Download pdf - akilli makinalar mat koyu - WordPress.com...Isaac Asimov (1941) Robotics Robotik: Teknolojinin bir kolu 30 Ekim2009, Cuma Beyin, Bilinç, Kuantum Çalıştayı 32 | 43 ZekaveCevre

DündenBugüneAkıllı

MakinalarveYapayZeka

Nesin

Matematik

Koyu

Beyin, B

ilinç, K

uantum

Çalış

tayı

29 Ekim

–1 Kasim

, 2009

Kaynak:

Nira

nB. A

bbas(2006), T

hinking | M

achines:

Discourses of A

rtificial In

tellig

ence, H

amburg: L

it Verla

g.

Sunan: Mustafa Suphi E

rden

30 Ekim2009, Cuma

Beyin, Bilinç, Kuantum Çalıştayı

2| 43

ĐÇERĐK

1.O

tomaton’lar

2.Đlk H

esap Makinaları

3.S

ibernetik ve Yapay Z

eka

4.R

obotik ve öğ

renme

30 Ekim2009, Cuma


3| 43

Otomaton

(13.yy –19.yy)

�K

endikendineçalışan m

akina

�E

lektronikolm

ayan, hareketli

�Đnsan

ya dahayvan

hareketlerinitakliteden

19. yy. Japon Otom

atonu, çay servisi yapan kadın

30 Ekim2009, Cuma


4| 43

ArapOtomaton’la

rı(8–13. y

y)

�Y

unantasarım

ları

•D

ramatik

yanılsama, pratik

uygulamaya

yönelikdeğil

�A

rapotom

aton’ları

•Đnsan

rahatınayönelik

•Ç

evreyidönüştürm

e•Đşe yaram

a•

Pratik

uygulama

30 Ekim2009, Cuma


5| 43

El-C

eziri

(1136 –1206)

�E

bû’lĐzĐbni

Đsmail

ĐbniRezzaz

El C

ezerî

�A

rapm

atematik-m

ekanikbilgini

�D

iyarbakır’dayaşadı

�K

itábfím

a'rifatal-hiyalal-handasiyya(B

ook of Know

ledge of Ingenious Mechanical D

evices, 1206)

�E

lli mekanik

cihazın yapılışınıanlatır

�M

ucit’tencok

pratiğe yönelikbir

mühendis

�T

eorikyaklaşım

dançok denem

eyanılm

a

30 Ekim2009, Cuma


6| 43

El-C

eziri

�S

ifonluel yıkam

am

akinesi

�B

ugün de kullandığımız

sifon

�K

ayıktam

üzikgrubu

�F

illisusaati

30 Ekim2009, Cuma


7| 43

30 Ekim2009, Cuma


8| 43

30 Ekim2009, Cuma


9| 43

30 Ekim2009, Cuma


10| 43

El-C

eziri

�K

rankmili�

Dairesel

hareketidoğrusalharekete

çevirir

�K

rankmiliniS

aqiyaM

akinelerindekullandı

�T

arifettiği Saqiya

Makinalari13.yy’dan beri

Şam

’asu

sagladı

�S

u pompası

30 Ekim2009, Cuma


11| 43

30 Ekim2009, Cuma


12| 43

30 Ekim2009, Cuma


13| 43

Rönesansvesonrası

�Leonardo da

Vinci

(1495) otomaton

tasarladi

•K

ollarinioynatabilen•

Başinisallayan

•O

turabilen

�16.yy �

Otom

atiksaatler

�D

escartes(17.yy):

•H

ayvanvücudu

kompleks

birm

akinadanbaşka birşey

değil

•K

emikler, kaslar

veorganlar

�� çarklar, pistonlar

vedi

şliler

�1860-1910: O

tomaton’ların altın ça

ğı

30 Ekim2009, Cuma


14| 43

Jacques de Vaucanson

(1709 –1782)

�F

ransız mekanikşi

�1737’de fülüt çalan

makineyiyaptı

•12 farkliparca

calabiliyor

�1745’te ilk otom

atikdokum

atezgahı

nıyaptı

•D

eliklikart’ıilk kullanan

�T

ambur

çalanm

akina

�H

azmeden

ördek

30 Ekim2009, Cuma


15| 43

HazmedenÖrdek


(1739)

�400 hareketliparça

�K

anatçırpıyor

�S

u içiyor

�B

uğday yiyip

sindiriyor

�D

ışkılıyor(A

slınauygun

değil!)

30 Ekim2009, Cuma


16| 43

HazmedenÖrdek

�B

uğday yiyebilen,

sindirebilenve

boşaltabilen

gibigörünen(!)

�Ağ

ızdanalınan

buğ

daybir

kutudabiriktiriliyor

�Ö

ncedenbaşka kutuda

depolanmış

dışkıdışarıatılıyor

�G

erçektesindirim

olmuyor!

(Aslına

uygundeğil)

30 Ekim2009, Cuma


17| 43

Düşünmeyenvarlık

�P

ierre veH

enri Louis Jaquet-Droz

(1773)

�Đnsana

benzeyenotom

aton�

Yazabiliyor

�D

escartes (Meditations, 1642):

“Düşünüyorum

, demek

kivarım!”

�Jaquet-D

roz’larinotom

aton’uşöyle

yazıyordu:

“Düşünm

üyorum…

Öyleyse

benyok

muyum

?”

30 Ekim2009, Cuma


18| 43

ĐlkKontolSistemi–G

eri B

esleme

�C

ornelius Drebbel

(1573-1633, Hollanda)

�T

ermostatliF

ırın

�S

ıcaklık artıncaalkol

genleşiyor,

azalıncadaralıyor

30 Ekim2009, Cuma


19| 43

ĐlkHesapMakineleri

�B

laiseP

ascal (1642)

�P

ascal hesapm

akinesi

�Ö

nceleyenhesap

aletlerindenayriliyor:

Eldeleriotom

atikolarak

birsonrakibasam

ağa tasiyordu

30 Ekim2009, Cuma


20| 43

Leibniz h

esapmakinesi

�G

.W. Leibniz (1673)

�C

alculus Ratiocinator

�T

oplama, çıkarm

a

çarpma, bölm

e

�P

ascal hesapm

akinesikadarkullanılm

adı

�Đnsan

mantiğinin

mekanikle

ştirilebileceğinigösterdi

30 Ekim2009, Cuma


21| 43

Düşünceler–Sayıla

r

�G

ottfried Wilhelm

Leibniz (1646-1716)

�D

uşunceler

sayilarlaifade

edilirse

hesaplama

kurallarıylaişlem

esokulursa

insandüşüncesitüm

üylem

ekanikleştirilebilir

�D

usunenm

akinayapilabilir

�Đkilisaym

asistem

inike

şfetti

�B

ilgisayarlarbu

sayma

sisteminikullanıyor

30 Ekim2009, Cuma


22| 43

Makina-Đnsan

�E

ncyclopaedia: Đnsanabenzeyen

otomaton’lar

�A

ndroid

�B

oudrillard(1976) �

Robot –

Android ayrım

ı

�F

ransız devrimiöncesi

�O

tomaton

devri

Makinalar

insanabenziyor

�B

irm

akinada“bircok

insanfonksiyonu”

�E

ndüstridevrimi

sonrası(1800’ler) �M

akinadevri

Makinalar

insanabenzem

iyor,

Makinalar

fonksiyonlaryerine

getiriyor�

Bir

makina

“bircokinsanın fonksiyonu”

30 Ekim2009, Cuma


23| 43

Sibernetik

(1960’la

r)

�B

ilişselsüreçlerindo

ğasınıanlam

ak

�Öğrenm

e, hafıza, amaçsaldavraniş…

�D

ogalveyapay

arasındakibütünlük/fark

�C

anlıların yetenekelerivedavranışları

Cansızların davranışları

�B

unlarıtekdüzlem

deaçiklam

ak, ortaklıklarınıyakalam

ak

30 Ekim2009, Cuma


24| 43

Sibernetik

(1960’la

r)

�D

üşüncenin

/Aklın fiziğiniyapm

ak

�F

ilozoflar�

teknikkullanm

ıyor

�S

ibernetik’çiler�

bütün tekniklerikullanıyor

�D

üşüncenin

sinirağ

larıile

ilişkisi

�B

iyolojik: S

ibernetik-

Neurofizyoloji

30 Ekim2009, Cuma


25| 43

Androidler

�G

örselolarakinsana

benziyor

�E

ttenkem

iktenyapılm

ışgibi

�C

yborg’lar

insanadaha

dayakın,

makina

eklenmiş

insan�

Sibernetik O

rganizma

DE

R 01 –

Actroid

HiroshiIshiguro, O

saka Ü

niversitesi

30 Ekim2009, Cuma


26| 43

YapayZeka(AI)

�Đnsan

zekası

�S

osyalbilimlerin

ürettiği teoriler�

sayisalevreneuyarlanam

iyor

�A

I düşünceyisayılara

dökme

yeçalışıyor

�G

iriş: Sem

boliksim

gelerP

rogramÇ

ıkış: Sem

boliksim

geler

30 Ekim2009, Cuma


27| 43

YapayZeka(AI)

�1956, H

erbert Sim

on veA

lien New

ell �Logic T

heorist

Kurallarla

tanımlanm

ışsem

bolişlem

leri

�1980’ler �

Neural N

etworks (Y

apayS

inirAğ

ları)

Beynin

kendinidüzenleme

işlemini

taklitediyor

�Đkisinde

de bilişselliğin kafadaolup

bittiği varsayılıyor

30 Ekim2009, Cuma


28| 43

Deep Blue

�S

atrançoynayan

bilgisayar

�11 M

ayıs 1997’de Garry K

asparov’uyendi

(2’ye-1, 3 beraberlik)

�P

rogram C

’deyazılm

ış

�S

aniyede200 m

ilyonpozisyonu

hesaplayabiliyor

�1997’de 259. en güclü

süperbilgisayar

�B

ugünküsatranc

programlari(R

ybka, Deep

Fritz, D

eep Junior) cokdaha

akııı ıllııı ı

�D

eep Fritz �

Saniyede

8 milyon

pozisyonam

aortalam

ada17-18 ham

leötesinigörüyor

30 Ekim2009, Cuma


29| 43

Zekanedir?

�Turin

g Test

�C

, A’nın m

ıyoksaB

’ninm

i bilgisayaroldu

ğunubulm

ayaçalı şıyor

�S

adeceyazılıiletişim

var

�A

da, B de insan

gibidavranıyor

�C

, hangisininbigisayar

oldugnubulam

azsaA

m

akinasıtestigeçiyor

30 Ekim2009, Cuma


30| 43

Sayila

r-Biyoloji

�“Đnsan

bilincinitaklitedenyapay

vücutlar”

�B

rooks (2002):Cok

fazlaiddiali!

�“H

esaplamaşovenizm

i”

�N

eurotransmitter

’larlahorm

onların rolünü

ihmalediyor

�Đnsan vücudunun

biyolojikyapısını/sınırlarını

ihmalediyor

�H

esabadökülem

eyeceközellikler

var

30 Ekim2009, Cuma


31| 43

Robotik

�Ç

ekdilinde: robota

�zorla

calışma

�K

arelČapek’in

oyununda�

Rossum

’sU

niversal Robots, 1921

�Isaac A

simov (1941) �

Robotics

Robotik:

Teknolojinin

birkolu

30 Ekim2009, Cuma


32| 43

ZekaveCevre

�Z

eka/yetenekinsana

içkin birkategorim

i?

�Ç

evreyle

birilgisivar

mı?

�A

nthropoidinelinde

keskinbir

kemik

parçasıya da

birtaş

olursayapabilecekleri

�Đnsana

içkin zeka/yetenekonu

ortayaçıkaran

teknolojinin

biradım

arkasında

30 Ekim2009, Cuma


33| 43

Yukarıd

anaşağıya –aşağıdan

yukarıy

a

�Y

ukarıdanaşağ

ıya �� P

rogramlam

a

•B

irm

akinadandiğerine

yüklenebilenprogram

•Đnsanın zekasını/yetene

ğinitaklitedenprogram

�Aşağ

idanyukarıya

�� A

daptasyon-Öğ

renme

•B

ilişsellik�

oluşan ve

evrilenbir

süreç(em

ergence)

•Ç

evreyle ilişki içinde

zeka

•Y

apaym

akinalardaevrilen,olu

şturulanzeka

30 Ekim2009, Cuma


34| 43

Konuşma Dili

�N

asıl oluştuğu bilinm

iyor

�B

eyninbüyüm

esi, gırtlağın gelişm

esi, sosyaletkile

şim, iletişim

aletleri…

�R

obotların etkileşim

isonucu“dil”

gibibiryapı

meydana

gelebilir

�A

nalitikolarak

yapının nasıl ouştuğu bilinm

eyebilir

�D

avranışve

çevre�

Zeka

bubütünün ürünü

30 Ekim2009, Cuma


35| 43

?

30 Ekim2009, Cuma


36| 43

Fark?

Suphi (2008)


(1739)

30 Ekim2009, Cuma


37| 43

Öğrenme?

30 Ekim2009, Cuma


38| 43

ĐNSAN

�ROBOT

30 Ekim2009, Cuma


39| 43

ĐnsanRobot

30 Ekim2009, Cuma


40| 43

Robot Đn

san

30 Ekim2009, Cuma


41| 43

HissizbirVücut

�N

e yapıyoruz?

�N

edenyapıyoruz?

�K

imin

işine

yarar?

�B

izimişim

izeyarar

mı?

�B

iz kimiz, biz neyiz?

30 Ekim2009, Cuma


42| 43

30 Ekim2009, Cuma


43| 43

Referanslar

�N

iranB

. A

bbas(2006),

Thinking

| M

achines: D

iscourses of Artificial Intelligence, H

amburg: Lit

Verlag.

�http://w

ww

.en.wikipedia.org

�E

rden, M.S

. and Leblebicioğlu, K

., 2008. “Free gait

generation with reinforcem

ent learning for a six-legged robot.”

Robotics and A

utonomous S

ystems,

56: 199-212, DO

I:10.1016/j.robot.2007.08.001.