ZOLAI SIMBU TAN NIH VOLUME I of II

Embed Size (px)

DESCRIPTION

ZOLAI SIMBU TANNIH VOL. I

Citation preview

ZOLAI SIM BU TAN NIH (Kisinna) Zangkong khuapi aa teeng Pi khawm Niang pasal Pu M K Zen Za Niang ii hong nusiat zawh kum 4 cin, Phawkna in a innkuanpihte in, Tedim lai khantoh nading leh minam sungah pilna siamna hong khan nading deihsakna lianpi tawh manngenlo-in hong hawmkhia uh hi. Pu M K Zen Za Niang ii azi, a ta-te leh a tu-te teng No. 1802, 39th Street , Yangon Tel. 249 176 Zolai Simbu Kawmiti Tedim *****************************************************************************

KA SANGINN THU Ka sanginnpi en in. A gamlapi panin kimu thei hi. Khua nawl mualzangah kilam hi. Sanginnpi khum sikkang hi a, sual le kawm singpek ahi hi. Kongkhakte dolsing tawh kibawl hi. Kongvangneute ah limlang paisuak kithuah hi. Ka sanginnpi mai-ah kimawlna tualpi a om hi. A nung lamah tuikuang a om hi. Tuikuang khangah sanghuan a om hi. A gamlapi panin tuizawlin tui kila hi. Nek ding le huan tui buah nadingin kicing mahmah hi. Zingsang sangkah dingin ka pai baih hi. Nai cin ma-in ka mawl uh a, a nuam mahmah hi. Pasalno pawlkhat in bawlung a sui uh a, pawlkhat peklung a kineih uh hi. Numeite seng peuh, ling peuh a kineih uh hi. Dak masa a gin ciangin ka tawp uh a, ka khut ka khe uh ka sil uh hi. Dak nunung a gin ciangin sang mai-ah ka kigual uh hi. Siapipa in thupha hong gen khit ciangin sang sungah ka lut uh hi.

Ka siate uh migi in lai hilh zong a siam uh hi. Laisinna inndei sung khua vakin a nuam mahmah hi. Ka mawl lai mah bangun nua ka sa uh hi. Tua ahi manin laivuan ciangin tampi in ka zo uh hi. Nipi khatin cidam nading le hat nading khatvei nihvei bang kasin uh hi . Khantoh nading a tuamtuam zong ka bawl zel uh hi. Tua hun ciangin a golte in anteh huan ahi zongin, pakhuan ahi zongin a bawl uh hi. Kimkhat in phui tong le pak hoihte a suan uh hi. Ko a neute in inn peuh ka phiat uh hi. Tua ahi ciangin ka sang uh Sang hoih pen kici hi. Kisinna: [ 1 ] Na sanginn a kilamzia gelh in. [ 2 ] Sangkah na lap nadingin bang na ci gamtat ding hiam? [ 3 ] Na sanginn kimah bang singkung teng kisuan hiam?

******************************************************************************

KA HA THU Ka ha an gawi set tawh kibang hi. Ha om kei leh an i hai thei kei ding hi. Ha in ankam a limsak hi. Ha in kampau kitelsak a, aw zong a ngaihsak hi. Ka mel zong a hoihsak hi. Ha, guh tawh kibawl ahi hi. Amaute khang thum a pha uh hi. Ka neu lai-in ha tang sawmnih bek ka nei hi. Ka khek khit ciangin sawm thum leh neih a po kik ding hi. Ka khan khit ciangin ka ha dong a po lai ding hi. Tua khit ciangin a siat hangin a po nawn peuhmah kei ding hi. Ha hoih lote a mel a siasak mahmah hi. Naupang kikkhatte in a ha uh a nawt ngei kei hi. An a nek khit ciangin a hani ah anneng bang a kihhuai mahmah hi. Tua annengte muatin ha a siasak thei hi. Ka ha a to na dingin ka kem ding hi. A khum tampi ka ne kei ding hi. An ka nek khit ciangin ka kam tui-in ka khuah pahding hi. Nitak ka lup ding ciang le zingsang ka thawh

simin ka ha ka nawt hi. Citui le meihol vui tawh ka nawt hi. Khat veivei suaklu hiang ngek tawh ka nawt zel hi. Pianpih ha a nei nawn lo mite in ngun le kham tawh kibawl ha a bulh uh hi. A ha a kim nawn lote hatok kici hi. Tua mite ka eng kei hi. Amaute a hihpihhuai mite ahi uh hi. Ka ha a nat leh zato ah ka lak pah ding hi. Kisinna: [ 1 ] Ha a kimanna nam nga gelh in. [ 2 ] Na lamh ha bangzah pha a, na khek khit ciangin bangzah pha hiam? [ 3 ] Na ha a to nadingin bang na ci kep ding hiam?

******************************************************************************

SINGKUNG THU Singkung in hiang tampi a nei hi. Tua hiang dawn ah teh a po hi. Tua teh panin hiuh a la hi. A zung panin an le tui a ngah hi. Singkung kimkhat kum tulli bang ahing thei hi. Singkung a kum bangci theih ding na hi hiam? Singkung na phuk ciangin a gial na sim thei hi. Tua gial khat ciangin kum khat ahi hi. Gial nga a phak le kum nga a pha zo hi. ci-in na thei hi. Singkung in guah tampi a zusak thei hi. Singkung om kei leh guah a tawm ding hi. Guah tawm leh lei a keu thei hi. Lei keu leh ankung a po zo kei hi. Ankung po zo kei leh mi a zawng ding hi. Singteh tampi muat leh leihoih a piang hi. Lei hoih leh ankung a hoih hi. Ankung hoih leh gam tampi a gah hi. Gah tampi gah leh an kihau hi. Singkung in tui tampi a piangsak thei hi. Tehno kung khat in

ni khatin galan sawmkua le li a piangsak thei hi. Tuinak a singkungte na phuk kei in. Tampi na suan zaw ding hi. Singkung om kei leh tuinak a kang ding hi. Mual sang dawnah sing kiphuk thei lo hi. Sing kiphuk leh guah tawmin tui a kang ding hi. Na inn kim ah singkung bangzah a po hiam? Kisinna: [ 1 ] Singkungte kum bangzah bang nungta hiam? [ 2 ] Singkungte a kum phazah bang na ci theih ding hiam? [ 3 ] Mihingte ading in singkung a hoihna nam li gelh in.

******************************************************************************

KA BIL THU Bil nih ka nei hi. Tua bilte ka lu tungah a om hi. Tua bilte in siapa thu gen ka za thei hi. Ka neu lai-in ka nu in ka bil hong hahsak hi. Ka bil a nat ciangin patin hong huksak hi. A nai zong hong siaksak hi. Bilkhem a om ciangin hong lakkhiatsak hi. Kamsung tawh kiletin bil a vang hi. Tua ahi ciangin ka lupsa in tui dawn leng kabil sungah a lehluan ding hi. Naungek kimkhatte in a lupsa un nawizu a dawn uh hi. Tua ahi ciangin a bil sung meima in a nai a luang thei hi. Tua bang bil nate a dam kik nading a haksa hi. Ka bil ka it a, llimtakin ka kem ding hi. Ka kisil ciangin tui a lut loh nadingin ka hu ding hi. Ka lupsa in tui ka dawn kei ding hi. Ciangkang in zong ka khoih kei ding hi. Pat siangtho bekin ka hah hi. Bil vang sungah a dal khat a om hi. Tua a dal min na thei hiam? Drum kici hi. A ging khatpeuh aom ciangin tua drum sukha hi. Drum a sukkhak ciangin khua i za hi. Drum a siat leh khua i za thei kei ding hi. Khua a za theilo mite bilngong

kici hi. Ka bil a ngon leh mihai tawh ka kibang ding hi. Tua ahi ciangin ka bil phatakin ka kem ding hi. Kisinna: [ 1 ] Lupsa-a tui dawn a hoih lohna gelh in. [ 2 ] Bil kepna ding zia nam li gelh in. [ 3 ] Bil sunga a dal min bang ahi hiam?

******************************************************************************

UTONG A KIBAWL VA-AK THU Va-ak khat in utong khate tawm a, a tung dimin a phut khit ciangin utongte kiangah a va pai hi. Utongte tawh a kimuh ciangin, Kei zong utong ka hi hi a ci hi. Utongte in, Utong hi kei teh, va-ak hi teh, a ci uh hi. Tua teng a cih khit uh ciangin utongte in va-ak tunga mul khempeuh a tukhia uh hi. Utong mul tham lo ama mul zong a pulh siang khin hi. Tua khit ciangin va-ak alawm te kiang aleng kik hi. Va-ak dangte in, Nang va-ak hi kei teh ko kiangah hong pai kei in, ci-in a hawlkhia uh hi. Va-ak hi napi utong in a kibawl manin va-akte le utongte in a mudah uh hi. Tua mah bangin i pumpi ngeina bangin om lo a, midangte pumpi bangin i kibawl leh i pumpi ngeina nangawn kitan thei hi. Kisinna: [ 1 ] Bang hangin utonga kibawl va-ak, utongte le va-ak te in ngai lo uh hiam? [ 2 ] Utong a kibawl va-ak in bang thu hoih hong phawksak hiam?

******************************************************************************

KALA - OH THU Kala-ohte in ni sat mahmah na sehnel gamah a om uh hi. Kala-oh na mu ngei hiam? Zangkong khua ganhing khawina ah

ki khawi hi. Kala-oh in bawng bangin a nungzang ah thuvum nei a, meibawk zong a nei hi. A ngawng sau a, a khe sang hi. A mai sakol mai tawh kibang hi. Nisatna sehnel lakah sakol a nungta zo kei hi. Tua gamha van pua dingin kala-oh kizang hi. Tua ahi ciangin sehnel tembaw kici hi. Sehnel gamah tui a haksa mahmah hi. Tui omna mun khat le khat tai tampi a kigamla hi. Kala-0hte in a gamlapi panin tui gimnam a za thei uh hi. Tui gimnam a zak uh ciangin lam khial loin tua mun a zuan thei uh hi. Kala-ohte in sehnel gamah khual a zin ding uh ciangin a pai mai un tui tampi a dawn khol uh hi. Tua ahi ciangin sawt veipi tui a ngawl uh hangin a si kei uh hi. Sehnel gama om mite khual a zin uh ciangin khat veivei tui a na kang thei hi. Tua hun ciangin thikhuk dang a muh uh leh Pasian hehpihna phatin a giak pah uh hi. Kisinna; [ 1 ] Kala-oh pianzia na theih bangin gelh in. [ 2 ] Bang hangin kala-oh, sehnel tembaw kici hiam? [ 3 ] Bang hangin kala-oh tui dawn loin sawt veipi nungta thei hiam?

******************************************************************************

ZOGAM THU Kawlgam in gamke sagih le gamkhen sagih kigawm ahi hi. Tua gam sawm le lite lakah Zogam pen gamke khat ahih hi. Kawlgam nitumna lamah Zogam a om hi. Zogam a liatna taikhawk tulsawm le tul thum zakua le nih ahi hi. Zogam in mual sang niam le leizang kithuah ahi hi. Tua mual sang gukte lakah Kanpetlet gama om Khonu mual a sang pen hi. A san penna mun Khonu vum kici hi. Tuipi panin pi tulsawm val bang a

sang hi. Tedim gam sungah Thang mual a sang pen hi. A san penna mun Thuam vum kici hi. Tuipi panin pi tulgiat zagiat sawm sagih le khat a sang hi. Innbuk mual, lun mual le Awtaraw mual dung lang tuak a luang luite a kituah kik nawn kei hi. Tua ahi manin hih mual thumte Tui kisamkaihsak mual zong kici hi. Zogam ah gun lian guk a om hi. Tuate in : Meitei gun, Kaladan gun, Bawinu gun, Ciau gun, Mitta gun le Lemro gun-te ahi hi. Zogam ah khuapi uk kua a om hi. Tuate in: Tonzang , Tedim , Falam, Khalkha, Thantlang, Mindat, Matupi, Kanpetlet le Paletwa-te ahi hi. [ Khonu vum- Victoria Peak, Thuam vum- Kenedy Peak ] Kisinna: [ 1 ] Zogam a liatna taikhawk bangzah ahi hiam? [ 2 ] Zogam a mualsang gukte min gelh in. [ 3 ] Tu laitak a Zogam khuapi ukte min teng gelh in. [ 4 ] Zogam sunga mual a sang pen a min bang hiam? Bang tan sang hiam?

******************************************************************************

ZAWHNGEU

THU

Zawhngeuh na en in. A pum tung khempeuh mul nel in a tuam hi. A khebom ah khecin hiam a om hi. Zawhngeu in singkung a kah ciang le zusa a mat ciangin a khecin a zang hi. Zawhngeu na khelbawl kei in. Hong phuai kha ding hi. Zusate, simbengte zanin an zong dingin a vakkhia uh hi. Zawhngeu in a pang hi. Zusate mah bangin zawhngeu in zanin khua a mu thei hi. Zusate a pai ciangin zawhngeu in a manlangin bawh a, a man hi. Zawhngeu in zusate a mat khit phetin ne pah loin mawlpih

phot a , a cim ciangin a ne pan hi. A no nei zawhngeu ahi leh a note muh madiak in mun khat pan a sam masa hi. A note a kiang tung masa pen a pia hi. Zawhngeu singkung a kah thei hi. Vasa zong a man thei hi. Vasa a mat leh nesak kei in. Zongsangin ak a ne kha ding hi. Zawhngeu in bawngnawi a duh hi. Sa peuh ngasa peuh zong a ne hi. Zawhngeu in a note a it hi. A leii-in liaka siangsak hi. Zusa le simbengte a mat theih nadingin a pantah hi. Zawhngeu pi in a mei phiasak a, a note in a mawlpih hi. Zawhngeu a mawl nuam mahmah hi. Zawhngeu pi in a note a tuah thei hi. A ngawngzang ah petin a note tang loin a om hi. Zawhngeu a suah ciangin en themthum kei in. A pi in mundangah tuah kha ding hi. Zawhngeu pi in a note a sap ciangin Ngeu a ci hi. Eite in zawhngeu i sap ciangin Mi-mi-mi i ci hi. Zawhngeute le uite, mite lawm tawh kibang hi. Ui-in inn a cing hi. Zawhngeu in zusa a man hi. Tua ahi ciangin zawhngeute le uite na hehpih in. Na sat kei in. Limtakin an na vak ding hi. Kisinna: [ 1 ] Zawhngeu in zusa a mat khit phetin a ne pah hiam? [ 2 ] Zawhngeu pite in a note bangci tuah hiam? [ 3 ] Zawhngeu pite in a note bangci pattah hiam ?

******************************************************************************

TUNPI LEH KHUAIPI THU Khatvei tunpi khat le khuaipi khat a kituak uh hi. Tunpi in, Khuaipi aw, bang hangin mihingte in kei hong mudah in nang hong it uh ahi hiam? I kibang dektak hi. Ahi hang in nang sangin ka mel a hoihzaw hi. I nihin kha i nei tuak hi. I nihin khuaizu i duh hi. I nihin mihingte i deh thei hi. Ahi hangin mihingte inn sungah tuma a, an nek laitak un ka va et ciangin amaute in hong mudah in hong that nuam uh hi. Ahi zongin nang ading a hawm hong bawlsak uh a phatakin hong kem uh hi. Phalbi an tawm hun ciang in an hong vak uh hi. Bang

hangin mihingte in nang, tua bangin hong hih uh hiam, ci-in a dong hi. Khuaipi in , Na gamtatna a hoih loh hang ahi hi. Nang, mihingte na bawlsia hi. Tua ahi manin nang hong mudah in hong that nuam uh hi. Kei ka hi leh nisimin khuaizu ka bawl lam hong thei uh a hong it uh hi. Tua ahi ciangin nang zong amau ading na sem in. A sia in gamta kei in la, a pha in gamta in. Kong hilh bangin a pha in gamta lecin kei hong it bangun nang zong hong it ding uh hi, ci-in a gen kik hi. Hih khuaipi nihte kihona mah bangin eite in zong mi it ding i ut leh a pha in i gamta ding hi. Kisinna: [ 1 ] Mihingte in bang hangin tunpi mudah in khuaipi it uh hiam? [ 2 ] Bang hangin mihingte in khuaipi ading a hawm bawlsak uh hiam? [ 3 ] Tunpi leh khuaipi thu in bang thu hoih hong sinsak hiam?

******************************************************************************

ZO INN THU Inn a tam pen nisuahna lam nga-in kilam hi. Tua ahi ciangin phalbi ciangin nisa awina a nuam hi. Lupna inndei sung nisa in tan leh a hoih hi. Inn sungah huih a paisuak theih nading in kongvangneu tampi kibawl hi. Inn mai ah inntual a om hi. Inntual khang ah dol innka kidawh suk hi. Inntual le innka kikal ah suangphah a om hi. Innka tawh kizomin tuangdung kidawh phei hi. Innka kim kot ah tangban kikhung suak hi. Kelkong gei phungbem ah theithek kung khat a po hi. Tua theithek nuai-ah tuikuang a om hi. Tua tui gamlapi panin tuizawl in kila hi. Inntual sak phung tungah pak tampi kisuan hi. Tua ahi ciangin pakhuan tawh kibang hi.

Huankhang ah kaphi, lengmaw le hai kungte kisuan hi. Mai le tangmai zong kituh hi. Huan kimkot daidawng kung in ki um hi. Kimkhatte kulh in ki-um hi. Tua kulhte singgil ahi hi. A dawnah a bil bawlin singin kikhil diudeu hi. Phaitam ah vok buk a om hi. Inn tawh kigamla lo mun ah ekbuk a om hi. Akgil zong a tuamin kibawl hi. Innsung kongkhak pualam ah innlim a om hi. Innlim khangah dawhdan a om hi. Innlim mongah takdo kiphah hi. Takdo sakah sumtawng a om hi. Sumtawng ah an kisu hi. Innsung an huanna mun teng taptung kici hi. Tap khangah tapbek kikhung phei hi. Tua ciangin sual kidawh a pialkhang kici hi. Anbuk tuam neih leng a hoih pen hi. Innsung dei nih kisuah hi. A sungnung pen innsungpi kici hi. Innsungpi ah bem in an kikoih hi. Dawi biate in innsungpi ah tap luakin pusa a bia uh hi. Zo inn lamzia hih bang ahi hi. Ahi hangin tu hun in tua bangin inn a kilam nawn kei hi. A zatnuam ding le cidam na tawh kituak dingin a tuamtuam in kilam hi. Innsung le ankuang andeute i siangthosak ding hi. Innsung a innn a nin sak thei puansia le nate i paikhia ding hi. Inn kiang ah nin kholna dumpi khat kinei hi. Nisim in inn i phiat siang ding hi. Kisinna: [ 1 ] Bang hangin inn a tampen nisuahna lam ngain kilam hiam? [ 2 ] Zo inn kimlamzia na theih bangin gelh in. [ 3 ] Innsungpi ah bang teng a om hiam?

******************************************************************************

KEI TUI NEK NA

TANGTHU

Nidang lai-inah lokho nupa khat a om hi. Tua nupate lotaw

tangphung ah keitui a om hi. Tua keitui kiangah tuikhuk dang khat a om hi. Tua tui a nin hi. Keitui pen siangtho in a namtui hi. Khatvei a nupa un lo a kuankhawm uh hi. A zi-in tui duh a , a pasal in va tawi hi. A zi dangtak lua ahi manin a gai pah pah hi. A gaih pahpah ciangin a zi in, Hi mahmah kei, ken va tawi dih ning, a ci hi. A pasal in Keitui pen ciam kha niteh, ci-in a phal kei hi. A zi in , Ciam peuh mah kei ning, a cih ciangin a pasal in a tawisak hi. A kuan ding ciangin a pasal in, Ahi le va tawi in la, tuikhuk a siang pen keitui hi, hong sukha peuhmah kei in, a nin pen hong tawi in, ci-in limtak in a vaikhak hi. A zi tui tawi dingin kuan a, a nin pen a dim hi. A dip khit ciangin bang a ci peuh mah hiam ci-in keitui a khutme dawnin su a, a ciap leh sahang a suak pah hi. Lonawl a tun ciangin a pasal kiangah , Hong zah zo lo ding hing, na tai in, a ci hi. A pasal in, Ci mang ing e, ci-in a kah kawmin tai a, I nau bang ka na ci khoi ding hiam? ci-in a dong hi. Sahang in, Khinpi tunga zuha om in cin tua na pia in, Lunghimawh kei in, kei zong kong vakpih ding hi, a ci hi. Tua ciangin a pasal kapsa in inn ah a ciah hi. Sahang in zan simin bikhalap nuai-ah sazuk ngal phei, vom phei a va koih zel hi. A mihing phei khat a va koih hi. Tua ciangin puak nawn kei in, ci-a a puak nawn kei phei, sakhi phei, sawtvei ciangin a pasal in, Hong hi.

Nidang in Tualkhiang khua kiangah keitui khat a om hi. Ahi hangin tu in lei kivuk a keitui a om nawn kei hi. A mun a kitheih nadingin suang kiphut hi. Kisinna: [ 1 ] Bang hangin a pasal in a zi tui tawi ding phal lo hiam? [ 2 ] A zi sahang a suah khit ciangin a pasal bang teng va puak hiam? [ 3 ] Nidang lai-a keitui omna mun koi laihiam?

******************************************************************************

PIANSAKNA THU A tungin Pasian in vantung le leitung a piangsak hi. Pasian in mihingte khempeuh a piangsak hi. I neih a manpha khempeuh Pasian hong piak ahi hi. Nisim i nek ding an hongpia hi. I silh ding puan hong pia hi. I ten nading inn hong pia hi. Khua i zak theih nadingin bil hong pia hi. A nam i zak theih na ding nak hong pia hi. An nek nading le kampau theih naidngin kam hong pai hi. Nasep nadingin khut hong pia hi. Lam pai na dingin khe hong pia hi. Na i ngaihsut theih nading le gamtatna a sia a pha i khentel theih nadingin pilna hong pia hi. Khat le khat i kiho thieh nading le Amah i pahtawi theih nading in aw zong hong pia hi. Pasian in ni, kha le aksite a piangsak hi. Leitunga a bokvak ganhing khempeuh a piangsak hi. Van a leng vasate ahi zong in, tui sung a om ganhingte ahi zongin Pasian piansak ahi hi. Tangtel le lungno tuamtuam te zong a piang sak hi. Eite in Pasian i muh thieh loh hangin Pasian in eite hong mu hi. Pasian in hong it a, hong kem hi. Ama thu a ngai mi khempeuh hehpih in thupha a pia hi. Ama min a phatte khempeuh tungah a lungdam hi. Tua ahi ciangin Pasian deihloh nate i hih kei ding hi. Nisimin Pasian hong itna i phawk tawntung ding hi. Ama hong it bangin eite khat le khat i ki-it ding hi. Tua in Pasian deihna ahi hi. Kisinna: [ 1 ] Pasian hong piak nam nga gelh in. [ 2 ] Pasian piansak na nam sagih gelh in. [ 3 ] Pasian in ama thu a ngaite bang cih hiam?

******************************************************************************

LAIKHAK

Tonzang March 2, 1966. Kong it u Thang Ho aw, Lai kong khak hi. No na dam uh hiam? Ko Pasian huhna tawh ka dam kim uh hi. Tedim ah khua a lum ta hiam? Tonzang ah khua lum ta hi. Tu ni-in khua pha a van siangin a dum kiuhkeuh hi. Nitakin innka ah ka tut leh America-te khah van a lengte ka mu uh hi. A sawt loin lo ah nailung khawi dingin ka giak ding uh hi. I khuazang phialin nailung kikhawi ding hi. Ei khua nailung khawi nadingin a hoih mahmah mun hi, kici hi. Zanin i pute ngasa khawi ngasa an pia ding in hong sawl a ka pia hi. ka tong tan pha ta hi. Ka ciah ding ih ciangin i hong mat a i nite tawh ka ne khawm uh hi. Ka vah mahmah hi. ka en uh hi. I pu in Ngasa a gol pente pu in ngasa khat gil uh a

Kumpite in December 21, 1965 ni-in Tonzang khuapi uk khat in hong ciamtehsak uh hi. Tua ahi ciangin i khua zangin kinuam mahmah hi. U aw, December kha lungdambawl ciangin i ni tawh Tedim ah kong hawh ding uh hi. Tua hun ciangin lampi dung a phui tong pakte ka muh ding kal ka ngaklah hi. Nitak sima i kimawl nading akkhasatna kong keng ding hi. Tedim khua ah lungdambawl nuamtaka i zat khawm theih nading le na cidam nading uh deihna thu ka ngen hi. Hong it na nau, Lian Do Kisinna: [ 1 ] Na nu lai khak in la lai na hahkat zia gelh in. [ 2 ] Na pa laikhak in la na lawmte tawh na kikholh zia gen in. [ 3 ] Na lawm lai khak in la kimawlna nuam na sak pen thu gelh in.

******************************************************************************

SIAL THU Zogam ah sial tampi a om hi. Lawi sangin sial a neu zawk hangin bawng sangin a gol zaw hi. A pum a lian mahmah a, a kawng sangin a liang a sang zaw hi. A liang a san penna mun thuvum kici hi. A mei le a khe a puang hi. Sial in bawng bangin khecinka le meibawk a nei hi. Sial, eknel hai ganhing ahi hi. Eknel a hai ciangin a valh khitsa ante ikkhia in a hai kik hi. A hai kiksate eknel kici hi. Zana a lup mawk laitakin eknel a hai hi. Ni khatin nih vei a hai hi. Lawi, bawng, sial, sazuk, tuu, kel le sathakte eknel hai ganhing ahi hi. Bawng in hatu a neih loh hangin sial in a nei hi. Sial nam bangzah a om hiam? Tumphang, sialle, tungsial le sialvom-te ahi hi. Tuate lakah tumphang a lian pen hi. Sialle a ki hoih pen hi. Sialvom a tam pen hi. Sial a khangmoi laitakin a ki a puang hi. A liat ciangin a ki sing tungah tat a, a siang hi. A ki a sian ciangin a ngo lote a vom hi. Sialki a zunglam vang a, a dawn lam a bing hi. Lasak ciangin sialki kitum hi. Nidang lai-in sialki zuhai in kizang hi. Tua zuhaite lakah a lian pen khawn kici hi. Sialki, umta, tembul, tukkilh le samsih in kibawl hi. Sial, a sa nek ding, zu nun nading le kawsah a gawh dingin kizang pha pen hi. Sial kimkhat a vom te a kang kihelin a pawl hi. Kim khat a pumpi-in a kang hi. Kimkhat a vom lakah neu nono in kang ciuciau a, sihkap kici hi. Zogam bekah sial a om hi. Gamdang ah a om kei hi. Sial in lopa a ne hi. Ci pai leng a zual hi. An a po khit ciangin sial kicing hi. Ansang kaihkhop khit ciangin kigamgiah hi. Sial a cing lo khuate in sialkhawk bawlin a honin a khah uh hi. Gam sungah sial sawt veipi a om leh le in gamsa a suak thei hi. Sial ham na za ngei hiam? Sial a ham ciangin a ki tawh kibang hi. Kisinna:

[ 1 ] Sial in eknel a hai ciangin bangci hih hiam? [ 2 ] Sial nam bangzah a om hiam; a min gelh in. [ 3 ] Sial a vom laka a kang ciuciau a pawlte bang kici hiam?

*****************************************************************************

THUTANG GEN MI NIH TANGTHU Nidang lai-inah mi khat in lo khat a lei hi. Tua lo a khawh ciangin a lo sunga kiphum kham le suangmanpha tampi a mu hi. A muh laitakin kuamah a om kei hi. Aman tang nuam leh a tang thei hi. Tang leh sum hau in mi nuamsa a suak ding hi. Ahi hangin tua lo neipa in sum hauh ding le nopsak ding sangin thuman thutang gen ding a telzaw hi. Tua pa in lo a lei laitakin kham le suangmanpha lei ahi kei Tua ahi ciangin tua kham le sungmanphate lo neipa kiang ah paipih En in, kong leisa na lo sungah hih kham le suangmanphate ka mu Na lo kong lei laitakin hih kham le suangmanphate hong lei ka hi hi. Tua ahi ciangin nang aa ahi hi tang in, ci-in a pai hi.

hi. in, hi. kei

Lo zuakpa zong thutang gen khat ahi ciangin, Kei aa hi lo hi. Nang aa ahi hi. Ken lo ka zuak laitakin leitang le a sunga om khempeuh tawh ka zuak hi, kong sang kei ding hi, a ci hi. Sawt veipi kinial uh a thutang gen tuak uh ahi manin a tang nuam a om kei uh hi. A khuapihte in a theih uh ciangin, A nih un thutang gen tuak ahi uh hi, ci-in a phat uh hi. Hih thu a khen thei kua mah a om kei uh hi. Tua khit a sawt loin hih thu khensat dingin kumpipa kiangah a pai uh hi. Kumpipa in, Hih thu kei zong ka khen nading ka thei tuan kei hi. Hih mi nihte in thutang gen tuak hi, cih ka thei hi, a ci hi. Kumpipa in, Hih mi nihte in ta a nei uh hiam? ci-in a

dong hi. Khat in tanu khat nei a, khat in tapa khat a nei hi, a ci uh hi. Kumpipa in, Ta numei le ta pasal kiteng hen la, tua kham le sungmanphate tang hen, ci-in a lem hi. Kumpipa lepna mah bangin tangval le nungak kitengsak uh a, kham le sungmanphate a pia uh hi. Tua kumin tua lo ah an tampi paing hi, ci -in kiza hi. Kisinna: [ 1 ] Lo neipa le lo leipa in a hauh ding sangin bang tel zaw uh hiam? [ 2 ] Lo neipa le lo leipa a khuapihte in bangci phat uh hiam? [ 3 ] Hih thu kumpipa in bangci lep hiam?

******************************************************************************

ZUSANO KHAT TANGTHU Khat vei zusano khat a pi tawh an zong dingin a vak khia uh hi. Tua zusano an zongin lam kim lam pamah a vak kawi kawi hi. Tua banga a vak laitakin zusa kisiahna thang khat a mu hi. Tua thang singkuang ahi hi. Singkuang sungah zusano tumin an ne leh singkuang kisai-in a awk ding hi. Zusano in, Nu aw, inn hoih mahmah kaht a om hi. Tua inn sungah nek theih zong a om hi, a ci hi. A pi in, Lut kei in, na ut bangin gamta mawkmawk kei in, ci-in a kham hi. Zusano in a bil tungsakin singkuang sung a et hangin a pi thu mang in a lut kei hi. Tua laitakin a kiphasak zusano dang khat a pai hi. Tua zusani in, Bang hangin inn sungah lut lo na hi hiam? ci-in a dong hi. Zusano in, Ko singkuang lah hilo hi. Nang singkuang zong ahi tuan kei hi. Tua ahi ciangin ka lut kei hi. Tua tham loin ka nu in ka lut ding hong phal lo hi, a ci hi. Tua bang a cih ciangin a kiphasak zusano in, Tua bang

ahi leh pahmawh lo hi, singkuang sunga om ante ka ne ding hi. Bang hangin singkuang neipa in a neihsa vil lo a hi hiam ? a ci hi. Tua ciangin a kiphasak zusano singkuang sungah lutin antah a ne hi. An a nek pat laitakin thang kisai a, zusano a awk hi. Tua ciangin zusapi in, Tua zusano hangin ka dah hi. Ahi hangin mi na a guk manin dan thuak ahi hi. Hih thu ciamteh in, Na sih mateng mangngilh kei in, ci-in a no a hilh hi. Kisinna: [ 1 ] Zusano in a pi thu mangin bang sem lo hiam? [ 2 ] A kiphasak zusano in a thuman loh manin bangtuak hiam? [ 3 ] Hih zusano nihte in bang thu hoih hong theisak hiam?

*****************************************************************************

CIN THANG LE TUAI ZAM TANGTHU Khatvei nupi khat in sing a puak leh a sing puakna lam ah aipi zungsan khat a po a mu hi. Tua aipi zongsan kawngdapin a nei hi. A inn a tun ciangin, Hong sang un, a cih leh a innkuanpihte in mu thei lo uh a, Koi lai na hi hiam? a ci uh hi. A muh theih loh uh ciangin a heh suak a, a kawngdap a khiat leh a mu thei pan uh hi. Tua ciangin ai hi, ci-in la uh a, Cin Thang le Tuai Zam in a hawm uh hi. Tua khit a sawt loin gal beng dingin a kuankhia pah uh hi. Galte thatthat uh a, tampitak a thatlum uh hi. Tua ciangin nupi siam gan khat that dingin a kuan uh hi. Kongah a lut laitakun kong tunga a uilu suan un Cin Thang dial khip na kaihkhiatsak hi. A dial mongah aipi zungsan vom ahi ciangin galte in Cin Thang mu thei pah uh a, a that uh hi. Tua ciang in Tuai Zam in a lawmpa luang pua in gampalak ah a vui hi. Tua ciangin Tuai Zam in gal va beng nawn a, tampitak a that hi. Tuate lutang bawmpi in pua a, innah a ciah hi. Inn a tun ciangin a nute in, Na lawmpa e, a cih leh, Ka lawmpa galte in hong thahsak hi, a ci hi. A nute in, Na lawmpa sin bang dinga nang zong silo na hiam? aci uh hi. Tua bang a cih uh ciangin Tuai Zam khasia lua-in gal beng

dingin a kuan nawn pah hi. Gal tampitak thatin a lutang bawnpi-in pua a, a lawmpa hanah a tunpih hi. A han tungah singno suan a, singnote dawnah gallu a suang kim hi. Tua bangin a suan khit ciangin a lawmpa khul khuat suk a, a lawmpa a na khang pan hi. Tua ciangin a kahla, Cin Thang le Tuai Zam a han khuamual suah lo a pham aw, ci-in temta a bul lam a lawmpa dip ah ngat a, ama dip ah a hiam lam siatin a lawm ta un a sikhawm uh hi. Kisinna: [ 1 ] Bang hangin nupunu a innkuanpihte in mu thei lo uh hiam? [ 2 ] Bang hangin Tuai Zam a nute tungah khasia hiam? [ 3 ] Tuai Zam in a lawmpa hanah a tamlawhna teng gelh in.

******************************************************************************

A

MIGI

NAUPANG THU

Ni khat sang naupang Pau Nang in a lawmpa Pau Dum konate a siazaw in a thuk hi. Siapa in Pau Nang khialhnate a pa kaingah a ko hi. A zing ciangin Pau Nang sang kah ding a kuam ma-in a pa in sam a, Zanin bang khialhna nei na hiam? ci-in a dong hi. Pau Nang in, Pau Dum in hong simmawh a hong kogawp hi. Kei zong amah ka kogawp pah hi. Tua banga ka ko thuk hangin a khial ka hi hiam? Pau Dum le siapa ka tungah a heh uh hi. ci-in a pa a dawng hi. Pau Nang pa in, Kata aw a khial na hi mah hi. Ahi zongin siapa in kei tungah hong ko ahi ciangin a pha hi. Kuamah kogawp nawn kei in. A migi naupangte in kamsia zang loin kam khum bek zang uh a, mi khempeuh tawh a kiho thei uh hi. Ka ta aw, kamsia na zang nawn kei-in, ci-in a hilh hi. Eiten zong i nu i pate hong hilhna i mang ding hi. I nu i pate i it ding hi. Eite i neu lai-in i nu i pate in hong vak uh hi. I gol ciangin i nu i pate i huh ding hi. A tek uh ciangin amau tangin na semin i vak ding hi. Tua bangin hih leng Pasian in hong awi ding a, nopsakna hong pai ding hi. Tua ahi manin Nu thu mang, pa thu mang a nahlawh pek, ci-in paunak in kinei hi.

Kisinna: [ 1 ] Bang hangin Pau Nang tungah siapa heh hiam? [ 2 ] A migi naupangte in a lawmte kona a thuk kik hiam? Nang na thuk hiam? [ 3 ] Nu le pa thumang a nahlawh pek cih paunak a khiatna gelh in.

******************************************************************************

VASATE

THU

Vasa khat sing tungah a tuang hi. A dang khat a bu sungah a om hi. Tua vasa a pi ahi hi. A nuai-ah a tui a om hi. A tui a lumsak dingin a tungah a op hi. A op zawh ni sawmnih bang ciangin keuh a vasano a piang hi. Vasano a keuh khit ciangin mul nel in a tuam hi. A leng thei nai kei hi. A len theih mateng a bu sungah a om hi. A keuh zawh a sawt loin mul lian a po ding hi. Tua ciangin a pite in len kisinsak ding a leng thei pah ding hi. Vasa in singhiang neu le singteh peuh bu in a tom hi. A bu sungah pat nel peuh a phah uh hi. Vasa bu in vasa inn ahi hi. Vasa bu na muh ciangin na sukkhak leh a lawi ding hi. Vasa lakah kawlgit i mu mun pen hi. Ak le vatawt-te zong vasa nam mah ahi hi. Vasate in khaici peuh, singgah, singteh, tangtel le lungnote a ne uh hi. Vasate na bawlsia kei in, bang hang hiam cih leh zusate zah in mihingte siat nading a bawl kei hi. Vasa a pate ham a siam mahmah hi. A pite sangin a mel hoih zaw hi. Eite in vasa ham i zak ciangin i lung a nuam thei hi. Vasa kimkhat khuahun zui-in a lal kawikawi hi. Lailen le sihlu-te ngaihsun in. Tuk lai-in na muh loh hangin phalbi ciangin na mu ding hi. Vasa nam lakah utong mah a hoih pen hi. Zomite in vaphual i thupisak hi. Vaphual nupa a si khat a om leh a hing lai pen van sangpi ah lengto in lei-ah kikia suksak in a si hi. Vaphual nupa ki-itna lian mahmah in kisihpih ngam uh hi. Tua ahi ciangin ei Zomite in vaphual nupa ki-itna la-in minam ciamtehna in i nei hi.

Kisinna: [ 1 ] Ak le vasate a op zawh ni bangzah ciangin keuh hiam? [ 2 ] Vasa min sawm le nih gelh in. [ 3 ] Bang hangin Zomite in minam ciamtehna in vaphual zang i hi hiam?

******************************************************************************

SIMLAM

KINEIHNA

THU

Zomite in kimawlna nam tuamtuam i nei hi. Tua kimawlnate lakah singlam kineihna zong khat ahi hi. Singlam kineihzia kibang kim lo hi. Tu in kineihzia khat bek i sin ding hi. A kineih dingte kilotteh masa uh hi. Singlam a zang lo pen in a lawmpa kap dingin a khung masa hi. A lik lam ahi a, a tawm lam ahi zongin kikhung thei hi. A khungpa singlam sangin a kappa singlam a tawp nunung zawk leh a kappa a zo ahi hi. Ahi hangin a kappa singlam a tawp baih zawk leh amah a lel hi a, amahn khungin a lawmpa in a kap leuleu hi. Singlam a kappa in a khak kei le thakhatin man kik pah uh a, a kha lopa in a khung kik hi. Khatvei a zawh ciangin tha khat kici hi. Singlam kapin kha napi a tawp a kituah leh a kisikim ahi hi. A kisi kimte kilotteh in a zang zawzaw a zo ahi hi. Tua bang a kilottehte kingul kici hi. Thakhat le thakhat kidinsak toto in, kiciamna zah a ngah masa penpen a zo ahi hi. Kisinna: [ 1 ] Zomite kimawlna nam guk gelh in. [ 2 ] Singlam a kisikimte a kilotteh uh ciangin bang kici hiam? [ 3 ] Zomite kimawlna nuam na sak pen gelh in.

******************************************************************************

KHUADO

PAWI

THU

Khuado pawi bawl nadingin sang kikhak hi. Khuado kha sungin khua kido hi. Khuado pawi in Zomite kum khen pawi bawl hun ahi hi. Khuado a ni masa ni a pi ni kici hi. A ninih ni a khekleh ni kici hi. Pawi kibawlna innte lawm kici a, sawm giahna zong ahi hi. Lawm khatah inn nih pan a tung siah kipawl hi. Khuado hun ma-in sawm naupangte in khuai la in a suang uh hi. Tunpi ahi zongin ngaltun ahi zongin a suang uh hi. Khuado kipat a ni khat ni-in khuai kila hi. Khuai lak ciangin khau len kawmin kipai hi. Tua khau khuai khau kici hi. Khua lam khat hal bangin kibawksak a, a bawk khat mi khat in a len hi. Mi khat in mei khat tek a de hi. Khuamual panin phit mutsa in kipai hi. Lawm tun kuan ciangin lamsa in kipai hi. Lawm tun dektak ciangin lawm nungakte in zukhaih sa-in a dawn uh hi. Lawm ah zan tawntung zu dawnin lamin ki zanhak hi. Khuado a pi ni in vok kigo hi. Inn nih kipawlin vok khat ki go hi. Zu a khum theithei kikhaih hi. Beltung a kilup zong a om hi. Zu kitulh in sangoi kibak in kigual nuam mahmah hi. Khuang, zam, daktal le sialki a kipan tum theih khempeuh kitumin kilam hi. Khuado pawi bawl nuam kisa mahmah ahi ciangin khuado ding kal kingaklah hi. Khuado khit ciangin sang kikah kik pah hi. Kisinna: [ 1 ] Khuado cianga kila khuai min gelh in. [ 2 ] Khuado ciangin bang tumtheih teng kitum hiam? [ 3 ] Bang hangin khuado kal ding kingaklah hiam?

******************************************************************************

GUA

THU

Kawlgam ah gua tampi a po hi. Khua lumna gama teng mite in inn kiangah gua tampi a suan uh hi. Kawlgam ah khua

lum ahi manin mun khempeuh ah gua a po hi. Gua in singnam hi loin lopa nam hi zaw hi. Gua a dawn lai-in a lum in a tuam hi. A gol semsem ciangin a lum teng kia a teh a po hi. Gua a dawng pante kikhehin guatuai ahi hi. Gua a bul lam sangin a dawn lam a ngat zaw hi. A khak khit ciangin a dawn lei lamah kui suk a, a kuitung kici hi. Gua nam bangzah a om hiam? Nam sawmnih val bang a om hi . Guapi, guava, guapa, theigua, guangal, guasia, pawnggua, tuk, uikol gua, mau le gaptawng a kipan a tuamtuamte ahi hi. Khualumna gama tengte in gua inn in a lam uh hi. Gua a lian pawlte khuamin a phut uh hi. A neu pawlte a tangah ten kham uh a, phelkham in sual in a phah uh hi. Tua banga kibawl gua pekte a kiphan khit ciangin inn umna in kizang a, zuakpi kici hi. A gualgual in kizom a inn in zong kilam hi. Ei Zomite in gua, phek peuh , bem peuh , lawh le ciang peuh in i phan hi. Hih nate a siat ciangin a them a pek nonote, phikphek kici hi. Gua mun khempeuhah po ahi ciangin na zang hi. Tua tham loin zang a lah a to hi. Gua om kei le mun tuamtuam a teng mite in haksatna tampi a tuak Mangkanggam ah khua dam ahi manin gua tawmno bek tampi in ki leh kawlgam ding uh hi. a om hi.

Gua teh a pulh laitakin nasat kei in, a nget ding hi. A teh a khan khit laitakin an sat leh hoih pen hi. Kisinna : [ 1 ] Bang hangin kawmgamah gua tampi po hiam? [ 2 ] Gua nam hangzah a om hiam; a minte gelh in. [ 3 ] Gua tawh kibawl na nam sagih gelh in.