14/03/2008 1
De kracht van kleur
Jan Callebaut
14 maart 2008
14/03/2008 2
“Colours, like features, follow the changes of the emotions”
Pablo Picasso (1881-1973)
14/03/2008 3
Binnen deze holistische werkelijkheid:
hoe is kleur een relatie-instrument?
14/03/2008 4
W.O. I gebeurde in zwart/wit
Samenhangend wereldbeeld
Kleur: isoleert detailsmaakt de wereld genuanceerd!
14/03/2008 5
Wat is kleur?
Meer dan stralingsenergie
Het is wat we herkennen en erkennen
Bewust en onbewust
14/03/2008 6
De taal van kleur
contextueel!
Rood Licht Rode Nagellak
14/03/2008 7
De naam van een kleur
Cf. Roland Barthes
De naam van een kleur wordt een belofte van plezier
Vb. Perzisch rood
14/03/2008 8
Hoe zien mensen kleur?
14/03/2008 9
Kleur moet gezien worden, anders bestaat ze niet
Dan: gedecodeerd door de hersenen
Via: kennis, geheugen en verbeelding
14/03/2008 10
Trompe l’oeil
is in feite Trompe le cerveau
vb. stok in water
“Cultuur won van Natuur”
14/03/2008 11
Kleur wordt gemaakt door de maatschappij.
Ze hebben een historische, sociale, culturele en symbolische betekenis.
14/03/2008 12
Goethe
Romantische visie
Blauw = verstand+
rust
Rood = verbeelding+
feestelijk
14/03/2008 13
“The art of colour”
Relatie muziek & kleur (Pythagoras/Itten)
Geel: kleur van de Chinese keizers
“Zonen van het licht”
14/03/2008 14
De historische functie van kleur
Groen = vergif arseen
Blauw = goedkope kleurstof“blue collar”
Rood/Purper = duur
Dus niet gelijk in alle culturen
14/03/2008 15
De politieke functie van kleur
Oranje = protestantisme
Groen = Catholicisme
Islam = sinds 1945 in alle vlaggen van de Arabische liga
14/03/2008 16
Kleur preferenties
In West Europa + USA : blauw
Kinderen : rood tot 10 jaar
In Japan : rood – zwart - wit
14/03/2008 17
38% blauw20% rood12% groen8% zwart5% roze5% geel3% wit3% paars2% goud2% bruin1% grijs-- zilver-- oranje
Enquête bij 1888 vrouwen en mannen in alle leeftijdsgroepen
14/03/2008 18
De donkere kant van het protestantisme
Zwart – grijs – wit
Levende kleuren zoals rood en geelVERBODEN!
Cf. Calvijn – Zwingli – “De Vestitu”
14/03/2008 19
Design & kleur
Een zeer jong verhaal
14/03/2008 20
Auto’s (in 2003 in Frankrijk)
Rood = Gevaarlijke chauffeur
Zwart = Ernstig
Groen = Jeugd
Bruin, oranje = Slechte smaak
Grijs, blauw = elegantie
14/03/2008 21
14/03/2008 22
In hoeverre is kleur een “vrije keuze”?
14/03/2008 23
14/03/2008 24
19651965
-8
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
%
min het gemiddelde
Kleuren zomermode
% subtracted from average; vs fair share% subtracted from average; vs fair share
14/03/2008 25
Korte terugblik op de jaren ‘60 (begin jaren ‘70)
De jaren ’60/ begin van de jaren ‘70 was een piekperiode, met zeer weinig angst en heel veel vertrouwen:
• Eindeloos vertrouwen, optimisme Ondersteund door een hausse in economisch welzijn, grote weelde.
• Grenzen verleggen, veel experimenteren• Vrijheid, antiautoriteit• Ten volle van het leven genieten• Zelfexpressie• Gelijkheid tussen mannen en vrouwen• Delen, gemeenschappelijkheid
de Flower Power periode, de Hippie generatie, Woodstock...
14/03/2008 26
Covers of ‘Der Spiegel’Covers of ‘Der Spiegel’
SixtiesSixties
14/03/2008 27
19801980
-5
-4
-3
-2
-1
0
1
2
3
4
5
6
% min het gemiddelde
Kleuren zomermode
% subtracted from average; vs fair share% subtracted from average; vs fair share
14/03/2008 28
Covers of ‘Der Spiegel’Covers of ‘Der Spiegel’
Eighties
14/03/2008 29
• Nadruk op imago, status, cosmetische waarden - of immaterieel spiritualisme
• Hoge graad van individualisme en narcisme • Stijgende agressie en vervreemding• Minimalisme en functionalisme (om angst te
onderdrukken/totaal in controle te voelen).• Zeer gezondheidsbewust, strikte controle:
Afwijzing/uitsluiting van plezier, bijna zelf zelfpijniging• Succes van light & dieet producten, vegetarisch, bio
voedsel…Geruststelling door medische en schoonheidsautoriteitenZeer rationeel en analytisch over de inhoud
• Stijging van functionele gebruiksgoederen
Het tijdperk van de Yuppies, de ‘groenen’...
Jaren ‘80 (+ begin jaren ‘90)
14/03/2008 30
19901990
-4
-2
0
2
4
6
8
10
12
% min het gemiddelde
Kleuren zomermode
% subtracted from average; vs fair share% subtracted from average; vs fair share
14/03/2008 31
2004 - Summerdress colours
rood30%
blauw15%
groen13%
wit13%
geel8%
bruin6%
oranje6%
zwart5%
violet4%
grijs0%
rood blauw groen wit geel bruin oranje zwart violet grijs
14/03/2008 32
Geleidelijke vermindering van angst en heropleving vertrouwen :
•Vertrouwen in het leven nu/de nabije toekomst komt terug, optimisme stijgt weer
•Dalend belang van normen en autoriteit - meer zelfvertrouwen en zelfbewustzijn
•Opnieuw durven, experimenteren – minder behoefte aan ontsnappen
•Meer aandacht voor genot opnieuw, minder restrictief (gezondheid)
•Nog steeds individualisme maar meer constructief en expressief, energiek en assertief, naar zelfrealisatie toe.
Constructieve mentaliteit
Orange = plezier
Hedonisme
14/03/2008 34
ImpulsiviteitViering
SpontaanZorgeloosVrolijkheid
Geniet van het levenPlezierBevrijdLevend
Purple = power
VerwezenlijkingenLeider
AuthoriteitBelangrijk voelen
ExclusiviteitRijk
Zelfvertrouwen door te pronkenRespect
TrotsDominantie
StatusWinnaar
Top van de hierarchieSuccesvolGlamourPremiumPrestatie
Groen = zelfbewustheid
IdentiteitOnafhankelijkheid
DistinctieUniek
DifferentiatieEgo-expansieGoedkeuringBeloon jezelfZelfrespect
Zich superieur voelen omwille van zelfvertrouwen eerder dan
van machtsvertoon
Zwart = controle
ConservatiefDisciplineZekerheid
Vermijd confrontatieRationaliteit
Volg routinesInnerlijke sterkte
TerughoudendheidGematigd
SuperviserenGedraag je cool & kalm
LimietBeheers een vaardigheid
Emoties inhouden
Blauw = veilig
HechtheidLoyauteit
Innerlijke rustVerzorgd worden
Ondersteund, begeleidRelaxatie
Stabiliteit, balansTerugtrekking
GenotzuchtRust, kalmte
DevotieAfhankelijkheid van anderen
EenvoudToevlucht
Troost zoekenZelfbeloning
VredigBescherming, veiligheid
Zonder zorgen
Bruin = het gemoedelijke
SamenhorigheidTroost & vertrouwdheid gevonden in de groep
VerzorgenVertrouwenVerwennen
Harmonie in groepZorgen voor anderen
Geaccepteerd en ondersteund door geliefden
Normen & regels van de groeprespecterenAangenaamErbij horen
TraditieLoyauteit & devotie
Geel = het sociale
Genot, plezier met mensen die ik toevallig tegenkom
Goedkeuring (leuke activiteiten)Gezellig
SympathieOpen naar de wereld & emotioneel
EmpathieDelen
Graag nieuwe mensen ontmoetenPartnershipVriendelijk
WarmteGemakkelijk in de omgang
Welzijn
Rood = vitaliteit
14/03/2008 69
Gisteren op TELETEKST :
• Voetbalteams die in een rode uitrusting spelen winnen
vaker"
Britse universiteiten van Durham en Plymouth.
Rode outfits hebben wel degelijk een invloed op de resultaten", luidt het. "Rood staat voor mannelijke agressiviteit en de nood om zich te tonen."
AttractieExploratie/ ontdekking
InspiratieLevendigheid
LerenPassie
OpwindingBevrijden van spanningen
ExtravertVerfrist
Zelf-expressieStimuleren
VrijheidStimulerend
Innovatie aanmoedigenEigen grenzen in vraag stellen
Open voor ervaringen