ÌÁÈÇÌÁ XXXV Ï ÖÉËÏÓÏÖÏÓ ÌÐÑÏÓÔÁ ÓÔÁ ÄÅÉÍÁ ÔÇÓ …lyk-kalavr.ach.sch.gr/docs/lessons/latin/keimena35-50.pdf · 37 ÌÁÈÇÌÁ XXXV Unum fuisse Homero

37

ÌÁÈÇÌÁ XXXV

Unum fuisse Homero servum, tres Platoni, nullum Zenoni tradunt. Nemo

vero eos miseretur, quod infeliciter vixerint. Menenius Agrippa, qui inter patres

ac plebem publicae gratiae sequester fuit, aere collato funeratus est. Atilius

Regulus, cum Poenos in Africa funderet, ad senatum scripsit mercenarium suum

discessisse et ab eo desertum esse rus; id senatui publice curari placuit, quoniam

Regulus aberat. Scipionis filiae ex aerario dotem acceperunt, quia nihil illis

reliquerat pater. Aequum mehercule erat populum Romanum tributum Scipioni

conferre, cum a Carthagine semper tributum ipse exigeret. O felices viros puellarum,

quibus populus Romanus loco soceri fuit!

ËÅÎÉËÏÃÉÏ

unus -a -um (áðüëõôï áñéèì.) = ÝíáòHomerus -i (áñóåíéêü â’) = ¼ìçñïòservus -i (áñóåíéêü â’) = äïýëïòtres, tres, tria (áðüëõôï áñéèì.) = ôñåéò, ôñßáPlato(n) -onis (áñóåíéêü ã’) = ÐëÜôùíáònullus -a -um (áüñ. åðéè. áíô.) = êáíåßòZeno(n) -onis (áñóåíéêü ã’) = ÆÞíùíáòtrado, tradidi, traditum, -ere (3) = ðáñáäßíù, áíáöÝñùmiseror, miseratus sum, miserari (áðïè.1) = ïéêôßñù, ëõðÜìáéinfeliciter (ôñïðéêü åðßñ.) = óôç äõóôõ÷ßávivo, vixi, victum, -ere (3) = æùpatres -um (áñóåíéêü ã’) = ðáôñßêéïéplebs -bis (èçëõêü ã’) = ðëçâåßïé

& plebes -ei (èçëõêü å’) (áíÞêåé óôá áöèïíïýíôá)publicus -a -um (åðßèåôï â’) = äçìüóéïògratia -ae (èçëõêü á’) = ÷Üñç, óõìöéëßùóçsequester -stris (áñóåíéêü ã’) = ìåóïëáâçôÞòconfero, contuli, collatum, conferre (3) = óõãêåíôñþíù

(cum + fero)aes, aeris (ïõäÝôåñï ã’) = ÷áëêüò, ÷ñÞìáôá

(óôï ðëçè. : ôá ÷Üëêéíá áíôéêåßìåíá)aere collato = ìå Ýñáíï

funero (1) = êçäåýùPoeni -orum (áñóåíéêü â’) = Êáñ÷çäüíéïé

Ï ÖÉËÏÓÏÖÏÓ ÌÐÑÏÓÔÁ ÓÔÁ ÄÅÉÍÁ ÔÇÓ ÅÎÏÑÉÁÓ

ÊÅÉÌÅÍÁ ËÁÔÉÍÉÊÙÍ Ã’ËÕÊÅÉÏÕ

38

fundo, fudi, fusum, fundere (3) = ôñÝðù óå öõãÞ[fundo (1) =éäñýù]

senatus -us (áñóåíéêü ä’) (sing.tant.) = Óýãêëçôïòscribo, scripsi, scriptum, scribere (3) = ãñÜöùmercenarius -ii (áñóåíéêü â’) = ìéóèùôüò åñãÜôçòdesero, deserui, desertum, deserere (3) = åãêáôÜëåéðùdiscedo, discessi,, discessum, discedere (3) = áðï÷ùñþ, öåýãù

(dis + cedo)rus, ruris (ïõäÝôåñï ã’) = áãñüòpublice (ôñïðéêü åðßñ.) = äçìüóéá, ìå äçìüóéá äáðÜíçcuro (1) = öñïíôßæùplacet, placuit (placitum est), -- , placere (2)= áñÝóåé, öáßíåôáé êáëü

(+ äïôéêÞ ðñïó. + áðáñÝìö.)quoniam (áéôéïëïãéêüò óýíä.) = åðåéäÞabsum, abfui (afui), abesse = áðÝ÷ù

(áíþìáëï ab + sum)aerarium -ii/-i (ïõäÝôåñï â’) = äçìüóéï ôáìåßïdos, dotis (èçëõêü ã’) = ðñïßêá

(ãåí. ðëçè. -ium)accipio, accepi, acceptum, -ere (3) (15 óå -io)= äÝ÷ïìáé, ðáßñíù

(ad + capio)relinquo, reliqui, relictum, relinquere (3) = áöÞíù, êëçñïäïôþ

(+äïôéêÞ +áéôéáôéêÞ)aequus -a -um (åðßèåôï â’) = ßóïò, äßêáéïò

aequum est (áðñüó. Ýêöñ.) = åßíáé äßêáéïmehercule (åðéöþíçìá) =ìá ôïí ÇñáêëÞpopulus -i (áñóåíéêü â’) = ëáüòtributum -i (ïõäÝôåñï â’) = öüñïòsemper (÷ñïíéêü åðßñ.) = ðÜíôïôåexigo, exegi, exactum, exigere (3) = åéóðñÜôôùfelix -icis (åðßèåôï ã’) = åõôõ÷éóìÝíïòsocer, soceri (áñóåíéêü â’) = ðåèåñüò

publicus, -a, -um ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(äçìüóéïò)Romanus, -a, -um ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(Ñùìáßïò, Ñùìáúêüò)felix (-icis) felicior, -ior, -ius felicissimus, -a, -um(åõôõ÷Þò)

infeliciter infelicius infelicissime(äõóôõ÷éóìÝíá)publice ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(äçìïóßùò)semper ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü

ÐÁÑÁÈÅÔÉÊÁ ÅÐÉÈÅÔÙÍ

ÐÁÑÁÈÅÔÉÊÁ ÅÐÉÑÑÇÌÁÔÙÍ

39

(ðÜíôïôå)

ÌÅÔÁÖÑÁÓÇ

ÁíáöÝñïõí üôé ï ¼ìçñïò åß÷å Ýíá äïýëï, ï ÐëÜôùíáò ôñåéò, ï ÆÞíùíáòêáíÝíáí. Êáíåßò üìùò áò ìç ôïõò ëõðçèåß, ãéáôß ôÜ÷á Ýæçóáí óôç äõóôõ÷ßá. ÏÌåíÞíéïò Áãñßððáò, ï ïðïßïò õðÞñîå ìåóïëáâçôÞò áíÜìåóá óôïõò ðáôñßêéïõòêáé ôïõò ðëçâåßïõò ãéá ôç êïéíÞ óõìöéëßùóç, êçäåýôçêå ìå Ýñáíï. Ï ÁôßëéïòÑÞãïõëïò, üôáí Ýôñåðå óå öõãÞ ôïõò Êáñ÷çäüíéïõò óôçí ÁöñéêÞ, Ýãñáøå óôçÓýãêëçôï üôé ï ìéóèùôüò ôïõ åñãÜôçò Ýöõãå (åß÷å öýãåé) êáé üôé ï áãñüòåãêáôáëåßöèçêå áð' áõôüí· ç Óýãêëçôïò áðïöÜóéóå í'áíáëÜâåé ôï êñÜôïò ôçöñïíôßäá ôïõ áãñïý, åðåéäÞ ï ÑÞãïõëïò áðïõóßáæå. Ïé èõãáôÝñåò ôïõ Óêéðßùíáðñïéêßóèçêáí áðü ôï äçìüóéï ôáìåßï, åðåéäÞ ï ðáôÝñáò äåí åß÷å áöÞóåé ôßðïôá ó'åêåßíåò. ¹ôáí äßêáéï, ìá ôïí ÇñáêëÞ, íá ðëçñþóåé ï Ñùìáéêüò ëáüò öüñï(åéóöïñÜ) óôï Óêéðßùíá, åðåéäÞ ï ßäéïò ðÜíôïôå åéóÝðñáôôå öüñï áðü ôçíÊáñ÷çäüíá. Åõôõ÷éóìÝíïé ïé Üíäñåò ôùí êïñéôóéþí, ãéá ôïõò ïðïßïõò ïÑùìáúêüò ëáüò ðÞñå ôç èÝóç ôïõ ðåèåñïý!

ÌÁÈÇÌÁ XXXVI

Manius Curius Dentatus maxima frugalitate utebatur, quo facilius divitias

contemnere posset. Die quodam Samnitium legati ad eum venerunt. Ille se in

scamno assidentem apud focum et ex ligneo catillo cenantem eis spectandum

praebuit. Samnitium divitias contempsit et Samnites paupertatem eius mirati

sunt. Nam cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent, ut eo

uteretur, vultum risu solvit et protinus dixit: “Supervacaneae, ne dicam ineptae,

legationis ministri, narrate Samnitibus Manium Curium malle locupletibus imperare

quam ipsum fieri locupletem; et mementote me nec acie vinci nec pecunia

corrumpi posse".

ËÅÎÉËÏÃÉÏ

frugalitas -tis (èçëõêü ã’) = ëéôüôçôá, ïëéãÜñêåéáutor, usus sum, uti (áðïè. 3) = ÷ñçóéìïðïéþ

( + áöáéñåôéêÞ)quo + óõãêñ. åðéñ.(ôåë. óýíä.) = ãéá íá ...facilis -is -e (åðßèåôï ã’) = åýêïëïò

ÌÉÁ ÁÐÏÐÅÉÑÁ ÄÙÑÏÄÏÊÉÁÓ


40

[åðßñ. facile]divitiae -iarum (èçëõêü á’) (plur. tant.)= ðëïýôçcontemno, contempsi, contemptum, -ere (3)=ðåñéöñïíþ

(cum + temno)possum, potui, -- , posse + ôåë. áðáñ. = ìðïñþ íádies -ei (áñó. å’) = çìÝñálegatus -i (áñóåíéêü â’) = áããåëéïöüñïòSamnites -ium (áñóåíéêü ã’) = Óáìíßôåòscamnum -i (ïõäÝôåñï â’) = óêáìíßassideo, assedi, assessum, assidere (2) =êÜèïìáé äßðëáfocus -i (áñóåíéêü â’) = öùôéÜ, åóôßáligneus -a -um (åðßèåôï â’) = îýëéíïòcatillus -i (áñóåíéêü â’) = ðéÜôïceno (1) = äåéðíþ, ãåõìáôßæùspecto (1) = ðáñáôçñþpraebeo, praebui, praebitum, -ere (2) = ðñïóöÝñù, ðáñïõóéÜæù

(prae + habeo)paupertas -atis (èçëõêü ã’) = öôþ÷åéámiror, miratus sum, mirari (áðïè.1) = èáõìÜæùpondus -eris (ïõäÝôåñï ã’) = âÜñïòaurum -i (ïõäÝôåñï â’) = ÷ñõóÜöépublice (ôñïðéêü åðßñ.) = äçìüóéá, áðü ôç ðïëéôåßámitto, misi, missum, mittere (3) = óôÝëíùvultus -us (áñóåíéêü ä’) = ðñüóùðïrisus -us (áñóåíéêü ä’) = ãÝëéïsolvo, solvi, solutum, solvere (3) = ëýíù, ÷áëáñþíùprotinus (÷ñïí. åðßñ.) = áìÝóùò = statimsupervacaneus -a -um (åðßè.â) = ðåñéôôüòdico, dixi, dictum dicere (3) = ëÝãùne (ôåëéêüò óýíä.) = ãéá íá ìç ...ineptus -a -um (åðßèåôï â’) = áíüçôïòlegatio -onis (èçëõêü ã’) = ðñåóâåßánarro (1) = äéçãïýìáéminister -stri (áñóåíéêü â’) = õðçñÝôçòmalo, malui, --, malle (áíþì.) = ðñïôéìþ

ÏñéóôéêÞ Åíåóôþôásing. plur.

malo malumus,mavis mavultismavult malunt.

locuples -etis (áñóåíéêü ã’) = ðëïýóéïò(áöáéñ. åíéêïý -i, ãåí. ðëçè. -um)

impero (1) = åîïõóéÜæùmemini, meminisse (åëëåéðô.) = èõìÜìáéacies -ei (èçëõêü å’) = ðáñÜôáîç, ìÜ÷çvinco, vici, victum, vincere (3) = íéêþcorrumpo, corrupi, corruptum corrumpere (3)= äéáöèåßñùpecunia -ae (èçëõêü á’) = ÷ñÞìáôá, áìïéâÞ

41

magnus, -a, -um maior, -ior, -ius maximus, -a, -um(ìåãÜëïò)ligneus, -a, -um ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(îýëéíïò)supervacaneus, -a, -um ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(ðåñéôôüò, áíþöåëïò)ineptus, -a, -um ineptior, -ior, -ius ineptissimus, -a, -um(Üêáéñïò, áíüçôïò)

facile facilius facillime(åýêïëá)publice ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(áðü ôï äçìüóéï ôáìåßï)protinus ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(áìÝóùò)

ÌÅÔÁÖÑÁÓÇ

Ï ÌÜíéïò Êïýñéïò ÄåíôÜôïò Þôáí ðÜñá ðïëý ïëéãáñêÞò, ãéá íá ìðïñåßåõêïëüôåñá íá ðåñéöñïíåß ôá ðëïýôç. ÊÜðïéá ìÝñá Þñèáí ðñïò áõôüíáããåëéïöüñïé ôùí Óáìíéôþí. Åêåßíïò ðáñïõóéÜóôçêå ìðñïóôÜ ôïõò ãéá íá ôïíäïõí íá êÜèåôáé óå óêáìíß êïíôÜ óôç öùôéÜ êáé íá ãåõìáôßæåé áðü îýëéíï ðéÜôï.Ðåñéöñüíçóå ôá ðëïýôç ôùí Óáìíéôþí êáé ïé Óáìíßôåò èáýìáóáí ôç öôþ÷åéáôïõ. ÄçëáäÞ, åíþ åß÷áí öÝñåé ó' áõôüí ìåãÜëç ðïóüôçôá ÷ñõóïý, ðïõ óôÜëèçêåáðü ôï äçìüóéï ôáìåßï, ãéá íá ôï ÷ñçóéìïðïéÞóåé (üðùò èÝëåé), ÷áëÜñùóå ôï(áõóôçñü) ðñüóùðü ôïõ ìå ôï ãÝëéï êé áìÝóùò åßðå: “ÁðåóôáëìÝíïé ôçòáíþöåëçò, ãéá íá ìçí ðù ôçò áíüçôçò ðñåóâåßáò, ðåßôå óôïõò Óáìíßôåò üôé ïÌÜíéïò Êïýñéïò ðñïôéìÜåé íá åîïõóéÜæåé ôïõò ðëïýóéïõò ðáñÜ íá ãßíåé ï ßäéïòðëïýóéïò· êáé íá èõìÜóôå üôé åãþ äåí åßíáé äõíáôüí ïýôå íá íéêçèþ óôç ìÜ÷ç,ïýôå íá äéáöèáñþ ìå ÷ñÞìáôá".

ÌÁÈÇÌÁ XXXVII

In eum locum res deducta est, ut, nisi qui deus vel casus aliqui subvenerit,

salvi esse nequeamus. Equidem, ut veni ad urbem, non destiti omnia et sentire

et dicere et facere, quae ad concordiam pertinerent; sed tantus furor omnes

invaserat, ut pugnare cuperent, etsi ego clamabam nihil esse bello civili miserius.


Ç ÊÁÔÁÑÁ ÔÙÍ ÅÌÖÕËÉÙÍ ÐÏËÅÌÙÍ



42

Omnia sunt misera in bellis civilibus, sed nihil miserius quam ipsa victoria: ea

victores ferociores impotentioresque reddit, ut, etiamsi natura tales non sint,

necessitate esse cogantur. Bellorum enim civilium exitus tales sunt semper, ut non

solum ea fiant, quae velit victor, sed etiam ut victor obsequatur iis, quorum auxilio

victoria parta sit.

ËÅÎÉËÏÃÉÏ

locus -i (áñóåíéêü â’) = ï ôüðïò(åôåñïãåíÝò)

qui, qua(e), quod (áüñ. åðéè. áíôùí.) = êÜðïéïòvel (äéáæåõêô. óýíä.) = åßôåaliqui, aliqua, aliquod(áüñ. åðéè. áíôùí.)= êÜðïéïòdeduco, deduxi, deductum, deducere (3) = ïäçãþcasus -us (áñóåíéêü ä’) = ôõ÷áßï ðåñéóôáôéêüsubvenio, subveni, subventum, -ire (4) = âïçèþsalvus -a -um (åðßèåôï â’) = óþïò, áâëáâÞònequeo, nequivi(ii), -- , nequire (4) = äåí ìðïñþdesisto, destiti, -- , desistere (3) = ðáýù, óôáìáôþconcordia -ae (èçëõêü á’) = ïìüíïéápertineo, pertinui, pertentum, -ere (2) = áöïñþ, áðïâëÝðùfuror -ris (áñóåíéêü ã’) = ìáíßáinvado, invasi, invasum, invadere (3) = åéóÝñ÷ïìáé, êáôáëáìâÜíùcupio, cupivi(ii), cupitum, cupere (3)(15 óå -io)= åðéèõìþclamo (1) = áíáöùíþ, êñáõãÜæùcivilis -is -e (åðßèåôï ã’) = åìöýëéïòmiser -ra -rum (åðßèåôï â’) = Üèëéïò, äõóôõ÷Þòvictoria -ae (èçëõêü á’) = íßêç

victor -oris (áñóåíéêü ã’) = íéêçôÞòferox -cis (åðßèåôï ã’) = Üãñéïò, óêëçñüòimpotens -ntis (åðßèåôï ã’) = ðáñÜëïãïò, á÷áëßíùôïòreddo, reddidi, redditum, reddere (3) = êáèéóôþ, êÜíùetiamsi (ðáñá÷ùñçôéêüò óýíä.)= áí êáénatura -ae (èçëõêü á’) = öýóçnecessitas -atis (èçëõêü ã’) = áíÜãêçcogo, coegi, coactum, cogere (3) = åîáíáãêÜæù

(+ áéôéáôéêÞ + ôåë. áðáñ.)exitus -us (áñóåíéêü ä’) = Ýêâáóçnon solum ... sed etiam = ü÷é ìüíï ... áëëÜfio, factus sum, fieri(áíþì.) = ãßíïìáéobsequor, obsecutus sum, obsequi (áðïè.3)= êÜíù ôï ÷áôÞñé

(+ äïôéêÞ)auxilium -ii (-I) (ïõäÝôåñï â’) = âïÞèåéá

auxilio + ãåíéêÞ (ðñïó.) = ìå ôç âïÞèåéá êÜðïéïõ(åôåñüóçìï: auxilia -orum = åðéêïõñéêü óôñÜôåõìá)

pario, peperi, partum, parere (3) (15-io) = ãåííþ, áðïêôþ, êåñäßæù(Ìô÷. ìÝëëïíôá: pariturus -a -um)

43

salvus, -a, -um ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(óþïò)civilis, -is, -e ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(åìöýëéïò)miser, -a, -um miserior, -ior, -ius miserrimus, -a, -um(Üèëéïò, äõóôõ÷Þò)ferox (ãåí. ferocis) ferocior, -ior, -ius ferocissimus, -a, -um(Üãñéïò)impotens (ãåí. impotentis) impotentior, ior, ius impotentissimus, -a, -um(á÷áëßíùôïò)

equidem ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(åãþ âÝâáéá)semper ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(ðÜíôïôå)solum ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(ìüíïí)etiam ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(åðéðëÝïí, áêüìç)

ÌÅÔÁÖÑÁÓÇ

Óå ôÝôïéï óçìåßï Ý÷ïõí ïäçãçèåß ôá ðñÜãìáôá, þóôå áí äåí âïçèÞóåéêÜðïéïò èåüò, åßôå êÜðïéï ôõ÷áßï ðåñéóôáôéêü, äåí èá ìðïñÝóïõìå íá åßìáóôåóþïé (íá óùèïýìå). Åãþ âÝâáéá, üôáí Þñèá óôç ðüëç, äåí óôáìÜôçóá êáé íáóêÝöôïìáé êáé íá ëÝù êáé íá êÜíù üëá üóá áöïñïýóáí ôçí ïìüíïéá (üóáóôü÷åõáí - áðÝâëåðáí óôçí ïìüíïéá)· áëëÜ ôüóï ìåãÜëç ìáíßá ôïõò åß÷å ðéÜóåéüëïõò, þóôå íá åðéèõìïýí íá ìÜ÷ïíôáé, áí êáé öþíáæá üôé äåí õðÜñ÷åé ôßðïôåðéï ïëÝèñéï áðü ôïí åìöýëéï ðüëåìï. ¼ëá åßíáé áîéïèñÞíçôá óôïõò åìöýëéïõòðïëÝìïõò áëëÜ ôßðïôá (äåí åßíáé) ðéï áîéïèñÞíçôï (Üèëéï) áð' ôçí ßäéá ôç íßêç·áõôÞ êÜíåé ôïõò íéêçôÝò ðéï óêëçñïýò êáé ðéï á÷áëßíùôïõò áð' üôé óõíÞèùò,þóôå, áêüìç êé áí äåí åßíáé ôÝôïéïé áðü ôç öýóç ôïõò, áíáãêÜæïíôáé áð' ôáðñÜãìáôá íá ãßíïõí. Ãéáôß ïé åêâÜóåéò ôùí åìöõëßùí ðïëÝìùí åßíáé ðÜíôáôÝôïéåò, þóôå ü÷é ìüíï íá ãßíïíôáé áõôÜ ðïõ èÝëåé ï íéêçôÞò áëëÜ åðßóçò (þóôå)ï íéêçôÞò íá êÜíåé ôï ÷áôÞñé ó' áõôïýò, ìå ôç âïÞèåéá ôùí ïðïßùí áðïêôÞèçêåç íßêç.

ÌÁÈÇÌÁ XXXVIII

Caecilia, uxor Metelli, dum more prisco omen nuptiale petit filiae sororis, ipsa

fecit omen. Nam in sacello quodam nocte cum sororis filia persedebat

expectabatque dum aliqua vox congruens proposito audiretur. Tandem puella, longa


Ç ÌÏÉÑÁ ÔÇÓ ÊÁÉÊÉËÉÁÓ



44

mora standi fessa, rogavit materteram, ut sibi paulisper loco cederet. Tum Caecilia

puellae dixit: “ego libenter tibi mea sede cedo". Hoc dictum paulo post res ipsa

confirmavit. Nam mortua est Caecilia, quam Metellus, dum vixit, multum amavit;

postea is puellam in matrimonium duxit.

ËÅÎÉËÏÃÉÏ

Caecilia -ae (èçëõêü á’) = Êáéêéëßáuxor -ris (èçëõêü ã’) = (ç) óýæõãïòMetellus -i (áñóåíéêü â’) = ÌÝôåëëïòdum (÷ñïíéêüò óýíä.) = åíþmos, moris (áñóåíéêü ã’) = Þèïò, Ýèéìïpriscus -a -um (åðßèåôï â’) = áñ÷áßïò, ðáôñïðáñÜäïôïòomen -inis (ïõäÝôåñï ã’) = ïéùíüònuptialis -is -e (åðßèåôï ã’) = ãáìÞëéïòpeto, petivi(ii), petitum, petere (3) = æçôþfilia -ae (èçëõêü á’) = êüñçsoror -ris (èçëõêü ã’) = áäåëöÞfacio, feci, factum, facere (3) (15 óå -io) = ðñÜôôù, ðïéþsacellum -i (ïõäÝôåñï â’) = ìéêñüò íáüò, ôÝìåíïònox, noctis (èçëõêü ã’) = íýêôá

(áöáéñ. åí.: nocte êáé noctu)persedeo, persedi, persessum, -ere (2) = êÜèïìáéexpecto (1) = ðåñéìÝíùdum (÷ñïí. óýíä.) = ìÝ÷ñé íávox, -cis (èçëõêü ã’) = öùíÞcongruo, congrui, -- , congruere (3) = óõìöùíþpropositum -i (ïõäÝôåñï â’) = óêïðüòtandem (÷ñïíéêü åðßñ.) = ôåëéêÜlongus -a -um (åðßèåôï â’) = ìáêñýòmora -ae (èçëõêü á’) = êáèõóôÝñçóçsto, steti, statum, stare (1) = óôÝêïìáéfessus -a -um = êïõñáóìÝíïò

[ìô÷. ðáèçô. ðáñáê. ôïõ ñ. fatiscor, (fessus sum,) fatisci, (3)]rogo (1) = ðáñáêáëþ

(+ áéôéáô. Þ + âïõëçô. ðñüôáóç)matertera -ae (èçëõêü á’) = èåßápaulisper (ðïóïôéêü åðßñ.) = ãéá ëßãïlocus -i (áñóåíéêü â’) = ôüðïò, èÝóç

(åôåñïãåíÝò)cedo, cessi, cessum, cedere (3) = ðáñá÷ùñþlibenter (ôñïðéêü åðßññ.) = ìå ðñïèõìßásedes -is (èçëõêü ã’) = èÝóç, Ýäñá, êÜèéóìá

(ãåí.ðëçè.: -um)dictum -i (ïõäÝôåñï â’) = ëüãïòconfirmo (1) = åðéâåâáéþíù, óôáèåñïðïéþ

45

morior, mortuus sum, mori(áðïè.3)(15 óå -io)= ðåèáßíù(ìô÷. ÌÝëë.: moriturus -a-um)

vivo, vixi, victum, vivere (3) = æùmatrimonium -ii/i (ïõäÝôåñï â’) = ãÜìïò

duco aliquam in matrimonium = ðáíôñåýïìáé

priscus, -a, -um ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(áñ÷áßïò)nuptialis, -is, -e ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(ãáìÞëéïò)congruens (-entis) ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(óýìöùíïò)longus, -a, -um longior, -ior, -ius longissimus, -a, -um(ìáêñýò, ìáêñü÷ñïíïò)fessus, -a, -um ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(êïõñáóìÝíïò)

tandem ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(åðéôÝëïõò)paulisper ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(ãéá ëßãï)tum ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(ôüôå)libenter libentius libentissime(ðñüèõìá)post ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(Ýðåéôá)multum plus plurimum(ðïëý)postea ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(ýóôåñá)

ÌÅÔÁÖÑÁÓÇ

Ç Êáéêéëßá, óýæõãïò ôïõ ÌåôÝëëïõ, åíþ åðåäßùêå óýìöùíá ìå ôáðáôñïðáñÜäïôá Þèç ãáìÞëéï ïéùíü ãéá ôçí êüñç ôçò áäåëöÞ ôçò, ç ßäéáäçìéïýñãçóå ôïí ïéùíü. Ìéá íý÷ôá äçëáäÞ êáèüôáí óå êÜðïéï ìéêñü éåñü ìáæßìå ôçí êüñç ôçò áäåëöÞò ôçò êáé ðåñßìåíå, ìÝ÷ñé í' áêïõóôåß êÜðïéá öùíÞ, ðïõí' áíôáðïêñéíüôáí óôï óêïðü ôïõò. ÔåëéêÜ ç êïðÝëá, êïõñáóìÝíç áð' ôç(ìåãÜëç äéÜñêåéá ôçò ïñèïóôáóßáò) ðïëëÞ ïñèïóôáóßá, æÞôçóå áð'ôç èåßá ôçò íáôçò ðáñá÷ùñÞóåé ãéá ëßãï ôç èÝóç ôçò. Ôüôå ç Êáéêéëßá åßðå óôçí êïðÝëá: “Åãþðñüèõìá óïõ ðáñá÷ùñþ ôç èÝóç ìïõ". Áõôü ôï ëüãï åðéâåâáßùóå ìåôÜ áðü ëßãïç ßäéá ç ðñáãìáôéêüôçôá. ÐÝèáíå äçëáäÞ ç Êáéêéëßá, ôçí ïðïßá, üóï æïýóå, ïÌÝôåëëïò áãáðïýóå ðïëý· áñãüôåñá áõôüò ðáíôñåýôçêå ôçí êïðÝëá.ÌÁÈÇÌÁ XXXIX


ÅÍÁ ÐÑÏÔÕÐÏ ÉÄÁÍÉÊÏÕ ÁÍÈÑÙÐÏÕ



46

Sapientem nec paupertas nec dolor prohibet, nec eae res, quae imperitos

avertunt et praecipites agunt. Tu illum premi putas malis? Utitur! Non ex ebore

tantum Phidias sciebat facere simulacra; ex aere quoque faciebat. Si marmor illi

obtulisses, si viliorem materiam, fecisset tale, quale ex illa fieri optimum posset.

Eodem modo sapiens virtutem, si licebit, in divitiis explicabit, si minus, in

paupertate; si poterit, in patria, si minus, in exilio; si poterit, imperator, si minus,

miles; si poterit, integer, si minus, debilis. Quamcumque fortunam acceperit, aliquid

ex illa memorabile efficiet.

ËÅÎÉËÏÃÉÏ

sapiens -ntis (áñóåíéêü ã’) = óïöüòpaupertas -atis (èçëõêü ã’) = öôþ÷åéádolor -ris (áñóåíéêü ã’) = ëýðç, èëßøçprohibeo, prohibui, prohibitum, -ere (2) = åìðïäßæùimperitus -a -um (åðßèåôï â’) = Üðåéñïòaverto, averti, aversum, avertere (3) = áðïóôñÝöù, âãÜæù áðü ôï äñüìïpraeceps, -cipitis (åðßèåôï ã’) = áõôüò ðïõ ðÝöôåé ìå ôï êåöÜëéago, egi, actum, agere (3) = Üãù, ïäçãþ, ðñÜôôù

aliquem praecipitem ago = óðñþ÷íù êÜðïéïí ìå ôï êåöÜëé óôïãêñåìü

premo, pressi, pressum, premere (3) = ðéÝæùmala, malorum (ïõäÝôåñï â’)(plur.tant.)= ïé óõìöïñÝòputo (1) = íïìßæùutor, usus sum, uti (áðïè. 3) = ÷ñçóéìïðïéþ

(+ áöáéñ.)ebur -boris (ïõäÝôåñï ã’) = åëåöáíôüäïíôï

ebora -um (óðÜíéá) = áíôéêåßìåíá áðü åëåöáíôüäïôïtantum (ðïóïôéêü åðßñ.) = ìüíïPhidias -ae (áñóåíéêü á’) = Öåéäßáò

[êëßíåôáé êáôÜ ôï Aeneas]scio, scivi(ii), scitum, scire (4) = ãíùñßæùfacio, feci, factum, facere (3) = ðïéþ, ðñÜôôùaes -ris (ïõäÝôåñï ã’) = ÷áëêü

aera -um = ÷Üëêéíá áíôéêåßìåíásimulacrum -i (ïõäÝôåñï â’) = ïìïßùìá, åéêüíá, Üãáëìáquoque (ôñïðéêü åðßñ.) = åðßóçòmarmor -ris (ïõäÝôåñï ã’) = ôï ìÜñìáñïobfero (Þ offero), obtuli, oblatum, obferre (Þ offerre)(3)

(+äïô. ðñïóþðïõ +áéôéáô.ðñÜã.) = öÝñùvilis -is -e (åðßèåôï ã’) = åõôåëÞò

47

materia -ae (èçëõêü á’) = ýëç, õëéêü& materies -ei(èçëõêü .å’) (áíÞêåé óôá áöèïíïýíôá)

talis -is -e (äåêô. áíôùí.) = ôÝôïéïòqualis -is -e (áíáö. áíôùí.) = üðïéïò

talis -is -e ... qualis -is -e = ôÝôïéïò ... üðïéïò [óõó÷. áíôùí.]modus -i (áñóåíéêü â’) = ôñüðïòlicet, licuit (& licitum est), -- , licere(áðñüó.2)= åßíáé äõíáôüdivitiae -arum (èçëõêü á’)(plur. tant.) = ôá ðëïýôçexplico (1) = áíáðôýóóù, åêöñÜæùsi minus = áí ü÷é, åéäåìÞvirtus -tis (èçëõêü ã’) = áñåôÞ áíäñåßáimperator -ris (áñóåíéêü ã’) = óôñáôçãüòmiles -itis (áñóåíéêü ã’) = óôñáôéþôçòinteger -gra -grum (åðßèåôï â’) = õãéÞò, áñôéìåëÞòdebilis -is -e (åðßèåôï ã’) = áäýíáìïò, áíÜðçñïòquicumque, quaecumque, quodcumque = ïðïéïóäÞðïôå

(áíáö. áïñéóô. áíôùí.)quamcumque fortunam acceperit = ïðïéáäÞðïôå ôý÷ç êé áí ôïõ ëÜ÷åé

memorabilis -is -e (åðßèåôï ã’) = áîéïìíçìüíåõôïòefficio, effeci, effectum, efficere (3)(15-io) = äçìéïõñãþ, êáèéóôþfortuna -ae (èçëõêü á’) = ôý÷çaliquis, (aliqua/ae), aliquid(áüñ. ïõó. áíôùí.)= êÜðïéïò, êÜôé

imperitus, -a, -um imperitior, -ior, -ius imperitissimus, -a, -um(Üðåéñïò, ÷ùñßò ðåßñá)praeceps (-cipitis) ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(áõôüò ðïõ ðÝöôåé ìå ôï êåöÜëé)vilis, -is, -e vilior, -ior, -ius vilissimus, -a, -um(åõôåëÞò)bonus, -a, -um melior, -ior, -ius optimus, -a, -um(êáëüò)integer, -gra, -grum integrior, -ior, -ius integerrimus, -a, -um(õãéÞò, áñôéìåëÞò)debilis, -is, -e debilior, -ior, -ius äåí Ý÷åé(áäýíáìïò, áíÜðçñïò)memorabilis, -is, -e memorabilior, -ior, -ius äåí Ý÷åé(áîéïìíçìüíåõôïò)

tantum ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(ôüóï)quoque ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(åðßóçò)paulum minus minimeÞ non multum (ëßãï)

ÌÅÔÁÖÑÁÓÇ




48

Ïýôå ç öôþ÷åéá ïýôå ç èëßøç åìðïäßæïõí ôï óïöü, ïýôå áõôÜ ôá ðñÜãìáôá,ôá ïðïßá âãÜæïõí áðü ôï äñüìï ôïõò ôïõò Üðåéñïõò êáé ôïõò ãêñåìïôóáêßæïõí.Óõ íïìßæåéò üôé åêåßíïò êáôáâÜëëåôáé áðü ôéò óõìöïñÝò; (Áíôßèåôá) ôéò÷ñçóéìïðïéåß! Ï Öåéäßáò ãíþñéæå íá öôéÜ÷íåé áãÜëìáôá ü÷é ìüíï áðüåëåöáíôüäïíôï· êáôáóêåýáæå êáé áðü ÷áëêü åðßóçò. Áí ôïõ åß÷åò öÝñåéìÜñìáñï, áí (ôïõ åß÷åò öÝñåé) êÜðïéï åõôåëÝóôåñï õëéêü, èá åß÷å öôéÜîåé ôÝôïéï(Üãáëìá), üóï ðéï êáëü ìðïñïýóå íá ãßíåé áðü êåßíï (ôï õëéêü). Ìå ôïí ßäéïôñüðï ï óïöüò è'áíáðôýîåé ôçí áñåôÞ ôïõ ìÝóá óôá ðëïýôç, áí ìðïñÝóåé: áí ü÷é,ìÝóá óôç öôþ÷åéá· áí ìðïñÝóåé, óôçí ðáôñßäá, áí ü÷é, óôçí åîïñßá· áí ìðïñÝóåé,óáí óôñáôçãüò, áí ü÷é, óáí óôñáôéþôçò· áí ìðïñÝóåé, áñôéìåëÞò, áí ü÷é,áíÜðçñïò. ÏðïéáäÞðïôå ôý÷ç êé áí ôïõ ëÜ÷åé, èá äçìéïõñãÞóåé áðü áõôÞ êÜôéáîéïìíçìüíåõôï.

ÌÁÈÇÌÁ XL

Sulla, occupata urbe, senatum armatus coegerat ut C. Marius quam celerrime

hostis iudicaretur. Cuius voluntati nemo obviam ire audebat; solus Quintus Mucius

Scaevola augur de hac re interrogatus sententiam dicere noluit. Quin etiam cum

Sulla minitans ei instaret, dixit is Sullae: “Licet mihi ostendas agmina militum,

quibus curiam circumsedisti, licet mortem miniteris, numquam tamen ego hostem

iudicabo Marium. Etsi senex et corpore infirmo sum, semper tamen meminero

urbem Romam et Italiam a Mario conservatam esse.”

ËÅÎÉËÏÃÉÏ

Sulla -ae (áñóåíéêü á’) = ï Óýëëáòoccupo (1) = êáôáëáìâÜíùurbs, urbis (èçëõêü ã’) = ðüëçsenatus -us (áñóåíéêü ä’)(sing.tant.)= Óýãêëçôïòarmatus -a -um = Ýíïðëïò

[ìô÷. ðáè. ðáñáê. ôïõ ñ. armï = åîïðëßæù]cogo, coegi, coactum, cogere (3)

( + áéôéáôéêÞ) = óõãêåíôñþíù, óõãêáëþ( + ôåëéêü áðáñ.) = áíáãêÜæù íá ...

quam (ðïóïôéêü åðßñ. åðéôáôéêü ôïõ õðåñèåô. âáèìïý ôùí åðéññ.)quam celerrime = üóï ôï äõíáôüí ðéï ãñÞãïñá

iudico (1) = êçñýóóù, êñßíùvoluntas -atis (èçëõêü ã’) = èÝëçóç, âïýëçóçaudeo, ausus sum, audere (çìéáðïè. 2) = ôïëìþ íá ...

(+ ôåë. áðáñ.)obviam (ôñïðéêü åðßñ.) = áíôßèåôá

ÁÊËÏÍÇÔÇ ÁÐÏÖÁÓÉÓÔÉÊÏÔÇÔÁ ÌÐÑÏÓÔÁÓÔÉÓ ÁÐÅÉËÅÓ ÔÏÕ ÄÉÊÔÁÔÏÑÁ

49

solus -a -um (áíôùí. åðßèåôï) = ìüíïò(ãåí. åí. solius, äïô. åí. soli)

augur -ris (áñóåíéêü ã’) = ïéùíïóêüðïòinterrogo (1) = ñùôþ, æçôþ íá ìÜèù, æçôþ ôç ãíþìç

êÜðïéïõsententia -ae (èçëõêü á’) = Üðïøç, áðüöáóç

dico sententiam = ëÝù ôç ãíþìç ìïõ, øçößæùnolo, nolui, -- , nolle (áíþì.) = áñíïýìáéminitor, minitatus sum, minitari (áðïè.1) = áðåéëþinsto, institi, -- , instare (1) = áóêþ ðßåóç óå êÜðïéïí

(in + sto) (+ äïôéêÞ) (ìô÷. ìåëë. instaturus, -a, -um)licet (ðáñá÷ùñ. óýíä.) = êáé áí...ostendo, ostendi, ostentum (ostensum), -ere (3)= äåß÷íù

(+äïôéêÞ +áéôéáôéêÞ)agmen -minis (ïõäÝôåñï ã’) = Üãçìá, óôñáôüòcuria -ae (èçëõêü á’) = Óýãêëçôïò, âïõëåõôÞñéïcircumsedeo -sedi -sessum -ere (2) = ðåñéêõêëþíùnumquam (÷ñïíéêü åðßñ.) = ïõäÝðïôåsenex, senis (áñóåíéêü ã’) = ãÝñïíôáò

(ãåí. ðëçè. senum)corpus -oris (ïõäÝôñï ã’) = óþìáinfirmus -a -um (åðßèåôï â’) = áäýíáìïòsemper (÷ñïíéêü åðßñ.) = ðÜíôïôåmemini, meminisse(åëëåéðô.) = ìíçìïíåýù, èõìÜìáéconservo (1) = äéáôçñþ, äéáóþæù

armatus, -a, -um ä å í Ý ÷ å é armatissimus, -a, -um(ïðëéóìÝíïò)senex (ãåí: senis) senior, -ior, -ius ä å í Ý ÷ å é(ãÝñïò)infirmus, -a, -um infirmior, -ior, -ius infirmissimus, -a, -um(áäýíáìïò)

quam ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(üóï)celeriter celerius celerrime(ãñÞãïñá)obviam ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(áíôßèåôá)etiam ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(åðéðëÝïí)numquam ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(ðïôÝ)semper ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(ðÜíôïôå)

ÌÅÔÁÖÑÁÓÇ




50

Ï Óýëëáò, áöïý êáôÝëáâå ôç Ñþìç, åß÷å óõãêáëÝóåé Ýíïðëïò ôç Óýãêëçôï,ãéá íá êçñõ÷èåß ï ÃÜéïò ÌÜñéïò üóï ôï äõíáôüí ðéï ãñÞãïñá å÷èñüò (ôïõÑùìáúêïý ëáïý). Óôç èÝëçóç ôïõ êáíåßò äå ôïëìïýóå íá åíáíôéùèåß· ìüíïò ïÊüéíôïò Ìïýêéïò Óêáéüëáò, ï ïéùíïóêüðïò, üôáí æçôÞèçêå ç ãíþìç ôïõ ãé'áõôüôï èÝìá, áñíÞèçêå íá øçößóåé. Ï÷é ìüíï áõôü, áëëÜ üôáí ï Óýëëáò ôïí ðßåæåáðåéëçôéêüò, áõôüò åßðå óôï Óýëëá: "Áêüìç êé áí ìïõ äåßîåéò ôá óôñáôåýìáôá,ìå ôá ïðïßá ðåñéêýêëùóåò ôï âïõëåõôÞñéï, êé áí áêüìç ìå áðåéëÞóåéò ìåèÜíáôï, ðïôÝ üìùò åãþ äåí èá èåùñÞóù ôïí ÌÜñéï å÷èñü. Áí êáé åßìáé ãÝñïíôáòêáé ìå áäýíáìï óþìá, üìùò èá èõìÜìáé ðÜíôïôå üôé ç Ñþìç êáé ç Éôáëßáóþèçêáí áðü ôï ÌÜñéï.

ÌÁÈÇÌÁ XLI

Curius et Fabricius, antiquissimi viri, et his antiquiores Horatii plane ac

dilucide cum suis locuti sunt; non Sicanorum aut Pelasgorum, qui primi coluisse

Italiam dicuntur, sed aetatis suae verbis utebantur. Tu autem, proinde quasi cum

matre Evandri nunc loquaris, sermone abhinc multis annis iam obsoleto uteris, quod

neminem scire atque intellegere vis, quae dicas. Quin, homo inepte, taces, ut

consequaris, quod vis? Sed antiquitatem tibi placere dicis, quod honesta et bona et

modesta sit. Sic ergo vive, ut viri antiqui, sed sic loquere, ut viri aetatis nostrae;

atque id quod a C. Caesare scriptum est, habe semper in memoria et in pectore:

“tamquam scopulum, sic fugias verbum insolens atque inauditum".

ËÅÎÉËÏÃÉÏ

Curius -ii/i (áñóåíéêü â’) = ÊïýñéïòFabricius -ii/i (áñóåíéêü â’) = ÖáâñßêéïòHoratius -ii/i (áñóåíéêü â’) = ÏñÜôéïòantiquus -a -um (åðßèåôï â’) = áñ÷áßïò, ðáëéüòvir, viri (áñóåíéêü â’) = Üíäñáòplane (ôñïðéêü åðßñ.) = êáèáñÜdilucide (ôñïðéêü åðßñ.) = ìå äéáýãåéáloquor, locutus sum, loqui(áðïè.3) = ìéëþ

loquor cum aliquo = óõíïìéëþ ìå êÜðïéïíloquuntur cum suis = óõíïìéëïýí ìå ôïõò óõã÷ñüíïõò ôïõò

Sicani -orum (áñóåíéêü â’) = ïé Óéêáíïß

ÌÉËÁ ÃÉÁ ÍÁ ÓÅ ÊÁÔÁËÁÂÁÉÍÏÕÍ, Ï×É ÃÉÁ ÍÁ ÌÉËÁÓ

51

aetas -atis (èçëõêü ã’) = åðï÷Þ, çëéêßá(ãåí. ðëçè. -um & -ium)

Pelasgi -orum (áñóåíéêü â’) = ïé Ðåëáóãïßprimus -a -um (ôáêôéêü áñéèì.) = ðñþôïòcolo, colui, cultum, colere (3) = êáôïéêþ, êáëëéåñãþ, ëáôñåýùverbum -i (ïõäÝôåñï â’) = (åäþ) ãëþóóáproinde quasi (õðïè. ðáñáâ. óýíä.) = óáí íá ...mater, matris (èçëõêü ã’) = ç ìçôÝñáEvander -ndri (áñóåíéêü â’) = Åýáíäñïò

êáé Evandrus -dri (ðéï åý÷ñçóôç ç êëçôéêÞ Evandre)utor, usus sum, uti (áðïè.3) = ÷ñçóéìïðïéþ

(+áöáéñ.)sermo -nis (áñóåíéêü ã’) = ï ëüãïò

abhinc multis annis = åäþ êáé ðïëëÜ ÷ñüíéáiam (÷ñïíéêü åðßñ.) = ðëÝïí, ðéáobsoletus -a -um = áðáñ÷áéùìÝíïò

ôïõ ñÞì. obsolesco, -levi, (-letum), -lescere(3)scio, scivi/ii, scitum, scire (4) = ãíùñßæùintellego êáé intelligo -lexi -lectum -legere(3)= êáôáëáâáßíùtaceo, tacui, tacitum, tacere (2) = óùðáßíùquin ... taces = ãéáôß äåí óùðáßíåéò

[ñçôïñéêÞ åñþôçóç ìåñéêÞò Üãíïéáò ðïõ éóïäõíáìåß ìå ðñïôñïðÞ]consequor, consecutus sum, consequi (áðïè. 3)= ðåôõxáßíù, áêïëïõèþ,

êáôáäéþêùvolo, volui, -- , velle (áíùì.) = èÝëùantiquitas -atis (èçëõêü ã’) = ç áñ÷áéüôçôáplaceo, placui, placitum, placere (2) = áñÝóù

(+äïô.)honestus -a -um (åðßèåôï â’) = ôéìçìÝíïò, áîéïðñåðÞòmodestus -a -um (åðßèåôï â’) = óåìíüò, êüóìéïòergo (óõìðåñáóì. óýíä.) = åðïìÝíùò

[ óå êýñéåò ðñïôÜóåéò - äçëþíåé ëïãéêÞ áêïëïõèßá Þ áíáãêáßá óõíÝðåéá ]vivo, vixi, victum, vivere (3) = æùscribo, scripsi, scriptum, scribere (3) = ãñÜöùhabeo, habui, habitum, -ere (2) = Ýxù, öïñþ, íïìßæùpectus, pectoris (ïõäÝôåñï ã’) = óôÞèïò, êáñäéÜfugio, fugi, fugitum, fugere (3) (15-io) = öåýãù, áðïöåýãùinsolens -ntis (åðßèåôï ã’) = áóõíÞèéóôïòinauditus -a -um (åðßèåôï â’) = áíÞêïõóôïò, ðñùôÜêïõóôïò

antiquus, -a, -um antiquior, -ior, -ius antiquissimus, -a, -um(áñ÷áßïò)(prae - ðñüèåóç) prior, -ior, -ius primus, -a, -um(ðñþôïò)multi, -ae, -a plures, - es, -a plurimi, -ae, -a(ðïëëïß)

ineptus, -a, -um ineptior, -ior, -ius ineptissimus, -a, -um(Üêáéñïò, áíüçôïò)



52

honestus, -a, -um honestior, -ior, -ius honestissimus, -a, -um(ôßìéïò, ôéìçìÝíïò)bonus, -a, -um melior, -ior, -ius optimus, -a, -um(êáëüò)modestus, -a, -um modestior, -ior, -ius modestissimus, -a, -um(óåìíüò, êüóìéïò, óþöñùí)insolens (-ntis) insolentior, -ior, -ius insolentissimus, -a,-um(áóõíÞèéóôïò)inauditus, -a, -um inauditior, -ior, -ius ä å í Ý ÷ å é(áíÞêïõóôïò, ðñùôÜêïõóôïò, ðáñÜäïîïò)

plane planius planissime(êáèáñÜ)dilucide dilucidius dilucidissime(ìå äéáýãåéá, ìå óáöÞíåéá)nunc ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(ôþñá)abhinc ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(ðñéí áðü, åäþ êáé, Þäç ðñï)iam ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(ðéá, Þäç, êéüëáò)sic ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(Ýôóé)semper ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(ðÜíôá)

ÌÅÔÁÖÑÁÓÇ

Ï Êïýñéïò êé ï Öáâñßêéïò ðïõ Ýæçóáí óôá ðïëý ðáëéÜ ÷ñüíéá, êé ïé ÏñÜôéïéðïëý ðáëéüôåñïß ôïõò, ìéëïýóáí ìå ôïõò óõã÷ñüíïõò ôïõò êáèáñÜ êáé ìåäéáýãåéá· äåí ÷ñçóéìïðïéïýóáí ôç ãëþóóá ôùí Óéêáíþí Þ ôùí Ðåëáóãþí, ïéïðïßïé ëÝãåôáé üôé êáôïßêçóáí ðñþôïé ôçí Éôáëßá áëëÜ (ôç ãëþóóá) ôçò åðï÷Þòôïõò. Åóý üìùò ÷ñçóéìïðïéåßò ãëþóóá ðïõ Ý÷åé ðÝóåé óå á÷ñçóôßá åäþ êáéðïëëÜ ÷ñïíéá (ðïõ åßíáé áðáñ÷áéùìÝíç), óáí íá ìéëïýóåò ôþñá ìå ôç ìÜíá ôïõÅõÜíäñïõ, åðåéäÞ äå èÝëåéò íá îÝñåé êáé íá êáôáëáâáßíåé êáíåßò, ôé ëåò. ÁíüçôåÜíèñùðå, ãéáôß äå óùðáßíåéò, ãéá íá ðåôý÷åéò áõôü ðïõ èåò; Ëåò üìùò ðùò óïõáñÝóïõí ôá ðáëéÜ ôá ÷ñüíéá, ãéáôß åßíáé ôéìçìÝíá êáé êáëÜ êáé óåìíÜ. ¸ôóéëïéðüí íá æåéò, üðùò ïé ðáëéïß, áëëÜ Ýôóé íá ìéëÜò, üðùò ïé óýã÷ñïíïß ìáò(üðùò ïé Üíèñùðïé ôçò åðï÷Þò ìáò). Êáé íá ’÷åéò ðÜíôá óôç ìíÞìç óïõ êáé óôçêáñäéÜ óïõ áõôü ðïõ Ýãñáøå ï ÃÜéïò Éïýëéïò Êáßóáñáò: “Óáí ôï óêüðåëïáðüöåõãå ôç ëÝîç ôçí áóõíÞèéóôç êáé ôçí ðñùôÜêïõóôç".


53

ÌÁÈÇÌÁ XLII

Nonnulli sunt in hoc ordine, qui aut ea, quae imminent, non videant, aut ea,

quae vident, dissimulent: qui spem Catilinae mollibus sententiis aluerunt

coniurationemque nascentem non credendo confirmaverunt; quorum auctoritatem

secuti multi, non solum improbi verum etiam imperiti, si in hunc animadvertissem,

crudeliter et regie id factum esse dicerent. Nunc intellego, si iste in Manliana

castra pervenerit, quo intendit, neminem tam stultum fore, qui non videat

coniurationem esse factam, neminem tam improbum, qui non fateatur.

ËÅÎÉËÏÃÉÏ

nonnulli -ae -a (áíôùíõìéêü åðßèåôï.) = ìåñéêïßordo -inis (áñóåíéêü ã’) = ç ôÜîç (ôùí Óõãêëçôéêþí)immineo, -- , -- , imminere (2) = ðëçóéÜæù áðåéëçôéêÜvideo, vidi, visum, videre (2) = âëÝðùdissimulo (1) = ðñïóðïéïýìáé (üôé äåí õðÜñ÷åé êÜôé

ðïõ õðÜñ÷åé)åíþ: simulo (1) = ðñïóðïéïýìáé (üôé õðÜñ÷åé êÜôé ðïõ

äåí õðÜñ÷åé)spes, spei (èçëõêü å’) = åëðßäámollis -is -e (åðßèåôï ã’) = åðéåéêÞòsententia -ae (èçëõêü á’) = Üðïøç, êñßóç, áðüöáóçalo, alui, alitum (altum), alere (3) = (åê)ôñÝöùconiuratio, coniurationis (èçëõêü ã’) = óõíùìïóßánascor, natus sum, nasci (áðïè.3) = ãåííéÝìáé

(ìô÷. Ìåëë.: nasciturus -a -um)credo, -didi -ditum -ere (3) = ðéóôåýùconfirmo (1) = åðéâåâáéþíùauctoritas -atis (èçëõêü ã’) = êýñïò, åðéññïÞ

auctoritatem alicuius sequor = åíåñãþ êÜôù áðü ôçí åðéññïÞêÜðïéïõ

animadverto -verti -versum -ere (3) = ðáñáôçñþanimadverto in aliquem = ôéìùñþ êÜðïéïí

crudeliter (ôñïðéêü åðßñ.) = ìå óêëçñüôçôáregie (ôñïðéêü åðßñ.) = ôõñáííéêÜnunc (÷ñïíéêü åðßñ.) = ôþñáiste, ista, istud (äåéêô. áíôùí.) = áõôüòManlianus -a -um (åðßèåôï â') = ï ôïõ ÌÜíëéïõpervenio -veni -ventum -ire (4) = öèÜíùintendo, -tendi -tentum (-tensum) -ere (3) = êáôåõèýíïìáé

Ï ÊÉÊÅÑÙÍÁÓ ÊÁÉ Ç ÓÕÍÙÌÏÓÉÁ ÔÏÕ ÊÁÔÉËÉÍÁ


54

quo (áíáö. ôïðéêü åðßñ.) = üðïõstultus -a -um (åðßèåôï â’) = áíüçôïòfateor, fassus sum, fateri (áðïè.2) = ïìïëïãþimprobus -a -um (åðßèåôï â’) = á÷ñåßïònemo (áüñ. ïõó. áíôùí.) = êáíåßò

mollis, -is, -e mollior, -ior, -ius mollissimus, -a, -um(ìáëáêüò, åðéåéêÞò)improbus, -a, -um improbior, -ior, -ius improbissimus, -a, -um(öáýëïò, êáêüò, ðïíçñüò)imperitus, -a, -um imperitior, -ior, -ius imperitissimus, -a, -um(Üðåéñïò, áäáÞò, áìáèÞò)Manlianus, -a, -um ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(ôïõ Ìáíëßïõ)stultus, -a, -um stultior, -ior, -ius stultissimus, -a, -um(áíüçôïò, ìùñüò, çëßèéïò)

solum ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(ìüíï)crudeliter crudelius crudelissime(óêëçñÜ)regie ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(äåóðïôéêÜ, ôõñáííéêÜ)nunc ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(ôþñá)quo ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(üðïõ)tam ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(ôüóï)

ÌÅÔÁÖÑÁÓÇ

ÕðÜñ÷ïõí ìåñéêïß ó' áõôÞ ôç Óýãêëçôï, ðïõ åßôå äåí âëÝðïõí ôçí áðåéëÞðïõ ðëçóéÜæåé, åßôå êëåßíïõí ôá ìÜôéá ó' áõôÜ ðïõ âëÝðïõí (êÜíïõí ðùò äåíâëÝðïõí áõôÜ ðïõ âëÝðïõí)· áõôïß åîÝèñåøáí ôéò åëðßäåò ôïõ Êáôéëßíá ìå ôéòåðéåéêåßò ôïõò áðïöÜóåéò êé åíßó÷õóáí ôçí óõíùìïóßá ðïõ Þôáí óôá óðÜñãáíÜôçò (ðïõ ãåííéüôáí) ìå ôï íá ìçí ðéóôåýïõí óôçí ýðáñîÞ ôçò· åíåñãþíôáò êÜôùáðü ôçí åðéññïÞ áõôþí ðïëëïß (Üëëïé), ü÷é ìüíïí á÷ñåßïé áëëÜ êáé Üðåéñïé, áíôïí åß÷á ôéìùñÞóåé, èá Ýëåãáí ðùò åíÝñãçóá óêëçñÜ êáé ôõñáííéêÜ (ðùò áõôüÝãéíå óêëçñÜ êáé ôõñáííéêÜ). Ôþñá êáôáëáâáßíù ðùò, áí áõôüò öôÜóåé óôïóôñáôüðåäï ôïõ ÌÜíëéïõ, üðïõ êáôåõèýíåôáé, äå èá õðÜñîåé êáíåßò ôüóïáíüçôïò, ðïõ íá ìç âëÝðåé ðùò Ýãéíå óõíùìïóßá, êáé êáíåßò ôüóï á÷ñåßïò, ðïõíá ìçí ôï ïìïëïãÞóåé.



55

ÌÁÈÇÌÁ XLIII

Num ad hostem veni et captiva in castris tuis sum? In hoc me longa vita et

infelix senecta traxit, ut primum exsulem deinde hostem te viderem? Qui potuisti

populari hanc terram, quae te genuit atque aluit? Non tibi ingredienti fines patriae

ira cecidit? Quamvis infesto et minaci animo perveneras, cur, cum in conspectu

Roma fuit, tibi non succurrit: “intra illa moenia domus ac penates mei sunt,

mater coniunx liberique"? Ergo ego nisi peperissem, Roma non oppugnaretur;

nisi filium haberem, libera in libera patria mortua essem. Ego nihil iam pati

possum nec diu miserrima futura sum: at contra hos, si pergis, aut immatura

mors aut longa servitus manet.

ËÅÎÉËÏÃÉÏ

num (åñùôçì. ìüñéï) = ìÞðùòcaptivus -a -um (åðßèåôï â’) = áé÷ìÜëùôïòhostis -is (áñóåíéêü ã’) = å÷èñüòin hoc = óå ôÝôïéï óçìåßïinfelix -icis (åðßèåôï ã’) = äõóôõ÷éóìÝíïòsenecta -ae (èçëõêü á’) = ôá ãçñáôåéÜex(s)ul -ulis (áñóåíéêü ã’) = ï öõãÜò, ï åîüñéóôïòprimum ... deinde = ðñþôá ... Ýðåéôátraho, traxi, tractum, trahere (3) = óýñù, Ýëêùvideo, vidi, visum, videre (2) = âëÝðùqui (åñùôçì. åðßñ.) = ðùò;possum, potui, -- , posse + ôåë. áðáñ. = ìðïñþ íá ...populor, populatus sum, populari (áðïè. 1)= ëåçëáôþterra -ae (èçëõêü á’) = ÷þñá, ãçgigno, genui, genitum, gignere(3) = ãåííþalo, alui, alitum (altum), alere(3) = ôñÝöùingredior, ingressus sum, ingredi(áðïè. 3) = åéóâÜëëù, åéóÝñ÷ïìáé

(in + gradior) (15 -io)finis, finis (áñóåíéêü ã’) = ôÝëïò, üñéï

fines, finium = óýíïñá, ÷þñá, ðåñéï÷Þpatria -ae (èçëõêü á’) = ðáôñßäáira -ae (èçëõêü á’) = ïñãÞcado, cecidi, casum, cadere (3) = ðÝöôù

non tibi ira cecidit = äåí óïõ ðÝñáóå ç ïñãÞ

Ç ÏÑÃÇ ÔÇÓ ÌÁÍÁÓ


56

quamvis (ðáñá÷ùñ. óýíä.) = áí êáé ... ðáñüëï ðïõinfestus -a -um (åðßèåôï â’) = å÷èñéêüòminax, minacis (åðßèåôï ã’) = áðåéëçôéêüòcur (åñùôçì. åðßñ.) = ãéáôßconspectus -us (áñóåíéêü ä’) = èÝá, üøç

cum in conspectu Roma fuit = üôáí åßäåò ôç Ñþìçsuccurrit, succurrit, succursum, -ere(áðñüó. 3)= ìïõ Ýñ÷åôáé êÜôé óôï íïõintra (ðñüèåóç) + áéôéáôéêÞ = ìÝóádomus -us (èçëõêü ä’) = óðßôépenates -ium (áñóåíéêü ã’)(plur.tant)= ïé èåïß ôïõ óðéôéïýconiu(n)x -gis (áñóåíéêü & èçëõêü ã’)= ï,ç óýæõãïòliberi -orum (áñóåíéêü â’)( plur.tant)= ôá ðáéäéÜpario, peperi, partum, parere (3) (15 -io) = ãåííþ, áðïêôþ

(ìô÷. ÌÝëë. pariturus)oppugno -avi -atum -are (1) = ðïëéïñêþfilius -ii/i (áñóåíéêü â’) = ï ãéïòliber -a -um (åðßèåôï â’) = åëåýèåñïòmorior, mortuus sum, mori (áðïè.3)(15 -io)= ðåèáßíù

(ìô÷. ÌÝëë. moriturus)patior, passus sum, pati (áðïè.3)(15 -io) = ðáèáßíùat (áíôéèåôéêüò óýíä.) = áëëÜ

[äçëþíåé Ýíôïíç áíôßèåóç]contra (ôñïðéêü åðßñ.) = áíôßèåôápergo, perrexi, perrectum, pergere(3) = êáôåõèýíïìáé ðñïòmiser -a -um (åðßèåôï â’) = Üèëéïò, äõóôõ÷Þòimmaturus -a -um (åðßèåôï â’) = ðñüùñïòservitus -utis (èçëõêü ã’) = äïõëåßá, óêëáâéÜ

(ãåí. ðëçè. servitutium)maneo, mansi, mansum, manere (2) = (ðåñé)ìÝíùmors, mortis (èçëõêü ã’) = èÜíáôïòlongus -a -um (åðßèåôï â’) = ìáêñýò

.

captivus, -a, -um ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(áé÷ìÜëùôïò)longus, -a, -um longior, -ior, -ius longissimus, -a, -um(ìáêñýò, ìáêñü÷ñïíïò)infelix (-icis) infelicior, -ior, -ior infelicissimus, -a, -um(äõóôõ÷Þò)infestus, -a, -um infestior, -ior, -ius infestissimus, -a, -um(å÷èñéêüò)minax (-acis) minacior, -ior, -ius minacissimus, -a, -um(áðåéëçôéêüò)liber, -era, -erum liberior, -ior, -ius liberrimus, -a, -um(åëåýèåñïò)miser, -era, -erum miserior, -ior, -ius miserrimus, -a, -um(äõóôõ÷éóìÝíïò)immaturus, -a, -um ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(ðñüùñïò)


57

(prae) (ðñüèåóç) prius primum /-ï(åìðñüò, ðñüóù)deinde ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(ýóôåñá, Ýðåéôá)qui ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(ðùò)cur ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(ãéáôß)iam ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(Þäç, ðéá)diu diutius diutissime(ãéá ðïëý êáéñü, åðß ðïëý ÷ñüíï)

ÌÅÔÁÖÑÁÓÇ

ÌÞðùò Þñèá óå å÷èñü êáé åßìáé áé÷ìÜëùôç óôï óôñáôüðåäü óïõ; Óå ôÝôïéïóçìåßï ìå êáôÜíôçóå ç ìáêñïæùßá êáé ôá äõóôõ÷éóìÝíá ãçñáôåéÜ ìïõ, ðïõ íá óåäù ðñþôá åîüñéóôï êáé ýóôåñá å÷èñü; Ðþò ìðüñåóåò íá åñçìþóåéò áõôÞ ôç÷þñá, ðïõ óå ãÝííçóå êáé óå áíÜèñåøå; Äå óïõ ðÝñáóå ç ïñãÞ ôç óôéãìÞ ðïõðáôïýóåò ôá óýíïñá ôçò ðáôñßäáò óïõ; Ðáñüëï ðïõ åß÷åò öôÜóåé ìå ôüóïå÷èñéêÞ äéÜèåóç êé áðåéëçôéêÞ, ãéáôß, óáí åßäåò ôç Ñþìç, äåí ðÝñáóå áõôÞ ç éäÝááðü ôï ìõáëü óïõ: “ÌÝóá ó' åêåßíá åêåß ôá ôåß÷ç âñßóêïíôáé ôï óðßôé ìïõ êáé ïéèåïß ìïõ, ç ìÜíá, ç ãõíáßêá êáé ôá ðáéäéÜ ìïõ"; Áí ëïéðüí åãþ äå óå ãÝííáãá, çÑþìç äå èá âñéóêüôáí ðïëéïñêçìÝíç· áí äåí åß÷á ãéï, èá ðÝèáéíá ëåýôåñç óåëåýôåñç ðáôñßäá. Åãþ ôßðïôá ðéá äåí ìðïñþ íá ðÜèù êé ïýôå èá åßìáé ôüóïäõóôõ÷éóìÝíç ãéá ðïëý áêüìá· áõôïýò åäþ üìùò, áí óõíå÷ßóåéò, ôïõò ðåñéìÝíåé Þðñüùñïò èÜíáôïò Þ ìáêñü÷ñïíç óêëáâéÜ.

ÌÁÈÇÌÁ XLIV

Haec est tyrannorum vita, in qua nulla fides, nulla caritas, nulla fiducia

benevolentiae stabilis esse potest: tyrannis omnia semper suspecta atque sollicita sunt;

nullus locus amicitiae eis est. Nescio enim quis possit diligere eum, quem metuat, aut

eum, a quo se metui putet. Coluntur tamen simulatione dumtaxat ad tempus. Quodsi

forte, ut fit plerumque, ceciderunt, tum intellegitur, quam fuerint inopes amicorum.

Ç ÆÙÇ ÔÙÍ ÔÕÑÁÍÍÙÍ



58

Hoc est quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem: “Tum intellexi, quos fidos

amicos habuissem, quos infidos, cum iam neutris gratiam referre poteram".

ËÅÎÉËÏÃÉÏ

tyrannus -i (áñóåíéêü â’) = ôýñáííïòvita -ae (èçëõêü á’) = æùÞnullus -a -um (áüñ. åðéè. áíôùí.) = êáíåßòfides -ei (èçëõêü å’)(sing. tant.) = åìðéóôïóýíçcaritas -tis (èçëõêü ã’) = áãÜðç, óôïñãÞfiducia -ae (èçëõêü á’) = ðßóôçbenevolentia -ae (èçëõêü á’) = êáëÞ èÝëçóç, åýíïéástabilis -is -e (åðßèåôï ã’) = óôáèåñüòsuspectus -a -um = ýðïðôïò

(ìô÷. ðáñáê. ôïõ ñ. suspicio) (15 -io)suspicio -pexi -pectum -ere = ðáñáôçñþ, õðïðôåýïìáé

sollicitus -a -um (åðßèåôï â’) = ôáñáãìÝíïòamicitia -ae (èçëõêü á’) = öéëßánescio -ci(v)i -citum -ire (4) = áãíïþdiligo -lexi -lectum -ligere (3) = áãáðþmetuo -tui -tutum -ere (3) = öïâÜìáéputo (1) = íïìßæùcolo, colui, cultum, colere (3) = óÝâïìáésimulatio -nis (èçëõêü ã’) = ðñïóðïßçóç, õðïêñéóßádumtaxat (ðïóïôéêü åðßñ.) = ìüíïí, ôïõëÜ÷éóôïítempus -oris (ïõäÝôåñï ã’) = ÷ñüíïò

ad tempus = ãéá êÜðïéï ÷ñïíéêü äéÜóôçìáquodsi (õðïèåôéêüò óýíä.) = áí üìùò ...forte (ôñïðéêü åðßñ.) = ôõ÷áßáplerumque (÷ñïíéêü åðßñ.) = óõíÞèùòinops, inopis (åðßèåôï ã’) = áõôüò ðïõ Ý÷åé Ýëëåéøç áðü êÜôé,

(ãåí. ðëçè.: -um) óôåñçìÝíïòcado, cecidi, casum, cadere (3) = ðÝöôùintellego êáé intelligo, -lexi -lectum -legere (3)= êáôáëáâáßíùamicus -i (áñóåíéêü â’) = ößëïòfero, tuli, latum, ferre (3) = öÝñù

ferunt = dicunt = ëÝíå, áíáöÝñïõíex(s)ulo (1) = åßìáé åîüñéóôïòfidus -a -um (åðßèåôï â’) = ðéóôüòinfidus -a -um (åðßèåôï â’) = Üðéóôïò, øåýôéêïòhabeo, habui, habitum, habere (2) = Ý÷ùneuter -tra -trum (áíôùíõì. åðßè.) = ïýôå ï Ýíáò, ïýôå ï Üëëïòrefero, rettuli, relatum, referre(3) = áíôáðïäßäùgratiam refero alicui = áíôáðïäßäù ôç ÷Üñç óå êÜðïéïí

stabilis, -is, -e stabilior, -ior, -ius stabilissimus, -a, -um


59

(óôáèåñüò)suspectus, -a, -um suspectior, -ior, -ius ä å í Ý ÷ å é(ýðïðôïò)sollicitus, -a, -um sollicitior, -ior, -ius sollicitissimus, -a, -um(ôáñáãìÝíïò, áíÞóõ÷ïò)inops (-pis) egentior, -ior, -ius egentissimus, -a, -um(åíäåÞò, óôåñçìÝíïò)fidus, -a, -um fidior, -ior, -ius fidissimus, -a, -um(ðéóôüò)infidus, -a, -um ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(Üðéóôïò, áóôáèÞò, áâÝâáéïò)

semper ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(ðÜíôïôå)dumtaxat ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(ìüíï, ôïõëÜ÷éóôïí)forte ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(ôõ÷áßá, ßóùò)plerumque ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(ùò åðß ôï ðëåßóôïí, óõ÷íÜôéò ðåñéóóüôåñåò öïñÝò)tum ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(ôüôå)quam ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(ðüóï)iam ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(Þäç, ðéá)

ÌÅÔÁÖÑÁÓÇ

ÁõôÞ åßíáé ç æùÞ ôùí ôõñÜííùí, óôçí ïðïßá äåí ìðïñåß íá õðÜñîåé êáìéÜåìðéóôïóýíç, êáìéÜ áãÜðç, êáìéÜ ðßóôç óå óôáèåñÞ öéëßá. Ïé ôýñáííïé ðÜíôáõðïðôåýïíôáé êáé áíçóõ÷ïýí ãéá üëá· êáìéÜ èÝóç ãéá öéëßá äåí õðÜñ÷åé ó' áõôïýò(Þ: ç öéëßá äåí Ý÷åé êáììéÜ èÝóç ó' áõôïýò). Ãéáôß äåí îÝñù ðïéïò ìðïñåß í' áãáðÜáõôüí ðïõ öïâÜôáé Þ áõôüí áðü ôïí ïðïßï èåùñåßôáé öïâåñüò (Þ: ðïõ íïìßæåé üôéôïí öïâÜôáé). Åíôïýôïéò (ïé ôýñáííïé) äÝ÷ïíôáé ôïí õðïêñéôéêü óåâáóìü ôùíãýñù ôïõò ôïõëÜ÷éóôïí ãéá ïñéóìÝíï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá. Áí üìùò ôý÷åé íá÷Üóïõí ôçí åîïõóßá, üðùò óõìâáßíåé óõíÞèùò, ôüôå ãßíåôáé áíôéëçðôü, ðüóïóôåñçìÝíïé áðü ößëïõò õðÞñîáí. Áõôü åßíáé ðïõ áíáöÝñïõí üôé åßðå ï Ôáñêýíéïò,üôáí Þôáí åîüñéóôïò: “Ôüôå êáôÜëáâá, ðïéïõò åß÷á ðéóôïýò ößëïõò êáé ðïéïõòáíáîéüðéóôïõò, üôáí äåí ìðïñïýóá ðéá í' áíôáðïäþóù ÷Üñç óå êáíÝíáí áð' ôïõòäýï".



60

ÌÁÈÇÌÁ XLV

Caesar ex captivis cognoscit quae apud Ciceronem gerantur quantoque in

periculo res sit. Tum cuidam ex equitibus Gallis persuadet ut ad Ciceronem epistulam

deferat. Curat et providet ne, intercepta epistula, nostra consilia ab hostibus

cognoscantur. Quam ob rem epistulam conscriptam Graecis litteris mittit. Legatum

monet ut, si adire non possit, epistulam ad amentum tragulae adliget et intra castra

abiciat. In litteris scribit se cum legionibus celeriter adfore. Gallus, periculum veritus,

constituit ut tragulam mitteret. Haec casu ad turrim adhaesit et tertio post die a

quodam milite conspicitur et ad Ciceronem defertur. Ille epistulam perlegit

militesque adhortatur ut salutem sperent.

ËÅÎÉËÏÃÉÏ

captivus -a -um (åðßèåôï â’) = áé÷ìÜëùôïòcognosco -novi -nitum -ere (3) = ãíùñßæùquis, quid (åñùôçì. áíôùí.) = ðïéïò, ôéapud Ciceronem = óôï óôñáôüðåäï ôïõ ÊéêÝñùíágero, gessi, gestum, gerere (3) = äéåîÜãùquantus -a -um (åñùôçì. áíôùí.) = ðüóïò, ðüóï ìåãÜëïò.periculum -i (ïõäÝôåñï â’) = êßíäõíïòquidam, quaedam, quiddam = êÜðïéïò

(áüñ. ïõóéáó. áíôùí.)eques, equitis (áñóåíéêü ã’) = éððÝáòpersuadeo -suasi -suasum -ere (2) = ðåßèù êÜðïéïí íá êÜíåé êÜôé

(+ äïô. + âïõëçô. ðñüô.]epistula -ae (èçëõêü á’) = åðéóôïëÞ, ãñÜììádefero -tuli -latum -ferre (3) = ìåôáöÝñùcuro (1) = öñïíôßæù íá...

(+ âïõëçôéêÞ ðñüôáóç)provideo -vidi -visum -ere (2) = ðñïíïþ

(+ âïõëçôéêÞ ðñüôáóç)ne (âïõëçô. óýíä.) = íá ìçí ...

ÌÉÁ ÅÐÉÓÔÏËÇ ÓÔÁ ÅËËÇÍÉÊÁ ÁÍÁÐÔÅÑÙÍÅÉÔÏ ÇÈÉÊÏ ÔÙÍ ÐÏËÉÏÑÊÇÌÅÍÙÍ

61

intercipio -cepi -ceptum -cipere (3)(15 -io) = áñðÜæù êÜôé(inter + capio)

consilium -ii/i (ïõäÝôåñï â’) = ó÷Ýäéïconscribo -scripsi -scriptum -scribere (3) = ãñÜöùGraecis litteris ( = graece) = óôá ÅëëçíéêÜmitto, misi, missum, mittere (3) = óôÝëíùlegatus -i (áñóåíéêü â’) = áããåëéïöüñïòmoneo, monui, monitum, monere (2) = óõìâïõëåýù

(+ âïõëçôéêÞ ðñüôáóç)adeo, adi(v)i, aditum, adire (4) = ðëçóéÜæùamentum -i (ïõäÝôåñï â’) = éìÜíôáò, ëïõñßtragula -ae (èçëõêü á’) = åßäïò áêïíôßïõadligo (1) = äÝíù (óå êÜôé)intra (ðñüèåóç) + áéôéáô. = ìÝóá óôï ...castrum -i (ïõäÝôåñï â’) = öñïýñéï

åôåñüóçìï: castra -orum = óôñáôüðåäïabicio -ieci -iectum -ere (3) (15 -io) = ñß÷íù, ðåôþ

(ab + iacio)scribo -psi -ptum -ere (3) = ãñÜöùlegio -nis (èçëõêü ã’) = ëåãåþíáceleriter (ôñïðéêü åðßñ.) = ãñÞãïñáadsum, adfui, adesse = Ýñ÷ïìáé, åßìáé ðáñþívereor, veritus sum, vereri (áðïè. 2) = öïâÜìáéconstituo -stitui -stitutum -ere (3) = áðïöáóßæù íá ...

(+ âïõëçôéêÞ ðñüô.)casus -us (áñóåíéêü ä’) = ôõ÷áßï ðåñéóôáôéêü

casu (áöáéñåôéêÞ) = ôõ÷áßáturris -is (èçëõêü ã’) = ðýñãïòadhaeresco -haesi -haesum -ere (3) = ðñïóêïëëéÝìáéconspicio -spexi -spectum -ere (3)(15 -io) = âëÝðù (ðÝöôåé ôï ìÜôé ìïõ)

(cum + specio)perlego -legi -lectum -ere (3) = äéáâÜæù ìÝ÷ñé ôï ôÝëïòadhortor, adhortatus sum, adhortari (áðïè. 1)= ðñïôñÝðù

(+ âïõëçôéêÞ ðñüô.)spero (1) = åëðßæùsalus -utis (èçëõêü ã’) = óùôçñßá

Graecus, -a, -um ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(åëëçíéêüò)tertius, -a, -um ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(ôñßôïò - áñéèìçôéêü åðßèåôï)

tum ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(ôüôå)celeriter celerius celerrime




62

(ãñÞãïñá)

ÌÅÔÁÖÑÁÓÇ

Ï Êáßóáñáò ðëçñïöïñåßôáé áðü ôïõò áé÷ìáëþôïõò ôé óõìâáßíåé óôïóôñáôüðåäï ôïõ ÊéêÝñùíá êáé ðüóï êñßóéìç åßíáé ç êáôÜóôáóç. Ôüôå ðåßèåéêÜðïéïí áðü ôïõò ÃáëÜôåò éððåßò íá ìåôáöÝñåé Ýíá ãñÜììá óôïí ÊéêÝñùíá.Öñïíôßæåé êáé ðñïíïåß íá ìçí ìáèåõôïýí ôá ó÷ÝäéÜ ìáò áðü ôïõò å÷èñïýò, áíáñðÜîïõí ôï ãñÜììá. Ãéá ôï ëüãï áõôü óôÝëíåé åðéóôïëÞ ãñáììÝíç óôáÅëëçíéêÜ. Óõìâïõëåýåé ôïí ôá÷õäñüìï, áí äåí ìðïñÝóåé íá ðëçóéÜóåé, íá äÝóåéôï ãñÜììá óôïí éìÜíôá ôïõ áêïíôßïõ êáé íá ôï ñßîåé ìÝóá óôï óôñáôüðåäï. ÓôçíåðéóôïëÞ ãñÜöåé ðùò èá Ýëèåé óýíôïìá (ãñÞãïñá) ìå ôéò ëåãåþíåò ôïõ. Ï ÃáëÜôçòåðåéäÞ öïâÞèçêå ôïí êßíäõíï, áðïöÜóéóå íá ñßîåé ôï áêüíôéï. ÊáôÜ óýìðôùóçáõôü êáñöþèçêå ó' Ýíá ðýñãï· ôñåéò ìÝñåò áñãüôåñá ôï åßäå Ýíáò óôñáôéþôçò êáéôï ðÞãå óôïí ÊéêÝñùíá. Áõôüò äéÜâáóå üëï ôï ãñÜììá êáé ðñïÝôñåøå ôïõòóôñáôéþôåò ôïõ íá åëðßæïõí óôç óùôçñßá ôïõò.

ÌÁÈÇÌÁ XLVI

Philosophi mundum censent regi numine deorum; eum esse putant quasi

communem urbem et civitatem hominum et deorum, et unum quemque nostrum

eius mundi esse partem; ex quo illud natura consequitur, ut communem utilitatem

nostrae anteponamus. Ut enim leges omnium salutem singulorum saluti anteponunt,

sic vir bonus et sapiens et legibus parens consulit utilitati omnium plus quam unius

alicuius aut suae. Nec magis vituperandus est proditor patriae quam proditor

communis utilitatis, aut communis salutis desertor propter suam utilitatem et

salutem. Ex quo fit, ut laudandus is sit, qui pro re publica cadat, quod decet

cariorem nobis esse patriam quam nosmet ipsos.

ËÅÎÉËÏÃÉÏ

ÔÏ ÃÅÍÉÊÏ ÓÕÌÖÅÑÏÍ ÌÐÁÉÍÅÉ ÐÑÉÍ ÁÐÏ ÔÏ ÁÔÏÌÉÊÏ

63

philosophus -i (áñóåíéêü â’) = öéëüóïöïòmundus -i (áñóåíéêü â’) = êüóìïòcenseo -sui -sum -ere (2) = ðéóôåýù, íïìßæùrego, rexi, rectum, regere (3) = êõâåñíþnumen, numinis (ïõäÝôåñï ã’) = âïýëçóçputo (1) = íïìßæù, èåùñþquasi (ðáñáâïëéêüò óýíä.) = óáí ...communis -is -e (åðßèåôéêü ã’) = êïéíüòurbs, urbis (èçëõêü ã’) = ðüëçcivitas -tatis (èçëõêü ã’) = ðïëéôåßá

(ãåí. ðëçè. -um & -ium)unusquisque, unaquaeque, unumquidque = ï êáèÝíáò îå÷ùñéóôÜ

(áüñ. ïõóéáó. áíôùí.)pars, partis (èçëõêü ã’) = ôï ìÝñïò

partes -partium = ðïëéôéêÞ Þ óôñáôéùôéêÞ ðáñÜôáîç]natura -ae (èçëõêü á’) = ç öýóçconsequor, consecutus sum, consequi(áðïè. 3)= áêïëïõèþ, ðåôõxáßíù

consequitur (áðñ.) = ðñïêýðôåé, óõíåðÜãåôáéutilitas -tatis (èçëõêü ã’) = ùöÝëåéá, ÷ñçóéìüôçôá, ôï êáëü

(ãåí. ðëçè. -um & -ium)antepono -posui -positum -ere (3) = ðñïêñßíù, âÜæù êÜôé õðåñÜíù

(+ áéôéáô. + äïô.)singuli -ae -a (äéáíåìçôéêü áñéèì.) = ôï êÜèå Üôïìï ÷ùñéóôÜ

(ãåí. ðëçè. singulorum, -arum, -orum, åíþ ôá õðüëïéðá äéáíåìçôéêÜ Ý÷ïõíãåí. ðëçè. óå -um)salus -tis (èçëõêü ã’) = óùôçñßá, åõçìåñßávir, viri (áñóåíéêü â’) = Üíäñáòsapiens -entis (åðßèåôï ã’) = óïöüòlex, legis (èçëõêü ã’) = íüìïòpareo, parui, paritum, parere (2) = õðáêïýù

(+ äïôéêÞ)consulo -sului -sultum -ere (3) = öñïíôßæù

[+ äïôéêÞ ÷áñéóôéêÞ )unus aliquis, unum aliquid = Ýíáò ïðïéïóäçðïôå

(áüñ. ïõóéáóô. áíôùí.)vitupero (1) = åðéêñßíùproditor -toris (áñóåíéêü ã’) = ðñïäüôçòdesertor -toris (áñóåíéêü ã’) = ëéðïôÜêôçòpropter (ðñüèåóç) + áéôéáô. = åîáéôßáòfit (áðñüó.) = óõìâáßíåé þóôå ...

(+ ïõóéáóô. óõìðåñáóì. ðñüô.)decet, decuit, -- , decere (2) (áðñüó.) = áñìüæåé

(+ áðáñåìö.)carus -a -um (åðßèåôï â’) = áãáðçôüòcado, cecidi, casum, cadere (3) = ðÝöôùmet (åðéôáô. ìüñéï, ðïõ óõíïäåýåé ðñïó. áíôùí.)

communis, -is, -e communior, -ior, -ius communissimus, -a,-um(êïéíüò, åõðñïóÞãïñïò, ðñïóÞíçò, êáôáäåêôéêüò)



64

bonus, -a, -um melior, -ior, -ius optimus, -a, -um(êáëüò)sapiens (-entis) sapientior, -ior, -ius sapientissimus, -a, -um(óïöüò, öñüíéìïò, óþöñùí, óõíåôüò)carus, -a, -um carior, -ior, -ius carissimus, -a, -um(áãáðçôüò, ðñïóöéëÞò)

sic ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(Ýôóé)multum plus plurimum(ðïëý)quam ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(ðáñÜ, áðü)magnopere Þ magis maximemagno opere(ðïëý)

ÌÅÔÁÖÑÁÓÇ

Ïé öéëüóïöïé ðéóôåýïõí ðùò ï êüóìïò êõâåñíéÝôáé áðü ôç èåßá âïýëçóç·íïìßæïõí ðùò áõôüò åßíáé êÜôé óáí ðüëç êáé ðïëéôåßá êïéíÞ ãéá ôïõò áíèñþðïõòêáé ôïõò èåïýò êáé ðùò ï êáèÝíáò ìáò îå÷ùñéóôÜ áðïôåëåß ìÝñïò áõôïý ôïõêüóìïõ: áõôü óõíåðÜãåôáé ôçí õðï÷ñÝùóÞ ìáò áðü ôç öýóç íá âÜæïõìå ôïãåíéêü êáëü ðÜíù áðü ôï áôïìéêü ìáò. Ãéáôß üðùò ïé íüìïé âÜæïõí ôç ãåíéêÞåõçìåñßá ðÜíù áðü ôçí áôïìéêÞ, ìå ôïí ßäéï ôñüðï ï óùóôüò êáé óïöüòÜíèñùðïò ðïõ õðáêïýåé óôïõò íüìïõò öñïíôßæåé ðåñéóóüôåñï ãéá ôçí åõçìåñßáôïõ óõíüëïõ (üëùí) ðáñÜ ãéá ôçí åõçìåñßá åíüò ïðïéïõäÞðïôå áôüìïõ Þ ôç äéêÞôïõ. Êé ïýôå ðñÝðåé íá åðéêñßíåôáé ðåñéóóüôåñï ï ðñïäüôçò ôçò ðáôñßäáò áð' üôéï ðñïäüôçò ôïõ êïéíïý óõìöÝñïíôïò, Þ üðïéïò ëéðïôáêôåß áðü ôç ãåíéêÞåõçìåñßá ãéá ÷Üñç ôçò áôïìéêÞò ôïõ ùöÝëåéáò êáé åõçìåñßáò. ¸ôóé óõìâáßíåé íáåßíáé áîéÝðáéíïò üðïéïò (íá ðñÝðåé íá åðáéíïýìå üðïéïí) ðÝöôåé ãéá ôç ðáôñßäá,åðåéäÞ åßíáé óùóôü íá ìáò åßíáé ðéï áãáðçôÞ ç ðáôñßäá ðáñÜ ï ßäéïò ìáò ïåáõôüò (åìåßò ïé ßäéïé).

ÌÁÈÇÌÁ XLVII

Iulia, Augusti filia, mature habere coeperat canos, quos legere secrete solebat.

Hac re audita Augustus voluit filiam deterrere quominus id faceret. Eo consilio

Ï ÁÕÃÏÕÓÔÏÓ ÊÁÉ Ç ÖÉËÁÑÅÓÊÅÉÁ ÔÇÓÊÏÑÇÓ ÔÏÕ ÉÏÕËÉÁÓ


65

aliquando repente intervenit oppressitque ornatrices. Etsi super vestem earum

deprehendit canos, tamen Augustus dissimulavit eos vidisse et aliis sermonibus

tempus extraxit, donec induxit mentionem aetatis. Tum interrogavit filiam, utrum

post aliquot annos cana esse mallet an calva. Cum illa respondisset “ego, pater, cana

esse malo", mendacium illi pater obiecit: “Non dubito quin calva esse nolis. Quid

ergo non times ne istae te calvam faciant?"

ËÅÎÉËÏÃÉÏ

Iulia -ae (èçëõêü á’) = ç Éïõëßámature (÷ñïíéêü åðßñ.) = ðñüùñáhabeo, habui, habitum, habere (2) = Ý÷ùcoepi, coepisse (åëëåéðô.) = áñ÷ßæù íá ...cani -orum (áñóåíéêü â’)(plur. tant.)= Üóðñåò ôñß÷åò

canus -a -um (åðßèåôï â’) = ï Üóðñïòsecrete (ê´ secreto) (ôñïðéêü åðßñ.) = óôá êñõöÜlego, legi, lectum, legere (3) = êüâù, âãÜæùsoleo, solitus sum, solere (çìéáðïè. 2) = óõíçèßæùvolo, volui, -- , velle (áíþì.) = èÝëùdeterreo, deterrui, deterritum, deterrere (2)= áðïèáññýíùeo consilio = ì' áõôü ôï ó÷Ýäéïaliquando (÷ñïíéêü åðßñ.) = êÜðïôårepente (ôñïðéêü åðßñ.) = îáöíéêÜintervenio -veni -ventum -ire(4) = åìöáíßæïìáé áðñüïðôáopprimo, oppressi, oppressum, -ere (3) = ðéÜíù åð' áõôïöþñùornatrix -cis (èçëõêü ã’) = êïììþôñéásuper (ðñüèåóç) + áéôéáô. = ðÜíù óå ...vestis -is (èçëõêü ã’) = öüñåìádepre(he)ndo -hendi -hensum -hendere (3) = ðéÜíù, áíáêáëýðôùdissimulo (1) = ðñïóðïéïýìáé üôé äåí...sermo -nis (áñóåíéêü ã’) = ëüãïòtempus -oris (ïõäÝôåñï ã’) = ÷ñüíïòextraho -traxi -tractum -ere (3) = ðáñáôåßíùdonec (÷ñïíéêüò óýíä.) = ùóüôïõ, þóðïõinduco -duxi -ductum -ere (3) = åéóÜãù, öÝñíù ãéá óõæÞôçóçmentio -nis (èçëõêü ã’) = ç ìíåßá

induxit aetatis mentionem = Ýöåñå ôç óõæÞôçóç óôçí çëéêßá (ôçòÉïõëßáò)

interrogo (1) = åñùôþutrum ... an (äéìåëÞò ðëÜãéá åñþô.)= áí ... Þaliquot (Üêëéôç áüñ. áíôùí.) = ìåñéêïß

(ìüíï óôïí ðëçèõíôéêü)annus -i (áñóåíéêü â’) = Ýôïòcalvus -a -um (åðßèåôï â’) = öáëáêñüòmalo, malui, -- , malle (áíþì.) = ðñïôéìþrespondeo -pondi -ponsum -ere (2) = áðáíôþ


66

mendacium -ii/i (ïõäÝôåñï â’) = ôï øÝìáobicio, obieci, obiectum, obicere (3)(15-io) = ðñïâÜëëù áíôßññçóç

mendacium obiecit = ðñüâáëå øåýôéêï åðé÷åßñçìádubito (1) = áìöéâÜëëùquis, quid (åñùôçì. áíôùí.) = ðïéïò, ôé ;timeo, timui, ---, timere(2) = öïâÜìáéiste, ista, istud (äåéêô. áíôùí.) = áõôüò, -Þ, -üí (ó÷åô. ìå ôï â’ ðñüó.)

canus, -a, -um ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(áóðñïìÜëëçò)calvus, -a, -um ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(öáëáêñüò)

mature maturius maturissime êáé(åãêáßñùò, ðñüùñá) maturrimesecrete êáé secretius äåí Ý÷åésecreto(êñõöÜ)aliquando ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(êÜðïôå)repente ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(îáöíéêÜ)tum ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(ôüôå)

ÌÅÔÁÖÑÁÓÇ

Ç Éïõëßá, ç êüñç ôïõ Áõãïýóôïõ, åß÷å áñ÷ßóåé íá åìöáíßæåé ðñüùñá Üóðñåòôñß÷åò, ðïõ óõíÞèéæå íá ôéò âãÜæåé êñõöÜ. ¼ôáí ï Áýãïõóôïò ôï ðëçñïöïñÞèçêå,èÝëçóå íá áðïèáññýíåé ôç èõãáôÝñá ôïõ áðü áõôÞ ôçò ôç óõíÞèåéá (Þ: áðü ôï íáêÜíåé áõôü). Ìå áõôü ôï ó÷Ýäéï åìöáíßóôçêå êÜðïôå áðñüïðôá êé Ýðéáóå ôéòêïììþôñéåò åð' áõôïöþñù. Ðáñüëï ðïõ áíáêÜëõøå Üóðñåò ôñß÷åò ðÜíù óôáöïñÝìáôÜ ôïõò, åíôïýôïéò ï Áýãïõóôïò ðñïóðïéÞèçêå ðùò äåí ôéò åßäå êé Üöçóåôçí þñá íá êõëÞóåé (ðáñÝôåéíå ôï ÷ñüíï) ìå Üëëåò êïõâÝíôåò, þóðïõ Ýöåñå ôçóõæÞôçóç óôçí çëéêßá ôçò. Ôüôå ñþôçóå ôçí êüñç ôïõ áí óå ìåñéêÜ ÷ñüíéá èáðñïôéìïýóå íá åßíáé áóðñïìÜëëá Þ öáëáêñÞ. ¼ôáí åêåßíç áðÜíôçóå, “åãþðáôÝñá ìïõ, ðñïôéìþ íá åßìáé áóðñïìÜëëá", ï ðáôÝñáò ôçò ôçí áíôÝêñïõóå ìåôï åîÞò øåýôéêï åðé÷åßñçìá: “Äåí áìöéâÜëëù ðùò äåí èÝëåéò íá ìåßíåéò öáëáêñÞ.Ãéáôß ëïéðüí äåí öïâÜóáé ìÞðùò áõôÝò åäþ óå êÜíïõí öáëáêñÞ;"

ÌÁÈÇÌÁ XLVIII



67

Cerva alba eximiae pulchritudinis Sertorio a Lusitano quodam dono data erat.

Sertorius omnibus persuasit cervam, instinctam numine Dianae, conloqui secum et

docere, quae utilia factu essent. Si quid durius ei videbatur, quod imperandum

militibus esset, a cerva sese monitum esse praedicabat. Ea cerva quodam die fugit et

perisse credita est. Cum aliquis Sertorio nuntiavisset cervam inventam esse,

Sertorius eum iussit tacere; praeterea praecepit ut eam postero die repente in eum

locum emitteret, in quo ipse cum amicis futurus esset. Postridie eius diei Sertorius,

admissis amicis in cubiculum suum, dixit eis visum in somno sibi esse cervam, quae

perisset, ad se reverti. Cum cerva, emissa a servo, in cubiculum Sertorii introrupisset,

admiratio magna orta est.

ËÅÎÉËÏÃÉÏ

cerva -ae (èçëõêü á’) = åëÜöéalbus -a -um (åðßèåôï â’) = Üóðñïòeximius -a -um (åðßèåôï â’) = åîáéñåôéêüòpulchritudo -dinis (èçëõêü ã’) = ïìïñöéÜLusitanus -i (áñóåíéêü â’) = Ëïõæéôáíüò

(êÜôïéêïò ôçò óçìåñéíÞò Ðïñôïãáëßáò)donum -i (ïõäÝôåñï â’) = äþñïpersuadeo -suasi -suasum -ere (2) = ðåßèù üôé

(+ äïô. + áðáñåìö.)numen, numinis (ïõäÝôåñï ã’) = ç âïýëçóçinstinguo -stinxi -stinctum -ere (3) = ðáñïñìþ, êáôåõèýíùconloquor, conlocutus sum, conloqui(áðïè. 3)= óõæçôþ, ìéëþsecum = cum se ( áíáóôñïöÞ ðñüè.)doceo, docui, doctum, docere (2) = äéäÜóêù, õðïäåéêíýù

( + ðëÜãéá åñùôçìáôéêÞ)utilis -is -e (åðßèåôï ã’) = ÷ñÞóéìïòdurus -a -um (åðßèåôï â’) = óêëçñüòimpero (1) = äéáôÜæù, åîïõóéÜæùmoneo, monui, monitum, monere (2) = óõìâïõëåýù, êáèïäçãþpraedico (1) = äéáêçñýóóùpereo, peri(v)i, peritum, perire (4) = ÷Üíïìáé, ðåèáßíùcredo -didi -ditum -ere (3) = ðéóôåýùnuntio (1) = áíáããÝëëùinvenio -veni -ventum -ire (4) = âñßóêùiubeo, iussi, iussum, iubere (2) = äéáôÜóóù

(+áéôéáôéêÞ +ôåëéêü áðáñÝìöáôï)

ÔÏ ÅËÁÖÉ ÔÏÕ ÓÅÑÔÙÑÉÏÕ


68

taceo, tacui, tacitum, tacere (2) = óéùðþpraeterea (ðïóïôéêü åðßñ.) = åðéðëÝïípraecipio -cepi -ceptum -ere (3)(15 -io) = êáèïäçãþ

(prae + capio)posterus -a -um (åðßèåôï â’) = ï åðüìåíïòemitto, emisi, emissum, emittere (3) = åëåõèåñþíùpostridie eius diei = postero die = ôçí åðüìåíç ìÝñáadmitto -misi -missum -ere (3) = äÝ÷ïìáé, áöÞíù êÜðïéïí íá ðåñÜóåécubiculum -i (ïõäÝôåñï â’) = êñåâáôïêÜìáñásomnus -i (áñóåíéêü â’) = ï ýðíïòintrorumpo -rupi -ruptum -ere (3) = åéóâÜëëùadmiratio -onis (èçëõêü ã’) = èáõìáóìüò, êáôÜðëçîçorior, ortus sum, oriri (áðïè.4) = áíáôÝëëù, ãåííéÝìáé

(ìô÷. ÌÝëë. oriturus -a -um)

albus, -a, -um ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(Üóðñïò, ëåõêüò)eximius, -a, -um ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(åîáßñåôïò, åîáéñåôéêüò, Ýîï÷ïò)utilis, -is, -e utilior, -ior, -ius utilissimus, -a, -um(ùöÝëéìïò, ÷ñÞóéìïò)durus, -a, -um durior, -ior, -ius durissimus, -a, -um(óêëçñüò)posterus, -a, -um posterior, -ior, -ius postremus, -a, -um(åðüìåíïò, ýóôåñïò) postumus, -a, -ummagnus, -a, -um maior, -ior, -ior maximus, -a, -um(ìåãÜëïò)

praeterea ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(åêôüò, áð' áõôÜ, ðñïò ôïýôïéò, áêüìá, åðéðëÝïí)repente ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(îáöíéêÜ)postridie ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(ôçí åðüìåíç)

ÌÅÔÁÖÑÁÓÇ

¸íá Üóðñï åëÜöé, åîáéñåôéêÞò ïìïñöéÜò, åß÷å äïèåß óáí äþñï óôï Óåñôþñéïáðü êÜðïéïí Ëïõæéôáíü. Ï Óåñôþñéïò ôïõò Ýðåéóå üëïõò üôé ôï åëÜöé, åðåéäÞêáôåõèõíüôáí áðü ôç âïýëçóç ôçò Áñôåìçò, óõæçôïýóå ìáæß ôïõ êáé ôïõõðÝäåé÷íå, ôé Þôáí ÷ñÞóéìï íá êÜíåé. Áí ôïõ öáéíüôáí ðùò Ýðñåðå íá äþóåéêÜðïéá äéáôáãÞ óôïõò óôñáôéþôåò, ðïõ Þôáí óêëçñüôåñç áðü ôéò óõíçèéóìÝíåò(Þ: áí ôïõ öáéíüôáí ðùò êÜôé ðïõ Ýðñåðå íá äéáôÜîåé ôïõò óôñáôéþôåò ÞôáíêÜðùò óêëçñü), äéáêÞñõóóå ðùò ôïí åß÷å óõìâïõëÝøåé ôï åëÜöé. ÊÜðïéá ìÝñááõôü ôï åëÜöé Ýöõãå êáé èåùñÞèçêå ðùò åß÷å ðåèÜíåé. ¼ôáí êÜðïéïò áíÜããåéëåóôï Óåñôþñéï üôé ôï åëÜöé åß÷å âñåèåß, ï Óåñôþñéïò ôïí äéÝôáîå íá óùðÜóåé·



69

åðéðëÝïí ôïõ Ýäùóå ïäçãßåò, íá ôï áöÞóåé îáöíéêÜ åëåýèåñï ôçí åðüìåíç ìÝñáóôï ìÝñïò, ðïõ èá âñéóêüôáí ï ßäéïò ìå ôïõò ößëïõò ôïõ. Ôçí åðïìÝíç ïÓåñôþñéïò, áöïý äÝ÷èçêå ôïõò ößëïõò ôïõ óôç êñåââáôïêÜìáñÜ ôïõ, ôïõò åßðåðùò åß÷å äåé óôïí ýðíï ôïõ, üôé ôï åëÜöé, ðïõ åß÷å ðåèÜíåé, îáíáãýñéóå êïíôÜôïõ. ¼ôáí ôï åëÜöé, áöïý áöÝèçêå åëåýèåñï áðü ôïí õðçñÝôç, üñìçóå óôçêñåâáôïêÜìáñá ôïõ Óåñôþñéïõ, ðñïêëÞèçêå ìåãÜëïò èáõìáóìüò (êáôÜðëçîç).

ÌÁÈÇÌÁ XLIX

Porcia, Bruti uxor, cum viri sui consilium de interficiendo Caesare cognovisset,

cultellum tonsorium quasi unguium resecandorum causa poposcit eoque velut forte

elapso se vulneravit. Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus ad eam

obiurgandam venit, quod tonsoris praeripuisset officium. Cui secreto Porcia “non est

hoc" inquit “temerarium factum meum, sed certissimum indicium amoris mei erga te

tale consilium molientem: experiri enim volui, quam aequo animo me ferro essem

interemptura, si tibi consilium non ex sententia cessisset " .

ËÅÎÉËÏÃÉÏ

uxor, uxoris (èçëõêü ã’) = ç óýæõãïòvir, viri (áñóåíéêü â’) = ï Üíäñáòconsilium -ii/i (ïõäÝôåñï â’) = ôï ó÷Ýäéïinterficio -feci -fectum -ere (3) (15 -io) = óêïôþíùcultellus -i (áñóåíéêü â’) = ìá÷áéñÜêé, îõñÜöétonsorius -a -um (åðßèåôï â’) = ï ôïõ ìáíéêéïõñßóôátonsor -oris (áñóåíéêü ã’) = ìáíéêéïõñßóôáò (åäþ)unguis -is (áñóåíéêü ã’) = íý÷é

(áö. åíéêïý -i êáß -e)reseco, resecui, resectum, resecare (1) = êüâù

(ìôx. ÌÝëëïíôá resecaturus)posco, poposci, -- , poscere (3) = æçôþ

(Óïõðßíï äáíåßæåôáé: postulatum)velut forte = äÞèåí êáôÜ ôý÷çelabor, elapsus sum, elabi (áðïè. 3) = (îå)ãëõóôñþvulnero (1) = ôñáõìáôßæùclamor -oris (áñóåíéêü ã’) = êñáõãÞ

Ç ÐÏÑÊÉÁ ÊÁÉ Ï ÂÑÏÕÔÏÓ


70

deinde (÷ñïíéêü åðßñ.) = Ýðåéôáancilla -ae (èçëõêü á’) = ç õðçñÝôñéácubiculum -i (ïõäÝôåñï â’) = ç êñåâáôïêÜìáñávoco, vocavi, vocatum, vocare (1) = êáëþobiurgo (1) = ìáëëþíùvenio, veni, ventum, venire (4) = Ýñ÷ïìáé, öèÜíùpraeripio -ripui -reptum -ere (3)(15-io) = áñðÜæù, êëÝâùofficium -ii/i (ïõäÝôåñï â’) = êáèÞêïí, äïõëåéÜ, ôÝ÷íçsecreto (ê´ secrete) (ôñïðéêü åðßñ.) = êñõöÜtemerarius -a -um (åðßèåôï â’) = áóõëëüãéóôïòindicium -ii/i (ïõäÝôåñï â’) = áðüäåéîç, ôåêìÞñéïamor -oris (áñóåíéêü ã’) = áãÜðçerga (ðñüèåóç) + áéôéáô. = ðñïò ...talis, talis, tale (äåéêô. áíôùí.) = ôÝôïéïòmolior, molitus sum, moliri (áðïè. 4) =ìç÷áíåýïìáé, ó÷åäéÜæùexperior, expertus sum, experiri (áðïè. 4) = äïêéìÜæùaequus -a -um (åðßèåôï â’) = ßóïò

quam aequo animo = ìå ðüóç áôáñáîßáferrum -i (ïõä.â) = óßäåñï, óéäåñÝíéï åñãáëåßï, üðëïinterimo -remi -remptum -rimere(3) = åîïëïèñåýùcedo, cessi, cessum cedere (3) = ðñï÷ùñþ

non ex sententia cessisset = áí äåí ðÞãáéíå êáô' åõ÷Þí

tonsorius, -a, -um ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(ï ôïõ ìáíéêéïõñßóôá)temerarius, -a, -um (magis temerarius, -a,-um maxime temerarius, -a,-um)(áëüãéóôïò)certus, -a, -um certior, -ior, -ius certissimus, -a, -um(âÝâáéïò)aequus, -a, -um aequior, -ior, -ius aequissimus, -a, -um(ßóïò, äßêáéïò, áôÜñá÷ïò, Þñåìïò)

forte ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(ôõ÷áßá, ßóùò)secrete êáé secretius äåí Ý÷åésecreto (êñõöÜ)deinde ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(Ýðåéôá)quam ÷ ù ñ ß ò ð á ñ á è å ô é ê Ü(ðüóï)

ÌÅÔÁÖÑÁÓÇ

Óáí Ýìáèå ç Ðïñêßá, ç ãõíáßêá ôïõ Âñïýôïõ, ôï ó÷Ýäéï ôïõ Üíäñá ôçò ãéáôç äïëïöïíßá ôïõ Êáßóáñá, æÞôçóå Ýíá îõñÜöé ìáíéêéïõñßóôá ôÜ÷á ãéá íá êüøåé



71

ôá íý÷éá ôçò êáé áõôïôñáõìáôßóôçêå ìå áõôü êáèþò (ðïõ) ôçò ãëýóôñçóå äÞèåíôõ÷áßá. ¸ðåéôá ï Âñïýôïò, ðïõ ïé õðçñÝôñéåò ôïí êÜëåóáí óôçíêñåââáôïêÜìáñÜ ôçò ìå îåöùíçôÜ, Þëèå ãéá íá ôç ìáëþóåé ðïõ ôÜ÷á åß÷å êëÝøåéôçí ôÝ÷íç ôïõ ìáíéêéïõñßóôá. Ç Ðïñêßá ôïõ åßðå êñõöÜ: “ÁõôÞ ìïõ ç ðñÜîç äåíÞôáí áóõëëüãéóôç áëëÜ ìéá îåêÜèáñç áðüäåéîç ôçò áãÜðçò ìïõ ãéá óÝíá ðïõìç÷áíåýåóáé ôÝôïéï ó÷Ýäéï· èÝëçóá äçëáäÞ íá äïêéìÜóù ìå ðüóç çñåìßá èáóêïôùíüìïõí ìå ôï îßöïò, áí ôï ó÷Ýäéü óïõ äåí åß÷å áßóéá Ýêâáóç (äåí ðÞãáéíåêáô' åõ÷Þí).

ÌÁÈÇÌÁ L

Cum Servius Sulpicius Galba et Aurelius Cotta consules in senatu contenderent

uter adversus Viriathum in Hispaniam mitteretur, magna inter patres conscriptos

dissensio erat, aliis pro Galba et aliis pro Cotta dicentibus; solus P. Scipio

Aemilianus cum toto senatu dissensit: “Neutrum" inquit “mihi mitti placet, quia alter

nihil habet, alteri nihil est satis". Nam Scipio Aemilianus aeque malam imperii

magistram iudicabat inopiam atque avaritiam. Qua sententia graviter et sine ulla

malevolentia dicta Scipio obtinuit, ut neuter in provinciam mitteretur.

ËÅÎÉËÏÃÉÏ

senatus -us (áñóåíéêü ä’)(sing.tant.)= ç óýãêëçôïòcontendo -tendi -tentum -ere (3) = öéëïíéêþ, áíôéäéêþuter, utra, utrum (åñùôçì. áíôùí.) = ðïéïò áð' ôïõò äõïadversus (ðñüèåóç) + áéôéáô. = åíÜíôéáViriathus -i (áñóåíéêü â’) = ï Âéñßáèïòmitto, misi, missum, mittere (3) = óôÝëíùmagnus -a -um (åðßèåôï â’) = ìåãÜëïòinter (ðñüèåóç) + áéôéáô. = ìåôáîý (ôïðéêÜ/÷ñïíéêÜ)patres conscripti (plur. tant.) = ïé Óõãêëçôéêïßdissensio -onis (èçëõêü ã’) = ç äéáöùíßádico, dixi, dictum, dicere (3) = ëÝù, ìéëþ

dico pro aliquo = õðïóôçñßæù, ìéëþ õðÝñtotus -a -um (áíôùí. åðßèåôï) = üëïòdissentio -sensi -sensum -ire (4) = äéáöùíþ

Ç ÖÔÙ×ÅÉÁ ÊÁÉ Ç ÁÐËÇÓÔÉÁ ÅÉÍÁÉ ÊÁÊÏÉÓÕÌÂÏÕËÏÉ ÔÇÓ ÅÎÏÕÓÉÁÓ


72

placet, placet (placitum est), placere(2) (áðñüó.)= êñßíù(+ äïô. ðñïó.)

neuter, neutra, neutrum(áíôùí. åðßè.) = êáíÝíáò áð'ôïõò äýï(ãåí. åí. neutrius, äïô. åí. neutri)

quia (áéôéïë. óýíä.) = åðåéäÞnihil (áüñ. ïõó. áíôùí.) = ôßðïôáhabeo, habui, habitum, habere (2) = Ý÷ù, öïñþ, ÷ñçóéìïðïéþaeque (ôñïðéêü åðßñ.) = åîßóïõ, ôï ßäéïmalus -a -um (åðßèåôï â’) = êáêüòmagistra -ae (èçëõêü á’) = äáóêÜëá, óýìâïõëïòavaritia -ae (èçëõêü á’)(sing. tant.) = áðëçóôßáinopia -ae (èçëõêü á’)(sing. tant.) = áíÜãêç, öôþ÷åéáiudico (1) = íïìßæù, èåùñþ, êñßíùsententia -ae (èçëõêü á’) = Üðïøç, êñßóç, áðüöáóçgraviter (ôñïðéêü åðßñ.) = ìå óïâáñüôçôásine (ðñüèåóç) + áöáéñ. = Üíåõ, ÷ùñßòmalevolentia -ae (èçëõêü á’) = êáêïâïõëßáullus -a -um (áíôùí. åðßè.) = êáíÝíáòobtineo -tinui -tentum -ere (2) = ðåôõ÷áßíùprovincia -ae (èçëõêü á’) = åðáñ÷ßá

malus, -a, -um peior, -ior, -ius pessimus, -a, -um(êáêüò)

satis satius äåí Ý÷åé(áñêåôÜ)aeque aequius aequissime(åîßóïõ, ôï ßäéï)graviter gravius gravissime(âáñéÜ, óïâáñÜ, ìå êýñïò)

ÌÅÔÁÖÑÁÓÇ

Ôüôå ðïõ ïé ýðáôïé ÓÝñâéïò Óïõëðßêéïò ÃÜëâáò êáé ÁõñÞëéïò Êüôôáòáíôéäéêïýóáí óôç Óýãêëçôï ãéá ôï ðïéïò èá óôåëíüôáí óôçí Éóðáíßá íááíôéìåôùðßóåé ôïí Âéñßáèï, õðÞñ÷å ìåãÜëç äéÜóôáóç áðüøåùí áíÜìåóá óôïõòÓõãêëçôéêïýò, êáèþò Üëëïé õðïóôÞñéæáí ôïí ÃÜëâá êé Üëëïé ôïí Êüôôá· ìüíïò ïÐüðëéïò Óêéðßùíáò ï Áéìéëéáíüò äéáöþíçóå ìå ïëüêëçñç ôç Óýãêëçôï: “ÊáôÜôç êñßóç ìïõ (ãíþìç ìïõ)", åßðå, “äåí ðñÝðåé íá óôáëåß êáíÝíáò áðü ôïõò äýï,ãéáôß ï Ýíáò åßíáé öôù÷üò êáé ï Üëëïò Üðëçóôïò". Ï Óêéðßùíáò ï ÁéìéëéáíüòäçëáäÞ èåùñïýóå ôï ßäéï êáêÞ óýìâïõëï ôçò åîïõóßáò êáé ôç öôþ÷åéá êáé ôçíáðëçóôßá. Áöïý åßðå ôç ãíþìç ôïõ áõôÞ ï Óêéðßùíáò ìå óïâáñüôçôá êáé ÷ùñßòêáìéÜ êáêïâïõëßá, ðÝôõ÷å íá ìç óôáëåß óôçí åðáñ÷ßá êáíåßò áðü ôïõò äýï.



73

Documents

ÌÁÈÇÌÁ XXXV Ï ÖÉËÏÓÏÖÏÓ ÌÐÑÏÓÔÁ ÓÔÁ ÄÅÉÍÁ ÔÇÓ …lyk-kalavr.ach.sch.gr/docs/lessons/latin/keimena35-50.pdf · 37 ÌÁÈÇÌÁ XXXV Unum fuisse Homero