Upload
others
View
2
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
PdhdrEm ysñlï( Saaliya Thilakarathna/IWMI
wm wdh;kh
,dN i|yd fkdjk cd;Hka;r m¾fhaIK wdh;khls'
wmf.a wruqK
wdydr mdk iïmdokh" cSjfkdamdhka yd mrsir moaO;Ska
iqrÌs; lr,Su i|yd N+ñ yd c, l<uKdlrkh kÕd
isgqùu'
wfma ldhH_d, cd,h uQ,ia:dkh - n;a;ruq,a, Y%S ,xldj
l,dmSh ld¾hd, oyhla ^10& wdishd yd wm%sldkq
uydoaùm j, úisrS we;
wm kshdukh yd isoaOdka; ÿ.Snj yd iudc úIu;d mis|,Su'
c, mrsyrKh ;=,ska os<s÷ nm is|,k wjia:d
j¾Okh lsrSu'
taAldnoaO c, l<uKdlrkh ^IWRM&
lDIsl¾udka;h yd mrsir moaO;Ska w;r we;s
iïnkaOh wjfndaO lr.ekSu yd iqrÌs; lsrSu'
m%;sm;a;s iïmdolhka yd c, l<uKdlrejka fj;
úoHd;aul idOl iemhSu'
wfma ldhH_Ndrh
1' m¾fhaIK yd fÌ;% l%shdldrlï ;=,ska kj oekqu
ks¾udKh" j¾Okh yd fnodyerSu'
2' úoaj;=kag" c,l<uKdlrk úfYaI{hskag yd cd;sl"
l,dmSh yd cd;Hka;r m%;sm;a;s iïmdlohskag wod,
f;dr;=re iemhSu'
3' cd;Hka;r" l,dmSh yd cd;sl rdcH yd rdcH
fkdjk ixúOdk yd tlaj f.da,Sh c,l<uKdlrk
kHdh m;%h ieliSug odhl ùu'
wfma b;sydih1984 j¾Ifha cd;Hka;r jdrs l<ukdlrK wdh;kh
^IIMI& kñka" tys uQ,ia:dkh uykqjrg kqÿre os.k
.ïudkh ;=, msysgqjk ,oS' tu jir w. Nd.fha oS"
wfma oelauwdydr iqrÌs; f,djla i|yd c, iïmdokh
uQ,H wkq.%dyhlhka úúO rdcHhka" rdcH fkdjk ixúOdk yd f,dal nexl=j
jeks uQ,H wdh;k j, wkq.%yh ,nk w;r" jd¾Isl
whjeh wefursldkq fvd,¾ ñ,shk 30la muK fÉ'
wfma ld¾hH uKav,h
329 la jk w;r bka 131 la Y%S ,xldfõ fiajh
lr;s'
bka 94 fofklau Y%S ,dxlslhka jk w;r Tjqka
m¾fhaIK" ;dÌKsl" f;dr;=re l<ukdlrK yd
ikaksfõok" .sKqï yd uQ,H l<ukdlrK" udkj
iïm;a yd mrsmd,k wxYj, fiajh lr;s'
Y%S ,dxlslhska 7 fofkla" úfoaY YdLd m%OdkSka f,i
fï olajd lghq;= lr we;'
fuf;la Y%S ,dxlsl isiqka 27 fofkl=g mYapd;a wOHdmk
lghq;= i|yd mQ¾K YsIHFj msrskud we;' fuu YsIHFj
wdpd¾h iy Ydia;%m;s Wmdê wfmaÌlhska i|yd jk
w;r wm wdh;kfha fiajfha kshq;= wh fukau ndysr
isiqka i|yd o tu wjia:d ,nd oS we;'
fuu mQ¾Kld,Sk YsIHFj j,g wu;rj" wm wdh;kh
u.ska Y%S ,dxlsl Wmdê wfmaÌlhska yd mYapd;a
WmdêOdrSka úYd, ixLHdjlg fláld,Sk jD;a;Sh
mqyqKq ^fiajdia:& wjia:d ,nd oS we;'
Y%S ,xld md¾,sfïka;= mk;la u.ska" cd;Hka;r N+ñldjla
iys; m¾fhaIK wdh;khla f,i ffk;slj ms<sf.k"
úfYaI jrm%ido ,;a wdh;khla f,i m%ldYhg m;alrk
,oS' j¾I 1985 ckjdrs 01 od isg tys l%shdldrSFjh
ms<sn| mQ¾K j.lSu wOHÌ uKav,hla fj; mjrk ,oS'
by; lS md¾,sfïka;= mk;g wkql+,j Y%S ,xld rcfha
jdrsud¾. wud;HdxYfha f,alïjrhd ks, jYfhkau tlS
wOHÌ uKav, idudcslhl+ jk w;r fiiq wOHÌjreka
cd;Hka;rj f;dard .efka'
j¾I 1997 oS fuu wdh;kfha ks,kduh" tys mqˆ,a jQ
úIh Ndrhg wkql+,j ‘cd;Hka;r c, l<ukdlrK
wdh;kh ^IWMI&’ f,i ks,jYfhka .eieÜ m;%sldjla
u.ska kï flrsks'
Pdh
drEm
ysñl
ï(
IWM
I
jHdmD;s msysàu
Y%S ,xldfõ oeka flfrk m¾fhaIK
ishjia .Kkla merKs l=vd jeõ moaO;s iqˆ mrsudK f.dùka úYd,
m%udKhlg ;jÿrg;a uy;a jQ fiajhla i,ihs' tu jeõ mx;s
m%;sixialrKh wruqKq lr.;a úúO jQ jHdmD;s wdrïN jQjo" wjika
m%;sM, n,dfmdfrd;a;= jQ ;rï fkdfõs'
fï w;r wvq úhoï c, fmdïm iq,nùu fya;=fjka rcrg tu m%foaYj,
lDIsld¾ñl rgdj ie,lsh hq;= fjkilg n÷ka fldg we;' fmdïm l,
N+.; c,h u;" fj<|fmd, b,lal lr.;a jdKsc j.djka Wiaìï j,
irejg j¾Okh ù we;' tu f.dùka oUq,a, yd ueksx jeks f;d. fj<|
fmd,j,a yd cx.u ÿrl:k u.ska iDcqju iïnkaO ù" ish ksIamdok
i|yd fyd| wdodhï ,nñka" os<s÷ núka tf;r ùug ork jEhu
wdl¾YkSh tlls'
IWMI wdh;kh Y%S ,xldfõ l,mq ms<sn| mq¿,a wOHkhla foaYSh
m¾fhaIlhska iu. yjq,a ù isÿlr we;' fuh" tu wdldrfha m<uq
wOHkh jk w;r fuysoS l,mqj, j¾;udk ;;ajh" Bg uQ,sl jQ
lreKq úuid tys úoHd;aul jákdlu yd l<uKdlrkh ms<sn|
j¾;udk ;;ajh úYaf,aIKh lr we;' fuysoS fuu m¾fhaIlhkag
óg m%:u jd¾;d lr ;snQ ixLHdj fuka fo.=khla l,mq y÷kd
.ekSug yelsjQ w;r tu j¾.Slrkh i|yd kj l%ufõohlao y÷kajd
oSug o yelsù ;sfí' fuu m¾fhaIKfhaoS biau;= jQ ;j;a jeo.;a
lreKla jkafka" l,mq mrsmd,kh rdcH wdh;k lSmhla u.ska isÿjk
nj;a" tu wdh;k j, wruqKq yd n,;, tlsfklg fjkia neúka
l,mqj, ;sridr meje;au fï ksid oeä wjodkulg ,laj we;s nj;a
h' rdcH fiajfha fcHIaG ks,OdrSka yd fuu m¾fhaIKhg iïnkaO jQ
nqoaêu;=ka fï i|yd jQ jevuq¿jl oS fuu lreKq idlÉPdjlg n÷ka
lr we;'
úh,s l,dmfha j.d lghq;= i|yd fhdod.kakd fkd.eUqre" jeä
úIalïNhla iys; <sx ^j.d <sx& ksrSÌKh i|yd pkaøsld PdhdrEm
iy N+f.da, úoHd f;dr;=re moaaO;s ;dlaIK ^GIS& Wmldrfhka wjYH
mrs.kl jevigyka iïmdokh iy oshqKq lsrSu fuys wruqKhs' fuu
j.d <sx u.ska wêl f,i N+.; c,h bj;alrkq ,enqjfyd;a" th rfÜ
c, iïm; flfrys oeä n,mEula we;s lsrSfï yelshdjla tu <sx j,g
we;' fï ksid N+ c, iïm;a l<uKdlrkfha m%:u mshjr jkafka"
j.d <sx f,aLK .;lsrSug jev ms,sfj,la ilia lsrSuhs' fuu
;dlaIKh rfÜ wfkl=;a N+.; c, l,dm i|yd o fhdod.; yel' ta
u.ska N+ c, mrsyrKfha wvq jeä ùfï m%jk;djhka iy fuu N+ c,
l,dm c, m%;sfmdaYKh lsrSfï yelshdj Wodjkq we;'
j.d <sx yd cx.u ÿrl:k Wmfhda.S
lr .ksñka rcrg isÿjk uyd fmr<sh
Y%S ,xldfõ l,mq(
mrsydksfhka ixj¾Okhg
úh,s l,dmfha j.d <sx ix.Kkh i|yd
pkaøsld ;dlaIKh iy N+ñ f;dr;=re moaO;s
Ndú;h
jHdmD;s msysàu
wNsfhda.d;aul jk foaY.=Ksl yd iudc wd¾:sl wjia:djka
j,oS c, l<uKdlrkh ;=,ska f.dùkaaf.a cSjfkdamdhka
kej; f.dvkexùu i|yd ljr wdldrhl iyk f.k
fokafkaoehs fidhd ne,Su" fuys wruqK úh' wkqrdOmqr
fudKrd., iy l=reKE., osia;%slal j, l%shd;aul l,
lDIsl¾udka; ixj¾Okh i|yd jQ wka;¾cd;sl wruqo,
^IFAD& u.ska wruqo,a imhk ,o jHdmD;shla wdY%fhka fuu
m¾fhaIKh isÿlrk ,oS'
fuu wOHkh ;=, .,aTh iyNd.s;aj jdrs l<uKdlrkh
jHdmD;sfha w;S; w;aoelSï f,aLk .;lsrSu iy j¾;udk
;;ajh ;lafiare lsrSu u.ska wkd.; c, l<uKdlrk
l%ufõohka ilialsrSu i|yd Wmdhud¾.sl wjYH;djhka
y÷kd.ekSu wruqK úh' jdrsud¾. moaO;sj, M,odhs;dj
jeäoshqKq lsrSu i|yd jdrs l<uKdlrkhg wod, mq¿,a
m,mEï we;sl, yels fjkialï y÷kajd oS we;' tjeks
m¾fhaIK 1978 j¾Ifha isgu Y%S ,xldfõ isÿfldg we;s
w;r ta u.ska iyNd.s;aj jdrs l<uKdlrkh jeäoshqKq
lsrSug fya;= jQ fhdackd iy m%;sm;a;s j, fjkiaùï j,go
odhl;ajh iemhSh'
wNsfhda.d;aul ld, mrsirhl oS
lDIsld¾ñl c, l<uKdlrkh
iyNd.s;aj jdrs l<uKdlrkh - .,aTh
oYl ;=kla mqrd úysÿkq isú,a hqoaOh hdmkh w¾Ooaùmfha
lDIs oghq;= wvd, fldg wd¾:slh ÿ¾j, ;;ajhlg
m;alf,ah' hqO .egqï wjikaùu;a iu. w¾Ooaùmh ;=,
N+.; c,h iïmdokh iys; Wmfhda.S lr.;a
lDIsl¾udka;h oshqKq lsrSu i|yd mq¿,a bvm%ia:d we;súh'
IWMI wdh;kfha m¾fhaIlhska hdmkh yd fmardfoKsh
úYaj úoHd, iy uykqjr uQ,sl m¾fhaIK wdh;kfha
m¾fhaIlhskao iu. tlaj tu w¾Ooaùmfha N+ c,fha
ridhksl ;;aFjh fidhdne,Su i\yd lghq;= l,y' fuu
m¾fhaIK f;dr;=re yd o;a; wkd.; c, yd N+ñ
mrsfNdack m¾fhaIK i|yd fhdod.; yelsjkq we;'
hdmkh w¾Ooaùmfha N+.; c,fha ridhksl
;;ajh uekne,Su
tla tla osia;%slalfha kshÕh i|yd jQ iuia: n,mEï o¾Yl w.hka'
Y%S ,xldfù ck.ykfhka 4] muK ck;djlf.a li, bj;a lsrSu k, moaO;shl wdOdrfhka isÿjk w;r" fiiq
ck;djf.a li, j,-jeisls,s yd ixjD; gexls j,g neyer flf¾' tjka ia:dk msrS.sh wjia:dj,oS" tajd ysia lr,Su
m,d;a md,k wdh;k yd fm!oa.,sl wdh;k u.ska isÿlrk w;r" tfia bj;a lrk li," úYd, mdrsirsl wNsfhda.hla"
úfYaIfhka c, iïm;a flfrys t,a, lrkq ,nhs'
ñksia wiQÑ Ydl fmdaIKhg odhl jk mod¾:hka f.ka nyq, fõs' tneúka tajd Wiia l%ufõohlg wkqj ikSmdrÌs;j
ilia l< úg" b;d fyd| fmdfydrla fia lDIsl¾udka;fhaoS Ndú; l< yel'
tjka wdrlaIs; li, l<uKdlrKhla i|yd wjYH o;a; /iafldg m%;sm;a;suh jYfhka ms<s.ekSula i|yd wm
wdh;kh" cd;sl c, iïmdok yd c, wmjyK wud;HdxYh iu. taldnoaOj wOHhkhka lsrSu i|yd .súi f.k
m¾fhaIK mj;ajkq ,efí'
foaY.=Kh fjkiaùu lDIsl¾udka;h u; m%n, n,mEula we;slrhs' wm wdh;kh" Y%S ,xldfõ foaY.=K fjkiaùfï
m%jK;d wOHkh lrñka isà' fï i|yd wm wdh;kh" foaY.=K m%jK;d kshuq o¾Ylhla ieliQ w;r osjhsfka
wfkl=;a osia;%slal j,g idfmaÌ f,i tu n,mEug hgúh yels Y%S ,xldfõ lDIsld¾ñl jYfhka jeo.;a ixfõoS
osia;%slal y÷kdf.k we;'
Y%S ,xldfõ li, l<uKdlrkh ms<sn| l%fudamdhka
úêu;a lr,Su i|yd m%;sm;a;s iïmdokhg odhlùu
foaY.=Ksl úm¾hdi j,g uqyqKoSu i|yd mshjr .;hq;=
osia;%slal y÷kd.ekSu i|yd ks¾kdhl ilia lsrSu
0 - 20
20 - 40
40 - 60
60 - 80
80 - 100
hdmkh
uq,;sõ
fld<U
.ïmy
wkqrdOmqrh
iuia: n,mEï o¾Yl w.h
^kshÕh n,mEu&
PdhdrEm ysñlï( Johanan Ottensooser on Flickr
PdhdrEm ysñlï( Saaliya Thilakarathna/IWMI
PdhdrEm ysñlï( Tevanath on Flickr
Y%S ,xld c, o;a; .nvdj
Y%S ,xldfõ cd;sl c, iïm;a ms<sn| o;a; yd f;dr;=re wka;¾cd,h Tiafia myiqfjka
,nd.ekSug yels o;a; .nvdjla f.dvke.Sh' th ,ÕoSu fmdÿ mrsyrKh i|yd újD; jk
w;r thg c,h yd iïnkaO ish¨u wdh;k j, iyNd.s;ajh ,nd.ekSug lghq;= flfrñka
mj;S'
bñ m%Odk ld¾hd,h yd wdishd l,dmSh ld¾hd,h
127" iqks,a udj;" me,j;a;" n;a;ruq,a," Y%S ,xldj
;eme,a ,smskh(
;e' fm' 2075" fld<U" Y%S ,xldj
ÿrl:kh( +94 11 2880000" 2784080 *elaia( +94 11 2786854
úoHq;a ;emE,( [email protected] fjí wvúh( www.iwmi.org
Pdh
drEm
ysñl
ï( S
aaliy
a Th
ilaka
rath
na/IW
MI
uqøKh( fkdjeïn¾ 2013
A fndaÜgq lrejl= ó.uq l,mqfõ wjg we;s lfvd,dfka rsls,s tl;= lrkafka ud¨ iy biaika ;jdka i|yd fldgq iEoSu i|ydh.
uq,a ljr PdhdrEmh( Panos
wm wdh;kfha Y%S ,xldfõ md¾Yjlrejka jdrsud¾. yd c, iïm;a l<uKdlrk wud;HdxYh fylag¾ fldínElvqj f.dúlghq;= m¾fhaIK yd mqyqKq lsrSfï wdh;kh
lDIsl¾u wud;HdxYh lDIsl¾u mYapd;a Wmdê wdh;kh fmardfoKsh
mdrsirsl lghq;= wud;HdxYh Y%S ,xld bxcsfkare wdh;kh
wdmod l<uKdlrk wud;HdxYh uQ,sl wOHk wdh;kh - uykqjr
jdrsud¾. fomd¾;fïka;=j fmardfoKsh úYaj úoHd,h - lDIsl¾u mSGh fmardfoKsh
lDIsl¾u fomd¾;fïka;=j Y%S ,xld lDIsl¾u m¾fhaIK m%;sm;a;s iNdj
iajNdúl iïm;a l<uKdlrk uOHia:dkh" lDIsl¾u fomd¾;fïka;=j fmardfoKsh ,xld c,ks
m,d;a lDIsl¾u fomd¾;fïka;=j niakdysr m,d; reyqKq úYaj úoHd,h - lDIsl¾u mSGh - lDIsl¾u bxcsfkare wxYh
f.dúlghq;= ixj¾Ok fomd¾;fïka;=j hdmkh úYaj úoHd,h - lDIsl¾u mSGh - lDIsl¾u bxcsfkare wxYh
c, iïm;a uKav,h cd;sl úoHd iNdj
cd;sl c, iïmdok yd c, wmjyk ukav,h fõ,s wdrÌK iy c, iïm;a ie,iqï jHdmD;sh
Y%S ,xld uyje,s wêldrsh f,dal wdydr ixúOdkh
uOHu mrsir wêldrsh lDIsld¾ñl ixj¾Okh cd;Hka;r wruqo, ^IFAD&