng quay cuĂŁa böÄ maĂĄy vaĂą quyĂŻĂ«tĂ Ă”nh seĂ€ thay à öĂi Ă ĂŻĂ cuöÄc söëng mĂČnh töët hĂșn. Ăng Ă ĂȘĂŹy tham voĂ„ngvaĂą laĂąm viĂŻĂ„c cĂȘĂŹn cuĂą. NhĂ»ng röët cuöÄc, öng cuĂ€ng chĂł laĂą möÄt saĂŁn phĂȘĂm
saĂŁn sinh ra tûù xu hĂ»ĂșĂĄng thĂșĂąi Ă aĂ„i. ĂiĂŻĂŹu naĂąy coĂĄ nghĂŽa laĂą cho duĂąbaĂŁn thĂȘn Ed laĂą ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ tĂȘĂŹm nhĂČn vaĂą tñnh caĂĄch riĂŻng maĂ„nh meĂ€nhĂ»ng trĂ»ĂșĂĄc taĂĄc à öÄng cuĂŁa möi trĂ»ĂșĂąng bĂŻn ngoaĂąi, öng Ă aĂ€ Ă ĂŻĂ mĂČnhbĂ” cuöën Ă i vaĂą thay à öĂi maĂą khöng hĂŻĂŹ nhĂȘĂ„n thûåc Ă Ă»ĂșĂ„c Ă iĂŻĂŹu gĂČ Ă angdiĂŻĂźn ra.
CoĂĄ leĂ€ Ed Ă aĂ€ coĂĄ thĂŻĂ hoĂ„c caĂĄch Ă ĂŻĂ laĂ€nh Ă aĂ„o, dĂȘĂźn dĂčĂŠt ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄcthaĂąnh cöng. RoĂ€ raĂąng laĂą khi bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu laĂąm viĂŻĂ„c ĂșĂŁ nhaĂą maĂĄy Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn,öng coĂĄ nhiĂŻĂ„t huyĂŻĂ«t trĂ»ĂșĂĄc nhûÀng cĂș höÄi hûåa heĂ„n cuĂŁa tĂ»Ășng lai.NhĂ»ng khi öng thûÄc sûÄ Ă i vaĂąo thĂŻĂ« giĂșĂĄi maĂą ngĂ»ĂșĂąi-naĂąy-phaĂŁi-giĂŻĂ«t-ngĂ»ĂșĂąi-kia-Ă ĂŻĂ-töÏn-taĂ„i, nĂși ngĂ»ĂșĂąi ta khöng chĂł thĂŻĂ hiĂŻĂ„n con ngĂ»ĂșĂąithûÄc cuĂŁa mĂČnh Ă ĂŻĂ nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c tĂ»ĂșĂŁng thĂ»ĂșĂŁng cuĂŁa xaĂ€ höÄi maĂą hoĂ„ coĂąnphaĂŁi cöë gĂčĂŠng chûång minh Ă Ă»ĂșĂ„c mĂČnh laĂą möÄt ai Ă oĂĄ trĂŻn thĂŻĂ« giĂșĂĄinaĂąy. Khi Ed cöë gĂčĂŠng chûång minh vĂșĂĄi cöng ty öng chñnh laĂą ngĂ»ĂșĂąilyĂĄ tĂ»ĂșĂŁng cho vĂ” trñ CEO, Ed chĂ»a bao giĂșĂą thĂŻĂ hiĂŻĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c con ngĂ»ĂșĂąithĂȘĂ„t cuĂŁa chñnh mĂČnh, traĂĄi laĂ„i coĂąn Ă ĂŻĂ ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng lĂŻncon ngĂ»ĂșĂąi Ă oĂĄ. Ăng bĂ” hoaĂąn caĂŁnh aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng nhĂ»ng laĂ„i Ă i dĂȘĂźn dĂčĂŠtnhûÀng ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc nhĂčçm biĂŻĂ«n baĂŁn thĂȘn thaĂąnh möÄt öng sĂŻĂ«p trĂŻncaĂŁ tuyĂŻĂ„t vĂșĂąi â theo tiĂŻu chuĂȘĂn cuĂŁa xaĂ€ höÄi. NhĂ»ng khi bĂ»ĂșĂĄc vaĂąomöÄt möi trĂ»ĂșĂąng laĂąm viĂŻĂ„c mĂșĂĄi Ă oĂąi hoĂŁi ĂșĂŁ ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o caĂĄc töë chĂȘĂ«tgöÏm tĂȘĂŹm nhĂČn vaĂą tñnh caĂĄch lĂșĂĄn, öng khöng phaĂŁi laĂą ngĂ»ĂșĂąi phuĂą hĂșĂ„p.
Sau naĂąy, khi töi phĂȘn tñch laĂ„i sûÄ viĂŻĂ„c, töi nhĂȘĂ„n ra nĂčm yĂŻĂ«u töëmaĂą höÄi à öÏng quaĂŁn trĂ” chuĂĄ troĂ„ng Ă ĂŻĂ«n nhĂ» sau: hiĂŻĂu biĂŻĂ«t vĂŻĂŹ kyĂ€ thuĂȘĂ„t(Ed coĂĄ), kyĂ€ nĂčng laĂąm viĂŻĂ„c vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc, kyĂ€ nĂčng tĂ» duy trûùutĂ»ĂșĂ„ng (ĂșĂŁ Ă ĂȘy nghĂŽa laĂą khaĂŁ nĂčng tĂ»ĂșĂŁng tĂ»ĂșĂ„ng vaĂą saĂĄng taĂ„o), kyĂ€ nĂčngĂ aĂĄnh giaĂĄ vaĂą nhaĂ„y beĂĄn trĂ»ĂșĂĄc nhûÀng biĂŻĂ«n à öÄng vaĂą cuöëi cuĂąng laĂą khñchĂȘĂ«t. Ed khöng chĂł thĂȘĂ«t baĂ„i ĂșĂŁ kyĂ€ nĂčng laĂąm viĂŻĂ„c vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc nhĂ»HĂQT trao à öĂi vĂșĂĄi töi tûù Ă ĂȘĂŹu. VĂČ vĂȘĂ„y ngay caĂŁ sau khi chuĂĄng töimĂȘĂ«t thĂșĂąi gian Ă ĂŻĂ caĂŁi thiĂŻĂ„n tñnh caĂĄch naĂąy, Ed cuĂ€ng vĂȘĂźn khöng thĂŻĂ
80 81
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O LAĂM CHUĂ HOAĂN CAĂNH
naĂąo thuyĂŻĂ«t phuĂ„c Ă Ă»ĂșĂ„c moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi. HoĂ„ Ă ĂčĂ„t cĂȘu hoĂŁi vĂŻĂŹ khaĂŁ nĂčng Ă aĂĄnhgiaĂĄ tĂČnh hĂČnh nhaĂ„y beĂĄn trĂ»ĂșĂĄc nhûÀng thay à öĂi vaĂą khñ chĂȘĂ«t cuĂŁa Ed.VaĂą chĂł Ă Ășn giaĂŁn laĂą hoĂ„ caĂŁm thĂȘĂ«y khöng thĂŻĂ tin tĂ»ĂșĂŁng vaĂąo Ed.
BĂșĂŁi vĂČ chuĂĄng ta Ă ang söëng trong möÄt thĂșĂąi Ă aĂ„i tiĂŻĂ«n vĂŻĂŹ phña trĂ»ĂșĂĄcnhĂ»ng thĂȘĂ„t ra laĂ„i Ă ang bĂ»ĂșĂĄc luĂąi, Ed giĂșĂą laĂ„i laĂą chuĂŁ tĂ”ch höÄi à öÏngquaĂŁn trĂ” vaĂą CEO cuĂŁa möÄt cöng ty saĂŁn xuĂȘĂ«t nöĂi tiĂŻĂ«ng khaĂĄc ĂșĂŁAtlanta. Ăng Ă Ă»ĂșĂ„c tin tĂ»ĂșĂŁng giao cho cöng viĂŻĂ„c naĂąy khöng chĂł vĂČnhûÀng thaĂąnh tñch Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c taĂ„i Atlanta maĂą coĂąn vĂČ nhûÀng thaĂąnhquaĂŁ Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c khi laĂąm cuĂąng Baxter. Trong Ă oĂĄ, coĂĄ caĂŁ nhûÀng thaĂąnhquaĂŁ do sûÄ saĂĄng taĂ„o ra nhûÀng saĂŁn phĂȘĂm mĂșĂĄi, duy trĂČ danh tiĂŻĂ«ngvĂŻĂŹ chĂȘĂ«t lĂ»ĂșĂ„ng vaĂą danh tiĂŻĂ«ng cuĂŁa cöng ty â nhĂ»ng thûÄc tĂŻĂ« maĂą noĂĄithĂČ cöng ty cuĂŁa Baxter Ă aĂ€ rĂȘĂ«t nöĂi tiĂŻĂ«ng tûù rĂȘĂ«t lĂȘu röÏi. Khöng maylaĂą trong thĂșĂąi gian ĂșĂŁ Atlanta khi Ed bĂčĂŠt ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc phaĂŁi laĂąm theoyĂĄ mĂČnh, öng Ă aĂ€ khöng taĂ„o ra Ă Ă»ĂșĂ„c saĂŁn phĂȘĂm naĂąo mĂșĂĄi vaĂą khöngmang laĂ„i doanh thu. LuĂĄc naĂąy Ă ĂȘy, coĂĄ thïà öng cho laĂą hoaĂąn caĂŁnhmöi trĂ»ĂșĂąng Ă Ă»a Ă ĂȘĂy öng Ă ĂŻĂ«n nhûÀng khoĂĄ khĂčn nhĂ» thĂŻĂ« naĂąy. NhĂ»ngthĂȘĂ„t ra, trûù phi öng hoĂ„c hoĂŁi tûù chñnh nhûÀng thĂȘĂ«t baĂ„i cuĂŁa mĂČnh vaĂąbĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu haĂąnh trĂČnh Ă i tĂČm laĂ„i chñnh mĂČnh, thĂČ luĂĄc Ă oĂĄ mĂșĂĄi hy voĂ„ngöng nhĂȘĂ„n ra. Töi khöng biĂŻĂ«t laĂą sau naĂąy Ed coĂĄ thaĂąnh cöng khöngvĂČ tûù daĂ„o Ă oĂĄ, öng ĂȘĂ«y chĂčĂšng bao giĂșĂą nhĂȘĂ„n Ă iĂŻĂ„n thoaĂ„i cuĂŁa töi nûÀa.
TĂȘĂ«t caĂŁ chuĂĄng ta Ă ĂŻĂŹu biĂŻĂ«t nhûÀng âEdâ tĂ»Ășng tûÄ nhĂ» thĂŻĂ«. ThĂȘĂ„tra, hoĂ„ coĂĄ xu hĂ»ĂșĂĄng trĂșĂŁ thaĂąnh nhûÀng hĂČnh aĂŁnh chuĂȘĂn mûÄc do giĂșĂĄihaĂ„n xaĂ€ höÄi Ă ĂčĂ„t ra chûå khöng phaĂŁi laĂą nhûÀng con ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc laĂ„.NhĂ»ng nhĂ» caĂĄc baĂ„n seĂ€ thĂȘĂ«y, thĂȘĂ„t ra vĂȘĂźn coĂĄ rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄccoĂĄ thĂŻĂ vaĂą Ă aĂ€ vĂ»ĂșĂ„t qua nhûÀng chuĂȘĂn mûÄc Ă ĂŻĂ thaĂąnh cöng â Ă iĂŻĂŹumaĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi nhĂ» Ed chĂł coĂĄ thĂŻĂ tĂ»ĂșĂŁng tĂ»ĂșĂ„ng chûå khöng thĂŻĂlaĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c.
LAĂM CHUĂ HOAĂN CAĂNH
Töi Ă aĂ€ choĂ„n nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o Norman Lear Ă ĂŻĂ hiĂŻĂu thĂŻm vĂŻĂŹ lyĂĄ dotaĂ„i sao Ed laĂ„i khöng thaĂąnh cöng.
Ăng laĂą nhaĂą viĂŻĂ«t haĂąi kĂ”ch trong suöët thĂșĂąi Ă aĂ„i hoaĂąng kim cuĂŁatruyĂŻĂŹn hĂČnh vĂșĂĄi nhûÀng seri nhĂ» GiĂșĂą HaĂąi kĂ”ch Colgate (The ColgateComedy Hour), ChĂ»Ășng trĂČnh George Gobel (The George GobelShow) vaĂą ChĂ»Ășng trĂČnh Martha Raye (The Martha Raye Show) ânhûÀng chĂ»Ășng trĂČnh Ă Ă»ĂșĂ„c öng viĂŻĂ«t kĂ”ch baĂŁn kiĂŻm Ă aĂ„o diĂŻĂźn. NĂčm1959, Lear vaĂą Bud Yorkin saĂĄng lĂȘĂ„p ra HaĂ€ng saĂŁn xuĂȘĂ«t chĂ»Ășng trĂČnhtruyĂŻĂŹn hĂČnh Tandem (Tandem Productions), haĂ€ng naĂąy saĂŁn xuĂȘĂ«tvaĂą giĂșĂĄi thiĂŻĂ„u Ă ĂŻĂ«n cöng chuĂĄng nhûÀng ngöi sao nhĂ» Fred Astaire,Jack Benny, Danny Kaye, Caral Channing vaĂą Henry Fonda. NgoaĂąira, Tandem Productions coĂąn saĂŁn xuĂȘĂ«t caĂĄc böÄ phim Ă iĂŻĂ„n aĂŁnh nhĂ»ThöĂi keĂąn Ă i (Come Blow Your Horn), ĂĂŻm à öÄt kñch nhaĂą Minsky(The Night They Raided Minskyâs), HaĂ€y bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu cuöÄc caĂĄch maĂ„ngmaĂą khöng coĂĄ töi (Start the Revolution Without Me) vaĂą caĂŁ Thöà NhĂŽKyĂą laĂ„nh luĂąng (Cold Turkey). KĂ”ch baĂŁn phim cuĂŁa Lear Ly hön kiĂŻĂuMyĂ€ (Divorce: American Style) giuĂĄp öng Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c Ă ĂŻĂŹ cûã giaĂŁi thĂ»ĂșĂŁngViĂŻĂ„n HaĂąn lĂȘm vaĂąo nĂčm 1967. Cho duĂą ĂșĂŁ lĂŽnh vûÄc naĂąo, Lear cuĂ€ngĂ aĂ€ thaĂąnh cöng. NhĂ»ng vaĂąo nĂčm 1971, öng cuĂąng vĂșĂĄi TandemProductions bĂ»ĂșĂĄc vaĂąo möÄt bĂ»ĂșĂĄc ngoĂčĂ„t mĂșĂĄi khi lĂȘĂŹn Ă ĂȘĂŹu Ă Ă»a ra cöngchuĂĄng loaĂ„t phim truyĂŻĂŹn hĂČnh ChuyĂŻĂ„n gia Ă ĂČnh (All in the Family).LoaĂ„t phim truyĂŻĂŹn hĂČnh All in the Family vĂșĂĄi diĂŻĂźn viĂŻn khoĂĄ ai quĂŻnĂ Ă»ĂșĂ„c laĂą Archie Bunker cuĂąng vĂșĂĄi nhiĂŻĂŹu loaĂ„t phim truyĂŻĂŹn hĂČnh khaĂĄcnhĂ»: Sanford vaĂą con trai (Sanford and Son), Maude, Gia Ă ĂČnhJeffersons (The Jeffersons)... taĂ„o ra möÄt cuöÄc caĂĄch maĂ„ng trong lĂŽnhvûÄc truyĂŻĂŹn hĂČnh giuĂĄp cho nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€ coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c hĂČnh aĂŁnh haĂąi hĂ»ĂșĂĄcnhĂ»ng rĂȘĂ«t sĂȘu sĂčĂŠc.
82 83
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O LAĂM CHUĂ HOAĂN CAĂNH
NhaĂą biĂŻn kĂ”ch taĂąi ba Paddy Chayefsky cho biĂŻĂ«t vĂŻĂŹ Lear nhĂ» sau,âNorman Lear giuĂĄp ta thoaĂĄt khoĂŁi nhûÀng chĂ»Ășng trĂČnh nhaĂąm chaĂĄnvĂŻĂŹ caĂĄc baĂą nöÄi trĂșĂ„ ngöëc ngĂŻĂ«ch, nhûÀng öng böë lĂȘĂŹm lĂČ, nhûÀng tĂŻnma cö, gaĂĄi Ă iĂŻĂ«m, nhûÀng à öi mĂčĂŠt diĂŻĂŹu hĂȘu cuĂĄ voĂ„, nhûÀng keĂŁ nghiĂŻĂ„nngĂȘĂ„p, nhûÀng anh cao böÏi, boĂ„n Ă ĂȘĂŹu tröÄm Ă uöi cĂ»ĂșĂĄp maĂą tûù trĂ»ĂșĂĄcĂ ĂŻĂ«n nay chiĂŻĂ«m lĂŽnh maĂąn aĂŁnh nhoĂŁ. Ăng thay thĂŻĂ« chuĂĄng bĂčçng hĂČnhaĂŁnh ngĂ»ĂșĂąi MyĂ€ bĂČnh thĂ»ĂșĂąng giuĂĄp cho khaĂĄn giaĂŁ tĂČm thĂȘĂ«y chñnh mĂČnhtrong nhûÀng nhĂȘn vĂȘĂ„t trĂŻn truyĂŻĂŹn hĂČnh.â
HĂșn bĂȘĂ«t kyĂą ngĂ»ĂșĂąi naĂąo khaĂĄc, Lear giuĂĄp truyĂŻĂŹn hĂČnh lĂșĂĄn maĂ„nhkhöng chĂł thĂŻĂ hiĂŻĂ„n qua nhûÀng chĂ»Ășng trĂČnh Ăčn khaĂĄch maĂą coĂąn taĂ„ora tiĂŻĂŹn lĂŻĂ„ giuĂĄp nhûÀng chĂ»Ășng trĂČnh truyĂŻĂŹn hĂČnh khaĂĄc khöng coĂąnphaĂŁi e ngaĂ„i Ă uĂ„ng Ă ĂŻĂ«n caĂĄc vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ gĂȘy tranh caĂ€i, cĂȘĂ«m kyĂ„ nhĂ» phaĂĄthai vaĂą thaĂąnh kiĂŻĂ«n. NhĂ»ng thûÄc tĂŻĂ« thĂŻĂ« naĂąo? Khöng coĂĄ haĂ€ng truyĂŻĂŹnhĂČnh naĂąo muöën laĂąm nhûÀng chĂ»Ășng trĂČnh naĂąy ngay tûù luĂĄc Ă ĂȘĂŹu. VñduĂ„ nhĂ» chĂ»Ășng trĂČnh ChuyĂŻĂ„n gia Ă ĂČnh. ThoaĂ„t Ă ĂȘĂŹu chĂ»Ășng trĂČnhnaĂąy bĂ” Ă aĂąi ABC tûù chöëi, Ă aĂąi CBS thĂČ miĂŻĂźn cĂ»ĂșĂ€ng phaĂĄt soĂĄng vaĂą thuhuĂĄt Ă Ă»ĂșĂ„c rĂȘĂ«t ñt khaĂĄn giaĂŁ trong möÄt thĂșĂąi gian. May mĂčĂŠn thay, Ă aĂąiCBS vĂȘĂźn tiĂŻĂ«p tuĂ„c thûÄc hiĂŻĂ„n vaĂą phaĂĄt soĂĄng ChuyĂŻĂ„n gia Ă ĂČnh. ĂĂtrĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p naĂąy thĂČ Lear khöng phaĂŁi chĂł laĂą ngĂ»ĂșĂąi Ă Ă»Ășng Ă ĂȘĂŹu vaĂąlaĂąm chuĂŁ vĂșĂĄi hoaĂąn caĂŁnh maĂą öng coĂąn laĂą ngĂ»ĂșĂąi mang Ă ĂŻĂ«n möÄt cuöÄccaĂĄch maĂ„ng laĂąm thay à öĂi hoaĂąn toaĂąn phong caĂĄch cuĂŁa caĂĄc chĂ»ĂșngtrĂČnh truyĂŻĂŹn hĂČnh.
Trong mößi möÄt chĂ»Ășng trĂČnh trong muĂąa kĂŻĂ« tiĂŻĂ«p tûù nĂčm 1971Ă ĂŻĂ«n 1982, ñt nhĂȘĂ«t coĂĄ möÄt haĂąi kĂ”ch cuĂŁa Lear loĂ„t vaĂąo danh saĂĄch mĂ»ĂșĂąichĂ»Ășng trĂČnh Ăčn khaĂĄch nhĂȘĂ«t. Trong hai nĂčm 1974-1975, trongsöë mĂ»ĂșĂąi chĂ»Ășng trĂČnh truyĂŻĂŹn hĂČnh Ăčn khaĂĄch Ă aĂ€ coĂĄ nĂčm chĂ»ĂșngtrĂČnh cuĂŁa Lear. VaĂąo thaĂĄng 11 nĂčm 1986, trong söë chñn haĂąi kĂ”chĂ Ă»ĂșĂ„c Ă ĂŻĂŹ cûã, Lear laĂą taĂĄc giaĂŁ cuĂŁa nĂčm vĂșĂŁ. GĂȘĂŹn 60% nhûÀng chĂ»ĂșngtrĂČnh Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn cuĂŁa Lear Ă Ă»ĂșĂ„c baĂĄn theo seri, chiĂŻĂ«m hĂșn möÄt nûãadoanh söë trong ngaĂąnh. HĂșn möÄt phĂȘĂŹn ba nhûÀng taĂĄc phĂȘĂm cuĂŁa
Lear trĂșĂŁ thaĂąnh nhûÀng chĂ»Ășng trĂČnh truyĂŻĂŹn hĂČnh Ăčn khaĂĄch, Ă ĂȘy laĂącon söë cao hĂșn mûåc trung bĂČnh trong ngaĂąnh.
VĂșĂĄi sûÄ kiĂŻn Ă Ă”nh Ă i Ă ĂŻĂ«n cuĂąng thĂŻĂ hiĂŻĂ„n bĂčçng sûÄ saĂĄng taĂ„o duĂąnoĂĄ Ă i à öi vĂșĂĄi ruĂŁi ro thĂȘĂ«t baĂ„i, sûÄ nghiĂŻĂ„p cuĂŁa Lear chûång minhĂ Ă»ĂșĂ„c tñnh hiĂŻĂ„u quaĂŁ khi kĂŻĂ«t hĂșĂ„p caĂŁ hai yĂŻĂ«u töë Ă oĂĄ. VĂČ ĂșĂŁ Ă ĂȘy, Learkhöng chĂł laĂą möÄt hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng saĂĄng taĂ„o trong ngaĂąnh maĂą coĂąn laĂąmöÄt minh chûång cuĂŁa bĂȘĂ„c thĂȘĂŹy phuĂą thuĂŁy vĂșĂĄi thaĂąnh cöng caĂŁ vĂŻĂŹmĂčĂ„t taĂąi chñnh. ThĂŻĂ« nhĂ»ng khi HiĂŻĂ„p höÄi TaĂĄc giaĂŁ cuĂŁa MyĂ€ Ă ĂČnh cöngvaĂąo thaĂĄng 3-1988, chñnh Lear, ngĂ»ĂșĂąi mang laĂ„i cuöÄc caĂĄch maĂ„ngcho ngaĂąnh naĂąy, nhaĂą triĂŻĂ„u phuĂĄ, nhaĂą tiĂŻn phong trong lĂŽnh vûÄctruyĂŻĂŹn thöng vaĂą nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o laĂ„i kĂŻĂŹ vai saĂĄt caĂĄnh vĂșĂĄi nhûÀng baĂ„nhûÀu, cuĂ€ng tham gia Ă ĂČnh cöng.
Lear thaĂąnh cöng trong vai troĂą möÄt ngĂ»ĂșĂąi viĂŻĂ«t kĂ”ch baĂŁn, nhaĂą saĂŁnxuĂȘĂ«t, doanh nhĂȘn vaĂą laĂą ngĂ»ĂșĂąi hoaĂ„t à öÄng vĂČ quyĂŻĂŹn cöng dĂȘn (önglaĂą ngĂ»ĂșĂąi à öÏng saĂĄng lĂȘĂ„p ra töà chûåc âNhûÀng ngĂ»ĂșĂąi vĂČ phong caĂĄchMyĂ€â â möÄt töà chûåc Ă ĂȘĂ«u tranh cho quyĂŻĂŹn cöng dĂȘn vaĂą tûÄ do). MöÄtsöë ûång viĂŻn töĂng thöëng vaĂą vaĂąi nhaĂą chñnh trĂ” coĂąn tĂČm kiĂŻĂ«m lĂșĂąikhuyĂŻn tûù Lear. VaĂą öng tiĂŻĂ«p tuĂ„c Ă oĂĄng goĂĄp vaĂąo Ă ĂșĂąi söëng cöÄng à öÏngtheo nhûÀng caĂĄch khaĂĄc nhau. VaĂąo nĂčm 2000, Lear cuĂąng vĂșĂĄi doanhnhĂȘn chuyĂŻn kinh doanh trĂŻn Internet â David Hayden traĂŁ möÄtkhoaĂŁn tiĂŻĂŹn kyĂŁ luĂ„c laĂą 7,4 triĂŻĂ„u USD cho baĂŁn göëc cuĂŁa TuyĂŻn ngönĂöÄc lĂȘĂ„p vaĂą thöng baĂĄo seĂ€ trĂ»ng baĂąy cho moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi cuĂąng thĂ»ĂșĂŁngthûåc. Lear cuĂ€ng Ă oĂĄng goĂĄp hĂșn 5 triĂŻĂ„u USD Ă ĂŻĂ thaĂąnh lĂȘĂ„p trungtĂȘm nghiĂŻn cûåu Ă a ngaĂąnh taĂ„i trĂ»ĂșĂąng ĂaĂ„i hoĂ„c Nam California,nghiĂŻn cûåu vĂŻĂŹ âsûÄ höÄi tuĂ„ cuĂŁa giaĂŁi trñ, thĂ»Ășng maĂ„i vaĂą xaĂ€ höÄiâ. TrungtĂȘm mĂșĂĄi cuĂŁa Lear seĂ€ giuĂĄp hĂČnh thaĂąnh chñnh saĂĄch cöng cöÄng à öÏngthĂșĂąi höß trĂșĂ„ cho viĂŻĂ„c nghiĂŻn cûåu dûÄ aĂĄn haĂąn lĂȘm.
CĂȘu chuyĂŻĂ„n vĂŻĂŹ Lear laĂą bĂčçng chûång cuĂŁa GiĂȘĂ«c mĂș MyĂ€ vĂșĂĄi cöëttruyĂŻĂ„n giöëng nhĂ» trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p cuĂŁa Horatio Alger, ngoaĂ„i trûù chi tiĂŻĂ«t
84 85
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O LAĂM CHUĂ HOAĂN CAĂNH
laĂą öng khöng cĂ»ĂșĂĄi con gaĂĄi cuĂŁa sĂŻĂ«p. BĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu vĂșĂĄi baĂąn tay trĂčĂŠng,öng trĂșĂŁ nĂŻn giaĂąu, cûÄc kyĂą giaĂąu, nöĂi tiĂŻĂ«ng, cûÄc kyĂą nöĂi tiĂŻĂ«ng vaĂą Ă ĂȘĂŹyquyĂŻĂŹn lûÄc. ThûÄc sûÄ, cuöÄc Ă ĂșĂąi öng giöëng nhĂ» nhûÀng gĂČ maĂą nhûÀngchĂ»Ășng trĂČnh truyĂŻĂŹn hĂČnh, phim aĂŁnh thĂŻĂ hiĂŻĂ„n. ThaĂąnh cöng cuĂŁaöng, khöng nghi ngĂșĂą gĂČ nûÀa, chûång minh Ă Ă»ĂșĂ„c hiĂŻĂ„u quaĂŁ cuĂŁa viĂŻĂ„ctûÄ khĂčĂšng Ă Ă”nh con ngĂ»ĂșĂąi thĂȘĂ„t cuĂŁa chñnh mĂČnh.
ĂĂŻĂ Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c thaĂąnh cöng, Lear thûÄc hiĂŻĂ„n theo böën bĂ»ĂșĂĄc: (1)khĂčĂšng Ă Ă”nh mĂČnh; (2) lĂčĂŠng nghe tiĂŻĂ«ng noĂĄi tûù trong sĂȘu thĂčĂšm; (3)hoĂ„c tûù nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi thĂȘĂŹy phuĂą hĂșĂ„p; (4) tûÄ Ă ĂčĂ„t ra hĂ»ĂșĂĄng Ă i daĂąi haĂ„ncho baĂŁn thĂȘn.
Trong cĂȘu chuyĂŻĂ„n Lear kĂŻĂ cho töi nghe vĂŻĂŹ nhûÀng bĂ»ĂșĂĄc naĂąy, öngcho rĂčçng öng bĂ” aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng sĂȘu sĂčĂŠc tûù baĂąi luĂȘĂ„n cuĂŁa Ralph WaldoEmerson âDûÄa vaĂąo chñnh mĂČnhâ tûù khi ĂșĂŁ trung hoĂ„c. Emerson noĂĄirĂčçng phaĂŁi lĂčĂŠng nghe tiĂŻĂ«ng noĂĄi tûù trong tiĂŻĂŹm thûåc vaĂą Ă i Ă ĂŻĂ«n tĂȘĂ„ncuĂąng tiĂŻĂ«ng noĂĄi ĂȘĂ«y, bĂȘĂ«t chĂȘĂ«p tĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng trĂșĂŁ lûÄc khaĂĄc. Töi khöngbiĂŻĂ«t töi bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu nhĂȘĂ„n ra mĂČnh hiĂŻĂu Ă Ă»ĂșĂ„c tiĂŻĂ«ng noĂĄi trong tiĂŻĂŹm thûåcĂ oĂĄ tûù khi naĂąo⊠PhaĂŁi Ă i Ă ĂŻĂ«n cuĂąng vĂșĂĄi tiĂŻĂ«ng noĂĄi Ă oĂĄ â duĂą à öi luĂĄcphaĂŁi thuĂĄ nhĂȘĂ„n laĂą mĂČnh Ă aĂ€ khöng laĂąm nhĂ» thĂŻĂ« â laĂą nhiĂŻĂ„m vuĂ„ hiĂŻĂnnhiĂŻn vaĂą chĂȘn thûÄc nhĂȘĂ«t maĂą chuĂĄng ta nĂŻn laĂąm. VaĂą khi chuĂĄng tangûùng noĂĄi vĂŻĂŹ nhûÀng yĂĄ kiĂŻĂ«n vaĂą suy nghĂŽ chuĂŁ quan cuĂŁa ta, nhûÀngtiĂŻĂ«ng noĂĄi Ă oĂĄ seĂ€ Ă ĂŻĂ«n vĂșĂĄi ta tûù trong tiĂŻĂŹm thûåc sĂȘu thĂčĂšm. TiĂŻĂ«ng noĂĄitûù trong tiĂŻĂŹm thûåc seĂ€ Ă ĂŻĂ«n vĂșĂĄi chuĂĄng ta luĂĄc ta khöng ngĂșĂą nhĂȘĂ«t. VĂČvĂȘĂ„y baĂąi hoĂ„c ĂșĂŁ Ă ĂȘy laĂą, baĂ„n phaĂŁi tin. Töi Ă aĂ€ trĂșĂŁ nĂŻn laĂą ngĂ»ĂșĂąi hiĂŻĂ„uquaĂŁ nhĂȘĂ«t khi töi lĂčĂŠng nghe tiĂŻĂ«ng noĂĄi tûù bĂŻn trong.â
LĂčĂŠng nghe vaĂą tin vaĂąo tiĂŻĂ«ng noĂĄi tûù bĂŻn trong tiĂŻĂŹm thûåc laĂą möÄttrong nhûÀng baĂąi hoĂ„c quan troĂ„ng nhĂȘĂ«t Ă ĂŻĂ trĂșĂŁ thaĂąnh ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nhĂ aĂ„o. Töi nghĂŽ Ă iĂŻĂŹu naĂąy rĂȘĂ«t quan troĂ„ng nĂŻn Ă aĂ€ daĂąnh hĂčĂšn möÄtchĂ»Ășng Ă ĂŻĂ noĂĄi vĂŻĂŹ noĂĄ trong phĂȘĂŹn sau cuĂŁa cuöën saĂĄch naĂąy.
Lear cuĂ€ng kĂŻĂ vĂŻĂŹ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂ€ gĂȘy aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng Ă ĂŻĂ«n öng trongcuöÄc Ă ĂșĂąi. âĂng nöÄi töi laĂą ngĂ»ĂșĂąi daĂ„y töi vĂŻĂŹ nhûÀng Ă iĂŻĂŹu naĂąy tûù khicoĂąn rĂȘĂ«t beĂĄ. Töi söëng vĂșĂĄi öng tûù luĂĄc 9 Ă ĂŻĂ«n 12 tuöĂi. Ăng laĂą ngĂ»ĂșĂąinghiĂŻĂ„n viĂŻĂ«t thĂ». Töi bĂ” bĂčĂŠt phaĂŁi Ă oĂ„c moĂ„i laĂĄ thĂ» cuĂŁa öng, Ă aĂ„i loaĂ„inhĂ»: âThĂ»a ngaĂąi töĂng thöëng quyĂĄ mĂŻĂ«n, böÄ öng khöng theĂąm lĂčĂŠngnghe ngĂ»ĂșĂąi ta noĂĄi nhûÀng Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ aĂąâ. HoĂčĂ„c nĂŻĂ«u öng khöng à öÏng yĂĄvĂșĂĄi töĂng thöëng Ă iĂŻĂŹu gĂČ, öng seĂ€ viĂŻĂ«t âThĂ»a ngaĂąi töĂng thöëng quyĂĄ mĂŻĂ«n,öng khöng nĂŻn laĂąm nhĂ» thĂŻĂ«â. Mößi ngaĂąy, töi chaĂ„y böën bĂȘĂ„c thangmöÄt luĂĄc Ă ĂŻĂ«n caĂĄi hoĂąm thĂ» bĂčçng à öÏng Ă ĂŻĂ lĂȘĂ«y thĂ». TraĂĄi tim cuĂŁa möÄtcĂȘĂ„u beĂĄ, luĂĄc 9 tuöĂi rĂ»ĂșĂ€i, 10 tuöĂi vaĂą 11 tuöĂi muöën ngûùng Ă ĂȘĂ„p mößilĂȘĂŹn coĂĄ möÄt phong bĂČ trĂčĂŠng nhoĂŁ gûãi tûù NhaĂą TrĂčĂŠng. Töi khöng baogiĂșĂą quĂŻn Ă Ă»ĂșĂ„c Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ. NhaĂą TrĂčĂŠng viĂŻĂ«t thĂ» traĂŁ lĂșĂąi öng töi.
âCha töi laĂą ngĂ»ĂșĂąi luĂĄc naĂąo cuĂ€ng coĂĄ vaĂąi miĂŻĂ«ng giĂȘĂ«y trong tuĂĄi vaĂątrong vaĂąnh muĂ€, luĂĄc naĂąo cuĂ€ng thĂŻĂ«. LuĂĄc naĂąo öng cuĂ€ng thñch öm viĂŻĂ„cvaĂąo maĂą khöng thĂŻĂ hoaĂąn thaĂąnh hĂŻĂ«t, vĂČ Ă¶ng khöng phaĂŁi laĂą ngĂ»ĂșĂąi coĂĄoĂĄc sĂčĂŠp xĂŻĂ«p. VĂČ vĂȘĂ„y, töi Ă oaĂĄn laĂą ngĂ»ĂșĂ„c laĂ„i, öng Ă aĂ€ daĂ„y töi rĂčçng cĂȘĂŹnphaĂŁi chuĂȘĂn bĂ” trĂ»ĂșĂĄc moĂ„i viĂŻĂ„c, suy nghĂŽ vaĂą haĂąnh à öÄng möÄt caĂĄchthûÄc tĂŻĂ«. Cha luön nghĂŽ laĂą öng seĂ€ coĂĄ 1 triĂŻĂ„u USD trong voĂąng haituĂȘĂŹn lĂŻĂź, vaĂą dĂŽ nhiĂŻn laĂą laĂąm gĂČ coĂĄ chuyĂŻĂ„n Ă oĂĄ. NhĂ»ng öng khöngbao giĂșĂą mĂȘĂ«t loĂąng tin. Ăng tin vaĂąo cuöÄc söëng, nhĂ» NgaĂąi HulotnghiĂŻng Ă ĂȘĂŹu trong khi bĂ»ĂșĂĄc chĂȘn vĂȘĂźn saĂŁi Ă i.â
Giöëng nhĂ» öng böë vĂșĂĄ vĂȘĂn cuĂŁa mĂČnh, cĂȘĂ„u con trai Lear cuĂ€ng luönluön giûÀ Ă Ă»ĂșĂ„c niĂŻĂŹm tin vaĂą luĂĄc naĂąo öng cuĂ€ng tin tĂ»ĂșĂŁng vaĂąo cuöÄcsöëng. Lear baĂŁo töi rĂčçng, âTrĂ»ĂșĂĄc hĂŻĂ«t, phaĂŁi nhĂȘĂ„n ra thûÄc sûÄ baĂ„n laĂąai, vaĂą seĂ€ nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo sau naĂąy. Khi Ă oĂĄ, haĂ€y laĂą chñnh baĂ„n, à ûùngĂ aĂĄnh mĂȘĂ«t Ă iĂŻĂŹu Ă oå⊠DĂŽ nhiĂŻn Ă ĂŻĂ laĂą chñnh mñnh laĂą Ă iĂŻĂŹu cûÄc kyĂą khoĂĄkhĂčn vĂČ Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ dĂ»ĂșĂąng nhĂ» Ă i ngĂ»ĂșĂ„c laĂ„i mong muöën cuĂŁa nhûÀngngĂ»ĂșĂąi khaĂĄcâ. NhĂ»ng dĂŽ nhiĂŻn laĂą, nhĂ» Lear Ă aĂ€ laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c, Ă ĂȘy laĂącaĂĄch duy nhĂȘĂ«t giuĂĄp cho baĂ„n thûÄc sûÄ thĂčng hoa.
86 87
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O LAĂM CHUĂ HOAĂN CAĂNH
Norman Lear coĂĄ möÄt tĂȘĂŹm nhĂČn dĂȘĂźn löëi, öng coĂĄ möÄt niĂŻĂŹm tin vaĂąobaĂŁn thĂȘn vaĂą niĂŻĂŹm tin ĂȘĂ«y giuĂĄp öng khaĂĄc biĂŻĂ„t vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc. TĂȘĂŹmnhĂČn Ă oĂĄ giuĂĄp öng laĂąm chuĂŁ moĂ„i hoaĂąn caĂŁnh duĂą Ă oĂĄ laĂą caĂĄc chĂ»ĂșngtrĂČnh truyĂŻĂŹn hĂČnh, nĂși giöëng nhĂ» möÄt Ă ĂȘĂ«u trĂ»ĂșĂąng maĂą Ă ĂŻĂ töÏn taĂ„i,baĂ„n phaĂŁi saĂŁn xuĂȘĂ«t ra nhûÀng thûå giöëng ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc, baĂ„n phaĂŁi saocheĂĄp nhûÀng chĂ»Ășng trĂČnh âĂ Ăłnhâ cuĂŁa muĂąa trĂ»ĂșĂĄc, thûÄc hiĂŻĂ„n nhûÀngchĂ»Ășng trĂČnh theo mĂȘĂźu söë chung ñt coĂĄ khaĂŁ nĂčng bĂ” chĂȘm chñchnhĂȘĂ«t. Lear Ă aĂ€ khöng chĂł Ă Ă»a nhûÀng chĂ»Ășng trĂČnh cuĂŁa öng lĂŻnthaĂąnh thûå thu huĂĄt khaĂĄn giaĂŁ haĂąng Ă ĂȘĂŹu vaĂą giûÀ nguyĂŻn vĂ” trñ tronghĂșn hai thĂȘĂ„p niĂŻn, trong möÄt ngaĂąnh cöng nghiĂŻĂ„p maĂą nĂŻĂ«u thaĂąnhcöng trong 5 nĂčm Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c coi laĂą kyĂą tñch, maĂą öng coĂąn thaĂąnh cöngnhĂșĂą nhûÀng chĂ»Ășng trĂČnh nguyĂŻn baĂŁn. ChĂ»Ășng trĂČnh cuĂŁa öng hoaĂąntoaĂąn nöĂi bĂȘĂ„t khi à ûång bĂŻn caĂ„nh nhûÀng chĂ»Ășng trĂČnh caĂ„nh tranhmĂșĂą nhaĂ„t kia. NhĂșĂą coĂĄ thaĂąnh cöng cuĂŁa Lear, nhûÀng chĂ»Ășng trĂČnhtruyĂŻĂŹn hĂČnh Ă aĂĄng giaĂĄ khaĂĄc coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c möÄt cĂș höÄi thûå hai, khöng noĂĄingoa nĂŻĂ«u phaĂĄt biĂŻĂu rĂčçng truyĂŻĂŹn hĂČnh ngaĂąy nay seĂ€ khöng thĂŻĂ coĂĄnhûÀng chĂ»Ășng trĂČnh mĂșĂĄi meĂŁ thu huĂĄt khaĂĄn giaĂŁ nhĂ» TĂČnh duĂ„c vaĂąthaĂąnh thĂ”, Sopranos vaĂą SaĂĄu feet bĂŻn dĂ»ĂșĂĄi nĂŻĂ«u khöng nhĂșĂą ngĂ»ĂșĂąikhai phaĂĄ laĂą Lear vĂșĂĄi ChuyĂŻĂ„n gia Ă ĂČnh.
TĂȘĂ«t nhiĂŻn, Lear Ă aĂ€ tĂȘĂ„p trung vaĂąo nhiĂŻĂŹu thaĂĄi cûÄc. Ăng laĂą ngĂ»ĂșĂąitûÄ mĂČnh xĂȘy dûÄng nĂŻn möi trĂ»ĂșĂąng laĂąm viĂŻĂ„c maĂą ñt ai trong chuĂĄngta coĂĄ thĂŻĂ laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c. NgoaĂąi kia, ĂșĂŁ moĂ„i tĂȘĂŹng lĂșĂĄp xaĂ€ höÄi, cuĂ€ng coĂĄnhûÀng Norma Lear tĂ»Ășng tûÄ trong moĂ„i lĂŽnh vûÄc, ngĂ»ĂșĂąi hiĂŻĂu Ă Ă»ĂșĂ„cbaĂŁn chĂȘĂ«t vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ duĂą hoĂ„ ĂșĂŁ bĂȘĂ«t kyĂą vĂ” trñ naĂąo. VaĂą ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o laĂąngĂ»ĂșĂąi mĂșĂŁ Ă Ă»ĂșĂąng. Mithilde Krim, nhaĂą khoa hoĂ„c dĂȘĂźn Ă ĂȘĂŹu trongcuöÄc chiĂŻĂ«n chöëng laĂ„i bĂŻĂ„nh AIDS tûùng noĂĄi, âTöi chĂčĂšng kiĂŻn nhĂȘĂźnnöĂi trĂ»ĂșĂĄc sûÄ trĂČ trĂŻĂ„ cuĂŁa töà chûåc. CaĂĄc töà chûåc sinh ra laĂą Ă ĂŻĂ phuĂ„cvuĂ„ nhĂȘn dĂȘn, nhĂ»ng thĂ»ĂșĂąng thĂČ noĂĄ khöng hoaĂ„t à öÄng Ă uĂĄng chûåcnĂčng Ă oĂĄ. NhĂȘn dĂȘn thĂŻĂ hiĂŻĂ„n loĂąng trung thaĂąnh vĂșĂĄi caĂĄc töà chûåc
vaĂą hoĂ„ trĂșĂŁ thaĂąnh ngĂ»ĂșĂąi bĂ” giam cĂȘĂŹm trong nhûÀng thoĂĄi quen, thuĂŁtuĂ„c vaĂą luĂȘĂ„t lĂŻĂ„ laĂąm cho hoĂ„ thĂŻm keĂĄm hiĂŻĂ„u quaĂŁ.â
NĂŻĂ«u hĂȘĂŹu hĂŻĂ«t chuĂĄng ta, giöëng nhĂ» Ed laĂą ngĂ»ĂșĂąi tûÄ giam haĂ€m mĂČnhtrong nhûÀng giĂșĂĄi haĂ„n, thĂșĂĄi quen, thuĂŁ tuĂ„c vaĂą luĂȘĂ„t lĂŻĂ„ khiĂŻĂ«n chuĂĄngta keĂĄm hiĂŻĂ„u quaĂŁ thĂČ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi nhĂ» Norman Lear laĂ„i khöng chĂłthaĂĄch thûåc vaĂą chiĂŻĂ«n thĂčĂŠng Ă Ă»ĂșĂ„c nhûÀng giĂșĂĄi haĂ„n Ă oĂĄ maĂą coĂąn laĂąmnoĂĄ thay à öĂi Ă ĂŻĂ«n tĂȘĂ„n cuĂąng. ĂĂȘy laĂą Ă iĂŻĂŹu chuĂĄng ta cĂȘĂŹn phaĂŁi hoĂ„c hoĂŁi.BĂ»ĂșĂĄc Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn Ă ĂŻĂ thay à öĂi laĂą phaĂŁi khöng Ă ĂŻĂ ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc yĂŻu cĂȘĂŹuchuĂĄng ta laĂąm gĂČ, maĂą chuĂĄng ta phaĂŁi choĂ„n caĂĄch tûÄ mĂČnh phaĂŁi laĂąmĂ iĂŻĂŹu mĂČnh muöën. VaĂą nhĂ» thĂŻĂ«, chuĂĄng ta bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu haĂąnh trĂČnh hoĂ„choĂŁi Ă ĂŻĂ trĂșĂŁ thaĂąnh ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o.
88 89
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O
2NĂčĂŠm vûÀng nhûÀng
Ă ĂčĂ„c Ă iĂŻĂm cĂș baĂŁn
Trong quaĂĄ trĂČnh khaĂŁo saĂĄt, chuĂĄng ta Ă aĂ€ nhĂȘĂ„n ra lyĂĄ thuyĂŻĂ«t vĂŻĂŹ caĂĄcphong caĂĄch laĂ€nh Ă aĂ„o, chuĂĄng ta nhĂȘĂ„n ra Ă iĂŻĂm yĂŻĂ«u cuĂŁa âlaĂ€nh Ă aĂ„o
mang tñnh caĂĄ nhĂȘnâ, âlaĂ€nh Ă aĂ„o kiĂŻĂu möÄt tñnh caĂĄch lĂșĂĄn, vĂŽ Ă aĂ„iâ, laĂ€nhĂ aĂ„o phĂŻ bĂČnh âtheo tĂČnh huöëngâ, caĂĄc phong caĂĄch laĂ€nh Ă aĂ„o, laĂ€nh Ă aĂ„o
theo chûåc nĂčng, vaĂą cuöëi cuĂąng laĂą laĂ€nh Ă aĂ„o nhĂ» laĂą khöng laĂ€nh Ă aĂ„o,chûå khöng hĂŻĂŹ noĂĄi Ă ĂŻĂ«n laĂ€nh Ă aĂ„o kiĂŻĂu baĂąn giĂȘĂ«y, laĂ€nh Ă aĂ„o nhĂșĂą khaĂŁ
nĂčng thu huĂĄt ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc, laĂ€nh Ă aĂ„o theo troĂ„ng tĂȘm nhoĂĄm, laĂ€nh Ă aĂ„otheo tĂČnh hĂČnh thûÄc tĂŻĂ«, laĂ€nh Ă aĂ„o theo muĂ„c tiĂŻu⊠Tñnh biĂŻĂ„n chûång vaĂą
Ă aĂŁo chiĂŻĂŹu cuĂŁa nhûÀng Ă iĂŻĂm quan troĂ„ng trong lĂŽnh vûÄc naĂąy à öëi Ă ĂȘĂŹuvĂșĂĄi nhûÀng bĂ»ĂșĂĄc ngoĂčĂ„t vaĂą nhûÀng thay à öĂi ĂșĂŁ thĂșĂąi kyĂą sĂș sinh, giöëng
nhĂ» coĂĄ thĂŻĂ bĂčĂŠt chĂ»ĂșĂĄc cĂȘu noĂĄi cuĂŁa Gertrude Stein ângĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o laĂąngĂ»ĂșĂąi theo sau ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„oâ.
- Administrative Science Quarterly
LaĂ€nh Ă aĂ„o coĂĄ thĂŻĂ khaĂĄc nhau hoaĂąn toaĂąn ĂșĂŁ voĂĄc daĂĄng, veĂŁ ngoaĂąi vaĂąmaĂąu da - cao, thĂȘĂ«p; goĂ„n gaĂąng hoĂčĂ„c luĂąi xuĂąi; treĂŁ hoĂčĂ„c giaĂą; Ă aĂąn önghoĂčĂ„c phuĂ„ nûÀ. Tuy nhiĂŻn, duĂą hoĂ„ laĂą ai thĂČ dĂ»ĂșĂąng nhĂ» hoĂ„ cuĂ€ng mang
90 91
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O NĂĂM VĂĂNG NHĂĂNG ĂĂĂ C ĂIĂĂM CĂ BAĂN
ñt nhĂȘĂ«t möÄt vaĂąi trong söë nhûÀng Ă ĂčĂ„c Ă iĂŻĂm sau, nĂŻĂ«u khöng muöënnoĂĄi laĂą möÄt söë ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ tĂȘĂ«t caĂŁ:
YĂŻĂ«u töë cĂș baĂŁn Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o laĂą coĂĄ möÄt tĂȘĂŹmnhĂČn dĂȘĂźn Ă Ă»ĂșĂąng. HoĂ„ biĂŻĂ«t rĂȘĂ«t roĂ€ mĂČnh phaĂŁi laĂąm gĂČ â caĂŁ vĂŻĂŹ khñacaĂ„nh nghĂŻĂŹ nghiĂŻĂ„p lĂȘĂźn trong cuöÄc söëng caĂĄ nhĂȘn. HoĂ„ coĂĄ sûåcmaĂ„nh Ă ĂŻĂ Ă eo Ă uöĂi Ă ĂŻĂ«n cuĂąng duĂą gĂčĂ„p nhiĂŻĂŹu trĂșĂŁ ngaĂ„i hoĂčĂ„c ngaycaĂŁ thĂȘĂ«t baĂ„i. BaĂ„n seĂ€ khöng thĂŻĂ naĂąo Ă i Ă ĂŻĂ«n à ñch cuöëi cuĂąng Ă Ă»ĂșĂ„cnĂŻĂ«u baĂ„n khöng biĂŻĂ«t roĂ€ con Ă Ă»ĂșĂąng baĂ„n Ă ang Ă i seĂ€ dĂȘĂźn Ă ĂŻĂ«nĂ ĂȘu vaĂą taĂ„i sao baĂ„n laĂ„i choĂ„n cho mĂČnh con Ă Ă»ĂșĂąng Ă oĂĄ. ThaĂąnhcöng cuĂŁa Norman Lear laĂą möÄt minh chûång rĂȘĂ«t roĂ€ cho viĂŻĂ„c coĂĄmuĂ„c à ñch vaĂą tĂȘĂŹm nhĂČn dĂȘĂźn Ă Ă»ĂșĂąng.
YĂŻĂ«u töë cĂș baĂŁn thûå hai cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o laĂą loĂąng nhiĂŻĂ„t huyĂŻĂ«t.LoĂąng nhiĂŻĂ„t huyĂŻĂ«t Ă oĂĄ thĂŻĂ hiĂŻĂ„n qua sûÄ tûÄ tin noĂĄi chung cöÄngvĂșĂĄi loĂąng nhiĂŻĂ„t huyĂŻĂ«t à öëi vĂșĂĄi mößi cöng viĂŻĂ„c, vaĂą vĂșĂĄi caĂŁ sûÄ nghiĂŻĂ„p.NgĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o tin tĂ»ĂșĂŁng, thûÄc sûÄ yĂŻu cöng viĂŻĂ„c cuĂŁa hoĂ„ vaĂąhĂŻĂ«t loĂąng khi laĂąm cöng viĂŻĂ„c Ă oĂĄ mößi ngaĂąy. Tolstoy tûùng viĂŻĂ«t âhyvoĂ„ng chñnh laĂą giĂȘĂ«c mĂș cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi Ă ang thûåcâ. NĂŻĂ«u khöng coĂĄhy voĂ„ng thĂČ chuĂĄng ta Ă aĂ€ khöng thĂŻĂ söëng soĂĄt qua ngaĂąy, noĂĄichi Ă ĂŻĂ«n viĂŻĂ„c tiĂŻĂ«p tuĂ„c phaĂĄt triĂŻĂn Ă ĂŻĂ thaĂąnh cöng trong tĂ»Ășnglai. NgĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o thöng qua trao à öĂi tiĂŻĂ«p thĂŻm loĂąng tin vaĂąhy voĂ„ng Ă ĂŻĂ ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc tiĂŻĂ«p tuĂ„c tiĂŻĂ«n vĂŻĂŹ phña trĂ»ĂșĂĄc. ĂĂčĂ„c biĂŻĂ„t,trong chĂ»Ășng 8, chĂ»Ășng âKĂŻu goĂ„i moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi à ûång vĂŻĂŹ phñabaĂ„nâ, yĂŻĂ«u töë thûå hai naĂąy thĂŻĂ hiĂŻĂ„n ĂșĂŁ nhiĂŻĂŹu hĂČnh thûåc tĂ»ĂșngtûÄ, vñ duĂ„ nhĂ» sûÄ nhiĂŻĂ„t tĂČnh, hĂčng haĂĄi.
YĂŻĂ«u töë cĂș baĂŁn tiĂŻĂ«p theo laĂą sûÄ chñnh trûÄc. Töi nghĂŽ coĂĄ ba tñnhcaĂĄch nhoĂŁ hĂșn hĂČnh thaĂąnh nĂŻn sûÄ chñnh trûÄc. CoĂĄ thĂŻĂ kĂŻĂ ra nhĂ»sau: khaĂŁ nĂčng hiĂŻĂu roĂ€ baĂŁn thĂȘn, sûÄ thĂčĂšng thĂčĂŠn, böÄc trûÄc vaĂąsûÄ chñn chĂčĂŠn trĂ»ĂșĂŁng thaĂąnh.âHaĂ€y hiĂŻĂu roĂ€ baĂŁn thĂȘn baĂ„nâ laĂą cĂȘu noĂĄi Ă ĂŻĂŹ tĂčĂ„ng cho haĂ€ngOracle taĂ„i Delphi. ĂĂȘy cuĂ€ng laĂą nhiĂŻĂ„m vuĂ„ khoĂĄ khĂčn nhĂȘĂ«t maĂą
chuĂĄng ta phaĂŁi à öëi mĂčĂ„t. Cho tĂșĂĄi khi naĂąo baĂ„n thûÄc sûÄ hiĂŻĂu baĂŁnthĂȘn mĂČnh laĂą ai, hiĂŻĂu nhûÀng Ă»u vaĂą nhĂ»ĂșĂ„c Ă iĂŻĂm, hiĂŻĂu baĂ„nĂ ang laĂąm gĂČ vaĂą taĂ„i sao baĂ„n phaĂŁi laĂąm nhĂ» thĂŻĂ« baĂ„n thĂČ baĂ„n mĂșĂĄicoĂĄ thĂŻĂ thaĂąnh cöng Ă Ă»ĂșĂ„c. NĂŻĂ«u baĂ„n coĂĄ thaĂąnh cöng ĂșĂŁ möÄt Ă iĂŻĂŹugĂČ Ă oĂĄ khi baĂ„n chĂ»a hoaĂąn toaĂąn hiĂŻĂu roĂ€ chñnh mĂČnh, thĂČ sûÄthaĂąnh cöng Ă oĂĄ chĂł laĂą ĂșĂŁ voĂŁ boĂ„c hĂșĂąi hĂșĂ„t bĂŻn ngoaĂąi. NgĂ»ĂșĂąi laĂ€nhĂ aĂ„o khöng bao giĂșĂą tûÄ lûùa döëi loĂąng mĂČnh vaĂą Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t laĂą khönglûùa à öëi ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc, xĂȘy dûÄng cho ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc möÄt hĂČnh aĂŁnhkhaĂĄc vĂșĂĄi con ngĂ»ĂșĂąi thûÄc cuĂŁa mĂČnh. Mößi caĂĄ nhĂȘn coĂĄ nhûÀngtñnh caĂĄch, Ă ĂčĂ„c Ă iĂŻĂm riĂŻng. Khi naĂąo baĂ„n biĂŻĂ«t baĂ„n coĂĄ nhûÀng gĂČvaĂą muöën laĂąm gĂČ vĂșĂĄi caĂĄ tñnh Ă oĂĄ, thĂČ luĂĄc Ă oĂĄ baĂ„n seĂ€ trĂșĂŁ thaĂąnhngĂ»ĂșĂąi nhĂ» baĂ„n mong muöën.ThĂčĂšng thĂčĂŠn laĂą chĂČa khoĂĄa Ă ĂŻĂ giuĂĄp mößi ngĂ»ĂșĂąi hiĂŻĂu roĂ€ baĂŁnthĂȘn. SûÄ thĂčĂšng thĂčĂŠn Ă oĂĄ dûÄa trĂŻn loĂąng trung thûÄc giûÀa suynghĂŽ vaĂą haĂąnh à öÄng, dûÄa trĂŻn sûÄ kiĂŻn Ă Ă”nh à öëi vĂșĂĄi möÄtnguyĂŻn tĂčĂŠc naĂąo Ă oĂĄ vaĂą sûÄ toaĂąn tĂȘm toaĂąn yĂĄ Ă i Ă ĂŻĂ«n cuĂąng vĂșĂĄinguyĂŻn tĂčĂŠc Ă oĂĄ. MöÄt kiĂŻĂ«n truĂĄc sĂ» thiĂŻĂ«t kĂŻĂ« ra saĂŁn phĂȘĂm höÄpbĂčçng thuĂŁy tinh phong caĂĄch Bauhaus nhĂ»ng laĂ„i duĂąng Ă ĂłnhvoĂąm thĂșĂąi Victoria laĂą sûÄ thiĂŻĂ«u trung thûÄc trong nghĂŻĂŹ nghiĂŻĂ„pcuĂŁa mĂČnh. TĂ»Ășng tûÄ nhĂ» thĂŻĂ«, nĂŻĂ«u bĂȘĂ«t kyĂą ai Ă oĂĄ phaĂŁi thayà öĂi nguyĂŻn tĂčĂŠc hoĂčĂ„c thĂȘĂ„m chñ yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng cuĂŁa mĂČnh chĂł Ă ĂŻĂ laĂąmhaĂąi loĂąng ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc cuĂ€ng laĂą sûÄ thiĂŻĂ«u loĂąng trung thûÄc. Vñ duĂ„nhĂ» theo nhaĂą viĂŻĂ«t kĂ”ch Lillian Hellman, laĂ€nh Ă aĂ„o khöng thĂŻĂnaĂąo laĂą ngĂ»ĂșĂąi Ă ĂčĂ„t lĂ»Ășng tĂȘm cuĂŁa mĂČnh sang möÄt bĂŻn Ă ĂŻĂ biĂŻĂ«nmĂČnh phuĂą hĂșĂ„p vĂșĂĄi xu hĂ»ĂșĂĄng thĂșĂąi Ă aĂ„i.SûÄ trĂ»ĂșĂŁng thaĂąnh rĂȘĂ«t quan troĂ„ng à öëi vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o vĂČ laĂ€nhĂ aĂ„o ĂșĂŁ Ă ĂȘy khöng chĂł mang nghĂŽa Ă Ășn thuĂȘĂŹn laĂą chĂł ra hĂ»ĂșĂĄngĂ i hoĂčĂ„c ra mĂŻĂ„nh lĂŻĂ„nh Ă ĂŻĂ ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc tuĂȘn theo. Mößi ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nhĂ aĂ„o phaĂŁi tûÄ mĂČnh traĂŁi nghiĂŻĂ„m vaĂą trĂ»ĂșĂŁng thaĂąnh qua nhûÀngquaĂĄ trĂČnh nhĂ» sau: hoĂ„c caĂĄch söëng cöëng hiĂŻĂ«n trong cöng viĂŻĂ„c,quan saĂĄt ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc, coĂĄ khaĂŁ nĂčng laĂąm viĂŻĂ„c, hĂșĂ„p taĂĄc cuĂ€ng nhĂ»
92 93
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O NĂĂM VĂĂNG NHĂĂNG ĂĂĂ C ĂIĂĂM CĂ BAĂN
hoĂ„c tûù ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc. HoĂ„ cuĂ€ng phaĂŁi hoĂ„c caĂĄch khöng bao giĂșĂą lĂŻĂ„thuöÄc vaĂą luön trung thûÄc trong moĂ„i hoaĂąn caĂŁnh. ChĂł khi naĂąobaĂŁn thĂȘn mößi ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c nhûÀng à ûåc tñnh naĂąythĂČ hoĂ„ mĂșĂĄi Ă aĂĄnh thûåc Ă Ă»ĂșĂ„c nhûÀng à ûåc tñnh tĂ»Ășng tûÄ tûù ngĂ»ĂșĂąikhaĂĄc.
SûÄ chñnh trûÄc laĂą yĂŻĂ«u töë cĂș baĂŁn taĂ„o nĂŻn loĂąng tin. ThĂȘĂ„t ra, loĂąngtin khöng phaĂŁi laĂą möÄt phĂȘĂm chĂȘĂ«t cĂș baĂŁn cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„omaĂą chĂł laĂą kĂŻĂ«t quaĂŁ. ĂoĂĄ laĂą phĂȘĂm chĂȘĂ«t duy nhĂȘĂ«t maĂą chuĂĄng takhöng thĂŻĂ giaĂąnh maĂą chuĂĄng ta phaĂŁi tûÄ mĂČnh hoĂ„c hoĂŁi, kiĂŻĂ«m tĂČmtûù cuöÄc söëng. LoĂąng tin chñnh laĂą Ă iĂŻĂŹu maĂą ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o nhĂȘĂ„nĂ Ă»ĂșĂ„c tûù ngĂ»ĂșĂąi à öÏng sûÄ, cöÄng sûÄ vaĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi cuĂąng Ă i theolyĂĄ tĂ»ĂșĂŁng. NĂŻĂ«u khöng coĂĄ loĂąng tin, bĂȘĂ«t cûå ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o naĂąocuĂ€ng khöng thĂŻĂ thaĂąnh cöng vaĂą toĂŁa saĂĄng. Töi seĂ€ baĂąn vĂŻĂŹ loĂąngtin chi tiĂŻĂ«t hĂșn trong chĂ»Ășng âKĂŻu goĂ„i moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi à ûång vĂŻĂŹ phñabaĂ„n.â â chĂ»Ășng 8.
Hai phĂȘĂm chĂȘĂ«t cĂș baĂŁn nûÀa cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o laĂą sûÄ hamhiĂŻĂu biĂŻĂ«t vaĂą daĂĄm laĂąm. NhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o Ă ĂčĂ„t cĂȘu hoĂŁi vĂŻĂŹmoĂ„i thûå, luĂĄc naĂąo hoĂ„ cuĂ€ng muöën hoĂ„c hoĂŁi vaĂą hoĂ„ sĂčĂ©n saĂąng Ă Ă»ĂșngĂ ĂȘĂŹu vĂșĂĄi ruĂŁi ro cuĂ€ng nhĂ» thûã nghiĂŻĂ„m nhûÀng caĂĄi mĂșĂĄi. HoĂ„ khöngsĂșĂ„ thĂȘĂ«t baĂ„i cuĂ€ng nhĂ» phaĂ„m lößi vĂČ hoĂ„ hiĂŻĂu laĂą mĂČnh seĂ€ hoĂ„c Ă Ă»ĂșĂ„cnhiĂŻĂŹu tûù nhûÀng thĂȘĂ«t baĂ„i Ă oĂĄ. HoĂ„c tûù trong chñnh nhûÀng nghĂ”chcaĂŁnh hoĂčĂ„c thĂȘĂ«t baĂ„i laĂą möÄt chuĂŁ Ă ĂŻĂŹ khaĂĄc maĂą chuĂĄng ta seĂ€ gĂčĂ„plaĂ„i nhiĂŻĂŹu lĂȘĂŹn trong cuöën saĂĄch naĂąy dĂ»ĂșĂĄi nhiĂŻĂŹu hĂČnh thûåc khaĂĄcnhau. ThĂȘĂ„t ra, coĂĄ thĂŻĂ noĂĄi rĂčçng Ă ĂȘy laĂą möÄt trong nhûÀng yĂŻĂ«utöë cĂș baĂŁn cĂȘĂ«u thaĂąnh möÄt ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o thûÄc sûÄ.
MĂčĂ„c duĂą töi noĂĄi vĂŻĂŹ nhûÀng yĂŻĂ«u töë cĂș baĂŁn cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t cuĂŁa möÄt ngĂ»ĂșĂąilaĂ€nh Ă aĂ„o nhĂ»ng töi khöng cho rĂčçng nĂŻĂ«u baĂ„n sinh ra Ă aĂ€ khöng coĂĄnhûÀng phĂȘĂm chĂȘĂ«t Ă oĂĄ thĂČ khöng thĂŻĂ hoĂ„c Ă Ă»ĂșĂ„c. ChuĂĄng ta coĂĄ thĂŻĂhiĂŻĂu Ă Ă»ĂșĂ„c ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o thûÄc sûÄ khöng phaĂŁi laĂą ngĂ»ĂșĂąi bĂȘĂm sinhsinh ra Ă aĂ€ laĂą nhĂ» thĂŻĂ« maĂą do chñnh ngĂ»ĂșĂąi Ă oĂĄ tûÄ töi luyĂŻĂ„n maĂą thaĂąnh
â coĂĄ thĂŻĂ chûång minh Ă iĂŻĂŹu naĂąy qua hĂČnh aĂŁnh coĂĄ haĂąng vö söë nhûÀngöng vua sinh ra laĂą Ă aĂ€ laĂąm vua nhĂ»ng sau Ă oĂĄ bĂ” phĂŻĂ« truĂȘĂ«t hoĂčĂ„crĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi thûùa kĂŻĂ« gia taĂąi khöĂng löÏ nhĂ»ng cuöëi cuĂąnglaĂ„i Ă i Ă ĂŻĂ«n chöß phaĂĄ saĂŁn. BaĂŁn thĂȘn mößi ngĂ»ĂșĂąi phaĂŁi töi luyĂŻĂ„n, phaĂĄttriĂŻĂn Ă ĂŻĂ trĂșĂŁ thaĂąnh laĂ€nh Ă aĂ„o. NhĂȘn tiĂŻĂ„n thĂČ töi cuĂ€ng noĂĄi luön laĂąkhöng ai coĂĄ thĂŻĂ tûÄ mĂČnh biĂŻĂ«n thaĂąnh ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ khaĂŁ nĂčng naĂąy chĂłtrong möÄt sĂșĂĄm möÄt chiĂŻĂŹu nhĂ» trong lyĂĄ thuyĂŻĂ«t cuĂŁa nhiĂŻĂŹu nhaĂą diĂŻĂźnthuyĂŻĂ«t. Töi nghĂŽ lyĂĄ thuyĂŻĂ«t naĂąy nhĂ» kiĂŻĂu lyĂĄ thuyĂŻĂ«t vĂŻĂŹ loĂą vi soĂĄng:cho vaĂąo loĂą möÄt con ngĂ»ĂșĂąi Trung bĂČnh vaĂą sau 60 giĂȘy, lĂȘĂ«y ra möÄtNgaĂąi LaĂ€nh Ă aĂ„o!
HaĂąng nĂčm, haĂąng tyĂŁ à öla tiĂŻu töën cho nhûÀng-ngĂ»ĂșĂąi-seĂ€-trĂșĂŁ-thaĂąnh-laĂ€nh Ă aĂ„o. NhiĂŻĂŹu töà chûåc tĂȘĂ„p Ă oaĂąn MyĂ€ coĂąn töà chûåc giaĂŁng daĂ„y nhûÀngkhoĂĄa huĂȘĂ«n luyĂŻĂ„n ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o. VaĂą kĂŻĂ«t quaĂŁ laĂą caĂĄc tĂȘĂ„p Ă oaĂąn MyĂ€naĂąy Ă aĂĄnh mĂȘĂ«t vĂ” trñ dĂȘĂźn Ă ĂȘĂŹu cuĂŁa hoĂ„ trĂŻn thĂ»Ășng trĂ»ĂșĂąng. Töi caĂĄvĂșĂĄi caĂĄc baĂ„n con söë nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o Ă Ă»ĂșĂ„c taĂ„o ra sau nhûÀngtai naĂ„n, nghĂ”ch caĂŁnh, nhûÀng cuöÄc thûã thaĂĄch saĂąng loĂ„c chĂčĂŠc chĂčĂŠnlaĂą nhiĂŻĂŹu hĂșn con söë töĂng cöÄng tĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o tûù caĂĄckhoĂĄa huĂȘĂ«n luyĂŻĂ„n mang laĂ„i. CaĂĄc khoĂĄa Ă aĂąo taĂ„o huĂȘĂ«n luyĂŻĂ„n nhĂ» thĂŻĂ«chĂł coĂĄ thĂŻĂ daĂ„y kyĂ€ nĂčng maĂą thöi. HoĂ„ khöng thĂŻĂ daĂ„y cho ai Ă oĂĄ vĂŻĂŹâkhñ chĂȘĂ«tâ vaĂą âtĂȘĂŹm nhĂČnâ â thûÄc tĂŻĂ« thĂČ hoĂ„ cuĂ€ng chĂ»a bao giĂșĂą nghĂŽtĂșĂĄi Ă iĂŻĂŹu naĂąy. PhaĂĄt triĂŻĂn âkhñ chĂȘĂ«tâ vaĂą âtĂȘĂŹm nhĂČnâ chĂł do tûÄ baĂŁnthĂȘn mößi ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ thĂŻĂ laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c maĂą thöi.
CuöÄc ĂaĂ„i KhuĂŁng hoaĂŁng laĂą thûã thaĂĄch khuĂŁng khiĂŻĂ«p Ă aĂ€ reĂąn giuĂ€aFranklin D. Roosevelt tûù möÄt nhaĂą chñnh trĂ” thaĂąnh möÄt ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nhĂ aĂ„o thûÄc thuĂ„. Harry Truman trĂșĂŁ thaĂąnh töĂng thöëng sau khi FDRqua Ă ĂșĂąi nhĂ»ng chñnh nhûÀng thûã thaĂĄch, saĂąng loĂ„c sau Ă oĂĄ mĂșĂĄi biĂŻĂ«nöng thaĂąnh möÄt ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o thûÄc sûÄ. Dwight Eisenhower, vĂ”tĂ»ĂșĂĄng duy nhĂȘĂ«t coĂĄ nĂčm sao, vöën bĂ” nhûÀng chñnh trĂ” gia cuĂŁa Ă aĂŁngCöÄng hoĂąa Ă aĂĄnh giaĂĄ thĂȘĂ«p, cuöëi cuĂąng nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c nuĂ„ cĂ»ĂșĂąi chiĂŻĂ«n thĂčĂŠng
94 95
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O NĂĂM VĂĂNG NHĂĂNG ĂĂĂ C ĂIĂĂM CĂ BAĂN
cuĂŁa öng. Ăng Ă aĂ€ tûÄ töi luyĂŻĂ„n baĂŁn thĂȘn Ă ĂŻĂ cuöëi cuĂąng trĂșĂŁ thaĂąnhmöÄt nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o Ă uĂĄng nghĂŽa. CaĂĄc chñnh trĂ” gia, vñ duĂ„ nhĂ» RichardDaley, thĂ” trĂ»ĂșĂŁng Chicago, Ă aĂ€ giuĂĄp John Kennedy bĂ»ĂșĂĄc vaĂąo NhaĂąTrĂčĂŠng nhĂ»ng tûÄ baĂŁn thĂȘn John Ă aĂ€ toĂŁa saĂĄng ĂșĂŁ vĂ” trñ naĂąy. DuĂą thñchhoĂ„ hay khöng, FDR, Truman, Ike vaĂą JFK laĂą nhûÀng nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„oà ñch thûÄc.
BaĂŁn thĂȘn Truman chĂ»a bao giĂșĂą coi mĂČnh laĂą ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o vaĂącoĂĄ thĂŻĂ chñnh öng cuĂ€ng ngaĂ„c nhiĂŻn nhĂ» bao ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc khi öngtrĂșĂŁ thaĂąnh töĂng thöëng. Eisenhower chĂł laĂą möÄt ngĂ»ĂșĂąi lñnh gioĂŁi nhĂ»ngĂ Ă»ĂșĂ„c nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi lñnh gioĂŁi hĂșn hĂȘĂ„u thuĂȘĂźn Ă ĂŻĂ trĂșĂŁ thaĂąnh möÄt nhĂȘnvĂȘĂ„t thaĂąnh cöng vĂŻĂŹ mĂčĂ„t quĂȘn sûÄ lĂȘĂźn chñnh trĂ”. NhûÀng cĂȘĂ„u trai treĂŁquyĂŻĂ«n ruĂ€ quyĂŻĂŹn quyĂĄ Rooselvelt vaĂą Kennedy trĂșĂŁ thaĂąnh ngĂ»ĂșĂąiâphaĂŁn böÄiâ laĂ„i giĂșĂĄi quyĂĄ töÄc cuĂŁa mĂČnh nhĂ»ng laĂ„i laĂą ngĂ»ĂșĂąi anh huĂąngà öëi vĂșĂĄi caĂŁ nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€. Ai trong nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi dĂ»ĂșĂĄi Ă ĂȘy cuĂ€ng laĂą conngĂ»ĂșĂąi do chñnh hoĂ„ reĂąn giuĂ€a maĂą nĂŻn: Truman vaĂą Eisenhower laĂątinh hoa xuĂȘĂ«t thĂȘn tûù caĂĄc cĂȘĂ„u trai ĂșĂŁ caĂĄc thĂ” trĂȘĂ«n nhoĂŁ nhĂ»ng Ă aĂ€vĂ»Ășn lĂŻn vĂ” trñ quyĂŻĂŹn lûÄc cao nhĂȘĂ«t trĂŻn chñnh trĂ»ĂșĂąng nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€.Roosevelt vaĂą Kennedy Ă Ă»ĂșĂ„c Ă Ă”nh hĂ»ĂșĂĄng vaĂą daĂ„y döß trong nhûÀnggia Ă ĂČnh Ă ĂȘĂŹy tham voĂ„ng vaĂą quyĂŻĂŹn lûÄc, Ă Ă»ĂșĂ„c giaĂĄo duĂ„c trong möÄtmöi trĂ»ĂșĂąng quöëc tĂŻĂ« nhûÀng vĂȘĂźn giûÀ löëi quyĂĄ töÄc truyĂŻĂŹn thöëng, cuĂ€ngtûÄ mĂČnh toĂŁa saĂĄng trong thĂŻĂ« giĂșĂĄi cuĂŁa riĂŻng hoĂ„.
TĂȘĂ«t nhiĂŻn, tûÄ reĂąn luyĂŻĂ„n baĂŁn thĂȘn thöi cuĂ€ng khöng Ă uĂŁ. LyndonJohnson, Richard Nixon, vaĂą Jimmy Carter vĂȘĂźn coĂĄ thĂŻĂ coi laĂą nhûÀngngĂ»ĂșĂąi tûÄ trui reĂąn baĂŁn thĂȘn nhĂ»ng hoĂ„ laĂ„i khöng Ă i vaĂąo trong timvaĂą thuyĂŻĂ«t phuĂ„c Ă Ă»ĂșĂ„c ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc. Cuöëi cuĂąng hoĂ„ Ă ĂŻĂŹu laĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąithĂȘĂ«t baĂ„i trong vai troĂą laĂą ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o Ă ĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc.
CaĂŁ ba töĂng thöëng kĂŻĂ trĂŻn Ă ĂŻĂŹu rĂȘĂ«t coĂĄ khaĂŁ nĂčng, nhĂ»ng tham voĂ„nglaĂ„i lĂșĂĄn hĂșn khaĂŁ nĂčng cuĂŁa hoĂ„. Johnson muöën taĂ„o ra möÄt XaĂ€ höÄi
TuyĂŻĂ„t vĂșĂąi (Great Society) nhĂ»ng thay vaĂąo Ă oĂĄ laĂą möÄt cuöÄc chiĂŻĂ«ntranh töÏi tĂŻĂ„. Nixon thĂČ aĂĄp Ă ĂčĂ„t chûå khöng hĂŻĂŹ dĂȘĂźn dĂčĂŠt chuĂĄng ta.CoĂąn Carter thĂČ ngoaĂąi viĂŻĂ„c öng muöën nĂčĂŠm quyĂŻĂŹn lûÄc ĂșĂŁ NhaĂą TrĂčĂŠng,chĂčĂšng ai roĂ€ laĂą öng coĂąn muöën thĂŻm Ă iĂŻĂŹu gĂČ khaĂĄc khöng. CaĂŁ ba töĂngthöëng kĂŻĂ trĂŻn dĂ»ĂșĂąng nhĂ» hoĂ„ kheĂĄp kñn suy nghĂŽ cuĂŁa hoĂ„ vĂșĂĄi chuĂĄngta vaĂą cuĂ€ng coĂĄ leĂ€ kheĂĄp kñn vĂșĂĄi chñnh baĂŁn thĂȘn hoĂ„ nûÀa. Cho duĂą muĂ„ctiĂŻu tĂȘĂŹm nhĂČn daĂąi haĂ„n cuĂŁa hoĂ„ laĂą gĂČ Ă i chĂčng nûÀa, coĂĄ thĂŻĂ hoĂ„ Ă aĂ€khöng thĂŻĂ hiĂŻĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c cho ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc biĂŻĂ«t (hoĂčĂ„c trong trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„pcuĂŁa Johnson laĂ„i khöng Ă i Ă ĂŻĂ«n cuĂąng vĂșĂĄi dûÄ Ă Ă”nh Ă oĂĄ). Ai cuĂ€ng noĂĄimöÄt Ă aĂąng nhĂ»ng laĂąm möÄt neĂŁo vaĂą thĂȘĂ„m chñ hoĂ„ dĂ»ĂșĂąng nhĂ» à öëi xûãvĂșĂĄi nhĂȘn dĂȘn MyĂ€ nhĂ» à öëi thuĂŁ cuĂŁa hoĂ„ vĂȘĂ„y. Khi chuĂĄng ta Ă ĂčĂ„t cĂȘuhoĂŁi vĂŻĂŹ chiĂŻĂ«n tranh ViĂŻĂ„t Nam, Johnson quay ngĂ»ĂșĂ„c laĂ„i yĂŻu cĂȘĂŹuchuĂĄng ta loĂąng trung thaĂąnh vĂșĂĄi töà quöëc. Nixon thĂČ coĂĄ nhiĂŻĂŹu keĂŁ thuĂąkhöng kĂŻĂ hĂŻĂ«t. Carter laĂ„i buöÄc töÄi chuĂĄng ta laĂą giaĂŁ vĂșĂą öëm Ă ĂŻĂ tröëntraĂĄnh nhiĂŻĂ„m vuĂ„.
VĂșĂĄi cĂ»Ășng vĂ” laĂą töĂng thöëng, Johnson, Nixon, Carter coĂĄ veĂŁ nhĂ»bĂ” hoaĂąn caĂŁnh Ă Ă»a Ă ĂȘĂy chûå khöng phaĂŁi laĂą dĂȘĂźn dĂčĂŠt chuĂĄng ta Ă i.Mößi ngĂ»ĂșĂąi dĂ»ĂșĂąng nhĂ» mĂčĂŠc keĂ„t trong caĂĄi boĂĄng cuĂŁa chñnh mĂČnh.HoĂ„ laĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi bĂ” aĂĄm aĂŁnh bĂșĂŁi sûÄ tuĂĄng thiĂŻĂ«u khi coĂąn beĂĄ chûåkhöng phaĂŁi sûÄ thaĂąnh cöng khi Ă aĂ€ trĂ»ĂșĂŁng thaĂąnh. HoĂ„ khöng thĂŻĂ tûÄmĂČnh thoaĂĄt khoĂŁi aĂĄm aĂŁnh cuĂŁa quaĂĄ khûå Ă ĂŻĂ trĂșĂŁ thaĂąnh chñnh mĂČnhnûÀa. HoĂ„ Ă aĂ€ Ă ĂŻĂ chñnh quaĂĄ khûå Ă oĂĄ aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng vaĂą taĂ„o nĂŻn con ngĂ»ĂșĂąicuĂŁa hoĂ„ trong tĂ»Ășng lai.
Khi ngĂ»ĂșĂąi ta hoĂŁi Henry Kissinger laĂą öng Ă aĂ€ hoĂ„c Ă Ă»ĂșĂ„c gĂČ tûù nhûÀngtöĂng thöëng öng tûùng laĂąm viĂŻĂ„c chung â danh saĂĄch göÏm KennedyvaĂą sau Ă oĂĄ öng coĂąn laĂąm viĂŻĂ„c vĂșĂĄi Truman. Ăng cho biĂŻĂ«t, âCaĂĄc ngaĂąitöĂng thöëng seĂ€ khöng laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c viĂŻĂ„c lĂșĂĄn nĂŻĂ«u hoĂ„ tûÄ giĂșĂĄi haĂ„n mĂČnhtrong nhûÀng haĂ„n chĂŻĂ« cuĂŁa chñnh hoĂ„ maĂą chĂł khi naĂąo tĂȘĂ„p trung vaĂąo
96 97
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O NĂĂM VĂĂNG NHĂĂNG ĂĂĂ C ĂIĂĂM CĂ BAĂN
khaĂŁ nĂčng mĂČnh coĂĄ thĂŻĂ, hoĂ„ mĂșĂĄi tiĂŻĂ«n bĂ»ĂșĂĄc Ă Ă»ĂșĂ„câ. Kennedy vaĂąTruman Ă aĂ€ Ă ĂŻĂ laĂ„i quaĂĄ khûå sau lĂ»ng vaĂą hĂ»ĂșĂĄng vĂŻĂŹ tĂ»Ășng lai.
Roosevelt vaĂą Kennedy vĂ»ĂșĂ„t qua chñnh mĂČnh vaĂą Ă aĂ€ trĂșĂŁ thaĂąnhnhûÀng ngĂ»ĂșĂąi tûÄ do vaĂą à öÄc lĂȘĂ„p. NgĂ»ĂșĂ„c laĂ„i, Johnson vaĂą Nixon tûÄbiĂŻĂ«n mĂČnh thaĂąnh nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi cûång nhĂčĂŠc cho duĂą hoĂ„ Ă aĂ€ tiĂŻĂ«n rĂȘĂ«txa, trĂșĂŁ thaĂąnh con ngĂ»ĂșĂąi quyĂŻĂŹn lûÄc nhĂȘĂ«t trĂŻn thĂŻĂ« giĂșĂĄi, rĂȘĂ«t xa sovĂșĂĄi xuĂȘĂ«t phaĂĄt Ă iĂŻĂm thĂȘĂ«p keĂĄm ban Ă ĂȘĂŹu. Roosevelt, Truman,Eisenhower vaĂą Kennedy tûÄ reĂąn giuĂ€a ra con ngĂ»ĂșĂąi vaĂą tñnh caĂĄch cuĂŁamĂČnh. KĂŻĂ«t quaĂŁ laĂą hoĂ„ taĂ„o ra tĂ»Ășng lai cuĂŁa chñnh mĂČnh vaĂą cuĂŁa caĂŁquöëc gia. Johnson vaĂą Nixon laĂ„i Ă ĂŻĂ quaĂĄ khûå cuĂŁa hoĂ„ aĂĄm aĂŁnh. KĂŻĂ«tquaĂŁ laĂą hoĂ„ aĂĄp Ă ĂčĂ„t nhûÀng baĂąi hoĂ„c khöà sĂșĂŁ trong quaĂĄ khûå lĂŻn hiĂŻĂ„ntaĂ„i à öÏng thĂșĂąi tûÄ giĂșĂĄi haĂ„n tĂ»Ășng lai. NgĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o gioĂŁi thu huĂĄtcaĂŁ thĂŻĂ« giĂșĂĄi coĂąn laĂ€nh Ă aĂ„o töÏi laĂ„i aĂĄp bûåc noĂĄ.
Jimmy Carter, ngĂ»ĂșĂąi chĂ»a bao giĂșĂą taĂ„o ra möÄt dĂȘĂ«u ĂȘĂ«n gĂČ trongsuöët nhiĂŻĂ„m kyĂą laĂąm töĂng thöëng nhĂ»ng Ă aĂ€ laĂąm mĂșĂĄi mĂČnh vĂșĂĄi vaitroĂą möÄt nhaĂą hoaĂ„t à öÄng vĂČ hoĂąa bĂČnh thĂŻĂ« giĂșĂĄi sau khi rĂșĂąi NhaĂą TrĂčĂŠng.NĂčm 1980, Carter tham gia taĂĄi bĂȘĂŹu cûã vaĂą tĂȘĂ«t nhiĂŻn laĂą phaĂŁi thĂȘĂ«tbaĂ„i vĂČ khi Ă oĂĄ caĂĄc con tin ngĂ»ĂșĂąi MyĂ€ vĂȘĂźn coĂąn mĂčĂŠc keĂ„t ĂșĂŁ Iran. NgoaĂąira, öng coĂąn bĂ” gĂȘy aĂĄp lûÄc vĂČ Ă Ă»ĂĄc tin cuĂŁa öng à öëi vĂșĂĄi Ă aĂ„o CĂș ĂöëcgiaĂĄo. NhĂ»ng à ûåc tin khöng thĂŻĂ lay chuyĂŻĂn cuĂŁa öng coĂĄ veĂŁ phuĂą hĂșĂ„pvĂșĂĄi vĂ” trñ laĂą möÄt Ă aĂ„i sûå hoaĂ„t à öÄng vĂČ hoĂąa bĂČnh thĂŻĂ« giĂșĂĄi hĂșn laĂą ĂșĂŁ vaitroĂą töĂng thöëng trĂ»ĂșĂĄc kia. So vĂșĂĄi bĂȘĂ«t kyĂą möÄt cûÄu töĂng thöëng naĂąokhaĂĄc hoĂčĂ„c nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂ€ tûùng nĂčĂŠm quyĂŻĂŹn lûÄc trong tay giĂșĂą Ă ĂȘyĂ aĂ€ vĂŻĂŹ hĂ»u, coĂĄ thĂŻĂ noĂĄi Jimmy Carter laĂą ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂ€ xĂȘy dûÄng Ă Ă»ĂșĂ„cmöÄt hĂČnh aĂŁnh thaĂąnh cöng vaĂą coĂĄ sûåc aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng lĂșĂĄn nhĂȘĂ«t sau khimaĂ€n nhiĂŻĂ„m. CuĂąng vĂșĂĄi Rosalynn, ngĂ»ĂșĂąi vĂșĂ„ luön luön kĂŻĂŹ vai saĂĄt caĂĄnhbĂŻn caĂ„nh öng, Carter xĂȘy dûÄng nhaĂą cho ngĂ»ĂșĂąi ngheĂąo theo chĂ»ĂșngtrĂČnh NhaĂą ĂșĂŁ cho NhĂȘn loaĂ„i. BĂȘĂ«t cûå khi naĂąo ngĂ»ĂșĂąi ta cĂȘĂŹn Ă ĂŻĂ«n, öng
laĂ„i bay Ă ĂŻĂ«n ngay caĂŁ nhûÀng nĂși khĂł ho coĂą gaĂĄy Ă ĂŻĂ giaĂĄm saĂĄt viĂŻĂ„cbĂȘĂŹu cûã vaĂą Ă aĂŁm baĂŁo quyĂŻĂŹn cöng dĂȘn. MöÄt söë ngĂ»ĂșĂąi xem nhûÀngcöng viĂŻĂ„c cuĂŁa öng thĂȘĂ„t laĂą ngĂȘy thĂș. NhĂ»ng nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc laĂ„icho Ă ĂȘĂ«y chñnh laĂą bĂčçng chûång cuĂŁa möÄt ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o thûÄc sûÄ. VĂČvĂȘĂ„y, öng Ă Ă»ĂșĂ„c trao giaĂŁi Nobel HoĂąa bĂČnh vaĂąo nĂčm 2002.
KĂŻĂ tûù nĂčm 1981 khi Carter rĂșĂąi NhaĂą TrĂčĂŠng, chuĂĄng ta coĂĄ nhûÀngnhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o tûÄ lĂȘĂ„p (nhĂ» Ronald Reagan vaĂą Bill Clinton), nhûÀngngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o xuĂȘĂ«t thĂȘn tûù quyĂĄ töÄc (George Herbert Walker BushvaĂą con trai George W. Bush). TöĂng thöëng Reagan â trĂ»ĂșĂĄc kia laĂącûÄu diĂŻĂźn viĂŻn, chûång minh Ă Ă»ĂșĂ„c rĂčçng laĂ€nh Ă aĂ„o, ĂșĂŁ möÄt khña caĂ„nhnaĂąo Ă oĂĄ, laĂą möÄt nghĂŻĂ„ thuĂȘĂ„t trĂČnh diĂŻĂźn. Ăng thĂŻĂ hiĂŻĂ„n mĂČnh laĂą möÄtâtöĂng thöëng Teflonâ6 vĂČ thĂŻĂ hiĂŻĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c sûÄ löi cuöën cuĂŁa mĂČnh khià öëi mĂčĂ„t vĂșĂĄi vuĂ„ tai tiĂŻĂ«ng chöëng-laĂ„i-Iran vaĂą sûÄ suĂ„p à öà cuĂŁa thĂ”trĂ»ĂșĂąng chûång khoaĂĄn vaĂąo ngaĂąy 19 thaĂĄng 19 nĂčm 1987, Ă aĂĄnhdĂȘĂ«u triĂŻĂŹu Ă aĂ„i Reagan. LiĂŻĂ„u phong caĂĄch Ă iĂŻĂŹm Ă aĂ„m chĂȘn thĂȘĂ„t cuĂŁaReagan laĂą thĂȘĂ„t hay chĂł laĂą vai diĂŻĂźn trĂŻn sĂȘn khĂȘĂ«u thĂČ chĂčĂšng aibiĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c. ThĂȘĂ„t sûÄ, öng thaĂąnh cöng khi taĂ„o ra cho mĂČnh möÄt hĂČnhaĂŁnh chĂȘn thĂȘĂ„t vaĂą khiĂŻm nhĂ»ĂșĂąng. Chñnh nhĂșĂą Ă iĂŻĂŹu naĂąy Ă aĂ€ giuĂĄpöng trĂșĂŁ thaĂąnh möÄt trong nhûÀng töĂng thöëng Ă Ă»ĂșĂ„c Ă»a thñch nhĂȘĂ«ttrong lĂ”ch sûã hiĂŻĂ„n Ă aĂ„i.
CûÄu töĂng thöëng George Bush cha laĂą ngĂ»ĂșĂąi MyĂ€ theo phong caĂĄchBrahmin truyĂŻĂŹn thöëng coĂąn hĂșn caĂŁ FDR vaĂą JFK. CuĂąng vĂșĂĄi Reagan,öng laĂą thĂŻĂ« hĂŻĂ„ töĂng thöëng cuöëi cuĂąng Ă Ă»ĂșĂ„c reĂąn giuĂ€a trong thĂșĂąi kyĂąkhĂčĂŠc nghiĂŻĂ„t cuĂŁa ChiĂŻĂ«n tranh ThĂŻĂ« giĂșĂĄi thûå II. Khi Ă oĂĄ öng phuĂ„c vuĂ„trong quĂȘn à öÄi vĂșĂĄi tĂ» caĂĄch laĂą möÄt phi cöng treĂŁ vaĂą Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c traohuy chĂ»Ășng. Bush cha laĂą ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂ€ nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c nhiĂŻĂŹu söë phiĂŻĂ«u uĂŁng
6 The Teflon President: do Patricia Schroeden duĂąng Ă ĂŻĂ mö taĂŁ Reagan. Teflon laĂąmöÄt chĂȘĂ«t khöng dñnh duĂąng trong nĂȘĂ«u Ăčn. ĂĂ Ă ĂȘy, yĂĄ laĂą töĂng thöëng Reagan bĂȘĂ«tchĂȘĂ«p nhûÀng lĂșĂąi chĂł trñch phĂŻ bĂČnh vĂȘĂźn rĂȘĂ«t thoaĂŁi maĂĄi tûÄ tin. (ND)
98 99
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O NĂĂM VĂĂNG NHĂĂNG ĂĂĂ C ĂIĂĂM CĂ BAĂN
höÄ nhĂȘĂ«t trong lĂ”ch sûã khi öng tiĂŻĂ«n haĂąnh chiĂŻĂ«n dĂ”ch âBaĂ€o taĂĄp samaĂ„câ chöëng laĂ„i Saddam Hussein taĂ„i Iraq. CuĂ€ng dĂ»ĂșĂĄi thĂșĂąi cuĂŁa Bushcha, LiĂŻn bang Xö viĂŻĂ«t â âĂĂŻĂ« chĂŻĂ« Ma quyĂŁâ â cuĂ„m tûù Reagan tûùngduĂąng â Ă aĂ€ suĂ„p à öà vaĂąo nĂčm 1991. NhĂ»ng Bush cha cuöëi cuĂąng thĂČcuĂ€ng khöng thoaĂĄt ra khoĂŁi caĂĄi xuĂȘĂ«t thĂȘn quyĂĄ töÄc cuĂŁa mĂČnh. DĂȘnchuĂĄng MyĂ€ luön nhĂșĂĄ Ă ĂŻĂ«n veĂŁ thöng minh, sûÄ hĂșĂ„p taĂĄc khöng mĂŻĂ„tmoĂŁi cuĂŁa nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi giuĂĄp cho Bill Clinton lĂŻn nĂčĂŠm Ă Ă»ĂșĂ„c NhaĂą TrĂčĂŠngvaĂąo nĂčm 1992. ĂöÏng thĂșĂąi, hoĂ„ cuĂ€ng nhĂșĂĄ luön veĂŁ mĂčĂ„t nhĂČn rĂȘĂ«t thĂčĂŠcmĂčĂŠc Ă ĂŻĂ«n laĂ„ luĂąng cuĂŁa Bush cha khi thĂȘĂ«y maĂĄy scan tñnh tiĂŻĂŹn taĂ„isiĂŻu thĂ”. NhûÀng ai tham gia bĂȘĂŹu cûã coĂĄ thĂŻĂ tha thûå vĂČ Ă¶ng Ă aĂ€ uĂŁnghöÄ Choate nhĂ»ng hoĂ„ khöng bao giĂșĂą tha thûå vĂČ Ă¶ng khöng biĂŻĂ«t Ă ĂŻĂ«nchuyĂŻĂ„n vĂșĂ„ öng Ă i mua sĂčĂŠm ra sao.
XuĂȘĂ«t thĂȘn tûù möÄt cĂȘĂ„u beĂĄ möÏ cöi Ă Ă»ĂșĂ„c ngĂ»ĂșĂąi cha kĂŻĂ« naĂĄt rĂ»ĂșĂ„unuöi dĂ»ĂșĂ€ng, töĂng thöëng Clinton laĂą möÄt ngĂ»ĂșĂąi tûÄ lĂȘĂ„p, thöng minh.Ăng Ă aĂ€ bĂ»ĂșĂĄc chĂȘn vaĂąo Ă Ă»ĂșĂ„c NhaĂą TrĂčĂŠng khi khiĂŻĂ«n dĂȘn chuĂĄngbĂȘĂŹu cûã tin vaĂąo öng, tin vaĂąo möÄt nĂși goĂ„i laĂą Hope tûù vuĂąng Arkansasâ möÄt Ă Ă”a danh nghe coĂąn laĂ„ lĂȘĂźm nhĂ» trong tiĂŻĂu thuyĂŻĂ«t. ClintoncoĂĄ möÄt veĂŁ thöng minh, thu huĂĄt, khaĂŁ nĂčng tĂČm Ă Ă»ĂșĂ„c Ă iĂŻĂm chungâ noĂĄi chung moĂ„i phĂȘĂm chĂȘĂ«t cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t Ă ĂŻĂ trĂșĂŁ thaĂąnh möÄt trongnhûÀng töĂng thöëng vĂŽ Ă aĂ„i nhĂȘĂ«t trong lĂ”ch sûã. ThĂŻĂ« nhĂ»ng, öng laĂ„ithiĂŻĂ«u mĂȘĂ«t möÄt yĂŻĂ«u töë â Ă aĂ„o à ûåc â maĂą Ă aĂĄng leĂ€ ra möÄt nhaĂą laĂ€nhĂ aĂ„o vĂŽ Ă aĂ„i phaĂŁi coĂĄ. ThĂȘĂ«t baĂ„i cuĂŁa Clinton xaĂŁy ra theo löëi thöngthĂ»ĂșĂąng nhĂȘĂ«t, nghĂŽa laĂą ngĂ»ĂșĂąi anh huĂąng bĂ” haĂ„ guĂ„c chĂł vĂČ âgoĂĄt chĂȘnAchillesâ. BĂ” caĂĄc à öëi thuĂŁ tûù Ă aĂŁng CöÄng hoĂąa baĂĄm riĂŻĂ«t trong suöëthai nhiĂŻĂ„m kyĂą töĂng thöëng cuĂŁa mĂČnh nhĂ»ng nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€ dĂ»ĂșĂĄi thĂșĂąiClinton, Ă Ă»ĂșĂ„c tiĂŻĂ«p sûåc do sûÄ phaĂĄt triĂŻĂn cuĂŁa NĂŻĂŹn Kinh tĂŻĂ« MĂșĂĄi, Ă aĂ€traĂŁi qua möÄt giai Ă oaĂ„n phaĂĄt triĂŻĂn thĂ”nh vĂ»ĂșĂ„ng maĂą chĂ»a coĂĄ thĂșĂąikyĂą naĂąo trong lĂ”ch sûã Ă Ă»ĂșĂ„c nhĂ» thĂŻĂ«. ThĂŻĂ« maĂą Clinton laĂ„i bĂ” Ă Ă»a ratoĂąa vaĂą buöÄc töÄi â duĂą cuöëi cuĂąng Ă Ă»ĂșĂ„c tuyĂŻn böë trĂčĂŠng aĂĄn â töÄi danh
liĂŻn quan Ă ĂŻĂ«n viĂŻĂ„c lĂčng nhĂčng tĂČnh aĂĄi vĂșĂĄi cö thûÄc tĂȘĂ„p viĂŻn NhaĂąTrĂčĂŠng Monica Lewinsky.
KhaĂŁ nĂčng vĂ»ĂșĂ„t qua khoĂĄ khĂčn trĂșĂŁ ngaĂ„i cuĂŁa Clinton trong suöëtthĂșĂąi gian laĂąm chñnh trĂ” ĂșĂŁ vuĂąng Arkansas khiĂŻĂ«n ngĂ»ĂșĂąi ta Ă ĂčĂ„t tĂŻncho öng tĂŻn âCĂȘĂ„u-beĂĄ-luön-à ûång-lĂŻn-sau-nhûÀng-khoĂĄ-khĂčnâ. ThĂșĂąigian seĂ€ traĂŁ lĂșĂąi liĂŻĂ„u Clinton coĂĄ trĂșĂŁ thaĂąnh möÄt con ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc saukhi hĂŻĂ«t nhiĂŻĂ„m kyĂą ĂșĂŁ NhaĂą TrĂčĂŠng nhĂ» Carter Ă aĂ€ laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c hay khöng.RoĂ€ raĂąng laĂą Clinton coĂĄ Ă uĂŁ khaĂŁ nĂčng vaĂą à öÄng lûÄc Ă ĂŻĂ laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c nhĂ»ngliĂŻĂ„u öng coĂĄ Ă uĂŁ sûÄ trung thûÄc cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t â phĂȘĂm chĂȘĂ«t naĂąy phaĂŁi lĂșĂĄnhĂșn caĂŁ nhûÀng chuĂȘĂn mûÄc thöng thĂ»ĂșĂąng â coĂąn phaĂŁi Ă ĂŻĂ thĂșĂąi giantraĂŁ lĂșĂąi.
TöĂng thöëng George W. Bush laĂ„i laĂą möÄt trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p khaĂĄc hoaĂąntoaĂąn. Ăng bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu nhiĂŻĂ„m kyĂą vĂșĂĄi sûÄ uĂŁng höÄ khöng roĂ€ raĂąng tûù dĂȘnchuĂĄng vaĂą sĂșĂĄm phaĂŁi à öëi diĂŻĂ„n vĂșĂĄi vuĂ„ khuĂŁng böë chĂ»a bao giĂșĂą coĂĄ tiĂŻĂŹnlĂŻĂ„ â vuĂ„ khuĂŁng böë 11.9. Ăng chûång toĂŁ mĂČnh laĂą ngĂ»ĂșĂąi quaĂŁn lyĂĄ khuĂŁnghoaĂŁng gioĂŁi hĂșn nhiĂŻĂŹu so vĂșĂĄi nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi chĂł trñch öng tûùng nghĂŽ.NhĂ»ng möÄt nĂčm sau Ă oĂĄ, Bush tiĂŻĂ«n haĂąnh cuöÄc chiĂŻĂ«n tranh taĂ„i Iraqvöën bĂ” phaĂŁn à öëi dûÀ döÄi vaĂą nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€ rĂși vaĂąo tĂČnh traĂ„ng khuĂŁnghoaĂŁng töÏi tĂŻĂ„ nhĂȘĂ«t kĂŻĂ tûù thĂșĂąi töĂng thöëng Carter. NoĂĄi theo ngön ngûÀcuĂŁa Shakespeare laĂą: vĂȘĂźn chĂ»a roĂ€ laĂą vaĂąo nĂčm 2002, liĂŻĂ„u HoaĂąng tûãxûå Texas Ă aĂĄng yĂŻu kia coĂĄ trĂșĂŁ thaĂąnh vĂ” vua Henry V cuĂŁa nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€hay khöng.
Giöëng nhĂ» töĂng thöëng Clinton, Bush con Ă aĂ„i diĂŻĂ„n cho möÄt thĂŻĂ«hĂŻĂ„ laĂ€nh Ă aĂ„o mĂșĂĄi chĂ»a qua loĂą luyĂŻĂ„n ChiĂŻĂ«n tranh ThĂŻĂ« giĂșĂĄi thûå II,nhĂ»ng laĂ„i laĂą kĂŻĂ«t quaĂŁ cuĂŁa möÄt thĂŻĂ« hĂŻĂ„ röëi loaĂ„n, mĂș höÏ cuĂŁa thĂȘĂ„p kyĂŁ60 vaĂą Ă ĂȘĂŹu thĂȘĂ„p kyĂŁ 70. MöÄt thĂŻĂ« hĂŻĂ„ traĂŁi qua caĂĄch maĂ„ng tĂČnh duĂ„c,ma tuĂĄy, nhaĂ„c rock nâ roll vaĂą sûÄ mĂȘĂ«t loĂąng tin vaĂąo chñnh quyĂŻĂŹn.Khöng ai hĂČnh dung ra Ă Ă»ĂșĂ„c ngĂ»ĂșĂąi nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo seĂ€ laĂą nhaĂą laĂ€nh
100 101
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O NĂĂM VĂĂNG NHĂĂNG ĂĂĂ C ĂIĂĂM CĂ BAĂN
Ă aĂ„o vĂŽ Ă aĂ„i cuĂŁa thĂŻĂ« hĂŻĂ„ naĂąy. HoĂčĂ„c cuĂ€ng khöng ai hĂČnh dung ra möÄtböëi caĂŁnh xaĂ€ höÄi vĂșĂĄi nhûÀng giaĂĄ trĂ” cĂș baĂŁn nhĂ» thĂŻĂ« thĂČ seĂ€ saĂŁn sinhra phong caĂĄch laĂ€nh Ă aĂ„o kiĂŻĂu naĂąo.
NgĂ»ĂșĂąi Hy LaĂ„p tin rĂčçng, sûÄ xuĂȘĂ«t chuĂĄng Ă Ă»ĂșĂ„c hĂČnh thaĂąnh dûÄatrĂŻn sûÄ cĂȘn bĂčçng hoaĂąn haĂŁo giûÀa lyĂĄ trñ vaĂą tĂČnh caĂŁm, caĂŁm xuĂĄc vaĂąsuy nghĂŽ, maĂą khi kĂŻĂ«t hĂșĂ„p vĂșĂĄi nhau, chuĂĄng giuĂĄp ta hiĂŻĂu toaĂąn böÄthĂŻĂ« giĂșĂĄi trĂŻn moĂ„i phĂ»Ășng diĂŻĂ„n, tûù âtĂ» duy cuĂ„ thĂŻĂ Ă ĂŻĂ«n nhûÀng sûÄthĂȘĂ„t troĂ„n veĂ„n kia.â SûÄ thĂȘĂ«u hiĂŻĂu bĂčĂŠt nguöÏn tûù sûÄ tĂȘĂ„n tĂȘm hĂŻĂ«t loĂąngvaĂą nhûÀng cöë gĂčĂŠng hĂŻĂ«t sûåc cuĂŁa chuĂĄng ta. NhĂ» John Gardner tûùngnoĂĄi, taĂąi nĂčng laĂą möÄt leĂ€ nhĂ»ng thĂŻĂ hiĂŻĂ„n noĂĄ ra nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo laĂ„i laĂąmöÄt leĂ€ khaĂĄc. ChĂł khi naĂąo chuĂĄng ta hoaĂąn toaĂąn thĂȘĂ«u hiĂŻĂu baĂŁn thĂȘnchuĂĄng ta thĂČ chuĂĄng ta mĂșĂĄi coĂĄ thĂŻĂ thĂŻĂ hiĂŻĂ„n Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ cho ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄcbiĂŻĂ«t roĂ€ raĂąng nhĂȘĂ«t. TĂȘĂ„n tĂȘm, hĂŻĂ«t loĂąng, reĂąn luyĂŻĂ„n vaĂą maĂąi giuĂ€a tĂȘĂ«t caĂŁcaĂĄc tñnh caĂĄch nhĂ»ng phaĂŁi Ă aĂŁm baĂŁo baĂ„n laĂą chñnh baĂ„n, chûå khönglaĂą baĂŁn sao cuĂŁa ai caĂŁ.
NGĂĂĂI LAĂNH ĂAĂ O â CHĂĂ KHĂNG PHAĂINGĂĂĂI QUAĂN LYĂ
Töi thĂ»ĂșĂąng suy nghĂŽ vĂŻĂŹ sûÄ khaĂĄc biĂŻĂ„t giûÀa ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o vaĂąngĂ»ĂșĂąi quaĂŁn lyĂĄ, möÄt bĂŻn laĂą ngĂ»ĂșĂąi chuĂŁ à öÄng tûÄ taĂ„o ra con Ă Ă»ĂșĂąngcuĂŁa mĂČnh coĂąn möÄt bĂŻn laĂą Ă i theo con Ă Ă»ĂșĂąng Ă oĂĄ hoaĂąn toaĂąn thuÄà öÄng. NgoaĂąi ra coĂĄ nhûÀng Ă iĂŻĂm khaĂĄc biĂŻĂ„t khaĂĄc rĂȘĂ«t quan troĂ„ng vaĂąroĂ€ raĂąng nhĂ» sau:
Quaãn lyå thûÄc hiïÄn, laÀnh à aÄo saång taÄo ra caåch thûÄc hiïÄn.
Quaãn lyå laù baãn sao, laÀnh à aÄo laù baãn göëc.
QuaĂŁn lyĂĄ duy trĂČ, laĂ€nh Ă aĂ„o phaĂĄt triĂŻĂn.
QuaĂŁn lyĂĄ tĂȘĂ„p trung vaĂąo hĂŻĂ„ thöëng vaĂą cĂȘĂ«u truĂĄc, laĂ€nh Ă aĂ„o chuĂĄ yĂĄĂ ĂŻĂ«n con ngĂ»ĂșĂąi.
QuaĂŁn lyĂĄ dûÄa vaĂąo sûÄ kiĂŻĂm soaĂĄt, laĂ€nh Ă aĂ„o laĂąm tĂčng loĂąng tincuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc.
QuaĂŁn lyĂĄ coĂĄ tĂȘĂŹm nhĂČn ngĂčĂŠn haĂ„n, laĂ€nh Ă aĂ„o coĂĄ tĂȘĂŹm nhĂČn daĂąi haĂ„n.
QuaĂŁn lyĂĄ Ă ĂčĂ„t ra cĂȘu hoĂŁi khi naĂąo vaĂą bĂčçng caĂĄch naĂąo, laĂ€nh Ă aĂ„olaĂ„i hoĂŁi caĂĄi gĂČ vaĂą taĂ„i sao.
QuaĂŁn lyĂĄ luön Ă ĂŻĂ tĂȘm tĂșĂĄi kĂŻĂ«t quaĂŁ cuĂŁa möÄt sûÄ viĂŻĂ„c cuĂ„ thĂŻĂnhĂ»ng laĂ€nh Ă aĂ„o luön coĂĄ möÄt caĂĄi nhĂČn röÄng mĂșĂŁ Ă ĂŻĂ«n vö tĂȘĂ„n.
QuaĂŁn lyĂĄ bĂčĂŠt chĂ»ĂșĂĄc, laĂ€nh Ă aĂ„o saĂĄng taĂ„o.
QuaĂŁn lyĂĄ chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n tĂČnh traĂ„ng khöng thay à öĂi, laĂ€nh Ă aĂ„o thaĂĄchthûåc tĂČnh traĂ„ng Ă oĂĄ.
QuaĂŁn lyĂĄ laĂą ngĂ»ĂșĂąi lñnh gioĂŁi chiĂŻĂ«n Ă ĂȘĂ«u theo kiĂŻĂu truyĂŻĂŹn thöëng,laĂ€nh Ă aĂ„o laĂ„i laĂą ngĂ»ĂșĂąi lñnh chiĂŻĂ«n Ă ĂȘĂ«u theo caĂĄch riĂŻng hoĂ„ nghĂŽra.
QuaĂŁn lyĂĄ laĂąm cho moĂ„i thûå Ă Ă»ĂșĂ„c cho laĂą Ă uĂĄng, laĂ€nh Ă aĂ„o laĂ„i laĂąlaĂąm moĂ„i thûå Ă uĂĄng theo yĂĄ hoĂ„.
NoĂĄi theo löëi thĂș cuĂŁa Wallace Stevens thĂČ quaĂŁn lyĂĄ laĂą ngĂ»ĂșĂąi à öÄimuĂ€ vuöng vaĂą hoĂ„c moĂ„i thûå qua nhûÀng khoĂĄa Ă aĂąo taĂ„o trong khi laĂ€nhĂ aĂ„o laĂ„i à öÄi noĂĄn sombrero röÄng vaĂąnh vaĂą tûÄ lûÄa choĂ„n caĂĄch hoĂ„c cuĂŁariĂŻng mĂČnh. HaĂ€y xem sûÄ khaĂĄc nhau giûÀa huĂȘĂ«n luyĂŻĂ„n vaĂą giaĂĄo duĂ„c:
GiaĂĄo duĂ„c HuĂȘĂ«n luyĂŻĂ„n
quy naĂ„p suy diĂŻĂźnkhöng dûåt khoaĂĄt chĂčĂŠc chĂčĂŠnnĂčng à öÄng cûång nhĂčĂŠcthĂȘĂ«u hiĂŻĂu laĂąm theo trñ nhĂșĂĄyĂĄ tĂ»ĂșĂŁng sûÄ viĂŻĂ„c
102 103
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O NĂĂM VĂĂNG NHĂĂNG ĂĂĂ C ĂIĂĂM CĂ BAĂN
röÄng heĂ„psĂȘu hĂșĂąi hĂșĂ„t
theo kinh nghiĂŻĂ„m theo trñ nhĂșĂĄchuĂŁ à öÄng thuĂ„ à öÄngĂ ĂčĂ„t cĂȘu hoĂŁi Ă Ă»a ra cĂȘu traĂŁ lĂșĂąitiĂŻĂ«n trĂČnh nöÄi dungchiĂŻĂ«n lĂ»ĂșĂ„c phĂ»Ășng phaĂĄp
Ă Ă»a ra nhiĂŻĂŹu khaĂŁ nĂčng muĂ„c tiĂŻu duy nhĂȘĂ«tkhaĂĄm phaĂĄ dûÄ Ă oaĂĄn trĂ»ĂșĂĄctĂČm toĂąi giaĂĄo Ă iĂŻĂŹutaĂĄc à öÄng phaĂŁn ûång laĂ„i taĂĄc à öÄng
khĂșĂŁi Ă ĂȘĂŹu theo hĂ»ĂșĂĄng coĂĄ sĂčĂ©nsuy nghĂŽ tĂȘĂ„n duĂ„ng caĂŁ hai naĂ€o chĂł duĂąng naĂ€o traĂĄi
cuöÄc söëng cöng viĂŻĂ„cdaĂąi haĂ„n ngĂčĂŠn haĂ„nthay à öĂi öĂn Ă Ă”nhnöÄi dung hĂČnh thûåclinh hoaĂ„t cûång nhĂčĂŠcruĂŁi ro thoĂĄi quentöĂng hĂșĂ„p luĂȘĂ„n Ă ĂŻĂŹcĂșĂŁi mĂșĂŁ kheĂĄp kñntrñ tĂ»ĂșĂŁng tĂ»ĂșĂ„ng leĂ€ thĂ»ĂșĂąng
TöĂng kĂŻĂ«t: laĂ€nh Ă aĂ„o quaĂŁn lyĂĄ
NĂŻĂ«u danh saĂĄch bĂŻn traĂĄi dĂ»ĂșĂąng nhĂ» xa laĂ„ vĂșĂĄi baĂ„n thĂČ bĂșĂŁi vĂČchuĂĄng ta khöng Ă Ă»ĂșĂ„c daĂ„y döß theo kiĂŻĂu naĂąy. HĂŻĂ„ thöëng giaĂĄo duĂ„c
cuĂŁa chuĂĄng ta dĂ»ĂșĂąng nhĂ» tĂȘĂ„p trung töët hĂșn ĂșĂŁ phĂȘĂŹn huĂȘĂ«n luyĂŻĂ„nhĂșn laĂą giaĂĄo duĂ„c. ThĂȘĂ„t khöng may Ă uĂĄng laĂą nhĂ» thĂŻĂ«. HuĂȘĂ«n luyĂŻĂ„ndaĂąnh cho choĂĄ vĂČ choĂĄ cĂȘĂŹn phaĂŁi vĂȘng lĂșĂąi. Ăöëi vĂșĂĄi con ngĂ»ĂșĂąi, tĂȘĂ«t caĂŁnhûÀng gĂČ chuĂĄng ta cĂȘĂŹn laĂąm laĂą hĂ»ĂșĂĄng cho hoĂ„ thĂȘĂ«y muĂ„c tiĂŻu lĂȘudaĂąi laĂą Ă uĂŁ.
Danh saĂĄch bĂŻn traĂĄi laĂ„i khöng Ă Ă»ĂșĂ„c caĂĄc trĂ»ĂșĂąng daĂ„y kinh doanhchuĂĄ troĂ„ng Ă ĂŻĂ«n Ă uĂŁ vĂČ hoĂ„ quaĂĄ chuĂĄ yĂĄ Ă ĂŻĂ«n nhûÀng vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ trĂ»ĂșĂĄc mĂčĂŠt,vñ duĂ„ nhĂ» töëi Ă a hoĂĄa lĂșĂ„i nhuĂȘĂ„n, muĂ„c tiĂŻu kinh tĂŻĂ« vi mö. XaĂĄc Ă Ă”nhmuĂ„c tiĂŻu trĂ»ĂșĂĄc mĂčĂŠt chĂčĂšng giuĂĄp gĂČ Ă ĂŻĂ«n viĂŻĂ„c xaĂĄc Ă Ă”nh Ă ĂȘu laĂą vĂȘĂ«nĂ ĂŻĂŹ. ChuĂĄng ta cĂȘĂŹn nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi biĂŻĂ«t caĂĄch nhĂȘĂ„n ra vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ nĂčçm ĂșĂŁĂ ĂȘu bĂșĂŁi vĂČ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi chuĂĄng ta à öëi mĂčĂ„t ngaĂąy nay khöng phaĂŁiluĂĄc naĂąo cuĂ€ng roĂ€ raĂąng vaĂą thĂȘĂ„m chñ hoĂ„ coĂąn khöng coĂĄ oĂĄc tĂ»ĂșĂŁng tĂ»ĂșĂ„ng.KiĂŻĂ«n truĂĄc sĂ» hiĂŻĂ„n Ă aĂ„i Ă ang ngaĂąy caĂąng rĂșĂąi xa nhûÀng goĂĄc vuöngĂ ĂŻĂ«n caĂĄc khöng gian hĂČnh thoi, hinh troĂąn vaĂą hĂČnh parabol. ĂĂŻĂ phaĂĄttriĂŻĂn nhûÀng khaĂŁ nĂčng cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t, caĂĄc nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ€o phaĂŁi bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹusuy nghĂŽ phaĂĄ caĂĄch.
NgĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o chĂł coĂĄ thĂŻĂ tûÄ mĂČnh thûÄc hiĂŻĂ„n yĂĄ muöën cuĂŁa chñnhmĂČnh. ĂĂȘy thûÄc sûÄ laĂą möÄt trong nhûÀng nghĂ”ch lyĂĄ cuĂŁa cuöÄc söëngkhi ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o gioĂŁi vĂ»Ășn lĂŻn ghi Ă iĂŻĂm duĂą hoĂ„ vĂȘĂźn coĂąn nhûÀngĂ iĂŻĂm yĂŻĂ«u trong khi nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o töÏi laĂ„i nöĂi lĂŻn nhĂșĂą chñnhnhûÀng Ă iĂŻĂm yĂŻĂ«u cuĂŁa mĂČnh. TöĂng thöëng Abraham Lincoln gĂčĂŠn liĂŻĂŹnvĂșĂĄi cuöÄc khuĂŁng hoaĂŁng nghiĂŻm troĂ„ng nhĂȘĂ«t. Tuy nhiĂŻn, coĂĄ leĂ€ öngvĂȘĂźn laĂą töĂng thöëng vĂŽ Ă aĂ„i nhĂȘĂ«t moĂ„i thĂșĂąi Ă aĂ„i, dĂȘĂźn dĂčĂŠt Ă ĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc vĂ»ĂșĂ„tqua cuöÄc khuĂŁng hoaĂŁng töÏi tĂŻĂ„ nhĂȘĂ«t cuĂŁa dĂȘn töÄc. NoĂĄi theo möÄt caĂĄchkhaĂĄc, Hitler aĂĄp Ă ĂčĂ„t chûång röëi loaĂ„n tinh thĂȘĂŹn cuĂŁa mĂČnh lĂŻn trĂŻntoaĂąn böÄ dĂȘn töÄc Ăûåc, dĂȘĂźn hoĂ„ di vaĂąo con Ă Ă»ĂșĂąng Ă iĂŻn khuĂąng ghĂŻtĂșĂŁm vĂșĂĄi haĂąnh à öÄng taĂąn saĂĄt Ă ĂȘĂźm maĂĄu nhĂȘĂ«t maĂą thĂŻĂ« giĂșĂĄi tûùng biĂŻĂ«t.
Ăöëi vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o, vaĂą à öëi vĂșĂĄi mößi ngĂ»ĂșĂąi chuĂĄng ta, duĂą töët
104 105
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O NĂĂM VĂĂNG NHĂĂNG ĂĂĂ C ĂIĂĂM CĂ BAĂN
hay xĂȘĂ«u, chuĂĄng ta laĂą saĂŁn phĂȘĂm cuĂŁa chñnh mĂČnh. ChĂł khi naĂąo chuĂĄngta biĂŻĂ«t chuĂĄng ta laĂą ai, vaĂą chuĂĄng ta muöën laĂąm gĂČ vĂșĂĄi cuöÄc söëngcuĂŁa mĂČnh thĂČ luĂĄc Ă oĂĄ chuĂĄng ta mĂșĂĄi coĂĄ thĂŻĂ bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu cuöÄc söëng. KhiĂ oĂĄ, chuĂĄng ta phaĂŁi theo Ă ĂŻĂ«n cuĂąng cho duĂą coĂĄ nhûÀng trĂșĂŁ ngaĂ„i khöngyĂĄ thûåc tûù phña gia Ă ĂČnh, xaĂ€ höÄi chöëng laĂ„i chuĂĄng ta. ĂoĂĄ chñnh laĂąmĂȘu thuĂȘĂźn do sûÄ uĂą lĂČ, chĂȘĂ„m thay à öĂi cuĂŁa möÄt quöëc gia taĂ„o nĂŻn.Norman Lear mö taĂŁ Ă iĂŻĂŹu naĂąy nhĂ» sau, âMöÄt mĂčĂ„t, chuĂĄng ta laĂą möÄtxaĂ€ höÄi dĂ»ĂșĂąng nhĂ» rĂȘĂ«t tûÄ haĂąo vĂČ tñnh caĂĄ nhĂȘn, caĂĄi töi. MĂčĂ„t khaĂĄcdĂ»ĂșĂąng nhĂ» chuĂĄng ta khöng chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n caĂĄi töi thûÄc sûÄ cuĂŁa mößingĂ»ĂșĂąi. ChuĂĄng ta muöën ai cuĂ€ng giöëng nhau, khöng coĂĄ sûÄ khaĂĄc biĂŻĂ„tgiûÀa moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi vĂșĂĄi nhau.â
Ăöëi vĂșĂĄi Sydney Pollack, Ă aĂ„o diĂŻĂźn tûùng Ă oaĂ„t giaĂŁi Oscar, tĂČm kiĂŻĂ«mbaĂŁn thĂȘn laĂą quaĂĄ trĂČnh khöng ngûùng nghĂł. Ăng noĂĄi rĂčçng, âLuĂĄc naĂąotrong Ă ĂȘĂŹu töi cuĂ€ng coĂĄ tiĂŻĂ«ng noĂĄi à öÄc thoaĂ„i hoĂčĂ„c à öëi thoaĂ„i, à öi khiĂ oĂĄ laĂą vĂŻĂŹ cuöÄc söëng söi à öÄng, à öi khi laĂ„i vĂŻĂŹ quaĂĄ trĂČnh tûÄ khaĂĄm phaĂĄbaĂŁn thĂȘn. CoĂĄ luĂĄc, töi coĂĄ thĂŻĂ khiĂŻĂ«n mĂČnh giaĂŁi quyĂŻĂ«t vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ bĂčçngcaĂĄch tĂ»ĂșĂŁng tĂ»ĂșĂ„ng ra mĂČnh Ă ang noĂĄi chuyĂŻĂ„n vĂŻĂŹ caĂĄc vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ ĂșĂŁ nhiĂŻĂŹugoĂĄc à öÄ khaĂĄc nhau. NĂŻĂ«u khöng tĂČm ra cĂȘu traĂŁ lĂșĂąi cho möÄt vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹnaĂąo Ă oĂĄ, töi seĂ€ tûÄ mĂČnh Ă ĂčĂ„t nhûÀng cĂȘu hoĂŁi trong Ă ĂȘĂŹu cho Ă ĂŻĂ«n khigiaĂŁi quyĂŻĂ«t xong noĂĄâ. Faulkner tûùng noĂĄi, âTöi khöng biĂŻĂ«t mĂČnh nghĂŽgĂČ cho tĂșĂĄi khi töi hiĂŻĂu Ă Ă»ĂșĂ„c Ă iĂŻĂŹu töi noĂĄiâ. ĂoĂĄ khöng chĂł laĂą cĂȘu Ă uĂąa.ThûÄc sûÄ, baĂ„n chĂł biĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c mĂČnh thûÄc sûÄ nghĂŽ gĂČ khi baĂ„n hĂŻĂ„ thöënghoĂĄa suy nghĂŽ cuĂŁa mĂČnh.
ĂiĂŻĂŹu Ă oĂĄ hoaĂąn toaĂąn Ă uĂĄng. HĂŻĂ„ thöëng hoĂĄa suy nghĂŽ cuĂŁa mĂČnh laĂąmöÄt bĂ»ĂșĂĄc quan troĂ„ng Ă ĂŻĂ nhĂȘĂ„n biĂŻĂ«t mĂČnh laĂą ai. CaĂĄch khoĂĄ khĂčn nhĂȘĂ«tlaĂą ngĂȘĂźm nghĂŽ vĂŻĂŹ nhûÀng suy nghĂŽ cuĂŁa mĂČnh. CaĂĄch naĂąy seĂ€ giuĂĄp baĂ„nviĂŻĂ«t ra hoĂčĂ„c noĂĄi ra Ă Ă»ĂșĂ„c suy nghĂŽ cuĂŁa mĂČnh vaĂą laĂą caĂĄch töët nhĂȘĂ«tĂ ĂŻĂ biĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c baĂŁn thĂȘn baĂ„n laĂą ai vaĂą niĂŻĂŹm tin cuĂŁa baĂ„n laĂą gĂČ.
Gloria Anderson, quaĂŁn lyĂĄ möÄt tĂșĂą baĂĄo cho biĂŻĂ«t, âViĂŻĂ„c con ngĂ»ĂșĂąiphaĂĄt triĂŻĂn suy nghĂŽ riĂŻng cuĂŁa mĂČnh vaĂą vai troĂą cuĂŁa hoĂ„ ĂșĂŁ thĂŻĂ« giĂșĂĄinaĂąy nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo rĂȘĂ«t quan troĂ„ng. ViĂŻĂ„c hoĂ„ thûã nghiĂŻĂ„m nhûÀng Ă iĂŻĂŹumĂșĂĄi, kiĂŻĂm tra khaĂŁ nĂčng cuĂŁa mĂČnh, niĂŻĂŹm tin vaĂą nguyĂŻn tĂčĂŠc söëngcuĂŁa mĂČnh cuĂ€ng quan troĂ„ng nhĂ» thĂŻĂ«. Töi nghĂŽ chuĂĄng ta Ă ang rĂȘĂ«tcĂȘĂŹn nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi daĂĄm à ûång lĂŻn vĂČ nhûÀng giaĂĄ trĂ” maĂą hoĂ„ tin, thĂȘĂ„mchñ khi chuĂĄng ta khöng à öÏng yĂĄ vĂșĂĄi quan Ă iĂŻĂm cuĂŁa hoĂ„, chuĂĄng tavĂȘĂźn coĂĄ loĂąng tin vaĂąo nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi nhĂ» thĂŻĂ«.â
NhaĂą khoa hoĂ„c Mathilde Krim cuĂ€ng à öÏng yĂĄ vĂșĂĄi suy nghĂŽ trĂŻn,âMößi ngĂ»ĂșĂąi phaĂŁi laĂą möÄt nhaĂą thaĂĄm hiĂŻĂm gioĂŁi, phaĂŁi laĂą möÄt ngĂ»ĂșĂąibiĂŻĂ«t lĂčĂŠng nghe vaĂą biĂŻĂ«t tiĂŻĂ«p thu nhûÀng kiĂŻĂ«n thûåc caĂąng nhiĂŻĂŹu caĂąngtöët nhĂ»ng khöng phaĂŁi laĂą tĂȘĂ«t caĂŁ maĂą phaĂŁi coĂĄ choĂ„n loĂ„c. Cuöëi cuĂąng,mößi ngĂ»ĂșĂąi phaĂŁi thûÄc sûÄ tin tĂ»ĂșĂŁng vaĂąo nhûÀng giaĂĄ trĂ” baĂŁn thĂȘn mĂČnh.MöÄt hĂŻĂ„ thöëng niĂŻĂŹm tin, giaĂĄ trĂ” rĂȘĂ«t quan troĂ„ng vĂČ nhĂ» thĂŻĂ« baĂ„n seĂ€biĂŻĂ«t laĂą mĂČnh Ă ang à ûång ĂșĂŁ Ă ĂȘu, nhĂ»ng nhûÀng giaĂĄ trĂ” Ă oĂĄ phaĂŁi laĂącuĂŁa chñnh baĂ„n chûå khöng phaĂŁi cuĂŁa möÄt ai khaĂĄc.â
NĂŻĂ«u nhĂ» ai cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ hiĂŻĂu roĂ€ baĂŁn thĂȘn mĂČnh vaĂą dĂŻĂź daĂąng noĂĄivĂŻĂŹ baĂŁn thĂȘĂ„n hoĂ„, seĂ€ khöng coĂąn mĂȘĂ«y ngĂ»ĂșĂąi xung quanh phaĂŁi vaymĂ»ĂșĂ„n nhûÀng hĂČnh haĂąi cûã chĂł vöën cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc, phaĂĄt biĂŻĂu nhûÀngyĂĄ tĂ»ĂșĂŁng vöën laĂą cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc, cöë gĂčĂŠng hoĂąa mĂČnh vaĂąo Ă aĂĄm à öngthay vĂČ nöĂi bĂȘĂ„t tûù Ă aĂĄm à öng. CûÄu CEO cuĂŁa chuößi cûãa haĂąng LuckyStore, Don Ritchey noĂĄi vĂŻĂŹ viĂŻĂ„c cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t phaĂŁi laĂą chñnh mĂČnh nhĂ»sau, âTöi tin rĂčçng ngĂ»ĂșĂąi ta chĂł coĂĄ thĂŻĂ cöë gĂčĂŠng thaĂąnh möÄt ai khaĂĄctrong möÄt thĂșĂąi gian ngĂčĂŠn thöi, duĂą hoĂ„ coĂĄ Ă ang dûÄa vaĂąo nĂŻĂŹn taĂŁngcuĂŁa baĂŁn thĂȘn hoĂ„ hay nĂŻĂŹn taĂŁng cuĂŁa möÄt cöng tyâ. NhĂ» Emersontûùng noĂĄi, âNĂŻĂ«u baĂ„n noĂĄi lĂșĂĄn quaĂĄ thĂČ töi seĂ€ chĂčĂšng thĂŻĂ hiĂŻĂu laĂą baĂ„nĂ ang noĂĄi gĂČ Ă ĂȘu.â
106 107
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O NĂĂM VĂĂNG NHĂĂNG ĂĂĂ C ĂIĂĂM CĂ BAĂN
LAĂNH ĂAĂ O BĂĂM SINH VAĂ LAĂNH ĂAĂ O QUA QUAĂTRĂNH REĂN LUYĂĂ N
Abraham Zaleznik, giaĂĄo sĂ» danh dûÄ cuĂŁa Harvard, thûùa nhĂȘĂ„nrĂčçng coĂĄ hai kiĂŻĂu laĂ€nh Ă aĂ„o nhĂ» sau: möÄt laĂą laĂ€nh Ă aĂ„o bĂȘĂm sinh vaĂąmöÄt laĂą qua quaĂĄ trĂČnh reĂąn luyĂŻĂ„n phĂȘĂ«n Ă ĂȘĂ«u Ă ĂŻĂ laĂąm laĂ€nh Ă aĂ„o. QuaĂĄtrĂČnh phaĂĄt triĂŻĂn cuĂŁa kiĂŻĂu laĂ€nh Ă aĂ„o thûå nhĂȘĂ«t tĂ»Ășng à öëi suön seĂŁ.KiĂŻĂu laĂ€nh Ă aĂ„o thûå hai thöng thĂ»ĂșĂąng phaĂŁi chĂ”u à ûÄng cuöÄc söëngtrong quaĂĄ trĂČnh lĂșĂĄn lĂŻn, caĂŁm thĂȘĂ«y mĂČnh thĂȘĂ„t khaĂĄc biĂŻĂ„t, thĂȘĂ„m chñcö Ă Ășn. VĂČ vĂȘĂ„y, hoĂ„ coĂĄ möÄt cuöÄc söëng nöÄi tĂȘm phaĂĄt triĂŻĂn rĂȘĂ«t phûåctaĂ„p. Khi hoĂ„ caĂąng trĂ»ĂșĂŁng thaĂąnh, hoĂ„ hoaĂąn toaĂąn à öÄc lĂȘĂ„p, chĂł dûÄavaĂąo niĂŻĂŹm tin vaĂą yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng cuĂŁa mĂČnh. Theo Zaleznik, kiĂŻĂu ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nhĂ aĂ„o thûå hai naĂąy laĂą ngĂ»ĂșĂąi hĂ»ĂșĂĄng nöÄi, tûÄ tin vaĂą laĂą ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ khaĂŁ nĂčngthu huĂĄt.
NhĂ» vĂȘĂ„y, ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o bĂȘĂm sinh Ă Ă»ĂșĂ„c Ă aĂąo taĂ„o bĂșĂŁi chñnh hoaĂąncaĂŁnh xaĂ€ höÄi, nhĂ» trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p cuĂŁa Johnson vaĂą Nixon, trong khingĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o theo kiĂŻĂu thûå hai laĂ„i tûÄ töi luyĂŻĂ„n baĂŁn thĂȘn, nhĂ»Roosevelt vaĂą Truman.
MöÄt vaĂąi nghiĂŻn cûåu nhĂȘĂ«n maĂ„nh lĂșĂ„i ñch, hay thĂȘĂ„m chñ laĂą sûÄ cĂȘĂŹnthiĂŻĂ«t phaĂŁi tûÄ töi luyĂŻĂ„n. Thûå nhĂȘĂ«t laĂą, Ă aĂąn öng ĂșĂŁ tuöĂi trung niĂŻnthĂ»ĂșĂąng coĂĄ xu hĂ»ĂșĂĄng thay à öĂi nghĂŻĂŹ nghiĂŻĂ„p sau khi bĂ” Ă au tim.Khi Ă aĂ€ à öëi mĂčĂ„t gĂȘĂŹn kĂŻĂŹ caĂĄi chĂŻĂ«t, nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi naĂąy nhĂȘĂ„n ra rĂčçnghoĂ„ Ă ang laĂąm gĂČ, hoĂ„ Ă aĂ€ boĂŁ caĂŁ cuöÄc Ă ĂșĂąi Ă ĂŻĂ theo Ă uöĂi cöng viĂŻĂ„c naĂąynhĂ»ng cöng viĂŻĂ„c Ă oĂĄ laĂ„i khöng phaĂŁi laĂą yĂĄ muöën vaĂą khao khaĂĄt thûÄcsûÄ cuĂŁa hoĂ„.
MöÄt nghiĂŻn cûåu khaĂĄc cho thĂȘĂ«y Ă iĂŻĂŹu quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh Ă ĂŻĂ«n mûåc à öÄ haĂąiloĂąng cuöÄc söëng cuĂŁa lûåa tuöĂi sau trung niĂŻn laĂą mûåc à öÄ maĂą hoĂ„ Ă aĂ€cöëng hiĂŻĂ«n cho nhûÀng khao khaĂĄt tuöĂi treĂŁ.
DĂŽ nhiĂŻn, coĂĄ nhûÀng bĂčçng chûång cho thĂȘĂ«y rĂčçng phuĂ„ nûÀ haĂ„nhphuĂĄc hĂșn khi hoĂ„ cuĂ€ng tûÄ mĂČnh tĂČm kiĂŻĂ«m baĂŁn thĂȘn thay vĂČ chĂȘĂ«pnhĂȘĂ„n vai troĂą do xaĂ€ höÄi aĂĄp Ă ĂčĂ„t möÄt caĂĄch mĂčĂ„c nhiĂŻn, khöng thĂčĂŠcmĂčĂŠc gĂČ. Theo Sonya Friedman, möÄt taĂĄc giaĂŁ vaĂą nhaĂą tĂȘm lyĂĄ hoĂ„c, chobiĂŻĂ«t, âĂöëi vĂșĂĄi nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ lĂȘĂ„p gia Ă ĂČnh vaĂą coĂĄ möÄt cuöÄcsöëng giöëng nhĂ» nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc, suöët Ă ĂșĂąi chĂł laĂą ngĂ»ĂșĂąi nöÄi trĂșĂ„laĂą Ă iĂŻĂŹu khiĂŻĂ«n hoĂ„ phiĂŻĂŹn naĂ€o nhĂȘĂ«t. QuaĂŁ thĂȘĂ„t Ă uĂĄng laĂą nhĂ» thĂŻĂ«. ChĂ»acoĂĄ nghiĂŻn cûåu naĂąo cho thĂȘĂ«y kĂŻĂ«t luĂȘĂ„n trĂŻn laĂą khöng Ă uĂĄng.â
TrĂ»ĂșĂĄc Ă ĂȘy, söëng à öÄc thĂȘn tûùng laĂą caĂĄch duy nhĂȘĂ«t nĂŻĂ«u ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„nûÀ muöën tûÄ mĂČnh laĂąm Ă iĂŻĂŹu hoĂ„ muöën. NhaĂą thĂș cuĂŁa thĂŻĂ« kyĂŁ 19, EmilyDickinson söëng ĂȘĂn dĂȘĂ„t, ngĂ»ĂșĂąi chĂ»a bao giĂșĂą kĂŻĂ«t hön vaĂą chĂčĂŠc chĂčĂŠnlaĂą Ă aĂ€ rĂȘĂ«t haĂąi loĂąng vĂČ Ă aĂ€ tûÄ mĂČnh tĂČm ra löëi Ă i cuĂŁa riĂŻng mĂČnh. NghenoĂĄi baĂą tûùng baĂŁo vĂșĂĄi möÄt trong rĂȘĂ«t ñt nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄch tĂșĂĄi cĂčnphoĂąng cuĂŁa mĂČnh laĂą, âSöëng nhĂ» thĂŻĂ« naĂąy mĂșĂĄi Ă uĂĄng nghĂŽa tûÄ do!â
May mĂčĂŠn thay, thĂșĂąi Ă aĂ„i mĂșĂĄi cuĂ€ng à öÏng nghĂŽa vĂșĂĄi sûÄ thay à öĂitrong möëi quan hĂŻĂ„ xaĂ€ höÄi. NhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o laĂą phuĂ„ nûÀ maĂątöi tûùng troĂą chuyĂŻĂ„n Ă aĂ€ cöë gĂčĂŠng toĂŁa saĂĄng duĂą hoĂ„ vĂȘĂźn kĂŻĂ«t hön, vñ duĂ„nhĂ» Friedman chĂčĂšng haĂ„n.
Töi khöng thĂŻĂ naĂąo nhĂȘĂ«n maĂ„nh quaĂĄ nhiĂŻĂŹu vĂŻĂŹ sûÄ tûÄ töi luyĂŻĂ„n nûÀa.RoĂ€ raĂąng chĂȘn thûÄc vĂșĂĄi baĂŁn thĂȘn laĂą nguöÏn göëc sûÄ saĂĄng taĂ„o (göëccuĂŁa cĂȘu noĂĄi naĂąy tûù Hy LaĂ„p). ĂiĂŻĂŹu naĂąy coĂĄ nghĂŽa laĂą haĂ€y khaĂĄm phaĂĄra nguöÏn nĂčng lĂ»ĂșĂ„ng vaĂą saĂĄng taĂ„o trong tĂȘm baĂ„n, sau Ă oĂĄ tĂČmhĂ»ĂșĂĄng Ă i Ă ĂŻĂ phaĂĄt triĂŻĂn noĂĄ. Khi baĂ„n Ă aĂ€ thûÄc hiĂŻĂ„n Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ, baĂ„n seĂ€khöng chĂł töÏn taĂ„i Ă Ășn giaĂŁn chĂł laĂą theo hĂČnh aĂŁnh do nĂŻĂŹn vĂčn hoĂĄahay chñnh quyĂŻĂŹn hay truyĂŻĂŹn thöëng gia Ă ĂČnh thûùa nhĂȘĂ„n nhĂ» thĂŻĂ«.Khi chñnh baĂ„n viĂŻĂ«t kĂ”ch baĂŁn cho cuöÄc Ă ĂșĂąi mĂČnh thĂČ duĂą coĂĄ chuyĂŻĂ„ngĂČ xaĂŁy ra, baĂ„n seĂ€ tiĂŻĂ«p tuĂ„c cuöÄc chĂși Ă oĂĄ möÄt caĂĄch nheĂ„ nhaĂąng thanhthaĂŁn. NhĂ» coĂĄ ngĂ»ĂșĂąi tûùng noĂĄi, âNĂŻĂ«u vai troĂą cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi quaĂŁn lyĂĄ trong
108 109
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O
xaĂ€ höÄi cöng nghiĂŻĂ„p hiĂŻĂ„n Ă aĂ„i laĂą haĂ„n chĂŻĂ« tiĂŻĂŹm nĂčng cuĂŁa nhûÀng ngĂ»ĂșĂąilaĂąm viĂŻĂ„c cho mĂČnhâ thĂČ nhiĂŻĂ„m vuĂ„ cuĂŁa baĂ„n chñnh laĂą phaĂŁi laĂąm bĂȘĂ«tcûå giaĂĄ naĂąo Ă ĂŻĂ vĂ»ĂșĂ„t ra khoĂŁi nhûÀng giĂșĂĄi haĂ„n Ă oĂĄ vaĂą söëng cuöÄc Ă ĂșĂąicuĂŁa chñnh mĂČnh, giûÀ maĂ€i giĂȘĂ«c mĂș thĂșĂąi treĂŁ cuĂŁa mĂČnh.
Norman Lear thĂŻm vaĂąo möÄt vĂŻĂ« nûÀa laĂą muĂ„c à ñch cuöëi cuĂąng seĂ€chĂčĂšng coĂąn yĂĄ nghĂŽa nûÀa nĂŻĂ«u baĂ„n khöng tĂȘĂ„n hĂ»ĂșĂŁng caĂŁ haĂąnh trĂČnhĂ ĂŻĂ Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c noĂĄ. Ăng noĂĄi rĂčçng, âBaĂ„n phaĂŁi nhĂČn vaĂąo thaĂąnh cöng ĂșĂŁtûùng giai Ă oaĂ„n, vĂČ mĂȘĂ«t rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu thĂșĂąi gian Ă ĂŻĂ Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c nhûÀng thaĂąnhcöng vĂŽ Ă aĂ„i⊠NĂŻĂ«u ai Ă oĂĄ coĂĄ thĂŻĂ thĂȘĂ«y rĂčçng cuöÄc söëng dûÄa trĂŻn nĂŻĂŹntaĂŁng thaĂąnh cöng ĂșĂŁ mößi giai Ă oaĂ„n, hoĂ„ seĂ€ nhĂȘĂ„n thĂȘĂ«y hĂȘĂŹu hĂŻĂ«t caĂĄc giaiĂ oaĂ„n trong cuöÄc Ă ĂșĂąi hoĂ„ Ă ĂŻĂŹu thaĂąnh cöng⊠HaĂ€y tĂȘĂ„n hĂ»ĂșĂŁng tûùng giĂȘyphuĂĄt Ă oĂĄ vĂČ nĂŻĂ«u chuĂĄng ta chĂł vui veĂŁ khi Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c nhûÀng thaĂąnh cönglĂșĂĄn, haĂ„nh phuĂĄc Ă oĂĄ seĂ€ nhĂ» möÄt moĂĄn hĂșĂąi khöng troĂ„n veĂ„n. ThaĂąnh cönglĂșĂĄn Ă oĂĄ khöng Ă ĂŻĂ«n trong möÄt sĂșĂĄm möÄt chiĂŻĂŹu Ă Ă»ĂșĂ„c.â
TûÄ khen thĂ»ĂșĂŁng mĂČnh à öëi vĂșĂĄi nhûÀng thaĂąnh cöng nhoĂŁ, vaĂą xĂȘydûÄng tûùng muĂ„c à ñch nhoĂŁ mößi lĂȘĂŹn laĂą nhûÀng caĂĄch töët nhĂȘĂ«t Ă ĂŻĂ hoĂ„choĂŁi tûù cuöÄc söëng ĂșĂŁ trong tûùng giĂȘy phuĂĄt maĂą baĂ„n Ă ang söëng. ĂĂȘylaĂą möÄt phĂȘĂŹn cuĂŁa quaĂĄ trĂČnh tûÄ reĂąn luyĂŻĂ„n baĂŁn thĂȘn, cuĂ€ng nhĂ» tûÄtaĂ„o ra söë phĂȘĂ„n cuĂŁa riĂŻng baĂ„n.
LuĂĄc Ă oĂĄ, Ă ĂŻĂ trĂșĂŁ thaĂąnh möÄt nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o, trĂ»ĂșĂĄc hĂŻĂ«t, baĂ„n phaĂŁi laĂąchñnh baĂ„n trĂ»ĂșĂĄc. BaĂ„n phaĂŁi laĂą ngĂ»ĂșĂąi tûÄ taĂ„o ra cuöÄc söëng cuĂŁa chñnhmĂČnh. Khöng coĂĄ möÄt quy luĂȘĂ„t cuĂ„ thĂŻĂ naĂąo Ă ĂŻĂ thûÄc hiĂŻĂ„n Ă iĂŻĂŹu naĂąy,chĂł coĂĄ vaĂąi baĂąi hoĂ„c töi ruĂĄt ra Ă Ă»ĂșĂ„c sau haĂąng chuĂ„c nĂčm quan saĂĄtvaĂą nghiĂŻn cûåu. VaĂą giĂșĂą Ă ĂȘy, chuĂĄng ta seĂ€ bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu quaĂĄ trĂČnh hoĂ„c.
3HiĂŻĂu roĂ€ baĂŁn thĂȘn
âTöi thĂ»ĂșĂąng nghĂŽ baĂŁn chĂȘĂ«t thûÄc sûÄ cuĂŁa möÄt ngĂ»ĂșĂąi thĂŻĂ hiĂŻĂ„ntrong nhûÀng hoaĂąn caĂŁnh ngĂ»ĂșĂąi ĂȘĂ«y phaĂŁi vĂȘĂ„n duĂ„ng hĂŻĂ«t caĂŁ con ngĂ»ĂșĂąi,
tinh thĂȘĂŹn vaĂą trñ oĂĄc Ă ĂŻĂ söëng. NhûÀng luĂĄc baĂŁn thĂȘn caĂŁm thĂȘĂ«y mĂČnhĂ ang söëng, Ă ang haĂąnh à öÄng nhĂ» vĂȘĂ„y, ngĂ»ĂșĂąi ĂȘĂ«y caĂŁm thĂȘĂ«y
âĂ ĂȘy mĂșĂĄi chñnh laĂą con ngĂ»ĂșĂąi thĂȘĂ„t cuĂŁa mĂČnh.ââ- WILLIAM JAMES, NhûÀng laĂĄ thĂ» tûù William James
Khi chuĂĄng ta Ă ĂŻĂ«n tuöĂi dĂȘĂ„y thĂČ, caĂŁ thĂŻĂ« giĂșĂĄi dĂ»ĂșĂąng nhĂ» quan tĂȘmhĂșn vaĂą aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng Ă ĂŻĂ«n chuĂĄng ta nhiĂŻĂŹu hĂșn chuĂĄng ta tĂ»ĂșĂŁng. GiaĂ ĂČnh, baĂ„n beĂą, trĂ»ĂșĂąng hoĂ„c vaĂą xaĂ€ höÄi noĂĄi chung, qua lĂșĂąi noĂĄi vaĂą nhûÀngvñ duĂ„ trong cuöÄc söëng, gûãi Ă ĂŻĂ«n chuĂĄng ta thöng Ă iĂŻĂ„p laĂą phaĂŁi laĂąmthĂŻĂ« naĂąo. Chñnh vaĂąo thĂșĂąi Ă iĂŻĂm naĂąy, chuĂĄng ta seĂ€ quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh trĂșĂŁthaĂąnh ngĂ»ĂșĂąi Ă uĂĄng nhĂ» mĂČnh muöën nĂŻĂ«u chuĂĄng ta laĂą ngĂ»ĂșĂąi quyĂŻĂ«tĂ Ă”nh moĂ„i viĂŻĂ„c.
Ăöëi vĂșĂĄi möÄt söë nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o, quaĂĄ trĂČnh naĂąy seĂ€ xaĂŁy ra sĂșĂĄm. CûÄuBöÄ trĂ»ĂșĂŁng BöÄ GiaĂĄo duĂ„c MyĂ€ Shirley Hufstedler söëng gĂȘĂŹn nhĂ» caĂŁĂ ĂșĂąi vĂșĂĄi sûÄ nghiĂŻĂ„p giaĂĄo duĂ„c, nhĂ»ng khi coĂąn laĂą cö gaĂĄi treĂŁ, baĂą cuĂ€ngnhĂ» möÄt con ngûÄa bĂȘĂ«t kham. BaĂą kĂŻĂ vĂșĂĄi töi, âKhi töi coĂąn treĂŁ, töi
110 111
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O HIĂĂU ROĂ BAĂN THĂN
muöën laĂąm nhûÀng viĂŻĂ„c maĂą xaĂ€ höÄi khöng cho pheĂĄp töi laĂąm. Töimuöën laĂąm nhiĂŻĂŹu viĂŻĂ„c maĂą ngĂ»ĂșĂąi ta nghĂŽ laĂą con gaĂĄi thĂČ khöng Ă Ă»ĂșĂ„claĂąm nhĂ» thĂŻĂ«. VĂČ vĂȘĂ„y töi phaĂŁi xaĂĄc Ă Ă”nh mĂČnh muöën laĂąm gĂČ nhĂ»ngvĂȘĂźn giaĂŁ vĂșĂą cĂ» xûã giöëng nhĂ» mĂȘĂ«y cö gaĂĄi khaĂĄc Ă ĂŻĂ ngĂ»ĂșĂąi ta khöngthĂȘĂ«y Ă Ă»ĂșĂ„c yĂĄ Ă Ă”nh thûÄc sûÄ cuĂŁa töi. BaĂ„n coĂĄ thĂŻĂ cho rĂčçng nhĂ» thĂŻĂ« laĂąlûùa Ă aĂŁo nhĂ»ng töi laĂ„i nghĂŽ nhĂ» thĂŻĂ« chĂł laĂą möÄt caĂĄch Ă ĂŻĂ giuĂĄp töivĂ»ĂșĂ„t qua nhûÀng raĂąo caĂŁn maĂą thöi. NĂŻĂ«u baĂ„n suy nghĂŽ vĂŻĂŹ Ă iĂŻĂŹu mĂČnhmuöën laĂąm vaĂą cĂȘn nhĂčĂŠc liĂŻĂ„u coĂĄ thĂŻĂ laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c hay khöng thĂČ baĂ„nseĂ€ coĂĄ caĂĄch Ă ĂŻĂ Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c noĂĄ.â
Brooke Knapp, nûÀ phi cöng tiĂŻn phong vaĂą laĂą möÄt doanh nhĂȘn,cuĂ€ng tĂČm caĂĄch Ă ĂŻĂ thoaĂĄt ra khoĂŁi khuön pheĂĄp thöng thĂ»ĂșĂąng cuĂŁa xaĂ€höÄi. BaĂą kĂŻĂ rĂčçng, âTöi lĂșĂĄn lĂŻn ĂșĂŁ miĂŻĂŹn Nam. Khi töi hoĂ„c Ă aĂ„i hoĂ„c, khaĂĄiniĂŻĂ„m vĂŻĂŹ sûÄ thaĂąnh cöng cuĂŁa phuĂ„ nûÀ vĂȘĂźn laĂą kĂŻĂ«t hön vĂșĂĄi möÄt quyåöng, giuĂĄp Ă ĂșĂ€ chöÏng thaĂąnh cöng, sinh con Ă eĂŁ caĂĄi⊠nhĂ»ng töi laĂ„ithĂȘĂ«y ĂșĂŁ möÄt phĂ»Ășng diĂŻĂ„n naĂąo Ă oĂĄ, Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ thĂȘĂ„t khöng vĂčn minh tñnaĂąo. CoĂĄ leĂ€ laĂą vĂČ töi caĂŁm thĂȘĂ«y mĂČnh maĂ„nh meĂ€ hĂșn meĂ„ töi, vaĂą chĂčĂšngcoĂĄ khuön pheĂĄp naĂąo coĂĄ thĂŻĂ bĂčĂŠt buöÄc töi phaĂŁi Ă i theo löëi moĂąn ĂȘĂ«y.â
Tuy nhiĂŻn, Knapp cuĂ€ng nhĂȘĂ„n thĂȘĂ«y viĂŻĂ„c vĂ»ĂșĂ„t qua khuön pheĂĄpcuĂŁa xaĂ€ höÄi Ă ĂŻĂ laĂą chñnh mĂČnh à öi khi khöng phaĂŁi laĂą Ă iĂŻĂŹu dĂŻĂź chĂ”u.BaĂą kĂŻĂ laĂ„i, âKhi coĂąn ĂșĂŁ trĂ»ĂșĂąng trung hoĂ„c, töi nhĂȘĂ„n ra laĂą mĂČnh seĂ€ trĂșĂŁthaĂąnh cö gaĂĄi thĂŻĂ thao nhĂȘĂ«t. NhĂ»ng vĂČ khöng mang tĂŻn Ă aĂ„i loaĂ„inhĂ» âcö-gaĂĄi-naĂąi-ngûÄaâ, töi quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh trĂșĂŁ thaĂąnh ngĂ»ĂșĂąi nöĂi tiĂŻĂ«ngtrong trĂ»ĂșĂąng. Töi thuöÄc tĂŻn cuĂŁa tĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi seĂ€ tham giaboĂŁ phiĂŻĂ«u bĂȘĂŹu trong trĂ»ĂșĂąng vaĂą sau Ă oĂĄ töi trĂșĂŁ thaĂąnh ngĂ»ĂșĂąi thĂčĂŠngcuöÄc. SûÄ nöĂi tiĂŻĂ«ng trong trĂ»ĂșĂąng hoĂ„c laĂ„i khiĂŻĂ«n töi suy suĂ„p khi meĂ„cuĂŁa nhûÀng cö gaĂĄi khaĂĄc trong trĂ»ĂșĂąng bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu bĂČnh luĂȘĂ„n chĂȘm chñchtöi. LuĂĄc Ă oĂĄ töi nghĂŽ thaĂąnh cöng à öÏng nghĂŽa vĂșĂĄi viĂŻĂ„c ngĂ»ĂșĂąi ta seĂ€khöng thñch baĂ„n vaĂą baĂ„n Ă aĂ€ trĂșĂŁ thaĂąnh ngĂ»ĂșĂąi xĂȘĂ«u. VĂČ vĂȘĂ„y nhiĂŻĂŹu
nĂčm sau sûÄ kiĂŻĂ„n Ă oĂĄ, töi söëng kheĂĄp kñn. MaĂ€i Ă ĂŻĂ«n khi kĂŻĂ«t hön, töilaĂ„i caĂŁm thĂȘĂ«y mong muöën thaĂąnh cöng lĂȘĂŹn nûÀa.â
Khi Ă oĂĄ, hiĂŻĂu roĂ€ baĂŁn thĂȘn coĂĄ nghĂŽa laĂą phaĂŁi phĂȘn biĂŻĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c conngĂ»ĂșĂąi thûÄc cuĂŁa baĂ„n vaĂą con ngĂ»ĂșĂąi maĂą baĂ„n thûÄc sûÄ muöën trĂșĂŁthaĂąnh, vĂșĂĄi con ngĂ»ĂșĂąi thĂŻĂ« giĂșĂĄi xung quanh aĂĄp Ă ĂčĂ„t baĂ„n laĂą ai vaĂą baĂ„nphaĂŁi laĂąm nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo. TaĂĄc giaĂŁ/chuyĂŻn gia vĂŻĂŹ tĂȘm thĂȘĂŹn hoĂ„c RogerGould cuĂ€ng thĂŻĂ hiĂŻĂ„n sûÄ à öÄc lĂȘĂ„p cuĂŁa mĂČnh tûù rĂȘĂ«t sĂșĂĄm. Ăng kĂŻĂ laĂ„i,âTöi coĂąn nhĂșĂĄ nhûÀng lĂȘĂŹn tranh caĂ€i vĂșĂĄi cha, luĂĄc naĂąo cha cuĂ€ng coĂĄnguyĂŻn tĂčĂŠc à öÄc Ă oaĂĄn maĂą töi khöng bao giĂșĂą coĂĄ thĂŻĂ hiĂŻĂu Ă Ă»ĂșĂ„c. NhiĂŻĂŹulĂȘĂŹn töi Ă ĂčĂ„t ra cĂȘu hoĂŁi âtaĂ„i saoâ. MöÄt lĂȘĂŹn noĂ„, khi Ă oĂĄ coĂĄ leĂ€ töi lĂŻnsaĂĄu, töi Ă ang nĂčçm trĂŻn giĂ»ĂșĂąng, nhĂČn sao trĂŻn trĂșĂąi vaĂą nghĂŽ, âCoĂĄnhiĂŻĂŹu haĂąnh tinh khaĂĄc ngoaĂąi kia vaĂą coĂĄ leĂ€ möÄt söë haĂąnh tinh coĂĄ sûÄsöëng. TraĂĄi Ă ĂȘĂ«t thĂȘĂ„t röÄng lĂșĂĄn vĂșĂĄi haĂąng triĂŻĂ„u ngĂ»ĂșĂąi sinh söëng, vĂČvĂȘĂ„y khöng thĂŻĂ coĂĄ chuyĂŻĂ„n coĂĄ ai Ă oĂĄ luĂĄc naĂąo cuĂ€ng Ă uĂĄng. VĂȘĂ„y nĂŻncha mĂČnh vĂȘĂźn coĂĄ thĂŻĂ sai coĂąn mĂČnh vĂȘĂźn coĂĄ thĂŻĂ Ă uĂĄngâ. ĂoĂĄ laĂą thuyĂŻĂ«ttĂ»Ășng à öëi cuĂŁa riĂŻng baĂŁn thĂȘn töi. Sau Ă oĂĄ luĂĄc hoĂ„c trung hoĂ„c, töibĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu Ă oĂ„c caĂĄc taĂĄc phĂȘĂm cöà à iĂŻĂn vaĂą töi tĂČm thĂȘĂ«y chöën riĂŻng tĂ»nĂși töi coĂĄ thĂŻĂ thoaĂĄt khoĂŁi sûÄ aĂĄp Ă ĂčĂ„t cuĂŁa cha meĂ„. Trong thĂŻĂ« giĂșĂĄi Ă oĂĄ,töi coĂĄ Ă ĂșĂąi söëng caĂĄ nhĂȘn cuĂŁa riĂŻng töi, möÄt cuöÄc söëng maĂą töi rĂȘĂ«tthñch vaĂą chĂ»a bao giĂșĂą kĂŻĂ cho ai khaĂĄc biĂŻĂ«t cho tĂșĂĄi khi töi Ă aĂ€ thĂȘĂ«mnhuĂȘĂŹn phong caĂĄch söëng Ă oĂĄâ.
Hufsterdler, Knapp vaĂą Gould roĂ€ raĂąng Ă aĂ€ tûÄ phaĂĄt triĂŻĂn caĂĄ nhĂȘncuĂŁa hoĂ„, roĂ€ raĂąng hoĂ„ cuĂ€ng giöëng nhĂ» nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o khaĂĄcmaĂą töi phoĂŁng vĂȘĂ«n Ă aĂ€ laĂąm. HoĂ„ vĂ»ĂșĂ„t qua nhûÀng raĂąo caĂŁn trong cuöÄcsöëng theo nhiĂŻĂŹu caĂĄch nhĂ»ng tĂȘĂ«t caĂŁ Ă ĂŻĂŹu thĂŻĂ hiĂŻĂ„n tĂȘĂŹm quan troĂ„ngcuĂŁa viĂŻĂ„c tûÄ hiĂŻĂu roĂ€ baĂŁn thĂȘn.
MöÄt söë ngĂ»ĂșĂąi bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu quaĂĄ trĂČnh naĂąy tûù rĂȘĂ«t sĂșĂĄm, möÄt söë khaĂĄcthĂČ traĂŁi qua viĂŻĂ„c naĂąy muöÄn hĂșn. Khöng quan troĂ„ng viĂŻĂ„c sĂșĂĄm hay
112 113
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O HIĂĂU ROĂ BAĂN THĂN
muöÄn. NhĂȘĂ„n thûåc Ă Ă»ĂșĂ„c baĂŁn thĂȘn, phaĂĄt triĂŻĂn baĂŁn thĂȘn laĂą cöng viĂŻĂ„ccuĂŁa caĂŁ Ă ĂșĂąi. NhûÀng ngĂ»ĂșĂąi tûÄ Ă ĂȘĂ«u tranh Ă ĂŻĂ hiĂŻĂu baĂŁn thĂȘn vaĂą trĂșĂŁ vĂŻĂŹlaĂą chñnh mĂČnh khi hoĂ„ coĂąn laĂą con nñt hoĂčĂ„c thiĂŻĂ«u niĂŻn thĂČ sau naĂąyhoĂ„ vĂȘĂźn tiĂŻĂ«p tuĂ„c quaĂĄ trĂČnh khaĂĄm phaĂĄ baĂŁn thĂȘn hoĂ„ tûù trong sĂȘuthĂčĂšm nhĂȘĂ«t, soi roĂ„i baĂŁn thĂȘn vaĂą chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n nhûÀng thûã nghiĂŻĂ„m mĂșĂĄi.VĂșĂĄi möÄt söë ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc nhĂ» Roosevelt vaĂą Truman, quaĂĄ trĂČnh chiĂŻmnghiĂŻĂ„m vaĂą soi roĂ„i baĂŁn thĂȘn laĂ„i bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu ĂșĂŁ tuöĂi trung niĂŻn. Ăöi khiĂ Ășn giaĂŁn laĂą chuĂĄng ta khöng thñch baĂŁn thĂȘn chuĂĄng ta vaĂą viĂŻĂ„c chuĂĄngta Ă ang laĂąm. VĂČ vĂȘĂ„y, chuĂĄng ta tĂČm kiĂŻĂ«m sûÄ thay à öĂi. Ăöi khi, chñnhnhûÀng biĂŻĂ«n cöë, vñ duĂ„ nhĂ» trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p cuĂŁa Truman, Ă oĂąi hoĂŁi chuĂĄngta phaĂŁi laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c caĂĄi gĂČ Ă oĂĄ nhiĂŻĂŹu hĂșn caĂŁ khaĂŁ nĂčng cuĂŁa chuĂĄng ta.NhĂ»ng Ă iĂŻĂŹu chĂčĂŠc chĂčĂŠn laĂą tĂȘĂ«t caĂŁ chuĂĄng ta seĂ€ nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c nhûÀngphĂȘĂŹn thĂ»ĂșĂŁng hûÀu hĂČnh vaĂą vö hĂČnh xûång Ă aĂĄng sau khi chuĂĄng taĂ aĂ€ tûÄ khaĂĄm phaĂĄ vaĂą tûÄ kiĂŻĂm soaĂĄt baĂŁn thĂȘn. LyĂĄ do laĂą vĂČ nĂŻĂ«u baĂ„n cûåà i theo löëi moĂąn nhĂ» tûù trĂ»ĂșĂĄc Ă ĂŻĂ«n nay, baĂ„n seĂ€ nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c nhûÀngthûå maĂą tûù trĂ»ĂșĂĄc Ă ĂŻĂ«n nay baĂ„n Ă aĂ€ coĂĄ, nhĂ»ng vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ Ă ĂčĂ„t ra laĂą liĂŻĂ„unhûÀng thaĂąnh quaĂŁ Ă oĂĄ coĂĄ xûång Ă aĂĄng vĂșĂĄi khaĂŁ nĂčng cuĂŁa baĂ„n vaĂą Ă iĂŻĂŹubaĂ„n thûÄc sûÄ mong muöën khöng?
TĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o maĂą töi biĂŻĂ«t à öÏng yĂĄ rĂčçng khöng aicoĂĄ thĂŻĂ daĂ„y chuĂĄng ta trĂșĂŁ vĂŻĂŹ con ngĂ»ĂșĂąi thĂȘĂ„t cuĂŁa chuĂĄng ta Ă Ă»ĂșĂ„c. CuĂ€ngkhöng ai coĂĄ thĂŻĂ daĂ„y chuĂĄng ta phaĂŁi laĂą chñnh mĂČnh Ă ĂŻĂ tûÄ nhĂȘĂ„n lĂȘĂ«ytraĂĄch nhiĂŻĂ„m, thĂŻĂ hiĂŻĂ„n con ngĂ»ĂșĂąi thĂȘĂ„t ngoaĂ„i trûù baĂŁn thĂȘn chuĂĄngta. NhĂ»ng trong quaĂĄ trĂČnh khaĂĄm phaĂĄ baĂŁn thĂȘn, töi nhĂȘĂ„n thĂȘĂ«y coĂĄnhiĂŻĂŹu kinh nghiĂŻĂ„m maĂą ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc Ă aĂ€ traĂŁi qua vaĂą töi nghĂŽ laĂą coåñch cho chuĂĄng ta. Töi xin sĂčĂŠp xĂŻĂ«p chuĂĄng thaĂąnh böën baĂąi hoĂ„c nhĂ»sau Ă ĂŻĂ caĂĄc baĂ„n duĂąng Ă ĂŻĂ«n trong quaĂĄ trĂČnh khaĂĄm phaĂĄ baĂŁn thĂȘn.
MöÄt: BaĂ„n laĂą thĂȘĂŹy giaĂĄo töët nhĂȘĂ«t cuĂŁa chñnh mĂČnh.
Hai: DaĂĄm nhĂȘĂ„n lĂȘĂ«y traĂĄch nhiĂŻĂ„m. Khöng à öà thûùa cho ngĂ»ĂșĂąikhaĂĄc.
Ba: BaĂ„n coĂĄ thĂŻĂ hoĂ„c bĂȘĂ«t cûå thûå gĂČ baĂ„n muöën.
Böën: SûÄ hiĂŻĂu biĂŻĂ«t thûÄc sûÄ Ă ĂŻĂ«n tûù viĂŻĂ„c traĂŁi nghiĂŻĂ„m chñnh baĂŁnthĂȘn baĂ„n.
BaĂąi hoĂ„c thûå nhĂȘĂ«t:BaĂ„n laĂą thĂȘĂŹy giaĂĄo töët nhĂȘĂ«t cuĂŁa chñnh mĂČnh
Gib Akin, giaĂĄo sĂ» ĂșĂŁ trĂ»ĂșĂąng ThĂ»Ășng maĂ„i McIntire, ĂaĂ„i hoĂ„c VirginianghiĂŻn cûåu kinh nghiĂŻĂ„m hoĂ„c tĂȘĂ„p tûù 60 nhaĂą quaĂŁn lyĂĄ. VĂșĂĄi nghiĂŻncûåu kinh Ă iĂŻĂn xuĂȘĂ«t baĂŁn trong cuöën ĂöÄng lûÄc töà chûåc âOrganizational Dynamics, Akin nhĂȘĂ„n thĂȘĂ«y mö taĂŁ cuĂŁa caĂĄc nhaĂąquaĂŁn lyĂĄ nhĂȘĂ«t quaĂĄn möÄt caĂĄch Ă aĂĄng ngaĂ„c nhiĂŻn⊠HoĂ„c laĂą sûÄ traĂŁinghiĂŻĂ„m qua quaĂĄ trĂČnh biĂŻĂ«n à öĂi cuĂŁa caĂĄ nhĂȘn. MöÄt ngĂ»ĂșĂąi khöng phaĂŁihoĂ„c Ă ĂŻĂ coĂĄ kiĂŻĂ«n thûåc maĂą hoĂ„c Ă ĂŻĂ laĂąm mĂșĂĄi mĂČnh⊠HoĂ„c khöng chĂł Ă ĂŻĂcoĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c Ă iĂŻĂŹu gĂČ maĂą hoĂ„c coĂąn Ă ĂŻĂ trĂșĂŁ thaĂąnh ngĂ»ĂșĂąi nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo.â
BaĂŁng kĂŻ chi tiĂŻĂ«t caĂĄc hĂČnh thûåc hoĂ„c khaĂĄc nhau cuĂŁa Akin bao göÏm:
Thi Ă ua, nghĂŽa laĂą cöë gĂčĂŠng Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c thaĂąnh tñch nhĂ» möÄt ngĂ»ĂșĂąimaĂą hoĂ„ biĂŻĂ«t hoĂčĂ„c vĂșĂĄi möÄt nhĂȘn vĂȘĂ„t trong lĂ”ch sûã hoĂčĂ„c cöngchuĂĄng naĂąo Ă oĂĄ.
NhĂȘĂ„n lĂȘĂ«y vai troĂą cuĂŁa mĂČnh, nghĂŽa laĂą phaĂŁi nhĂȘĂ„n thûåc roĂ€ mĂČnhmuöën laĂą ai vaĂą laĂąm sao Ă ĂŻĂ Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ.
HoĂ„c hoĂŁi tûù thûÄc tĂŻĂ«, nghĂŽa laĂą khi coĂĄ trĂșĂŁ ngaĂ„i ta phaĂŁi xem noĂĄnhĂ» möÄt cĂș höÄi vaĂą hoĂ„c hoĂŁi kinh nghiĂŻĂ„m khi xûã lyĂĄ noĂĄ.
KhĂčĂšng Ă Ă”nh yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng cuĂŁa mĂČnh thöng qua viĂŻĂ„c aĂĄp duĂ„ng vaĂąhoĂ„c hoĂŁi tûù thûÄc tĂŻĂ« Ă oĂĄ.
LĂ»ĂșĂąng trĂ»ĂșĂĄc moĂ„i viĂŻĂ„c, nghĂŽa laĂą ta coĂĄ thĂŻĂ phaĂĄt triĂŻĂn yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng,sau Ă oĂĄ aĂĄp duĂ„ng chuĂĄng nhĂ»ng phaĂŁi nghiĂŻn cûåu kyĂ€ trĂ»ĂșĂĄc khihaĂąnh à öÄng.
PhaĂĄt triĂŻĂn caĂĄ nhĂȘn, nghĂŽa laĂą trong quaĂĄ trĂČnh khaĂĄm phaĂĄ baĂŁn
114 115
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O HIĂĂU ROĂ BAĂN THĂN
thĂȘn chuĂĄng ta nĂŻn chuĂĄ troĂ„ng Ă ĂŻĂ«n viĂŻĂ„c hiĂŻĂu roĂ€ baĂŁn thĂȘn vaĂąâquaĂĄ trĂČnh thay à öĂi giaĂĄ trĂ” vaĂą thaĂĄi à öÄ cuĂŁa mĂČnhâ chûå khöngnĂŻn tĂȘĂ„p trung chuĂĄ yĂĄ Ă ĂŻĂ«n nhûÀng tiĂŻĂu tiĂŻĂ«t.
HoĂ„c hoĂŁi möÄt caĂĄch khoa hoĂ„c, nghĂŽa laĂą khi ta quan saĂĄt, khaĂĄiniĂŻĂ„m hoĂĄa dûÄa trĂŻn sûÄ quan saĂĄt caĂĄ nhĂȘn vaĂą sau Ă oĂĄ thñ nghiĂŻĂ„mĂ ĂŻĂ thu thĂȘĂ„p thĂŻm nhûÀng söë liĂŻĂ„u mĂșĂĄi nhĂ»ng phaĂŁi Ă»u tiĂŻn chuĂĄyĂĄ haĂąng Ă ĂȘĂŹu vaĂąo chĂȘn lyĂĄ.
NhûÀng nhaĂą quaĂŁn lyĂĄ maĂą Akin tiĂŻĂ«n haĂąnh phoĂŁng vĂȘĂ«n trñch dĂȘĂźnhai à öÄng lûÄc cĂș baĂŁn cuĂŁa viĂŻĂ„c hoĂ„c. ĂöÄng lûÄc thûå nhĂȘĂ«t laĂą nhu cĂȘĂŹucĂȘĂŹn phaĂŁi biĂŻĂ«t, maĂą theo hoĂ„ mö taĂŁ âgiöëng nhĂ» möÄt cĂșn khaĂĄt hoĂčĂ„ccĂșn Ă oĂĄi cûå daĂąy voĂą cĂș thĂŻĂ, à öi luĂĄc chiĂŻĂ«m lĂŽnh hĂŻĂ«t sûÄ chuĂĄ yĂĄ cuĂŁa hoĂ„cho Ă ĂŻĂ«n khi cĂșn Ă oĂĄi Ă oĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c thoĂ€a maĂ€nâ. ĂöÄng lûÄc thûå hai laĂą âcaĂŁmnhĂȘĂ„n vĂŻĂŹ vai troĂą thûÄc sûÄ cuĂŁa mĂČnhâ, nghĂŽa laĂą ânhĂȘĂ„n thûåc vĂŻĂŹ khoaĂŁngcaĂĄch giûÀa con ngĂ»ĂșĂąi hiĂŻĂ„n taĂ„i vaĂą hĂČnh aĂŁnh maĂą hoĂ„ muöën trĂșĂŁ thaĂąnh.â
NoĂĄi caĂĄch khaĂĄc, nhûÀng nhaĂą quaĂŁn lyĂĄ biĂŻĂ«t rĂčçng hoĂ„ chĂ»a sûã duĂ„nghĂŻĂ«t tiĂŻĂŹm nĂčng vaĂą chĂ»a thĂŻĂ hiĂŻĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c baĂŁn thĂȘn möÄt caĂĄch troĂ„n veĂ„nnhĂȘĂ«t. HoĂ„ cuĂ€ng biĂŻĂ«t rĂčçng bĂčçng caĂĄch hoĂ„c hoĂŁi, hoĂ„ seĂ€ thoaĂĄt ra khoĂŁicaĂĄi bĂȘĂźy naĂąy. ĂĂȘy chñnh laĂą cöÄt möëc quan troĂ„ng trong haĂąnh trĂČnhtûÄ khĂčĂšng Ă Ă”nh mĂČnh. HoĂ„ cuĂ€ng hiĂŻĂu rĂčçng viĂŻĂ„c hoĂ„c laĂą do vaĂą chobaĂŁn thĂȘn hoĂ„. ChĂčĂšng ai daĂ„y baĂ„n Ă iĂŻĂŹu naĂąy trong trong bĂȘĂ«t kyĂą trĂ»ĂșĂąnglĂșĂĄp naĂąo. BaĂŁn thĂȘn mößi ngĂ»ĂșĂąi phaĂŁi tûÄ daĂ„y chñnh mĂČnh. BĂčçng caĂĄchnaĂąy hay caĂĄch khaĂĄc, Ă aĂ€ Ă ĂŻĂ«n luĂĄc mößi ngĂ»ĂșĂąi biĂŻĂ«t mĂČnh phaĂŁi hoĂ„cnhûÀng Ă iĂŻĂŹu mĂșĂĄi, duĂą Ă iĂŻĂŹu naĂąy coĂĄ thĂŻĂ thûùa nhĂȘĂ„n laĂą trĂ»ĂșĂĄc kia hoĂ„ Ă aĂ€khöng tiĂŻĂ«p tuĂ„c hoĂ„c trong khi hoĂ„ vĂȘĂźn coĂĄ khaĂŁ nĂčng Ă ĂŻĂ tiĂŻĂ«p tuĂ„c. NĂŻĂ«ubaĂ„n coĂĄ thĂŻĂ chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n tĂȘĂ«t caĂŁ Ă iĂŻĂŹu trĂŻn giöëng nhûÀng nhaĂą quaĂŁn lyĂĄkia thĂČ bĂ»ĂșĂĄc tiĂŻĂ«p theo chñnh laĂą daĂĄm à ûång ra chĂ”u traĂĄch nhiĂŻĂ„m viĂŻĂ„ctûÄ giaĂĄo duĂ„c baĂŁn thĂȘn cuĂ€ng nhĂ» chĂ”u traĂĄch nhiĂŻĂ„m vĂŻĂŹ chñnh conngĂ»ĂșĂąi baĂ„n. NgoaĂąi ra baĂ„n phaĂŁi biĂŻĂ«t gaĂ„t sang möÄt bĂŻn nhûÀng trĂșĂŁngaĂ„i khoĂĄ khĂčn khaĂĄc trĂŻn con Ă Ă»ĂșĂąng tĂČm kiĂŻĂ«m baĂŁn thĂȘn.
BaĂąi hoĂ„c thûå hai:DaĂĄm nhĂȘĂ„n lĂȘĂ«y traĂĄch nhiĂŻĂ„m. Khöng à öà thûùa cho ngĂ»ĂșĂąikhaĂĄc
CĂȘu nhĂčĂŠc nhĂșĂŁ trĂŻn Ă aĂ€ quaĂĄ roĂ€ raĂąng à öëi vĂșĂĄi töi, do Ă oĂĄ töi muöëncaĂĄc baĂ„n lĂčĂŠng nghe Marty Kaplan, ngĂ»ĂșĂąi maĂą töi cho laĂą möÄt vñ duĂ„Ă iĂŻĂn hĂČnh nhĂȘĂ«t vĂŻĂŹ viĂŻĂ„c daĂĄm à ûång ra gaĂĄnh traĂĄch nhiĂŻĂ„m maĂą töi tûùngbiĂŻĂ«t.
HiĂŻĂ„n nay, Kaplan laĂą giaĂĄm à öëc cuĂŁa Trung tĂȘm Norman Lear vaĂąphoĂĄ chuĂŁ nhiĂŻĂ„m khoa taĂ„i trĂ»ĂșĂąng Annenberg, ĂaĂ„i hoĂ„c NamCalifornia. Ăng cuĂ€ng laĂą möÄt nhaĂą viĂŻĂ«t kĂ”ch vaĂą nhaĂą saĂŁn xuĂȘĂ«t thaĂąnhcöng. Khi öng bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu cöng viĂŻĂ„c thûå ba cuĂŁa mĂČnh vĂșĂĄi vĂ” trñ PhoĂĄchuĂŁ tĂ”ch cuĂŁa haĂ€ng Disney vaĂąo giûÀa nhûÀng nĂčm 80, öng chĂł mĂșĂĄi ĂșĂŁtuöĂi 30. Ăng Ă ĂŻĂ«n vĂșĂĄi haĂ€ng Disney vĂșĂĄi möÄt kinh nghiĂŻĂ„m traĂŁi röÄngtûù kiĂŻĂ«n thûåc sinh vĂȘĂ„t hoĂ„c Ă ĂŻĂ«n nhûÀng baĂąi baĂĄo Ă aĂŁ kñch Harvard,tûù Ă aĂąi phaĂĄt thanh Ă ĂŻĂ«n cöng viĂŻĂ„c laĂąm baĂĄo Ă aĂąo sĂȘu vĂŻĂŹ chñnh trĂ”.Ăng biĂŻĂ«t vĂŻĂŹ rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu lĂŽnh vûÄc nhĂ»ng hĂȘĂŹu nhĂ» khöng biĂŻĂ«t gĂČ nhiĂŻĂŹuvĂŻĂŹ phim aĂŁnh. Ăng mö taĂŁ trĂ»ĂșĂąng Ă aĂ„i hoĂ„c cuĂŁa riĂŻng öng vaĂą minhhoĂ„a roĂ€ raĂąng caĂĄch öng à ûång ra nhĂȘĂ„n lĂȘĂ«y traĂĄch nhiĂŻĂ„m Ă ĂŻĂ giaĂąnh lĂȘĂ«ythaĂąnh cöng nhĂ» sau:
âTrĂ»ĂșĂĄc khi bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu cöng viĂŻĂ„c naĂąy, töi tûÄ eĂĄp mĂČnh vaĂąo möÄtchĂ»Ășng trĂČnh cĂȘĂ«p töëc, xem tûù nĂčm Ă ĂŻĂ«n saĂĄu böÄ phim mößi ngaĂąytrong saĂĄu tuĂȘĂŹn, cöë gĂčĂŠng xem moĂ„i cuöën phim thaĂąnh cöng trongvoĂąng vaĂąi nĂčm qua. Sau Ă oĂĄ, töi Ă oĂ„c rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu kĂ”ch baĂŁn maĂą töi coĂĄthĂŻĂ lĂȘĂ«y Ă Ă»ĂșĂ„c Ă ĂŻĂ biĂŻĂ«t Ă iĂŻĂŹu laĂąm nĂŻn nhûÀng böÄ phim Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t vĂŽ Ă aĂ„inhĂ» vĂȘĂ„y. Töi muöën tûÄ thiĂŻĂ«t kĂŻĂ« ra trĂ»ĂșĂąng Ă aĂ„i hoĂ„c cuĂŁa riĂŻng töi khiĂŻĂ«ntöi coĂĄ thĂŻĂ hoĂ„c Ă Ă»ĂșĂ„c ĂșĂŁ caĂŁ hai khña caĂ„nh nghĂŻĂ„ thuĂȘĂ„t vaĂą kinhdoanhâŠ. Töi Ă aĂ€ söëng trong möÄt thĂŻĂ« giĂșĂĄi maĂą cöÄng à öÏng xungquanh coĂĄ möÄt vai troĂą rĂȘĂ«t quan troĂ„ng. HöÏi trĂ»ĂșĂĄc, khi ĂșĂŁ trĂ»ĂșĂąng Ă aĂ„i
116 117
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O HIĂĂU ROĂ BAĂN THĂN
hoĂ„c, töi hoĂ„c vĂčn chĂ»Ășng, hoĂ„c vĂŻĂŹ caĂĄc nhaĂą vĂčn vaĂą nhaĂą phĂŻ bĂČnh coĂĄnghĂŽa laĂą töi hoĂ„c vĂŻĂŹ caĂŁ vuĂ€ truĂ„. ĂĂ Washington, töi phaĂŁi hoĂ„c caĂĄchlaĂąm chñnh trĂ” vaĂą Ă uĂĄng laĂą taĂ„i Ă ĂȘy, töi phaĂŁi hoĂ„c tûù nhûÀng chñnh trĂ”gia. Töi nhĂȘĂ„n ra rĂȘĂ«t roĂ€ rĂčçng, cĂș baĂŁn chĂł coĂĄ khoaĂŁng 100 nhaĂą vĂčn/phong caĂĄch vĂčn chĂ»Ășng. VĂČ vĂȘĂ„y, töi bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu Ă oĂ„c möÄt hoĂčĂ„c haikĂ”ch baĂŁn cuĂŁa mößi ngĂ»ĂșĂąi theo hĂŻĂ„ thöëng naĂąy. Khi mĂșĂĄi bĂ»ĂșĂĄc chĂȘnvaĂąo haĂ€ng Disney, ngĂ»ĂșĂąi ta baĂŁo töi laĂą phaĂŁi mĂȘĂ«t 3 nĂčm mĂșĂĄi hiĂŻĂuĂ Ă»ĂșĂ„c cöng viĂŻĂ„c naĂąy, nhĂ»ng sau 9 thaĂĄng, giaĂĄm à öëc cuĂŁa trĂ»ĂșĂąng quaybaĂŁo laĂą töi Ă aĂ€ hiĂŻĂu Ă Ă»ĂșĂ„c cöng viĂŻĂ„c vaĂą cĂȘĂ«t nhĂčĂŠc Ă Ă»a töi lĂŻn vĂ” trñcao hĂșn. Trong voĂąng möÄt nĂčm, duĂą à öi luĂĄc coĂĄ khoĂĄ khĂčn vĂ»ĂșĂĄng mĂčĂŠc,nhĂ»ng töi nhĂȘĂ„n thĂȘĂ«y mĂČnh Ă aĂ€ laĂąm viĂŻĂ„c giöëng nhĂ» nhûÀng à öÏngnghiĂŻĂ„p, nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi phaĂŁi mĂȘĂ«t caĂŁ Ă ĂșĂąi Ă ĂŻĂ laĂąm cöng viĂŻĂ„c nhĂ» töi.Töi cho rĂčçng Ă ĂŻĂ Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c kĂŻĂ«t quaĂŁ naĂąy, möÄt phĂȘĂŹn nhĂșĂą vaĂąo tñnh kyĂŁluĂȘĂ„t, möÄt phĂȘĂŹn laĂą sûÄ khao khaĂĄt hoĂ„c hoĂŁi vaĂą möÄt phĂȘĂŹn laĂą nhĂșĂą vaĂąokhaĂŁ nĂčng thñch nghi. BaĂ„n cuĂ€ng seĂ€ mĂȘĂ«t bao nhiĂŻu Ă oĂĄ sûåc lûÄc chonhûÀng cöng viĂŻĂ„c khaĂĄc nhau nhĂ» thñ nghiĂŻĂ„m vi sinh vĂȘĂ„t, chñnh trĂ”vaĂą phim aĂŁnh. ChĂł laĂą vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ logic laĂ„i moĂ„i sûÄ kiĂŻĂ„n maĂą thöi.
âMöÄt viĂŻĂ„c khaĂĄc töi laĂąm khi mĂșĂĄi bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu cöng viĂŻĂ„c ĂșĂŁ Ă ĂȘy laĂą ngöÏitrong vĂčn phoĂąng taĂ„i phim trĂ»ĂșĂąng caĂŁ ngaĂąy, ngaĂąy qua ngaĂąy röÏi xemvaĂą lĂčĂŠng nghe moĂ„i Ă iĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc noĂĄi. VĂČ thĂŻĂ« khi nhaĂą viĂŻĂ«t kĂ”chbaĂŁn Ă ĂŻĂ«n, töi cuĂ€ng ngöÏi Ă oĂĄ lĂčĂŠng nghe. Khi anh ta goĂ„i Ă iĂŻĂ„n thoaĂ„i,töi vĂȘĂźn lĂčĂŠng nghe vaĂą töi hiĂŻĂu Ă Ă»ĂșĂ„c ngĂ»ĂșĂąi ĂșĂŁ vĂ” trñ nhĂ» öng thĂ»ĂșĂąnghaĂąi loĂąng vĂŻĂŹ viĂŻĂ„c gĂČ. Töi cuĂ€ng hiĂŻĂu caĂĄch maĂą öng naĂąy tûù chöëi möÄt aiĂ oĂĄ, taĂĄn thaĂąnh, traĂĄnh neĂĄ, nĂ”nh noĂ„t vaĂą döß ngoĂ„t ai Ă oĂĄ. LuĂĄc naĂąo töicuĂ€ng mang theo mĂČnh mĂȘĂźu giĂȘĂ«y ghi chuĂĄ laĂ„i vaĂą trong suöët nhûÀngthaĂĄng Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn hoĂ„c hoĂŁi, bĂȘĂ«t cûå cuĂ„m tûù naĂąo töi khöng hiĂŻĂu, bĂȘĂ«t cûåcuĂ„m tûù kyĂ€ thuĂȘĂ„t trong ngaĂąnh naĂąy, tĂŻn, kyĂ€ thuĂȘĂ„t maĂą töi khöng nĂčĂŠmbĂčĂŠt kĂ”p, bĂȘĂ«t cûå nhûÀng thuĂȘĂ„t ngûÀ kinh doanh taĂąi chñnh naĂąo maĂą töikhöng hiĂŻĂu, töi ghi laĂ„i vaĂą Ă i tĂČm ai Ă oĂĄ coĂĄ thĂŻĂ giuĂĄp töi.â
âKhöng coĂĄ caĂĄi gĂČ maĂą töi khöng hoĂ„c hoĂŁi Ă Ă»ĂșĂ„c, bĂșĂŁi vĂČ moĂ„i thûå à öëivĂșĂĄi töi coĂąn quaĂĄ mĂșĂĄi meĂŁ, cho nĂŻn duĂą nhûÀng Ă iĂŻĂŹu töi thĂčĂŠc mĂčĂŠc laĂą gĂČĂ i chĂčng nûÀa, cho duĂą töi noĂĄi chuyĂŻĂ„n vĂșĂĄi möÄt ngĂ»ĂșĂąi uĂą lĂČ, hoĂčĂ„c noĂĄivĂŻĂŹ möÄt yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng ngu ngöëc cĂșĂ€ naĂąo Ă i chĂčng nûÀa hoĂčĂ„c cho duĂą ngĂ»ĂșĂąiĂ aĂ„i diĂŻĂ„n trong ngaĂąnh coĂĄ tĂȘĂ«n cöng töi bĂčçng caĂĄch naĂąo Ă i nûÀa thĂČnhûÀng cuöÄc gĂčĂ„p gĂșĂ€ Ă oĂĄ vĂȘĂźn luön hûÀu ñch. LyĂĄ do laĂą vĂČ Ă ĂȘy laĂą lĂȘĂŹnĂ ĂȘĂŹu tiĂŻn töi biĂŻĂ«t vĂŻĂŹ nhûÀng chuyĂŻĂ„n nhĂ» thĂŻĂ« naĂąy. Ăöëi vĂșĂĄi töi moĂ„ithûå Ă ĂŻĂŹu mĂșĂĄi meĂŁ vaĂą töi coĂĄ thĂŻĂ chĂ”u à ûÄng Ă Ă»ĂșĂ„c moĂ„i tĂČnh huöëng khoĂĄkhĂčn, moĂ„i cuöÄc gĂčĂ„p gĂșĂ€ tiĂŻĂ«p xuĂĄc, thĂȘĂ„t ra laĂą vĂČ töi coĂĄ thĂŻĂ hoĂ„c hoĂŁi tûùnhûÀng Ă iĂŻĂŹu maĂą ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc coi laĂą chaĂĄn ngĂčĂŠt, ngu ngöëc vaĂą nĂŻn traĂĄnhĂ i. Sau Ă oĂĄ töi seĂ€ tûÄ loĂ„c laĂ„i tĂȘĂ«t caĂŁ vaĂą cuöëi cuĂąng chĂł laĂąm nhûÀng thûåmaĂą töi nghĂŽ seĂ€ böà ñch vaĂą quan troĂ„ng vĂșĂĄi baĂŁn thĂȘn töi, hoĂčĂ„c hoĂ„c tûùnhûÀng thûå maĂą töi coĂĄ thĂŻĂ tiĂŻĂ«p thu hoĂčĂ„c phaĂŁi laĂąm.â
BaĂąi hoĂ„c thûå 3:BaĂ„n coĂĄ thĂŻĂ hoĂ„c bĂȘĂ«t cûå Ă iĂŻĂŹu gĂČ baĂ„n muöën
NĂŻĂ«u möÄt trong nhûÀng yĂŻĂ«u töë quan troĂ„ng cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o laĂąnhiĂŻĂ„t huyĂŻĂ«t trĂ»ĂșĂĄc nhûÀng cĂș höÄi trong cuöÄc söëng, thĂČ chĂČa khoĂĄa Ă ĂŻĂnhĂȘĂ„n diĂŻĂ„n nhûÀng cĂș höÄi laĂą sûÄ cöëng hiĂŻĂ«n toaĂąn böÄ sûåc lûÄc mĂČnh,nhĂ» Kaplan Ă aĂ€ laĂąm khi öng Ă ĂŻĂ«n Disney. Cöëng hiĂŻĂ«n toaĂąn böÄ sûåclûÄc Ă Ășn giaĂŁn laĂą möÄt caĂĄch khaĂĄc giuĂĄp xaĂĄc Ă Ă”nh nĂŻn muĂ„c à ñch cuĂŁaviĂŻĂ„c hoĂ„c.
HoĂ„c ĂșĂŁ Ă ĂȘy, theo caĂĄch Kaplan Ă aĂ€ laĂąm vaĂą cuĂ€ng laĂą caĂĄch töi Ă angnoĂĄi tĂșĂĄi, khöng chĂł dûùng laĂ„i ĂșĂŁ viĂŻĂ„c tiĂŻĂ«p thu möÄt kiĂŻĂ«n thûåc cuĂ„ thĂŻĂhoĂčĂ„c trau döÏi möÄt mön hoĂ„c naĂąo Ă oĂĄ. ĂoĂĄ quaĂĄ trĂČnh vûùa nhĂȘĂ„n diĂŻĂ„nthĂŻĂ« giĂșĂĄi laĂą gĂČ vaĂą thĂŻĂ« giĂșĂĄi coĂĄ thĂŻĂ seĂ€ nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo. Kaplan khöng chĂłhoĂ„c vĂŻĂŹ kinh doanh phim aĂŁnh, öng Ă aĂ€ bao quaĂĄt, thĂȘĂm thĂȘĂ«u vaĂą cuöëicuĂąng laĂą nĂčĂŠm vûÀng Ă Ă»ĂșĂ„c mĂȘĂ«u chöët ngaĂąnh naĂąy.
118 119
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O HIĂĂU ROĂ BAĂN THĂN
Trong cuöÄc tranh luĂȘĂ„n, töi cho rĂčçng caĂĄch hoĂ„c nhĂ» thĂŻĂ« naĂąy liĂŻnquan trûÄc tiĂŻĂ«p Ă ĂŻĂ«n kinh nghiĂŻĂ„m, Kaplan traĂŁ lĂșĂąi, âTöi seĂ€ thĂŻm vaĂąomöÄt yĂŻĂ«u töë nûÀa cho quaĂĄ trĂČnh naĂąy. NoĂĄi Ă ĂŻĂ«n kinh nghiĂŻĂ„m, thĂČthĂ»ĂșĂąng ngĂ»ĂșĂąi ta coĂĄ thĂŻĂ bĂ” kinh nghiĂŻĂ„m khiĂŻĂ«n cho mĂČnh nhuĂ„t chñvaĂą vĂČ thĂŻĂ« laĂ„i chĂčĂšng hoĂ„c Ă Ă»ĂșĂ„c gĂČ. BaĂ„n seĂ€ chĂł hoĂ„c hoĂŁi Ă Ă»ĂșĂ„c Ă iĂŻĂŹu gĂČĂ oĂĄ khi baĂ„n thñch thuĂĄ vĂșĂĄi viĂŻĂ„c hoĂ„c hoĂŁi nhûÀng Ă iĂŻĂŹu mĂșĂĄi meĂŁ chĂ»agiaĂŁi quyĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c. HoĂ„c Ă Ă»ĂșĂ„c hay khöng möÄt phĂȘĂŹn laĂą do chñ khñ cuĂŁabaĂ„n. VĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ chĂł nĂčçm ĂșĂŁ chöß baĂ„n khöng sĂșĂ„, baĂ„n laĂ„c quan vaĂą tûÄ tin.Cuöëi cuĂąng laĂą baĂ„n khöng sĂșĂ„ thĂȘĂ«t baĂ„i.â
âBaĂ„n khöng sĂșĂ„ thĂȘĂ«t baĂ„i.â HaĂ€y ghi nhĂșĂĄ trong Ă ĂȘĂŹu Ă iĂŻĂŹu naĂąy vĂČchuĂĄng ta seĂ€ tiĂŻĂ«p tuĂ„c quay laĂ„i vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ naĂąy sau.
BaĂąi hoĂ„c thûå 4:SûÄ hiĂŻĂu biĂŻĂ«t Ă uĂĄng nghĂŽa chĂł Ă ĂŻĂ«n tûù viĂŻĂ„c traĂŁi nghiĂŻĂ„mcuĂŁa chñnh baĂŁn thĂȘn baĂ„n
Kaplan khöng Ă Ășn giaĂŁn laĂą xem tĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng böÄ phim, Ă oĂ„c tĂȘĂ«tcaĂŁ nhûÀng kĂ”ch baĂŁn vaĂą ngöÏi haĂąng ngaĂąy trĂșĂąi trong phim trĂ»ĂșĂąng. ĂnglaĂąm tĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng viĂŻĂ„c naĂąy, röÏi sau Ă oĂĄ ngĂȘĂźm nghĂŽ vĂŻĂŹ nhûÀng gĂČ mĂČnhquan saĂĄt Ă Ă»ĂșĂ„c, Ă oĂ„c Ă Ă»ĂșĂ„c vaĂą lĂčĂŠng nghe Ă Ă»ĂșĂ„c. GiĂșĂą Ă ĂȘy, öng hiĂŻĂumoĂ„i thûå theo möÄt caĂĄch hoaĂąn toaĂąn mĂșĂĄi meĂŁ.
Suy ngĂȘĂźm laĂ„i moĂ„i traĂŁi nhiĂŻĂ„m laĂą caĂĄch tûÄ à öëi thoaĂ„i theo kiĂŻĂuSocrates vĂșĂĄi baĂŁn thĂȘn baĂ„n. BaĂ„n tûÄ vĂȘĂ«n nhûÀng cĂȘu hoĂŁi phuĂą hĂșĂ„pvaĂą Ă uĂĄng thĂșĂąi Ă iĂŻĂm nhĂčçm khaĂĄm phaĂĄ ra sûÄ thĂȘĂ„t vĂŻĂŹ con ngĂ»ĂșĂąi vaĂącuöÄc söëng cuĂŁa baĂ„n. ĂiĂŻĂŹu gĂČ Ă aĂ€ thûÄc sûÄ xaĂŁy ra? TaĂ„i sao laĂ„i nhĂ»thĂŻĂ«? NoĂĄ aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng gĂČ Ă ĂŻĂ«n töi? CoĂĄ nghĂŽa gĂČ vĂșĂĄi töi? Theo caĂĄch naĂąy,ngĂ»ĂșĂąi ta seĂ€ coĂĄ thĂŻĂ xaĂĄc Ă Ă”nh vaĂą coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c kiĂŻĂ«n thûåc maĂą hoĂ„ cĂȘĂŹn. NoĂĄichñnh xaĂĄc hĂșn, thĂȘĂ„t ra chĂł laĂą gĂșĂ„i nhĂčĂŠc laĂ„i nhûÀng Ă iĂŻĂŹu mĂČnh biĂŻĂ«tnhĂ»ng Ă aĂ€ quĂŻn, hay noĂĄi nhĂ» Goethe laĂą thaĂą laĂąm buĂĄa coĂąn hĂșn laĂąmĂ e.
Kaplan phaĂĄt biĂŻĂu rĂȘĂ«t chĂčĂŠc chĂčĂŠn laĂą, âThoĂĄi quen tûÄ chiĂŻm nghiĂŻĂ„mbaĂŁn thĂȘn coĂĄ leĂ€ bĂčĂŠt nguöÏn do con ngĂ»ĂșĂąi phaĂŁi à öëi diĂŻĂ„n vĂșĂĄi caĂĄi chĂŻĂ«tâŠĂĂŻĂ hiĂŻĂu Ă Ă»ĂșĂ„c bĂȘĂ«t kyĂą möÄt taĂĄc phĂȘĂm vĂčn chĂ»Ășng naĂąo thĂČ ta phaĂŁihiĂŻĂu rĂčçng Ă oĂĄ laĂą cuöÄc chaĂ„y Ă ua vĂșĂĄi thĂȘĂŹn chĂŻĂ«t. ĂoĂĄ chñnh laĂą tĂČnhyĂŻu cûåu rößi hoĂčĂ„c cuĂŁa ChuĂĄa hoĂčĂ„c cuĂŁa nghĂŻĂ„ thuĂȘĂ„t hay cuĂŁa bĂȘĂ«t cûåthûå gĂČ maĂą ngĂ»ĂșĂąi nghĂŻĂ„ sĂŽ cho rĂčçng noĂĄ xûång Ă aĂĄng chöëng choĂ„i vĂșĂĄithĂȘĂŹn chĂŻĂ«t. NoĂĄi theo möÄt caĂĄch khaĂĄc, thĂČ chiĂŻm nghiĂŻĂ„m baĂŁn thĂȘncoĂĄ nghĂŽa laĂą Ă ĂčĂ„t ra nhûÀng cĂȘu hoĂŁi khĂși gĂșĂ„i quaĂĄ trĂČnh tûÄ nhĂȘĂ„n thûåc.â
Khöng coĂĄ gĂČ thûÄc sûÄ laĂą cuĂŁa baĂ„n cho Ă ĂŻĂ«n khi baĂ„n hiĂŻĂu Ă Ă»ĂșĂ„c noĂĄ100% â thĂȘĂ„m chñ ngay caĂŁ chñnh baĂŁn thĂȘn baĂ„n. Suy nghĂŽ cuĂŁa chuĂĄngta coĂąn ĂșĂŁ daĂ„ng chĂȘn lyĂĄ rĂȘĂ«t nguyĂŻn thuĂŁy vaĂą thuĂȘĂŹn khiĂŻĂ«t, cho Ă ĂŻĂ«nkhi chuĂĄng ta hoaĂąn toaĂąn hiĂŻĂu taĂ„i sao chuĂĄng ta haĂ„nh phuĂĄc, giĂȘĂ„ndûÀ, lo lĂčĂŠng thĂČ luĂĄc Ă oĂĄ chĂȘn lyĂĄ naĂąy khöng coĂąn quan troĂ„ng nûÀa. VñduĂ„ nhĂ» ai trong chuĂĄng ta cuĂ€ng coĂĄ luĂĄc bĂ” cĂȘĂ«p trĂŻn quĂșĂŁ traĂĄch vaĂąchuĂĄng ta nhĂ» bĂ” nuöët mĂȘĂ«t lĂ»ĂșĂ€i maĂą khöng thĂŻĂ noĂĄi laĂ„i gĂČ caĂŁ. SauĂ oĂĄ, chuĂĄng ta truĂĄt giĂȘĂ„n vaĂąo möÄt ngĂ»ĂșĂąi baĂ„n, ngĂ»ĂșĂąi vöën chĂčĂšng gĂȘyra chuyĂŻĂ„n gĂČ. Löëi haĂąnh xûã sai lĂȘĂŹm naĂąy khiĂŻĂ«n cuöÄc söëng cuĂŁa chuĂĄngta khöng suön seĂŁ vaĂą mĂŻĂ„t moĂŁi. ĂĂ Ă ĂȘy khöng phaĂŁi noĂĄi vĂȘĂ„y vĂșĂĄi muĂ„cà ñch khuyĂŻn baĂ„n laĂą phaĂŁi heĂĄt thĂčĂšng vaĂąo mĂčĂ„t cĂȘĂ«p trĂŻn cuĂŁa mĂČnh.VĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ ĂșĂŁ Ă ĂȘy laĂą baĂ„n hiĂŻĂu baĂŁn chĂȘĂ«t gĂȘy ra tĂČnh huöëng naĂąy. KhibaĂ„n hiĂŻĂu Ă Ă»ĂșĂ„c noĂĄ hoaĂąn toaĂąn, baĂ„n seĂ€ biĂŻĂ«t mĂČnh phaĂŁi laĂąm gĂČ.
TĂȘĂŹm quan troĂ„ng cuĂŁa viĂŻĂ„c suy ngĂȘĂźm kinh nghiĂŻĂ„m vaĂą viĂŻĂ„c suyngĂȘĂźm giuĂĄp chuĂĄng ta thĂȘĂ«u hiĂŻĂu, laĂą chuĂŁ Ă ĂŻĂŹ töi gĂčĂ„p rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu trongquaĂĄ trĂČnh trao à öĂi troĂą chuyĂŻĂ„n vĂșĂĄi nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o. AnneBryant, cûÄu giaĂĄm à öëc cuĂŁa HiĂŻĂ„p höÄi trĂ»ĂșĂąng Ă aĂ„i hoĂ„c daĂąnh cho phuĂ„nûÀ MyĂ€, vaĂą hiĂŻĂ„n giĂșĂą laĂą giaĂĄm à öëc Ă iĂŻĂŹu haĂąnh cuĂŁa HiĂŻĂ„p höÄi quöëc giacaĂĄc trĂ»ĂșĂąng hoĂ„c kĂŻĂ vĂșĂĄi töi laĂą baĂą coi viĂŻĂ„c suy nghĂŽ, chiĂŻm nghiĂŻĂ„mbaĂŁn thĂȘn nhĂ» möÄt cöng viĂŻĂ„c hĂčçng ngaĂąy cuĂŁa mĂČnh, âMößi buöĂi saĂĄngsau khi tĂčĂŠt chuöng baĂĄo thûåc, töi nĂčçm trong giĂ»ĂșĂąng 15 phuĂĄt, Ă iĂŻĂm
120 121
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O HIĂĂU ROĂ BAĂN THĂN
qua tĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng gĂČ mĂČnh phaĂŁi laĂąm trong ngaĂąy vaĂą muĂ„c tiĂŻu maĂątöi muöën Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c tĂșĂĄi cuöëi tuĂȘĂŹn. Töi Ă aĂ€ laĂąm theo caĂĄch naĂąy trong2, 3 nĂčm qua, vaĂą nĂŻĂ«u khöng laĂąm nhĂ» thĂŻĂ«, töi thĂȘĂ«y mĂČnh nhĂ» thĂŻĂĂ aĂ€ boĂŁ phñ mĂȘĂ«t möÄt ngaĂąy.â
ĂĂŻĂ coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c möÄt caĂĄi nhĂČn roĂ€ raĂąng vĂŻĂŹ tĂ»Ășng lai, baĂ„n phaĂŁi suy nghĂŽvĂŻĂŹ quaĂĄ khûå möÄt caĂĄch trung thûÄc. Mößi tuĂȘĂŹn, sau khi laĂąm viĂŻĂ„c böënngaĂąy ĂșĂŁ vĂčn phoĂąng taĂ„i Washington D.C., nhûÀng ngaĂąy coĂąn laĂ„i trongtuĂȘĂŹn, Bryant ĂșĂŁ nhaĂą taĂ„i Chicago. BaĂą Ă oĂ„c saĂĄch, suy ngĂȘĂźm vĂŻĂŹ möÄttuĂȘĂŹn vûùa qua vaĂą lĂŻn kĂŻĂ« hoaĂ„ch cho nhûÀng ngaĂąy sĂčĂŠp tĂșĂĄi.
TrĂŻn Ă ĂȘy laĂą böën baĂąi hoĂ„c vĂŻĂŹ caĂĄch hiĂŻĂu baĂŁn thĂȘn. NhĂ»ng Ă ĂŻĂ thûÄchaĂąnh nhûÀng baĂąi hoĂ„c Ă oĂĄ thĂČ baĂ„n cĂȘĂŹn phaĂŁi hiĂŻĂu rĂčçng taĂĄc à öÄng cuĂŁathĂșĂąi thĂș ĂȘĂ«u, gia Ă ĂČnh, vaĂą caĂĄc baĂ„n cuĂąng trang lûåa à öëi vĂșĂĄi baĂ„n laĂąnhĂ» thĂŻĂ« naĂąo.
ChuĂĄng ta thĂ»ĂșĂąng xuyĂŻn coĂĄ caĂŁm giaĂĄc xa laĂ„ vĂșĂĄi chñnh mĂČnh. Trongcuöën tiĂŻĂu thuyĂŻĂ«t kinh Ă iĂŻĂn ĂaĂĄm à öng cö Ă Ășn (Lonely Crowd),David Riesman viĂŻĂ«t, âCöÄi rĂŻĂź hĂ»ĂșĂĄng Ă i, quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh tûù trong thĂčĂšmsĂȘu cuĂŁa mößi ngĂ»ĂșĂąi thĂȘĂ„t ra laĂą Ă Ă»ĂșĂ„c ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc nuöi cĂȘĂ«y tûù nhûÀngnĂčm Ă ĂȘĂŹu Ă ĂșĂąi vaĂą sau Ă oĂĄ phaĂĄt triĂŻĂn möÄt caĂĄch töĂng quaĂĄt lĂŻn. NhĂ»ngduĂą sao Ă iĂŻĂŹu naĂąy chĂčĂŠc chĂčĂŠn khöng traĂĄnh Ă Ă»ĂșĂ„c vĂČ chuĂĄng hĂȘĂŹu nhûà aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c Ă Ă”nh thaĂąnh söë mĂŻĂ„nh caĂŁ röÏiâ trong khi âĂiĂŻĂm chung cuĂŁanhûÀng ngĂ»ĂșĂąi chĂ”u sûÄ aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng bĂŻn ngoaĂąi laĂą cuöÄc söëng cuĂŁa hoĂ„do möÄt söë caĂĄ nhĂȘn Ă Ă”nh hĂ»ĂșĂĄng, coĂĄ thĂŻĂ laĂą ngĂ»ĂșĂąi hoĂ„ trûÄc tiĂŻĂ«p quenbiĂŻĂ«t hoĂčĂ„c coĂĄ thĂŻĂ tûù quen biĂŻĂ«t qua baĂ„n beĂą hoĂčĂ„c cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ thöngqua caĂĄc phĂ»Ășng tiĂŻĂ„n truyĂŻĂŹn thöng Ă aĂ„i chuĂĄng. NguöÏn tiĂŻĂ«p thu möÄtcaĂĄch vö thûåc Ă oĂĄ phuĂ„ thuöÄc vaĂąo nhûÀng Ă Ă”nh hĂ»ĂșĂĄng Ă ĂȘĂŹu Ă ĂșĂąi cuĂŁamößi ngĂ»ĂșĂąi. QuaĂĄ trĂČnh phĂȘĂ«n Ă ĂȘĂ«u theo nhûÀng muĂ„c à ñnh Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„cĂ Ă”nh sĂčĂ©n cuĂŁa nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi naĂąy thĂȘĂ„t ra laĂą quaĂĄ trĂČnh nhĂ» sau: phĂȘĂ«nĂ ĂȘĂ«u cöë gĂčĂŠng theo möÄt quy trĂČnh, cöë gĂčĂŠng quan saĂĄt kyĂ€ caĂĄc tñn hiĂŻĂ„u
tûù nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc vaĂą giûÀ khöng Ă ĂŻĂ cho baĂŁn thĂȘn khaĂĄc biĂŻĂ„t sovĂșĂĄi hoĂ„ trong suöët cuöÄc Ă ĂșĂąi.â
NoĂĄi caĂĄch khaĂĄc, hĂȘĂŹu hĂŻĂ«t chuĂĄng ta laĂą saĂŁn phĂȘĂm cuĂŁa nhûÀng ngĂ»ĂșĂŁilĂșĂĄn hay tûù sûåc eĂĄp cuĂŁa nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi cuĂąng trang lûåa. NhĂ»ng nhûÀngngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o laĂ„i laĂą ngĂ»ĂșĂąi tûÄ Ă Ă”nh hĂ»ĂșĂĄng cho baĂŁn thĂȘn hoĂ„. HaĂ€yngûùng laĂ„i vaĂą suy nghĂŽ vĂŻĂŹ Ă iĂŻĂŹu naĂąy möÄt laĂĄt. LaĂ€nh Ă aĂ„o laĂą ngĂ»ĂșĂąi tûÄquyĂŻĂ«t Ă Ă”nh hĂ»ĂșĂĄng Ă i cuĂŁa mĂČnh, chñnh sûÄ hoĂ„c hoĂŁi vaĂą khaĂŁ nĂčng hiĂŻĂubiĂŻĂ«t giuĂĄp chuĂĄng ta tûÄ Ă Ă”nh hĂ»ĂșĂĄng, vaĂą möëi quan hĂŻĂ„ vĂșĂĄi nhûÀng ngĂ»ĂșĂąichung quanh giuĂĄp chuĂĄng ta hiĂŻĂu hĂșn vĂŻĂŹ baĂŁn thĂȘn mĂČnh. Ta haĂ€yxem caĂĄch maĂą Boris Pasternak viĂŻĂ«t trong BaĂĄc sĂŽ Zhivago,
ThĂŻĂ« thĂČ, baĂ„n laĂą caĂĄi gĂČ? BaĂ„n biĂŻĂ«t gĂČ vĂŻĂŹ baĂŁn thĂȘn mĂČnh? BaĂ„n yĂĄthûåc gĂČ vĂŻĂŹ con ngĂ»ĂșĂąi cuĂŁa mĂČnh: thĂȘĂ„n, phöĂi, maĂ„ch maĂĄu cuĂŁabaĂ„n? Khöng. Cho duĂą coĂĄ cöë nhĂșĂĄ laĂ„i bao nhiĂŻu thĂČ Ă oĂĄ vĂȘĂźn chĂłlaĂą nhûÀng biĂŻĂu hiĂŻĂ„n bĂŻn ngoaĂąi cuĂŁa baĂ„n chûå khöng phaĂŁi laĂą conngĂ»ĂșĂąi thĂȘĂ„t cuĂŁa chñnh baĂ„n, thĂŻĂ hiĂŻĂ„n trong cöng viĂŻĂ„c cuĂŁa baĂ„n,gia Ă ĂČnh vaĂą ĂșĂŁ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc. GiĂșĂą thĂČ haĂ€y lĂčĂŠng nghe thĂȘĂ„tkyĂ€. BaĂ„n thĂŻĂ hiĂŻĂ„n qua nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc, Ă oĂĄ mĂșĂĄi chñnh laĂą baĂ„n,Ă oĂĄ mĂșĂĄi chñnh laĂą nĂși lĂ»Ășng tĂȘm cuĂŁa baĂ„n truĂĄ nguĂ„ vaĂą sinh söëng,nĂși thĂ»ĂșĂŁng thûåc cuöÄc söëng, tĂȘm höÏn, sûÄ bĂȘĂ«t tûã cuĂŁa baĂ„n. CuöÄcsöëng cuĂŁa baĂ„n trong thĂŻĂ hiĂŻĂ„n qua nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc.
VĂȘĂ„y chuĂĄng ta laĂąm gĂČ Ă ĂŻĂ vĂ»ĂșĂ„t qua nghĂ”ch lyĂĄ Ă oĂĄ? BĂčçng caĂĄch: laĂ€nhĂ aĂ„o hoĂ„c hoĂŁi tûù nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc nhĂ»ng hoĂ„ khöng phaĂŁi laĂą saĂŁnphĂȘĂm do ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc taĂ„o nĂŻn. ĂĂȘy laĂą Ă iĂŻĂm mĂȘĂ«u chöët cĂș baĂŁn Ă ĂŻĂphĂȘn biĂŻĂ„t ai laĂą ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o. NghĂ”ch lyĂĄ naĂąy mang tñnh biĂŻĂ„nchûång. Chñnh caĂĄi töi cöÄng vĂșĂĄi sûÄ töĂng hĂșĂ„p nhiĂŻĂŹu thûå giuĂĄp ngĂ»ĂșĂąilaĂ€nh Ă aĂ„o tûÄ phaĂĄt triĂŻĂn baĂŁn thĂȘn cuĂŁa hoĂ„.
ĂiĂŻĂŹu naĂąy coĂĄ nghĂŽa laĂą taĂ„i Ă ĂȘy vaĂą bĂȘy giĂșĂą, viĂŻĂ„c hoĂ„c hoĂŁi Ă uĂĄng nghĂŽaluön phaĂŁi bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu bĂčçng quĂŻn vĂČ chuĂĄng ta Ă Ă»ĂșĂ„c cha meĂ„, thĂȘĂŹy cö
122 123
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O HIĂĂU ROĂ BAĂN THĂN
vaĂą baĂ„n beĂą chĂł baĂŁo caĂĄch söëng theo tiĂŻu chuĂȘĂn cuĂŁa hoĂ„, chûå khöngĂ ĂŻĂ cho chuĂĄng ta cĂș höÄi laĂą chñnh mĂČnh.
Alfred Gottschalk, hiĂŻĂ„u trĂ»ĂșĂŁng danh dûÄ cuĂŁa trĂ»ĂșĂąng ĂaĂ„i hoĂ„c LiĂŻnĂ oaĂąn Do ThaĂĄi noĂĄi vĂșĂĄi töi rĂčçng, âĂiĂŻĂŹu khoĂĄ khĂčn nhĂȘĂ«t à öëi vĂșĂĄi töi laĂątruyĂŻĂŹn Ă aĂ„t cho treĂŁ con, caĂŁ con töi vaĂą nhûÀng à ûåa treĂŁ khaĂĄc, vĂŻĂŹ sûÄcĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t phaĂŁi coĂĄ chñnh kiĂŻĂ«n. ChuĂĄng chĂčĂšng quan tĂȘm caĂĄi gĂČ möÄtcaĂĄch sĂȘu sĂčĂŠc hĂŻĂ«t. ChĂčĂšng gĂČ khiĂŻĂ«n chuĂĄng phaĂŁi suy nghĂŽ. ChuĂĄng mĂčĂ„cnhiĂŻn chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n moĂ„i thûå nghe Ă Ă»ĂșĂ„c tûù ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc hoĂčĂ„c tûù nhûÀngthûå xem trĂŻn truyĂŻĂŹn hĂČnh hoĂčĂ„c Ă oĂ„c tûù saĂĄch baĂĄo. ChuĂĄng luön vĂȘnglĂșĂąi. ChuĂĄng chĂł Ă Ășn thuĂȘĂŹn chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n xu hĂ»ĂșĂĄng thĂșĂąi Ă aĂ„i.â
BöÄc löÄ quan Ă iĂŻĂm vĂŻĂŹ triĂŻĂ«t lyĂĄ cuĂŁa mĂČnh, Gottschalk cho rĂčçng, âTöiĂ aĂĄnh giaĂĄ cao nhu cĂȘĂŹu mößi caĂĄ nhĂȘn muöën caĂŁm thĂȘĂ«y mĂČnh khaĂĄcbiĂŻĂ„t vaĂą sûÄ cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t Ă a daĂ„ng trong cöÄng à öÏng. Töi tin vaĂąo nhûÀngtöà chûåc thöëng nhĂȘĂ«t nhĂ»ng khöng à öÏng nhĂȘĂ«t cuĂ€ng nhĂ» tin vaĂąo khaĂŁnĂčng giûÀ vûÀng baĂŁn thĂȘn cuĂŁa con ngĂ»ĂșĂąi.â
ChĂ”u aĂĄp lûÄc tûù cha meĂ„ vaĂą tûù caĂĄc baĂ„n à öÏng trang lûåa, bao nhiĂŻungĂ»ĂșĂąi trong chuĂĄng ta daĂĄm vĂ»ĂșĂ„t qua aĂĄp lûÄc Ă oĂĄ Ă ĂŻĂ trĂșĂŁ thaĂąnh möÄtngĂ»ĂșĂąi trĂ»ĂșĂŁng thaĂąnh tĂłnh taĂĄo, chĂ»a noĂĄi Ă ĂŻĂ«n ngĂ»ĂșĂąi taĂąi gioĂŁi?
William James viĂŻĂ«t trong cuöën NguyĂŻn tĂčĂŠc tĂȘm lyĂĄ (The Principlesof Psychology), nĂčm 1890,
CaĂĄi töi cuĂŁa möÄt ngĂ»ĂșĂąi laĂą toaĂąn böÄ nhûÀng gĂČ maĂą anh ta coĂĄ thĂŻĂcho laĂą cuĂŁa mĂČnh, khöng chĂł thĂȘn xaĂĄc anh ta, sûåc maĂ„nh tinhthĂȘĂŹn, maĂą coĂąn caĂŁ quĂȘĂŹn aĂĄo, nhaĂą cûãa, vĂșĂ„ con, töà tiĂŻn, baĂ„n beĂą,danh tiĂŻĂ«ng, sûÄ nghiĂŻĂ„p, Ă ĂȘĂ«t Ă ai, ngûÄa, thuyĂŻĂŹn buöÏm vaĂą taĂąikhoaĂŁn ngĂȘn haĂąng cuĂŁa anh ta nûÀa. TĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng yĂŻĂ«u töë Ă oĂĄtaĂ„o cho anh möÄt caĂŁm xuĂĄc giöëng nhau. NĂŻĂ«u nhĂ» nhûÀng taĂąisaĂŁn ĂșĂŁ trĂŻn Ă ĂŻĂŹu sung tuĂĄc, anh ta caĂŁm thĂȘĂ«y mĂČnh laĂą ngĂ»ĂșĂąi chiĂŻĂ«nthĂčĂŠng, nĂŻĂ«u taĂąi saĂŁn naĂąy ngaĂąy caĂąng luĂ„n baĂ„i, anh ta seĂ€ caĂŁm thĂȘĂ«ychaĂĄn naĂŁn.
KhoĂĄ maĂą coĂĄ thĂŻĂ tĂČm möÄt khaĂĄi niĂŻĂ„m naĂąo phuĂą hĂșĂ„p hĂșn Ă ĂŻĂ mö taĂŁvĂŻĂŹ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi tiĂŻu duĂąng gĂȘy chuĂĄ yĂĄ trong bĂȘĂ«t kyĂą möÄt thĂșĂąi Ă aĂ„inaĂąo. NhĂ»ng nhĂ» James kĂŻĂ«t luĂȘĂ„n, â... CaĂŁm nhĂȘĂ„n vĂŻĂŹ chuĂĄng ta ĂșĂŁ thĂŻĂ«giĂșĂĄi naĂąy phuĂ„ thuöÄc hoaĂąn toaĂąn vaĂąo con ngĂ»ĂșĂąi maĂą ta muöën trĂșĂŁ thaĂąnhvaĂą nhûÀng Ă iĂŻĂŹu maĂą chuĂĄng ta muöën laĂąm.â
Khi Ă oĂĄ thĂČ ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu tûÄ tin tĂ»ĂșĂŁng vaĂąo baĂŁn thĂȘnmĂČnh, dûÄa vaĂąo chñnh mĂČnh, tûÄ taĂ„o caĂŁm hûång cho chñnh mĂČnh vaĂącuöëi cuĂąng laĂą truyĂŻĂŹn caĂŁm hûång cho ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc khi hoĂ„ thĂŻĂ hiĂŻĂ„n sûÄà aĂĄng tin Ă oĂĄ.
Erik Erikson, nhaĂą phĂȘn tĂȘm hoĂ„c nöĂi tiĂŻĂ«ng, Ă aĂ€ phĂȘn chia cuöÄcĂ ĂșĂąi ra taĂĄm giai Ă oaĂ„n maĂą chuĂĄng ta nĂŻn xem xeĂĄt trong suöët quaĂĄtrĂČnh tûÄ phaĂĄt triĂŻĂn baĂŁn thĂȘn:
1. Giai Ă oaĂ„n sĂș sinh: NiĂŻĂŹm tin cĂș baĂŁn > < HöÏ nghi cĂș baĂŁn2. Giai Ă oaĂ„n Ă ĂȘĂŹu thĂșĂąi thĂș ĂȘĂ«u: TûÄ do > < Nghi ngĂșĂą, ngĂ»ĂșĂ„ng nguĂąng3. Giai Ă oaĂ„n chĂși Ă uĂąa: SaĂĄng taĂ„o > < CaĂŁm giaĂĄc töÄi lößi4. Giai Ă oaĂ„n Ă ĂŻĂ«n trĂ»ĂșĂąng: CĂȘĂŹn cuĂą > < CaĂŁm giaĂĄc thua keĂĄm5. Giai Ă oaĂ„n vĂ” thaĂąnh niĂŻn: ĂöÏng nhĂȘĂ«t > < ĂĂȘĂ«u tranh Ă ĂŻĂ khöng
bĂ” à öÏng nhĂȘĂ«t6. Giai Ă oaĂ„n thanh niĂŻn: Quen thĂȘn > < Cö lĂȘĂ„p7. Giai Ă oaĂ„n ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn trĂ»ĂșĂŁng thaĂąnh: SaĂĄng taĂ„o > < UĂ lĂČ8. TuöĂi giaĂą: Trung thûÄc > < TuyĂŻĂ„t voĂ„ng
Erikson tin rĂčçng chuĂĄng ta seĂ€ khöng Ă i tiĂŻĂ«p giai Ă oaĂ„n sau nĂŻĂ«unhĂ» chĂ»a xûã lyĂĄ nhûÀng khuĂŁng hoaĂŁng cuĂŁa giai Ă oaĂ„n trĂ»ĂșĂĄc. Vñ duĂ„,rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi trong chuĂĄng ta khöng bao giĂșĂą vĂ»ĂșĂ„t qua cuöÄc Ă ĂȘĂ«utranh tĂ» tĂ»ĂșĂŁng giûÀa saĂĄng taĂ„o vaĂą töÄi lößi vaĂą thĂŻĂ« laĂą chuĂĄng ta thiĂŻĂ«umuĂ„c à ñch thûÄc tĂŻĂ«. CaĂĄch Ă ĂȘy möÄt thĂŻĂ« hĂŻĂ„ nĂŻĂ«u möÄt phuĂ„ nûÀ cĂȘn nhĂčĂŠcgiûÀa möÄt bĂŻn laĂą laĂąm meĂ„ vaĂą möÄt bĂŻn laĂą sûÄ nghiĂŻĂ„p thĂČ ngĂ»ĂșĂąi ta coinhĂ» thĂŻĂ« laĂą ñch kyĂŁ, laĂą khöng hĂșĂ„p leĂ€ tûÄ nhiĂŻn. NgĂ»ĂșĂąi ta khöng thĂŻĂ
124 125
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O HIĂĂU ROĂ BAĂN THĂN
nghĂŽ Ă ĂŻĂ«n chuyĂŻĂ„n gaĂ„t boĂŁ chûåc nĂčng laĂąm meĂ„ sang möÄt bĂŻn, cöëgĂčĂŠng cĂȘn bĂčçng giûÀa con caĂĄi vaĂą sûÄ nghiĂŻĂ„p laĂą möÄt lûÄa choĂ„n mĂŻĂ„tmoĂŁi vaĂą thĂ»ĂșĂąng khöng Ă Ă»ĂșĂ„c uĂŁng höÄ. Cho duĂą cö ta coĂĄ lûÄa choĂ„n gĂČĂ i nûÀa, khao khaĂĄt cuĂŁa baĂŁn thĂȘn vaĂą caĂŁm giaĂĄc töÄi lößi luön dĂčçn vĂȘĂ„tcö ta vaĂą nhĂ» vĂȘĂ„y vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ khöng Ă Ă»ĂșĂ„c giaĂŁi quyĂŻĂ«t triĂŻĂ„t Ă ĂŻĂ. TĂȘĂ«t nhiĂŻnnĂŻĂ«u sûÄ Ă ĂȘĂ«u tranh nöÄi tĂȘm thĂŻĂ hiĂŻĂ„n ra bĂŻn ngoaĂąi seĂ€ gĂȘy töĂn thĂ»ĂșngnhûÀng ngĂ»ĂșĂąi xung quanh vaĂą laĂąm caĂŁ baĂŁn thĂȘn cö ta mĂŻĂ„t moĂŁi.Khöng coĂĄ ai ngay caĂŁ caĂĄc ĂȘĂn sĂŽ coĂĄ thĂŻĂ chĂ”u à ûÄng sûÄ töĂn thĂ»ĂșngmöÄt mĂČnh Ă Ă»ĂșĂ„c.
Thöng thĂ»ĂșĂąng, à öëi vĂșĂĄi Ă aĂąn öng, hoĂ„ dĂŻĂź daĂąng vĂ»ĂșĂ„t qua nhûÀnggiai Ă oaĂ„n khuĂŁng hoaĂŁng naĂąy. NhĂ»ng thûÄc tĂŻĂ« thĂČ, do thĂ»ĂșĂąng bĂ” saibaĂŁo phaĂŁi laĂąm caĂĄi naĂąy caĂĄi kia bĂșĂŁi cha meĂ„, thĂȘĂŹy cö, Ă aĂąn öng cuĂ€ngthĂ»ĂșĂąng söëng theo caĂĄch maĂą ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc nghĂŽ hoĂ„ nĂŻn nhĂ» thĂŻĂ« chûåkhöng theo caĂĄch maĂą baĂŁn thĂȘn hoĂ„ muöën. Cûå nhĂ» thĂŻĂ«, ngĂ»ĂșĂąi tûùngmĂș mĂČnh seĂ€ trĂșĂŁ thaĂąnh nhaĂą thĂș thĂČ laĂ„i laĂą kĂŻĂ« toaĂĄn vaĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąiĂ aĂĄng leĂ€ ngĂ»ĂșĂąi söëng theo kiĂŻĂu tûÄ do laĂ„i trĂșĂŁ thaĂąnh nhaĂą quaĂŁn trĂ”.HĂȘĂ„u quaĂŁ laĂą caĂŁ hai Ă ĂŻĂŹu caĂŁm thĂȘĂ«y dĂčçn vĂčĂ„t vĂČ hoĂ„ khöng thûÄc sûÄ laĂąchñnh mĂČnh. VaĂą ai biĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c hoĂ„ seĂ€ nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo nĂŻĂ«u hoĂ„ choĂ„n conĂ Ă»ĂșĂąng theo Ă uöĂi Ă»ĂșĂĄc mĂș cuĂŁa mĂČnh? CûÄu thaĂąnh viĂŻn nhoĂĄm TheBeatles, John Lennon, coĂĄ thĂŻĂ coi laĂą ca sĂŽ, nhaĂą soaĂ„n nhaĂ„c coĂĄ aĂŁnhhĂ»ĂșĂŁng nhĂȘĂ«t thĂșĂąi Ă aĂ„i trĂ»ĂșĂĄc gûãi tĂčĂ„ng ngĂ»ĂșĂąi dĂČ Ă aĂ€ nuöi öng lĂșĂĄn lĂŻnmöÄt tĂȘĂ«m phuĂą Ă iĂŻu vaĂąng khĂčĂŠc lĂșĂąi quaĂŁ quyĂŻĂ«t thĂ»ĂșĂąng xuyĂŻn cuĂŁa baĂąta, âChĂși ghita thĂČ chĂčĂšng ra tiĂŻĂŹn Ă ĂȘu chaĂĄu aĂ„.â
Theo Erikson thĂČ caĂĄch chuĂĄng ta giaĂŁi quyĂŻĂ«t nhûÀng khuĂŁng hoaĂŁngnaĂąy seĂ€ quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh cuöÄc söëng cuĂŁa chuĂĄng ta sau naĂąy trong thĂŻĂ« giĂșĂĄinaĂąy
1. NiĂŻĂŹm tin cĂș baĂŁn > < HöÏ nghi cĂș baĂŁn = hy voĂ„ng hoĂčĂ„c thu mĂČnhkheĂĄp kñn
2. TûÄ do > < Nghi ngĂșĂą, ngĂ»ĂșĂ„ng nguĂąng = nguyĂŻĂ„n voĂ„ng hoĂčĂ„c bĂčĂŠtbuöÄc
3. SaĂĄng taĂ„o > < TöÄi lößi = muĂ„c à ñch hay haĂ„n chĂŻĂ«4. CĂȘĂŹn cuĂą > < CaĂŁm giaĂĄc thua keĂĄm = caĂ„nh tranh hoĂčĂ„c trĂČ trĂŻĂ„5. ĂöÏng nhĂȘĂ«t > < ĂĂȘĂ«u tranh Ă ĂŻĂ khöng bĂ” à öÏng nhĂȘĂ«t = loĂąng trung
thaĂąnh hoĂčĂ„c sûÄ baĂĄc boĂŁ, tûù chöëi6. Quen thĂȘn > < Cö lĂȘĂ„p = tĂČnh yĂŻu hoĂčĂ„c bĂ” loaĂ„i trûù7. SaĂĄng taĂ„o > < UĂ lĂČ = quan tĂȘm hay chöëi boĂŁ8. Trung thûÄc > < TuyĂŻĂ„t voĂ„ng = khön ngoan hay khinh bĂł
VĂșĂĄi tĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng taĂĄc à öÄng cuĂŁa thĂŻĂ« giĂșĂĄi maĂą chuĂĄng ta chĂ”u aĂŁnhhĂ»ĂșĂŁng trong suöët nhûÀng nĂčm Ă ĂȘĂŹu Ă ĂșĂąi, ngĂ»ĂșĂąi ta tûÄ hoĂŁi laĂą liĂŻĂ„u coĂĄai trong söë chuĂĄng ta cöë gĂčĂŠng xûã lyĂĄ nhûÀng khuĂŁng hoaĂŁng naĂąy theohĂ»ĂșĂĄng tñch cûÄc. Hay nhĂ» lĂșĂąi möÄt ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ tûùng baĂŁo töi, cuĂ„mtûù âgia Ă ĂČnh hoaĂąn haĂŁoâ chĂł laĂą thûùa, âTöi chĂ»a hĂŻĂŹ thĂȘĂ«y möÄt gia Ă ĂČnhnaĂąo hoaĂąn haĂŁo caĂŁâ. YĂ cuĂŁa baĂą laĂą nhûÀng gia Ă ĂČnh Cleavers, Waltons,Huxtables vaĂą nhûÀng gia Ă ĂČnh haĂ„nh phuĂĄc theo kiĂŻĂu tiĂŻĂu thuyĂŻĂ«t rĂȘĂ«txa vĂșĂąi vĂșĂĄi cuöÄc söëng thûÄc tĂŻĂ« maĂą chuĂĄng ta biĂŻĂ«t. NhûÀng chĂ»Ășng trĂČnhhaĂąi trĂŻn truyĂŻĂŹn hĂČnh daĂąnh cho treĂŁ em thĂ»ĂșĂąng noĂĄi vĂŻĂŹ nhûÀng vĂ” phuĂ„huynh thöng thaĂĄi, biĂŻĂ«t nuöi dĂ»ĂșĂ€ng con caĂĄi vaĂą möÄt thĂșĂąi thĂș ĂȘĂ«u haĂ„nhphuĂĄc hĂșn laĂą noĂĄi vĂŻĂŹ cuöÄc söëng cuĂŁa söë à öng dĂȘn chuĂĄng ngoaĂąi kia.
NhaĂą phĂȘn tñch Gould baĂŁo töi rĂčçng öng muöën viĂŻĂ«t möÄt cuöën saĂĄchvĂŻĂŹ thĂșĂąi thĂș ĂȘĂ«u, chuĂŁ yĂŻĂ«u tĂȘĂ„p trung mö taĂŁ âquaĂĄ trĂČnh vĂ»ĂșĂ„t qua sûÄthñch nghi lĂŻĂ„ch laĂ„c trong nhûÀng nĂčm Ă ĂȘĂŹu Ă ĂșĂąiâ. NĂŻĂ«u baĂ„n Ă ĂŻĂ quaĂĄtrĂČnh Ă oĂĄ xaĂŁy ra, baĂ„n seĂ€ phaĂŁi traĂŁi qua möÄt quaĂĄ trĂČnh höÏi phuĂ„c tûÄà öÄng khi baĂ„n à öëi diĂŻĂ„n vaĂą giaĂŁi quyĂŻĂ«t möÄt thûÄc tĂŻĂ« mĂșĂĄi. NhĂčçm à öëiphoĂĄ möÄt caĂĄch phuĂą hĂșĂ„p nhûÀng thûã thaĂĄch trong mößi giai Ă oaĂ„n cuĂŁacuöÄc Ă ĂșĂąi, baĂ„n phaĂŁi thĂ»ĂșĂąng xuyĂŻn kiĂŻĂm tra laĂ„i khaĂŁ nĂčng baĂŁo vĂŻĂ„mĂČnh vaĂą khi kiĂŻĂm tra laĂ„i, baĂ„n seĂ€ giaĂŁi quyĂŻĂ«t caĂĄc vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ naĂąy⊠CaĂŁm
126 127
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O HIĂĂU ROĂ BAĂN THĂN
xuĂĄc laĂą kyĂĄ ûåc cuĂŁa nhûÀng haĂąnh à öÄng trong quaĂĄ khûå. Khi baĂ„n loĂ„claĂ„i vaĂą xem xeĂĄt chuĂĄng trong hiĂŻĂ„n taĂ„i vaĂą quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh caĂĄi gĂČ nĂŻn boĂŁqua möÄt bĂŻn, baĂ„n bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu sûã duĂ„ng quy trĂČnh tĂ» duy cuĂŁa mĂČnhĂ ĂŻĂ thay à öĂi haĂąnh vi cuĂŁa baĂ„n.â
CoĂĄ nhiĂŻĂŹu bĂčçng chûång cho thĂȘĂ«y quaĂĄ trĂČnh phaĂĄt triĂŻĂn caĂĄi töi khöngngûùng laĂ„i cho duĂą cĂș thĂŻĂ Ă aĂ€ trĂ»ĂșĂŁng thaĂąnh. VĂČ vĂȘĂ„y trong khi chuĂĄngta khöng thĂŻĂ naĂąo thay à öĂi chiĂŻĂŹu cao hay cĂȘĂ«u truĂĄc xĂ»Ășng, chuĂĄngta vĂȘĂźn coĂĄ thĂŻĂ thay à öĂi suy nghĂŽ cuĂŁa mĂČnh. NhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi cûå chorĂčçng âkhöng bao giĂșĂą quaĂĄ trĂŻĂź Ă ĂŻĂ coĂĄ möÄt tuöĂi thĂș haĂ„nh phuĂĄcâ. TöithĂČ khöng nghĂŽ xa nhĂ» thĂŻĂ«. ChuĂĄng ta khöng thĂŻĂ naĂąo thay à öĂi tuöĂithĂș hoĂčĂ„c laĂąm cho noĂĄ töët hĂșn sau bao nhiĂŻu nĂčm nhĂ» thĂŻĂ«. ĂiĂŻĂŹuchuĂĄng ta coĂĄ thĂŻĂ laĂąm laĂą höÏi tĂ»ĂșĂŁng vĂŻĂŹ tuöĂi thĂș möÄt caĂĄch trung thûÄcnhĂȘĂ«t, phaĂŁn aĂŁnh laĂ„i hĂČnh aĂŁnh tuöĂi thĂș, cöë gĂčĂŠng hiĂŻĂu chuĂĄng, nhĂșùà oĂĄ coĂĄ thĂŻĂ loaĂ„i boĂŁ aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng cuĂŁa chuĂĄng lĂŻn chuĂĄng ta. Thay vĂČ kheĂĄpkñn, chuĂĄng ta haĂ€y hy voĂ„ng. Thay vĂČ bĂ” eĂĄp buöÄc phaĂŁi laĂąm, chuĂĄngta haĂ€y tûÄ nguyĂŻĂ„n. Thay vĂČ caĂŁm thĂȘĂ«y ûåc chĂŻĂ«, chuĂĄng ta haĂ€y coĂĄ muĂ„ctiĂŻu. Thay vĂČ caĂŁm thĂȘĂ«y thua keĂĄm, chuĂĄng ta thĂŻĂ hiĂŻĂ„n nĂčng lûÄc cuĂŁamĂČnh thöng qua luyĂŻĂ„n tĂȘĂ„p vĂșĂĄi kyĂĄ ûåc vaĂą thĂȘĂ«u hiĂŻĂu moĂ„i Ă iĂŻĂŹu.
MöÄt söë ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ thĂŻĂ phaĂŁn à öëi yĂĄ kiĂŻĂ«n trĂŻn, cho rĂčçng Ă Ă”nh mĂŻĂ„nhcuĂŁa chuĂĄng ta do gen di truyĂŻĂŹn quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh, vaĂą mößi ngĂ»ĂșĂąi chuĂĄngta do di truyĂŻĂŹn taĂ„o ra. NhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc thĂČ khĂčng khĂčng cho rĂčçngmößi ngĂ»ĂșĂąi chuĂĄng ta laĂą kĂŻĂ«t quaĂŁ cuĂŁa möi trĂ»ĂșĂąng sinh söëng cuĂŁa mößingĂ»ĂșĂąi vaĂą söë phĂȘĂ„n cuĂŁa chuĂĄng ta do hoaĂąn caĂŁnh söëng quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh.NhiĂŻĂŹu nghiĂŻn cûåu caĂĄc cĂčĂ„p song sinh cuĂąng trûång khi hoĂ„ Ă Ă»ĂșĂ„c nuöidĂ»ĂșĂ€ng ĂșĂŁ nhûÀng möi trĂ»ĂșĂąng khaĂĄc nhau cho thĂȘĂ«y coĂĄ veĂŁ nhĂ» yĂĄ kiĂŻĂ«nthûå nhĂȘĂ«t Ă uĂĄng hĂșn. NhĂ»ng cĂȘu traĂŁ lĂșĂąi thûÄc sûÄ cho cĂȘu hoĂŁi laĂąmsao chuĂĄng ta trĂșĂŁ thaĂąnh nhĂ» thĂŻĂ« naĂąy laĂ„i phûåc taĂ„p hĂșn nhiĂŻĂŹu.
NhûÀng cuöÄc nghiĂŻn cûåu di truyĂŻĂŹn hoĂ„c gĂȘĂŹn Ă ĂȘy khĂčĂšng Ă Ă”nh khaĂŁnĂčng di truyĂŻĂŹn bĂŻĂ„nh tĂȘĂ„t rĂȘĂ«t cao. Tuy nhiĂŻn, möÄt cuöÄc nghiĂŻn cûåu
coĂĄ sûåc thuyĂŻĂ«t phuĂ„c khöng keĂĄm cho thĂȘĂ«y viĂŻĂ„c chuĂĄng ta chĂ”u thuatrĂ»ĂșĂĄc nhûÀng röëi loaĂ„n cuĂŁa cĂș thĂŻĂ coĂĄ thĂŻĂ laĂą do nhûÀng nguyĂŻn nhĂȘntûù möi trĂ»ĂșĂąng söëng cuĂŁa chuĂĄng ta nhĂ» stress. TĂ»Ășng tûÄ nhĂ» thĂŻĂ«,möÄt söë nhaĂą khoa hoĂ„c nhĂČn nhĂȘĂ„n naĂ€o vaĂą tim Ă Ășn thuĂȘĂŹn nhĂ» cĂșquan nöÄi taĂ„ng, chĂčĂšng coĂĄ chûåc nĂčng gĂČ ngoaĂ„i trûù laĂą nĂși diĂŻĂźn racaĂĄc phaĂŁn ûång hoĂĄa hoĂ„c trong khi à öëi vĂșĂĄi möÄt söë ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc laĂ„icho rĂčçng naĂ€o vaĂą tim biĂŻĂu hiĂŻĂ„n cuĂŁa lyĂĄ trñ vaĂą tĂČnh caĂŁm, khoa hoĂ„cvaĂą thĂș ca, laĂą nĂși cho thĂȘĂ«y tĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng phĂȘĂm chĂȘĂ«t vaĂą khaĂŁ nĂčnggiuĂĄp ta khaĂĄc vĂșĂĄi loaĂąi khĂł. Trong khi vĂȘĂźn coĂĄ nhûÀng chûång cûå sinhhoĂ„c khaĂĄc cho thĂȘĂ«y möÄt phĂȘĂŹn naĂ€o laĂą Ă Ă»ĂșĂ„c hoaĂąn thaĂąnh ngay caĂŁtrĂ»ĂșĂĄc khi con ngĂ»ĂșĂąi Ă Ă»ĂșĂ„c sinh ra. VĂȘĂ„y roĂ€ raĂąng naĂ€o ngĂ»ĂșĂąi cuĂ€ng laĂąmöÄt daĂ„ng plastic trong tûÄ nhiĂŻn, nĂŻn viĂŻĂ„c hĂȘĂ«p thu vaĂą so saĂĄnh kinhnghiĂŻĂ„m coĂĄ thĂŻĂ giuĂĄp cho naĂ€o phaĂŁi thay à öĂi.
NgaĂąy caĂąng coĂĄ nhiĂŻĂŹu chûång cûå cho thĂȘĂ«y ngay caĂŁ caĂĄ tñnh â nhĂ»nöÄi tĂȘm, haĂąi hĂ»ĂșĂĄc v.v... cuĂ€ng mang tñnh di truyĂŻĂŹn. Trong nhûÀngcuöÄc tranh luĂȘĂ„n lĂșĂĄn giûÀa trĂ»ĂșĂąng phaĂĄi thuyĂŻĂ«t tiĂŻĂŹn Ă Ă”nh do di truyĂŻĂŹnvaĂą thuyĂŻĂ«t tiĂŻĂŹn Ă Ă”nh do möi trĂ»ĂșĂąng söëng, hĂȘĂŹu nhĂ» khöng coĂĄ chößcho viĂŻĂ„c ai Ă oĂĄ tûÄ quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh cuöÄc Ă ĂșĂąi cuĂŁa chñnh hoĂ„. Theo caĂŁ haithuyĂŻĂ«t naĂąy thĂČ caĂĄ nhĂȘn khöng phaĂŁi chĂ”u traĂĄch nhiĂŻĂ„m vĂŻĂŹ haĂąnh vicuĂŁa mĂČnh, noĂĄi theo kiĂŻĂu cuĂŁa Flip Wilson thĂČ âMa quyĂŁ khiĂŻĂ«n töi laĂąmthĂŻĂ«!â
SûÄ thĂȘĂ„t laĂą, chuĂĄng ta laĂą saĂŁn phĂȘĂm cuĂŁa moĂ„i thûå â gen di truyĂŻĂŹn,möi trĂ»ĂșĂąng, gia Ă ĂČnh, baĂ„n beĂą, xu hĂ»ĂșĂĄng thĂșĂąi Ă aĂ„i, à öÄng Ă ĂȘĂ«t, vĂŻĂ«tĂ en mĂčĂ„t trĂșĂąi, trĂ»ĂșĂąng hoĂ„c, tai naĂ„n, khaĂŁ nĂčng may mĂčĂŠn vaĂą bĂȘĂ«t cûåthûå gĂČ maĂą baĂ„n coĂĄ thĂŻĂ nghĂŽ Ă ĂŻĂ«n v.v... NhûÀng ngĂ»ĂșĂąi thuöÄc phaĂĄi ThĂșĂąiĂ aĂ„i MĂșĂĄi (New Age) seĂ€ thĂŻm vaĂąo yĂŻĂ«u töë söë kiĂŻĂ«p. CuöÄc tranh caĂ€i khöngkĂŻĂ«t thuĂĄc naĂąy rĂȘĂ«t thuĂĄ vĂ” à öi khi vĂȘĂźn coĂĄ liĂŻn quan raĂąng buöÄc vĂșĂĄinhau nhĂ»ng kĂŻĂ«t luĂȘĂ„n thĂČ luön boĂŁ lûãng. ĂiĂŻĂŹu naĂąy cuĂ€ng rĂȘĂ«t böà ñchnhĂ» möÄt cuöën cĂȘĂm nang dĂȘĂźn Ă Ă»ĂșĂąng, nhĂ» möÄt biĂŻĂu à öÏ chiĂŻm tinh
128 129
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O HIĂĂU ROĂ BAĂN THĂN
hoĂ„c. Giöëng nhĂ» bĂȘĂ«t kyĂą ai khaĂĄc, ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o laĂą saĂŁn phĂȘĂm cuĂŁamöÄt mĂșĂĄ töĂng hĂșĂ„p nhûÀng yĂŻĂ«u töë vĂŻĂŹ möi trĂ»ĂșĂąng vaĂą hoĂĄa hoĂ„c. ĂiĂŻĂŹugiuĂĄp phĂȘn biĂŻĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c möÄt ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o vaĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi bĂČnhthĂ»ĂșĂąng laĂą hoĂ„ thu nhĂȘĂ„n hĂŻĂ«t tĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng taĂĄc à öÄng Ă oĂĄ vaĂą taĂ„o ramöÄt con ngĂ»ĂșĂąi mĂșĂĄi vaĂą duy nhĂȘĂ«t.
TiĂŻĂu thuyĂŻĂ«t gia William Faulkner noĂĄi rĂčçng quaĂĄ khûå khöng chĂŻĂ«t.ThĂȘĂ„m chñ quaĂĄ khûå vĂȘĂźn Ă ang töÏn taĂ„i. Mößi ngĂ»ĂșĂąi trong chuĂĄng ta coĂĄmöÄt cuöÄc Ă ĂșĂąi nguyĂŻn veĂ„n. ChuĂĄng ta laĂąm gĂČ hay thĂȘĂ«y gĂČ, chuĂĄng tatûùng gĂčĂ„p ai thuöÄc vĂŻĂŹ kyĂĄ ûåc chuĂĄng ta. TĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng kyĂĄ ûåc Ă oĂĄ coĂĄthĂŻĂ trĂșĂŁ thaĂąnh nhûÀng kinh nghiĂŻĂ„m Ă aĂĄng nhĂșĂĄ vaĂą böà ñch khi chuĂĄngta suy ngĂȘĂźm vĂŻĂŹ noĂĄ. Socrates cho rĂčçng, âCuöÄc söëng khöng chiĂŻmnghiĂŻĂ„m thĂČ khöng Ă aĂĄng Ă ĂŻĂ söëngâ. Töi seĂ€ thĂŻm möÄt yĂĄ vaĂąo nhĂ» thĂŻĂ«naĂąy: Söëng maĂą khöng chiĂŻm nghiĂŻĂ„m thĂČ khöng thĂŻĂ naĂąo thaĂąnh cöngĂ Ă»ĂșĂ„c. NhĂ» nhûÀng tay Ă ua thuyĂŻĂŹn kia, chuĂĄng ta tûù tûù tiĂŻĂ«n tĂșĂĄi trongkhi vĂȘĂźn nhĂČn vĂŻĂŹ phña sau, nhĂ»ng chĂł khi chuĂĄng ta thûÄc sûÄ âthĂȘĂ«yâĂ Ă»ĂșĂ„c quaĂĄ khûå, thûÄc sûÄ hiĂŻĂu noĂĄ thĂČ chuĂĄng ta mĂșĂĄi thûÄc sûÄ tiĂŻĂ«n lĂŻnvaĂą thaĂąnh cöng Ă Ă»ĂșĂ„c.
BaĂ„n vĂȘĂźn phaĂŁi söëng trong hĂČnh haĂąi cuĂŁa möÄt ai Ă oĂĄ cho Ă ĂŻĂ«n khibaĂ„n taĂ„o ra cuöÄc söëng cuĂŁa riĂŻng mĂČnh. NgĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o duĂą tronglĂŽnh vûÄc naĂąo, Ă Ă»ĂșĂ„c hĂČnh thaĂąnh tûù kinh nghiĂŻĂ„m söëng vaĂą caĂŁ kyĂ€ nĂčngsöëng nhĂ» bĂȘĂ«t kyĂą möÄt ai khaĂĄc. VaĂą hoĂ„ chĂł khöng giöëng ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄcĂșĂŁ chöß laĂą hoĂ„ sûã duĂ„ng kinh nghiĂŻĂ„m Ă ĂŻĂ söëng chûå khöng Ă ĂŻĂ kinhnghiĂŻĂ„m söëng dĂȘĂźn dĂčĂŠt hoĂ„ Ă i.
MöÄt lĂȘĂŹn nûÀa, William James viĂŻĂ«t, âThiĂŻn taĂąi⊠nghĂŽa laĂą ngĂ»ĂșĂąinhĂȘĂ„n thûåc khöng theo löëi moĂąnâ. Khi chuĂĄng ta lĂșĂĄn lĂŻn, thĂ»ĂșĂąngchuĂĄng ta coĂĄ xu hĂ»ĂșĂĄng haĂąnh xûã theo thoĂĄi quen hĂșn laĂą vĂČ bĂȘĂ«t kyĂąnguyĂŻn nhĂȘn naĂąo khaĂĄc. KĂŻĂ Ă ĂŻĂ«n thoĂĄi quen thĂČ chuĂĄng ta coĂĄ nhiĂŻĂŹulĂčĂŠm. Tûù thoĂĄi quen nhoĂŁ nhĂ» möÄt ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ hay xoĂčĂŠn tûùng loĂ„ntoĂĄc khi caĂŁm thĂȘĂ«y cĂčng thĂčĂšng hoĂčĂ„c buöÏn chaĂĄn Ă ĂŻĂ«n thoĂĄi quen cuĂŁa
möÄt ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂąn öng thĂŻĂ hiĂŻĂ„n sûÄ bĂȘĂ«t an bĂčçng caĂĄch khöng bao giĂșĂąnoĂĄi cĂȘu âcaĂŁm Ășnâ. TĂȘĂ«t caĂŁ chuĂĄng ta laĂą naĂ„n nhĂȘn cuĂŁa chñnh thoĂĄiquen cuĂŁa mĂČnh. ChuĂĄng khöng chĂł kiĂŻĂm soaĂĄt chuĂĄng ta maĂą coĂąn haĂ„nchĂŻĂ« chuĂĄng ta vaĂą biĂŻĂ«n chuĂĄng ta thaĂąnh ngĂ»ĂșĂąi ngöëc nghĂŻĂ«ch.
ĂĂŻĂ giaĂŁi thoaĂĄt chuĂĄng ta khoĂŁi thoĂĄi quen, giaĂŁi quyĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c caĂĄc nghĂ”chlyĂĄ, giaĂŁm Ă i nhûÀng xung à öÄt vaĂą trĂșĂŁ thaĂąnh nhûÀng bĂȘĂ„c thĂȘĂŹy thay vĂČlaĂą tuĂą nhĂȘn trong chñnh con ngĂ»ĂșĂąi cuĂŁa chuĂĄng ta, trĂ»ĂșĂĄc hĂŻĂ«t chuĂĄngta phaĂŁi cĂčng mĂčĂŠt quan saĂĄt cho roĂ€ röÏi ghi nhĂșĂĄ. Khi Ă aĂ€ nhĂșĂĄ röÏi thĂČcöë gĂčĂŠng à ûùng quĂŻn. ĂoĂĄ laĂą lyĂĄ do taĂ„i sao ta noĂĄi hoĂ„c thûÄc sûÄ phaĂŁibĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu bĂčçng quĂŻn, cuĂ€ng laĂą lyĂĄ do taĂ„i sao vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ quĂŻn Ă Ă»ĂșĂ„c Ă ĂŻĂŹcĂȘĂ„p nhiĂŻĂŹu lĂȘĂŹn trong cuöën saĂĄch naĂąy.
Mößi nhaĂą phaĂĄt minh vaĂą nhaĂą khoa hoĂ„c vĂŽ Ă aĂ„i Ă ĂŻĂŹu phaĂŁi quĂŻnnhûÀng cĂȘu chĂȘm ngön truyĂŻĂŹn thöëng Ă ĂŻĂ coĂĄ thĂŻĂ thûÄc hiĂŻĂ„n cöng viĂŻĂ„ccuĂŁa mĂČnh. Vñ duĂ„, cĂȘu chĂȘm ngön truyĂŻĂŹn thöëng cho rĂčçng, âNĂŻĂ«uChuĂĄa muöën con ngĂ»ĂșĂąi bay Ă Ă»ĂșĂ„c, thĂČ ngaĂąi Ă aĂ€ taĂ„o ra cho loaĂąi ngĂ»ĂșĂąià öi caĂĄnhâ. NhĂ»ng anh em nhaĂą Wrights khöng nghĂŽ nhĂ» vĂȘĂ„y vaĂąhoĂ„ phaĂĄt minh ra maĂĄy bay.
Khöng coĂĄ ai, kĂŻĂ caĂŁ cha meĂ„, thĂȘĂŹy cö hay baĂ„n beĂą coĂĄ thĂŻĂ daĂ„y chobaĂ„n trĂșĂŁ thaĂąnh chñnh mĂČnh. ThĂȘĂ„t ra, cho duĂą hoĂ„ coĂĄ yĂĄ töët, hoĂ„ Ă ĂŻĂŹudaĂ„y chuĂĄng ta Ă ĂŻĂ chuĂĄng ta khöng phaĂŁi laĂą chñnh mĂČnh. NhĂ» nhĂȘĂ„nxeĂĄt cuĂŁa nhaĂą tĂȘm lyĂĄ hoĂ„c treĂŁ em xuĂȘĂ«t sĂčĂŠc Jean Piaget, âMößi khi chuĂĄngta daĂ„y cho möÄt à ûåa treĂŁ Ă iĂŻĂŹu gĂČ, thûÄc ra chuĂĄng ta Ă ang ngĂčn caĂŁnchuĂĄng trĂșĂŁ thaĂąnh ngĂ»ĂșĂąi thûÄc sûÄ nhĂ» chuĂĄng muöënâ. Töi xin noĂĄi thĂŻmvĂŻĂŹ Ă iĂŻĂŹu naĂąy: mößi khi chuĂĄng ta daĂ„y cho con treĂŁ, thay vĂČ giuĂĄp chuĂĄnghoĂ„c, chuĂĄng ta Ă aĂ€ khiĂŻĂ«n chuĂĄng Ă i vaĂąo löëi moĂąn. NhĂ»ng vĂŻĂŹ baĂŁn chĂȘĂ«t,daĂ„y laĂąm cho moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi ai cuĂ€ng nhĂ» nhau caĂŁ vĂŻĂŹ muĂ„c à ñch lĂȘĂźn mönhoĂ„c. VĂČ vĂȘĂ„y, möÄt khi chuĂĄng ta caĂąng hiĂŻĂu hĂșn vĂŻĂŹ baĂŁn thĂȘn vaĂą thĂŻĂ«giĂșĂĄi chuĂĄng ta Ă ang söëng, chuĂĄng ta caĂąng dĂŻĂź daĂąng Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c moĂ„ithûå maĂą chuĂĄng ta coĂĄ khaĂŁ nĂčng Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c.
130 131
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O HIĂĂU ROĂ BAĂN THĂN
NhiĂŻĂŹu nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o thĂ»ĂșĂąng coĂĄ rĂčĂŠc röëi vĂșĂĄi trĂ»ĂșĂąng hoĂ„c, Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„tlaĂą trong thĂșĂąi kyĂą Ă ĂȘĂŹu Ă i hoĂ„c. Albert Einstein viĂŻĂ«t, âThĂȘĂ„t laĂą pheĂĄp laĂ„nĂŻĂ«u nhûÀng phĂ»Ășng phaĂĄp daĂ„y hoĂ„c hiĂŻĂ„n Ă aĂ„i kia vĂȘĂźn chĂ»a giĂŻĂ«t chĂŻĂ«tsûÄ hiĂŻĂ«u kyĂą thĂȘĂŹn thaĂĄnh cuĂŁa viĂŻĂ„c hoĂ„c.. Sai lĂȘĂŹm nghiĂŻm troĂ„ng laĂą ĂșĂŁchöß ngĂ»ĂșĂąi ta cho rĂčçng viĂŻĂ„c tĂČm hiĂŻĂu vaĂą nghiĂŻn cûåu seĂ€ mang laĂ„ikĂŻĂ«t quaĂŁ töët hĂșn nĂŻĂ«u taĂ„o cho ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc aĂĄp lûÄc vaĂą traĂĄch nhiĂŻĂ„mhoĂ„c tĂȘĂ„p.â
Trong söë nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o töi Ă aĂ€ troĂą chuyĂŻĂ„n, MathildeKrim, nhaĂą khoa hoĂ„c coĂĄ loĂąng baĂĄc aĂĄi cho rĂčçng, âTöi khöng hĂŻĂŹ thñchcaĂĄch ngĂ»ĂșĂąi ta töà chûåc trĂ»ĂșĂąng lĂșĂĄp nhĂ» thĂŻĂ«â. VaĂą Edward C. JohnsonIII, chuĂŁ tĂ”ch höÄi à öÏng quaĂŁn trĂ” vaĂą CEO cuĂŁa Fidelity Investmentscho rĂčçng, âNgöÏi hoĂ„c trong lĂșĂĄp khöng phaĂŁi laĂą thĂŻĂ« maĂ„nh cuĂŁa töi,nhĂ»ng töi laĂ„i rĂȘĂ«t toĂą moĂą vĂŻĂŹ moĂ„i yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng vaĂą muĂ„c tiĂŻuâ. Johnson tûÄcaĂŁm nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c sûÄ khaĂĄc nhau giûÀa daĂ„y vaĂą hoĂ„c, giûÀa giaĂĄo duĂ„c vaĂąhuĂȘĂ«n luyĂŻĂ„n.
RoĂ€ raĂąng, chuĂĄng ta khöng traĂĄnh xa, hay gaĂ„t boĂŁ hoaĂąn toaĂąn, vaitroĂą cuĂŁa gia Ă ĂČnh, trĂ»ĂșĂąng hoĂ„c hay bĂȘĂ«t kyĂą nhûÀng phĂ»Ășng phaĂĄp giaĂĄoduĂ„c à öÏng nhĂȘĂ«t naĂąo. NhĂ»ng ta phaĂŁi thĂȘĂ«y Ă Ă»ĂșĂ„c rĂčçng chuĂĄng coĂĄ muĂ„cà ñch gĂČ, caĂĄi gĂČ thĂČ coĂĄ thĂŻĂ Ă aĂĄnh à öÏng Ă Ă»ĂșĂ„c vaĂą caĂĄi gĂČ khöng nĂŻn Ă aĂĄnhà öÏng vĂșĂĄi nhau.
Thöng thĂ»ĂșĂąng ngĂ»ĂșĂąi ta Ă aĂĄnh à öÏng moĂ„i viĂŻĂ„c nhĂ» sau:
gia Ă ĂČnh + trĂ»ĂșĂąng hoĂ„c + baĂ„n beĂą = con ngĂ»ĂșĂąi baĂ„n
NhĂ»ng cöng thûåc phuĂą hĂșĂ„p à öëi vĂșĂĄi bĂȘĂ«t cûå ai muöën tûÄ thay à öĂimĂČnh laĂą:
gia Ă ĂČnh + trĂ»ĂșĂąng hoĂ„c + baĂ„n beĂą = thûÄc sûÄ laĂą baĂ„n
baĂŁn thĂȘn baĂ„n
Theo caĂĄch naĂąy, thay vĂČ bĂ” kinh nghiĂŻĂ„m Ă iĂŻĂŹu khiĂŻĂn mĂČnh Ă i theohĂ»ĂșĂĄng cuĂŁa noĂĄ, baĂ„n haĂ€y laĂą ngĂ»ĂșĂąi laĂąm nĂŻn chñnh baĂŁn thĂȘn mĂČnh.BaĂ„n trĂșĂŁ thaĂąnh nguyĂŻn nhĂȘn vaĂą kĂŻĂ«t quaĂŁ thay vĂČ chĂł Ă Ășn thuĂȘĂŹn laĂąkĂŻĂ«t quaĂŁ.
TûÄ nhĂȘĂ„n thûåc = tûÄ hiĂŻĂu biĂŻĂ«t vĂŻĂŹ chñnh con ngĂ»ĂșĂąi baĂ„n = tûÄ sĂșĂŁhûÀu chñnh baĂ„n = tûÄ kiĂŻĂm soaĂĄt = tûÄ thĂŻĂ hiĂŻĂ„n
BaĂ„n coĂĄ thĂŻĂ taĂ„o ra cuöÄc Ă ĂșĂąi cuĂŁa chñnh mĂČnh bĂčçng caĂĄch thĂȘĂ«uhiĂŻĂu noĂĄ.
132 133
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O
4HiĂŻĂu vĂŻĂŹ thĂŻĂ« giĂșĂĄi xung quanh
ThĂ»a ngaĂąi, töi coĂĄ nhiĂŻĂŹu kinh nghiĂŻĂ„m xĂ»Ășng maĂĄutrong viĂŻĂ„c giaĂĄo duĂ„c cĂȘĂ„u ĂȘĂ«y. Khi cĂȘĂ„u ĂȘĂ«y coĂąn treĂŁ,
haĂ€y Ă ĂŻĂ cĂȘĂ„u ĂȘĂ«y tûÄ do söëng lang thang vaĂą laĂą chñnh mĂČnh.ĂĂȘĂ«y laĂą caĂĄch duy nhĂȘĂ«t Ă ĂŻĂ biĂŻĂ«n cĂȘĂ„u beĂĄ ĂȘĂ«y trĂșĂŁ thaĂąnh
möÄt con ngĂ»ĂșĂąi sĂčĂŠc beĂĄn sau naĂąy. - CHARLES DICKENS, Pickwick Papers
CaĂĄc khoĂĄa hoĂ„c daĂ„y vĂŻĂŹ laĂ€nh Ă aĂ„o tĂȘĂ„p trung chuĂŁ yĂŻĂ«u vĂŻĂŹ kyĂ€ nĂčngquaĂŁn lyĂĄ chûå khöng phuĂą hĂșĂ„p vĂșĂĄi laĂ€nh Ă aĂ„o nĂŻn chĂčĂšng mang laĂ„i lĂșĂ„iñch gĂČ caĂŁ. TĂȘĂ«t nhiĂŻn kyĂ€ nĂčng quaĂŁn lyĂĄ coĂĄ thĂŻĂ daĂ„y Ă Ă»ĂșĂ„c. VaĂą thûÄc sûÄmaĂą noĂĄi nhûÀng kyĂ€ nĂčng ĂȘĂ«y cuĂ€ng rĂȘĂ«t hûÀu duĂ„ng à öëi vĂșĂĄi caĂĄc nhaĂą laĂ€nhĂ aĂ„o. Tuy nhiĂŻn, ngĂ»ĂșĂąi ta khöng thĂŻĂ naĂąo daĂ„y cho ai Ă oĂĄ nhûÀng tñnhcaĂĄch Ă ĂŻĂ trĂșĂŁ thaĂąnh möÄt nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o. Mößi ngĂ»ĂșĂąi phaĂŁi tûÄ hoĂ„c hoĂŁivaĂą reĂąn giuĂ€a tñnh caĂĄch ĂȘĂ«y. Robert Dockson, CEO cuĂŁa CalFed chorĂčçng, âVĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ quan troĂ„ng ĂșĂŁ Ă ĂȘy khöng phaĂŁi laĂą phaĂŁi hoĂ„c trong möÄttrĂ»ĂșĂąng lĂșĂĄp chñnh thûåc naĂąo Ă oĂĄ. Walter Wriston tûù Citigroup vaĂąA.P.Giannini tûù Bank of America khöng phaĂŁi laĂą nhûÀng kyĂ€ sĂ» chĂłchuĂĄ troĂ„ng vaĂąo caĂĄc vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ kyĂ€ thuĂȘĂ„t. HoĂ„ laĂą ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ tĂȘĂŹm nhĂČn daĂąi
134 135
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O HIĂĂU VĂĂ THĂĂ GIĂĂI XUNG QUANH
haĂ„n. HoĂ„ biĂŻĂ«t hoĂ„ cĂȘĂŹn phaĂŁi laĂąm gĂČ vaĂą hoĂ„ muöën Ă Ă»a cöng ty mĂČnhtĂșĂĄi Ă ĂȘu.â Theo nhĂ» Ă Ă”nh nghĂŽa cuĂŁa laĂ€nh Ă aĂ„o thĂČ mößi ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nhĂ aĂ„o laĂą möÄt caĂĄ thĂŻĂ duy nhĂȘĂ«t vaĂą khaĂĄc biĂŻĂ„t. VĂČ vĂȘĂ„y, Ă iĂŻĂŹu hoĂ„ hoĂ„c hoĂŁivaĂą caĂĄch hoĂ„ sûã duĂ„ng kiĂŻĂ«n thûåc Ă ĂŻĂ laĂąm nĂŻn tĂ»Ășng lai cuĂ€ng mangdĂȘĂ«u ĂȘĂ«n rĂȘĂ«t riĂŻng.
NhĂ» töi Ă aĂ€ lĂ»u yĂĄ tûù trong chĂ»Ășng trĂ»ĂșĂĄc, ñt nhĂȘĂ«t nhûÀng ngĂ»ĂșĂąilaĂ€nh Ă aĂ„o Ă Ă»ĂșĂ„c taĂ„o nĂŻn bĂșĂŁi kinh nghiĂŻĂ„m cuĂŁa baĂŁn thĂȘn, sûÄ hiĂŻĂubiĂŻĂ«t vĂŻĂŹ kinh nghiĂŻĂ„m Ă oĂĄ vaĂą khaĂŁ nĂčng aĂĄp duĂ„ng nhûÀng traĂŁi nghiĂŻĂ„mĂ oĂĄ lĂŻn hiĂŻĂ„n taĂ„i. NhûÀng yĂŻĂ«u töë trĂŻn cuĂ€ng quan troĂ„ng nhĂ» bĂȘĂ«t kyĂąmöÄt kyĂ€ nĂčng naĂąo khaĂĄc. Norman Lear kĂŻĂ töi nghe vĂŻĂŹ möÄt kinhnghiĂŻĂ„m khi öng coĂąn trong khöng quĂȘn Hoa KyĂą vaĂą Ă oĂĄng quĂȘn taĂ„iYĂ. âTöi nhĂșĂĄ laĂą mĂČnh haĂ„ möÄt gaĂ€ â lĂȘĂŹn Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn töi Ă aĂĄnh möÄt tĂŻntrĂ»ĂșĂĄc khi hĂčĂŠn kĂ”p haĂ„ töi trĂ»ĂșĂĄc trong möÄt quaĂĄn bar ĂșĂŁ Foggia, YĂ.ĂoĂĄ laĂą möÄt lñnh MyĂ€ vaĂą Ă ang kĂŻĂ möÄt cĂȘu chuyĂŻĂ„n cĂ»ĂșĂąi chĂŻĂ« giĂŻĂźu ngĂ»ĂșĂąiDo ThaĂĄi. LĂȘĂ«y caĂŁm hûång tûù viĂŻĂ„c Ă oĂĄ, sau naĂąy töi viĂŻĂ«t möÄt chĂ»Ășngtrong chĂ»Ășng trĂČnh ChuyĂŻĂ„n gia Ă ĂČnh. Trong Ă oĂĄ nhĂȘn vĂȘĂ„t Mike Ă aÀà aĂĄnh möÄt gaĂ€ cuĂ€ng Ă ang chĂŻĂ« giĂŻĂźu möÄt ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc trong xe Ă iĂŻĂ„nngĂȘĂŹm vaĂą chñnh öng coĂąn khiĂŻĂ«n öng coĂąn thĂȘĂ«y khiĂŻĂ«p sĂșĂ„ trĂ»ĂșĂĄc haĂąnhà öÄng cuĂŁa mĂČnh. BaĂŁn thĂȘn töi ngaĂąy xĂ»a luĂĄc ĂșĂŁ Foggia cuĂ€ng coĂĄ caĂŁmgiaĂĄc sĂșĂ„ y nhĂ» vĂȘĂ„y. Töi Ă oaĂĄn laĂą tûù kinh nghiĂŻĂ„m naĂąy cho thĂȘĂ«y trongtöi dĂ»ĂșĂąng nhĂ» coĂĄ tĂ» chĂȘĂ«t cuĂŁa möÄt ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o. NhĂ»ng thĂȘĂ„t sûÄtöi khöng biĂŻĂ«t noĂĄ bĂčĂŠt nguöÏn tûù Ă ĂȘu ngoaĂ„i trûù caĂŁm giaĂĄc ban Ă ĂȘĂŹulaĂą laĂąm sao coĂĄ thĂŻĂ xûã lyĂĄ tĂČnh huöëng khi mĂČnh laĂą thiĂŻĂu söë vaĂą khöngĂ Ă»ĂșĂ„c uĂŁng höÄ.â
RoĂ€ raĂąng laĂą Ă ĂŻĂ trĂșĂŁ thaĂąnh möÄt ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o thûÄc thuĂ„ thĂČ ngĂ»ĂșĂąita phaĂŁi hiĂŻĂu biĂŻĂ«t vĂŻĂŹ thĂŻĂ« giĂșĂĄi nhĂ» hiĂŻĂu biĂŻĂ«t vĂŻĂŹ chñnh baĂŁn thĂȘn mĂČnhvĂȘĂ„y. ĂaĂ€ coĂĄ rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu nghiĂŻn cûåu cuĂąng vĂșĂĄi nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„othûÄc sûÄ maĂą töi tûùng gĂčĂ„p cho thĂȘĂ«y möÄt söë kinh nghiĂŻĂ„m cuĂ„ thĂŻĂ coĂĄyĂĄ nghĂŽa rĂȘĂ«t quan troĂ„ng cho quaĂĄ trĂČnh hoĂ„c hoĂŁi. Kinh nghiĂŻĂ„m naĂąy
bao göÏm löëi söëng cuĂŁa gia Ă ĂČnh, Ă i du lĂ”ch nhiĂŻĂŹu nĂși khaĂĄc nhauhoĂčĂ„c ngay caĂŁ viĂŻĂ„c söëng xa xûå. NgoaĂąi ra coĂąn coĂĄ caĂŁ möÄt cuöÄc söëngcaĂĄ nhĂȘn phong phuĂĄ vaĂą nhûÀng möëi quan hĂŻĂ„ quan troĂ„ng vĂșĂĄi nhûÀngngĂ»ĂșĂąi hĂ»ĂșĂĄng dĂȘĂźn kinh nghiĂŻĂ„m lĂȘĂźn vĂșĂĄi nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi Ă i trĂ»ĂșĂĄc.
Töi muöën thaĂŁo luĂȘĂ„n vĂŻĂŹ lĂșĂ„i ñch cuĂŁa nhûÀng kinh nghiĂŻĂ„m kĂŻĂ trĂŻn.NhĂ»ng trĂ»ĂșĂĄc hĂŻĂ«t, töi xin noĂĄi sĂș qua vĂŻĂŹ yĂĄ nghĂŽa cuĂŁa baĂŁn thĂȘn viĂŻĂ„choĂ„c.
NĂčm 1972, nhoĂĄm Rome (Club of Rome) tiĂŻĂ«n haĂąnh cuöÄc nghiĂŻncûåu Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn mang tñnh à öÄt phaĂĄ vĂŻĂŹ viĂŻĂ„c hoĂ„c. HoĂ„ bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu viĂŻĂ„cnghiĂŻn cûåu vĂșĂĄi viĂŻĂ„c phaĂĄc hoĂ„a nhûÀng giĂșĂĄi haĂ„n taĂĄc à öÄng tûù bĂŻnngoaĂąi hay noĂĄi nöm na laĂą âthu heĂ„p khaĂŁ nĂčng phaĂĄt triĂŻĂn cuĂŁa chuĂĄngta trĂŻn haĂąnh tinh nhoĂŁ beĂĄ naĂąy,â vaĂą kheĂĄp laĂ„i vĂșĂĄi möÄt lĂșĂąi baĂąo chûÀacuĂŁa Ă iĂŻĂŹu goĂ„i laĂą âgiĂșĂĄi haĂ„n tûÄ do bĂŻn trong⊠töÏn taĂ„i trong mößi conngĂ»ĂșĂąi chuĂĄng ta nhĂ»ng Ă ang phöi thai nhûÀng mĂȘĂŹm möëng phaĂĄttriĂŻĂn maĂ„nh meĂ€ chĂ»a tûùng coĂĄ trĂ»ĂșĂĄc Ă oĂĄ.â
NhûÀng baĂŁn baĂĄo caĂĄo cuĂŁa nhoĂĄm nghiĂŻn cûåu Rome, bao göÏmJames W. Botkin, Mahdi Elmandjra vaĂą Mircea Malitza, tĂșĂĄi nay vĂȘĂźncoĂąn mang giaĂĄ trĂ” thûÄc tiĂŻĂźn, Ă Ă»ĂșĂ„c xuĂȘĂ«t baĂŁn nĂčm 1979 dĂ»ĂșĂĄi nhûÀngtiĂŻu Ă ĂŻĂŹ ViĂŻĂ„c hoĂ„c laĂą khöng giĂșĂĄi haĂ„n: giuĂĄp con ngĂ»ĂșĂąi xñch laĂ„i gĂȘĂŹnnhau (No Limits to Learning: Bridging the Human Gap). Trong lĂșĂąitûÄa möÄt cuöën saĂĄch cuĂŁa mĂČnh, Aurelio Peccei viĂŻĂ«t, âTrong giai Ă oaĂ„ntiĂŻĂ«n hoĂĄa hiĂŻĂ„n nay cuĂŁa loaĂąi ngĂ»ĂșĂąi, tĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng gĂČ chuĂĄng ta cĂȘĂŹn laĂąxaĂĄc Ă Ă”nh seĂ€ mĂȘĂ«t gĂČ Ă ĂŻĂ hoĂ„c nhûÀng Ă iĂŻĂŹu nĂŻn hoĂ„c röÏi sau Ă oĂĄ laĂą hoĂ„cnoĂĄ.â TaĂĄc giaĂŁ tiĂŻĂ«p tuĂ„c Ă Ă”nh nghĂŽa âkhoaĂŁng caĂĄch giûÀa con ngĂ»ĂșĂąiânghĂŽa laĂą âkhoaĂŁng caĂĄch giûÀa viĂŻĂ„c nhûÀng thay à öĂi ngaĂąy caĂąng diĂŻĂźnbiĂŻĂ«n phûåc taĂ„p vaĂą khaĂŁ nĂčng ûång phoĂĄ cuĂŁa con ngĂ»ĂșĂąi trĂ»ĂșĂĄc nhûÀngthay à öĂi Ă oå⊠ChuĂĄng ta goĂ„i Ă oĂĄ laĂą khoaĂŁng caĂĄch cuĂŁa con ngĂ»ĂșĂąi. LyĂĄdo laĂą vĂČ chuĂĄng nhĂ» laĂą hai nûãa taĂĄch biĂŻĂ„t hoaĂąn toaĂąn, möÄt bĂŻn laĂą do
136 137
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O HIĂĂU VĂĂ THĂĂ GIĂĂI XUNG QUANH
chuĂĄng ta ngaĂąy caĂąng laĂąm cho moĂ„i viĂŻĂ„c trĂșĂŁ nĂŻn phûåc taĂ„p vaĂą möÄtbĂŻn laĂą khaĂŁ nĂčng à öëi phoĂĄ cuĂŁa chuĂĄng ta chĂȘĂ„m hĂșn.â
TaĂĄc giaĂŁ mö taĂŁ hai nguyĂŻn lyĂĄ chñnh cuĂŁa quaĂĄ trĂČnh hoĂ„c tûù trĂ»ĂșĂĄctĂșĂĄi giĂșĂą, Ă oĂĄ laĂą:
HoĂ„c theo saĂĄch vĂșĂŁ (Maintenance learning): Ă ĂȘy laĂą caĂĄch hoĂ„cphöà biĂŻĂ«n nhĂȘĂ«t. ĂoĂĄ laĂą quaĂĄ trĂČnh âthu naĂ„p nhûÀng quan Ă iĂŻĂm,phĂ»Ășng phaĂĄp vaĂą quy tĂčĂŠc cöë Ă Ă”nh à öëi vĂșĂĄi nhûÀng tĂČnh huöëngĂ aĂ€ biĂŻĂ«t hoĂčĂ„c mang tñnh lĂčĂ„p laĂ„i. ĂoĂĄ laĂą phĂ»Ășng phaĂĄp hoĂ„c maĂąhĂŻĂ„ thöëng giaĂĄo duĂ„c hiĂŻĂ„n thĂșĂąi vaĂą löëi söëng lĂȘu nay vĂȘĂźn aĂĄp duĂ„ng.â
HoĂ„c theo tĂČnh huöëng (shock learning): laĂą phĂ»Ășng phaĂĄp hoĂ„cngaĂąy nay rĂȘĂ«t phöà biĂŻĂ«n khi mößi ngaĂąy xaĂŁy ra nhiĂŻĂŹu sûÄ kiĂŻĂ„n ĂșĂŁmöi trĂ»ĂșĂąng xung quanh. NhĂ» caĂĄc taĂĄc giaĂŁ viĂŻĂ«t thĂČ, âCho Ă ĂŻĂ«nthĂșĂąi Ă iĂŻĂm hiĂŻĂ„n taĂ„i, con ngĂ»ĂșĂąi vĂȘĂźn biĂŻĂ«t laĂą luön luön seĂ€ coĂĄ nhûÀngsûÄ kiĂŻĂ„n, nhûÀng cĂșn khuĂŁng hoaĂŁng giuĂĄp ta coĂĄ thĂŻĂ aĂĄp duĂ„ngphĂ»Ășng phaĂĄp hoĂ„c naĂąy. NgĂ»ĂșĂąi ta thĂ»ĂșĂąng cho rĂčçng hĂČnh thûåchoĂ„c theo tĂČnh huöëng mĂșĂĄi laĂą saĂŁn phĂȘĂm bĂčĂŠt nguöÏn tûù sûÄ quaĂŁnlyĂĄ cuĂŁa möÄt nhoĂĄm ngĂ»ĂșĂąi nhoĂŁ nhĂ»ng kiĂŻĂm soaĂĄt toaĂąn böÄ xaĂ€ höÄi,saĂŁn phĂȘĂm cuĂŁa chĂŻĂ« à öÄ kyĂ€ trĂ” hoĂčĂ„c chuĂŁ nghĂŽa à öÄc Ă oaĂĄn. HoĂ„ctheo tĂČnh huöëng mĂșĂĄi thĂ»ĂșĂąng chĂł xaĂŁy ra sau möÄt khoaĂŁng thĂșĂąigian khi con ngĂ»ĂșĂąi quaĂĄ tûÄ tin vaĂąo nhûÀng giaĂŁi phaĂĄp nhĂ»ngnhûÀng giaĂŁi phaĂĄp Ă oĂĄ Ă Ășn thuĂȘĂŹn chĂł dûÄa trĂŻn kiĂŻĂ«n thûåc chuyĂŻnmön hoĂčĂ„c do caĂ„nh tranh vĂŻĂŹ kyĂ€ thuĂȘĂ„t maĂą coĂĄ. ThĂȘĂ„m chñ, hĂČnhthûåc naĂąy coĂąn Ă Ă»ĂșĂ„c ngĂ»ĂșĂąi ta aĂĄp duĂ„ng khi tĂČnh huöëng xaĂŁy rangoaĂąi khaĂŁ nĂčng dûÄ kiĂŻĂ«n cuĂŁa con ngĂ»ĂșĂąi.â
NoĂĄi caĂĄch khaĂĄc, caĂŁ hai caĂĄch hoĂ„c theo saĂĄch vĂșĂŁ truyĂŻĂŹn thöëng vaĂąhoĂ„c theo tĂČnh huöëng Ă ĂŻĂŹu khöng hoaĂąn toaĂąn mang yĂĄ nghĂŽa thûÄc sûÄcuĂŁa viĂŻĂ„c hoĂ„c. TrĂ»ĂșĂąng hoĂ„c, gia Ă ĂČnh hay xaĂ€ höÄi cûå cho rĂčçng sûÄ viĂŻĂ„claĂą thĂŻĂ« vaĂą baĂ„n chĂł cĂȘĂŹn biĂŻĂ«t nhûÀng kiĂŻĂ«n thûåc naĂąy. KĂŻĂ«t quaĂŁ laĂą baĂ„nmĂčĂ„c nhiĂŻn chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n nhûÀng kiĂŻĂ«n thûåc ĂȘĂ«y nhĂ» thĂŻĂ chuĂĄng laĂą cuöën
cĂȘĂm nang cho moĂ„i Ă iĂŻĂŹu. BaĂ„n quĂŻn rĂčçng baĂ„n phaĂŁi lĂčĂŠng nghe conngĂ»ĂșĂąi bĂŻn trong baĂ„n Ă ĂŻĂ xaĂĄc Ă Ă”nh mĂČnh nĂŻn hoĂ„c Ă iĂŻĂŹu gĂČ nûÀa.
NgaĂąnh cöng nghiĂŻĂ„p ö tö cuĂŁa MyĂ€ phaĂĄt triĂŻĂn thĂ”nh vĂ»ĂșĂ„ng dûÄatrĂŻn quaĂĄ trĂČnh hoĂ„c liĂŻn tuĂ„c tûù trong saĂĄch vĂșĂŁ maĂą ra. Tuy nhiĂŻn,Ă ĂŻĂ«n khi Ă uĂ„ng phaĂŁi möÄt bûåc tĂ»ĂșĂąng khöĂng löÏ caĂŁn Ă Ă»ĂșĂąng do sûÄ caĂ„nhtranh cuĂŁa ngaĂąnh cöng nghiĂŻĂ„p ö tö Ă ĂŻĂ«n tûù NhĂȘĂ„t BaĂŁn thĂČ mĂșĂĄi kinhngaĂ„c phaĂĄt hiĂŻĂ„n ra mĂČnh Ă ang trong tĂČnh traĂ„ng bĂŻĂ« tĂčĂŠc khöng giaĂŁiphaĂĄp. Vñ duĂ„ nhĂ» Detroit tûÄ phaĂĄ saĂŁn vaĂą à öëi diĂŻĂ„n vĂșĂĄi thĂȘĂ«t baĂ„i vĂŻĂŹ taĂąichñnh nhĂ»ng thay vĂČ tĂČm caĂĄch suy nghĂŽ laĂąm thĂŻĂ« naĂąo Ă ĂŻĂ thoaĂĄt rakhoĂŁi tĂČnh huöëng tiĂŻĂ«n thoaĂĄi lĂ»ĂșĂ€ng nan Ă oĂĄ thĂČ Detroit vĂȘĂźn tiĂŻĂ«p tuĂ„cchĂČm sĂȘu vaĂąo cuöÄc khuĂŁng hoaĂŁng haĂąng nhiĂŻĂŹu nĂčm trĂșĂąi. NhaĂą maĂĄyĂ oĂĄng cûãa, haĂąng ngaĂąn cöng nhĂȘn thĂȘĂ«t nghiĂŻĂ„p vaĂą giĂșĂĄi laĂ€nh Ă aĂ„o cöngty thĂČ liĂŻn tuĂ„c aĂĄp duĂ„ng bĂȘĂ«t kyĂą giaĂŁi phaĂĄp naĂąo maĂą thoaĂ„t nghe thĂČ coĂĄveĂŁ öĂn. Cho maĂ€i Ă ĂŻĂ«n giûÀa nhûÀng nĂčm 80, Detroit mĂșĂĄi thûÄc sûÄ bĂčĂŠtĂ ĂȘĂŹu höÏi phuĂ„c tûù vĂŻĂ«t thĂ»Ășng phĂȘĂŹn lĂșĂĄn tûÄ mĂČnh laĂąm trĂȘĂŹm troĂ„ngthĂŻm. Bñ quyĂŻĂ«t dĂȘĂźn Ă ĂŻĂ«n thaĂąnh cöng Ă oĂĄ chñnh laĂą do thaĂąnh quaĂŁ cuĂŁaviĂŻĂ„c âhoĂ„c saĂĄng taĂ„oâ â theo caĂĄch goĂ„i cuĂŁa nhoĂĄm nghiĂŻn cûåu Rome.
CaĂĄc taĂĄc giaĂŁ viĂŻĂ«t rĂčçng, âLöëi hoĂ„c truyĂŻĂŹn thöëng theo saĂĄch vĂșĂŁ hoĂčĂ„ctheo tĂČnh huöëng khöng phuĂą hĂșĂ„p à ïà à öëi phoĂĄ vĂșĂĄi sûÄ phûåc taĂ„p cuĂŁamöi trĂ»ĂșĂąng toaĂąn cĂȘĂŹu ngaĂąy nay. NĂŻĂ«u khöng kĂ”p thĂșĂąi kiĂŻĂm soaĂĄt, thĂČhĂȘĂ„u quaĂŁ seĂ€ laĂą sûÄ mĂȘĂ«t kiĂŻĂm soaĂĄt tĂČnh hĂČnh vaĂą khuĂŁng hoaĂŁngâŠâ
ĂiĂŻĂŹu coĂĄ thĂŻĂ aĂĄp duĂ„ng cho toaĂąn cĂȘĂŹu cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ aĂĄp duĂ„ng chotûùng caĂĄ nhĂȘn. BĂȘĂ«t kyĂą ai chĂł dûÄa vaĂąo hoĂ„c hoĂŁi theo saĂĄch vĂșĂŁ hoĂčĂ„ctĂČnh huöëng thĂČ chĂčĂŠc chĂčĂŠc laĂą hoĂ„ chĂł Ă ang diĂŻĂźn laĂ„i vai troĂą cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąitrĂ»ĂșĂĄc chûå khöng phaĂŁi hoĂ„ söëng möÄt cuöÄc Ă ĂșĂąi cuĂŁa chñnh hoĂ„. Vñ duĂ„nhĂ» hĂȘĂŹu hĂŻĂ«t caĂĄc gia Ă ĂČnh cûå duy trĂČ möÄt löëi söëng naĂąo Ă oĂĄ. Khi möÄtthaĂąnh viĂŻn trong gia Ă ĂČnh à öÄt ngöÄt ra Ă i thĂČ cuĂĄ söëc Ă oĂĄ khiĂŻĂ«n chomoĂ„i ngĂ»ĂșĂąi suy suĂ„p theo, ñt nhĂȘĂ«t laĂą taĂ„i thĂșĂąi Ă iĂŻĂm Ă oĂĄ. Vñ duĂ„, tĂȘĂ«t caĂŁ
138 139
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O HIĂĂU VĂĂ THĂĂ GIĂĂI XUNG QUANH
chuĂĄng ta Ă ĂŻĂŹu biĂŻĂ«t coĂĄ nhûÀng cĂčĂ„p vĂșĂ„ chöÏng khi mĂȘĂ«t Ă i à ûåa con, hoĂ„coĂĄ thĂŻĂ kĂŻĂ«t thuĂĄc cuöÄc söëng chung bĂčçng viĂŻĂ„c ly dĂ”. CuĂ€ng tĂ»Ășng tûÄnhĂ» thĂŻĂ«, trong quaĂĄ trĂČnh kinh doanh, nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi naĂąo thĂ»ĂșĂąngchĂł Ă Ășn thuĂȘĂŹn chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n löëi giaĂŁi quyĂŻĂ«t nhĂ» tûù trĂ»ĂșĂĄc tĂșĂĄi nay seĂ€giuĂĄp cho töà chûåc hoĂčĂ„c doanh nghiĂŻĂ„p cuĂŁa hoĂ„ phaĂĄt triĂŻĂn nhĂ»ng vĂșĂĄimöÄt hĂŻĂ„ thöëng quaĂŁn lyĂĄ theo kiĂŻĂu baĂąn giĂȘĂ«y. NhĂ»ng möÄt Ă iĂŻĂŹu chĂčĂŠcchĂčĂŠn laĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi naĂąy seĂ€ khöng bao giĂșĂą sûã duĂ„ng Ă Ă»ĂșĂ„c hĂŻĂ«t khaĂŁnĂčng maĂą töà chûåc hoĂčĂ„c doanh nghiĂŻĂ„p cuĂŁa mĂČnh coĂĄ sĂčĂ©n. VaĂą vĂșĂĄi caĂĄicaĂĄch nhĂ» vĂȘĂ„y, coĂĄ luĂĄc naĂąo Ă oĂĄ khi hoĂ„ à öëi diĂŻĂ„n vĂșĂĄi nhûÀng khoĂĄ khĂčntrong cuöÄc söëng caĂĄ nhĂȘn thĂČ baĂŁn thĂȘn hoĂ„ seĂ€ gaĂĄnh chĂ”u sûÄ thĂȘĂ«tbaĂ„i bĂčĂŠt nguöÏn tûù viĂŻĂ„c cûång nhĂčĂŠc, khöng linh hoaĂ„t trong löëi söëngmaĂą ra.
VĂČ vĂȘĂ„y, caĂĄch âhoĂ„c saĂĄng taĂ„oâ phaĂŁi thay thĂŻĂ« cho caĂĄch hoĂ„c theosaĂĄch vĂșĂŁ hoĂčĂ„c theo tĂČnh huöëng. DĂ»ĂșĂĄi Ă ĂȘy laĂą nhûÀng nhĂȘn töë chñnhcuĂŁa caĂĄch hoĂ„c saĂĄng taĂ„o:
DûÄ Ă oaĂĄn tĂ»Ășng lai: chuĂŁ à öÄng vaĂą giaĂąu trñ tĂ»ĂșĂŁng tĂ»ĂșĂ„ng trĂ»ĂșĂĄcnhûÀng tĂČnh huöëng coĂĄ thĂŻĂ xaĂŁy ra hĂșn laĂą thuĂ„ à öÄng vaĂą laĂąm theothoĂĄi quen.
HoĂ„c bĂčçng caĂĄch lĂčĂŠng nghe ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc
TrûÄc tiĂŻĂ«p tham dûÄ vaĂąo quaĂĄ trĂČnh hoĂ„c Ă oĂĄ: taĂ„o ra cĂș höÄi chûåkhöng Ă ĂŻĂ mĂČnh thuĂ„ à öÄng chĂșĂą cĂș höÄi.
RoĂ€ raĂąng laĂą khi ĂȘĂ«y, hoĂ„c theo löëi saĂĄng taĂ„o Ă oĂąi hoĂŁi baĂ„n tin tĂ»ĂșĂŁngvaĂąo baĂŁn thĂȘn vaĂą baĂ„n phaĂŁi laĂą ngĂ»ĂșĂąi tûÄ vaĂ„ch ra con Ă Ă»ĂșĂąng chûåkhöng phaĂŁi ai khaĂĄc veĂ€ ra giuĂĄp baĂ„n trong caĂŁ cöng viĂŻĂ„c vaĂą cuöÄcsöëng caĂĄ nhĂȘn. NĂŻĂ«u baĂ„n hoĂ„c caĂĄch dûÄ Ă oaĂĄn tĂ»Ășng lai vaĂą tûÄ mĂČnhtaĂ„o ra cĂș höÄi, baĂ„n seĂ€ thu Ă Ă»ĂșĂ„c rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu lĂșĂ„i ñch.
ĂĂŻĂ coĂĄ thĂŻĂ hiĂŻĂu Ă Ă»ĂșĂ„c Ă iĂŻĂŹu maĂą caĂĄc taĂĄc giaĂŁ cuĂŁa baĂĄo caĂĄo tûù NhoĂĄmnghiĂŻn cûåu Rome viĂŻĂ«t âSûÄ chuyĂŻĂn à öĂi tûù⊠sûÄ thñch nghi vö thûåc
thaĂąnh sûÄ tham gia coĂĄ yĂĄ thûåc,â chuĂĄng ta phaĂŁi taĂ„o ra hoĂčĂ„c nhĂȘĂ„nthûåc Ă Ă»ĂșĂ„c nhûÀng möëi liĂŻn kĂŻĂ«t mĂșĂĄi, töĂng hĂșĂ„p Ă Ă»ĂșĂ„c chuĂĄng. Khi Ă oĂĄthĂČ sûÄ hiĂŻĂu biĂŻĂ«t cuĂŁa chuĂĄng ta ngaĂąy caĂąng sĂȘu sĂčĂŠc hĂșn.
ĂaĂ„o diĂŻĂźn Ă iĂŻĂ„n aĂŁnh Pollack thaĂŁo luĂȘĂ„n vĂŻĂŹ caĂĄc lûÄc caĂŁn à öëi vĂșĂĄi löëihoĂ„c saĂĄng taĂ„o nhĂ» sau, âĂaĂ€ laĂą con ngĂ»ĂșĂąi thĂČ ai cuĂ€ng coĂĄ nhûÀng phuĂĄtxuĂȘĂ«t thĂȘĂŹn, thĂŻĂ« nhĂ»ng xaĂ€ höÄi laĂ„i thĂ»ĂșĂąng hay nhñu maĂąy khoĂĄ chĂ”utrĂ»ĂșĂĄc nhûÀng yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng kyĂą quĂčĂ„c. VĂČ thĂŻĂ«, Ă ĂŻĂ«n möÄt lûåa tuöĂi naĂąo Ă ĂȘĂ«y,chuĂĄng ta seĂ€ khöng theĂąm chĂși troĂą âgiaĂŁ sûã nhĂ»â hoĂčĂ„c ânĂŻĂ«u.. thĂČâ nûÀa.DĂŽ nhiĂŻn ngĂ»ĂșĂąi ta vĂȘĂźn nghĂŽ Ă ĂŻĂ«n chuyĂŻĂ„n giaĂŁ Ă Ă”nh tĂČnh huöëng Ă oĂĄnhĂ»ng à öi khi hoĂ„ seĂ€ caĂŁm thĂȘĂ«y nhĂ» mĂČnh Ă ang laĂąm gĂČ töÄi lößi vĂȘĂ„y.BaĂ„n biĂŻĂ«t Ă ĂȘĂ«y, luĂĄc treĂŁ khi lĂčĂŠng nghe möÄt baĂŁn nhaĂ„c giao hĂ»ĂșĂŁng vaĂąbaĂ„n tĂ»ĂșĂŁng tĂ»ĂșĂ„ng mĂČnh laĂą ngĂ»ĂșĂąi chĂł huy daĂąn nhaĂ„c. Trong phuĂĄtchöëc, baĂ„n Ă ang laĂą chĂł huy cho daĂąn nhaĂ„c vaĂą Ă ang chĂł huy moĂ„ingĂ»ĂșĂąi. NhĂ»ng sau naĂąy khi Ă aĂ€ laĂą ngĂ»ĂșĂąi trĂ»ĂșĂŁng thaĂąnh vaĂą baĂ„n seĂ€noĂĄi, âĂi trĂșĂąi, töi gheĂĄt ngĂ»ĂșĂąi ta biĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c viĂŻĂ„c töi Ă ang tĂ»ĂșĂŁng tĂ»ĂșĂ„ngkiĂŻĂu nhĂ» thĂŻĂ«.â ThĂŻĂ« nhĂ»ng thûÄc sûÄ thĂČ Ă ĂȘy mĂșĂĄi chñnh laĂą chĂČa khoĂĄagiuĂĄp tĂČm ra hĂ»ĂșĂĄng Ă ĂŻĂ giaĂŁi quyĂŻĂ«t moĂ„i vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ ĂșĂŁ moĂ„i cĂȘĂ«p à öÄ. RoĂ€ raĂąngĂ ĂȘy cuĂ€ng laĂą phĂ»Ășng caĂĄch haĂąng Ă ĂȘĂŹu Ă ĂŻĂ giaĂŁi quyĂŻĂ«t nhûÀng khuĂĄc mĂčĂŠctrong nghĂŻĂ„ thuĂȘĂ„t, trong höÄi hoĂ„a, trong khiĂŻu vuĂ€ hoĂčĂ„c trong mönvuĂ€ ba lĂŻ. HoĂčĂ„c Ă oĂĄ coĂĄ thĂŻĂ trong caĂŁ cöng viĂŻĂ„c Ă aĂ„o diĂŻĂźn möÄt böÄ phimhoĂčĂ„c viĂŻĂ«t kĂ”ch baĂŁn, tiĂŻĂu thuyĂŻĂ«t hay bĂȘĂ«t cûå loaĂ„i hĂČnh nghĂŻĂ„ thuĂȘĂ„tnaĂąo khaĂĄc.â GiaĂŁi quyĂŻĂ«t tĂČnh huöëng saĂĄng taĂ„o cuĂ€ng laĂą möÄt hĂČnh thûåccuĂŁa löëi hoĂ„c saĂĄng taĂ„o.
Löëi hoĂ„c saĂĄng taĂ„o naĂąy Ă oĂąi hoĂŁi möÄt ngĂ»ĂșĂąi khöng phaĂŁi chĂł biĂŻĂ«t nhĂȘĂ„nra böëi caĂŁnh hiĂŻĂ„n taĂ„i laĂą gĂČ maĂą phaĂŁi coĂĄ khaĂŁ nĂčng tĂ»ĂșĂŁng tĂ»ĂșĂ„ng ranhûÀng tĂČnh huöëng trong tĂ»Ășng lai. Chñnh saĂĄch à öëi ngoaĂ„i cuĂŁa MyĂ€bĂ” boĂĄp meĂĄo haĂąng nhiĂŻĂŹu thĂŻĂ« hĂŻĂ„ vĂČ nhûÀng nhaĂą hoaĂ„ch Ă Ă”nh chñnhsaĂĄch xĂȘy dûÄng noĂĄ dûÄa trĂŻn giaĂŁ Ă Ă”nh sai, laĂą chuĂŁ nghĂŽa cöÄng saĂŁnchĂł coĂĄ möÄt hĂČnh thûåc töÏn taĂ„i duy nhĂȘĂ«t. ĂoĂĄ laĂą möÄt vñ duĂ„ kinh Ă iĂŻĂn
140 141
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O HIĂĂU VĂĂ THĂĂ GIĂĂI XUNG QUANH
cuĂŁa löëi suy nghĂŽ cûång nhĂčĂŠc theo saĂĄch vĂșĂŁ. ThĂȘĂ„t ra, suöët kyĂŁ nguyĂŻnXö viĂŻĂ«t, coĂĄ nhiĂŻĂŹu loaĂ„i hĂČnh chuĂŁ nghĂŽa cöÄng saĂŁn khaĂĄc nhau. KiĂŻĂutĂ» duy theo saĂĄch vĂșĂŁ laĂ„i cho rĂčçng chuĂŁ nghĂŽa cöÄng saĂŁn chĂł nhĂčçmĂ ĂŻĂ«n Ă Ășn thuĂȘĂŹn vĂŻĂŹ phĂ»Ășng diĂŻĂ„n chñnh trĂ” chûå khöng phaĂŁi laĂą möÄtkhöëi göÏm caĂŁ ba yĂŻĂ«u töë xaĂ€ höÄi, kinh tĂŻĂ« vaĂą chñnh trĂ”. ThĂŻĂ« nhĂ»ng tĂ»duy saĂĄng taĂ„o laĂ„i nhĂČn xuyĂŻn thĂȘĂ«u laĂą dĂ»ĂșĂĄi hĂČnh thûåc tĂ»Ășng tûÄ nhauvĂŻĂŹ chñnh trĂ” nhĂ»ng laĂ„i coĂĄ sûÄ khaĂĄc nhau vĂŻĂŹ xaĂ€ höÄi, kinh tĂŻĂ«. ĂiĂŻĂŹunaĂąy giuĂĄp chuĂĄng ta phĂȘn biĂŻĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c sûÄ khaĂĄc nhau giûÀa chĂŻĂ« à öÄ CöÄngsaĂŁn Xö viĂŻĂ«t vĂșĂĄi nhûÀng chĂŻĂ« à öÄ cöÄng saĂŁn coĂąn laĂ„i nhĂ» Trung QuöëcvaĂą Cuba.
TĂ» duy saĂĄng taĂ„o laĂą caĂĄch Ă ĂŻĂ coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c tĂȘĂŹm nhĂČn. LuĂȘĂ„t sĂ» ShirleyHufstedler noĂĄi vĂŻĂŹ tĂȘĂŹm nhĂČn vĂŻĂŹ tĂ»Ășng lai nhĂ» sau âBaĂ„n phaĂŁi xaĂĄcĂ Ă”nh Ă Ă»ĂșĂ„c roĂ€ raĂąng baĂ„n phaĂŁi laĂąm gĂČ hoĂčĂ„c baĂ„n muöën laĂąm gĂČ hoĂčĂ„cbaĂ„n muöën Ă i tĂșĂĄi Ă ĂȘu⊠BaĂ„n phaĂŁi coĂĄ möÄt söë khaĂĄi niĂŻĂ„m. ĂiĂŻĂŹu naĂąykhöng giöëng vĂșĂĄi viĂŻĂ„c lĂŻn kĂŻĂ« hoaĂ„ch Ă Ășn thuĂȘĂŹn cuĂŁa möÄt chuyĂŻĂ«n Ă i.TrĂ»ĂșĂĄc tiĂŻn, haĂ€y xaĂĄc Ă Ă”nh baĂ„n muöën Ă i Ă ĂŻĂ«n Ă ĂȘu. Sau Ă oĂĄ, haĂ€y xaĂĄcĂ Ă”nh caĂĄch baĂ„n tiĂŻĂ«n haĂąnh laĂą gĂČ. NĂŻĂ«u trĂ»ĂșĂĄc kia, chĂ»a ai laĂąm nhĂ»baĂ„n, thĂČ baĂ„n phaĂŁi tûÄ mĂČnh nghĂŽ ra caĂĄch cuĂŁa riĂŻng baĂ„n. BaĂ„n phaĂŁiduy trĂČ möÄt mûåc à öÄ linh hoaĂ„t trong viĂŻĂ„c töà chûåc sĂčĂŠp xĂŻĂ«p nhûÀngngĂ»ĂșĂąi cuĂąng Ă i vĂșĂĄi baĂ„n. VaĂą baĂ„n cuĂ€ng phaĂŁi biĂŻĂ«t ngay tûù Ă ĂȘĂŹu laĂą baĂ„nseĂ€ mang bao nhiĂŻu haĂąnh lyĂĄ Ă ĂŻĂ coĂĄ thĂŻĂ Ă i Ă ĂŻĂ«n Ă Ă»ĂșĂ„c à ñch. QuaĂĄ trĂČnhĂ oĂĄ laĂą sûÄ kĂŻĂ«t hĂșĂ„p cuĂŁa nhûÀng kinh nghiĂŻĂ„m quaĂĄ khûå, tĂȘĂŹm nhĂČn vaĂąsûÄ nhĂȘĂ„n thûåc vĂŻĂŹ hĂŻĂ„ thöëng â kĂŻĂ«t cĂȘĂ«u cuĂŁa noĂĄ laĂą gĂČ, tiĂŻĂŹm nĂčng cuĂŁanoĂĄ ra sao.â
HoĂ„c theo saĂĄch vĂșĂŁ â Ă a söë caĂĄc töà chûåc vaĂą hĂŻĂ„ thöëng giaĂĄo duĂ„c aĂĄpduĂ„ng â chĂł Ă Ășn thuĂȘĂŹn laĂą tĂČm caĂĄch Ă ĂŻĂ duy trĂČ moĂ„i chuyĂŻĂ„n nhĂ» hiĂŻĂ„ntraĂ„ng vaĂą biĂŻĂ«n tĂȘĂ«t caĂŁ chuĂĄng ta thaĂąnh nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi lñnh gioĂŁi. ĂoĂĄ laĂąvĂșĂŁ à öÄc thoaĂ„i chĂł dûÄa trĂŻn sûÄ truyĂŻĂŹn Ă aĂ„t lĂŻĂ„nh tûù trĂŻn xuöëng göÏmâ tön ti trĂȘĂ„t tûÄ giûÀa caĂĄc thûå bĂȘĂ„c, quyĂŻĂŹn lûÄc tĂȘĂ„p trung à öÄc quyĂŻĂŹn
vaĂą cö lĂȘĂ„p. Chñnh vĂČ nhûÀng giĂșĂĄi haĂ„n Ă oĂĄ khiĂŻĂ«n cho chuĂĄng trĂșĂŁ thaĂąnhloaĂ„i kiĂŻĂ«n thûåc tĂŽnh khöng phaĂĄt triĂŻĂn. NoĂĄ Ă oĂąi hoĂŁi chuĂĄng ta phaĂŁi tûÄà iĂŻĂŹu chĂłnh laĂ„i trong tĂȘĂŹm hiĂŻĂu biĂŻĂ«t kiĂŻĂ«n thûåc Ă oĂĄ maĂą thöi.
HoĂ„c theo tĂČnh huöëng giuĂĄp chuĂĄng ta Ă i Ă uĂĄng hĂ»ĂșĂĄng vaĂą coĂĄ tñnhtuĂȘn thuĂŁ vĂČ chĂčĂŠc chĂčĂŠn laĂą chuĂĄng ta khöng coĂĄ khaĂŁ nĂčng kiĂŻĂm soaĂĄttĂČnh huöëng hoĂčĂ„c chuĂȘĂn bĂ” trĂ»ĂșĂĄc nhûÀng sûÄ kiĂŻĂ„n coĂĄ thĂŻĂ xaĂŁy ra trongtĂ»Ășng lai vĂșĂĄi tĂ» caĂĄch caĂĄ nhĂȘn. NgoaĂąi ra, chuĂĄng ta tuĂȘn thuĂŁ vĂČ chĂčĂŠcchĂčĂŠn laĂą chuĂĄng ta phaĂŁi cĂȘĂŹn Ă ĂŻĂ«n chñnh quyĂŻĂŹn vaĂą nhûÀng hĂŻĂ„ thöëngthûå bĂȘĂ„c xaĂ€ höÄi kia baĂŁo vĂŻĂ„ cho chuĂĄng ta trĂ»ĂșĂĄc nhûÀng tĂČnh huöëngmĂșĂĄi meĂŁ khöng lĂ»ĂșĂąng trĂ»ĂșĂĄc.
HoĂ„c saĂĄng taĂ„o laĂą hĂČnh thûåc nguyĂŻn thuĂŁy giuĂĄp chuĂĄng ta thûÄc haĂąnhkhaĂŁ nĂčng tûÄ quyĂŻĂ«t â möÄt cĂș höÄi Ă ĂŻĂ chuĂĄng ta thûÄc haĂąnh sûÄ hiĂŻĂubiĂŻĂ«t vaĂą daĂĄm laĂąm trong möÄt möi trĂ»ĂșĂąng thûÄc tĂŻĂ« möÄt caĂĄch laĂ„c quan.KhaĂĄc vĂșĂĄi caĂĄch à öÄc thoaĂ„i cuĂŁa löëi hoĂ„c theo saĂĄch vĂșĂŁ, thĂČ löëi hoĂ„c naĂąylaĂą cuöÄc höÄi thoaĂ„i khĂșĂŁi Ă ĂȘĂŹu nhĂșĂą sûÄ toĂą moĂą ham hiĂŻĂu biĂŻĂ«t vaĂą tiĂŻĂ«ptuĂ„c Ă Ă»ĂșĂ„c tiĂŻĂ«p thĂŻm nĂčng lĂ»ĂșĂ„ng nhĂșĂą kiĂŻĂ«n thûåc, sûÄ hiĂŻĂu biĂŻĂ«t dĂȘĂźnĂ ĂŻĂ«n kĂŻĂ«t quaĂŁ cuöëi cuĂąng laĂą sûÄ hiĂŻĂu biĂŻĂ«t tĂ»ĂșĂąng tĂȘĂ„n. Löëi hoĂ„c naĂąy khöngĂ ĂčĂ„t ra möÄt giĂșĂĄi haĂ„n, khöng kĂŻĂ«t thuĂĄc, khöng bĂ” bao boĂ„c, linh hoaĂ„tvaĂą Ă ĂȘĂŹy hiĂŻĂu biĂŻĂ«t. NoĂĄ thĂȘĂ„m chñ coĂĄ thĂŻĂ giuĂĄp chuĂĄng ta xoay chuyĂŻĂntĂČnh thĂŻĂ«.
TöĂng kĂŻĂ«t laĂ„i, trong chñnh con ngĂ»ĂșĂąi cuĂŁa mößi ngĂ»ĂșĂąi, chuĂĄng ta coĂĄnhûÀng phĂ»Ășng tiĂŻĂ„n, caĂĄch thûåc giuĂĄp giaĂŁi thoaĂĄt chuĂĄng ta khoĂŁi nhûÀngraĂąng buöÄc cuĂŁa quaĂĄ khûå maĂą tûù trĂ»ĂșĂĄc tĂșĂĄi nay quaĂĄ khûå ĂȘĂ«y giam cĂȘĂŹmchuĂĄng ta trong nhûÀng quy tĂčĂŠc luĂȘĂ„t lĂŻĂ„ vaĂą quan Ă iĂŻĂm haĂ„n chĂŻĂ«. BĂčçngcaĂĄch xem xeĂĄt vaĂą thĂȘĂ«u hiĂŻĂu quaĂĄ khûå, chuĂĄng ta coĂĄ thĂŻĂ tiĂŻĂ«n Ă ĂŻĂ«n tĂ»Ășnglai maĂą khöng bĂ” chñnh quaĂĄ khûå ĂȘĂ«y aĂĄm aĂŁnh. Khi Ă oĂĄ chuĂĄng ta seĂ€ tûÄdo thĂŻĂ hiĂŻĂ„n con ngĂ»ĂșĂąi thĂȘĂ„t cuĂŁa chñnh mĂČnh chûå khöng phaĂŁi cöëgĂčĂŠng chuĂĄng ta laĂą möÄt ai Ă oĂĄ nûÀa.
142 143
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O HIĂĂU VĂĂ THĂĂ GIĂĂI XUNG QUANH
TĂ»Ășng tûÄ nhĂ» thĂŻĂ«, thöng qua viĂŻĂ„c luyĂŻĂ„n tĂȘĂ„p khaĂŁ nĂčng hoĂ„c saĂĄngtaĂ„o, chuĂĄng ta coĂĄ thĂŻĂ tûÄ Ă i theo con Ă Ă»ĂșĂąng chuĂĄng ta muöën chûåkhöng phaĂŁi men theo löëi moĂąn maĂą Ă i nhĂ» trĂ»ĂșĂĄc kia nûÀa. ChuĂĄng takhöng chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n moĂ„i thûå nhĂ» noĂĄ vöën coĂĄ maĂą dûÄ Ă oaĂĄn chuĂĄng seĂ€nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo trong tĂ»Ășng lai. ChuĂĄng ta seĂ€ trûÄc tiĂŻĂ«p khiĂŻĂ«n cho moĂ„iviĂŻĂ„c diĂŻĂźn ra theo yĂĄ chuĂĄng ta.
ChuĂĄng ta chuĂŁ à öÄng veĂ€ nĂŻn cuöÄc söëng chûå khöng bĂ” cuöÄc söëngtaĂĄc à öÄng nûÀa. MöÄt lĂȘĂŹn nûÀa chuĂĄng ta laĂ„i chûång minh cĂȘu chĂȘmngön naĂąy laĂą Ă uĂĄng.
ĂĂȘĂŹu nhûÀng nĂčm 60, Victor vaĂą Mildred Goertzel bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu khaĂĄmphaĂĄ nhûÀng Ă ĂčĂ„c Ă iĂŻĂm chung maĂą haĂąng trĂčm ngĂ»ĂșĂąi, caĂŁ Ă aĂąn öng vaĂąphuĂ„ nûÀ, thaĂąnh cöng coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c. HoĂ„ xuĂȘĂ«t baĂŁn nhûÀng baĂĄo caĂĄo naĂąytrong cuöën saĂĄch NguöÏn göëc cuĂŁa sûÄ thaĂąnh Ă aĂ„t (Cradles ofEminence). Ăöëi tĂ»ĂșĂ„ng cuĂŁa hoĂ„ laĂą tûù nhaĂą vĂčn Ă ĂŻĂ«n diĂŻĂźn viĂŻn, tûù nhaĂąchñnh trĂ” Ă ĂŻĂ«n thĂ»Ășng gia.
KĂŻĂ«t quaĂŁ nghiĂŻn cûåu cuĂŁa hoĂ„ cho thĂȘĂ«y rĂȘĂ«t roĂ€. HĂȘĂŹu hĂŻĂ«t nhûÀng à öëitĂ»ĂșĂ„ng trong nghiĂŻn cûåu cuĂŁa hoĂ„ Ă ĂŻĂ«n tûù nhûÀng laĂąng, trĂ” trĂȘĂ«n nhoĂŁ.Mößi gia Ă ĂČnh luön coĂĄ sûÄ ham hoĂ„c hoĂŁi, âvĂșĂĄi sûÄ nhiĂŻĂ„t tĂČnh vaĂą yĂĄ chñà ïà à aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c muĂ„c tiĂŻu.â MöÄt nûãa caĂĄc bĂȘĂ„c cha meĂ„ luön khĂčng khĂčngbaĂŁo vĂŻĂ„ yĂĄ kiĂŻĂ«n cuĂŁa mĂČnh trong caĂĄc vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ gĂȘy tranh caĂ€i. GĂȘĂŹn möÄtnûãa caĂĄc öng böë âĂ aĂ€ traĂŁi qua nhûÀng khoĂĄ khĂčn thĂčng trĂȘĂŹm trongsûÄ nghiĂŻĂ„p hoĂčĂ„c cöng viĂŻĂ„c kinh doanh,â vaĂą möÄt phĂȘĂŹn tĂ» caĂĄc baĂąmeĂ„ laĂ„i Ă Ă»ĂșĂ„c xem laĂą ângĂ»ĂșĂąi coĂĄ aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng lĂșĂĄn.â
HoaĂąn caĂŁnh xuĂȘĂ«t thĂȘn cuĂŁa hoĂ„ thĂČ söë ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄ giaĂŁ nhiĂŻĂŹu hĂșn söëngĂ»ĂșĂąi ngheĂąo rĂșĂĄt möÏng tĂși. MöÄt phĂȘĂŹn tĂ» trong söë nhûÀng à öëi tĂ»ĂșĂ„ngnghiĂŻn cûåu bĂ” khuyĂŻĂ«t tĂȘĂ„t. MaĂĄi ĂȘĂ«m cuĂŁa nhûÀng à öëi tĂ»ĂșĂ„ng nghiĂŻncûåu âlaĂ„i khöng coĂĄ dĂȘĂ«u hiĂŻĂ„u cuĂŁa bĂŻĂ„nh tĂȘm thĂȘĂŹn Ă oĂąi hoĂŁi phaĂŁi chûÀatrĂ”.â Khi laĂą treĂŁ con, nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi naĂąy thĂ»ĂșĂąng thñch Ă Ă»ĂșĂ„c gia sĂ»
hĂ»ĂșĂĄng dĂȘĂźn, nhĂ»ng âhĂȘĂŹu hĂŻĂ«t nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi naĂąy laĂ„i rĂȘĂ«t cĂčm gheĂĄttrĂ»ĂșĂąng cĂȘĂ«p hai cuĂŁa hoĂ„â. HĂȘĂŹu hĂŻĂ«t trong söë nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi naĂąy Ă»athñch ânhûÀng trĂ»ĂșĂąng Ă aĂ„i hoĂ„c coĂĄ tiĂŻĂ«ng tĂčmâ. Ba phĂȘĂŹn tĂ» trong söënhûÀng ngĂ»ĂșĂąi naĂąy âthĂŻĂ hiĂŻĂ„n sûÄ khöng haĂąi loĂąng vĂșĂĄi trĂ»ĂșĂąng lĂșĂĄp vaĂąthĂȘĂŹy cö giaĂĄo ĂșĂŁ trĂ»ĂșĂąng hoĂ„c cho duĂą böën phĂȘĂŹn nĂčm trong söë hoĂ„ laĂ„icho thĂȘĂ«y hoĂ„ laĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi rĂȘĂ«t gioĂŁi.â Cuöëi cuĂąng laĂą, ba phĂȘĂŹn tĂ»trong söë nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi naĂąy gĂčĂ„p khoĂĄ khĂčn khi coĂąn beĂĄ, nguyĂŻn nhĂȘnchuĂŁ yĂŻĂ«u laĂą do ngheĂąo Ă oĂĄi, gia Ă ĂČnh tan vĂșĂ€, cha meĂ„ khoĂĄ khĂčn, vĂȘĂ«nĂ ĂŻĂŹ taĂąi chñnh, taĂąn tĂȘĂ„t thĂŻĂ chĂȘĂ«t, hoĂčĂ„c cha meĂ„ hoĂ„ khöng haĂąi loĂąng vĂșĂĄikĂŻĂ«t quaĂŁ keĂĄm coĂŁi cuĂŁa hoĂ„ taĂ„i trĂ»ĂșĂąng hoĂčĂ„c sûÄ choĂ„n lûÄa nghĂŻĂŹ nghiĂŻĂ„pcuĂŁa hoĂ„.
Anh em nhaĂą Goertzel viĂŻĂ«t thĂŻm möÄt cĂȘu noĂĄi cuĂŁa T.H. Huxley,trong Ă oĂĄ toĂĄm laĂ„i viĂŻĂ„c phaĂŁi xem xeĂĄt vaĂą vĂ»ĂșĂ„t qua quaĂĄ khûå cuĂŁa mĂČnhnhĂ» töi Ă aĂ€ noĂĄi tûù chĂ»Ășng trĂ»ĂșĂĄc. CĂȘu noĂĄi cuĂŁa Huxley laĂą, âĂöëi diĂŻĂ„nvĂșĂĄi sûÄ thĂȘĂ„t khi mĂČnh coĂąn beĂĄ vaĂą haĂ€y chuĂȘĂn bĂ” moĂ„i thûå Ă ĂŻĂ thay à öĂimoĂ„i quan Ă iĂŻĂm trĂ»ĂșĂĄc Ă ĂȘy. HaĂ€y bĂ»ĂșĂĄc theo Ă ĂŻĂ«n cuĂąng nhûÀng Ă iĂŻĂŹucon tim maĂĄch baĂŁo nĂŻĂ«u khöng baĂ„n seĂ€ chĂčĂšng ruĂĄt ra Ă Ă»ĂșĂ„c Ă iĂŻĂŹu gĂČ.â
BaĂ„n chĂčĂšng thĂŻĂ thay à öĂi cuöÄc söëng thĂșĂąi niĂŻn thiĂŻĂ«u cuĂŁa mĂČnh vaĂąoluĂĄc naĂąy ngoaĂ„i trûù viĂŻĂ„c baĂ„n haĂ€y cöë gĂčĂŠng thĂȘĂ«u hiĂŻĂu taĂ„i sao noĂĄ laĂ„inhĂ» vĂȘĂ„y. Tuy nhiĂŻn, nhĂșĂą sûÄ thĂȘĂ«u hiĂŻĂu Ă oĂĄ, baĂ„n coĂĄ thĂŻĂ laĂąm moĂ„ithûå Ă ĂŻĂ thay à öĂi cuöÄc söëng sau naĂąy cuĂŁa mĂČnh. John Gardner tûùngphaĂĄt biĂŻĂu âSûÄ trĂ»ĂșĂŁng thaĂąnh cuĂŁa bĂȘĂ«t kyĂą möÄt taĂąi nĂčng phûåc taĂ„pnaĂąo cuĂ€ng Ă oĂąi hoĂŁi sûÄ kĂŻĂ«t hĂșĂ„p möÄt caĂĄch hoĂąa hĂșĂ„p giûÀa caĂĄc yĂŻĂ«u töënhĂ» à öÄng cĂș, tñnh caĂĄch vaĂą cĂș höÄi. CoĂąn laĂ„i hĂȘĂŹu hĂŻĂ«t nhûÀng taĂąi nĂčngkhaĂĄc thĂČ vĂȘĂźn khöng bao giĂșĂą phaĂĄt triĂŻĂn Ă Ă»ĂșĂ„c.â
Khöng may cho chuĂĄng ta laĂą trĂ»ĂșĂąng Ă aĂ„i hoĂ„c khöng phaĂŁi luĂĄc naĂąocuĂ€ng laĂą nĂși töët nhĂȘĂ«t Ă ĂŻĂ hoĂ„c hoĂŁi. Ăa söë caĂĄc trĂ»ĂșĂąng Ă aĂ„i hoĂ„c khöngphaĂŁi laĂą nĂși Ă ĂŻĂ hoĂ„c cao hĂșn maĂą chĂł laĂą nhûÀng trĂ»ĂșĂąng daĂ„y nghĂŻĂŹ cĂȘĂ«p
144 145
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O HIĂĂU VĂĂ THĂĂ GIĂĂI XUNG QUANH
cao hĂșn. NhiĂŻĂŹu trĂ»ĂșĂąng saĂŁn sinh ra nhûÀng chuyĂŻn gia Ă ĂȘĂŹu oĂĄc haĂ„nheĂ„p, ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ thĂŻĂ laĂą nhûÀng phuĂą thuĂŁy laĂąm ra nhiĂŻĂŹu tiĂŻĂŹn nhĂ»ngbaĂŁn thĂȘn hoĂ„ laĂ„i khöng thĂŻĂ hoĂ„c Ă ĂŻĂ trĂșĂŁ thaĂąnh möÄt ngĂ»ĂșĂąi thûÄc sûÄmaĂą hoĂ„ coĂĄ thĂŻĂ. Thay vĂČ nghiĂŻn cûåu triĂŻĂ«t hoĂ„c, lĂ”ch sûã vaĂą vĂčn chĂ»Ășngâ laĂą vöën kinh nghiĂŻĂ„m tñch trûÀ cuĂŁa toaĂąn nhĂȘn loaĂ„i â hoĂ„ laĂ„i Ă i hoĂ„ctĂȘĂ„p hay nghiĂŻn cûåu vĂŻĂŹ nhûÀng cöng nghĂŻĂ„ cuĂ„ thĂŻĂ naĂąo Ă oĂĄ. NghiĂŻncûåu vĂŻĂŹ cöng nghĂŻĂ„ thĂČ coĂĄ thĂŻĂ giaĂŁi quyĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c gĂČ trûù phi nhûÀng ngĂ»ĂșĂąisûã duĂ„ng cöng nghĂŻĂ„ Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn mĂčĂŠc phaĂŁi nhûÀng lößi nguyĂŻn sĂș Ă oĂĄ?
Marty Kaplan, nhaĂą giaĂĄo duĂ„c vaĂą cûÄu quaĂŁn lyĂĄ haĂ€ng Disney noĂĄirĂčçng, âBaĂ„n traĂŁi qua nhûÀng nĂčm Ă ĂȘĂŹu Ă ĂșĂąi vaĂą cûå hoĂŁi cha meĂ„ haĂąngloaĂ„t nhûÀng cĂȘu hoĂŁi lĂșĂĄn nhĂ»: Con sinh ra ĂșĂŁ Ă ĂȘu? TaĂ„i sao öng chĂŻĂ«t?Ăng Ă i Ă ĂȘu sau khi chĂŻĂ«t vaĂą ChuĂĄa TrĂșĂąi laĂą ai? TreĂŁ con hay lĂčĂ©ngnhĂčĂ©ng vĂșĂĄi Ă aĂ„i loaĂ„i nhûÀng cĂȘu hoĂŁi nhĂ» vĂȘĂ„y. NhĂ»ng nhûÀng sinhviĂŻn Ă aĂ„i hoĂ„c kia thĂČ hoĂŁi nhûÀng cĂȘu gĂČ khi thûåc dĂȘĂ„y luĂĄc nûãa Ă ĂŻm?Töi seĂ€ laĂąm gĂČ vĂșĂĄi cuöÄc Ă ĂșĂąi cuĂŁa mĂČnh Ă ĂȘy? Töi laĂą ai? NoĂĄi chung laĂątĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng cĂȘu hoĂŁi maĂą chuĂĄng ta khñch lĂŻĂ„ ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc hoĂŁi nhĂ»thĂŻĂ« trong nhûÀng mön nghĂŻĂ„ thuĂȘĂ„t mang tñnh nhĂȘn vĂčn â nĂși Ă oĂĄcoĂĄ tĂȘĂ„n cuĂąng laĂą höë sĂȘu thĂčĂšm vö tĂȘĂ„n. Töi cho rĂčçng nhûÀng cĂȘu hoĂŁiĂ oĂĄ Ă aĂ€ Ă uĂ„ng Ă ĂŻĂ«n cöët loĂ€i nhûÀng giaĂĄ trĂ” phĂ»Ășng TĂȘy cuĂŁa chuĂĄng takhi à öëi diĂŻĂ„n vĂșĂĄi höë sĂȘu thĂčĂšm, hĂ» vö Ă oĂĄ. MöÄt söë ngĂ»ĂșĂąi coi tĂȘĂ„n cuĂąngcuĂŁa moĂ„i chuyĂŻĂ„n chĂł laĂą möÄt caĂĄi chĂŻĂ«t ĂșĂŁ hĂČnh thûåc sinh hoĂ„c trongkhi möÄt söë ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc laĂ„i coĂĄ khaĂĄi niĂŻĂ„m trûùu tĂ»ĂșĂ„ng hĂșn vĂŻĂŹ coĂ€i hĂ»vö. Töi cho rĂčçng moĂ„i quan niĂŻĂ„m trĂŻn Ă ĂŻĂŹu xuĂȘĂ«t phaĂĄt tûù khi chuĂĄngta coĂąn beĂĄ. LuĂĄc Ă oĂĄ hoĂčĂ„c chuĂĄng ta seĂ€ giuĂĄp nhûÀng tĂ» tĂ»ĂșĂŁng Ă oĂĄ thĂčnghoa hoĂčĂ„c seĂ€ bĂ” nhĂȘĂ«n chĂČm vaĂą che giĂȘĂ«u mĂȘĂ«t. NhĂ»ng thûÄc tĂŻĂ« thĂČnhûÀng cĂȘu hoĂŁi Ă oĂĄ vĂȘĂźn töÏn taĂ„i, luön luön töÏn taĂ„i.â
NhaĂą thĂș Richard Wilbur viĂŻĂ«t nhĂ» sau, âNhĂ»ng quaĂĄ khûå khöngbao giĂșĂą che giĂȘĂ«u/TrĂ»ĂșĂĄc nhûÀng à öi mĂčĂŠt ngĂȘy thĂș khiĂŻĂ«n cho/ChuĂĄngta Ă i Ă Ă»ĂșĂ„c Ă ĂŻĂ«n Ă ĂȘu thĂČ giĂșĂĄi haĂ„n cuĂŁa chuĂĄng ta laĂą Ă ĂŻĂ«n Ă oĂĄ.â ChuĂĄng
ta phaĂŁi traĂŁi qua tĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng cĂȘu hoĂŁi nhĂ» thĂŻĂ« röÏi sau Ă oĂĄ chuĂĄngta mĂșĂĄi coĂĄ thĂŻĂ hiĂŻĂu vĂŻĂŹ baĂŁn thĂȘn chuĂĄng ta vaĂą hiĂŻĂu vĂŻĂŹ thĂŻĂ« giĂșĂĄi.
GiûÀa nhûÀng nĂčm 1980, sûÄ hiĂŻĂu biĂŻĂ«t muĂą mĂșĂą vĂŻĂŹ vĂčn hoĂĄa khiĂŻĂ«nnhûÀng cuöën saĂĄch nhĂ» SûÄ hĂŻĂ«t thĂșĂąi cuĂŁa tĂ» duy MyĂ€ (The Closing ofthe American Mind) â cuĂŁa Allan Bloom, hay HiĂŻĂu biĂŻĂ«t vĂčn hoĂĄa:nhûÀng Ă iĂŻĂŹu dĂȘn chuĂĄng MyĂ€ cĂȘĂŹn phaĂŁi biĂŻĂ«t (Cultural Literacy: WhatEvery American Needs to Know) cuĂŁa E.D. Hirsch (con) Ă aĂ€ trĂșĂŁ thaĂąnhnhûÀng taĂĄc phĂȘĂm baĂĄn chaĂ„y nhĂȘĂ«t. KĂŻĂ«t quaĂŁ cuĂŁa cuöÄc kiĂŻĂm tra vĂŻĂŹlĂ”ch sûã vaĂą vĂčn chĂ»Ășng toaĂąn nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€ töà chûåc ĂșĂŁ 7.800 trĂ»ĂșĂąng trunghoĂ„c chûång minh luĂȘĂ„n Ă iĂŻĂm cuĂŁa Bloom vaĂą Hirsch laĂą Ă uĂĄng. MûåcĂ iĂŻĂm trung bĂČnh Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c theo nhĂ» baĂĄo caĂĄo cuĂŁa Diane RavitchvaĂą Chester E. Finn (con) trong taĂĄc phĂȘĂm ThĂŻĂ« hĂŻĂ„ 17 tuöĂi cuĂŁa chuĂĄngta biĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c gĂČ? (What Do Our 17-year-old Know?) laĂą F.
Trong cuöën saåch naùy, taåc giaã viïët nhû sau:
KyĂą kiĂŻĂm tra kiĂŻĂ«n thûåc Trung hoĂ„c (Scholastic Aptitude Test -SAT) giuĂĄp chuĂĄng ta thĂȘĂ«y roĂ€ nhĂȘĂ«t laĂą hĂŻĂ„ thöëng caĂĄc trĂ»ĂșĂąng hoĂ„ccuĂŁa chuĂĄng ta hĂ»ĂșĂĄng caĂĄch hoĂ„c dûÄa trĂŻn möÄt quy trĂČnh cûångnhĂčĂŠc. Bao truĂąm xuyĂŻn suöët hĂŻĂ„ thöëng giaĂĄo duĂ„c cuĂŁa chuĂĄng talaĂą möÄt kyĂą thi maĂą theo nghĂŽa Ă en cuĂŁa tûùng tûù Ă aĂ€ khön kheĂĄoneĂĄ traĂĄnh viĂŻĂ„c Ă aĂĄnh giaĂĄ kiĂŻĂ«n thûåc thûÄc sûÄ⊠ThĂŻĂ« nhĂ»ng sûÄ thûÄclaĂą liĂŻĂ„u ngĂ»ĂșĂąi tham dûÄ baĂąi kiĂŻĂm tra kia Ă aĂ€ hoĂ„c vĂŻĂŹ cuöÄc NöÄichiĂŻĂ«n, hoĂ„c vĂŻĂŹ HiĂŻĂ«n phaĂĄp cĂș baĂŁn hay Ă aĂ€ Ă oĂ„c Macbeth â nhûÀngvĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ maĂą kyĂą thi SAT laĂ„i laĂąm ngĂș Ă i.
Cho duĂą trĂ»ĂșĂąng Ă ang daĂ„y caĂĄi gĂČ, hoĂčĂ„c ñt nhĂȘĂ«t kiĂŻĂm tra caĂĄi gĂČ, thĂČphĂ»Ășng phaĂĄp giaĂĄo duĂ„c kiĂŻĂu naĂąy ngaĂąy caĂąng xa laĂ„ vĂșĂĄi khaĂĄi niĂŻĂ„mgiaĂĄo duĂ„c maĂą trĂ»ĂșĂĄc Ă ĂȘy chuĂĄng ta hiĂŻĂu. PhĂ»Ășng phaĂĄp giaĂĄo duĂ„c mĂșĂĄicoĂĄ leĂ€ chĂł liĂŻn quan Ă ĂŻĂ«n möÄt muĂ„c tiĂŻu chung maĂą khĂčĂŠp nĂși chuĂĄngta Ă ĂŻĂŹu thĂȘĂ«y sûÄ hiĂŻĂ„n diĂŻĂ„n cuĂŁa noĂĄ: Ă oĂĄ laĂą hĂ»ĂșĂĄng Ă ĂŻĂ«n möÄt muĂ„c tiĂŻu
146 147
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O HIĂĂU VĂĂ THĂĂ GIĂĂI XUNG QUANH
cuĂ„ thĂŻĂ naĂąo Ă oĂĄ. MöÄt nghiĂŻn cûåu do QuyĂ€ taĂąi trĂșĂ„ Carnegie cho thĂȘĂ«yngaĂąy caĂąng coĂĄ nhiĂŻĂŹu thanh niĂŻn choĂ„n nhûÀng lĂŽnh vûÄc hûåa heĂ„nmang laĂ„i nhûÀng lĂșĂ„i ñch trĂ»ĂșĂĄc mĂčĂŠt, vñ duĂ„ nhĂ» kinh doanh, kyĂ€ sĂ»,khoa hoĂ„c maĂĄy tñnh, vaĂą y tĂŻĂ«.
Tuy nhiĂŻn, Lynne Cheney, cûÄu chuĂŁ tĂ”ch höÄi à öÏng quaĂŁn trĂ” cuĂŁaQuyĂ€ Quöëc gia vĂČ NhĂȘn loaĂ„i vaĂą laĂą phu nhĂȘn cuĂŁa PhoĂĄ töĂng thöëngDick Cheney, viĂŻĂ«t trĂŻn tĂșĂą Newsweek thĂČ rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu nhûÀng ngĂ»ĂșĂąithaĂąnh cöng mang tĂȘĂŹm quöëc gia coĂĄ nĂŻĂŹn taĂŁng kiĂŻĂ«n thûåc tûù ngaĂąnhkhoa hoĂ„c nhĂȘn vĂčn. Trong Ă oĂĄ bao göÏm töĂng thöëng Reagan vaĂą hĂȘĂŹuhĂŻĂ«t nöÄi caĂĄc cuĂŁa öng. NgoaĂąi ra, con söë naĂąy taĂ„i haĂ€ng maĂĄy tñnh IBMlaĂą 38% caĂĄc CEO, vaĂąo 9 trong söë 13 nhaĂą quaĂŁn trĂ” haĂąng Ă ĂȘĂŹu. CuĂ€ngtheo Cheney thĂČ möÄt nghiĂŻn cûåu cuĂŁa AT &T cho thĂȘĂ«y nhûÀng ngĂ»ĂșĂąitöët nghiĂŻĂ„p ngaĂąnh khoa hoĂ„c xaĂ€ höÄi vaĂą nhĂȘn vĂčn tiĂŻĂ«n nhanh hĂșnso vĂșĂĄi caĂĄc kyĂ€ sĂ» ĂșĂŁ vĂ” trñ quaĂŁn lyĂĄ cĂȘĂ«p trung. NgoaĂąi ra hoĂ„ coĂąn âñtnhĂȘĂ«t laĂą thĂčng tiĂŻĂ«n bĂčçng so vĂșĂĄi nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi töët nghiĂŻĂ„p ngaĂąnh kinhdoanh vaĂą kyĂ€ sĂ» vaĂąo caĂĄc vĂ” trñ quaĂŁn lyĂĄ cĂȘĂ«p cao.â BaĂą kĂŻĂ«t luĂȘĂ„n laĂ„inhĂ» sau, âSinh viĂŻn naĂąo choĂ„n lûÄa nhûÀng ngaĂąnh hoĂ„c thûÄc sûÄ theoyĂĄ muöën cuĂŁa mĂČnh seĂ€ coĂĄ khaĂŁ nĂčng laĂąm trong ngaĂąnh maĂą hoĂ„ yĂŻuthñch hĂșn nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc. HoĂ„ laĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ thĂŻĂ cöë gĂčĂŠnghĂŻĂ«t sûåc trong möÄt thĂșĂąi gian daĂąi Ă ĂŻĂ Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c thaĂąnh cöng. VaĂą baĂŁnthĂȘn hoĂ„ cuĂ€ng laĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi tĂČm ra muĂ„c à ñch giuĂĄp hoĂ„ caĂŁm thĂȘĂ«yhaĂ„nh phuĂĄc.â
Roger Smith, cûÄu chuĂŁ tĂ”ch höÄi à öÏng quaĂŁn trĂ” vaĂą laĂą CEO cuĂŁaGeneral Motors à öÏng yĂĄ vĂșĂĄi yĂĄ kiĂŻĂ«n trĂŻn. Smith viĂŻĂ«t trong cuöën saĂĄchGiaĂĄo duĂ„c caĂĄc nhaĂą quaĂŁn lyĂĄ (Educating Managers) nhĂ» sau:
NghĂŻĂ„ thuĂȘĂ„t cuĂŁa quaĂŁn lyĂĄ bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu ĂșĂŁ tĂȘĂŹm nhĂČn, möÄt phĂȘĂm chĂȘĂ«tmaĂą chĂ»a bao giĂșĂą laĂ„i quan troĂ„ng nhĂ» ngaĂąy nay... CaĂ„nh tranhâ hoĂčĂ„c à öëi vĂșĂĄi möÄt vaĂąi cöng ty, söëng soĂĄt Ă Ă»ĂșĂ„c â phuĂ„ thuöÄcvaĂąo khaĂŁ nĂčng mĂ»ĂșĂąng tĂ»ĂșĂ„ng ra nhûÀng Ă iĂŻĂŹu mĂșĂĄi meĂŁ cuĂŁa nhûÀng
ngĂ»ĂșĂąi quaĂŁn lyĂĄ (cuĂ€ng nhĂ» hĂČnh dung ra caĂĄch thûåc mĂșĂĄi Ă ĂŻĂ thûÄchiĂŻĂ„n nhûÀng cöng viĂŻĂ„c Ă aĂ€ cuĂ€), khaĂŁ nĂčng suy luĂȘĂ„n dûÄa vaĂąo nĂŻĂŹntaĂŁng nhûÀng thaĂąnh cöng Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c trong quaĂĄ khûå, khaĂŁ nĂčngtöà chûåc vaĂą taĂĄi töà chûåc caĂĄc hoaĂ„t à öÄng vaĂą khaĂŁ nĂčng hĂČnh dungra caĂĄch thûåc vaĂą biĂŻĂ„n phaĂĄp coĂĄ thĂŻĂ thay à öĂi tĂČnh thĂŻĂ«. Khi sinhviĂŻn Ă Ă»ĂșĂ„c huĂȘĂ«n luyĂŻĂ„n Ă ĂŻĂ nhĂȘĂ„n thûåc Ă Ă»ĂșĂ„c chuĂŁ Ă ĂŻĂŹ chung vaĂąnhûÀng yĂŻĂ«u töë coĂĄ tñnh chu kyĂą trong nghĂŻĂ„ thuĂȘĂ„t, vĂčn chĂ»Ășng,vĂȘĂ„t lyĂĄ vaĂą lĂ”ch sûã, hoĂ„ Ă ang hoĂ„c vĂŻĂŹ caĂĄch saĂĄng taĂ„o Ă ĂŻĂ hĂČnh thaĂąnhnĂŻn nhûÀng giaĂŁi phaĂĄp daĂąi haĂ„n trĂ»ĂșĂĄc nhûÀng vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ sau naĂąytrong kinh doanh⊠NgĂ»ĂșĂąi naĂąo Ă aĂ€ tûùng hoĂ„c vĂŻĂŹ khoa hoĂ„c nhĂȘnvĂčn seĂ€ coĂĄ thĂŻĂ hiĂŻĂu, thĂŻĂ hiĂŻĂ„n vaĂą Ă oĂĄng goĂĄp cho doanh nghiĂŻĂ„pnhûÀng thaĂąnh quaĂŁ cho duĂą coĂĄ thĂŻĂ cuĂąng luĂĄc Ă oĂĄ thĂČ nhûÀng doanhnghiĂŻĂ„p khaĂĄc phaĂŁi vĂȘĂ«t vaĂŁ Ă ĂŻĂ töÏn taĂ„i.. Tûù nhûÀng ngaĂąnh thuöÄckhoa hoĂ„c nhĂȘn vĂčn, hoĂ„ hoĂ„c caĂĄch thñch nghi vaĂą chĂ”u à ûÄng Ă Ă»ĂșĂ„csûÄ mĂș höÏ nhĂȘĂ„p nhĂčçng vaĂą hoĂ„c caĂĄch xaĂĄc Ă Ă”nh Ă ĂȘu laĂą vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹtrong mĂșĂĄ hößn loaĂ„n. SûÄ thöng tuĂŻĂ„ coĂĄ yĂĄ nghĂŽa quan troĂ„ng nhĂȘĂ«tvaĂą quaĂĄ trĂČnh tĂ» duy logic cuĂ€ng quan troĂ„ng nhĂ» muĂ„c tiĂŻu maĂąchuĂĄng hĂ»ĂșĂĄng tĂșĂĄi⊠[NhûÀng sinh viĂŻn naĂąy] coĂĄ löëi tĂ» duy Ă achiĂŻĂŹu vaĂą thoĂĄi quen nhĂČn nhĂȘĂ„n tûù bĂŻn ngoaĂąi sûÄ viĂŻĂ„c nhĂ» khihoĂ„ hoĂ„c nhûÀng taĂĄc phĂȘĂm vĂčn chĂ»Ășng, hoĂ„c vĂŻĂŹ caĂĄc chĂŻĂ« à öÄ, hĂŻĂ„thöëng xaĂ€ höÄi, quaĂĄ trĂČnh phaĂŁn ûång hoĂĄa hoĂ„c hay tûù ngön ngûÀ.LiĂŻĂ„u hoĂ„ coĂĄ Ă oĂĄng goĂĄp thaĂąnh cöng hay khöng tĂȘĂ«t caĂŁ Ă ĂŻĂŹu phuĂ„thuöÄc vaĂąo khaĂŁ nĂčng giao tiĂŻĂ«p vaĂą nhaĂ„y caĂŁm trĂ»ĂșĂĄc ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄcâŠMoĂ„i viĂŻĂ„c chuĂĄng ta laĂąm coĂĄ thaĂąnh cöng hay khöng Ă ĂŻĂŹu phuĂ„thuöÄc vaĂąo viĂŻĂ„c chuĂĄng ta coĂĄ truyĂŻĂŹn taĂŁi thöng tin thaĂąnh cönghay khöng tûù ngĂ»ĂșĂąi naĂąy qua ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc.
CBS, Inc. cuĂ€ng à öÏng yĂĄ vĂșĂĄi Ă iĂŻĂŹu naĂąy. NĂčm 1984, HöÄi à öÏng vĂŻĂŹKhoa hoĂ„c NhĂȘn vĂčn Ă aĂ„i diĂŻĂ„n cho 12 cöng ty haĂąng Ă ĂȘĂŹu Ă Ă»ĂșĂ„c thaĂąnhlĂȘĂ„p vĂșĂĄi ngĂȘn quyĂ€ 750.000 USD do sûÄ hĂșĂ„p taĂĄc giûÀa CBS vaĂą ViĂŻĂ„nHaĂąn lĂȘm NghĂŻĂ„ thuĂȘĂ„t vaĂą Khoa hoĂ„c. Theo Frank Stanton, chuĂŁ tĂ”ch
148 149
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O HIĂĂU VĂĂ THĂĂ GIĂĂI XUNG QUANH
höÄi à öÏng naĂąy khi Ă oĂĄ vaĂą à öÏng thĂșĂąi cuĂ€ng laĂą chuĂŁ tĂ”ch cuĂŁa CBS thĂČmuĂ„c à ñch cuĂŁa höÄi à öÏng nhĂčçm âtĂčng cĂ»ĂșĂąng sûÄ nhĂȘĂ„n thûåc vĂŻĂŹ giaĂĄoduĂ„c khoa hoĂ„c nhĂȘn vĂčn â Ă ĂŻĂ coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c sûÄ hiĂŻĂu biĂŻĂ«t sĂȘu sĂčĂŠc, nhĂȘĂ„nthûåc, tĂČm hiĂŻĂu vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ, tĂ»ĂșĂŁng tĂ»ĂșĂ„ng â vaĂą hiĂŻĂu Ă Ă»ĂșĂ„c möëi quan hĂŻĂ„giûÀa giaĂĄo duĂ„c khoa hoĂ„c nhĂȘn vĂčn vaĂą khaĂŁ nĂčng laĂ€nh Ă aĂ„o trongmöi trĂ»ĂșĂąng kinh doanh.â
Möëi quan hĂŻĂ„ Ă oĂĄ laĂą coĂĄ thûÄc vaĂą rĂȘĂ«t maĂ„nh meĂ€. NoĂĄi nhĂ» vĂȘĂ„y khöngcoĂĄ nghĂŽa laĂą laĂąm baĂ„n röëi tung lĂŻn nĂŻĂ«u chuyĂŻn ngaĂąnh cuĂŁa baĂ„n vĂŻĂŹkinh doanh hoĂčĂ„c khoa hoĂ„c maĂĄy tñnh. ĂiĂŻĂŹu tuyĂŻĂ„t vĂșĂąi trong cuöÄcsöëng naĂąy laĂą ĂșĂŁ chöß duĂą baĂ„n bao nhiĂŻu tuöĂi, söëng ĂșĂŁ möi trĂ»ĂșĂąng vĂșĂĄiĂ iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo chĂčng nûÀa, baĂ„n vĂȘĂźn coĂĄ thĂŻĂ tiĂŻĂ«p tuĂ„c hoĂ„cbĂčçng viĂŻĂ„c Ă oĂ„c saĂĄch vaĂą suy nghĂŽ vĂŻĂŹ nhûÀng gĂČ maĂą mĂČnh hoĂ„c Ă Ă»ĂșĂ„c.
RUĂT NGĂĂN KHOAĂNG CAĂCH
TaĂĄc giaĂŁ Ray Bradbury khi tĂ» vĂȘĂ«n cho caĂĄc quaĂŁn lyĂĄ caĂĄch Ă ĂŻĂ saĂĄngtaĂ„o bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu cöng thûåc cuĂŁa mĂČnh nhĂ» sau:
BĂȘy giĂșĂą thĂČ haĂ€y traĂŁ lĂșĂąi töi lĂȘĂŹn cuöëi cuĂąng baĂ„n Ă ĂŻĂ«n thĂ» viĂŻĂ„n vaĂąmĂ»ĂșĂ„n nhiĂŻĂŹu saĂĄch hĂșn khaĂŁ nĂčng baĂ„n coĂĄ thĂŻĂ Ă oĂ„c, trong tayöm haĂąng à öëng saĂĄch nhĂ» nhûÀng öà baĂĄnh mĂČ bûÄ noĂĄng höĂi trĂŻntay baĂ„n vaĂą chĂł chûÄc nhai chuĂĄng laĂą khi naĂąo? LĂȘĂŹn cuöëi cuĂąngbaĂ„n mĂșĂŁ möÄt cuöën saĂĄch, Ă Ă»a muĂ€i vaĂąo vaĂą hñt möÄt hĂși daĂąi laĂąkhi naĂąo? Ăi ThĂ»ĂșĂ„ng ĂĂŻĂ«! MuĂąi cuĂŁa saĂĄch nhĂ» muĂąi cuĂŁa baĂĄnh mĂČnĂ»ĂșĂĄng. LĂȘĂŹn cuöëi cuĂąng baĂ„n tĂČm thĂȘĂ«y möÄt tiĂŻĂ„m saĂĄch cuĂ€ kyĂ€ thĂȘĂ„tlĂșĂĄn vaĂą lang thang möÄt mĂČnh haĂąng nhiĂŻĂŹu giĂșĂą à öÏng höÏ giûÀanhûÀng kĂŻĂ„ saĂĄch. LĂȘĂŹn cuöëi cuĂąng duĂą khöng chuĂŁ Ă Ă”nh mua caĂĄigĂČ, hoĂčĂ„c Ă»u tiĂŻn cho möÄt loaĂ„i kiĂŻĂ«n thûåc naĂąo maĂą baĂ„n chĂł langthang laĂą khi naĂąo? LĂȘĂŹn cuöëi cuĂąng baĂ„n hñt Ă Ă»ĂșĂ„c caĂŁ Ă Ă»ĂșĂ„c muĂąi
buĂ„i, sau Ă oĂĄ löi tuöÄt nhûÀng cuöën saĂĄch khoĂŁi kĂŻĂ„ vaĂą Ă oĂ„c ngĂȘĂ«unghiĂŻĂ«n nöÄi dung, röÏi nĂŻĂ«u nhĂ» khöng thñch, baĂ„n traĂŁ chuĂĄng vĂŻĂŹchöß cuĂ€ vaĂą nĂŻĂ«u thñch, baĂ„n tha chuĂĄng vĂŻĂŹ nhaĂą laĂą khi naĂąo? KhiĂ oĂĄ baĂ„n nhĂ» ngĂ»ĂșĂąi quĂŻn caĂŁ thĂșĂąi gian nhĂ»ng laĂ„i laĂą luĂĄc tĂČm thĂȘĂ«ynguöÏn cöÄi cuĂŁa chñnh mĂČnh.
NĂŻĂ«u baĂ„n muöën hoĂ„c theo kiĂŻĂu chñnh thöëng hĂșn thĂČ coĂĄ rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹutrĂ»ĂșĂąng Ă aĂ„i hoĂ„c, cao Ă ĂčĂšng vaĂą Ă aĂ„i hoĂ„c cöÄng à öÏng giaĂŁng daĂ„y nhûÀngkhoĂĄa hoĂ„c vĂŻĂŹ vĂčn chĂ»Ășng, triĂŻĂ«t hoĂ„c vaĂą lĂ”ch sûã. Cho baĂ„n biĂŻĂ«t nheĂĄ,thĂłnh thoaĂŁng töi thûÄc haĂąnh nhûÀng gĂČ töi thuyĂŻĂ«t giaĂŁng: Töi tûùngĂ i hoĂ„c ĂșĂŁ Cambridge vĂșĂĄi hai con cuĂŁa töi. Töi choĂ„n hoĂ„c vĂŻĂŹ CharlesDickens vaĂą thĂșĂąi Victoria ĂșĂŁ Anh. Kate, con gaĂĄi töi, hoĂ„c vĂŻĂŹ haĂąi kĂ”chShakespeare vaĂą Will, con trai töi, hoĂ„c vĂŻĂŹ Darwin vaĂą khoa hoĂ„c hiĂŻĂ„nĂ aĂ„i. ChuĂĄng töi ngöÏi trong möÄt tĂȘĂŹng cuĂŁa höÄi trĂ»ĂșĂąng Trinity cuĂŁatrĂ»ĂșĂąng ĂaĂ„i hoĂ„c Trinity vaĂą traĂŁi qua ba tuĂȘĂŹn tuyĂŻĂ„t vĂșĂąi vĂșĂĄi haĂąng à öëngsaĂĄch vaĂą nuöët lĂȘĂ«y nuöët Ă ĂŻĂ nhûÀng kiĂŻĂ«n thûåc tinh hoa nhĂȘĂ«t.
Jamie Raskin, giĂșĂą laĂą giaĂĄo sĂ» ĂșĂŁ khoa luĂȘĂ„t trĂ»ĂșĂąng ĂaĂ„i hoĂ„c America,vöën laĂą trĂșĂ„ lyĂĄ cho viĂŻn chĂ»ĂșĂŁng lyĂĄ ĂșĂŁ Boston. Ăng caĂŁnh baĂĄo khöngnĂŻn Ă ĂŻĂ tham voĂ„ng cuĂŁa mĂČnh caĂŁn Ă Ă»ĂșĂąng viĂŻĂ„c reĂąn luyĂŻĂ„n tri thûåc âvĂČ nhĂ» Wittgenstein tûùng noĂĄi, âTham voĂ„ng laĂą sûÄ kĂŻĂ«t thuĂĄc cuĂŁa tĂ»duyâ. Töi coĂĄ nhiĂŻĂŹu baĂ„n beĂą cuĂ€ng coĂĄ nhiĂŻĂŹu tham voĂ„ng giöëng nhĂ»töi nhĂ»ng hoĂ„ laĂ„i deĂ„p boĂŁ tĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng yĂĄ nghĂŽ naĂąo coĂĄ thĂŻĂ aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁnghay caĂŁn Ă Ă»ĂșĂąng Ă ĂŻĂ«n thaĂąnh cöng. ĂĂșĂąi söëng tri thûåc laĂą khaĂŁ nĂčngnhĂȘĂ„n biĂŻĂ«t rĂčçng moĂ„i thûå coĂĄ thĂŻĂ khaĂĄc Ă i. HoĂčĂ„c rĂčçng nhûÀng thĂŻĂ chĂŻĂ«lĂșĂĄn trong xaĂ€ höÄi, duĂą trong lĂŽnh vûÄc tĂ» nhĂȘn hay cöng cöÄng, cuĂ€ngbĂčçng moĂ„i caĂĄch thĂ»ĂșĂąng thuĂĄc eĂĄp moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi phaĂŁi tuĂȘn theo mĂŻĂ„nhlĂŻĂ„nh â mĂŻĂ„nh lĂŻĂ„nh Ă oĂĄ mang tñnh caĂĄ nhĂȘn, chñnh trĂ”, vaĂą caĂŁ yĂĄ thûåchĂŻĂ„. MöÄt khi hiĂŻĂu Ă Ă»ĂșĂ„c Ă iĂŻĂŹu naĂąy, baĂ„n coĂĄ thĂŻĂ tiĂŻĂ«p tuĂ„c Ă i tĂșĂĄi. Töi Ă oaĂĄnlaĂą caĂĄch duy nhĂȘĂ«t giuĂĄp cho tham voĂ„ng khöng giĂŻĂ«t chĂŻĂ«t Ă ĂșĂąi söëngtri thûåc laĂą caĂŁm giaĂĄc khöng sĂșĂ„ thĂȘĂ«t baĂ„i, hay khöng sĂșĂ„ mĂČnh noĂĄi ra
150 151
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O HIĂĂU VĂĂ THĂĂ GIĂĂI XUNG QUANH
Ă iĂŻĂŹu gĂČ ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc coĂĄ thĂŻĂ nghĂŽ Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ khöng Ă uĂĄng, Ă iĂŻn khuĂąng,hoĂčĂ„c coĂĄ thĂŻĂ Ă oĂĄ laĂą möÄt yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng maĂą chĂ»a coĂĄ ai trong xaĂ€ höÄi nghĂŽra. NĂŻĂ«u baĂ„n muöën möÄt lĂșĂąi khuyĂŻn thĂČ Ă ĂȘy, haĂ€y tĂčng töëc à öÄ Ă oĂ„csaĂĄch lĂŻn. MoĂ„i ngĂ»ĂșĂąi hay noĂĄi laĂą hoĂ„ khöng coĂĄ thĂșĂąi gian Ă ĂŻĂ Ă oĂ„c. TöithĂČ laĂ„i cho laĂą, âKhi baĂ„n thĂčĂŠc mĂčĂŠc vĂŻĂŹ Ă iĂŻĂŹu gĂČ Ă oĂĄ thĂČ haĂ€y Ă oĂ„c saĂĄch.âTöi coĂĄ thĂŻĂ Ă oĂ„c möÄt cuöën saĂĄch trong voĂąng vaĂąi tiĂŻĂ«ng à öÏng höÏ.â
Barbara Corday, quaĂŁn trĂ” viĂŻn thĂșĂąi Ă oĂĄ cuĂŁa Ă aĂąi CBS noĂĄi vĂŻĂŹ giaĂĄoduĂ„c nhĂ» sau, âNĂŻĂ«u töi noĂĄi chuyĂŻĂ„n vĂșĂĄi nhûÀng nhĂȘn viĂŻn treĂŁ tuöĂi,töi seĂ€ khuyĂŻn hoĂ„ nĂŻn quĂŻn caĂĄi bĂčçng MBA Ă i. NhiĂŻĂŹu thanh niĂŻnrĂȘĂ«t tûÄ haĂąo vĂșĂĄi bĂčçng cĂȘĂ«p hoĂ„ coĂĄ maĂą quĂŻn rĂčçng hĂȘĂŹu hĂŻĂ«t nhûÀng ngĂ»ĂșĂąiquaĂŁn lyĂĄ MyĂ€ trong suöët 150 nĂčm qua chĂčĂšng coĂĄ caĂĄi bĂčçng MBA, hayPh.D. Töi chĂł töët nghiĂŻĂ„p trung hoĂ„c vaĂą chĂ»a bao giĂșĂą hoĂ„c lĂŻn cao.Töi khöng lĂȘĂ«y vĂȘĂ„y laĂąm tûÄ haĂąo nhĂ»ng cuĂ€ng khöng xĂȘĂ«u höà vĂČ Ă iĂŻĂŹunaĂąy. Trong ngaĂąnh cuĂŁa töi, chĂł coĂĄ rĂȘĂ«t ñt ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ bĂčçng cĂȘĂ«p chñnhthûåc. KiĂŻĂ«n thûåc vĂŻĂŹ khoa hoĂ„c nhĂȘn vĂčn coĂĄ leĂ€ laĂą phuĂą hĂșĂ„p nhĂȘĂ«t trongcöng viĂŻĂ„c kinh doanh cuĂŁa töi, vaĂą töi nghĂŽ laĂą töi Ă aĂ€ coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c Ă iĂŻĂŹuĂ oĂĄ duĂą töi chĂčĂšng coĂĄ bĂčçng cĂȘĂ«p gĂČ chûång minh cho ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc xemâŠTrong suöët nĂčm nĂčm qua, töi tiĂŻĂ«p xuĂĄc vĂșĂĄi nhiĂŻĂŹu thanh niĂŻn coĂĄĂ uĂŁ loaĂ„i bĂčçng cĂȘĂ«p nhĂ»ng hoĂ„ laĂ„i thiĂŻĂ«u mĂȘĂ«t möÄt caĂĄ tñnh, thiĂŻĂ«u khaĂŁnĂčng tûÄ thĂŻĂ hiĂŻĂ„n con ngĂ»ĂșĂąi thĂȘĂ„t cuĂŁa hoĂ„, thiĂŻĂ«u luön caĂŁ loĂąng nhiĂŻĂ„tthaĂąnh vaĂą sûÄ höÏn nhiĂŻn maĂą ngaĂąnh kinh doanh giaĂŁi trñ naĂąy rĂȘĂ«t cĂȘĂŹn.Töi thĂȘĂ«y buöÏn. Trong ngaĂąnh cuĂŁa töi, ngĂ»ĂșĂąi naĂąo Ă i coi kĂ”ch, Ă oĂ„csaĂĄch, hiĂŻĂu caĂĄc taĂĄc phĂȘĂm kinh Ă iĂŻĂn, coĂĄ tĂ» duy cĂșĂŁi mĂșĂŁ vaĂą Ă»a thñchviĂŻĂ„c traĂŁi nghiĂŻĂ„m dĂŻĂź daĂąng thaĂąnh cöng hĂșn nhiĂŻĂŹu so vĂșĂĄi möÄt ngĂ»ĂșĂąicoĂĄ tĂȘĂ«m bĂčçng MBA vĂŻĂŹ taĂąi chñnh.â
MöÄt trong nhûÀng laĂ€nh Ă aĂ„o tĂ» duy vĂŽ Ă aĂ„i nhĂȘĂ«t cuĂŁa vĂ»Ășng quöëcAnh, Charles Handy à öÏng yĂĄ vĂșĂĄi quan Ă iĂŻĂm trĂŻn. Ăng baĂŁo töi rĂčçngbaĂąi hoĂ„c Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn taĂ„i trĂ»ĂșĂąng QuaĂŁn lyĂĄ Sloan laĂą öng khöng cĂȘĂŹn Ă ihoĂ„c nûÀa.
CûÄu CEO cuĂŁa Johnson & Johnson, Kames E. Burke hoĂ„c hoĂŁi rĂȘĂ«tnhiĂŻĂŹu Ă iĂŻĂŹu khi öng lĂȘĂ«y bĂčçng MBA, öng kĂŻĂ rĂčçng, âTöi Ă ĂŻĂ«n trĂ»ĂșĂąng[Harvard Business School] vĂșĂĄi haĂąng taĂĄ nhûÀng giaĂĄ trĂ” tûù gia Ă ĂČnhvaĂą nhaĂą thĂșĂą, Ă aĂ„i loaĂ„i laĂą baĂ„n nĂŻn thĂŻĂ« naĂąy, baĂ„n nĂŻn thĂŻĂ« kia. LuĂĄc Ă oĂĄ,töi coĂąn treĂŁ vaĂą khöng chĂčĂŠc laĂą coĂĄ thĂŻĂ thaĂąnh cöng vĂșĂĄi hĂŻĂ„ thöëng giaĂĄtrĂ” cuĂŁa riĂŻng töi hay khöng. Töi thûÄc sûÄ bĂ” giĂčçng xeå⊠ChĂčĂšng biĂŻĂ«tlaĂąm caĂĄch naĂąo töi laĂ„i à ûång dĂȘĂ„y Ă Ă»ĂșĂ„c, nhĂ» moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi ĂșĂŁ Ă ĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄcnaĂąy â töi cuĂ€ng khöng biĂŻĂ«t bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu tûù Ă ĂȘu töi laĂ„i caĂŁm thĂȘĂ«y Ă ĂŻĂ thaĂąnhcöng mĂČnh phaĂŁi Ă aĂĄnh cĂ»ĂșĂ„c, miĂŻĂźn laĂą Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ khöng traĂĄi vĂșĂĄi luĂȘnthĂ»ĂșĂąng Ă aĂ„o lyĂĄ laĂą Ă Ă»ĂșĂ„c. Töi nghĂŽ laĂą nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi cuĂ€ng suy nghĂŽgiöëng töi. NhûÀng trĂ»ĂșĂąng daĂ„y kinh doanh giuĂĄp töi rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu vĂČchñnh taĂ„i nĂși Ă ĂȘy, töi nhĂȘĂ„n ra rĂčçng nĂŻĂ«u ngĂ»ĂșĂąi ta daĂ„y mĂČnh nhĂ»thĂŻĂ« naĂąo thĂČ sûÄ thûÄc laĂą haĂ€y laĂąm ngĂ»ĂșĂ„c laĂ„i. ĂĂŻĂ thaĂąnh cöng, baĂ„n haĂ€ythĂčĂšng thĂčĂŠn.â
Renn Zaphioropulos, cûÄu quaĂŁn lyĂĄ cuĂŁa Xerox vaĂą laĂą ngĂ»ĂșĂąi saĂĄnglĂȘĂ„p ra Versatec, möÄt nhaĂą saĂŁn xuĂȘĂ«t maĂĄy in Ă iĂŻĂ„n tûã lĂșĂĄn bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu taĂ„inhaĂą, âCha meĂ„ töi laĂą ngĂ»ĂșĂąi Hy LaĂ„p nhĂ»ng töi lĂșĂĄn lĂŻn ĂșĂŁ Ai CĂȘĂ„p. Chatöi laĂą thuyĂŻĂŹn trĂ»ĂșĂŁng taĂąu biĂŻĂn, hoa tiĂŻu ĂșĂŁ kĂŻnh Ă aĂąo Suez. Ăngkhöng coĂĄ bĂčçng cĂȘĂ«p Ă aĂ„i hoĂ„c gĂČ nhĂ»ng öng tûùng Ă i khĂčĂŠp nĂși vaĂą laĂąngĂ»ĂșĂąi nghiĂŻĂ„n Ă oĂ„c saĂĄch. Ăng thĂ»ĂșĂąng baĂŁo, âNhaĂą cuĂŁa con chñnh laĂątrĂ»ĂșĂąng Ă aĂ„i hoĂ„c cuĂŁa con.â Ăng laĂą nhaĂą thĂș. Thay vĂČ Ă i nhaĂą thĂșĂą,chuĂĄng töi nghe nhaĂ„c cöà à iĂŻĂn vaĂąo mößi ChuĂŁ nhĂȘĂ„t. Ăng khuyĂŻn töilaĂą à ûùng bao giĂșĂą laĂąm giöëng nhĂ» ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc maĂą chĂł laĂąm nĂŻĂ«u Ă iĂŻĂŹuĂ oĂĄ thûÄc sûÄ töët cho baĂŁn thĂȘn. Töi laĂą möÄt sinh viĂŻn gioĂŁi, khöng phaĂŁitoaĂąn laĂą Ă iĂŻĂm A nhĂ»ng noĂĄi chung laĂą töët. Sinh viĂŻn toaĂąn Ă iĂŻĂm AdĂ»ĂșĂąng nhĂ» khöng bao giĂșĂą giöëng nhĂ» töi. Töi coĂĄ nhiĂŻĂŹu thuĂĄ vui khaĂĄcnûÀa. Töi nghiĂŻn cûåu höÄi hoĂ„a, soaĂ„n nhaĂ„c, laĂąm à öÏ göß, laĂąm thĂș⊠VĂČvĂȘĂ„y hoĂ„c nhûÀng thûå khaĂĄc nhĂ» marketing, baĂĄn haĂąng, kyĂ€ sĂ» vaĂą bĂȘĂ«tcûå thûå gĂČ khaĂĄc cuĂ€ng khöng khoĂĄ. NhĂ»ng laĂąm thĂŻĂ« naĂąo Ă ĂŻĂ coĂĄ möÄt
152 153
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O HIĂĂU VĂĂ THĂĂ GIĂĂI XUNG QUANH
caĂĄch nhĂČn laĂ„c quan vĂșĂĄi chñnh baĂŁn thĂȘn baĂ„n vaĂą nhĂȘn viĂŻn laĂąm viĂŻĂ„cchung vĂșĂĄi baĂ„n mĂșĂĄi laĂą chuyĂŻĂ„n khoĂĄ. VĂČ vĂȘĂ„y, coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c sûÄ am hiĂŻĂuphuĂą hĂșĂ„p nguyĂŻn tĂčĂŠc cĂș baĂŁn vĂŻĂŹ haĂąnh vi con ngĂ»ĂșĂąi khiĂŻĂ«n cho moĂ„ingĂ»ĂșĂąi nĂŻĂ khi laĂąm sĂŻĂ«p cuĂŁa hoĂ„ mĂșĂĄi laĂą Ă iĂŻĂŹu quan troĂ„ng söëng coĂąn.â
CuĂ€ng giöëng nhĂ» Jim Burke, John Sculley tin vaĂąo giaĂĄo duĂ„c chñnhthöëng vaĂą lĂȘĂ«y bĂčçng MBA. SûÄ nghiĂŻĂ„p cuĂŁa Sculley rĂȘĂ«t nöĂi tiĂŻĂ«ng. Saukhi Ă iĂŻĂŹu haĂąnh rĂȘĂ«t thaĂąnh cöng Pepsico, öng gia nhĂȘĂ„p haĂ€ng Applekhi ngĂ»ĂșĂąi à öÏng saĂĄng lĂȘĂ„p cuĂŁa Apple â Steve Jobs â hoĂŁi laĂą liĂŻĂ„u öngcoĂĄ muöën baĂĄn nĂ»ĂșĂĄc ngoĂ„t caĂŁ Ă ĂșĂąi hay laĂą muöën coĂĄ möÄt Ă ĂŻĂ cĂș höÄi thaycaĂŁ à öĂi thĂŻĂ« giĂșĂĄi nĂŻĂ«u chuyĂŻĂn qua laĂąm cho Apple hay khöng. Sculley,sau khi lĂŻn chûåc CEO cuĂŁa Apple, phĂȘn tñch cho töi biĂŻĂ«t möëi quanhĂŻĂ„ thûÄc sûÄ vaĂą giaĂĄ trĂ” giûÀa giaĂĄo duĂ„c vaĂą kinh doanh nhĂ» sau, âTöibĂ” nhûÀng keĂŁ mĂș möÄng thu huĂĄt. Töi seĂ€ khöng söëng ĂșĂŁ nĂși khönggĂȘĂŹn trĂ»ĂșĂąng Ă aĂ„i hoĂ„c lĂșĂĄn vĂČ töi thñch tiĂŻĂ«p cĂȘĂ„n vĂșĂĄi thĂ» viĂŻĂ„n vaĂą vĂșĂĄi trithûåc. HĂȘĂŹu hĂŻĂ«t caĂĄc ngaĂąnh cöng nghiĂŻĂ„p mĂșĂĄi thñch tĂȘĂ„p trung phaĂĄttriĂŻĂn chung quanh caĂĄc trĂ»ĂșĂąng Ă aĂ„i hoĂ„c lĂșĂĄn. ĂiĂŻĂŹu naĂąy coĂĄ nghĂŽa laĂąnhûÀng nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o tiĂŻĂŹm nĂčng trong tĂ»Ășng lai Ă ang phaĂĄt triĂŻĂntheo möÄt hĂ»ĂșĂĄng rĂȘĂ«t khaĂĄc so vĂșĂĄi phong caĂĄch truyĂŻĂŹn thöëng. ThûÄcra thĂČ Ă ĂȘy khöng phaĂŁi laĂą möÄt hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng theo traĂąo lĂ»u cöng nghĂŻĂ„cao gĂČ caĂŁ. CĂȘu hoĂŁi Ă ĂčĂ„t ra laĂą seĂ€ coĂĄ bao nhiĂŻu nghĂŻĂ„ sĂŽ duĂąng Ă ĂŻĂ«nmaĂĄy tñnh chûå khöng phaĂŁi laĂą bao nhiĂŻu nhaĂą khoa hoĂ„c vĂŻĂŹ maĂĄy tñnhsûã duĂ„ng maĂĄy tñnh.
Do Ă oĂĄ, Don Ritchey toĂĄm lĂ»ĂșĂ„c laĂ„i nhĂ» sau, âGiaĂĄo duĂ„c giuĂĄp saĂŁnsinh ra nhûÀng kyĂ€ nĂčng Ă aĂ€ töÏn taĂ„i röÏi. HĂȘĂŹu hĂŻĂ«t chuĂĄng ta seĂ€ khöngthĂŻĂ hoĂ„c Ă Ă»ĂșĂ„c nhûÀng kyĂ€ nĂčng Ă oĂĄ nĂŻĂ«u khöng coĂĄ sûÄ höß trĂșĂ„ cuĂŁa giaĂĄoduĂ„c. Töi khöng biĂŻĂ«t laĂą liĂŻĂ„u khoa hoĂ„c nhĂȘn vĂčn coĂĄ töët hĂșn so vĂșĂĄiĂ aĂąo taĂ„o kinh doanh thöng thĂ»ĂșĂąng hay khöng. NhĂ»ng töi vĂȘĂźn chorĂčçng trĂ»ĂșĂąng Ă aĂ„i hoĂ„c giuĂĄp baĂ„n hoĂ„c caĂĄch suy nghĂŽ vaĂą phĂȘn tñch vĂȘĂ«nĂ ĂŻĂŹ, caĂĄch nhĂČn töĂng quaĂĄt vaĂą caĂĄch liĂŻn kĂŻĂ«t caĂĄc sûÄ kiĂŻĂ„n laĂ„i vĂșĂĄi nhau.
Ăöëi vĂșĂĄi töi, giaĂĄo duĂ„c Ă i à öi vĂșĂĄi kinh nghiĂŻĂ„m thûÄc tiĂŻĂźn laĂą sûÄ kĂŻĂ«thĂșĂ„p töët nhĂȘĂ«t.â
TaĂ„i trĂ»ĂșĂąng Do ThaĂĄi, möÄt giaĂĄo viĂŻn baĂŁo vĂșĂĄi Roger Gould rĂčçng,âNgĂ»ĂșĂąi khaĂĄc coĂĄ thĂŻĂ lĂȘĂ«y Ă i cuĂŁa ta vaĂąng baĂ„c Ă aĂĄ quyĂĄ, xe cöÄ, aĂĄo löngthuĂĄ, nhaĂą cûãa nhĂ»ng khöng ai cĂ»ĂșĂĄp Ă Ă»ĂșĂ„c kiĂŻĂ«n thûåc cuĂŁa ta.â BaĂŁnthĂȘn Gould cuĂ€ng phaĂĄt biĂŻĂu nhĂ» sau, âAi cuĂ€ng coĂĄ khaĂŁ nĂčng hoĂ„choĂŁi. DĂŽ nhiĂŻn nhûÀng trĂșĂŁ lûÄc cho viĂŻĂ„c hoĂ„c ĂșĂŁ thiĂŻn hĂČnh vaĂ„n traĂ„ng.BaĂŁn thĂȘn mößi ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ thĂŻĂ hoĂčĂ„c khöng thĂŻĂ vĂ»ĂșĂ„t qua nhûÀng trĂșĂŁngaĂ„i Ă oĂĄ chñnh do nhûÀng haĂ„n chĂŻĂ« tûÄ hoĂ„ Ă ĂčĂ„t ra. HoĂ„ cho laĂą tĂȘĂŹm aĂŁnhhĂ»ĂșĂŁng vaĂą sûÄ khe khĂčĂŠt cuĂŁa hoĂ„ laĂą hĂșn hĂŻĂ«t moĂ„i thûå.â BaĂŁn thĂȘn GouldthĂČ cho biĂŻĂ«t mĂČnh khöng phaĂŁi laĂą ngĂ»ĂșĂąi cûång nhĂčĂŠc nhĂ» thĂŻĂ«. Ăngcho biĂŻĂ«t thĂŻm, âKhi töi Ă oĂ„c Ă Ă»ĂșĂ„c möÄt Ă iĂŻĂŹu gĂČ Ă oĂĄ hay, töi tiĂŻĂ«p thu,cĂčĂŠt nhoĂŁ chuĂĄng aĂĄp duĂ„ng ĂșĂŁ Ă ĂȘy möÄt chuĂĄt, kia möÄt chuĂĄt. VĂČ thĂŻĂ« saukhi Ă aĂ€ aĂĄp duĂ„ng nhûÀng kiĂŻĂ«n thûåc Ă oĂĄ thĂČ chuĂĄng khöng coĂąn ĂșĂŁ hĂČnhdaĂ„ng ban Ă ĂȘĂŹu nûÀa maĂą bĂȘy giĂșĂą chuĂĄng hoaĂąn toaĂąn laĂą cuĂŁa töi.â
YĂ nghĂŽa thûÄc sûÄ cuĂŁa viĂŻĂ„c hoĂ„c laĂą Ă ĂȘy â chuĂŁ à öÄng, Ă ĂȘĂŹy nhiĂŻĂ„t huyĂŻĂ«tvaĂą hoaĂąn toaĂąn mang tñnh caĂĄ nhĂȘn. BaĂ„n Ă oĂ„c Ă iĂŻĂŹu gĂČ thĂČ Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ phaĂŁicoĂĄ ñch cho chñnh baĂ„n vaĂą chñnh baĂ„n phaĂŁi biĂŻĂ«n kiĂŻĂ«n thûåc Ă oĂĄ thaĂąnhsĂșĂŁ hûÀu cuĂŁa chñnh mĂČnh. Cuöëi cuĂąng, lĂșĂąi khuyĂŻn cuĂŁa FrancesHesselbein cho viĂŻĂ„c naĂąy nhĂ» sau, âNĂŻĂ«u coĂĄ Ă iĂŻĂŹu gĂČ Ă oĂĄ maĂą töi thûÄcsûÄ tin trĂŻn Ă ĂșĂąi naĂąy thĂČ Ă oĂĄ chñnh laĂą niĂŻĂŹm vui thñch Ă Ă»ĂșĂ„c hoĂ„c vaĂąhoĂ„c mößi ngaĂąy.â
MĂĂ RĂĂ NG KINH NGHIĂĂ M SĂĂNG
Ăi du lĂ”ch khĂčĂŠp nĂși laĂą möÄt hĂČnh thûåc hoĂ„c hoĂŁi khaĂĄc. NhûÀng cĂȘunoĂĄi saĂĄo rößng vĂŻĂŹ taĂĄc duĂ„ng cuĂŁa viĂŻĂ„c Ă i Ă ĂŻĂ«n nhiĂŻĂŹu nĂși khaĂĄc nhauĂ ĂŻĂŹu Ă uĂĄng. Ăi laĂą mĂșĂŁ röÄng tĂȘĂŹm nhĂČn. Ăi laĂą khaĂĄm phaĂĄ. Ăi khĂčĂŠp nĂși
154 155
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O HIĂĂU VĂĂ THĂĂ GIĂĂI XUNG QUANH
khiĂŻĂ«n baĂ„n thay à öĂi Ă Ă”nh hĂ»ĂșĂĄng ngay lĂȘĂ„p tûåc bĂșĂŁi vĂČ ĂșĂŁ mößi nĂșikhaĂĄc nhau, phaĂŁn höÏi cuĂŁa baĂ„n cuĂ€ng mĂșĂĄi meĂŁ khaĂĄc nhau. CuĂąngmöÄt viĂŻĂ„c nhĂ»ng ĂșĂŁ caĂĄc quöëc gia khaĂĄc nhau, ngĂ»ĂșĂąi ta laĂ„i coĂĄ caĂĄchlaĂąm khaĂĄc nhau. NgĂ»ĂșĂąi ta coĂĄ thĂŻĂ rĂȘĂ«t thoaĂŁi maĂĄi, hoĂčĂ„c chĂčĂšng thoaĂŁimaĂĄi lĂčĂŠm, hoĂčĂ„c kñn Ă aĂĄo hoĂčĂ„c dĂŻĂź thay à öĂi. CaĂĄch söëng ĂșĂŁ mößi nĂșicuĂ€ng khaĂĄc nhau. ĂĂ Paris, nhiĂŻĂŹu cûãa haĂąng Ă oĂĄng cûãa trong suöëtthaĂĄng 8. ĂĂ TĂȘy Ban Nha, sau bûÀa Ăčn trĂ»a thĂ”nh soaĂ„n, ngĂ»ĂșĂąi tanguĂŁ vaĂą hoĂ„ Ăčn töëi rĂȘĂ«t trĂŻĂź. BĂŻn caĂ„nh Ă oĂĄ, sûÄ khaĂĄc biĂŻĂ„t vĂŻĂŹ ngön ngûÀlaĂą möÄt raĂąo caĂŁn. Vñ duĂ„ nhĂ» möÄt giao dĂ”ch rĂȘĂ«t Ă Ășn giaĂŁn à öÄt nhiĂŻncoĂĄ thĂŻĂ hoĂĄa ra phûåc taĂ„p. Töi coĂĄ möÄt ngĂ»ĂșĂąi baĂ„n söëng ĂșĂŁ London.MöÄt lĂȘĂŹn noĂ„ qua Paris, trong Ă ĂȘĂŹu luĂĄc naĂąo cuĂ€ng lĂȘĂm bĂȘĂm Ă ĂŻĂ tñnhtoaĂĄn bĂčçng à öÏng franc thay vĂČ Ă Ă¶ĂŹng baĂŁng Anh, âTöi khöng thĂŻĂnoĂĄi tiĂŻĂ«ng PhaĂĄp trong suöët caĂŁ 24 giĂșĂą. Töi vaĂąo möÄt cûãa haĂąng thuöëclaĂĄ vaĂą hoĂŁi mua quatorze (14) goĂĄi thuöëc Kents. NgĂ»ĂșĂąi baĂĄn haĂąngnhĂČn töi nhĂ» thĂŻĂ töi bĂ” Ă iĂŻn. NgĂ»ĂșĂąi ta thĂ»ĂșĂąng hay mua hai hoĂčĂ„c10 goĂĄi thuöëc chûå ai laĂ„i mua 14. DĂŽ nhiĂŻn laĂą thĂȘĂ„t ra töi muöënmua laĂą böën goĂĄi (quatre) chûå.â
ViĂŻĂ„c mĂșĂŁ röÄng Ă Ă»ĂșĂ„c tĂȘĂŹm nhĂČn phuĂ„ thuöÄc vaĂąo viĂŻĂ„c baĂ„n coĂĄ muöëntûÄ mĂČnh traĂŁi nghiĂŻĂ„m nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo. NhûÀng ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂ€ tûùng söëng trongnhiĂŻĂŹu nĂŻĂŹn vĂčn hoĂĄa khaĂĄc nhau coĂĄ thĂŻĂ hĂȘĂ«p thuĂ„ nhiĂŻĂŹu kiĂŻĂ«n thûåc hĂșnso vĂșĂĄi nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi chĂł biĂŻĂ«t tĂČm Ă ĂŻĂ«n McDonaldâs khi ĂșĂŁ Paris. TuynhiĂŻn, vĂȘĂźn coĂĄ sûÄ khaĂĄc biĂŻĂ„t giûÀa höÄi nhĂȘĂ„p vaĂąo möÄt nĂŻĂŹn vĂčn hoĂĄamĂșĂĄi vaĂą trĂșĂŁ thaĂąnh möÄt ângĂ»ĂșĂąi baĂŁn xûåâ. Khöng hĂčĂšn ngöÏi taĂ„i Les DeuxMagots Ă ĂȘĂŹu à öÄi muĂ€ bĂŻ-rĂŻ laĂą Ă aĂ€ laĂą möÄt ngĂ»ĂșĂąi biĂŻĂ«t tiĂŻĂ«p thu coĂĄ choĂ„nloĂ„c. NĂŻĂ«u baĂ„n mĂȘĂ«t Ă Ă”nh hĂ»ĂșĂĄng vaĂą quĂŻn mĂȘĂ«t nguöÏn cöÄi cuĂŁa baĂ„n thĂČthĂȘĂ„t ra baĂ„n chĂł laĂą ngĂ»ĂșĂąi vay mĂ»ĂșĂ„n bĂŻĂŹ ngoaĂąi cuĂŁa möÄt ai Ă oĂĄ trongnĂŻĂŹn vĂčn hoĂĄa khaĂĄc. ĂiĂŻĂŹu quan troĂ„ng laĂą baĂ„n phaĂŁi biĂŻĂ«t roĂ€ sûÄ khaĂĄcbiĂŻĂ„t cuĂŁa mĂČnh.
Henry Thoreau coĂĄ viĂŻĂ«t rĂčçng con ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ khaĂŁ nĂčng nhĂȘĂ„n thûåc
vĂŻĂŹ thĂŻĂ« giĂșĂĄi roĂ€ hĂșn tûù möÄt goĂĄc nhĂČn cuĂ„ thĂŻĂ naĂąo Ă oĂĄ. TrĂŻn vuĂąng Ă ĂȘĂ«tlaĂ„, ngĂ»ĂșĂąi ta nhĂȘĂ„n thûåc moĂ„i thûå tûù möÄt goĂĄc nhĂČn riĂŻng. ThorstenVeblen cho rĂčçng sĂșĂŁ dĂŽ ngĂ»ĂșĂąi Do ThaĂĄi phaĂĄt triĂŻĂn Ă Ă»ĂșĂ„c trñ thöngminh sĂčĂŠc saĂŁo vĂČ hoĂ„ laĂą dĂȘn töÄc liĂŻn tuĂ„c di chuyĂŻĂn qua nhiĂŻĂŹu nĂși.MöÄt ngĂ»ĂșĂąi laĂ„ trĂŻn möÄt vuĂąng Ă ĂȘĂ«t laĂ„ seĂ€ thĂȘĂ«y nhiĂŻĂŹu Ă iĂŻĂŹu mĂșĂĄi meĂŁ hĂșnso vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi baĂŁn xûå. Khi ta bĂ»ĂșĂĄc vaĂąo möÄt thĂŻĂ« giĂșĂĄi khaĂĄc, ta phaĂŁitĂȘĂ„p trung toaĂąn tĂȘm toaĂąn yĂĄ Ă ĂŻĂ xem xeĂĄt moĂ„i viĂŻĂ„c xung quanh. NhĂ»ngngĂ»ĂșĂ„c laĂ„i, khi tĂȘĂ„p trung vaĂąo moĂ„i thûå ĂșĂŁ möi trĂ»ĂșĂąng xung quanhnhĂ» thĂŻĂ« ta seĂ€ caĂŁm nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c taĂĄc à öÄng ngĂ»ĂșĂ„c laĂ„i tûù möi trĂ»ĂșĂąngĂ oĂĄ lĂŻn baĂŁn thĂȘn baĂ„n. CoĂĄ thĂŻĂ chñnh nhĂșĂą nhĂ» vĂȘĂ„y ngĂ»ĂșĂąi ta mĂșĂĄi kiĂŻĂmtra Ă Ă»ĂșĂ„c Ă iĂŻĂm maĂ„nh cuĂ€ng nhĂ» Ă iĂŻĂm yĂŻĂ«u cuĂŁa mĂČnh à öÏng thĂșĂąi trongböëi caĂŁnh mĂșĂĄi cuĂ€ng khiĂŻĂ«n ta böÄc löÄ ra nhûÀng Ă iĂŻĂm maĂ„nh vaĂą yĂŻĂ«umĂșĂĄi. Thomas Jefferson vaĂą Benjamin Franklin, hai ngĂ»ĂșĂąi tinh tĂŻĂ«nhĂȘĂ«t trong söë nhûÀng nhaĂą lĂȘĂ„p quöëc Hoa KyĂą laĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi tûùngĂ i khĂčĂŠp nĂși, caĂŁ hai Ă ĂŻĂŹu söëng ĂșĂŁ chĂȘu Ău rĂȘĂ«t lĂȘu. Ta coĂĄ thĂŻĂ thĂȘĂ«yngĂ»ĂșĂąi naĂąo caĂąng Ă i xa nhaĂą bao nhiĂŻu thĂČ caĂąng hoĂ„c Ă Ă»ĂșĂ„c nhiĂŻĂŹu bĂȘĂ«ynhiĂŻu.
Tûù khi coĂąn rĂȘĂ«t nhoĂŁ, Alfred Gottschalk ruĂĄt ra nhûÀng baĂąi hoĂ„c chobaĂŁn thĂȘn tûù ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc. Ăng kĂŻĂ laĂ„i, âTöi Ă ĂŻĂ«n MyĂ€ vĂșĂĄi tĂ» caĂĄch laĂądĂȘn tĂ” naĂ„n. Töi khöng coĂĄ cĂčn cĂ»ĂșĂĄc, duĂą laĂą cĂčn cĂ»ĂșĂĄc khöng hĂșĂ„p lĂŻĂ„.Töi laĂą ngĂ»ĂșĂąi Do ThaĂĄi. Töi laĂą ngĂ»ĂșĂąi Ăûåc. Töi Ăčn mĂčĂ„c kyĂą quĂčĂ„c. Töikhöng thĂŻĂ noĂĄi tiĂŻĂ«ng Anh. Töi rößng tuĂĄi. ThĂŻĂ« nhĂ»ng töi Ă aĂ€ töët nghiĂŻĂ„ptrĂ»ĂșĂąng trung hoĂ„c daĂąnh cho nam sinh ĂșĂŁ Brooklyn vĂșĂĄi söë Ă iĂŻĂm trungbĂČnh laĂą 92 vaĂą töi coĂąn chĂși Ă Ă»ĂșĂ„c caĂŁ boĂĄng bĂȘĂŹu duĂ„c. Tûù khi coĂąn rĂȘĂ«tnhoĂŁ, töi Ă aĂ€ laĂą ngĂ»ĂșĂąi à öÄc lĂȘĂ„p.â
Thöng thĂ»ĂșĂąng, nhûÀng nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o laĂą ngĂ»ĂșĂąi hay di chuyĂŻĂn Ă ĂȘyĂ oĂĄ. VĂČ vĂȘĂ„y, thöng thĂ»ĂșĂąng hoĂ„ coĂĄ möÄt Ă ĂșĂąi söëng caĂĄ nhĂȘn phong phuĂĄ.HoĂ„ coĂĄ thĂŻĂ laĂą hoĂ„a sĂŽ vaĂąo ChuĂŁ nhĂȘĂ„t, laĂą nhaĂą thĂș thĂȘĂ„m chñ laĂą möÄt öngsĂŻĂ«p bûÄ. Quan troĂ„ng laĂą hoĂ„ luön tĂȘĂ„n duĂ„ng moĂ„i cĂș höÄi Ă ĂŻĂ thĂŻĂ hiĂŻĂ„n
156 157
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O HIĂĂU VĂĂ THĂĂ GIĂĂI XUNG QUANH
baĂŁn thĂȘn. Joseph Campbell, nhaĂą thĂȘĂŹn thoaĂ„i hoĂ„c lößi laĂ„c haĂąng Ă ĂȘĂŹuthĂŻĂ« giĂșĂĄi trĂ»ĂșĂĄc khi chĂŻĂ«t Ă aĂ€ traĂŁ lĂșĂąi Bill Moyers trong möÄt buöĂi phoĂŁngvĂȘĂ«n laĂą, âNhĂȘĂ«t Ă Ă”nh laĂą baĂ„n phaĂŁi coĂĄ möÄt nĂși chöën riĂŻng tĂ» cuĂŁa baĂ„nĂ ĂŻĂ tĂČm vĂŻĂŹ vaĂąo bĂȘĂ«t cûå luĂĄc naĂąo hay bĂȘĂ«t cûå möÄt ngaĂąy naĂąo trong tuĂȘĂŹn.ĂĂ Ă oĂĄ, baĂ„n coĂĄ thĂŻĂ hoaĂąn toaĂąn khöng nhĂșĂĄ Ă ĂŻĂ«n thöng tin thĂșĂąi sûÄ ngaĂąyhöm Ă oĂĄ, khöng nhĂșĂĄ gĂČ vĂŻĂŹ baĂ„n beĂą, khöng nhĂșĂĄ mĂČnh Ă aĂ€ nĂșĂ„ ai vaĂą ainĂșĂ„ mĂČnh. TaĂ„i chöën naĂąy, Ă Ășn giaĂŁn laĂą baĂ„n coĂĄ thĂŻĂ chiĂŻm nghiĂŻĂ„m vaĂąsuy nghĂŽ vĂŻĂŹ baĂŁn thĂȘn baĂ„n vaĂą con ngĂ»ĂșĂąi thûÄc sûÄ maĂą baĂ„n coĂĄ thĂŻĂtrĂșĂŁ thaĂąnh. ĂĂȘy laĂą nĂși phöi thai nhûÀng saĂĄng taĂ„o. ThoaĂ„t Ă ĂȘĂŹu, baĂ„ncoĂĄ thĂŻĂ cho rĂčçng laĂąm thĂŻĂ« chĂčĂšng coĂĄ ñch gĂČ. NhĂ»ng nĂŻĂ«u baĂ„n coĂĄ möÄtnĂși thiĂŻng liĂŻng nhĂ» vĂȘĂ„y vaĂą sûã duĂ„ng noĂĄ, baĂ„n seĂ€ gĂčĂ„t haĂĄi Ă Ă»ĂșĂ„c Ă iĂŻĂŹugĂČ Ă oĂĄ cho baĂŁn thĂȘn baĂ„n.â
Cho duĂą mößi ngĂ»ĂșĂąi choĂ„n caĂĄch ĂȘĂn dĂȘĂ„t mößi ngaĂąy vaĂąi phuĂĄt hay Ă inghĂł ngĂși ĂșĂŁ Ă ĂȘu Ă oĂĄ thĂ»ĂșĂąng xuyĂŻn, khi hoĂ„ chaĂ„m Ă ĂŻĂ«n tĂȘm höÏn, trñtĂ»ĂșĂŁng tĂ»ĂșĂ„ng vaĂą suy ngĂȘĂźm nhûÀng baĂąi hoĂ„c kinh nghiĂŻĂ„m thĂČ hoĂ„ mĂșĂĄihoĂ„c hoĂŁi Ă Ă»ĂșĂ„c vaĂą trĂșĂŁ nĂŻn tĂ»Ăși mĂșĂĄi, toĂŁa saĂĄng.
BAĂ N BEĂ VAĂ NGĂĂĂI HĂĂĂNG DĂĂN ĂI TRĂĂĂCCOĂ KINH NGHIĂĂ M
BĂŻn caĂ„nh viĂŻĂ„c nghĂł ngĂși thĂ»ĂșĂąng xuyĂŻn, chuĂĄng ta cuĂ€ng cĂȘĂŹn Ă ĂŻĂ«nnhûÀng möëi quan hĂŻĂ„ gĂčĂŠn boĂĄ. ChuĂĄng ta cĂȘĂŹn baĂ„n beĂą vaĂą ngĂ»ĂșĂąi thĂȘĂŹythöng thaĂĄi cuĂąng vĂșĂĄi nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi à öÏng chñ hĂ»ĂșĂĄng. Töi chĂ»a tûùnggĂčĂ„p bĂȘĂ«t kyĂą möÄt nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o naĂąo ĂșĂŁ bĂȘĂ«t kyĂą thĂșĂąi kyĂą naĂąo maĂą khöngcoĂĄ ñt nhĂȘĂ«t möÄt bĂȘĂ„c thĂȘĂŹy thöng thaĂĄi cuĂŁa riĂŻng mĂČnh: coĂĄ thĂŻĂ Ă oĂĄ laĂąnhûÀng ngĂ»ĂșĂąi thĂȘĂŹy giuĂĄp hoĂ„ tĂČm ra cĂȘu giaĂŁi Ă aĂĄp khi hoĂ„ khöng thĂŻĂtraĂŁ lĂșĂąi nhûÀng cĂȘu hoĂŁi, coĂĄ thĂŻĂ Ă oĂĄ laĂą cha meĂ„ hay hoĂ„ haĂąng lĂșĂĄn tuöĂihĂșn, cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ Ă oĂĄ laĂą nhûÀng baĂ„n lĂșĂĄn chĂł ra cho hoĂ„ biĂŻĂ«t Ă iĂŻĂŹu nĂŻn
hoĂčĂ„c khöng nĂŻn, hoĂčĂ„c trong möÄt söë trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p Ă oĂąi hoĂŁi hoĂ„ phaĂŁicoĂĄ gĂčĂŠng hĂșn nûÀa.
Khi ngĂ»ĂșĂąi ta hoĂŁi Jamie Raskin ai laĂą ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂ€ truyĂŻĂŹn caĂŁm hûångcho öng, öng cho biĂŻĂ«t, âHĂȘĂŹu hĂŻĂ«t nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi khiĂŻĂ«n töi ngĂ»ĂșĂ€ngmöÄ hoĂčĂ„c laĂą ngĂ»ĂșĂąi töi quen, hoĂčĂ„c laĂą nhûÀng nhĂȘn vĂȘĂ„t trong lĂ”ch sûã.NhûÀng ngĂ»ĂșĂąi naĂąy nhĂȘĂ„n thûåc Ă Ă»ĂșĂ„c möëi liĂŻn hĂŻĂ„ cuĂŁa nhûÀng viĂŻĂ„cdĂ»ĂșĂąng nhĂ» khöng liĂŻn quan vĂșĂĄi nhau vaĂą liĂŻn kĂŻĂ«t chuĂĄng vĂșĂĄi nhau.MöÄt trong söë Ă oĂĄ laĂą Martin Luther King. Khi coĂąn rĂȘĂ«t beĂĄ, töi Ă aĂ€ Ă oĂ„csaĂĄch cuĂŁa öng vaĂą tûù Ă oĂĄ chĂ”u aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng öng. Ăng cho rĂčçng trongcuöÄc söëng moĂ„i thûå Ă ĂŻĂŹu coĂĄ liĂŻn quan Ă ĂŻĂ«n nhau, tĂȘĂ«t caĂŁ Ă ĂŻĂŹu laĂą möÄtmĂčĂŠt xñch trong möÄt xĂȘu chuößi hûÀu cĂș. Vñ duĂ„ khi töi laĂąm Ă iĂŻĂŹu gĂČxĂȘĂ«u xa à öëi vĂșĂĄi anh trai töi thĂČ cuĂ€ng coĂĄ nghĂŽa laĂą töi Ă ang gĂȘy raĂ iĂŻĂŹu xĂȘĂ«u vĂșĂĄi baĂŁn thĂȘn mĂČnh. KhaĂŁ nĂčng laĂ€nh Ă aĂ„o nhiĂŻĂŹu khi chĂłdûÄa trĂŻn khaĂŁ nĂčng nhĂȘĂ„n thûåc möëi quan hĂŻĂ„ nhĂȘn vĂčn cuĂŁa loaĂąingĂ»ĂșĂąi, möëi quan hĂŻĂ„ cuĂŁa caĂĄc khña caĂ„nh trong xaĂ€ höÄi vaĂą caĂŁ caĂĄchthûåc vĂȘĂ„n à öÄng theo cuĂąng möÄt hĂ»ĂșĂĄng cuĂŁa sûÄ viĂŻĂ„c. Cha töi laĂą möÄtngĂ»ĂșĂąi coĂĄ khaĂŁ nĂčng naĂąy. Ăng coĂĄ thĂŻĂ kĂŻĂ«t nöëi nhûÀng sûÄ viĂŻĂ„c khaĂĄcnhau laĂ„i vaĂą nhĂČn ra tñnh nhĂȘn vĂčn ĂșĂŁ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc. Cha töiĂ aĂ€ daĂ„y töi caĂĄch tĂ» duy vaĂą meĂ„ töi daĂ„y töi caĂĄch viĂŻĂ«t.â
Phi cöng Brook Knapp laĂ„i cho biĂŻĂ«t, âTöi nhĂȘĂ„n thûåc vĂŻĂŹ nĂčng lûÄcvaĂą caĂĄch thĂŻĂ hiĂŻĂ„n baĂŁn thĂȘn tûù baĂą töi â ngĂ»ĂșĂąi à ûång Ă ĂȘĂŹu gia Ă ĂČnh.Chñnh baĂą yĂŻu cĂȘĂŹu töi phaĂŁi töët nghiĂŻĂ„p Ă aĂ„i hoĂ„c.â
Alfred Gottschalk, cûÄu hiĂŻĂ„u trĂ»ĂșĂŁng möÄt trĂ»ĂșĂąng Ă aĂ„i hoĂ„c hoĂ„c hoĂŁitûù nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc nhau. Ăng kĂŻĂ, âTöi hoĂ„c caĂĄch may vaĂĄ, nĂȘĂ«unĂ»ĂșĂĄng vaĂą doĂ„n deĂ„p nhaĂą cûãa tûù meĂ„ töi. VĂČ vĂȘĂ„y töi coĂĄ thĂŻĂ laĂąm böÏibaĂąn trong suöët nhûÀng muĂąa heĂą ĂșĂŁ Catskill. Cha töi mĂȘĂ«t khi töi 16tuöĂi vĂČ vĂȘĂ„y töi buöÄc phaĂŁi hoĂ„c caĂĄch trĂșĂŁ nĂŻn can Ă aĂŁm tûù rĂȘĂ«t sĂșĂĄmâŠNhûÀng ngĂ»ĂșĂąi thĂȘĂŹy cuĂŁa töi göÏm caĂŁ cha töi, meĂ„ töi, giaĂĄo sĂŽ Do ThaĂĄivaĂą caĂŁ huĂȘĂ«n luyĂŻĂ„n viĂŻn boĂĄng Ă aĂĄ cuĂŁa töi. ĂöÄi boĂĄng cuĂŁa chuĂĄng ta
158 159
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O HIĂĂU VĂĂ THĂĂ GIĂĂI XUNG QUANH
göÏm nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi Ă ĂŻĂ«n tûù Ireland, ngĂ»ĂșĂąi da Ă en, ngĂ»ĂșĂąi YĂ vaĂą BaLan vaĂą töi coi hoĂ„ nhĂ» gia Ă ĂČnh mĂČnh. Chñnh nhĂșĂą à öÄi boĂĄng naĂąy, ĂșĂŁmöÄt khña caĂ„nh naĂąo Ă oĂĄ giuĂĄp töi trĂșĂŁ thaĂąnh ngĂ»ĂșĂąi MyĂ€ vaĂą cuĂ€ng taĂ„inĂși Ă ĂȘy töi Ă aĂ€ hoĂ„c Ă Ă»ĂșĂ„c möÄt Ă iĂŻĂŹu laĂą khöng bao giĂșĂą Ă Ă»ĂșĂ„c boĂŁ cuöÄc.â
NhûÀng ngĂ»ĂșĂąi dĂȘĂźn dĂčĂŠt Roger Gould xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n khi öng hoĂ„c Ă aĂ„ihoĂ„c. Ăng kĂŻĂ laĂ„i, âTöi coĂĄ 40 ngĂ»ĂșĂąi anh em hoĂ„ vaĂą töi laĂą ngĂ»ĂșĂąi duynhĂȘĂ«t trong söë naĂąy hoĂ„c Ă aĂ„i hoĂ„c. CaĂĄc anh em hoĂ„ cuĂŁa töi giaĂąu coĂĄnhĂ»ng khöng hĂŻĂŹ nghĂŽ tĂșĂĄi viĂŻĂ„c hoĂ„c taĂ„i trĂ»ĂșĂąng. HoĂ„ cho laĂą mĂ»u meĂ„o,luöÏn laĂĄch gioĂŁi hĂșn laĂą hoĂ„c haĂąnh ĂșĂŁ trĂ»ĂșĂąng lĂșĂĄp. VĂČ vĂȘĂ„y töi chĂčĂšng hĂŻĂŹphaĂŁi so saĂĄnh baĂŁn thĂȘn vĂșĂĄi ai⊠ĂiĂŻĂŹu naĂąy coĂĄ nghĂŽa laĂą töi khöngraĂąo caĂŁn, Ă Ă”nh kiĂŻĂ«n hay giĂșĂĄi haĂ„n Ă Ă”nh trĂ»ĂșĂĄc trĂ»ĂșĂĄc khi lĂŻn Ă aĂ„i hoĂ„c.Töi chĂ”u aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng rĂȘĂ«t lĂșĂĄn tûù nhûÀng taĂĄc phĂȘĂm kinh Ă iĂŻĂn. ChuĂĄnggiuĂĄp töi Ă i vaĂąo möÄt thĂŻĂ« giĂșĂĄi khaĂĄc, möÄt cuöÄc söëng riĂŻng tĂ» nĂși töihiĂŻĂu roĂ€ giaĂĄ trĂ” cuĂŁa mĂČnh vaĂą khöng bao giĂșĂą noĂĄi vĂșĂĄi bĂȘĂ«t cûå möÄt aivĂŻĂŹ thĂŻĂ« giĂșĂĄi Ă oĂĄ. ĂĂ hoĂ„c kyĂą Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn taĂ„i trĂ»ĂșĂąng Ă aĂ„i hoĂ„c, töi Ă ĂŻĂ«n möÄtnĂși vaĂą thĂȘĂ«y nhĂ» thĂŻĂ coĂĄ ai Ă oĂĄ mĂșĂŁ röÄng caĂŁ möÄt kho yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng vaĂą töichĂł viĂŻĂ„c chöÄp lĂȘĂ«y chuĂĄng. Ngay lĂȘĂ„p tûåc, giaĂĄo sĂ» daĂ„y triĂŻĂ«t hoĂ„c trĂșĂŁthaĂąnh ngĂ»ĂșĂąi cha daĂ„y tri thûåc cuĂŁa töi. Töi quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh laĂą mĂČnh seĂ€trĂșĂŁ thaĂąnh möÄt giaĂĄo sĂ» triĂŻĂ«t hoĂ„c. VĂČ vĂȘĂ„y nĂŻn töi phaĂŁi hoĂ„c moĂ„i thûåà ïà à aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c muĂ„c tiĂŻu ĂȘĂ«yâ.
Robert Dockson, cûÄu CEO cuĂŁa CalFed, Ă aĂ€ tĂČm thĂȘĂ«y ngĂ»ĂșĂąi thĂȘĂŹyhĂ»ĂșĂĄng dĂȘĂźn vaĂą caĂŁ nhûÀng tĂȘĂ«m gĂ»Ășng tûù trong saĂĄch vĂșĂŁ. Ăng kĂŻĂ laĂ„i,âThĂȘĂŹy giaĂĄo cuĂŁa töi chñnh laĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi bĂ»ĂșĂĄc ra tûù trang saĂĄch,vñ duĂ„ nhĂ» nhaĂą thaĂĄm hiĂŻĂm Richard Byrd, chûå khöng phaĂŁi laĂą bĂȘĂ«tkyĂą ngĂ»ĂșĂąi naĂąo maĂą töi quen biĂŻĂ«t. Töi chĂ”u aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng khuĂŁng khiĂŻĂ«ptûù Byrd. Töi khöng hĂŻĂŹ ghen tĂ” vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi naĂąo vaĂą chĂčĂšng coĂĄ yĂĄ Ă Ă”nhcaĂ„nh tranh vĂșĂĄi ai ngoaĂ„i trûù khi töi chĂși golfâ.
BaĂ„n beĂą truyĂŻĂŹn caĂŁm hûång cho ta, khuyĂŻĂ«n khñch ta vaĂą coĂąn giuĂĄpta nhiĂŻĂŹu Ă iĂŻĂŹu khaĂĄc nûÀa. Anne Bryant, giaĂĄm à öëc cuĂŁa AAUW thĂșĂąi
Ă oĂĄ cho töi biĂŻĂ«t nhĂ» sau, âBaĂ„n beĂą rĂȘĂ«t quan troĂ„ng. BaĂ„n hoĂ„c hoĂŁi tûùhoĂ„ vĂČ hoĂ„ cho baĂ„n biĂŻĂ«t Ă ĂȘu laĂą sûÄ thĂȘĂ„tâ.
CöÄng sûÄ viĂŻĂ«t saĂĄch cuĂŁa Barbara Corday cuĂ€ng laĂą baĂ„n thĂȘn nhĂȘĂ«tcuĂŁa baĂą. BaĂą kĂŻĂ laĂ„i, âBarbara Avedon vaĂą töi hĂșĂ„p taĂĄc vĂșĂĄi nhau rĂȘĂ«ttöët. Con gaĂĄi töi thĂ»ĂșĂąng noĂĄi chuĂĄng töi kiĂŻĂ«m söëng bĂčçng caĂĄch ⊠cĂ»ĂșĂąi.Mößi khi baĂą ĂȘĂ«y goĂ„i Ă ĂŻĂ«n vĂčn phoĂąng cuĂŁa töi laĂą chuĂĄng töi laĂ„i cĂ»ĂșĂąi vĂșĂĄinhau. Trong suöët taĂĄm hay chñn nĂčm vûùa qua, chuĂĄng töi khöngchĂł laĂą cöÄng sûÄ, ngĂ»ĂșĂąi cöÄng taĂĄc maĂą chuĂĄng töi coĂąn laĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąibaĂ„n thĂȘn cuĂŁa nhau. ChuĂĄng töi cuĂąng nhau nuöi con, cuĂąng nhauĂ i nghĂł vaĂą hai gia Ă ĂČnh cuĂŁa chuĂĄng töi rĂȘĂ«t thĂȘn vĂșĂĄi nhau. HöÏi Ă oĂĄ,chuĂĄng töi tĂČnh cĂșĂą gĂčĂ„p nhau vaĂąo thĂșĂąi kyĂą Ă ĂȘĂŹu cuĂŁa phong traĂąo nûÀquyĂŻĂŹn vaĂą töi nghĂŽ laĂą chuĂĄng töi Ă aĂ€ cuĂąng nhau Ă i qua möÄt quaĂ€ngthĂșĂąi gian rĂȘĂ«t thuĂĄ vĂ”. Mößi ngĂ»ĂșĂąi chuĂĄng töi Ă ĂŻĂŹu traĂŁi qua möÄt lĂȘĂŹn lidĂ” vaĂą sau Ă oĂĄ taĂĄi kĂŻĂ«t hön. ChuĂĄng töi cuĂąng nhau nuöi daĂ„y con caĂĄi.ChuĂĄng töi Ă aĂ€ coĂĄ möÄt khoaĂŁng thĂșĂąi gian Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t. VaĂą töi thûÄc sûÄ rĂȘĂ«tthñch Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄâ.
Trong trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p naĂąy, dĂ»ĂșĂąng nhĂ» möëi quan hĂŻĂ„ cuĂŁa Corday-Avedon taĂ„o ra caĂŁm hûång cho seri truyĂŻĂŹn hĂČnh Ă Ă»ĂșĂ„c yĂŻu thñchCarney vaĂą Lacey. ĂĂȘy laĂą loaĂ„t phim kĂŻĂ vĂŻĂŹ hai nûÀ caĂŁnh saĂĄt viĂŻnvûùa laĂą baĂ„n thĂȘn vûùa laĂą cöÄng sûÄ. LoaĂ„t phim truyĂŻĂŹn hĂČnh naĂąy khöngchĂł laĂą chĂ»Ășng trĂČnh Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn taĂ„o nĂŻn cĂșn söët vĂŻĂŹ hĂČnh aĂŁnh hai ngĂ»ĂșĂąiphuĂ„ nûÀ laĂą baĂ„n beĂą thĂȘn thiĂŻĂ«t, maĂą Ă ĂȘy coĂąn laĂą chĂ»Ășng trĂČnh Ă ĂȘĂŹu tiĂŻntĂȘĂ„p trung thĂŻĂ hiĂŻĂ„n cuöÄc söëng caĂĄ nhĂȘn cuĂ€ng nhĂ» cöng viĂŻĂ„c cuĂŁanghĂŻĂŹ caĂŁnh saĂĄt.
Trong suöët thĂșĂąi gian Ă iĂŻĂŹu haĂąnh haĂ€ng Apple, John Sculley Ă aĂ€tĂČm thĂȘĂ«y tĂČnh baĂ„n vaĂą à öÏng thĂșĂąi laĂą nguöÏn caĂŁm hûång laĂąm viĂŻĂ„c tûùAlan Kay, möÄt trong nhûÀng cĂȘy Ă aĂ„i thuĂ„ cuĂŁa thĂșĂąi Ă aĂ„i maĂĄy tñnh.Ăng cho biĂŻĂ«t nhĂ» sau, âAlan laĂą tñp ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o tinh thĂȘĂŹn cuĂŁatöi. CaĂĄch öng thĂŻĂ hiĂŻĂ„n vaĂą Ăčn mĂčĂ„c chĂčĂšng giöëng vĂșĂĄi möÄt ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh
160 161
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O HIĂĂU VĂĂ THĂĂ GIĂĂI XUNG QUANH
Ă aĂ„o nhĂ»ng nĂŻĂ«u baĂ„n tin vaĂąo sûåc maĂ„nh nhûÀng yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng cuĂŁa öng thĂČĂ oĂĄ chñnh laĂą ngĂ»ĂșĂąi saĂĄng taĂ„o tiĂŻn phong. MöÄt ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ khaĂŁ nĂčngsaĂĄng taĂ„o tuyĂŻĂ„t vĂșĂąi coĂĄ thĂŻĂ vĂ»Ășn tĂșĂĄi caĂŁ möÄt rûùng tri thûåc trong Ă oĂĄgöÏm rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu nhûÀng lĂŽnh vûÄcâ. Ăöëi vĂșĂĄi Sculley, thiĂŻn taĂąi maĂĄy tñnhKay Ă oĂĄng vai troĂą nhĂ» möÄt Merlin cuĂŁa vua Arthur7 .
CaĂĄc nhoĂĄm, höÄi baĂ„n beĂą giûÀa nhûÀng baĂ„n beĂą cuĂ€ thĂșĂąi Ă i hoĂ„c, baĂ„ntrong quĂȘn nguĂ€ vaĂą baĂ„n kinh doanh töÏn taĂ„i à öi khi Ă Ășn giaĂŁn chĂłnhĂčçm duy trĂČ vaĂą cöà vuĂ€ cho caĂĄc thaĂąnh viĂŻn cuĂŁa mĂČnh. NhĂ»ng Ă aĂ€coĂĄ trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p nhûÀng möëi quan hĂŻĂ„ Ă oĂĄ laĂ„i Ă i vaĂąo lĂ”ch sûã nhĂ» trĂ»ĂșĂąnghĂșĂ„p FDR coĂĄ möÄt höÄi höß trĂșĂ„ riĂŻng, Eisenhower coĂĄ möÄt ban thammĂ»u riĂŻng, John Kennedy coĂĄ Irish Mafia, nhûÀng nhaĂą vĂčn tûù giaĂ ĂČnh Bloomsbury vaĂą nhûÀng nhaĂą thiĂŻĂ«t kĂŻĂ« tûù gia Ă ĂČnh Bauhaus.
Trong nhûÀng nĂčm Ă ĂȘĂŹu cuĂŁa ChiĂŻĂ«n tranh ThĂŻĂ« giĂșĂĄi thûå II, J. RobertOppenheimer (con) Ă iĂŻĂŹu haĂąnh möÄt cĂȘu laĂ„c böÄ tûùng Ă Ă»ĂșĂ„c coi laĂą laĂ„kyĂą bĂȘĂ„c nhĂȘĂ«t trĂŻn thĂŻĂ« giĂșĂĄi taĂ„i Los Alamos, New Mexico. OppenheimerkĂŻĂ vĂŻĂŹ caĂĄch nhûÀng nhaĂą khoa hoĂ„c laĂąm viĂŻĂ„c cuĂąng nhau Ă ĂŻĂ taĂ„o rabom nguyĂŻn tûã nhĂ» sau, âĂoĂĄ laĂą möÄt nhoĂĄm ngĂ»ĂșĂąi tuyĂŻĂ„t vĂșĂąi kĂŻĂ«tnöëi vĂșĂĄi nhau do cuĂąng chia seĂŁ möÄt nhiĂŻĂ„m vuĂ„, traĂĄch nhiĂŻĂ„m, söë mĂŻĂ„nh,Ă oaĂąn kĂŻĂ«t chĂčĂ„t cheĂ€, tĂȘĂ„n tuĂ„y vaĂą hoaĂąn toaĂąn, khöng hĂŻĂŹ mang tñnh chĂȘĂ«tcaĂĄ nhĂȘn, Ă ĂŻĂ cuĂąng nhau laĂąm viĂŻĂ„c vĂČ möÄt muĂ„c à ñch chungâ.
Jim Burke, cûÄu CEO cuĂŁa Johnson & Johnson, kĂŻĂ vĂșĂĄi töi vĂŻĂŹ nhiĂŻĂŹunhoĂĄm baĂ„n khaĂĄc nhau nhĂ»ng tuyĂŻĂ„t vĂșĂąi giöëng nhau cuĂŁa öng. TĂȘĂ«tcaĂŁ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi trong nhoĂĄm Ă ĂŻĂŹu Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c nhiĂŻĂŹu thaĂąnh cöng trongthĂ»Ășng trĂ»ĂșĂąng. Ăng noĂĄi, âTöi kĂŻĂ«t baĂ„n vĂșĂĄi saĂĄu ngĂ»ĂșĂąi baĂ„n thĂȘn nhĂȘĂ«ttrĂŻn thĂŻĂ« giĂșĂĄi khi chuĂĄng töi cuĂąng hoĂ„c taĂ„i trĂ»ĂșĂąng Harvard BusinessSchool. Töi nghĂŽ laĂą mĂČnh coĂĄ nhiĂŻĂŹu baĂ„n thĂȘn hĂșn hĂȘĂŹu hĂŻĂ«t moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi,Ă a söë trong Ă oĂĄ laĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi tûù thĂșĂąi hoĂ„c Harvard. NhiĂŻĂŹu möëi
quan hĂŻĂ„ baĂ„n beĂą xuĂȘĂ«t phaĂĄt tûù sûÄ gĂčĂŠn kĂŻĂ«t vĂŻĂŹ giaĂĄ trĂ” giûÀa chuĂĄng töi.ChuĂĄng töi giöëng nhau ĂșĂŁ chöß ai cuĂ€ng muöën laĂąm viĂŻĂ„c hĂŻĂ«t sûåc. TĂȘĂ«tcaĂŁ Ă ĂŻĂŹu rĂȘĂ«t hûång thuĂĄ trĂ»ĂșĂĄc nhûÀng cĂș höÄi Ă Ă»ĂșĂ„c laĂąm Ă iĂŻĂŹu gĂČ Ă oĂĄ yĂĄ coĂĄnghĂŽa trong cuöÄc Ă ĂșĂąi mĂČnh⊠CuöÄc söëng cuĂŁa chuĂĄng töi gĂčĂŠn kĂŻĂ«tvĂșĂĄi nhau. ThĂȘĂ„t sûÄ, giûÀa chuĂĄng töi nhĂ» coĂĄ möÄt hĂŻĂ„ thöëng giaĂĄ trĂ”chung vaĂą quan Ă iĂŻĂm cuĂŁa chuĂĄng töi vĂŻĂŹ thĂŻĂ« giĂșĂĄi cuĂ€ng giöëng hĂŻĂ„tnhau. TrĂŻn hĂŻĂ«t nhûÀng Ă iĂŻĂŹu naĂąy, chuĂĄng töi coĂĄ rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu niĂŻĂŹm vuitûù nhûÀng möëi quan hĂŻĂ„ naĂąyâ.
HOĂ C TĂĂ TRONG NGHĂCH CAĂNH
HoĂ„c haĂąnh, du lĂ”ch, con ngĂ»ĂșĂąi, laĂąm viĂŻĂ„c, giaĂŁi trñ, tûÄ traĂŁi nghiĂŻĂ„mlaĂ„i baĂŁn thĂȘn laĂą nguöÏn göëc cuĂŁa kiĂŻĂ«n thûåc vaĂą sûÄ hiĂŻĂu biĂŻĂ«t, nhĂ»ngmöÄt Ă iĂŻĂŹu Ă aĂĄng ngaĂ„c nhiĂŻn thay, thĂŻm möÄt yĂŻĂ«u töë nûÀa Ă oĂĄ chñnhlaĂą nhûÀng sai lĂȘĂŹm. John Cleese, ngoaĂąi vai troĂą laĂą diĂŻĂźn viĂŻn haĂąi rĂȘĂ«tĂ aĂĄng nhĂșĂĄ trong vaĂąi böÄ phim Ă aĂ€ cuĂąng vĂșĂĄi Monty Python viĂŻĂ«t kĂ”chbaĂŁn vaĂą saĂŁn xuĂȘĂ«t caĂĄc böÄ phim huĂȘĂ«n luyĂŻĂ„n vĂŻĂŹ kinh doanh cuĂ€ng rĂȘĂ«thay. Ăng cho rĂčçng, âRoĂ€ raĂąng laĂą nĂŻĂ«u chuĂĄng ta khöng chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„nruĂŁi ro laĂą mĂČnh seĂ€ noĂĄi hay laĂąm Ă iĂŻĂŹu gĂČ sai, khaĂŁ nĂčng saĂĄng taĂ„o cuĂŁachuĂĄng ta seĂ€ chĂŻĂ«t dĂȘĂŹn⊠BaĂŁn chĂȘĂ«t thûÄc sûÄ cuĂŁa saĂĄng taĂ„o khöng phaĂŁilaĂą ta sĂșĂŁ hûÀu taĂąi nĂčng Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t naĂąo Ă oĂĄ maĂą ĂșĂŁ khaĂŁ nĂčng daĂĄm chĂȘĂ«pnhĂȘĂ„n bĂ»ĂșĂĄc vaĂąo cuöÄc chĂșiâ.
John coĂąn cho biĂŻĂ«t thĂŻm, âĂĂ trong nhûÀng töà chûåc maĂą ngĂ»ĂșĂąi takhöng chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n sai lĂȘĂŹm, baĂ„n seĂ€ gĂčĂ„p phaĂŁi hai löëi ûång xûã ngĂ»ĂșĂ„cnhau. TrĂ»ĂșĂĄc hĂŻĂ«t, nĂŻĂ«u sai lĂȘĂŹm Ă oĂĄ thûÄc sûÄ laĂą âtĂŻĂ„â vaĂą do nhûÀng nhĂȘnvĂȘĂ„t choĂĄp bu gĂȘy ra thĂČ ngĂ»ĂșĂąi ta thĂ»ĂșĂąng laĂąm lĂș hoĂčĂ„c truyĂŻĂŹn Ă aĂ„tnhûÀng phaĂŁn höÏi cho quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh sai lĂȘĂŹm Ă oĂĄ möÄt caĂĄch coĂĄ choĂ„n loĂ„c.NgĂ»ĂșĂąi ta cuĂ€ng giaĂŁ vĂșĂą nhĂ» laĂą chĂ»a ai phaĂ„m phaĂŁi sai lĂȘĂŹm gĂČ. VĂČ vĂȘĂ„y,7 Merlin laĂą quĂȘn sĂ» cuĂŁa vua Arthur.
162 163
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O HIĂĂU VĂĂ THĂĂ GIĂĂI XUNG QUANH
sai lĂȘĂŹm kiĂŻĂu nhĂ» vĂȘĂ„y khöng Ă Ă»ĂșĂ„c giaĂŁi quyĂŻĂ«t. Thûå hai laĂą, nĂŻĂ«u sailĂȘĂŹm laĂą do cĂȘĂ«p dĂ»ĂșĂĄi gĂȘy ra, hoĂ„ thĂ»ĂșĂąng che giĂȘĂ«u bao biĂŻĂ„n cho nhûÀngsai lĂȘĂŹm Ă oĂĄâ.
Tuy nhiĂŻn, nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o töi cuĂąng troĂą chuyĂŻĂ„n laĂ„i chorĂčçng sai lĂȘĂŹm khöng phaĂŁi laĂą Ă iĂŻĂŹu gĂČ âxĂȘĂ«u xaâ. HoĂ„ khöng chĂł tin vaĂąosûÄ cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t phaĂŁi sai lĂȘĂŹm maĂą coĂąn coi chuĂĄng à öÏng nghĂŽa vĂșĂĄi tĂčngtrĂ»ĂșĂŁng vaĂą phaĂĄt triĂŻĂn.
Don Ritchey, cûÄu giaĂĄm à öëc Ă iĂŻĂŹu haĂąnh cuĂŁa Lucky Stores, phaĂĄtbiĂŻĂu, âThĂȘĂ„m chñ nĂŻĂ«u baĂ„n laĂą ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ khaĂŁ nĂčng phĂȘn tñch cûÄc töët,baĂ„n cuĂ€ng phaĂŁi chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n ruĂŁi ro khi Ă Ă»a ra nhûÀng quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh.CoĂĄ thĂŻĂ baĂ„n khöng coĂĄ Ă uĂŁ thĂșĂąi gian hay caĂĄc nguöÏn lûÄc. CuĂ€ng coĂĄkhi baĂ„n vĂȘĂźn coĂĄ khaĂŁ nĂčng coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c 100% thöng tin cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t Ă ĂŻĂbaĂ„n coĂĄ thĂŻĂ ra quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh chñnh xaĂĄc nĂŻĂ«u coĂĄ thĂŻm thĂșĂąi gian hoĂčĂ„cĂ uĂŁ nguöÏn lûÄc nhĂ»ng khöng thĂŻĂ chĂșĂą tĂșĂĄi luĂĄc Ă oĂĄ. BaĂ„n chĂł coĂĄ thĂŻĂ biĂŻĂ«tchĂčĂŠc Ă Ă»ĂșĂ„c khoaĂŁng 80-85% laĂą mĂČnh Ă uĂĄng, röÏi ra quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh vaĂą tiĂŻĂ«ptuĂ„c laĂąm viĂŻĂ„c khaĂĄc. ĂiĂŻĂŹu naĂąy coĂĄ nghĂŽa laĂą thĂłnh thoaĂŁng baĂ„n seĂ€ thĂȘĂ«tbaĂ„i, nhĂ»ng viĂŻĂ„c naĂąy cuĂ€ng giuĂĄp taĂ„o Ă aĂą cho baĂ„n phaĂĄt triĂŻĂn vaĂą coĂĄhĂ»ĂșĂĄng Ă i thaĂąnh cöng sau naĂąyâ.
Vñ duĂ„ nhĂ» theo Barbara Corday, ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o khöng phaĂŁiluĂĄc naĂąo cuĂ€ng xem âthĂȘĂ«t baĂ„iâ laĂą Ă iĂŻĂŹu gĂČ Ă oĂĄ âsai lĂȘĂŹmâ. BaĂą kĂŻĂ laĂ„ichuyĂŻĂ„n cuĂŁa mĂČnh nhĂ» sau, âDûÄ aĂĄn yĂŻu thñch cuĂŁa töi laĂą seri truyĂŻĂŹnhĂČnh tĂŻn GiĂȘĂ«c mĂș MyĂ€. CoĂĄ thĂŻĂ mö taĂŁ chuĂĄng nhĂ» sau: rĂȘĂ«t thöng minh,möÄt kĂ”ch baĂŁn hay vaĂą daĂąn diĂŻĂźn viĂŻn diĂŻĂźn xuĂȘĂ«t töët, saĂŁn xuĂȘĂ«t cuĂ€ngvĂȘĂ„y. LeĂ€ ra chĂ»Ășng trĂČnh naĂąy seĂ€ rĂȘĂ«t thaĂąnh cöng nhĂ»ng vĂČ möÄt lyĂĄdo naĂąo Ă oĂĄ, cöng chuĂĄng laĂ„i khöng thñch xem vaĂą noĂĄ chĂł keĂĄo daĂąi Ă Ă»ĂșĂ„cnĂčm Ă ĂŻĂ«n saĂĄu kyĂą thöi. ChĂ»Ășng trĂČnh naĂąy khöng thaĂąnh cöng, nhĂ»ngtöi laĂ„i khöng cho laĂą noĂĄ thĂȘĂ«t baĂ„i. VĂČ vĂȘĂ„y, Ă oĂĄ khöng phaĂŁi laĂą sai lĂȘĂŹmgĂČ caĂŁ. Sai lĂȘĂŹm cuĂ€ng chĂčĂšng phaĂŁi laĂą thĂȘĂ«t baĂ„i nĂŻn töi khöng lĂȘĂ«ychuyĂŻĂ„n naĂąy laĂąm quan troĂ„ng. Sai lĂȘĂŹm cuĂ€ng Ă Ă»ĂșĂ„c miĂŻĂźn laĂą baĂ„n phaĂŁi
nhĂȘĂ„n thûåc roĂ€ raĂąng vĂŻĂŹ moĂ„i thûå vaĂą phaĂŁi chĂčĂŠc chĂčĂŠn laĂą baĂ„n Ă aĂ€ cöëgĂčĂŠng hĂŻĂ«t sûåc röÏi. Töi khöng sĂșĂ„ mĂčĂŠc sai lĂȘĂŹm, vaĂą töi cuĂ€ng khöng sĂșĂ„nĂŻĂ«u sau Ă oĂĄ phaĂŁi noĂĄi laĂą âNaĂąy cĂȘĂ„u beĂĄ, cĂȘĂ„u sai röÏi. Thûã caĂĄch khaĂĄcĂ i.â Töi nghĂŽ caĂĄch suy nghĂŽ thĂŻĂ« naĂąy seĂ€ thuyĂŻĂ«t phuĂ„c Ă Ă»ĂșĂ„c moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi.GiĂșĂą Ă ĂȘy töi khöng cöë yĂĄ phaĂ„m sai lĂȘĂŹm vaĂą thuyĂŻĂ«t phuĂ„c ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄcnhĂ»ng nĂŻĂ«u töi sai, töi chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ. Töi cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ noĂĄi âYĂtĂ»ĂșĂŁng cuĂŁa baĂ„n hay hĂșn cuĂŁa töi. Theo yĂĄ cuĂŁa baĂ„n Ă i.â Töi khöngphĂŻ bĂČnh ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc sau khi moĂ„i chuyĂŻĂ„n Ă aĂ€ röÏi. NĂŻĂ«u töi thuĂŻ baĂ„nĂ ĂŻĂ laĂąm möÄt cöng viĂŻĂ„c naĂąo Ă oĂĄ, töi seĂ€ Ă ĂŻĂ baĂ„n tûÄ do thûÄc hiĂŻĂ„n noĂĄâ.
ThĂȘĂ„t ra taĂ„i Johnson & Johnson, Jim Burke khuyĂŻĂ«n khñch ngĂ»ĂșĂąikhaĂĄc phaĂ„m sai lĂȘĂŹm. Ăng cho biĂŻĂ«t nhĂ» sau, âTöi quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh möÄtmöi trĂ»ĂșĂąng laĂąm viĂŻĂ„c khuyĂŻĂ«n khñch nhĂȘn viĂŻn daĂĄm chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n ruĂŁiro laĂą Ă iĂŻĂŹu quan troĂ„ng nhĂȘĂ«t maĂą chuĂĄng töi cĂȘĂŹn⊠Töi bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu quanĂ iĂŻĂm naĂąy vĂșĂĄi giaĂŁ thuyĂŻĂ«t laĂą chuĂĄng töi coĂĄ thĂŻĂ Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c bĂȘĂ«t kyĂą Ă iĂŻĂŹugĂČ maĂą mĂČnh muöën nĂŻĂ«u nhĂ» moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi xung quanh töi Ă Ă»ĂșĂ„c chopheĂĄp laĂąm bĂȘĂ«t cûå Ă iĂŻĂŹu gĂČ maĂą hoĂ„ muöën. VĂŻĂŹ phĂ»Ășng diĂŻĂ„n lĂșĂ„i ñch,Ă iĂŻĂŹu naĂąy nghe coĂĄ veĂŁ ngĂȘy thĂș vĂșĂĄi giaĂŁ Ă Ă”nh laĂą bĂȘĂ«t kyĂą ai cuĂ€ng coĂĄthĂŻĂ laĂąm bĂȘĂ«t cûå Ă iĂŻĂŹu gĂČ hoĂ„ muöën. NhĂ»ng mĂčĂ„t khaĂĄc, töi nghĂŽ laĂą töiĂ aĂ„t nhiĂŻĂŹu thaĂąnh cöng nhĂșĂą caĂĄch naĂąy. NĂŻĂ«u baĂ„n tin rĂčçng phaĂĄt triĂŻĂnlaĂą kĂŻĂ«t quaĂŁ cuĂŁa nhûÀng quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh daĂĄm chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n ruĂŁi ro, baĂ„n khöngthĂŻĂ naĂąo phaĂĄt triĂŻĂn maĂą khöng chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n ruĂŁi ro. Khi Ă oĂĄ, Ă iĂŻĂŹu quantroĂ„ng laĂą dĂȘĂźn dĂčĂŠt nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo Ă ĂŻĂ moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi daĂĄm quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh vaĂąphaĂ„m sai lĂȘĂŹm nhĂ»ng Ă ĂŻĂ phaĂĄt triĂŻĂnâ.
Burke tiĂŻĂ«p tuĂ„c kĂŻĂ vĂŻĂŹ kinh nghiĂŻĂ„m caĂĄ nhĂȘn cuĂŁa öng khi mĂčĂŠc möÄtsai lĂȘĂŹm nhĂ» sau, âTöi tûùng phaĂĄt triĂŻĂn möÄt saĂŁn phĂȘĂm mĂșĂĄi nhĂ»ngthĂȘĂ«t baĂ„i thaĂŁm haĂ„i. ChuĂŁ tĂ”ch höÄi à öÏng quaĂŁn trĂ” cuĂŁa Johnson &Johnson goĂ„i töi lĂŻn, luĂĄc Ă oĂĄ töi chĂčĂŠc laĂą töi seĂ€ bĂ” sa thaĂŁi. Khi ngĂ»ĂșĂąithĂ» kyĂĄ baĂĄo cho töi thĂČ laĂą luĂĄc töi vaĂąo vĂčn phoĂąng trĂŻĂź trong khi öngchuĂŁ tĂ”ch laĂ„i vaĂąo vĂčn phoĂąng sĂșĂĄm. Töi nhĂșĂĄ laĂą mĂČnh bĂ»ĂșĂĄc vaĂąo vĂčn
164 165
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O HIĂĂU VĂĂ THĂĂ GIĂĂI XUNG QUANH
phoĂąng öng chuĂŁ tĂ”ch⊠Johnson baĂŁo töi, âTöi biĂŻĂ«t laĂą anh vûùa laĂąmthiĂŻĂ„t haĂ„i hĂșn möÄt triĂŻĂ„u à öâ. LuĂĄc Ă oĂĄ, töi cuĂ€ng khöng nhĂșĂĄ söë tiĂŻĂŹn laĂąbao nhiĂŻu chĂł biĂŻĂ«t laĂą rĂȘĂ«t lĂșĂĄn. Töi chĂł biĂŻĂ«t traĂŁ lĂșĂąi, âVĂȘng thĂ»a ngaĂąi.ĂuĂĄng vĂȘĂ„yâ. Sau Ă oĂĄ öng chuĂŁ tĂ”ch à ûång dĂȘĂ„y vaĂą Ă Ă»a tay ra noĂĄi: âTöimuöën chuĂĄc mûùng anh. Kinh doanh laĂą phaĂŁi ra quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh vaĂą nĂŻĂ«uanh khöng quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh, anh seĂ€ khöng thĂȘĂ«t baĂ„i. ĂiĂŻĂŹu khoĂĄ khĂčn nhĂȘĂ«tà öëi vĂșĂĄi töi laĂą bĂčĂŠt moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi ra quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh. NĂŻĂ«u anh quyĂŻĂ«t Ă Ă”nhsai lĂȘĂŹn nûÀa, töi seĂ€ sa thaĂŁi anh. NhĂ»ng töi hy voĂ„ng laĂą anh cuĂ€ng coĂĄnhûÀng quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh khaĂĄc nûÀa vaĂą chĂčĂŠc chĂčĂŠn rĂčçng anh seĂ€ coĂĄ nhiĂŻĂŹuthaĂąnh cöng hĂșn laĂą thĂȘĂ«t baĂ„i Ă ĂȘĂ«yâ.
Sydney Pollack kĂŻĂ chuyĂŻĂ„n cuĂŁa öng nhĂ» sau, âKhi töi laĂąm viĂŻĂ„cvĂșĂĄi caĂĄc diĂŻĂźn viĂŻn chĂ»a coĂĄ kinh nghiĂŻĂ„m, töi cöë thuyĂŻĂ«t phuĂ„c hoĂ„ laĂąkhöng thĂŻĂ naĂąo traĂĄnh sai lĂȘĂŹm Ă Ă»ĂșĂ„c. Töi noĂĄi rĂčçng caĂĄch duy nhĂȘĂ«tlaĂąm cho baĂ„n sai lĂȘĂŹm chñnh laĂą cöë gĂčĂŠng Ă ĂŻĂ khöng phaĂ„m sai lĂȘĂŹm, vĂČnhĂ» thĂŻĂ« seĂ€ laĂąm caĂĄc baĂ„n cĂčng thĂčĂšng vaĂą sûÄ cĂčng thĂčĂšng Ă oĂĄ laĂąm chobaĂ„n cûång ngĂ»ĂșĂąi laĂ„i khöng diĂŻĂźn Ă Ă»ĂșĂ„c⊠NgĂ»ĂșĂąi ta rĂȘĂ«t ngaĂ„i tin vaĂąonhûÀng saĂĄng taĂ„o loĂĄe lĂŻn tûåc thĂșĂąi. CoĂĄ diĂŻĂźn viĂŻn mĂȘĂ«t rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu thĂșĂąigian Ă ĂŻĂ chuĂȘĂn bĂ” cho moĂ„i cĂ» xûã, haĂąnh à öÄng cuĂŁa mĂČnh thĂȘĂ„t ĂȘĂ«ntĂ»ĂșĂ„ng nhĂ»ng phaĂŁi Ă Ă»ĂșĂ„c ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n vaĂą khöng Ă Ă»ĂșĂ„cngöëc nghĂŻĂ«ch. ThĂŻĂ« nhĂ»ng möÄt diĂŻĂźn viĂŻn thûÄc sûÄ coĂĄ taĂąi thĂČ laĂ„i coĂĄkhaĂŁ nĂčng biĂŻĂ«n mĂČnh trĂșĂŁ thaĂąnh ngĂ»ĂșĂąi hĂși ngu ngĂș. NĂŻĂ«u khöng nhĂșĂąthĂŻĂ« thĂČ seĂ€ chĂčĂšng bao giĂșĂą coĂĄ nhûÀng taĂĄc phĂȘĂm Ă ĂŻĂ Ă ĂșĂąi caĂŁâ.
Tin vaĂąo phuĂĄt saĂĄng taĂ„o loĂĄe lĂŻn Ă oĂĄ seĂ€ giuĂĄp moĂ„i chuyĂŻĂ„n tiĂŻĂ«n triĂŻĂncho duĂą à öi khi Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ coĂĄ thĂŻĂ sai lĂȘĂŹm. Ăöi khi nĂŻĂ«u tin vaĂąo nhûÀngyĂĄ tĂ»ĂșĂŁng loĂĄe saĂĄng nhĂ» thĂŻĂ« seĂ€ giuĂĄp ta Ă i thĂčĂšng Ă ĂŻĂ«n thaĂąnh cöng.ChuĂĄng ta seĂ€ tiĂŻĂ«p tuĂ„c trĂșĂŁ laĂ„i nhûÀng phuĂĄt saĂĄng taĂ„o loĂĄe lĂŻn, hay tacoĂĄ thĂŻĂ goĂ„i laĂą phuĂĄt xuĂȘĂ«t thĂȘĂŹn, ĂșĂŁ chĂ»Ășng sau.
Horace B. Deets, giaĂĄm à öëc Ă iĂŻĂŹu haĂąnh cuĂŁa AARP cho Ă ĂŻĂ«n khi vĂŻĂŹhĂ»u vaĂąo nĂčm 2002, nhĂȘĂ«n maĂ„nh sûÄ cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t xaĂĄc lĂȘĂ„p ra möÄt nĂŻĂŹn
vĂčn hoĂĄa coĂĄ dung sai khaĂĄc biĂŻĂ„t. HiĂŻĂ„n giĂșĂą laĂą möÄt tĂ» vĂȘĂ«n cao cĂȘĂ«pcuĂŁa AARP, öng cho rĂčçng, âTöi cöë gĂčĂŠng khuyĂŻĂ«n khñch caĂąng cĂșĂŁi mĂșĂŁvaĂą coĂĄ nhiĂŻĂŹu quan Ă iĂŻĂm à öëi lĂȘĂ„p caĂąng töët. KhuyĂŻĂ«n khñch quan Ă iĂŻĂmbĂȘĂ«t à öÏng vaĂą chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n sai soĂĄt rĂȘĂ«t quan troĂ„ngâ.
KĂŻĂ«t luĂȘĂ„n laĂ„i Ă iĂŻĂŹu naĂąy, Shirley Hufstedler cho rĂčçng, âNĂŻĂ«u baĂ„nchĂ»a tûùng thĂȘĂ«t baĂ„i, Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ coĂĄ nghĂŽa laĂą baĂ„n chĂ»a cöë gĂčĂŠng hĂŻĂ«t sûåcâ.
ĂĂ Ă ĂȘu cuĂ€ng coĂĄ baĂąi hoĂ„c vaĂą nĂŻĂ«u baĂ„n cöë gĂčĂŠng hĂŻĂ«t loĂąng, baĂ„n seĂ€ ruĂĄtra rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu Ă iĂŻĂŹu tûù chuĂĄng. BaĂ„n seĂ€ chĂ»a hoaĂąn toaĂąn coĂĄ kinhnghiĂŻĂ„m vĂŻĂŹ Ă iĂŻĂŹu gĂČ Ă oĂĄ nĂŻĂ«u baĂ„n chĂ»a suy nghĂŽ, phĂȘn tñch, kiĂŻĂm tra,Ă ĂčĂ„t cĂȘu hoĂŁi, suy ngĂȘĂźm vaĂą cuöëi cuĂąng baĂ„n mĂșĂĄi hiĂŻĂu Ă Ă»ĂșĂ„c. MöÄt lĂȘĂŹnnûÀa, vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ ĂșĂŁ Ă ĂȘy laĂą haĂ€y chuĂŁ à öÄng sûã duĂ„ng kinh nghiĂŻĂ„m cuĂŁa baĂ„nchûå à ûùng Ă ĂŻĂ kinh nghiĂŻĂ„m cuöën baĂ„n Ă i, haĂ€y laĂą ngĂ»ĂșĂąi thiĂŻĂ«t kĂŻĂ« chûåà ûùng laĂą saĂŁn phĂȘĂm thiĂŻĂ«t kĂŻĂ« cuĂŁa ai khaĂĄc, haĂ€y Ă ĂŻĂ kinh nghiĂŻĂ„m giuĂĄpbaĂ„n phaĂĄt huy sûåc maĂ„nh thay vĂČ giĂșĂĄi haĂ„n baĂŁn thĂȘn baĂ„n.
Doanh nhĂȘn Larry Wilson, ngĂ»ĂșĂąi saĂĄng lĂȘĂ„p ra caĂĄc trung tĂȘm hoĂ„ctĂȘĂ„p saĂĄng taĂ„o tûùng mö taĂŁ baĂŁn thĂȘn öng laĂą, âNgĂ»ĂșĂąi thay à öĂi cuöÄcchĂșiâ. Ăng tûùng coĂĄ nhûÀng traĂŁi nghiĂŻĂ„m rĂȘĂ«t quan troĂ„ng thuĂșĂŁ thiĂŻĂ«uthĂșĂąi. âKhi baĂŁy tuöĂi, töi Ă aĂ€ hoĂ„c caĂĄch chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n ruĂŁi ro. Töi vûùa mĂșĂĄichuyĂŻĂn tûù vuĂąng Minneapolis Ă ĂŻĂ«n Little Rock, töi nhoĂŁ con nhĂȘĂ«ttrong lĂșĂĄp so vĂșĂĄi caĂŁ con gaĂĄi lĂȘĂźn con trai. ThĂȘĂ„m chñ töi coĂąn thĂȘĂ«phĂșn mĂȘĂ«y caĂĄi baĂąn hoĂ„c nûÀa. TĂŻĂ„ hĂșn nûÀa laĂą töi chaĂ„y rĂȘĂ«t chĂȘĂ„m vaĂąnoĂĄi gioĂ„ng miĂŻĂŹn BĂčĂŠc. TĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng Ă iĂŻĂŹu naĂąy khiĂŻĂ«n töi lĂȘm vaĂąo caĂŁnhkhöën khöĂ. Mößi ngaĂąy Ă ĂŻĂŹu coĂĄ Ă aĂĄnh nhau trong sĂȘn trĂ»ĂșĂąng vaĂą luĂĄcnaĂąo töi cuĂ€ng thua caĂŁ. Töi rĂȘĂ«t khöà sĂșĂŁ.
MöÄt ngaĂąy noĂ„, khi linh muĂ„c Ă ĂŻĂ«n trĂ»ĂșĂąng Ă ĂŻĂ daĂ„y giaĂĄo lyĂĄ thĂČ bĂȘĂ«tthĂČnh lĂČnh töi nhaĂŁy lĂŻn trĂŻn trĂ»ĂșĂĄc lĂșĂĄp giöëng nhĂ» Lawrence Welk,töi cöë gĂčĂŠng chĂł huy caĂŁ lĂșĂĄp haĂĄt hĂșĂ„p xĂ»ĂșĂĄng baĂąi SĂș yĂŻu Cha xûå. BaĂ„nphaĂŁi laĂą ngĂ»ĂșĂąi ThiĂŻn ChuĂĄa giaĂĄo mĂșĂĄi hiĂŻĂu Ă Ă»ĂșĂ„c töi Ă aĂ€ phaĂ„m töÄi
166 167
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O HIĂĂU VĂĂ THĂĂ GIĂĂI XUNG QUANH
nghiĂŻm troĂ„ng nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo. Trong voĂąng vaĂąi giĂȘy, tûù möÄt keĂŁ bĂ” coithĂ»ĂșĂąng töi Ă aĂ€ biĂŻĂ«n thaĂąnh ngĂ»ĂșĂąi anh huĂąng cuĂŁa lĂșĂĄp hoĂ„c⊠ChuĂĄngbaĂ„n töi chĂł ngöÏi Ă oĂĄ, haĂĄ höëc möÏm nhĂČn töi. Töi gĂčĂ„p rĂčĂŠc röëi lĂșĂĄn vĂșĂĄigiaĂĄo viĂŻn (cuĂ€ng laĂą sĂș) nhĂ»ng buĂą laĂ„i töi laĂ„i Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c lĂșĂ„i ñch rĂȘĂ«t lĂșĂĄn.Tûù Ă oĂĄ töi hiĂŻĂu laĂą rĂȘĂ«t Ă aĂĄng chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n ruĂŁi ro vĂČ nhûÀng lĂșĂ„i ñch khöngngĂșĂą cuĂŁa noĂĄâ.
VĂČ vĂȘĂ„y, laĂą möÄt doanh nhĂȘn sinh ra tûù nhûÀng kinh nghiĂŻĂ„mthĂ»Ășng Ă au ĂșĂŁ möÄt trĂ»ĂșĂąng hoĂ„c tön giaĂĄo ĂșĂŁ Little Rock, öng Ă aĂ€ coĂĄthĂŻĂ laĂą ngĂ»ĂșĂąi khöng ai biĂŻĂ«t Ă ĂŻĂ«n, coĂĄ thïà öng seĂ€ laĂą ngĂ»ĂșĂąi ñt quyĂŻĂ«ttĂȘm hĂșn nĂŻĂ«u nhĂ» öng khöng daĂĄm laĂąm khaĂĄc Ă i luĂĄc beĂĄ. Wilson coĂąncho rĂčçng, âĂöëi vĂșĂĄi hĂȘĂŹu hĂŻĂ«t doanh nhĂȘn, vaĂą chĂčĂŠc chĂčĂŠn laĂą à öëi vĂșĂĄitöi, lûÄc keĂĄo cĂș baĂŁn laĂą ĂșĂŁ tĂȘĂŹm nhĂČn. ĂĂșn giaĂŁn laĂą khi ĂȘĂ«y baĂ„n seĂ€ nhĂ»bĂ” thöi thuĂĄc Ă ĂŻĂ laĂąm möÄt Ă iĂŻĂŹu gĂČ Ă oĂĄ. Töi nghĂŽ laĂą Ă Ăčçng sau nhûÀngdoanh nhĂȘn thaĂąnh cöng kia, bñ quyĂŻĂ«t cuĂŁa hoĂ„ nĂčçm ĂșĂŁ chöß hoĂ„ coĂĄmöÄt muĂ„c tiĂŻu daĂąi haĂ„n hĂȘĂ«p dĂȘĂźn cöÄng vĂșĂĄi möÄt khaĂŁ nĂčng kiĂŻĂm soaĂĄtruĂŁi ro khaĂĄc biĂŻĂ„t vaĂą à öÄc nhĂȘĂ«t cuĂŁa riĂŻng mĂČnh. ĂiĂŻĂŹu naĂąy nhĂ» giuĂĄpbaĂ„n coĂĄ thĂŻĂ lĂ»ĂșĂąng trĂ»ĂșĂĄc nhûÀng ruĂŁi ro trong suy nghĂŽ vaĂą daĂĄm bĂ»ĂșĂĄcvaĂąo nhûÀng nĂși maĂą ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc chĂ»a ai daĂĄm thûã nhĂ»ng laĂ„i mangĂ ĂŻĂ«n nhiĂŻĂŹu thaĂąnh quaĂŁ nhĂȘĂ«tâ.
Khi à oå, laÀnh à aÄo hoÄc hoãi tûù kinh nghiïÄm cuãa hoÄ. HoÄc tûù kinhnghiïÄm nghÎa laù:
NhĂČn laĂ„i nhûÀng kinh nghiĂŻĂ„m tûù thĂșĂąi niĂŻn thiĂŻĂ«u vaĂą sûã duĂ„ngnhûÀng kinh nghiĂŻĂ„m Ă oĂĄ giuĂĄp cho chñnh mĂČnh ĂșĂŁ hiĂŻĂ„n taĂ„i Ă ĂŻĂ baĂ„ncoĂĄ thĂŻĂ laĂąm chuĂŁ chûå khöng laĂą ngĂ»ĂșĂąi hĂȘĂŹu cho cuöÄc Ă ĂșĂąi cuĂŁa baĂ„n.
Luön luön yĂĄ thûåc tĂČm kiĂŻĂ«m nhûÀng kinh nghiĂŻĂ„m trong hiĂŻĂ„ntaĂ„i giuĂĄp baĂ„n tiĂŻĂ«n böÄ vaĂą mĂșĂŁ röÄng tĂȘĂŹm nhĂČn.
DĂŽ nhiĂŻn laĂą phaĂŁi chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n ruĂŁi ro vĂșĂĄi nhĂȘĂ„n thûåc rĂčçng thĂȘĂ«tbaĂ„i cuĂ€ng quan troĂ„ng nhĂ» viĂŻĂ„c khöng thĂŻĂ traĂĄnh khoĂŁi chuĂĄng.
NhĂČn vaĂąo tĂ»Ășng lai, caĂŁ tĂ»Ășng lai cuĂŁa baĂ„n vaĂą cuĂŁa thĂŻĂ« giĂșĂĄi, nhĂ»möÄt cĂș höÄi Ă ĂŻĂ laĂąm moĂ„i Ă iĂŻĂŹu baĂ„n muöën nhĂ»ng chĂ»a laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„cvaĂą caĂŁ nhûÀng Ă iĂŻĂŹu cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t phaĂŁi laĂąm chûå khöng phaĂŁi chĂł laĂąmöÄt cuöÄc kiĂŻĂm tra thûã nghiĂŻĂ„m.
LaĂąm caĂĄch naĂąo Ă ĂŻĂ baĂ„n nĂčĂŠm bĂčĂŠt Ă Ă»ĂșĂ„c cĂș höÄi? TrĂ»ĂșĂĄc tiĂŻn haĂ€y duĂąnggiaĂĄc quan cuĂŁa baĂ„n sau Ă oĂĄ hay Ă ĂŻĂ tiĂŻĂŹm thûåc maĂĄch baĂŁo baĂ„n laĂąmgĂČ. ChuĂĄng ta seĂ€ tiĂŻĂ«p tuĂ„c Ă i Ă ĂŻĂ«n chĂ»Ășng tiĂŻĂ«p theo âHaĂ€y laĂąm theomaĂĄch baĂŁo cuĂŁa tiĂŻĂŹm thûåcâ .
168 169
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O
5HaÀy laùm theo maåch baão
cuãa tiïÏm thûåc
Ăöëi vĂșĂĄi töi coĂĄ hai viĂŻĂ„c roĂ€ raĂąng. MöÄt laĂą, Ă ĂŻĂ trĂșĂŁ thaĂąnh hoa tiĂŻutrĂŻn söng Mississippi, möÄt ngĂ»ĂșĂąi phaĂŁi hoĂ„c nhiĂŻĂŹu hĂșn Ă iĂŻĂŹu anh ta
Ă Ă»ĂșĂ„c cho pheĂĄp, vaĂą möÄt Ă iĂŻĂŹu nûÀa laĂą anh ta phaĂŁi luön luön laĂąm mĂșĂĄi laĂ„ikiĂŻĂ«n thûåc Ă oĂĄ dĂ»ĂșĂĄi nhûÀng goĂĄc nhĂČn khaĂĄc nhau cûå mößi 24h à öÏng höÏ.
- MARK TWAIN, Life on the Mississippi
CuöÄc söëng chĂ»a bao giĂșĂą Ă Ășn giaĂŁn maĂą caĂąng luĂĄc caĂąng trĂșĂŁ nĂŻnphûåc taĂ„p. Tuy nhiĂŻn chuĂĄng ta cûå cöë gĂčĂŠng Ă Ășn giaĂŁn hoĂĄa cuöÄc söëngĂșĂŁ möÄt kñch thĂ»ĂșĂĄc nhoĂŁ nhĂȘĂ«t. NhûÀng ngĂ»ĂșĂąi theo lyĂĄ thuyĂŻĂ«t Ă Ășn giaĂŁnhoĂĄa nhĂČn nhĂȘĂ„n cuöÄc söëng möÄt caĂĄch maĂĄy moĂĄc, tĂŽnh, rĂșĂąi raĂ„c, coĂĄchûùng mûÄc trong khi thûÄc tĂŻĂ« thĂČ cuöÄc söëng laĂą möÄt töà chûåc hûÀucĂș, Ă ĂȘĂŹy sûåc söëng, laĂą möÄt töĂng thĂŻĂ vaĂą mĂș höÏ. HoĂ„ cho rĂčçng cuöÄcsöëng nhĂ» nhûÀng Ă Ă»ĂșĂąng thĂčĂšng, nhĂ» nhûÀng daĂ€y söë toaĂĄn hoĂ„c, theotûùng chuößi, rĂșĂąi raĂ„c, Ă Ășn leĂŁ vaĂą à öÄc lĂȘĂ„p trong khi thûÄc ra trong cuöÄcsöëng moĂ„i thûå xaĂŁy ra song song, à öÏng thĂșĂąi vĂșĂĄi nhau, kĂŻĂ«t nöëi, töëi
170 171
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O HAĂY LAĂM THEO MAĂCH BAĂO CUĂA TIĂĂM THĂĂC
tĂčm, phûåc taĂ„p vaĂą phuĂ„ thuöÄc lĂȘĂźn nhau. HoĂ„ laĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi tin vaĂąothuyĂŻĂ«t tiĂŻĂŹn Ă Ă”nh, tin vaĂąo luĂȘĂ„t nhĂȘn quaĂŁ trong khi thûÄc tĂŻĂ« thĂČ viĂŻĂ„cgĂČ cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ xaĂŁy ra vaĂą khöng coĂĄ gĂČ laĂą khöng thĂŻĂ. NoĂĄi nöm na hoĂ„laĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi Ă oĂĄng khuön suy nghĂŽ trong nhûÀng khöëi hĂČnhvuöng vñ nhĂ» ngĂ»ĂșĂąi chĂł à öÄi trĂŻn Ă ĂȘĂŹu muĂ€ hĂČnh vuöng trong khiĂ aĂĄng leĂ€ hoĂ„ nĂŻn vĂ»ĂșĂ„t ra khoĂŁi khuön mĂȘĂźu suy nghĂŽ Ă oĂĄ Ă ĂŻĂ trĂșĂŁ thaĂąnhngĂ»ĂșĂąi à öÄi chiĂŻĂ«c muĂ€ Sombrero.
Tuy nhiĂŻn Ă ĂŻĂ moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi khöng phaĂŁi caĂŁm thĂȘĂ«y mĂŻĂ„t moĂŁi vĂșĂĄi sûÄphûåc taĂ„p cuĂŁa cuöÄc söëng, töi muöën giĂșĂĄi thiĂŻĂ„u Ă ĂŻĂ«n caĂĄc baĂ„n nhûÀngsuy ngĂȘĂźm cuĂŁa Carl Sagan trong cuöën saĂĄch NhûÀng con röÏng cuĂŁavĂ»ĂșĂąn Ă Ă”a Ă aĂąng (The Dragons of Eden):
ChuĂĄng ta coĂĄ thĂŻĂ tĂ»ĂșĂŁng tĂ»ĂșĂ„ng ra möÄt vuĂ€ truĂ„ ĂșĂŁ Ă oĂĄ Ă Ă”nh luĂȘĂ„tcuĂŁa tûÄ nhiĂŻn phûåc taĂ„p hĂșn. NhĂ»ng chuĂĄng ta laĂ„i khöng söëngtrong möÄt vuĂ€ truĂ„ nhĂ» thĂŻĂ«. TaĂ„i sao khöng? Töi nghĂŽ laĂą bĂșĂŁi vĂČtĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng ai nhĂȘĂ„n thûåc laĂą vuĂ€ truĂ„ phûåc taĂ„p nay Ă ĂŻĂŹu chĂŻĂ«tcaĂŁ röÏi. ThĂŻĂ« hĂŻĂ„ con chaĂĄu töà tiĂŻn söëng trĂŻn cĂȘy cuĂŁa chuĂĄng ta,nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi tûùng rĂȘĂ«t khoĂĄ khĂčn khi tñnh toaĂĄn Ă Ă»ĂșĂąng chuyĂŻĂŹngiûÀa caĂĄc caĂąnh cĂȘy khöng coĂąn soĂĄt laĂ„i nhiĂŻĂŹu nûÀa.
VuĂ€ truĂ„ coĂĄ thĂŻĂ khöng quaĂĄ phûåc taĂ„p nhĂ»ng thûÄc tĂŻĂ« noĂĄ phûåc taĂ„p.NhĂ» trĂ»ĂșĂĄc kia töi tûùng Ă ĂŻĂŹ cĂȘĂ„p Ă ĂŻĂ«n, nhûÀng quy Ă»ĂșĂĄc xaĂ€ höÄi laĂ„i phûåctaĂ„p hĂșn bao giĂșĂą hĂŻĂ«t vaĂą chuĂĄng khöng hĂŻĂŹ roĂ€ raĂąng nhĂ» nhûÀng quyluĂȘĂ„t tûÄ nhiĂŻn kia. NhĂ»ng cho duĂą phûåc taĂ„p cĂșĂ€ naĂąo thĂČ chuĂĄng takhöng thĂŻĂ naĂąo à ûång yĂŻn möÄt chöß Ă Ă»ĂșĂ„c. ChuĂĄng ta vĂȘĂźn phaĂŁi liĂŻntuĂ„c chuyĂŻĂŹn caĂąnh, maĂą caĂąnh cĂȘy ĂșĂŁ Ă ĂȘy tĂ»ĂșĂ„ng trĂ»ng cho yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng vaĂąchuĂĄng ta thĂČ sûã duĂ„ng Ă ĂŻĂ«n trñ oĂĄc thay vĂČ duĂąng Ă ĂŻĂ«n tay chĂȘn nhĂ»töà tiĂŻn Ă ĂŻĂ liĂŻn hĂŻĂ„ sûÄ viĂŻĂ„c laĂ„i vĂșĂĄi nhau. CoĂĄ leĂ€ chuĂĄng ta cĂȘĂŹn Ă ĂŻĂ«n lĂșĂąikhuyĂŻn cuĂŁa Alfred North Whitehead ĂșĂŁ Ă ĂȘy, âHaĂ€y tĂČm kiĂŻĂ«m sûÄ Ă ĂșngiaĂŁn nhĂ»ng à ûùng tin vaĂąo noĂĄâ.
Quan Ă iĂŻĂm maĂĄy moĂĄc saĂŁn sinh ra nhûÀng con ngĂ»ĂșĂąi maĂĄy moĂĄc.NhĂ» Ă aĂ€ lĂ»u yĂĄ trĂ»ĂșĂĄc Ă ĂȘy thĂČ chñnh con ngĂ»ĂșĂąi maĂĄy moĂĄc ĂȘĂ«y, mĂła maithay, laĂ„i laĂą nguyĂŻn nhĂȘn gĂȘy ra vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ taĂĄc à öÄng laĂ„i hĂŻĂ„ thöëng saĂŁnsinh ra hoĂ„. Khi Ă oĂĄ chĂł nhûÀng caĂĄ nhĂȘn naĂąo ĂșĂŁ Ă Ăłnh cao saĂĄng taĂ„o vaĂąvĂșĂĄi sûåc maĂ„nh tinh thĂȘĂŹn maĂ„nh meĂ€ mĂșĂĄi giuĂĄp cho hĂŻĂ„ thöëng Ă oĂĄ höÏisinh bĂčçng khaĂŁ nĂčng laĂąm mĂșĂĄi baĂŁn thĂȘn hoĂ„ cuĂ€ng nhĂ» laĂąm mĂșĂĄi caĂŁcaĂĄc töà chûåc, cöng ty.
NghiĂŻn cûåu gĂȘĂŹn Ă ĂȘy cho thĂȘĂ«y roĂ€ raĂąng vĂ” trñ cuĂŁa naĂ€o con ngĂ»ĂșĂąikhöng giöëng nhĂ» mö taĂŁ trĂ»ĂșĂĄc Ă ĂȘy. NgĂ»ĂșĂąi ta vĂȘĂźn thĂ»ĂșĂąng cho xaĂ€höÄi MyĂ€ laĂą nĂŻĂŹn vĂčn hoĂĄa tĂ» duy ĂșĂŁ naĂ€o traĂĄi, à öÏng nghĂŽa laĂą löëi tĂ» duylogic, phĂȘn tñch chĂčĂ„t cheĂ€, kyĂ€ thuĂȘĂ„t, kiĂŻĂm soaĂĄt, baĂŁo thuĂŁ vaĂą haĂąnhchñnh saĂĄch vĂșĂŁ. XeĂĄt theo quan Ă iĂŻĂm nĂŻĂ«u chuĂĄng ta laĂą saĂŁn phĂȘĂm cuĂŁaxaĂ€ höÄi Ă oĂĄ thĂČ chuĂĄng ta bĂ” aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng vaĂą Ă Ă»ĂșĂ„c hĂČnh thaĂąnh tûù nhûÀngĂ ĂčĂ„c tñnh kĂŻĂ trĂŻn. VĂČ vĂȘĂ„y, nĂŻĂŹn vĂčn hoĂĄa cuĂŁa chuĂĄng ta cĂȘĂŹn nhiĂŻĂŹuphĂȘĂm chĂȘĂ«t khaĂĄc phaĂĄt triĂŻĂn theo löëi trûÄc giaĂĄc, nhĂȘĂ„n thûåc, töĂng hĂșĂ„pvaĂą taĂąi tûã, caĂŁm tñnh hĂșn. DĂŽ nhiĂŻn baĂŁn thĂȘn chuĂĄng ta cuĂ€ng phaĂŁicöë gĂčĂŠng phaĂĄt triĂŻĂn nhûÀng tñnh caĂĄch ĂȘĂ«y. Khi viĂŻĂ«t cuöën saĂĄch naĂąy,töi trao à öĂi vĂŻĂŹ Ă ĂŻĂŹ taĂąi vĂșĂĄi nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc nhau vaĂą nhĂȘĂ„n thĂȘĂ«ycho duĂą nghĂŻĂŹ nghiĂŻĂ„p laĂą gĂČ thĂČ ai cuĂ€ng cuĂ€ng dûÄa trĂŻn caĂŁ trûÄc giaĂĄcvaĂą nhĂȘĂ„n thûåc song song vĂșĂĄi caĂĄc kyĂ€ nĂčng phĂȘn tñch vaĂą tĂ» duy logic.NgĂ»ĂșĂąi naĂąo coĂĄ thĂŻĂ vĂȘĂ„n duĂ„ng kĂŻĂ«t hĂșĂ„p caĂŁ hai yĂŻĂ«u töë trĂŻn cuĂąng möÄtluĂĄc coĂĄ nghĂŽa laĂą hoĂ„ coĂĄ khaĂŁ nĂčng vĂȘĂ„n duĂ„ng caĂŁ naĂ€o traĂĄi vaĂą phaĂŁi trongcöng viĂŻĂ„c, hay goĂ„i Ă oĂĄ laĂą tĂ» duy toaĂąn diĂŻĂ„n.
ĂĂ bĂȘĂ«t kyĂą töà chûåc naĂąo, ngĂ»ĂșĂąi quaĂŁn lyĂĄ hĂȘĂŹu nhĂ» chĂł sûã duĂ„ng naĂ€otraĂĄi laĂą chuĂŁ yĂŻĂ«u trong khi à öÄi nguĂ€ nghiĂŻn cûåu vaĂą phaĂĄt triĂŻĂn laĂ„i duĂąngĂ ĂŻĂ«n à öÄng naĂ€o phaĂŁi. NhĂ»ng à öëi vĂșĂĄi caĂĄc CEO, hoĂ„ phaĂŁi kĂŻĂ«t hĂșĂ„p caĂŁhai yĂŻĂ«u töë kyĂ€ nĂčng quaĂŁn lyĂĄ haĂąnh chñnh vaĂą khaĂŁ nĂčng tĂ»ĂșĂŁng tĂ»ĂșĂ„ng.MöÄt trong nhûÀng lyĂĄ do khiĂŻĂ«n chĂł coĂĄ rĂȘĂ«t ñt caĂĄc nhaĂą quaĂŁn lyĂĄ cao
172 173
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O HAĂY LAĂM THEO MAĂCH BAĂO CUĂA TIĂĂM THĂĂC
cĂȘĂ«p cuĂŁa doanh nghiĂŻĂ„p nhaĂŁy viĂŻĂ„c thaĂąnh cöng tûù möÄt nhaĂą quaĂŁn lyĂĄgioĂŁi thaĂąnh möÄt ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o thaĂąnh cöng laĂą vĂČ vĂčn hoĂĄa cöng tyvaĂą xaĂ€ höÄi chĂł thûùa nhĂȘĂ„n vaĂą tĂ»ĂșĂŁng thĂ»ĂșĂŁng cho hiĂŻĂ„u quaĂŁ cuĂ„ thĂŻĂtrong quaĂŁn lyĂĄ maĂą coi nheĂ„ thaĂąnh tñch coĂĄ nguöÏn göëc saĂĄng taĂ„o. LöëitĂ» duy chĂł hĂ»ĂșĂĄng Ă ĂŻĂ«n möÄt muĂ„c tiĂŻu cuĂ„ thĂŻĂ thĂŻĂ hiĂŻĂ„n sûÄ aĂĄp Ă aĂŁocuĂŁa löëi suy nghĂŽ nghiĂŻn vĂŻĂŹ tñnh logic cûång nhĂčĂŠc. Löëi tĂ» duy logickhiĂŻĂ«n saĂŁn sinh ra thoĂĄi quen, nhĂ»ng thoĂĄi quen seĂ€ biĂŻĂ«n mĂȘĂ«t nĂŻĂ«u tĂ»duy theo caĂŁm tñnh.
Khi laĂą giaĂĄm à öëc Ă iĂŻĂŹu haĂąnh cuĂŁa AAUW, Anne Bryant sûã duĂ„ngmöÄt cuĂ„m tûù laĂą âbaĂąi tĂȘĂ„p bong boĂĄng bayâ Ă ĂŻĂ giuĂĄp nhĂȘn viĂŻn cuĂŁamĂČnh suy nghĂŽ giaĂąu trñ tĂ»ĂșĂŁng tĂ»ĂșĂ„ng hĂșn. BaĂą cho biĂŻĂ«t, âBaĂ„n giuĂĄpmoĂ„i ngĂ»ĂșĂąi tĂ»ĂșĂŁng tĂ»ĂșĂ„ng ra hoĂ„ Ă ang trong möÄt quaĂŁ boĂĄng vaĂą tûù trĂŻncao hoĂ„ coĂĄ thĂŻĂ thĂȘĂ«y toaĂąn böÄ cuĂ„c diĂŻĂ„n cuĂŁa sûÄ viĂŻĂ„c. Sau Ă oĂĄ haĂ€y kiĂŻĂmtra laĂ„i hoĂ„ thĂȘĂ«y gĂČ, gĂčĂ„p ai, Ă ang laĂąm gĂČ vaĂą coĂĄ thĂŻĂ laĂąm Ă iĂŻĂŹu gĂČ khaĂĄcngoaĂąi chuyĂŻĂ„n Ă ang laĂąm nûÀa hay khöng. Vñ duĂ„, baĂ„n tĂ»ĂșĂŁng tĂ»ĂșĂ„ngĂ iĂŻĂŹu gĂČ seĂ€ xaĂŁy ra nĂŻĂ«u baĂ„n hiĂŻĂ«n tĂčĂ„ng 500.000 USD vaĂąo möÄt dûÄ aĂĄnnghiĂŻn cûåu phaĂĄt triĂŻĂn cho treĂŁ em hoĂčĂ„c liĂŻĂ„u chuĂĄng ta giuĂĄp gĂČ vĂșĂĄitĂČnh hĂČnh coĂĄ thai ĂșĂŁ tuöĂi vĂ” thaĂąnh niĂŻnâ.
NhĂȘĂ„n thûåc vĂŻĂŹ tĂČnh thĂŻĂ« tiĂŻĂ«n thoaĂĄi lĂ»ĂșĂ€ng nan cuĂŁa caĂĄc töà chûåc cuĂ€ngnhĂ» taĂĄc à öÄng giûÀa thoĂĄi quen tûù naĂ€o traĂĄi vaĂą tĂȘĂŹm nhĂČn tûù naĂ€o phaĂŁi,Richard Schubert, luĂĄc Ă oĂĄ Ă Ă»Ășng chûåc CEO cuĂŁa HöÄi ChûÀ thĂȘĂ„p Ă oĂŁMyĂ€ noĂĄi vĂșĂĄi töi rĂčçng, âLuĂĄc naĂąo töi cuĂ€ng bĂ” giĂčçng xeĂĄ giûÀa möÄt bĂŻnlaĂą sûÄ cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t phaĂŁi höß trĂșĂ„ cĂȘĂ«u truĂĄc hoaĂ„t à öÄng hiĂŻĂ„n taĂ„i cuĂŁa töà chûåcvaĂą möÄt bĂŻn laĂą yĂŻu cĂȘĂŹu cĂȘĂ«p thiĂŻĂ«t khöng keĂĄm laĂą thay à öĂi chñnh cĂȘĂ«utruĂĄc Ă oĂĄâ.
LaĂą giaĂĄm à öëc Ă iĂŻĂŹu haĂąnh cuĂŁa töà chûåc HĂ»ĂșĂĄng Ă aĂ„o sinh nûÀ cuĂŁa MyĂ€,Frances Hesselbein nhĂȘĂ„n thĂȘĂ«y nhûÀng thay à öĂi cuĂŁa xaĂ€ höÄi, trongĂ oĂĄ bao göÏm sûÄ gia tĂčng cuĂŁa caĂĄc nhoĂĄm thiĂŻĂu söë trong xaĂ€ höÄi, vaĂąbaĂą suy nghĂŽ töà chûåc cuĂŁa mĂČnh nĂŻn thay à öĂi nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo Ă ĂŻĂ phuĂą
hĂșĂ„p vĂșĂĄi hoaĂąn caĂŁnh mĂșĂĄi. BaĂą cho biĂŻĂ«t nhĂ» sau, âNhu cĂȘĂŹu cuĂŁa nûÀgiĂșĂĄi Ă ang thay à öĂi nĂŻn chuĂĄng töi Ă ang tĂČm kiĂŻĂ«m nhiĂŻĂŹu caĂĄch khaĂĄcnhau Ă ĂŻĂ thoĂŁa maĂ€n nhu cĂȘĂŹu vaĂą cung cĂȘĂ«p dĂ”ch vuĂ„ thñch hĂșĂ„p. TöiĂ ang thiĂŻĂ«t lĂȘĂ„p trung tĂȘm caĂŁi tiĂŻĂ«n. Trung tĂȘm ĂșĂŁ Ă ĂȘy khöng coĂĄ nghĂŽalaĂą möÄt Ă Ă”a Ă iĂŻĂm cuĂ„ thĂŻĂ naĂąo Ă oĂĄ maĂą chĂł mang yĂĄ nghĂŽa möÄt höÄi göÏmcon ngĂ»ĂșĂąi vaĂą yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng maĂą thöi. NhoĂĄm ngĂ»ĂșĂąi naĂąy seĂ€ laĂąm viĂŻĂ„c trûÄctiĂŻĂ«p vĂșĂĄi HöÄi à öÏng HĂ»ĂșĂĄng Ă aĂ„o cho nûÀ giĂșĂĄi nhĂčçm phaĂĄt triĂŻĂn nhûÀngmö hĂČnh thöng qua Ă oĂĄ chuĂĄng töi coĂĄ thĂŻĂ vĂ»Ășn tĂșĂĄi nhûÀng cöÄng à öÏngĂ a daĂ„ng khaĂĄc nhau. ChuĂĄng töi cuĂ€ng seĂ€ thiĂŻĂ«t lĂȘĂ„p vaĂą huĂȘĂ«n luyĂŻĂ„nnhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o cuĂŁa phong traĂąo naĂąy taĂ„i mößi Ă Ă”a phĂ»Ășng,möÄt nhiĂŻĂ„m vuĂ„ ngaĂąy caĂąng trĂșĂŁ nĂŻn quan troĂ„ngâ.
Bryant, Schubert vaĂą Hesselbein mößi ngĂ»ĂșĂąi aĂĄp duĂ„ng caĂĄch laĂ€nhĂ aĂ„o kĂŻĂ«t hĂșĂ„p giûÀa logic lyĂĄ trñ vaĂą tĂ» duy caĂŁm tñnh trong viĂŻĂ„c Ă iĂŻĂŹuhaĂąnh nhûÀng töà chûåc phi lĂșĂ„i nhuĂȘĂ„n, Ă Ă»a töà chûåc cuĂŁa mĂČnh thoaĂĄtkhoĂŁi khuön mĂȘĂźu truyĂŻĂŹn thöëng vaĂą trĂșĂŁ thaĂąnh nhûÀng hĂČnh mĂȘĂźu hoaĂ„tà öÄng saĂĄng taĂ„o. Khöng phaĂŁi tĂČnh cĂșĂą maĂą caĂŁ ba ngĂ»ĂșĂąi naĂąy trĂ»ĂșĂĄc Ă ĂȘyĂ ĂŻĂŹu rĂȘĂ«t thaĂąnh cöng trong caĂŁ lĂŽnh vûÄc tĂ» nhĂȘn vaĂą khi Ă ĂŻĂ«n tuöĂi trungniĂŻn cuĂ€ng coĂĄ nhûÀng thay à öĂi cöng viĂŻĂ„c troĂ„ng Ă aĂ„i. CaĂŁ ba ngĂ»ĂșĂąinaĂąy Ă ĂŻĂŹu cho rĂčçng trĂ»ĂșĂĄc Ă ĂȘy hoĂ„ chĂ»a bao laĂąm cöng viĂŻĂ„c naĂąo hûångthuĂĄ nhĂ» cöng viĂŻĂ„c ĂșĂŁ töà chûåc phi lĂșĂ„i nhuĂȘĂ„n. Schubert noĂĄi rĂȘĂ«t suĂĄctñch, âĂĂȘy laĂą cöng viĂŻĂ„c thuĂĄ vĂ” vaĂą thûã thaĂĄch nhĂȘĂ«t maĂą töi tûùng laĂąmâ.
Mathilde Krim, nhaĂą khoa hoĂ„c, ngĂ»ĂșĂąi cuĂ€ng chuyĂŻĂn à öĂi cöng viĂŻĂ„ctûù lĂŽnh vûÄc tĂ» nhĂȘn sang lĂŽnh vûÄc cöng, cuĂ€ng cho rĂčçng, âPhaĂĄt triĂŻĂnĂ oĂąi hoĂŁi sûÄ khao khaĂĄt Ă Ă»ĂșĂ„c thûã nghiĂŻĂ„m caĂŁ viĂŻĂ„c khaĂĄc vaĂą giöëng nhau,khaĂĄm phaĂĄ vaĂą lao vaĂąo möi trĂ»ĂșĂąng mĂșĂĄi röÏi tûù Ă oĂĄ coĂĄ thĂŻĂ suy ngĂȘĂźmvĂŻĂŹ kinh nghiĂŻĂ„m Ă aĂ€ qua, cuöëi cuĂąng ruĂĄt tĂła Ă Ă»ĂșĂ„c Ă iĂŻĂŹu gĂČ tûù kinhnghiĂŻĂ„m Ă oĂĄâ.
MöÄt phĂȘĂŹn cuĂŁa tĂ» duy kĂŻĂ«t hĂșĂ„p, bao göÏm viĂŻĂ„c hoĂ„c caĂĄch tin tĂ»ĂșĂŁngvaĂąo Ă iĂŻĂŹu maĂą Emerson goĂ„i laĂą âphuĂĄt xuĂȘĂ«t thĂȘĂŹnâ, linh caĂŁm, tĂȘĂŹm nhĂČn
174 175
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O HAĂY LAĂM THEO MAĂCH BAĂO CUĂA TIĂĂM THĂĂC
giuĂĄp baĂ„n quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh Ă iĂŻĂŹu gĂČ laĂą Ă uĂĄng Ă ĂčĂŠn. Ai cuĂ€ng coĂĄ khaĂŁ nĂčngnaĂąy vaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o phaĂŁi hoĂ„c caĂĄch tin vaĂąo nhûÀng linh caĂŁm Ă oĂĄ.
ĂĂ Ă ĂȘy töi muöën nhĂčĂŠc cho caĂĄc baĂ„n Ă iĂŻĂŹu Norman Lear Ă ĂŻĂŹ cĂȘĂ„pliĂŻn quan Ă ĂŻĂ«n khaĂŁ nĂčng aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng sĂȘu sĂčĂŠc khi Emersion âtin vaĂąochñnh mĂČnhâ trĂŻn con Ă Ă»ĂșĂąng trĂșĂŁ thaĂąnh ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o. EmersonnoĂĄi vĂŻĂŹ viĂŻĂ„c phaĂŁi lĂčĂŠng nghe tiĂŻĂ«ng noĂĄi trong tiĂŻĂŹm thûåc vaĂą khaĂĄm phaĂĄnoĂĄ Ă ĂŻĂ«n tĂȘĂ„n cuĂąng, âTöi khöng biĂŻĂ«t mĂČnh bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu nhĂȘĂ„n thûåc tiĂŻĂ«ngnoĂĄi Ă oĂĄ tûù khi naĂąo. RoĂ€ raĂąng laĂą töi khöng yĂĄ thûåc Ă Ă»ĂșĂ„c tiĂŻĂ«ng noĂĄi Ă oĂĄkhi hoĂ„c trung hoĂ„c, Ă aĂ„i hoĂ„c thĂȘĂ„m chñ khi Ă aĂ€ laĂą cĂȘĂ„u thanh niĂŻntrĂ»ĂșĂŁng thaĂąnh. NoĂĄ tûù tûù Ă ĂŻĂ«n trong töi luĂĄc naĂąo töi khöng biĂŻĂ«t vaĂą töithûÄc sûÄ biĂŻĂ«t Ășn khaĂŁ nĂčng Ă oĂĄ. LaĂą möÄt nhaĂą vĂčn, haĂąng ngaĂąn Ă ĂŻmlaĂąm sao töi coĂĄ thĂŻĂ Ă i nguĂŁ khi gĂčĂ„p vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ hoĂĄc buĂĄa nhĂ»ng khi thûåcdĂȘĂ„y thĂČ coĂĄ cĂȘu traĂŁ lĂșĂąi? Chñnh laĂą nhĂșĂą tiĂŻĂ«ng noĂĄi bĂŻn trong tiĂŻĂŹm thûåc.NhûÀng lĂșĂąi maĂĄch baĂŁo tûù trong tiĂŻĂŹm thûåc ĂȘĂ«y laĂą Ă iĂŻĂŹu trong saĂĄng vaĂąthuĂȘĂŹn khiĂŻĂ«t nhĂȘĂ«t maĂą chuĂĄng ta coĂĄ. NhĂ»ng phaĂŁi thuĂĄ thĂȘĂ„t laĂą khöngphaĂŁi luĂĄc naĂąo töi cuĂ€ng lĂčĂŠng nghe vaĂą laĂąm theo tiĂŻĂ«ng noĂĄi Ă oĂĄ. KhichuĂĄng ta gaĂ„t nhûÀng suy nghĂŽ, yĂĄ kiĂŻĂ«n chuĂŁ quan sang möÄt bĂŻn thĂČtiĂŻĂ«ng noĂĄi ĂȘĂ«y seĂ€ xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n vaĂąo luĂĄc ta khöng ngĂșĂą. BaĂąi hoĂ„c ĂșĂŁ Ă ĂȘy laĂą,baĂ„n phaĂŁi tin vaĂąo tiĂŻĂ«ng noĂĄi Ă oĂĄ. LuĂĄc töi laĂąm viĂŻĂ„c hiĂŻĂ„u quaĂŁ nhĂȘĂ«t laĂąkhi töi lĂčĂŠng nghe vaĂą laĂąm theo tiĂŻĂ«ng noĂĄi tûù trong tiĂŻĂŹm thûåc.â
Töi cho rĂčçng lĂčĂŠng nghe âtrûÄc giaĂĄcâ laĂą Ă iĂŻĂŹu cĂș baĂŁn giuĂĄp laĂąm nĂŻnngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o. NhĂșĂą Ă oĂĄ maĂą tĂȘĂŹm nhĂČn dĂȘĂźn Ă Ă»ĂșĂąng mĂșĂĄi biĂŻĂ«n thaĂąnhhiĂŻĂ„n thûÄc. Tuy nhiĂŻn sûÄ cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t cuĂŁa nhûÀng phĂȘĂm chĂȘĂ«t khaĂĄc xuĂȘĂ«tphaĂĄt tûù tĂ» duy caĂŁm tñnh cûå lĂčĂ„p Ă i lĂčĂ„p laĂ„i trong nhûÀng cuöÄc chuyĂŻĂ„ntroĂą giûÀa töi vaĂą nhûÀng nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o.
Gloria Steinem, taĂĄc giaĂŁ vaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o phong traĂąo nûÀ quyĂŻĂŹn kĂŻĂchuyĂŻĂ„n khi baĂą laĂąm laĂą doanh nhĂȘn nhĂ» sau, âTĂ» duy linh hoaĂ„t rĂȘĂ«tcoĂĄ ñch. BaĂ„n cĂȘĂŹn phaĂŁi coĂĄ möÄt chuĂĄt khaĂŁ nĂčng thuyĂŻĂ«t phuĂ„c nhĂ»ng ĂșĂŁ
Ă ĂȘy coĂĄ nghĂŽa laĂą thuyĂŻĂ«t phuĂ„c nhĂșĂą baĂ„n thĂȘĂ«u hiĂŻĂu ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc... ĂöëivĂșĂĄi töi, doanh nhĂȘn nhĂ» nhûÀng nghĂŻĂ„ sĂŽ trong thĂŻĂ« giĂșĂĄi kinh doanhvĂČ chuĂĄng töi kĂŻĂ«t nöëi Ă Ă»ĂșĂ„c nhûÀng Ă iĂŻĂŹu maĂą trĂ»ĂșĂĄc Ă ĂȘy chĂ»a hĂŻĂŹ coĂĄ ailaĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c.â ĂĂŻĂ mö taĂŁ vĂŻĂŹ thaĂąnh cöng, baĂą cuĂ€ng duĂąng lĂșĂąi noĂĄi tĂ»ĂșngtûÄ, âĂöëi vĂșĂĄi töi, mĂȘĂźu hĂČnh phaĂĄt triĂŻĂn khöng phaĂŁi laĂą Ă Ă»ĂșĂąng thĂčĂšng.ThaĂąnh cöng nghĂŽa laĂą baĂ„n phaĂŁi Ă i Ă ĂŻĂ«n tĂȘĂ„n cuĂąng con ngĂ»ĂșĂąi thûÄccuĂŁa baĂ„nâ.
Herb Alpert laĂ„i mö taĂŁ caĂĄch xûã lyĂĄ cuĂŁa öng nhĂ» sau, âTöi laĂą ngĂ»ĂșĂąitĂ» duy theo caĂŁm tñnh. Töi khöng phaĂŁi laĂą tñp doanh nhĂȘn truyĂŻĂŹnthöëng. Töi thûã nghiĂŻĂ„m nhiĂŻĂŹu khaĂŁ nĂčng khaĂĄc nhau vaĂą dûÄa vaĂąo giaĂĄtrĂ” cuĂŁa riĂŻng mĂČnh Ă ĂŻĂ lûÄa choĂ„n. Khi töi thĂȘĂ«y moĂŁi mĂŻĂ„t, töi biĂŻĂ«t mĂČnhphaĂŁi thĂ» giaĂ€n. Töi sûã duĂ„ng cĂș thĂŻĂ nhĂ» möÄt phong vuĂ€ biĂŻĂu⊠Töicöë gĂčĂŠng suy nghĂŽ linh hoaĂ„t khi lĂčĂŠng nghe ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc. Töi cöë gĂčĂŠngĂ ĂŻĂ khöng Ă ĂŻĂ thaĂąnh kiĂŻĂ«n sang möÄt bĂŻn. Quan troĂ„ng hĂșn hĂŻĂ«t laĂą töiĂ ang lĂčĂŠng nghe caĂŁm giaĂĄc cuĂŁa mĂČnhâ.
NhĂșĂą vaĂąo baĂŁn nĂčng Ă oĂĄ, Alpert trĂșĂŁ thaĂąnh möÄt ngöi sao ca nhaĂ„cthaĂąnh cöng vaĂą à öÏng thĂșĂąi cuĂ€ng laĂą möÄt doanh nhĂȘn thaĂąnh Ă aĂ„t. ĂöëitaĂĄc lĂȘu nĂčm cuĂŁa öng ĂșĂŁ A&M Gil Friesen noĂĄi vĂŻĂŹ Albert nhĂ» sau,âBaĂŁn nĂčng maĂĄch baĂŁo öng ĂȘĂ«y Ă iĂŻĂŹu gĂČ laĂą Ă uĂĄng vaĂą nĂŻn laĂąm gĂČ. AlbertthĂ»ĂșĂąng xuyĂŻn suy xeĂĄt baĂŁn thĂȘn, xem xeĂĄt vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ, nhĂȘĂ„n biĂŻĂ«t vaùà ĂčĂ„t ra nhûÀng cĂȘu hoĂŁi. Ăng tûÄ mĂČnh Ă iĂŻĂŹu haĂąnh cöng viĂŻĂ„c cuĂŁa mĂČnhnhĂ»ng vĂȘĂźn trong khuön khöà cuĂŁa cöng ty, cöng ty Ă oĂĄ vöën laĂą möitrĂ»ĂșĂąng lyĂĄ tĂ»ĂșĂŁng Ă ĂŻĂ tûÄ do saĂĄng taĂ„o. KĂŻĂ«t quaĂŁ laĂą khi Ă aĂ€ quyĂŻĂ«t laĂąm gĂČthĂČ Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ giuĂĄp öng laĂąm mĂșĂĄi sûÄ nghiĂŻĂ„p cuĂŁa mĂČnh.â
Alpert tin rĂčçng baĂ„n cĂȘĂŹn phaĂŁi coĂĄ möÄt tĂȘĂŹm nhĂČn vĂŻĂŹ tĂ»Ășng lai ngayluĂĄc naĂąy Ă ĂȘy, khi baĂ„n vĂȘĂźn Ă ang à öëi phoĂĄ vĂșĂĄi hiĂŻĂ„n taĂ„i. Alpert cuĂ€ngĂ ĂčĂ„t loĂąng tin vaĂąo viĂŻĂ„c chia seĂŁ loĂąng tin giûÀa moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi. NoĂĄi vĂŻĂŹ FriesenvaĂą Jerry Moss, cöÄng sûÄ à öÏng saĂĄng lĂȘĂ„p ra A&M, Alpert cho rĂčçng,
176 177
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O HAĂY LAĂM THEO MAĂCH BAĂO CUĂA TIĂĂM THĂĂC
âĂiĂŻĂŹu cĂș baĂŁn trong cöng ty naĂąy chñnh laĂą loĂąng tin maĂą Jerry, Gil vaĂątöi coĂĄ vĂșĂĄi nhau cuĂ€ng nhĂ» tûù caĂĄc nghĂŻĂ„ sĂŽ khaĂĄc. NhûÀng nghĂŻĂ„ sĂŽ chobiĂŻĂ«t hoĂ„ rĂȘĂ«t thoaĂŁi maĂĄi laĂąm viĂŻĂ„c vaĂą caĂąng saĂĄng taĂ„o hĂșn. LyĂĄ do laĂą vĂČ,chuĂĄng töi thûÄc sûÄ quan tĂȘm Ă ĂŻĂ«n cöng viĂŻĂ„c cuĂŁa hoĂ„. HĂșn nûÀa, chuĂĄngtöi laĂą doanh nghiĂŻĂ„p sĂșĂŁ hûÀu tĂ» nhĂȘn vaĂą hoaĂ„t à öÄng à öÄc lĂȘĂ„p nĂŻn rĂȘĂ«tlinh hoaĂ„t.â
Friesen tiĂŻĂ«p lĂșĂąi: âTöi khöng thĂŻĂ noĂĄi Ă Ă»ĂșĂ„c laĂą möi trĂ»ĂșĂąng laĂąm viĂŻĂ„ctûÄ do ĂșĂŁ Ă ĂȘy coĂĄ yĂĄ nghĂŽa quan troĂ„ng nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo vĂșĂĄi caĂĄc nhĂȘn viĂŻncuĂ€ng nhĂ» vĂșĂĄi caĂĄc nghĂŻĂ„ sĂŽ cuĂŁa chuĂĄng töi. ChĂł coĂĄ thĂŻĂ noĂĄi möÄt Ă iĂŻĂŹulaĂą: thĂȘĂ„t kyĂą diĂŻĂ„uâ. Ăng tiĂŻĂ«p tuĂ„c vĂșĂĄi möÄt nuĂ„ cĂ»ĂșĂąi, âChuĂĄng töi chĂ»abao giĂșĂą coi nhûÀng taĂĄc phĂȘĂm cuĂŁa nhûÀng nghĂŻĂ„ sĂŽ kia laĂą âsaĂŁn phĂȘĂmâ;chuĂĄng töi cho rĂčçng nhĂ» thĂŻĂ« laĂą Ă iĂŻĂŹu sĂł nhuĂ„c vĂșĂĄi hoĂ„.â
John Sculley, CEO cuĂŁa Apple, khuyĂŻĂ«n khñch nhiĂŻĂŹu yĂĄ kiĂŻĂ«n Ă adaĂ„ng khaĂĄc nhau tûù nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi xung quanh vaĂą thĂȘĂ„m chñ coĂąnduĂąng Ă ĂŻĂ«n tĂȘĂŹm nhĂČn à öëi vĂșĂĄi caĂŁ vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ nghiĂŻn cûåu thĂ” trĂ»ĂșĂąng. Ăngcho biĂŻĂ«t, âMöÄt trong nhûÀng sai lĂȘĂŹm lĂșĂĄn nhĂȘĂ«t ngĂ»ĂșĂąi ta mĂčĂŠc phaĂŁi laĂąchĂł laĂąm viĂŻĂ„c vĂșĂĄi möÄt nhoĂĄm ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ cuĂąng quan Ă iĂŻĂm vĂșĂĄi hoĂ„. TöinghĂŽ laĂą nĂŻn laĂąm viĂŻĂ„c vĂșĂĄi möÄt nhoĂĄm mößi ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ kyĂ€ nĂčng khaĂĄcnhau röÏi sau Ă oĂĄ, kĂŻĂ«t hĂșĂ„p tĂȘĂ„n duĂ„ng nhûÀng kyĂ€ nĂčng naĂąy vĂșĂĄi nhau.Vai troĂą thûÄc sûÄ cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o chñnh laĂą bĂčçng caĂĄch naĂąo Ă oĂĄkĂŻĂ«t nöëi nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi, yĂŻĂ«u töë khaĂĄc nhau Ă ĂŻĂ laĂąm viĂŻĂ„c möÄt caĂĄch hiĂŻĂ„uquaĂŁ.
âThöng thĂ»ĂșĂąng ngĂ»ĂșĂąi ta khöng biĂŻĂ«t vaĂą khöng thĂŻĂ mö taĂŁ mĂČnhmuöën gĂČ cho Ă ĂŻĂ«n khi mĂčĂŠt thĂȘĂ«y tai nghe. NĂŻĂ«u chuĂĄng ta nghiĂŻn cûåuthĂ” trĂ»ĂșĂąng cho maĂĄy tñnh Macintosh trĂ»ĂșĂĄc khi giĂșĂĄi thiĂŻĂ„u noĂĄ ra cöngchuĂĄng, yĂŻu cĂȘĂŹu moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi mö taĂŁ vĂŻĂŹ möÄt caĂĄi maĂĄy tñnh caĂĄ nhĂȘn lyĂĄtĂ»ĂșĂŁng, coĂĄ thĂŻĂ hoĂ„ seĂ€ nghĂŽ Ă ĂŻĂ«n möÄt thûå khaĂĄc hoaĂąn toaĂąn. NhĂ»ng khichuĂĄng ta cho hoĂ„ coi chiĂŻĂ«c Macintosh vaĂą hoĂŁi: âCoĂĄ phaĂŁi baĂ„n cĂȘĂŹn caĂĄi
nhĂ» vĂȘĂ„y khöng?â thĂČ cĂȘu traĂŁ lĂșĂąi seĂ€ laĂą âĂuĂĄng caĂĄi naĂąy röÏiâ. BaĂ„n cĂȘĂŹnphaĂŁi biĂŻĂ«n nhûÀng gĂČ trûùu tĂ»ĂșĂ„ng thaĂąnh thûå maĂą ai cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ hiĂŻĂuĂ Ă»ĂșĂ„c bĂșĂŁi vĂČ chĂł khi Ă oĂĄ thĂČ ngĂ»ĂșĂąi ta mĂșĂĄi coĂĄ thĂŻĂ chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n hoĂčĂ„c tûùchöëi noĂĄ.â
VĂșĂĄi tĂ» caĂĄch laĂą nhaĂą quaĂŁn lyĂĄ haĂąnh chñnh cĂȘĂ«p cao, AlfredGottschalk muöën tĂČm nhûÀng nhĂȘn viĂŻn tĂ» duy saĂĄng taĂ„o. âTöi tĂČmnhûÀng caĂĄ nhĂȘn naĂąo toaĂĄt lĂŻn sûÄ Ă aĂĄng tin, tiĂŻĂ«p theo laĂą khaĂŁ nĂčngtĂ»ĂșĂŁng tĂ»ĂșĂ„ng, loĂąng bĂŻĂŹn bĂł vaĂą kiĂŻn trĂČ Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c muĂ„c à ñch. Vñ duĂ„nhĂ», nĂŻĂ«u töi tĂČm ngĂ»ĂșĂąi cho vĂ” trñ trĂ»ĂșĂŁng ban kiĂŻĂm soaĂĄt cuĂŁa cöngty vaĂą nhĂčĂŠm Ă ĂŻĂ«n möÄt ngĂ»ĂșĂąi. Töi nhĂȘĂ„n thĂȘĂ«y khi coĂąn laĂą sinh viĂŻn,anh ta gĂčĂ„p khoĂĄ khĂčn trong mön söë hoĂ„c vaĂą vi phĂȘn trung cĂȘĂ«pnhĂ»ng vĂȘĂźn cöë gĂčĂŠng hoĂ„c Ă Ă»ĂșĂ„c mön kĂŻĂ« toaĂĄn. Töi luön thĂčĂŠc mĂčĂŠc caĂĄchanh ta hĂČnh dung vĂŻĂŹ taĂąi chñnh laĂą nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo. Töi seĂ€ cöë gĂčĂŠng hiĂŻĂucaĂąng nhiĂŻĂŹu caĂąng töët vĂŻĂŹ ngĂ»ĂșĂąi naĂąy vaĂą seĂ€ Ă Ă»a ra möÄt quyĂŻĂ«t Ă Ă”nhchoĂ„n hay khöng chuĂŁ yĂŻĂ«u dûÄa trĂŻn trûÄc giaĂĄc. Töi cĂȘĂŹn phaĂŁi caĂŁmthĂȘĂ«y Ă ĂȘy chñnh laĂą ngĂ»ĂșĂąi phuĂą hĂșĂ„p.â
ThĂȘĂ„m chñ laĂą caĂĄc Ă ĂčĂ„c tñnh do tĂ» duy caĂŁm tñnh rĂȘĂ«t hûÀu duĂ„ng khibaĂ„n xûã lyĂĄ moĂ„i vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ chûå khöng chĂł riĂŻng à öëi vĂșĂĄi vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ liĂŻnquan Ă ĂŻĂ«n con ngĂ»ĂșĂąi. Khi kĂŻĂ vĂŻĂŹ vai troĂą quan troĂ„ng cuĂŁa baĂŁn nĂčngkhi mĂșĂĄi Ă i laĂąm, Mathilde Krim cho biĂŻĂ«t, âLuĂĄc naĂąo töi cuĂ€ng coĂĄ baĂŁnnĂčng rĂȘĂ«t töët trĂ»ĂșĂĄc caĂĄc vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ vĂŻĂŹ sinh hoĂ„c. Töi nhĂșĂĄ laĂą mĂČnh chĂ»ahĂŻĂŹ laĂąm viĂŻĂ„c gĂČ maĂą hoĂĄa thaĂąnh cöng cöëc bao giĂșù⊠Töi coĂĄ thĂŻĂ nhĂȘĂ„ndaĂ„ng nhiĂŻĂźm sĂčĂŠc thĂŻĂ. MöÄt lĂȘĂŹn noĂ„ möÄt à öÏng nghiĂŻĂ„p thöng baĂĄo laĂąanh ta taĂĄch Ă Ă»ĂșĂ„c tĂŻĂ« baĂąo mĂșĂĄi tûù möÄt con choĂĄ. Khi töi nhĂČn tĂŻĂ« baĂąonaĂąy, ngay lĂȘĂ„p tûåc nhĂȘĂ„n ra Ă ĂȘy khöng phaĂŁi tĂŻĂ« baĂąo tûù choĂĄ. ChĂł quansaĂĄt nhiĂŻĂźm sĂčĂŠc thĂŻĂ töi coĂĄ thĂŻĂ biĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c Ă oĂĄ laĂą tûù chuöÄt. Töi Ă aĂ€ Ă uĂĄngvĂČ sau Ă oĂĄ chuĂĄng töi kiĂŻĂm nghiĂŻĂ„m laĂ„i tĂŻĂ« baĂąo. MöÄt trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p khaĂĄclaĂą viĂŻĂ„c chĂȘĂn Ă oaĂĄn trĂ»ĂșĂĄc khi sinh, thĂČ ngay tûù Ă ĂȘu töi nhĂČn tĂŻĂ« baĂąobaĂ„ch cĂȘĂŹu, töi nhĂȘĂ„n ra coĂĄ sûÄ khaĂĄc nhau giûÀa tĂŻĂ« baĂąo cuĂŁa Ă aĂąn öng
178 179
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O HAĂY LAĂM THEO MAĂCH BAĂO CUĂA TIĂĂM THĂĂC
vaĂą phuĂ„ nûÀ. VĂČ vĂȘĂ„y sau Ă oĂĄ chuĂĄng töi Ă aĂ€ nghiĂŻn cûåu chuĂĄng möÄtcaĂĄch hĂŻĂ„ thöëng laĂ„i. LuĂĄc Ă oĂĄ, phaĂĄt hiĂŻĂ„n naĂąy thu huĂĄt sûÄ chuĂĄ yĂĄ cuĂŁabaĂĄo giĂșĂĄi nhĂ»ng kyĂą thûÄc thĂČ viĂŻĂ„c naĂąy rĂȘĂ«t Ă Ășn giaĂŁnâ.
Ăöëi vĂșĂĄi Kim, ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ khaĂŁ nĂčng nhĂČn trĂ»ĂșĂĄc vaĂą tin vaĂąo baĂŁn nĂčngcuĂŁa mĂČnh, thĂČ viĂŻĂ„c naĂąy thûÄc Ă Ășn giaĂŁn. NhĂ»ng trĂ»ĂșĂĄc Ă oĂĄ thĂČ chĂ»acoĂĄ ai laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c Ă iĂŻĂŹu nhĂ» Kim Ă aĂ€ laĂąm caĂŁ.
NhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o maĂą töi troĂą chuyĂŻĂ„n cuĂąng cuĂ€ng tin vaĂąo tĂȘĂŹmquan troĂ„ng cuĂŁa sûÄ may ruĂŁi nhĂ»ng vĂȘĂźn thĂŻĂ hiĂŻĂ„n quan Ă iĂŻĂm riĂŻngbiĂŻĂ„t vĂŻĂŹ Ă iĂŻĂŹu naĂąy. Töi chĂșĂ„t nhĂșĂĄ laĂ„i cĂȘu chĂȘm ngön cuĂŁa VinceLombardi rĂčçng may mĂčĂŠn laĂą sûÄ kĂŻĂ«t hĂșĂ„p giûÀa viĂŻĂ„c chuĂȘĂn bĂ” töët vaĂącĂș höÄi. Theo yĂĄ kiĂŻĂ«n cuĂŁa Jim Burke, ngĂ»ĂșĂąi tûÄ mö taĂŁ mĂČnh laĂą ngĂ»ĂșĂąiâtheo baĂŁn nĂčng vaĂą caĂŁm tñnhâ nhĂ»ng laĂ„i coĂĄ möÄt bĂŻĂŹ ngoaĂąi rĂȘĂ«t logic,vĂŻĂŹ nhûÀng vai troĂą laĂ€nh Ă aĂ„o nhĂ» sau, âNgĂ»ĂșĂąi ta phaĂŁi gĂčĂ„p nhiĂŻĂŹu lĂȘĂŹnmay mĂčĂŠn mĂșĂĄi Ă ĂŻĂ«n Ă Ă»ĂșĂ„c nĂși naĂąy. Trong cuöÄc Ă ĂșĂąi töi, nhiĂŻĂŹu sûÄ viĂŻĂ„cxaĂŁy ra ban Ă ĂȘĂŹu chĂł laĂą tĂČnh cĂșĂą. Vñ duĂ„ nhĂ», nĂŻĂ«u khöng nhĂșĂą vuĂ„ öÏnaĂąo cuĂŁa thuöëc Tylenol, baĂ„n seĂ€ khöng ĂșĂŁ Ă ĂȘy maĂą troĂą chuyĂŻĂ„n vĂșĂĄi töi.ThĂŻĂ« nhĂ»ng khi bĂŻ böëi xaĂŁy ra thĂČ töi tĂČnh cĂșĂą laĂą ngĂ»ĂșĂąi chuĂȘĂn bĂ” trĂ»ĂșĂĄcĂ ĂŻĂ giaĂŁi quyĂŻĂ«t vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ naĂąy.â
Jamie Raskin, chaĂĄnh aĂĄn tûù Boston noĂĄi vĂŻĂŹ sûÄ may mĂčĂŠn vaĂą viĂŻĂ„cchuĂȘĂn bĂ” trĂ»ĂșĂĄc nhĂ» sau, âLĂșĂąi khuyĂŻn chung nhĂȘĂ«t töi coĂĄ vĂŻĂŹ laĂ€nhĂ aĂ„o laĂą haĂ€y tĂČm ra con ngĂ»ĂșĂąi thĂȘĂ„t cuĂŁa chñnh baĂ„n vaĂą laĂąm theo noĂĄ tĂșĂĄicuĂąng. NhĂ»ng töi thûÄc sûÄ tin vaĂąo vai troĂą cuĂŁa may mĂčĂŠn trong nhûÀngmöëi quan hĂŻĂ„ con ngĂ»ĂșĂąi. Machiavelli noĂĄi rĂčçng, söë phĂȘĂ„n Ă»u Ă aĂ€i chokeĂŁ naĂąo duĂ€ng caĂŁm. Töi nghĂŽ viĂŻĂ„c chuĂȘĂn bĂ” töët cho moĂ„i viĂŻĂ„c cuĂ€ng quantroĂ„ng nhĂ» sûÄ gan daĂ„. NhĂ»ng vĂȘĂ„n may laĂ„i laĂą chuyĂŻĂ„n khaĂĄc. Napoleontûùng phaĂĄt biĂŻĂu laĂą trong söë tĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng tñnh caĂĄch maĂą caĂĄc trung sĂŽcuĂŁa öng coĂĄ, öng thñch nhĂȘĂ«t laĂą may mĂčĂŠn. SûÄ may ruĂŁi seĂ€ luön xuĂȘĂ«thiĂŻĂ„n trong moĂ„i giai Ă oaĂ„n naĂąo Ă oĂĄ cuĂŁa cuöÄc Ă ĂșĂąi baĂ„nâ.
Sydney Pollack mö taĂŁ khi nhûÀng nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o theo löëi tĂ» duycaĂŁm tñnh seĂ€ coĂĄ hiĂŻĂ„u quaĂŁ nhĂȘĂ«t khi âcaĂŁm tñnh Ă oĂĄ xuĂȘĂ«t phaĂĄt tûù nhûÀngkhoaĂŁnh khĂčĂŠc bĂȘĂ«t thĂȘĂŹn nhĂ»ng Ă Ă»ĂșĂ„c kiĂŻĂm soaĂĄt. ĂoĂĄ laĂą nguöÏn göëccuĂŁa moĂ„i loaĂ„i hĂČnh nghĂŻĂ„ thuĂȘĂ„t. ChuĂĄng ta thĂ»ĂșĂąng goĂ„i Ă oĂĄ laĂą mĂș möÄnggiûÀa ban ngaĂąy, laĂą caĂŁm hûång. NhĂ»ng vĂŻĂŹ khña caĂ„nh khoa hoĂ„c, Ă oĂĄchñnh laĂą giĂȘy phuĂĄt xuĂȘĂ«t thĂȘĂŹn. ĂoĂĄ laĂą khoaĂŁnh khĂčĂŠc baĂ„n chaĂ„m Ă Ă»ĂșĂ„cvaĂąo noĂĄ. BaĂ„n lĂȘĂ«y yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng tûù noĂĄ. Khi Ă oĂĄ nĂŻĂ«u tin vaĂąo trûÄc giaĂĄc cuĂŁamĂČnh, baĂ„n coĂĄ yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng duĂą à öi khi chuĂĄng vĂ»ĂșĂ„t ra khoĂŁi nhûÀng quytĂčĂŠc thöng thĂ»ĂșĂąng. MöÄt khi tin tĂ»ĂșĂŁng vaĂąo trûÄc giaĂĄc cuĂŁa mĂČnh, nĂŻĂ«ucoĂĄ loĂąng can Ă aĂŁm vaĂą tûÄ tin haĂ€y biĂŻĂ«n chuĂĄng thaĂąnh hiĂŻĂ„n thûÄc. LuĂĄc Ă oĂĄbaĂ„n seĂ€ khöng cĂȘĂŹn e ngaĂ„i thĂȘĂ«t baĂ„i nûÀa. NĂŻĂ«u khöng tin vaĂąo trûÄc giaĂĄccuĂŁa mĂČnh thĂČ baĂ„n chĂł khiĂŻĂ«n nhûÀng yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng Ă oĂĄ trĂșĂŁ thaĂąnh baĂŁn sao.HoĂčĂ„c nĂŻĂ«u khöng thĂČ haĂ€y Ă ĂŻĂ«n trĂ»ĂșĂąng lĂșĂĄp coĂĄ daĂ„y vĂŻĂŹ phĂ»Ășng phaĂĄplaĂ€nh Ă aĂ„o, röÏi thûã lĂŻn gioĂ„ng, trang trñ vĂčn phoĂąng laĂąm viĂŻĂ„c cuĂŁa baĂ„ngiöëng nhĂ» caĂĄc sĂŻĂ«p thĂ»ĂșĂąng laĂąm. NhĂ»ng nhĂ» thĂŻĂ« khöng phaĂŁi laĂą laĂ€nhĂ aĂ„o à ñch thûÄc. CoĂĄ thĂŻĂ laĂ€nh Ă aĂ„o à ñch thûÄc liĂŻn quan Ă ĂŻĂ«n viĂŻĂ„c baĂ„ntûÄ nhĂȘĂ„n thûåc rĂčçng mĂČnh laĂą ngĂ»ĂșĂąi duy nhĂȘĂ«t chûå khöng phaĂŁi ĂșĂŁ chößbaĂ„n xaĂĄc Ă Ă”nh mĂČnh giöëng nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi sĂŻĂ«p khaĂĄc ĂșĂŁ chöß naĂąo.
Pollack kĂŻĂ cho töi nghe möÄt cĂȘu chuyĂŻĂ„n laĂą minh chûång tuyĂŻĂ„tvĂșĂąi cho âgiĂȘy phuĂĄt xuĂȘĂ«t thĂȘĂŹnâ cuĂŁa thuĂȘĂ„t laĂ€nh Ă aĂ„o. âCaĂĄch Ă ĂȘy nhiĂŻĂŹunĂčm, töi laĂąm möÄt böÄ phim vĂșĂĄi caĂĄc diĂŻĂźn viĂŻn laĂą Barbara StreisandvaĂą Robert Redford â The Way We Were. Trong phim, Barbara Ă oĂĄngvai möÄt ngĂ»ĂșĂąi mong muöën trĂșĂŁ thaĂąnh nhaĂą vĂčn möÄt caĂĄch tuyĂŻĂ„t voĂ„ngnhĂ»ng vĂșĂĄi cö moĂ„i thûå chĂčĂšng dĂŻĂź daĂąng. Redford laĂ„i trong vai möÄtngĂ»ĂșĂąi dĂŻĂź daĂąng Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c moĂ„i thûå. KiĂŻĂu nhĂȘn vĂȘĂ„t nhĂ» möÄt hoaĂąngtûã. Anh naĂąy chĂčĂšng coĂĄ khaĂĄt voĂ„ng gĂČ Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t Ă ĂŻĂ trĂșĂŁ thaĂąnh nhaĂą vĂčncaĂŁ. ThĂŻĂ« nhĂ»ng anh ta laĂ„i coĂĄ sĂčĂ©n nĂčng khiĂŻĂ«u trĂșĂąi cho vaĂą viĂŻĂ«t töët.NhĂȘn vĂȘĂ„t nûÀ kia hĂŻĂ«t laĂąm viĂŻĂ„c vaĂą gĂčĂŠng sûåc, laĂ„i laĂąm viĂŻĂ„c vaĂą gĂčĂŠnghĂŻĂ«t sûåc trong lĂșĂĄp daĂ„y viĂŻĂ«t vĂșĂĄi möÄt truyĂŻĂ„n ngĂčĂŠn nhoĂŁ. Ngay ngaĂąy
180 181
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O HAĂY LAĂM THEO MAĂCH BAĂO CUĂA TIĂĂM THĂĂC
höm Ă oĂĄ, giaĂĄo sĂ» Ă aĂ€ choĂ„n baĂąi cuĂŁa nhĂȘn vĂȘĂ„t do Redford Ă oĂĄng Ă ĂŻĂĂ oĂ„c trĂ»ĂșĂĄc lĂșĂĄp. Cö ĂȘĂ«y hoaĂąn toaĂąn suĂ„p à öĂ. Cö chaĂ„y ra khoĂŁi lĂșĂĄp vaĂącaĂŁnh quay naĂąy yĂŻu cĂȘĂŹu chaĂ„y tĂșĂĄi chöß thuĂąng raĂĄc, xeĂĄ toaĂ„c baĂąi viĂŻĂ«tquĂčng vaĂąo thuĂąng raĂĄc vaĂą khoĂĄc nĂȘĂ«c lĂŻn.
âTöi Ă aĂ€ böë trñ maĂĄy quay Ă ĂčĂ„t taĂ„i thuĂąng raĂĄc hĂ»ĂșĂĄng vĂŻĂŹ phña caĂĄicĂȘy nĂși nhĂȘn vĂȘĂ„t à ûång Ă Ăčçng sau noĂĄ. Töi Ă Ă”nh khi hö âDiĂŻĂźnâ thĂČ cöĂȘĂ«y seĂ€ xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n tûù phña caĂĄi cĂȘy, chaĂ„y vĂŻĂŹ phña maĂĄy quay Ă ĂŻĂ«n ngaytrĂ»ĂșĂĄc mĂčĂ„t chuĂĄng töi quĂčng cĂȘu truyĂŻĂ„n vaĂąo thuĂąng raĂĄc vaĂą töi seĂ€ liamaĂĄy quay vaĂąo khuön mĂčĂ„t cö ĂȘĂ«y khi cö dûÄa vaĂąo göëc cĂȘy vaĂą khoĂĄc.TrĂșĂ„ lyĂĄ Ă aĂ„o diĂŻĂźn thûå nhĂȘĂ«t cuĂŁa töi laĂą Howard Koch (con), ngĂ»ĂșĂąi tûùnglaĂąm trĂșĂ„ lyĂĄ Ă aĂ„o diĂŻĂźn cho böÄ phim trĂ»ĂșĂĄc Ă oĂĄ cuĂŁa Barbara â Up theSandbox. Howard Ă ĂŻĂ«n chöß töi khi chuĂĄng töi Ă ang dûÄng caĂŁnh vaĂąbaĂŁo âĂng biĂŻĂ«t khöng, cö ĂȘĂ«y cĂčng thĂčĂšng lĂčĂŠmâ. Töi hoĂŁi taĂ„i sao, thĂČcĂȘu traĂŁ lĂșĂąi laĂą: Cö ĂȘĂ«y cĂčng thĂčĂšng vĂČ cö ĂȘĂ«y cho laĂą mĂČnh khöng thĂŻĂkhoĂĄc Ă Ă»ĂșĂ„c. Cö ĂȘĂ«y tûùng gĂčĂ„p vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ khi laĂąm böÄ phim Up theSandbox vaĂą trong suy nghĂŽ cö ĂȘĂ«y cho biĂŻĂu hiĂŻĂ„n naĂąy laĂą cuĂŁa möÄtdiĂŻĂźn viĂŻn töÏi, vĂČ vĂȘĂ„y cö ĂȘĂ«y cĂčng thĂčĂšngâ.
âChuĂĄng ta coĂĄ möÄt thiĂŻĂ«t bĂ” trong ngaĂąnh cöng nghiĂŻĂ„p phim aĂŁnhlaĂą vĂșĂĄi möÄt ñt khñ acmoniac à ûÄng trong möÄt caĂĄi öëng nhoĂŁ, bĂŻn dĂ»ĂșĂĄicoĂĄ löß nhĂ» öëng à ûÄng muöëi vaĂą coĂĄ thĂŻĂ xĂ”t möÄt laĂąn khñ moĂŁng. NhĂȘnviĂŻn hoĂĄa trang xĂ”t lĂŻn vaĂą khi muĂąi acmoniac bay ra tĂșĂĄi mĂčĂŠt cuĂŁabaĂ„n seĂ€ laĂąm baĂ„n chaĂŁy nĂ»ĂșĂĄc mĂčĂŠt. MuĂąi naĂąy laĂąm cho mĂčĂŠt baĂ„n Ă oĂŁ vĂčçnmaĂĄu vaĂą coĂĄ muĂąi khoĂĄ chĂ”u nhĂ»ng laĂ„i giuĂĄp quay caĂŁnh naĂąy rĂȘĂ«t nhanh.Phña sau caĂĄi cĂȘy coĂĄ sĂčĂ©n nhĂȘn viĂŻn hoĂĄa trang giuĂĄp Barbara. TöinoĂĄi vĂșĂĄi Howard: âTöi khöng tin laĂą cö ĂȘĂ«y khöng thĂŻĂ khoĂĄc. NgĂ»ĂșĂąinaĂąo coĂĄ thĂŻĂ haĂĄt caĂĄch haĂĄt giöëng cö ĂȘĂ«y Ă ĂŻĂŹu coĂĄ thĂŻĂ khoĂĄc. Khi naĂąo töivĂȘĂźy tay ra hiĂŻĂ„u, haĂ€y cho maĂĄy quay chaĂ„y.â
âTöi trĂșĂŁ laĂ„i phña caĂĄi cĂȘy vaĂą thĂȘĂ«y Barbara Ă ang Ă i tĂșĂĄi Ă i lui. NhĂȘn
viĂŻn hoĂĄa trang thĂČ Ă aĂ€ sĂčĂ©n saĂąng vĂșĂĄi caĂĄi öëng hoĂĄa chĂȘĂ«t. Töi baĂŁo anhta Ă i chöß khaĂĄc. Cö ĂȘĂ«y la lĂŻn âAnh Ă i Ă ĂȘu Ă ĂȘĂ«y? ChĂșĂą Ă aĂ€. ChĂșĂą Ă aĂ€.Anh laĂąm gĂČ thĂŻĂ«?â Töi baĂŁo cö âThoaĂŁi maĂĄi naĂąo. ThoaĂŁi maĂĄi naĂąo.â RöÏitöi tiĂŻĂ«n Ă ĂŻĂ«n voĂąng tay quanh ngĂ»ĂșĂąi cö, giĂȘy phuĂĄt töi voĂąng tay ömcö thĂČ cö bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu khoĂĄc nĂȘĂ«c lĂŻn. Khi töi ra hiĂŻĂ„u bĂčçng tay, trĂșĂ„ lyĂĄcuĂŁa töi cho chaĂ„y maĂĄy quay vaĂą cö ĂȘĂ«y bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu diĂŻĂźn.â
âLuĂĄc Ă oĂĄ, töi chĂčĂšng hĂŻĂŹ noĂĄi gĂČ vĂșĂĄi cö ĂȘĂ«y, chĂčĂšng hĂŻĂŹ hĂ»ĂșĂĄng dĂȘĂźn cöĂȘĂ«y. NhĂ»ng töi biĂŻĂ«t rĂčçng trong cö Ă ang coĂĄ caĂŁm xuĂĄc nhĂ»ng quaĂĄ cĂčngthĂčĂšng nĂŻn khöng diĂŻĂźn Ă Ă»ĂșĂ„c. TûÄ cö Ă aĂ€ suy nghĂŽ nhĂ» thĂŻĂ« vaĂą khi töivoĂąng tay öm lĂȘĂ«y cö ĂȘĂ«y thĂČ nhĂ» thĂŻĂ coĂĄ gĂČ Ă oĂĄ chaĂ„m vaĂąo. CoĂĄ gĂČ Ă oĂĄkhiĂŻĂ«n cö thĂȘĂ«y thaĂŁ loĂŁng. VaĂą cö Ă aĂ€ khoĂĄc Ă Ă»ĂșĂ„c trong caĂŁnh quay naĂąy.BaĂ„n coĂĄ thĂŻĂ hoĂŁi töi laĂą âSao öng laĂ„i nghĂŽ ra Ă Ă»ĂșĂ„c nhĂ» thĂŻĂ«? LaĂąm saoöng biĂŻĂ«t laĂą laĂąm nhĂ» thĂŻĂ« seĂ€ coĂĄ hiĂŻĂ„u quaĂŁ?â NoĂĄi thĂȘĂ„t nheĂĄ, töi chĂčĂšnghĂŻĂŹ biĂŻĂ«t mĂČnh seĂ€ laĂąm gĂČ khi baĂŁo nhĂȘn viĂŻn hoĂĄa trang Ă i chöß khaĂĄc.Töi chĂł biĂŻĂ«t laĂą cö ĂȘĂ«y coĂĄ thĂŻĂ khoĂĄc vĂČ töi biĂŻĂ«t laĂą cö ĂȘĂ«y coĂĄ nhiĂŻĂŹu caĂŁmxuĂĄc trong caĂĄc baĂąi haĂĄt cuĂŁa mĂČnh, nhĂ» thĂŻĂ« töi biĂŻĂ«t cö ĂȘĂ«y laĂą ngĂ»ĂșĂąigiaĂąu caĂŁm xuĂĄc. Töi khöng biĂŻĂ«t mĂČnh nĂŻn laĂąm gĂČ thĂČ trong töi xuĂȘĂ«thiĂŻĂ„n tiĂŻĂ«ng noĂĄi. ThûÄc sûÄ töi khöng biĂŻĂ«t laĂą tiĂŻĂ«ng noĂĄi nhĂčĂŠc mĂČnh ömlĂȘĂ«y Barbara tûù Ă ĂȘu ra nûÀa.â
âLuĂĄc Ă oĂĄ tiĂŻĂ«ng noĂĄi tiĂŻĂŹm thûåc xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n tûù Ă ĂȘu? CoĂĄ phaĂŁi luĂĄc Ă i vĂŻĂŹphña caĂĄi cĂȘy khöng? Töi khöng nghĂŽ vĂȘĂ„y. Töi khöng nghĂŽ laĂą mĂČnhbiĂŻĂ«t phaĂŁi laĂąm gĂČ cho tĂșĂĄi luĂĄc töi thĂȘĂ«y cö ĂȘĂ«y. TiĂŻĂ«ng noĂĄi ĂȘĂ«y thĂŻĂ hiĂŻĂ„ncaĂĄi gĂČ nĂŻĂ«u cho Ă ĂȘy laĂą möÄt tĂČnh huöëng cĂȘĂŹn giaĂŁi quyĂŻĂ«t? NoĂĄ thĂŻĂ hiĂŻĂ„nmöÄt giaĂŁi phaĂĄp hiĂŻĂ„u quaĂŁ vaĂą nhanh choĂĄng luĂĄc Ă oĂĄ, coĂĄ thĂŻĂ hĂșn hĂčĂšnnĂŻĂ«u töi noĂĄi Ă iĂŻĂŹu gĂČ Ă oĂĄ hay noĂĄi thiĂŻĂ„t nhiĂŻĂŹu. NĂŻĂ«u töi tĂșĂĄi gĂȘĂŹn vaĂą baĂŁoBarbara âA, haĂ€y nghĂŽ tĂșĂĄi Ă iĂŻĂŹu gĂČ Ă oĂĄ töÏi tĂŻĂ„ tûùng xaĂŁy ra vĂșĂĄi cöâ âNhĂČnxem, töi biĂŻĂ«t laĂą cö coĂĄ thĂŻĂ khoĂĄc Ă Ă»ĂșĂ„c, töi tin thĂŻĂ«â thĂČ chĂčĂŠc cö ĂȘĂ«y seĂ€baĂŁo âAnh Ă i chöß khaĂĄc Ă iâ. NoĂĄi nhĂ» thĂŻĂ« chĂł laĂąm cö ĂȘĂ«y thĂŻm caĂŁm
182 183
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O HAĂY LAĂM THEO MAĂCH BAĂO CUĂA TIĂĂM THĂĂC
thĂȘĂ«y aĂĄp lûÄc hĂșn. Töi Ă oaĂĄn laĂą luĂĄc ĂȘĂ«y Barbara caĂŁm giaĂĄc thûÄc sûÄ Ă Ă»ĂșĂ„chöß trĂșĂ„ vaĂą laĂąm cö caĂŁm à öÄng. Töi nghĂŽ khoaĂŁnh khĂčĂŠc ĂȘĂ«y thĂȘĂ„t giaĂŁndĂ”, caĂŁm à öÄng khi coĂĄ ai Ă oĂĄ bĂŻn caĂ„nh vaĂą laĂąm cö caĂŁm à öÄng. ThĂŻĂ« thöi.â
NhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o Ă oĂĄ chûång minh Ă Ă»ĂșĂ„c rĂčçng loĂąng tûÄ tin,khaĂŁ nĂčng nhĂČn xa tröng röÄng, Ă aĂ„o à ûåc, trûÄc giaĂĄc vaĂą loĂąng tin vaĂąotrûÄc giaĂĄc khöng chĂł cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t maĂą mang laĂ„i nhiĂŻĂŹu hiĂŻĂ„u quaĂŁ. HoĂ„ hoĂ„choĂŁi tûù moĂ„i thûå, nhĂ»ng nhiĂŻĂŹu nhĂȘĂ«t tûù chñnh kinh nghiĂŻĂ„m cuĂŁa baĂŁnthĂȘn mĂČnh. HoĂ„ cuĂ€ng hoĂ„c tûù nghĂ”ch caĂŁnh vaĂą lößi lĂȘĂŹm Ă aĂ€ phaĂ„m phaĂŁi.HoĂ„ hoĂ„c caĂĄch laĂ€nh Ă aĂ„o trong quaĂĄ trĂČnh tûÄ mĂČnh laĂ€nh Ă aĂ„o.
ThaĂĄi à öÄ bĂČnh tĂŽnh dĂ»ĂșĂĄi aĂĄp lûÄc laĂą phĂ»Ășng chĂȘm cuĂŁa nhûÀng ngĂ»ĂșĂąinaĂąy. Khöng ai bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu cuöÄc söëng Ă ĂŻĂŹu gĂčĂ„p thuĂȘĂ„n lĂșĂ„i caĂŁ. MöÄt söë bĂ”khuyĂŻĂ«t tĂȘĂ„t. NhĂ»ng tĂȘĂ«t caĂŁ Ă ĂŻĂŹu vĂ»Ășn lĂŻn dĂȘĂźn Ă ĂȘĂŹu vĂČ tûÄ baĂŁn thĂȘn hoĂ„tĂČm ra con ngĂ»ĂșĂąi à ñch thûÄc cuĂŁa baĂŁn thĂȘn. Töi xin trñch lĂșĂąi WallaceStevens, âHoĂ„ söëng trong cuĂąng thĂŻĂ« giĂșĂĄi nhĂ»ng bĂŻn ngoaĂąi nhûÀngnhĂȘĂ„n thûåc thöng thĂ»ĂșĂąng vĂŻĂŹ thĂŻĂ« giĂșĂĄi Ă oĂĄâ. HoĂ„ taĂ„o ra nhûÀng thĂŻĂ« giĂșĂĄimĂșĂĄi meĂŁ vaĂą mößi ngĂ»ĂșĂąi Ă ĂŻĂŹu laĂą baĂŁn göëc khöng giöëng ai. HoĂ„ laĂą nhûÀngngĂ»ĂșĂąi à öÄi muĂ€ sombrero.
HoĂ„ seĂ€ noĂĄi laĂą hoĂ„ chĂčĂšng coĂĄ gĂČ Ă ĂŻĂ daĂ„y cho baĂ„n nhĂ»ng hoĂ„ chĂł chobaĂ„n biĂŻĂ«t caĂĄch hoĂ„c moĂ„i thûå maĂą baĂ„n cĂȘĂŹn phaĂŁi biĂŻĂ«t.
Khöng coĂĄ ai sinh ra Ă aĂ€ laĂą laĂ€nh Ă aĂ„o. Ai cuĂ€ng sinh ra Ă ĂŻĂ söëng vaĂąthĂŻĂ hiĂŻĂ„n baĂŁn thĂȘn möÄt caĂĄch troĂ„n veĂ„n nhĂȘĂ«t. NhûÀng ngĂ»ĂșĂąi naĂąy khithĂŻĂ hiĂŻĂ„n giaĂĄ trĂ” cuĂŁa mĂČnh röÏi, hoĂ„ trĂșĂŁ thaĂąnh laĂ€nh Ă aĂ„o.
VĂČ vĂȘĂ„y vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ khöng phaĂŁi laĂą trĂșĂŁ thaĂąnh ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o. VĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹlaĂą trĂșĂŁ thaĂąnh chñnh baĂ„n, sûã duĂ„ng toaĂąn veĂ„n con ngĂ»ĂșĂąi baĂ„n â tĂȘĂ«t caĂŁnhûÀng kyĂ€ nĂčng, khaĂŁ nĂčng, nĂčng lĂ»ĂșĂ„ng cuĂŁa baĂ„n Ă ĂŻĂ biĂŻĂ«n tĂȘĂŹm nhĂČncuĂŁa baĂ„n thaĂąnh hiĂŻĂ„n thûÄc. BaĂ„n à ûùng e ngaĂ„i Ă iĂŻĂŹu gĂČ. ToĂĄm laĂ„i, baĂ„nphaĂŁi trĂșĂŁ thaĂąnh ngĂ»ĂșĂąi maĂą ngay tûù Ă ĂȘĂŹu baĂ„n muöën vaĂą caĂŁm thĂȘĂ«y haĂ„nhphuĂĄc trong suöët quaĂĄ trĂČnh tĂČm vĂŻĂŹ con ngĂ»ĂșĂąi thĂȘĂ„t cuĂŁa baĂ„n nûÀa.
Henry James, khi ĂșĂŁ giûÀa Ă Ă»ĂșĂąng sûÄ nghiĂŻĂ„p viĂŻĂ«t vĂčn khi Ă aĂ€ coĂĄnhûÀng tiĂŻĂu thuyĂŻĂ«t tuyĂŻĂ„t vĂșĂąi, viĂŻĂ«t trong NhĂȘĂ„t kyĂĄ cuĂŁa mĂČnh nhĂ» sau:
MĂČnh phaĂŁi thĂŻĂ hiĂŻĂ„n mĂČnh thöi! Töi tûÄ baĂŁo vĂșĂĄi chñnh töi trongsuöët cuöÄc Ă ĂșĂąi nhĂ» thĂŻĂ«, töi Ă aĂ€ tûÄ nhuĂŁ vĂșĂĄi loĂąng trong caĂŁ nhûÀngngaĂąy xa xĂ»a khi Ă ang suy ngĂȘĂźm vaĂą Ă ĂȘĂŹy nhiĂŻĂ„t huyĂŻĂ«t. TuynhiĂŻn töi chĂ»a bao giĂșĂą thûÄc hiĂŻĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ. CaĂŁm giaĂĄc âhay coĂąn goĂ„i laĂą nhu cĂȘĂŹu thĂŻĂ hiĂŻĂ„n mĂČnh chaĂŁy qua huyĂŻĂ«t quaĂŁnthöi thuĂĄc töi: dĂ»ĂșĂąng nhĂ» Ă oĂĄ chñnh laĂą cöng thûåc cûåu chuöÄc,tĂ»Ășng lai töi. Töi sĂșĂŁ hûÀu toaĂąn böÄ nguöÏn lûÄc hoĂ„c hoĂŁi Ă Ă»ĂșĂ„c vaĂątöi chĂł phaĂŁi sûã duĂ„ng, baĂĄm theo, nĂčĂŠm lĂȘĂ«y noĂĄ vaĂą cöë gĂčĂŠng hĂșnnûÀa â theo Ă uöĂi noĂĄ maĂ„nh meĂ€ hĂșn caĂŁ trĂ»ĂșĂĄc kia. Cuöëi cuĂąng Ă ĂŻĂkhĂčĂšng Ă Ă”nh mĂČnh, thĂČ mĂČnh phaĂŁi viĂŻĂ«t caĂąng nhiĂŻĂŹu, sĂȘu sĂčĂŠc toaĂąnveĂ„n vaĂą nhanh choĂĄng caĂąng töët. Ăà à öÄ tuöĂi cuĂŁa töi, cuöÄc Ă ĂșĂąi vĂșĂĄimöÄt tĂȘm höÏn nghĂŻĂ„ sĂŽ gĂȘĂŹn guĂ€i nhĂ» vöën Ă aĂ€ thĂŻĂ«. Cöë lĂŻn con traivaĂą cöë hĂŻĂ«t sûåc⊠HaĂ€y thûã moĂ„i thûå, laĂąm moĂ„i thûå vaĂą Ă ĂŻĂ cuöëi cuĂąngtrĂșĂŁ thaĂąnh möÄt nghĂŻĂ„ sĂŽ khaĂĄc biĂŻĂ„t.
NhûÀng tiĂŻĂu thuyĂŻĂ«t lĂșĂĄn cuĂŁa James Ă Ă»ĂșĂ„c viĂŻĂ«t sau Ă oaĂ„n vĂčn tûÄ cöĂvuĂ€ baĂŁn thĂȘn ĂșĂŁ trĂŻn. VĂČ thĂŻĂ« haĂ€y cöë gĂčĂŠng hĂŻĂ«t sûåc, thûã moĂ„i caĂĄch,laĂąm moĂ„i viĂŻĂ„c vaĂą trĂșĂŁ thaĂąnh con ngĂ»ĂșĂąi maĂą baĂ„n coĂĄ thĂŻĂ.
184 185
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O
6Kïë hoaÄch haùnh à öÄng cho
baĂŁn thĂȘn: döëc toaĂąn lûÄc,cöë gĂčĂŠng thûã moĂ„i cĂș höÄi
CoĂĄ möÄt phĂȘĂŹn trong mößi ngĂ»ĂșĂąi maĂą töi thĂ»ĂșĂąng hay nhĂčĂŠc Ă ĂŻĂ«n:âlĂčĂŠng nghe tiĂŻĂ«ng noĂĄi trong tiĂŻĂŹm thûåcâ coĂĄ nghĂŽa laĂą Ă ĂŻĂ baĂŁn thĂȘn mößi
ngĂ»ĂșĂąi phaĂĄt triĂŻĂn möÄt caĂĄch tûÄ nhiĂŻn nhĂȘĂ«t. Ăa söë chuĂĄng ta (Ă iĂŻĂŹu naĂąyĂ ĂčĂ„c biĂŻĂ„t Ă uĂĄng à öëi vĂșĂĄi treĂŁ con, thanh niĂŻn) luĂĄc naĂąo cuĂ€ng lĂčĂŠng nghengĂ»ĂșĂąi khaĂĄc, tûù lĂșĂąi khuyĂŻn rĂčn cuĂŁa cha meĂ„ hay tûù nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ
aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng hay tûù nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi Ă i trĂ»ĂșĂĄc, tûù chñnh quyĂŻĂŹn,tûù truyĂŻĂŹn thöëng chûå khöng lĂčĂŠng nghe baĂŁn thĂȘn chuĂĄng ta.
- ABRAHAM MASLOW, Father Reaches of Human Nature
âPhaĂĄt triĂŻĂn caĂĄi töiâ laĂą möÄt nhiĂŻĂ„m vuĂ„ cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t à öëi vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi ĂșĂŁcĂ»Ășng vĂ” laĂ€nh Ă aĂ„o. ĂoĂĄ laĂą quaĂĄ trĂČnh ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o thay vĂČ âphaĂŁiâtheo möÄt hĂČnh mĂȘĂźu naĂąo Ă oĂĄ thĂČ chĂł viĂŻĂ„c thĂŻĂ hiĂŻĂ„n con ngĂ»ĂșĂąi thûÄccuĂŁa chñnh mĂČnh. Trong chĂ»Ășng naĂąy chuĂĄng ta seĂ€ thaĂŁo luĂȘĂ„n vĂŻĂŹcaĂĄch thĂŻĂ hiĂŻĂ„n con ngĂ»ĂșĂąi thûÄc tûùng bĂ»ĂșĂĄc nhĂ» nhûÀng caĂĄnh hoadĂȘĂŹn heĂĄ mĂșĂŁ.
186 187
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O KĂĂ HOAĂ CH HAĂNH ĂĂĂ NG CHO BAĂN THĂN
Khi coĂąn beĂĄ, giaĂŁ sûã coĂĄ tĂČnh huöëng laĂą baĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c yĂŻu cĂȘĂŹu Ă oĂ„c möÄtbaĂąi thĂș trĂ»ĂșĂĄc caĂŁ lĂșĂĄp, baĂ„n quĂŻn mĂȘĂ«t khöà thĂș thûå hai trong khi thĂȘĂŹygiaĂĄo gĂčĂŠt goĂŁng, caĂĄc baĂ„n trong lĂșĂĄp nhĂČn baĂ„n cĂ»ĂșĂąi vaĂą tûù Ă oĂĄ mößi khinghĂŽ tĂșĂĄi viĂŻĂ„c noĂĄi chuyĂŻĂ„n trĂ»ĂșĂĄc Ă aĂĄm à öng baĂ„n laĂ„i toaĂĄt hĂŻĂ«t möÏ höilaĂ„nh.
GiĂșĂą Ă ĂȘy baĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c Ă ĂŻĂŹ nghĂ” möÄt cöng viĂŻĂ„c Ă oĂąi hoĂŁi phaĂŁi phaĂĄt biĂŻĂutrĂ»ĂșĂĄc Ă aĂĄm à öng. BaĂ„n thûÄc sûÄ muöën cöng viĂŻĂ„c naĂąy, nhĂ»ng nößi sĂșĂ„haĂ€i phaĂŁi noĂĄi chuyĂŻĂ„n trĂ»ĂșĂĄc cöng chuĂĄng xĂ»a kia khiĂŻĂ«n baĂ„n lĂ»ĂșĂ€nglûÄ trĂ»ĂșĂĄc Ă ĂŻĂŹ nghĂ” naĂąy. NoĂĄi caĂĄch khaĂĄc, caĂŁm giaĂĄc sĂșĂ„ haĂ€i chĂŻĂ« ngûÄ caĂŁkhaĂŁ nĂčng tûÄ tin cuĂŁa baĂ„n trong viĂŻĂ„c Ă aĂŁm nhĂȘĂ„n cöng viĂŻĂ„c naĂąy. BaĂ„ncoĂĄ ba lûÄa choĂ„n nhĂ» sau:
BaĂ„n Ă ĂȘĂŹu haĂąng nößi sĂșĂ„ haĂ€i Ă oĂĄ vaĂą boĂŁ qua cöng viĂŻĂ„c naĂąy.
BaĂ„n cöë gĂčĂŠng phĂȘn tñch möÄt caĂĄch khaĂĄch quan nößi sĂșĂ„ Ă oĂĄ(nhĂ»ng theo nhaĂą phĂȘn tñch Roger Gould cho biĂŻĂ«t thĂČ laĂąm nhĂ»thĂŻĂ« cuĂ€ng chĂčĂšng thay à öĂi gĂČ nhiĂŻĂŹu).
BaĂ„n coĂĄ thĂŻĂ suy ngĂȘĂźm laĂ„i kinh nghiĂŻĂ„m luĂĄc coĂąn beĂĄ kia möÄt caĂĄchcuĂ„ thĂŻĂ. DuĂą sao Ă i nûÀa, luĂĄc Ă oĂĄ baĂ„n coĂąn quaĂĄ beĂĄ. VaĂą baĂ„n coĂĄ thĂŻĂkhöng thñch thĂș lĂčĂŠm vĂČ thĂŻĂ« thuöÄc loĂąng baĂąi thĂș khöng dĂŻĂź chuĂĄtnaĂąo. NhĂ»ng Ă iĂŻĂŹu quan troĂ„ng nhĂȘĂ«t laĂą duĂą cho thĂȘĂŹy giaĂĄo coĂĄ gĂčĂŠtgoĂŁng, baĂ„n beĂą coĂĄ cĂ»ĂșĂąi cĂșĂ„t thĂČ thĂȘĂ«t baĂ„i Ă oĂĄ cuĂ€ng chĂčĂšng aĂŁnhhĂ»ĂșĂŁng nhiĂŻĂŹu Ă ĂŻĂ«n cuöÄc söëng cuĂŁa baĂ„n. ĂiĂŻĂŹu naĂąy cuĂ€ng chĂčĂšnghĂŻĂŹ aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng gĂČ Ă ĂŻĂ«n Ă iĂŻĂm söë cuĂ€ng nhĂ» vĂ” trñ cuĂŁa baĂ„n tronglĂșĂĄp. ThĂȘĂ„t ra thĂČ ngoaĂ„i trûù baĂ„n, ai cuĂ€ng quĂŻn mĂȘĂ«t sûÄ viĂŻĂ„c naĂąyngaĂąy lĂȘĂ„p tûåc. Trong suöët nhûÀng nĂčm qua, baĂ„n luĂĄc naĂąo cuĂ€ngmang nĂčĂ„ng caĂŁm giaĂĄc thua cuöÄc maĂą khöng hĂŻĂŹ thûÄc sûÄ suynghĂŽ vĂŻĂŹ noĂĄ. GiĂșĂą Ă aĂ€ Ă ĂŻĂ«n luĂĄc baĂ„n phaĂŁi nghĂŽ vĂŻĂŹ noĂĄ.
SUY NGĂĂM VAĂ GIAĂI PHAĂP
QuaĂĄ trĂČnh suy ngĂȘĂźm soi laĂ„i baĂŁn thĂȘn laĂą möÄt phĂ»Ășng phaĂĄp quantroĂ„ng giuĂĄp caĂĄc nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o hoĂ„c tûù kinh nghiĂŻĂ„m quaĂĄ khûå. JimBurke kĂŻĂ vĂșĂĄi töi rĂčçng, âKhi hoĂ„c taĂ„i trĂ»ĂșĂąng Holy Cross, töi phaĂŁi hoaĂąnthaĂąnh möÄt khoĂĄa triĂŻĂ«t hoĂ„c kinh viĂŻĂ„n keĂĄo daĂąi 28 giĂșĂą Ă ĂŻĂ moĂ„i ngĂ»ĂșĂąihĂČnh thaĂąnh nĂŻn möÄt löëi tĂ» duy logic vaĂą kyĂŁ luĂȘĂ„t. Töi cho rĂčçng khoĂĄahoĂ„c nhĂ» vĂȘĂ„y giuĂĄp töi thaĂąnh cöng trong kinh doanh bĂșĂŁi vĂČ baĂŁn thĂȘntöi laĂą ngĂ»ĂșĂąi suy nghĂŽ theo baĂŁn nĂčng vaĂą trûÄc giaĂĄc nĂŻn viĂŻĂ„c böà sungthĂŻm tñnh logic vaĂąo tñnh caĂĄch giuĂĄp ñch cho töi rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu. NoĂĄ coĂąngiuĂĄp töi hoaĂąn tĂȘĂ«t chĂ»Ășng trĂČnh taĂ„i Harvard Business School vaĂąngĂ»ĂșĂ„c laĂ„i chĂ»Ășng trĂČnh hoĂ„c taĂ„i Harvard laĂ„i möÄt lĂȘĂŹn nûÀa giuĂĄp töicuĂŁng cöë thĂŻm khaĂŁ nĂčng naĂąy. Tûù trĂ»ĂșĂĄc tĂșĂĄi nay, caĂĄch töi thĂ»ĂșĂąnglaĂąm laĂą xem xeĂĄt laĂ„i vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ vaĂą quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh: âMĂČnh phaĂŁi laĂąm nhĂ» vĂȘĂ„yâ.Sau Ă oĂĄ töi ruĂĄt vaĂąo trong goĂĄc vaĂą suy nghĂŽ vĂŻĂŹ moĂ„i viĂŻĂ„c theo möÄtcaĂĄch logic nhĂȘĂ«t. Töi thĂ»ĂșĂąng coĂĄ xu hĂ»ĂșĂĄng duĂąng Ă ĂŻĂ«n caĂŁm tñnh Ă ĂŻĂquyĂŻĂ«t Ă Ă”nh thay vĂČ duĂąng phaĂĄn Ă oaĂĄn logic vaĂą sûÄ pha tröÄn naĂąy giuĂĄptöi hiĂŻĂu roĂ€ baĂŁn thĂȘn. HĂșn nûÀa, töi luön coĂĄ caĂŁm giaĂĄc laĂą xaĂ€ höÄi naĂąythiĂŻĂ«u nhûÀng nhaĂą triĂŻĂ«t hoĂ„c. ChuĂĄng ta phaĂŁi coĂĄ nhiĂŻĂŹu nhaĂą triĂŻĂ«t hoĂ„chĂșn nûÀa. ChuĂĄng ta coĂĄ rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu nhaĂą kinh tĂŻĂ« hoĂ„c, nhaĂą khoa hoĂ„c,nhĂ»ng söë nhaĂą triĂŻĂ«t hoĂ„c laĂ„i chĂł Ă ĂŻĂ«m trĂŻn Ă ĂȘĂŹu ngoĂĄn tay. CoĂĄ leĂ€ nhĂșĂąthĂŻĂ« bĂčĂŠt buöÄc töi phaĂŁi tûÄ mĂČnh suy nghĂŽ nhiĂŻĂŹu hĂșn. NhĂ»ng töi chomĂČnh laĂą möÄt ngĂ»ĂșĂąi hoaĂ„t à öÄng xaĂ€ höÄiâ.
ThĂȘĂ„t ra, nhûÀng gĂČ maĂą chuĂĄng ta laĂąm laĂą kĂŻĂ«t quaĂŁ trûÄc tiĂŻĂ«p khöngnhûÀng cuĂŁa Ă iĂŻĂŹu chuĂĄng ta suy nghĂŽ vaĂą caĂĄch suy nghĂŽ maĂą coĂąn laĂącuĂŁa nöÄi dung vaĂą caĂĄch chuĂĄng ta caĂŁm nhĂȘĂ„n nûÀa. Roger Gould à öÏngyĂĄ vĂșĂĄi quan Ă iĂŻĂm naĂąy, âBaĂ„n caĂŁm nhĂȘĂ„n sûÄ viĂŻĂ„c nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo thĂČ seĂ€cĂ» xûã nhĂ» thĂŻĂ« Ă oĂĄ. HĂȘĂŹu hĂŻĂ«t moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi khöng xûã lyĂĄ caĂŁm giaĂĄc cuĂŁachñnh hoĂ„ vĂČ suy nghĂŽ seĂ€ rĂȘĂ«t mĂŻĂ„t moĂŁi. NhĂ»ng suy nghĂŽ trûùu tĂ»ĂșĂ„ng
188 189
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O KĂĂ HOAĂ CH HAĂNH ĂĂĂ NG CHO BAĂN THĂN
vĂŻĂŹ vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ naĂąo Ă oĂĄ thĂ»ĂșĂąng chĂčĂšng giuĂĄp gĂČ cho viĂŻĂ„c thay à öĂi haĂąnhvi. VĂČ vĂȘĂ„y noĂĄ dĂȘĂźn Ă ĂŻĂ«n mĂȘu thuĂȘĂźn khi phaĂŁi thay à öĂi. Thöng thĂ»ĂșĂąngtöi phaĂŁi vĂȘĂ„n duĂ„ng caĂŁ hai phĂ»Ășng phaĂĄp phĂȘn tñch trong moĂ„i vĂȘĂ«nĂ ĂŻĂŹ. MöÄt laĂą kĂŻĂ«t quaĂŁ cuĂŁa moĂ„i lûÄa choĂ„n vĂČ töi cuĂ€ng thñch phaĂŁi coĂĄ nhiĂŻĂŹuthûå Ă ĂŻĂ so saĂĄnh vĂșĂĄi nhau cuĂąng luĂĄc. Hai laĂą töi tĂČm baĂŁn chĂȘĂ«t cuĂŁavĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ naĂąy laĂą gĂČâ.
Suy ngĂȘĂźm coĂĄ leĂ€ laĂą caĂĄch töët nhĂȘĂ«t giuĂĄp ta hoĂ„c hoĂŁi. HaĂ€y xem xeĂĄtmöÄt söë caĂĄch suy ngĂȘĂźm nhĂ» sau: nhĂČn laĂ„i quaĂĄ khûå, suy ngĂȘĂźm vĂŻĂŹquaĂĄ khûå, tĂ»ĂșĂŁng tĂ»ĂșĂ„ng mĂș möÄng vĂŻĂŹ quaĂĄ khûå, viĂŻĂ«t nhĂȘĂ„t kyĂĄ, kĂŻĂ vĂŻĂŹquaĂĄ khûå, xem laĂ„i trĂȘĂ„n Ă ĂȘĂ«u boĂĄng cuĂŁa tuĂȘĂŹn trĂ»ĂșĂĄc, yĂŻu cĂȘĂŹu ngĂ»ĂșĂąikhaĂĄc nhĂȘĂ„n xeĂĄt laĂ„i chuyĂŻĂ„n mĂČnh Ă aĂ€ laĂąm, ĂȘĂn dĂȘĂ„t vaĂą thĂȘĂ„m chñ, kĂŻĂchuyĂŻĂ„n tiĂŻĂ«u lĂȘm. CoĂĄ thĂŻĂ noĂĄi, viĂŻĂ„c kĂŻĂ nhau nghe chuyĂŻĂ„n haĂąi hĂ»ĂșĂĄclaĂą möÄt caĂĄch giuĂĄp cho moĂ„i viĂŻĂ„c dĂŻĂź hiĂŻĂu vaĂą dĂŻĂź Ă Ă»ĂșĂ„c chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n hĂșn.
Theo Freud, muĂ„c tiĂŻu cuĂŁa viĂŻĂ„c phĂȘn tñch laĂą laĂąm roĂ€ nhûÀng gĂČchĂ»a yĂĄ thûåc Ă Ă»ĂșĂ„c. Ăng noĂĄi vĂŻĂŹ tĂȘĂŹm quan troĂ„ng cuĂŁa nhûÀng cöÄt möëctrong quaĂĄ khûå, vñ duĂ„ nhĂ», söë ngĂ»ĂșĂąi qua Ă ĂșĂąi truĂąng vĂșĂĄi ngaĂąy mĂȘĂ«tcuĂŁa cha hoĂ„. NhûÀng cöÄc möëc naĂąy thĂ»ĂșĂąng bĂ” quĂŻn laĂ€ng vaĂą khöng ainhĂșĂĄ Ă ĂŻĂ«n. TraĂŁi nghiĂŻĂ„m thĂ»Ășng Ă au cuĂŁa quaĂĄ khûå chĂ»a bao giĂșĂą Ă Ă»ĂșĂ„cheĂĄ mĂșĂŁ vaĂą haĂąn gĂčĂŠn. Soi roĂ„i laĂ„i moĂ„i viĂŻĂ„c laĂą caĂĄch giuĂĄp ta nhĂȘĂ„n thûåcmĂČnh Ă ang hoĂ„c Ă iĂŻĂŹu gĂČ. Soi roĂ„i baĂŁn thĂȘn giuĂĄp ta Ă i thĂčĂšng vaĂąo baĂŁnchĂȘĂ«t thûÄc sûÄ cuĂŁa vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ. Sau khi suy ngĂȘĂźm laĂ„i, ta hiĂŻĂu vĂŻĂŹ quaĂĄ khûåvaĂą tĂČm ra caĂĄch giaĂŁi quyĂŻĂ«t vaĂą luĂĄc Ă oĂĄ baĂ„n seĂ€ biĂŻĂ«t roĂ€ mĂČnh cĂȘĂŹn phaĂŁilaĂąm gĂČ. NhĂȘn tiĂŻĂ„n Ă ĂȘy xin noĂĄi thĂŻm laĂą töi rĂȘĂ«t thñch cuĂ„m tûù caĂĄchgiaĂŁi quyĂŻĂ«t vaĂą sûã duĂ„ng cuĂ„m tûù naĂąy vĂșĂĄi hai trong rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu yĂĄ nghĂŽacuĂŁa noĂĄ: möÄt laĂą, möÄt quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh vaĂą hai laĂą, möÄt giaĂŁi phaĂĄp hoĂčĂ„c lĂșĂąigiaĂŁi thñch cho möÄt Ă iĂŻĂŹu gĂČ Ă oĂĄ. Töi cuĂ€ng thñch caĂĄch phaĂĄt ĂȘm cuĂŁatûù caĂĄch giaĂŁi quyĂŻĂ«t (resolution): giai Ă iĂŻĂ„u phaĂĄt ĂȘm nghe nhĂ» coĂĄ tiĂŻĂ«ngnhaĂ„c vĂșĂĄi sûÄ kĂŻĂ«t hĂșĂ„p giûÀa möÄt chuößi nhûÀng ĂȘm thanh Ă ĂȘĂŹu tiĂŻnnghe coĂĄ veĂŁ nghĂ”ch tai nhĂ»ng kĂŻĂ«t thuĂĄc vĂșĂĄi ĂȘm Ă iĂŻĂ„u du dĂ»Ășng.
Barbara Corday phaĂĄt biĂŻĂu vĂŻĂŹ Ă iĂŻĂŹu naĂąy, âKhöng may laĂą chĂł khithĂȘĂ«t baĂ„i, ngĂ»ĂșĂąi ta mĂșĂĄi bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu suy ngĂȘĂźm vĂŻĂŹ moĂ„i viĂŻĂ„c. Khi moĂ„i viĂŻĂ„ctöët Ă eĂ„p vaĂą tröi chaĂŁy, khöng ai theĂąm ngöÏi xuöëng vaĂą suy nghĂŽ caĂŁ.VĂȘĂ„y khi naĂąo baĂ„n nĂŻn suy ngĂȘĂźm vĂŻĂŹ moĂ„i viĂŻĂ„c? NĂŻĂ«u baĂ„n Ă ĂșĂ„i Ă ĂŻĂ«n khibaĂ„n phaĂ„m möÄt lößi lĂȘĂŹm lĂșĂĄn röÏi mĂșĂĄi suy nghĂŽ, seĂ€ xaĂŁy ra hai trĂ»ĂșĂąnghĂșĂ„p. Thûå nhĂȘĂ«t laĂą, vĂČ luĂĄc Ă oĂĄ baĂ„n Ă ang kiĂŻĂ„t sûåc, baĂ„n chĂčĂšng thĂŻĂ suynghĂŽ gĂČ Ă Ă»ĂșĂ„c nhiĂŻĂŹu vaĂą thûå hai laĂą, baĂ„n thĂ»ĂșĂąng coĂĄ xu hĂ»ĂșĂĄng chĂłnhĂČn thĂȘĂ«y sai lĂȘĂŹm thay vĂČ nhĂȘĂ„n ra cuĂ€ng coĂĄ caĂĄi baĂ„n Ă uĂĄng.â
ĂuĂĄng laĂą nhĂ» thĂŻĂ«. Ăa söë chuĂĄng ta thĂ»ĂșĂąng bĂ” aĂĄm aĂŁnh bĂșĂŁi nhûÀngthĂȘĂ«t baĂ„i hĂșn laĂą nhĂșĂĄ vĂŻĂŹ nhûÀng thaĂąnh cöng. HaĂąng tuĂȘĂŹn coĂĄ haĂąngngaĂąn sûÄ viĂŻĂ„c xaĂŁy ra nhĂ»ng chuĂĄng ta hĂȘĂŹu nhĂ» chĂł nhĂșĂĄ tĂșĂĄi vaĂąi saisoĂĄt maĂą khöng hĂŻĂŹ Ă ĂŻĂ yĂĄ Ă ĂŻĂ«n nhûÀng thaĂąnh cöng cuĂŁa baĂŁn thĂȘn vĂČchuĂĄng ta Ă aĂ€ khöng ngöÏi xuöëng vaĂą chiĂŻm nghiĂŻĂ„m. ĂĂșn giaĂŁn chuĂĄngta phaĂŁn ûång laĂ„i. NhaĂą viĂŻĂ«t kĂ”ch Athol Fugard cho biĂŻĂ«t öng thĂ»ĂșĂąngbĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu mößi ngaĂąy bĂčçng caĂĄch suy nghĂŽ vĂŻĂŹ mĂ»ĂșĂąi Ă iĂŻĂŹu giuĂĄp öng thĂȘĂ«yhûång thuĂĄ Ă ĂŻĂ thoaĂĄt khoĂŁi nhûÀng phiĂŻĂŹn muöÄn. Töi nhĂȘĂ„n thĂȘĂ«y viĂŻĂ„csuy nghĂŽ vĂŻĂŹ nhûÀng gĂČ xaĂŁy ra cho cuöÄc Ă ĂșĂąi giuĂĄp töi caĂŁm thĂȘĂ«y bĂČnhthaĂŁn vaĂą laĂ„c quan Ă ĂŻĂ bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu möÄt ngaĂąy mĂșĂĄi. VĂČ vĂȘĂ„y, töi thĂ»ĂșĂąngxuyĂŻn laĂąm nhĂ» thĂŻĂ«. Suy nghĂŽ vĂŻĂŹ nhûÀng Ă iĂŻĂŹu vĂčĂ„t vaĂ€nh vui vui trongcuöÄc söëng, nhĂ» bĂČnh minh möÄt ngaĂąy mĂșĂĄi trĂŻn Ă aĂ„i dĂ»Ășng, bönghöÏng mĂșĂĄi haĂĄi bĂŻn maĂĄy xûã lyĂĄ vĂčn baĂŁn, ly caĂą phĂŻ sûÀa to Ă ĂșĂ„i baĂ„nsau cuöÄc Ă i böÄ buöĂi saĂĄng, thĂȘĂ„m chñ caĂŁnh chuĂĄ choĂĄ Ă oĂąi Ăčn, laĂą caĂĄchtöët à ïà à öëi phoĂĄ vĂșĂĄi thĂȘĂ«t baĂ„i hĂșn laĂą ngöÏi Ă oĂĄ tĂ» lûÄ vĂŻĂŹ noĂĄ. Khi baĂ„nthĂȘĂ«t voĂ„ng, haĂ€y nghĂŽ vĂŻĂŹ Ă iĂŻĂŹu baĂ„n Ă ang mong chĂșĂą. ChĂł khi naĂąokhöng thĂȘĂ«y mĂČnh bĂȘĂ«t haĂ„nh nûÀa thĂČ baĂ„n mĂșĂĄi thûÄc sûÄ Ă aĂ€ hoaĂąnthaĂąnh quaĂĄ trĂČnh soi roĂ„i baĂŁn thĂȘn.
ThĂȘĂ„t ra, sai lĂȘĂŹm chûåa à ûÄng nhûÀng baĂąi hoĂ„c lĂșĂĄn nhĂ»ng vĂșĂĄi Ă iĂŻĂŹukiĂŻĂ„n chuĂĄng ta suy nghĂŽ xuyĂŻn suöët vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ möÄt caĂĄch bĂČnh tĂŽnh,thĂȘĂ«y Ă Ă»ĂșĂ„c mĂČnh sai chöß naĂąo, giaĂŁ Ă Ă”nh laĂą ta seĂ€ sûãa sai nhĂ» thĂŻĂ«
190 191
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O KĂĂ HOAĂ CH HAĂNH ĂĂĂ NG CHO BAĂN THĂN
naĂąo röÏi sau Ă oĂĄ haĂąnh à öÄng khi Ă aĂ€ lĂŻn kĂŻĂ« hoaĂ„ch hoaĂąn toaĂąn thĂȘĂ«uĂ aĂĄo. Khi möÄt vĂȘĂ„n à öÄng viĂŻn boĂĄng chaĂąy tĂȘĂ«n cöng, anh ta seĂ€ khöngboĂŁ lĂșĂ€ möÄt giĂȘy phuĂĄt naĂąo maĂą tĂČm moĂ„i caĂĄch Ă ĂŻĂ caĂŁi thiĂŻĂ„n à öÄng taĂĄc,vĂ” trñ cuĂŁa mĂČnh. Khi nhûÀng vĂȘĂ„n à öng viĂŻn boĂĄng chaĂąy vĂŽ Ă aĂ„i tĂȘĂ«ncöng, vñ duĂ„ nhĂ» Babe Ruth khöng chĂł lĂȘĂ„p kyĂŁ luĂ„c ghi Ă iĂŻĂm trĂŻnsĂȘn boĂĄng chaĂąy maĂą coĂąn lĂȘĂ„p kyĂŁ luĂ„c khi tĂȘĂ«n cöng. HaĂ€y xem mûåc Ă iĂŻĂmtrung bĂČnh rĂȘĂ«t tuyĂŻĂ„t vĂșĂąi: 400, con söë coĂĄ nghĂŽa laĂą cĂȘĂŹu thuĂŁ Ă oĂĄ khöngĂ aĂĄnh truĂĄng hĂșn nûãa thĂșĂąi gian thi Ă ĂȘĂ«u.
MĂčĂ„t khaĂĄc, hĂȘĂŹu hĂŻĂ«t chuĂĄng ta thĂ»ĂșĂąng bĂ” tĂŻ liĂŻĂ„t khi phaĂ„m lößi. ThĂȘĂ«tbaĂ„i aĂĄm aĂŁnh chuĂĄng ta, laĂąm chuĂĄng ta e ngaĂ„i laĂ„i tiĂŻĂ«p tuĂ„c sai lĂȘĂŹm vaĂąsĂșĂ„ haĂ€i khi phaĂŁi tiĂŻĂ«p tuĂ„c quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh. Khi möÄt dö-kĂŻĂŹ (VĂV cĂ»ĂșĂ€i ngûÄa)teĂĄ, hoĂ„ laĂ„i leo lĂŻn ngûÄa vĂČ hoĂ„ biĂŻĂ«t nĂŻĂ«u khöng laĂąm nhĂ» thĂŻĂ«, hoĂ„ seĂ€ sĂșĂ„Ă ĂŻĂ«n bĂȘĂ«t à öÄng. Khi möÄt phi cöng maĂĄy bay F-14 buöÄc phaĂŁi thoaĂĄtra khoĂŁi maĂĄy bay bĂčçng thiĂŻĂ«t bĂ” höß trĂșĂ„, ngay ngaĂąy tiĂŻĂ«p theo anh tahay cö ta seĂ€ laĂ„i leo lĂŻn möÄt chiĂŻĂ«c maĂĄy bay khaĂĄc. HĂȘĂŹu hĂŻĂ«t khi Ă oĂĄchuĂĄng ta ñt thĂȘĂ«y sĂșĂ„ hĂșn nĂŻĂ«u nhĂ» trĂ»ĂșĂĄc khi tiĂŻĂ«p tuĂ„c tiĂŻĂ«n lĂŻn, chuĂĄngta Ă aĂ€ à öëi diĂŻĂ„n giaĂŁi quyĂŻĂ«t nößi sĂșĂ„ Ă oĂĄ trong suy nghĂŽ cuĂŁa mĂČnh. TrĂ»ĂșĂĄchĂŻĂ«t, chuĂĄng ta chiĂŻm nghiĂŻĂ„m vaĂą sau Ă oĂĄ haĂąnh à öÄng vĂșĂĄi chiĂŻĂ«n lĂ»ĂșĂ„ccuĂ„ thĂŻĂ. Theo löëi diĂŻĂźn Ă aĂ„t cuĂŁa Roger Gould thĂČ chiĂŻm nghiĂŻĂ„m giuĂĄpta nĂčĂŠm bĂčĂŠt, hiĂŻĂu Ă Ă»ĂșĂ„c caĂŁm giaĂĄc, röÏi giaĂŁi quyĂŻĂ«t caĂĄc vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ vaĂą tiĂŻĂ«ptuĂ„c tiĂŻĂ«n lĂŻn. Theo nhĂ» ngön ngûÀ thĂș ca, ĂșĂŁ Ă ĂȘy nghĂŽa laĂą trong tĂŽnhlĂčĂ„ng ta mĂșĂĄi coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c caĂŁm xuĂĄc maĂ„nh meĂ€. ĂaĂ€ Ă ĂŻĂ«n luĂĄc chuĂĄng ta phaĂŁichiĂŻm nghiĂŻĂ„m moĂ„i viĂŻĂ„c trong tĂŽnh lĂčĂ„ng Ă ĂŻĂ tiĂŻĂ«p tuĂ„c tiĂŻĂ«n lĂŻn.
VĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ ĂșĂŁ Ă ĂȘy khöng phaĂŁi laĂą chuĂĄng ta tûÄ biĂŻĂ«n mĂČnh thaĂąnh nö lĂŻĂ„cuĂŁa caĂŁm xuĂĄc, giĂȘĂ„t mĂČnh trĂ»ĂșĂĄc nhûÀng caĂŁm xuĂĄc chĂ»a kĂ”p Ă ĂčĂ„t tĂŻn,cuĂ€ng khöng phaĂŁi bĂ” nhûÀng thĂȘĂ«t baĂ„i aĂĄm aĂŁnh maĂą chuĂĄng ta phaĂŁidûÄa vaĂąo kinh nghiĂŻĂ„m Ă aĂ€ qua vaĂą sûã duĂ„ng chuĂĄng coĂĄ ñch nhĂȘĂ«t. GiöëngnhĂ» caĂĄc nhaĂą vĂčn Ă Ă»a nhûÀng traĂŁi nghiĂŻĂ„m cuöÄc söëng cuĂŁa hoĂ„ vaĂąotrong tiĂŻĂu thuyĂŻĂ«t, kĂ”ch, chuĂĄng ta cuĂ€ng laĂąm nhĂ» thĂŻĂ«. Theo lĂșĂąi cuĂŁa
Isak Dinesen thĂČ, âVeĂ€ thĂŻm böëi caĂŁnh thĂČ nößi buöÏn naĂąo cuĂ€ng thaĂąnhmöÄt cĂȘu chuyĂŻĂ„nâ. Kinh nghiĂŻĂ„m baĂ„n coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c laĂą nĂŻĂŹn taĂŁng cĂș baĂŁncho cuöÄc söëng sau naĂąy cuĂŁa mĂČnh. NhĂ»ng nĂŻĂŹn taĂŁng Ă oĂĄ vûÀng chĂčĂŠcvaĂą Ă uĂĄng Ă ĂčĂŠn hay khöng laĂą dûÄa vaĂąo nhûÀng traĂŁi nghiĂŻĂ„m Ă oĂĄ, baĂ„n Ă aĂ€chiĂŻm nghiĂŻĂ„m, hiĂŻĂu vaĂą tĂČm ra möÄt giaĂŁi phaĂĄp phuĂą hĂșĂ„p hay khöng.â
Giöëng nhĂ» nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi tiĂŻn phong khaĂĄc, Gloria Steinem choĂ„ncho mĂČnh con Ă Ă»ĂșĂąng maĂą chĂ»a tûùng ai khaĂĄm phaĂĄ trĂ»ĂșĂĄc kia. BaĂą Ă ithĂčĂšng Ă ĂŻĂ«n muĂ„c tiĂŻu cuĂŁa riĂŻng mĂČnh. BaĂą cho biĂŻĂ«t, âTöi khöng phaĂŁisuy nghĂŽ gĂČ nhiĂŻĂŹu. Töi giaĂŁi quyĂŻĂ«t moĂ„i viĂŻĂ„c bĂčçng haĂąnh à öÄng vaĂą lĂșĂąinoĂĄi. Trong töi coĂĄ doĂąng maĂĄu miĂŻĂŹn Trung TĂȘy. ĂĂ Ă oĂĄ, gĂȘĂŹn nhĂ» ngĂ»ĂșĂąita khöng xem xeĂĄt nöÄi tĂȘm. KĂŻĂ«t quaĂŁ töi laĂą ngĂ»ĂșĂąi söëng trong tĂ»Ășnglai. ĂiĂŻĂŹu naĂąy chĂčĂšng hay ho gĂČ bĂșĂŁi vĂČ baĂ„n phaĂŁi söëng trong hiĂŻĂ„n taĂ„ichûå khöng phaĂŁi söëng trong tĂ»Ășng lai⊠CoĂĄ nhûÀng luĂĄc töi phaĂŁi hoĂ„choĂŁi. Töi nghĂŽ laĂą moĂ„i viĂŻĂ„c xaĂŁy ra lĂčĂ„p Ă i lĂčĂ„p laĂ„i, vaĂą chuĂĄng ta phaĂŁihoĂ„c vĂČ moĂ„i viĂŻĂ„c diĂŻĂźn ra theo hĂČnh xoĂčĂŠn öëc chûå khöng theo Ă Ă»ĂșĂąngthĂčĂšng⊠RöÏi möÄt ngaĂąy noĂ„, chuĂĄng ta tûÄ nhiĂŻn seĂ€ nĂčĂŠm Ă Ă»ĂșĂ„c Ă iĂŻĂŹuthen chöët Ă oĂĄ. VĂČ vĂȘĂ„y, töi khöng coĂĄ caĂŁm giaĂĄc phaĂŁi tûÄ mĂČnh chiĂŻmnghiĂŻĂ„m gĂČ hĂŻĂ«t. Töi chĂł coĂĄ möÄt cĂȘu noĂĄi khi moĂ„i viĂŻĂ„c Ă aĂ€ xaĂŁy ra, âĂĂ,Ă ĂȘĂ«y laĂą lyĂĄ do aĂąâ. NĂŻĂ«u baĂ„n tûùng traĂŁi, baĂ„n seĂ€ phĂȘĂŹn naĂąo biĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c khinaĂąo thĂČ nhûÀng baĂąi hoĂ„c Ă oĂĄ lĂčĂ„p laĂ„i. Trong möÄt thĂșĂąi gian daĂąi, moĂ„iviĂŻĂ„c chĂčĂšng coĂĄ gĂČ thay à öĂi, sau Ă oĂĄ coĂĄ nhûÀng thay à öĂi biĂŻĂ«n à öÄng,röÏi moĂ„i viĂŻĂ„c laĂ„i öĂn Ă Ă”nh. Töi cho rĂčçng nhûÀng thĂșĂąi Ă iĂŻĂm biĂŻĂ«n à öÄngĂ oĂĄ chñnh laĂą luĂĄc ta hoĂ„c hoĂŁi. NhĂ»ng töi cuĂ€ng cho rĂčçng thöng thĂ»ĂșĂąnglyĂĄ trñ giuĂĄp baĂ„n hiĂŻĂu Ă Ă»ĂșĂ„c chuĂĄng trĂ»ĂșĂĄc khi caĂŁm xuĂĄc nĂčĂŠm bĂčĂŠt Ă Ă»ĂșĂ„cchuĂĄng. Töi tûùng viĂŻĂ«t möÄt baĂąi vĂŻĂŹ meĂ„ töi maĂą töi khöng thĂŻĂ Ă oĂ„c laĂ„isau Ă oĂĄ. GiĂșĂą Ă ĂȘy töi mĂșĂĄi hiĂŻĂu Ă Ă»ĂșĂ„c nguyĂŻn do laĂą vĂČ baĂąi viĂŻĂ«t khiĂŻĂ«ntöi quaĂĄ buöÏnâ.
NhĂ» caĂŁ Steinem vaĂą Gould tûùng noĂĄi, lyĂĄ trñ quaĂĄ khiĂŻĂ«n chuĂĄng ta tĂŻliĂŻĂ„t caĂŁm xuĂĄc. NhĂ»ng sûÄ chiĂŻm nghiĂŻĂ„m, suy ngĂȘĂźm thûÄc sûÄ seĂ€ truyĂŻĂŹn
192 193
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O KĂĂ HOAĂ CH HAĂNH ĂĂĂ NG CHO BAĂN THĂN
caĂŁm hûång, maĂĄch baĂŁo cho ta phaĂŁi laĂąm gĂČ vaĂą giuĂĄp ta tĂČm ra giaĂŁiphaĂĄp. Steinem haĂąnh à öÄng trĂ»ĂșĂĄc röÏi mĂșĂĄi soi roĂ„i, chiĂŻm nghiĂŻĂ„m sau.DĂŽ nhiĂŻn, ta cĂȘĂŹn phaĂŁi baĂąn thĂŻm vĂŻĂŹ caĂĄch tiĂŻĂ«p cĂȘĂ„n liĂŻĂŹu lĂŽnh naĂąy,khi baĂ„n coĂĄ thĂŻĂ nhĂČn nhĂȘĂ„n sai lĂȘĂŹm vaĂą thĂȘĂ«t baĂ„i laĂą möÄt phĂȘĂŹn tĂȘĂ«t yĂŻĂ«ucuĂŁa cuöÄc söëng. Khöng may hĂȘĂŹu hĂŻĂ«t chuĂĄng ta khöng Ă uĂŁ khönngoan vaĂą tĂłnh taĂĄo nhĂ» vĂȘĂ„y. ChĂł coĂĄ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi tiĂŻn phong, mĂșĂŁĂ ĂȘĂŹu nhĂ» Steinem, nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi daĂĄm Ă i vaĂąo nhûÀng con Ă Ă»ĂșĂąngchĂ»a ai daĂĄm khai phaĂĄ maĂą chĂł coĂĄ nhûÀng huyĂŻĂŹn thoaĂ„i ghi dĂȘĂ«u: âNĂșiĂ ĂȘy ghi dĂȘĂ«u nhûÀng con höĂâ, nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi tin vaĂąo Ă iĂŻĂŹu hoĂ„ Ă anglaĂąm vaĂą rĂčçng hoĂ„ chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n ruĂŁi ro vaĂą coi nhĂ» laĂą möÄt phĂȘĂŹn cuĂŁa cöngviĂŻĂ„c.
ĂĂŻĂ laĂąm töët bĂȘĂ«t cûå thûå gĂČ Ă oĂąi hoĂŁi baĂ„n phaĂŁi hiĂŻĂu mĂČnh Ă ang laĂąmgĂČ vaĂą baĂ„n coĂĄ thĂŻĂ biĂŻĂ«t Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ sau khi traĂŁi qua möÄt quaĂĄ trĂČnh nhĂȘĂ„nthûåc göÏm: chiĂŻm nghiĂŻĂ„m baĂŁn thĂȘn, suy nghĂŽ vĂŻĂŹ muĂ„c tiĂŻu vaĂą Ă iĂ ĂŻĂ«n möÄt giaĂŁi phaĂĄp.
NhĂ» töi Ă aĂ€ Ă ĂŻĂŹ cĂȘĂ„p trong chĂ»Ășng trĂ»ĂșĂĄc, Erik Erikson cho rĂčçngsûÄ phaĂĄt triĂŻĂn cuĂŁa con ngĂ»ĂșĂąi laĂą quaĂĄ trĂČnh Ă ĂȘĂ«u tranh giaĂŁi quyĂŻĂ«t theotûùng bĂ»ĂșĂĄc taĂ„i mößi giai Ă oaĂ„n khaĂĄc nhau trong cuöÄc Ă ĂșĂąi. Ăng coĂąnthûùa nhĂȘĂ„n laĂą chĂł khi chuĂĄng ta xûã lyĂĄ caĂĄc vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ hay mĂȘu thuĂȘĂźn ĂșĂŁgiai Ă oaĂ„n trĂ»ĂșĂĄc möÄt caĂĄch laĂ„c quan, chuĂĄng ta mĂșĂĄi coĂĄ thĂŻĂ tiĂŻĂ«p tuĂ„cĂ i tiĂŻĂ«p giai Ă oaĂ„n kĂŻĂ« tiĂŻĂ«p.
NhûÀng mĂȘu thuĂȘĂźn naĂąy rĂȘĂ«t cĂș baĂŁn nhĂ»ng giaĂŁi quyĂŻĂ«t chuĂĄng laĂ„ilaĂą Ă iĂŻĂŹu cûÄc kyĂą quan troĂ„ng nĂŻn töi Ă aĂ€ quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh nhĂČn nhĂȘĂ„n chuĂĄngĂșĂŁ tĂȘĂŹm röÄng hĂșn quan Ă iĂŻĂm cuĂŁa Erikson. ChuĂĄng ta seĂ€ lĂŻĂ„ thuöÄc vaĂąonhûÀng mĂȘu thuĂȘĂźn naĂąy trong suöët cuöÄc Ă ĂșĂąi vaĂą caĂĄch thûåc chuĂĄngta giaĂŁi quyĂŻĂ«t chuĂĄng nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo seĂ€ quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh cuöÄc söëng cuĂŁachuĂĄng ta. Töi Ă aĂ€ sĂčĂŠp xĂŻĂ«p laĂ„i nhĂ» sau:
MĂȘu thuĂȘĂźn GiaĂŁi phaĂĄp
NiïÏm tin muù quaång > < Nghi ngaÄi Hy voÄng
ĂöÄc lĂȘĂ„p > < PhuĂ„ thuöÄc TûÄ do laĂąm theo yĂĄ muöën
SaĂĄng taĂ„o > < BĂčĂŠt chĂ»ĂșĂĄc MuĂ„c à ñch
CĂȘĂŹn cuĂą > < CaĂŁm giaĂĄc thua keĂĄm NĂčng lûÄc
ĂĂ”nh hĂ»ĂșĂĄng roĂ€ raĂąng > < LaĂ„c löëi ThĂčĂšng thĂčĂŠn
Quen thuöÄc > < Cö lĂȘĂ„p ThĂȘĂ«u caĂŁm
RöÄng lĂ»ĂșĂ„ng > < Ăch kĂł TrĂ»ĂșĂŁng thaĂąnh
AĂo tĂ»ĂșĂŁng > < AĂo giaĂĄc Khön ngoan
NhaĂą vĂȘĂ„t lyĂĄ hoĂ„c Neils Bohr tûùng phaĂĄt biĂŻĂu, âCoĂĄ hai loaĂ„i chĂȘn lyĂĄ,möÄt laĂą nhoĂŁ beĂĄ, Ă Ășn giaĂŁn vaĂą möÄt laĂą chĂȘn lyĂĄ vĂŽ Ă aĂ„i, phûåc taĂ„p. ChĂȘnlyĂĄ nhoĂŁ beĂĄ, Ă Ășn giaĂŁn baĂ„n dĂŻĂź daĂąng nhĂȘĂ„n ra vĂČ Ă Ă¶Ă«i lĂȘĂ„p cuĂŁa noĂĄ laĂą sailĂȘĂŹm. NhĂ»ng à öëi nghĂ”ch vĂșĂĄi chĂȘn lyĂĄ vĂŽ Ă aĂ„i, phûåc taĂ„p laĂ„i laĂą möÄt chĂȘnlyĂĄ khaĂĄcâ.
CuöÄc söëng cuĂŁa chuĂĄng ta coĂĄ ñt nhûÀng chĂȘn lyĂĄ nhoĂŁ beĂĄ giaĂŁn Ă ĂșnmaĂą phĂȘĂŹn lĂșĂĄn laĂ„i laĂą nhûÀng chĂȘn lyĂĄ phûåc taĂ„p cuĂąng vĂșĂĄi nhûÀng chĂȘnlyĂĄ à öëi lĂȘĂ„p. ĂoĂĄ laĂą lyĂĄ do taĂ„i sao à öi khi chuĂĄng ta rĂȘĂ«t khoĂĄ giaĂŁi quyĂŻĂ«tnhûÀng mĂȘu thuĂȘĂźn cĂș baĂŁn. ChĂčĂšng bao giĂșĂą coĂĄ möÄt lûÄa choĂ„n naĂąohoaĂąn toaĂąn Ă uĂĄng hoĂčĂ„c sai, nhĂ» hy voĂ„ng nĂčçm Ă ĂȘu Ă oĂĄ giûÀa ranhgiĂșĂĄi niĂŻĂŹm tin muĂą quaĂĄng vaĂą sûÄ nghi ngaĂ„i. NhĂ»ng à öëi lĂȘĂ„p vĂșĂĄi hyvoĂ„ng laĂą gĂČ, laĂą nößi tuyĂŻĂ„t voĂ„ng. Sau nhûÀng aĂŁo voĂ„ng, aĂŁo giaĂĄc vaĂą vĂșĂ€möÄng thĂČ chuĂĄng ta laĂ„i trĂșĂŁ nĂŻn khön ngoan hĂșn.
MöÄt khi baĂ„n hoĂ„c Ă Ă»ĂșĂ„c caĂĄch suy ngĂȘĂźm, chiĂŻm nghiĂŻĂ„m laĂ„i quaĂĄkhûå cuĂŁa mĂČnh thĂČ baĂ„n mĂșĂĄi coĂĄ thĂŻĂ giaĂŁi quyĂŻĂ«t mĂȘu thuĂȘĂźn tûù bĂŻntrong con ngĂ»ĂșĂąi baĂ„n, luĂĄc Ă oĂĄ baĂ„n mĂșĂĄi coĂĄ thĂŻĂ coĂĄ thĂŻĂ« giĂșĂĄi quan cuĂŁariĂŻng mĂČnh.
194 195
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O KĂĂ HOAĂ CH HAĂNH ĂĂĂ NG CHO BAĂN THĂN
QUAN ĂIĂĂM CAĂ NHĂN
John Sculley noĂĄi vĂŻĂŹ sûÄ cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t phaĂŁi coĂĄ möÄt quan Ă iĂŻĂm roĂ€ raĂąng,âThay à öĂi quan Ă iĂŻĂm rĂȘĂ«t quan troĂ„ng, coĂĄ leĂ€ bĂčçng caĂĄch thay à öĂimöi trĂ»ĂșĂąng söëng hay Ă i nĂ»ĂșĂĄc ngoaĂąi. Thay à öĂi möi trĂ»ĂșĂąng söëng seĂ€laĂąm baĂ„n thay à öĂi theo. CuĂąng möÄt sûÄ viĂŻĂ„c nhĂ»ng khi baĂ„n thay à öĂimöi trĂ»ĂșĂąng, moĂ„i viĂŻĂ„c dĂ»ĂșĂąng nhĂ» khaĂĄc Ă i. NgĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o khöngcĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t phaĂŁi saĂĄng taĂ„o ra yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng naĂąo mĂșĂĄi meĂŁ maĂą chĂł cĂȘĂŹn Ă ĂčĂ„tmĂČnh vaĂąo hoaĂąn caĂŁnh mĂșĂĄi vaĂą thĂŻĂ hiĂŻĂ„n quan Ă iĂŻĂm cuĂŁa mĂČnh... ĂiĂŻĂŹutöi mong tĂČm kiĂŻĂ«m ĂșĂŁ ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc laĂą khaĂŁ nĂčng biĂŻĂ«n kinh nghiĂŻĂ„mcuĂŁa hoĂ„ thaĂąnh yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng vaĂą Ă Ă»a yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng Ă oĂĄ aĂĄp duĂ„ng vaĂąo thûÄc tĂŻĂ«â.
Quan Ă iĂŻĂm cuĂŁa baĂ„n laĂą gĂČ? NhûÀng cĂȘu hoĂŁi sau Ă ĂȘy giuĂĄp baĂ„n phĂȘĂŹnnaĂąo traĂŁ lĂșĂąi cĂȘu hoĂŁi Ă oĂĄ.
1. Khi baĂ„n xem xeĂĄt möÄt dûÄ aĂĄn, trĂ»ĂșĂĄc hĂŻĂ«t baĂ„n nghĂŽ Ă ĂŻĂ«n vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹlĂșĂ„i nhuĂȘĂ„n hay chi phñ?
2. BaĂ„n Ă ĂčĂ„t Ă»u tiĂŻn vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ lĂșĂ„i nhuĂȘĂ„n hay töëc à öÄ dûÄ aĂĄn?
3. BaĂ„n choĂ„n gĂČ giûÀa giaĂąu coĂĄ vaĂą nöĂi tiĂŻĂ«ng?
4. NĂŻĂ«u baĂ„n coĂĄ möÄt lĂșĂąi Ă ĂŻĂŹ nghĂ” tĂčng chûåc nhĂ»ng phaĂŁi chuyĂŻĂnĂ ĂŻĂ«n söëng ĂșĂŁ möÄt thaĂąnh phöë khaĂĄc, baĂ„n coĂĄ thaĂŁo luĂȘĂ„n vĂșĂĄi giaĂ ĂČnh trĂ»ĂșĂĄc khi chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n lĂșĂąi mĂșĂąi Ă oĂĄ khöng?
5. BaĂ„n muöën laĂąm trong möÄt möi trĂ»ĂșĂąng röÄng lĂșĂĄn nhiĂŻĂŹu caĂ„nhtranh hay trong möÄt möi trĂ»ĂșĂąng nhoĂŁ khöng coĂĄ nhiĂŻĂŹu à öëi thuĂŁ?
TĂȘĂ«t nhiĂŻn laĂą khöng coĂĄ Ă aĂĄp aĂĄn Ă uĂĄng hay sai ĂșĂŁ Ă ĂȘy maĂą cĂȘu traĂŁlĂșĂąi cuĂŁa baĂ„n chĂł cho baĂ„n biĂŻĂ«t phĂȘĂŹn naĂąo vĂŻĂŹ con ngĂ»ĂșĂąi baĂ„n. NĂŻĂ«u Ă»utiĂŻn cuĂŁa baĂ„n laĂą vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ lĂșĂ„i nhuĂȘĂ„n vaĂą lĂșĂ„i nhuĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c xĂŻĂ«p cao hĂșntöëc à öÄ dûÄ aĂĄn, tĂȘĂŹm nhĂČn cuĂŁa baĂ„n chĂł laĂą ĂșĂŁ ngĂčĂŠn haĂ„n. NgĂ»ĂșĂąi naĂąo coirĂčçng nöĂi tiĂŻĂ«ng quan troĂ„ng hĂșn tiĂŻĂŹn baĂ„c thĂČ ngĂ»ĂșĂąi Ă oĂĄ coĂĄ nhiĂŻĂŹu thamvoĂ„ng hĂșn, trûù phi baĂ„n laĂąm trong ngaĂąnh cöng nghĂŻĂ„ biĂŻĂu diĂŻĂźn nĂși
Ă oĂąi hoĂŁi taĂąi nĂčng vaĂą sûÄ khaĂĄc biĂŻĂ„t Ă ĂŻĂ nöĂi tiĂŻĂ«ng chûå khöng Ă oĂąi hoĂŁibaĂ„n phaĂŁi coĂĄ caĂŁ gia taĂąi. NĂŻĂ«u baĂ„n thaĂŁo luĂȘĂ„n vĂșĂĄi gia Ă ĂČnh trĂ»ĂșĂĄc khichĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n lĂșĂąi Ă ĂŻĂŹ nghĂ” thĂčng chûåc thĂČ baĂ„n coi troĂ„ng tĂČnh caĂŁm hĂșntham voĂ„ng nghĂŻĂŹ nghiĂŻĂ„p. VaĂą nĂŻĂ«u baĂ„n choĂ„n lûÄa Ă Ă»ĂșĂ„c laĂąm trong möitrĂ»ĂșĂąng nhoĂŁ nĂși nhĂ»ng khöng coĂĄ à öëi thuĂŁ, coĂĄ leĂ€ baĂ„n thiĂŻĂ«u Ă Ă”nhhĂ»ĂșĂĄng (caĂĄi naĂąy coĂĄ thĂŻĂ baĂ„n truĂąng vĂșĂĄi suy nghĂŽ cuĂŁa Julius Caesar,ngĂ»ĂșĂąi nöĂi tiĂŻĂ«ng vĂșĂĄi cĂȘu noĂĄi âTöi thaĂą laĂą ngĂ»ĂșĂąi Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn Ă ĂŻĂ«n ngöilaĂąng nhoĂŁ vuĂąng Iderian coĂąn hĂșn laĂą ngĂ»ĂșĂąi thûå hai Ă ĂŻĂ«n thaĂąnh La MaĂ€â).
Quan Ă iĂŻĂm ĂșĂŁ Ă ĂȘy chñnh laĂą caĂĄch nhĂČn nhĂȘĂ„n, Ă oĂĄng khung moĂ„iviĂŻĂ„c. Khöng coĂĄ quan Ă iĂŻĂm söëng, baĂ„n nhĂ» ngĂ»ĂșĂąi muĂą. Khöng coĂĄmöÄt quan Ă iĂŻĂm gĂČ cuĂ€ng laĂą möÄt quan Ă iĂŻĂm. Theo Marvin Minsky,nhaĂą tiĂŻn phong trong lĂŽnh vûÄc trñ thöng minh nhĂȘn taĂ„o thĂČ quanĂ iĂŻĂm chiĂŻĂ«m Ă ĂŻĂ«n 80 Ă iĂŻĂm IQ. Marty Kaplan noĂĄi rĂčçng, âTöi nghĂŽmöÄt trong nhûÀng lyĂĄ do maĂą Disney nöĂi tiĂŻĂ«ng (xĂȘĂ«u hoĂčĂ„c töët) laĂą donhûÀng ngĂ»ĂșĂąi Ă iĂŻĂŹu haĂąnh noĂĄ coĂĄ quan Ă iĂŻĂm rĂȘĂ«t vûÀng chĂčĂŠc, vaĂą töicho rĂčçng Ă ĂȘy laĂą möÄt trong nhûÀng phĂȘĂm chĂȘĂ«t cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o...Ăöëi vĂșĂĄi thĂŻĂ« giĂșĂĄi ngoaĂąi kia, khi khöng thñch Ă iĂŻĂŹu gĂČ, chuĂĄng töi chĂłnoĂĄi theo kiĂŻĂu rĂȘĂ«t chuĂŁ quan, âKyĂą quaĂĄ, chuĂĄng töi khöng thñch thĂŻĂ«!ânhĂ»ng trong nöÄi böÄ thĂČ chuĂĄng töi laĂ„i khöng xem xeĂĄt möÄt quyĂŻĂ«tĂ Ă”nh theo caĂĄch mĂŻĂŹm deĂŁo, uĂŁy mĂ” vaĂą coĂĄ tñnh tĂ»Ășng à öëi. ChuĂĄng töicoĂĄ quan Ă iĂŻĂm roĂ€ raĂąng vaĂą bĂȘĂ«t kyĂą dûÄ aĂĄn naĂąo chuĂĄng töi cuĂ€ng xemxeĂĄt coĂĄ phuĂą hĂșĂ„p vĂșĂĄi quan Ă iĂŻĂm cuĂŁa chuĂĄng töi hay khöngâ.
NĂŻĂ«u baĂ„n biĂŻĂ«t baĂ„n muöën gĂČ vaĂą cĂȘĂŹn gĂČ, baĂ„n thûÄc sûÄ coĂĄ lĂșĂ„i thĂŻĂ« hĂșnngĂ»ĂșĂąi. Trong kyĂŁ nguyĂŻn maĂą lĂŽnh vûÄc naĂąo cuĂ€ng coĂĄ chuyĂŻn gia nhĂ»ngaĂąy nay, chuĂĄng ta coĂĄ chuyĂŻn gia dinh Ă Ă»ĂșĂ€ng Ă iĂŻĂŹu chĂłnh chĂŻĂ« à öÄĂčn uöëng cuĂŁa chuĂĄng ta, coĂĄ huĂȘĂ«n luyĂŻĂ„n viĂŻn cho choĂĄ vaĂą thĂȘĂ„m chñcoĂĄ chuyĂŻn gia tĂȘm lyĂĄ vĂȘĂ„t cĂ»ng vaĂą ĂșĂŁ lĂŽnh vûÄc naĂąo cuĂ€ng coĂĄ tĂ» vĂȘĂ«nthĂČ quan Ă iĂŻĂm riĂŻng khöng chĂł hiĂŻĂ«m maĂą coĂąn rĂȘĂ«t coĂĄ giaĂĄ trĂ”. ThiĂŻĂ«tlĂȘĂ„p ra cho mĂČnh möÄt phong caĂĄch chĂł baĂŁn thĂȘn mĂșĂĄi coĂĄ, Morton
196 197
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O KĂĂ HOAĂ CH HAĂNH ĂĂĂ NG CHO BAĂN THĂN
Dowrney (con) trĂșĂŁ nĂŻn nöĂi tiĂŻĂ«ng vaĂą giaĂąu coĂĄ chĂł trong möÄt thĂșĂąi gianngĂčĂŠn khi chuĂŁ trĂČ chĂ»Ășng trĂČnh troĂą chuyĂŻĂ„n truyĂŻĂŹn hĂČnh cuöëi thĂŻĂ« kyĂŁ20 nhĂ» möÄt âArchie Bunkerâ8 . Khöng phaĂŁi ngĂ»ĂșĂąi ta thñch öng ĂșĂŁmöÄt hĂČnh tĂ»ĂșĂ„ng laĂą ngĂ»ĂșĂąi hay thiĂŻn vĂ”, thö löß nhĂ»ng theo kiĂŻĂu Ă aĂ„itrĂ»ĂșĂ„ng phu (duĂą roĂ€ raĂąng coĂĄ möÄt söë ngĂ»ĂșĂąi hĂȘm möÄ öng vĂČ thĂŻĂ« thĂȘĂ„t),maĂą laĂą do öng Ă aĂ€ coĂĄ möÄt quan Ă iĂŻĂm riĂŻng vaĂą thĂŻĂ hiĂŻĂ„n ra khöngcĂȘĂŹn biĂŻĂ„n höÄ. CuĂ€ng giöëng nhĂ» haĂąng taĂĄ nhaĂą phĂŻ bĂČnh truyĂŻĂŹn thanhvaĂą truyĂŻĂŹn hĂČnh vöën coĂĄ niĂŻĂŹm tin muĂą quaĂĄng nhĂ»ng rĂȘĂ«t tûÄ tin vĂȘĂźnbaĂĄm theo, Downey Ă Ă»ĂșĂ„c ngĂ»ĂșĂ€ng möÄ khöng chĂł vĂČ nhûÀng gĂČ Ă¶ngphaĂĄt biĂŻĂu maĂą ngay caĂŁ khi öng chĂčĂšng noĂĄi gĂČ.
ChĂ»a bao giĂșĂą töi Ă ĂŻĂŹ nghĂ” nĂŻn caĂ„nh tranh vĂșĂĄi nhûÀng tay dĂȘĂźnchĂ»Ășng trĂČnh truyĂŻĂŹn hĂČnh vaĂą vö tuyĂŻĂ«n khoaĂĄc laĂĄc nhĂ»ng Ă ĂȘĂŹu oĂĄclaĂ„i haĂ„n heĂ„p. ThûÄc ra, töi nghĂŽ laĂą baĂ„n khöng nĂŻn laĂąm nhĂ» thĂŻĂ« vĂČchuĂĄng ta Ă aĂ€ coĂĄ quaĂĄ Ă uĂŁ nhûÀng tñp ngĂ»ĂșĂąi nhĂ» vĂȘĂ„y röÏi. Töi chĂł mongcoĂĄ ai Ă oĂĄ daĂĄm thĂŻĂ hiĂŻĂ„n con ngĂ»ĂșĂąi vaĂą baĂŁn chĂȘĂ«t thĂȘĂ„t sûÄ cuĂąng vĂșĂĄimöÄt quan Ă iĂŻĂm riĂŻng roĂ€ raĂąng. LaĂ€nh Ă aĂ„o maĂą khöng coĂĄ tĂȘĂŹm nhĂČnvaĂą quan Ă iĂŻĂm thĂČ khöng phaĂŁi laĂą laĂ€nh Ă aĂ„o nûÀa. NhĂ»ng dĂŽ nhiĂŻntĂȘĂŹm nhĂČn vaĂą quan Ă iĂŻĂm Ă oĂĄ phaĂŁi laĂą cuĂŁa riĂŻng baĂ„n. Quan Ă iĂŻĂm khöngphaĂŁi laĂą thûå baĂ„n Ă i vay mĂ»ĂșĂ„n Ă ĂȘu Ă oĂĄ. Quan Ă iĂŻĂm Ă oĂĄ phaĂŁi laĂą cuĂŁabaĂ„n vaĂą nĂŻĂ«u Ă uĂĄng laĂą nhĂ» thĂŻĂ« thĂČ chĂčĂŠc chĂčĂŠn quan Ă iĂŻĂm Ă oĂĄ laĂą duynhĂȘĂ«t, vĂČ baĂ„n cuĂ€ng laĂą ngĂ»ĂșĂąi duy nhĂȘĂ«t, khaĂĄc biĂŻĂ„t hoaĂąn toaĂąn vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąikhaĂĄc.
MöÄt khi baĂ„n thĂȘĂ«m nhuĂȘĂŹn Ă Ă»ĂșĂ„c caĂĄch suy ngĂȘĂźm, hiĂŻĂu vaĂą tĂČm racaĂĄch giaĂŁi quyĂŻĂ«t, baĂ„n seĂ€ nhĂȘĂ„n ra tĂȘĂŹm nhĂČn vaĂą quan Ă iĂŻĂm riĂŻng cuĂŁamĂČnh. NhiĂŻĂ„m vuĂ„ tiĂŻĂ«p theo cuĂŁa baĂ„n laĂą lĂŻn kĂŻĂ« hoaĂ„ch cho haĂąnh à öÄng.
KIĂĂM TRA VAĂ ĂO LĂĂĂNG
MöÄt söë ngĂ»ĂșĂąi sinh ra laĂą Ă aĂ€ biĂŻĂ«t mĂČnh nĂŻn laĂąm gĂČ vaĂą biĂŻĂ«t caĂŁ caĂĄchthûÄc hiĂŻĂ„n. NhĂ»ng phĂȘĂŹn à öng chuĂĄng ta laĂ„i khöng may mĂčĂŠn nhĂ»thĂŻĂ«. ChuĂĄng ta phaĂŁi mĂȘĂ«t möÄt thĂșĂąi gian Ă ĂŻĂ biĂŻĂ«t laĂą phaĂŁi laĂąm gĂČ chocuöÄc söëng cuĂŁa mĂČnh. MuĂ„c à ñch mĂș höÏ Ă aĂ„i loaĂ„i nhĂ»: âTöi muöënhaĂ„nh phuĂĄcâ hay âTöi muöën söëng tûã tĂŻĂ«â hay âTöi muöën thay à öĂithĂŻĂ« giĂșĂĄi naĂąy töët hĂșnâ hoĂčĂ„c thĂȘĂ„m chñ nhĂ» âTöi muöën thûÄc giaĂąu coĂĄâgĂȘĂŹn nhĂ» chĂčĂšng coĂĄ ñch gĂČ. NhĂ»ng nhûÀng muĂ„c tiĂŻu quaĂĄ chi tiĂŻĂ«t nhĂ»âTöi muöën laĂą nhaĂą vĂȘĂ„t lyĂĄ haĂ„t nhĂȘnâ hay âTöi muöën tĂČm ra caĂĄchchûÀa bĂŻĂ„nh caĂŁm laĂ„nh thöng thĂ»ĂșĂąngâ cuĂ€ng chĂčĂšng ñch gĂČ vĂČ chuĂĄngĂ aĂ€ gaĂ„t boĂŁ tĂȘĂ«t caĂŁ giaĂĄ trĂ” cuĂŁa cuöÄc söëng sang möÄt bĂŻn.
Jamie cho töi biĂŻĂ«t, âĂöëi vĂșĂĄi töi, möÄt trong nhûÀng anh huĂąng laĂąvĂ” giaĂĄo sĂ» daĂ„y trĂ»ĂșĂąng LuĂȘĂ„t Harvard tĂŻn laĂą Derek Bell. Ăng baĂŁo töiĂ iĂŻĂŹu quan troĂ„ng khöng phaĂŁi laĂą tĂČm ra nhûÀng tham voĂ„ng khaĂĄt khaocuĂ„ thĂŻĂ naĂąo Ă oĂĄ maĂą chuĂŁ yĂŻĂ«u laĂą baĂ„n coĂĄ nhûÀng khao khaĂĄt söëng nhĂ»thĂŻĂ« naĂąo, khi Ă oĂĄ nhûÀng muĂ„c tiĂŻu cuĂ„ thĂŻĂ seĂ€ tûÄ xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„nâ.
ThĂŻĂ« thĂČ baĂ„n muöën gĂČ? Ăa söë chuĂĄng ta söëng hĂŻĂ«t cuöÄc Ă ĂșĂąi thöngthĂ»ĂșĂąng laĂą rĂȘĂ«t ĂŻm aĂŁ maĂą chĂčĂšng buöÏn thĂčĂŠc mĂčĂŠc vĂŻĂŹ cĂȘu hoĂŁi naĂąy. VĂČvĂȘĂ„y, chuĂĄng ta cuĂ€ng chĂčĂšng tĂČm ra Ă aĂĄp aĂĄn cho cĂȘu hoĂŁi giaĂŁn dĂ” naĂąy.
TĂȘĂ«t nhiĂŻn laĂą Ă aĂĄp aĂĄn giaĂŁn dĂ” nhĂȘĂ«t laĂą viĂŻĂ„c baĂ„n muöën thĂŻĂ hiĂŻĂ„n conngĂ»ĂșĂąi cuĂŁa baĂ„n chĂȘn thĂȘĂ„t nhĂȘĂ«t vĂČ Ă ĂȘy laĂą muĂ„c tiĂŻu cĂș baĂŁn nhĂȘĂ«t cuĂŁaloaĂąi ngĂ»ĂșĂąi. Theo lĂșĂąi cuĂŁa möÄt ngĂ»ĂșĂąi baĂ„n cuĂŁa töi thĂČ, âChuĂĄng ta aicuĂ€ng mong muöën hoĂ„c Ă Ă»ĂșĂ„c caĂĄch sûã duĂ„ng tiĂŻĂ«ng noĂĄi cuĂŁa riĂŻngmĂČnhâ. Chñnh Ă iĂŻĂŹu naĂąy dĂȘĂźn dĂčĂŠt möÄt söë chuĂĄng ta lĂŻn Ă ĂŻĂ«n Ă ĂłnhthaĂąnh cöng vaĂą söë khaĂĄc thĂČ Ă ĂŻĂ«n nhûÀng thĂȘĂ«t baĂ„i tĂȘĂ„n cuĂąng.
LaĂąm sao Ă ĂŻĂ baĂ„n thĂŻĂ hiĂŻĂ„n baĂ„n möÄt caĂĄch Ă ĂȘĂŹy Ă uĂŁ nhĂȘĂ«t?8 Archie Bunker laĂą nhĂȘn vĂȘĂ„t trong loaĂ„t phim truyĂŻĂŹn hĂČnh rĂȘĂ«t nöĂi tiĂŻĂ«ng vaĂą keĂĄo daĂąiAll in the Family - Norman Lear.
198 199
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O KĂĂ HOAĂ CH HAĂNH ĂĂĂ NG CHO BAĂN THĂN
BaĂąi kiĂŻĂm tra Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn laĂą baĂ„n biĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c mĂČnh muöën gĂČ, khaĂŁ nĂčngvaĂą nĂčng lûÄc cuĂŁa baĂ„n tĂșĂĄi Ă ĂȘu à öÏng thĂșĂąi phaĂŁi phĂȘn biĂŻĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c yĂĄnghĂŽa giûÀa khaĂŁ nĂčng vaĂą nĂčng lûÄc.
Gloria Anderson cho biĂŻĂ«t, âLuĂĄc naĂąo töi cuĂ€ng caĂŁm thĂȘĂ«y khoĂĄ chĂ”ukhi thĂȘĂ«y mĂČnh giöëng nhĂ» möÄt ai Ă oĂĄ. Töi nghĂŽ laĂą mĂČnh phaĂŁi thayà öĂi vaĂą laĂąm khaĂĄc Ă i.â RoĂ€ raĂąng, nghĂŻĂŹ laĂąm baĂĄo laĂą möÄt lûÄa choĂ„n töëtgiuĂĄp baĂą thĂŻĂ hiĂŻĂ„n baĂŁn thĂȘn â vĂČ tûù Ă Ă”nh nghĂŽa cuĂŁa nghĂŻĂŹ baĂĄo chothĂȘĂ«y hoĂ„ phaĂŁi hoaĂąn toaĂąn taĂĄch biĂŻĂ„t vĂșĂĄi caĂĄc nghĂŻĂŹ nghiĂŻĂ„p khaĂĄc. LaĂąphoĂĄng viĂŻn, hoĂ„ theo doĂ€i sûÄ kiĂŻĂ„n chûå khöng tham gia sûÄ kiĂŻĂ„n. LaĂąbiĂŻn tĂȘĂ„p viĂŻn, hoĂ„ coĂĄ cĂș höÄi Ă ĂŻĂ noĂĄi cho ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc biĂŻĂ«t Ă iĂŻĂŹu hoĂ„tin tĂ»ĂșĂŁng.
Anne Bryant laĂą ngĂ»ĂșĂąi maĂą chuĂĄng ta phaĂŁi boĂŁ phiĂŻĂ«u Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn. BaĂąkĂŻĂ laĂ„i, âĂĂ trĂ»ĂșĂąng tiĂŻĂu hoĂ„c, töi nhĂȘĂ„n nhiĂŻĂŹu phĂȘĂŹn thĂ»ĂșĂŁng vĂČ caĂĄc hoaĂ„tà öÄng dĂȘĂźn Ă ĂȘĂŹu phong traĂąo, möÄt Ă iĂŻĂŹu khiĂŻĂ«n töi luön lĂȘĂ«y laĂąm ngaĂ„cnhiĂŻn. ĂĂ trĂ»ĂșĂąng trung hoĂ„c, ngĂ»ĂșĂąi ta cûã töi laĂąm trĂ»ĂșĂŁng nhoĂĄm. TĂȘĂ«tnhiĂŻn laĂą luĂĄc Ă oĂĄ töi cao hĂșn hĂșn caĂĄc baĂ„n hoĂ„c vĂČ vĂȘĂ„y dĂ»ĂșĂąng nhĂ» töinöĂi bĂȘĂ„t hĂșn hoĂ„. NhĂ»ng thûÄc sûÄ töi chĂ»a bao giĂșĂą phaĂŁi raĂĄng sûåc Ă ĂŻĂchaĂ„y Ă ĂŻĂ laĂąm laĂ€nh Ă aĂ„o caĂŁ. Töi chĂł à ûång ra nhĂȘĂ„n traĂĄch nhiĂŻĂ„m chomoĂ„i viĂŻĂ„c. Do vĂȘĂ„y töi luön luön coĂĄ viĂŻĂ„c Ă ĂŻĂ laĂąm.â Chñnh vĂČ baĂą laĂą ngĂ»ĂșĂąithñch nhĂȘĂ„n traĂĄch nhiĂŻĂ„m vĂŻĂŹ mĂČnh, chĂčĂšng lĂȘĂ«y gĂČ laĂąm ngaĂ„c nhiĂŻn khisau naĂąy baĂą trĂșĂŁ thaĂąnh giaĂĄm à öëc Ă iĂŻĂŹu haĂąnh töà chûåc HiĂŻĂ„p höÄi NûÀSinh viĂŻn ĂaĂ„i hoĂ„c Hoa KyĂą vĂșĂĄi hĂșn 150.000 thaĂąnh viĂŻn vaĂą taĂąi saĂŁntrĂ” giaĂĄ hĂșn 47 triĂŻĂ„u à öla, hoaĂ„t à öÄng trong lĂŽnh vûÄc taĂ„o ra cĂș höÄiviĂŻĂ„c laĂąm cho phuĂ„ nûÀ, tûÄ phaĂĄt triĂŻĂn baĂŁn thĂȘn vaĂą thay à öĂi xaĂ€ höÄitñch cûÄc.
LuĂĄc naĂąo Betty Friedan cuĂ€ng laĂą ngĂ»ĂșĂąi chuĂŁ trĂČ. BaĂą kĂŻĂ laĂ„i, âLuĂĄc töihoĂ„c lĂșĂĄp nĂčm, coĂĄ giaĂĄo viĂŻn daĂ„y thĂŻĂ« khöng thñch treĂŁ con lĂčĂŠm. VĂČvĂȘĂ„y töi töà chûåc möÄt cĂȘu laĂ„c böÄ tĂŻn laĂą CLB Baddy Baddy vaĂą khi töi
ra hiĂŻĂ„u, tĂȘĂ«t caĂŁ caĂĄc baĂ„n trong lĂșĂĄp laĂąm rĂșĂĄt saĂĄch xuöëng saĂąn vaĂą laĂąmnhûÀng viĂŻĂ„c khiĂŻĂ«n giaĂĄo viĂŻn khoĂĄ chĂ”u. ThĂȘĂŹy hiĂŻĂ„u trĂ»ĂșĂŁng kĂŻu töilĂŻn vĂčn phoĂąng vaĂą noĂĄi, âTroĂą coĂĄ tĂ» chĂȘĂ«t Ă ĂŻĂ laĂąm laĂ€nh Ă aĂ„o ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄcnhĂ»ng phaĂŁi laĂąm Ă iĂŻĂŹu töët chûå à ûùng baĂąy troĂą xĂȘĂ«uâ. Trong sûÄ nghiĂŻĂ„pkhi Ă aĂ€ trĂ»ĂșĂŁng thaĂąnh sau naĂąy, vĂŻĂŹ lyĂĄ thuyĂŻĂ«t töi viĂŻĂ«t saĂĄch nhĂ»ng hĂȘĂŹuhĂŻĂ«t thĂșĂąi gian töi laĂ„i hoaĂ„t à öÄng ĂșĂŁ lĂŽnh vûÄc chñnh trĂ”. Töi töà chûåc batrong söë nhûÀng phong traĂąo nûÀ quyĂŻĂŹn chuĂŁ chöët vaĂą sau Ă oĂĄ töi Ă aĂŁmnhĂȘĂ„n vai troĂą laĂ€nh Ă aĂ„oâ.
BaĂąi kiĂŻĂm tra thûå hai laĂą biĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c à öÄng lûÄc vaĂą Ă iĂŻĂŹu gĂČ giuĂĄp baĂ„nthoĂŁa maĂ€n, à öÏng thĂșĂąi hiĂŻĂu roĂ€ sûÄ khaĂĄc biĂŻĂ„t giûÀa hai Ă iĂŻĂŹu naĂąy.
Roger Gould cho rĂčçng, âTöi coĂąn nhĂșĂĄ mößi Ă ĂŻm töi mĂș mĂČnh cûåungĂ»ĂșĂąi khaĂĄc nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo, khöng chĂł cûåu mĂČnh töi maĂą coĂąn cûåu tĂȘĂ«tcaĂŁ moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi. LuĂĄc Ă oĂĄ töi khoaĂŁng 12-13 tuöĂi gĂČ Ă oĂĄ.â ThĂŻĂ« laĂą GouldlĂșĂĄn lĂŻn trĂșĂŁ thaĂąnh möÄt nhaĂą phĂȘn tñch tĂȘm lyĂĄ, möÄt kiĂŻĂu ngĂ»ĂșĂąi chuyĂŻnĂ i cûåu vĂșĂĄt tĂȘm höÏn.
Mathilde Krim laĂ„i cĂȘĂŹn Ă ĂŻĂ«n caĂŁm giaĂĄc laĂą mĂČnh coĂĄ ñch. BaĂą kĂŻĂ laĂ„i,âTöi laĂąm viĂŻĂ„c suöët ba muĂąa heĂą trong möÄt nöng trang biĂŻĂ„t lĂȘĂ„p. ThĂȘĂ„tkinh khuĂŁng nhĂ»ng laĂąm viĂŻĂ„c ĂșĂŁ Ă oĂĄ laĂ„i mang laĂ„i cho töi möÄt caĂŁmgiaĂĄc tûÄ tin. Töi nghĂŽ laĂą töi coĂĄ thĂŻĂ laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c viĂŻĂ„c Ă oĂĄ thĂČ sau naĂąyviĂŻĂ„c gĂČ töi cuĂ€ng laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c. Töi laĂąm cöng viĂŻĂ„c naĂąy vĂČ Ă oĂĄ laĂą viĂŻĂ„cĂ uĂĄng Ă ĂčĂŠn nĂŻn laĂąm, vĂČ vĂȘĂ„y töi cöë hĂŻĂ«t sûåc. NoĂĄ thûÄc sûÄ coĂĄ ñch nhĂ»ngcuĂ€ng rĂȘĂ«t khoĂĄ nhoĂ„c.â ĂĂȘy laĂą möÄt bĂ»ĂșĂĄc khĂșĂŁi Ă ĂȘĂŹu cûÄc töët Ă ĂŻĂ baĂą trĂșĂŁthaĂąnh möÄt nhaĂą khoa hoĂ„c sau naĂąy vaĂą nhaĂą tiĂŻn phong hoaĂ„t à öÄngtrong lĂŽnh vûÄc phoĂąng chöëng AIDS. BaĂą cho biĂŻĂ«t, âHiĂŻĂ„n giĂșĂą töi daĂąnhhĂŻĂ«t thĂșĂąi gian Ă ĂŻĂ nghiĂŻn cûåu AIDS. Töi chĂčĂšng coĂąn coĂĄ thĂŻĂ laĂąm viĂŻĂ„cnaĂąo khaĂĄcâ.
Con Ă Ă»ĂșĂąng phaĂĄt triĂŻĂn cuĂŁa John Sculley thĂČ hĂși quanh co nhĂ»ng
200 201
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O KĂĂ HOAĂ CH HAĂNH ĂĂĂ NG CHO BAĂN THĂN
vĂȘĂźn rĂȘĂ«t logic. Ăng kĂŻĂ laĂ„i, âTöi thuöÄc tñp ngĂ»ĂșĂąi luĂĄc naĂąo cuĂ€ng muöëntĂČm hiĂŻĂu vĂŻĂŹ moĂ„i thûå, luĂĄc thĂČ vĂŻĂŹ Ă iĂŻĂ„n tûã, sau Ă oĂĄ laĂą höÄi hoĂ„a, röÏi lĂ”chsûã höÄi hoĂ„a, kiĂŻĂ«n truĂĄc vaĂą Ă uĂŁ moĂ„i thûå trĂŻn Ă ĂșĂąi. Khi töi thñch möÄtlĂŽnh vûÄc naĂąo, töi hoaĂąn toaĂąn mĂŻ say vĂșĂĄi noĂĄ Ă ĂŻĂ«n nößi gĂȘĂŹn nhĂ» luĂĄcnaĂąo töi cuĂ€ng kiĂŻĂ„t sûåc trĂ»ĂșĂĄc khi thoĂŁa loĂąng. Töi chĂ»a bao giĂșĂą coĂĄ yĂĄĂ Ă”nh laĂąm kinh doanh. CoĂĄ leĂ€ Ă ĂȘy laĂą lĂŽnh vûÄc töi nghĂŽ Ă ĂŻĂ«n sau cuĂąng.Töi nghĂŽ mĂČnh seĂ€ laĂą nhaĂą phaĂĄt minh, kiĂŻĂ«n truĂĄc sĂ» hay thiĂŻĂ«t kĂŻĂ«. TöirĂȘĂ«t thñch nhûÀng gĂČ liĂŻn quan Ă ĂŻĂ«n viĂŻĂ„c phaĂŁi duĂąng Ă ĂŻĂ«n thĂ” giaĂĄc,nhûÀng mön naĂąy giuĂĄp töi caĂŁm thĂȘĂ«y rĂȘĂ«t thoaĂŁi maĂĄi, tûù söë hoĂ„c Ă ĂŻĂ«nkiĂŻĂ«n truĂĄcâ. ThĂȘĂ„t khöng dĂŻĂź mĂ»ĂșĂąng tĂ»ĂșĂ„ng ra ai coĂĄ nĂŻĂŹn taĂŁng töët hĂșnĂ ĂŻĂ lĂȘĂ„p nĂŻn möÄt haĂ€ng cöng nghĂŻĂ„ tiĂŻĂ«n böÄ, Ă ĂȘĂŹy hiĂŻĂu biĂŻĂ«t nhĂ» Apple.
NoĂĄi toĂĄm laĂ„i, yĂĄ nghĂŽa cuĂŁa hai baĂąi kiĂŻĂm tra Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn laĂą möÄt khibaĂ„n nhĂȘĂ„n ra muĂ„c tiĂŻu haĂąng Ă ĂȘĂŹu laĂą thĂŻĂ hiĂŻĂ„n baĂŁn thĂȘn möÄt caĂĄchtroĂ„n veĂ„n nhĂȘĂ«t, baĂ„n seĂ€ biĂŻĂ«t laĂąm caĂĄch naĂąo Ă ĂŻĂ Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c nhûÀng muĂ„ctiĂŻu coĂąn laĂ„i trong cuöÄc söëng vĂșĂĄi khaĂŁ nĂčng vaĂą nĂčng lûÄc cöÄng vĂșĂĄivĂșĂĄi sûÄ yĂŻu thñch vaĂą thiĂŻn hĂ»ĂșĂĄng cuĂŁa baĂ„n. NoĂĄi caĂĄch khaĂĄc, nĂŻĂ«u muĂ„cà ñch ban Ă ĂȘĂŹu cuĂŁa baĂ„n laĂą chûång toĂŁ mĂČnh laĂą möÄt ai Ă oĂĄ, khöng sĂșĂĄmthĂČ muöÄn, baĂ„n seĂ€ sĂșĂĄm gĂčĂ„p rĂčĂŠc röëi giöëng nhĂ» Ed, nhĂȘn vĂȘĂ„t trongcĂȘu chuyĂŻĂ„n caĂŁnh baĂĄo trong chĂ»Ășng I. NgĂ»ĂșĂąi naĂąo tiĂŻĂ«p bĂ»ĂșĂĄc chamĂČnh Ă ĂŻĂ trĂșĂŁ thaĂąnh baĂĄc sĂŽ hay luĂȘĂ„t sĂ» nhĂčçm chûång toĂŁ mĂČnh, hayngĂ»ĂșĂąi naĂąo quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh trĂșĂŁ thaĂąnh nhaĂą möi giĂșĂĄi chûång khoaĂĄn Ă ĂŻĂ chomoĂ„i ngĂ»ĂșĂąi biĂŻĂ«t laĂą anh ta hay cö ta coĂĄ thĂŻĂ laĂąm ra nhiĂŻĂŹu tiĂŻĂŹn thĂȘĂ„tra laĂ„i Ă ang lao vaĂąo cuöÄc chĂși ngöëc ngĂŻĂ«ch vaĂą seĂ€ khöng traĂĄnh khoĂŁithĂȘĂ«t baĂ„i hay bĂȘĂ«t haĂ„nh.
BaĂąi kiĂŻĂm tra thûå ba nhĂčçm biĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c giaĂĄ trĂ” vaĂą thûå tûÄ Ă»u tiĂŻncuĂŁa baĂ„n, cuĂŁa töà chûåc baĂ„n vaĂą Ă o lĂ»ĂșĂąng sûÄ khaĂĄc nhau giûÀa haiĂ iĂŻĂŹu naĂąy.
NĂŻĂ«u baĂ„n Ă aĂ€ tĂČm ra con Ă Ă»ĂșĂąng Ă ĂŻĂ thĂŻĂ hiĂŻĂ„n con ngĂ»ĂșĂąi chĂȘn thûÄccuĂŁa mĂČnh vaĂą tĂ»Ășng à öëi haĂąi loĂąng vĂșĂĄi tiĂŻĂ«n à öÄ vaĂą thaĂąnh tñch cuĂŁa mĂČnhnhĂ»ng laĂ„i caĂŁm thĂȘĂ«y ĂșĂŁ vĂ” trñ hiĂŻĂ„n taĂ„i baĂ„n khöng tiĂŻĂ«n xa lĂčĂŠm thĂČ coĂĄleĂ€ baĂ„n Ă ang laĂą con ngĂ»ĂșĂąi thûÄc cuĂŁa mĂČnh nhĂ»ng laĂ„i khöng phuĂąhĂșĂ„p vĂșĂĄi tiĂŻĂ«n à öÄ cuĂŁa möi trĂ»ĂșĂąng laĂąm viĂŻĂ„c, vĂșĂĄi à öëi taĂĄc, cöng ty vaĂątöà chûåc.
Herb Alpert cho biĂŻĂ«t, âTöi thĂ»ĂșĂąng laĂąm thu ĂȘm cho möÄt cöng tylĂșĂĄn nhĂ»ng khöng thñch caĂĄch hoĂ„ à öëi xûã vĂșĂĄi mĂČnh. Töi phaĂŁi tiĂŻĂ«p xuĂĄcvĂșĂĄi hoĂ„ qua vi tñnh. Ăöëi vĂșĂĄi töi, dĂ»ĂșĂąng nhĂ» caĂĄch laĂąm viĂŻĂ„c naĂąy coĂĄ gĂČĂ oĂĄ khöng phuĂą hĂșĂ„pâŠ. Sau Ă oĂĄ, trong Ă ĂȘĂŹu töi loĂĄe lĂŻn yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng vĂŻĂŹTijuana Brass vĂșĂĄi tiĂŻĂ«ng keĂąn trumpet maĂ„nh meĂ€. Töi thûã nghiĂŻĂ„m yĂĄtĂ»ĂșĂŁng naĂąy taĂ„i phoĂąng thu nhoĂŁ beĂĄ trong gara ĂșĂŁ nhaĂą. NhûÀng ngĂ»ĂșĂąitrong cöng ty cho rĂčçng khöng thĂŻĂ phöëi nhĂ» thĂŻĂ« vĂČ noĂĄ seĂ€ phaĂĄ vĂșĂ€quy tĂčĂŠc hoĂąa hĂșĂ„p giûÀa caĂĄc ĂȘm thanh. NhĂ» thĂŻĂ« töi Ă aĂ€ boĂŁ nhaĂ„c sĂŽ rakhoĂŁi daĂąn nhaĂ„c. AĂ, vĂȘĂ„y laĂą cöng ty vaĂą töi khöng hiĂŻĂu nhau. ThĂŻĂ« laĂątöi quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh mĂČnh phaĂŁi coĂĄ phoĂąng thu riĂŻng, nhaĂ„c sĂŽ seĂ€ laĂą tĂȘmĂ iĂŻĂm vaĂą yĂŻu cĂȘĂŹu cuĂŁa nhaĂ„c sĂŽ phaĂŁi Ă Ă»ĂșĂ„c Ă»u tiĂŻn haĂąng Ă ĂȘĂŹuâ.
Alpert vaĂą Jerry Moss thaĂąnh lĂȘĂ„p nĂŻn haĂ€ng A&M Records vaĂą haĂ€ngnaĂąy trĂșĂŁ thaĂąnh möÄt huyĂŻĂŹn thoaĂ„i bĂșĂŁi caĂĄch à öëi xûã vĂșĂĄi caĂĄc nghĂŻĂ„ sĂŽ.Ăöëi taĂĄc luĂĄc Ă oĂĄ laĂą Gil Friesen cho biĂŻĂ«t, âA&M Records nöĂi tiĂŻĂ«ng vĂČcaĂĄch laĂąm viĂŻĂ„c chiĂŻĂŹu theo caĂŁm hûång cuĂŁa nghĂŻĂ„ sĂŽ vaĂą taĂ„i Ă ĂȘy chuĂĄngtöi coĂĄ möÄt khöng khñ gia Ă ĂČnh. NhĂ»ng Ă oĂĄ khöng phaĂŁi laĂą do chuĂĄngtöi chuĂŁ Ă Ă”nh trĂ»ĂșĂĄc. ChuĂĄng töi khöng tñnh toaĂĄn trĂ»ĂșĂĄc mĂČnh seĂ€ laĂąmnhĂ» thĂŻĂ«. ThĂȘĂ„t ra, töi nghĂŽ à öëi vĂșĂĄi möÄt vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ, khi baĂ„n laĂąm theocaĂŁm hûång maĂą khöng bĂȘĂ„n tĂȘn phaĂŁi kiĂŻĂm soaĂĄt noĂĄ Ă ĂŻĂ«n tûùng chi tiĂŻĂ«tthĂČ baĂ„n Ă aĂ€ Ă aĂ„t muĂ„c à ñch röÏiâ.
QuyĂŻĂ«t Ă Ă”nh khĂșĂŁi nghiĂŻĂ„p riĂŻng cuĂŁa Alpert nhĂčçm taĂ„o ra möÄt möitrĂ»ĂșĂąng maĂą baĂŁn thĂȘn öng mong muöën coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c vûùa mang tñnh logic
202 203
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O KĂĂ HOAĂ CH HAĂNH ĂĂĂ NG CHO BAĂN THĂN
nhĂ»ng vûùa coĂĄ sûÄ caĂŁm tñnh hĂșĂ„p lyĂĄ, kĂŻĂ«t quaĂŁ: öng cuĂąng vĂșĂĄi haĂ€ngA&M trĂșĂŁ thaĂąnh nhaĂą khöĂng löÏ trong ngaĂąnh thu ĂȘm.
Chia seĂŁ cuĂ€ng möÄt tinh thĂȘĂŹn trĂŻn, Gloria Anderson saĂĄng lĂȘĂ„pnhûÀng tĂșĂą baĂĄo cuĂŁa riĂŻng baĂą. BaĂą cho biĂŻĂ«t, âMiami Today laĂą cĂș höÄiĂ ĂȘĂŹu tiĂŻn cho pheĂĄp töi Ă Ă»ĂșĂ„c laĂąm theo yĂĄ mĂČnh vaĂą töi rĂȘĂ«t lĂȘĂ«y laĂąm tûÄhaĂąo vĂŻĂŹ noĂĄ. NhĂ»ng khi töi nhĂȘĂ„n ra cöÄng sûÄ cuĂŁa töi khöng nghĂŽ nhĂ»thĂŻĂ« vaĂą seĂ€ khöng bao giĂșĂą hiĂŻĂu Ă Ă»ĂșĂ„c Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ, töi quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh phaĂŁilaĂąm gĂČ Ă oĂĄ cho riĂŻng töiâ.
Anne Bryant thĂČ khaĂĄc hĂșn, baĂą tiĂŻĂ«n haĂąnh tûùng bĂ»ĂșĂĄc rĂȘĂ«t cĂȘĂn thĂȘĂ„n.âThöng thĂ»ĂșĂąng khi baĂ„n bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu cöng viĂŻĂ„c mĂșĂĄi, sûÄ xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n cuĂŁabaĂ„n nhĂ» mang Ă ĂŻĂ«n möi trĂ»ĂșĂąng laĂąm viĂŻĂ„c möÄt nguöÏn sinh khñ mĂșĂĄi.VaĂą à öi khi khöng hĂčĂšn laĂą cöë yĂĄ, nhĂ»ng baĂ„n coĂĄ xu hĂ»ĂșĂĄng baĂąi boĂŁnhûÀng phĂ»Ășng phaĂĄp laĂąm viĂŻĂ„c trĂ»ĂșĂĄc kia maĂą à öÏng nghiĂŻĂ„p Ă ang theo.Ăöëi vĂșĂĄi nhûÀng à öÏng nghiĂŻĂ„p taĂ„i chöß laĂąm mĂșĂĄi, Ă iĂŻĂŹu naĂąy chĂčĂšng dĂŻĂźchĂ”u chuĂĄt naĂąo. Töët hĂșn baĂ„n haĂ€y Ă ĂčĂ„t mĂČnh vaĂąo vĂ” trñ cuĂŁa hoĂ„, hiĂŻĂu roĂ€hoĂ„ Ă aĂ€ laĂąm töët nhûÀng cöng viĂŻĂ„c gĂČ, caĂŁi thiĂŻĂ„n chuĂĄng phĂȘĂŹn naĂąo trĂ»ĂșĂĄckhi bĂčĂŠt tay vaĂąo thûÄc hiĂŻĂ„n kĂŻĂ« hoaĂ„ch à öĂi mĂșĂĄi cuĂŁa riĂŻng mĂČnh. NĂŻĂ«unhûÀng à öÏng nghiĂŻĂ„p hiĂŻĂ„n taĂ„i caĂŁm thĂȘĂ«y Ă Ă»ĂșĂ„c höß trĂșĂ„ vaĂą nhĂȘĂ„n thĂȘĂ«yhoĂ„ laĂą möÄt phĂȘĂŹn trong kĂŻĂ« hoaĂ„ch cuĂŁa baĂ„n, hoĂ„ seĂ€ rĂȘĂ«t caĂŁm à öÄngâ.
NoĂĄi caĂĄch khaĂĄc, hoĂąa hĂșĂ„p vĂșĂĄi möi trĂ»ĂșĂąng laĂąm viĂŻĂ„c cuĂ€ng quantroĂ„ng nhĂ» viĂŻĂ„c baĂ„n laĂąm theo Ă»ĂșĂĄc muöën cuĂŁa chñnh mĂČnh. MöÄt söënhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o thĂČ khöng traĂĄnh khoĂŁi viĂŻĂ„c tûÄ mĂČnh saĂĄng lĂȘĂ„p cöng tyriĂŻng trong khi möÄt söë ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc, vñ duĂ„ nhĂ» Bryant laĂ„i thñch tĂČmra con Ă Ă»ĂșĂąng Ă ĂŻĂ thñch nghi vĂșĂĄi caĂĄi Ă ang coĂĄ.
BaĂąi kiĂŻĂm tra thûå tĂ» laĂą, sau khi Ă aĂ€ Ă o lĂ»ĂșĂąng sûÄ khaĂĄc nhau giûÀaĂ iĂŻĂŹu baĂ„n muöën vaĂą coĂĄ thĂŻĂ laĂąm, giûÀa à öÄng cĂș vaĂą Ă iĂŻĂŹu laĂąm baĂ„n thoĂŁamaĂ€n, vaĂą giûÀa giaĂĄ trĂ” cuĂŁa baĂŁn thĂȘn baĂ„n vaĂą cuĂŁa cöng ty, baĂ„n mĂșĂĄicoĂĄ thĂŻĂ vaĂą sĂčĂ©n saĂąng vĂ»ĂșĂ„t qua nhûÀng khaĂĄc biĂŻĂ„t Ă oĂĄ.
Trong baĂąi kiĂŻĂm tra Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn, caĂĄc vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ rĂȘĂ«t giaĂŁn dĂ”. HĂȘĂŹu hĂŻĂ«tchuĂĄng ta coĂĄ luĂĄc naĂąo Ă oĂĄ tûùng muöën trĂșĂŁ thaĂąnh möÄt tiĂŻĂŹn vĂŻĂ„ trongLiĂŻn Ă oaĂąn BoĂĄng BĂȘĂŹu duĂ„c Quöëc gia (NFL) hay möÄt ngöi sao Ă iĂŻĂ„naĂŁnh, ca sĂŽ nhaĂ„c jazz, nhĂ»ng cĂș baĂŁn laĂą chuĂĄng ta khöng höÄi Ă uĂŁ tĂ»chĂȘĂ«t Ă ĂŻĂ thûÄc hiĂŻĂ„n mong Ă»ĂșĂĄc Ă oĂĄ. MĂčĂ„c duĂą töi noĂĄi vaĂą tin laĂą baĂ„n coĂĄthĂŻĂ hoĂ„c bĂȘĂ«t cûå caĂĄi gĂČ baĂ„n muöën thĂČ möÄt söë lĂŽnh vûÄc vĂȘĂźn Ă oĂąi hoĂŁitaĂąi nĂčng thiĂŻn phuĂĄ. Töi biĂŻĂ«t möÄt baĂĄc sĂŽ X-quang trĂ»ĂșĂĄc kia luĂĄc naĂąocuĂ€ng mĂș mĂČnh seĂ€ trĂșĂŁ thaĂąnh möÄt ca sĂŽ nhĂ»ng laĂ„i khöng biĂŻĂ«t haĂĄt.Thay vĂČ tûù boĂŁ Ă»ĂșĂĄc mĂș cuĂŁa mĂČnh, anh tĂȘĂ„p viĂŻĂ«t baĂąi haĂĄt. MöÄt ngĂ»ĂșĂąicoĂĄ thĂŻĂ tiĂŻĂŹm nĂčng trĂșĂŁ thaĂąnh möÄt tiĂŻĂŹn vĂŻĂ„ vöën phaĂŁi nhanh nheĂ„n vaĂąthöng minh nhĂ»ng chĂł nĂčĂ„ng coĂĄ 140 cĂȘn Anh thĂČ coĂĄ thĂŻĂ trĂșĂŁ thaĂąnhmöÄt huĂȘĂ«n luyĂŻĂ„n viĂŻn hay öng bĂȘĂŹu hoĂčĂ„c anh ta coĂĄ thĂŻĂ lĂȘĂ«y Ă ĂȘy laĂąmmön giaĂŁi trñ vaĂą töà chûåc buöĂi chĂși boĂĄng vaĂąo chiĂŻĂŹu thûå BaĂŁy vĂșĂĄi baĂ„nbeĂą vaĂą à öÏng nghiĂŻĂ„p.
Cho duĂą baĂ„n mong muöën laĂąm gĂČ Ă i nûÀa, à ûùng Ă ĂŻĂ nößi sĂșĂ„ haĂ€i xĂȘmchiĂŻĂ«m baĂ„n. Ăöëi vĂșĂĄi hĂȘĂŹu hĂŻĂ«t nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o, sĂșĂ„ haĂ€i khönglaĂąm hoĂ„ chuĂąn bĂ»ĂșĂĄc maĂą coĂąn laĂą à öÄng lûÄc. Brooke Knapp tûùng chobiĂŻĂ«t, âTöi bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu bay bĂșĂŁi vĂČ töi sĂșĂ„ bay. NĂŻĂ«u baĂ„n khöng chĂł cöëgĂčĂŠng 90% hay 95% maĂą cöë gĂčĂŠng hĂŻĂ«t mĂČnh thĂČ baĂ„n coĂĄ thĂŻĂ laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c.CĂș höÄi lĂșĂĄn nhĂȘĂ«t Ă ĂŻĂ phaĂĄt triĂŻĂn nĂčçm ĂșĂŁ viĂŻĂ„c baĂ„n vĂ»ĂșĂ„t qua Ă Ă»ĂșĂ„c Ă iĂŻĂŹukhiĂŻĂ«n baĂ„n sĂșĂ„ haĂ€iâ. Knapp vĂȘĂźn Ă ang trĂŻn con Ă Ă»ĂșĂąng trĂșĂŁ thaĂąnh möÄttrong nhûÀng phi cöng vĂŽ Ă aĂ„i nhĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€.
ĂĂ baĂąi kiĂŻĂm tra thûå hai, vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ phûåc taĂ„p hĂșn. ChuĂĄng ta ai cuĂ€ngbiĂŻĂ«t laĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi bĂ” thuĂĄc eĂĄp phaĂŁi thaĂąnh cöng â khöng quantroĂ„ng laĂą ĂșĂŁ lĂŽnh vûÄc vaĂą bĂčçng caĂĄch naĂąo â thĂ»ĂșĂąng khöng bao giĂșĂą thĂȘĂ«yhaĂąi loĂąng vaĂą haĂ„nh phuĂĄc. ChĂł khi naĂąo baĂ„n Ă uĂŁ khön ngoan vaĂą trungthûÄc Ă ĂŻĂ biĂŻĂ«t mĂČnh muöën gĂČ vaĂą cĂȘĂŹn gĂČ thĂČ baĂ„n hoaĂąn toaĂąn coĂĄ thĂŻĂvûùa Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c thaĂąnh cöng vaĂą vûùa thoĂŁa maĂ€n con ngĂ»ĂșĂąi baĂ„n.
204 205
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O KĂĂ HOAĂ CH HAĂNH ĂĂĂ NG CHO BAĂN THĂN
Trong baĂąi kiĂŻĂm tra thûå ba, töi nhĂčĂŠc laĂ„i lĂȘĂŹn nûÀa trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p cuĂŁaöng baĂ„n Ed tĂčĂŠc traĂĄch. NĂŻĂ«u öng ta suy nghĂŽ sĂȘu sĂčĂŠc hĂșn vĂŻĂŹ mongmuöën cuĂŁa baĂŁn thĂȘn vaĂą yĂŻu cĂȘĂŹu cuĂŁa cöng ty laĂą gĂČ, coĂĄ leĂ€ öng Ă aĂ€khöng tûÄ mĂČnh rĂși ra khoĂŁi guöÏng quay cuĂŁa cöng ty. Ăng thĂȘĂ«t baĂ„ibĂșĂŁi vĂČ Ă¶ng mĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu cöng sûåc vaĂąo viĂŻĂ„c chûång toĂŁ mĂČnh laĂą ai nhĂ»ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc muöën chûå khöng phaĂŁi laĂą chñnh mĂČnh. VĂčn hoĂĄa cuĂŁamöÄt söë cöng ty cûång nhĂčĂŠc Ă ĂŻĂ«n nößi hoĂ„ yĂŻu cĂȘĂŹu nhĂȘn viĂŻn phaĂŁi tuĂȘntheo tuyĂŻĂ„t à öëi. MöÄt söë cöng ty khaĂĄc laĂ„i rĂȘĂ«t linh à öÄng, coĂĄ thĂŻĂ Ă iĂŻĂŹuchĂłnh vaĂą dĂŻĂź thñch nghi. BiĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c khaĂŁ nĂčng linh hoaĂ„t cuĂŁa baĂŁn thĂȘnvaĂą cuĂŁa töà chûåc, baĂ„n seĂ€ biĂŻĂ«t laĂą mĂČnh coĂĄ phuĂą hĂșĂ„p hay khöng.
KHAĂT VOĂ NG
Brooke Knapp noĂĄi rĂčçng, âMöÄt söë ngĂ»ĂșĂąi may mĂčĂŠn sinh ra Ă aĂ€ coĂĄsĂčĂ©n khaĂĄt voĂ„ng vaĂą khaĂŁ nĂčng Ă ĂŻĂ thûÄc hiĂŻĂ„n chuĂĄng. Töi luön luön coĂĄmöÄt khao khaĂĄt thaĂąnh cöng. Khöng thĂŻĂ cĂȘn Ă o Ă ong Ă ĂŻĂ«m Ă Ă»ĂșĂ„c noĂĄ.Ăöëi vĂșĂĄi töi, noĂĄ coĂĄ tûÄ nhiĂŻn nhĂ» Ăčn uöëng vĂȘĂ„yâ.
Robert Dockson, cûÄu CEO cuĂŁa CalFed cuĂ€ng rĂȘĂ«t may mĂčĂŠn. Ăngcho biĂŻĂ«t, âTöi khöng nghĂŽ laĂą coĂĄ ai Ă oĂĄ coĂĄ thĂŻĂ daĂ„y cho baĂ„n loĂąng mongmuöën cöëng hiĂŻĂ«n, muĂ„c tiĂŻu vaĂą tĂȘĂŹm nhĂČn cho baĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c. Töi khöngbiĂŻĂ«t laĂą taĂ„i sao töi laĂ„i coĂĄ nhûÀng Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄâ.
NĂŻĂ«u Knapp Ă uĂĄng thĂČ loĂąng khaĂĄt khao Ă ĂŻĂ«n tûÄ nhiĂŻn nhĂ» laĂą khibaĂ„n Ăčn, vĂȘĂ„y cho nĂŻn trong baĂŁn thĂȘn tĂȘĂ«t caĂŁ chuĂĄng ta ai cuĂ€ng coĂĄsĂčĂ©n khaĂĄt khao. CoĂĄ leĂ€ Dockson noĂĄi Ă uĂĄng rĂčçng khöng thĂŻĂ daĂ„y aiĂ iĂŻĂŹu naĂąy, chuĂĄng ta chĂł coĂĄ thĂŻĂ khĂșĂŁi à öÄng noĂĄ thöi. HĂȘĂŹu nhĂ» mößingĂ»ĂșĂąi chuĂĄng ta khi Ă Ă»ĂșĂ„c sinh ra ai cuĂ€ng coĂĄ möÄt niĂŻĂŹm khao khaĂĄtà öëi vĂșĂĄi cuöÄc söëng. Töi goĂ„i Ă oĂĄ laĂą loĂąng nhiĂŻĂ„t huyĂŻĂ«t trĂ»ĂșĂĄc nhûÀng viĂŻĂźncaĂŁnh trong tĂ»Ășng lai. LoĂąng nhiĂŻĂ„t huyĂŻĂ«t Ă oĂĄ coĂĄ thĂŻĂ giuĂĄp hoĂ„ lĂŻn tĂșĂĄi
Ă Ăłnh thaĂąnh cöng. Khöng may laĂą à öëi vĂșĂĄi hĂȘĂŹu hĂŻĂ«t chuĂĄng ta khaĂĄtvoĂ„ng ĂȘĂ«y thĂŻĂ hiĂŻĂ„n dĂ»ĂșĂĄi hĂČnh thûåc à öÄng cĂș. Doanh nhĂȘn LarryWilson Ă Ă”nh nghĂŽa sûÄ khaĂĄc biĂŻĂ„t giûÀa khaĂĄt voĂ„ng vaĂą à öÄng cĂș laĂą möÄtbĂŻn thĂŻĂ hiĂŻĂ„n mĂČnh con ngĂ»ĂșĂąi chĂȘn thûÄc vaĂą möÄt bĂŻn chûång toĂŁ mĂČnhlaĂą möÄt ai Ă oĂĄ. Trong möÄt thĂŻĂ« giĂșĂĄi hoaĂąn haĂŁo, moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi Ă Ă»ĂșĂ„c khuyĂŻĂ«nkhñch thĂŻĂ hiĂŻĂ„n con ngĂ»ĂșĂąi thûÄc cuĂŁa mĂČnh chûå khöng phaĂŁi chûångtoĂŁ mĂČnh laĂą ai. NhĂ»ng caĂŁ thĂŻĂ« giĂșĂĄi vaĂą chuĂĄng ta thĂČ khöng coĂĄ ai hoaĂąnhaĂŁo. Khi Ă oĂĄ, Ă ĂŻĂ traĂĄnh tûÄ mĂČnh mĂčĂŠc bĂȘĂźy chñnh mĂČnh, chuĂĄng ta phaĂŁihiĂŻĂu laĂą à öÄng cĂș chĂł thûÄc sûÄ töët khi noĂĄ gĂčĂŠn liĂŻĂŹn vĂșĂĄi niĂŻĂŹm khao khaĂĄt.
TaĂĄch rĂșĂąi à öÄng cĂș khoĂŁi khaĂĄt voĂ„ng seĂ€ rĂȘĂ«t nguy hiĂŻĂm, à öi khi mangtñnh söëng coĂąn, ngĂ»ĂșĂ„c laĂ„i nĂŻĂ«u à öÄng lûÄc phuĂ„c vuĂ„ cho khaĂĄt voĂ„ng thĂČlaĂ„i mang Ă ĂŻĂ«n sûÄ tĂ»ĂșĂŁng thĂ»ĂșĂŁng. Giöëng nhĂ» nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc töitroĂą chuyĂŻĂ„n, Knapp cuĂ€ng coĂĄ loĂąng nhiĂŻĂ„t huyĂŻĂ«t Ă oĂĄ trong cuöÄc söëngvaĂą coĂĄ à öÄng lûÄc Ă ĂŻĂ nhĂȘĂ„n ra bĂȘĂŹu nhiĂŻĂ„t huyĂŻĂ«t cuĂŁa mĂČnh. BaĂą kĂŻĂ laĂ„i,âTrong khu phöë cuĂŁa töi, töi lĂșĂĄn lĂŻn cuĂąng taĂĄm cĂȘĂ„u con trai khaĂĄcvaĂą töi khoĂŁe hĂșn bĂȘĂ«t kyĂą à ûåa naĂąo trong Ă aĂĄm Ă oĂĄ. LuĂĄc naĂąo trong töicuĂ€ng Ă ĂȘĂŹy nĂčng lĂ»ĂșĂ„ng vaĂą nhiĂŻĂ„t tĂČnh, töi coĂĄ à öÄng lûÄc vaĂą quyĂŻĂ«t tĂȘm.VĂČ thĂŻĂ« töi laĂąm trĂ»ĂșĂŁng nhoĂĄm.â
MĂčĂ„c duĂą coĂĄ möÄt thĂșĂąi gian baĂą ñt hoaĂ„t à öÄng, nhĂ»ng vaĂąi nĂčm sauĂ oĂĄ baĂą trĂșĂŁ laĂ„i vĂșĂĄi loĂąng khao khaĂĄt khöng hĂŻĂŹ suy giaĂŁm. BaĂą cho biĂŻĂ«t,âCon ngĂ»ĂșĂąi töi coĂĄ tinh thĂȘĂŹn doanh nhĂȘn. Töi nhĂȘĂ„n ra nhiĂŻĂŹu cĂșhöÄi vaĂą nĂčĂŠm bĂčĂŠt noĂĄ. Jet Airways ra Ă ĂșĂąi rĂȘĂ«t tĂČnh cĂșĂą (Jet Airways laĂącöng ty cho giĂșĂĄi doanh nhĂȘn thuĂŻ sûã duĂ„ng nöÄi Ă Ă”a). CaĂ„nh tranhvĂŻĂŹ giaĂĄ caĂŁ trong ngaĂąnh haĂąng khöng khiĂŻĂ«n haĂąng loaĂ„t nhûÀng haĂ€nghaĂąng khöng nhoĂŁ phaĂĄ saĂŁn. VĂČ thĂŻĂ« caĂĄc haĂ€ng haĂąng khöng Ă ang traĂŁiqua giai Ă oaĂ„n khoĂĄ khĂčn mĂșĂĄi khi thu nhoĂŁ hoaĂ„t à öÄng cuĂŁa mĂČnh laĂ„i.VaĂą vĂČ vĂȘĂ„y töi muöën mua möÄt chiĂŻĂ«c Lear Jet.â BaĂą khao khaĂĄt coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„cmöÄt caĂĄi maĂĄy bay riĂŻng vaĂą röÏi yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng vĂŻĂŹ nhu cĂȘĂŹu di chuyĂŻĂn cuĂŁacaĂĄc doanh nhĂȘn coĂĄ hiĂŻĂ„u quaĂŁ vĂŻĂŹ chi phñ ra Ă ĂșĂąi. Knapp laĂąm viĂŻĂ„c vaĂą
206 207
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O KĂĂ HOAĂ CH HAĂNH ĂĂĂ NG CHO BAĂN THĂN
saĂĄng taĂ„o khöng ngûùng nghĂł. Sau khi thaĂąnh lĂȘĂ„p Jet Airways, baĂąquaĂŁn lyĂĄ möÄt danh muĂ„c chûång khoaĂĄn vaĂą tham gia trong ngaĂąnhtröÏng cam quyĂĄt ĂșĂŁ Florida à öÏng thĂșĂąi caĂŁ ĂșĂŁ ngaĂąnh bĂȘĂ«t à öÄng saĂŁn caocĂȘĂ«p ĂșĂŁ Nam California.
Barbara Corday cho rĂčçng mĂČnh thaĂąnh cöng möÄt phĂȘĂŹn nhĂșĂą vaĂąoloĂąng nhiĂŻĂ„t huyĂŻĂ«t. BaĂą cho biĂŻĂ«t, âMöÄt cöng ty, hay möÄt chĂ»Ășng trĂČnhchĂł thaĂąnh cöng khi mößi ngaĂąy nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi tham gia thûÄc hiĂŻĂ„n noĂĄquan tĂȘm chu Ă aĂĄo vaĂą laĂąm vĂșĂĄi loĂąng nhiĂŻĂ„t tĂČnh. Töi khöng nghĂŽ laĂąbaĂ„n coĂĄ thĂŻĂ khĂși gĂșĂ„i loĂąng nhiĂŻĂ„t tĂČnh vaĂą sûÄ chu Ă aĂĄo cuĂŁa nhĂȘn viĂŻnnĂŻĂ«u nhĂ» ngĂ»ĂșĂąi chĂł huy khöng hĂŻĂŹ quan tĂȘm vaĂą biĂŻĂ«t roĂ€ nhĂȘn viĂŻncuĂŁa mĂČnh. Töi nghĂŽ loĂąng nhiĂŻĂ„t huyĂŻĂ«t coĂĄ thĂŻĂ lan truyĂŻĂŹn cho ngĂ»ĂșĂąikhaĂĄc. Töi nghĂŽ laĂą khi töi laĂąm möÄt dûÄ aĂĄn naĂąo Ă oĂĄ, nĂŻĂ«u töi thñch noĂĄthĂČ töi coĂĄ thĂŻĂ thuyĂŻĂ«t phuĂ„c baĂ„n thñch giöëng töiâ.
Gloria kĂŻĂ«t luĂȘĂ„n laĂ„i, âBaĂ„n khöng thĂŻĂ naĂąo Ă ĂčĂ„t ra muĂ„c tiĂŻu trĂșĂŁ thaĂąnhlaĂ€nh Ă aĂ„o hay viĂŻĂ„c laĂą chñnh mĂČnh haĂąi loĂąng laĂą quan troĂ„ng hĂșn. DuĂącoĂĄ trĂșĂŁ thaĂąnh nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o hay möÄt ngĂ»ĂșĂąi haĂ„nh phuĂĄc, Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄĂ ĂŻĂŹu phaĂŁi laĂą kĂŻĂ«t quaĂŁ chûå khöng phaĂŁi laĂą nguyĂŻn nhĂȘn.â
LAĂM CHUĂ TĂ TĂĂĂNG
Khi töi hoĂŁi Marty Kaplan öng mö taĂŁ thĂŻĂ« naĂąo vĂŻĂŹ nhûÀng phĂȘĂmchĂȘĂ«t cuĂŁa möÄt ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o, öng cho biĂŻĂ«t, âTrĂ»ĂșĂĄc tiĂŻn Ă oĂĄ laĂą nĂčnglûÄc. ĂoĂĄ laĂą khaĂŁ nĂčng laĂąm chuĂŁ tĂ» tĂ»ĂșĂŁng. MöÄt phĂȘĂm chĂȘĂ«t khaĂĄc laĂąkhaĂŁ nĂčng Ăčn noĂĄi, vĂČ möÄt ngĂ»ĂșĂąi hoaĂąn toaĂąn coĂĄ khaĂŁ nĂčng hiĂŻĂu tĂ»ĂșĂąngtĂȘĂ„n nhiĂŻĂ„m vuĂ„ cuĂŁa hoĂ„ nhĂ»ng laĂ„i khöng thĂŻĂ giaĂŁi thñch taĂ„i sao ngĂ»ĂșĂąikhaĂĄc phaĂŁi quan tĂȘm Ă ĂŻĂ«n nhiĂŻĂ„m vuĂ„ Ă oĂĄ hay khi hoĂ„ cĂȘĂŹn höß trĂșĂ„nhĂ»ng laĂ„i khöng thĂŻĂ laĂąm gĂČ Ă ĂŻĂ nhĂșĂą ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc giuĂĄp Ă Ă»ĂșĂ„c. MöÄtphĂȘĂm chĂȘĂ«t khaĂĄc töi muöën coĂĄ ĂșĂŁ möÄt ngĂ»ĂșĂąi à ûång Ă ĂȘĂŹu laĂą sûÄ nhaĂ„y
caĂŁm trong möëi quan hĂŻĂ„ con ngĂ»ĂșĂąi, taĂąi ûång biĂŻĂ«n, loĂąng trĂčĂŠc ĂȘĂn vaĂątaĂąi ngoaĂ„i giao. Töi tûùng biĂŻĂ«t nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi laĂą laĂ€nh Ă aĂ„o nhĂ»ng chĂčĂšngcoĂĄ phĂȘĂm chĂȘĂ«t naĂąo ĂșĂŁ trĂŻn vaĂą cuĂ€ng nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc laĂ„i coĂĄ Ă ĂȘĂŹy Ă uĂŁnhûÀng phĂȘĂm chĂȘĂ«t naĂąy. NhûÀng ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ caĂĄc phĂȘĂm chĂȘĂ«t Ă oĂĄ tiĂŻĂ«nxa hĂșn vaĂą truyĂŻĂŹn caĂŁm hûång nhiĂŻĂŹu hĂșn cho ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc.â
Kaplan noĂĄi Ă uĂĄng. CĂȘĂŹn phaĂŁi âlaĂąm chuĂŁ tĂ» tĂ»ĂșĂŁngâ. NgĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„okhöng chĂł Ă Ășn thuĂȘĂŹn laĂąm cöng viĂŻĂ„c chuyĂŻn mön nghiĂŻĂ„p vuĂ„. HoĂ„phaĂŁi hiĂŻĂu roĂ€ noĂĄ. HoĂ„ biĂŻĂ«t moĂ„i Ă iĂŻĂŹu cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t vĂŻĂŹ cöng viĂŻĂ„c Ă oĂĄ röÏisau Ă oĂĄ laĂ„i bĂ” quy trĂČnh Ă oĂĄ cuöën theo. Fred Astaire laĂą möÄt vñ duĂ„cho viĂŻĂ„c laĂąm chuĂŁ Ă Ă»ĂșĂ„c quy trĂČnh nhĂ»ng sau Ă oĂĄ baĂŁn thĂȘn öng laĂ„ikhöng thoaĂĄt ra khoĂŁi quy trĂČnh Ă Ă»ĂșĂ„c. Ăng vaĂą quy trĂČnh Ă oĂĄ trĂșĂŁ thaĂąnhmöÄt, vĂČ thĂŻĂ« khöng thĂŻĂ biĂŻĂ«t laĂą khi hĂŻĂ„ thöëng ngûùng hoĂčĂ„c bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹuthĂČ Ă oĂĄ laĂą do öng hay do hĂŻĂ„ thöëng. BaĂŁn thĂȘn öng chñnh laĂą guöÏngmaĂĄy Ă oĂĄ. Franklin Roosevelt Ă aĂ€ hiĂŻĂu roĂ€ nhiĂŻĂ„m vuĂ„ cuĂŁa möÄt töĂngthöëng; Jimmy Carter laĂ„i khöng vĂ»ĂșĂ„t qua Ă Ă»ĂșĂ„c maĂą Ă ĂŻĂ cho vĂ” trñtöĂng thöëng cuöën öng Ă i.
KhaĂŁ nĂčng laĂąm chuĂŁ tĂ» tĂ»ĂșĂŁng Ă oĂąi hoĂŁi phaĂŁi tĂȘĂ„p trung cao à öÄ vaĂąsûÄ cöëng hiĂŻĂ«n hĂŻĂ«t mĂČnh vaĂąo cöng viĂŻĂ„c. Astaire coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c yĂŻĂ«u töë naĂąy.Chñnh vĂČ thĂŻĂ« khi öng ĂȘĂ«y laĂąm bĂȘĂ«t cûå gĂČ cuĂ€ng thu huĂĄt sûÄ chuĂĄ yĂĄ.Martin Luther King (con) laĂąm caĂŁ nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€ caĂŁm à öÄng chĂł vĂșĂĄi möÄtvaĂąi cĂȘu noĂĄi. Ăng khöng chĂł coĂĄ möÄt giĂȘĂ«c mĂș cuĂŁa riĂŻng mĂČnh, maĂąbaĂŁn thĂȘn öng chñnh laĂą giĂȘĂ«c mĂș cuĂŁa nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€, cuĂ€ng giöëng nhĂ»âMagicâ Johnson (vĂȘĂ„n à öÄng viĂŻn boĂĄng röà nöĂi tiĂŻĂ«ng ngĂ»ĂșĂąi MyĂ€) vĂșĂĄià öÄi boĂĄng röà Lakers vaĂą Bill Gates vĂșĂĄi Microsoft.
NgĂ»ĂșĂąi Trung Quöëc coĂĄ möÄt mön voĂ€ laĂą wushu maĂą Mark Salzman,nhaĂą vĂčn MyĂ€ söëng ĂșĂŁ Trung Quöëc mö taĂŁ nhĂ» sau, âMöÄt traĂ„ng thaĂĄitĂȘĂ„p trung hoaĂąn toaĂąn. Mößi möÄt chuyĂŻĂn à öÄng trĂșĂŁ thaĂąnh baĂŁn nĂčng,thĂŻĂ hiĂŻĂ„n sûÄ hoĂąa hĂșĂ„p giûÀa tinh thĂȘĂŹn vaĂą thĂŻĂ xaĂĄc, möÄt yĂŻĂ«u töë maĂąngĂ»ĂșĂąi Trung Hoa tin laĂą rĂȘĂ«t quan troĂ„ng à öëi vĂșĂĄi sûåc khoĂŁe tinh thĂȘĂŹn
208 209
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O KĂĂ HOAĂ CH HAĂNH ĂĂĂ NG CHO BAĂN THĂN
cuĂ€ng nhĂ» thĂŻĂ xaĂĄc. Trong mön wushu cöà à iĂŻĂn, ngĂ»ĂșĂąi tĂȘĂ„p mĂȘĂ«t hĂȘĂŹuhĂŻĂ«t thĂșĂąi gian Ă ĂŻĂ luyĂŻĂ„n tĂȘĂ„p thĂŻĂ« taolu... hay coĂąn goĂ„i laĂą möÄt chuößinhûÀng à öÄng taĂĄc thûå tûÄ Ă Ă»ĂșĂ„c sĂčĂŠp xĂŻĂ«p trĂ»ĂșĂĄc tĂșĂĄi sau, keĂĄo daĂąi tûù 1Ă ĂŻĂ«n 20 phuĂĄt maĂą ngĂ»ĂșĂąi tĂȘĂ„p phaĂŁi thĂŻĂ hiĂŻĂ„n vûùa Ă eĂ„p, kheĂĄo leĂĄo. GiûÀanhûÀng à öÄng taĂĄc nhĂ» coĂĄ möÄt sĂșĂ„i chĂł vö hĂČnh nöëi kĂŻĂ«t chuĂĄng laĂ„i vĂșĂĄinhau, cuĂ€ng giöëng nhĂ» nhûÀng neĂĄt buĂĄt ta coĂĄ thĂŻĂ thĂȘĂ«y Ă Ă»ĂșĂ„c trongthĂ» phaĂĄp Trung Hoaâ.
Salzman trñch lĂșĂąi cuĂŁa thĂȘĂŹy daĂ„y mĂČnh, Pan Qinghui, voĂ€ sĂ» bĂȘĂ„cthĂȘĂŹy coĂąn goĂ„i laĂą CuĂĄ Ă ĂȘĂ«m SĂčĂŠt nhĂ» sau, âĂöi mĂčĂŠt laĂą quan troĂ„ng nhĂȘĂ«tvĂČ nhĂČn sĂȘu vaĂąo mĂčĂŠt, baĂ„n thĂȘĂ«y Ă Ă»ĂșĂ„c yi (nghĂŽa laĂą yĂĄ chñ) cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąiĂ oĂĄ. ĂĂȘĂ«m böëc cuĂŁa Trung Hoa phuĂ„ thuöÄc vaĂąo chûÀ yi Ă ĂŻĂ thĂŻĂ hiĂŻĂ„nsûåc maĂ„nh, vĂČ thĂŻĂ« baĂ„n phaĂŁi reĂąn luyĂŻĂ„n à öi mĂčĂŠt mĂČnh. BaĂ„n phaĂŁi tĂȘĂ„pluyĂŻĂ„n taolu nhĂ» thĂŻĂ baĂ„n tûÄ tin hoaĂąn toaĂąn vaĂąo sûåc maĂ„nh cuĂŁa mĂČnh,nhĂ» thĂŻĂ chĂł möÄt nĂčĂŠm Ă ĂȘĂ«m cuĂŁa baĂ„n cuĂ€ng Ă uĂŁ haĂ„ guĂ„c à öëi thuĂŁ. BaĂ„nphaĂŁi Ă ĂȘĂ«u vĂșĂĄi à öëi phĂ»Ășng bĂčçng à öi mĂčĂŠt cuĂŁa baĂ„n, traĂĄi tim cuĂŁa baĂ„n.Khi Ă oĂĄ à öi tay seĂ€ vĂȘng lĂșĂąi baĂ„nâ.
NhaĂą vĂčn George Leonard viĂŻĂ«t vĂŻĂŹ nghĂŻĂ„ thuĂȘĂ„t laĂąm chuĂŁ tĂ» tĂ»ĂșĂŁngnhĂ» sau, âNhûÀng phi cöng coĂĄ kinh nghiĂŻĂ„m coĂĄ thĂŻĂ biĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c möÄtphi cöng gioĂŁi hay khöng qua caĂĄch maĂą anh ta hay cö ta ngöÏi vaĂąoghĂŻĂ« bay vaĂą thĂčĂŠt dĂȘy an toaĂąn. CoĂĄ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi roĂ€ raĂąng laĂą ngaykhi hoĂ„ bĂ»ĂșĂĄc vaĂąo phoĂąng liĂŻĂŹn taĂ„o cho chuĂĄng ta caĂŁm giaĂĄc phĂȘĂ«n chĂȘĂ«n.CoĂĄ ngĂ»ĂșĂąi coĂąn coĂĄ thĂŻĂ thĂŻĂ hiĂŻĂ„n sûÄ am hiĂŻĂu bĂȘĂ„c thĂȘĂŹy cuĂŁa mĂČnh chĂłqua caĂĄch hoĂ„ à ûångâ.
Leonard coĂąn mö taĂŁ möÄt söë yĂŻĂ«u töë khaĂĄc giuĂĄp ta laĂąm chuĂŁ tĂ» tĂ»ĂșĂŁngnhĂ» sau, âCon Ă Ă»ĂșĂąng Ă ĂŻĂ Ă aĂ„t Ă ĂŻĂ«n viĂŻĂ„c laĂąm chuĂŁ tĂ» tĂ»ĂșĂŁng dûÄa trĂŻnsûÄ luyĂŻĂ„n tĂȘĂ„p khöng ngûùng, nhĂ»ng Ă ĂȘy cuĂ€ng laĂą möÄt cuöÄc phiĂŻulĂ»u⊠Cho duĂą Ă oĂĄ laĂą möÄt mön thĂŻĂ thao, nghĂŻĂ„ thuĂȘĂ„t hay gĂČ khaĂĄc Ă ichĂčng nûÀa, nhûÀng bĂȘĂ„c thĂȘĂŹy Ă oĂĄ chĂčĂšng phaĂŁi ngaĂ„i nguĂąng khi Ă Ă»ĂșĂ„cgoĂ„i nhĂ» thïë⊠NhûÀng ngĂ»ĂșĂąi Ă ang trĂŻn Ă Ă»ĂșĂąng reĂąn luyĂŻĂ„n mĂČnh luön
sĂčĂ©n saĂąng chĂșĂĄp lĂȘĂ«y cĂș höÄi, thĂȘĂ„m chñ coĂĄ thĂŻĂ Ă oĂĄng vai ngöëc ngĂŻĂ«châŠCaĂĄch hoĂ„c hiĂŻĂ„u quaĂŁ nhĂȘĂ«t giöëng nhĂ» laĂą diĂŻĂźn kĂ”ch⊠Tûù röÄng lĂ»ĂșĂ„ng(generous) coĂĄ cuĂąng göëc tûù vĂșĂĄi thiĂŻn taĂąi (genius), saĂĄng taĂ„o(generative), kyĂą taĂąi (genial). [BĂȘĂ„c kyĂą taĂąi] coĂĄ khaĂŁ nĂčng cho Ă i moĂ„ithûå vaĂą khöng giûÀ laĂ„i cho baĂŁn thĂȘn Ă iĂŻĂŹu gĂČ. ThĂȘĂ„t ra, coĂĄ leĂ€ thiĂŻn taĂąicoĂĄ thĂŻĂ Ă Ă»ĂșĂ„c hiĂŻĂu theo nghĂŽa laĂą cho Ă iâ.
Barbara noĂĄi vĂŻĂŹ hĂČnh thûåc tûÄ reĂąn luyĂŻĂ„n Ă ĂŻĂ coĂĄ thĂŻĂ laĂąm chuĂŁ tĂ»tĂ»ĂșĂŁng nhĂ» sau, âTrong viĂŻĂ„c kinh doanh, nĂŻĂ«u baĂ„n yĂŻu thñch Ă iĂŻĂŹugĂČ vaĂą muöën laĂąm noĂĄ, baĂ„n coĂĄ thĂŻĂ thuyĂŻĂ«t phuĂ„c ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc cuĂąng laĂąmvĂșĂĄi baĂ„n. Phong caĂĄch, niĂŻĂŹm tin caĂĄ nhĂȘn vaĂą sûÄ khao khaĂĄt maĂ€nh liĂŻĂ„tnhĂčçm thûÄc hiĂŻĂ„n muĂ„c tiĂŻu, sûÄ kiĂŻn cĂ»ĂșĂąng, khöng Ă ĂȘĂŹu haĂąng duĂąngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc coĂĄ chöëi tûù, rĂȘĂ«t quan troĂ„ng. Töi Ă ang laĂąm trong ngaĂąnhmaĂą mößi ngaĂąy Ă ĂŻĂŹu chĂ”u sûÄ phaĂŁn à öëi. BaĂ„n phaĂŁi vĂ»ĂșĂ„t qua, Ă Ășn giaĂŁncoĂĄ thĂŻĂ laĂą giaĂŁ Ă iĂŻĂ«c trĂ»ĂșĂĄc nhûÀng phaĂŁn baĂĄc Ă oĂĄ Ă ĂŻĂ tiĂŻĂ«p tuĂ„c cöng viĂŻĂ„ccuĂŁa mĂČnh, Ă ĂŻĂ nhĂčçm taĂ„o nĂŻn sûÄ trung thûÄc vĂșĂĄi baĂŁn thĂȘn vaĂą niĂŻĂŹmtin cuĂŁa caĂĄ nhĂȘn trong tĂȘm höÏn baĂ„n. NĂŻĂ«u höm qua baĂ„n coĂĄ möÄt yĂĄtĂ»ĂșĂŁng hay, thĂČ ngaĂąy mai yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng Ă oĂĄ vĂȘĂźn khöng thay à öĂi vaĂą chĂł vĂČbaĂ„n khöng thuyĂŻĂ«t phuĂ„c Ă Ă»ĂșĂ„c ai cuĂąng tham gia vĂșĂĄi baĂ„n höm naykhöng coĂĄ nghĂŽa laĂą ngaĂąy mai khöng coĂĄ ai seĂ€ Ă i cuĂąng baĂ„nâ.
LaĂąm chuĂŁ tĂ» tĂ»ĂșĂŁng laĂą khaĂŁ nĂčng bĂčĂŠt buöÄc à öëi vĂșĂĄi möÄt nhaĂą laĂ€nhĂ aĂ„o. YĂŻĂ«u töë naĂąy cuĂ€ng mang Ă ĂŻĂ«n nhiĂŻĂŹu niĂŻĂŹm vui hĂșn hĂŻĂ«t thaĂŁy moĂ„ithûå khaĂĄc. Jim Burke cho rĂčçng, âQuaĂĄ trĂČnh reĂąn luyĂŻĂ„n khaĂŁ nĂčng naĂąyseĂ€ rĂȘĂ«t vui vaĂą thuĂĄ vĂ”. NĂŻĂ«u baĂ„n Ă ang laĂąm viĂŻĂ„c maĂą khöng thĂȘĂ«y vuinghĂŽa laĂą baĂ„n laĂąm sai nghĂŻĂŹ röÏi. CoĂĄ thĂŻĂ laĂą möi trĂ»ĂșĂąng laĂąm viĂŻĂ„c cuĂŁabaĂ„n khöng hiĂŻĂ„u quaĂŁ hoĂčĂ„c baĂ„n Ă aĂ€ sai lĂȘĂŹmâ.
Roger Gould thĂČ Ă Ășn giaĂŁn yĂŻu nhûÀng gĂČ mĂČnh Ă ang laĂąm. ĂngnoĂĄi, âTöi chĂ»a tûùng phaĂŁi gĂčĂ„p chuyĂŻn gia tĂȘm thĂȘĂŹn naĂąo vaĂą thûÄcsûÄ khöng biĂŻĂ«t hoĂ„ laĂąm caĂĄi gĂČ, nhĂ»ng töi thĂȘĂ«y rĂȘĂ«t thoaĂŁi maĂĄi. Töi yĂŻumoĂ„i ngĂ»ĂșĂąi vaĂą muöën noĂĄi nhûÀng vĂŻĂŹ nhûÀng vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ sĂȘu sĂčĂŠc nhĂȘĂ«t.
210 211
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O KĂĂ HOAĂ CH HAĂNH ĂĂĂ NG CHO BAĂN THĂN
Töi thñch trĂșĂŁ thaĂąnh möÄt nhaĂą phĂȘn tñch. Khi noĂĄi chuyĂŻĂ„n vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąikhaĂĄc, töi rĂȘĂ«t hûång thuĂĄ vaĂą muöën giuĂĄp Ă ĂșĂ€ hoĂ„. NhĂ»ng thĂčĂšm sĂȘu yĂĄnghĂŽa cuĂŁa viĂŻĂ„c naĂąy laĂą loĂąng khao khaĂĄt à öëi vĂșĂĄi quaĂĄ trĂČnh tĂ» duycon ngĂ»ĂșĂąi. ĂoĂĄ laĂą à öÄng lûÄc cuĂŁa töi.â
TĂ DUY CHIĂĂN LĂĂĂ C
ChĂȘm ngön coĂĄ cĂȘu, âTrûù khi baĂ„n laĂą ngĂ»ĂșĂąi dĂȘĂźn Ă ĂȘĂŹu, nĂŻĂ«u khöngmoĂ„i viĂŻĂ„c seĂ€ chĂčĂšng bao giĂșĂą thay à öĂiâ. ĂiĂŻĂŹu naĂąy thĂŻĂ hiĂŻĂ„n roĂ€ hĂșntrong möi trĂ»ĂșĂąng luön thay à öĂi xung quanh möÄt ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o.ĂiĂŻĂŹu gĂČ cuĂ€ng mĂșĂĄi meĂŁ. Theo Ă Ă”nh nghĂŽa vĂŻĂŹ laĂ€nh Ă aĂ„o thĂČ mößi ngĂ»ĂșĂąilaĂ€nh Ă aĂ„o laĂą duy nhĂȘĂ«t, khaĂĄc biĂŻĂ„t hoaĂąn toaĂąn, vĂČ thĂŻĂ« möi trĂ»ĂșĂąng hoaĂ„tà öÄng cuĂŁa hoĂ„ cuĂ€ng hoaĂąn toaĂąn khaĂĄc biĂŻĂ„t.
Khi Ă Ă»ĂșĂ„c phoĂŁng vĂȘĂ«n vĂŻĂŹ viĂŻĂ„c liĂŻĂ„u coĂĄ thĂŻĂ daĂ„y Ă ĂŻĂ ngĂ»ĂșĂąi ta laĂąmngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o hay khöng, Sydney Pollack cho rĂčçng, âĂĂŻĂ daĂ„y choai möÄt Ă iĂŻĂŹu maĂą ta khöng thĂŻĂ chia nhoĂŁ cöng viĂŻĂ„c thaĂąnh quy trĂČnhvĂșĂĄi nhûÀng yĂŻĂ«u töë khöng à öĂi lĂčĂ„p Ă i lĂčĂ„p laĂ„i laĂą rĂȘĂ«t khoĂĄ. BaĂ„n coĂĄ thĂŻĂchia nhoĂŁ tûùng bĂ»ĂșĂĄc cuĂŁa viĂŻĂ„c laĂĄi xe hay laĂĄi maĂĄy bay vaĂą luĂĄc naĂąocuĂ€ng thûÄc hiĂŻĂ„n caĂĄc bĂ»ĂșĂĄc giöëng nhau. NhĂ»ng à öëi vĂșĂĄi viĂŻĂ„c laĂ€nh Ă aĂ„o,noĂĄ cuĂ€ng nhĂ» nghĂŻĂ„ thuĂȘĂ„t, mößi khi baĂ„n vĂȘĂ„n duĂ„ng thĂČ mößi hoaĂąn caĂŁnhlaĂ„i khöng bao giĂșĂą giöëng nhauâ.
Robert Dockson à öÏng yĂĄ vĂșĂĄi Ă iĂŻĂŹu naĂąy, âNhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o khöng phaĂŁilaĂą nhûÀng kyĂ€ sĂ»â.
Khi Ă oĂĄ, duĂą laĂą laĂ€nh Ă aĂ„o trong lĂŽnh vûÄc ngĂȘn haĂąng hay Ă aĂ„o diĂŻĂźnĂ iĂŻĂ„n aĂŁnh cuĂ€ng Ă oĂąi hoĂŁi sûÄ saĂĄng taĂ„o. ĂĂčçng sau möÄt tĂ» duy chiĂŻĂ«nlĂ»ĂșĂ„c laĂą caĂŁ quaĂĄ trĂČnh saĂĄng taĂ„o rĂȘĂ«t phûåc taĂ„p vaĂą khoĂĄ maĂą giaĂŁi thñchĂ Ă»ĂșĂ„c cĂș chĂŻĂ« bĂŻn trong cuĂŁa noĂĄ. NhĂ»ng vĂȘĂźn coĂĄ thĂŻĂ xaĂĄc Ă Ă”nh nhûÀng
bĂ»ĂșĂĄc cĂčn baĂŁn. BaĂ„n coĂĄ thĂŻĂ töĂng hĂșĂ„p laĂ„i khi baĂ„n phĂȘn nhoĂŁ vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹtĂșĂĄi tĂȘĂ„n nhûÀng yĂŻĂ«u töë cöët loĂ€i.
TrĂ»ĂșĂĄc tiĂŻn, duĂą cho baĂ„n Ă ang chuĂȘĂn bĂ” viĂŻĂ«t tiĂŻĂu thuyĂŻĂ«t hay taĂĄicĂș cĂȘĂ«u cöng ty, baĂ„n phaĂŁi nĂčĂŠm roĂ€ à ñch Ă ĂŻĂ«n cuöëi cuĂąng cuĂŁa mĂČnh laĂągĂČ. NhûÀng ngĂ»ĂșĂąi leo nuĂĄi khöng phaĂŁi bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu leo nuĂĄi tûù dĂ»ĂșĂĄi chĂȘnnuĂĄi lĂŻn Ă ĂŻĂ«n Ă Ăłnh nuĂĄi. HoĂ„ xem xeĂĄt à ñch Ă ĂŻĂ«n, röÏi nhĂČn laĂ„i hoĂ„ seĂ€ bĂčĂŠtĂ ĂȘĂŹu tûù Ă ĂȘu. Giöëng nhĂ» ngĂ»ĂșĂąi leo nuĂĄi, möÄt khi baĂ„n phaĂĄc thaĂŁo trongĂ ĂȘĂŹu à ñch Ă ĂŻĂ«n, baĂ„n seĂ€ veĂ€ ra nhûÀng phĂ»Ășng caĂĄch Ă ĂŻĂ Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c muĂ„ctiĂŻu ĂȘĂ«y. Sau Ă oĂĄ baĂ„n tiĂŻĂ«p tuĂ„c xem xeĂĄt, thay à öĂi, liĂŻn kĂŻĂ«t sûÄ kiĂŻĂ„n, sosaĂĄnh giûÀa caĂĄc phĂ»Ășng phaĂĄp, lĂȘĂ„t ngĂ»ĂșĂ„c laĂ„i vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ vaĂą mĂ»ĂșĂąng tĂ»ĂșĂ„ngtrong Ă ĂȘĂŹu trĂ»ĂșĂĄc khi lûÄa choĂ„n möÄt hay hai con Ă Ă»ĂșĂąng Ă ĂŻĂ Ă i.
Thûå hai, baĂ„n tiĂŻĂ«p tuĂ„c böà sung nhûÀng phĂ»Ășng hĂ»ĂșĂĄng Ă oĂĄ, sûãasoaĂ„n thĂȘĂ„t chu Ă aĂĄo, xem Ă i xeĂĄt laĂ„i, veĂ€ laĂ„i moĂ„i thûå nhĂ» veĂ€ baĂŁn à öÏ,ghi chuĂĄ baĂŁn à öÏ vĂșĂĄi nhûÀng chöß coĂĄ bĂȘĂźy nguy hiĂŻĂm vaĂą Ă iĂŻĂm nhoĂŁnhĂ»ng coĂĄ thĂŻĂ gĂȘy sai lĂȘĂŹm nghiĂŻm troĂ„ng à öÏng thĂșĂąi ghi chuĂĄ caĂŁ phĂȘĂŹnthĂ»ĂșĂŁng coĂĄ thĂŻĂ Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c.
Thûå ba, baĂ„n kiĂŻĂm tra baĂŁn à öÏ naĂąy möÄt caĂĄch khaĂĄch quan nhĂ»thĂŻĂ baĂ„n khöng phaĂŁi laĂą ngĂ»ĂșĂąi laĂąm ra noĂĄ, Ă aĂĄnh dĂȘĂ«u tĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀngĂ iĂŻĂm yĂŻĂ«u, gaĂ„ch boĂŁ hoĂčĂ„c thĂȘĂ„m chñ thay à öĂi chuĂĄng.
Cuöëi cuĂąng, khi baĂ„n Ă aĂ€ hoaĂąn tĂȘĂ«t xong xuöi moĂ„i viĂŻĂ„c, baĂ„n bĂčĂŠttay vaĂąo viĂŻĂ„c.
Frances Hesselbein cuĂąng chöÏng vaĂą gia Ă ĂČnh söëng ĂșĂŁ JohnStown,Pennsylvania suöët böën thĂŻĂ« hĂŻĂ„. HoĂ„ kinh doanh trong lĂŽnh vûÄc thöngtin liĂŻn laĂ„c. Frances laĂąm viĂŻĂ„c cho töà chûåc tĂČnh nguyĂŻĂ„n Girl ScouttaĂ„i Ă Ă”a phĂ»Ășng, nhĂ»ng thûÄc tĂŻĂ« laĂą baĂą laĂąm cöng viĂŻĂ„c huĂȘĂ«n luyĂŻĂ„nquaĂŁn lyĂĄ cho HöÄi à öÏng Girl Scout khĂčĂŠp nĂși trong nĂ»ĂșĂĄc. Khi ngĂ»ĂșĂąita Ă ĂŻĂŹ nghĂ” baĂą taĂ„m thĂșĂąi Ă aĂŁm nhĂȘĂ„n vĂ” trñ CEO cuĂŁa höÄi à öÏng Ă Ă”aphĂ»Ășng, baĂą à öÏng yĂĄ. Sau saĂĄu nĂčm, duĂą baĂą khöng nöÄp Ă Ășn nhĂ»ng
212 213
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O KĂĂ HOAĂ CH HAĂNH ĂĂĂ NG CHO BAĂN THĂN
ngĂ»ĂșĂąi ta vĂȘĂźn tiĂŻĂ«n cûã laĂąm giaĂĄm à öëc Ă iĂŻĂŹu haĂąnh cuĂŁa töà chûåc GirlScout toaĂąn quöëc. BaĂą cuĂąng chöÏng chuyĂŻĂn Ă ĂŻĂ«n söëng ĂșĂŁ New York vaĂątiĂŻĂ«n haĂąnh caĂŁi töà laĂ„i toaĂąn böÄ Girl Scout, vĂȘĂ„n duĂ„ng laĂ„i tĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀnggĂČ Ă aĂ€ thu lĂ»ĂșĂ„m Ă Ă»ĂșĂ„c trĂŻn con Ă Ă»ĂșĂąng sûÄ nghiĂŻĂ„p cuĂŁa mĂČnh.
Hesselbein cho biĂŻĂ«t, âTrĂ»ĂșĂĄc tiĂŻn, chuĂĄng töi phaĂĄt triĂŻĂn hĂŻĂ„ thöënghoaĂ„ch Ă Ă”nh cuĂŁa töà chûåc trong Ă oĂĄ Ă aĂŁm baĂŁo laĂą böÄ phĂȘĂ„n kĂŻĂ« hoaĂ„chvaĂą quaĂŁn lyĂĄ laĂą möÄt. HĂŻĂ„ thöëng hoaĂ„ch Ă Ă”nh chung naĂąy aĂĄp duĂ„ng chungcho toaĂąn böÄ 335 höÄi à öÏng Girl Scouts taĂ„i caĂĄc Ă Ă”a phĂ»Ășng vaĂą trungĂ»Ășng. ChuĂĄng töi phaĂĄt triĂŻĂn möÄt chĂ»Ășng trĂČnh hoaĂ„ch Ă Ă”nh chuyĂŻnkhaĂŁo nhĂčçm tĂȘĂ„n duĂ„ng hĂŻĂ«t khaĂŁ nĂčng cuĂŁa 600.000 tĂČnh nguyĂŻĂ„n viĂŻnngĂ»ĂșĂąi trĂ»ĂșĂŁng thaĂąnh nhĂčçm triĂŻĂn khai nhiĂŻĂ„m vuĂ„ cuĂŁa chuĂĄng töi laĂągiuĂĄp Ă ĂșĂ€ caĂĄc cö beĂĄ lĂșĂĄn lĂŻn vaĂą Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c thaĂąnh cöng cao nhĂȘĂ«t. GiĂșùà ĂȘy, töà chûåc chuĂĄng töi caĂŁm thĂȘĂ«y mĂČnh Ă aĂ€ Ă aĂ„t Ă ĂŻĂ«n sûÄ thöëng nhĂȘĂ«tvaĂą gĂčĂŠn kĂŻĂ«t hĂșn bao giĂșĂą hĂŻĂ«tâ.
BaĂą cho biĂŻĂ«t thĂŻm, âTöi caĂŁm thĂȘĂ«y cĂȘĂŹn phaĂŁi coĂĄ möÄt hĂŻĂ„ thöëng hoaĂ„chĂ Ă”nh roĂ€ raĂąng trong Ă oĂĄ thĂŻĂ hiĂŻĂ„n vai troĂą vaĂą sûÄ khaĂĄc biĂŻĂ„t giûÀa nhûÀngngĂ»ĂșĂąi tĂČnh nguyĂŻĂ„n, nhûÀng nhĂȘn viĂŻn chñnh thûåc vaĂą ngĂ»ĂșĂąi hoaĂ„chĂ Ă”nh chñnh saĂĄch. MöÄt hĂŻĂ„ thöëng Ă aĂŁm baĂŁo laĂą duĂą trong möÄt nhoĂĄmnhoĂŁ naĂąo Ă oĂĄ xaĂŁy ra viĂŻĂ„c gĂČ â möÄt yĂŻu cĂȘĂŹu, xu hĂ»ĂșĂĄng â thĂČ nhûÀngngĂ»ĂșĂąi hoaĂ„ch Ă Ă”nh chñnh saĂĄch phaĂŁi nĂčĂŠm Ă Ă»ĂșĂ„c vaĂą biĂŻĂ«t phaĂŁi xûã lyĂĄra sao. ChuĂĄng töi coĂĄ ba triĂŻĂ„u thaĂąnh viĂŻn, chuĂĄng töi thûÄc sûÄ lĂčĂŠngnghe caĂĄc cö beĂĄ vaĂą phuĂ„ huynh vaĂą luön à öÄng naĂ€o suy nghĂŽ Ă ĂŻĂ coĂĄthĂŻĂ giuĂĄp caĂĄc beĂĄ gaĂĄi cho duĂą chuĂĄng ĂșĂŁ Ă ĂȘu. KhĂȘĂu hiĂŻĂ„u cuĂŁa chuĂĄngtöi laĂą, âChuĂĄng töi coĂĄ Ă ĂŻĂŹ nghĂ” hĂȘĂ«p dĂȘĂźn daĂąnh cho caĂĄc baĂ„n nhĂ»ngngĂ»ĂșĂ„c laĂ„i baĂ„n cuĂ€ng phaĂŁi giuĂĄp Ă ĂșĂ€ chuĂĄng töi. ChuĂĄng töi tön troĂ„ngvĂčn hoĂĄa vaĂą giaĂĄ trĂ” cuĂŁa caĂĄc baĂ„n, vaĂą nĂŻĂ«u baĂ„n mĂșĂŁ cuöën söà tay cuĂŁachuĂĄng töi thĂČ duĂą baĂ„n coĂĄ thuöÄc vĂŻĂŹ möÄt dĂȘn töÄc thiĂŻĂu söë naĂąo Ă oĂĄ, vñduĂ„ nhĂ» Navajo, baĂ„n vĂȘĂźn coĂĄ tĂŻn trong Ă oĂĄâ.â
BaĂą noĂĄi tiĂŻĂ«p, âTöi nghĂŽ laĂą chuĂĄng töi coĂĄ nhûÀng nhĂȘn viĂŻn töët nhĂȘĂ«tĂșĂŁ khĂčĂŠp nĂși. HoĂ„ laĂąm viĂŻĂ„c rĂȘĂ«t töët vaĂą nhiĂŻĂ„m vuĂ„ cuĂŁa töi laĂą tiĂŻĂ«p tuĂ„c mĂșĂŁröÄng, tĂčng cĂ»ĂșĂąng sûÄ tûÄ do vaĂą tĂȘĂŹm hoaĂ„t à öÄng töà chûåc. Töi khöngthñch Ă oĂĄng khung moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi vaĂąo möÄt nhiĂŻĂ„m vuĂ„ nhĂȘĂ«t Ă Ă”nh. MoĂ„ingĂ»ĂșĂąi trong töà chûåc Ă ĂŻĂŹu trong möÄt voĂąng troĂąn naĂąo Ă oĂĄ. NhûÀng voĂąngtroĂąn naĂąy rĂȘĂ«t linh hoaĂ„t. NĂŻĂ«u töi laĂą tĂȘm, thĂČ quanh töi coĂĄ baĂŁy voĂąngtroĂąn khaĂĄc vaĂą voĂąng troĂąn kĂŻĂ« tiĂŻĂ«p seĂ€ laĂą nhoĂĄm caĂĄc giaĂĄm à öëc, tiĂŻĂ«p tuĂ„claĂą trĂ»ĂșĂŁng nhoĂĄm, v.v. SeĂ€ khöng coĂĄ ai di chuyĂŻĂn lĂŻn hay xuöëng maĂątoaĂąn böÄ seĂ€ cuĂąng di chuyĂŻĂn. Ăöëi vĂșĂĄi nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi quen vĂșĂĄi caĂĄchlaĂąm viĂŻĂ„c theo cĂȘĂ«p bĂȘĂ„c thĂČ hĂČnh thûåc hoaĂ„t à öÄng naĂąy hĂși rĂčĂŠc röëi khiphaĂŁi thñch nghi vĂșĂĄi caĂĄch laĂąm linh hoaĂ„t vaĂą nĂčng à öÄng nhĂ» ĂșĂŁ Ă ĂȘy,nhĂ»ng töi nghĂŽ caĂĄch naĂąy rĂȘĂ«t hiĂŻĂ„u quaĂŁ. ChuĂĄng töi tiĂŻĂ«p tuĂ„c aĂĄp duĂ„ngcho caĂĄc nhoĂĄm voĂąng ngoaĂąi Ă ang phaĂĄt triĂŻĂn.
âNhĂ»ng Ă iĂŻĂŹu töët Ă eĂ„p nhĂȘĂ«t maĂą caĂĄc cö gaĂĄi nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c laĂą hoĂ„ coĂĄthĂŻĂ nhĂČn vaĂąo chĂ»Ășng trĂČnh naĂąy vaĂą biĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c hoĂ„ Ă ang ĂșĂŁ Ă ĂȘuâ.
DĂŽ nhiĂŻn laĂą khi thûÄc hiĂŻĂ„n kĂŻĂ« hoaĂ„ch thĂČ khöng phaĂŁi luĂĄc naĂąo dûÄà oaĂĄn cuĂŁa baĂ„n cuĂ€ng chñnh xaĂĄc. NhĂ»ng theo lĂșĂąi Carlos CastenedathĂČ, âĂiĂŻĂm khaĂĄc biĂŻĂ„t cĂș baĂŁn giûÀa möÄt ngĂ»ĂșĂąi bĂČnh thĂ»ĂșĂąng vaĂą möÄtchiĂŻĂ«n binh laĂą chiĂŻĂ«n binh cho rĂčçng moĂ„i viĂŻĂ„c laĂą thûã thaĂĄch trong khingĂ»ĂșĂąi bĂČnh thĂ»ĂșĂąng chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n hoĂčĂ„c may mĂčĂŠn hoĂčĂ„c tai Ă»Ășng.â
Trûù phi baĂ„n sĂčĂ©n saĂąng chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n ruĂŁi ro, baĂ„n seĂ€ khöng bao giĂșĂąphaĂŁi rĂși vaĂąo tĂČnh huöëng bĂ” ûåc chĂŻĂ« Ă ĂŻĂ«n tĂŻ liĂŻĂ„t vaĂą khöng laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„cviĂŻĂ„c gĂČ ngay caĂŁ khi baĂ„n coĂĄ khaĂŁ nĂčng. Sai lĂȘĂŹm, sĂș suĂȘĂ«t laĂą cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«tĂ ĂŻĂ baĂ„n biĂŻĂ«n tĂȘĂŹm nhĂČn cuĂŁa mĂČnh thaĂąnh hiĂŻĂ„n thûÄc vaĂą laĂą nhûÀng bĂ»ĂșĂĄcĂ i cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t Ă ĂŻĂ thaĂąnh cöng.
214 215
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O KĂĂ HOAĂ CH HAĂNH ĂĂĂ NG CHO BAĂN THĂN
TĂĂNG HĂĂ P
Cuöëi cuĂąng, laĂ€nh Ă aĂ„o kĂŻĂ«t hĂșĂ„p tĂȘĂ«t caĂŁ caĂĄc phĂȘĂm chĂȘĂ«t Ă ĂŻĂ thĂŻĂ hiĂŻĂ„nbaĂŁn thĂȘn nhĂčçm laĂ€nh Ă aĂ„o möÄt caĂĄch hiĂŻĂ„u quaĂŁ.
Con nñt thĂ»ĂșĂąng saĂĄng taĂ„o möÄt caĂĄch rĂȘĂ«t tûÄ nhiĂŻn vĂČ thĂŻĂ« ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄncuĂ€ng coĂĄ khaĂŁ nĂčng naĂąy. TiĂŻĂu thuyĂŻĂ«t gia Carlos Fuentes cho rĂčçng,âTöi thûÄc sûÄ cho rĂčçng sûåc treĂŁ laĂą nhûÀng gĂČ baĂ„n gĂčĂ„t haĂĄi tûù tuöĂi taĂĄccuĂŁa mĂČnh. Khi baĂ„n coĂąn treĂŁ, thûÄc ra baĂ„n giaĂą vaĂą ngöëc nghĂŻĂ«ch lĂčĂŠm.NhûÀng ngĂ»ĂșĂąi âtreĂŁâ nhĂȘĂ«t maĂą töi tûùng gĂčĂ„p trong Ă ĂșĂąi laĂą Luis Buniel ângĂ»ĂșĂąi saĂŁn xuĂȘĂ«t ra nhûÀng böÄ phim khi Ă aĂ€ 60-80 tuöĂi vaĂą ArthurRubinstein, ngĂ»ĂșĂąi trĂșĂŁ thaĂąnh thiĂŻn taĂąi khi vaĂąo tuöĂi 80, öng naĂąy coĂĄthĂŻĂ nhĂȘĂ«c ngoĂĄn tay lĂŻn vaĂą goĂ€ xuöëng Ă aĂąn chñnh xaĂĄc nhĂ» BeethovenvaĂą Chopin muöën. Pablo Picasso veĂ€ ra nhûÀng taĂĄc phĂȘĂm gĂșĂ„i tĂČnhvaĂą Ă ĂȘĂŹy caĂŁm xuĂĄc ĂșĂŁ tuöĂi 80. ĂĂȘĂ«y laĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c tuöĂi treĂŁ.HoĂ„ Ă aĂ€ mĂȘĂ«t 80 nĂčm Ă ĂŻĂ coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c tuöĂi treĂŁâ.
Töi nghĂŽ rĂčçng yĂĄ cuĂŁa Fuentes laĂą khi coĂąn treĂŁ chuĂĄng ta phuĂ„ thuöÄcvaĂąo baĂ„n cuĂąng lûåa, gia Ă ĂČnh, aĂĄp lûÄc xaĂ€ höÄi nĂŻn chuĂĄng ta khöng biĂŻĂ«tmĂČnh thûÄc sûÄ laĂą ai. ChuĂĄng ta laĂ„c loĂ€ng giûÀa Ă aĂĄm à öng, chuĂĄng tagĂčĂŠn kĂŻĂ«t vĂșĂĄi nhûÀng chuĂȘĂn mûÄc chung vaĂą bĂ” sai khiĂŻĂ«n bĂșĂŁi möi trĂ»ĂșĂąng.ChuĂĄng ta Ă aĂĄnh mĂȘĂ«t khaĂŁ nĂčng saĂĄng taĂ„o, vĂČ saĂĄng taĂ„o laĂą saĂŁn phĂȘĂmcuĂŁa caĂĄ nhĂȘn ai Ă oĂĄ chûå khöng thĂŻĂ laĂą cuĂŁa nguyĂŻn möÄt cöÄng à öÏng.
NhĂ»ng nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o thĂČ hoĂ„ tûÄ chuĂŁ, lĂȘĂ«y laĂ„i sûÄ saĂĄng taĂ„ocuĂŁa mĂČnh vaĂą tiĂŻĂ«p tuĂ„c phaĂĄt triĂŻĂn. ChuĂĄng ta thĂ»ĂșĂąng suy nghĂŽ vĂŻĂŹ sûÄphaĂĄt triĂŻĂn theo söë lĂ»ĂșĂ„ng laĂą cao vaĂą nĂčĂ„ng bao nhiĂŻu. Khi cĂș thĂŻĂchuĂĄng ta khöng lĂșĂĄn nûÀa, chuĂĄng ta cuĂ€ng nghĂŽ laĂą Ă ĂȘĂŹu oĂĄc chuĂĄng tacuĂ€ng thĂŻĂ«. NhĂ»ng khi töi troĂą chuyĂŻĂ„n cuĂąng nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„othĂČ hoĂ„ cho thĂȘĂ«y laĂą khaĂŁ nĂčng trñ tuĂŻĂ„ vaĂą caĂŁm xuĂĄc cuĂŁa chuĂĄng ta khöngphaĂŁi ngûùng laĂ„i khi ta lĂșĂĄn vaĂą cuĂ€ng khöng nĂŻn ngûùng tûÄ phaĂĄt triĂŻĂn.LaĂ€nh Ă aĂ„o khaĂĄc nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi thĂ»ĂșĂąng ĂșĂŁ chöß hoĂ„ khöng bao giĂșĂą ngûùng
hoĂ„c hoĂŁi kiĂŻĂ«n thûåc vaĂą thu lĂ»ĂșĂ„m kinh nghiĂŻĂ„m. VĂČ vĂȘĂ„y, giöëng nhĂ»thĂŻĂ« giĂșĂĄi cuĂŁa hoĂ„, thĂŻĂ« giĂșĂĄi Ă oĂĄ cuĂąng vĂșĂĄi tĂȘĂŹm hiĂŻĂu biĂŻĂ«t, ngaĂąy caĂąng mĂșĂŁröÄng vaĂą phûåc taĂ„p hĂșn.
TĂ» duy biĂŻĂ„n chûång, möÄt hĂČnh thûåc biĂŻĂ«n à öĂi dûÄa trĂŻn phĂ»ĂșngphaĂĄp à öëi thoaĂ„i Socrates laĂą möÄt trong biĂŻĂ„n phaĂĄp Ă oĂĄ. PhĂ»Ășng phaĂĄpnaĂąy cho laĂą hiĂŻĂ„n thûÄc thay à öĂi chûå khöng à ûång yĂŻn vaĂą vĂČ thĂŻĂ« phaĂŁitĂČm ra möëi liĂŻn hĂŻĂ„ giûÀa caĂĄc yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng khaĂĄc nhau Ă ĂŻĂ ta coĂĄ thĂŻĂ töĂnghĂșĂ„p laĂ„i Ă Ă»ĂșĂ„c. Ta coĂĄ thĂŻĂ coi nhĂȘĂ„n thûåc vaĂą quan Ă iĂŻĂm laĂą hai tiĂŻĂ«ngkeĂąn khaĂĄc nhau vaĂą quaĂĄ trĂČnh töĂng hĂșĂ„p giuĂĄp hai tiĂŻĂ«ng keĂąn naĂąyhoĂąa hĂșĂ„p.
Frances Hesselbein thĂŻĂ hiĂŻĂ„n khaĂŁ nĂčng töĂng hĂșĂ„p khi baĂą mö taĂŁquaĂĄ trĂČnh laĂąm viĂŻĂ„c taĂ„i Girl Scouts. âTrĂ»ĂșĂĄc tiĂŻn, baĂ„n xaĂĄc Ă Ă”nh seĂ€ töĂchûåc cöng viĂŻĂ„c cuĂŁa mĂČnh nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo, khaĂŁ nĂčng quaĂŁn lyĂĄ thĂșĂąi gian,traĂĄch nhiĂŻĂ„m cuĂŁa baĂ„n laĂą gĂČ. Thûå hai, baĂ„n phaĂŁi biĂŻĂ«t caĂĄch dĂȘĂźn dĂčĂŠtchûå khöng phaĂŁi kĂČm neĂĄn ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc. Thûå ba, phaĂŁi biĂŻĂ«t roĂ€ mĂČnhlaĂą ai, hiĂŻĂu roĂ€ sûå mĂŻĂ„nh cuĂŁa mĂČnh vaĂą hoĂąa hĂșĂ„p nguyĂŻn tĂčĂŠc cuĂŁa mĂČnhvĂșĂĄi cuĂŁa töà chûåc. Thûå tĂ», thöng qua haĂąnh à öÄng vaĂą caĂĄch cĂ» xûã cuĂŁamĂČnh, baĂ„n phaĂŁi thĂŻĂ hiĂŻĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c muĂ„c tiĂŻu maĂą baĂŁn thĂȘn vaĂą nhûÀngngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc nĂŻn laĂąm. Thûå nĂčm, baĂ„n cĂȘĂŹn thaĂŁ loĂŁng cĂș thĂŻĂ vaĂą mĂșĂŁröÄng tĂȘĂŹm hoaĂ„t à öÄng Ă ĂŻĂ ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc coĂĄ thĂŻĂ laĂąm viĂŻĂ„c cuĂąng baĂ„n maĂąvĂȘĂźn duĂąng hĂŻĂ«t tiĂŻĂŹm nĂčng cuĂŁa hoĂ„. NĂŻĂ«u baĂ„n tin vaĂąo nhoĂĄm cuĂŁa baĂ„n,baĂ„n phaĂŁi tin vaĂąo nhûÀng con ngĂ»ĂșĂąi trong nhoĂĄm vaĂą khaĂŁ nĂčng cuĂŁariĂŻng hoĂ„. DĂŽ nhiĂŻn baĂ„n yĂŻu cĂȘĂŹu hoĂ„ rĂȘĂ«t cao, nhĂ»ng nhûÀng yĂŻu cĂȘĂŹuĂ oĂĄ phaĂŁi nhĂȘĂ«t quaĂĄnâ.
John Sculley nhĂȘĂ„n thĂȘĂ«y khaĂŁ nĂčng töĂng hĂșĂ„p laĂą Ă iĂŻĂm khaĂĄc biĂŻĂ„tgiûÀa quaĂŁn lyĂĄ vaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o nhĂ» sau, âNgĂ»ĂșĂąi ta thĂ»ĂșĂąng lĂȘĂŹm lĂȘĂźn laĂ€nhĂ aĂ„o vĂșĂĄi nhûÀng thûå khaĂĄc Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t laĂą vĂșĂĄi quaĂŁn lyĂĄ. NhĂ»ng quaĂŁn lyĂĄchĂł Ă oĂąi hoĂŁi möÄt loaĂ„t nhiĂŻĂŹu kyĂ€ nĂčng khaĂĄc nhau. VaĂą nhĂ» töi nhĂȘĂ„nthĂȘĂ«y thĂČ laĂ€nh Ă aĂ„o göÏm caĂŁ tĂȘĂŹm nhĂČn, yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng, phĂ»Ășng hĂ»ĂșĂĄng vaĂą
216 217
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O KĂĂ HOAĂ CH HAĂNH ĂĂĂ NG CHO BAĂN THĂN
hĂ»ĂșĂĄng Ă ĂŻĂ«n viĂŻĂ„c truyĂŻĂŹn caĂŁm hûång Ă ĂŻĂ ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc Ă i Ă uĂĄng muĂ„c tiĂŻuchûå khöng chĂł laĂą Ă aĂŁm baĂŁo cöng viĂŻĂ„c hĂčçng ngaĂąy nhĂ» quaĂŁn lyĂĄâŠNgĂ»ĂșĂąi ta khöng thĂŻĂ laĂąm laĂ€nh Ă aĂ„o nĂŻĂ«u hoĂ„ khöng biĂŻĂ«t duĂąng Ă ĂŻĂ«nkhaĂŁ nĂčng cuĂŁa nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc laĂąm Ă oĂąn bĂȘĂy⊠BaĂ„n phaĂŁi coĂĄ khaĂŁnĂčng truyĂŻĂŹn caĂŁm hûång cho ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc laĂąm viĂŻĂ„c chûå khöng chóà Ășn thuĂȘĂŹn ngöÏi vaĂą theo doĂ€i hoĂ„ laĂąm vĂșĂĄi baĂŁn liĂŻĂ„t kĂŻ cöng viĂŻĂ„c. ĂoĂĄlaĂą quaĂŁn lyĂĄ chûå khöng phaĂŁi laĂ€nh Ă aĂ„oâ.
CûÄu quan chûåc cuĂŁa ViĂŻĂ„n Quan hĂŻĂ„ CöÄng à öÏng (Institute of PublicAffairs) Hubert H. Humphrey, Robert Terry Ă Ă”nh nghĂŽa laĂ€nh Ă aĂ„olaĂą âsûÄ raĂąng buöÄc cĂș baĂŁn vaĂą sĂȘu sĂčĂŠc vĂșĂĄi thĂŻĂ« giĂșĂĄi vaĂą thĂȘn phĂȘĂ„n conngĂ»ĂșĂąiâ.
ĂĂŻĂ minh hoĂ„a cho möëi raĂąng buöÄc Ă oĂĄ, Roger Gould cho biĂŻĂ«t, âMöÄtkhi baĂ„n coĂĄ tĂȘĂŹm nhĂČn vaĂą baĂ„n Ă aĂ€ thûã nghiĂŻĂ„m nhiĂŻĂŹu lĂȘĂŹn nghĂŽa laĂąbaĂ„n Ă ang leo lĂŻn lĂ»ng coĂ„p röÏi Ă ĂȘĂ«y. BaĂ„n gĂȘĂŹn nhĂ» khöng thĂŻĂ ngûùngvai troĂą laĂ€nh Ă aĂ„o cuĂŁa mĂČnh laĂ„i bĂșĂŁi vĂČ nĂŻĂ«u laĂąm thĂŻĂ« thĂČ baĂ„n Ă aĂ€ khöngtrung thûÄc vĂșĂĄi chñnh baĂ„nâ.
Betty Friedan à öÏng tĂČnh vĂșĂĄi phaĂĄt biĂŻĂu trĂŻn vaĂą noĂĄi thĂŻm, âKhitöi nhĂȘĂ„n ra nhu cĂȘĂŹu naĂąo Ă oĂĄ, töi seĂ€ cuĂąng moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi thûÄc hiĂŻĂ„n noĂĄ.Tön chĂł cuĂŁa töi laĂą âBaĂ„n coĂĄ traĂĄch nhiĂŻĂ„m phaĂŁi laĂąmâ.
DuĂą lĂŽnh vûÄc hoaĂ„t à öÄng cuĂŁa hoĂ„ laĂą gĂČ thĂČ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„onaĂąy gĂȘĂŹn giöëng nhĂ» ngĂ»ĂșĂąi Ă iĂŻĂŹu phöëi viĂŻn chûå khöng phaĂŁi laĂą ngĂ»ĂșĂąihoaĂ„t à öÄng riĂŻng leĂŁ.
Robert Dockson noĂĄi thĂŻm, âLaĂ€nh Ă aĂ„o dĂȘĂźn Ă Ă»ĂșĂąng cho ngĂ»ĂșĂąikhaĂĄc, anh ta khöng eĂĄp buöÄc hoĂ„, anh ta à öëi xûã vĂșĂĄi hoĂ„ cöng bĂčçngâŠNhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi cho rĂčçng traĂĄch nhiĂŻĂ„m duy nhĂȘĂ«t cuĂŁa chuĂĄng ta laĂą à öëivĂșĂĄi cöà à öng cuĂŁa cöng ty. Töi tin laĂą mĂČnh phaĂŁi coĂĄ traĂĄch nhiĂŻĂ„m vĂșĂĄicöà à öng, nhĂ»ng chuĂĄng ta cuĂ€ng phaĂŁi coĂĄ traĂĄch nhiĂŻĂ„m vĂșĂĄi nhĂȘn viĂŻn,khaĂĄch haĂąng vaĂą cöng à öÏng noĂĄi chung. NĂŻĂ«u möÄt doanh nghiĂŻĂ„p tĂ»
nhĂȘn khöng hiĂŻĂu Ă Ă»ĂșĂ„c laĂą mĂČnh coĂąn coĂĄ traĂĄch nhiĂŻĂ„m vĂșĂĄi cöÄng à öÏngthĂČ khöng öĂn.â
Richard Schubert, cûÄu giaĂĄm à öëc töà chûåc HöÄi ChûÀ thĂȘĂ„p Ă oĂŁ cuĂ€ngcho rĂčçng möëi quan hĂŻĂ„ vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc rĂȘĂ«t quan troĂ„ng. Ăng noĂĄi,âBaĂ„n coĂĄ trĂșĂŁ thaĂąnh laĂ€nh Ă aĂ„o thaĂąnh cöng hay khöng phuĂ„ thuöÄc vaĂąocaĂĄch baĂ„n thu huĂĄt vaĂą taĂ„o à öÄng lûÄc cho ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc. TrĂŻn hĂŻĂ«t laĂą aĂĄpduĂ„ng NguyĂŻn TĂčĂŠc VaĂąng. Cho duĂą Ă oĂĄ laĂą ngĂ»ĂșĂąi laĂąm thuĂŻ, khaĂĄch haĂąnghay möÄt phoĂĄ chuĂŁ tĂ”ch thĂČ ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o cuĂ€ng phaĂŁi à öëi xûã vĂșĂĄi hoĂ„caĂĄch maĂą mĂČnh muöën Ă Ă»ĂșĂ„c à öëi xûã. Chñn mĂ»Ăși saĂĄu phĂȘĂŹn trĂčm trongsöë ngĂ»ĂșĂąi tĂČnh nguyĂŻĂ„n taĂ„i nhûÀng nĂși xaĂŁy ra thaĂŁm hoĂ„a laĂą tĂČnh nguyĂŻĂ„nviĂŻn. NĂŻĂ«u chuĂĄng ta khöng thu huĂĄt Ă Ă»ĂșĂ„c Ă uĂĄng ngĂ»ĂșĂąi vaĂą khñch lĂŻĂ„hoĂ„, chuĂĄng ta khöng thĂŻĂ naĂąo laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c nhĂ» thĂŻĂ«.â KhaĂĄi niĂŻĂ„m naĂąyquaĂĄ quan troĂ„ng nĂŻn töi seĂ€ tiĂŻĂ«p tuĂ„c laĂąm roĂ€ trong chĂ»Ășng 8, âThuphuĂ„c ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc à ûång vĂŻĂŹ phña baĂ„n.â
LaĂ€nh Ă aĂ„o naĂąo tin tĂ»ĂșĂŁng vaĂąo à öÏng nghiĂŻĂ„p cuĂŁa mĂČnh thĂČ ngĂ»ĂșĂ„claĂ„i à öÏng nghiĂŻĂ„p seĂ€ tin tĂ»ĂșĂŁng vaĂąo hoĂ„. RoĂ€ raĂąng laĂą sûÄ tin tĂ»ĂșĂŁng Ă oĂĄkhöng thĂŻĂ eĂĄp buöÄc Ă Ă»ĂșĂ„c maĂą phaĂŁi laĂą tûÄ nguyĂŻĂ„n. LaĂ€nh Ă aĂ„o maĂą khöngchia seĂŁ Ă Ă»ĂșĂ„c sûÄ tin tĂ»ĂșĂŁng thĂČ chĂčĂšng coĂĄ nghĂŽa lyĂĄ gĂČ. SûÄ tin tĂ»ĂșĂŁngnĂčçm Ă ĂȘu Ă oĂĄ giûÀa ranh giĂșĂĄi cuĂŁa à ûåc tin vaĂą nghi ngĂșĂą. LaĂ€nh Ă aĂ„oluön luön tin vaĂąo vaĂąo baĂŁn thĂȘn hoĂ„, khaĂŁ nĂčng, à öÏng nghiĂŻĂ„p vaĂą tinvaĂąo möëi quan tĂȘm chung cuĂŁa hoĂ„. NhĂ»ng hoĂ„ cuĂ€ng Ă uĂŁ höÏ nghi Ă ĂŻĂĂ ĂčĂ„t ra vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ, thaĂĄch thûåc, kiĂŻĂm tra kyĂ€, Ă ĂŻĂ röÏi tiĂŻĂ«p tuĂ„c tiĂŻĂ«n lĂŻn.CuĂ€ng theo caĂĄch naĂąy, ngĂ»ĂșĂąi naĂąo Ă i theo hoĂ„ cuĂ€ng phaĂŁi tin vaĂąo ngĂ»ĂșĂąilaĂ€nh Ă aĂ„o, tin vaĂąo baĂŁn thĂȘn hoĂ„, vaĂą tin vaĂąo sûåc maĂ„nh khi hoĂ„ kĂŻĂ«thĂșĂ„p laĂ„i maĂą vĂȘĂźn Ă uĂŁ loĂąng tûÄ tin Ă ĂŻĂ cĂȘĂ„t vĂȘĂ«n, thaĂĄch thûåc, kiĂŻĂm tra kyĂ€caĂąng. NhiĂŻĂ„m vuĂ„ haĂąng Ă ĂȘĂŹu cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi à ûång Ă ĂȘĂŹu laĂą tĂČm caĂĄch cĂȘnbĂčçng giûÀa niĂŻĂŹm tin vaĂą ngĂșĂą vûÄc vaĂą duy trĂČ niĂŻĂŹm tin chung Ă oĂĄ.
TĂȘĂŹm nhĂČn, caĂŁm hûång, thĂȘĂ«u hiĂŻĂu, Ă aĂĄng tin laĂą biĂŻĂu hiĂŻĂ„n cuĂŁa möÄt
218 219
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O KĂĂ HOAĂ CH HAĂNH ĂĂĂ NG CHO BAĂN THĂN
nhĂȘn caĂĄch vaĂą lĂ»Ășng tri cuĂŁa möÄt laĂ€nh Ă aĂ„o. ViĂŻn cûÄu hiĂŻĂ„u trĂ»ĂșĂŁngĂ aĂ„i hoĂ„c Alfred Gottschalk cho biĂŻĂ«t, âĂöëi vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o, nhĂȘncaĂĄch rĂȘĂ«t quan troĂ„ng, laĂą nĂŻĂŹn taĂŁng cho moĂ„i thûå khaĂĄc. NhûÀng phĂȘĂmchĂȘĂ«t khaĂĄc seĂ€ bao göÏm khaĂŁ nĂčng taĂ„o niĂŻĂŹm tin, nhûÀng phĂȘĂm chĂȘĂ«tkinh doanh, khaĂŁ nĂčng tĂ»ĂșĂŁng tĂ»ĂșĂ„ng, kiĂŻn Ă Ă”nh thûÄc hiĂŻĂ„n muĂ„c tiĂŻuâŠNhĂȘn caĂĄch, sûÄ bĂŻĂŹn bĂł, vaĂą khaĂŁ nĂčng tĂ»ĂșĂŁng tĂ»ĂșĂ„ng laĂą nhûÀng nhĂȘntöë khöng thĂŻĂ thiĂŻĂ«u Ă ĂŻĂ laĂąm laĂ€nh Ă aĂ„oâ.
CoĂĄ möÄt cĂȘu caĂĄch ngön cuĂŁa Ireland rĂȘĂ«t phuĂą hĂșĂ„p ĂșĂŁ Ă ĂȘy laĂą, âBaĂ„nphaĂŁi tûÄ mĂČnh lĂșĂĄn lĂŻn chûå à ûùng dûÄa vaĂąo cha öng cho duĂą hoĂ„ coĂĄ laĂąai Ă i nûÀaâ.
TĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o Ă ĂŻĂŹu tûÄ mĂČnh xĂȘy dûÄng cuöÄc söëng,möi trĂ»ĂșĂąng hoĂ„ laĂąm viĂŻĂ„c vaĂą söëng. Mößi ngĂ»ĂșĂąi khöng chĂł laĂą diĂŻĂźn viĂŻn,maĂą coĂąn tûÄ soaĂ„n kĂ”ch baĂŁn, vûùa duĂąng buĂĄa, vûùa duĂąng Ă e vaĂą mößi ngĂ»ĂșĂąicoĂĄ aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng caĂąng luĂĄc lĂșĂĄn hĂșn theo caĂĄch riĂŻng cuĂŁa mĂČnh.
ĂĂŻĂ thĂŻĂ hiĂŻĂ„n baĂŁn thĂȘn, Ă ĂȘy laĂą nhûÀng bĂ»ĂșĂĄc Ă ĂŻĂ trĂșĂŁ thaĂąnh nhaĂąlaĂ€nh Ă aĂ„o:
1. Suy ngĂȘĂźm vĂŻĂŹ quaĂĄ khûå Ă ĂŻĂ tĂČm ra Ă Ă»ĂșĂ„c giaĂŁi phaĂĄp cho hiĂŻĂ„n taĂ„i.2. GiaĂŁi phaĂĄp giuĂĄp ta nhĂȘĂ„n ra tĂȘĂŹm nhĂČn.3. TĂȘĂŹm nhĂČn taĂ„o ra quan Ă iĂŻĂm.4. Quan Ă iĂŻĂm giuĂĄp ta tĂČm ra caĂĄch kiĂŻĂm tra vaĂą Ă o lĂ»ĂșĂąng khaĂŁ nĂčng.5. KiĂŻĂm tra vaĂą Ă o lĂ»ĂșĂąng khaĂŁ nĂčng giuĂĄp baĂ„n coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c khaĂĄt voĂ„ng.6. KhaĂĄt voĂ„ng giuĂĄp baĂ„n laĂąm chuĂŁ tĂ» tĂ»ĂșĂŁng.7. LaĂąm chuĂŁ tĂ» tĂ»ĂșĂŁng giuĂĄp baĂ„n tĂČm ra tĂ» duy chiĂŻĂ«n lĂ»ĂșĂ„c.8. TĂ» duy chiĂŻĂ«n lĂ»ĂșĂ„c giuĂĄp baĂ„n thĂŻĂ hiĂŻĂ„n baĂŁn thĂȘn Ă ĂȘĂŹy Ă uĂŁ vaĂą chĂȘn
thûÄc nhĂȘĂ«t.9. TöĂng hĂșĂ„p cuĂŁa viĂŻĂ„c thĂŻĂ hiĂŻĂ„n baĂŁn thĂȘn chĂȘn thûÄc nhĂȘĂ«t = laĂ€nh
à aÄo
TrĂ»ĂșĂĄc tiĂŻn laĂ€nh Ă aĂ„o phaĂŁi laĂą baĂŁn thĂȘn ngĂ»ĂșĂąi Ă oĂĄ laĂą laĂ€nh Ă aĂ„o, sauĂ oĂĄ hoĂ„ mĂșĂĄi thûÄc hiĂŻĂ„n cöng viĂŻĂ„c laĂ€nh Ă aĂ„o. Cho duĂą hoĂ„ laĂąm gĂČ thĂČ hoĂ„cuĂ€ng thĂŻĂ hiĂŻĂ„n con ngĂ»ĂșĂąi thûÄc sûÄ cuĂŁa hoĂ„. VĂČ thĂŻĂ« chĂ»Ășng tiĂŻĂ«p theotrong cĂȘu chuyĂŻĂ„n cuĂŁa chuĂĄng ta laĂą chĂ»Ășng âVĂ»ĂșĂ„t qua nghĂ”chcaĂŁnhâ.
220 221
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O
7VĂ»ĂșĂ„t qua nghĂ”ch caĂŁnh
NĂŻĂ«u baĂ„n muöën thûÄc sûÄ hiĂŻĂu Ă iĂŻĂŹu gĂČ, haĂ€y cöë gĂčĂŠng thûã thay à öĂi noĂĄ.- KURT LEWIN
Theo Ă Ă”nh nghĂŽa, laĂ€nh Ă aĂ„o laĂą nhûÀng nhaĂą à öĂi mĂșĂĄi. HoĂ„ laĂąm nhûÀngviĂŻĂ„c maĂą chĂ»a ai hoĂčĂ„c khöng ai laĂąm. HoĂ„ laĂąm nhûÀng thûå trĂ»ĂșĂĄc khingĂ»ĂșĂąi khaĂĄc kĂ”p nghĂŽ ra. HoĂ„ thûÄc hiĂŻĂ„n nhûÀng Ă iĂŻĂŹu mĂșĂĄi meĂŁ. HoĂ„ biĂŻĂ«nà öĂi caĂĄi cuĂ€ thaĂąnh mĂșĂĄi. HoĂ„ hoĂ„c hoĂŁi tûù quaĂĄ khûå, söëng trong hiĂŻĂ„n taĂ„ivaĂą tröng chĂșĂą vĂŻĂŹ tĂ»Ășng lai. Mößi nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o thûÄc hiĂŻĂ„n nhûÀng Ă iĂŻĂŹumĂșĂĄi meĂŁ khaĂĄc nhau theo caĂĄch cuĂŁa riĂŻng mĂČnh. NhĂ» töi Ă aĂ€ lĂ»u yĂĄ tûùtrĂ»ĂșĂĄc, Ă ĂŻĂ laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c Ă iĂŻĂŹu naĂąy, laĂ€nh Ă aĂ„o phaĂŁi laĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi tĂ»duy vĂȘĂ„n duĂ„ng caĂŁ hai yĂŻĂ«u töë laĂą trûÄc giaĂĄc vaĂą lyĂĄ trñ. HoĂ„ laĂą ngĂ»ĂșĂąi vûùacoĂĄ trûÄc giaĂĄc, khaĂŁ nĂčng töĂng hĂșĂ„p vaĂą tĂȘm höÏn nghĂŻĂ„ sĂŽ. Theo nhĂ»baĂąi thĂș cuĂŁa Wallace Stevens, laĂ€nh Ă aĂ„o phaĂŁi laĂą ngĂ»ĂșĂąi à öÄi muĂ€sombrero, nghĂŽa laĂą ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ tĂ» duy thoaĂĄng chûå khöng nĂŻn tûÄ nhöëtmĂČnh theo möÄt löëi suy nghĂŽ thöng thĂ»ĂșĂąng.
Robert Addboud tûùng bĂ” sa thaĂŁi tûù möÄt vĂ” trñ rĂȘĂ«t cao taĂ„i ngĂȘnhaĂąng Chicago. Sau Ă oĂĄ öng laĂąm viĂŻĂ„c cho Armand Hammer vaĂą laĂ„ibĂ” sa thaĂŁi. TiĂŻĂ«p Ă oĂĄ, öng chuyĂŻĂn Ă ĂŻĂ«n Texas vaĂą trĂșĂŁ thaĂąnh CEO cuĂŁa
222 223
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O VĂĂĂ T QUA NGHĂCH CAĂNH
NgĂȘn haĂąng ĂĂŻĂ„ nhĂȘĂ«t Quöëc gia (First National Bankcorp). Khi ngĂ»ĂșĂąikhaĂĄc hoĂŁi öng bñ quyĂŻĂ«t Ă ĂŻĂ thaĂąnh cöng nhĂ» thĂŻĂ« sau nhiĂŻĂŹu lĂȘĂŹn thĂȘĂ«tbaĂ„i laĂą gĂČ, öng trñch tûù möÄt cĂȘu chuyĂŻĂ„n cuĂŁa chĂ»Ășng trĂČnh truyĂŻĂŹnhĂČnh The Andy Griffith Show nhĂ» sau: Barney, viĂŻn phuĂ„ taĂĄ hoĂŁiAndy laĂąm thĂŻĂ« naĂąo Ă ĂŻĂ thaĂąnh cöng Ă Ă»ĂșĂ„c. Andy traĂŁ lĂșĂąi thaĂąnh cöngcoĂĄ leĂ€ coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c nhĂșĂą kinh nghiĂŻĂ„m. Barney hoĂŁi laĂ„i thĂŻĂ« kinh nghiĂŻĂ„manh lĂȘĂ«y tûù Ă ĂȘu. Andy traĂŁ lĂșĂąi, âLaĂą khi anh bĂ” Ă aĂĄ vĂčng vaĂąi lĂȘĂŹnâ. RöëtcuöÄc sau khi traĂŁ lĂșĂąi chuyĂŻĂ„n naĂąy, Abboud nhuĂĄn vai vaĂą noĂĄi, âTöicuĂ€ng thĂŻĂ«, cuĂ€ng tûùng bĂ” Ă aĂĄ vĂčng vaĂąi lĂȘĂŹnâ.
Abboud hoĂ„c hoĂŁi tûù thĂȘĂ«t baĂ„i cuĂŁa baĂŁn thĂȘn chûå khöng bĂ” thĂȘĂ«tbaĂ„i Ă oĂĄ haĂ„ guĂ„c, Ă Ășn giaĂŁn laĂą öng khöng chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n thĂȘĂ«t baĂ„i möÄtcaĂĄch Ă Ășn giaĂŁn nhĂ» vĂȘĂ„y. Ăng suy ngĂȘĂźm vĂŻĂŹ thĂȘĂ«t baĂ„i, hiĂŻĂu thĂȘĂ«u Ă aĂĄonguyĂŻn nhĂȘn taĂ„i sao vaĂą tûÄ ruĂĄt ra kinh nghiĂŻĂ„m tûù nhûÀng thĂȘĂ«t baĂ„iĂ oĂĄ. LaĂ€nh Ă aĂ„o hoĂ„c hoĂŁi ngay khi hoĂ„ bĂčĂŠt tay vaĂąo giaĂŁi quyĂŻĂ«t vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ,ngay taĂ„i nĂși coĂĄ thûã thaĂĄch, ngay taĂ„i nĂși coĂĄ nhiĂŻĂ„m vuĂ„ naĂąo Ă oĂĄ maĂąchĂ»a ai lĂȘĂ„p trĂČnh, vaĂą taĂ„i cöng viĂŻĂ„c maĂą chĂ»a coĂĄ ai tûùng laĂąm. Vñ duĂ„nhĂ», vĂșĂĄi tĂČnh huöëng laĂą laĂąm caĂĄch naĂąo Ă ĂŻĂ cûåu möÄt ngĂȘn haĂąng khoĂŁibĂșĂą vûÄc phaĂĄ saĂŁn, baĂ„n laĂąm nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo? HaĂ€y bĂčĂŠt tay vaĂąo viĂŻĂ„c vaĂąbaĂ„n seĂ€ biĂŻĂ«t caĂĄch. Trong nöß lûÄc Ă ĂŻĂ thoaĂĄt khoĂŁi khoĂĄ khĂčn, baĂ„n seĂ€ tûùtûù lĂȘĂŹn ra hĂ»ĂșĂĄng Ă i. Trong chĂ»Ășng naĂąy, Ă a söë Ă ĂŻĂŹ cĂȘĂ„p Ă ĂŻĂ«n hiĂŻĂ„u quaĂŁtûù viĂŻĂ„c hoĂ„c hoĂŁi, ruĂĄt kinh nghiĂŻĂ„m tûù trong khoĂĄ khĂčn nghĂ”ch caĂŁnh.NhĂ»ng baĂŁn thĂȘn töi thĂČ nghĂŽ khöng hĂčĂšn nhĂ» thĂŻĂ«. Töi nghĂŽ caĂĄchhoĂ„c hoĂŁi Ă Ă»ĂșĂ„c caĂĄc nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o thûÄc sûÄ aĂĄp duĂ„ng chñnh laĂą hoĂ„c tûùnhûÀng tĂČnh huöëng bĂȘĂ«t ngĂșĂą.
Sydney Pollack kĂŻĂ vĂșĂĄi töi caĂĄch öng ruĂĄt ra baĂąi hoĂ„c tûù kinh nghiĂŻĂ„mcuĂŁa baĂŁn thĂȘn nhĂ» sau, âLĂȘĂŹn Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn laĂąm Ă aĂ„o diĂŻĂźn, töi göÏng mĂČnhcĂ» xûã nhĂ» möÄt Ă aĂ„o diĂŻĂźn thûå thiĂŻĂ„t. LuĂĄc Ă oĂĄ thuĂĄ thĂȘĂ„t töi chĂł biĂŻĂ«t möÄtĂ iĂŻĂŹu duy nhĂȘĂ«t laĂą mĂČnh chĂčĂšng hĂŻĂŹ biĂŻĂ«t gĂČ vĂŻĂŹ cöng viĂŻĂ„c Ă aĂ„o diĂŻĂźn caĂŁ.Töi nhĂșĂĄ Ă ĂŻĂ«n nhûÀng Ă aĂ„o diĂŻĂźn maĂą töi tûùng laĂąm chung, thĂȘĂ„m chñ töi
coĂąn cöë gĂčĂŠng Ăčn mĂčĂ„c nhĂ» möÄt Ă aĂ„o diĂŻĂźn, vñ duĂ„ nhĂ» töi mĂčĂ„c möÄt böÄquĂȘĂŹn aĂĄo ngoaĂąi trĂșĂąi nhĂ» caĂĄc Ă aĂ„o diĂŻĂźn khaĂĄc. Töi khöng duĂąng Ă ĂŻĂ«nkhĂčn baĂŁo vĂŻĂ„ quĂȘĂ«n Ă ĂȘĂŹu göëi Ă ĂŻĂ khoĂŁi bĂ” chĂȘĂ«n thĂ»Ășng hay Ă aĂ„i loaĂ„inhûÀng thûå tĂ»Ășng tûÄ nhĂ» thĂŻĂ«. NĂŻĂ«u luĂĄc Ă oĂĄ quanh Ă oĂĄ phim trĂ»ĂșĂąngcoĂĄ caĂĄi loa phoĂĄng thanh naĂąo, chĂčĂŠc töi seĂ€ chöÄp lĂȘĂ«p noĂĄâ.
GiĂșĂą Ă ĂȘy, Pollack Ă aĂ€ xĂȘy dûÄng nĂŻn caĂŁ möÄt thĂŻĂ« giĂșĂĄi mößi khi önglaĂąm möÄt cuöën phim naĂąo Ă oĂĄ, caĂŁ trĂŻn maĂąn aĂŁnh lĂȘĂźn ngoaĂąi cuöÄc Ă ĂșĂąi.Ăng cho biĂŻĂ«t, âMößi khi laĂąm phim, töi coĂĄ khoaĂŁng möÄt Ă ĂŻĂ«n hai trĂčmngĂ»ĂșĂąi cuĂąng cöÄng taĂĄc. MöÄt söë laĂą kyĂ€ sĂ», möÄt söë laĂą diĂŻĂźn viĂŻn, möÄt söëlaĂą nghĂŻĂ„ nhĂȘn vaĂą söë khaĂĄc chĂł laĂą lao à öÄng thöng thĂ»ĂșĂąng. MöÄt phĂȘĂŹncuĂŁa viĂŻĂ„c laĂ€nh Ă aĂ„o khöng phaĂŁi laĂą baĂ„n xĂȘy dûÄng nĂŻn nhûÀng tĂČnhhuöëng Ă ĂŻĂ caĂĄc caĂĄ nhĂȘn ganh Ă ua vĂșĂĄi nhau. ĂiĂŻĂŹu kyĂą laĂ„ laĂą, nĂŻĂ«u baĂ„ncaĂąng sĂčĂ©n saĂąng Ă ĂŻĂ moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi nhĂȘĂ„p cuöÄc thĂČ baĂ„n caĂąng khöng phaĂŁichĂł baĂŁo hoĂ„ Ă iĂŻĂŹu gĂČ nhiĂŻĂŹu. Möëi Ă e doĂ„a bĂ” boĂŁ rĂși chĂł khiĂŻĂ«n cho hoĂ„caĂąng caĂŁm thĂȘĂ«y khoĂĄ chĂ”u vaĂą vĂČ vĂȘĂ„y, mĂȘu thuĂȘĂźn bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu tûù Ă ĂȘyâ.
Pollack kĂŻĂ tiĂŻĂ«p vĂŻĂŹ möÄt chuyĂŻĂ„n öng Ă aĂ€ hoĂ„c hoĂŁi Ă Ă»ĂșĂ„c vaĂą cho rĂčçngbaĂąi hoĂ„c naĂąy thûÄc sûÄ Ă oĂĄng möÄt vai troĂą quan troĂ„ng. Ăng noĂĄi, âTöinghĂŽ rĂčçng coĂĄ nhûÀng Ă iĂŻĂŹu mö taĂŁ vĂŻĂŹ laĂ€nh Ă aĂ„o trong caĂĄc cuöÄc phoĂŁngvĂȘĂ«n tûù trĂ»ĂșĂĄc tĂșĂĄi giĂșĂą thûÄc ra cuĂ€ng chĂ»a hĂčĂšn laĂą Ă iĂŻĂŹu thuĂĄ vĂ” hoĂčĂ„ckhoĂĄ khĂčn nhĂȘĂ«t. NhûÀng khoĂĄ khĂčn thûÄc sûÄ Ă Ăčçng sau mĂșĂĄi laĂą khoĂĄnhĂȘĂ„n biĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c. ChuĂĄng töi biĂŻĂ«t laĂą caĂĄc baĂ„n phaĂŁi thĂŻĂ hiĂŻĂ„n traĂĄchnhiĂŻĂ„m, phaĂŁi khñch lĂŻĂ„ ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc saĂĄng taĂ„o vaĂą nĂčĂŠm lĂȘĂ«y cĂș höÄi. TöinghĂŽ laĂą ĂșĂŁ möÄt khña caĂ„nh naĂąo Ă oĂĄ, nghĂŻĂ„ thuĂȘĂ„t laĂ€nh Ă aĂ„o khöng khaĂĄcgĂČ lĂčĂŠm so vĂșĂĄi nhûÀng ngaĂąnh nghĂŻĂ„ thuĂȘĂ„t saĂĄng taĂ„o khaĂĄc vĂČ noĂĄ laĂą kĂŻĂ«tquaĂŁ tûù nhûÀng giĂȘy phuĂĄt xuĂȘĂ«t thĂȘĂŹnâ.
ĂĂ möÄt cĂȘĂ«p à öÄ naĂąo Ă oĂĄ, hoĂ„c laĂ€nh Ă aĂ„o nghĂŽa laĂą hoĂ„c Ă ĂŻĂ quaĂŁn lyĂĄ sûÄthay à öĂi. NhĂ» chuĂĄng ta biĂŻĂ«t, laĂ€nh Ă aĂ„o aĂĄp Ă ĂčĂ„t (theo nghĂŽa tñch cûÄcnhĂȘĂ«t cuĂŁa tûù naĂąy) triĂŻĂ«t lyĂĄ cuĂŁa hoĂ„ lĂŻn töà chûåc Ă ĂŻĂ taĂ„o ra hoĂčĂ„c laĂąmmĂșĂĄi laĂ„i vĂčn hoĂĄa cuĂŁa cöng ty. Khi Ă oĂĄ töà chûåc seĂ€ vĂȘĂ„n haĂąnh vaĂą triĂŻĂn
224 225
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O VĂĂĂ T QUA NGHĂCH CAĂNH
khai sûå mĂŻĂ„nh cuĂŁa noĂĄ. LuĂĄc naĂąy, vĂčn hoĂĄa töà chûåc Ă oĂĄng vai troĂą à öÄclĂȘĂ„p hoaĂąn toaĂąn vaĂą trĂșĂŁ thaĂąnh nguyĂŻn nhĂȘn chûå khöng phaĂŁi laĂą kĂŻĂ«tquaĂŁ nûÀa. Cho tĂșĂĄi luĂĄc naĂąy, nĂŻĂ«u laĂ€nh Ă aĂ„o khöng tiĂŻĂ«p tuĂ„c caĂŁi tiĂŻĂ«n,Ă iĂŻĂŹu chĂłnh, thñch nghi vĂșĂĄi nhûÀng thay à öĂi tûù möi trĂ»ĂșĂąng bĂŻn ngoaĂąi,trĂ»ĂșĂĄc sau gĂČ töà chûåc naĂąy cuĂ€ng seĂ€ bĂ” ngĂ»ng trĂŻĂ„.
NoĂĄi caĂĄch khaĂĄc, möÄt trong nhûÀng khaĂŁ nĂčng trĂșĂąi phuĂĄ quan troĂ„ngcuĂŁa möÄt laĂ€nh Ă aĂ„o laĂą khaĂŁ nĂčng sûã duĂ„ng kinh nghiĂŻĂ„m cuĂŁa chñnhmĂČnh Ă ĂŻĂ aĂĄp duĂ„ng trong möi trĂ»ĂșĂąng laĂąm viĂŻĂ„c. TrĂ»ĂșĂĄc khi laĂą töĂngthöëng, ngĂ»ĂșĂąi ta mö taĂŁ Teddy Roosevelt laĂą möÄt âanh hĂŻĂŹâ. Anh hoĂ„cuĂŁa Teddy, Franklin D. Roosevelt tûùng bĂ” Walter Lippman sa thaĂŁivĂČ Walter coi FDR laĂą âtĂŻn Ă iĂŻĂŹn chuĂŁ vuĂąng nöng thön nhĂ»ng laĂ„i coĂĄtham voĂ„ng trĂșĂŁ thaĂąnh töĂng thöëngâ. Hai anh em nhaĂą Roosevelt giĂșùà ĂȘy Ă Ă»ĂșĂ„c coi laĂą hai trong söë nhûÀng töĂng thöëng vĂŽ Ă aĂ„i nhĂȘĂ«t tûù trĂ»ĂșĂĄctĂșĂĄi nay cuĂŁa Hoa KyĂą. Ăöëi vĂșĂĄi nhûÀng nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o thûÄc sûÄ, quaĂĄtrĂČnh thûã nghiĂŻĂ„m vaĂą chûång minh khaĂŁ nĂčng cuĂŁa mĂČnh thĂŻĂ hiĂŻĂ„n cuĂąngmöÄt luĂĄc khi hoĂ„ haĂąnh à öÄng.
Trong cuöën LöÄi ngĂ»ĂșĂ„c doĂąng (The Ascent of Man), JacobBronowski viĂŻĂ«t, âChuĂĄng ta phaĂŁi hiĂŻĂu möÄt Ă iĂŻĂŹu laĂą ta chĂł coĂĄ thĂŻĂ coĂĄĂ Ă»ĂșĂ„c thĂŻĂ« giĂșĂĄi naĂąy bĂčçng haĂąnh à öÄng chûå khöng phaĂŁi bĂčçng suynghÎ⊠ĂöÄng lûÄc maĂ„nh meĂ€ nhĂȘĂ«t trĂŻn con Ă Ă»ĂșĂąng vĂ»ĂșĂ„t thaĂĄc ghĂŻĂŹnhcuĂŁa mößi ngĂ»ĂșĂąi laĂą niĂŻĂŹm vui trong quaĂĄ trĂČnh thĂŻĂ hiĂŻĂ„n con ngĂ»ĂșĂąi thûÄccuĂŁa chñnh mĂČnh. Anh ta yĂŻu thñch nhûÀng cöng viĂŻĂ„c maĂą mĂČnh laĂąmtöët, vaĂą mößi khi hoaĂąn thaĂąnh cöng viĂŻĂ„c cuĂŁa mĂČnh thĂČ anh laĂ„i caĂąngmuöën Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c möÄt kĂŻĂ«t quaĂŁ töët hĂșnâ.
NgĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o caĂąng luĂĄc caĂąng cöë gĂčĂŠng laĂąm viĂŻĂ„c töët hĂșn chûåkhöng bao giĂșĂą thoĂ€a maĂ€n vĂșĂĄi Ă iĂŻĂŹu mĂČnh Ă aĂ€ Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c. Aechylus phaĂĄtbiĂŻĂu rĂčçng chĂł sau khi kinh qua Ă au thĂ»Ășng vaĂą chiĂŻm nghiĂŻĂ„m, tamĂșĂĄi coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c sûÄ thöng thaĂĄi. LaĂ€nh Ă aĂ„o thûùa hiĂŻĂu hĂșn bĂȘĂ«t kyĂą ai khaĂĄc
laĂą nhûÀng vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ khoĂĄ khĂčn cĂș baĂŁn trong cuöÄc söëng khöng thĂŻĂ naĂąogiaĂŁi quyĂŻĂ«t hĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c nhĂ»ng hoĂ„ vĂȘĂźn cöë hĂŻĂ«t sûåc vaĂą liĂŻn tuĂ„c hoĂ„ hoĂŁi.
NhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o hoĂ„c trong quaĂĄ trĂČnh haĂąnh à öÄng vaĂą ruĂĄttĂła baĂąi hoĂ„c kinh nghiĂŻĂ„m tûù nhûÀng trĂșĂŁ ngaĂ„i trong quaĂĄ trĂČnh Ă oĂĄ.CuĂ€ng nhĂ» thĂșĂąi tiĂŻĂ«t, khñ hĂȘĂ„u laĂąm thay à öĂi hĂČnh daĂĄng cuĂŁa nuĂĄi à öÏi,qua khoĂĄ khĂčn thûã thaĂĄch mĂșĂĄi reĂąn giuĂ€a nĂŻn ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o thûÄcsûÄ. BaĂąi hoĂ„c cĂčn baĂŁn maĂą nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c laĂą tûù nhûÀng öngchuĂŁ khoĂĄ tñnh, thiĂŻĂ«u tĂȘĂŹm nhĂČn vaĂą Ă aĂ„o à ûåc trong vĂ” trñ laĂ€nh Ă aĂ„o, tûùnhûÀng öng chuĂŁ khöng coĂĄ khaĂŁ nĂčng kiĂŻĂm soaĂĄt Ă Ă»ĂșĂ„c tĂČnh hĂČnh cuĂąngvĂșĂĄi nhûÀng sai lĂȘĂŹm cuĂŁa riĂŻng hoĂ„.
Richard Ferry, à öÏng saĂĄng lĂȘĂ„p viĂŻn cuĂŁa Korn/Ferry InternationalthuöÄc vĂŻĂŹ trĂ»ĂșĂąng phaĂĄi goĂ„i laĂą neĂĄm-ngĂ»ĂșĂąi-ta-vaĂąo-trong-nĂ»ĂșĂĄc-vaĂą-hoĂ„-seĂ€-hoĂ„c-caĂĄch-bĂși, cho biĂŻĂ«t nhĂ» sau, âBaĂ„n khöng thĂŻĂ naĂąo Ă aĂąo taĂ„ora nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o. Vñ duĂ„, laĂąm sao Ă ĂŻĂ daĂ„y cho ngĂ»ĂșĂąi ta caĂĄch ra quyĂŻĂ«tĂ Ă”nh? BaĂ„n chĂł coĂĄ thĂŻĂ laĂąm laĂą phaĂĄt triĂŻĂn taĂąi nĂčng maĂą hoĂ„ sĂčĂ©n coĂĄ. TöilaĂą ngĂ»ĂșĂąi tuyĂŻĂ„t à öëi tin tĂ»ĂșĂŁng vaĂąo loĂą-thûã-nghiĂŻĂ„m-qua-thûÄc-tĂŻĂ«, kinh-nghiĂŻĂ„m-trong-cöng-viĂŻĂ„c. Cûå Ă Ă»a hoĂ„ Ă ĂŻĂ«n nhaĂą maĂĄy, cho hoĂ„ thamgia vaĂąo thĂ»Ășng trĂ»ĂșĂąng, gûãi hoĂ„ Ă ĂŻĂ«n cöng taĂĄc ĂșĂŁ NhĂȘĂ„t BaĂŁn vaĂą chĂȘuĂu. HaĂ€y huĂȘĂ«n luyĂŻĂ„n hoĂ„ bĂčçng nhûÀng nhiĂŻĂ„m vuĂ„ cuĂ„ thĂŻĂ thûÄc tĂŻĂ«â.
Jim Burke vaĂą Horace Deets noĂĄi rĂȘĂ«t ngĂčĂŠn goĂ„n. Theo Jim BurkethĂČ, âcaĂąng traĂŁi qua nhiĂŻĂŹu kinh nghiĂŻĂ„m vaĂą thûã thaĂĄch, baĂ„n caĂąng coĂĄkhaĂŁ nĂčng trĂșĂŁ thaĂąnh ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o gioĂŁiâ. CoĂąn Deets khi noĂĄi vĂŻĂŹcöng viĂŻĂ„c giaĂĄm à öëc Ă iĂŻĂŹu haĂąnh taĂ„i HiĂŻĂ„p höÄi NhûÀng ngĂ»ĂșĂąi vĂŻĂŹ hĂ»uMyĂ€ (American Association of Retired Persons - AARP) nhĂ» sau,âCöng viĂŻĂ„c rĂȘĂ«t khoĂĄ khĂčn vaĂą töi cĂ»ĂșĂ„c ngĂ»ĂșĂąi ta laĂą chĂł coĂĄ thĂŻĂ thûÄc sûÄhoĂ„c Ă Ă»ĂșĂ„c khi bĂčĂŠt tay vaĂąo haĂąnh à öÄng. BaĂ„n khöng thĂŻĂ chĂł Ă oĂ„c saĂĄchvĂșĂŁ röÏi sau Ă oĂĄ haĂąnh à öÄng Ă Ă»ĂșĂ„c. PhoĂąng thñ nghiĂŻĂ„m duy nhĂȘĂ«t laĂą thûãnghiĂŻĂ„m trĂŻn thûÄc tĂŻĂ«â.
226 227
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O VĂĂĂ T QUA NGHĂCH CAĂNH
Khi töi troĂą chuyĂŻĂ„n vĂșĂĄi Barbara Corday, baĂą kĂŻĂ töi nghe caĂĄch baĂąvĂ»ĂșĂ„t qua khoĂĄ khĂčn qua möÄt baĂąi hoĂ„c nhĂ» sau, âKhi Tri-Star vaĂąColumbia saĂĄp nhĂȘĂ„p, hoĂ„ nhĂȘĂ„n ra rĂčçng mĂČnh coĂĄ Ă ĂŻĂ«n hai giaĂĄm à öëctruyĂŻĂŹn hĂČnh vĂČ vĂȘĂ„y möÄt trong hai ngĂ»ĂșĂąi phaĂŁi ra Ă i. HoĂĄa ra ngĂ»ĂșĂąiĂ oĂĄ phaĂŁi laĂą töi. Trong suöët hai mĂ»Ăși lĂčm nĂčm, Ă ĂȘy laĂą ba thaĂĄng daĂąinhĂȘĂ«t cuöÄc Ă ĂșĂąi vĂČ trong thĂșĂąi gian Ă oĂĄ töi khöng laĂąm viĂŻĂ„c gĂČ caĂŁ. ĂĂȘythûÄc sûÄ laĂą möÄt kinh nghiĂŻĂ„m hoĂ„c hoĂŁi, möÄt khoaĂŁng thĂșĂąi gian Ă ĂŻĂ töichiĂŻm nghiĂŻĂ„m vaĂą thay à öĂi. Sau Ă oĂĄ, töi nghĂŽ laĂą mĂČnh Ă aĂ€ sĂčĂ©n saĂąnglaĂ„i tiĂŻĂ«p tuĂ„c chiĂŻĂ«n Ă ĂȘĂ«u⊠Töi nghĂŽ laĂą buöĂi saĂĄng thûåc giĂȘĂ«c vaĂą thĂȘĂ«ymĂČnh cĂčng thĂčĂšng thĂČ thuĂĄ vĂ” hĂșn viĂŻĂ„c khöng lo lĂčĂŠng gĂČ hĂŻĂ«t. NĂŻĂ«ukhöng lo lĂčĂŠng, cĂčng thĂčĂšng, coi nhĂ» baĂ„n Ă aĂ€ chĂŻĂ«t⊠ĂaĂ€ Ă ĂŻĂ«n luĂĄc thayà öĂi cuöÄc söëng hoĂčĂ„c cöng viĂŻĂ„c ngay khi baĂ„n caĂŁm thĂȘĂ«y mĂČnh chĂčĂšngcoĂĄ gĂČ phaĂŁi lo nghĂŽ nûÀaâ.
Alfred Gottschalk, hiĂŻĂ„u trĂ»ĂșĂŁng danh dûÄ cuĂŁa möÄt trĂ»ĂșĂąng Ă aĂ„i hoĂ„ccuĂ€ng laĂą möÄt ngĂ»ĂșĂąi uĂŁng höÄ trĂ»ĂșĂąng phaĂĄi hoĂ„c hoĂŁi tûù kinh nghiĂŻĂ„mthûÄc tĂŻĂ«. Ăng cho biĂŻĂ«t, âKhi coĂąn treĂŁ, töi tûùng bĂ” sa thaĂŁi vaĂąi lĂȘĂŹn hoĂčĂ„ctrong möÄt söë khoĂĄa hoĂ„c, töi hoĂ„c rĂȘĂ«t tĂŻĂ„. ThĂŻĂ« röÏi töi nhĂȘĂ„n ra rĂčçngcho duĂą mĂČnh coĂĄ thĂȘĂ«t baĂ„i thĂČ thĂŻĂ« giĂșĂĄi cuĂ€ng chĂčĂšng hĂŻĂŹ kĂŻĂ«t thuĂĄc. QuaĂĄtrĂČnh phaĂĄt triĂŻĂn cuĂŁa nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o liĂŻn quan rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu Ă ĂŻĂ«n kinhnghiĂŻĂ„m ruĂĄt ra tûù nhûÀng nghĂ”ch caĂŁnh. ThûÄc tĂŻĂ« laĂą khoĂĄ khĂčn hoĂčĂ„cseĂ€ laĂąm baĂ„n guĂ„c ngaĂ€ hoĂčĂ„c seĂ€ laĂąm baĂ„n lĂșĂĄn vaĂą trĂ»ĂșĂŁng thaĂąnh hĂșnâ.
NoĂĄi vĂŻĂŹ ruĂŁi ro trong quaĂĄ trĂČnh laĂ€nh Ă aĂ„o, Gottschalk cho biĂŻĂ«t,âNgaĂąy nay laĂ€nh Ă aĂ„o möÄt töà chûåc coĂĄ rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu ruĂŁi ro. BaĂ„n coĂĄ thĂŻĂbĂ” chĂși khĂčm tûù phña sau hoĂčĂ„c coĂĄ ngĂ»ĂșĂąi seĂ€ tĂČm caĂĄch ngaĂĄng chĂȘnbaĂ„n. NgoaĂąi ra, tĂșĂĄi möÄt luĂĄc naĂąo Ă oĂĄ, laĂ€nh Ă aĂ„o naĂąo cuĂ€ng seĂ€ phaĂŁi rĂșĂĄtĂ aĂąi hoĂčĂ„c rĂșĂąi buĂ„c vinh quang. CoĂĄ thĂŻĂ hoĂ„ bĂ” haĂ„ bĂŻĂ„, bĂčĂŠn guĂ„c, bĂ” laĂąmcho lĂčĂ„ng ngĂ»ĂșĂąi Ă i Ă ĂŻĂ«n khöng noĂĄi nĂŻn lĂșĂąi hoĂčĂ„c laĂąm bĂ” mĂŻĂ„t moĂŁi Ă ĂŻĂ«nkiĂŻĂ„t sûåcâ.
Theo möÄt nghiĂŻn cûåu cuĂŁa caĂĄc nhaĂą khoa hoĂ„c vĂŻĂŹ haĂąnh vi cuĂŁaMichaeal Limbardo vaĂą Morgan McCall taĂ„i Trung tĂȘm vĂŻĂŹ LaĂ€nh Ă aĂ„oSaĂĄng taĂ„o (Center for Creative Leadership), trong cuöÄc söëng, nghĂ”chcaĂŁnh vaĂą may mĂčĂŠn cuĂ€ng coĂĄ tĂȘĂŹn suĂȘĂ«t nhĂ» nhau. Sau khi tiĂŻĂ«n haĂąnhphoĂŁng vĂȘĂ«n khoaĂŁng 100 caĂĄc quaĂŁn trĂ” viĂŻn à ûång Ă ĂȘĂŹu caĂĄc cöng ty,hoĂ„ nhĂȘĂ„n ra may mĂčĂŠn khöng phaĂŁi laĂą ngoaĂ„i lĂŻĂ„ maĂą theo quy luĂȘĂ„t,vaĂą thĂ»ĂșĂąng nhûÀng quaĂŁn trĂ” viĂŻn Ă Ă»ĂșĂ„c thĂčng chûåc laĂą theo quy luĂȘĂ„tthûå tûÄ. NhûÀng sûÄ kiĂŻĂ„n chñnh aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng Ă ĂŻĂ«n sûÄ may ruĂŁi göÏmnhûÀng lĂȘĂŹn à öĂi viĂŻĂ„c, nhûÀng khoĂĄ khĂčn nghiĂŻm troĂ„ng cuĂ€ng nhĂ»nhûÀng dĂ”p may mĂčĂŠn. NhûÀng khoĂĄ khĂčn noĂĄi trĂŻn coĂĄ thĂŻĂ göÏm thĂȘĂ«tbaĂ„i, bĂ” giaĂĄng cĂȘĂ«p, boĂŁ lĂșĂ€ nhûÀng cĂș höÄi thĂčng chûåc, cöng caĂĄn nĂ»ĂșĂĄcngoaĂąi, bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu cöng viĂŻĂ„c kinh doanh tûù trong mĂșĂĄ hößn à öÄn, saĂĄpnhĂȘĂ„p cöng ty, tiĂŻĂ«p quaĂŁn vaĂą caĂŁi töà töà chûåc vaĂą cuöëi cuĂąng laĂą vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹchñnh trĂ” trong doanh nghiĂŻĂ„p.
Lombardo vaĂą McCall kĂŻĂ«t luĂȘĂ„n rĂčçng hoaĂąn caĂŁnh khoĂĄ khĂčn seĂ€ soiĂ Ă»ĂșĂąng cho nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi naĂąy. BĂŻn caĂ„nh Ă oĂĄ, hoĂ„ coĂąn kĂŻĂ«t luĂȘĂ„n rĂčçngnhûÀng nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o thaĂąnh cöng laĂą ngĂ»ĂșĂąi luön Ă ĂčĂ„t ra cĂȘu hoĂŁi vaĂąvĂ»ĂșĂ„t qua nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi keĂĄm thaĂąnh cöng hĂșn cĂș baĂŁn vĂČ hoĂ„ biĂŻĂ«t ruĂĄttĂła tûù kinh nghiĂŻĂ„m vaĂą rĂčçng ngay tûù khi khĂșĂŁi nghiĂŻĂ„p, hoĂ„ Ă aĂ€ hoĂ„ccaĂĄch laĂąm quen vĂșĂĄi nhûÀng Ă iĂŻĂŹu khoĂĄ khĂčn, mĂș höÏ trong cuöÄc söëng.
NĂčm 1817, nhaĂą thĂș John Keats trong möÄt bûåc thĂ» viĂŻĂ«t chonhûÀng ngĂ»ĂșĂąi anh trai cuĂŁa mĂČnh vĂŻĂŹ Ă iĂŻĂŹu cĂș baĂŁn Ă ĂŻĂ Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c thaĂąnhcöng thûÄc sûÄ laĂą âkhaĂŁ nĂčng à öëi diĂŻĂ„n nhûÀng tĂČnh huöëng tiĂŻu cûÄcâŠkhi möÄt ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ khaĂŁ nĂčng à öëi phoĂĄ vĂșĂĄi sûÄ bĂȘĂ«t an, bñ ĂȘĂn, nghi ngĂșĂąmaĂą khöng caĂŁm thĂȘĂ«y nhoĂ„c loĂąngâ. CoĂĄ leĂ€ laĂą khöng coĂĄ Ă Ă”nh nghĂŽa vĂŻĂŹlaĂ€nh Ă aĂ„o Ă Ă»Ășng thĂșĂąi coĂĄ thĂŻĂ hay hĂșn Ă Ă»ĂșĂ„c nûÀa.
John Gardner, saĂĄng lĂȘĂ„p viĂŻn cuĂŁa Common Cause vaĂą cûÄu thĂ»kyĂĄ HEW liĂŻĂ„t kĂŻ: nhûÀng nguy cĂș khuĂŁng hoaĂŁng Ă ang hĂČnh thaĂąnh,
228 229
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O VĂĂĂ T QUA NGHĂCH CAĂNH
quy mö vaĂą tñnh phûåc taĂ„p cuĂŁa caĂĄc töà chûåc, sûÄ chuyĂŻn mön hoĂĄa vaĂąxu hĂ»ĂșĂĄng chöëng laĂ„i laĂ€nh Ă aĂ„o ngaĂąy nay hay nhûÀng sûÄ khĂčĂŠt khe cuĂŁaĂ ĂșĂąi söëng xaĂ€ höÄi laĂą nhûÀng trĂșĂŁ ngaĂ„i chuĂŁ yĂŻĂ«u à öëi vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o.
Norman Lear cuĂ€ng cho rĂčçng trĂșĂŁ ngaĂ„i trong cuöÄc söëng laĂą nhûÀngnhĂȘn töë khöng thĂŻĂ thiĂŻĂ«u à öëi vĂșĂĄi laĂ€nh Ă aĂ„o. âĂĂŻĂ trĂșĂŁ thaĂąnh möÄt laĂ€nhĂ aĂ„o, baĂ„n khöng nhûÀng phaĂŁi dĂȘĂźn dĂčĂŠt ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc theo con Ă Ă»ĂșĂąngĂ uĂĄng Ă ĂčĂŠn maĂą nhiĂŻĂ„m vuĂ„ cuĂŁa baĂ„n coĂąn laĂą thuyĂŻĂ«t phuĂ„c Ă Ă»ĂșĂ„c hoĂ„ choduĂą coĂĄ chĂ»ĂșĂĄng ngaĂ„i gĂČ trĂŻn con Ă Ă»ĂșĂąng naĂąy Ă i nûÀa. ĂoĂĄ coĂĄ thĂŻĂ chĂł laĂąmöÄt caĂĄi cĂȘy trĂŻn Ă Ă»ĂșĂąng hay thĂȘĂ„m chñ möÄt toĂąa nhaĂą che khuĂȘĂ«t tĂȘĂŹmnhĂČn, baĂ„n Ă ĂŻĂŹu coĂĄ thĂŻĂ Ă i voĂąng qua noĂĄ. BaĂ„n seĂ€ khöng bĂ” nhûÀngnhûÀng chĂ»ĂșĂĄng ngaĂ„i vĂȘĂ„t trĂ»ĂșĂĄc mĂčĂŠt laĂąm trĂČ hoaĂ€n muĂ„c à ñch cuĂŁamĂČnh. HaĂąnh trĂČnh naĂąo cuĂ€ng Ă ĂȘĂŹy nhûÀng hang à öÄng vaĂą Ă Ă”a löi,nhĂ»ng caĂĄch duy nhĂȘĂ«t maĂą chuĂĄng ta vĂ»ĂșĂ„t qua Ă Ă»ĂșĂ„c noĂĄ laĂą Ă ĂŻĂ«n gĂȘĂŹn,nhĂȘĂ„n diĂŻĂ„n vaĂą vĂ»ĂșĂ„t qua nhûÀng trĂșĂŁ ngaĂ„i Ă oĂĄ. BaĂ„n phaĂŁi thĂȘĂ«y Ă Ă»ĂșĂ„cduùù Ă oĂĄ chĂł laĂą möÄt caĂĄi cĂȘy hay laĂą gĂČ Ă i chĂčng nûÀa thĂČ luön luön coĂĄcaĂĄch Ă ĂŻĂ vĂ»ĂșĂ„t qua. NĂși naĂąo coĂĄ kho baĂĄu, haĂ€y lĂ»u dĂȘĂ«u haĂąnh trĂČnhcuĂŁa baĂ„nâ.
NĂși naĂąo coĂĄ kho baĂĄu haĂ€y lĂ»u dĂȘĂ«u haĂąnh trĂČnh cuĂŁa baĂ„n. ĂiĂŻĂŹu naĂąycoĂĄ nghĂŽa laĂą hoĂ„c tûù nhûÀng sûÄ kiĂŻĂ„n mĂșĂĄi meĂŁ, gĂȘy ngaĂ„c nhiĂŻn, vaĂą cuĂ€ngcoĂĄ nghĂŽa laĂą, nhĂ» Ă aĂ€ nhĂčĂŠc ĂșĂŁ trĂŻn: hoĂ„c tûù nghĂ”ch caĂŁnh. HĂȘĂŹu hĂŻĂ«tnhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o töi thaĂŁo luĂȘĂ„n cuĂąng Ă ĂŻĂŹu à öÏng yĂĄ vĂșĂĄi quanĂ iĂŻĂm naĂąy.
NhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi trong söë hoĂ„ ruĂĄt ra nhûÀng baĂąi hoĂ„c giaĂĄ trĂ” tûù nhûÀngngĂ»ĂșĂąi sĂŻĂ«p khoĂĄ nhĂ»ng à öÏng thĂșĂąi cuĂ€ng tûù nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi sĂŻĂ«p töÏi. SûÄkhaĂĄc nhau giûÀa ngĂ»ĂșĂąi sĂŻĂ«p khoĂĄ vaĂą sĂŻĂ«p töÏi laĂą sĂŻĂ«p töÏi cho baĂ„n biĂŻĂ«tbaĂ„n khöng nĂŻn laĂąm gĂČ trong cuöÄc Ă ĂșĂąi. SĂŻĂ«p khoĂĄ giuĂĄp baĂ„n ruĂĄt raĂ Ă»ĂșĂ„c nhiĂŻĂŹu baĂąi hoĂ„c phûåc taĂ„p hĂșn. SĂŻĂ«p khoĂĄ tñnh seĂ€ coĂĄ thĂŻĂ rĂȘĂ«t soimoĂĄi, mang Ă ĂŻĂ«n nhiĂŻĂŹu thaĂĄch thûåc, coĂĄ thĂŻĂ rĂȘĂ«t Ă aĂĄng sĂșĂ„, kiĂŻu ngaĂ„o,
thö löß vaĂą à öi khi rĂȘĂ«t hay à öÏng boĂĄng, dĂŻĂź thay à öĂi. NhĂ»ng cuĂ€ngchñnh öng sĂŻĂ«p Ă oĂĄ truyĂŻĂŹn cho baĂ„n caĂŁm hûång, cho baĂ„n hĂ»ĂșĂĄng Ă ivaĂą à öi khi coĂąn rĂȘĂ«t quan tĂȘm Ă ĂŻĂ«n baĂ„n nûÀa. MöÄt vñ duĂ„ kinh Ă iĂŻĂn laĂąvĂŻĂŹ öng truĂąm ngaĂąnh truyĂŻĂŹn thöng khoĂĄ tñnh, Robert Maxwell. ĂngĂ Ă»ĂșĂ„c biĂŻĂ«t Ă ĂŻĂ«n nhĂ» laĂą möÄt ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ tĂȘĂŹm nhĂČn. NhĂ»ng sau caĂĄi chĂŻĂ«tbñ ĂȘĂn vaĂąo nĂčm 1991, ngĂ»ĂșĂąi ta phaĂĄt hiĂŻĂ„n ra Ă Ăčçng sau Ă oĂĄ thĂČ ramöÄt keĂŁ lûùa Ă aĂŁo. Trong cuöÄc phoĂŁng vĂȘĂ«n trong chĂ»Ășng trĂČnh 60 phuĂĄt,öng tûùng thûùa nhĂȘĂ„n tĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng tñnh caĂĄch xĂȘĂ«u Ă Ă»ĂșĂ„c mö taĂŁ ĂșĂŁtrĂŻn daĂąnh cho sĂŻĂ«p khoĂĄ laĂą nhûÀng khuyĂŻĂ«t Ă iĂŻĂm cuĂŁa con ngĂ»ĂșĂąi öng.Ăng tûùng sa thaĂŁi con trai mĂČnh vĂČ quĂŻn khöng Ă oĂĄn öng taĂ„i sĂȘnbay röÏi sau Ă oĂĄ saĂĄu thaĂĄng, thuĂŻ laĂ„i anh ta Ă ĂŻĂ laĂąm viĂŻĂ„c.
Anne Bryant kĂŻĂ töi nghe vĂŻĂŹ möÄt ngĂ»ĂșĂąi sĂŻĂ«p khoĂĄ tñnh nhĂ» sau,âTöi laĂąm viĂŻĂ„c cho möÄt phuĂ„ nûÀ töi rĂȘĂ«t ngĂ»ĂșĂ€ng möÄ vaĂą töi nghĂŽ laĂątrĂŻn caĂŁ tuyĂŻĂ„t vĂșĂąi. ThĂŻĂ« nhĂ»ng baĂą laĂ„i hay vaĂ„ch laĂĄ tĂČm sĂȘu nĂŻn Ă aĂ€mĂȘĂ«t rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu nhĂȘn viĂŻn gioĂŁi. BaĂą rĂȘĂ«t thöng minh, thuĂĄ vĂ”, coĂĄ tĂȘĂŹmnhĂČn vaĂą quaĂŁ thĂȘĂ„t sûÄ Ă iĂŻĂŹu haĂąnh cuĂŁa baĂą Ă aĂ€ giuĂĄp cöng ty thay à öĂinhiĂŻĂŹu, nhĂ»ng laĂąm viĂŻĂ„c vĂșĂĄi baĂą thĂČ quaĂŁ thûÄc khöng dĂŻĂź daĂąng chuĂĄtnaĂąo. Töi hoĂ„c Ă Ă»ĂșĂ„c tûù baĂą rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu Ă iĂŻĂŹu, caĂŁ khña caĂ„nh töët vaĂą xĂȘĂ«u.Töi nghĂŽ laĂą nĂŻĂ«u baĂ„n maĂ„nh meĂ€, baĂ„n coĂĄ thĂŻĂ hoĂ„c hoĂŁi caĂŁ tûù nhûÀngngĂ»ĂșĂąi sĂŻĂ«p khoĂĄ nhĂ»ng nĂŻĂ«u khöng maĂ„nh meĂ€ thĂČ seĂ€ rĂȘĂ«t khoĂĄ khĂčncho baĂ„nâ.
Barbara Corday phĂȘn biĂŻĂ„t sĂŻĂ«p töÏi vaĂą sĂŻĂ«p khoĂĄ tñnh nhĂ» sau, âTöinghĂŽ laĂą töi hoĂ„c nhiĂŻĂŹu Ă iĂŻĂŹu quan troĂ„ng tûù nhûÀng sĂŻĂ«p töÏi. KinhnghiĂŻĂ„m laĂąm viĂŻĂ„c vĂșĂĄi sĂŻĂ«p töÏi coĂĄ thĂŻĂ so saĂĄnh nhĂ» viĂŻĂ„c möÄt bĂȘĂ„c phuĂ„huynh tûÄ nhuĂŁ loĂąng mĂČnh laĂą: âTöi seĂ€ khöng bao giĂșĂą à öëi xûã vĂșĂĄi concaĂĄi cuĂŁa töi nhĂ» vĂȘĂ„yâ... Töi laĂąm viĂŻĂ„c nhiĂŻĂŹu nĂčm ĂșĂŁ New York chomöÄt öng sĂŻĂ«p luĂĄc naĂąo cuĂ€ng xĂł vaĂŁ nhĂȘn viĂŻn caĂŁ vĂŻĂŹ tinh thĂȘĂŹn vaĂą thĂŻĂxaĂĄc. Ăng naĂąy coĂĄ thĂŻĂ toĂĄm lĂȘĂ«y möÄt nhĂȘn viĂŻn nam, gñ saĂĄt vaĂąo tĂ»ĂșĂąngvaĂą heĂĄt vaĂąo mĂčĂ„t anh ta. RöÏi sau Ă oĂĄ, chñnh öng sĂŻĂ«p naĂąy laĂ„i boĂŁ thĂŻm
230 231
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O VĂĂĂ T QUA NGHĂCH CAĂNH
vaĂąo phong bĂČ lĂ»Ășng cho anh chaĂąng kia 50 à öla. Töi nhĂȘĂ„n ra sûÄthĂȘĂ„t laĂą laĂąm sao coĂĄ thĂŻĂ coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c möÄt kĂŻĂ«t quaĂŁ cöng viĂŻĂ„c töët hoĂčĂ„claĂąm sao coĂĄ ai Ă oĂĄ coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c loĂąng trung thaĂąnh vĂșĂĄi cöng ty tûù trongmöi trĂ»ĂșĂąng laĂąm viĂŻĂ„c nhĂ» vĂȘĂ„y. VĂČ vĂȘĂ„y, Ă Ășn giaĂŁn laĂą töi chĂł viĂŻĂ„c laĂąmngĂ»ĂșĂ„c laĂ„i vĂșĂĄi Ă iĂŻĂŹu öng sĂŻĂ«p naĂąy laĂąm... CöÄng sûÄ Barbara cuĂŁa töi vaĂątöi tûùng laĂąm cho möÄt nhaĂą saĂŁn xuĂȘĂ«t rĂȘĂ«t nöĂi tiĂŻĂ«ng vaĂą taĂąi nĂčng nhĂ»nglaĂ„i khöng haĂ„nh phuĂĄc trong Ă ĂșĂąi söëng hön nhĂȘn nĂŻn khöng thñchĂ i vĂŻĂŹ nhaĂą khi hĂŻĂ«t ngaĂąy. LeĂ€ dĂŽ nhiĂŻn Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ coĂĄ nghĂŽa laĂą chuĂĄng töibĂ” haĂąnh haĂ„ phaĂŁi laĂąm thĂŻm nhiĂŻĂŹu giĂșĂą khuĂŁng khiĂŻĂ«p ngay caĂŁ vaĂąoban Ă ĂŻm vaĂą cuöëi tuĂȘĂŹn, chĂł vĂČ Ă¶ng sĂŻĂ«p cuĂŁa chuĂĄng töi khöng coĂĄ aiĂ ĂŻĂ quan tĂȘm trong cuöÄc söëng riĂŻng. Töi hoĂ„c Ă Ă»ĂșĂ„c tûù öng naĂąy laĂąbaĂ„n khöng thĂŻĂ naĂąo aĂĄp Ă ĂčĂ„t löëi söëng vaĂą Ă ĂșĂąi söëng caĂĄ nhĂȘn cuĂŁa baĂ„nvaĂąo nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂąm viĂŻĂ„c cho baĂ„n⊠Töi nghĂŽ laĂą nĂŻĂ«u trong ngaĂąnhnaĂąy ngĂ»ĂșĂąi ta biĂŻĂ«t Ă ĂŻĂ«n töi, thĂČ ngĂ»ĂșĂąi naĂąo tûùng laĂąm viĂŻĂ„c vĂșĂĄi töi seĂ€laĂ„i muöën tiĂŻĂ«p tuĂ„c laĂąm viĂŻĂ„c vĂșĂĄi töi lĂȘĂŹn nûÀaâ.
Don Ritchey, cûÄu CEO cuĂŁa Lucky Stores cho biĂŻĂ«t nhûÀng ngĂ»ĂșĂąisĂŻĂ«p khoĂĄ tñnh thûÄc sûÄ laĂą Ă aĂ€ âkiĂŻĂm tra giuĂĄp niĂŻĂŹm tin cuĂŁa baĂ„n vaĂąbaĂ„n seĂ€ hoĂ„c Ă Ă»ĂșĂ„c caĂŁ nhûÀng Ă iĂŻĂŹu maĂą mĂČnh khöng muöën cuĂ€ng nhĂ»caĂŁ nhûÀng Ă iĂŻĂŹu maĂą baĂ„n khöng thĂŻĂ chĂ”u à ûÄng Ă Ă»ĂșĂ„c. Töi tûùng savaĂąo möÄt tĂČnh huöëng maĂą töi hoĂčĂ„c phaĂŁi chĂ”u à ûÄng hoĂčĂ„c im möÏmlaĂ„i. Sau Ă oĂĄ töi phaĂŁi xin nghĂł, tiĂŻĂ«p tuĂ„c Ă i hoĂ„c vaĂą bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu cöng viĂŻĂ„cmĂșĂĄi ĂșĂŁ vĂ” trñ quaĂŁn lyĂĄ trĂ»ĂșĂąng Ă aĂ„i hoĂ„c. RöÏi sau Ă oĂĄ vaĂąi nĂčm, öng sĂŻĂ«pcuĂ€ kia ra Ă i, töi vaĂąo cöng ty cuĂ€ laĂąm tiĂŻĂ«p. Cuöëi cuĂąng, töi Ă aĂ€ trĂșĂŁ thaĂąnhCEOâ. Ritchey Ă aĂ€ laĂąm cuĂąng nhiĂŻĂŹu sĂŻĂ«p gioĂŁi, nhĂ»ng chñnh ngĂ»ĂșĂąi sĂŻĂ«pkhoĂĄ tñnh kia laĂ„i laĂą ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng quan troĂ„ng nhĂȘĂ«t lĂŻn sûÄnghiĂŻĂ„p cuĂŁa Ritchey.
NĂŻĂ«u phaĂŁi laĂąm viĂŻĂ„c vĂșĂĄi möÄt öng sĂŻĂ«p khöng coĂĄ khaĂŁ nĂčng, ngĂ»ĂșĂąilaĂ€nh Ă aĂ„o Ă ang trong quaĂĄ trĂČnh töi luyĂŻĂ„n seĂ€ coĂĄ thĂŻĂ âtiĂŻĂ«n lĂŻn phñatrĂ»ĂșĂĄcâ.
Shirley Hufstedler cho biĂŻĂ«t, âMöÄt söë ngĂ»ĂșĂąi tĂȘĂ„n trong sĂȘu thĂčĂšmrĂȘĂ«t muöën thĂŻĂ« giĂșĂĄi biĂŻĂ«t Ă ĂŻĂ«n mĂČnh chûå khöng muöën mĂČnh quan tĂȘmĂ ĂŻĂ«n xung quanh. NhûÀng ngĂ»ĂșĂąi nhĂ» thĂŻĂ« chĂł mong chĂșĂą ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄcchaĂ„y theo vaĂą quan tĂȘm tĂșĂĄi hoĂ„ maĂą thöi. Ăöëi vĂșĂĄi loaĂ„i ngĂ»ĂșĂąi naĂąy, chĂłcĂȘĂŹn möÄt khuĂŁng hoaĂŁng, vñ duĂ„ nhĂ» bĂŻĂ„nh nĂčĂ„ng hoĂčĂ„c möÄt tĂČnh huöëngĂ e doĂ„a tñnh maĂ„ng, hoĂčĂ„c mĂȘĂ«t maĂĄt taĂąi chñnh hay à öà vĂșĂ€ trong Ă ĂșĂąisöëng riĂŻng tĂ» thĂČ coĂĄ thĂŻĂ thay à öĂi Ă Ă”nh hĂ»ĂșĂĄng cuĂŁa hoĂ„ röÏiâ.
Ăng sĂŻĂ«p lyĂĄ tĂ»ĂșĂŁng à öëi vĂșĂĄi möÄt nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o Ă ang trĂŻn Ă Ă»ĂșĂąngtrĂ»ĂșĂŁng thaĂąnh coĂĄ leĂ€ laĂą möÄt ngĂ»ĂșĂąi sĂŻĂ«p töët nhĂ»ng nĂŻĂ«u ngĂ»ĂșĂąi sĂŻĂ«p Ă oĂĄvĂȘĂźn coĂĄ nhûÀng thoĂĄi xĂȘĂ«u khaĂĄc thĂČ seĂ€ giuĂĄp ta coĂĄ thĂŻĂ hoĂ„c Ă Ă»ĂșĂ„c nhûÀngbaĂąi hoĂ„c phûåc taĂ„p hĂșn, Ă oĂĄ laĂą nĂŻn vaĂą khöng nĂŻn laĂąm gĂČ.
Ernest Hemingway noĂĄi rĂčçng thĂŻĂ« giĂșĂĄi naĂąy seĂ€ phaĂĄ hoĂŁng tĂȘĂ«t caĂŁchuĂĄng ta nhĂ»ng trong nhûÀng maĂŁnh vuĂ„n vĂșĂ€ Ă oĂĄ, chuĂĄng ta seĂ€ trĂ»ĂșĂŁngthaĂąnh hĂșn. ĂiĂŻĂŹu naĂąy rĂȘĂ«t Ă uĂĄng à öëi laĂ€nh Ă aĂ„o. KhaĂŁ nĂčng à ûång dĂȘĂ„ygiuĂĄp hoĂ„ thaĂąnh cöng vaĂą tĂČm ra Ă Ă»ĂșĂ„c hĂ»ĂșĂĄng Ă i cuĂŁa mĂČnh.
Robert Dockson kĂŻĂ cho töi nghe vĂŻĂŹ thĂșĂąi Ă iĂŻĂm öng bĂ” sa thaĂŁi khoĂŁiNgĂȘn haĂąng MyĂ€ (Bank of America), âĂoĂĄ laĂą möÄt trong nhûÀng Ă iĂŻĂŹutöët Ă eĂ„p nhĂȘĂ«t tûùng xaĂŁy ra vĂșĂĄi töi vĂČ nĂŻĂ«u baĂ„n coĂĄ thĂŻĂ tiĂŻĂ«p tuĂ„c à ûångdĂȘĂ„y, baĂ„n Ă aĂ€ hoĂ„c Ă Ă»ĂșĂ„c rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu röÏi Ă ĂȘĂ«yâ.
Mathilde Krim vĂ»ĂșĂ„t qua nhûÀng khoĂĄ khĂčn sĂȘu xa hĂșn vaĂą mangtñnh caĂĄ nhĂȘn hĂșn. NhaĂą khoa hoĂ„c vaĂą hoaĂ„t à öÄng nöĂi tiĂŻĂ«ng naĂąy noĂĄivĂșĂĄi töi rĂčçng, âLuĂĄc naĂąo töi cuĂ€ng caĂŁm thĂȘĂ«y mĂČnh khöng giöëng bĂȘĂ«tkyĂą ai caĂŁâ.
ĂiĂŻĂŹu naĂąy khiĂŻĂ«n töi liĂŻn tĂ»ĂșĂŁng Ă ĂŻĂ«n Wallenda Factor, möÄt khaĂĄiniĂŻĂ„m töi mö taĂŁ rĂȘĂ«t chi tiĂŻĂ«t trong cuöën saĂĄch LaĂ€nh Ă aĂ„o (Leaders) vaĂąvĂČ vĂȘĂ„y chĂł xin noĂĄi ngĂčĂŠn goĂ„n ĂșĂŁ Ă ĂȘy. Khöng lĂȘu sau khi nghĂŻĂ„ sĂŽ vĂŽĂ aĂ„i Ă i xiĂŻĂ«c trĂŻn dĂȘy Karl Wallenda teĂĄ chĂŻĂ«t khi Ă ang thûÄc hiĂŻĂ„nnhûÀng bĂ»ĂșĂĄc Ă i rĂȘĂ«t nguy hiĂŻĂm trĂŻn dĂȘy, vĂșĂ„ cuĂŁa öng, vöën cuĂ€ng laĂą
232 233
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O VĂĂĂ T QUA NGHĂCH CAĂNH
möÄt nghĂŻĂ„ sĂŽ xiĂŻĂ«c Ă i trĂŻn dĂȘy cho biĂŻĂ«t, âHaĂąng thaĂĄng trĂ»ĂșĂĄc Ă ĂȘy luĂĄcnaĂąo Karl cuĂ€ng nghĂŽ laĂą mĂČnh seĂ€ teĂĄ. ĂoĂĄ laĂą lĂȘĂŹn Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn öng ĂȘĂ«y nghĂŽnhĂ» vĂȘĂ„y vaĂą töi nghĂŽ dĂ»ĂșĂąng nhĂ» laĂą öng cöë gĂčĂŠng tĂȘĂ„p trung moĂ„i nĂčnglĂ»ĂșĂ„ng Ă ĂŻĂ Ă i trĂŻn dĂȘy maĂą khöng teĂĄâ. NĂŻĂ«u chuĂĄng ta suy nghĂŽ quaĂĄnhiĂŻĂŹu vĂŻĂŹ viĂŻĂ„c seĂ€ thĂȘĂ«t baĂ„i thay vĂČ nghĂŽ vĂŻĂŹ baĂŁn thĂȘn cöng viĂŻĂ„c Ă oĂĄ,chuĂĄng ta seĂ€ khöng thaĂąnh cöng.
CoĂĄ rĂȘĂ«t ñt nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o MyĂ€, vaĂą trong söë ngĂ»ĂșĂąi maĂą töi troĂą chuyĂŻĂ„nthĂČ caĂąng khöng coĂĄ ai, traĂŁi qua vuĂ„ viĂŻĂ„c naĂąo nhĂ» cuöÄc khuĂŁng hoaĂŁngTylenol nhĂ» Jim Burke phaĂŁi à öëi phoĂĄ höÏi Ă ĂȘĂŹu thĂȘĂ„p niĂŻn 80. ĂoĂĄquaĂŁ thĂȘĂ„t laĂą möÄt tai hoĂ„a Ă aĂ€ coĂĄ thĂŻĂ thiĂŻu ruĂ„i Johnson & Johnson,nhĂ»ng caĂŁ baĂŁn thĂȘn Johnson & Johnson vaĂą Burke Ă ĂŻĂŹu thĂŻĂ hiĂŻĂ„n laĂąmĂČnh maĂ„nh meĂ€ vaĂą thöng minh hĂșn bao giĂșĂą hĂŻĂ«t. Sau naĂąy khi BurkenoĂĄi vĂŻĂŹ cuöÄc khuĂŁng hoaĂŁng naĂąy, töi thĂȘĂ«y roĂ€ raĂąng laĂą chĂ»a bao giĂșĂątrong Ă ĂȘĂŹu Burke xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n yĂĄ nghĂŽ laĂą mĂČnh seĂ€ thĂȘĂ«t baĂ„i.
NhĂ» caĂĄc baĂ„n coĂĄ thĂŻĂ nhĂșĂĄ laĂ„i, Ă aĂ€ coĂĄ nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi chĂŻĂ«t do thuöëcTylenol bĂ” tiĂŻm thuöëc à öÄc vaĂąo. Tin tûåc naĂąy lan röÄng khĂčĂŠp Ă ĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄcnhĂ» cĂșn baĂ€o lûãa vaĂą viĂŻĂ„c khiĂŻĂ«n cĂȘu chuyĂŻĂ„n trĂșĂŁ nĂŻn thĂ»Ășng tĂȘmvaĂą Ă aĂĄng sĂșĂ„ hĂșn laĂą khöng ai biĂŻĂ«t ngĂ»ĂșĂąi naĂąo laĂą thuĂŁ phaĂ„m, lyĂĄ do taĂ„isao hoĂ„ laĂąm nhĂ» thĂŻĂ« vaĂą bao nhiĂŻu tuĂĄi thuöëc Ă aĂ€ bĂ” nhiĂŻĂźm à öÄc. NgaylĂȘĂ„p tûåc Burke à ûång lĂŻn haĂąnh à öÄng. Ăng cho biĂŻĂ«t, âTöi biĂŻĂ«t laĂą töiphaĂŁi à ûång lĂŻn haĂąnh à öÄng vaĂą töi nghĂŽ laĂą mĂČnh coĂĄ thĂŻĂ laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„cviĂŻĂ„c naĂąy. TrĂ»ĂșĂĄc Ă ĂȘy töi chĂ»a tûùng lĂŻn tivi, nhĂ»ng töi hiĂŻĂu truyĂŻĂŹnhĂČnh vaĂą töi hiĂŻĂu cöng chuĂĄng. Töi cho nhoĂĄm à öÄc lĂȘĂ„p tiĂŻĂ«n haĂąnhnghiĂŻn cûåu, möÄt quan saĂĄt sûÄ viĂŻĂ„c dĂ»ĂșĂĄi quan Ă iĂŻĂm cuĂŁa Johnson &Johnson, möÄt nhĂČn tûù quan Ă iĂŻĂm cuĂŁa saĂŁn phĂȘĂm vaĂą möÄt nhoĂĄm ngĂ»ĂșĂąitrong chuĂĄng töi seĂ€ cuĂąng vĂșĂĄi maĂĄy quay vaĂą truyĂŻĂŹn hĂČnh trûÄc tiĂŻĂ«pnoĂĄi chuyĂŻĂ„n vĂșĂĄi cöng chuĂĄng. Mößi Ă ĂŻm töi Ă ĂŻĂŹu mang nhûÀng cuöënbĂčng ghi hĂČnh vĂŻĂŹ nhaĂą xem vaĂą nhĂȘĂ„n ra rĂčçng nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi kia nĂŻĂ«uĂ ang quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh seĂ€ xem laĂ„i hoĂ„ trong bĂčng hĂČnh. VĂČ vĂȘĂ„y, chuĂĄng
töi coĂĄ thĂŻĂ lĂčĂŠng nghe moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi, gĂčĂ„p gĂșĂ€ hoĂ„ vaĂą hiĂŻĂu caĂŁm xuĂĄc vaĂąphaĂŁn ûång cuĂŁa hoĂ„.
âTöi tûùng Ă Ă»ĂșĂ„c huĂȘĂ«n luyĂŻĂ„n trong lĂŽnh vûÄc nghiĂŻn cûåu thĂ” trĂ»ĂșĂąngvaĂą tiĂŻĂ«p thĂ” tiĂŻu duĂąng. Töi hiĂŻĂu vĂŻĂŹ truyĂŻĂŹn thöng. Töi laĂą ngĂ»ĂșĂąi yĂŻuthñch tin tûåc vaĂą tûùng laĂąm viĂŻĂ„c vĂșĂĄi maĂ„ng lĂ»ĂșĂĄi truyĂŻĂŹn thöng vaĂąi lĂȘĂŹn.Töi biĂŻĂ«t nhûÀng nhĂȘn vĂȘĂ„t choĂĄp bu cuĂŁa giĂșĂĄi tin tûåc, töi biĂŻĂ«t mĂČnhphaĂŁi goĂ„i cho ai, noĂĄi chuyĂŻĂ„n vĂșĂĄi hoĂ„ nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo. Töi khöng lo lĂčĂŠngphaĂŁi xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n trĂŻn truyĂŻĂŹn hĂČnh nhĂ»ng töi Ă ang cöë gĂčĂŠng laĂąm chohoĂ„ hiĂŻĂu vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ vaĂą sûÄ cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t phaĂŁi xûã lyĂĄ chuyĂŻĂ„n naĂąy möÄt caĂĄchcoĂĄ traĂĄch nhiĂŻĂ„m. Töi biĂŻĂ«t laĂą vĂŻĂŹ lĂȘu daĂąi, cöng chuĂĄng seĂ€ phaĂŁi quyĂŻĂ«tĂ Ă”nh khöng chĂł söë phĂȘĂ„n mößi Tylenol vaĂą Johnson & Johnson maĂącoĂąn quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh caĂŁ söë phĂȘĂ„n cuĂŁa nhûÀng loaĂ„i thuöëc khaĂĄc noĂĄi chung.Töi Ă aĂ€ ĂșĂŁ trong cĂčn phoĂąng naĂąy 12 giĂșĂą mößi ngaĂąy. Töi thu thĂȘĂ„p yĂĄkiĂŻĂ«n cuĂŁa moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi bĂșĂŁi vĂČ chĂ»a ai tûùng gĂčĂ„p chuyĂŻĂ„n nhĂ» thĂŻĂ« naĂąytrong Ă ĂșĂąi. ViĂŻĂ„c naĂąy laĂą hoaĂąn toaĂąn mĂșĂĄi meĂŁ.
âCon trai töi noĂĄi möÄt cĂȘu rĂȘĂ«t hay. NoĂĄ baĂŁo laĂą töi coĂĄ möÄt triĂŻĂ«t lyĂĄcuöÄc söëng rĂȘĂ«t maĂ„nh meĂ€ vaĂą trong phuĂĄt chöëc qua möÄt sûÄ kiĂŻĂ„n, triĂŻĂ«tlyĂĄ Ă oĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c kiĂŻĂm nghiĂŻĂ„m vaĂą tĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng kinh nghiĂŻĂ„m cuĂŁa töi Ă aÀà ûĂșĂ„c vĂȘĂ„n duĂ„ng töëi Ă a theo möÄt caĂĄch rĂȘĂ«t Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t. NhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi rĂȘĂ«tgioĂŁi nhĂ»ng laĂ„i baĂŁo laĂą hoĂ„ khöng thĂŻĂ naĂąo laĂąm nhĂ» töi Ă Ă»ĂșĂ„c. Khi Ă oĂĄ,töi chĂł coĂĄ möÄt ngĂ»ĂșĂąi uĂŁng höÄ vaĂą höß trĂșĂ„ thöi. ChuĂĄng töi hiĂŻĂu roĂ€ laĂąmĂČnh khöng phaĂŁi laĂą ngĂ»ĂșĂąi xĂȘĂ«u vaĂą chuĂĄng töi tin vaĂąo sûÄ cöng bĂčçngà ñch thûÄc cuĂŁa xaĂ€ höÄi, vaĂą töi cuĂ€ng tin laĂą chuĂĄng töi seĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c à öëi xûãcöng bĂčçng. Khi töi quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n trong chĂ»Ășng trĂČnh 60phuĂĄt, trĂ»ĂșĂŁng böÄ phĂȘĂ„n quan hĂŻĂ„ à öëi ngoaĂ„i noĂĄi Ă ĂȘĂ«y laĂą quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh tĂŻĂ„haĂ„i nhĂȘĂ«t chĂ»a coĂĄ ai trong cöng ty tûùng laĂąm, vaĂą ai daĂĄm laĂąm möÄtviĂŻĂ„c nhĂ» thĂŻĂ« laĂą ngĂ»ĂșĂąi hoaĂąn toaĂąn vö traĂĄch nhiĂŻĂ„m, röÏi öng ta bĂ»ĂșĂĄcra khoĂŁi phoĂąng, Ă oĂĄng sĂȘĂŹm caĂĄnh cûãa laĂ„i.
234 235
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O VĂĂĂ T QUA NGHĂCH CAĂNH
âCaĂĄch Ă ĂȘy nhiĂŻĂŹu nĂčm, töi tûùng gĂčĂ„p Mike Wallace trong möÄtcuöÄc heĂ„n coĂĄ böën ngĂ»ĂșĂąi vĂșĂĄi nhau vaĂą khi Ă oĂĄ töi gĂčĂ„p anh ta vaĂą nhaĂąsaĂŁn xuĂȘĂ«t cuĂŁa anh ta â möÄt gaĂ€ nhoĂĄc khoĂĄ chĂ”u nhĂȘĂ«t maĂą töi tûùngbiĂŻĂ«t. Wallace laĂą uĂŁy viĂŻn cöng töë quĂȘĂ„n vaĂą öng ta cĂ» xûã Ă uĂĄng theokiĂŻĂu nhĂ» vĂȘĂ„y. ToĂĄm laĂ„i moĂ„i viĂŻĂ„c laĂą nĂŻĂ«u chuĂĄng töi thĂčĂšng thĂčĂŠn vaĂącĂșĂŁi mĂșĂŁ hoaĂąn toaĂąn vĂșĂĄi hoĂ„, chuĂĄng töi seĂ€ öĂn. ChuĂĄng töi Ă aĂ€ rĂȘĂ«t thĂčĂšngthĂčĂŠn. Sau buöĂi truyĂŻĂŹn hĂČnh, chuĂĄng töi thûÄc hiĂŻĂ„n tiĂŻĂ«p nghiĂŻn cûåuvaĂą kĂŻĂ«t quaĂŁ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi xem qua chĂ»Ășng trĂČnh naĂąy coĂĄ khaĂŁ nĂčngseĂ€ tiĂŻĂ«p tuĂ„c mua saĂŁn phĂȘĂm naĂąy gĂȘĂ«p nĂčm lĂȘĂŹn nhûÀng ai khöng coichĂ»Ășng trĂČnh. Töi Ă aĂ€ cuĂ€ng Ă aĂ€ laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c möÄt chĂ»Ășng trĂČnhDonahue (chĂ»Ășng trĂČnh troĂą chuyĂŻĂ„n laĂĄ caĂŁi Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn trĂŻn truyĂŻĂŹnhĂČnh). ThûÄc sûÄ laĂą nhaĂą saĂŁn xuĂȘĂ«t cuĂŁa Mike giuĂĄp Ă ĂșĂ€ vaĂą khñch lĂŻĂ„ chuĂĄngtöi rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu.
âTöi nghĂŽ laĂą nhûÀng viĂŻĂ„c naĂąy Ă aĂ€ coĂĄ hiĂŻĂ„u quaĂŁ vĂČ töi biĂŻĂ«t laĂą cöngty chuĂĄng töi coĂĄ sûåc maĂ„nh tuyĂŻĂ„t vĂșĂąi maĂą trĂ»ĂșĂĄc Ă ĂȘy chĂ»a sûã duĂ„ngĂ ĂŻĂ«n bao giĂșĂą. ChuĂĄng töi goĂ„i cho tĂȘĂ«t caĂŁ caĂĄc baĂĄc sĂŽ trĂŻn Ă ĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄcnaĂąy Ă ĂŻĂ hoĂŁi yĂĄ kiĂŻĂ«n vĂŻĂŹ Tylenol. VaĂą chuĂĄng töi coĂĄ moĂ„i thûå cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«ttrong nöÄi taĂ„i cöng ty bao göÏm caĂŁ sûåc maĂ„nh tinh thĂȘĂŹn. ChĂł trongmöÄt Ă ĂŻm chuĂĄng töi cho ra mĂȘĂźu bao bĂČ mĂșĂĄi trong khi bĂČnh thĂ»ĂșĂąngĂ ĂŻĂ laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c Ă iĂŻĂŹu naĂąy phaĂŁi mĂȘĂ«t Ă ĂŻĂ«n hai nĂčm. NhĂ»ng Ă iĂŻĂŹu quantroĂ„ng nhĂȘĂ«t laĂą trĂ»ĂșĂĄc tiĂŻn chuĂĄng töi cöng khai vĂșĂĄi cöng chuĂĄng.ChuĂĄng töi khöng giĂȘĂ«u giĂŻĂ«m Ă iĂŻĂŹu gĂČ vaĂą caĂąng trung thûÄc caĂąng töët.Chñnh Ă iĂŻĂŹu naĂąy Ă aĂ€ giuĂĄp khĂčĂšng Ă Ă”nh laĂ„i niĂŻĂŹm tin cuĂŁa töi laĂą nĂŻĂ«ubaĂ„n thĂčĂšng thĂčĂŠn trong chuyĂŻĂ„n naĂąy, baĂ„n seĂ€ thaĂąnh cöng.
âTöi söëng nhĂșĂą thûåc Ăčn nhanh vaĂą mößi Ă ĂŻm chĂł nguĂŁ khoaĂŁng 3hay 4 tiĂŻĂ«ng à öÏng höÏ, nhĂ»ng dĂ»ĂșĂąng nhĂ» khöng thĂȘĂ«y mĂŻĂ„t moĂŁi. TöinghĂŽ Ă uĂĄng laĂą cĂș thĂŻĂ töi saĂŁn xuĂȘĂ«t ra mĂȘĂ«y loaĂ„i chĂȘĂ«t hoĂĄa hoĂ„c naĂąo Ă oĂĄgiuĂĄp töi khi phaĂŁi à öëi phoĂĄ vĂșĂĄi nhûÀng vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ khĂȘĂn cĂȘĂ«p. Töi cuĂ€ngnghĂŽ töi söëng Ă Ă»ĂșĂ„c laĂą nhĂșĂą vaĂąo viĂŻĂ„c töi hiĂŻĂu laĂą chuĂĄng töi Ă ang Ă i
Ă uĂĄng hĂ»ĂșĂĄng. Töi biĂŻĂ«t chĂčĂŠc laĂą chuĂĄng töi Ă ang trĂŻn con Ă Ă»ĂșĂąng giaĂąnhlaĂ„i thĂ»Ășng hiĂŻĂ„u vaĂą chuĂĄng töi Ă aĂ€ laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„câ.
Burke xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n trĂŻn trang bĂČa cuĂŁa taĂ„p chñ Fortune vaĂąo thaĂĄngSaĂĄu nĂčm 1988, trong möÄt baĂąi baĂĄo vĂŻĂŹ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi caĂŁi tiĂŻĂ«n, Ă ĂȘylaĂą möÄt sûÄ tĂ»ĂșĂŁng thĂ»ĂșĂŁng xûång Ă aĂĄng daĂąnh cho öng.
NhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o cuĂŁa chuĂĄng ta biĂŻĂ«n à öĂi kinh nghiĂŻĂ„m cuĂŁahoĂ„ trĂșĂŁ thaĂąnh tri thûåc, tuĂĄi khön vaĂą tiĂŻĂ«p theo laĂą biĂŻĂ«n chuĂĄng trĂșĂŁ thaĂąnhvĂčn hoĂĄa doanh nghiĂŻĂ„p. Theo caĂĄch naĂąy, toaĂąn thĂŻĂ xaĂ€ höÄi cuĂ€ng seĂ€thay à öĂi. ĂĂȘy khöng phaĂŁi laĂą möÄt quy trĂČnh logic Ă aĂĄng kĂŻĂ hay cĂȘĂŹnthiĂŻĂ«t gĂČ nhĂ»ng Ă ĂȘy laĂą Ă iĂŻĂŹu duy nhĂȘĂ«t maĂą chuĂĄng ta coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c.
Lynn Harrell, möÄt trong nhûÀng nghĂŻĂ„ sĂŽ cello vĂŽ Ă aĂ„i nhĂȘĂ«t vaĂą cûÄugiaĂŁng viĂŻn cuĂŁa ĂaĂ„i hoĂ„c Nam California tûùng viĂŻĂ«t trong taĂ„p chñOvation, âThan öi, gĂȘĂŹn nhĂ» khöng thĂŻĂ naĂąo daĂ„y cho ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄctroĂą aĂŁo thuĂȘĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c. Trong möÄt lĂșĂĄp hoĂ„c taĂ„i trĂ»ĂșĂąng Nam California,mĂ»ĂșĂąi hai sinh viĂŻn Ă»u tuĂĄ vaĂą töi liĂŻn tuĂ„c tĂČm kiĂŻĂ«m caĂĄch naĂąo Ă oĂĄ Ă ĂŻĂĂ Ă”nh nghĂŽa nhûÀng Ă iĂŻĂŹu khöng thĂŻĂ Ă Ă”nh nghĂŽa Ă Ă»ĂșĂ„c⊠NhĂ»ng röëtcuöÄc thĂČ tĂȘĂ«t caĂŁ caĂĄc sinh viĂŻn Ă oĂĄ phaĂŁi tûÄ mĂČnh bĂ»ĂșĂĄc vaĂąo daĂąn nhaĂ„cthûÄc tĂŻĂ« vaĂą tĂČm hiĂŻĂu theo caĂĄch cuĂŁa riĂŻng hoĂ„. Khöng coĂĄ gĂČ thay thĂŻĂ«Ă Ă»ĂșĂ„c cho pheĂĄp laĂ„ [trong möÄt daĂąn nhaĂ„c giao hĂ»ĂșĂŁng]. ĂĂȘy chñnh laĂąnguyĂŻn do taĂ„i sao töi cûå phaĂŁi gĂȘĂŹm gûù nhĂ» möÄt con choĂĄ canh cûãaĂ aĂĄnh hĂși nĂŻĂ«u töi caĂŁm thĂȘĂ«y hoĂ„ bĂ” ûåc chĂŻĂ« vaĂą caĂĄch ly khoĂŁi nhûÀngtraĂŁi nghiĂŻĂ„m naĂąy⊠Töi nhĂșĂĄ laĂą mĂČnh caĂŁm thĂȘĂ«y cĂșĂŁi mĂșĂŁ nhĂ» thĂŻĂ« naĂąokhi coĂąn treĂŁ trĂ»ĂșĂĄc khi tûÄ kheĂĄp mĂČnh vaĂąo voĂŁ öëc vaĂą nhûÀng Ă iĂŻĂŹu tĂȘĂŹmthĂ»ĂșĂąng chiĂŻĂ«m lĂŽnh.â
Kinh nghiĂŻĂ„m cuĂ€ng nhĂ» sûÄ thöng thaĂĄi nhĂ» coĂĄ pheĂĄp laĂ„ vĂȘĂ„y. VĂČvĂȘĂ„y, caĂąng nhiĂŻĂŹu pheĂĄp laĂ„ khi traĂŁi qua aĂĄp lûÄc, thûã thaĂĄch vaĂą nghĂ”chcaĂŁnh, baĂ„n caĂąng khön ngoan. KhuĂŁng hoaĂŁng laĂą loĂą töi luyĂŻĂ„n nĂŻnnhûÀng nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o. HaĂ€y nhĂČn hĂČnh aĂŁnh cuĂŁa Rudolph Giulianithay à öĂi nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo sau khuĂŁng hoaĂŁng 11.9.
236 237
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O
TrĂ»ĂșĂĄc vuĂ„ tĂȘĂ«n cöng khuĂŁng böë 11.9 vaĂąo New York, Giuliani chĂłlaĂą möÄt thĂ” trĂ»ĂșĂŁng Ă ang trong thĂșĂąi gian chĂșĂą ngĂ»ĂșĂąi kĂŻĂ« nhiĂŻĂ„m nhĂȘĂ„mchûåc, ngĂ»ĂșĂąi ta biĂŻĂ«t Ă ĂŻĂ«n öng vĂČ sûÄ khĂčĂŠc nghiĂŻĂ„t thay vĂČ sûÄ caĂŁm thöngvĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc, à öÏng thĂșĂąi laĂą sûÄ tan vĂșĂ€ trong Ă ĂșĂąi söëng riĂŻng vĂșĂĄingĂ»ĂșĂąi vĂșĂ„ Donna Hanover. NhĂ»ng trong hoaĂąn caĂŁnh bi thĂ»Ășng,Giuliani thĂŻĂ hiĂŻĂ„n baĂŁn thĂȘn laĂą möÄt nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o thûÄc sûÄ, ngĂ»ĂșĂąiĂ aĂ€ coĂĄ khaĂŁ nĂčng giuĂĄp cho thaĂąnh phöë New York hoaĂŁng loaĂ„n kia bĂșĂĄtĂ i nößi sĂșĂ„ haĂ€i vaĂą kiĂŻn cĂ»ĂșĂąng hĂșn qua caĂĄch noĂĄi thĂŻĂ hiĂŻĂ„n tĂȘĂŹm nhĂČncuĂŁa mĂČnh. Sau khi ToĂąa thaĂĄp Ăöi suĂ„p à öĂ, öng Ă aĂ€ coĂĄ mĂčĂ„t ĂșĂŁ hiĂŻĂ„ntrĂ»ĂșĂąng liĂŻn tuĂ„c vaĂą khöng mĂŻĂ„t moĂŁi, xûã lyĂĄ nhûÀng chi tiĂŻĂ«t khaĂĄc nhau,vñ duĂ„ nhĂ» giuĂĄp caĂĄc nhĂȘn vĂȘĂ„t nöĂi tiĂŻĂ«ng khöng phaĂŁi coĂĄ mĂčĂ„t taĂ„i hiĂŻĂ„ntrĂ»ĂșĂąng. Ăng bĂ»ĂșĂĄc Ă i giûÀa à öëng à öà naĂĄt nĂși nhûÀng lñnh cûåu hoĂŁa laĂącha, laĂą anh em trai cuĂŁa ai Ă oĂĄ Ă aĂ€ hy sinh trong vuĂ„ tĂȘĂ«n cöng khuĂŁngböë naĂąy. CuĂ€ng giöëng nhĂ» trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p khuĂŁng hoaĂŁng Blitz nĂčm xĂ»ahĂČnh thaĂąnh nĂŻn möÄt Churchill, vuĂ„ khuĂŁng böë 11.9 biĂŻĂ«n GiulianitrĂșĂŁ thaĂąnh, theo nhĂ» ngön ngûÀ cuĂŁa baĂĄo chñ, âmöÄt Churchill trongcaĂĄi muĂ€ lĂ»ĂșĂ€i trai mön boĂĄng röà à ang Ă ĂŻĂ«nâ.
8Thu phuĂ„c ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc
HĂșĂ€i caĂĄc baĂ„n, möÄt lĂȘĂŹn nûÀa haĂ€y lĂčĂŠng nghe, möÄt lĂȘĂŹn nûÀa...HaĂ€y Ă i theo tinh thĂȘĂŹn cuĂŁa baĂ„n, vaĂą khi Ă oĂĄ,
HaĂ€y khoĂĄc lĂŻn âChuĂĄa phuĂą höÄ cho Harry,nĂ»ĂșĂĄc Anh vaĂą ThaĂĄnh Georgeâ!
- WILLIAM SHAKESPEARE, The Life of King Henry V
ĂiĂŻĂŹu gĂČ khiĂŻĂ«n chuĂĄng ta Ă i theo uĂŁng höÄ möÄt ai Ă oĂĄ â cho duĂą nhûÀngngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o Ă oĂĄ khöng hĂŻĂŹ nhĂșĂą Ă ĂŻĂ«n Shakespeare viĂŻĂ«t giuĂĄp nhûÀngbaĂąi diĂŻĂźn vĂčn? MöÄt söë ngĂ»ĂșĂąi cho rĂčçng nhûÀng laĂ€nh Ă aĂ„o Ă oĂĄ nhĂ» coĂĄsûåc huĂĄt cuĂŁa nam chĂȘm, ngay caĂŁ baĂ„n cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ coĂĄ sûåc huĂĄt naĂąy.Töi thĂČ khöng nghĂŽ Ă Ășn giaĂŁn nhĂ» vĂȘĂ„y. Trong quaĂĄ trĂČnh nghiĂŻn cûåu,töi gĂčĂ„p nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o chĂčĂšng hĂŻĂŹ coĂĄ kiĂŻĂu sûåc huĂĄt, vñ duĂ„ nhĂ»phaĂŁi duĂąng Ă ĂŻĂ«n nhûÀng lĂșĂąi hoa myĂ€. ThĂȘĂ„t Ă aĂĄng ganh tĂ” laĂą hoĂ„ Ă aĂ€thaĂąnh cöng trong viĂŻĂ„c kĂŻu goĂ„i loĂąng tin vaĂą sûÄ trung thaĂąnh ĂșĂŁ nhûÀngngĂ»ĂșĂąi laĂąm chung vĂșĂĄi hoĂ„. HĂșn nûÀa, trong quaĂĄ trĂČnh thu phuĂ„c loĂąngngĂ»ĂșĂąi, hoĂ„ coĂĄ thĂŻĂ mang Ă ĂŻĂ«n nhûÀng thay à öĂi cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t taĂ„i töà chûåcà öÏng thĂșĂąi hiĂŻĂ„n thûÄc hoĂĄa tĂȘĂŹm nhĂČn cuĂŁa mĂČnh.
Ed, anh baĂ„n töi trĂČnh baĂąy ĂșĂŁ Ă ĂȘĂŹu cuöën saĂĄch, khöng phaĂŁi thuöÄc
238 239
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O THU PHUĂ C NGĂĂĂI KHAĂC
nhoĂĄm ngĂ»ĂșĂąi naĂąy. LĂȘĂŹn Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn khi gĂčĂ„p anh ta, ngĂ»ĂșĂąi ta chĂł phaĂąnnaĂąn laĂą anh ta khöng biĂŻĂ«t caĂĄch giao tiĂŻĂ«p töët. TĂȘĂ«t nhiĂŻn, vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ sĂȘuxa thûÄc sûÄ Ed gĂčĂ„p phaĂŁi khöng chĂł Ă Ășn giaĂŁn nhĂ» vĂȘĂ„y. ThĂŻĂ« nhĂ»ngkhaĂŁ nĂčng giao tiĂŻĂ«p thu huĂĄt nhiĂŻĂŹu möëi quan tĂȘm hĂșn bĂȘĂ«t kyĂą möÄtkhaĂŁ nĂčng naĂąo khaĂĄc trong suöët nhûÀng buöĂi thaĂŁo luĂȘĂ„n vĂŻĂŹ Ă ĂŻĂŹ taĂąilaĂ€nh Ă aĂ„o. MöÄt söë kyĂ€ nĂčng coĂĄ thĂŻĂ daĂ„y Ă Ă»ĂșĂ„c nhĂ»ng töi khöng chĂčĂŠclaĂą moĂ„i kyĂ€ nĂčng trong giao tiĂŻĂ«p coĂĄ thĂŻĂ daĂ„y vaĂą hoĂ„c Ă Ă»ĂșĂ„c. Vñ duĂ„ nhĂ»,loĂąng thĂȘĂ«u caĂŁm vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc, giöëng nhĂ» sûåc thu huĂĄt â laĂą khaĂŁnĂčng maĂą khöng phaĂŁi ai cuĂ€ng coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c. Khöng phaĂŁi nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„onaĂąo cuĂ€ng coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c noĂĄ, nhĂ»ng trĂŻn thûÄc tĂŻĂ« thĂČ rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu nhûÀng nhaĂąlaĂ€nh Ă aĂ„o coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c Ă iĂŻĂŹu naĂąy. Theo lĂșĂąi cuĂŁa Marty Kaplan thĂČ, âTöibiĂŻĂ«t nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o chĂčĂšng hĂŻĂŹ coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c nhûÀng tñnh caĂĄchnaĂąy nhĂ»ng ngĂ»ĂșĂąi naĂąo coĂĄ thĂŻm Ă Ă»ĂșĂ„c noĂĄ thĂČ seĂ€ tiĂŻĂ«n xa hĂșn vaĂą khiĂŻĂ«ntöi phuĂ„c hĂșnâ. Gloria Steinem thĂŻm vaĂąo, âTrong söë nhûÀng ngĂ»ĂșĂąituyĂŻĂ„t vĂșĂąi kia, coĂĄ nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi chĂčĂšng hĂŻĂŹ thĂȘĂ«u hiĂŻĂu ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄcâ.
LaĂą quaĂŁn trĂ” viĂŻn cuĂŁa CBS, Barbara Corday noĂĄi vĂŻĂŹ loĂąng thĂȘĂ«u caĂŁm,tñnh caĂĄch baĂą cho laĂą mang Ă ĂčĂ„c trĂ»ng cuĂŁa phaĂĄi nûÀ â nhĂ» sau, âTöinghĂŽ Ă a söë phuĂ„ nûÀ nhĂČn nhĂȘĂ„n vĂŻĂŹ sûåc maĂ„nh khaĂĄc vĂșĂĄi Ă aĂąn öng. Töikhöng coĂĄ yĂĄ noĂĄi Ă ĂŻĂ«n quyĂŻĂŹn lûÄc caĂĄ nhĂȘn, Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t laĂą duĂąng quyĂŻĂŹnlûÄc Ă oĂĄ gĂȘy aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc. Töi cĂȘĂŹn coĂĄ möÄt loaĂ„i sûåcmaĂ„nh naĂąo Ă oĂĄ giuĂĄp ñch cho cöng ty töi hoaĂ„t à öÄng töët, nhĂȘn viĂŻncuĂŁa töi hoaĂ„t à öÄng töët... LaĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi vĂșĂ„, ngĂ»ĂșĂąi meĂ„, con gaĂĄi tronggia Ă ĂČnh chuĂĄng töi quan tĂȘm chĂčm soĂĄc ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc, vaĂą Ă a söë nhûÀngngĂ»ĂșĂąi lo lĂčĂŠng chĂčm soĂĄc cho ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc trong cuöÄc söëng cuĂŁa chuĂĄngta laĂ„i laĂą phuĂ„ nûÀ nĂŻn chuĂĄng töi tiĂŻĂ«p tuĂ„c Ă aĂŁm nhĂȘĂ„n vai troĂą quantĂȘm lo lĂčĂŠng cho ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc, thĂȘĂ„m chñ ngay caĂŁ khi chuĂĄng töi rĂȘĂ«tthaĂąnh cöng vĂșĂĄi cöng viĂŻĂ„c kinh doanh. ĂiĂŻĂŹu naĂąy diĂŻĂźn ra rĂȘĂ«t tûÄnhiĂŻn. Töi luön luön rĂȘĂ«t vui, tûÄ haĂąo vaĂą haĂ„nh phuĂĄc vĂČ töi khöngchĂł biĂŻĂ«t tĂŻn cuĂŁa nhûÀng nhĂȘn viĂŻn laĂąm viĂŻĂ„c cho töi, maĂą töi coĂąn biĂŻĂ«t
tĂŻn cuĂŁa chöÏng, cuĂŁa vĂșĂ„, cuĂŁa con caĂĄi hoĂ„. Töi biĂŻĂ«t ai Ă ang bĂŻĂ„nh vaĂątöi biĂŻĂ«t phaĂŁi noĂĄi chuyĂŻĂ„n gĂČ vĂșĂĄi hoĂ„. Trong möi trĂ»ĂșĂąng laĂąm viĂŻĂ„c thĂČĂ iĂŻĂŹu naĂąy thĂȘĂ„t Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t à öëi vĂșĂĄi töi. Töi nghĂŽ moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂĄnh giaĂĄcao chuyĂŻĂ„n naĂąy, vaĂą Ă oĂĄ laĂą lyĂĄ Ă o taĂ„i sao hoĂ„ laĂąm viĂŻĂ„c taĂ„i cöng ty töi,taĂ„i sao hoĂ„ trung thaĂąnh vĂșĂĄi cöng ty vaĂą hoĂ„ thûÄc sûÄ Ă ĂŻĂ tĂȘm Ă ĂŻĂ«n cöngviĂŻĂ„c mĂČnh Ă ang laĂąm. VaĂą töi cho rĂčçng Ă ĂȘy mĂșĂĄi chñnh laĂą Ă iĂŻĂŹu khaĂĄclaĂ„ cuĂŁa phaĂĄi nûÀâ.
Tuy nhiĂŻn, töi cuĂ€ng Ă aĂ€ troĂą chuyĂŻĂ„n vĂșĂĄi nhûÀng nam laĂ€nh Ă aĂ„o coĂĄĂ Ă»ĂșĂ„c sûÄ thĂȘĂ«u caĂŁm naĂąy. Herb Alpert cho biĂŻĂ«t, âMöÄt trong nhûÀngbñ quyĂŻĂ«t Ă ĂŻĂ noĂĄi chuyĂŻĂ„n vĂșĂĄi caĂĄc nghĂŻĂ„ sĂŽ laĂą phaĂŁi nhaĂ„y caĂŁm vĂșĂĄi caĂŁmgiaĂĄc vaĂą nhu cĂȘĂŹu cuĂŁa hoĂ„, giuĂĄp hoĂ„ thoaĂŁi maĂĄi vaĂą khiĂŻĂ«n hoĂ„ laĂą chñnhmĂČnh Ă ĂŻĂ hoĂ„ coĂĄ thĂŻĂ thöà löÄ Ă Ă»ĂșĂ„c sûÄ buöÏn khöĂ, bĂȘĂ«t bĂČnh hoĂčĂ„c phaĂĄttriĂŻĂn nĂŻn nhûÀng yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng saĂĄng taĂ„oâ.
SûÄ thĂȘĂ«u caĂŁm khöng chĂł laĂą daĂąnh riĂŻng trong ngaĂąnh nghĂŻĂ„ thuĂȘĂ„t.CûÄu CEO cuĂŁa Lucky Stores Don Ritchey cho rĂčçng, âTöi nghĂŽ möÄttrong nhûÀng Ă iĂŻĂŹu khñch lĂŻĂ„ lĂșĂĄn nhĂȘĂ«t à öëi vĂșĂĄi con ngĂ»ĂșĂąi chñnh laĂą biĂŻĂ«tĂ Ă»ĂșĂ„c baĂ„n à öÏng trang lûåa vaĂą Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t laĂą sĂŻĂ«p cuĂŁa hoĂ„ khöng chĂł biĂŻĂ«tĂ ĂŻĂ«n sûÄ töÏn taĂ„i cuĂŁa hoĂ„ bĂŻn caĂ„nh maĂą coĂąn quan tĂȘm Ă ĂŻĂ«n viĂŻĂ„c hoĂ„Ă ang laĂąm vaĂą haĂąng ngaĂąy coĂąn tham gia cuĂąng hoĂ„. ĂoĂĄ chñnh laĂą thĂŻĂhiĂŻĂ„n sûÄ hĂșĂ„p taĂĄc vaĂą rĂčçng baĂ„n Ă ang cöë gĂčĂŠng Ă ĂŻĂ hoĂąa hĂșĂ„p. NĂŻĂ«u muĂ„ctiĂŻu coĂĄ Ă i sai Ă Ă»ĂșĂąng, nhiĂŻĂ„m vuĂ„ cuĂŁa chuĂĄng ta laĂą keĂĄo noĂĄ Ă i cho Ă uĂĄngĂ Ă»ĂșĂąng chûå khöng phaĂŁi tĂČm ngĂ»ĂșĂąi à ïà à öà lößi.â
DĂŽ nhiĂŻn laĂą sûÄ thĂȘĂ«u caĂŁm khöng phaĂŁi laĂą yĂŻĂ«u töë duy nhĂȘĂ«t giuĂĄpbaĂ„n thu phuĂ„c ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc vĂŻĂŹ phña mĂČnh. Roger Gould giaĂŁi thñchvĂŻĂŹ caĂĄch maĂą öng à ûång ra nhĂȘĂ„n lĂȘĂ«y chûå khöng phaĂŁi laĂą kiĂŻĂm soaĂĄttraĂĄch nhiĂŻĂ„m nhĂ» sau, âTrĂ»ĂșĂĄc kia töi thuöÄc tñp ngĂ»ĂșĂąi söëng à öÄc lĂȘĂ„pvaĂą möÄt mĂČnh maĂą thöi. NhĂ»ng khi töi laĂąm trĂ»ĂșĂŁng böÄ phĂȘĂ„n dĂ”ch vuĂ„ngoaĂ„i truĂĄ taĂ„i UCLA, töi laĂąm viĂŻĂ„c theo caĂĄch nhĂȘĂ«t trñ à öÏng loĂąng dûÄavaĂąo viĂŻĂ„c lĂȘĂ«y yĂĄ kiĂŻĂ«n moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi Ă ĂŻĂ giaĂŁi quyĂŻĂ«t vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ. NĂŻĂ«u xaĂŁy ra
240 241
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O THU PHUĂ C NGĂĂĂI KHAĂC
bĂȘĂ«t kyĂą möÄt khoĂĄ khĂčn hay phaĂąn naĂąn naĂąo, ngay lĂȘĂ„p tûåc chuĂĄng töixûã lyĂĄ noĂĄ möÄt caĂĄch cĂșĂŁi mĂșĂŁ. ViĂŻĂ„c töi laĂą sĂŻĂ«p khöng coĂĄ nghĂŽa laĂą töiphaĂŁi à ûång ra nhĂȘĂ„n lĂȘĂ«y hoĂčĂ„c chĂ”u traĂĄch nhiĂŻĂ„m möÄt mĂČnh. MoĂ„i ngĂ»ĂșĂąicuĂąng laĂąm trong möÄt nhoĂĄm vĂČ thĂŻĂ« moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi phaĂŁi cuĂąng xûã lyĂĄ caĂĄcvĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ vĂșĂĄi tĂ» caĂĄch möÄt nhoĂĄmâ.
Sydney Pollack miĂŻu taĂŁ sûÄ cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o nhoĂĄmthu phuĂ„c Ă Ă»ĂșĂ„c moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi à ûång vĂŻĂŹ bĂŻn mĂČnh nhĂ» sau, âĂĂ möÄt tĂȘĂŹmnaĂąo Ă oĂĄ, töi biĂŻĂ«t baĂ„n vĂȘĂźn coĂĄ thĂŻĂ dĂȘĂźn dĂčĂŠt ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc hoĂčĂ„c bĂčçngcaĂĄch Ă e doĂ„a hoĂčĂ„c khiĂŻĂ«n hoĂ„ sĂșĂ„ haĂ€i. BaĂ„n coĂĄ thĂŻĂ laĂąm moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi phaĂŁivĂȘng lĂșĂąi bĂčçng caĂĄch Ă e doĂ„a hoĂ„, vaĂą laĂąm cho hoĂ„ caĂŁm thĂȘĂ«y mĂČnh bĂ”buöÄc phaĂŁi laĂąm thĂŻĂ«. BaĂ„n coĂĄ thĂŻĂ taĂ„o cho hoĂ„ caĂŁm giaĂĄc hoĂ„ coĂĄ töÄi. CoĂĄnhiĂŻĂŹu hĂČnh thûåc laĂ€nh Ă aĂ„o phaĂŁi nhĂșĂą vaĂąo sûÄ rĂčn Ă e, sĂșĂ„ haĂ€i, phuĂ„thuöÄc vaĂą caĂŁm thĂȘĂ«y mĂČnh coĂĄ töÄi. MöÄt vñ duĂ„ Ă iĂŻĂn hĂČnh cho hĂČnh thûåcĂ e doĂ„a naĂąy laĂą traĂ„i huĂȘĂ«n luyĂŻĂ„n lñnh thuĂŁy quĂȘn. NhĂ»ng rĂčĂŠc röëi ĂșĂŁĂ ĂȘy laĂą baĂ„n laĂąm hoĂ„ vĂȘng lĂșĂąi nhĂ»ng trong sûÄ phĂȘĂźn nöÄ oaĂĄn giĂȘĂ„n.NĂŻĂ«u baĂ„n muöën thûÄc hiĂŻĂ„n möÄt pheĂĄp loaĂ„i suy cuĂ„ thĂŻĂ, baĂ„n phaĂŁi sûãduĂ„ng Ă ĂŻĂ«n rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu nhûÀng phĂ»Ășng tiĂŻĂ„n truyĂŻĂŹn Ă aĂ„t trung gian khaĂĄcnhau, nhĂ»ng thûÄc tĂŻĂ« laĂą baĂ„n Ă aĂ€ taĂ„o ra nhiĂŻĂŹu Ă iĂŻĂŹu ngaĂĄng trĂșĂŁ vaĂąnhiĂŻĂŹu hĂŻĂ„ quaĂŁ. CoĂĄ hai phĂȘĂm chĂȘĂ«t khaĂĄc töi nghĂŽ laĂą tñch cûÄc hĂșn Ă ĂŻĂtheo uĂŁng höÄ möÄt ai Ă oĂĄ. MöÄt laĂą niĂŻĂŹm tin chĂȘn thaĂąnh baĂ„n Ă ĂčĂ„t ĂșĂŁ ngĂ»ĂșĂąilaĂ€nh Ă aĂ„o Ă oĂĄ. MöÄt laĂą sûÄ ñch kyĂŁ. NgĂ»ĂșĂąi theo uĂŁng höÄ sĂŻĂ«p cuĂŁa mĂČnhphaĂŁi tin rĂčçng sûÄ uĂŁng höÄ cuĂŁa hoĂ„ ngay taĂ„i thĂșĂąi Ă iĂŻĂm hiĂŻĂ„n taĂ„i laĂą töëtnhĂȘĂ«t. YĂ cuĂŁa töi laĂą hoĂ„ phaĂŁi nhĂȘĂ„n thĂȘĂ«y roĂ€ raĂąng laĂą mĂČnh coĂĄ lĂșĂ„i nhiĂŻĂŹuhĂșn khi hoĂ„ à ûång vĂŻĂŹ phña baĂ„n. BaĂ„n khöng cĂȘĂŹn nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi chĂłuĂŁng höÄ mĂČnh vĂČ nhûÀng lĂșĂ„i ñch hoĂ„ nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c khi vĂŻĂŹ bĂŻn baĂ„n. Ăöikhi baĂ„n coĂĄ thĂŻĂ daĂ„y cho hoĂ„ möÄt baĂąi hoĂ„c, Ă aĂ„i loaĂ„i nhĂ» noĂĄi, âNĂŻĂ«ulaĂąm cuöën phim naĂąy baĂ„n seĂ€ hoĂ„c hoĂŁi Ă Ă»ĂșĂ„c nhiĂŻĂŹu Ă iĂŻĂŹu hĂșn khi baĂ„nlaĂąm phim kia.â BaĂ„n cöë gĂčĂŠng laĂąm cho moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi caĂŁm thĂȘĂ«y hoĂ„ coĂĄmöÄt lĂșĂ„i ñch gĂČ trong Ă oĂĄâ.
NoĂĄi vĂŻĂŹ vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ naĂąy, Barbara Corday cuĂ€ng coĂĄ caĂĄi nhĂČn tĂ»Ășng tûÄâThu phuĂ„c loĂąng ngĂ»ĂșĂąi Ă ĂŻĂ hoĂ„ à ûång vĂŻĂŹ phña baĂ„n liĂŻn quan nhiĂŻĂŹuĂ ĂŻĂ«n vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ tinh thĂȘĂŹn hĂșn laĂą möi trĂ»ĂșĂąng laĂąm viĂŻĂ„c. Töi cho rĂčçngthu phuĂ„c loĂąng ngĂ»ĂșĂąi nghĂŽa laĂą khöng Ă ĂŻĂ moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi bĂ” rĂși vaĂąo tĂČnhthĂŻĂ« caĂ„nh tranh trûÄc tiĂŻĂ«p vĂșĂĄi nhau, möÄt triĂŻĂ«t lyĂĄ khöng phöà biĂŻĂ«nlĂčĂŠm. Töi khöng tin vaĂąo hiĂŻĂ„u quaĂŁ cuĂŁa viĂŻĂ„c khuyĂŻĂ«n khñch ngĂ»ĂșĂąi tacaĂ„nh tranh ĂșĂŁ nĂși laĂąm viĂŻĂ„c. TaĂ„i cöng ty cuĂŁa töi, töi nöß lûÄc Ă ĂŻĂ loaĂ„iboĂŁ nhûÀng maĂąn Ă ĂȘĂ«u Ă aĂĄ hay nhĂȘn viĂŻn naĂąo caĂ„nh tranh khöng laĂąnhmaĂ„nh vĂșĂĄi nhau. Töi khöng thĂŻĂ laĂąm viĂŻĂ„c töët trong möi trĂ»ĂșĂąng Ă ĂȘĂŹytñnh Ă e doĂ„a nhĂ» thĂŻĂ«â.
Don Ritchey, möÄt cûÄu CEO cuĂ€ng à öÏng yĂĄ vĂșĂĄi Ă iĂŻĂŹu naĂąy, âThĂȘĂ„t sûÄ,Ă ĂŻĂ laĂ€nh Ă aĂ„o thaĂąnh cöng thĂČ baĂ„n khöng thĂŻĂ naĂąo eĂĄp buöÄc ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄclaĂąm gĂČ. TûÄ baĂŁn thĂȘn hoĂ„ phaĂŁi muöën vaĂą nhiĂŻĂŹu luĂĄc töi nghĂŽ laĂą hoĂ„ seĂ€muöën nĂŻĂ«u hoĂ„ tön troĂ„ng caĂĄ nhĂȘn à ûång Ă ĂȘĂŹu cöng ty⊠Töi chĂčĂšngnaĂŁy ra yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng thöng minh naĂąo Ă ĂŻĂ daĂ„y cho möÄt ai Ă oĂĄ trĂșĂŁ thaĂąnhlaĂ€nh Ă aĂ„o, nhĂ»ng töi biĂŻĂ«t laĂą baĂ„n khöng thĂŻĂ naĂąo laĂ€nh Ă aĂ„o ai Ă oĂĄ trûùphi ngĂ»ĂșĂąi Ă oĂĄ thûÄc sûÄ muöën tham gia cuĂąng baĂ„nâ.
Gloria Steinem nhĂȘĂ„n thĂȘĂ«y thu phuĂ„c loĂąng ngĂ»ĂșĂąi laĂą yĂŻĂ«u töë khaĂĄcnhau giûÀa laĂ€nh Ă aĂ„o caĂĄc âphong traĂąoâ vaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o caĂĄc âdoanhnghiĂŻĂ„pâ, duĂą baĂą thuĂĄ nhĂȘĂ„n noĂĄi nhĂ» thĂŻĂ« laĂą khöng cöng bĂčçng à öëi vĂșĂĄihĂČnh thûåc laĂ€nh Ă aĂ„o trong doanh nghiĂŻĂ„p. Ta coĂĄ thĂŻĂ khĂčĂšng Ă Ă”nhlaĂ„i Ă iĂŻĂŹu naĂąy qua phaĂĄt biĂŻĂu cuĂŁa Ritchey nhĂ» sau, âLaĂ€nh Ă aĂ„o caĂĄcphong traĂąo Ă oĂąi hoĂŁi taĂąi thuyĂŻĂ«t phuĂ„c chûå khöng phaĂŁi ra lĂŻĂ„nh. ĂĂ Ă ĂȘykhöng coĂĄ ai laĂą chĂł huy caĂŁ. Vai troĂą naĂąy khöng töÏn taĂ„i. BaĂ„n chĂł thaĂąnhcöng khi thĂŻĂ hiĂŻĂ„n taĂąi thuyĂŻĂ«t phuĂ„c taĂ„o nĂŻn sûÄ tin tĂ»ĂșĂŁng vaĂą giuĂĄpmoĂ„i ngĂ»ĂșĂąi Ă oaĂąn kĂŻĂ«t laĂ„i vĂșĂĄi nhau. Phong traĂąo phaĂŁi do rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹungĂ»ĂșĂąi tham gia chûå khöng phaĂŁi chĂł laĂą möÄt nhoĂĄm. Vñ duĂ„ nhĂ», trĂ»ĂșĂĄckhi chuĂĄng ta phöà biĂŻĂ«n cuĂ„m tûù âtûÄ do sinh saĂŁnâ, ngĂ»ĂșĂąi ta thĂ»ĂșĂąngduĂąng cuĂ„m tûù âkiĂŻĂm soaĂĄt dĂȘn söëâ. NhĂ» thĂŻĂ« laĂą gĂȘy sûÄ chia reĂ€ trong
242 243
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O THU PHUĂ C NGĂĂĂI KHAĂC
xaĂ€ höÄi vĂČ Ă Ă¶Ă«i vĂșĂĄi nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi ngheĂąo vaĂą möÄt vaĂąi nhoĂĄm chuĂŁng töÄcthĂČ hoĂ„ nghĂŽ laĂą cuĂ„m tûù naĂąy nhĂčçm aĂĄm chĂł hoĂ„. VĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ ĂșĂŁ Ă ĂȘy laĂą tûùngûÀ chuĂĄng ta duĂąng, noĂĄ nhĂ» aĂĄm chĂł laĂą ai Ă oĂĄ khaĂĄc seĂ€ quyĂŻĂ«t Ă Ă”nhchuyĂŻĂ„n naĂąy chûå khöng phaĂŁi baĂŁn thĂȘn baĂ„n. âTûÄ do sinh saĂŁnâ giuĂĄpbaĂ„n thĂȘĂ«y Ă Ă»ĂșĂ„c baĂ„n chñnh laĂą ngĂ»ĂșĂąi quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh moĂ„i chuyĂŻĂ„n. VaĂą noĂĄinhĂ» thĂŻĂ« laĂą coĂĄ taĂĄc à öÄng tñch cûÄc Ă ĂŻĂ«n sûÄ Ă oaĂąn kĂŻĂ«t cöÄng à öÏng⊠SeĂ€chĂčĂšng coĂĄ ai theĂąm laĂąm theo Ă iĂŻĂŹu töi chĂł baĂŁo. Khöng ai caĂŁ. Ngay caĂŁphuĂ„ taĂĄ cuĂŁa töi â möÄt ngĂ»ĂșĂąi quaĂĄ thöng minh. Töi chĂł coĂĄ möÄt thûåsûåc maĂ„nh duy nhĂȘĂ«t, Ă oĂĄ chñnh laĂą khaĂŁ nĂčng thuyĂŻĂ«t phuĂ„c hay khñchlĂŻĂ„ ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄcâ.
Betty Friedan cuĂ€ng tham gia thaĂŁo luĂȘĂ„n vĂŻĂŹ caĂĄch laĂ€nh Ă aĂ„o nhĂșĂąvaĂąo khaĂŁ nĂčng thuyĂŻĂ«t phuĂ„c chûå khöng phaĂŁi nhĂșĂą vaĂąo quyĂŻĂŹn lûÄc doĂ Ă”a vĂ” mang laĂ„i. âTöi chĂ»a bao giĂșĂą phaĂŁi Ă ĂȘĂ«u tranh Ă ĂŻĂ giaĂąnh lĂȘĂ«yquyĂŻĂŹn lûÄc trong cöng ty. ChĂł vĂșĂĄi khaĂŁ nĂčng thuyĂŻĂ«t phuĂ„c, töi coĂĄ thĂŻĂcoĂĄ rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng röÏi. Töi khöng cĂȘĂŹn phaĂŁi trĂșĂŁ thaĂąnh chuĂŁtĂ”ch. GĂȘĂŹn Ă ĂȘy töi coĂĄ möÄt baĂąi diĂŻĂźn vĂčn taĂ„i möÄt trĂ»ĂșĂąng Ă aĂ„i hoĂ„c nĂșichĂł coĂĄ 2% laĂą sinh viĂŻn nûÀ. CoĂĄ rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi tham dûÄ. ThĂŻĂ« laĂą töinoĂĄi: âCoĂĄ leĂ€ höm nay töi chĂčĂšng hiĂŻĂu vĂČ lyĂĄ do gĂČ töi Ă ĂŻĂ«n möÄt nĂși lößithĂșĂąi nhĂ» nĂși naĂąy.â Töi tiĂŻĂ«p tuĂ„c Ă oĂ„c baĂąi diĂŻĂźn vĂčn trĂ»ĂșĂĄc Ă aĂĄm à öng.âTöi ngaĂ„c nhiĂŻn laĂą caĂĄc baĂ„n vĂȘĂźn chĂ»a töà chûåc möÄt nhoĂĄm kiĂŻĂ„n vĂŻĂŹvĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ naĂąyâ. BaĂ„n coĂĄ thĂŻĂ hĂČnh dung sûÄ cĂčng thĂčĂšng trong cĂčn phoĂąng.Töi noĂĄi thĂŻm âDĂŽ nhiĂŻn, chuĂĄng ta traĂŁi qua 8 nĂčm trong ba nhiĂŻĂ„mkyĂą cuĂŁa Reagan vaĂą luĂȘĂ„t aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng Ă ĂŻĂ«n tĂČnh traĂ„ng phĂȘn biĂŻĂ„t naĂąyvĂȘĂźn chĂ»a hiĂŻĂ„u lûÄc nhĂ»ng giĂșĂą Ă ĂȘy chuĂĄng ta Ă aĂ€ nĂčĂŠm trong tay LuĂȘĂ„tHöÏi phuĂ„c QuyĂŻĂŹn TûÄ do CaĂĄ nhĂȘn. VaĂą thûÄc sûÄ caĂĄc baĂ„n Ă ang ĂșĂŁ trongmöÄt vĂ” trñ rĂȘĂ«t nhaĂ„y caĂŁm vĂČ hĂșn 50% chi phñ hoĂ„c haĂąnh cuĂŁa caĂĄc baĂ„nlaĂą tûù ngĂȘn saĂĄch liĂŻn bang. ĂĂȘy chĂł laĂą lĂșĂąi caĂŁnh baĂĄo. CaĂĄc baĂ„n haĂ€ychĂșĂą xem.â Sau Ă oĂĄ töi tiĂŻĂ«p tuĂ„c baĂąi diĂŻĂźn vĂčn cuĂŁa mĂČnh. DĂ»ĂșĂąng nhĂ»trong khaĂĄn phoĂąng xaĂŁy ra Ă iĂŻĂŹu gĂČ Ă oĂĄ. VĂČ thĂŻĂ«, coĂĄ thĂŻĂ noĂĄi trong mĂ»ĂșĂąi
nĂčm qua, töi chĂ»a bao giĂșĂą chñnh thûåc quaĂŁn lyĂĄ bĂȘĂ«t cûå möÄt töà chûåcnaĂąo nhĂ»ng thûÄc ra thĂČ Ă iĂŻĂŹu naĂąy cuĂ€ng khöng cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«tâ.
BaĂŁn chĂȘĂ«t thĂȘĂ„t sûÄ cuĂŁa vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ laĂ€nh Ă aĂ„o nhĂșĂą vaĂąo tñnh thuyĂŻĂ«t phuĂ„cĂșĂŁ Ă ĂȘy laĂą sûÄ tin tĂ»ĂșĂŁng, thĂȘĂ„t ra töi tin laĂą loĂąng tin khöng chĂł giuĂĄpngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc à ûång vĂŻĂŹ bĂŻn caĂ„nh baĂ„n maĂą coĂąn tiĂŻĂ«p tuĂ„c giûÀ hoĂ„ taĂ„i Ă oĂĄ.CoĂĄ böën yĂŻĂ«u töë maĂą nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o cĂȘĂŹn coĂĄ nhĂčçm taĂ„o ra vaĂą duy trĂČloĂąng tin nhĂ» sau:
1. SûÄ bĂŻĂŹn bĂł. Cho duĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi à ûång Ă ĂȘĂŹu kia coĂĄ à öëi mĂčĂ„t vĂșĂĄibĂȘĂ«t kyĂą sûÄ bĂȘĂ«t ngĂșĂą naĂąo Ă i chĂčng nûÀa, hoĂ„ khöng laĂąm chonhûÀng ngĂ»ĂșĂąi theo uĂŁng höÄ hoĂ„ phaĂŁi bĂȘĂ«t ngĂșĂą. LuĂĄc naĂąo hoĂ„ cuĂ€nggiûÀ Ă Ă»ĂșĂ„c quĂȘn bĂČnh.
2. SûÄ nhĂȘĂ«t quaĂĄn. LaĂ€nh Ă aĂ„o haĂąnh à öÄng nhĂ» hoĂ„ noĂĄi. NgĂ»ĂșĂąi chĂłhuy thĂȘĂ„t sûÄ thĂČ khöng coĂĄ khoaĂŁng caĂĄch giûÀa triĂŻĂ«t lyĂĄ vaĂą cuöÄcsöëng thûÄc cuĂŁa hoĂ„.
3. ĂaĂĄng tin cĂȘĂ„y. NgĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o coĂĄ mĂčĂ„t khi cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t, hoĂ„ sĂčĂ©nsaĂąng giuĂĄp Ă ĂșĂ€ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi à öÏng chñ khi cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t.
4. Tñnh chñnh trûÄc. NhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o coi troĂ„ng lĂșĂąi hûåa vaĂącam kĂŻĂ«t cuĂŁa hoĂ„.
Khi höÄi Ă uĂŁ böën yĂŻĂ«u töë naĂąy, ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc seĂ€ Ă ĂŻĂ«n bĂŻn baĂ„n. MöÄtlĂȘĂŹn nûÀa, coĂĄ nhûÀng Ă iĂŻĂŹu khöng thĂŻĂ daĂ„y Ă Ă»ĂșĂ„c. BaĂ„n chĂł coĂĄ thĂŻĂ tûÄhoĂ„c thöi. NhûÀng ngĂ»ĂșĂąi nhĂ» Ed seĂ€ khöng bao giĂșĂą hiĂŻĂu Ă Ă»ĂșĂ„c tĂȘĂŹmquan troĂ„ng cuĂŁa nhûÀng yĂŻĂ«u töë naĂąy.
Frances kĂŻĂ vĂŻĂŹ cöng viĂŻĂ„c taĂ„i töà chûåc Girl Scouts nhĂ» sau, âTöinghĂŽ laĂą töi Ă aĂ€ luön giûÀ lĂșĂąi hûåa. Töi coĂĄ thĂŻĂ truyĂŻĂŹn Ă aĂ„t laĂ„i tĂ»Ășng lai,tĂȘĂŹm nhĂČn cuĂŁa töà chûåc vaĂą thĂŻĂ hiĂŻĂ„n sûÄ tön troĂ„ng à öëi vĂșĂĄi moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi.SûÄ thĂčĂšng thĂčĂŠn vĂșĂĄi baĂŁn thĂȘn vaĂą töà chûåc laĂą Ă iĂŻĂŹu then chöët trongmoĂ„i quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh. NhĂ»ng luĂĄc naĂąo töi cuĂ€ng ham muöën laĂąm sao Ă ĂŻĂmoĂ„i viĂŻĂ„c töët hĂșn, töët hĂșn nûÀa vaĂą cöë gĂčĂŠng Ă aĂ„t mûåc cao nhĂȘĂ«t trong
244 245
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O THU PHUĂ C NGĂĂĂI KHAĂC
moĂ„i viĂŻĂ„c maĂą chuĂĄng töi thûÄc hiĂŻĂ„n. ChuĂĄng töi khöng haĂąnh à öÄng Ă ĂŻĂtrĂșĂŁ thaĂąnh nhûÀng nhaĂą quaĂŁn lyĂĄ vĂŽ Ă aĂ„i vaĂą chuĂĄng töi haĂąnh à öÄng vĂČsûå mĂŻĂ„nh cuĂŁa mĂČnh. Töi khöng tin vaĂąo söë trĂșĂąi. Töi tin vaĂąo viĂŻĂ„c coĂĄthĂŻĂ giuĂĄp Ă ĂșĂ€ ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc xaĂĄc Ă Ă”nh hoĂ„ coĂĄ thĂŻĂ laĂąm gĂČ töët vaĂą sau Ă oĂĄkhuyĂŻĂ«n khñch hoĂ„ haĂąnh à öÄng. ChuĂĄng töi tĂȘĂ„p trung vaĂąo caĂĄc thaĂąnhviĂŻn cuĂŁa mĂČnh, cung cĂȘĂ«p dĂ”ch vuĂ„ cho caĂĄc thaĂąnh viĂŻn vaĂą cĂș höÄiĂ ĂŻĂ«n vĂșĂĄi töà chûåc naĂąy cuĂąng vĂșĂĄi saĂĄu trĂčm ngaĂąn thaĂąnh viĂŻn cuĂŁa noĂĄ.ĂoĂĄ laĂą khoaĂŁng thĂșĂąi gian thuĂĄ vĂ”. ChuĂĄng töi Ă ang chuyĂŻĂn toaĂąn böÄquaĂĄ trĂČnh hoĂ„c tĂȘĂ„p tûù trĂ»ĂșĂąng lĂșĂĄp sang nhûÀng tĂČnh huöëng vaĂą vĂȘĂ«nĂ ĂŻĂŹ thûÄc tĂŻĂ« vĂČ vĂȘĂ„y nhûÀng thûå goĂ„i laĂą âvĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹâ giĂșĂą Ă ĂȘy trĂșĂŁ thaĂąnh möÄtcĂș höÄi giuĂĄp chuĂĄng töi thûã nghiĂŻĂ„m theo nhûÀng caĂĄch laĂąm mĂșĂĄiâ.
LaĂą chuĂŁ tĂ”ch cuĂŁa HöÄi ChûÀ thĂȘĂ„p Ă oĂŁ vaĂąo cuöëi thĂȘĂ„p niĂŻn 80, RichardSchubert duĂąng chñnh tiĂŻĂ«ng noĂĄi cuĂŁa mĂČnh Ă ĂŻĂ thûÄc hiĂŻĂ„n möÄt cuöÄccaĂĄch maĂ„nh trong möÄt töà chûåc cuĂ€ kĂŽ vaĂą lĂȘu Ă ĂșĂąi nhĂȘĂ«t taĂ„i MyĂ€. Ăngcho biĂŻĂ«t, âĂiĂŻĂŹu haĂąnh möÄt töà chûåc nhĂ» HöÄi ChûÀ thĂȘĂ„p Ă oĂŁ coĂąn khoĂĄhĂșn laĂą Ă iĂŻĂŹu haĂąnh cöng ty theĂĄp Bethlehem vĂČ, trĂ»ĂșĂĄc hĂŻĂ«t laĂą möitrĂ»ĂșĂąng hoaĂ„t à öÄng rĂȘĂ«t nhoĂŁ heĂ„p, thûå hai chuĂŁ yĂŻĂ«u laĂą baĂ„n laĂąm viĂŻĂ„cvĂșĂĄi caĂĄc tĂČnh nguyĂŻĂ„n viĂŻn vaĂą thûå ba laĂą cöng viĂŻĂ„c naĂąy Ă oĂąi hoĂŁi phaĂŁilaĂą ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o toaĂąn thĂșĂąi gian. BaĂ„n khöng chĂł phaĂŁi quaĂŁn lyĂĄ töĂchûåc maĂą coĂąn phaĂŁi dĂȘĂźn dĂčĂŠt töà chûåc tiĂŻĂ«n lĂŻn phña trĂ»ĂșĂĄc. Töi Ă aĂ€ mĂȘĂ«trĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu thĂșĂąi gian Ă ĂŻĂ hiĂŻĂu Ă Ă»ĂșĂ„c möi trĂ»ĂșĂąng naĂąy. Ăöëi vĂșĂĄi töi, viĂŻĂ„chiĂŻĂu nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi chuĂĄng töi phuĂ„c vuĂ„ vaĂą quan Ă iĂŻĂm cuĂŁa hoĂ„ rĂȘĂ«tquan troĂ„ng. LuĂĄc naĂąo trong Ă ĂȘĂŹu, töi cuĂ€ng ghi nhĂșĂĄ baĂŁn chĂȘĂ«t mangtñnh toaĂąn cĂȘĂŹu cuĂŁa töà chûåc naĂąy. Trong HöÄi ChûÀ thĂȘĂ„p Ă oĂŁ, coĂĄ haidĂ”ch vuĂ„ maĂą chuĂĄng töi phaĂŁi laĂąm laĂą: cûåu höÄ khi coĂĄ thaĂŁm hoĂ„a vaĂą hößtrĂșĂ„ cho caĂĄc gia Ă ĂČnh coĂĄ ngĂ»ĂșĂąi trong quĂȘn à öÄi trong thĂșĂąi kyĂą khuĂŁnghoaĂŁng. NgoaĂąi ra, chuĂĄng töi Ă aĂ€ taĂ„o nĂŻn möÄt muĂ„c tiĂŻu mĂșĂĄi nûÀa.ChuĂĄng töi seĂ€ khöng mang mĂČnh Ă i thûã nghiĂŻĂ„m cho moĂ„i thûå trĂŻnĂ ĂșĂąi cho tĂȘĂ«t caĂŁ moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi. ChuĂĄng töi seĂ€ trĂșĂŁ thaĂąnh möÄt töà chûåc cĂȘĂ«p
cûåu chuyĂŻĂ„n khĂȘĂn cĂȘĂ«p vaĂą cĂș baĂŁn laĂą chuĂĄng töi cho pheĂĄp caĂĄc nhoĂĄmtûÄ quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh nhu cĂȘĂŹu cuĂŁa cöÄng à öÏng trong lĂŽnh vûÄc naĂąy. Do Ă oĂĄ,khi baĂ„n nghĂŽ Ă ĂŻĂ«n bĂȘĂ«t cûå thûå gĂČ liĂŻn quan Ă ĂŻĂ«n sûåc khoĂŁe vaĂą phuĂĄclĂșĂ„i thĂČ vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ Ă oĂĄ Ă ĂŻĂŹu do möÄt nhoĂĄm naĂąo Ă oĂĄ thuöÄc HöÄi ChûÀ thĂȘĂ„pĂ oĂŁ thûÄc hiĂŻĂ„nâ.
Giöëng nhĂ» Steinem vaĂą Friedan, Hesselbein vaĂą Schubert cuĂ€nglaĂąm laĂ€nh Ă aĂ„o chĂł vĂșĂĄi tiĂŻĂ«ng noĂĄi cuĂŁa mĂČnh. HoĂ„ nĂčĂŠm roĂ€ baĂąi hoĂ„c à ûångra nhĂȘĂ„n lĂȘĂ«y traĂĄch nhiĂŻĂ„m nhĂ»ng khöng kiĂŻĂm soaĂĄt moĂ„i viĂŻĂ„c, hoĂ„cuĂ€ng nĂčĂŠm roĂ€ rĂčçng phaĂŁi khñch lĂŻĂ„ chûå khöng phaĂŁi ra lĂŻĂ„nh caĂĄc tĂČnhnguyĂŻĂ„n viĂŻn.
LaĂ€nh Ă aĂ„o nhĂșĂą tiĂŻĂ«ng noĂĄi laĂą Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t à öëi vĂșĂĄi laĂ€nh Ă aĂ„ocaĂĄc phong traĂąo hay trong bĂȘĂ«t kyĂą tĂČnh huöëng naĂąo maĂą ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nhĂ aĂ„o laĂąm viĂŻĂ„c vĂșĂĄi caĂĄc tĂČnh nguyĂŻĂ„n viĂŻn. NhĂ»ng cuĂąng luĂĄc khaĂŁ nĂčngkhñch lĂŻĂ„ vaĂą thuyĂŻĂ«t phuĂ„c thöng qua loĂąng thĂȘĂ«u caĂŁm vaĂą tin tĂ»ĂșĂŁng coĂĄthĂŻĂ vaĂą nĂŻn hiĂŻĂ„n diĂŻĂ„n trong tĂȘĂ«t caĂŁ caĂĄc töà chûåc. Trong cuöën saĂĄchLeadership Is an Art, Max De Pree, CEO cuĂŁa Herman Miller noĂĄivĂŻĂŹ caĂĄch töët nhĂȘĂ«t à ïà à öëi xûã vĂșĂĄi tĂȘĂ«t caĂŁ moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi laĂą, âNhûÀng ngĂ»ĂșĂąigioĂŁi nhĂȘĂ«t cuĂŁa möÄt cöng ty cuĂ€ng giöëng nhĂ» caĂĄc tĂČnh nguyĂŻĂ„n viĂŻnvĂȘĂ„y. BĂșĂŁi vĂČ hoĂ„ coĂĄ thĂŻĂ tĂČm Ă Ă»ĂșĂ„c nhiĂŻĂŹu viĂŻĂ„c töët ĂșĂŁ nhiĂŻĂŹu cöng ty khaĂĄcnhau nĂŻn lyĂĄ do hoĂ„ choĂ„n möÄt cöng ty naĂąo Ă oĂĄ Ă ĂŻĂ laĂąm laĂą vĂČ nhûÀnglyĂĄ do mĂș höÏ hĂșn nhiĂŻĂŹu so vĂșĂĄi vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ lĂ»Ășng böĂng vaĂą vĂ” trñ. TĂČnhnguyĂŻĂ„n viĂŻn laĂąm viĂŻĂ„c maĂą khöng cĂȘĂŹn hĂșĂ„p à öÏng, hoĂ„ chĂł cĂȘĂŹn giao keĂąoâŠMöëi quan hĂŻĂ„ mang tñnh giao keĂąo tûÄ nguyĂŻĂ„n taĂ„o ra sûÄ tûÄ do thoaĂŁimaĂĄi chûå khöng laĂąm thaĂąnh sûÄ cûång nhĂčĂŠc. MöÄt möëi quan hĂŻĂ„ mangtñnh giao keĂąo tûÄ nguyĂŻĂ„n dûÄa trĂŻn sûÄ tĂȘĂ„n tĂȘm Ă Ă»ĂșĂ„c seĂŁ chia caĂĄc yĂĄtĂ»ĂșĂŁng, vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ, giaĂĄ trĂ”, muĂ„c tiĂŻu vaĂą quy trĂČnh quaĂŁn lyĂĄ. NhûÀng tûùnhĂ» tĂČnh yĂŻu, sûÄ ĂȘĂ«m aĂĄp laĂą chĂčĂŠc chĂčĂŠn Ă uĂĄng chöß. NhûÀng möëi quanhĂŻĂ„ mang tñnh giao keĂąo tûÄ nguyĂŻĂ„n... giuĂĄp Ă aĂĄp ûång nhûÀng nhu cĂȘĂŹusĂȘu thĂčĂšm vaĂą laĂąm cho cöng viĂŻĂ„c mang nhiĂŻĂŹu yĂĄ nghĂŽa troĂ„n veĂ„n hĂșn.â
246 247
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O THU PHUĂ C NGĂĂĂI KHAĂC
NhaĂą triĂŻĂ«t hoĂ„c ngĂ»ĂșĂąi Anh, Isaiah Berlin phaĂĄt biĂŻĂu, âCon caĂĄo biĂŻĂ«trĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu thûå; con nhñm chĂł biĂŻĂ«t möÄt thûå duy nhĂȘĂ«tâ. NhûÀng ngĂ»ĂșĂąilaĂ€nh Ă aĂ„o phaĂŁi laĂą kĂŻĂ«t hĂșĂ„p cuĂŁa caĂŁ caĂĄo vaĂą nhñm. HoĂ„ vûùa thaĂąnh thuĂ„ctrong chuyĂŻn mön, laĂąm moĂ„i viĂŻĂ„c nhĂ»ng coĂĄ thĂŻĂ hoĂ„ cuĂ€ng à öÏng thĂșĂąilaĂą ngĂ»ĂșĂąi nĂčĂŠm roĂ€ caĂŁ nhûÀng Ă iĂŻĂŹu cĂș baĂŁn hĂșn, Ă oĂĄ coĂĄ thĂŻĂ laĂą möëi quanhĂŻĂ„ ûång xûã giûÀa ngĂ»ĂșĂąi vaĂą ngĂ»ĂșĂąi. HoĂ„ coĂĄ thĂŻĂ thiĂŻĂ«t lĂȘĂ„p vaĂą duy trĂČ möëiquan hĂŻĂ„ töët Ă eĂ„p vĂșĂĄi nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi cĂȘĂ«p dĂ»ĂșĂĄi trong cöng ty vaĂą caĂŁvĂșĂĄi baĂ„n beĂą ngoaĂąi xaĂ€ höÄi. HoĂ„ khöng chĂł coĂĄ khaĂŁ nĂčng hiĂŻĂu tĂȘĂŹm cĂșĂ€vaĂą muĂ„c tiĂŻu cuĂŁa töà chûåc maĂą coĂąn truyĂŻĂŹn Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c cho ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄcvaĂą biĂŻĂ«n muĂ„c tiĂŻu Ă oĂĄ thaĂąnh hiĂŻĂ„n thûÄc. HoĂ„ coĂĄ khaĂŁ nĂčng khiĂŻĂ«n ngĂ»ĂșĂąikhaĂĄc coĂĄ niĂŻĂŹm tin maĂą khöng lĂșĂ„i duĂ„ng niĂŻĂŹm tin Ă oĂĄ. Don Ritchey chorĂčçng, âHoĂ„ [nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi cöÄng sûÄ] phaĂŁi tin tĂ»ĂșĂŁng vaĂąo viĂŻĂ„c cöng viĂŻĂ„cmaĂą ngĂ»ĂșĂąi dĂȘĂźn dĂčĂŠt hoĂ„ laĂąm. HoĂ„ cuĂ€ng phaĂŁi tin vaĂąo Ă iĂŻĂŹu maĂą baĂŁn thĂȘnhoĂ„ Ă ang laĂąm nûÀa, vaĂą haĂ€y Ă ĂŻĂ cho hoĂ„ biĂŻĂ«t laĂą baĂ„n tin vaĂąo hoĂ„. Töiluön luön mĂȘĂ«t thĂŻm möÄt ñt thĂșĂąi gian Ă ĂŻĂ trao à öĂi vĂșĂĄi moĂ„i ngĂ»ĂșĂąinhiĂŻĂŹu hĂșn Ă iĂŻĂŹu hoĂ„ cĂȘĂŹn biĂŻĂ«t⊠BaĂ„n phaĂŁi cûÄc kyĂą thĂčĂšng thĂčĂŠn vĂșĂĄi hoĂ„,khöng cĂȘĂŹn phaĂŁi toĂŁ ra thöng minh hay dĂŻĂź thĂ»Ășng vaĂą baĂ„n khöngnĂŻn nghĂŽ laĂą mĂČnh coĂĄ thĂŻĂ löi keĂĄo hoĂ„. ĂiĂŻĂŹu naĂąy khöng coĂĄ nghĂŽa baĂ„nphaĂŁi nghĂŽ hoĂ„ laĂą nhûÀng vĂČ tinh tuĂĄ hoĂčĂ„c baĂ„n phaĂŁi à öÏng yĂĄ vĂșĂĄi moĂ„iviĂŻĂ„c hoĂ„ laĂąm. NhĂ»ng baĂŁn thĂȘn möëi quan hĂŻĂ„ vĂșĂĄi hoĂ„ thĂČ töi nghĂŽ laĂąluön phaĂŁi dûÄa trĂŻn sûÄ trung thûÄc giûÀa hai bĂŻnâ.
Cuöëi cuĂąng, khaĂŁ nĂčng khñch lĂŻĂ„ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc nĂčçm ĂșĂŁ hai yĂŻĂ«utöë thĂȘĂ«u hiĂŻĂu nhu cĂȘĂŹu baĂŁn thĂȘn vaĂą ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc, à öÏng thĂșĂąi thĂȘĂ«u hiĂŻĂuĂ Ă»ĂșĂ„c möÄt Ă iĂŻĂŹu maĂą Hesselbein goĂ„i laĂą sûå mĂŻĂ„nh cuĂŁa baĂŁn thĂȘn. ĂĂnhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o Ă oĂĄ thĂČ nĂčng lûÄc, tĂȘĂŹm nhĂČn, tĂ» caĂĄch Ă aĂ„o à ûåclaĂą ba yĂŻĂ«u töë töÏn taĂ„i gĂȘĂŹn nhĂ» quan troĂ„ng nhĂ» nhau. NĂčng lûÄc, haycoĂąn goĂ„i laĂą tri thûåc nĂŻĂ«u khöng coĂĄ tĂȘĂŹm nhĂČn vaĂą tĂ» caĂĄch Ă aĂ„o à ûåc chĂłlaĂąm ra nhûÀng nhaĂą kyĂ€ trĂ”. TĂ» caĂĄch Ă aĂ„o à ûåc, nĂŻĂ«u khöng coĂĄ tĂȘĂŹm nhĂČn
vaĂą nĂčng lûÄc chĂł taĂ„o ra keĂŁ mĂș möÄng viĂŻĂn vöng. CoĂĄ tĂȘĂŹm nhĂČn nhĂ»ngkhöng coĂĄ Ă aĂ„o à ûåc hay trñ tuĂŻĂ„ chĂł laĂąm nĂŻn nhûÀng keĂŁ mĂ” dĂȘn.
Peter Drucker tûùng chĂł ra rĂčçng muĂ„c à ñch chñnh cuĂŁa laĂ€nh Ă aĂ„o laĂątaĂ„o ra möÄt cöng à öÏng xaĂ€ höÄi kĂŻĂ«t nöëi vĂșĂĄi nhau nhĂșĂą vaĂąo möÄt muĂ„cà ñch chung. Töà chûåc vaĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o cuĂŁa hoĂ„ khöng thĂŻĂtraĂĄnh khoĂŁi viĂŻĂ„c phaĂŁi à öëi diĂŻĂ„n vĂșĂĄi baĂŁn chĂȘĂ«t con ngĂ»ĂșĂąi â Ă oĂĄ laĂą lyĂĄ dotaĂ„i sao caĂĄc giaĂĄ trĂ”, cam kĂŻĂ«t, sûÄ thuyĂŻĂ«t phuĂ„c, thĂȘĂ„m chñ caĂŁ caĂŁm xuĂĄcmaĂ„nh meĂ€ chñnh laĂą nhûÀng yĂŻĂ«u töë cĂș baĂŁn trong bĂȘĂ«t cûå möÄt töà chûåcnaĂąo. HĂșn nûÀa, Ă iĂŻĂŹu maĂą ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o phaĂŁi à öëi diĂŻĂ„n laĂą con ngĂ»ĂșĂąichûå khöng phaĂŁi möÄt sûÄ kiĂŻĂ„n, sûÄ viĂŻĂ„c cuĂ„ thĂŻĂ nĂŻn laĂ€nh Ă aĂ„o maĂą thiĂŻĂ«unhûÀng giaĂĄ trĂ”, sûÄ cam kĂŻĂ«t, sûÄ thuyĂŻĂ«t phuĂ„c chĂł laĂą mĂȘĂŹm möëng gĂȘyra töÄi aĂĄc vaĂą möëi nguy maĂą thöi.
ĂĂčĂ„c biĂŻĂ„t ngaĂąy nay, trong böëi caĂŁnh biĂŻĂ«n à öÄng, viĂŻĂ„c möÄt nhaĂą laĂ€nhĂ aĂ„o hĂ»ĂșĂĄng theo möÄt con Ă Ă»ĂșĂąng roĂ€ raĂąng vaĂą à öÏng nhĂȘĂ«t vĂșĂĄi nhaurĂȘĂ«t quan troĂ„ng. HoĂ„ phaĂŁi am hiĂŻĂu Ă Ă»ĂșĂ„c sûÄ bĂȘĂ«t an trong cuöÄc söëng,à öëi phoĂĄ möÄt caĂĄch hiĂŻĂ„u quaĂŁ vĂșĂĄi hiĂŻĂ„n taĂ„i à öÏng thĂșĂąi tham gia vaĂą xĂȘydûÄng nĂŻn tĂ»Ășng lai. ViĂŻĂ„c naĂąy Ă oĂąi hoĂŁi khaĂŁ nĂčng thĂŻĂ hiĂŻĂ„n baĂŁn thĂȘn,khaĂŁ nĂčng giaĂŁi thñch, mĂșĂŁ röÄng khöng ngûùng nghĂł vaĂą khi cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«tthĂČ Ă iĂŻĂŹu chĂłnh sûå mĂŻĂ„nh cuĂŁa töà chûåc sao cho phuĂą hĂșĂ„p vĂșĂĄi thĂșĂąi Ă aĂ„i.ĂaĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c muĂ„c tiĂŻu khöng coĂĄ nghĂŽa laĂą kĂŻĂ«t thuĂĄc maĂą nhĂșĂą nhûÀng quaĂĄtrĂČnh lyĂĄ tĂ»ĂșĂŁng Ă oĂĄ mĂșĂĄi hĂČnh thaĂąnh nĂŻn tĂ»Ășng lai.
TRUNG THĂĂ C LAĂ ĂIĂĂU CĂ BAĂN TAĂ O NĂN NIĂĂM TIN
Theo nhĂ» nhûÀng tin tûåc chuĂĄng ta Ă oĂ„c haĂąng ngaĂąy trĂŻn baĂĄo chñ,möÄt thaĂĄch thûåc lĂșĂĄn caĂĄc nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o ngaĂąy nay gĂčĂ„p phaĂŁi laĂą haĂąnhà öÄng gian lĂȘĂ„n phi phaĂĄp ngaĂąy caĂąng lan röÄng nhĂ» dĂ”ch bĂŻĂ„nh cuĂŁacaĂĄc tĂȘĂ„p Ă oaĂąn. NĂŻĂ«u coĂĄ Ă iĂŻĂŹu gĂČ phaĂĄ hoĂŁng niĂŻĂŹm tin thĂČ nguyĂŻn nhĂȘn
248 249
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O THU PHUĂ C NGĂĂĂI KHAĂC
laĂą moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ caĂŁm giaĂĄc nhûÀng tĂŻn tuöĂi à ûång Ă ĂȘĂŹu caĂĄc cöng tytĂȘĂ„p Ă oaĂąn kia thiĂŻĂ«u mĂȘĂ«t sûÄ trung thûÄc vaĂą khöng coĂĄ tinh thĂȘĂŹn Ă aĂ„oà ûåc vûÀng chĂčĂŠc. NhûÀng Ă ĂčĂ„c tñnh cuĂŁa sûÄ thĂȘĂ«u caĂŁm vaĂą niĂŻĂŹm tin khöngchĂł thĂŻĂ hiĂŻĂ„n ĂșĂŁ hĂŻĂ„ thöëng caĂĄc quy tĂčĂŠc Ă aĂ„o à ûåc maĂą coĂąn thĂŻĂ hiĂŻĂ„n ĂșĂŁnhûÀng biĂŻĂ„n phaĂĄp höß trĂșĂ„ cho viĂŻĂ„c thûÄc thi nhûÀng quy tĂčĂŠc Ă aĂ„o à ûåcĂ oĂĄ trong vĂčn hoĂĄa doanh nghiĂŻĂ„p. Tûù rĂȘĂ«t lĂȘu trĂ»ĂșĂĄc khi caĂĄi tĂŻn Enronà öÏng nghĂŽa vĂșĂĄi sûÄ muĂ„c rûÀa cuĂŁa caĂĄc tĂȘĂ„p Ă oaĂąn, cöng ty, nhûÀngnghiĂŻn cûåu hoĂ„c thuĂȘĂ„t veĂ€ nĂŻn möëi quan hĂŻĂ„ giûÀa Ă aĂ„o à ûåc nghĂŻĂŹnghiĂŻĂ„p vaĂą böëi caĂŁnh möi trĂ»ĂșĂąng kinh doanh cho thĂȘĂ«y vĂčn hoĂĄa cöngty khöng nhûÀng boĂŁ qua sûÄ tham lam trong kinh doanh maĂą thĂȘĂ„mchñ coĂąn tĂ»ĂșĂŁng thĂ»ĂșĂŁng cho haĂąnh à öÄng Ă oĂĄ. Theo kĂŻĂ«t quaĂŁ möÄt nghiĂŻncûåu kinh Ă iĂŻĂn Ă Ă»ĂșĂ„c William Frederick thûÄc hiĂŻĂ„n vaĂąo thĂȘĂ„p niĂŻn 80taĂ„i ĂaĂ„i hoĂ„c Pittsburgh cho thĂȘĂ«y, thĂȘĂ„t mĂła mai laĂą tĂȘĂ„p Ă oaĂąn naĂąo coĂĄnhûÀng chuĂȘĂn mûÄc Ă aĂ„o à ûåc cuĂ„ thĂŻĂ laĂ„i bĂ” cĂș quan liĂŻn bang lĂȘĂ«ylaĂąm vñ duĂ„ vĂŻĂŹ sûÄ thiĂŻĂ«u trung thûÄc nhiĂŻĂŹu hĂșn caĂŁ nhûÀng tĂȘĂ„p Ă oaĂąnkhöng coĂĄ hĂŻĂ„ thöëng chuĂȘĂn mûÄc Ă aĂ„o à ûåc Ă oĂĄ. LyĂĄ do cĂș baĂŁn laĂą nhûÀngchuĂȘĂn mûÄc Ă oĂĄ Ă a söë laĂą tĂȘĂ„p trung vaĂąo viĂŻĂ„c laĂąm caĂĄch naĂąo Ă ĂŻĂ caĂŁithiĂŻĂ„n baĂŁng cĂȘn à öëi kĂŻĂ« toaĂĄn cöng ty. TaĂĄc giaĂŁ cuĂŁa nghiĂŻn cûåu tûùtrĂ»ĂșĂąng ĂaĂ„i hoĂ„c Washingtion State, Marilyn Cash Mathews lĂ»u yĂĄrĂčçng ba phĂȘĂŹn tĂ» nhûÀng quy tĂčĂŠc Ă aĂ„o à ûåc Ă oĂĄ khöng thĂŻĂ hiĂŻĂ„n sûÄquan tĂȘm à öëi vĂșĂĄi möi trĂ»ĂșĂąng vaĂą saĂŁn phĂȘĂm an toaĂąn. Mathews kĂŻĂ«tluĂȘĂ„n möÄt Ă iĂŻĂŹu chñ lyĂĄ hĂșn bao giĂșĂą hĂŻĂ«t laĂą âNhûÀng quy tĂčĂŠc Ă aĂ„o à ûåcnhĂčçm viĂŻĂ„c à öëi phoĂĄ vĂșĂĄi sûÄ vi phaĂ„m luĂȘĂ„t lĂŻĂ„ cuĂŁa riĂŻng cöng ty hĂșnlaĂą viĂŻĂ„c cöng ty Ă oĂĄ à öëi phoĂĄ vĂșĂĄi sûÄ vi phaĂ„m hĂŻĂ„ thöëng luĂȘĂ„t phaĂĄp cuĂŁaquöëc giaâ.
Theo möÄt nghiĂŻn cûåu cuĂŁa Frederick vĂșĂĄi trĂŻn 200 quaĂŁn lyĂĄ vuĂąngĂșĂŁ Pittsburgh vĂŻĂŹ giaĂĄ trĂ” caĂĄ nhĂȘn cho thĂȘĂ«y, âgiaĂĄ trĂ” caĂĄ nhĂȘn cuĂŁa mößingĂ»ĂșĂąi Ă ang bĂ” nhu cĂȘĂŹu cuĂŁa cöng ty haĂ„n chĂŻĂ«â. Ăng Ă ĂŻĂŹ cĂȘĂ„p Ă ĂŻĂ«n
möÄt nghiĂŻn cûåu trĂ»ĂșĂĄc kia cho thĂȘĂ«y 70% nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi Ă Ă»ĂșĂ„c phoĂŁngvĂȘĂ«n trong söë 6000 nhaĂą quaĂŁn lyĂĄ caĂŁm thĂȘĂ«y bĂ” aĂĄp lûÄc khi phaĂŁi tuĂȘntheo nhûÀng tiĂŻu chuĂȘĂn cuĂŁa cöng ty vaĂą vĂČ thĂŻĂ« nĂŻn hoĂ„ thĂ»ĂșĂąng thoĂŁahiĂŻĂ„p giaĂĄ trĂ” Ă aĂ„o à ûåc cuĂŁa baĂŁn thĂȘn nhĂȘn danh cöng ty. NĂŻĂ«u caĂĄcnhaĂą quaĂŁn lyĂĄ kia khöng phaĂŁi chĂ”u nhûÀng aĂĄp lûÄc do phaĂŁi tuĂȘn theonhûÀng quy tĂčĂŠc Ă aĂ„o à ûåc khöng mĂȘĂ«y minh baĂ„ch kia thĂČ nhûÀng vuĂ„viĂŻĂ„c nhĂ» WorldCom, ImClone vaĂą nhûÀng tĂȘĂ„p Ă oaĂąn tĂ»Ășng tûÄ seĂ€khöng bao giĂșĂą xaĂŁy ra.
SûÄ xuöëng cĂȘĂ«p Ă aĂ„o à ûåc doanh nghiĂŻĂ„p naĂąy laĂą hĂȘĂ„u quaĂŁ trûÄc tiĂŻĂ«pcuĂŁa löëi tĂ» duy theo muĂ„c tiĂŻu möÄt laĂą möÄt, hai laĂą hai. Norman LearlĂŻn aĂĄn Ă iĂŻĂŹu naĂąy nhĂ» sau: âTöi nghĂŽ laĂą ngaĂąy trĂ»ĂșĂĄc nhûÀng möitrĂ»ĂșĂąng aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng lĂșĂĄn nhĂȘĂ«t Ă ĂŻĂ«n vĂčn hoĂĄa nhĂ» nhaĂą thĂșĂą, trĂ»ĂșĂąng hoĂ„cvaĂą gia Ă ĂČnh giĂșĂą Ă ĂȘy thay thĂŻĂ« bĂčçng kĂŻĂ«t quaĂŁ kinh doanh. NhĂČn Ă ĂȘutöi cuĂ€ng thĂȘĂ«y löëi suy nghĂŽ ngĂčĂŠn haĂ„n trong kinh doanh bao truĂąmnĂŻĂŹn vĂčn hoĂĄa cuĂŁa chuĂĄng ta. Löëi suy nghĂŽ Ă oĂĄ mang tñnh chuĂŁ Ă aĂ„obĂșĂŁi vĂČ boĂ„n treĂŁ ngaĂąy nay Ă Ă»ĂșĂ„c giaĂĄo duĂ„c laĂą phaĂŁi lûÄa choĂ„n giûÀa thĂčĂŠngvaĂą baĂ„i⊠Löëi tĂ» duy ngĂčĂŠn haĂ„n laĂą cĂčn bĂŻĂ„nh thĂșĂąi Ă aĂ„i cuĂŁa chuĂĄng taâ.
NhûÀng ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc à öÏng yĂĄ vĂșĂĄi Lear vaĂą lĂ»u yĂĄ thĂŻm rĂčçng nĂŻĂ«u caĂĄccöng ty daĂąnh thĂșĂąi gian Ă ĂŻĂ quan tĂȘm Ă ĂŻĂ«n chĂȘĂ«t lĂ»ĂșĂ„ng saĂŁn phĂȘĂmnhiĂŻĂŹu nhĂ» thĂșĂąi gian hoĂ„ daĂąnh cho viĂŻĂ„c laĂĄch luĂȘĂ„t vaĂą mua quan chûåcthĂČ kĂŻĂ«t cuĂ„c cuĂŁa hoĂ„ Ă aĂ€ khaĂĄc.
Trong khi nhûÀng nghiĂŻn cûåu vĂŻĂŹ möëi quan hĂŻĂ„ giûÀa Ă aĂ„o à ûåc vaĂąlöëi tĂ» duy mang Ă ĂȘĂ„m tñnh muĂ„c à ñch doanh nghiĂŻĂ„p vĂȘĂźn chĂ»a Ă Ă»aĂ ĂŻĂ«n kĂŻĂ«t luĂȘĂ„n gĂČ (hĂȘĂŹu hĂŻĂ«t laĂą cho thĂȘĂ«y khöng hĂŻĂŹ coĂĄ möëi quan hĂŻĂ„ gĂČ),Jim Burke chĂł ra rĂčçng Ă aĂ„o à ûåc doanh nghiĂŻĂ„p vĂȘĂźn coĂĄ thĂŻĂ thûÄc hiĂŻĂ„nà öÏng haĂąnh cuĂąng vĂșĂĄi lĂșĂ„i ñch doanh nghiĂŻĂ„p. Vñ duĂ„ nhĂ» trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„pJim quan saĂĄt Ă Ă»ĂșĂ„c taĂ„i Johnson & Johnson. Ăng cho biĂŻĂ«t thĂŻm,âChuĂĄng ta vĂȘĂźn coĂĄ thĂŻĂ taĂ„o nĂŻn nĂŻĂŹn vĂčn hoĂĄa thu huĂĄt Ă Ă»ĂșĂ„c nhûÀng
250 251
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O THU PHUĂ C NGĂĂĂI KHAĂC
phĂȘĂm chĂȘĂ«t maĂą baĂ„n Ă aĂĄnh giaĂĄ cao ĂșĂŁ ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc. BaĂ„n goĂ„i Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄlaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o hoĂčĂ„c laĂą taĂ„o nĂŻn möÄt vĂčn hoĂĄa doanh nghiĂŻĂ„p laĂ„c quanvaĂą thĂŻĂ hiĂŻĂ„n tĂȘĂŹm nhĂČnâ.
Don Ritchey, cûÄu CEO cuĂŁa Lucky Stores à öÏng yĂĄ vĂșĂĄi Ă iĂŻĂŹu naĂąy,âTöi bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu vĂșĂĄi giaĂŁ thuyĂŻĂ«t laĂą hĂȘĂŹu hĂŻĂ«t moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi Ă ĂŻĂŹu muöën haĂąnhxûã theo Ă aĂ„o à ûåc. ĂiĂŻĂŹu naĂąy coi nhĂ» laĂą triĂŻĂ«t lyĂĄ Quy TĂčĂŠc VaĂąng. VĂČvĂȘĂ„y, nĂŻĂ«u baĂ„n taĂ„o nĂŻn möÄt möi trĂ»ĂșĂąng laĂąm viĂŻĂ„c nĂși baĂ„n khöng chĂłnoĂĄi vĂŻĂŹ Ă aĂ„o à ûåc maĂą coĂąn cho moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi thĂȘĂ«y laĂą baĂ„n thûÄc sûÄ muöënnhĂ» thĂŻĂ« seĂ€ rĂȘĂ«t töët vĂČ khi Ă oĂĄ, moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi seĂ€ phaĂŁi coĂĄ nhûÀng lûÄa choĂ„nthiĂŻĂ«t thûÄc vĂČ coĂĄ ngĂ»ĂșĂąi Ă ang rĂȘĂ«t tin tĂ»ĂșĂŁng hoĂ„, möÄt mĂčĂ„t khuyĂŻĂ«nkhñch anh ta phaĂŁi trung thûÄc nhĂ»ng mĂčĂ„t khaĂĄc con söë doanh thuĂ aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c phaĂŁi dĂŻĂź chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n. SûÄ thĂȘĂ„t khi baĂ„n thûÄc sûÄ cûång rĂčĂŠnloaĂ„i boĂŁ nhûÀng haĂąnh vi vö Ă aĂ„o à ûåc laĂą rĂȘĂ«t coĂĄ lĂșĂ„i. Vñ duĂ„ nhĂ» khichuĂĄng ta phaĂĄt hiĂŻĂ„n coĂĄ ai Ă oĂĄ Ă ang gian lĂȘĂ„n vĂŻĂŹ con söë lĂșĂ„i nhuĂȘĂ„nthuĂȘĂŹn, chuĂĄng ta seĂ€ bĂčĂŠt anh ta chĂłnh laĂ„i cho Ă uĂĄng hoĂčĂ„c thaĂą chuĂĄngta coi laĂą anh ta thiĂŻĂ«u soĂĄt. NĂŻĂ«u viĂŻĂ„c naĂąy taĂĄi diĂŻĂźn, anh ta phaĂŁi raĂ i⊠ĂaĂ„o à ûåc khöng phaĂŁi laĂą kiĂŻĂu luĂĄc naĂąo cuĂ€ng laĂ„c quan. NhĂ» thĂŻĂ«seĂ€ coĂĄ hiĂŻĂ„u quaĂŁ hĂșn⊠Töi rĂȘĂ«t may mĂčĂŠn laĂą Ă aĂ€ laĂąm viĂŻĂ„c cho cöng tynaĂąy. Trong mößi quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh mößi ngaĂąy, töi khöng bao giĂșĂą phaĂŁi lûÄachoĂ„n giûÀa Ă aĂ„o à ûåc vaĂą kĂŻĂ«t quaĂŁ kinh doanhâ.
NhĂ»ng theo CEO luĂĄc Ă oĂĄ cuĂŁa Korn/Ferry International, RichardFerry, Burke, Ritchey vaĂą nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc thĂČ löëi tĂ» duy khöngtheo muĂ„c tiĂŻu ngĂčĂŠn haĂ„n vĂȘĂźn laĂą nhûÀng ngoaĂ„i lĂŻĂ„. Ăng noĂĄi, âCoĂĄ nhiĂŻĂŹuCEO gioĂŁi giang Ă ang Ă iĂŻĂŹu haĂąnh caĂĄc cöng ty MyĂ€ hiĂŻĂu roĂ€ laĂą Ă ĂŻĂ caĂ„nhtranh trong tĂ»Ășng lai seĂ€ töën keĂĄm nhĂ»ng hoĂ„ laĂ„i bĂ” mĂčĂŠc keĂ„t trongtĂČnh huöëng khoĂĄ xûã. CaĂĄch duy nhĂȘĂ«t Ă ĂŻĂ giuĂĄp hoĂ„ khoĂŁi sûÄ cöng kñchlaĂą laĂąm thĂŻĂ« naĂąo Ă oĂĄ Ă ĂŻĂ giaĂĄ cöà phiĂŻĂ«u tĂčng. NgĂ»ĂșĂąi naĂąo thûÄc sûÄ suynghĂŽ vĂŻĂŹ tĂ»Ășng lai cuĂŁa cöng ty laĂ„i Ă Ă»a cöng ty vaĂą sûÄ nghiĂŻĂ„p cuĂŁa
mĂČnh trĂșĂŁ nĂŻn ruĂŁi ro vĂČ khi Ă ĂȘĂŹu tĂ» vaĂąo nghiĂŻn cûåu phaĂĄt triĂŻĂn saĂŁnphĂȘĂm mĂșĂĄi thĂČ khöng thĂŻĂ lĂȘĂ«y Ă Ă»ĂșĂ„c lĂșĂ„i nhuĂȘĂ„n ngay lĂȘĂ„p tûåc⊠CaĂĄccöng ty coĂĄ thĂŻĂ veĂ€ vĂșĂąi ra möÄt baĂŁn mö taĂŁ cöng viĂŻĂ„c thĂȘĂ„t hĂȘĂ«p dĂȘĂźn.HoĂ„ baĂąn luĂȘĂ„n rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu vĂŻĂŹ chiĂŻĂ«n lĂ»ĂșĂ„c daĂąi haĂ„n cuĂŁa cöng ty nhĂ»ngröët cuöÄc thĂČ hoĂ„ cuĂ€ng chĂł muöën coĂĄ möÄt nhaĂą quaĂŁn lyĂĄ naĂąo Ă oĂĄ coĂĄ thĂŻĂlaĂąm ra lĂșĂ„i nhuĂȘĂ„nâ.
Burke laĂą ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂ€ cam kĂŻĂ«t laĂą chiĂŻĂ«n Ă ĂȘĂ«u chöëng laĂ„i cĂčn bĂŻĂ„nh xaĂ€höÄi naĂąy. Normal Lear mö taĂŁ caĂĄch maĂą Burke thu huĂĄt sûÄ chuĂĄ yĂĄ cuĂŁacaĂĄc CEO khaĂĄc öng vĂȘĂźn coĂąn nhĂșĂĄ nhĂ» sau, âJim Burke mĂșĂąi möÄt söëCEO khaĂĄc Ăčn trĂ»a vaĂą ngay tûù Ă ĂȘĂŹu, hoĂ„ rĂȘĂ«t thñch thuĂĄ vĂŻĂŹ viĂŻĂźn caĂŁnhkinh doanh seĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c caĂŁi thiĂŻĂ„n nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo. HoĂ„ khöng sĂčĂ©n saĂąngchĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n laĂą nhûÀng Ă oĂĄng goĂĄp to lĂșĂĄn trong kinh doanh Ă ang laĂąmcho hĂČnh aĂŁnh cuĂŁa viĂŻĂ„c kinh doanh töÏi tĂŻĂ„ hĂșn. Khi thĂșĂąi gian quaĂ i vaĂą moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi suy nghĂŽ nhiĂŻĂŹu hĂșn, baĂ„n seĂ€ nhĂȘĂ„n ra laĂą ai trongsöë hoĂ„ cuĂ€ng cĂȘĂŹn giuĂĄp Ă ĂșĂ€. ViĂŻĂ„c kinh doanh cuĂ€ng cĂȘĂŹn höß trĂșĂ„. HoĂ„khöng phaĂŁi laĂą nhûÀng keĂŁ töÄi à öÏ â hoĂ„ khöng bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu kinh doanhvĂșĂĄi tĂ» duy ngĂčĂŠn haĂ„n. HoĂ„ biĂŻĂ«t Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ laĂą sai nhĂ»ng hoĂ„ bĂ” mĂčĂŠc keĂ„ttrong bĂȘĂźy maĂą khöng thĂŻĂ tĂČm ra caĂĄch thoaĂĄt thĂȘn Ă Ă»ĂșĂ„c. HoĂ„ cĂȘĂŹn aiĂ oĂĄ à ûång lĂŻn soi Ă Ă»ĂșĂąng Ă ĂŻĂ moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi ai cuĂ€ng nhĂČn ra mĂČnh Ă angsai. HoĂ„ coĂĄ thĂŻĂ suy nghĂŽ laĂą mĂČnh phaĂŁi nhĂ» thĂŻĂ« nhĂ»ng khöng thĂŻĂnaĂąo noĂĄi vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc laĂą, âTöi seĂ€ khöng tiĂŻĂ«p tuĂ„c suy nghĂŽ kiĂŻĂungĂčĂŠn haĂ„n nhĂ» thĂŻĂ« nûÀaâ. HoĂ„ coĂĄ böĂn phĂȘĂ„n trĂ»ĂșĂĄc caĂĄc cöà à öng vaùà aĂ„i diĂŻĂ„n cuĂŁa hoĂ„ chñnh laĂą Wall Street vaĂą Ă oĂĄ thĂȘĂ„t laĂą möÄt töÄi aĂĄc nĂŻĂ«uhoĂ„ khöng thoaĂĄt khoĂŁi höë Ă oĂĄ. NhĂ»ng nĂŻĂ«u hoĂ„ coĂĄ thĂŻĂ tûÄ tĂČm ra caĂĄchĂ ĂŻĂ tĂȘĂ„p trung vaĂąo, möi trĂ»ĂșĂąng minh doanh coĂĄ thĂŻĂ thay à öĂi vaĂą sauĂ oĂĄ hoĂ„ cuĂ€ng seĂ€ thay à öĂi theoâ.
252 253
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O THU PHUĂ C NGĂĂĂI KHAĂC
SĂĂ DUĂ NG TIĂĂNG NOĂI CUĂA BAĂ N ĂĂĂ THAY ĂĂĂI
LaĂ€nh Ă aĂ„o nhĂșĂą vaĂąo tiĂŻĂ«ng noĂĄi, khñch lĂŻĂ„ nhĂșĂą niĂŻĂŹm tin vaĂą sûÄ thĂȘĂ«ucaĂŁm coĂąn coĂĄ ñch hĂșn caĂŁ viĂŻĂ„c löi keĂĄo ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc vĂŻĂŹ phña baĂ„n. ĂiĂŻĂŹunaĂąy giuĂĄp thay à öĂi möi trĂ»ĂșĂąng nhĂčçm taĂ„o cĂș höÄi cho moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi thûãsûåc vĂșĂĄi caĂĄi mĂșĂĄi Ă ĂŻĂ Ă i Ă ĂŻĂ«n Ă iĂŻĂŹu Ă uĂĄng Ă ĂčĂŠn. Khi hoĂ„ sûã duĂ„ng tiĂŻĂ«ngnoĂĄi cuĂŁa hoĂ„ Ă ĂŻĂ thuyĂŻĂ«t phuĂ„c nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi gioĂŁi, nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nhĂ aĂ„o nhĂ» Burke Ă aĂ€ caĂŁi thiĂŻĂ„n böëi caĂŁnh chung cuĂ€ng nhĂ» caĂŁi thiĂŻĂ„nchñnh cöng ty, töà chûåc cuĂŁa mĂČnh nhĂčçm giuĂĄp hoĂ„ à öëi phoĂĄ vĂșĂĄi thĂŻĂ«giĂșĂĄi möÄt caĂĄch hiĂŻĂ„u quaĂŁ hĂșn.
NgĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o coĂĄ thĂŻĂ nhĂȘĂ„n ra rĂčçng vĂčn hoĂĄa cuĂŁa chñnh töà chûåc,cöng ty chñnh laĂą möÄt trĂșĂŁ ngaĂ„i trĂŻn coĂąn Ă Ă»ĂșĂąng thay à öĂi vĂČ vĂșĂĄi caĂĄchquaĂŁn lyĂĄ nhĂ» hiĂŻĂ„n nay, vĂčn hoĂĄa ĂȘĂ«y daĂąnh thĂșĂąi gian cho viĂŻĂ„c baĂŁo vĂŻĂ„baĂŁn thĂȘn hĂșn laĂą à öëi phoĂĄ vĂșĂĄi nhûÀng thaĂĄch thûåc mĂșĂĄi.
Khi coĂąn ĂșĂŁ haĂ€ng Apple, John Sculley tûùng noĂĄi vĂŻĂŹ yĂŻu cĂȘĂŹu cöngty phaĂŁi thay à öĂi nhĂ» sau, âNĂŻĂ«u baĂ„n nhĂČn vaĂąo kyĂŁ nguyĂŻn sau ChiĂŻĂ«ntranh ThĂŻĂ« giĂșĂĄi thûå II, khi chuĂĄng ta nĂčçm taĂ„i vĂ” trñ trung tĂȘm cuĂŁakyĂŁ nguyĂŻn cöng nghiĂŻĂ„p thĂŻĂ« giĂșĂĄi, chuĂĄng ta tĂȘĂ„p trung vaĂąo sûÄ tûÄ chuĂŁcuĂŁa moĂ„i loaĂ„i hĂČnh doanh nghiĂŻĂ„p â trong giaĂĄo duĂ„c, trong kinhdoanh, chñnh phuĂŁ. CaĂĄc töà chûåc töà chûåc theo cĂȘĂ«p bĂȘĂ„c. Mö hĂČnh Ă oĂĄngaĂąy nay khöng coĂąn hĂșĂ„p thĂșĂąi nûÀa. Mö hĂČnh mĂșĂĄi laĂą mö hĂČnh toaĂąncĂȘĂŹu thu nhoĂŁ trong möÄt maĂ„ng lĂ»ĂșĂĄi phuĂ„ thuöÄc lĂȘĂźn nhau. VĂČ thĂŻĂ«nhûÀng nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o kiĂŻĂu mĂșĂĄi à öëi mĂčĂ„t nhûÀng thûã nghiĂŻĂ„m mĂșĂĄi, vñduĂ„ nhĂ» laĂąm caĂĄch naĂąo dĂȘĂźn dĂčĂŠt ngĂ»ĂșĂąi khöng thuöÄc traĂĄch nhiĂŻĂ„mphaĂŁi baĂĄo caĂĄo cho anh ta â ngĂ»ĂșĂąi ĂșĂŁ caĂĄc cöng ty khaĂĄc, ĂșĂŁ NhĂȘĂ„t BaĂŁnhay chĂȘu Ău vaĂą thĂȘĂ„m chñ caĂŁ caĂĄc à öëi thuĂŁ caĂ„nh tranh. LaĂąm caĂĄchnaĂąo Ă ĂŻĂ laĂ€nh Ă aĂ„o trong möi trĂ»ĂșĂąng Ă ĂȘĂŹy nhûÀng yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng mĂșĂĄi vaĂą phuĂ„thuöÄc lĂȘĂźn nhau thĂŻĂ« naĂąy? ĂiĂŻĂŹu naĂąy Ă oĂąi hoĂŁi nhiĂŻĂŹu kyĂ€ nĂčng khaĂĄcnhau dûÄa trĂŻn yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng, kyĂ€ nĂčng vaĂą giaĂĄ trĂ” con ngĂ»ĂșĂąi. ĂiĂŻĂŹu naĂąy
chĂčĂšng hĂŻĂŹ mĂșĂĄi meĂŁ gĂČ nhĂ»ng noĂĄ laĂ„i nĂčçm trong möÄt böëi caĂŁnh mĂșĂĄi.NhûÀng yĂŻĂ«u töë trĂ»ĂșĂĄc kia vöën chĂł thuöÄc vĂŻĂŹ phaĂ„m vi bĂŻn ngoaĂąi thĂČgiĂșĂą Ă ĂȘy trĂșĂŁ thaĂąnh xu thĂŻĂ« chuĂŁ Ă aĂ„o. QuaĂĄ trĂČnh chuyĂŻĂn à öĂi Ă Ă”nh hĂ»ĂșĂĄngnaĂąy chĂł mĂșĂĄi xaĂŁy ra trong möÄt thĂȘĂ„p niĂŻn vûùa qua. NhûÀng nhaĂą laĂ€nhĂ aĂ„o kiĂŻĂu truyĂŻĂŹn thöëng Ă ang traĂŁi qua möÄt giai Ă oaĂ„n khoĂĄ khĂčn hoĂąnggiaĂŁi thñch chuyĂŻĂ„n gĂČ Ă ang diĂŻĂźn ra trĂŻn thĂŻĂ« giĂșĂĄi bĂșĂŁi vĂČ hoĂ„ Ă ang dûÄavaĂąo kinh nghiĂŻĂ„m ĂșĂŁ mö hĂČnh xaĂ€ höÄi cuĂ€ Ă ĂŻĂ giaĂŁi thñch cho hiĂŻĂ„n taĂ„i vaĂąnĂŻĂ«u baĂ„n Ă ĂčĂ„t cuĂąng möÄt hĂŻĂ„ thöëng caĂĄc sûÄ kiĂŻĂ„n trong mö hĂČnh khaĂĄcnhau, thĂČ coĂĄ thĂŻĂ baĂ„n khöng thĂŻĂ naĂąo lyĂĄ giaĂŁi Ă Ă»ĂșĂ„c noĂĄâ.
Sculley tiĂŻĂ«p tuĂ„c cho biĂŻĂ«t, âĂng sĂŻĂ«p trĂ»ĂșĂĄc kia cuĂŁa töi ĂșĂŁ PepsicovaĂą chuĂŁ tĂ”ch hiĂŻĂ„n giĂșĂą cuĂŁa IBM Ă ĂŻĂŹu laĂą phi cöng chiĂŻĂ«n Ă ĂȘĂ«u tûù thĂșĂąiChiĂŻĂ«n tranh ThĂŻĂ« giĂșĂĄi thûå II. NhûÀng phi cöng chiĂŻĂ«n Ă ĂȘĂ«u naĂąy seĂ€khöng laĂą nhûÀng hĂČnh mĂȘĂźu laĂ€nh Ă aĂ„o thñch hĂșĂ„p nûÀa. ThĂŻĂ« hĂŻĂ„ laĂ€nhĂ aĂ„o mĂșĂĄi ngaĂąy nay ngaĂąy caĂąng trĂșĂŁ nĂŻn thöng thaĂĄi hĂșn. Khi thĂșĂąi Ă aĂ„ichuyĂŻĂn tiĂŻĂ«p tûù kyĂŁ nguyĂŻn cöng nghiĂŻĂ„p sang kyĂŁ nguyĂŻn thöng tinthĂČ Ă iĂŻĂŹu naĂąy coĂĄ nghĂŽa laĂą gĂČ? BĂŻn ngoaĂąi caĂĄch maĂą chuĂĄng ta phaĂŁi thayà öĂi vĂșĂĄi tĂ» caĂĄch laĂą ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o vaĂą ngĂ»ĂșĂąi quaĂŁn lyĂĄ trong möitrĂ»ĂșĂąng cöng ty, thĂŻĂ« giĂșĂĄi Ă ang à öĂi thay vaĂą ngaĂąy caĂąng trĂșĂŁ nĂŻn phuĂ„thuöÄc vaĂąo yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng, thöng tin hĂșn, vĂČ vĂȘĂ„y nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi nöĂi bĂȘĂ„t,tiĂŻĂ«n lĂŻn haĂąng nguĂ€ à ûång Ă ĂȘĂŹu seĂ€ laĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi thñch thuĂĄ vĂșĂĄi nhûÀngyĂĄ tĂ»ĂșĂŁng vaĂą thöng tin mĂșĂĄi.
âTrĂ»ĂșĂĄc kia töi thĂ»ĂșĂąng tham dûÄ vaĂąo höÄi à öÏng quaĂŁn trĂ” caĂĄc doanhnghiĂŻĂ„p nhĂčçm hoĂ„c hoĂŁi. ThĂŻĂ« nhĂ»ng tûù khi gia nhĂȘĂ„p Apple, töi Ă aĂ€tûù chûåc taĂ„i tĂȘĂ«t caĂŁ caĂĄc cöng ty Ă oĂĄâ.
Robert Dockson Ă aĂ€ phaĂŁi thay à öĂi möi trĂ»ĂșĂąng laĂąm viĂŻĂ„c tĂčm töëitûù khi bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu laĂąm ĂșĂŁ CalFed, âKhi töi Ă ĂŻĂ«n Ă ĂȘy, chĂčĂšng ai theĂąm chĂłcho töi cöng viĂŻĂ„c. ĂĂȘy laĂą möÄt cöng ty chia reĂ€ trong nöÄi böÄ vĂșĂĄi mößingĂ»ĂșĂąi laĂą möÄt thĂŻĂ« giĂșĂĄi nhĂ» coĂĄ bûåc tĂ»ĂșĂąng phĂȘn chia vĂșĂĄi nhau. Khöngai noĂĄi chuyĂŻĂ„n vĂșĂĄi ai. Töi tûÄ hoĂŁi liĂŻĂ„u mĂČnh coĂĄ laĂąm Ă iĂŻĂŹu gĂČ sai. Trong
254 255
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O THU PHUĂ C NGĂĂĂI KHAĂC
cöng ty coĂĄ 11 phoĂĄ chuĂŁ tĂ”ch cao cĂȘĂ«p vaĂą ai cuĂ€ng hĂčm he vĂ” trñ cuĂŁatöi. Töi quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh laĂą mĂČnh khöng phaĂŁi laĂą ngĂ»ĂșĂąi Ă i doĂ„n Ă Ă»ĂșĂąng chongĂ»ĂșĂąi khaĂĄc vaĂą töi seĂ€ vĂ»ĂșĂ„t qua tĂȘĂ«t caĂŁ boĂ„n hoĂ„, khiĂŻĂ«n cho hoĂ„ phaĂŁihĂșĂ„p taĂĄc vĂșĂĄi töi thay vĂČ chöëng laĂ„i töi, vaĂą töi Ă aĂ€ laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c.
âTöi nghĂŽ trĂ»ĂșĂĄc tiĂŻn [Ă ĂŻĂ thay à öĂi vĂčn hoĂĄa coĂĄ sĂčĂ©n cuĂŁa möÄt doanhnghiĂŻĂ„p] laĂą giuĂĄp moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi ngöÏi laĂ„i vĂșĂĄi nhau cuĂąng möÄt phña vaĂą chĂłcho hoĂ„ thĂȘĂ«y con Ă Ă»ĂșĂąng baĂ„n muöën dĂȘĂźn dĂčĂŠt cöng ty Ă i. NiĂŻĂŹm tinrĂȘĂ«t quan troĂ„ng. NgĂ»ĂșĂąi ta seĂ€ tin baĂ„n nĂŻĂ«u baĂ„n khöng giĂșĂŁ troĂą vĂșĂĄi hoĂ„vaĂą khi baĂ„n Ă ĂčĂ„t moĂ„i vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ ra aĂĄnh saĂĄng vaĂą noĂĄi möÄt caĂĄch chĂȘnthaĂąnh vĂŻĂŹ chuĂĄng. ThĂȘĂ„m chñ nĂŻĂ«u baĂ„n noĂĄi khöng hay, tri thûåc cuĂŁabaĂ„n seĂ€ vĂȘĂźn thĂŻĂ hiĂŻĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c vaĂą ngĂ»ĂșĂąi ta seĂ€ nhĂȘĂ„n ra vaĂą hĂ»ĂșĂŁng ûångĂ iĂŻĂŹu Ă oĂĄ möÄt caĂĄch tñch cûÄc.
âTöi nghĂŽ laĂą baĂ„n seĂ€ tin tĂ»ĂșĂŁng vaĂąo ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ tĂȘĂŹm nhĂČn vaĂą cho baĂ„nbiĂŻĂ«t tĂȘĂŹm nhĂČn Ă oĂĄ laĂą Ă uĂĄng hĂ»ĂșĂĄng. Töi tin laĂą cöng ty naĂąy coĂĄ thĂŻĂ laĂąmöÄt trong nhûÀng Ă Ă”nh chĂŻĂ« taĂąi chñnh lĂșĂĄn nhĂȘĂ«t ĂșĂŁ vuĂąng ThaĂĄi BĂČnhDĂ»Ășng vaĂą töi mong muöën ngĂ»ĂșĂąi kĂŻĂ« vĂ” cuĂŁa töi bĂȘĂ«t kĂŻĂ Ă oĂĄ laĂą ai cuĂ€ngphaĂŁi coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c tĂȘĂŹm nhĂČn Ă oĂĄ. Töi khöng muöën ngĂ»ĂșĂąi kĂŻĂ« vĂ” Ă oĂĄ laĂą ngĂ»ĂșĂąiquaĂŁn lyĂĄ Ă Ășn thuĂȘĂŹn maĂą phaĂŁi laĂą möÄt nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o thûÄc thuĂ„â.
Jim Burke nhĂȘĂ„n ra coĂĄ rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu Ă iĂŻĂŹu hay taĂ„i Johnson &JohnsonnhĂ»ng à öÏng thĂșĂąi vĂȘĂźn coĂĄ nhûÀng vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ töÏn taĂ„i. Ăng cho biĂŻĂ«t, âTöicoĂĄ möÄt tĂȘĂŹm nhĂČn thûÄc sûÄ. Töi nghĂŽ laĂą töi biĂŻĂ«t tĂ»Ășng laĂ„i moĂ„i viĂŻĂ„cdiĂŻĂźn ra nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo vaĂą töi hiĂŻĂu chuĂĄng töi cĂȘĂŹn coĂĄ nhûÀng gĂČ Ă ĂŻĂ Ă aĂ„tĂ Ă»ĂșĂ„c tĂ»Ășng lai Ă oĂĄ. Töi bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu nhĂȘĂ„n ra hĂŻĂ„ thöëng giaĂĄ trĂ” cuĂŁa chuĂĄngtöi Ă ang coĂĄ laĂą gĂČ, vaĂą thöng hiĂŻĂu Ă Ă»ĂșĂ„c nhûÀng quy tĂčĂŠc marketingphûåc taĂ„p maĂą chuĂĄng töi khöng coĂĄ. CoĂĄ möÄt löß höĂng giûÀa hai yĂŻĂ«u töënaĂąy.
âMöi trĂ»ĂșĂąng laĂąm viĂŻĂ„c ĂșĂŁ Johnson & Johnson giuĂĄp ngĂ»ĂșĂąi ta hoĂ„ccaĂĄch laĂ€nh Ă aĂ„o vĂČ chuĂĄng töi quaĂŁn lyĂĄ theo löëi phĂȘn quyĂŻĂŹn rĂȘĂ«t cao.
ChuĂŁ tĂ”ch cuĂŁa Johnson tĂȘĂ„n duĂ„ng möÄt hĂŻĂ„ thöëng caĂĄc quaĂŁn lyĂĄ saĂŁnphĂȘĂm vĂČ Ă¶ng nhĂȘĂ„n ra rĂčçng khi chuĂĄng ngaĂąy caĂąng mĂșĂŁ röÄng, viĂŻĂ„cthiĂŻĂ«t lĂȘĂ„p nĂŻn nhûÀng phoĂąng ban nhoĂŁ hĂșn trong khöëi giuĂĄp ñch choquaĂĄ trĂČnh hoaĂąn thaĂąnh cöng viĂŻĂ„c laĂą rĂȘĂ«t quan troĂ„ng. Ăng muöën lĂȘĂ„pnĂŻn nhûÀng böÄ phĂȘĂ„n trong toaĂąn thĂŻĂ cöng ty maĂą mößi Ă Ășn vĂ” coĂĄ thĂŻĂtûÄ do saĂĄng taĂ„o bĂčçng caĂĄch cho pheĂĄp tûÄ ra quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh.
âTöi luön Ă iĂŻĂŹu haĂąnh cöng ty dûÄa trĂŻn giaĂŁ Ă Ă”nh laĂą sûÄ hößn loaĂ„nvaĂą mĂȘu thuĂȘĂźn do saĂĄng taĂ„o mang laĂ„i lĂșĂ„i ñch. Ăöi khi töi Ă ĂčĂ„t mĂČnhvaĂąo vĂ” trñ à öëi nghĂ”ch Ă Ășn giaĂŁn vĂșĂĄi muĂ„c à ñch nhĂčçm khuĂȘĂ«y à öÄngtranh caĂ€i vĂČ töi nghĂŽ laĂą nhĂ» thĂŻĂ« thĂČ hĂŻĂ„ thöëng seĂ€ vĂȘĂ„n haĂąnh töët hĂșn.
âTöà chûåc hoaĂ„t à öÄng caĂąng tûÄ do, hĂŻĂ„ thöëng caĂąng phûåc taĂ„p thĂČ seĂ€xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n caĂąng nhiĂŻĂŹu laĂ€nh Ă aĂ„o. MöÄt trong nhûÀng vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ trongkinh doanh cuĂŁa MyĂ€ laĂą thoĂĄi quen laĂąm theo phong caĂĄch cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąià ûång Ă ĂȘĂŹu vaĂą caĂĄch naĂąy laĂ„i laĂąm baĂŁn thĂȘn ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o mĂčĂŠc bĂȘĂźytrong chñnh töà chûåc cuĂŁa mĂČnh. ĂiĂŻĂŹu naĂąy dĂȘĂźn Ă ĂŻĂ«n hĂČnh thûåc töĂchûåc theo chiĂŻĂŹu doĂ„c, theo thûå bĂȘĂ„c vaĂą töi nghĂŽ laĂąm theo caĂĄch naĂąykhöng Ă uĂĄng. ĂĂ Ă ĂȘy chuĂĄng töi phaĂŁi cĂșĂŁi mĂșĂŁ, phĂȘn quyĂŻĂŹn vaĂą moĂ„ingĂ»ĂșĂąi laĂąm viĂŻĂ„c theo caĂĄch riĂŻng cuĂŁa hoĂ„â.
TĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o töi troĂą chuyĂŻĂ„n cuĂąng Ă ĂŻĂŹu tin vaĂąo sûÄthay à öĂi â thay à öĂi ĂșĂŁ caĂŁ con ngĂ»ĂșĂąi vaĂą töà chûåc. HoĂ„ Ă aĂĄnh à öÏng thayà öĂi vĂșĂĄi sûÄ phaĂĄt triĂŻĂn, theo caĂŁ hai löëi vö hĂČnh vaĂą hûÀu hĂČnh, vaĂą sûÄtiĂŻĂ«n böÄ. ThĂȘĂ„t ra, chuĂĄng ta coĂĄ thĂŻĂ noĂĄi cöng viĂŻĂ„c thûÄc sûÄ cuĂŁa cuöÄcĂ ĂșĂąi hoĂ„ Ă aĂ€ thay à öĂi. NhĂ»ng nhûÀng thay à öĂi ĂșĂŁ thĂŻĂ« giĂșĂĄi ngoaĂąi kiacuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ laĂą möÄt trĂșĂŁ ngaĂ„i. âTĂČnh hĂČnh ngoaĂąi tĂȘĂŹm kiĂŻĂm soaĂĄtâ thûÄctĂŻĂ« thĂ»ĂșĂąng hay diĂŻĂźn ra taĂ„i caĂĄc doanh nghiĂŻĂ„p.
TĂȘĂ«t nhiĂŻn thay à öĂi khöng phaĂŁi laĂą Ă iĂŻĂŹu gĂČ mĂșĂĄi meĂŁ. Khi Adam vaĂąEve rĂșĂąi khoĂŁi vĂ»ĂșĂąn Ă Ă”a Ă aĂąng, Adam coĂĄ leĂ€ Ă aĂ€ noĂĄi, âChuĂĄng ta Ă angbĂ»ĂșĂĄc vaĂąo thĂșĂąi kyĂą chuyĂŻĂn tiĂŻĂ«pâ. Töi Ă aĂ€ tûùng viĂŻĂ«t hĂșn 30 Ă ĂȘĂŹu saĂĄch
256 257
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O THU PHUĂ C NGĂĂĂI KHAĂC
vaĂą ĂșĂŁ möÄt yĂĄ nghĂŽa naĂąo Ă oĂĄ, mößi cuöën saĂĄch cuĂŁa töi liĂŻn quan vaĂą à öëiphoĂĄ vĂșĂĄi Ă ĂŻĂ«n sûÄ thay à öĂi. Tuy nhiĂŻn, thĂŻĂ« giĂșĂĄi giĂșĂą Ă ĂȘy laĂ„i biĂŻĂ«n à öÄng,hößn loaĂ„n vaĂą khoĂĄ coĂĄ thĂŻĂ Ă iĂŻĂŹu khiĂŻĂn hĂșn bao giĂșĂą hĂŻĂ«t. SûÄ khöngchĂčĂŠc chĂčĂŠn thĂŻĂ hiĂŻĂ„n ĂșĂŁ khĂčĂŠp nĂși. TĂŻĂ„ hĂșn nûÀa laĂą trong nhiĂŻĂŹu vĂȘĂ«nĂ ĂŻĂŹ chuĂĄng ta thĂȘĂ„m chñ khöng thĂŻĂ xaĂĄc Ă Ă”nh Ă Ă»ĂșĂ„c nguyĂŻn nhĂȘnhay nguöÏn cĂșn cuĂŁa nhûÀng con hößn loaĂ„n naĂąy. BaĂ„n Ă aĂ€ nghe baonhiĂŻu lĂșĂąi giaĂŁi thñch coĂĄ lyĂĄ vĂŻĂŹ cuöÄc suy thoaĂĄi keĂĄo daĂąi tûù nĂčm 2000,2001, 2002 nhĂ»ng chuyĂŻn gia laĂ„i chĂčĂšng à öÏng yĂĄ vĂșĂĄi lĂșĂąi giaĂŁi thñchnaĂąo, tĂȘĂ«t nhiĂŻn laĂą ngoaĂ„i trûù nguyĂŻn nhĂȘn laĂą giaĂĄ trĂ” cöà phiĂŻĂ«u quaĂĄcao so vĂșĂĄi thûÄc tĂŻĂ«.
NgĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o khöng chĂł quaĂŁn lyĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c nhûÀng thay à öĂi maĂą hoĂ„phaĂŁi thĂȘĂ«y thoaĂŁi maĂĄi vĂșĂĄi nhûÀng thay à öĂi trong caĂŁ Ă ĂșĂąi söëng riĂŻngtĂ». NhĂ» tûùng noĂĄi ĂșĂŁ trĂŻn, Barbara Corday cho biĂŻĂ«t, âTöi Ă aĂ€ coĂĄ ñtnhĂȘĂ«t laĂą böën cöng viĂŻĂ„c khaĂĄc nhau vaĂą hiĂŻĂ„n nay Ă ang laĂąm rĂȘĂ«t töëtcöng viĂŻĂ„c thûå nĂčmâ. HiĂŻĂ„n nay, baĂą Ă aĂ€ laĂąm rĂȘĂ«t töët cöng viĂŻĂ„c cuĂŁamĂČnh, trĂșĂŁ thaĂąnh giaĂĄo sĂ» truyĂŻĂŹn thöng vaĂą nhaĂą quaĂŁn lyĂĄ haĂąnh chñnhtaĂ„i ĂaĂ„i hoĂ„c Nam California.
Marty Kaplan chuyĂŻĂn cöng viĂŻĂ„c tûù Aspen Institute Ă ĂŻĂ«nWashington D.C., röÏi Ă ĂŻĂ«n Walt Disney Pictures vaĂą röÏi gĂȘĂŹn Ă ĂȘy nhĂȘĂ«tlaĂą ĂaĂ„i hoĂ„c Nam California. Khi töi phoĂŁng vĂȘĂ«n öng taĂ„i haĂ€ng Disney,öng kĂŻĂ töi nghe, âMöÄt trong chñn Ă iĂŻĂŹu hay trong ngaĂąnh naĂąy laĂą baĂ„ncoĂĄ thĂŻĂ laĂąm viĂŻĂ„c trong ngaĂąnh ĂșĂŁ nhiĂŻĂŹu vai troĂą khaĂĄc nhau. Töi chĂčĂšngthñch thuĂĄ viĂŻĂ„c mĂČnh bĂ” tröi tuöÄt trong möÄt caĂĄi höë trĂșn vaĂą töi Ă aĂ€quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh laĂą trong nĂčm tĂșĂĄi, töi seĂ€ à öĂi cöng viĂŻĂ„c vaĂą bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu laĂąmviĂŻĂ„c khiĂŻĂ«n töi phaĂŁi bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu hoĂ„c hoĂŁi laĂ„i. Töi Ă oaĂĄn coĂĄ leĂ€ mĂČnh seĂ€ laĂąnhaĂą viĂŻĂ«t kĂ”ch baĂŁn hoĂčĂ„c nhaĂą saĂŁn xuĂȘĂ«tâ.
Alfred Gottschalk thĂČ yĂŻu cĂȘĂŹu trong hĂșĂ„p à öÏng vĂșĂĄi Hebrew UnionphaĂŁi coĂĄ möÄt Ă iĂŻĂŹu khoaĂŁn chĂȘĂ«m dûåt hĂșĂ„p à öÏng, öng cho biĂŻĂ«t, âCĂș
baĂŁn laĂą töi coĂĄ thĂŻĂ laĂąm viĂŻĂ„c ĂșĂŁ Ă ĂȘy Ă ĂŻĂ«n khi naĂąo nghĂł hĂ»u. HoĂ„ muöënnhĂ» thĂŻĂ«. Töi thĂČ cûå muöën hoĂ„ phaĂŁi Ă Ă»a vaĂąo hĂșĂ„p à öÏng Ă iĂŻĂŹu khoaĂŁnlaĂą trong trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p möÄt trong hai bĂŻn khöng haĂąi loĂąng thĂČ chuĂĄngtöi phaĂŁi ngöÏi laĂ„i noĂĄi chuyĂŻĂ„n ra Ă i. Töi khöng coĂĄ yĂĄ Ă Ă”nh seĂ€ tiĂŻĂ«p tuĂ„cĂșĂŁ laĂ„i laĂąm nĂŻĂ«u töi khöng thĂȘĂ«y haĂ„nh phuĂĄc vĂșĂĄi cöng viĂŻĂ„c cuĂŁa mĂČnh,vaĂą hoĂ„ seĂ€ khöng phaĂŁi giûÀ töi laĂ„i nĂŻĂ«u hoĂ„ khöng haĂąi loĂąng vĂșĂĄi cöngviĂŻĂ„c cuĂŁa töi vaĂą töi Ă aĂ€ laĂąm viĂŻĂ„c ĂșĂŁ Ă ĂȘy 17 nĂčm röÏi Ă ĂȘĂ«y⊠HoĂ„ hiĂŻĂuĂ iĂŻĂŹu gĂČ giûÀ töi laĂ„i Ă ĂȘy vaĂą nĂŻĂ«u töi khöng laĂąm viĂŻĂ„c töët thĂČ hoĂ„ cuĂ€nghiĂŻĂu laĂą töi Ă aĂ€ coĂĄ sĂčĂ©n Ă Ășn tûù chûåc ĂșĂŁ trong tuĂĄiâ.
Don Ritchey cuĂ€ng noĂĄi nhĂ» sau, âBaĂ„n phaĂŁi giûÀ Ă Ă»ĂșĂ„c khaĂŁ nĂčngnoĂĄi Ă Ă»ĂșĂ„c cĂȘu âCöë lĂŻnâ vaĂą laĂąm theo caĂĄch cuĂŁa riĂŻng mĂČnh. ĂiĂŻĂŹu Ă oĂĄthûÄc sûÄ giuĂĄp baĂ„n thoaĂŁi maĂĄiâ.
NhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o naĂąy Ă aĂ€ vaĂą Ă ang phaĂŁi à öëi phoĂĄ vĂșĂĄi möÄtthĂŻĂ« giĂșĂĄi Ă ĂȘĂŹy biĂŻĂ«n à öÄng bĂčçng caĂĄch doĂąm chûùng khöng phaĂŁi chĂł mößicon Ă Ă»ĂșĂąng maĂą caĂŁ quanh khuĂĄc cua, bĂčçng caĂĄch xem nhûÀng biĂŻĂ«nà öÄng kia khöng phaĂŁi laĂą trĂșĂŁ lûÄc maĂą laĂą cĂș höÄi vaĂą bĂčçng caĂĄch chĂȘĂ«pnhĂȘĂ„n chûå khöng chöëng laĂ„i khoĂĄ khĂčn. MöÄt trong nhûÀng baĂąi hoĂ„ckhoĂĄ nhĂȘĂ«t à öëi vĂșĂĄi nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi trĂ»ĂșĂ„t tuyĂŻĂ«t laĂą à ûång thĂčĂšng trĂŻnnhûÀng ngoĂ„n à öÏi vaĂą khöng dûÄa vaĂąo noĂĄ. BaĂŁn nĂčng tûÄ nhiĂŻn laĂą tagiûÀ cĂș thĂŻĂ xuöi theo döëc à ûång vĂČ nhĂ» thĂŻĂ« giuĂĄp ta coĂĄ caĂŁm giaĂĄc antoaĂąn hĂșn. NhĂ»ng chĂł khi ngĂ»ĂșĂąi trĂ»ĂșĂ„t tuyĂŻĂ«t thĂčĂšng ngĂ»ĂșĂąi ra thĂČ luĂĄcĂ oĂĄ hoĂ„ mĂșĂĄi coĂĄ thĂŻĂ bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu trĂ»ĂșĂ„t vaĂą kiĂŻĂm soaĂĄt tĂČnh hĂČnh. NhûÀng töĂchûåc mĂșĂĄi hoaĂ„t à öÄng cuĂ€ng mĂčĂŠc phaĂŁi lößi tĂ»Ășng tûÄ: men theo nhûÀnglöëi moĂąn tûù trĂ»ĂșĂĄc tĂșĂĄi giĂșĂą vaĂą tûÄ mĂČnh nhĂȘĂ«n chĂČm dĂȘĂ«u ĂȘĂ«n cuĂŁa mĂČnhtrong mĂșĂĄ hößn à öÄn cuĂŁa doanh nghiĂŻĂ„p. NgĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o à ûång thĂčĂšngngĂ»ĂșĂąi vaĂą vĂ»Ășn lĂŻn, Ă aĂŁm Ă Ă»Ășng lĂȘĂ«y vai troĂą cuĂŁa mĂČnh vĂșĂĄi Ă Ă”nhhĂ»ĂșĂĄng roĂ€ raĂąng mĂČnh Ă ang Ă i vĂŻĂŹ Ă ĂȘu, ñt nhĂȘĂ«t laĂą trong nhûÀng hoaĂąncaĂŁnh bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n khoĂĄ khĂčn.
258 259
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O
Chöëng laĂ„i sûÄ thay à öĂi vö ñch nhĂ» chöëng laĂ„i sûÄ thay à öĂi cuĂŁa thĂșĂąitiĂŻĂ«t. VaĂą möi trĂ»ĂșĂąng cuĂŁa chuĂĄng ta hiĂŻĂ„n giĂșĂą luĂĄc naĂąo cuĂ€ng coĂĄ thayà öĂi, thay à öĂi khöng ngûùng. ĂiĂŻĂŹu naĂąy laĂą bĂȘĂ«t biĂŻĂ«n vaĂą khöng thĂŻĂ dûÄà oaĂĄn trĂ»ĂșĂĄc. NgĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o cuĂąng vĂșĂĄi doanh nghiĂŻĂ„p phaĂŁi söëng vĂșĂĄithay à öĂi. DĂŽ nhiĂŻn laĂą nhûÀng töà chûåc, doanh nghiĂŻĂ„p coĂĄ thĂŻĂ laĂąmnhiĂŻĂŹu viĂŻĂ„c Ă ĂŻĂ cho quaĂĄ trĂČnh naĂąy dĂŻĂź daĂąng hĂșn. 9
Töà chûåc höß trĂșĂ„- hoĂčĂ„c gĂȘy caĂŁn trĂșĂŁ
Töi coĂĄ caĂŁm giaĂĄc laĂą nhûÀng thĂŻĂ chĂŻĂ« ngaĂąy nay khöng giöëngnhĂ» nhûÀng thĂŻĂ chĂŻĂ« maĂą trĂ»ĂșĂĄc kia chuĂĄng ta tûùng biĂŻĂ«t.
VĂŻĂŹ phĂ»Ășng diĂŻĂ„n xaĂ€ höÄi, dĂ»ĂșĂąng nhĂ» con ngĂ»ĂșĂąi duĂą ĂșĂŁ xaĂ€ höÄi naĂąocuĂ€ng khoĂĄ hĂČnh dung ra Ă Ă»ĂșĂ„c sûÄ phûåc taĂ„p cuĂŁa viĂŻĂ„c
moĂ„i khaĂŁ nĂčng Ă ĂŻĂŹu coĂĄ thĂŻĂ xaĂŁy ra. - ALEXIS DE TOCQUEVILLE, Democracy in America
RĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu caĂĄc töà chûåc, doanh nghiĂŻĂ„p phaĂŁi chĂ”u aĂĄp lûÄc coĂĄ haĂąngloaĂ„t laĂąn soĂĄng thay à öĂi maĂą chĂł mĂșĂĄi caĂĄch Ă ĂȘy möÄt thĂȘĂ„p niĂŻn hoĂ„ chĂ»abiĂŻĂ«t Ă ĂŻĂ«n vaĂą chĂł tĂČm caĂĄch chöëng choĂ„i möÄt caĂĄch vö voĂ„ng trĂ»ĂșĂĄc nhûÀngthay à öĂi Ă oĂĄ. NhĂ»ng haĂąi hĂ»ĂșĂĄc ĂșĂŁ chöß laĂą hoĂ„ tĂȘĂ„p hĂșĂ„p nhau laĂ„i thaĂąnhmöÄt nhoĂĄm trong voĂąng troĂąn Ă ĂŻĂ chöëng laĂ„i sûåc maĂ„nh vöën Ă Ă»ĂșĂ„c vñnhĂ» vuĂ€ khñ haĂ„t nhĂȘn. HoĂ„ khöng hĂŻĂŹ chĂ”u tûÄ thay à öĂi vaĂą chĂčĂšng thĂŻĂnaĂąo bĂ” thay à öĂi Ă Ă»ĂșĂ„c. Trong khi Ă oĂĄ, bĂŻn ngoaĂąi voĂąng troĂąn cöë thuĂŁcuĂŁa hoĂ„, moĂ„i thûå Ă ĂŻĂŹu biĂŻĂ«n à öÄng.
260 261
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O TĂĂ CHĂĂC HĂĂ TRĂĂ - HOĂĂ C GĂY CAĂN TRĂĂ
MĂčĂ„c duĂą ngaĂąy caĂąng nhiĂŻĂŹu doanh nghiĂŻĂ„p, töà chûåc cho biĂŻĂ«t mĂČnhchaĂąo Ă oĂĄn sûÄ thay à öĂi nhĂ»ng trĂ»ĂșĂĄc nhûÀng thay à öĂi Ă oĂĄ hoĂ„ vĂȘĂźn chĂ»abao giĂșĂą Ă Ă»ĂșĂ„c tĂČm ra Ă Ă»ĂșĂ„c giaĂŁi phaĂĄp. Trong nhûÀng nĂčm gĂȘĂŹn Ă ĂȘy,caĂĄc doanh nghiĂŻĂ„p khöng coĂĄ lĂșĂąi nhĂȘĂ„n thĂȘĂ«y rĂčçng chi phñ tĂčng vuĂ„t,doanh thu giaĂŁm dĂȘĂŹn, taĂąi saĂŁn ñt Ă i vaĂą sûå mĂŻĂ„nh cuĂŁa doanh nghiĂŻĂ„plaĂ„i à öëi diĂŻĂ„n vĂșĂĄi nhûÀng thaĂĄch thûåc. CaĂĄc doanh nghiĂŻĂ„p MyĂ€ bĂ” khuĂȘĂ«yà öÄng vĂČ nhûÀng tai tiĂŻĂ«ng lĂșĂĄn nhĂȘĂ«t kĂŻĂ tûù sau khi ngĂ»ĂșĂąi ta khaĂĄm phaĂĄra caĂĄc vuĂ„ tham nhuĂ€ng lĂșĂĄn tûù Ă ĂȘĂŹu thĂŻĂ« kyĂŁ hai mĂ»Ăși. LiĂŻn laĂ„c viĂŻĂźnthöng vaĂą toaĂąn cĂȘĂŹu hoĂĄa phuĂŁ soĂĄng khĂčĂŠp nĂși vaĂą kĂŻĂ«t quaĂŁ laĂą caĂĄc thĂ”trĂ»ĂșĂąng trĂŻn khĂčĂŠp thĂŻĂ« giĂșĂĄi hoaĂ„t à öÄng hößn loaĂ„n chĂ»a tûùng coĂĄ. BaĂŁnchĂȘĂ«t cuĂŁa cöng viĂŻĂ„c thay à öĂi khi ngaĂąy caĂąng nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ nhiĂŻĂŹucöng viĂŻĂ„c khaĂĄc nhau thay vĂČ caĂŁ Ă ĂșĂąi chĂł gĂčĂŠn boĂĄ vĂșĂĄi möÄt nghĂŻĂŹ naĂąoĂ oĂĄ. J. Paul Getty tûùng phaĂĄt biĂŻĂu laĂą öng coĂĄ ba bñ quyĂŻĂ«t Ă ĂŻĂ thaĂąnhcöng: möÄt laĂą dĂȘĂ„y sĂșĂĄm, hai laĂą laĂąm viĂŻĂ„c chĂčm chĂł, ba laĂą tĂČm kiĂŻĂ«mnguöÏn dĂȘĂŹu lûãa. GiĂșĂą Ă ĂȘy moĂ„i thûå khöng chĂł Ă Ășn giaĂŁn nhĂ» vĂȘĂ„y nûÀa.
ChuĂĄng ta khöng nĂŻn xem sûÄ thay à öĂi nhĂ» laĂą keĂŁ thuĂą maĂą thayvaĂąo Ă oĂĄ, thay à öĂi giuĂĄp caĂĄ nhĂȘn phaĂĄt triĂŻĂn vaĂą giuĂĄp caĂĄc töà chûåc,doanh nghiĂŻĂ„p söëng soĂĄt. ChĂł khi chuĂĄng ta thay à öĂi baĂŁn thĂȘn thĂČluĂĄc Ă oĂĄ, doanh nghiĂŻĂ„p, töà chûåc cuĂŁa chuĂĄng ta mĂșĂĄi coĂĄ thĂŻĂ tiĂŻĂ«p tuĂ„cvaĂą nĂčĂŠm bĂčĂŠt nhĂ”p Ă ĂȘĂ„p cuöÄc chĂși.
CoĂĄ nĂčm nguöÏn lûÄc mĂȘĂ«u chöët ĂșĂŁ thĂŻĂ« giĂșĂĄi ngaĂąy nay:
Cöng nghïÄ
PhaĂĄt minh coĂĄ yĂĄ nghĂŽa nhĂȘĂ«t trong 50 nĂčm qua laĂą vi maĂ„ch. GiĂșùà ĂȘy 40 cöng nhĂȘn coĂĄ thĂŻĂ saĂŁn xuĂȘĂ«t ra söë lĂ»ĂșĂ„ng saĂŁn phĂȘĂm maĂą thĂșĂąiĂ oĂĄ phaĂŁi mĂȘĂ«t Ă ĂŻĂ«n 1200 cöng nhĂȘn. MöÄt söë ngĂ»ĂșĂąi coĂąn noĂĄi laĂą caĂĄcnhaĂą maĂĄy trong tĂ»Ășng lai chĂł cĂȘĂŹn möÄt ngĂ»ĂșĂąi vaĂą möÄt con choĂĄ. NgĂ»ĂșĂąicoĂĄ nhiĂŻĂ„m vuĂ„ cho choĂĄ Ăčn. CoĂąn choĂĄ chĂł coĂĄ nhiĂŻĂ„m vuĂ„ khöng cho
ngĂ»ĂșĂąi Ă uĂ„ng vaĂąo maĂĄy moĂĄc. NĂŻĂ«u ta à öĂi tûù ângĂ»ĂșĂąiâ thaĂąnh âcaĂĄ nhĂȘnâ,nhĂȘĂ„n Ă Ă”nh trĂŻn vĂȘĂźn Ă uĂĄng.
SûÄ ra Ă ĂșĂąi cuĂŁa maĂĄy tñnh vaĂą maĂ„ng World Wide Web (www) khiĂŻĂ«ncaĂŁ thĂŻĂ« giĂșĂĄi thay à öĂi. MaĂ„ng naĂąy keĂĄo theo sûÄ phaĂĄt triĂŻĂn maĂ„nh cuĂŁacaĂĄc nhoĂĄm, cöÄng à öÏng aĂŁo cuĂŁa nhûÀng nhĂȘn vĂȘĂ„t giöëng nhĂ» con ngĂ»ĂșĂąinhĂ»ng nĂŻĂ«u khöng coĂĄ maĂ„ng thĂČ hoĂ„ seĂ€ khöng bao giĂșĂą nhĂȘĂ„n ra nhau.ĂiĂŻĂŹu naĂąy mang laĂ„i caĂŁ nhûÀng mĂčĂ„t töët vaĂą xĂȘĂ«u. ChuĂĄng ta coĂĄ thĂŻĂ cöÄngtaĂĄc vĂșĂĄi tĂȘĂ«t caĂŁ moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi trĂŻn thĂŻĂ« giĂșĂĄi möÄt caĂĄch saĂĄng taĂ„o maĂą trĂ»ĂșĂĄcĂ ĂȘy chĂ»a bao giĂșĂą ta coĂĄ thĂŻĂ laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c. NgaĂąy nay, nhûÀng nhaĂą thiĂŻnvĂčn hoĂ„c taĂąi tûã nghiĂŻĂ„p dĂ» cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ tĂČm ra nhûÀng thiĂŻn thĂŻĂ maĂąngay caĂĄc nhaĂą thiĂŻn vĂčn hoĂ„c vĂŽ Ă aĂ„i xĂ»a kia chĂ»a tûùng phaĂĄt hiĂŻĂ„nra. TaĂĄc à öÄng tiĂŻu cûÄc cuĂŁa maĂ„ng laĂą nhûÀng tĂŻn khuĂŁng böë quöëc tĂŻĂ«Ă ang sûã duĂ„ng Internet Ă ĂŻĂ töà chûåc tĂȘĂ«n cöng vaĂąo nhûÀng toĂąa nhaùà öng Ă uĂĄc, nhûÀng höÄp Ă ĂŻm vaĂą nhûÀng âmuĂ„c tiĂŻu dĂŻĂź tĂȘĂ«n cöngâ khaĂĄckhĂčĂŠp toaĂąn cĂȘĂŹu. MöÄt e ngaĂ„i khaĂĄc liĂŻn quan Ă ĂŻĂ«n cöng nghĂŻĂ„ laĂą nhûÀngnhoĂĄm thiĂŻĂu söë khöng biĂŻĂ«t Ă ĂŻĂ«n maĂ„ng trĂșĂŁ nĂŻn ngaĂąy caĂąng tuĂ„t hĂȘĂ„uhĂșn bao giĂșĂą hĂŻĂ«t.
MĂčĂ„t tñch cûÄc ĂșĂŁ Ă ĂȘy laĂą, haĂ€y tĂ»ĂșĂŁng tĂ»ĂșĂ„ng cöng nghĂŻĂ„ Ă ang mĂșĂŁ khoĂĄanhûÀng bñ mĂȘĂ„t vĂŻĂŹ böÄ naĂ€o, löÄ ra nhûÀng khu vûÄc naĂ€o riĂŻng biĂŻĂ„t liĂŻnquan Ă ĂŻĂ«n viĂŻĂ„c quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh caĂĄc vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ vĂŻĂŹ kinh tĂŻĂ« vaĂą nhûÀng haĂąnhvi khaĂĄc cuĂŁa con ngĂ»ĂșĂąi. GiĂșĂą Ă ĂȘy chuĂĄng ta biĂŻĂ«t laĂą böÄ naĂ€o cuĂŁa chuĂĄngta dĂŻĂź uöën nĂčĂŠn hĂșn so vĂșĂĄi suy nghĂŽ trĂ»ĂșĂĄc kia. BöÄ naĂ€o Ă oĂĄ vĂȘĂźn coĂĄthĂŻĂ coĂĄ khaĂŁ nĂčng phaĂĄt triĂŻĂn vaĂą thay à öĂi Ă ĂŻĂ phuĂą hĂșĂ„p khi trĂ»ĂșĂŁngthaĂąnh. Cöng nghĂŻĂ„ sinh saĂŁn hiĂŻĂ„n nay cho pheĂĄp saĂŁn sinh ra nhûÀngà ûåa treĂŁ maĂą trĂ»ĂșĂĄc kia chĂł coĂĄ trong truyĂŻĂ„n khoa hoĂ„c giaĂŁ tĂ»ĂșĂŁng. BöÄgene Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c giaĂŁi maĂ€ vaĂą thuĂĄ vĂȘĂ„t thĂČ Ă Ă»ĂșĂ„c sinh saĂŁn vö tñnh. ĂaĂĄngnoĂĄi hĂșn nûÀa laĂą nhûÀng thaĂąnh quaĂŁ naĂąy seĂ€ chĂčĂšng laĂą gĂČ so vĂșĂĄi nhûÀngkhaĂĄm phaĂĄ gĂȘy sûÀng sĂșĂą sĂčĂŠp sûãa xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n tûù nhûÀng phoĂąng thñnghiĂŻĂ„m vö danh trĂŻn khĂčĂŠp thĂŻĂ« giĂșĂĄi.
262 263
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O TĂĂ CHĂĂC HĂĂ TRĂĂ - HOĂĂ C GĂY CAĂN TRĂĂ
PhuĂ„ thuöÄc toaĂąn cĂȘĂŹu
CaĂĄch Ă ĂȘy 15 nĂčm, NhĂȘĂ„t BaĂŁn nhanh choĂĄng trĂșĂŁ thaĂąnh tay chĂșichñnh trĂŻn nĂŻĂŹn kinh tĂŻĂ« thĂŻĂ« giĂșĂĄi. VaĂą ngĂ»ĂșĂąi MyĂ€ khi bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu möÄt ngaĂąylaĂąm viĂŻĂ„c thĂ»ĂșĂąng phaĂŁi kiĂŻĂm tra tyĂŁ giaĂĄ höëi Ă oaĂĄi giûÀa à öÏng yĂŻn âà öla. NgĂ»ĂșĂąi NhĂȘĂ„t sĂșĂŁ hûÀu 50% khu trung tĂȘm cuĂŁa Los Angeles âvaĂą hoĂ„ cuĂ€ng chiĂŻĂ«m phĂȘĂŹn lĂșĂĄn trong cĂȘu laĂ„c böÄ Riviera Country. ĂĂȘĂŹutĂ» nĂ»ĂșĂĄc ngoaĂąi ĂșĂŁ MyĂ€ trong caĂĄc lĂŽnh vûÄc bĂȘĂ«t à öÄng saĂŁn, taĂąi chñnh vaĂąkinh doanh rĂȘĂ«t phöà biĂŻĂ«n Ă ĂŻĂ«n nößi caĂŁ quöëc gia phaĂŁi e ngaĂ„i.
NgaĂąy nay, taĂĄc à öÄng cuĂŁa quaĂĄ trĂČnh toaĂąn cĂȘĂŹu hoĂĄa taĂ„i MyĂ€ coĂąn phûåctaĂ„p hĂșn. Thung luĂ€ng Silicon â thuĂŁ phuĂŁ cuĂŁa NĂŻĂŹn Kinh tĂŻĂ« MĂșĂĄi trongsuöët nhûÀng nĂčm 80 vaĂą 90 rĂși vaĂąo thĂșĂąi kyĂą khuĂŁng hoaĂŁng. Trongkhi Ă oĂĄ, Intel vaĂą caĂĄc haĂ€ng cöng nghĂŻĂ„ cao khaĂĄc Ă ang xĂȘy dûÄng nhûÀngnhaĂą maĂĄy trĂ” giaĂĄ haĂąng triĂŻĂ„u à öla taĂ„i thaĂąnh phöë Bagalore cuĂŁa ĂĂnĂöÄ. NhĂȘĂ„t BaĂŁn traĂŁi qua möÄt thĂșĂąi kyĂą suy thoaĂĄi keĂĄo daĂąi trong khiCöÄng à öÏng chung chĂȘu Ău laĂ„i phaĂĄt triĂŻĂn vĂșĂĄi sûåc maĂ„nh vuĂ€ baĂ€o âĂ iĂŻĂŹu maĂą giĂșĂą Ă ĂȘy ngĂ»ĂșĂąi ta mĂșĂĄi caĂŁm thĂȘĂ«y sûÄ aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng cuĂŁa noĂĄ.CaĂĄch Ă ĂȘy 15 nĂčm, coĂĄ ai tûùng tĂ»ĂșĂŁng tĂ»ĂșĂ„ng ra rĂčçng nhiĂŻĂŹu quöëcgia thuöÄc liĂŻn bang Xö viĂŻĂ«t laĂ„i gia nhĂȘĂ„p vaĂąo CöÄng à öÏng chĂȘuĂu, duĂąng chung à öÏng tiĂŻĂŹn Euro vaĂą caĂŁ höÄ chiĂŻĂ«u? Cho tĂșĂĄi thĂșĂąi Ă iĂŻĂmcöÄng à öÏng chĂȘu Ău tûù mĂ»ĂșĂąi hai quöëc gia thaĂąnh viĂŻn phĂČnh lĂŻnkhoaĂŁng hai mĂ»Ăși lĂčm, cöÄng à öÏng naĂąy seĂ€ laĂą Ă aĂ„i diĂŻĂ„n duy nhĂȘĂ«tcho möÄt sûåc maĂ„nh kinh tĂŻĂ« vaĂą chñnh trĂ” cuĂŁa 450 triĂŻĂ„u ngĂ»ĂșĂąi. NĂŻĂŹnkinh tĂŻĂ« cuĂŁa noĂĄ seĂ€ trĂ” giaĂĄ khoaĂŁng 9.300 tyĂŁ à öla, tĂ»Ășng Ă Ă»Ășng vĂșĂĄinĂŻĂŹn kinh tĂŻĂ« MyĂ€. CuĂąng luĂĄc Ă oĂĄ, kinh tĂŻĂ« Trung Quöëc cuĂ€ng buĂąng nöĂkhi Trung Quöëc cho pheĂĄp nhûÀng doanh nghiĂŻĂ„p cuĂŁa 1,3 tyĂŁ dĂȘntûÄ do phaĂĄt triĂŻĂn.
Mua baĂĄn vaĂą saĂĄp nhĂȘĂ„p (M & A)
Con söët saĂĄp nhĂȘĂ„p cuĂŁa nhûÀng nĂčm 80 vĂȘĂźn tiĂŻĂ«p tuĂ„c vaĂą thĂȘĂ„m chñcoĂąn phaĂĄt triĂŻĂn hĂșn nûÀa nhĂ»ng ĂșĂŁ möÄt hĂČnh thûåc khaĂĄc. CĂșn Ă iĂŻnsaĂĄp nhĂȘĂ„p caĂĄc doanh nghiĂŻĂ„p trĂ»ĂșĂĄc kia chuĂŁ yĂŻĂ«u bĂ” nhûÀng loaĂ„i chûångkhoaĂĄn lĂșĂ„i nhuĂȘĂ„n cao keĂąm ruĂŁi ro cao à öà thĂŻm dĂȘĂŹu vaĂąo lûãa. HĂȘĂ„uquaĂŁ noĂĄ Ă ĂŻĂ laĂ„i laĂą nhiĂŻĂŹu doanh nghiĂŻĂ„p Ă i Ă ĂŻĂ«n chöß khaĂĄnh kiĂŻĂ„t vaĂąhuĂŁy hoaĂ„i tûù bĂŻn trong cuĂąng vĂșĂĄi haĂąng ngaĂąn nhĂȘn viĂŻn mĂȘĂ«t viĂŻĂ„c.Theo con söë cuĂŁa caĂĄc cĂș quan chöëng à öÄc quyĂŻĂŹn, trong thĂȘĂ„p niĂŻn90, söë lĂ»ĂșĂ„ng caĂĄc vuĂ„ cöng ty saĂĄp nhĂȘĂ„p taĂ„i MyĂ€ tĂčng gĂȘĂ«p 3 lĂȘĂŹn, nĂčm1991 laĂą 1529 vuĂ„, nĂčm 1998 tĂčng lĂŻn 4500 vuĂ„. NĂčm 1989, nĂčmcao Ă iĂŻĂm cuĂŁa kyĂŁ nguyĂŻn saĂĄp nhĂȘĂ„p, giaĂĄ trĂ” thĂ” trĂ»ĂșĂąng cuĂŁa nhûÀngvuĂ„ mua baĂĄn doanh nghiĂŻĂ„p naĂąy trĂ” giaĂĄ 600 tyĂŁ à öla. NĂčm 1998,giaĂĄ trĂ” thĂ” trĂ»ĂșĂąng cuĂŁa caĂĄc giao dĂ”ch coĂĄ thĂŻĂ so saĂĄnh Ă Ă»ĂșĂ„c vĂ»ĂșĂ„tngĂ»ĂșĂ€ng 2.000 tyĂŁ à öla. ĂĂȘĂŹu thĂŻĂ« kyĂŁ 21, baĂĄo caĂĄo cuĂŁa UĂy ban ThĂ»ĂșngmaĂ„i LiĂŻn bang cho biĂŻĂ«t xu hĂ»ĂșĂĄng mua baĂĄn saĂĄp nhĂȘĂ„p hĂ»ĂșĂĄng Ă ĂŻĂ«nmuĂ„c tiĂŻu Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c nĂŻĂŹn kinh tĂŻĂ« coĂĄ quy mö, töà chûåc hoaĂ„t à öÄng vĂȘĂ„nhaĂąnh trong doanh nghiĂŻĂ„p, nhĂčĂŠm Ă ĂŻĂ«n viĂŻĂ„c xĂȘm nhĂȘĂ„p nĂŻĂŹn kinh tĂŻĂ«toaĂąn cĂȘĂŹu vaĂą nhûÀng muĂ„c tiĂŻu kinh doanh hĂȘĂ«p dĂȘĂźn khaĂĄc. NhĂ»ngcĂșn Ă iĂŻn saĂĄp nhĂȘĂ„p vĂȘĂźn Ă aĂĄng lo ngaĂ„i, Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t laĂą à öëi vĂșĂĄi caĂĄc tĂȘĂ„pĂ oaĂąn siĂŻu lĂșĂĄn trong lĂŽnh vûÄc truyĂŻĂŹn thöng kiĂŻĂm soaĂĄt caĂĄc nhaĂą xuĂȘĂ«tbaĂŁn, Ă aĂąi truyĂŻĂŹn hĂČnh, taĂ„p chñ, baĂĄo vaĂą caĂĄc Ă aĂąi phaĂĄt thanh khaĂĄc.CaĂĄc nhaĂą bĂČnh luĂȘĂ„n tûÄ hoĂŁi laĂą liĂŻĂ„u nhĂ» thĂŻĂ« thĂČ coĂąn gĂČ laĂą tûÄ do baĂĄochñ nûÀa hay khöng. SûÄ e ngaĂ„i naĂąy quaĂŁ laĂą khöng hĂŻĂŹ sai.
PhaĂĄ giaĂĄ vaĂą kiĂŻĂm soaĂĄt
Tûùng nĂčçm trong nhûÀng ngaĂąnh coĂĄ thĂŻĂ dûÄ Ă oaĂĄn trĂ»ĂșĂĄc trĂŻn thĂŻĂ«giĂșĂĄi, caĂĄc ngaĂąnh phuĂ„c vuĂ„ cöÄng à öÏng, vĂȘĂ„n taĂŁi, baĂŁo hiĂŻĂm giĂșĂą Ă ĂȘythuöÄc vĂŻĂŹ nhoĂĄm coĂĄ nhiĂŻĂŹu bĂȘĂ«t öĂn nhĂȘĂ«t. NĂčçm lĂș lûãng nhĂ» möÄt chiĂŻĂ«c
264 265
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O TĂĂ CHĂĂC HĂĂ TRĂĂ - HOĂĂ C GĂY CAĂN TRĂĂ
laĂĄ trong gioĂĄ baĂ€o, ngaĂąnh haĂąng khöng sa vaĂąo cuöÄc chiĂŻĂ«n giaĂĄ caĂŁ,giaĂąnh tuyĂŻĂ«n bay, tranh chĂȘĂ«p trong hiĂŻĂ„p höÄi trong khi dĂ”ch vuĂ„ ngaĂąycaĂąng Ă i xuöëng. NgaĂąnh haĂąng khöng Ă aĂ€ bĂ” suĂ„p à öà vĂșĂĄi gioĂ„t nĂ»ĂșĂĄc laĂąmtraĂąn ly laĂą vuĂ„ khuĂŁng böë 11.9 vaĂą bĂȘy giĂșĂą vĂȘĂźn coĂąn lao Ă ao. TrongnhûÀng nĂčm Ă ĂȘĂŹu thĂŻĂ« kyĂŁ 21, sûÄ quaĂŁn lyĂĄ boĂŁ ngoĂŁ khiĂŻĂ«n caĂĄc cöng tyngaĂąnh Ă iĂŻĂ„n ĂșĂŁ California phaĂŁi tĂčng giaĂĄ khuĂŁng khiĂŻĂ«p vĂČ thĂ” trĂ»ĂșĂąngnĂčng lĂ»ĂșĂ„ng do Enron vaĂą nhûÀng tĂȘĂ„p Ă oaĂąn nĂčng lĂ»ĂșĂ„ng cĂȘĂu thaĂŁ khaĂĄcchi phöëi. Trong suöët thĂȘĂ„p niĂŻn 80, sûÄ suĂ„p à öà cuĂŁa caĂĄc töà chûåc tiĂŻĂ«tkiĂŻĂ„m vaĂą cho vay vĂČ hoĂ„ chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n quaĂĄ nhiĂŻĂŹu ruĂŁi ro khiĂŻĂ«n cho nhûÀngngĂ»ĂșĂąi Ă oĂĄng thuĂŻĂ« mĂȘĂ«t Ă i haĂąng tyĂŁ à öla. NĂčm 2002, caĂĄc ngĂȘn haĂąngtiĂŻĂ«p tuĂ„c nöëi Ă uöi theo nhûÀng thĂȘĂ«t baĂ„i naĂąy, vaĂą tĂ»Ășng lai sĂčĂŠp tĂșĂĄi seĂ€coĂąn laĂą gĂČ nûÀa?
NhĂȘn khĂȘĂu hoĂ„c vaĂą caĂĄc giaĂĄ trĂ” xaĂ€ höÄi
DĂȘn söë MyĂ€ ngaĂąy caĂąng giaĂą. GiaĂą hĂșn bao giĂșĂą hĂŻĂ«t. Theo cuöÄc Ă iĂŻĂŹutra dĂȘn söë nĂčm 2000, 77 triĂŻĂ„u dĂȘn MyĂ€ ĂșĂŁ mûåc bĂčçng vaĂą lĂșĂĄn hĂșn50 tuöĂi. VĂȘĂ„y tñnh ra trong möÄt thĂȘĂ„p niĂŻn con söë naĂąy tĂčng lĂŻn 21%.Söë ngĂ»ĂșĂąi dĂȘn trĂŻn 50 tuöĂi nĂčçm trong tyĂŁ lĂŻĂ„ tĂčng nhanh nhĂȘĂ«t vaĂąnhoĂĄm ngĂ»ĂșĂąi naĂąy Ă oĂąi hoĂŁi chuĂŁng loaĂ„i haĂąng hoĂĄa vaĂą dĂ”ch vuĂ„ mĂșĂĄi. TñnhtĂșĂĄi nĂčm 2030, möÄt phĂȘĂŹn nĂčm dĂȘn söë MyĂ€ seĂ€ bĂčçng vaĂą trĂŻn 65 tuöĂi.MöÄt hĂȘĂ„u quaĂŁ cuĂŁa dĂȘn söë giaĂą laĂą thanh niĂŻn MyĂ€ e ngaĂ„i phaĂŁi chĂ”ugaĂĄnh nĂčĂ„ng vĂŻĂŹ taĂąi chñnh cho nhûÀng cöng dĂȘn lĂșĂĄn tuöĂi kia. PhĂȘĂŹnlĂșĂĄn nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi giaĂą ngaĂąy nay khoĂŁe maĂ„nh hĂșn trĂ»ĂșĂĄc kia, hoĂ„ Ă angĂ Ă”nh nghĂŽa laĂ„i chûÀ coĂĄ tuöĂi vaĂą tiĂŻĂ«p tuĂ„c mang nhûÀng thoĂĄi quen tûùnhûÀng thĂȘĂ„p niĂŻn 60â70 söëng trong hiĂŻĂ„n taĂ„i röÏi quy moĂ„i viĂŻĂ„c vaĂąocaĂĄi goĂ„i laĂ„i mĂȘu thuĂȘĂźn phaĂĄt sinh do tuöĂi taĂĄc khaĂĄc biĂŻĂ„t. CuĂąng luĂĄcthĂČ nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€ vĂȘĂźn tiĂŻĂ«p tuĂ„c bĂ” aĂĄm aĂŁnh bĂșĂŁi giĂșĂĄi treĂŁ. ThĂŻĂ« hĂŻĂ„ BuĂąng nöĂTreĂŁ em vaĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi MyĂ€ giaĂą hĂșn lo ngaĂ„i vĂŻĂŹ nhûÀng loaĂ„i bĂŻĂ„nhlĂčĂ„t vĂčĂ„t nhĂ»ng nguy hiĂŻĂm nhĂ» Alzheimer â tĂșĂĄi nößi chuĂĄng ta phaĂŁi
sûã duĂ„ng möÄt tûù Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t laĂą âthĂșĂąi khĂčĂŠc quĂŻn laĂ€ngâ Ă ĂŻĂ diĂŻĂźn taĂŁ thĂșĂąiĂ iĂŻĂm möÄt ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ tuöĂi naĂąo Ă oĂĄ quĂŻn mĂȘĂ«t söë diĂŻĂ„n thoaĂ„i hay tĂŻnmöÄt ai Ă oĂĄ.
NhĂȘn khĂȘĂu cuĂ€ng thay à öĂi trong möi trĂ»ĂșĂąng laĂąm viĂŻĂ„c. ĂĂȘĂŹu thĂŻĂ«kyĂŁ 21, chĂł coĂĄ 15% söë ngĂ»ĂșĂąi trong lûÄc lĂ»ĂșĂ„ng lao à öÄng laĂą nam, datrĂčĂŠng, 25% laĂą phuĂ„ nûÀ, da trĂčĂŠng, söë lĂ»ĂșĂ„ng coĂąn laĂ„i laĂą ngĂ»ĂșĂąi MyĂ€ Latin,da Ă en vaĂą chĂȘu AĂ. NgĂ»ĂșĂąi MyĂ€ Latin laĂą cöÄng à öÏng phaĂĄt triĂŻĂn nhanhnhĂȘĂ«t taĂ„i MyĂ€. Tûù nĂčm 1990 tĂșĂĄi nĂčm 2000, tyĂŁ lĂŻĂ„ tĂčng laĂą 50% vĂșĂĄicon söë nĂčm 2000 laĂą 35,3 triĂŻĂ„u. NgĂ»ĂșĂąi MyĂ€ Latin hiĂŻĂ„n nay chiĂŻĂ«m12,5% dĂȘn söë vaĂą Ă Ă»ĂșĂ„c dûÄ Ă oaĂĄn laĂą seĂ€ vĂ»ĂșĂ„t qua dĂȘn söë MyĂ€ göëc PhitaĂ„i MyĂ€ vaĂąo nĂčm 2005. (VaĂąo nĂčm 2000, 4,2% dĂȘn söë thöng baĂĄovĂșĂĄi cuöÄc Ă iĂŻĂŹu tra dĂȘn söë rĂčçng hoĂ„ laĂą ngĂ»ĂșĂąi chĂȘu AĂ hoĂčĂ„c thuöÄc caĂĄcĂ aĂŁo cuĂŁa ThaĂĄi BĂČnh dĂ»Ășng). ĂĂ Miami, Los Angeles vaĂą nhûÀng thaĂąnhphöë khaĂĄc phña TĂȘy Nam, tiĂŻĂ«ng TĂȘy Ban Nha cuĂ€ng phöà biĂŻĂ«n giöëngnhĂ» tiĂŻĂ«ng Anh. Latin hoĂĄa nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€ aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng Ă ĂŻĂ«n tûù nĂŻĂŹn chñnhtrĂ” quöëc gia Ă ĂŻĂ«n caĂŁ caĂĄch tiĂŻĂ«p thĂ” haĂąng hoĂĄa ra thĂ” trĂ»ĂșĂąng. CuĂąngluĂĄc, ngaĂąy caĂąng nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi dĂȘn MyĂ€ cho biĂŻĂ«t mĂČnh laĂą ngĂ»ĂșĂąi lai giûÀacaĂĄc maĂąu da, cöÄng à öÏng dĂȘn töÄc khaĂĄc nhau â möÄt xu hĂ»ĂșĂĄng töëthoĂĄa giaĂŁi Ă Ă»ĂșĂ„c sûÄ phĂȘn biĂŻĂ„t vaĂą Ă ĂŻĂŹ cao möÄt vaĂąi chuĂŁng töÄc naĂąo Ă oĂĄ.
NgĂ»ĂșĂąi tiĂŻu duĂąng MyĂ€ ngaĂąy caĂąng tinh tĂŻĂ« hĂșn, Ă oĂąi hoĂŁi ngaĂąy caĂąngcao vĂŻĂŹ saĂŁn phĂȘĂm chĂȘĂ«t lĂ»ĂșĂ„ng vaĂą an toaĂąn, dĂ”ch vuĂ„ phaĂŁi nhiĂŻĂŹu hĂșnvaĂą töët hĂșn, vaĂą nhiĂŻĂŹu nhûÀng saĂŁn phĂȘĂm tiĂŻĂ«t kiĂŻĂ„m thĂșĂąi gian vaĂą nĂčnglĂ»ĂșĂ„ng hĂșn. ThĂȘĂ„m chñ khi hoĂ„ mua loaĂ„i xe thĂŻĂ thao uöëng xĂčng, thĂČvĂȘĂźn ngaĂąy caĂąng nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi MyĂ€ quan tĂȘm Ă ĂŻĂ«n möi trĂ»ĂșĂąng vaĂą sûåckhoĂŁe cuĂŁa haĂąnh tinh naĂąy. VaĂą khi ngaĂąy caĂąng nhiĂŻĂŹu nhûÀng ngĂ»ĂșĂąicha, ngĂ»ĂșĂąi meĂ„ Ă i laĂąm hĂșn, hoĂ„ mong muöën möÄt cuöÄc söëng cĂȘn bĂčçnghĂșn vaĂą tĂČm caĂĄch Ă ĂŻĂ giaĂŁm stress vaĂą Ă Ășn giaĂŁn hoĂĄa cuöÄc söëng vöÄivaĂąng cuĂŁa hoĂ„ â tûù caĂĄc liĂŻĂ„u phaĂĄp xoa boĂĄp massage dĂȘĂŹu thĂșm Ă ĂŻĂ«ntĂȘĂ„p yoga.
266 267
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O TĂĂ CHĂĂC HĂĂ TRĂĂ - HOĂĂ C GĂY CAĂN TRĂĂ
Mößi möÄt thay à öĂi naĂąy coĂĄ aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng lĂșĂĄn riĂŻng nhĂ»ng khi chuĂĄngkĂŻĂ«t hĂșĂ„p vĂșĂĄi nhau vaĂą cuĂąng vĂșĂĄi nhûÀng phaĂŁn ûång Ă a chiĂŻĂŹu chuĂĄngseĂ€ laĂą nguyĂŻn nhĂȘn cuĂŁa möÄt cuöÄc caĂĄch maĂ„ng. VaĂą khi möÄt cuöÄc caĂĄchmaĂ„ng diĂŻĂźn ra, noĂĄ luön khĂșĂŁi à öÄng nhûÀng xu hĂ»ĂșĂĄng khaĂĄc khi tiĂŻĂ«nvaĂąo caĂĄc lĂŽnh vûÄc, vuĂąng Ă ĂȘĂ«t laĂ€nh thöà khaĂĄc nhau.
Tûùng coĂĄ luĂĄc, möÄt cöng ty saĂŁn xuĂȘĂ«t ra möÄt loaĂ„i saĂŁn phĂȘĂm, tiĂŻĂ«pthĂ” kiĂŻm luön baĂĄn haĂąng. TĂȘĂ«t nhiĂŻn laĂą hoĂ„ cuĂ€ng coĂĄ à öëi thuĂŁ caĂ„nhtranh nhĂ»ng luĂĄc naĂąo cuĂ€ng coĂĄ chöß cho ngĂ»ĂșĂąi baĂĄn haĂąng. GiĂșĂą Ă ĂȘymoĂ„i viĂŻĂ„c khöng nhĂ» xĂ»a nûÀa. Tom Peters phaĂĄc thaĂŁo ra möÄt caĂŁnhtĂ»ĂșĂ„ng Ă iĂŻĂn hĂČnh trong kinh doanh thĂșĂąi nhûÀng nĂčm 80. Khi möÄtcöng ty sûãa soaĂ„n tung ra thĂ” trĂ»ĂșĂąng möÄt saĂŁn phĂȘĂm naĂąo Ă oĂĄ, hoĂ„nhĂȘĂ„n thĂȘĂ«y sûÄ töÏn taĂ„i nhûÀng vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ sau:
MöÄt à öëi thuã Haùn Quöëc.
MöÄt cöng ty NhĂȘĂ„t BaĂŁn Ă aĂ€ cĂčĂŠt giaĂŁm chi phñ vaĂą caĂŁi thiĂŻĂ„n chĂȘĂ«tlĂ»ĂșĂ„ng.
MöÄt - hoĂčĂ„c vaĂąi cöng ty MyĂ€ mĂșĂĄi thaĂąnh lĂȘĂ„p.
MöÄt cöng ty MyĂ€ lĂȘu Ă ĂșĂąi trong ngaĂąnh nhĂ»ng vĂșĂĄi chiĂŻĂ«n lĂ»ĂșĂ„cmĂșĂĄi.
MöÄt à öëi thuĂŁ caĂ„nh tranh truyĂŻĂŹn thöëng Ă aĂ€ baĂĄn laĂ„i cöng ty khaĂĄccoĂĄ sĂčĂ©n möÄt hĂŻĂ„ thöëng phĂȘn phöëi töët.
MöÄt cöng ty Ă aĂ€ coĂĄ möÄt hĂŻĂ„ thöëng phĂȘn phöëi Ă iĂŻĂ„n tûã giaĂŁm ruĂĄtthĂșĂąi gian giao haĂąng coĂąn 75%.
HoĂ„ cuĂ€ng nhĂȘĂ„n ra hoĂ„ phaĂŁi hoaĂąn thaĂąnh nhûÀng nhiĂŻĂ„m vuĂ„ mĂșĂĄi:
NhĂčĂŠm Ă ĂŻĂ«n caĂĄc phĂȘn khuĂĄc thĂ” trĂ»ĂșĂąng.
ĂaĂĄp laĂ„i nhu cĂȘĂŹu vaĂą thĂ” hiĂŻĂ«u mĂșĂĄi cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi tiĂŻu duĂąng â vöënrĂȘĂ«t nhanh thay à öĂi.
Xûã lyå viïÄc xoay voùng à öÏng tiïÏn.
GaĂĄnh chĂ”u hĂȘĂ„u quaĂŁ cuĂŁa viĂŻĂ„c dĂ”ch vuĂ„ cuĂŁa caĂĄc nhaĂą cung cĂȘĂ«pnĂ»ĂșĂĄc ngoaĂąi gĂčĂ„p khoĂĄ khĂčn khi cöng ty meĂ„ cuĂŁa hoĂ„ khöng traĂŁĂ Ă»ĂșĂ„c nĂșĂ„.
VaĂąo nĂčm 2002, thĂ” trĂ»ĂșĂąng thĂȘĂ„m chñ coĂąn phûåc taĂ„p hĂșn duĂą cöngty tung saĂŁn phĂȘĂm mĂșĂĄi ra thĂ” trĂ»ĂșĂąng chĂł cĂȘĂŹn quan tĂȘm tĂșĂĄi tyĂŁ giaĂĄvĂșĂĄi à öÏng Euro vĂČ thĂ” trĂ»ĂșĂąng chñnh laĂą chĂȘu Ău. ChiĂŻĂ«n lĂ»ĂșĂ„cmarketing tĂȘĂ„p trung theo muĂ„c tiĂŻu ngaĂąy caĂąng quan troĂ„ng hĂșn laĂąTom Peters hĂČnh dung. Vñ duĂ„, noĂĄ Ă aĂ€ laĂąm thay à öĂi ngaĂąnh kinhdoanh taĂ„p chñ. NhûÀng tĂșĂą taĂ„p chñ Ă ĂŻĂ giaĂŁi trñ giĂșĂą Ă ĂȘy dĂ»ĂșĂąng nhĂ»trĂșĂŁ thaĂąnh thûå duy nhĂȘĂ«t söëng soĂĄt, trong Ă oĂĄ göÏm nhiĂŻĂŹu tĂșĂą taĂ„p chñtheo kiĂŻĂu nhĂ» Real Simple maĂĄch nĂ»ĂșĂĄc caĂĄch söëng chĂȘĂ„m vaĂą söëngvui veĂŁ. NgaĂąy nay, nhĂșĂą vaĂąo Internet, chiĂŻĂ«n lĂ»ĂșĂ„c marketing Ă i thĂčĂšngĂ ĂŻĂ«n Ă aĂ„i cöng chuĂĄng trĂșĂŁ thaĂąnh chuĂȘĂn mûÄc. NhûÀng à öëi thuĂŁ mĂșĂĄitrĂŻn thĂ»Ășng trĂ»ĂșĂąng giĂșĂą Ă ĂȘy cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n hĂčçng Ă ĂŻm vaĂągiaĂąnh giûÄt thĂ” phĂȘĂŹn tûù nhûÀng tĂȘĂ„p Ă oaĂąn khöĂng löÏ nhĂ»ng laĂ„i khöngthĂŻĂ nhanh nhaĂ„y bĂčçng.
Song song vĂșĂĄi danh saĂĄch cuĂŁa Peters, chuĂĄng ta haĂ€y xem xeĂĄtnhûÀng hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng khaĂĄc vĂŻĂŹ tuöĂi taĂĄc nhĂ» sau:
Internet vaĂą World Wide Web (www).
TruyĂŻĂŹn hĂČnh caĂĄp vaĂą truyĂŻĂŹn hĂČnh thu phaĂĄt qua vĂŻĂ„ tinh.
Gia Ă ĂČnh Ă Ășn thĂȘn, caĂĄc baĂą meĂ„ Ă i laĂąm, söëng à öÄc thĂȘn vaĂą giaĂ ĂČnh khöng theo löëi truyĂŻĂŹn thöëng.
GiaĂĄ nhaĂą Ă ĂȘĂ«t tĂčng nhanh laĂąm cho chĂł möÄt trong nĂčm gia Ă ĂČnhcoĂĄ thĂŻĂ mua Ă Ă»ĂșĂ„c nhaĂą riĂŻng ĂșĂŁ nhiĂŻĂŹu nĂși taĂ„i MyĂ€.
CaĂĄc töà chûåc chĂčm soĂĄc sûåc khoĂŁe (HMOs): sûÄ khöng haĂąi loĂąngcuĂŁa bĂŻĂ„nh nhĂȘn tĂčng vaĂą chi phñ chĂčm soĂĄc sûåc khoĂŁe vaĂą y tĂŻĂ«tĂčng nhanh.
ThĂ»Ășng maĂ„i Ă iĂŻĂ„n tûã.
268 269
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O TĂĂ CHĂĂC HĂĂ TRĂĂ - HOĂĂ C GĂY CAĂN TRĂĂ
CaĂĄc vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ tranh chĂȘĂ«p, gĂȘy mĂȘu thuĂȘĂźn trong xaĂ€ höÄi.
CaĂĄc töà chûåc vĂșĂ€ vuĂ„n vaĂą bĂ” phĂȘn khuĂĄc.
TyĂŁ lĂŻĂ„ dĂȘn söë khöng noĂĄi tiĂŻĂ«ng Anh vaĂą muĂą chûÀ tĂčng.
TyĂŁ lĂŻĂ„ dĂȘn söë vö gia cĂ» tĂčng.
TĂŻĂ„ naĂ„n ma tuĂĄy chĂ»a Ă Ă»ĂșĂ„c deĂ„p boĂŁ.
Khuãng böë quöëc tïë.
BĂșĂŁi vĂČ hiĂŻĂ„n nay caĂĄc doanh nghiĂŻĂ„p, töà chûåc laĂą hĂČnh thûåc sĂș khaicuĂŁa xaĂ€ höÄi vaĂą bĂșĂŁi vĂČ kinh doanh laĂą lûÄc lĂ»ĂșĂ„ng chiĂŻĂ«m Ă a söë ĂșĂŁ MyĂ€,caĂĄc töà chûåc, doanh nghiĂŻĂ„p noĂĄi chung vaĂą viĂŻĂ„c kinh doanh noĂĄi riĂŻngphaĂŁi à öëi Ă ĂȘĂŹu vĂșĂĄi nhûÀng laĂąn soĂĄng thay à öĂi röÄng khĂčĂŠp vaĂą maĂ„nhmeĂ€ vaĂąo xaĂ€ höÄi MyĂ€. RĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu töà chûåc vaĂą doanh nghiĂŻĂ„p MyĂ€ khöngñt thĂČ nhiĂŻĂŹu cuĂ€ng Ă Ă»ĂșĂ„c thiĂŻĂ«t kĂŻĂ« Ă ĂŻĂ hoaĂ„t à öÄng hiĂŻĂ„u quaĂŁ trong böëicaĂŁnh Ă ĂȘĂŹy biĂŻĂ«n à öÄng naĂąy. NhĂ»ng quaĂĄ trĂČnh chuyĂŻĂn à öĂi mang tñnhtoaĂąn diĂŻĂ„n nhĂȘĂ«t trong möi trĂ»ĂșĂąng kinh doanh MyĂ€ trong quaĂĄ trĂČnhtöi luyĂŻĂ„n nĂŻn caĂĄc tĂȘĂ„p Ă oaĂąn hiĂŻĂ„n Ă aĂ„i diĂŻĂźn ra giûÀa thĂșĂąi kyĂą tûù nĂčm1890 Ă ĂŻĂ«n nĂčm 1910. QuaĂĄ trĂČnh naĂąy coĂĄ hai Ă ĂčĂ„c Ă iĂŻĂm cĂș baĂŁn nhĂ»:nhiĂŻĂŹu Ă Ășn vĂ” hoaĂ„t à öÄng vaĂą chĂŻĂ« à öÄ quaĂŁn lyĂĄ theo thûå bĂȘĂ„c. RoĂ€ raĂąnglaĂą Ă aĂ€ Ă ĂŻĂ«n luĂĄc phaĂŁi xaĂŁy ra möÄt quaĂĄ trĂČnh chuyĂŻĂn à öĂi nûÀa vaĂą chĂČakhoĂĄa cuĂŁa noĂĄ laĂą thaĂĄi à öÄ cuĂŁa töà chûåc Ă oĂĄ à öëi vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi laĂąm cöng.
BĂșĂŁi vĂČ caĂĄc töà chûåc, doanh nghiĂŻĂ„p laĂą hĂČnh thûåc cĂș baĂŁn cuĂŁa kyĂŁnguyĂŻn nĂŻn noĂĄ cuĂ€ng chñnh laĂą khung sĂ»ĂșĂąn cuĂŁa xaĂ€ höÄi. CaĂĄc töà chûåc,doanh nghiĂŻĂ„p laĂą â hoĂčĂ„c nĂŻn laĂąm möÄt kiĂŻĂ«n truĂĄc sĂ» cuĂŁa xaĂ€ höÄi. TrĂ»ĂșĂĄctiĂŻn, hoĂ„ phaĂŁi Ă aĂŁm baĂŁo tñnh trung thûÄc vaĂą Ă aĂ„o à ûåc cuĂŁa töà chûåccuĂŁa mĂČnh. TiĂŻĂ«p Ă oĂĄ, hoĂ„ phaĂŁi thiĂŻĂ«t kĂŻĂ« laĂ„i töà chûåc, doanh nghiĂŻĂ„p cuĂŁamĂČnh nhĂčçm giuĂĄp cho xaĂ€ höÄi naĂąy mang tñnh nhĂȘn vĂčn vaĂą coĂĄ ñch.NoĂĄi nöm na laĂą, hoĂ„ cĂȘĂŹn phaĂŁi laĂą nhûÀng laĂ€nh Ă aĂ„o chûå khöng chĂł Ă ĂșnthuĂȘĂŹn laĂą nhaĂą quaĂŁn lyĂĄ.
CaĂĄc tĂȘĂ„p Ă oaĂąn huĂąng maĂ„nh MyĂ€ thĂŻĂ hiĂŻĂ„n vaĂą mĂșĂŁ röÄng thĂŻm theomö hĂČnh tiĂŻĂŹn thĂȘn cuĂŁa mĂČnh. HaĂ€ng Ford Motor ngaĂąy nay laĂą hiĂŻĂ„nthĂȘn cuĂŁa Henry Ford. HaĂ€ng General Motors laĂą hiĂŻĂ„n thĂȘn cuĂŁaAlfred Sloan. HaĂ€ng RCA laĂą hiĂŻĂ„n thĂȘn cuĂŁa Robert Sarnoff. CaĂĄc tĂȘĂ„pĂ oaĂąn ngaĂąy nay cuĂ€ng laĂą sûÄ thĂŻĂ hiĂŻĂ„n cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi chuĂŁ, nhĂ»ng giĂșĂą Ă ĂȘykhöng phaĂŁi Ă Ășn giaĂŁn nhĂ» vĂȘĂ„y vaĂą hĂČnh aĂŁnh biĂŻĂu hiĂŻĂ„n cuĂŁa hoĂ„thĂ»ĂșĂąng bĂ” à ûåt khuĂĄc. HĂșn nûÀa, nhûÀng tĂȘĂ„p Ă oaĂąn khöĂng löÏ tûù xĂ»anaĂąy laĂą Ă aĂ„i diĂŻĂ„n cho sûÄ thay à öĂi. Vñ duĂ„, Henry Ford Ă aĂ€ traĂŁ cho möÄtcöng nhĂȘn lĂčĂŠp raĂĄp möÄt mûåc lĂ»Ășng chĂ»a tûùng coĂĄ: 5 à öla/ngaĂąy.Trong khi chñnh nhûÀng tĂȘĂ„p Ă oaĂąn lĂșĂĄn ngaĂąy nay laĂ„i trĂșĂŁ thaĂąnh naĂ„nnhĂȘn cuĂŁa nhûÀng à öĂi thay Ă oĂĄ.
Trong thĂșĂąi Ă aĂ„i Ă oĂąi hoĂŁi cao vĂŻĂŹ dĂ”ch vuĂ„, thöng tin ngaĂąy nay, nguöÏnlûÄc cĂș baĂŁn cuĂŁa mößi töà chûåc, doanh nghiĂŻĂ„p chñnh laĂą con ngĂ»ĂșĂąi.MaĂ€i cho Ă ĂŻĂ«n thĂșĂąi kyĂą suĂ„p à öà cuĂŁa caĂĄc cöng ty kinh doanh quaInternet (dotcom) vaĂąo thĂȘĂ„p niĂŻn 90, ngaĂąy caĂąng nhiĂŻĂŹu caĂĄc doanhnghiĂŻĂ„p, töà chûåc Ă aĂĄnh giaĂĄ cao laĂą chñnh yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng vaĂą con ngĂ»ĂșĂąi mĂșĂĄilaĂą kho baĂĄu quyĂĄ giaĂĄ cuĂŁa hoĂ„. NgĂ»ĂșĂąi gioĂŁi luĂĄc naĂąo cuĂ€ng Ă Ă»ĂșĂ„c höß trĂșĂ„,giuĂĄp Ă ĂșĂ€ vaĂą tĂ»ĂșĂŁng thĂ»ĂșĂŁng. NhĂ»ng ngay khi nĂŻĂŹn kinh tĂŻĂ« naĂąy bĂčĂŠtĂ ĂȘĂŹu nguöÄi laĂ„nh vaĂąo nĂčm 2000, möÄt lĂȘĂŹn nûÀa rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu doanhnghiĂŻĂ„p, töà chûåc bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu nhĂȘĂ„n ra nguöÏn nhĂȘn lûÄc kia khöng phaĂŁilaĂą nhûÀng loaĂ„i taĂąi saĂŁn duy nhĂȘĂ«t maĂą laĂą nhûÀng moĂĄn nĂșĂ„ coĂĄ thĂŻĂ chuyĂŻĂnà öĂi. Quan Ă iĂŻĂm cöà xĂ»a naĂąy giuĂĄp cho caĂĄc töà chûåc, doanh nghiĂŻĂ„pcoĂĄ thĂŻĂ boĂŁ qua nhûÀng Ă oĂĄng goĂĄp tiĂŻĂŹm nĂčng cuĂŁa tĂȘĂ«t caĂŁ caĂĄc thaĂąnhviĂŻn trong cöng ty vaĂą ngûùng moĂ„i hoaĂ„t à öÄng laĂ„i nhĂčçm nöß lûÄc Ă ĂŻĂtûÄ laĂąm mĂșĂĄi mĂČnh. Doanh nghiĂŻĂ„p hay töà chûåc cuĂ€ng giöëng nhĂ» möÄtcaĂĄ nhĂȘn phaĂŁi hoĂ„c tûù kinh nghiĂŻĂ„m cuĂŁa mĂČnh vaĂą nöß lûÄc hĂŻĂ«t khaĂŁ nĂčng.VaĂą cuĂ€ng giöëng nhĂ» möÄt caĂĄ nhĂȘn, doanh nghiĂŻĂ„p Ă oĂĄ phaĂŁi laĂ€nh Ă aĂ„ochûå khöng phaĂŁi chĂł laĂą quaĂŁn lyĂĄ Ă ĂŻĂ Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c muĂ„c tiĂŻu cuöëi cuĂąng.
270 271
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O TĂĂ CHĂĂC HĂĂ TRĂĂ - HOĂĂ C GĂY CAĂN TRĂĂ
BĂȘĂ«t chĂȘĂ«p viĂŻĂ„c Henry Ford laĂą ngĂ»ĂșĂąi baĂąi Do ThaĂĄi vaĂą möÄt söë khiĂŻĂ«mkhuyĂŻĂ«t khaĂĄc, öng vĂȘĂźn laĂą nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o coĂĄ tĂȘĂŹm nhĂČn phi thĂ»ĂșĂąng.TĂȘĂŹm nhĂČn Ă oĂĄ thĂŻĂ hiĂŻĂ„n thaĂąnh haĂ€ng Ford Motor. NhĂ»ng tĂȘĂŹm nhĂČnthĂČ cuĂ€ng giöëng nhĂ» baĂŁn thĂȘn thĂŻĂ« giĂșĂĄi luön vĂȘĂ„n à öÄng, khöng hïÏà ûång yĂŻn vaĂą phaĂŁi liĂŻn tuĂ„c laĂąm mĂșĂĄi, Ă iĂŻĂŹu chĂłnh vaĂą thñch nghi vĂșĂĄithĂșĂąi Ă aĂ„i. VaĂą möÄt khi tĂȘĂŹm nhĂČn Ă oĂĄ trĂșĂŁ nĂŻn mĂș höÏ thĂČ phaĂŁi boĂŁ Ă i vaĂąthay thĂŻĂ« bĂčçng Ă iĂŻĂŹu mĂșĂĄi meĂŁ.
CuĂ€ng giöëng nhĂ» khöng coĂĄ danh hoĂ„a naĂąo laĂą taĂĄc phĂȘĂm cuĂŁa möÄtuĂŁy ban, khöng coĂĄ tĂȘĂŹm nhĂČn vĂŽ Ă aĂ„i naĂąo do möÄt Ă aĂĄm à öng taĂ„o nĂŻn.HaĂ€ng Ford Motor vĂȘĂ„n haĂąnh dûÄa trĂŻn tĂȘĂŹm nhĂČn cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi saĂĄnglĂȘĂ„p cho tĂșĂĄi khi noĂĄ suĂ„p à öĂ. NgaĂąy nay, haĂ€ng Ford Ă ang cöë gĂčĂŠngtĂČm cho mĂČnh möÄt hĂ»ĂșĂĄng Ă i mĂșĂĄi nhĂčçm giuĂĄp noĂĄ thĂ”nh vĂ»ĂșĂ„ng trĂșĂŁlaĂ„i. GiĂșĂą Ă ĂȘy chaĂĄu nöÄi cuĂŁa Henry Ford vĂŽ Ă aĂ„i laĂą William C. Ford(con) â thĂ»ĂșĂąng Ă Ă»ĂșĂ„c goĂ„i laĂą Bill dĂȘĂźn dĂčĂŠt. Bill treĂŁ tuöĂi doĂąng nhaĂą FordnaĂąy dĂ»ĂșĂąng nhĂ» coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c möÄt hĂ»ĂșĂĄng Ă i giuĂĄp xoay chuyĂŻĂn tĂČnh thĂŻĂ«cuĂŁa tĂȘĂ„p Ă oaĂąn â vöën Ă ang bĂ” chaĂŁy maĂĄu haĂąng triĂŻĂ„u à öla mößi nĂčm.NhĂ»ng Bill cuĂ€ng hiĂŻĂu laĂą kinh doanh ngaĂąy nay Ă ĂŻĂ thaĂąnh cöng thĂČĂ oĂĄ laĂą kĂŻĂ«t quaĂŁ cuĂŁa sûÄ hĂșĂ„p taĂĄc. VĂČ vĂȘĂ„y öng Ă aĂ€ tĂȘĂ„p hĂșĂ„p möÄt à öÄi nguĂ€caĂĄc nhaĂą quaĂŁn lyĂĄ Ă iĂŻĂŹu haĂąnh gioĂŁi nhĂȘĂ«t maĂą öng tĂČm Ă Ă»ĂșĂ„c tûù caĂŁ trongvaĂą ngoaĂąi tĂȘĂ„p Ă oaĂąn. NĂŻĂ«u haĂ€ng Ford Motor coĂĄ thĂŻĂ söëng soĂĄt thĂČ Ă oĂĄkhöng phaĂŁi nhĂșĂą vaĂąo chĂł möÄt ngĂ»ĂșĂąi naĂąo Ă oĂĄ maĂą phaĂŁi nhĂșĂą Ă ĂŻĂ«n möÄttĂȘĂ„p thĂŻĂ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o phöëi hĂșĂ„p nhĂ”p nhaĂąng nhĂ» trongmöÄt daĂąn nhaĂ„c giao hĂ»ĂșĂŁng. TaĂ„i haĂ€ng xe Ford, coĂĄ thĂŻĂ noĂĄi baĂŁn à öÄctĂȘĂ«u cuĂŁa möÄt ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂ€ thay thĂŻĂ« bĂčçng möÄt nhoĂĄm tûå tĂȘĂ«u â möÄt nhoĂĄmnhûÀng nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o hĂșĂ„p taĂĄc nhĂ”p nhaĂąng Ă ĂŻĂ hĂ»ĂșĂĄng Ă ĂŻĂ«n möÄt muĂ„cà ñch chung.
ChĂł coĂĄ möÄt vaĂąi töà chûåc, doanh nghiĂŻĂ„p thûÄc sûÄ bĂčĂŠt tay tĂȘĂ„n duĂ„ngnguöÏn lûÄc cĂș baĂŁn cuĂŁa hoĂ„ laĂą con ngĂ»ĂșĂąi, hĂșn laĂą giao cho hoĂ„ moĂ„iphĂ»Ășng tiĂŻĂ„n Ă ĂŻĂ hoĂ„ laĂąm Ă iĂŻĂŹu maĂą hoĂ„ coĂĄ khaĂŁ nĂčng. ThĂȘĂ„t ra, nhiĂŻĂŹu
töà chûåc, doanh nghiĂŻĂ„p aĂĄp duĂ„ng chñnh saĂĄch ngĂ»ĂșĂ„c laĂ„i, khöng thĂŻĂhiĂŻĂ„n sûÄ trung thûÄc à öëi vĂșĂĄi nhĂȘn viĂŻn, tĂła xeĂĄn chûå khöng nuöidĂ»ĂșĂ€ng vaĂą gĂȘĂŹn nhĂ» luĂĄc naĂąo tĂȘĂ„p trung vaĂąo tñnh hiĂŻĂ„u quaĂŁ. ThĂȘĂ„p niĂŻn80, New York Times mö taĂŁ Ă ĂčĂ„c Ă iĂŻĂm cuĂŁa caĂĄc doanh nghiĂŻĂ„p laĂą âthĂŻĂ«hĂŻĂ„ quaĂŁn lyĂĄ taĂąn nhĂȘĂźnâ. BĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu tûù nĂčm 1983, âtaĂĄi lĂȘĂ„p cöng tyâ(Ă ĂȘy cuĂ€ng laĂą nhan Ă ĂŻĂŹ cuöën saĂĄch baĂĄn chaĂ„y cuĂŁa Michael HammervaĂą James Champy) trĂșĂŁ thaĂąnh cĂșn löëc vĂșĂĄi yĂĄ nghĂŽa laĂą cĂčĂŠt giaĂŁm biĂŻnchĂŻĂ« maĂą khöng suy tñnh laĂą muĂ„c à ñch sa thaĂŁi ban Ă ĂȘĂŹu laĂą gĂČ. CaĂĄchquaĂŁn lyĂĄ taĂąn nhĂȘĂźn coĂĄ thĂŻĂ thaĂąnh cöng trong viĂŻĂ„c traĂĄnh nhûÀng thayà öĂi ĂșĂŁ möÄt giai Ă oaĂ„n naĂąo Ă oĂĄ nhĂ»ng chĂł coĂĄ nhûÀng nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o coĂĄtĂȘĂŹm cĂșĂ€ mĂșĂĄi giuĂĄp töà chûåc, doanh nghiĂŻĂ„p vĂ»ĂșĂ„t qua nhûÀng con löëcnaĂąy. Göëc rĂŻĂź cuĂŁa vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ ĂșĂŁ Ă ĂȘy laĂą taĂ„i caĂĄc cöng ty dotcom, taĂąi nĂčnglaĂą söë möÄt. Khi nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o coĂĄ tĂȘĂŹm nhĂČn kĂŻĂ«t hĂșĂ„p vĂșĂĄi nhûÀng bĂ»ĂșĂĄcĂ i phuĂą hĂșĂ„p, thaĂąnh cöng seĂ€ Ă ĂŻĂ«n lĂȘu daĂąi hĂșn.
Trong cuöën saĂĄch Thriving on Chaos (Söëng soĂĄt trong hößn loaĂ„n),Tom Peters cho rĂčçng töà chûåc naĂąo vĂ»ĂșĂ„t qua Ă Ă»ĂșĂ„c khoĂĄ khĂčn ĂșĂŁ caĂĄcgiai Ă oaĂ„n khaĂĄc nhau coĂĄ nhûÀng Ă ĂčĂ„c Ă iĂŻĂm chung sau:
CĂȘĂ«u truĂĄc töà chûåc doanh nghiĂŻĂ„p ñt cûång nhĂčĂŠc vaĂą theo thûå tûÄ.
CaĂĄc Ă Ășn vĂ” coĂĄ nhiĂŻĂŹu quyĂŻĂŹn tûÄ ra quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh hĂșn.
ĂĂ”nh hĂ»ĂșĂĄng haĂąng hoĂĄa vaĂą dĂ”ch vuĂ„ coĂĄ giaĂĄ trĂ” gia tĂčng cao.
QuaĂŁn lyĂĄ chĂȘĂ«t lĂ»ĂșĂ„ng töët
Quaãn lyå dÔch vuÄ töët
SĂčĂ©n saĂąng Ă aĂĄp ûång nhu cĂȘĂŹu khaĂĄch haĂąng
Töëc à öÄ à öĂi mĂșĂĄi nhanh
Linh hoaÄt trong kinh doanh
CoĂĄ nhûÀng cöng nhĂȘn coĂĄ kyĂ€ nĂčng vaĂą Ă Ă»ĂșĂ„c huĂȘĂ«n luyĂŻĂ„n töët âhoĂ„ vûùa vĂȘĂ„n duĂ„ng caĂŁ trñ oĂĄc vaĂą baĂąn tay.
272 273
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O TĂĂ CHĂĂC HĂĂ TRĂĂ - HOĂĂ C GĂY CAĂN TRĂĂ
ĂĂ moĂ„i cĂȘĂ«p à öÄ, à öÄi trĂ»ĂșĂŁng laĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o chûå khöngĂ Ășn thuĂȘĂŹn chĂł laĂą ngĂ»ĂșĂąi quaĂŁn lyĂĄ.
NhûÀng nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o naĂąy seĂ€ Ă aĂŁm nhĂȘĂ„n thĂŻm nhûÀng nhiĂŻĂ„m vuĂ„mĂșĂĄi trong töà chûåc. NhiĂŻĂŹu nhiĂŻĂ„m vuĂ„ maĂą hiĂŻĂ„n nay rĂȘĂ«t quan troĂ„ngnhĂ»ng trĂ»ĂșĂĄc kia thĂČ khöng ai coĂĄ thĂŻĂ hĂČnh dung ra. NhiĂŻĂ„m vuĂ„ Ă oĂĄbao göÏm:
ĂĂ”nh nghĂŽa sûå mĂŻĂ„nh cuĂŁa töà chûåc nhĂčçm xĂȘy dûÄng nĂŻn khungsĂ»ĂșĂąn cho caĂĄc hoaĂ„t à öÄng vaĂą thöng baĂĄo Ă ĂŻĂ«n à öÄi nguĂ€ lao à öÄng.
TaĂ„o ra möÄt möi trĂ»ĂșĂąng linh hoaĂ„t, trong Ă oĂĄ khöng chĂł Ă aĂĄnhgiaĂĄ cao maĂą coĂąn khñch lĂŻĂ„ caĂĄc caĂĄ nhĂȘn trong töà chûåc phaĂĄt triĂŻĂntoaĂąn böÄ tiĂŻĂŹm nĂčng. Ăöëi xûã vĂșĂĄi hoĂ„ ngang bĂčçng chûå khöng theokiĂŻĂu cĂȘĂ«p trĂŻn vaĂą cĂȘĂ«p dĂ»ĂșĂĄi.
TaĂĄi cĂȘĂ«u truĂĄc vĂčn hoĂĄa doanh nghiĂŻĂ„p nhĂčçm thay thĂŻĂ« sûÄ cûångnhĂčĂŠc, tuĂȘn lĂŻĂ„nh, laĂąm nhĂ» veĂ„t bĂčçng tinh thĂȘĂŹn saĂĄng taĂ„o, tûÄquyĂŻĂ«t vaĂą luön luön hoĂ„c hoĂŁi. MöÄt Ă iĂŻĂŹu quan troĂ„ng nûÀa, muĂ„ctiĂŻu phaĂŁi laĂą phaĂĄt triĂŻĂn bĂŻĂŹn vûÀng chûå khöng phaĂŁi lĂșĂ„i nhuĂȘĂ„ntrĂ»ĂșĂĄc mĂčĂŠt.
BiĂŻĂ«n à öĂi töà chûåc tûù möÄt khöëi hĂČnh thaĂĄp cûång nhĂčĂŠc thaĂąnh möÄtvoĂąng troĂąn linh hoaĂ„t hoĂčĂ„c möÄt maĂ„ng lĂ»ĂșĂĄi bao göÏm caĂĄc caĂĄ nhĂȘn,Ă Ășn vĂ” coĂĄ thĂŻĂ tûÄ quyĂŻĂŹn ra quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh tiĂŻĂ«n böÄ.
KhuyĂŻĂ«n khñch sûÄ à öĂi mĂșĂĄi, thûã nghiĂŻĂ„m vaĂą daĂĄm nhĂȘĂ„n lĂȘĂ«y ruĂŁiro.
NhĂČn vĂŻĂŹ tĂ»Ășng lai bĂčçng caĂĄch söëng trong hiĂŻĂ„n taĂ„i.
TaĂ„o ra nhûÀng möëi liĂŻn hĂŻĂ„ mĂșĂĄi trong töà chûåc vaĂą nhûÀng möëiquan hĂŻĂ„ mĂșĂĄi trong à öÄi nguĂ€ nhĂȘn viĂŻn.
TĂČm kiĂŻĂ«m vaĂą phaĂĄt triĂŻĂn thĂŻm à öÏng minh bĂŻn ngoaĂąi töà chûåc.
LiĂŻn tuĂ„c nghiĂŻn cûåu töà chûåc vĂșĂĄi quan saĂĄt tûù caĂŁ bĂŻn ngoaĂąi vaĂąbĂŻn trong doanh nghiĂŻĂ„p.
XaĂĄc Ă Ă”nh nhûÀng möëi liĂŻn kĂŻĂ«t coĂąn yĂŻĂ«u trong dĂȘy chuyĂŻĂŹn vaĂącaĂŁi thiĂŻĂ„n Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ.
TĂ» duy ĂșĂŁ tĂȘĂŹm toaĂąn cĂȘĂŹu chûå khöng chĂł ĂșĂŁ tĂȘĂŹm Ă Ă”a phĂ»Ășng hoĂčĂ„cquöëc gia.
XaĂĄc Ă Ă”nh vaĂą Ă aĂĄp ûång nhu cĂȘĂŹu mĂșĂĄi maĂą trĂ»ĂșĂĄc Ă ĂȘy chĂ»a tûùngcoĂĄ trong lûÄc lĂ»ĂșĂ„ng lao à öÄng.
ĂoĂĄn Ă ĂȘĂŹu thay vĂČ Ă uĂ„ng Ă ĂȘu Ă aĂĄnh Ă ĂȘĂ«y, chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n sûÄ mĂș höÏvaĂą khöng chĂčĂŠc chĂčĂŠn cuĂŁa moĂ„i viĂŻĂ„c.
ToĂĄm laĂ„i, Peters mö taĂŁ möÄt thĂŻĂ« giĂșĂĄi chĂł göÏm nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂą laĂ€nhĂ aĂ„o chûå khöng chĂł Ă Ășn thuĂȘĂŹn laĂą nhaĂą quaĂŁn lyĂĄ.
ĂĂŻĂ thaĂąnh cöng trong thĂŻĂ« giĂșĂĄi luön thay à öĂi naĂąy, caĂĄc nhaĂą laĂ€nhĂ aĂ„o phaĂŁi saĂĄng taĂ„o vaĂą lo lĂčĂŠng Ă ĂŻĂ«n nhiĂŻĂŹu Ă iĂŻĂŹu cho duĂą sûÄ saĂĄng taĂ„ovaĂą lo lĂčĂŠng Ă oĂĄ chiĂŻĂ«m nhiĂŻĂŹu thĂșĂąi gian hay töën keĂĄm cĂșĂ€ naĂąo. NgĂ»ĂșĂąilaĂ€nh Ă aĂ„o thûÄc sûÄ phaĂŁi laĂą ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ tĂ» duy chiĂŻĂ«n lĂ»ĂșĂ„c, saĂĄng taĂ„otoaĂąn cĂȘĂŹu, laĂą nhûÀng bĂȘĂ„c thĂȘĂŹy vĂŻĂŹ cöng nghĂŻĂ„. TĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng yĂŻu cĂȘĂŹunaĂąy tĂȘĂ«t nhiĂŻn Ă oĂąi hoĂŁi kiĂŻĂ«n thûåc vaĂą sûÄ am hiĂŻĂu rĂȘĂ«t mĂșĂĄi â Ă iĂŻĂŹu maĂącho tĂșĂĄi nay chĂł coĂĄ rĂȘĂ«t ñt töà chûåc, doanh nghiĂŻĂ„p khuyĂŻĂ«n khñch vaùà aĂĄp ûång Ă Ă»ĂșĂ„c. Albert Einstein tûùng noĂĄi, âThĂŻĂ« giĂșĂĄi maĂą chuĂĄng tataĂ„o ra cho tĂșĂĄi nay laĂą kĂŻĂ«t quaĂŁ cuĂŁa löëi tĂ» duy saĂŁn sinh ra nhûÀngvĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ maĂą chñnh chuĂĄng ta laĂ„i khöng Ă uĂŁ tĂȘĂŹm Ă ĂŻĂ giaĂŁi quyĂŻĂ«t noĂĄ.âHoĂčĂ„c theo nhĂ» lĂșĂąi möÄt ngĂ»ĂșĂąi baĂ„n cuĂŁa töi thĂČ, âĂöi khi caĂĄch duynhĂȘĂ«t Ă ĂŻĂ laĂąm möÄt maĂĄy baĂĄn Coke tûÄ à öÄng hoaĂ„t à öÄng laĂą Ă aĂĄ cho noĂĄmöÄt phaĂĄt.â
ChuĂĄng ta Ă aĂ€ baĂąn vĂŻĂŹ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi tûùng bĂ” thĂȘĂ«t baĂ„i Ă ĂŻĂ Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„cthaĂąnh cöng. Ăöi khi bĂ” thĂȘĂ«t baĂ„i laĂ„i giuĂĄp ta mĂșĂŁ to mĂčĂŠt ra. Khi töimĂșĂĄi töët nghiĂŻĂ„p taĂ„i MIT, ngĂ»ĂșĂąi ta yĂŻu cĂȘĂŹu töi tham dûÄ möÄt khoĂĄahoĂ„c vĂŻĂŹ tĂȘm lyĂĄ y khoa. Töi phaĂŁi Ă i Ă ĂŻĂ«n bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n tĂȘm thĂȘĂŹn BostonvaĂą tĂČm ra Ă Ă»ĂșĂ„c möÄt bĂŻĂ„nh nhĂȘn naĂąo Ă oĂĄ maĂą töi phaĂŁi khaĂĄm haĂąng
274 275
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O TĂĂ CHĂĂC HĂĂ TRĂĂ - HOĂĂ C GĂY CAĂN TRĂĂ
tuĂȘĂŹn, dĂ»ĂșĂĄi sûÄ giaĂĄm saĂĄt cuĂŁa baĂĄc sĂŽ. LĂȘĂŹn Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn khi töi tĂșĂĄi Ă oĂĄ, töiĂ ĂŻĂŹ nghĂ” giuĂĄp Ă ĂșĂ€ möÄt bĂŻĂ„nh nhĂȘn nhĂ»ng anh ta laĂ„i liĂŻn tuĂ„c tûù chöëi.KĂŻĂ«t quaĂŁ laĂą töi phaĂŁi xem laĂ„i moĂ„i quy tĂčĂŠc xaĂ€ höÄi tûù möÄt quan Ă iĂŻĂmmĂșĂĄi laĂ„ vaĂą hoaĂąn toaĂąn khaĂĄc. CuĂ€ng tĂ»Ășng tûÄ nhĂ» vĂȘĂ„y, caĂĄc töà chûåc,doanh nghiĂŻĂ„p hiĂŻĂ„n giĂșĂą cĂȘĂŹn phaĂŁi coĂĄ möÄt cuĂĄ hñch Ă ĂŻĂ khiĂŻĂ«n hoĂ„ phaĂŁikhĂșĂŁi à öÄng laĂ„i vaĂą kĂŻĂ«t thuĂĄc giaĂŁ Ă Ă”nh tûù trĂ»ĂșĂĄc Ă ĂŻĂ«n nay cuĂŁa hoĂ„.
Gandhi noĂĄi rĂčçng, âChuĂĄng ta phaĂŁi thay à öĂi chñnh mĂČnh laĂąmgĂ»Ășng trĂ»ĂșĂĄc nĂŻĂ«u chuĂĄng ta muöën thĂȘĂ«y thĂŻĂ« giĂșĂĄi naĂąy thay à öĂi.â KhicaĂĄc töà chûåc, doanh nghiĂŻĂ„p thay à öĂi, hoĂ„ seĂ€ khiĂŻĂ«n thĂŻĂ« giĂșĂĄi thay à öĂi.Cho tĂșĂĄi nay, hĂȘĂŹu hĂŻĂ«t caĂĄc töà chûåc, doanh nghiĂŻĂ„p khöng phaĂŁi khuyĂŻĂ«nkhñch sûÄ thay à öĂi maĂą chĂł laĂą Ă aĂąn aĂĄp, kiĂŻĂŹm chĂŻĂ« laĂ„i noĂĄ.
Töi nghĂŽ laĂą chuĂĄng ta Ă aĂ€ noĂĄi tĂȘĂ«t caĂŁ vĂŻĂŹ caĂĄc hĂČnh thûåc caĂŁn trĂșĂŁ sûÄthay à öĂi vaĂą hĂȘĂ„u quaĂŁ cuĂŁa noĂĄ. VĂȘĂ„y laĂąm caĂĄch naĂąo Ă ĂŻĂ caĂĄc töà chûåc,doanh nghiĂŻĂ„p khñch lĂŻĂ„ khaĂŁ nĂčng laĂ€nh Ă aĂ„o trong nöÄi böÄ? NhĂ» chuĂĄngta Ă aĂ€ biĂŻĂ«t, baĂŁn chĂȘĂ«t cuĂŁa viĂŻĂ„c laĂ€nh Ă aĂ„o chñnh laĂą viĂŻĂ„c hoĂ„c hoĂŁi maĂąchuĂŁ yĂŻĂ«u laĂą hoĂ„c tûù kinh nghiĂŻĂ„m baĂŁn thĂȘn. Morgan W. McCall (con),Michael M. Limbardo vaĂą Ann M. Morrison trong cuöën saĂĄch Lessonsof Experience cho biĂŻĂ«t Ă aĂ€ phoĂŁng vĂȘĂ«n nĂčm quaĂŁn trĂ” viĂŻn cao cĂȘĂ«phaĂąng Ă ĂȘĂŹu vĂŻĂŹ viĂŻĂ„c hoĂ„ seĂ€ coĂĄ lĂșĂąi khuyĂŻn cho nhûÀng nhaĂą quaĂŁn trĂ” treĂŁtuöĂi kia nhûÀng gĂČ. CĂȘu traĂŁ lĂșĂąi nhĂ» sau:
1. NĂčĂŠm bĂčĂŠt moĂ„i cĂș höÄi.2. Luön luön tĂČm kiĂŻĂ«m yĂĄ nghĂŽa cuĂŁa noĂĄ.3. HiĂŻĂu roĂ€ baĂŁn thĂȘn.
TĂȘĂ«t nhiĂŻn, Ă ĂȘy cuĂ€ng truĂąng vĂșĂĄi nhĂȘĂ„n Ă Ă”nh cuĂŁa nhûÀng nhaĂą laĂ€nhĂ aĂ„o maĂą töi coĂĄ dĂ”p troĂą chuyĂŻĂ„n. VĂČ vĂȘĂ„y, caĂĄc töà chûåc nĂŻn taĂ„o cĂș höÄiĂ ĂŻĂ nhĂȘn viĂŻn cuĂŁa mĂČnh kinh qua nhûÀng kinh nghiĂŻĂ„m qua Ă oĂĄ giuĂĄphoĂ„ hoĂ„c hoĂŁi vaĂą cuöëi cuĂąng laĂą laĂ€nh Ă aĂ„o.
Kinh nghiĂŻĂ„m giuĂĄp hĂČnh thaĂąnh nĂŻn ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o chûå khöngphaĂŁi tûù nhûÀng khoĂĄa Ă aĂąo taĂ„o kinh doanh cuĂŁa doanh nghiĂŻĂ„p haytûù trĂ»ĂșĂąng Ă aĂ„i hoĂ„c. Do Ă oĂĄ, thûÄc sûÄ khöng cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t nhûÀng khoĂĄaĂ aĂąo taĂ„o Ă aĂ„i loaĂ„i nhĂ» âkĂŻĂ« hoaĂ„ch sûÄ nghiĂŻĂ„pâ. ĂiĂŻĂŹu cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t ĂșĂŁ Ă ĂȘylaĂą töà chûåc, doanh nghiĂŻĂ„p Ă oĂĄ cam kĂŻĂ«t taĂ„o Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n Ă ĂŻĂ giuĂĄp nhûÀngnhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o tiĂŻĂŹm nĂčng cĂș höÄi Ă Ă»ĂșĂ„c traĂŁi nghiĂŻĂ„m trong möÄt möitrĂ»ĂșĂąng khuyĂŻĂ«n khñch thay à öĂi vaĂą phaĂĄt triĂŻĂn. CaĂĄc töà chûåc, doanhnghiĂŻĂ„p thĂ»ĂșĂąng hay noĂĄi Ă aĂ€i böi à öëi vĂșĂĄi nhiĂŻĂ„m vuĂ„ phaĂĄt triĂŻĂn tñnhlaĂ€nh Ă aĂ„o, vĂČ theo möÄt nghiĂŻn cûåu cuĂŁa Lyman Porter vaĂą LawrenceMcKibbon cho thĂȘĂ«y chĂł coĂĄ 10% trong söë caĂĄc cöng ty tham gia khaĂŁosaĂĄt boĂŁ nhiĂŻĂŹu thĂșĂąi gian cho viĂŻĂ„c naĂąy. MöÄt söë caĂĄc cöng ty Ă aĂ€ tĂČm ravaĂąi caĂĄch saĂĄng taĂ„o Ă ĂŻĂ Ă aĂŁm baĂŁo laĂą tĂ»Ășng lai mĂČnh seĂ€ coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c caĂĄclaĂ€nh Ă aĂ„o. MöÄt trong nhûÀng chĂ»Ășng trĂČnh hay nhĂȘĂ«t laĂą âPeopleFactoryâ â möÄt trĂ»ĂșĂąng Ă aĂ„i hoĂ„c thûÄc sûÄ vĂŻĂŹ laĂ€nh Ă aĂ„o do CEO cuĂŁaGeneral Electric thĂșĂąi bĂȘĂ«y giĂșĂą laĂą Jack Welch thaĂąnh lĂȘĂ„p taĂ„iCrotonville, New York. Intel cuĂ€ng laĂą nhaĂą tiĂŻn phong trong lĂŽnh vûÄcphaĂĄt triĂŻĂn ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o khi Ă ĂȘĂŹu tĂ» 5.000 à öla mößi nĂčm chomößi möÄt nhĂȘn viĂŻn. NhĂ»ng nhûÀng doanh nghiĂŻĂ„p naĂąy chĂł laĂą ngoaĂ„ilĂŻĂ„ vaĂą chuĂĄng ta phaĂŁi thay à öĂi Ă iĂŻĂŹu naĂąy. Khi Ă oĂĄ thĂČ mĂșĂĄi Ă i Ă uĂĄngkhuyĂŻĂ«n khñch vaĂą thuĂĄc Ă ĂȘĂy khaĂŁ nĂčng laĂ€nh Ă aĂ„o cuĂŁa caĂĄc töà chûåc,doanh nghiĂŻĂ„p.
CĂ HĂĂ I = TRAO QUYĂĂN HAĂNH DĂĂ NGCHO NGĂĂĂI KHAĂC
TĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi naĂąo coĂĄ tĂ» chĂȘĂ«t trĂșĂŁ thaĂąnh laĂ€nh Ă aĂ„o nĂŻn Ă Ă»ĂșĂ„ctaĂ„o Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n laĂ€nh Ă aĂ„o ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc vĂČ chuĂĄng seĂ€ giuĂĄp hoĂ„ xĂȘy dûÄngnĂŻn à öÄng lûÄc, khñch lĂŻĂ„ tinh thĂȘĂŹn âcoĂĄ thĂŻĂ laĂąm tĂȘĂ«t caĂŁâ vaĂą hĂČnh thaĂąnh
276 277
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O TĂĂ CHĂĂC HĂĂ TRĂĂ - HOĂĂ C GĂY CAĂN TRĂĂ
nĂŻn loĂąng tûÄ tin. NhûÀng cĂș höÄi Ă oĂĄ bao göÏm caĂŁ nhûÀng viĂŻĂ„c cho nhûÀngnhĂȘn viĂŻn Ă ang trong quaĂĄ trĂČnh reĂąn luyĂŻĂ„n cĂș höÄi Ă Ă»ĂșĂ„c tĂȘĂ„n duĂ„ng,thûã nghiĂŻĂ„m, phaĂĄt triĂŻĂn caĂĄc kyĂ€ nĂčng chiĂŻĂ«n lĂ»ĂșĂ„c vaĂą khaĂĄi niĂŻĂ„m hoĂĄabĂŻn caĂ„nh nhûÀng khaĂŁ nĂčng lĂŻn chiĂŻĂ«n thuĂȘĂ„t, caĂĄc phĂȘn cöng vĂșĂĄinhiĂŻĂ„m vuĂ„ Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t nhĂ» xem xeĂĄt vaĂą sûãa à öĂi chñnh saĂĄch cuĂ€, xĂȘydûÄng chñnh saĂĄch mĂșĂĄi, xûã lyĂĄ khoĂĄ khĂčn à öÏng thĂșĂąi coĂĄ nhûÀng cĂș höÄithûã thaĂĄch ĂșĂŁ möi trĂ»ĂșĂąng nĂ»ĂșĂĄc khaĂĄc.
CaĂĄc dûÄ aĂĄn Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t cuĂ€ng laĂą bĂčçng chûång söëng à öÄng. Vñ duĂ„ vaĂąothĂȘĂ„p niĂŻn 80, PacBell cûã hai nhoĂĄm Ă ĂŻĂ«n xĂȘy dûÄng hĂŻĂ„ thöëng thöngtin liĂŻn laĂ„c taĂ„m thĂșĂąi taĂ„i HöÄi nghĂ” Quöëc gia ĂaĂŁng DĂȘn chuĂŁ vaĂą caĂŁOlympics 1984 taĂ„i Los Angeles. TaĂ„i mößi Ă Ă”a Ă iĂŻĂm, hai nhoĂĄm phaĂŁitûÄ suy nghĂŽ, ûång phoĂĄ vaĂą tĂČm caĂĄch cho caĂĄc hĂŻĂ„ thöëng naĂąy hoaĂ„t à öÄnghiĂŻĂ„u quaĂŁ dĂ»ĂșĂĄi aĂĄp lûÄc thĂșĂąi gian. HĂșn hĂŻĂ«t laĂą, hoĂ„ phaĂŁi laĂąm sao Ă ĂŻĂPacBell thu Ă Ă»ĂșĂ„c lĂșĂ„i nhuĂȘĂ„n.
ĂoĂĄ quaĂŁ thûÄc laĂą kinh nghiĂŻĂ„m böà ñch cho tĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng ai thamgia dûÄ aĂĄn. KĂŻĂ«t quaĂŁ laĂą, hai à öÄi naĂąy Ă Ă»ĂșĂ„c yĂŻu cĂȘĂŹu phaĂŁi thiĂŻĂ«t kĂŻĂ«, xĂȘydûÄng vaĂą vĂȘĂ„n haĂąnh möÄt hĂŻĂ„ thöëng Ă iĂŻĂ„n thoaĂ„i cûÄc kyĂą phûåc taĂ„p tûùmöÄt à öëng hößn à öÄn chĂł trong möÄt thĂșĂąi gian ngĂčĂŠn. HĂŻĂ„ thöëng naĂąythĂȘĂ„m chñ coĂĄ thĂŻĂ phuĂ„c vuĂ„ nhu cĂȘĂŹu cuĂŁa caĂŁ möÄt thĂ” trĂȘĂ«n nhoĂŁ. SauĂ oĂĄ, hoĂ„ cuĂ€ng phaĂŁi thaĂĄo gĂșĂ€ hĂŻĂ„ thöëng naĂąy vĂșĂĄi cuĂąng möÄt hiĂŻĂ„u quaĂŁ vaĂątöëc à öÄ. Sau khi hoaĂąn tĂȘĂ«t dûÄ aĂĄn naĂąy, dĂ»ĂșĂąng nhĂ» caĂŁ hai à öÄi Ă aĂ€ thayà öĂi möÄt phĂȘĂŹn naĂąo Ă oĂĄ. Cöng ty cho hoĂ„ laĂąm möÄt baĂąi kiĂŻĂm tra vaĂą hoĂ„Ă aĂ€ vĂ»ĂșĂ„t qua vĂșĂĄi kĂŻĂ«t quaĂŁ xuĂȘĂ«t sĂčĂŠc. Theo lĂșĂąi cuĂŁa PacBell, thaĂąnh viĂŻncuĂŁa hai nhoĂĄm thay à öĂi nhĂșĂą vaĂąo kinh nghiĂŻĂ„m thu thĂȘĂ„p tûù dûÄ aĂĄnnaĂąy Ă ĂŻĂ trĂșĂŁ thaĂąnh nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o tiĂŻĂŹm nĂčng.
Theo McCall vaĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc, nhiĂŻĂŹu doanh nghiĂŻĂ„p khaĂĄccuĂ€ng coĂĄ caĂĄch laĂąm kheĂĄo leĂĄo riĂŻng Ă ĂŻĂ kiĂŻĂm tra vaĂą tĂčng cĂ»ĂșĂąng khaĂŁnĂčng laĂ€nh Ă aĂ„o cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc, trong Ă oĂĄ göÏm nhûÀng caĂĄch sau:
1. ThiĂŻĂ«t lĂȘĂ„p nhûÀng quyĂ€ maĂ„o hiĂŻĂm Ă ĂŻĂ khuyĂŻĂ«n khñch laĂ€nh Ă aĂ„otiĂŻĂŹm nĂčng khĂșĂŁi à öÄng nhûÀng dûÄ aĂĄn mĂșĂĄi.
2. ChuyĂŻĂn giao lĂŽnh vûÄc kinh doanh lĂșĂ„i nhuĂȘĂ„n ñt cho caĂĄc nhaĂąquaĂŁn lyĂĄ treĂŁ tuöĂi.
3. Duy trĂČ nhûÀng böÄ phĂȘĂ„n kinh doanh gĂčĂ„p khoĂĄ khĂčn vaĂą giaocho nhûÀng nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o tiĂŻĂŹm nĂčng Ă iĂŻĂŹu haĂąnh nhĂčçm thayà öĂi tĂČnh hĂČnh.
ThĂ»ĂșĂąng thĂČ doĂąng maĂĄu mĂșĂĄi thöĂi vaĂąo caĂĄc töà chûåc möÄt luöÏng sinhkhñ cuĂąng vĂșĂĄi nhûÀng yĂĄ tĂ»ĂșĂŁng mĂșĂĄi. VĂČ vĂȘĂ„y, möÄt nhaĂą quaĂŁn trĂ” treĂŁ tuöĂivĂșĂĄi khaĂŁ nĂčng laĂ€nh Ă aĂ„o chûå khöng chĂł Ă Ășn thuĂȘĂŹn laĂą quaĂŁn lyĂĄ coĂĄthĂŻĂ giuĂĄp khuĂȘĂ«y à öÄng vaĂą thay à öĂi möi trĂ»ĂșĂąng uĂŻĂ oaĂŁi, chĂȘĂ„m chaĂ„pcuĂąng vĂșĂĄi con ngĂ»ĂșĂąi uĂą lĂČ Ă oĂĄ.
CuĂ€ng tĂ»Ășng tûÄ nhĂ» thĂŻĂ«, trong nhûÀng kĂŻĂ« hoaĂ„ch phiĂŻu lĂ»u mĂșĂĄicuĂŁa cöng ty cho duĂą Ă oĂĄ laĂą cöng viĂŻĂ„c trong möÄt böÄ phĂȘĂ„n hoaĂąn toaĂąnmĂșĂĄi, saĂŁn phĂȘĂm, dĂ”ch vuĂ„ hay möÄt chiĂŻĂ«n dĂ”ch marketing mĂșĂĄi, chuĂĄngta nĂŻn Ă ĂŻĂ nhûÀng con ngĂ»ĂșĂąi treĂŁ tuöĂi Ă ĂȘĂŹy khaĂĄt voĂ„ng tham gia vaĂągiao traĂĄch nhiĂŻĂ„m cho hoĂ„. ChuĂĄng ta seĂ€ gĂčĂ„t haĂĄi thaĂąnh quaĂŁ tûù möÄtquan Ă iĂŻĂm hoaĂąn toaĂąn mĂșĂĄi tûù nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi naĂąy, à öÏng thĂșĂąi, chñnhbaĂŁn thĂȘn hoĂ„ cuĂ€ng hoĂ„c hoĂŁi Ă Ă»ĂșĂ„c kinh nghiĂŻĂ„m trong quaĂĄ trĂČnh thamgia trûÄc tiĂŻĂ«p vaĂąo nhûÀng chuyĂŻĂ«n phiĂŻu lĂ»u nhĂ» thĂŻĂ« naĂąy.
Robert Townsend, möÄt nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o khöng theo löëi moĂąn, ngĂ»ĂșĂąiĂ aĂ€ giuĂĄp Avis thay à öĂi hoaĂąn toaĂąn cuĂ„c diĂŻĂ„n vaĂąo thĂȘĂ„p niĂŻn 60, tintĂ»ĂșĂŁng tuyĂŻĂ„t à öëi vaĂąo nhûÀng quaĂŁn trĂ” viĂŻn dĂȘĂ«n thĂȘn vaĂąo cöng viĂŻĂ„ckinh doanh tûù khi hoĂ„ chĂ»a coĂĄ kinh nghiĂŻĂ„m vaĂą coĂĄ quan Ă iĂŻĂm cuĂŁakhaĂĄch haĂąng. QuaĂŁn trĂ” viĂŻn naĂąo cuĂŁa Avis thĂłnh thoaĂŁng cuĂ€ng phaĂŁimĂčĂ„c aĂĄo jacket Ă oĂŁ cuĂŁa Avis vaĂąo vaĂą laĂąm viĂŻĂ„c taĂ„i quĂȘĂŹy thu tiĂŻĂŹn cuĂŁacöng ty. TĂ»Ășng tûÄ nhĂ» thĂŻĂ«, chĂł huy vaĂą nhaĂą soaĂ„n nhaĂ„c vĂŽ Ă aĂ„i ngĂ»ĂșĂąiĂûåc, Gustav Mahler Ă oĂąi hoĂŁi tĂȘĂ«t caĂŁ caĂĄc thaĂąnh viĂŻn trong daĂąn nhaĂ„c
278 279
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O TĂĂ CHĂĂC HĂĂ TRĂĂ - HOĂĂ C GĂY CAĂN TRĂĂ
thĂłnh thoaĂŁng phaĂŁi ngöÏi vaĂąo caĂĄc vĂ” trñ khaĂĄn giaĂŁ khaĂĄc nhau Ă ĂŻĂ hiĂŻĂuĂ Ă»ĂșĂ„c quan Ă iĂŻĂm cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi nghe. CûÄu ChuĂŁ tĂ”ch HöÄi à öÏng quaĂŁntrĂ” vaĂą CEO cuĂŁa TIAA-CREF, quyĂ€ lĂ»Ășng hĂ»u lĂșĂĄn nhĂȘĂ«t thĂŻĂ« giĂșĂĄi,Clifton Wharton cho biĂŻĂ«t: âBaĂ„n haĂ€y thûã cho moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ tiĂŻĂŹmnĂčng cĂș höÄi cao nhĂȘĂ«t. Quan troĂ„ng laĂą viĂŻĂ„c nuöi dĂ»ĂșĂ€ng vaĂą höß trĂșĂ„cho nhûÀng tiĂŻĂŹm nĂčng ĂȘĂ«y. Khöng coĂĄ kiĂŻĂu ngĂ»ĂșĂąi naĂąo chĂčĂŠc chĂčĂŠn laĂącoĂĄ tiĂŻĂŹm nĂčng laĂ€nh Ă aĂ„o. NhĂ»ng vĂȘĂźn coĂĄ möÄt söë Ă iĂŻĂm tĂ»Ășng à öëi giöëngnhau maĂą möÄt trong söë Ă oĂĄ laĂą möÄt giaĂĄc quan thûå saĂĄu khi hoĂ„ tûÄ caĂŁmthĂȘĂ«y mĂČnh cĂȘĂŹn phaĂŁi laĂąm gĂČ Ă ĂŻĂ Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c muĂ„c à ñch. MöÄt söë ngĂ»ĂșĂąitûÄ nhiĂŻn biĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c, nĂčĂŠm lĂȘĂ«y cĂș höÄi vaĂą tûÄ taĂ„o ra tĂȘĂŹm nhĂČn. HoĂ„ cöëgĂčĂŠng thûÄc hiĂŻĂ„n muĂ„c tiĂŻu vĂșĂĄi loĂąng tĂȘĂ„n tuĂ„y vaĂą nhiĂŻĂ„t thaĂąnhâ.
LuĂȘn chuyĂŻĂn vĂ” trñ cöng taĂĄc laĂą möÄt caĂĄch Ă ĂŻĂ cho nhûÀng ngĂ»ĂșĂąicoĂĄ tiĂŻĂŹm nĂčng möÄt cĂș höÄi Ă Ă»ĂșĂ„c hoĂ„c hoĂŁi nhiĂŻĂŹu hĂșn vĂŻĂŹ töà chûåc cuĂ€ngnhĂ» cĂș höÄi Ă ĂŻĂ tiĂŻĂ«p cĂȘĂ„n vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ ĂșĂŁ möÄt goĂĄc nhĂČn khaĂĄc. NgaĂąy nay, tathĂ»ĂșĂąng thĂȘĂ«y dĂȘn marketing laĂ„i laĂąm viĂŻĂ„c trong böÄ phĂȘĂ„n kĂŻĂ« hoaĂ„chsaĂŁn phĂȘĂm. NhĂ»ng cuĂ€ng phaĂŁi coi chuyĂŻĂ„n dĂȘn thiĂŻĂ«t kĂŻĂ« saĂŁn phĂȘĂmvaĂą kĂŻĂ« hoaĂ„ch cuĂ€ng phaĂŁi trûÄc tiĂŻĂ«p Ă i ra ngoaĂąi vaĂą tham gia möi trĂ»ĂșĂąngkinh doanh laĂą bĂČnh thĂ»ĂșĂąng. MöÄt söë lĂŽnh vûÄc khaĂĄc nhĂ» kĂŻĂ« hoaĂ„chdaĂąi haĂ„n, thĂ»Ășng thuyĂŻĂ«t vĂșĂĄi khaĂĄch haĂąng, kinh doanh, vaĂą möÄt vĂ”trñ khaĂĄc laĂą laĂąm viĂŻĂ„c taĂ„i nĂ»ĂșĂĄc ngoaĂąi, nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ tiĂŻĂŹm nĂčng laĂ€nhĂ aĂ„o nĂŻn Ă Ă»ĂșĂ„c luĂȘn chuyĂŻĂn Ă Ă»a vaĂąo laĂąm viĂŻĂ„c.
CaĂąng laĂąm ĂșĂŁ nhiĂŻĂŹu vĂ” trñ khaĂĄc nhau thĂČ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi naĂąy caĂąngcoĂĄ nhiĂŻĂŹu cĂș höÄi hoĂ„c hoĂŁi vaĂą leĂ€ dĂŽ nhiĂŻn laĂą caĂąng coĂĄ nhiĂŻĂŹu cĂș höÄi Ă ĂŻĂâĂ Ă»ĂșĂ„câ phaĂ„m lößi vaĂą thĂȘĂ«t baĂ„i. NhĂ»ng nhĂ» chuĂĄng ta Ă aĂ€ biĂŻĂ«t thĂČ sailĂȘĂŹm vaĂą thĂȘĂ«t baĂ„i laĂą nhûÀng cĂș höÄi lĂșĂĄn Ă ĂŻĂ ngĂ»ĂșĂąi ta ruĂĄt ra Ă Ă»ĂșĂ„c kinhnghiĂŻĂ„m quan troĂ„ng. HĂȘĂŹu hĂŻĂ«t nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi ĂșĂŁ vĂ” trñ laĂ€nh Ă aĂ„o maĂątöi phoĂŁng vĂȘĂ«n vaĂą troĂą chuyĂŻĂ„n cho biĂŻĂ«t nĂŻĂ«u khöng chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n ruĂŁiro, seĂ€ khöng phaĂĄt triĂŻĂn, nĂŻĂ«u khöng coĂĄ sai lĂȘĂŹm, seĂ€ khöng tiĂŻĂ«n böÄ.
NĂŻĂ«u baĂ„n khöng sai lĂȘĂŹm thûÄc ra coĂĄ nghĂŽa laĂą baĂ„n chĂ»a cöë gĂčĂŠng hĂŻĂ«tsûåc. VĂČ vai troĂą quan troĂ„ng nhĂ» thĂŻĂ«, caĂĄc töà chûåc, doanh nghiĂŻĂ„pnĂŻn coĂĄ möÄt caĂĄi nhĂČn tñch cûÄc à öëi vĂșĂĄi sai lĂȘĂŹm. TrĂ»ĂșĂĄc hĂŻĂ«t, chuĂĄng tanĂŻn khuyĂŻĂ«n khñch nhûÀng ai daĂĄm chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n ruĂŁi ro. Thûå hai laĂą,chuĂĄng ta nĂŻn coi sai lĂȘĂŹm laĂą möÄt phĂȘĂŹn cuĂŁa quaĂĄ trĂČnh phaĂĄt triĂŻĂn vaĂąnĂŻn coi sai lĂȘĂŹm laĂą möÄt Ă iĂŻĂŹu bĂČnh thĂ»ĂșĂąng chûå khöng phaĂŁi bĂȘĂ«tthĂ»ĂșĂąng. Thûå ba laĂą, khi ai Ă oĂĄ mĂčĂŠc phaĂŁi sai lĂȘĂŹm, chuĂĄng ta nĂŻn tĂČmra caĂĄch khĂčĂŠc phuĂ„c chûå khöng nĂŻn chĂł trñch, phĂŻ bĂČnh.
NgĂ»ĂșĂąi tûùng laĂą phi cöng Brooke Knapp cho biĂŻĂ«t, âCoĂĄ hai kiĂŻĂungĂ»ĂșĂąi, thûå nhĂȘĂ«t laĂą kiĂŻĂu ngĂ»ĂșĂąi khi gĂčĂ„p khoĂĄ khĂčn seĂ€ muĂ„ ngĂ»ĂșĂąi Ă i vĂČsĂșĂ„ haĂ€i vaĂą kiĂŻĂu ngĂ»ĂșĂąi coĂąn laĂ„i cuĂ€ng caĂŁm thĂȘĂ«y sĂșĂ„ haĂ€i nhĂ»ng vĂȘĂźn Ă itĂșĂĄi. Söëng khöng coĂĄ nghĂŽa laĂą Ă ĂčĂ„t ra nhûÀng giĂșĂĄi haĂ„n maĂą laĂą baĂ„n phaĂŁichoĂ„n lûÄa con Ă Ă»ĂșĂąng Ă i tĂșĂĄi cuĂŁa mĂČnhâ. MöÄt töà chûåc, doanh nghiĂŻĂ„pcoĂĄ möÄt vĂčn hoĂĄa laĂąnh maĂ„nh laĂą khi hoĂ„ khuyĂŻĂ«n khñch ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄctin tĂ»ĂșĂŁng vaĂąo choĂ„n lûÄa cuĂŁa chñnh mĂČnh.
CuĂ€ng noĂĄi vĂŻĂŹ vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ naĂąy tĂ»Ășng tûÄ Ă iĂŻĂŹu chuĂĄng ta Ă aĂ€ biĂŻĂ«t â MorganMcCall cuĂ€ng cho rĂčçng nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ tiĂŻĂŹm nĂčng laĂ€nh Ă aĂ„o hoĂ„cĂ Ă»ĂșĂ„c rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu, nĂŻĂ«u khöng muöën noĂĄi laĂą hoĂ„c nhiĂŻĂŹu hĂșn tûù nhûÀngngĂ»ĂșĂąi sĂŻĂ«p gioĂŁi nhĂ»ng khoĂĄ tñnh. NhĂ»ng phaĂŁi laĂąm sao Ă ĂŻĂ khöng à öëiĂ ĂȘĂŹu maĂą lĂȘĂ«y Ă Ă»ĂșĂ„c yĂĄ kiĂŻĂ«n phaĂŁn höÏi cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc vaĂą phaĂŁi trungthûÄc vĂșĂĄi chñnh mĂČnh hĂșn laĂą laĂąm ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc haĂąi loĂąng mĂșĂĄi laĂą Ă iĂŻĂŹuquan troĂ„ng vaĂą böà ñch.
Ăöëi vĂșĂĄi tĂȘĂ«t caĂŁ caĂĄc töà chûåc, doanh nghiĂŻĂ„p Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t laĂą nhûÀng töĂchûåc, doanh nghiĂŻĂ„p naĂąo Ă ang phaĂĄt triĂŻĂn, haĂ€y giûÀ thĂčng bĂčçng nhĂ»khi Ă i trĂŻn dĂȘy giûÀa möÄt bĂŻn laĂą öĂn Ă Ă”nh vaĂą möÄt bĂŻn laĂą thay à öĂi,giûÀa möÄt bĂŻn laĂą truyĂŻĂŹn thöëng vaĂą möÄt bĂŻn laĂą caĂŁi caĂĄch. Do Ă oĂĄ, nhûÀngngĂ»ĂșĂąi à ûång Ă ĂȘĂŹu phaĂŁi coĂĄ khaĂŁ nĂčng nhĂČn nhĂȘĂ„n laĂ„i kinh nghiĂŻĂ„m cuĂŁariĂŻng hoĂ„ vaĂą truyĂŻĂŹn Ă aĂ„t laĂ„i kinh nghiĂŻĂ„m Ă oĂĄ cho nhĂȘn viĂŻn bĂŻn dĂ»ĂșĂĄi.
280 281
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O TĂĂ CHĂĂC HĂĂ TRĂĂ - HOĂĂ C GĂY CAĂN TRĂĂ
ĂĂĂC MUĂĂN = CAM KĂĂT THĂĂ C HIĂĂ N
NhûÀng nhaĂą quaĂŁn trĂ” maĂą McCall vaĂą caĂĄc à öÏng nghiĂŻĂ„p cuĂŁa öng,khaĂŁo saĂĄt noĂĄi rĂčçng duĂą viĂŻĂ„c phaĂŁi nhĂșĂą Ă ĂŻĂ«n yĂĄ kiĂŻĂ«n tham vĂȘĂ«n cuĂŁacaĂĄc cöë vĂȘĂ«n daĂąy daĂ„n kinh nghiĂŻĂ„m cuĂ€ng hay nhĂ»ng thûÄc sûÄ thĂČcuĂ€ng khöng coĂĄ taĂĄc à öÄng gĂČ lĂčĂŠm. CoĂĄ thĂŻĂ vĂČ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi cöë vĂȘĂ«nnaĂąy khöng laĂąm trong töà chûåc, doanh nghiĂŻĂ„p Ă uĂŁ lĂȘu Ă ĂŻĂ ruĂĄt raĂ Ă»ĂșĂ„c kinh nghiĂŻĂ„m böà ñch hoĂčĂ„c cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi Ă Ă»ĂșĂ„cgoĂ„i laĂą âquĂȘn sĂ»â naĂąy khöng thûÄc sûÄ mang laĂ„i hiĂŻĂ„u quaĂŁ. NhĂ»ngbaĂŁn thĂȘn töà chûåc ĂȘĂ«y nĂŻn thĂŻĂ hiĂŻĂ„n mĂČnh chñnh laĂą quĂȘn sĂ» chochñnh mĂČnh. Chñnh phĂ»Ășng thûåc hoaĂ„t à öÄng, löëi kinh doanh vaĂątöëc à öÄ tiĂŻĂ«n tĂșĂĄi cuĂŁa töà chûåc, doanh nghiĂŻĂ„p duĂą laĂą theo hĂ»ĂșĂĄng tñchcûÄc hay tiĂŻu cûÄc seĂ€ Ă Ă»a Ă Ă»ĂșĂąng. Chñnh giaĂĄ trĂ” cuĂŁa töà chûåc, doanhnghiĂŻĂ„p Ă oĂĄ theo caĂŁ hai khña caĂ„nh con ngĂ»ĂșĂąi vaĂą quaĂŁn lyĂĄ seĂ€ dĂȘĂźnlöëi. NĂŻĂ«u nhĂ» muĂ„c tiĂŻu, tĂȘĂŹm nhĂČn, muĂ„c à ñch, lyĂĄ do Ă ĂŻĂ töÏn taĂ„i cuĂŁatöà chûåc, doanh nghiĂŻĂ„p khöng roĂ€ raĂąng vaĂą nĂŻĂ«u nhĂ» noĂĄ khöng tĂ»ĂșĂŁngthĂ»ĂșĂŁng duĂą dĂ»ĂșĂĄi bĂȘĂ«t kĂČ hĂČnh thûåc naĂąo cho ngĂ»ĂșĂąi laĂąm cöng khihoĂ„ laĂąm töët thĂČ töà chûåc, doanh nghiĂŻĂ„p ĂȘĂ«y Ă aĂ€ khöng hoĂ„c hoĂŁi, thulĂ»ĂșĂ„m gĂČ hiĂŻĂ„u quaĂŁ tûù kinh nghiĂŻĂ„m trong chñnh töà chûåc cuĂŁa mĂČnh.HĂȘĂ„u quaĂŁ laĂą hoĂ„ Ă ang laĂ„c löëi.
TĂȘĂŹm nhĂČn cuĂŁa möÄt töà chûåc thĂŻĂ hiĂŻĂ„n ĂșĂŁ ba mûåc: chiĂŻĂ«n lĂ»ĂșĂ„c â taĂ„iĂ ĂȘy thĂČ triĂŻĂ«t lyĂĄ cuĂŁa doanh nghiĂŻĂ„p thĂŻĂ hiĂŻĂ„n roĂ€ nhĂȘĂ«t; saĂĄch lĂ»ĂșĂ„c âtriĂŻĂ«t lyĂĄ Ă ĂȘĂ«y thĂŻĂ hiĂŻĂ„n cuĂ„ thĂŻĂ qua caĂĄch haĂąnh à öÄng; con ngĂ»ĂșĂąi â triĂŻĂ«tlyĂĄ cöng ty thĂŻĂ hiĂŻĂ„n qua caĂĄch cĂ» xûã cuĂŁa mößi nhĂȘn viĂŻn trong cöngty. NĂŻĂ«u baĂ„n muöën Ă o lĂ»ĂșĂąng hiĂŻĂ„u quaĂŁ hoaĂ„t à öÄng vñ duĂ„ nhĂ» cuĂŁamöÄt chi nhaĂĄnh baĂĄn leĂŁ, haĂ€y xem xeĂĄt thaĂĄi à öÄ cuĂŁa bĂȘĂ«t kyĂą möÄt nhĂȘnviĂŻn naĂąo trong Ă oĂĄ. NĂŻĂ«u nhĂȘn viĂŻn Ă oĂĄ thĂŻĂ hiĂŻĂ„n sûÄ thö löß, khöngmĂčĂ„c à öÏng phuĂ„c gĂČ caĂŁ, khöng giuĂĄp ñch gĂČ cho ai thĂČ coĂĄ khaĂŁ nĂčng
nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi quaĂŁn lyĂĄ cĂȘĂ«p cao cuĂŁa cöng ty Ă oĂĄ thiĂŻĂ«u khaĂŁ nĂčng vaĂąkhöng coĂĄ tĂȘĂŹm nhĂČn nhĂȘĂ«t quaĂĄn. MĂșĂŁ röÄng thĂŻm möÄt cĂȘu noĂĄi cuĂŁaEmerson trĂ»ĂșĂĄc kia tûùng phaĂĄt biĂŻĂu thĂČ: hinh thûåc cuĂŁa töà chûåc,doanh nghiĂŻĂ„p chĂł mĂșĂĄi laĂą möÄt nûãa, nûãa coĂąn laĂ„i chñnh laĂą viĂŻĂ„c töĂchûåc Ă oĂĄ thĂŻĂ hiĂŻĂ„n mĂČnh nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo.
BĂșĂŁi vĂČ ĂșĂŁ tĂȘĂŹm mûåc naĂąo, töà chûåc naĂąo, viĂŻĂ„c tûÄ chiĂŻm nghiĂŻĂ„m laĂ„ibaĂŁn thĂȘn mang tñnh söëng coĂąn vaĂą bĂșĂŁi vĂČ phaĂĄ saĂŁn laĂą möÄt möëi Ă eĂ oĂ„a thĂ»ĂșĂąng trûÄc trong möi trĂ»ĂșĂąng kinh doanh Ă ĂȘĂŹy soĂĄng gioĂĄ ngaĂąynay, tĂȘĂ«t caĂŁ caĂĄc nhaĂą quaĂŁn trĂ” nĂŻn thûÄc hiĂŻĂ„n theo ba chûÀ R sau Ă ĂȘy:thu mĂČnh laĂ„i suy ngĂȘĂźm (retreat), tûÄ laĂąm mĂșĂĄi mĂČnh (renewal) vaĂą tiĂŻĂ«ptuĂ„c chiĂŻĂ«n Ă ĂȘĂ«u (return). GiĂșĂĄi hoĂ„c thuĂȘĂ„t tûù trĂ»ĂșĂĄc giĂșĂą vĂȘĂźn cöng nhĂȘĂ„nñch lĂșĂ„i cuĂŁa viĂŻĂ„c nghĂł ngĂși, suy ngĂȘĂźm laĂ„i quaĂĄ trĂČnh Ă aĂ€ qua. VĂČ thĂŻĂ«caĂĄc töà chûåc doanh nghiĂŻĂ„p cuĂ€ng nĂŻn nhĂ» thĂŻĂ«. CûÄu CEO cuĂŁa DigitalEquipment, Jen Alson luĂĄc coĂąn Ă Ă»Ășng nhiĂŻĂ„m mößi muĂąa heĂą haĂąng nĂčmĂ ĂŻĂŹu nghĂł ngĂși hai tuĂȘĂŹn vaĂą Ă i bĂși xuöÏng, khöng Ă iĂŻĂ„n thoaĂ„i, liĂŻnlaĂ„c gĂČ vĂșĂĄi vĂčn phoĂąng laĂąm viĂŻĂ„c cuĂŁa mĂČnh. Cöng töë viĂŻn Jamie RaskinluĂĄc Ă Ă»Ășng nhiĂŻĂ„m cuĂ€ng cho biĂŻĂ«t, âKhi töi hoaĂąn thaĂąnh moĂ„i cöng viĂŻĂ„ccuĂŁa mĂČnh vaĂą noĂĄi chuyĂŻĂ„n vĂșĂĄi tĂȘĂ«t caĂŁ moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t thĂČ luĂĄc Ă oĂĄtrong Ă ĂȘĂŹu töi khöng nghĂŽ tĂșĂĄi viĂŻĂ„c gĂČ caĂŁ. TûÄ baĂŁn thĂȘn töi caĂŁm thĂȘĂ«yĂ iĂŻĂŹu naĂąy laĂą thiĂŻĂ«t thûÄc vĂșĂĄi baĂŁn thĂȘn.â NhûÀng giĂȘy phuĂĄt khöng phaĂŁilaĂąm gĂČ caĂŁ laĂą nhûÀng luĂĄc maĂą baĂ„n seĂ€ tûÄ vĂȘĂ«n, thĂȘĂ«u hiĂŻĂu baĂŁn thĂȘn vaĂąhĂ»ĂșĂĄng Ă ĂŻĂ«n nhûÀng thûã thaĂĄch mĂșĂĄi.
TöĂng kĂŻĂ«t laĂ„i Ă iĂŻĂŹu naĂąy, John Sculley cho biĂŻĂ«t: âCaĂĄc töà chûåc coĂĄthĂŻĂ thûÄc hiĂŻĂ„n nhiĂŻĂŹu biĂŻĂ„n phaĂĄp Ă ĂŻĂ biĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c mĂČnh khöng hĂŻĂŹ coĂĄngĂ»ĂșĂąi dĂȘĂźn dĂčĂŠt gioĂŁi. CoĂĄ nhiĂŻĂŹu nguyĂŻn nhĂȘn nhĂ» nĂŻĂŹn taĂŁng vĂčn hoĂĄadoanh nghiĂŻĂ„p, böÄ maĂĄy vĂȘĂ„n haĂąnh haĂąnh chñnh khiĂŻĂ«n cho ngay caĂŁnhûÀng con ngĂ»ĂșĂąi taĂąi nĂčng cuĂ€ng khoĂĄ à ûång lĂŻn vaĂą trĂșĂŁ thaĂąnh ngĂ»ĂșĂąilaĂ€nh Ă aĂ„o maĂ„nh meĂ€.â NhĂ»ng ngĂ»ĂșĂ„c laĂ„i, caĂĄc töà chûåc ĂȘĂ«y cuĂ€ng coĂĄ
282 283
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O
nhiĂŻĂŹu caĂĄch Ă ĂŻĂ giuĂĄp cho nhûÀng con ngĂ»ĂșĂąi Ă ĂȘĂŹy nĂčng lûÄc ĂȘĂ«y thĂŻĂ hiĂŻĂ„nkhaĂŁ nĂčng laĂ€nh Ă aĂ„o. Vñ duĂ„ nhĂ», suy nghĂŽ trĂ»ĂșĂĄc khi haĂąnh à öÄng,suy ngĂȘĂźm vĂŻĂŹ töà chûåc lĂȘĂźn con ngĂ»ĂșĂąi sau khi Ă aĂ€ hoaĂąn thaĂąnh moĂ„iviĂŻĂ„c.
HOĂ C HOĂI = LAĂNH ĂAĂ O
Theo Ă Ă”nh nghĂŽa thĂČ möÄt töà chûåc nĂŻn phöëi hĂșĂ„p hoaĂ„t à öÄng nhĂ”pnhaĂąng vĂșĂĄi nhau. ĂĂ Ă ĂȘy coĂĄ nghĂŽa laĂą muĂ„c à ñch quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh cĂȘĂ«u truĂĄctöà chûåc chûå khöng phaĂŁi laĂą bĂȘĂ«t kyĂą möÄt nhĂȘn töë naĂąo khaĂĄc. Töà chûåcĂ oĂĄ nĂŻn hoaĂ„t à öÄng dĂ»ĂșĂĄi hĂČnh thûåc töà chûåc laĂą möÄt cöÄng à öÏng chûåkhöng nĂŻn theo thûå bĂȘĂ„c. Töà chûåc Ă oĂĄ nĂŻn trao quyĂŻĂŹn tûÄ quyĂŻĂ«t,song song Ă oĂĄ laĂą nhûÀng kiĂŻĂm nghiĂŻĂ„m, cĂș höÄi vaĂą phĂȘĂŹn thĂ»ĂșĂŁng chocaĂĄc thaĂąnh viĂŻn. LyĂĄ do laĂą vĂČ cuöëi cuĂąng thĂČ baĂŁn thĂȘn töà chûåc chĂł laĂąmöÄt phĂ»Ășng tiĂŻĂ„n Ă ĂŻĂ Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c muĂ„c à ñch chûå khöng laĂą muĂ„c à ñch.
NhiĂŻĂ„m vuĂ„ thûÄc sûÄ cuĂŁa möÄt töà chûåc laĂą taĂ„o cĂș höÄi vaĂą sûã duĂ„ng töëtnhĂȘĂ«t moĂ„i khaĂŁ nĂčng cuĂŁa con ngĂ»ĂșĂąi trong töà chûåc Ă oĂĄ, tĂȘĂ«t caĂŁ caĂĄc töĂchûåc phaĂŁi taĂ„o Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n vaĂą cĂș höÄi caĂĄc thaĂąnh viĂŻn trĂ»ĂșĂŁng thaĂąnhvaĂą phaĂĄt triĂŻĂn.
ĂĂȘy laĂą möÄt nhiĂŻĂ„m vuĂ„ quan troĂ„ng thaĂĄch thûåc tĂȘĂ«t caĂŁ caĂĄc töà chûåc,doanh nghiĂŻĂ„p ngaĂąy nay.
10XĂȘy dûÄng tĂ»Ășng lai
Trong thĂșĂąi Ă aĂ„i Ă ĂȘĂŹy nhûÀng thay à öĂi, ngĂ»ĂșĂąi naĂąo chuĂŁ à öÄng hoĂ„c hoĂŁiseĂ€ laĂąm chuĂŁ tĂ»Ășng lai. NgĂ»ĂșĂąi naĂąo hoĂ„c hoĂŁi möÄt caĂĄch bĂ” à öÄng
seĂ€ chĂł phuĂą hĂșĂ„p vĂșĂĄi möÄt thĂŻĂ« giĂșĂĄi trong quaĂĄ khûå. - ERIC HOFFER, Vanguard Management
Töi bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu viĂŻĂ«t cuöën saĂĄch naĂąy vĂșĂĄi möÄt chĂ»Ășng vĂŻĂŹ laĂąm chuĂŁ hoaĂąncaĂŁnh vaĂą töi cuĂ€ng seĂ€ kĂŻĂ«t thuĂĄc noĂĄ theo caĂĄch Ă oĂĄ. Töi kĂŻĂ cho caĂĄc baĂ„nhai cĂȘu chuyĂŻĂ„n, möÄt vĂŻĂŹ Ed, ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂ€ bĂ” hoaĂąn caĂŁnh laĂąm thay à öĂivaĂą möÄt vĂŻĂŹ Norman Lear, ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂ€ chiĂŻĂ«n thĂčĂŠng möi trĂ»ĂșĂąng. BaĂ„ncoĂąn nhĂșĂĄ laĂą cuöëi cuĂąng luĂĄc ban giaĂĄm à öëc khöng thĂčng chûåc cho EdvĂČ hoĂ„ muöën tĂČm kiĂŻĂ«m möÄt ûång viĂŻn vĂșĂĄi nhûÀng phĂȘĂm chĂȘĂ«t sau: amhiĂŻĂu kyĂ€ thuĂȘĂ„t (Ed coĂĄ), khaĂŁ nĂčng xûã thĂŻĂ«, khaĂŁ nĂčng khaĂĄi niĂŻĂ„m hoĂĄa,Ă aĂĄnh giaĂĄ, Ă aĂĄnh hĂși thĂȘĂ«y cĂș höÄi vaĂą cuöëi cuĂąng laĂą möÄt tñnh caĂĄch lĂșĂĄn.ĂĂȘy laĂą nhûÀng phĂȘĂm chĂȘĂ«t rĂȘĂ«t quan troĂ„ng maĂą töi nghĂŽ laĂą ban giaĂĄmà öëc Ă i Ă uĂĄng hĂ»ĂșĂĄng. NhĂ»ng chuĂĄng ta Ă ang söëng trong möÄt thĂșĂąikyĂą phûåc taĂ„p vaĂą möÄt nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o cho tĂ»Ășng lai coĂąn phaĂŁi Ă aĂĄp ûångnhûÀng yĂŻu cĂȘĂŹu khaĂĄc nûÀa. Theo nhĂ» lĂșĂąi cuĂŁa Abigail Adams viĂŻĂ«tcho con trai laĂą John Quincy Adams thĂČ, âĂĂȘy laĂą giai Ă oaĂ„n khoĂĄ khĂčn
284 285
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O XĂY DĂĂ NG TĂĂNG LAI
maĂą möÄt thiĂŻn taĂąi thûÄc sûÄ mong muöën Ă Ă»ĂșĂ„c söëng... SûÄ cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«tĂȘĂ«y Ă oĂąi hoĂŁi nhûÀng tñnh caĂĄch lĂșĂĄn.â
ĂĂŻĂŹ laĂąm chuĂŁ möi trĂ»ĂșĂąng caĂ„nh tranh, trĂ»ĂșĂĄc hĂŻĂ«t ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„ophaĂŁi hiĂŻĂu nhûÀng thaĂĄch thûåc cuĂŁa thĂŻĂ« kyĂŁ 21. John Gardner, nhaĂąsaĂĄng lĂȘĂ„p cuĂŁa Common Cause tûùng noĂĄi rĂčçng laĂ€nh Ă aĂ„o laĂą nhûÀngngĂ»ĂșĂąi hiĂŻĂu vĂčn hoĂĄa chung, thĂȘĂ„m chñ ngay caĂŁ khi khaĂĄi niĂŻĂ„m Ă oĂĄvĂȘĂźn coĂąn mĂș höÏ vaĂą chĂł töÏn taĂ„i trong giĂȘĂ«c mĂș vaĂą trñ tĂ»ĂșĂŁng tĂ»ĂșĂ„ngcuĂŁa hoĂ„. NhĂ»ng hiĂŻĂu chĂł laĂą bĂ»ĂșĂĄc Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn. LaĂ€nh Ă aĂ„o cuĂŁa tĂ»Ășng lailaĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi daĂĄm thûÄc hiĂŻĂ„n bĂ»ĂșĂĄc tiĂŻĂ«p theo, Ă oĂĄ chñnh laĂą thayà öĂi nĂŻĂŹn vĂčn hoĂĄa Ă oĂĄ. NoĂĄi theo kiĂŻĂu cuĂŁa Kurt Lewin thĂČ, khi bĂčĂŠt tayvaĂąo thay à öĂi Ă iĂŻĂŹu gĂČ Ă oĂĄ thĂČ ta mĂșĂĄi hoaĂąn toaĂąn hiĂŻĂu noĂĄ.
GiĂșĂą Ă ĂȘy, chuĂĄng ta cĂȘĂŹn nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o nhĂ» thĂŻĂ«. ChuĂĄngta Ă aĂ€ Ă aĂĄnh mĂȘĂ«t thĂŻĂ« caĂ„nh tranh cuĂŁa mĂČnh. NĂŻĂ«u sau khi Ă aĂ€ Ă iĂŻĂŹuchĂłnh theo laĂ„m phaĂĄt, mûåc lĂ»Ășng trung bĂČnh cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi MyĂ€ chĂł tĂčng10% trong suöët 30 nĂčm qua. ChuĂĄng ta vĂȘĂźn tiĂŻĂ«p tuĂ„c laĂą ngĂ»ĂșĂąi dĂȘĂźnĂ ĂȘĂŹu nhĂ»ng Ă aĂ€ mĂȘĂ«t khaĂŁ nĂčng saĂŁn xuĂȘĂ«t vaĂą Ă Ă»a ra thĂ” trĂ»ĂșĂąng caĂĄcsaĂŁn phĂȘĂm mĂșĂĄi möÄt caĂĄch thaĂąnh cöng. ChuĂĄng ta Ă aĂ€ laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c gĂČkhi hiĂŻĂ„n giĂșĂą Trung Quöëc laĂ„i laĂą nĂși saĂŁn xuĂȘĂ«t vaĂą baĂĄn haĂąng ngĂ»ĂșĂ„claĂ„i cho chuĂĄng ta.
Trong lĂŽnh vûÄc giaĂĄo duĂ„c cöÄng à öÏng, chĂčm soĂĄc sûåc khoĂŁe cöÄngà öÏng vaĂą chñnh phuĂŁ, tiĂŻĂ«p tuĂ„c diĂŻĂźn ra nhûÀng Ă ĂșĂ„t khuĂŁng hoaĂŁng. Ăöikhi dĂ»ĂșĂąng nhĂ» nhûÀng keĂŁ töÄi phaĂ„m thĂȘu toĂĄm caĂŁ Wall Street vaĂąWashington. Tûùng laĂą ngĂ»ĂșĂąi khöĂng löÏ trong ngaĂąnh cöng nghiĂŻĂ„p,giĂșĂą Ă ĂȘy ngaĂąnh kinh doanh chñnh cuĂŁa MyĂ€ laĂą dĂ”ch vuĂ„ vaĂą thĂȘĂ„m chñngaĂąnh dĂ”ch vuĂ„ cuĂ€ng Ă ang xuöëng döëc. NgaĂąy caĂąng coĂĄ nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąivö gia cĂ» kiĂŻĂ«m söëng trĂŻn Ă Ă»ĂșĂąng phöë ngay taĂ„i nĂși Ă Ă»ĂșĂ„c coi laĂą vuĂąngĂ ĂȘĂ«t hûåa vaĂą dĂ»ĂșĂąng nhĂ» chĂčĂšng ai biĂŻĂ«t caĂĄch xûã lyĂĄ vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ naĂąy. CaĂĄcbĂčng Ă aĂŁng kiĂŻĂm soaĂĄt caĂĄc thaĂąnh phöë bĂčçng vuĂ€ lûÄc. Möëi Ă e doĂ„a cuĂŁakhuĂŁng böë quöëc tĂŻĂ« ngaĂąy caĂąng roĂ€ neĂĄt hĂșn.
NĂŻĂ«u nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€ muöën giaĂąnh laĂ„i vĂ” trñ cuĂŁa mĂČnh, à öëi diĂŻĂ„n vaĂą xûã lyĂĄvö söë nhûÀng vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ naĂąy thĂČ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o thûÄc sûÄ (chûåkhöng phaĂŁi laĂą caĂĄc baĂŁn sao) phaĂŁi dĂȘĂźn löëi. CûÄu CEO cuĂŁa LordCorporation, Donald Alstadt tûùng noĂĄi rĂčçng: chñnh triĂŻĂ«t gia chûåkhöng phaĂŁi öng truĂąm kinh doanh hay keĂŁ liĂŻĂŹu maĂ„ng naĂąo mĂșĂĄi laĂąvua. VĂČ khöng sĂșĂĄm thĂČ muöÄn, thûÄc tĂŻĂ« lĂ”ch sûã Ă aĂ€ chûång minh, caĂĄclyĂĄ thuyĂŻĂ«t triĂŻĂ«t hoĂ„c vĂȘĂźn töÏn taĂ„i theo nĂčm thaĂĄng. Theo Alstadt, triĂŻĂ«tlyĂĄ vĂŻĂŹ dĂȘn chuĂŁ cuĂŁa Plato vĂȘĂźn töÏn taĂ„i nhĂ»ng khöng phaĂŁi theo hĂČnhthûåc maĂą Plato Ă aĂ€ hĂČnh dung trĂ»ĂșĂĄc Ă ĂȘy. TĂȘĂ«t nhiĂŻn triĂŻĂ«t lyĂĄ laĂą chiĂŻĂ«caĂĄo giaĂĄp bĂŻĂŹn vûÀng nhĂȘĂ«t giuĂĄp ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o hĂČnh thaĂąnh nĂŻn tĂȘĂŹmnhĂČn tûù trong mĂșĂĄ hößn à öÄn. NgaĂąy nay, xung quanh chuĂĄng ta laĂąmöÄt möi trĂ»ĂșĂąng hößn à öÄn nhĂ»ng ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o thĂČ hiĂŻĂu rĂčçng sûÄhößn à öÄn Ă oĂĄ laĂą khĂșĂŁi Ă ĂȘĂŹu cuĂŁa möÄt caĂĄi mĂșĂĄi chûå khöng phaĂŁi laĂą sûÄkĂŻĂ«t thuĂĄc. SûÄ hößn à öÄn ĂȘĂ«y laĂą nguöÏn göëc cuĂŁa nĂčng lĂ»ĂșĂ„ng vaĂą Ă aĂą phaĂĄttriĂŻĂn cuĂŁa caĂĄi mĂșĂĄi.
Rosabeth Moss Kanter mö taĂŁ möÄt vaĂąi quan Ă iĂŻĂm trĂ»ĂșĂĄc thĂșĂąi kyĂąhößn à öÄn naĂąy trong cuöën Khi nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi khöĂng löÏ nhaĂŁy muĂĄa:LaĂąm chuĂŁ thaĂĄch thûåc chiĂŻĂ«n lĂ»ĂșĂ„c, quaĂŁn lyĂĄ vaĂą nghĂŻĂŹ nghiĂŻĂ„p ĂșĂŁ thĂȘĂ„pniĂŻn 90 (When Giants Learn to Dance: Mastering the Challengeof Strategy, Management, and Careers in the 1990s):
Suy nghĂŽ chiĂŻĂ«n lĂ»ĂșĂ„c vaĂą Ă ĂȘĂŹu tĂ» vaĂąo tĂ»Ășng lai â nhĂ»ng vĂȘĂźn phaĂŁitĂčng doanh thu /lĂșĂ„i nhuĂȘĂ„n.
LaĂąm theo tinh thĂȘĂŹn doanh nhĂȘn vaĂą chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n ruĂŁi ro â nhĂ»ngkhöng phaĂŁi traĂŁ giaĂĄ bĂčçng thĂȘĂ«t baĂ„i trong cöng viĂŻĂ„c kinh doanh.
TiĂŻĂ«p tuĂ„c laĂąm nhûÀng viĂŻĂ„c baĂ„n Ă ang thûÄc hiĂŻĂ„n thĂȘĂ„m chñ coĂąnphaĂŁi töët hĂșn nûÀa. NoĂĄi chuyĂŻĂ„n vĂșĂĄi nhĂȘn viĂŻn, xĂȘy dûÄng nhoĂĄmlaĂąm viĂŻĂ„c vaĂą dĂȘĂ«n thĂȘn vaĂąo caĂĄc dûÄ aĂĄn mĂșĂĄi.
NĂčĂŠm roĂ€ moĂ„i chi tiĂŻĂ«t cuĂŁa cöng viĂŻĂ„c kinh doanh cuĂŁa mĂČnh ânhĂ»ng phaĂŁi trao traĂĄch nhiĂŻĂ„m cho nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc.
286 287
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O XĂY DĂĂ NG TĂĂNG LAI
NhiĂŻĂ„t huyĂŻĂ«t vĂșĂĄi âmuĂ„c tiĂŻu daĂąi haĂ„nâ vaĂą laĂąm moĂ„i caĂĄch Ă ĂŻĂ thûÄchiĂŻĂ„n muĂ„c tiĂŻu Ă oĂĄ â nhĂ»ng phaĂŁi linh à öÄng, phaĂŁn ûång nhanhvaĂą coĂĄ thĂŻĂ thay à öĂi hĂ»ĂșĂĄng Ă i möÄt caĂĄch nhanh nhaĂ„y.
HaĂ€y thĂŻĂ hiĂŻĂ„n mĂČnh, haĂ€y laĂą ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o, haĂ€y Ă ĂčĂ„t ra hĂ»ĂșĂĄngĂ i â nhĂ»ng phaĂŁi trûÄc tiĂŻĂ«p tham gia, lĂčĂŠng nghe vaĂą hĂșĂ„p taĂĄc vĂșĂĄingĂ»ĂșĂąi khaĂĄc.
DuĂąng toaĂąn böÄ nĂčng lĂ»ĂșĂ„ng vaĂą thĂșĂąi gian Ă ĂŻĂ cöëng hiĂŻĂ«n trongtroĂą chĂși kinh doanh, nhĂ»ng vĂȘĂźn phaĂŁi cĂȘn bĂčçng trong cuöÄcsöëng.
ThaĂąnh cöng, thaĂąnh cöng vaĂą thaĂąnh cöng â nhĂ»ng vĂȘĂźn daĂąnhthĂșĂąi gian nuöi dĂ»ĂșĂ€ng con caĂĄi.
MĂĂĂI NHĂN TĂĂ CHO TĂĂNG LAI
LaĂąm caĂĄch naĂąo maĂą möÄt ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o hoĂ„c hoĂŁi Ă ĂŻĂ vĂ»ĂșĂ„t quanhûÀng thĂșĂąi kyĂą hößn à öÄn? LaĂąm caĂĄch naĂąo maĂą möÄt ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„ohoĂ„c caĂĄch khöng chĂł chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n thay à öĂi vaĂą sûÄ mĂș höÏ maĂą coĂąn phaĂĄttriĂŻĂn trong möi trĂ»ĂșĂąng Ă oĂĄ? CoĂĄ mĂ»ĂșĂąi nhĂȘn töë â nghĂŽa laĂą mĂ»ĂșĂąi Ă ĂčĂ„cĂ iĂŻĂm vĂŻĂŹ caĂĄ tñnh vaĂą töà chûåc trong quaĂĄ trĂČnh à öëi phoĂĄ vĂșĂĄi thay à öĂiĂ ĂŻĂ trui reĂąn nĂŻn möÄt tĂ»Ășng lai vaĂą taĂ„o ra töà chûåc hoĂ„c hoĂŁi mĂșĂĄi.
1. LaĂ€nh Ă aĂ„o laĂą ngĂ»ĂșĂąi biĂŻĂ«n giĂȘĂ«c mĂș thaĂąnh hiĂŻĂ„n thûÄc
TĂȘĂ«t caĂŁ caĂĄc laĂ€nh Ă aĂ„o Ă ĂŻĂŹu coĂĄ khaĂŁ nĂčng taĂ„o ra möÄt muĂ„c tiĂŻu hĂȘĂ«pdĂȘĂźn. MuĂ„c tiĂŻu Ă oĂĄ giuĂĄp hoĂ„ Ă ĂŻĂ«n Ă Ă»ĂșĂ„c möÄt vĂ” trñ mĂșĂĄi, röÏi hoĂ„ laĂ„i tiĂŻĂ«ptuĂ„c hiĂŻĂ„n thûÄc hoĂĄa muĂ„c tiĂŻu Ă oĂĄ. Khöng phaĂŁi ai trong söë nhûÀngngĂ»ĂșĂąi töi phoĂŁng vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹu coĂĄ Ă ĂȘĂŹy Ă uĂŁ mĂ»ĂșĂąi phĂȘĂm chĂȘĂ«t naĂąy, nhĂ»ngñt nhĂȘĂ«t ai cuĂ€ng coĂĄ phĂȘĂm chĂȘĂ«t thûå nhĂȘĂ«t naĂąy. Peter Drucker cho rĂčçngnhiĂŻĂ„m vuĂ„ trĂ»ĂșĂĄc tiĂŻn cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o laĂą xaĂĄc Ă Ă”nh Ă Ă»ĂșĂ„c sûå mĂŻĂ„nh
cuĂŁa mĂČnh. Max De Pree trong cuöën LaĂ€nh Ă aĂ„o laĂą möÄt nghĂŻĂ„ thuĂȘĂ„t(Leadership Is An Art) viĂŻĂ«t, âTraĂĄch nhiĂŻĂ„m Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn cuĂŁa möÄt nhaĂąlaĂ€nh Ă aĂ„o laĂą vaĂ„ch roĂ€ thûÄc tĂŻĂ« laĂą gĂČ cho ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc thĂȘĂ«y. TraĂĄch nhiĂŻĂ„mcuöëi cuĂąng cuĂŁa hoĂ„ laĂą noĂĄi lĂșĂąi caĂŁm Ășn nhûÀng ai Ă aĂ€ cöÄng taĂĄc vaĂą giuĂĄpĂ ĂșĂ€. Trong suöët quaĂĄ trĂČnh thûÄc hiĂŻĂ„n muĂ„c tiĂŻu Ă oĂĄ, ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„ophaĂŁi laĂą ngĂ»ĂșĂąi Ă ĂȘĂŹy tĂșĂĄ trung thaĂąnhâ.
QuaĂĄ trĂČnh thûÄc hiĂŻĂ„n giĂȘĂ«c mĂș coĂĄ thĂŻĂ chia ra laĂąm nĂčm giai Ă oaĂ„n.Giai Ă oaĂ„n thûå nhĂȘĂ«t laĂą thĂŻĂ hiĂŻĂ„n giĂȘĂ«c mĂș cuĂŁa mĂČnh qua lĂșĂąi noĂĄi vĂșĂĄingĂ»ĂșĂąi khaĂĄc. Jung cho rĂčçng, âGiĂȘĂ«c mĂș vĂȘĂźn maĂ€i chĂł laĂą giĂȘĂ«c mĂș nĂŻĂ«ubaĂŁn thĂȘn ngĂ»ĂșĂąi Ă oĂĄ khöng hiĂŻĂu noĂĄ. ThĂȘĂ«u hiĂŻĂu giĂȘĂ«c mĂș giuĂĄp giĂȘĂ«cmĂș trĂșĂŁ thaĂąnh möÄt kinh nghiĂŻĂ„m söëng à öÄngâ. Vñ duĂ„ nhĂ» CEO cuĂŁaJohnson & Johnson, Jim Burke mĂȘĂ«t hĂŻĂ«t 40% thĂșĂąi gian noĂĄi chuyĂŻĂ„nvĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc vĂŻĂŹ cĂ»Ășng lĂŽnh hoaĂ„t à öÄng cuĂŁa Johnson & Johnson.CaĂĄc quaĂŁn lyĂĄ cuĂŁa J&J vĂȘĂźn tham gia caĂĄc buöĂi hoĂ„p thûã thaĂĄch vaĂą taĂ„inhûÀng buöĂi hoĂ„p Ă oĂĄ, hoĂ„ thaĂŁo luĂȘĂ„n tûùng doĂąng cĂ»Ășng lĂŽnh hoaĂ„t à öÄngĂ ĂŻĂ xem thûã cĂȘĂŹn phaĂŁi thay à öĂi nhûÀng gĂČ. Qua thĂșĂąi gian nhûÀng thayà öĂi Ă oĂĄ trĂșĂŁ thaĂąnh nhûÀng Ă iĂŻĂŹu cĂș baĂŁn. CuĂ€ng giöëng HiĂŻĂ«n phaĂĄp HoaKyĂą, baĂŁn thĂȘn baĂŁn cĂ»Ășng lĂŽnh Ă oĂĄ vûÀng bĂŻĂŹn qua thĂșĂąi gian.
NhûÀng giai Ă oaĂ„n cĂș baĂŁn khaĂĄc cuĂŁa quaĂĄ trĂČnh thûÄc hiĂŻĂ„n giĂȘĂ«c mĂșlaĂą tuyĂŻĂn möÄ möÄt caĂĄch tĂł mĂł, tĂ»ĂșĂŁng thĂ»ĂșĂŁng, huĂȘĂ«n luyĂŻĂ„n laĂ„i vaĂą taĂĄitöà chûåc. CoĂĄ thĂŻĂ minh hoĂ„a nĂčm giai Ă oaĂ„n trĂŻn bĂčçng vñ duĂ„ cuĂŁa JanCarlzon, cûÄu CEO cuĂŁa SAS.
GiĂȘĂ«c mĂș cuĂŁa Carzlon laĂą biĂŻĂ«n SAS trĂșĂŁ thaĂąnh möÄt trong nĂčm hoĂčĂ„csaĂĄu haĂ€ng vĂȘĂ„n chuyĂŻĂn haĂąng khöng quöëc tĂŻĂ« coĂąn laĂ„i. (Ăng cho rĂčçngrĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu haĂ€ng haĂąng khöng seĂ€ thĂȘĂ«t baĂ„i nhĂ» thûÄc tĂŻĂ« cho thĂȘĂ«y. ChoduĂą öng khöng lĂ»ĂșĂąng trĂ»ĂșĂĄc viĂŻĂ„c xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n cuĂŁa caĂĄc haĂ€ng haĂąng khöngnhoĂŁ, giaĂĄ reĂŁ trong nhûÀng nĂčm vûùa qua chiĂŻĂ«m lĂŽnh thĂ” trĂ»ĂșĂąng chĂȘuĂu hĂșĂ„p nhĂȘĂ«t.) ĂĂŻĂ thûÄc hiĂŻĂ„n giĂȘĂ«c mĂș Ă oĂĄ, öng phaĂĄt triĂŻĂn hai muĂ„c
288 289
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O XĂY DĂĂ NG TĂĂNG LAI
tiĂŻu. MöÄt laĂą biĂŻĂ«n haĂ€ng SAS töët hĂșn 1% ĂșĂŁ 101 dĂ”ch vuĂ„ khaĂĄc nhauso vĂșĂĄi caĂĄc à öëi thuĂŁ caĂ„nh tranh cuĂŁa noĂĄ. Hai laĂą taĂ„o ra möÄt phĂȘn khuĂĄcthĂ” trĂ»ĂșĂąng cho riĂŻng SAS. Carlzon choĂ„n à öëi tĂ»ĂșĂ„ng caĂĄc doanh nhĂȘnvĂČ Ă¶ng tin rĂčçng Ă ĂȘy laĂą thĂ” trĂ»ĂșĂąng maĂąu mĂșĂ€ nhĂȘĂ«t, nhiĂŻĂŹu hĂșn caĂĄcà öëi tĂ»ĂșĂ„ng laĂą sinh viĂŻn Ă aĂ„i hoĂ„c, caĂĄc dĂ”ch vuĂ„ lûÀ haĂąnh hay bĂȘĂ«t kyĂąmöÄt à öëi tĂ»ĂșĂ„ng naĂąo khaĂĄc. ĂĂŻĂ thu huĂĄt à öëi tĂ»ĂșĂ„ng laĂą doanh nhĂȘn,Carlson phaĂŁi thĂ»ĂșĂŁng cho bĂȘĂ«t kyĂą möÄt nhĂȘn viĂŻn naĂąo cuĂŁa SAS coĂĄĂ Ă»ĂșĂ„c phuĂĄc Ă aĂĄp tûù phña caĂĄc doanh nhĂȘn naĂąy. Ăng phaĂŁi thĂŻĂ hiĂŻĂ„nmuĂ„c à ñch, tĂȘĂŹm quan troĂ„ng, löëi cĂ» xûã lĂ”ch sûÄ vaĂą quan tĂȘm à öëi vĂșĂĄimoĂ„i phaĂŁn höÏi cuĂŁa khaĂĄch haĂąng. Ăng Ă»ĂșĂĄc tñnh mößi ngaĂąy coĂĄ khoaĂŁng63.000 sûÄ tĂ»Ășng taĂĄc giûÀa nhĂȘn viĂŻn SAS vaĂą caĂĄc khaĂĄch haĂąng hiĂŻĂ„ntaĂ„i hoĂčĂ„c tiĂŻĂŹm nĂčng. Ăng goĂ„i nhûÀng tĂ»Ășng taĂĄc naĂąy laĂą âtĂȘĂŹm quantroĂ„ng cuĂŁa chĂȘn lyĂĄâ.
Carlzon phaĂĄt triĂŻĂn möÄt cuöën saĂĄch hoaĂ„t hoĂ„a rĂȘĂ«t tuyĂŻĂ„t tĂŻn laĂą CuöënsaĂĄch ĂoĂŁ (The Red Book) trong Ă oĂĄ trao à öĂi vĂŻĂŹ muĂ„c tiĂŻu cuĂŁa SASvĂșĂĄi nhĂȘn viĂŻn trong haĂ€ng. Ăng coĂąn thaĂąnh lĂȘĂ„p möÄt trĂ»ĂșĂąng Ă aĂ„i hoĂ„cdoanh nghiĂŻĂ„p taĂ„i Copenhagen Ă ĂŻĂ töà chûåc huĂȘĂ«n luyĂŻĂ„n nhĂȘn viĂŻn.SĂș à öÏ töà chûåc cuĂŁa SAS khöng coĂąn theo hĂČnh kim tûÄ thaĂĄp nûÀa maĂątrong nhĂ» möÄt tĂȘĂ„p hĂșĂ„p caĂĄc voĂąng troĂąn, möÄt daĂŁi ngĂȘn haĂą. ThĂȘĂ„t ra,cuöën hoaĂ„t hoĂ„a cuĂŁa Carlzon â trong tiĂŻĂ«ng Anh dĂ”ch thaĂąnh NhûÀngkhoaĂŁnh khĂčĂŠc ChĂȘn lyĂĄ (Moments of Truth) nhĂ»ng ĂșĂŁ baĂŁn göëc tiĂŻĂ«ngĂan MaĂ„ch laĂą PhaĂĄ huĂŁy nhûÀng Kim TûÄ thaĂĄp (Destroying thePyramids).
MöÄt trong nhûÀng tuyĂŻĂ«n Ă Ă»ĂșĂąng cuĂŁa haĂ€ng laĂą tuyĂŻĂ«n Copenhagen- New York. TĂȘĂ«t caĂŁ phi cöng, hoa tiĂŻu, kyĂ€ sĂ», tiĂŻĂ«p viĂŻn haĂąng khöng,nhĂȘn viĂŻn phuĂ„ traĂĄch haĂąnh lyĂĄ Ă ĂŻĂ«n Ă aĂ„i lyĂĄ baĂĄn veĂĄ â noĂĄi chung laĂą tĂȘĂ«tcaĂŁ nhûÀng ai liĂŻn quan Ă ĂŻĂ«n tuyĂŻĂ«n bay Copenhagen - New York âĂ ĂŻĂŹu laĂąm viĂŻĂ„c theo hĂ»ĂșĂĄng tûÄ quaĂŁn lyĂĄ baĂŁn thĂȘn, tûÄ quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh cuĂąngvĂșĂĄi möÄt kĂŻĂ« hoaĂ„ch chia seĂŁ lĂșĂ„i nhuĂȘĂ„n. NhĂ» thĂŻĂ«, tĂȘĂ«t caĂŁ boĂ„n hoĂ„ Ă ĂŻĂŹu yĂĄ
thûåc mĂČnh tham gia vaĂąo quaĂĄ trĂČnh laĂąm ra tiĂŻĂŹn laĂ€i cuĂŁa tuyĂŻĂ«n baynaĂąy. Ăöëi vĂșĂĄi tuyĂŻĂ«n Ă Ă»ĂșĂąng Copenhagen â Frankfurt cuĂ€ng coĂĄ möÄtcaĂĄch töà chûåc tĂ»Ășng tûÄ. ToaĂąn böÄ haĂ€ng haĂąng khöng naĂąy hoaĂ„t à öÄngdûÄa trĂŻn nhûÀng nhoĂĄm nhoĂŁ vaĂą chia seĂŁ traĂĄch nhiĂŻĂ„m nhĂ» thĂŻĂ« naĂąy.
CûÄu CEO cuĂŁa General Electric Jack Welch cho rĂčçng, âNhaĂą quaĂŁnlyĂĄ cuĂŁa ngaĂąy höm qua laĂą kĂŻĂ«t quaĂŁ suy nghĂŽ cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi chuĂŁ cuĂŁa hömqua. Höm qua, hoĂ„ laĂą öng chuĂŁ vĂČ hoĂ„ nĂčĂŠm Ă Ă»ĂșĂ„c nhiĂŻĂŹu hĂșn ngĂ»ĂșĂąilaĂąm thuĂŻ cho hoĂ„. Ăng chuĂŁ cuĂŁa ngaĂąy mai phaĂŁi laĂą ngĂ»ĂșĂąi dĂȘĂźn dĂčĂŠtmoĂ„i ngĂ»ĂșĂąi, göÏm möÄt tĂȘĂ„p hĂșĂ„p caĂĄc giaĂĄ trĂ” vaĂą muĂ„c tiĂŻu Ă Ă»ĂșĂ„c chia seĂŁvĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄcâ. PhĂȘĂm chĂȘĂ«t duy nhĂȘĂ«t Ă Ă”nh nghĂŽa Ă Ă»ĂșĂ„c möÄt nhaĂąlaĂ€nh Ă aĂ„o laĂą khaĂŁ nĂčng taĂ„o ra vaĂą hiĂŻĂ„n thûÄc hoĂĄa möÄt Ă iĂŻĂŹu chĂł coĂĄtrong giĂȘĂ«c mĂș. Yeats tûùng noĂĄi rĂčçng, âTrong giĂȘĂ«c mĂș ta nghĂŽ Ă ĂŻĂ«ntraĂĄch nhiĂŻĂ„mâ. TĂȘĂŹm nhĂČn laĂą möÄt giĂȘĂ«c mĂș söëng. Ăöëi vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nhĂ aĂ„o, traĂĄch nhiĂŻĂ„m cuĂŁa hoĂ„ laĂą biĂŻĂ«n à öĂi tĂȘĂŹm nhĂČn Ă oĂĄ trĂșĂŁ thaĂąnh hiĂŻĂ„nthûÄc. ĂĂŻĂ laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ, caĂĄc nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o thay à öĂi caĂŁ âlaĂ€nhĂ Ă”aâ cuĂŁa mĂČnh duĂą Ă oĂĄ trong lĂŽnh vûÄc Ă iĂŻĂ„n aĂŁnh, maĂĄy tñnh, baĂĄo chñhay baĂŁn thĂȘn nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€.
2. LaĂ€nh Ă aĂ„o laĂą ngĂ»ĂșĂąi daĂĄm sai lĂȘĂŹm
NhaĂą tĂ» vĂȘĂ«n quaĂŁn trĂ” Donald Michael, giöëng Barbara Corday,duĂąng möÄt cuĂ„m tûù rĂȘĂ«t tinh tĂŻĂ«, toĂĄm goĂ„n laĂą: nhûÀng kinh nghiĂŻĂ„m thuthĂȘĂ„p Ă Ă»ĂșĂ„c khi nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi naĂąy khöng sĂșĂ„ phaĂ„m sai lĂȘĂŹm vaĂą chĂȘĂ«pnhĂȘĂ„n ruĂŁi ro khi hoĂ„ laĂąm moĂ„i viĂŻĂ„c. Giöëng nhĂ» Jim Burke, hoĂ„ taĂ„o ramöÄt möi trĂ»ĂșĂąng khñch lĂŻĂ„ moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi daĂĄm chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n ruĂŁi ro. GiöëngnhĂ» Sydney Pollack, hoĂ„ baĂŁo vĂșĂĄi nhĂȘn viĂŻn rĂčçng sai lĂȘĂŹm duy nhĂȘĂ«tlaĂą viĂŻĂ„c khöng laĂąm gĂČ caĂŁ. Giöëng nhĂ» triĂŻĂ«t lyĂĄ cuĂŁa Karl Wallenda, hoĂ„bĂ»ĂșĂĄc Ă i trĂŻn dĂȘy maĂą khöng sĂșĂ„ teĂĄ. CûÄu huĂȘĂ«n luyĂŻĂ„n viĂŻn boĂĄng röĂcuĂŁa UCLA noĂĄi thĂŻm, âThĂȘĂ«t baĂ„i khöng phaĂŁi laĂą töÄi aĂĄc. Khöng coĂĄ muĂ„ctiĂŻu mĂșĂĄi chñnh laĂą töÄi aĂĄcâ.
290 291
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O XĂY DĂĂ NG TĂĂNG LAI
3. LaĂ€nh Ă aĂ„o laĂą ngĂ»ĂșĂąi khuyĂŻĂ«n khñchnhûÀng phaĂŁn höÏi trung thûÄc
Norbert Wiener kĂŻĂ vĂșĂĄi töi rĂčçng, âTöi khöng bao giĂșĂą biĂŻĂ«t laĂą mĂČnhnoĂĄi gĂČ cho Ă ĂŻĂ«n khi coĂĄ phaĂŁn höÏi tûù ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄcâ. NgĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„ohiĂŻĂu tĂȘĂŹm quan troĂ„ng cuĂŁa viĂŻĂ„c trong cuöÄc söëng coĂĄ ai Ă oĂĄ sĂčĂ©n saĂąngvaĂą khöng sĂșĂ„ khi phaĂŁi noĂĄi cho hoĂ„ biĂŻĂ«t sûÄ thĂȘĂ„t. MöÄt trong nhûÀngĂ iĂŻĂŹu khiĂŻĂ«n töi ngaĂ„c nhiĂŻn nhĂȘĂ«t trong suöët quaĂĄ trĂČnh phoĂŁng vĂȘĂ«ncho cuöën saĂĄch Leaders laĂą hĂȘĂŹu hĂŻĂ«t tĂȘĂ«t caĂŁ caĂĄc CEO chĂł coĂĄ kĂŻĂ«t hönmöÄt lĂȘĂŹn. Töi nghĂŽ lyĂĄ do coĂĄ thĂŻĂ laĂą ngĂ»ĂșĂąi hön phöëi laĂą ngĂ»ĂșĂąi duy nhĂȘĂ«thoĂ„ hoaĂąn toaĂąn tin tĂ»ĂșĂŁng â cho duĂą à öëi vĂșĂĄi Ă aĂąn öng hay phuĂ„ nûÀ.NhuĂ€ng goĂĄp yĂĄ chĂȘn thaĂąnh tûù ngĂ»ĂșĂąi phöëi ngĂȘĂźu, möÄt ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂĄngtin cĂȘĂ„y rĂȘĂ«t böà ñch vĂČ noĂĄ giuĂĄp ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o hoĂ„c hoĂŁi vaĂą hiĂŻĂu hĂșnvĂŻĂŹ chñnh baĂŁn thĂȘn hoĂ„.
4. LaĂ€nh Ă aĂ„o laĂą ngĂ»ĂșĂąi khñch lĂŻĂ„ sûÄ bĂȘĂ«t à öÏng yĂĄ kiĂŻĂ«ntûù ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc
ĂĂȘy laĂą hĂŻĂ„ quaĂŁ tiĂŻĂ«p theo cuĂŁa viĂŻĂ„c khuyĂŻĂ«n khñch phaĂŁn höÏi trungthûÄc. LaĂ€nh Ă aĂ„o cĂȘĂŹn nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi xung quanh hoĂ„ coĂĄ quan Ă iĂŻĂmtraĂĄi ngĂ»ĂșĂ„c, thĂȘĂ„m chñ quyĂŻĂ«t liĂŻĂ„t phaĂŁn à öëi hoĂ„, hay noĂĄi caĂĄch khaĂĄchoĂ„ cĂȘĂŹn Ă ĂŻĂ«n âmaĂĄy caĂŁm ûång Ă o sûÄ khaĂĄc biĂŻĂ„tâ, ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ thĂŻĂ noĂĄi thĂčĂšngvĂșĂĄi hoĂ„ laĂą ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc Ă ang hy voĂ„ng Ă iĂŻĂŹu gĂČ vaĂą Ă iĂŻĂŹu gĂČ Ă ang thûÄcsûÄ xaĂŁy ra.
ThĂȘĂ„t ra, thĂ»ĂșĂąng coĂĄ hai daĂ„ng nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o. DaĂ„ng thûå nhĂȘĂ«t laĂąlaĂ€nh Ă aĂ„o sûã duĂ„ng nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi Ă ĂŻĂ hoĂ„ soi roĂ„i laĂ„i baĂŁn thĂȘn hoĂ„, giöëngy nhĂ» hoĂ„. NhûÀng ngĂ»ĂșĂąi naĂąy giuĂĄp ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o soi roĂ„i laĂ„i quanĂ iĂŻĂm vaĂą khaĂĄt voĂ„ng. DaĂ„ng thûå hai laĂą laĂ€nh Ă aĂ„o thñch duĂąng nhûÀngngĂ»ĂșĂąi buĂą khuyĂŻĂ«t cho öng ta, nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi Ă oĂĄ coĂĄ caĂĄi nhĂČn luön taĂĄnthĂ»ĂșĂŁng à öëi vĂșĂĄi töà chûåc vaĂą xaĂ€ höÄi maĂą öng ta taĂ„o ra. John Sculley,
möÄt ngĂ»ĂșĂąi mĂș möÄng, thuĂŻ möÄt quaĂŁn lyĂĄ thûÄc sûÄ laĂąm ngĂ»ĂșĂąi giaĂĄmà öëc Ă iĂŻĂŹu haĂąnh. NhĂ»ng thûÄc tĂŻĂ« thĂČ khi coĂĄ trong tay nhûÀng ngĂ»ĂșĂąilaĂąm theo kiĂŻĂu buĂą khuyĂŻĂ«t naĂąy thĂČ khöng dĂŻĂź daĂąng gĂČ bĂčĂŠt hoĂ„ noĂĄi raĂ Ă»ĂșĂ„c hoĂ„ thûÄc sûÄ nghĂŽ gĂČ. Vñ duĂ„ nhĂ» trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p cuĂŁa Sam Goldwyn,sau saĂĄu böÄ phim thĂȘĂ«t baĂ„i liĂŻn tuĂ„c Ă aĂ€ tĂȘĂ„p hĂșĂ„p tĂȘĂ«t caĂŁ nhĂȘn viĂŻn laĂ„ivaĂą noĂĄi rĂčçng, âTöi cĂȘĂŹn caĂĄc baĂ„n noĂĄi cho töi biĂŻĂ«t chñnh xaĂĄc laĂą Ă iĂŻĂŹu gĂČĂ ang xaĂŁy ra cho töi vaĂą MGM, thĂȘĂ„m chñ nĂŻĂ«u viĂŻĂ„c Ă oĂĄ laĂąm cho caĂĄcbaĂ„n mĂȘĂ«t viĂŻĂ„câ. TĂȘĂ«t caĂŁ moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi xung quanh John Ă ĂŻĂŹu nhĂȘĂ„n thûåcroĂ€ viĂŻĂ„c nĂŻĂ«u hoĂ„ noĂĄi thĂȘĂ„t thĂČ seĂ€ nguy hiĂŻĂm nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo. CaĂĄch Ă ĂȘyhĂșn 40 nĂčm, khi Nikita Khruschev thĂčm Hoa KyĂą, öng töà chûåc möÄtbuöĂi hoĂ„p baĂĄo taĂ„i CĂȘu laĂ„c böÄ BaĂĄo chñ Washington. Thöng qua möÄtthöng dĂ”ch viĂŻn, cĂȘu hoĂŁi Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn tûù bĂŻn dĂ»ĂșĂĄi laĂą âNgaĂąy nay öngĂ ang noĂĄi chuyĂŻĂ„n vĂŻĂŹ sûÄ cai trĂ” à öÄc taĂąi cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi tiĂŻĂŹn nhiĂŻĂ„m cuĂŁaöng, Stalin. ThûÄc tĂŻĂ« trong suöët thĂșĂąi gian Ă oĂĄ öng thuöÄc trong nhoĂĄmsĂŽ quan hĂȘĂŹu cĂȘĂ„n thĂȘn tñn nhĂȘĂ«t cuĂŁa öng ĂȘĂ«y. VĂȘĂ„y suöët thĂșĂąi gian Ă oåöng Ă aĂ€ laĂąm gĂČ?â Khuön mĂčĂ„t cuĂŁa Khruschev Ă oĂŁ lûÄng vaĂą öng gĂȘĂŹmlĂŻn, âAi hoĂŁi töi cĂȘu naĂąy?â TĂȘĂ«t caĂŁ nĂčm trĂčm khuön mĂčĂ„t kia Ă ĂŻĂŹu cuĂĄigĂčçm xuöëng. Ăng hoĂŁi laĂ„i lĂȘĂŹn nûÀa, âTöi hoĂŁi ai Ă ĂčĂ„t ra cĂȘu hoĂŁi naĂąy?âNhĂ»ng vĂȘĂźn khöng ai traĂŁ lĂșĂąi. LiĂŻĂŹn sau Ă oĂĄ öng baĂŁo, âCĂȘu traĂŁ lĂșĂąi chocĂȘu hoĂŁi cuĂŁa quyĂĄ vĂ” laĂą töi cuĂ€ng laĂąm nhĂ» caĂĄc vĂ” bĂȘy giĂșĂąâ. MöÄt trongnhûÀng bi kĂ”ch lĂșĂĄn nhĂȘĂ«t cuĂŁa caĂĄc töà chûåc laĂą ngĂ»ĂșĂąi ta seĂ€ vĂȘĂźn Ă ĂŻĂ cĂȘĂ«ptrĂŻn cuĂŁa hoĂ„ phaĂ„m sai lĂȘĂŹm cho duĂą hoĂ„ biĂŻĂ«t laĂą mĂČnh coĂĄ caĂĄch töët hĂșnĂ ĂŻĂ thûÄc hiĂŻĂ„n noĂĄ.
NhĂčçm à öëi phoĂĄ vĂșĂĄi chuyĂŻĂ„n naĂąy, laĂ€nh Ă aĂ„o nĂŻn cĂ» xûã giöëng nhĂ»cûÄu CEO cuĂŁa Max De Pree, Herman Miller. Ăng Ă aĂ€ lĂčĂŠng nghe tĂȘĂ«tcaĂŁ nhûÀng yĂĄ kiĂŻĂ«n cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc. HoĂčĂ„c giöëng nhĂ» Barbara Corday,ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂ€ cöë gĂčĂŠng hoĂąa nhĂȘĂ„p vĂșĂĄi nhĂȘn viĂŻn cuĂŁa mĂČnh nhĂčçm khñchlĂŻĂ„ nhûÀng yĂĄ kiĂŻĂ«n bĂȘĂ«t à öÏng vĂșĂĄi baĂą. NĂŻĂ«u tröng thĂȘĂ«y baĂą ngöÏi trong
292 293
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O XĂY DĂĂ NG TĂĂNG LAI
phoĂąng cuĂąng vĂșĂĄi caĂĄc nhĂȘn viĂŻn, baĂ„n seĂ€ chĂčĂšng thĂŻĂ naĂąo biĂŻĂ«t ai laĂąsĂŻĂ«p, ai laĂą nhĂȘn viĂŻn trûù khi baĂ„n Ă aĂ€ tûùng gĂčĂ„p baĂą.
Theo yĂĄ kiĂŻĂ«n cuĂŁa tiĂŻĂ«n sĂŽ Verne Morland, caĂĄc CEO nĂŻn tûÄ mĂČnhchoĂ„n ra ai Ă oĂĄ laĂąm cöng viĂŻĂ„c cuĂŁa möÄt ngĂ»ĂșĂąi tranh caĂ€i vĂșĂĄi yĂĄ kiĂŻĂ«ntraĂĄi ngĂ»ĂșĂ„c vĂșĂĄi hoĂ„. Trong möÄt baĂąi baĂĄo nhan Ă ĂŻĂŹ, âLearâs Fool: CopingWith Change Beyond Future Shockâ (TĂŻn Ngöëc cuĂŁa vua Lear: ĂöëimĂčĂ„t vĂșĂĄi thay à öĂi vĂ»ĂșĂ„t qua nößi sĂșĂ„ haĂ€i tĂ»Ășng lai), öng mö taĂŁ möÄtngĂ»ĂșĂąi ĂșĂŁ vĂ” trñ laĂą Fool (TĂŻn ngöëc) â ngĂ»ĂșĂąi naĂąy seĂ€ chĂ”u traĂĄch nhiĂŻĂ„mbaĂĄo caĂĄo trûÄc tiĂŻĂ«p cho CEO. VaĂą tiĂŻĂ«p theo Ă ĂȘy laĂą nhiĂŻĂ„m vuĂ„ cĂș baĂŁncuĂŁa tĂŻn Ngöëc: âGĂȘy nhiĂŻĂźu loaĂ„n nhûÀng chĂȘn lyĂĄ hößn à öÄn nhĂ»ng Ă aĂ€vĂ»ĂșĂ„t qua ranh giĂșĂĄi cöng thûåc thöng thĂ»ĂșĂąng. BaĂĄo trĂ»ĂșĂĄc nhûÀng thayà öĂi trong vuĂ€ truĂ„ vaĂą hiĂŻĂu Ă Ă»ĂșĂ„c yĂĄ nghĂŽa cuĂŁa noĂĄ. ThaĂĄch thûåc caĂŁ nhûÀnglĂșĂąi chĂŻĂ« giĂŻĂźu vaĂą cĂȘu à öë thiĂŻng liĂŻng maĂą caĂĄc nhaĂą baĂĄc hoĂ„c Ă aĂ€ chûångminh Ă uĂĄng vaĂą khöng dĂŻĂź gĂČ thay à öĂi Ă Ă»ĂșĂ„câ. MoĂ„i nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o,giöëng nhĂ» vua Lear cĂȘĂŹn ñt nhĂȘĂ«t möÄt keĂŁ töi nhĂ» tĂŻn Ngöëc.
5. LaĂ€nh Ă aĂ„o laĂą ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ tĂ» chĂȘĂ«t cuĂŁa möÄt ngĂ»ĂșĂąi Ă oaĂ„t giaĂŁiNobel: laĂ„c quan, niĂŻĂŹm tin vaĂą hy voĂ„ng
MöÄt trong nhûÀng nhaĂą quaĂŁn trĂ” töi phoĂŁng vĂȘĂ«n cho cuöën saĂĄchLeaders, maĂą nĂŻĂ«u öng laĂąm trong lĂŽnh vûÄc nghiĂŻn cûåu khoa hoĂ„c chĂčĂŠcchĂčĂŠn seĂ€ nhĂȘĂ„n giaĂŁi Nobel vĂČ Ă¶ng luön caĂŁm thĂȘĂ«y coĂĄ thĂŻĂ laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„cbĂȘĂ«t cûå Ă iĂŻĂŹu gĂČ. Ăng thĂŻĂ hiĂŻĂ„n tinh thĂȘĂŹn laĂ„c quan naĂąy vĂșĂĄi nhûÀngngĂ»ĂșĂąi xung quanh. Vñ duĂ„ nhĂ», khi coĂąn ĂșĂŁ cĂ»Ășng vĂ” töĂng thöëng,Ronald Reagan thĂŻĂ hiĂŻĂ„n mĂČnh laĂą con ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ loĂąng laĂ„c quan vötĂȘĂ„n. Theo lĂșĂąi kĂŻĂ cuĂŁa Richard Wirthlin, ngĂ»ĂșĂąi laĂąm cöng viĂŻĂ„c trĂ»ngcĂȘĂŹu dĂȘn yĂĄ cho Reagan, vaĂąo thĂșĂąi Ă iĂŻĂm möÄt nĂčm sau khi bĂ” aĂĄm saĂĄthuĂ„t, Ă iĂŻĂm cuĂŁa Reagan tuĂ„t tûù möÄt mûåc cao kyĂŁ luĂ„c cuĂŁa nĂčm trĂ»ĂșĂĄcthĂČ bĂȘy giĂșĂą laĂ„i thĂȘĂ«p kyĂŁ luĂ„c â vaĂą öng phaĂŁi laĂą ngĂ»ĂșĂąi baĂĄo cho ReaganĂ iĂŻĂŹu naĂąy. Thöng thĂ»ĂșĂąng thĂČ Wirthlin khöng bao giĂșĂą Ă i gĂčĂ„p töĂng
thöëng möÄt mĂČnh caĂŁ. LĂȘĂŹn naĂąy thĂČ Wirthlin chĂł coĂĄ möÄt mĂČnh. ReaganĂ Ă»a mĂčĂŠt nhĂČn Wirthlin vaĂą noĂĄi, âCûå noĂĄi tin xĂȘĂ«u cho töi nghe naĂąo.âWirthlin baĂĄo vĂșĂĄi öng kĂŻĂ«t quaĂŁ. ĂoĂĄ khöng chĂł laĂą viĂŻĂ„c söë Ă iĂŻĂm trĂ»ngcĂȘĂŹu cuĂŁa Reagan tuĂ„t xuöëng thĂȘĂ«p kinh khuĂŁng tûù sau vuĂ„ aĂĄm saĂĄt huĂ„tmaĂą söë Ă iĂŻĂm Ă oĂĄ coĂąn laĂą mûåc thĂȘĂ«p nhĂȘĂ«t trong lĂ”ch sûã caĂĄc Ă ĂșĂąi töĂngthöëng trong nĂčm thûå hai cuĂŁa nhiĂŻĂ„m kyĂą. Khi Ă oĂĄ, Reagan baĂŁo öng,âChuĂĄa Ăși, Dick, à ûùng coĂĄ lo lĂčĂŠng nhĂ» thĂŻĂ«. BĂȘy giĂșĂą töi chĂł viĂŻĂ„c Ă i rangoaĂąi vaĂą cöë gĂčĂŠng bĂ” aĂĄm saĂĄt lĂȘĂŹn nûÀaâ.
Tinh thĂȘĂŹn laĂ„c quan vaĂą niĂŻĂŹm hy voĂ„ng giuĂĄp ta coĂĄ nhiĂŻĂŹu lûÄa choĂ„n.Ăöëi nghĂ”ch vĂșĂĄi hy voĂ„ng laĂą nößi tuyĂŻĂ„t voĂ„ng, khi Ă oĂĄ ta caĂŁm thĂȘĂ«y nhĂ»mĂČnh chĂčĂšng coĂąn sûÄ lûÄa choĂ„n naĂąo caĂŁ. TöĂng thöëng Carter Ă aĂ€ bĂ” khaitûã vĂČ baĂąi diĂŻĂźn vĂčn nĂčĂ„ng nĂŻĂŹ u aĂĄm cuĂŁa öng. Ăng nghĂŽ nhĂ» thĂŻĂ mĂČnhĂ ang trung thûÄc nhĂ»ng thĂȘĂ„t ra chuĂĄng ta laĂ„i caĂŁm thĂȘĂ«y dĂ»ĂșĂąng nhûöng chĂčĂšng giuĂĄp gĂČ cho chuĂĄng ta maĂą chĂł laĂąm ta tuyĂŻĂ„t voĂ„ng maĂą thöi.Quan Ă iĂŻĂm cuĂŁa caĂĄc nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o vĂŻĂŹ thĂŻĂ« giĂșĂĄi nhĂ» coĂĄ hiĂŻĂ„u quaĂŁ lĂȘylan. Carter thĂČ khiĂŻĂ«n chuĂĄng ta phiĂŻĂŹn muöÄn, traĂĄi laĂ„i Reagan laĂ„i laĂąmchuĂĄng ta hy voĂ„ng, cho duĂą öng coĂĄ khöng ñt Ă iĂŻĂm yĂŻĂ«u.
MöÄt vñ duĂ„ khaĂĄc vĂŻĂŹ loĂąng laĂ„c quan khöng giĂșĂĄi haĂ„n laĂą nhaĂą soaĂ„nhaĂąi kĂ”ch George Burns â ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ tĂ» chĂȘĂ«t Ă ĂŻĂ Ă oaĂ„t giaĂŁi Nobel â khiphaĂĄt biĂŻĂu nhĂ» thïà öng söëng tĂșĂĄi 100 tuöĂi röÏi vĂșĂĄi cĂȘu noĂĄi, âTöi khöngthĂŻĂ chĂŻĂ«t. Töi Ă ĂčĂ„t chöß röÏi Ă ĂȘĂ«y nheĂĄâ.
NhĂ» möÄt cĂȘu caĂĄch ngön cuĂŁa Trung Quöëc thĂČ, âNĂŻĂ«u trong Ă ĂȘĂŹubaĂ„n coĂĄ lo lĂčĂŠng vaĂą muöÄn phiĂŻĂŹn thĂČ baĂ„n chĂčĂšng thĂŻĂ thay à öĂi gĂČ Ă Ă»ĂșĂ„cmoĂ„i chuyĂŻĂ„n; chĂł khi möëi lo Ă oĂĄ trĂșĂŁ thaĂąnh hiĂŻĂ„n thûÄc thĂČ baĂ„n mĂșĂĄi coĂĄthïà à öëi phoĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c noĂĄ thöiâ.
294 295
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O XĂY DĂĂ NG TĂĂNG LAI
6. LaĂ€nh Ă aĂ„o laĂą ngĂ»ĂșĂąi nĂčĂŠm roĂ€ hiĂŻĂ„u ûång Pygmaliontrong quaĂŁn lyĂĄ
Trong cuöën saĂĄch Pygmalion cuĂŁa George Bernard Shaw, nhĂȘnvĂȘĂ„t Eliza Doolittle kĂŻĂ«t hön vĂșĂĄi Freddy Eynsford-Hill vĂČ cö hiĂŻĂu laùà öëi vĂșĂĄi giaĂĄo sĂ» Henry Higgins, cö seĂ€ maĂ€i chĂł laĂą möÄt cö gaĂĄi thaĂąnhthĂ” hippi. Cö hiĂŻĂu laĂą ngaĂąi giaĂĄo sĂ» kia seĂ€ chĂčĂšng bao giĂșĂą chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„nlaĂą cö coĂĄ thay à öĂi â maĂą luĂĄc naĂąo cuĂ€ng cho rĂčçng cö vĂȘĂźn nhĂ» cuĂ€. Khicö noĂĄi vĂșĂĄi Freddy laĂą, âSûÄ khaĂĄc nhau giûÀa möÄt quyĂĄ baĂą vaĂą möÄt cögaĂĄi dĂȘn hippi khöng nĂčçm ĂșĂŁ chöß cö ĂȘĂ«y cĂ» xûã nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo maĂą nĂčçmĂșĂŁ chöß cö ĂȘĂ«y Ă Ă»ĂșĂ„c à öëi xûã nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo. Ăöëi vĂșĂĄi giaĂĄo sĂ» Higgins emvĂȘĂźn maĂ€i seĂ€ laĂą cö gaĂĄi hippi vĂČ Ă¶ng ĂȘĂ«y à öëi xûã vĂșĂĄi em nhĂ» thĂŻĂ«. NhĂ»ngà öëi vĂșĂĄi anh, em biĂŻĂ«t laĂą em coĂĄ thĂŻĂ trĂșĂŁ thaĂąnh möÄt quyĂĄ baĂą vĂČ anhluön cĂ» xûã vĂșĂĄi em nhĂ» möÄt quyĂĄ baĂą vaĂą seĂ€ maĂ€i luön nhĂ» thĂŻĂ«.â
J. Sterling Livingston à aÀ aåp duÄng hiïÄu ûång Pygmalion vaùo trongquaãn lyå nhû sau:
ĂiĂŻĂŹu maĂą nhaĂą quaĂŁn lyĂĄ mong chĂșĂą ĂșĂŁ caĂĄc nhĂȘn viĂŻn cĂȘĂ«p dĂ»ĂșĂĄi vaĂącaĂĄch à öëi xûã cuĂŁa öng ta/cö ta seĂ€ quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh phĂȘĂŹn lĂșĂĄn Ă ĂŻĂ«nthaĂąnh tñch vaĂą sûÄ phaĂĄt triĂŻĂn nghĂŻĂŹ nghiĂŻĂ„p cuĂŁa hoĂ„.
KhaĂŁ nĂčng Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t cuĂŁa nhaĂą quaĂŁn lyĂĄ gioĂŁi laĂą khaĂŁ nĂčng Ă ĂčĂ„t niĂŻĂŹmtin nhiĂŻĂŹu vaĂąo thaĂąnh tñch cuĂŁa cĂȘĂ«p dĂ»ĂșĂĄi vaĂą laĂąm cho hoĂ„ thûÄchiĂŻĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c noĂĄ.
NhûÀng nhaĂą quaĂŁn lyĂĄ keĂĄm hiĂŻĂ„u quaĂŁ hĂșn thĂȘĂ«t baĂ„i trong viĂŻĂ„cphaĂĄt triĂŻĂn nhûÀng kyĂą voĂ„ng tĂ»Ășng tûÄ. KĂŻĂ«t quaĂŁ laĂą hiĂŻĂ„u quaĂŁ laĂąmviĂŻĂ„c cuĂŁa cĂȘĂ«p dĂ»ĂșĂĄi khöng Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c nhĂ» yĂĄ muöën.
CaĂĄc nhĂȘn viĂŻn cĂȘĂ«p dĂ»ĂșĂĄi dĂ»ĂșĂąng nhĂ» thaĂąnh cöng trong cöngviĂŻĂ„c nĂŻĂ«u hoĂ„ tin vaĂąo muĂ„c tiĂŻu do cĂȘĂ«p trĂŻn Ă Ă»a ra.
LaĂ€nh Ă aĂ„o mong chĂșĂą kĂŻĂ«t quaĂŁ töët nhĂȘĂ«t tûù nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi xungquanh. LaĂ€nh Ă aĂ„o biĂŻĂ«t laĂą moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi seĂ€ thay à öĂi vaĂą trĂ»ĂșĂŁng thaĂąnh.
NĂŻĂ«u baĂ„n hy voĂ„ng nhûÀng kĂŻĂ«t quaĂŁ tuyĂŻĂ„t vĂșĂąi, caĂĄc cöÄng sûÄ cuĂŁa baĂ„nseĂ€ mang laĂ„i cho baĂ„n Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ. Jaime Escalante tin rĂčçng caĂĄc sinhviĂŻn trong möÄt trĂ»ĂșĂąng trung hoĂ„c nöÄi thaĂąnh ĂșĂŁ Los Angeles coĂĄ thĂŻĂhoĂ„c Ă Ă»ĂșĂ„c mön Ă aĂ„i söë. VaĂą thûÄc thĂŻĂ« laĂą Ă uĂĄng nhĂ» thĂŻĂ«.
ĂöÏng thĂșĂąi, laĂ€nh Ă aĂ„o khi Ă Ă»a ra caĂĄc muĂ„c tiĂŻu phaĂŁi thûÄc tĂŻĂ«.PhĂ»Ășng chĂȘm cuĂŁa hoĂ„ laĂą: cöë gĂčĂŠng nhĂ»ng khöng cĂčng thĂčĂšng. GiaĂŁduĂ„ rĂčçng baĂ„n Ă ang huĂȘĂ«n luyĂŻĂ„n choĂĄ thĂŻĂ« vĂȘĂ„n höÄi Olympics vaĂą moĂ„ichuyĂŻĂ„n Ă ang rĂȘĂ«t töët Ă eĂ„p. NĂŻĂ«u höm nay baĂ„n cöë hĂŻĂ«t sûåc luyĂŻĂ„n tĂȘĂ„pthĂČ ngaĂąy mai khi bĂ»ĂșĂĄc vaĂąo kyĂą thi Ă ĂȘĂ«u thĂȘĂ„t sûÄ, baĂ„n seĂ€ chĂčĂšng coĂąnsûåc maĂą thi Ă ĂȘĂ«u.
CûÄu CEO cuĂŁa Lucky Stores Don Ritchey cho rĂčçng, âMöÄt trongnhûÀng traĂĄch nhiĂŻĂ„m thûÄc sûÄ cuĂŁa möÄt nhaĂą quaĂŁn lyĂĄ laĂą Ă ĂčĂ„t mûåc kyĂąvoĂ„ng cho moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi. ĂĂȘĂ«y laĂą möÄt traĂĄch nhiĂŻĂ„m nĂčĂ„ng nĂŻĂŹ vĂČ nĂŻĂ«u muĂ„ctiĂŻu quaĂĄ thĂȘĂ«p thĂČ thĂȘĂ„t laĂ€ng phñ, khöng chĂł cho töà chûåc maĂą coĂąncho caĂĄ nhĂȘn. NhĂ»ng nĂŻĂ«u baĂ„n Ă ĂčĂ„t ra muĂ„c tiĂŻu quaĂĄ cao vaĂą nhĂȘnviĂŻn khöng thĂŻĂ laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c, baĂ„n Ă aĂ€ huĂŁy hoaĂ„i nhĂȘn viĂŻn vaĂą töà chûåc.VĂČ vĂȘĂ„y Ă iĂŻĂŹu naĂąy khöng coĂĄ nghĂŽa laĂą tĂȘĂ«t caĂŁ chuĂĄng ta nĂŻn laĂąm theomuĂ„c tiĂŻu thĂȘĂ«p hĂșn khaĂŁ nĂčng, nhĂ»ng nĂŻĂ«u baĂ„n giao möÄt nhiĂŻĂ„m vuĂ„naĂąo Ă oĂĄ maĂą nhĂȘn viĂŻn khöng bao giĂșĂą thaĂąnh cöng Ă Ă»ĂșĂ„c, noĂĄ seĂ€ laĂąthûå vuĂ€ khñ huĂŁy hoaĂ„i dĂȘĂŹn dĂȘĂŹn⊠Töi nghĂŽ lyĂĄ tĂ»ĂșĂŁng nhĂȘĂ«t laĂą Ă ĂŻĂ chomoĂ„i ngĂ»ĂșĂąi cöë gĂčĂŠng hĂŻĂ«t sûåc nhĂ»ng à ûùng thĂ»ĂșĂąng xuyĂŻn laĂąm hoĂ„ thĂȘĂ«tbaĂ„i vĂČ muĂ„c tiĂŻu khöng thûÄc tĂŻĂ«.â
7. LaĂ€nh Ă aĂ„o laĂą ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ Töë chĂȘĂ«t Gretzky,möÄt khaĂŁ nĂčng âcaĂŁm nhĂȘĂ„nâ.
Wayne Gretzky, vĂȘĂ„n à öÄng viĂŻn khuĂĄc cön cĂȘĂŹu gioĂŁi nhĂȘĂ«t thĂșĂąi Ă aĂ„icuĂŁa öng cho rĂčçng khöng quan troĂ„ng mĂČnh phaĂŁi biĂŻĂ«t quaĂŁ cĂȘĂŹu Ă angĂșĂŁ Ă ĂȘu maĂą quan troĂ„ng laĂą biĂŻĂ«t noĂĄ seĂ€ Ă ĂŻĂ«n Ă ĂȘu. LaĂ€nh Ă aĂ„o coĂĄ caĂŁmgiaĂĄc nĂŻĂŹn vĂčn hoĂĄa cuĂŁa mĂČnh seĂ€ Ă ĂŻĂ«n Ă ĂȘu, vaĂą khi nĂŻĂŹn vĂčn hoĂĄa phaĂĄt
296 297
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O XĂY DĂĂ NG TĂĂNG LAI
triĂŻĂn, vĂ” trñ cuĂŁa töà chûåc seĂ€ laĂą gĂČ. NĂŻĂ«u ngay tûù Ă ĂȘĂŹu, hoĂ„ khöng biĂŻĂ«tmĂČnh Ă ang ĂșĂŁ Ă ĂȘu thĂČ khi hoĂ„ thûÄc sûÄ bĂčĂŠt tay vaĂąo, hoĂ„ seĂ€ biĂŻĂ«t.
Elizabeth Drew mö taĂŁ möÄt hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng tĂ»Ășng tûÄ trong chñnh trĂ”,Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t aĂĄm chĂł chiĂŻĂ«n dĂ”ch tranh cûã töĂng thöëng nĂčm 1988, âRĂȘĂ«tnhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi tûÄ hoĂŁi taĂ„i sao Dukakis khöng luĂąi laĂ„i Ă ĂŻĂ Bush phaĂŁi tûÄtraĂŁ lĂșĂąi vĂŻĂŹ loĂąng yĂŻu nĂ»ĂșĂĄc cuĂŁa mĂČnh. ĂiĂŻĂŹu naĂąy liĂŻn quan tĂșĂĄi baĂŁnnĂčng cuĂŁa Dukakis. Ăöëi vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ kinh nghiĂŻĂ„m trĂŻn chñnh trĂ»ĂșĂąngnhĂ» öng, öng thĂŻĂ hiĂŻĂ„n laĂą mĂČnh thiĂŻĂ«u soĂĄt baĂŁn nĂčng chñnh trĂ” â khaĂŁnĂčng ûång xûã nhanh nhaĂ„y vĂșĂĄi tĂČnh huöëng, vaĂą khaĂŁ nĂčng biĂŻĂ«t roĂ€ laĂąmĂČnh phaĂŁi laĂąm gĂČ vaĂąo luĂĄc Ă oĂĄ. TöĂng thöëng thĂČ coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c baĂŁn nĂčngĂ oĂĄ. NhĂ»ng à öëi vĂșĂĄi ûång cûå viĂŻn töĂng thöëng thĂČ khöng roĂ€ laĂą coĂĄ cĂȘĂŹnbaĂŁn nĂčng naĂąy hay khöng.â
8. LaĂ€nh Ă aĂ„o laĂą ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ caĂĄi nhĂČn daĂąi haĂ„n
HoĂ„ coĂĄ loĂąng kiĂŻn nhĂȘĂźn. Ăà à öÄ tuöĂi 89, Armand Hammer noĂĄi rĂčçngöng chĂł mĂșĂĄi Ă ĂčĂ„t ra kĂŻĂ« hoaĂ„ch cho mĂ»ĂșĂąi nĂčm tĂșĂĄi vĂČ Ă¶ng muöën tûÄmĂČnh thĂȘĂ«y kĂŻĂ« hoaĂ„ch cuĂŁa öng seĂ€ nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo. Ăà à öÄ tuöĂi 40, BarbaraCorday biĂŻĂ«t laĂą Ă aĂ€ tĂșĂĄi luĂĄc baĂą phaĂŁi tĂČm möÄt cöng viĂŻĂ„c mĂșĂĄi hay möÄtnghĂŻĂŹ nghiĂŻĂ„p hoaĂąn toaĂąn mĂșĂĄi. Töi tûùng biĂŻĂ«t möÄt cöng ty NhĂȘĂ„t BaĂŁnvĂșĂĄi möÄt kĂŻĂ« hoaĂ„ch daĂąi haĂ„n Ă ĂŻĂ«n khoĂĄ tin laĂą 250 nĂčm.
ThĂȘĂ„m chñ nhĂ» Wall Street thĂłnh thoaĂŁng khen thĂ»ĂșĂŁng cho möÄtkĂŻĂ« hoaĂ„ch daĂąi haĂ„n naĂąo Ă oĂĄ. VaĂąo cuöëi thĂȘĂ„p niĂŻm 80, Michael Eisnertûù Disney cûã Robert Ritzpatrick Ă ĂŻĂ«n PhaĂĄp Ă ĂŻĂ xĂȘy dûÄng dûÄ aĂĄnEuroDisney mĂșĂĄi, Ă oĂĄn Ă ĂȘĂŹu möÄt CöÄng à öÏng chung chĂȘu Ău seĂ€ raĂ ĂșĂąi vaĂąo nĂčm 1992. Cöà phiĂŻĂ«u cuĂŁa Disney tĂčng vuĂ„t nhĂșĂą vaĂąo dûÄ aĂĄnĂ oĂĄn Ă ĂȘĂŹu cuĂŁa Eisner. TĂ»Ășng tûÄ nhĂ» thĂŻĂ« CalFed cuĂ€ng chuĂȘĂn bĂ” chothĂ” trĂ»ĂșĂąng tiĂŻĂŹm nĂčng lĂșĂĄn nhĂȘĂ«t haĂąnh tinh. CelFed mĂșĂŁ möÄt ngĂȘnhaĂąng ĂșĂŁ Anh quöëc vaĂąo cuöëi thĂȘĂ„p niĂŻn 80 vaĂą sau Ă oĂĄ tiĂŻĂ«p tuĂ„c mĂșĂŁ
thĂŻm nhiĂŻĂŹu ngĂȘn haĂąng taĂ„i Brussels, Barcelona, Paris vaĂą ViennaĂ ĂŻĂ Ă oĂĄn chĂșĂą sûÄ ra Ă ĂșĂąi cuĂŁa CöÄng à öÏng chung chĂȘu Ău.
9. LaĂ€nh Ă aĂ„o laĂą ngĂ»ĂșĂąi nĂčĂŠm vai troĂą cĂȘn bĂčçng caĂĄc yĂŻĂ«u töë
LaĂ€nh Ă aĂ„o biĂŻĂ«t laĂą hoĂ„ phaĂŁi cĂȘn bĂčçng lĂșĂ„i ñch giûÀa caĂĄc nhoĂĄm ngĂ»ĂșĂąikhaĂĄc nhau trong töà chûåc. Jim OâToole trong cuöën saĂĄch VanguardManagement cho rĂčçng yĂŻĂ«u töë âcĂȘĂŹm cĂȘn naĂŁy mûÄc naĂąyâ laĂą quantroĂ„ng haĂąng Ă ĂȘĂŹu trong caĂĄc töà chûåc. Ăng trñch lĂșĂąi cuĂŁa cûÄu chuĂŁ tĂ”chArco â Thornton Bradshaw nhĂ» sau:
Mößi khi töi ra möÄt quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh naĂąo Ă ĂŻĂŹu bĂ” aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng bĂșĂŁi möÄtai Ă oĂĄ vaĂą à öi khi coĂąn aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng Ă ĂŻĂ«n nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi, vñ duĂ„ nhĂ»:khaĂŁ nĂčng taĂĄc à öÄng Ă ĂŻĂ«n cöng chuĂĄng, phaĂŁn ûång cuĂŁa caĂĄc nhoĂĄmhoaĂ„t à öÄng vĂČ möi trĂ»ĂșĂąng, khaĂŁ nĂčng taĂĄc à öÄng cuĂŁa nhûÀng nhoĂĄmkhaĂĄc â khaĂĄch haĂąng, nhûÀng nhaĂą caĂŁi caĂĄch thuĂŻĂ«, nhûÀng nhoĂĄmphaĂŁn à öëi vuĂ€ khñ haĂ„t nhĂȘn, sa maĂ„c, caĂĄc loaĂ„i nhaĂą di à öÄng, v.v.,taĂĄc à öÄng lĂŻn caĂĄc böÄ ngaĂąnh, cĂș quan chñnh phuĂŁ nhĂ» BöÄ NĂčnglĂ»ĂșĂ„ng (DOE), CĂș quan baĂŁo vĂŻĂ„ Möi trĂ»ĂșĂąng (EPA), BöÄ quaĂŁn lyĂĄAn toaĂąn vaĂą Sûåc khoĂŁe NghĂŻĂŹ nghiĂŻĂ„p (OSHA), PhoĂąng ThĂ»Ășng maĂ„i(ICC), UĂy ban ThĂ»Ășng maĂ„i LiĂŻn bang (FTC) v.v. vaĂą v.v. NgoaĂąira coĂąn chñnh quyĂŻĂŹn caĂĄc bang, chñnh quyĂŻĂŹn Ă Ă”a phĂ»Ășng, taĂĄcà öÄng lĂŻn tĂČnh hĂČnh laĂ„m phaĂĄt vaĂą chĂ»Ășng trĂČnh chöëng haĂ„t nhĂȘncuĂŁa chñnh phuĂŁ, phaĂŁn ûång cuĂŁa giĂșĂĄi cöng Ă oaĂąn, caĂĄc nĂ»ĂșĂĄc xuĂȘĂ«tkhĂȘĂu dĂȘĂŹu (OPEC). AĂ, suyĂĄt thĂČ töi quĂŻn mĂȘĂ«t, ngoaĂąi ra coĂąn xeĂĄtaĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng Ă ĂŻĂ«n lĂșĂ„i nhuĂȘĂ„n kinh tĂŻĂ« mang laĂ„i, mûåc à öÄ ruĂŁi ro,khoĂĄ khĂčn khi daĂąnh quyĂ€ ĂșĂŁ möÄt thĂ” trĂ»ĂșĂąng caĂ„nh tranh, khaĂŁnĂčng cuĂŁa baĂŁn thĂȘn caĂĄc töà chûåc vaĂą khi cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t phaĂŁi xeĂĄt caĂŁyĂŻĂ«u töë caĂ„nh tranh nûÀa.
BĂșĂŁi vĂČ hoĂ„ nhĂȘĂ„n thûåc Ă Ă»ĂșĂ„c vai troĂą giûÀ cĂȘn bĂčçng cuĂŁa mĂČnh, laĂ€nhĂ aĂ„o phaĂŁi caĂŁnh giaĂĄc trĂ»ĂșĂĄc triĂŻĂ„u chûång Dick Ferris (Töi phaĂŁn à öëi
298 299
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O XĂY DĂĂ NG TĂĂNG LAI
caĂĄch goĂ„i triĂŻĂ„u chûång naĂąy laĂą Ferris Wheel â baĂĄnh xe Ferris). Ferris,ngĂ»ĂșĂąi à ûång Ă ĂȘĂŹu cuĂŁa UAL, laĂą ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ muĂ„c tiĂŻu daĂąi haĂ„n â muĂ„ctiĂŻu phong phuĂĄ nhĂ» nhĂČn tûù möÄt kñnh vaĂ„n hoa â möÄt töà chûåc coĂĄĂ ĂȘĂŹy Ă uĂŁ dĂ”ch vuĂ„, khöng chĂł coĂĄ thĂŻĂ chĂșĂŁ ngĂ»ĂșĂąi ta bay Ă ĂŻĂ«n nĂși maĂącoĂąn cho xe limo Ă oĂĄn hoĂ„ taĂ„i sĂȘn bay vaĂą Ă Ă»a hoĂ„ Ă ĂŻĂ«n khaĂĄch saĂ„n.ĂĂŻĂ«n khi Ă oĂĄ, thĂȘĂ„m chñ öng coĂąn thay à öĂi caĂŁ tĂŻn cuĂŁa tĂȘĂ„p Ă oaĂąn. GiĂșĂątĂŻn cuĂŁa noĂĄ khöng coĂąn laĂą ULA, khöng coĂąn laĂą United Air Lines cuĂ€kyĂ€ nûÀa. TĂŻn goĂ„i mĂșĂĄi cho cuöÄc phiĂŻu lĂ»u mĂșĂĄi cuĂŁa ULA laĂą Allegis.TĂŻn goĂ„i thĂČ cuĂ€ng chĂčĂšng coĂĄ yĂĄ nghĂŽa gĂČ maĂą quan troĂ„ng laĂą noĂĄ thĂŻĂhiĂŻĂ„n phong caĂĄch. NhĂ»ng muĂ„c tiĂŻu daĂąi haĂ„n cuĂŁa Ferris bĂ” boĂĄp meĂĄo,khöng coĂąn nguyĂŻn veĂ„n nhĂ» ban Ă ĂȘĂŹu nûÀa. Ăng quĂŻn rĂčçng ngoaĂąikia cuĂ€ng coĂĄ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc cuĂąng tham gia cuöÄc chĂși vĂșĂĄi öng:cöng Ă oaĂąn cuĂŁa phi cöng, ban giaĂĄm à öëc. ĂoĂĄ laĂą mĂșĂĄi kĂŻĂ coĂĄ hai nhoĂĄmngĂ»ĂșĂąi naĂąy thöi. Ăng chĂł mĂ»ĂșĂąng tĂ»ĂșĂ„ng ra möÄt thĂŻĂ« giĂșĂĄi tuyĂŻĂ„t vĂșĂąingoaĂąi kia, bĂŻn ngoaĂąi haĂ€ng haĂąng khöng cuĂŁa öng maĂą quĂŻn khöngmaĂąng tĂșĂĄi nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi ĂșĂŁ bĂŻn caĂ„nh öng. CaĂĄc phi cöng cöë gĂčĂŠng mualaĂ„i maĂĄy bay, ban giaĂĄm à öëc bĂ” söëc vaĂą khi böÄ maĂĄy taĂĄi vĂȘĂ„n haĂąnh,Ferris bĂ” Ă aĂĄ, cöng ty laĂ„i trĂșĂŁ laĂ„i laĂą ULA.
HiĂŻĂ„n thûÄc ĂșĂŁ thĂŻĂ« giĂșĂĄi naĂąy, sûÄ phûåc taĂ„p cuĂŁa vĂ” trñ cĂȘn bĂčçng, sûÄcĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t phaĂŁi coĂĄ ngĂ»ĂșĂąi dung hoĂąa Ă Ă»ĂșĂ„c caĂĄc bĂŻn laĂą caĂĄc yĂŻĂ«u töë maĂąnhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o khöng Ă Ă»ĂșĂ„c Ă ĂŻĂ laĂ„c giûÀa muön vaĂąn nhûÀng muĂ„c tiĂŻu.
10. LaĂ€nh Ă aĂ„o laĂą ngĂ»ĂșĂąit taĂ„o ra sûÄ hĂșĂ„p taĂĄcvaĂą cöÄng taĂĄc chiĂŻĂ«n lĂ»ĂșĂ„c
LaĂ€nh Ă aĂ„o nhĂČn nhĂȘĂ„n thĂŻĂ« giĂșĂĄi vĂșĂĄi quan Ă iĂŻĂm bao quaĂĄt toaĂąn cĂȘĂŹuvaĂą hoĂ„ biĂŻĂ«t laĂą bĂȘy giĂșĂą khöng thĂŻĂ naĂąo tröën traĂĄnh Ă Ă»ĂșĂ„c nûÀa. NhûÀngnhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o khön ngoan cuĂŁa tĂ»Ășng lai Ă ang dĂȘĂŹn nhĂȘĂ„n ra yĂĄ nghĂŽacuĂŁa viĂŻĂ„c kĂŻĂ«t hĂșĂ„p, hĂșĂ„p taĂĄc vĂșĂĄi caĂĄc töà chûåc khaĂĄc maĂą vĂȘĂ„n mĂŻĂ„nh seĂ€gĂčĂŠn liĂŻĂŹn vĂșĂĄi töà chûåc cuĂŁa hoĂ„. VĂČ thĂŻĂ« nĂŻn SAS hĂșĂ„p taĂĄc vĂșĂĄi nhûÀng
haĂ€ng haĂąng khöng khaĂĄc. Ăöëi taĂĄc Nauy cuĂŁa Fedex laĂą möÄt trongnhûÀng cöng ty lĂșĂĄn nhĂȘĂ«t Nauy coĂĄ hĂșn 3.000 nhĂȘn viĂŻn. NgĂȘn haĂąngFirst Boston hĂșĂ„p taĂĄc vĂșĂĄi Credit Suisse thaĂąnh lĂȘĂ„p ra FBCS. GeneralElectric thiĂŻĂ«t lĂȘĂ„p caĂĄc liĂŻn doanh vĂșĂĄi GE ĂșĂŁ Anh, khĂșĂĄp vĂșĂĄi böën doĂąngsaĂŁn phĂȘĂm cuĂŁa noĂĄ. DuĂą coĂĄ tĂŻn bĂčĂŠt nguöÏn tûù GE nhĂ»ng caĂĄc cöng tynaĂąy vĂȘĂźn khöng liĂŻn quan Ă ĂŻĂ«n nhau. GE Ă ang xem xeĂĄt lĂȘĂ«y laĂ„i trĂŻntiĂŻĂ«ng Anh giöëng tûù tĂŻn göëc GE, nhĂ»ng cuöëi cuĂąng thĂČ noĂĄ choĂ„n caĂĄchkĂŻĂ«t hĂșĂ„p thay vĂČ mua laĂ„i. NgaĂąy caĂąng nhiĂŻĂŹu caĂĄc töà chûåc phi lĂșĂ„i nhuĂȘĂ„nnhĂȘĂ„n ra giaĂĄ trĂ” cuĂŁa viĂŻĂ„c hĂșĂ„p taĂĄc chiĂŻĂ«n lĂ»ĂșĂ„c.
ĂoĂĄ laĂą lyĂĄ do taĂ„i sao nhoĂĄm nhûÀng nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o naĂąy laĂ„i phaĂĄt triĂŻĂnnhĂ» thĂŻĂ«. ĂoĂĄ laĂą caĂĄch hoĂ„ taĂ„o nĂŻn tĂ»Ășng lai. ThĂŻĂ« coĂąn nhûÀng laĂ€nhĂ aĂ„o thĂŻĂ« hĂŻĂ„ tiĂŻĂ«p theo seĂ€ nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo? ThĂŻĂ« hĂŻĂ„ laĂ€nh Ă aĂ„o tiĂŻĂ«p theochĂčĂŠc chĂčĂŠn laĂą seĂ€ coĂĄ möÄt söë Ă iĂŻĂm chung nhĂ» sau:
CĂș sĂșĂŁ giaĂĄo duĂ„c röÄng.SûÄ toĂą moĂą hoĂ„c hoĂŁi khöng ngûùng nghĂł.LoĂąng nhiĂŻĂ„t huyĂŻĂ«t söi suĂ„c.Tinh thĂȘĂŹn laĂ„c quan truyĂŻĂŹn Ă Ă»ĂșĂ„c cho caĂŁ ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc.NiĂŻĂŹm tin vaĂąo ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc vaĂą tinh thĂȘĂŹn à öÏng à öÄi.SĂčĂ©n saĂąng chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n ruĂŁi ro.TĂȘĂ„n tĂȘm hĂŻĂ«t loĂąng vĂșĂĄi kĂŻĂ« hoaĂ„ch daĂąi haĂ„n chûå khöng phaĂŁi laĂą lĂșĂ„inhuĂȘĂ„n trĂ»ĂșĂĄc mĂčĂŠt.Cam kĂŻĂ«t Ă aĂ„t kĂŻĂ«t quaĂŁ töët nhĂȘĂ«t.KhaĂŁ nĂčng thñch ûång.ThĂȘĂ«u hiĂŻĂu ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc vaĂą baĂŁn thĂȘn.ĂaĂĄng tin cĂȘĂ„y.Chñnh trûÄc.CoĂĄ tĂȘĂŹm nhĂČn.
300 301
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O
VaĂą khi hoĂ„ thĂŻĂ hiĂŻĂ„n baĂŁn thĂȘn, hoĂ„ seĂ€ saĂĄng taĂ„o ra nhûÀng böÄ phimmĂșĂĄi, ngaĂąnh cöng nghiĂŻĂ„p mĂșĂĄi vaĂą coĂĄ leĂ€ caĂŁ möÄt thĂŻĂ« giĂșĂĄi mĂșĂĄi.
NĂŻĂ«u Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ à öëi vĂșĂĄi baĂ„n nhĂ» möÄt giĂȘĂ«c mĂș khöng tĂ»ĂșĂŁng, haĂ€yxem xeĂĄt Ă iĂŻĂŹu naĂąy: thĂŻĂ hiĂŻĂ„n baĂŁn thĂȘn coĂąn dĂŻĂź hĂșn laĂą chöëi boĂŁ noĂĄ.VaĂą thĂŻĂ hiĂŻĂ„n coĂąn mang laĂ„i nhiĂŻĂŹu phĂȘĂŹn thĂ»ĂșĂŁng nûÀa.
TiĂŻĂu sûã
Herb Alpert vaĂą Gil Friesen
Alpert vaĂą Firesen laĂą hai ngĂ»ĂșĂąi (cuĂąng vĂșĂĄi Jerry Moss) trong böÄba ban laĂ€nh Ă aĂ„o nöĂi tiĂŻĂ«ng cuĂŁa haĂ€ng thu ĂȘm vĂșĂĄi thĂ»Ășng hiĂŻĂ„u A&M.VaĂąo nĂčm 1990, hoĂ„ baĂĄn haĂ€ng naĂąy cho Polygram vĂșĂĄi giaĂĄ hĂșn 500triĂŻĂ„u à öla. LaĂą möÄt nhaĂ„c cöng, Alpert cuĂąng vĂșĂĄi nhoĂĄm Tijuana BrassĂ oĂĄng goĂĄp möÄt phĂȘĂŹn quan troĂ„ng vaĂąo böëi caĂŁnh nhaĂ„c pop nhûÀngnĂčm 60. NgoaĂąi viĂŻĂ„c giaĂąnh Ă Ă»ĂșĂ„c nhûÀng Ă ĂŽa baĂ„ch kim vaĂą giaĂŁiGrammy, Alpert coĂąn laĂą möÄt doanh nhĂȘn dĂȘĂźn Ă ĂȘĂŹu thaĂąnh cöng, möÄtnghĂŻĂ„ sĂŽ vaĂą Ă iĂŻĂŹu haĂąnh Töà chûåc Herb Alpert. BĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu vĂșĂĄi cĂ»Ășng vĂ”laĂą töĂng giaĂĄm à öëc cuĂŁa A&M, Friesen trĂșĂŁ thaĂąnh chuĂŁ tĂ”ch vaĂąo nĂčm1977. Sau khi mĂșĂŁ röÄng hoaĂ„t à öÄng A&M Ăm nhaĂ„c, Friesen thaĂąnhlĂȘĂ„p A&M Phim aĂŁnh. BöÄ phim nhaĂ„y caĂŁm vĂŻĂŹ vĂ” thaĂąnh niĂŻn, TheBreakfast Club, trĂșĂŁ thaĂąnh möÄt trong nhûÀng böÄ phim Ăčn khaĂĄchnhĂȘĂ«t. NĂčm 1977, Friesen rĂșĂąi khoĂŁi cöng ty vaĂą laĂą thaĂąnh viĂŻn à öÏngsaĂĄng lĂȘĂ„p cuĂŁa Classic Sports, möÄt chĂ»Ășng trĂČnh truyĂŻĂŹn hĂČnh caĂĄpĂ Ă»ĂșĂ„c ESPN mua laĂ„i vaĂąo nĂčm 1997. HiĂŻĂ„n giĂșĂą Friesen laĂą giaĂĄm à öëccuĂŁa Digital Entertainemtn Network. VaĂąo nĂčm 2000, Alpert vaĂąMoss baĂĄn laĂ„i Rondor, cöng ty xuĂȘĂ«t baĂŁn ĂȘm nhaĂ„c cho Universal
302 303
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O TIĂĂU SĂĂ
Music Group vĂșĂĄi giaĂĄ khoaĂŁng 400 triĂŻĂ„u à öla. VaĂąo nĂčm 2002, hoĂ„coĂąn kiĂŻĂ«m thĂŻm tûù vuĂ„ mua baĂĄn naĂąy 200 triĂŻĂ„u à öla nhĂșĂą vaĂąo raĂąngbuöÄc trong Ă iĂŻĂŹu khoaĂŁn hĂșĂ„p à öÏng luĂĄc Ă oĂĄ laĂą Universal, vaĂą sau naĂąylaĂą Vivendi, phaĂŁi böÏi thĂ»ĂșĂąng trong trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p cöà phiĂŻĂ«u cuĂŁa noĂĄ trĂŻnthĂ” trĂ»ĂșĂąng rĂșĂĄt giaĂĄ.
Gloria Anderson
Töët nghiĂŻĂ„p trĂ»ĂșĂąng ĂaĂ„i hoĂ„c BaĂĄo chñ Texas, bĂčçng cao hoĂ„c taĂ„itrĂ»ĂșĂąng ĂaĂ„i hoĂ„c Winconsin, Anderson tûùng laĂą phoĂĄng viĂŻn cuĂŁaAssociated Press, biĂŻn tĂȘĂ„p cuĂŁa Cincinnati Enquirer vaĂą tĂșĂą CharlotteObserver, phuĂ„ traĂĄch biĂŻn tĂȘĂ„p cuĂŁa tĂșĂą baĂĄo Ă iĂŻĂ„n tûã KnightRidder,phuĂ„ traĂĄch biĂŻn tĂȘĂ„p cuĂŁa Miami News. BaĂą laĂą biĂŻn tĂȘĂ„p viĂŻn saĂĄng lĂȘĂ„pvaĂą à öÏng xuĂȘĂ«t baĂŁn cuĂŁa tĂșĂą Miami Today vaĂą tĂșĂą Kendall Gazette taĂ„ivuĂąng ngoaĂ„i ö Miami. Tûùng laĂą ngĂ»ĂșĂąi à ûång Ă ĂȘĂŹu cuĂŁa töà chûåc TheNew York Times, hiĂŻĂ„n giĂșĂą baĂą coĂąn laĂą PhoĂĄ chuĂŁ tĂ”ch BöÄ phĂȘĂ„n phaĂĄttriĂŻĂn maĂŁng quöëc tĂŻĂ« vaĂą biĂŻn tĂȘĂ„p taĂ„i BöÄ phĂȘĂ„n DĂ”ch vuĂ„ Tin tûåc cuĂŁatĂșĂą Times. BaĂą coĂąn laĂą thaĂąnh viĂŻn ban höÄi thĂȘĂm cuĂŁa giaĂŁi Pulitzer vaĂąchuĂŁ tĂ”ch cuĂŁa DiĂŻĂźn Ă aĂąn BiĂŻn tĂȘĂ„p viĂŻn ThĂŻĂ« giĂșĂĄi.
Anne L. Bryant
Sinh ra ĂșĂŁ Boston vaĂąo nĂčm 1949, Bryant coĂĄ bĂčçng cûã nhĂȘn tiĂŻĂ«ngAnh tûù trĂ»ĂșĂąng ĂaĂ„i hoĂ„c Simmons vaĂą lĂȘĂ«y bĂčçng tiĂŻĂ«n sĂŽ vĂŻĂŹ giaĂĄo duĂ„ctaĂ„i trĂ»ĂșĂąng ĂaĂ„i hoĂ„c Massachusetts. BaĂą laĂą PhoĂĄ chuĂŁ tĂ”ch BöÄ phĂȘĂ„n giaĂĄoduĂ„c chuyĂŻn ngaĂąnh taĂ„i P.M. Haeger & Associates, möÄt cöng ty quaĂŁnlyĂĄ hĂșĂ„p taĂĄc coĂĄ truĂ„ sĂșĂŁ taĂ„i Chicago tûù nĂčm 1974 Ă ĂŻĂ«n nĂčm 1986. SauĂ oĂĄ, baĂą trĂșĂŁ thaĂąnh giaĂĄm à öëc Ă iĂŻĂŹu haĂąnh cuĂŁa HiĂŻĂ„p höÄi NûÀ sinh viĂŻnĂaĂ„i hoĂ„c Hoa KyĂą, möÄt töà chûåc quöëc gia nhĂčçm khuyĂŻĂ«n khñch sûÄ bĂČnhĂ ĂčĂšng cho phuĂ„ nûÀ trong giaĂĄo duĂ„c cuĂ€ng nhĂ» trong caĂĄc lĂŽnh vûÄc khaĂĄc.HiĂŻĂ„n giĂșĂą, baĂą laĂą giaĂĄm à öëc Ă iĂŻĂŹu haĂąnh cuĂŁa National School Boards
Associations â töà chûåc Ă aĂ„i diĂŻĂ„n cho möëi quan tĂȘm cuĂŁa hĂșn 14.500trĂ»ĂșĂąng ĂșĂŁ caĂĄc vuĂąng khĂčĂŠp nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€.
James Burke
Sinh ra taĂ„i Rutland, Vermont vaĂąo nĂčm 1925. Cûã nhĂȘn trĂ»ĂșĂąngĂai hoĂ„c Holy Cross, thaĂ„c sĂŽ quaĂŁn trĂ” kinh doanh taĂ„i HarvardBusiness School. Ăng bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu laĂąm viĂŻĂ„c taĂ„i Johnson&Johnson vĂșĂĄivĂ” trñ giaĂĄm à öëc saĂŁn phĂȘĂm vaĂąo nĂčm 1953, giaĂĄm à öëc caĂĄc saĂŁn phĂȘĂmmĂșĂĄi vaĂąo nĂčm 1955, chuĂŁ tĂ”ch vaĂąo nĂčm 1973, chuĂŁ tĂ”ch höÄi à öÏngquaĂŁn trĂ” kiĂŻm töĂng giaĂĄm à öëc Ă iĂŻĂŹu haĂąnh vaĂąo nĂčm 1973. Suöët thĂșĂąikyĂą taĂ„i chûåc ĂșĂŁ tĂȘĂ„p Ă oaĂąn dĂ»ĂșĂ„c phĂȘĂm khöĂng löÏ naĂąy, öng nöĂi tiĂŻĂ«ng vĂČdĂȘĂźn dĂčĂŠt tĂȘĂ„p Ă oaĂąn qua cuöÄc khuĂŁng hoaĂŁng thuöëc Tylenol giaĂŁ vaĂąonĂčm 1982. Burke vĂŻĂŹ hĂ»u vaĂąo nĂčm 1989, röÏi sau Ă oĂĄ trĂșĂŁ thaĂąnhchuĂŁ tĂ”ch cuĂŁa ban hĂșĂ„p taĂĄc VĂČ-möÄt-nĂ»ĂșĂĄc-MyĂ€-khöng-ma-tuĂĄy. VaĂąo nĂčm2002, öng laĂą chuĂŁ tĂ”ch danh dûÄ cuĂŁa nhoĂĄm hoaĂ„t à öÄng chöëng matuĂĄy.
Barbara Corday
DĂȘn göëc New York, Corday xuĂȘĂ«t thĂȘn tûù möÄt gia Ă ĂČnh nghĂŻĂ„ sĂŽ.Cöng viĂŻĂ„c Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn cuĂŁa baĂą trong lĂŽnh vûÄc biĂŻĂźu diĂŻĂźn laĂą trong möÄtĂ aĂ„i lyĂĄ nhoĂŁ vĂŻĂŹ lĂŽnh vûÄc sĂȘn khĂȘĂ«u. BaĂą trĂșĂŁ thaĂąnh ngĂ»ĂșĂąi chuyĂŻn quaĂŁngcaĂĄo trong ngaĂąnh, röÏi möÄt nhaĂą viĂŻĂ«t kĂ”ch baĂŁn cuĂąng cöng sûÄ laĂą BarbaraAvedon. Trong thĂșĂąi gian laĂąm viĂŻĂ„c vĂșĂĄi nhau 8 nĂčm, hoĂ„ viĂŻĂ«t haĂąngloaĂ„t caĂĄc kĂ”ch baĂŁn truyĂŻĂŹn hĂČnh, nhiĂŻĂŹu chĂ»Ășng trĂČnh thûã nghiĂŻĂ„m vaĂątĂ» vĂȘĂ«n cao cĂȘĂ«p cho nhiĂŻĂŹu chĂ»Ășng trĂČnh khaĂĄc. Sau möÄt thĂșĂąi gianlaĂąm viĂŻĂ„c cho ABC-TV, baĂą bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu gia nhĂȘĂ„p Columbia PicturesTelevision vĂșĂĄi vĂ” trñ nhaĂą saĂŁn xuĂȘĂ«t à öÄc lĂȘĂ„p à öÏng thĂșĂąi laĂą chuĂŁ tĂ”chhöÄi à öÏng quaĂŁn trĂ” cuĂŁa cöng ty riĂŻng â Canât Sing, Canât DanceProductions. VaĂąo nĂčm 1984, baĂą trĂșĂŁ thaĂąnh chuĂŁ tĂ”ch cuĂŁa Columbia
304 305
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O TIĂĂU SĂĂ
Pictures Television, sau Ă oĂĄ laĂą chuĂŁ tĂ”ch vaĂą CEO cuĂŁa Columbia/Embassy Television, bao quaĂĄt tĂȘĂ«t caĂŁ cöng viĂŻĂ„c saĂŁn xuĂȘĂ«t. Sau naĂąy,baĂą trĂșĂŁ thaĂąnh phoĂĄ chuĂŁ tĂ”ch cao cĂȘĂ«p cuĂŁa CBS cho caĂĄc chĂ»Ășng trĂČnhgiĂșĂą vaĂąng. HiĂŻĂ„n giĂșĂą Corday daĂ„y taĂ„i ĂaĂ„i hoĂ„c Nam California, nĂșibaĂą laĂą chuĂŁ nhiĂŻĂ„m böÄ phĂȘĂ„n saĂŁn xuĂȘĂ«t Ă iĂŻĂ„n aĂŁnh vaĂą truyĂŻĂŹn hĂČnh taĂ„itrĂ»ĂșĂąng ĂiĂŻĂ„n aĂŁnh â TruyĂŻĂŹn hĂČnh.
Horace B. Deets
Deets vĂ»ĂșĂ„t qua caĂĄc cĂȘĂ«p bĂȘĂ„c vaĂą Ă Ă»ĂșĂ„c bĂȘĂŹu laĂą giaĂĄm à öëc Ă iĂŻĂŹu haĂąnhĂșĂŁ tuöĂi 50 cuĂŁa HiĂŻĂ„p höÄi NhûÀng ngĂ»ĂșĂąi vĂŻĂŹ hĂ»u MyĂ€, hay coĂąn goĂ„i laĂąAARP. DĂ»ĂșĂĄi sûÄ laĂ€nh Ă aĂ„o cuĂŁa Deets, töà chûåc naĂąy ngaĂąy caĂąng Ă Ă»ĂșĂ„cbiĂŻĂ«t Ă ĂŻĂ«n roĂ€ raĂąng, giuĂĄp tĂčng cĂ»ĂșĂąng tiĂŻĂ«ng noĂĄi cho nhoĂĄm ngĂ»ĂșĂąi MyĂ€trĂŻn 50 tuöĂi Ă ang buĂąng nöĂ. TrĂ»ĂșĂĄc khi gia nhĂȘĂ„p AARP, Deets laĂąmviĂŻĂ„c cho UĂy ban höß trĂșĂ„ Cöng bĂčçng caĂĄc cĂș höÄi nghĂŻĂŹ nghiĂŻĂ„p. TûùnglaĂą möÄt giaĂĄo viĂŻn vaĂą quaĂŁn lyĂĄ trĂ»ĂșĂąng hoĂ„c ĂșĂŁ Alabama, öng coĂĄ bĂčçngcûã nhĂȘn vĂčn chĂ»Ășng taĂ„i ĂaĂ„i hoĂ„c St. Bernard ĂșĂŁ Alabama vaĂą bĂčçngthaĂ„c sĂŽ taĂ„i trĂ»ĂșĂąng ĂaĂ„i hoĂ„c Cöng giaĂĄo taĂ„i Washington, D.C. Sau 13nĂčm giûÀ vĂ” trñ GiaĂĄm à öëc Ă iĂŻĂŹu haĂąnh taĂ„i AARP, Deets vĂŻĂŹ hĂ»u vaĂąonĂčm 2002, vaĂą laĂą tĂ» vĂȘĂ«n cĂȘĂ«p cao cho nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi kĂŻĂ« vĂ”.
Robert R. Dockson
NgĂ»ĂșĂąi göëc Illinois, Dockson lĂȘĂ«y caĂŁ hai bĂčçng thaĂ„c sĂŽ vaĂą tiĂŻĂ«n sĂŽtaĂ„i trĂ»ĂșĂąng ĂaĂ„i hoĂ„c Nam California. Sau 4 nĂčm phuĂ„c vuĂ„ trong HaĂŁiquĂȘn thĂșĂąi kyĂą ChiĂŻĂ«n tranh ThĂŻĂ« giĂșĂĄi thûå II, öng giaĂŁng daĂ„y taĂ„i trĂ»ĂșĂąngĂai hoĂ„c Rutgers, sau Ă oĂĄ laĂąm nhaĂą kinh tĂŻĂ« vĂŻĂŹ taĂąi chñnh trong suöët6 nĂčm. VaĂąo nĂčm 1954, öng Ă Ă»ĂșĂ„c phong haĂąm GiaĂĄo sĂ» vaĂą laĂą chuĂŁnhiĂŻĂ„m khoa Marketing taĂ„i trĂ»ĂșĂąng ĂaĂ„i hoĂ„c Nam California. VaĂąonĂčm 1960, öng thaĂąnh lĂȘĂ„p TrĂ»ĂșĂąng Kinh doanh cho caĂĄc sinh viĂŻnchĂ»a töët nghiĂŻĂ„p vaĂą trĂ»ĂșĂąng QuaĂŁn trĂ” kinh doanh sau Ă aĂ„i hoĂ„c taĂ„i
ĂaĂ„i hoĂ„c Nam California. Ăng laĂąm hiĂŻĂ„u trĂ»ĂșĂŁng cuĂŁa trĂ»ĂșĂąng naĂąy trong10 nĂčm. Ăng gia nhĂȘĂ„p CalFed, cöng ty meĂ„ cuĂŁa töà chûåc Cho vayvaĂą tiĂŻĂ«t kiĂŻĂ„m LiĂŻn bang California vaĂąo nĂčm 1969, trĂșĂŁ thaĂąnh chuĂŁtĂ”ch nĂčm 1970, CEO vaĂąo nĂčm 1973 vaĂą chuĂŁ tĂ”ch höÄi à öÏng quaĂŁntrĂ” vaĂąo nĂčm 1977. Sau khi öng nghĂł hĂ»u rĂșĂąi khoĂŁi CalFed vaĂąo nĂčm1988, öng tham gia caĂĄc lĂŽnh vûÄc haĂąn lĂȘm, quyĂŻĂŹn cöng dĂȘn vaĂąnhĂȘn Ă aĂ„o, bao göÏm QuyĂ€ John Randolph Haynes vaĂą Dora Haynes,say mĂŻ nghiĂŻn cûåu vaĂą giaĂŁi quyĂŻĂ«t caĂĄc vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ xaĂ€ höÄi ĂșĂŁ Los Angeles.
Richard Ferry
Ferry laĂą nhaĂą à öÏng saĂĄng lĂȘĂ„p vaĂą cûÄu chuĂŁ tĂ”ch kiĂŻm giaĂĄm à öëc cuĂŁaKorn/Kerry International, cöng ty tĂČm kiĂŻĂ«m haĂąng Ă ĂȘĂŹu trĂŻn thĂŻĂ« giĂșĂĄi.Tûù khi thaĂąnh lĂȘĂ„p vaĂąo nĂčm 1969, Korn/Kerry trĂșĂŁ thaĂąnh nguöÏn lûÄcchñnh giuĂĄp Ă Ă”nh hĂČnh lĂŽnh vûÄc naĂąy, nhĂȘĂ«n maĂ„nh viĂŻĂ„c chuyĂŻn mönhoĂĄa cöng nghiĂŻĂ„p vaĂą caĂĄc hoaĂ„t à öÄng tĂ» vĂȘĂ«n chuyĂŻn nghiĂŻĂ„p. Tûù nĂčm1995, khi Ferry vĂŻĂŹ hĂ»u, öng hoaĂ„t à öÄng trong caĂĄc lĂŽnh vûÄc giaĂĄoduĂ„c, quyĂŻĂŹn cöng dĂȘn vaĂą nhĂȘn Ă aĂ„o ĂșĂŁ Nam California.
Betty Friedan
TaĂĄc giaĂŁ vaĂą nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o phong traĂąo nûÀ quyĂŻĂŹn, Friedan töëtnghiĂŻĂ„p thuĂŁ khoa trĂ»ĂșĂąng ĂaĂ„i hoĂ„c Smith nĂčm 1942 vaĂą töët nghiĂŻĂ„pĂaĂ„i hoĂ„c California taĂ„i Berkeley. Khi baĂą bĂ” tĂșĂą baĂĄo Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn sa thaĂŁiluĂĄc mang thai (baĂą coĂĄ ba à ûåa con), baĂą bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu nghiĂŻn cûåu vĂŻĂŹ cuöÄcsöëng cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi baĂ„n cuĂąng trĂ»ĂșĂąng ĂaĂ„i hoĂ„c Smith, lĂȘĂ«y caĂŁm hûångĂ ĂŻĂ viĂŻĂ«t cuöën saĂĄch kinh Ă iĂŻĂn vĂŻĂŹ nûÀ quyĂŻĂŹn Bñ mĂȘĂ„t phuĂ„ nûÀ. BaĂą cuĂ€nglaĂą à öÏng saĂĄng lĂȘĂ„p cuĂŁa Töà chûåc Quöëc gia daĂąnh cho PhuĂ„ nûÀ, Töà chûåcChñnh trĂ” cuĂŁa PhuĂ„ nûÀ Quöëc gia, ĂaĂ„i höÄi NûÀ quyĂŻĂŹn Quöëc tĂŻĂ«, töà chûåctĂ» vĂȘĂ«n vĂŻĂŹ kinh tĂŻĂ« daĂąnh cho phuĂ„ nûÀ. NĂčm 1993, baĂą xuĂȘĂ«t baĂŁn cuöënsaĂĄch Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn noĂĄi vĂŻĂŹ tuöĂi taĂĄc The Fountain of Age. BaĂą laĂą giaĂĄo sĂ»
306 307
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O TIĂĂU SĂĂ
thĂłnh giaĂŁng ĂșĂŁ rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu trĂ»ĂșĂąng Ă aĂ„i hoĂ„c, göÏm caĂŁ trĂ»ĂșĂąng ĂaĂ„i hoĂ„cNam California. BaĂą vĂȘĂźn tiĂŻĂ«p tuĂ„c nghiĂŻn cûåu, viĂŻĂ«t saĂĄch vaĂą diĂŻĂźnthuyĂŻĂ«t vĂŻĂŹ vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ cöng bĂčçng giĂșĂĄi tñnh, tuöĂi taĂĄc vaĂą nhûÀng vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹchñnh trĂ” vaĂą xaĂ€ höÄi khaĂĄc.
Alfred Gottschalk
Sinh nĂčm 1930 taĂ„i Ăûåc, Ă ĂŻĂ«n MyĂ€ vaĂąo nĂčm 1939, lĂȘĂ«y bĂčçng cûãnhĂȘn ĂaĂ„i hoĂ„c Brooklyn, bĂčçng thaĂ„c sĂŽ vaĂą tiĂŻĂ«n sĂŽ vĂŻĂŹ luĂȘĂ„t taĂ„i trĂ»ĂșĂąngĂaĂ„i hoĂ„c Nam California, bĂčçng cûã nhĂȘn vĂčn chĂ»Ășng vaĂą sau Ă oĂĄ trĂșĂŁthaĂąnh hiĂŻĂ„u trĂ»ĂșĂŁng vaĂąo nĂčm 1971 taĂ„i trĂ»ĂșĂąng Hebrew Union. HiĂŻĂ„ngiĂșĂą laĂą hiĂŻĂ„u trĂ»ĂșĂŁng danh dûÄ. Ăng hoaĂ„t à öÄng trong trong caĂĄc lĂŽnhvûÄc giaĂĄo duĂ„c, quyĂŻĂŹn cöng dĂȘn vaĂą nhĂȘn Ă aĂ„o.
Roger Gould
Töët nghiĂŻĂ„p y khoa taĂ„i trĂ»ĂșĂąng ĂaĂ„i hoĂ„c Y khoa Northwestern cuĂąngvĂșĂĄi bĂčçng thûå hai vĂŻĂŹ sûåc khoĂŁe cöÄng à öÏng, Gould thûÄc tĂȘĂ„p taĂ„i BĂŻĂ„nhviĂŻĂ„n haĂ„t Los Angeles vaĂą hoaĂąn thaĂąnh khoĂĄa thûÄc tĂȘĂ„p vĂŻĂŹ tĂȘm thĂȘĂŹnhoĂ„c taĂ„i trĂ»ĂșĂąng ĂaĂ„i hoĂ„c California/Los Angeles. CûÄu thaĂąnh viĂŻncuĂŁa khoa tĂȘm thĂȘĂŹn hoĂ„c taĂ„i trĂ»ĂșĂąng Ăai hoĂ„c TĂȘm thĂȘĂŹn Los Angeles,öng laĂą chuyĂŻn gia thûÄc haĂąnh vĂŻĂŹ tĂȘm thĂȘĂŹn hoĂ„c vaĂą möÄt trong nhûÀngĂ ĂŻĂ taĂąi yĂŻu thñch cuĂŁa öng laĂą Ă iĂŻĂŹu trĂ” vĂșĂĄi sûÄ höß trĂșĂ„ cuĂŁa maĂĄy tñnh.Ăng laĂą taĂĄc giaĂŁ cuĂŁa Transformations: Growth and Change in AdultLife (nhaĂą xuĂȘĂ«t baĂŁn Simon & Schuster, 1978).
Frances Hesselbein
LaĂą ngĂ»ĂșĂąi göëc Pennsylvania, Hesselbein laĂą ngĂ»ĂșĂąi vĂ»ĂșĂ„t qua nhiĂŻĂŹuà öëi thuĂŁ trĂșĂŁ thaĂąnh CEO Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn cuĂŁa töà chûåc Girl Scouts. BĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹuvĂșĂĄi vĂ” trñ nhoĂĄm trĂ»ĂșĂŁng tĂČnh nguyĂŻĂ„n, baĂą trĂșĂŁ thaĂąnh CEO cuĂŁa töà chûåcGirl Scouts MyĂ€ vaĂąo nĂčm 1976 vaĂą phuĂ„c vuĂ„ ĂșĂŁ Ă oĂĄ tĂșĂĄi nĂčm 1990.
ThĂșĂąi gian laĂ€nh Ă aĂ„o taĂ„i töà chûåc Girl Scouts giuĂĄp baĂą Ă Ă»ĂșĂ„c bĂČnh choĂ„nlaĂą ânhaĂą quaĂŁn lyĂĄ töà chûåc phi lĂșĂ„i nhuĂȘĂ„n gioĂŁi nhĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€.â BaĂą Ă aĂ„tĂ Ă»ĂșĂ„c danh hiĂŻĂ„u cöng dĂȘn danh dûÄ nhĂȘĂ«t, huĂȘn chĂ»Ășng TûÄ do cuĂŁaTöĂng thöëng vaĂą baĂą cuĂ€ng laĂą chuĂŁ tĂ”ch saĂĄng lĂȘĂ„p QuyĂ€ Peter F. DruckerdaĂąnh cho QuaĂŁn lyĂĄ Töà chûåc phi lĂșĂ„i nhuĂȘĂ„n. BaĂą coĂąn viĂŻĂ«t saĂĄch, trongĂ oĂĄ coĂĄ cuöën saĂĄch baĂĄn chaĂ„y nĂčm 2002 laĂą Hesselbein on Leadership.
Shirley Hufstedler
Sinh nĂčm 1925 taĂ„i Denver, Colorado, Hufstedler lĂȘĂ«y bĂčçng luĂȘĂ„ttaĂ„i ĂaĂ„i hoĂ„c Stanford vaĂą lĂȘĂ„p haĂ€ng luĂȘĂ„t tĂ» ĂșĂŁ Los Angeles nĂčm 1950.NĂčm 1961, baĂą Ă Ă»ĂșĂ„c böà nhiĂŻĂ„m laĂąm thĂȘĂm phaĂĄn taĂ„i ToĂąa aĂĄn Töëi caoLos Angeles vaĂą nĂčm 1966, baĂą laĂą phoĂĄ thĂȘĂm phaĂĄn taĂ„i ToĂąa PhuĂĄc thĂȘĂmbang California. NĂčm 1968, töĂng thöëng Johnson böà nhiĂŻĂ„m baĂą phuĂ„traĂĄch ToĂąa aĂĄn PhuĂĄc thĂȘĂm cuĂŁa Ninth District vaĂą nĂčm 1979, baĂą Ă Ă»ĂșĂ„ctöĂng thöëng Jimmy Carter böà nhiĂŻĂ„m laĂąm BöÄ trĂ»ĂșĂŁng BöÄ GiaĂĄo duĂ„c.Sau khi rĂșĂąi vĂ” trñ böÄ trĂ»ĂșĂŁng vaĂąo nĂčm 1981, baĂą daĂ„y vaĂą haĂąnh nghĂŻĂŹluĂȘĂ„t, gĂȘĂŹn Ă ĂȘy nhĂȘĂ«t laĂą cöë vĂȘĂ«n cao cĂȘĂ«p taĂ„i haĂ€ng luĂȘĂ„t Morrison &Foerster ĂșĂŁ Los Angeles.
Edward C. Johnson III
Sau khi töët nghiĂŻĂ„p Harvard nĂčm 1954, Johnson laĂąm nhaĂą phĂȘntñch nghiĂŻn cûåu taĂ„i QuyĂ€ Fidelity Investements nĂčm 1957. Sau Ă oåöng trĂșĂŁ thaĂąnh nhaĂą quaĂŁn lyĂĄ Ă ĂȘĂŹu tĂ» taĂ„i QuyĂ€ Fidelity Trend. HiĂŻĂ„ngiĂșĂą, öng laĂą chuĂŁ tĂ”ch höÄi à öÏng quaĂŁn trĂ” kiĂŻm CEO cuĂŁa FidelityInvestments.
Martin Kaplan
Sinh nĂčm 1950 taĂ„i Newark, New Jersey, Kaplan lĂȘĂ«y bĂčçng cûãnhĂȘn taĂ„i ĂaĂ„i hoĂ„c Harvard chuyĂŻn ngaĂąnh sinh hoĂ„c phĂȘn tûã vaĂą bĂčçng
308 309
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O TIĂĂU SĂĂ
tiĂŻĂ«n sĂŽ ngaĂąnh tĂ» duy vaĂą vĂčn chĂ»Ășng hiĂŻĂ„n Ă aĂ„i taĂ„i trĂ»ĂșĂąng ĂaĂ„i hoĂ„cStanford. Ăng cuĂ€ng lĂȘĂ«y bĂčçng TiĂŻĂ«ng Anh CĂș baĂŁn taĂ„i trĂ»ĂșĂąngCambridge. Ăng laĂą chuyĂŻn gia viĂŻĂ«t caĂĄc baĂąi diĂŻĂźn thuyĂŻĂ«t cho NhaĂąTrĂčĂŠng, nhaĂą baĂĄo, phoĂĄ giaĂĄm à öëc chiĂŻĂ«n dĂ”ch tranh cûã töĂng thöëng,phoĂĄ chuĂŁ tĂ”ch kiĂŻm nhaĂą viĂŻĂ«t kĂ”ch baĂŁn-saĂŁn xuĂȘĂ«t phim trong suöët12 nĂčm taĂ„i Disney. Ăng viĂŻĂ«t kĂ”ch baĂŁn vaĂą laĂą giaĂĄm à öëc saĂŁn xuĂȘĂ«t böÄphim cuĂŁa Eddie Murphy The Distinguished Gentleman. HiĂŻĂ„n giĂșĂą,öng laĂą phoĂĄ trĂ»ĂșĂŁng khoa cuĂŁa trĂ»ĂșĂąng Annenberg, thuöÄc ĂaĂ„i hoĂ„cNam California vaĂą laĂą nhaĂą bĂČnh luĂȘĂ„n thĂ»ĂșĂąng xuyĂŻn cuĂŁa NationalPublic Radio.
Brooke Knapp
Knapp laĂą phi cöng nöĂi tiĂŻĂ«ng toaĂąn thĂŻĂ« giĂșĂĄi â ngĂ»ĂșĂąi lĂȘĂ„p Ă Ă»ĂșĂ„c hĂșn120 kyĂŁ luĂ„c vĂŻĂŹ töëc à öÄ trĂŻn khöng. BaĂą saĂĄng lĂȘĂ„p vaĂą Ă iĂŻĂŹu haĂąnh haĂ€ngmaĂĄy bay cho thuĂŻ Jet Airways. BaĂą laĂą cûÄu chuĂŁ tĂ”ch UĂy ban HaĂąngkhöng vaĂą SĂȘn bay California vaĂą tûùng Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c giaĂŁi thĂ»ĂșĂŁng QuaĂŁnlyĂĄ HaĂąng khöng LiĂŻn bang vĂČ dĂ”ch vuĂ„ tuyĂŻĂ„t vĂșĂąi. BaĂą coĂąn laĂą möÄt doanhnhĂȘn chuyĂŻn vĂŻĂŹ bĂȘĂ«t à öÄng saĂŁn taĂ„i Nam California vaĂą möÄt söë doanhnghiĂŻĂ„p khaĂĄc. HiĂŻĂ„n giĂșĂą baĂą tham gia höÄi à öÏng quaĂŁn trĂ” cuĂŁa haĂ€ngMy Jets Inc. chuyĂŻn tĂ» vĂȘĂ«n cho khaĂĄch haĂąng laĂą caĂĄc töà chûåc haytĂȘĂ„p Ă oaĂąn coĂĄ nhu cĂȘĂŹu di chuyĂŻĂn Ă Ă»ĂșĂąng haĂąng khöng.
Mathilde Krim
Krim lĂȘĂ«y bĂčçng tiĂŻĂ«n sĂŽ taĂ„i trĂ»ĂșĂąng ĂaĂ„i hoĂ„c Geneva, ThuĂ„y SĂŽ vaĂąlaĂąm nghiĂŻn cûåu vĂŻĂŹ di truyĂŻĂŹn tĂŻĂ« baĂąo hoĂ„c vaĂą virus gĂȘy bĂŻĂ„nh ungthĂ» taĂ„i ViĂŻĂ„n khoa hoĂ„c Weizmann ĂșĂŁ Israel. TaĂ„i Ă ĂȘy, cuĂąng vĂșĂĄi nhoĂĄmcuĂŁa mĂČnh, baĂą tiĂŻĂ«n haĂąnh xeĂĄt nghiĂŻĂ„m phaĂĄt hiĂŻĂ„n giĂșĂĄi tñnh trĂ»ĂșĂĄc khitaĂĄch ra. BaĂą cuĂ€ng tûùng tham gia nhoĂĄm nghiĂŻn cûåu taĂ„i trĂ»ĂșĂąng ĂaĂ„ihoĂ„c Y khoa Cornell vaĂą tûùng phuĂ„ traĂĄch phoĂąng thñ nghiĂŻĂ„m Interferon
taĂ„i ViĂŻĂ„n nghiĂŻn cûåu Ung thĂ» Sloan- Kettering. BaĂą laĂą nhaĂą saĂĄng lĂȘĂ„pchñnh à öÏng thĂșĂąi laĂą chuĂŁ tĂ”ch cuĂŁa ban giaĂĄm à öëc Töà chûåc NghiĂŻncûåu vĂŻĂŹ AIDS cuĂŁa MyĂ€ (AmFAR). BaĂą nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c hĂșn 12 bĂčçng khendanh dûÄ vaĂą haĂąng loaĂ„t giaĂŁi thĂ»ĂșĂŁng vĂČ Ă oĂĄng goĂĄp tiĂŻn phong trongviĂŻĂ„c kĂŻu goĂ„i yĂĄ thûåc xaĂ€ höÄi vĂŻĂŹ bĂŻĂ„nh AIDS trong Ă oĂĄ coĂĄ caĂŁ HuĂȘnchĂ»Ășng Danh dûÄ cuĂŁa TöĂng thöëng vaĂąo nĂčm 2002 daĂąnh cho cöngdĂȘn danh dûÄ nhĂȘĂ«t quöëc gia.
Norman Lear
NhaĂą saĂŁn xuĂȘĂ«t, viĂŻĂ«t kĂ”ch baĂŁn, Ă aĂ„o diĂŻĂźn vaĂą à öÏng saĂĄng lĂȘĂ„p töà chûåcCon ngĂ»ĂșĂąi theo Phong caĂĄch MyĂ€ vĂșĂĄi 300.000 thaĂąnh viĂŻn. Sinh nĂčm1922 taĂ„i New Haven, Connecticut. Töët nghiĂŻĂ„p trĂ»ĂșĂąng ĂaĂ„i hoĂ„cEmerson vaĂą phuĂ„c vuĂ„ trong khöng quĂȘn trong ChiĂŻĂ«n tranh ThĂŻĂ«giĂșĂĄi thûå II. NĂčm 1945, öng laĂą nhaĂą viĂŻĂ«t kĂ”ch baĂŁn haĂąi trong lĂŽnhvûÄc mĂșĂĄi laĂą truyĂŻĂŹn hĂČnh. LaĂą möÄt nhaĂą viĂŻĂ«t kĂ”ch baĂŁn kiĂŻm saĂŁn xuĂȘĂ«t,öng laĂą ngĂ»ĂșĂąi tiĂŻn phong vĂșĂĄi nhûÀng chĂ»Ășng trĂČnh mĂșĂĄi meĂŁ nhĂ» Allin the Family, Maude, vaĂą Mary Hartman, Mart Hartman. LaĂą möÄtnhaĂą kinh doanh ngaĂąnh truyĂŻĂŹn thöng, öng coĂąn hoaĂ„t à öÄng chñnhtrĂ” tûÄ do, laĂąm tĂ» vĂȘĂ«n cho nhûÀng nhaĂą chñnh trĂ” vaĂą diĂŻĂźn thuyĂŻĂ«t vĂŻĂŹcaĂĄc vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ quyĂŻĂŹn tûÄ do cöng dĂȘn. NĂčm 2000, öng vaĂą DavidHayden, ngĂ»ĂșĂąi chuyĂŻn kinh doanh trĂŻn Internet mua baĂŁn göëc cuĂŁaBaĂŁn tuyĂŻn ngön ĂöÄc LĂȘĂ„p vĂșĂĄi giaĂĄ 8,1 triĂŻĂ„u à öla. Sau Ă oĂĄ hoĂ„ trĂ»ngbaĂąy noĂĄ vĂČ theo Lear thĂČ âTöi muöën moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi MyĂ€ Ă ĂŻĂŹu coĂĄ thĂŻĂ xemĂ Ă»ĂșĂ„c noĂĄ.â
Michael B. McGee
McGee laĂą cöng dĂȘn göëc MyĂ€ töët nghiĂŻĂ„p cûã nhĂȘn kinh doanh taĂ„itrĂ»ĂșĂąng ĂaĂ„i hoĂ„c Duke, trĂ»ĂșĂĄc khi Ă Ă»ĂșĂ„c St. Louis Cardinals Ă ĂŻĂŹ cûã.Ăng trĂșĂŁ thaĂąnh trĂșĂ„ lyĂĄ huĂȘĂ«n luyĂŻĂ„n taĂ„i Duke sau khi phaĂŁi rĂșĂąi boĂŁ vĂ”
310 311
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O TIĂĂU SĂĂ
trñ vĂȘĂ„n à öÄng viĂŻn vĂČ chĂȘĂ«n thĂ»Ășng. TrĂșĂŁ thaĂąnh huĂȘĂ«n luyĂŻĂ„n viĂŻntrĂ»ĂșĂŁng vaĂąo nĂčm 29 tuöĂi, öng lĂȘĂ«y Ă Ă»ĂșĂ„c bĂčçng tiĂŻĂ«n sĂŽ vaĂą trĂșĂŁ thaĂąnhnhaĂą quaĂŁn lyĂĄ böÄ mön Ă iĂŻĂŹn kinh. VaĂąo nĂčm 1984, öng laĂą giaĂĄm à öëcphuĂ„ traĂĄch böÄ mön Ă iĂŻĂŹn kinh taĂ„i trĂ»ĂșĂąng ĂaĂ„i hoĂ„c Nam California.HiĂŻĂ„n giĂșĂą öng laĂą giaĂĄm à öëc phuĂ„ traĂĄch böÄ mön Ă iĂŻĂŹn kinh taĂ„i trĂ»ĂșĂąngNam Carolina.
Sydney Pollack
Pollack sinh nĂčm 1934 taĂ„i Lafayette, Indiana. Ăng hoĂ„c diĂŻĂźnxuĂȘĂ«t taĂ„i New York vĂșĂĄi thĂȘĂŹy giaĂĄo huyĂŻĂŹn thoaĂ„i Stanford Meisner vaĂąlaĂąm diĂŻĂźn viĂŻn. Ăng bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu laĂąm Ă aĂ„o diĂŻĂźn trong ThĂșĂąi kyĂą VaĂąng cuĂŁaphĂ»Ășng tiĂŻĂ„n truyĂŻĂŹn thöng mĂșĂĄi luĂĄc Ă oĂĄ laĂą truyĂŻĂŹn hĂČnh. Ăng laĂąm saĂŁnxuĂȘĂ«t vaĂą Ă aĂ„o diĂŻĂźn hĂșn hai mĂ»Ăși böÄ phim, vñ duĂ„ nhĂ» They ShootHorses, Donât They?, The Way We Were, Three Days of the Condor,Out of Africa, Tootsie vaĂą The Firm. Phim öng saĂŁn xuĂȘĂ«t vaĂą Ă aĂ„odiĂŻĂźn Ă aĂ€ nhĂȘĂ„n hĂșn 40 Ă ĂŻĂŹ cûã GiaĂŁi thĂ»ĂșĂŁng HaĂąn lĂȘm, trong Ă oĂĄ coĂĄ böënĂ ĂŻĂŹ cûã cho phim hay nhĂȘĂ«t. BaĂŁn thĂȘn öng cuĂ€ng nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c ba lĂȘĂŹnĂ Ă»ĂșĂ„c Ă ĂŻĂŹ cûã. BöÄ phim Out of Africa giaĂąnh Ă Ă»ĂșĂ„c baĂŁy giaĂŁi Oscar,trong Ă oĂĄ laĂą Phim hay nhĂȘĂ«t, ĂaĂ„o diĂŻĂźn xuĂȘĂ«t sĂčĂŠc nhĂȘĂ«t, KĂ”ch baĂŁn haynhĂȘĂ«t. VĂșĂĄi böÄ phim nöĂi tiĂŻĂ«ng Tootsie, öng giaĂąnh Ă Ă»ĂșĂ„c giaĂŁi thĂ»ĂșĂŁngcuĂŁa New York Film Criticsâ Award. HiĂŻĂ„n giĂșĂą öng vĂȘĂźn tiĂŻĂ«p tuĂ„c laĂąmphim vaĂą nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c nhûÀng lĂșĂąi khen vaĂą giaĂŁi thĂ»ĂșĂŁng trong ngaĂąnh.
Jamie Raskin
Sinh nĂčm 1962 taĂ„i Washington, D.C., Raskin töët nghiĂŻĂ„p vĂŻĂŹ hiĂŻĂ«nphaĂĄp cĂș baĂŁn vĂșĂĄi haĂ„ng Ă»u taĂ„i trĂ»ĂșĂąng ĂaĂ„i hoĂ„c Harvard. VĂșĂĄi sûÄ giuĂĄpĂ ĂșĂ€ cuĂŁa möÄt ngĂ»ĂșĂąi baĂ„n, öng ĂșĂŁ chĂȘu Ău möÄt nĂčm Ă ĂŻĂ viĂŻĂ«t trĂ»ĂșĂĄc khihoĂ„c taĂ„i trĂ»ĂșĂąng LuĂȘĂ„t Harvard. Khi chĂ»a töët nghiĂŻĂ„p, öng laĂą thûÄc tĂȘĂ„pviĂŻn cuĂŁa Quöëc höÄi. Khi cuöën saĂĄch naĂąy Ă Ă»ĂșĂ„c xuĂȘĂ«t baĂŁn lĂȘĂŹn Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn,
öng laĂą TrĂșĂ„ lyĂĄ cuĂŁa ChĂ»ĂșĂŁng lyĂĄ taĂ„i Boston, hiĂŻĂ„n giĂșĂą öng laĂą giaĂĄo sĂ»hiĂŻĂ«n phaĂĄp taĂ„i trĂ»ĂșĂąng ĂaĂ„i hoĂ„c American ĂșĂŁ Washington, D.C.
S. Donley Ritchey
LaĂą CEO vĂŻĂŹ hĂ»u cuĂŁa Lucky Stores, Inc. sau khi cöëng hiĂŻĂ«n 32 nĂčm,Ritchey bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu chĂł vĂșĂĄi vĂ” trñ laĂą möÄt thĂ» kyĂĄ laĂąm baĂĄn thĂșĂąi gian khicoĂąn hoĂ„c Ă aĂ„i hoĂ„c. Sau khi töët nghiĂŻĂ„p ĂaĂ„i hoĂ„c San Diego State, öngdaĂ„y quaĂŁn lyĂĄ vaĂą marketing, diĂŻĂźn thuyĂŻĂ«t taĂ„i trĂ»ĂșĂąng ĂaĂ„i hoĂ„c CaliforniaĂșĂŁ Berkeley, ĂaĂ„i hoĂ„c Stanford, Nam California vaĂą nhiĂŻĂŹu nĂși khaĂĄc.Ăng coĂąn laĂą giaĂĄm à öëc vaĂąi töà chûåc vaĂą hoaĂ„t à öÄng trong caĂĄc lĂŽnh vûÄcchñnh trĂ”, quyĂŻĂŹn cöng dĂȘn vaĂą nhĂȘn Ă aĂ„o taĂ„i Danville, California.
Richard Schubert
Sinh taĂ„i Trenton, New Jersey, Schubert hoĂ„c taĂ„i ĂaĂ„i hoĂ„c EasternNazarene ĂșĂŁ Quincy, Massachusetts vaĂą töët nghiĂŻĂ„p trĂ»ĂșĂąng LuĂȘĂ„t YalenĂčm 1961. Ngay lĂȘĂ„p tûåc, öng vaĂąo laĂąm viĂŻĂ„c ĂșĂŁ böÄ phĂȘĂ„n phaĂĄp luĂȘĂ„tcöng ty Bethlehem Steel. NĂčm 1971, öng Ă Ă»ĂșĂ„c böà nhiĂŻĂ„m laĂąm cöëvĂȘĂ«n phaĂĄp luĂȘĂ„t cuĂŁa BöÄ Lao à öÄng vaĂą khöng lĂȘu sau thĂČ trĂșĂŁ thaĂąnhBöÄ trĂ»ĂșĂŁng BöÄ Lao à öÄng. NĂčm 1975, öng quay trĂșĂŁ laĂ„i BethlehemSteel vaĂą trĂșĂŁ thaĂąnh chuĂŁ tĂ”ch sau Ă oĂĄ böën nĂčm. Ăng tûù chûåc vaĂąo thaĂĄngSaĂĄu nĂčm 1982 vaĂą trĂșĂŁ thaĂąnh chuĂŁ tĂ”ch HöÄi ChûÀ thĂȘĂ„p Ă oĂŁ Hoa KyĂątrong nĂčm tiĂŻĂ«p theo. Ăng laĂ€nh Ă aĂ„o töà chûåc cûåu trĂșĂ„ quöëc tĂŻĂ« naĂąycho Ă ĂŻĂ«n nĂčm 1989 vaĂą Ă Ă»ĂșĂ„c cöng nhĂȘĂ„n laĂą Ă aĂ€ giuĂĄp töà chûåc hoĂąanhĂȘĂ„p vaĂąo thĂșĂąi Ă aĂ„i cuĂŁa vi tñnh. Tûù nĂčm 1990 Ă ĂŻĂ«n nĂčm 1995, önglaĂą chuĂŁ tĂ”ch vaĂą CEO cuĂŁa QuyĂ€ Points of Light. HiĂŻĂ„n giĂșĂą öng laĂą PhoĂĄchuĂŁ tĂ”ch cĂȘĂ«p cao cuĂŁa Executive Coaching Network vaĂą laĂą thaĂąnh viĂŻnsaĂĄng lĂȘĂ„p cuĂŁa Management & Training Corp.
312 313
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O TIĂĂU SĂĂ
John Sculley
Sinh nĂčm 1939 taĂ„i New York, Sculley hoĂ„c taĂ„i trĂ»ĂșĂąng RhodeIsland School of Design, töët nghiĂŻĂ„p ĂaĂ„i hoĂ„c Brown vaĂą lĂȘĂ«y bĂčçngMBA taĂ„i trĂ»ĂșĂąng ĂaĂ„i hoĂ„c Pennsylvaniaâs Wharton. NöĂi lĂŻn tûù phoĂąngMarketing, öng trĂșĂŁ thaĂąnh CEO vaĂą chuĂŁ tĂ”ch HĂQT taĂ„i Pepsico nĂčm1974. Steve Jobs, ngĂ»ĂșĂąi à öÏng saĂĄng lĂȘĂ„p Apple, Ă aĂ€ löi keĂĄo SculleytrĂșĂŁ thaĂąnh CEO vaĂą chuĂŁ tĂ”ch HĂQT ĂșĂŁ cöng ty maĂĄy tñnh naĂąy vaĂąo nĂčm1977. Suöët 10 nĂčm taĂ„i Apple, öng nöĂi tiĂŻĂ«ng nhĂșĂą nhûÀng chiĂŻĂ«n dĂ”chmarketing, Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t laĂą chiĂŻĂ«n dĂ”ch Ă Ă»a Ă ĂșĂąi maĂĄy Macintosh vaĂąo sûãduĂ„ng nĂčm 1984. LaĂą taĂĄc giaĂŁ vaĂą nhaĂą diĂŻĂźn thuyĂŻĂ«t nöĂi tiĂŻĂ«ng vĂŻĂŹ tĂ»Ășnglai, hiĂŻĂ„n giĂșĂą öng laĂą à öëi taĂĄc cuĂŁa HaĂ€ng Ă ĂȘĂŹu tĂ» maĂ„o hiĂŻĂm SchulleyBros.
Gloria Steinem
Sinh ra taĂ„i Toledo, Ohio, Steinem töët nghiĂŻĂ„p ĂaĂ„i hoĂ„c Smith nĂčm1956, laĂąm viĂŻĂ„c hai nĂčm ĂșĂŁ ĂĂn ĂöÄ trong töà chûåc Chester Bowlessau Ă oĂĄ trĂșĂŁ thaĂąnh nhaĂą vĂčn vaĂą nhaĂą baĂĄo taĂ„i New York. LaĂą biĂŻn tĂȘĂ„pviĂŻn saĂĄng lĂȘĂ„p cuĂŁa hai tĂșĂą taĂ„p chñ New York vaĂą Ms, baĂą laĂą möÄt trongnhûÀng ngĂ»ĂșĂąi tiĂŻĂ«ng tĂčm vaĂą Ă Ă»ĂșĂ„c kñnh troĂ„ng nhĂȘĂ«t trong phong traĂąonûÀ quyĂŻĂŹn, cöng bĂčçng luĂȘĂ„t phaĂĄp cuĂąng vĂșĂĄi nhûÀng vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ vĂŻĂŹ Ă aĂ„oà ûåc vaĂą chñnh trĂ”. BaĂą laĂą thaĂąnh viĂŻn à öÏng saĂĄng lĂȘĂ„p cuĂąa töà chûåcNational Womenâs Political Caucus, baĂą laĂą diĂŻĂźn giaĂŁ Ă Ă»ĂșĂ„c chaĂąo Ă oĂĄnvaĂą taĂĄc giaĂŁ cuĂŁa nhiĂŻĂŹu cuöën saĂĄch baĂĄn chaĂ„y, nhĂ» Outrageous Actsand Everyday Rebellions, Revolution from Within vaĂą MovingBeyond Words.
Clifton R. Wharton con
Ăng sinh ra taĂ„i Boston, hoĂ„c Harvard vaĂąo nĂčm 16 tuöĂi vaĂą coĂĄ bĂčçngcûã nhĂȘn lĂ”ch sûã. Khi coĂąn Ă ang hoĂ„c tai Harvard, öng saĂĄng lĂȘĂ„p vaĂą
laĂąm thĂ» kyĂĄ toaĂąn quöëc cuĂŁa HiĂŻĂ„p höÄi Sinh viĂŻn Hoa KyĂą. Ăng lĂȘĂ«ybĂčçng thaĂ„c sĂŽ chuyĂŻn ngaĂąnh Quan hĂŻĂ„ quöëc tĂŻĂ« taĂ„i trĂ»ĂșĂąng ĂaĂ„i hoĂ„cJohn Hopkins of Advanced International Studies, lĂȘĂ«y bĂčçng tiĂŻĂ«nsĂŽ ngaĂąnh kinh tĂŻĂ« taĂ„i ĂaĂ„i hoĂ„c Chicago vaĂą haĂąng taĂĄ caĂĄc bĂčçng cĂȘĂ«p coĂĄgiaĂĄ trĂ” khaĂĄc. Ăng laĂą chuĂŁ tĂ”ch cuĂŁa trĂ»ĂșĂąng Ăai hoĂ„c Michigan StatevaĂą hiĂŻĂ„u trĂ»ĂșĂŁng danh dûÄ cuĂŁa hĂŻĂ„ thöëng Ăai hoĂ„c Cöng New York.Tûù nĂčm 1987 Ă ĂŻĂ«n nĂčm 1993, öng laĂą ChuĂŁ tĂ”ch HĂQT vaĂą CEO cuĂŁaHiĂŻĂ„p höÄi BaĂŁo hiĂŻĂm vaĂą trĂșĂ„ cĂȘĂ«p daĂąnh cho GiaĂĄo viĂŻn cuĂŁa MyĂ€ vaĂą möÄttöà chûåc quyĂ€ lĂșĂĄn nhĂȘĂ«t thĂŻĂ« giĂșĂĄi vĂŻĂŹ caĂĄc kĂŻĂ« hoaĂ„ch nghĂł hĂ»u cuĂŁa QuyĂ€HĂ»u trñ ĂaĂ„i hoĂ„c. VĂČ vĂȘĂ„y, öng laĂą nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„o MyĂ€ göëc Phi Ă ĂȘĂŹu tiĂŻnĂ Ă»ĂșĂ„c Fortune bĂȘĂŹu trong danh saĂĄch 500 cöng ty dĂ”ch vuĂ„.
Larry Wilson
Sinh ra taĂ„i Louisville, Kentucky, Wilson lĂșĂĄn lĂŻn taĂ„i MinnesotavaĂą töët nghiĂŻĂ„p vĂșĂĄi möÄt chûång chĂł giaĂŁng daĂ„y tûù ĂaĂ„i hoĂ„c Minnesota.Sau khi Ă i daĂ„y Ă Ă»ĂșĂ„c möÄt nĂčm, öng trĂșĂŁ thaĂąnh ngĂ»ĂșĂąi baĂĄn baĂŁo hiĂŻĂmvaĂą ĂșĂŁ tuöĂi 29, öng trĂșĂŁ thaĂąnh thaĂąnh viĂŻn treĂŁ tuöĂi nhĂȘĂ«t cuĂŁa HiĂŻĂ„p höÄiBaĂąn troĂąn TriĂŻĂ„u phuĂĄ à öla trong ngaĂąnh baĂŁo hiĂŻĂm. NĂčm 1965, öngsaĂĄng lĂȘĂ„p Wilson Learning Corporation, hiĂŻĂ„n giĂșĂą Ă oĂĄ laĂą möÄt tĂȘĂ„p Ă oaĂąnĂ a quöëc gia chuyĂŻn vĂŻĂŹ huĂȘĂ«n luyĂŻĂ„n vaĂą nghiĂŻn cûåu doanh nghiĂŻĂ„p.Sau khi baĂĄn Wilson Learning cho John Wiley & Sons, cuĂąng vĂșĂĄiWiley, öng saĂĄng lĂȘĂ„p ra TĂȘĂ„p Ă oaĂąn Wilson Learning InteractiveTechnology ĂșĂŁ Santa Fe, New Mexico. Ăng cuĂ€ng laĂą ngĂ»ĂșĂąi à öÏng saĂĄnglĂȘĂ„p cuĂŁa töà chûåc Alliance for Learning, möÄt hiĂŻĂ„p höÄi cuĂŁa caĂĄc tĂȘĂ„pĂ oaĂąn lĂșĂĄn chuyĂŻn hoaĂ„t à öÄng trong lĂŽnh vûÄc phaĂĄt triĂŻĂn giaĂĄo duĂ„ctiĂŻn tiĂŻĂ«n cho ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn vaĂą laĂą möÄt chuyĂŻn gia tĂ» vĂȘĂ«n cho caĂĄc töĂchûåc sĂčn Ă ĂȘĂŹu ngĂ»ĂșĂąi.
314 315
HAĂNH TRĂNH TRĂĂ THAĂNH NHAĂ LAĂNH ĂAĂ O
Renn Zaphiropoulos
Sinh ra taĂ„i Hy LaĂ„p, con cuĂŁa möÄt thuyĂŻĂŹn trĂ»ĂșĂŁng, ZaphiropouloslĂșĂĄn lĂŻn ĂșĂŁ Ai CĂȘĂ„p. Ăng lĂȘĂ«y bĂčçng cûã nhĂȘn vaĂą thaĂ„c sĂŽ ngaĂąnh vĂȘĂ„t lyĂĄtaĂ„i trĂ»ĂșĂąng ĂaĂ„i hoĂ„c Lehigh vaĂą nĂčĂŠm trong tay haĂąng loaĂ„t saĂĄng chĂŻĂ«.Cöng viĂŻĂ„c phuĂ„ taĂĄ giaĂĄm à öëc nghiĂŻn cûåu vaĂą phaĂĄt triĂŻĂn taĂ„i ChromaticTelevision Laboratories dĂȘĂźn Ă ĂŻĂ«n sûÄ phaĂĄt triĂŻĂn nĂŻn Trinitron. VöënlaĂą ngĂ»ĂșĂąi tiĂŻn phong trong lĂŽnh vûÄc in tĂŽnh Ă iĂŻĂ„n, nĂčm 1969, öngsaĂĄng lĂȘĂ„p ra Versatec, cöng ty saĂŁn xuĂȘĂ«t maĂĄy in tĂŽnh Ă iĂŻĂ„n vaĂą maĂĄyveĂ€ à öÏ thĂ” haĂąng Ă ĂȘĂŹu thĂŻĂ« giĂșĂĄi. Cöng ty naĂąy sau Ă oĂĄ saĂĄp nhĂȘĂ„p vĂșĂĄiXerox nĂčm 1979. HiĂŻĂ„n giĂșĂą öng nghĂł hĂ»u khoĂŁi Xerox vaĂą laĂą möÄt diĂŻĂźnthuyĂŻĂ«t gia thĂ»ĂșĂąng xuyĂŻn taĂ„i caĂĄc trĂ»ĂșĂąng Ă aĂ„i hoĂ„c vaĂą trong caĂĄc diĂŻĂźnĂ aĂąn, öng coĂąn laĂą nhaĂą tĂ» vĂȘĂ«n, viĂŻĂ«t saĂĄch thuĂŁy thuĂŁ vaĂą bĂŻĂ«p trĂ»ĂșĂŁng.
HaĂąnh trĂČnh trĂșĂŁ thaĂąnh nhaĂą laĂ€nh Ă aĂ„oWARREN BENNIS
VoÀ KiïÏu Linh dÔch
ChĂČu traĂčch nhieĂ€m xuaĂĄt baĂ»n:Ts. QuaĂčch Thu NguyeĂ€t
Bieùn taÀp:ThaÞnh Nam
BÏa:Nguyeãn HöÔu Baéc
Söûa baûn in:Thanh BÏnh
KyĂ” thuaĂ€t vi tĂnh:Thanh HaĂž
NHAĂ XUAĂT BAĂN TREĂ161B LyĂč ChĂnh ThaĂ©ng - QuaĂ€n 3 - ThaĂžnh phoĂĄ HoĂ ChĂ MinhĂT: 9316289 - 9316211 - 8465595 - 8465596 - 9350973
Fax: 84.8.8437450 - E-mail: nxbtre@ hcm.vnn.vnWebsite: http://www.nxbtre.com.vn
CHI NHAĂNH NHAĂ XUAĂT BAĂN TREĂ TAĂI HAĂ NOĂI20 ngoĂ” 91, NguyeĂŁn ChĂ Thanh, QuaĂ€n ĂoĂĄng Ăa - HaĂž NoĂ€i
ĂT & Fax: (04) 7734544E-mail: vanphongnxbtre@ hn.vnn.vn