GESKIEDENISGRAAD 12

HULPBRONPAKKET2019

1

ONDERWERP:DIE KOUE OORLOGUITBREIDING VAN DIE KOUE OORLOG: DIE KUBAANSE MISSIELKRISIS

INHOUD1. KONSEPTE (BEGRIPPE)2. OPSOMMING: BREINKAART3. INFORMELE ASSESSERINGSTAAK

Waardes

2

KONSEPTE (BEGRIPPE)

KOUE OORLOG ‘nToestand van vyandigheid tussen volkere sonder die fisiese oorlogvoering. ‘n Ekonomiese en ideologiese stryd tussen die supernasies – Verenigde State van Amerika en die Unie van Sowjet Republieke en hul bondgenote. ‘n Periode van spanning sedert die einde van dieTweede Wêreldoorlog tot 1989. ‘n Vonk vir die grootste wapenwedloop in die geskiedenis met vrese vir ‘n kernoorlog.

KOMMUNISME Dit is ‘n leerstelling wat ‘n samelewing sonder klas bepleit, waarin privaatbesitreg afgeskaf word en alle vorme van produksie aan die staat behoort. Kommunistiese state is dikwels een-partystate waarin die nywerhede en landbou deur die staat beheer word. Die regering beheer omtrent alle aspekte van ‘n persoon se lewe en streng sensuur word toegepas op wat geskryf en gesê word. Vryheid van spraak en uitdrukking word beperk.

KAPITALISME ‘n Ekonomiese stelsel gebaseer op privaat eienaarskap van die middele van produksie en verspreiding van goedere. ‘n Karaktertrek van die stelsel is ‘n vrye kompiterende mark wat gedryf word deur winsbejag.

3

DEMOKRASIE ‘n Regeringstelsel gebaseer op die wil van die volk.Dit is ‘n regering vir die volk deur die volk deur hul eie verkose verteenwoordigers. Dit beteken dus dat die burgers van ‘n land die voorreg het om hul eie verteenwoordigers te kies en sodoende effektief deel te neem in die besluite oor vraagstukke wat hulle en die sameweling in die algemeen beïnvloed.

WAAGSAAMHEID(RISIKOBELEID)

Die gebruik (veral in internasionale verhoudinge) om ‘n dispuut tot op die rand van konflik te neem in die hoop om die opposisie te dwing om toegewings te maak.

Voltooi die begrippe hieronder:

INSLUITING(CONTAINMENT)

KWARANTYN

BLOKKADE

NASIONALISERING

4

KUBAANSE MISSIELKRISIS

WAARDESVERANTWOORDELIKHEIDKOMPROMISERING/TOEGEWINGSBILLIKHEIDAANVAARDINGEERLIKHEIDGELOOFRESPEKINTEGRITEIT

5

AGTERGROND VAN DIE

GESKIEDENIS VAN KUBA VOOR 1959

Gebeure in Kubana 1959

Bay of Pigs inval 1961

Kubaanse Missiel -Krisis 1962

Gevolge van die Kubaanse

Missielkrisis

1. Agtergrond van die geskiedenis van Kuba voor 1959

Hoekom was Kuba belangrik vir die VSA?

Kuba het ‘n ekonomiese doel gedien Hulle was forseer om rou materiaal aan Amerika teen lae pryse

te verkoop. Kuba het Amerikaans-vervaardigde goedere gekoop. Die VSA het grootskaals in die Kubaanse ekonomie belê Baie besighede in Kaba is deur Amerikaanse besighede besit Belangrike oesopbrengste soos suiker is aan die VSA verkoop Die spoorindustrie is deur die VSA bedryf wat die telefoonstelsel

en die tabakplantasies beheer het..Guantanamo Bay was ‘n belangrikeVSA vlootbasis

Die VSA het die Kubaanse politiek beheer en seker gemaak dit is belang van die VSA.

Kuba was ‘n vakansie-eiland vir ryk Amerikaners Batista het Kuba as diktator regeer van 1952 – 1959 Batista se korrupte regering is deur die VSA ondersteun Daar was ‘n groot gaping tussen ryk en arm in Kuba

2. Gebeure na 1959 Kuba is ook ‘n kookpot vir Koue Oorlog-spanninge

Fidel Castro en die Kubaanse revolusionêres het Kuba uit die greep van die Batisda-regering en kapitalistiese VSA oorheersing gewring in 1959

Castro neem ‘n anti-VSA standpunt in Op alle buitelandse bates word beslag gelê en die groot nywerhede

word genasionaliseer Castro wend hom tot die USSR vir hulp USSR het ekonomiese en militêre hulp verleen Castro laat die USSR toe om kernkragbasisse in Kuba op te rig Die missiele het die kapasiteit gehad om Amerikaanse stede te

bereik indien gelanseer word

VSA se reaksie

VSA is bekommerd want Kuba is nabygeleë VSA vrees die verspreiding van kommunisme VSA weier om Kubaanse suiker te koop en beëindig alle

handelsooreenkomste met Kuba (1960)

6

3. Die Bay of Pigs inval

Die VSA verbreek alle diplomatieke bande met Kuba in 1961 CIA het ‘n mislukte inval in Bays of Pigs deur anti-Castro uitgewekenes

aangemoedig en befonds President Kennedy het die inval deur die uitgewekenes ondersteun Die inval – Bay of Pigs – was ‘n ramp Daar was geen populêre opstand ter ondersteuning van die inval nie Kennedy het alle betrookenheid in die operasie ontken Dit was ‘n vernedering vir die nuwe VSA president

o Gevolge van die inval – Bay of Pigs Castro het Kuba tot ‘n Kommunistiese Staat in December 1961 verklaar Hy het die USSR genader om wapens om Kuba teen verdere aanvalle van

VSA te verdedig

1961 - BAY OF PIGS

4. Kubaanse Missielkrisis 1962 Khrushchev maak in die openbaar bekend dat die USSR ingestem het om

wapens te voorsien Die VSA was bekommerd dat hierdie handeling tot die verspreidig van

kommunisme in die streek sal lei Kennedy het reageer deur te sê dat die VSA Kuba sal isoleer Hy het die USSR gewaarsku om nie kernmisiele in Kuba te ontplooi nie Toenemende Supermagte spanning Dit is ook verbreed deur die versnelling in die wedloop om wapens Die afstuur van missiele deur Rusland het die spanning van die Koue Oorlog

laat toeneem Khrushchev se redes mag die volgende gewees het: Dit sou die voordeel van die VSA verminder. Die VSA het missiele geplaas

gehad in Turkye en Italië, op die grens van USSR, (Jupiter missiele). Om as afskrikmiddel teen ‘n volgende aanval te dien. Kuba was die enigste kommunistiese staat in die westelike halfrond. Om ‘n boodskap van kragdadigheid aan die VSA te stuur Die USSR wou ‘n basis nader aan die VSA vir sy medium-afstand missiele

hê. Om die aantal Sowjet kernplofkoppe te vermeerder. (vernou die gaping)

7

Die krisis ontvou 1962

1962 Augustus – VSA se spioenasievliegtuie neem wapens in Kuba waar.

September - Khrushchev begin stuur in die geheim kernwapens na Kuba.

4 September - Kennedy waarsku USSR om nie kernwapens in Kuba te vestig nie

11 September - USSR verseker die VSA dat dit nie kernmissiele buite die USSR sal vestig nie.

14 Oktober – ‘n Amerikaanse U-2 vliegtuig neem ‘n reeks verkenningsfoto’s 20 km bo die eiland.

15 Oktober – Verdedigingskenners kom tot die slotsom dat die terrein gereed gemaak word vir ‘n aantal medium-afstand ballistiese missiele. Dit sou binne afsienbare tyd gereed wees om afgevuur te word

16 Oktober – Verontrus deur die intelligensieverslae het Kennedy vining ‘n vergadering van topklasadviseurs, sy broer, Robert Kennedy, die Prokureur- Generaal, ingeslote byeengeroep. Hierdie groep wat dikwels gedurende die krisis vergader het, het bekend geword as die Executive Committee (Ex-Comm). Een van die lede het later onthou dat Kennedy baie meer gespanne was as wat hy hom ooit gesien het. Hy was absoluut oortuig daarvan dat die missiele Kuba sou verlaat.

19 Oktober – Nog verkenninsfoto’s het meer opslagplekke uitgewys, hierdie keer het dit op langer-afstand misiele gedui. Die kenners het gesê dat die Russe onverpoosd gewerk het en dat die missielbasisse byna voltooi was.

22 Oktober - Kennedy het ‘n vlootbasis blokkade van Kuba aangekondig. Alle skepe met wapens vir Kuba moes teruggestuur word. Die gewapende magte is op gereedheidsgrondslag geplaas. Die USSR was gewaarsku dat die VSA sou terugslaan indien Kuba ‘n missiel teen enige Westerse moondheid lanseer. Daardie aand het Kennedy op televisie die Amerikaanse volk toegespreek. Dit was moontlik die belangrikste toespraak ooit wat tydens die Koue Oorlog gemaak is.

23 Oktober - The Sowjet regering het daarop aangedring dat dit eenvoudig vir Kuba gehelp het om homself te verdedig en dat die VSA besig was om in te meng in die sake van Kuba. Khrushchev het die VSA daarvan beskuldig dat hy besig was om die wêreld na ‘n kernoorlog te dryf.

24 Oktober - Die blokkade was in plek. Nagenoeg 25 Russiese skepe was verspreid oor die Atlantiese Oseaan op pad na Kuba.Toe, om 10.25 vm, het Kennedy die belangrikste boodskap van sy politieke loopbaan ontvang:’n aantal skepe het in die mid-Atlantiese Oseaan tot stilstand gekom. Een olietenskip is sonder dat dit deursoek is, deurgelaat. Die res het omgedraai.

8

26 Oktober - Khrushchev stuur ‘n brief aan Kennedy waarin hy daarop sinspeel dat hy gereed was om ‘n soort ooreenkoms aan te gaan. Die USSR mag moontlik die missiele onttrek as Kennedy beloof om nie Kuba in te val nie. ‘n Tweede boodskap het gelui dat die USSR sy missiele aan Kuba sal onttrek indien die VSA hul missiele uit Turkye onttrek. Die Executive Committee het Kennedy geadviseer om nie toe te gee aan Sowjet se eise nie. Khrushchev was duidelik onder druk van die generaals om standpunt in te neem teen die VSA. Dit het die tweede boodskap tot gevolg gehad. Dit wou voorkom asof die krisis buite beheer geraak het.

27 Oktober – ‘n Amerikaanse U-2 vliegtuig word oor Kuba afgeskiet, waarin die loods sterf. Alhoewel Castro uit sy eie opgetree het, was Kennedy verstom. Hy het geglo Castro het opdragte van die USSR gevolg. Sommige van Kennedy se meer aggressiewe raadgewers het die president aangeraai om Kuba aan te val. Die wêreld was op die rand van ‘n kernoorlog. Kennedy het reeds sy gesin na die Withuis laat kom om in die presidensiële bunker te wees. Op hierdie stadium het Kennedy se houding begin versag. ‘n Tweede U-2 het die Sowjet lugruim geskend. Kennedy het apologie aangeteken. Dit was op hierdie stadium dat Robert Kennedy gehelp het om die krisis op te los. Hy het voorgestel dat die VSA op die eerste boodskap reageer maar die tweede meer aggressiewe een ignoreer. Kennedy se antwoord aan Khrushchev het derhalwe gesê dat die VSA onderneem om nie Kuba in te val nie maar dat hy nie ‘n besluit oor Turkye sal neem alvorens hy nie met die NATO bondgenote gekonsulteer het nie. In ruil vir die Kubaanse waarborg, het Amerika aangedring op die onttrekking van Russiese missiele aan Kuba.

28 October - Radio Moscow kondig aan dat die kernwapens onttrek gaan word. In die geheim het die Amerikaners onderneem om hul missiele aan Turkye te onttrek op voorwaarde dat die USSR dit geheim hou.

5. Die gevolge van die Kubaanse missielkrisis Kuba het Kommunisties gebly/ Khrushchev het geloofwaardigheid

verloor: Marxistiese-Leninisme het nie na ander state versprei nie/

Kommunistiese China het bande met die USSR verbreek omdat hy kop uitgetrek het/

VSA se Marine en handelsblokkade het van krag gebly/ Kennedy het toegeneem in populariteit: Hy is gesien as die man wat

die Russe op hul neus laat kyk het/ Hy het ook die tweede brief geïgnoreer wat sou neerkom op die werklike onttrekking van missiele aan Turkye – wat as ‘n nederlaag vir Amerika gesien sou word.

Instede daarvan het hy die 1ste brief aanvaar wat slegs van JFK vereis het dat hy nie Kuba sal aanval nie. Dus was daar geen openlike afwyking van beleid deur JFK nie. Nogtans, hy wou die potensiële

9

onderhandelingstegniek van onttrekking van sy missiele behou. Hy stuur sy broer om te impliseer dat die missiele onttrek sal word, sonder om dit skriftelik te onderneem, sodat hy sou kon ontken dat daar ooit so ‘n onderneming was indien hy daaroor gekonfronteer sou word.

KUBAANSE MISSIEL KRISIS

VRAAG: FOKUS: DIE KUBAANSE MISSIELKRISIS

INFORMELE ASSESSERINGAKTIWITEIT 1

10

KERNVRAAG: HOE HET INSLUITING EN WAAGSAAMHEID (RISIKOBELEID) DIE KUBAANSE MISSIELKRISIS OORHEERS?Wenke

BRON 1A‘n Uittreksel uit H. Khrushchev se memoirs waarin hy die Kubaanse Missiel Krisis in herinnering roepEk wil verduidelik waaroor die Karibbiese krisis (Kubaanse Missiel krisis) van Oktober 1962 gehandel het ..Na Castro se klinkende oorwinning oor – revolusionêres. Ons het ons militêre hulp aan Kuba uitgebrei ….Ons was oortuig dat Amerika hulle nie sou kon vereenselwig met die bestaan van Castro se Kuba nie. Hulle het so baie gevrees as wat ons gehoop het dat sosialistiese Kuba die magneet mag word wat ander Latyns-Amerikaanse lande na sosialisme sou trek .. Die lot van Kuba en die handhawing van Sowjet prestige in daardie deel van die wêreld het my voortydig geïnteresser.Ons moes ‘n tasbare en effektiewe afskrikmiddel vir Amerikaanse inmenging in Kuba bedink. Ek het op die idee gekom om missiele met kernplofkoppe in Kuba te ontplooi sonder dat die VSA daarvan uitvind voordat dit te laat is…. Ons het geen begeerte gehad om ‘n oorlog te begin nie.Ons het ‘n brief aan die Amerikaners gestuur om te sê dat ons instem om ons missiele en bomwerpers te onttrek op voorwaarde dat die President ons die versekering gee dat Amerika nie Kuba sal inval nie. Uiteindelik het Kennedy ingestem…………….Die twee magtigste nasies in die wêreld het gelyk gebreek met mekaar, elkeen met die vinger op die knoppie.

Uit: Khrushchev Remembers 1964

1.1 Verwys na Bron 1A 1.1.1 Wat verstaan jy onder die term randlopery, “brinkmanship” in die konteks van

die Koue Oorlog? (1x2) (2)

11

Wanneer jy met bronne werk, moet jy die volgende doen: ONTHOU: Die kernvraag verskaf die fokus waarop in die bronne gekonssentreer moet word. Dit kan ook as ‘n paragraaftipe vraag gevra word.1. Die bron sal getitel wees, bv. Bron 1A; 1B ;1 C 2. Onmiddellik hierna volg die deel wat jou sê waaroor die bron handel.

In die meeste gevalle sal dit sê waaroor die bron handel, hoekom dit geskryf is, wie dit geskryf het, wanneer dit geskryf is en waar die voorval plaasgevind het. Die kleur wat in die kontekstualisering gebruik word, beantwoord die vrae wat hier gevra word.

3. Lees die bron met begrip.4. Onderstreep konsepte/terme met ‘n gloeipen.

1.1.2 Haal bewyse uit die bron aan wat die VSA se domino-teorie ondersteun. (1 x 2) (2)

1.1.3 Wat, volgens die bron, was die hoofrede waarom Rusland missielein Kuba geplaas het?

(1 x 2) (2) 1.1.4 Verduidelik die voorwaardes wat die USSR neergelê het vir die onttrekking

van die missiele in Kuba. (2 x 2) (4) 1.1.5 Hoe het Amerika op die eise van die USSR gereageer? (1 x 2) (2) 1.1.6 Wat word geïmpliseer met die volgende:

” elk met sy vinger op die knoppie”? (2 x 2) (4)

Antwoord:…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..

INFORMELE ASSESSERING

12

ATIWITEIT 2 Verwys na Bron 1B

BRON 1B’n Spotprent by ‘n hoofartikel wat ‘n western styl showdown tussen cowboys uitbeeld.: Links: VSA president; Regs: Die Kubaanse president op ‘n donkie en die Sowjet leier op ‘n perd; Illustrasie deur Leslie Illingworth van die Daily Mail (London) Met vergunning van die Library of Congress

2http://ic.galegroup.com/ic/uhic/ReferenceDetailsPage/

1.2.1 Identifiseer die DRIE Presidente in die bron. (3 x 1) (3)

1.2.2 Dink jy dat die houding, soos ondersteun deur die bron, van die VSA President, aggressief is? Gebruik die bron om jou antwoord te ondersteun. (2 x 2) (4)

1.2.3 Verduidelik hoekom die Russiese President op ‘n perd ry terwyl die Kubaanse President op ‘n donkie ry binne die konteks van die Koue oorlog.

(2 x 2) (4) 1.2.4 Hoe betroubaar is hierdie bron vir ‘n historikus wat die Kubanse Missiel Krisis bestudeer? (2 x 2) (4)

Antwoord

13

…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

14

AKTIWITEIT 3

BRON 1CJohn. F. Kennedy se Toespraak op Radio en Televisie (‘n uittreksel)Oktober 22, 1962Goeienaand, my medevolksgenote:Hierdie regering het, soos beloof, die nouste toesighouding gehandhaaf oor die USSR se militêre opbou op die eiland van Kuba. In die afgelope week is onweerlegbare bewyse gevind van die bestaan van ‘n reeks offensiewe misselbasisse wat in gereedheid gebring word op die eiland. Die doel van hierdie basisse kan geen ander doel dien as om kapasiteit van ‘n kernaanval teen die Westelik Halfrond te voorsien nie.…Die voorkoms van hierdie nuwe basisse dui op twee duidelik onderskeibare tipes installasies. Baie van hulle sluit medium ballistiese missiele in wat kernkrag plofkoppe oor ‘n afstand van meer as 1,000 seemyl kan dra. ELkeen van hierdie missiele, in kort, het die vermoë om Washington D.C., die Panama Kanaal, Cape Canaveral, Mexico City, of enige ander stad in die suidoostelike deel van die VSA, in Sentraal-Amerikca of in die Karibbiese gebied te tref.In die verdediging van ons eie sekuriteit en dié van die Westelike Halfrond, het ek, op grond van die magte deur die Grondwet aan my toevertrou en deur die resolusies van Kongres bevestig, opdrag gegee dat die volgende aanvanklike stappe onmiddellik geneem word:

Eerstens: Om hierdie offensiewe opbou te stop, word streng kwarantyn geplaas op alle militêre toerusting wat onderweg is na Kuba. Alle skepe van watter aard ookal wat vir Kuba bestem is, sal, as gevind word dat die vrag militêre wapens bevat, teruggekeer word na die hawe van oorsprong, maak nie saak van watter staat dit afkomstig is nie. Hierdie kwarantyn sal uitgebrei word na ander tipes skeepsvrag en vragbote indien dit nodig blyk. Ons sal nie op hierdie stadium die lewensbelangrike noodsaaklikhede weier om die land binne te kom soos die Russe in 1948 met hul Berlynse blokkade probeer doen het nie.…

Derdens: Dit sal die beleid van hierdie volk wees om enige kernkrag missielaanval van Kuba teen enige land in die Westelike Halfrond te beskou as ‘n aanval teen die VSA, wat volle vergeldingstappe teen die USSR tot gevolg sal hê…. Dankie en goeienag.http://www.historywiz.com/primarysources/kennedyspeechcuba.html

15

AKTIVITEIT 3Bestudeer bronne 1A; B; C

Gebruik jou kennis en die relevante bronne om ‘n paragraaf van omtrent AGT reëls(80 woorde) te skryf waarin jy verduidelik hoe randlopery (brinkmanship) en insluiting (containment) die Kubaanse Missiel Krisis in 1962 oorheers het. (8)

ANTWOORD

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

16

ONDERWERP: DIE OPKOMS VAN CHINA AS ‘N WÊRELDMAG NA 1949

FOKUS: OPSTELTIPE VRAAG

WAARDESDOELRESPEKINGESTELDHEIDVERTROUEONSKULDMOTIVERING

Agtergrond: Gebeure wat gelei het tot die Kommunistiese oorname in 1949

Vyandighede tussen die Guomindang and CCP het effe verlig die Tweede Wêreldoorlog (TWO) omdat die Chinese in stryd was teen Japanese besetting.

Na TWO het die Burgeroorlog voortgeduur Jare van korrupsie, mishandeling en pro-kapitalistiese beleide het Chiang Kai-

shek se regering unpopulêr gemaak, veral by China se 400 miljoen kleinboere Die Chinese Kommunistiese Party –het ondergronds gefunksioneer Ondersteun die kleinboere op die platteland Belowe vry land en ‘n wegdoen van die klassestelsel Kommunistiese Rooi Leër was opgelei in guerrilla oorlogvoering Na nog vier jaar van burgeroorlog, moes Chiang Kai-shek en sy bende

noodgedwonge na Taiwan vlug vir hul eie veiligheid. In 1949 eindig die oorlog - Kommuniste behaal oorwinning

17

Agtergrond: gebeure wat gelei het tot die

Kommunistiese oorname in 1949

Die Great Leap Forward

Die Kulturele Revolusie

(1966-1976)

In Oktober 1949 trek duisende op Tiananmen Square, Beijing, saam waar Mao Zedong oorwinning verklaar en die geboorte van ‘n nuwe staat:

Die Volksrepubliek van China (VRC)

Hundred Flowers Campaign In 1957 vra Mao vir kritiek en bespreking van China se probleme Hy wou vasstel watter mense is teen hom en wou hulle straf Daar was baie kritiek teen die Vyf Jaar Plan en sy gevolge, Selfs Mao was deur sommige mense gekritiseer Meeste van die kritici is gearresteer, het hul werk verloor en is na

werkskampe gestuur om vir “her-opvoeding””

Groot Sprong Vorentoe

Ekonomiese Veranderinge 1953-57: 1steVyf-jaar plan (daarop gemik om industialisasie te bevorder) Mao het Khrushche se denkwyse as ‘revisionisme’ of as ‘n versagting van

kommunisme beskou Mao doen weg met die Stalinistiese model van Vyfjaar Planne in ruil vir die

“Great Leap Forward” (Groot Sprong Vorentoe) As gevolg van die suksesvolle ekonomiese rekonstruksie wat gedurende die

vroeë 1950s plaasgevind het, het Mao Zedong gedink die tyd is ryp vir die Groot Sprong Vorentoe vroeg in 1958

1958-61: ‘The Great Leap Forward’. –Transformeer Chinese ekonomie van landbou gebaseerde ekonomie na ‘n industriële een

Die Groot Sprong was nie net ‘n kragtige ekonomiese projek nie. Dit was ook bedoel om die USSR te wys dat die Chinese benadering tot ekonomiese ontwikkeling lewendiger, en uiteindelik ook suksesvoller sal wees as die Sowjet model wat tot op datum gevolg is.

Dit was ‘n ambisieuse plan om China binne een generasie in ‘n modern staat te verander.

‘n Massiewe industrialiseringsprogram is gevolg met gemeenskaplikheid van lanbougrond

Mao se planne om China te industrialiseer het tot groot hongersnood gelei. ‘n Geraamde 20 miljoen mense het gesterf. Met die beleid is weggedoen. Na 1976: China aanvaar aspekte van ‘n kapitalistiese ekonomie.

SOSIALE VERANDERINGE Nuwe klem op die verbetering van gesondheid, welstand en geletterdheid van

die meerderheid van die landelike bevolking. Geletterdheid het toegeneem van 20% in 1949 tot 90% teen die mid-1960s. POLITIEKE VERANDERINGE China raak ‘n eenparty- staat en Chairman Mao raak die eintlike regeerder

Uitkomste/ gevolge/ resultate van die Groot Sprong Vorentoe Landbou-uitsette het gedaal 1959 hongersnood (droogte) het swak produksie verder laat versleg – baie

kleinboere sterf weens verhongering Staal produksie – swak kwaliteit Korrupte beamptes en swak beplanning

18

Misluk en mee weggedoen binne drie jaar (gebrek aan ondersteuning van boere)

Staat het boere se produksie swaar belas Mao verslap outoritêre vorm van regering om die gematigdes in die CKP te

akkommodeer – maar dit was nie vir lank nie

GREAT LEAP FORWARD (GROOT SPRONG VORENTOE)

Die Kulturele Revolusie (1966-1976) Die doel van die Kulturele Revolusie (Great proletarian Cultural Revolution)

was om: Kommunistiese beginsels te versterk: Mao se ‘Little Red Book’-Mao se

filosofie rond om kommunisme Mao se outoriteit as leier van China te herbevestig: Voorsitter van die

Kommuniste Party (NB: konteks van Mao se mislukte Groot Sprong Vorentoe) China se jeug voorberei om sosialisme te aanvaar. Suiwer China van die vier ‘Olds’: Ou gebruike, ou kultuur, ou gewoontes, ou

idees. Rooi Leer-Rooi Wagte-dood anti-revolusionêres Verstewig kommunistiese beginsels Gelei tot die dood van die teenstanders van Kommunisme Rooi Leër (onderssteun deur baie studente) word die Rooi Wagte en raak

ontslae van kommunistiese opponente Red Guards vermoor (suiwer) anti-revolutionêres (intellektuele, opvoeders,

dokters, lectore, skrywers & ekonome) Skole en universiteite is gesluit Ekonomie gaan agteruit Die ‘Little Red Book’ het Mao se filosofieë bevat (gedagtes) en raak ‘n bron

van ‘propaganda’

Impak van die Kulturele Revolusie• Omtrent 1 million opponente van kommunisme is gedood• Skole/ universiteite is gesluit• Red Guards onderrig lees en skryf• Ekonomie lei daaronder • Anti - kommunistiese kunswerke, boeke en monumente is verwoes• Red Guards veg teen hul kollegas (wantroue)• Okt 1968, Liu Shao-chi se ontsetting kondig die einde van die Kulturele

Revolusie aan. Ander historici glo dit het voortgegaan tot met sy dood in 1976

19

China – Kulturele Revolusie

OPSTEL-TIPE VRAAGHOE OM OPSTELTIPE VRAE TE SKRYFOpstelvrae vra van leerders om ‘n standpunt in te neem en ‘n samehangende en relevante argument te ontwikkel.

Die argument moet ondersteun word met relevante historiese bewyse wat die onderwerp ondersteun en kronologies verband hou met die onderwerp.

Goeie opstelle vereis struktuur en dit moet vir leerders uitgewys en beklemtoon word.

Opstelle moet ‘n gepaste inleiding, ‘n samehangende en oortuigende liggaam van bewyse en ‘n samehangend slot hê, bv.:

Inleiding Moet dit aan die leser duidelik maak wat bespreek en hoe die argument gaan

ontwikkel in die res van die opstel. Indien jy die eerste sin van ‘n paragraaf of die eerste paragraaf van ‘n langer

skryfstuk lees en jy kan nie uitwerk wat die oorspronklike vraag was nie,dan het die inleiding in sy primêre doel misluk.

LIGGAAM (PEEL)• P = POINT: Die openingsparagraaf moet ‘n duidelike standpunt en

vertrekpunt stel.• E = EXPLAIN: die volgende sinne in jou paragraaf moet die punt wat jy so pas

gemaak het, verduidelik.• E = EVIDENCE: Die volgende sinne moet bewys lewer om jou standpunt wat

jy so pas gemaak het te ondersteun. Dit sal bestaan uit datums, besonderhede, feite uit wat jy gelees het en bronmateriaal.

• L = LINK: Aan die einde van jou opstel moet jy terugverwys na die opstel- vraag en tot ‘n slotsom kom.

• Moet alle relevante feitelike materiaal/inhoud bevat en moet duielik die argument ondersteun.

• Moet duidelik gestruktureerd en kronologies en samehangend gestruktureer wees en duidelik goeie inligting bevat.

• Gee voorbeelde van jou standpunt.

SLOT• Leerders moet hul argument afsluit deur terug te verwys na die vraag. • In baie gevalle sal dit bestaan uit die terugverwysing na die hoofargument.

20

OPSTEL-TIPE VRAAG: VRAAG: DIE KOUE OORLOG: GEVALLESTUDIE CHINA“Mao Zedong” se Great Leap Forward en die Cultural revolution het nie daarin geslaag om die Chinese ekonomie te stabiliseer nie “Stem jy saam met hierdie standpunt? Gebruik relevante historiese bewyse om jou standpunt te ondersteun.

GESKIEDENIS OPSTELSKRYF RAAMWERKVRAA: (Skryg ‘n opstel-tipe vraag in die spasie hieronder)

Onderstreep die kern opdragwoorde Alle terme/name/datums moet verduidelik word.

Inleiding: (Skryf jou inleiding hieronder)Jou inleiding moet die vraag in konteks plaas (Wie? wat? waar? wanneer?) en moet regstreeks die opstelvraag aanspreek.

PARAGRAAF 1:

(A) Eerste sin van eerste paragraaf (PEEL)

(LW: Het jy jou kernpunt gemaak?

(B) Ontwikkeling/verduideliking van punt? (PEEL)

(C) Bewyse om jou argument te ondersteun) (PEEL)1.

2.

3.

(D) Kontrole: Het jy terugverwys na die vraag/die punt duidelik aan die vraag verbind? JA/ NEE?

21

(E) Hou die volgende vraag verband? (PEEL)

PARAGRAAf 2:

(A)Eerste sin van die tweede praragraaf

Kontrolek: Het jy jou kernpunt gemaak? JA/NEE(B) Ontwikkeling/verduideling van die punt?

(C) Bewyse wat jou punt ondersteun?1.

2.

3.

(D) Kontrole: Het jy terugverwys na die vraag/die argument duidelik verbind met die vraag? JA / NEE

(E) Skakel met die volgende paragraaf?

22

23

Herhaal stappe (A) – (E) vir elke paragraaf in jou opstel.

GEVOLTREKKING:

Hiedie opstelskryf raamwerk kan gebruik word vir die strukturering van enige Geskiedenis-opstel.Gebruik dit met die paragraafstrukturering raamwerk (Point > Explain >Example >Link) en riglyne vir die skryf van inleidings en gevolgtrekkings.Leerders kan hierdie raamwerk aanpas om so soveel paragrawe te skryf as wat hulle wil.

ONDERWERP: ONAFHANKLIKE AFRIKA

24

VRAAG FOKUS: GEVALLESTUDIE ANGOLAINHOUD

1. KONSEPTE2. OPSOMMING-BREINKAART3. ASSESSERING

Afrika-Sosialisme Hierdie oortuiging glo in die deel van ekonomiese hulpbronne in ‘n tradisionele Afrika-manier.

Afro-Marxisme Dit is ‘n ideologie wat deur talle Afrika-lande aanvaar is waarin daar ‘n eenparty–staat is wat gesentraliseerde beleidmanking uitoefen. Daar is ekonomiese kollektivisme en ‘n genasionaliseerde ekonomie.

Neo-Kolonialisme Verwys na die voortgesette uitbuiting van Afrika se hulpbronne deur die voormalige koloniale magte en die ontwikkelde wêreld.

Private sektor Daardie deel van die ekonomie wat nie deur die staat beheer word nie maar deur individue in maatskappye bestuur word met die oog op wins.

Sosialisme ‘n Ékonomiese stelsel gebaseer op die sienswyse dat ondernemings wat rykdom produseer, deur diegene wat daar werk, besit moet word.

Kapitalisme ‘n Ekonomiese stelsel waar individue ondernemings wat rykdom genereer, besit, bv. fabrieke, plase en myne.

Marxisme ‘n Spesifieke weergawe van sosialisme wat Karl Marx ontwikkel het wat ook kommunisme genoem word.

Afstigting Weg te breekAfrikanisasie Oor te dra na Afrika-beheerEurosentries Fokus op Europese kultuur of geskiedenis met die

uitsluiting van’n wyer uitkyk op die wêreld.Gevolmagtigde oorlog ‘n Oorlog deur die groot magte ondersteun, maar waaraan

hulself nie deelneem om met mekaar te veg nie.Beleid van destabilisasie

Handelinge om regerings en lande minder stabiel te maak.

Demokrasie ‘n Politieke stelsel waarin burgers die vryheid het om verteenwoordigers te kies om ‘n veelparty-staat tot stand te bring.

Neo-kolonialisme (neo-beteken nuwe of herleefde kolonialisme) dit is ironies dat Afrika met sy ryk hulpbronne buitelandse magte verryk in ‘n eensydige verhouding (uitbuiting) wat vorige besetters begunstig. Afrika-nasies is onafhanklikheid gegee, maar het nie ekonomiese vryheid bekom nie.

Een-Party Staat Stelsel van regering waar slegs een party toegelaat word om regtens te bestaan en te funksioneer.

Diktatorskap ‘n Enkele heerser wat totale staatsgesag beheer het dikwels die vorming van ‘n persoonlikheidskultus tot gevolg deur die gebruik van veiigheidsmagte om alle vorme van opposisie te onderdruk.

ONAFHANKLIKE AFRIKA: GEVALLESTUDIE ANGOLA

25

WAARDES

BEGINSELSRESPEKEERDOELGEREGTIGHEIDWAARDIGHEID

Hoe Afrika in die Koue Oorlog ingetrek is?

26

Hoe het Angola 'n verlengstuk van die Koue oorlog

geword?

Rol van die VSA in Angola en die Rol of Rusland in

Angola

Kubaanse betrokkenheid &

Chinese betrokkenheid

Watter rol het Suid-Afrika in die Angolese Burgeroorlog gespeel?

• Afrika se dekolonisasie het gedurende die Koue Oorlog plaasgevind. • Beide die VSA en USSR het hulppakkette, tegniese bystand en selfs militêre

bystand aan vryheidsbewegings verleen om Afrika-lande in hul sfeer van invloed in te trek.

• Angola is ryk aan minerale: Olie, diamante, goud, uraan, koper + visbedryf –’n baie begeerlike kolonie en bondgenoot

Angola: Kolonialisme en Onafhanklikheid

• Portuguese teenwoordigheid / handel in Angola van die 1480s• Berlyn Konferensie 1885: beheer geformaliseer• 1951: Portugal oorweeg Angola as ‘n oorsese provinsie van Portugal: Beleid

van Assimilasie• Portugal verwerp oproepe vir onafhanklikheid sedert 1950s• War of Independence (1961 – 1974)• Staatsgreep duer pro- demokrasie leëroffisiere in Portugal 1974• Jan. 1975: Alvor Ooreenkoms: om voor te berei vir oorname deur drie

vryheidsbewegings (wat nie nagekom is nie).

• Verkiesings vasgestel vir 11/ 11/1975 (het nie gebeur nie) Burgeroorlog breek in 1974 uit

• In 1974 verklaar elk van die drie vryheidsbewegings hulself die amptelike regering vanuit hul afsonderlike hoofstede.

MPLA: LuandaUNITA: HuamboFNLA: Ambriz

• Angolese burgeroorlog het gou volmag geword waarin die Ooste en Weste hul Koue Oorlog politeik uitgespeel het.

Redes vir internasionale betrokkenheid in Angola  

• USSR: om bevryding van kolonialisme te ondersteun; strategiese belangrikheid van Angola; ‘n kommunistiese basis in die streek; binne bereik om finansiële en militêre steun aan SWAPO te verleen.

• VSA: Beleid van insluiting – vrees die verspreiding van kommunisme in die streek; stuur in die geheim wapens aan FNLA en UNITA. VSA se Clark Amendment ‘76 vra vir verminderde betrokkenheid in Angola - herroep in 1985 en befondsing word hervat: NB: Angola het OLIE.

• Kuba: Castro wou die revolusie uitbrei (VSA het dit beslis voorkom in Suid-Amerika) , stuur militêre hulp aan MPLA sedert 1966; Aantal soldate ontplooi neem toe tot 50 000 in die laat 1980s.

• China: verbind tot anti-imperialistiese stryd + om die verspreiding van USSR se invloed te voorkom.

• Suid-Afrika: NP se beleid van destabilisasie in streek was om die verspreiding van kommunisme te stop; om SWAPO-basisse te vernietig.

27

Angola dieOorlog- Kort dokumentêr

Belangrikheid van Cuito Cuanavale (1987 – 1988

• SANW ondersteun deur UNITA en FNLA probeer beheer oor Cuito Cuanavale bekom (klein dorpie van strategiese belang)

• Wie het gewen? (Multi- perseptiviteit)• Uitgangspunt 1:• Nederlaag vir Angolese weermag (Fapla) deur UNITA + SA• USSR & Kuba geforseer om uit Angola te onttrek•  • Uitgangspunt 2• SA(SANW) verslaaan deur Angolese weermag (Fapla) en Kubaanse magte

en geforseer om te onttrek.• Bevryding van SWA (Namibië)

Verander die aard van internasionale verhoudinge

• 1988: New York Treaty, onderhandelde onafhanklikheid van Namibië• Onttrekking van buitelandse magte uit Angola• 1989: Gbadolite Akkoord (beroemde handdruk – dos Santos en Savimbi)• 1991 (31 Mei): Bicesse Vredesverdrag • 1992 (September) verkiesing onder toesig van VN

UNITA weier om MPLA se oorwinning te aanvaar – oorlog word hervat.• 1994 (November)Lusaka protokol (internasionale druk)• 1998 (Desember) Vierde MPLA kongres• 2002 (22 Februarie) Savimbi word vermoor• 2002 (4 April) Luena Memorandum van Verstandhouding

Die stryd om onafhanklikheid in Angola:

• Angola grens nie aan Suid-Afika nie. • Hierdie punt is belangrik om te verstaan hoekom Suid-Afrika militêr in Angola

betrokke geraak het.• ‘n Belangrike rede was dat Angola se ekonomie nie so geïntegreerd met die

van Suid-Afrika was soos ander Suider- Afrikaanse ekonomieë nie. • Angola is potensieel een van die rykste lande in Afrika: • Internasionale kapitaal is steeds betrokke in hewige kompetisie om Angola se

hulpbronne.• Dit is een van Afrika se grootste olieprodusente, en voor 1973 was dit ‘n

belangrike bron van diamante en koffie, met ‘n bevolking van net oor die 8 miljoen, en was onderbevolk sedert die tyd van die slawehandel.

28

• Portugal was so arm dat dit nooit die hulpbronne ten volle kon uitbuit nie en moes Angola oopstel vir kapitaal van buitelanders.

• VSA beleggings het die petroleumbedryf oorheers. Britse kapitaal is in diamante en die Benguela spoorlyn belê, Duitse kapitaal in die ysterertmyne by Kassinga, en Japanese, Franse, en ander kapitaal in ander hulpbronne.

• Hierdie multinasionale aard van kapitaal in Angola het in effek beteken Portugal het de facto sy kolonie in belang van die Europese Ekonomiese Gemeenskap en die VSA bestuur.

Die Eerste Nederlaag van Suid-Afrika, 1975–1976:

• Die anti-koloniale stryd in Angola, wat die 1974 staatsgreep in Portugal tot gevolg gehad het, was ’n keerpunt vir Suider- Afrika.

• Suid-Afrika het met die hulp van die CIA oor land, see, en lug ingegryp om die MPLA te keer om die regering te word.

• Die Angolese het Kuba om hulp genader om die inval te keer wat deur Suid- Afrika, Zaïre en die CIA-huursoldate gelei is.

• Die Suid-Afrikaanse inval is buite Luanda voorgekeer. • Suid-Afrika het nooit die nederlaag aanvaar nie.• Die 1987–1988 beleg van Cuito Cuanavale was maar een van die mees

onlangse in ‘n reeks in die volgehoue militêre opbou.• Maar die 1976 nederlaag by Luanda, en ‘n jaar vroeër in Mosambiek, het ook

die generasie wat in die Suid-Afrikaanse townships volwassenheid bereik het geïnspireer.

• Die1976 Soweto-opstande en hul nasleep,was ‘n belangrike waterskeiding in die militarisasie van die staat en sameleweing in Suid-Afrika.

• Na die nederlaag in Angola en die opstande in Soweto, het ‘n reeks gebeure tot die Suid-Afrikaanse vernedering by Cuito Cuanavale gelei.

Die Oorlog in 1976–1980:

• In hierdie tyd was die Suid-Afrikaners polities en diplomaties op die verdediging, maar was besig met ‘n groot militêre opbou in Namibië.

• Hulle het met diensplig begin, nuwe militêre basisse opgerig en klopjagte uitgevoer teen die Southwest African People’s Organization (SWAPO), wat hul hoofkwartier van Dar-es-Salaam na Luanda na 1976 verskuif het.

• Duisende jongmense het diensplig in die reglimente van kleur ontduik en by SWAPO aangesluit.

• Dit was op hierdie stadium dat die Suid-Afrikaners UNITA georganiseer het – hulle het sonder duidelike missie deur Angola gedwaal.

• Die rol van UNITA het ingrypend verander nadat die Carter-administrasie die Chinese oorreed het om 800 ton wapens aan UNITA te gee.

• Dit het UNITA in staat gestel om ‘n konvensionele oorlog te voer; • Die offisiere is in Morocco opgelei, en hulle is geïntrgreer in die militêre

strategieë van die SANW. • Dit was ‘n vreemde sameloop van die geskiedenis, want UNITA het sy eerste

wapens van SWAPO gekry om teen die Portugese te veg.• UNITA was nou gewoond daaraan om SWAPO te agtervolg terwyl die SA

Lugmag SWAPO se byeenkomsplekke in Angola bombardeer. • Dit was in een so ‘n klopjag dat die Suid-Afrikaners die Kassinga massamoord

uitgevoer het waarin meer as 800 mense in ‘n SWAPO-vlugtelingekamp gedood is in 1978.

29

• Die voordurende internasionale oproepe het tot die aanvaarding van VN Resolusie 435 in 1978 gelei daarin is stappe uiteengesit wat tot die onafhanklikheid van Namibië gelei het:

• (1) Die onttrekking van die SA magte, (2) die terugkeer van Namibiese uitgewekenes, (3) verkiesings onder VN toesig, en (4) die “toekenning” van onafhanklikheid.

Angola Veldslag van Cuito Cuanavale

Die Lusaka Verdrag van 1984• Die volgende groot Suid-Afrikaanse inval was in Augustus 1983.• Dit was hier waar UNITA aangekondig het dt hulle Cangamba verower het.• Die Suid-Afrikaanse lugmag het die dorp verwoes en die puin aan UNITA

oorgelaat om aan joernaliste wat vanaf Zambië ingevlieg is, te wys. • Suid-Afrika wou hê UNITA moet Cuvelai verower sodat die oorlogsfront meer

noordwaarts kon skuif. • UNITA se selfvertroue is verhoog met die inval van Grenada, toe anti-

kommunistiese retoriek in die VSA ‘n ongelooflike piek bereik het. • Die Suid-Afrikaanse regering het ‘n volskaalse aanval op Luanda, die

hoofstad van Angola, beplan.• Dit was’n geval van waar operasionele doelwitte verwar is met politieke anti-

kommunistiese retoriek. • Die Suid-Afrikaanse generaals was van mening dat dit operasioneel

onmoontlik sou wees om Luanda te verower maar die Magnus Malan-faksie in die Staatsveiligheidsraad wou die orlog intensiveer.

• Die Angolese het meer ervare geword, en Suid-Afrika se Operasie Askari het misluk.

• Dit het daartoe gelei dat die VSA ingegryp het in belang van Suid-Afikaanse troepe in Angola.

• Die gevolglike verdrag is vernoem na die Zambiese hoofstad, Lusaka.• Die VSA het ‘n gesamentlike militêre kommissie saamgestel om die

onttrekking van die Suid-Afrikaanse troepe te monitor.Die Derde Periode: 1984–1987

• In September het FAPLA magte teen Jamba begin opruk, naby die Namibiese grens.

• Suid-Afrika het ingegryp, maar met die opstande in die townships kon dit nie die oorlog bestuur nie en het die VSA om hulp genader.

• Die VSA het Stinger missiele aan UNITA voorsien en $15 miljoen bykomende hulp.

• UNITA het administratiewe en militêre infrastruktuur gekort om hierdie bystand te bestuur wat in effek direk na die Suid-Afrikaners gegaan het.

30

• Gedurende die beleg van Cuito Cuanavale, het Savimbi beswaar gemaak dat die Suid-Afrikaners die koste van die oorlog bereken het en nou vir hom kom sê om “sy vriende te vra om te betaal”.

• Die VSA het ook weer die basis by Kamina in Zaïre, geaktiveer waar die CIA voorraad vir die Suid-Afrikaners via UNITA neergegooi het.

• Die steun van die VSA vir UNITA, en in essensie vir die SADF, het tot diefinale fase van die oorlog gelei.

31

VRAAG 2: ONAFHANKLIKE AFRIKAVRAAGFOKUS: GEVALLESTUDIE ANGOLA

INFORMELE ASSESSERINGAKTIWITEIT 1WAAROM HET DIE BURGEROORLOG IN ANGOLA ‘N INTERNASIONALE KONFLIK GEWORD?

BRON 2A

‘n Uittreksel uit I Filatova and A Davidson, The Hidden Thread. Russia and South Africa in the Soviet Era. Johannesburg: Jonathan Ball Publishers, 2013, pp. 273-4.

Maar wat het die Suid-Afrikaners in die eerste plek daar gedoen (in Angola)? . . . Generaal Jannie Geldenhuys, bevelvoerder van die South West African Territorial Force – ‘n bykomende mag van die SANW wat gestig is om Namibiese guerrillas te beveg– and later hoof van die SANW, verduidelik as volg:

In 2011 vra sommige arrogante en kwaadwillige kritici steeds die vraag: wat het

Suid-Afrika te make gehad met die situasie in Angola gedurende die 1970s and

1980s? Nou: die Sowjet Unie se vasteland is net 70 myl . . . van die VSA (Alaska);

Kuba se kuslyn is net 90 myl weg van die VSA . . . die USSR ‘n afstand van 3800

myl soos die kraai vlieg van Angola – oor die Mediterreense gebied en agt Europese

en Afrikalande! Aan die ander kant, ten tyde van die oorlog in Angola, SWA/Namibia

was wetlik in internasionale terme steeds onder administrasie van Suid-Afrika; en

Namibië het gemeenskaplike grense met Angola en Suid-Afrika. Vanselsprekend

sou enige regdenkende persoon die meer geldige vraag stel: wat het Kuba en die

USSR met Angola te make?

2.1 Verwys na Bron 2A 2.1.1 Wat was the posisie van Geldenhuys in die SANW? (1 x 1) (1)

2.1.2 Gee ‘n rede vir sy ongelukkigheid oor die teenwoordigheid van die Sowjet Unie en Kuba in Angola. (1 x 1) (1)2.1.3 Verduidelik hoe hy die teenwoordigheid van Suid-Afrika in Angola verdedig het? (2 x 2) (4)

2.1.4 Wat, volgens die bron, is sy reaksie teenoor diegene wat Suid-Afrika se teenwoordigheid in Angola bevraagteken? (1 x 2) (2)

32

Antwoord

………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….

33

…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..

AKTIWITEIT 2

BRON 2B

‘n Uittreksel uit I Filatova and A Davidson, The Hidden Thread. Russia and South Africa in the Soviet Era. Johannesburg: Jonathan Ball Publishers, 2013, pp. 275-6

‘n (USSR) veteraan van die Angolese oorlog, Sergei Kolomin, skryf:

. . . Wat het ons in hierdie veraf Afrikaland gedoen, watter waardes het ons

verdedig? Amptelik het die Sowjet se militêre adviseurs en spesialiste hul

‘internasionale plig’ gedoen deur die waardes van sosialisme te verdedig en

vriendelike hulpverlening aan Angola in opbou van sy nasionale weermag en ‘n

wegbeweeg van eksterne aggressie. Maar die destydse Sowjet leierskap het ander

motiewe waarom hul duisende Sowjetburgers gestuur het om aan ‘n bloedige

burgeroorlog deel te gaan neem. Miskien het hulle geding aan moontlike verdere

ekonomiese samewerking? Ja, verskeie ekonomiese projekte is ingestel. Maar die

belangrikste doelwit was polities van aard. Om hul invloed oor Angola uit te brei. . .

en in die toekoms oor Namibië wat onwettig deur Suid-Afrika bestuur word, en

uiteindelik oor Suid-Afrika self. Meer nog, Angola was belangrik vir die leierskap van

die gewapende Sowjet magte in terme van die globale konfrontasie met die VSA.

2.2 Verwys na Bron 2B 2.2.1 Definieer die term “Afrika-sosialisme”. (1 x 2) (2)

2.2.2 Gee twee redes, soos deur Kolomin gegee, vir die USSR se betrokkenheid in Angola. (2 x 1) (2)

2.2.3 Verduidelik die verwysing, “globale konfrontasie met die VSA” in die konteks van die Koue Oorlog. (2 x 2) (4)

2.2.4 Hoe bruikbaar is die bron vir ‘n historikus wat die betrokkenheid van die USSR in Angola bestudeer? (2 x 2) (4)

34

Antwoord

………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..

35

………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..AKTIWITEIT 3

BESTUDEER DIE SPOTPRENT 2C

BRON 2C

‘n Spotprent deur ‘n Suid-Afrikaner, Fred Mouton, en gepubliseer in Die Burger, 1976. Die Burger was wyd met die Nasionale Party regering in Suid-Afrka geassosieer in daardie tyd. Die spotprent wys ‘n groot hand wat as van ‘n sigaar in ‘n asbak aftik.

2.4 Verwys na Bron 2C 2.4.1 Identifiseer die twee simbole wat die USSR en Kuba aan

Angola verbind. (2 x 1) (2)

2.4.2 Hoe verryk die gebruik van simbole in 2.3.1 ons verstaan van die gebeure in Angola? (2 x 2) (4)

2.4.3 Watter boodskap word deur Bron 2C oorgedra? (2 x 2) (4)

2.4.4 Watter natuurlike hulpbronne het buitelandse magte na Angola getrek?

(1 x 2) (2)

36

Antwoord

………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….

37

………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….

ONDERWERP: BURGERLIKE PROTES 1950’s tot 1970’s

VRAAGFOKUS : BURGERREGTE BEWEGING

Overview: History of Civil Rights Movement

WAARDES

38

Redes en oorsprong

Die rol, impak en invloed van Martin

Luther King Jnr.

Vorme van protes deur burgerlike

ongehoorsaamheid

Protes, Veldtogte en Demonstrasies

Kort en Lang termyn voordele

HOUDINGSVERTROUEGEREGTIGHEIDONSKULDMOTIVERINGRESPEKEMPATIE

Redes en oorsprong van die Burgerregte Beweging in die VSA

• Baie Afrikaans-Amerikaanse (African American) mense het geglo hul lewens sal verander na die Wêreldoorloë.

• Hulle het vir hul land geveg en het verwag om as gelykes behandel te word. Swart Amerikaanse aktiviste was gefrustreer deur:

• die federale en staatsregerings se gebrek aan die wil om desegregasie te implementeer.

• Hulle is verder verboos deur die heftige teenstand van wit Amerikaners teen die beëindiging van segregasie en

• Die voortdurende geweld teen swart mense, spesifiek in die suidelike state.• Dit was in hierdie konteks dat die Burgerregte Beweging ontstaan het.

Rol en invloed van Martin Luther King Junior

• Hy was 26 jaar oud toe hy as Baptiste leraar in Montgomery, Alabama, aangestel is.

• Aan die begin van Montgomery Busboikot, het King ‘n groot vergadering van mense toegespreek by Holt Street Baptist Church in Montgomery.

• Hy het die segsman vir Afrikaans-Amerikaanse regte geword• Hy het hom uitgespreek teen rasse-segregasie en onreg. • Hy was ‘n begaafde spreker. • Hy het geglo in vreedsame protes.

Die invloed van passiewe weerstand (Gandhi) op Martin Luther King

• King is beïnvloed deur die vryheidstryd wat Gandhi gelei het teen die Britse koloniale regering in Indië.

• Martin Luther King Junior het Gandhi se filosofie van passiewe weerstand aangepas

• King het geglo deur sulke handelinge kon volle burgerregte vir swart mense in Amerika bekom word.

• Mense van alle gelowe asook ongelowiges het gehoor gegee aan sy oproep tot vreedsame burgerlike ongehoorsaamheid.

Vorme van protes deur burgerlike ongehoorsaamheid

39

MONTGOMERY BUSBOIKOT• Die eerste fase van die Burgerregte Beweging is aangevuur deur die

arrestasie van Rosa Parks in Desember 1955. • Rosa Parks, burgerregte aktivis, het op ‘n stadsbus geklim en het na die

agterkant van die bus beweeg waar Afrikaans-Amerikaners veronderstel was om te sit.

• Soos die bus vol geraak het, is Parks deur die busbestuurder gevra om haar sitplek aan ‘n wit man af te staan. Sy het geweier.

• Rosa Parks se arrestasie het aanleiding gegee tot ‘n jaarlange Montgomery Busboikot wat in ‘n regsoorwinning geëindig het toe die Hooggeregshof uitspraak gelewer het dat segregasie op Montgomery busse onwettig was.

• Gedurende die boikot tree Martin Luther King na vore as ‘n kragdadige spreker en ‘n nasionaal gerespekteerde leier.

• In 1957 vorm King en ander godsdienstige leiers die Southern Christian Leadership Conference (SCLC) om die stryd te lei.

• Montgomery Busboikot was ‘n oorwinning vir Afrikaans-Amerikaners

Sit - Ins

• Studente het ook ‘n belangrike rol in die Burgerregte Beweging gespeel. • In 1960 het ‘n groep studente in Greensboro in ‘n ‘whites only’ eetplek gesit

en gewag om bedien te word. • Die personeel het hulle geïgnoreer. • Die studente het vreedsaam gesit en geweier om te beweeg. • Die volgende dag het ‘n groter groep studente teruggekeer en hul protes

hervat. • Hul waagmoedige optrede het ander geïnspireer en binne twee weke was

daar soortgelyke protesaksies in elf stede – studente is gearresteer. Freedom Rides (Vryheidsritte)

• Alhewel segregasie op busse ongrondwetlik verklaar is, is segregasie steeds in die Suidelike state beoefen - Mei 1961, ‘n veelrassige groep van 13 studente reis met twee Greyhound busse van Washington DC na die Suide

• Hierdie proteste het bekend geraak as ‘Freedom Rides’ (Vryheidsritte)

Die Birmingham Veldtog

• Vroeg in 1963 organiseer King en die SCLC ‘n eknomiese boikot van wit besighede en ‘n reeks protesoptogte in Birmingham, Alabama - om Birmingham se middestad se afdelingswinkels te desegregeer.

• Baie is gearresteer insluitende King. • Birmingham se besigheidsleiers het besluit die protesveldtog was sleg vir

besigheid en het besluit om hul eetplekke, ruskamers en drinkplekke te desegregeer (oop te stel).

• Die gearresteerde betogers is vrygelaat. • In Birmingham het King ‘n kontroversiële besluit geneem om skoolkinders in

te skryf om aan demonstrasies deel te neem.

40

• Op 2 Mei 1963 het duisende swart kinders by die Baptist Church vergader in plaas daarvan om skool toe te gaan.

• In groepe van vyftig het hulle reg in die volle mag van die wit polisie van Birmingham vasgeloop.

• Kommissaris van Publieke Veiligheid, Eugene Bull Connor, het opdrag gegee dat hoëdruk waterslange teen die “Children’s Crusade” soos dit bekend geword het, gebruik word.

• Oor die 500 kinders is op daardie dag gearresteer, duisende was getraumatiseerd.

• Koerante, radio, televisieverslaggewers en kameramanne het die gebeure in Birmingham gedokumenteer om seker te maak dit kry nasionale en internasionale aandag.

• Amerikaners is bewus gemaak van die brutale aanvalle deur die polisie van Birmingham op mense.

• Baie Amerikaners was geskok en ondersteuning vir die Burgerregte Beweging het toegeneem.

KENNEDY SE REAKSIE• President Kennedy is gekonfronteer met publieke uitroepe oor die

behandeling van swart mense in die suidelike state. • Junie 1963: President Kennedy maak ‘n openbare verklaring op televisie oor

die situasie in Birmingham - Hy verklaar dat rassesegregasie geen plek in die Amerikaanse lewe het nie.

• Dit was ‘n groot oorwinning vir die Burgerregte Beweging

OPMARS NA DIE LINCOLN GEDENKTEKEN

• 1963 het swart werkloosheid op 11 persent gestaan• Dit is in hierdie konteks dat Phlilp Randolph, ‘n 74-jarige veteraan aktivis

besluit het om ‘n optog na Washington te organiseer. • Hierdie optog het bekend geraak as ‘The March on Washington vir (“Jobs and

Freedom”) Werk en Vryheid.’ • Ten speite van aanvanklike vrese dat dit meer geweld tot gevolg sal hê, het

President Kennedy sy toestemming vir die optog gegee. • Op 28 Augustus het 250 000 mense van alle geloofsoortuiginge, omtrent 60

000 van hulle wit, op Washington toegesak. • Dit was die grootste demonstrasie in Amerika se geskiedenis vir mense- en

burgerregte nog – en dit was vreedsaam. • Dit was egter Martin Luther se “I have a Dream” toespraak wat onthou word• Op 22 November 1963 word President Kennedy vermoor.• Lyndon B Johnson het die Burgerregte Wet op 2 Julie 1964 onderteken

41

March on Washington 1963SELMA MONTGOMERY OPTOG

• In Maart 1965 lei King ‘n opmars na Montgomery, Alabama. • Twee optogte na Montgomery misluk as gevolg van die staatsmagte wat die

optogte by Edmund Pettus Bridge oor die Alabamarivier blokkeer het.• Vergesel van federale magte na Montgomery word swart mense toegelaat om

te registreer om te stem.•  Die eerste poging om die optog te voltooi het in die gebeure geëindig wat

bekend geword het as “Bloody Sunday”. • Staatstroepe het die vreedsame betogers met swepe en knuppels aangeval. • President Johnson het ‘n beroep op Kongres gedoen om saam met hom

(onverpoosd) “around the clock” te werk om nuwe federale wetgewing gereed te kry om die reg van alle mense om te stem, te verseker.

• Op 6 Augustus 1965, het Johnson die Stemregwet onderteken wat alle geletterdheidstoetse, alle stemlokaalbelastings en ander wetlike skuiwergate wat gebruik is om swart mense in die suide te verhoed het om te registreer om te stem, uitgeskakel het.

• Burgerregte Beweging het hul doel van gelykheid voor die reg bereik.

Selma to Montgomery March 1965

Assassination of ML King

42

Kort and langtermyn voordele van die Burgerregte Beweging• President Johnson onderteken die Stemregwet in 1965.• Martin Luther King Junior het duisende swart en wit Amerikaners gemobiliseer

om deel te neem aan veldtogte van burgerlike ongehoorsaamheid tussen 1955 en 1965.

• The ondertekening van die 1964 Burgerregtewet en in 1965 die Stemwet was belangrike voordele wat die Burgerregte Beweging tot gevolg gehad het.

• Burgerregte Beweging, kan geargumenteer word, was verantwoordelik vir die beëindiging van rassesegregasie in die Suide.

• Vooroordeel het nie met die nuwe wetgewing verdwyn nie en Afrikaans- Amerikaners het steeds rassediskriminasie ervaar.

• Baie Afrikaans-Amerikaners het Martin Luther King Junior se filosofie van geen-geweld verwerp.

• Hulle het geglo dat ‘n meer militante benadering tot wit rassisme nodig was en het die slagspreuk ‘Black Power’ aanvaar.

43

OPSTEL: DIE BURGERREGTE BEWEGING

Vraag

Verduidelik TOT WATTER MATE die verskillende vorme van burgerregte proteste wat in die VSA in 1960 voorgekom het, ‘n impak op die stryd vir menseregte gehad het. .Antwoord

………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..

44

………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

45

…………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..

ONDERWERP: BURGERLIKE SAMELEWINGSPROTESTE 1950’s to 1970’sBLACK POWER (SWART MAG) BEWEGINGBEGRIPPE (KONSEPTE)BREINKAARTASSESSERINGSTAAK

KONSEPTE

Swart mag beweging

Swart nasionaliste het geglo dat die gebruik van geweld geregverdig is om sosiale, politieke en ekonomiese mag vir Afrikaan-Amerikaners te bekom. Dit het uit die Burgerregte Beweging gegroei maar was nie ‘n formele beweging nie want dit had geen sentrale leierskap nie. Die Swart Mag Beweging was daarop gemik om die proses van verandering te versnel sodat Afrikaan-Amerikaners dieselfde geleenthede as die wittes kon hê.

Militant Militêr in benadering; aanmatigend, bereik doelwitte deur die gebruik van geweld

Radikaal: Wil onmiddellike verandering hê.

Segregasie Skeiding van mense op grond van ras en geslag.

Sameswering Komplot om iets skadeliks en onwettig te doenElite ‘n Groep mense wat beskou word as superieur in ‘n sekere

organisasie of samelewing.Stemreg Die verlening van die reg om te stemVerligting Goed ingelig wees, oop vir verskillende uitgangspunte en idees

en vry van vooroordeel en onkunde.Martelaar Iemand wat bereid is om te sterf vir dit waarin hy/sy gloNasionalisme Die besef wat mense het om aan ‘n nasie te behoort want hulle

deel soortgelye agtergronde en ‘n gemeenskaplike kultuur wat dikwels ‘n beleid van nasionale onafhanklikheid tot gevolg het.

Onderdrukker (Tiran)

‘n Persoon met gesag wat ander domineer en onderwerp

46

Supremasis ‘n Persoon wat glo dat een groep beter as ‘n ander is, veral ‘n groep wat deur ras of geslag bepaal word.

BLACK POWER (SWART MAG) BEWEGING

WAARDESGEREGTIGHEIDEMPATIERESPEKVERANTWOORDELIKHEIDBILLIKHEID (REDELIKHEID)AANVAARDING

47

Redes vir die beweging

Black Panther;

Rol van Stokely Carmichael en Malcolm X; en

Kort- en lang-termyn gewin

EERLIKHEIDGELOOFINTEGRITEIT

Onderwerp 3: Burgerlike samelewingsproteste 1950s to 1970s

Onderwerp 3 Gevallestudie: ‘The Black Power’ (Swart Mag)Gevallestudie: Die Swart Mag Beweging Hierdie afdeling bevat:• Redes vir die beweging;• Black Panther;• Rolle of Stokely Carmichael and Malcolm X; en • Kort-en lang-termyn gewin.

Slotsom: Oorsig van die vordering, indien enige, wat gemaak is ten opsigte van gelykheid en burgerregte deur Burgerregte en Swart Mag Bewegings

Hooffigure: Malcolm X en Stokely Carmichael: leiers van die Swart Mag Beweging. Bobby Searle and Huey Newton: leiers van die Black Panther Party

Inleiding: Die Swart Mag Beweging het gegroei vanuit swart ontevredenheid met die suksesse of gebrek daaraan wat die Burgerregte Beweging behaal het in die tweede helfte van die 1960’s.

Redes vir die beweging Terwyl die Burgerregte Beweging instrumenteel daarin was om die Burgerregte Wet

en die Stemreg Wet daargestel te kry, het die ekonomiese posisie van die meeste Afrikaan-Amerikaners nie noemenswaardig verbeter nie.

Die oorgrote meerderheid swart mense het in oorbevolkte ghetto’s onder baie swak omstandighede gelewe – ghetto’s was plekke van armoede en misdaad.

In 1967 het een derde van alle swart families in armoede onder die staat se armoede lyn geleef. Baie was werkloos of het lae lone ontvang.

Die polisie het weinig beskerming gebied; inderwaarheid was hulle dikwels skuldig aan brutaliteit teenoor inwoners.

Swart mense is steeds aan diskriminasie blootgestel en soms ook openlike rasse-misbruik en geweld.

Die meeste Afrikaan-Amerikaners het skole met min of geen hulpbronne bygewoon. Ontoereikende openbare vervoer het dit moeilik vir mense gemaak om werk ver van die huis te aanvaar. Ontoereikende gesondheidsorg lei daartoe dat kindersterftes onder swart babas twee keer so hoog was as onder wit babas.

48

Soos wat hierdie toestande voortgeduur het veral in die stede, het swart mense al hoe meer ontnugterd geword deur die Burgerregte Beweging en sy praktyke van geen-geweld wat baie gevoel het ontoereikend was.

In Junie 1966 onderneem James Meredith alleen ‘n optog teen” Fear to protest against racism” Toe hy geskiet is, het ander sy optog voortgesit, insluitende die Student’s Non-violent Coordinating Committee. Stokely Carmichael, as nuwe leier, is gearresteer. Alhoewel Carmichael nie die term ‘Black Power’ uitgedink het nie, het hy voortgegaan om dit gewild te maak.

Black Power (Swart Mag) Malcolm X, leier van die Nation of Islam, was ‘n welsprekende aktivis vir Black Power

(Swart Mag).

Die ondersteuners van Black Power het geglo in: swart selftrots en self-agting (‘Black is Beautiful’ het ‘n baie populêre slagspreuk geword.)

Die bevordering van swart belange; swart self-help self-verdediging teen rasse-onderdrukking die kweek van ‘n duidelike swart kultuur; ‘n self-genoegsame swart ekonomie.

Black Panther PartyGesstig deur Huey Newton en Bobby Seale in Oaklands,

Aanvanklike doel was die beskerming van swartes teen polisiebrutaliteit. The Black Panthers was revolusionêre sosialiste Die BPP het ‘n 10 punt program opgestel met die volgende eise: Punt 3 het gevra vir vergoeding vir slawerny; Punt 6 het geëis dat swart mans van

militêre diens vrygestel word; Punt 7 roep swart mense op om gewapende groepe vir selfverdediging te vorm teen

polisiebrutaliteit en onderdrukking Punt 8 eis die vrylating van alle swart gevangenes; volle indiensneming en ‘n einde

aan kapitalisme Menswaardige behuising en goeie opvoeding vir Afrikaans-Amerikaners.

Hulle was ook betrokke in gewelddadige konfrontasies met die polisie, waarin omtrent 50 mense gesterf het, polisiemanne en Panthers, en baie meer beseer is.

Huey Newton, is skuldig bevind en tronk toe gestuur vir die moord op ‘n polisieman in 1967 en het drie jaar uitgedien voordat sy skuldigbevinding op appél ter syde gestel is

Die BPP het ook, wat hulle ‘survival programmes’ genoem het, gedryf

‘n Skeuring het in the BPP tuusen “reformiste” en die ‘‘revolusionêre’’ vleuels ontstaan

Uiteindelik het binnegevegte en stygende regskoste daartoe bygedra dat die Party uitmekaar geval het.

Teen 1980 was daar slegs 27 lede oor. Op sy hoogtepunt het the Black Panthers Party (‘vir selfverdediging’ is later laat vaar) die ongevraagde belangstelling van die FBI gwakker gemaak.

49

Black Panther Party

Rol van Stokely Carmichael

Carmichael raak lid van SNCC en ‘n Freedom Rider. Sy trou aan Martin Luther King se ideale van passiewe weerstand verander in 1966

na die aanval op James Meredith, ‘n burgerregte aktivis wat betrokke was in vreedsame protes.

In 1966 onderneem James Meredith ‘n ‘Walk against Fear’ vanaf Memphis, Tennessee tot in Jackson, Mississippi, uit protes teen rassisme.

Meredith word gewond in Mississippi en Carmichael besluit dat die SNCC lede sy tog sal voltooi.

Met sy aankoms in Greenwood, Mississippi, het Carmichael wat bekend geword het as sy ‘Black Power”-toespraak, gelewer.

Carmichael het Afrikaans- Amerikaners aangemoedig om trots te wees daarop om swart te wees. Hy was ten gunste van Afrikaanse drag en Afro haarstyle en wou hê Afrikaan-Amerikaners moet hul herkoms erken.

Carmichael sluit aan by die Black Panther Party en het die black power beweging as ‘n leier, spreker en skrywer bvorder.

Rol van Malcolm X As ‘n begaafde spreker en toegewyde menseregte-aktivis, speel hy ‘n belangrike rol

in die Swart Mag Beweging. Hy was ‘n lid van die Nation of Islam (NOI), ‘n Muslimgroep wat geglo het dat wit

samelewing doelbewus Afrikaans-Amerikaners daarvan weerhou om hulself te bemagtig.

Malcolm X het een van die leiers van die Nation of Islam geword na sy parool in 1952.

Hieerdie Islamiese sekte het die volgende swart nasionalistiese idees gehad: Daar kan nie integrasie wees tussen swart en wit Amerikaners nie. Skeiding tussen swart en wit Amerikaners was nodig sodat swart mense nie langer van wit mense afhanklik sou wees nie.

As ‘n segsman vir die NOI, Malcolm X se welsprekenheid en charisma het baie nuwe lede na hierdie organisasie getrek.

50

Na ‘n pelgrimstog na Mecca in 1963-1964, het Malcolm X sy idees oor integrasie verander nadat hy gesien het hoe Muslims van alle nasionaliteite en rasse vreedsaam kan saamleef.

Malcolm X was die stigter van die Organisation of Afro-American Unity in 1964 Hy het minder militant geword en het stanpunte gehuldig wat nie populêr by swart

nasionaliste was nie. Hierdie standpunte het ingesluit: Nie alle wit mense is boos nie. Swart nasionaliste,

beswaard deur Malcolm X se verandering van denke, het ‘n sluipmoord op hom by ‘n partyvergadering in Harlem op 21 February 1965 laat uitvoer.

Die lewe van een van die mees invloedryke Afrikaans-Amerikaanse leiers is kortgeknip, maar hy word steeds gehuldig vir die oplewing van self-waarde en sy stryd vir die regte van Afrikaans-Amerikaners.

Kort- en langtermyn gewin Groter rassetrots enselfvertroue onder swart mense

Op plaaslike vlak, swart politieke aksiegroepe en grondvlak verenigings om te agiteer rondom sekere vraagstukke.

Swart stemgeregtigdes isgemobiliseer om vir swart candidate te stem.

Swart studieprogramme in opuniversiteite en kolleges ingestel.

In die algemeen is ‘n debat begin oor die ‘nature of American society and the place of African-Americans in it.’

Sommige van die langtermyn gewin/voordele van die Black Power Beweging was soos volg:

Toenemende swart selfvertroue en self-waarde.

‘n Verwante langtermyn voordee was die gevoel van groter solidariteit (saam staan) tussen Afrikaans-Amerikaners.

‘n Groter gewaarwording van etniese identiteit het met die tyd ontwikkel. Dit het ‘n gevoel van ‘n unieke Afrikaans-Amerikaanse kultuur in musiek (bv. soul) ingesluit, mode, haarstyle (bv. Afro), literatuur, kuns en selfs kos.

Verwant aan hierdie punte is die ‘Black is Beautiful’ beweging wat die natuurlike skoonheid van Afrikaans-Amerikaners beklemtoon.

Ander groepe wat sosiale regverdigheid nagejaag het, het uit die voorbeeld van Swartmag bv. Swart feministe, omgewingsbewuste groepe, regstellende aksie en gay en lesbiese regte bewegings tot stand gebring.

‘n Ander positiewe ontwikkeling was die groei van multi-kulturalisme en groter verdraagsaamheid ten opsigte van kulturele verskille in die VSA.

Nogtans kon die Swart Mag Beweging se retoriek wel bygedra het tot die skynbaar spontane opstande in swart gebiede soos Watts, Los Angeles, in 1965 and Newark, New Jersey and Detroit, Michigan in 1967.

51

Slotsom: ‘n Oorsig van die ontwikkeling, indien enige, wat gemaak is ten opsigte van gelykheid en siviele regte wat gemaak is deur burgerregte en Swart Mag

Daar kan geen twyfel wees nie dat die Burgerregte en Swart Mag Bewegings nie net noemenswaardige voortuitgang ten opsigte van gelykheid en burgerregte vir Afrikaans-Amerikaners gebring het nie…maar ook vir ander minderheidsgroepe.

Verskeie Burgerreg-wetgewing is deurgevoer. Die belangrikste was dat diskriminasie gebaseer op etnisiteit, ras, nasionaliteit, godsdiens en geslag verbied is in 1964. Die Wet van 1968 het dit onwettig gemaak om in sake wat verband hou met behuising te diskrimineer. Die Stemwet van 1965 het dit onwettig gemaak om in stempraktyke te diskrimineer.

‘n Ander ontwikkeling was die toepassing van regstellende aksie deur die federale regering, spesifiek in die laat 1960s en 1970s.

Beide bewegings het daartoe bygedra om swart selfvertroue en self-waarde tge verhoog. Bewyse hiervan is die groei van die ‘Black is Beautiful’ beweging en die ryk ontwikkeling van swart kuns en kultuur op baie gebiede.

Nuwe respek vir swart mense het onder baie wittes ontwikkel. ‘n Simbool hiervan was die totstandkoming van ‘n jaarlikse Martin Luther King Jr Dag in 1983.

Die ekonomiese situasie van sommige swart mense het noemenswaardig verbeter sedert die 1960s en ‘n sterk swart middelklas het ontwikkel.

Nogtans is armoede steeds aan die orde van die dag vir baie Afrikaans-Amerikaners wat nog daagliks te kampe het met sekere sosiale en opvoedkundige tekortkominge.

Dit is daarom duidelik dat, ten spite van merkbare verbeteringe as gevolg van die Burgerregte en Black Power Bewegings, minderhede in Amerika nog nie gelykheid op alle vlakke, besonder op ekonomiese en sosiale gebied, verwerf het nie.

52

VRAAGFOKUS: DIE SWART MAG BEWEGING

WAT WAS DIE REDES VIR DIE VORMING (TOTSTANDKOMING) VANDIE SWART MAG ( BLACK POWER) BEWEGING?AKTIWITEIT 1BRON 3A

Black Power: ‘N NUWE BURGERREGTE BEWEGING

Op 5 Junie,1966, is JAMES MEREDITH in ‘n lokval geskiet terwyl hy besig was om ‘n vreedsame optog van Memphis, Tennessee, tot Jackson, Mississippi te probeer voltooi. Meredith het reeds nasionaal nuus gemaak deur die eerste Afrikaan-Amerikaan in 1962 te word wat by die University of Mississippi ingeskryf word.Burgerregte leiers soos Martin Luther King Jr., Floyd Mcissick van CORE, en Stokely Carmichael of SNCC het hulle na Meredith se hospitaalbed gehaas. Hulle het daar besluit dat sy optog voltooi moet word. Soos Carmichael en McKissick deur Mississippi geloop het, het hulle opgemerk dat min maar verander het, ten spyte van federale wetgewing. Die plaaslike wit dorpsmense het die optoggangers getreiter terwyl die polisie anderkant kyk of aktiviste gearresteer het as moeilikheidmakers.By ‘n massa byeenkoms het Carmichael hierdie eenvoudige uitspraak gemaak: "What we need is black power." Die skare het die frase as slagspreuk gedreunsang en so het die nuwe beweging begin blom. Carmichael and McKissick is sterk deur die woorde van Malcolm X beïnvloed, en het integrasie as ‘n korttermyn doel verwerp. Carmichael het gevoel swart mense kort ‘n gevoel van rassetrots en selfrespek voordat enige sinvolle voordele behaal kon word. Hy het die verstewiging van Afrikaan-Amerikaanse gemeenskappe sonder die hulp van wit mense aangemoedig. Die Black Power beweging het mode en estetika omgedraai. In the 1930s is velverligters en “hair straighteners” deur modebewuste swart vroue gebruik om wit te lyk. Teen die einde van die 1960s, het die trots van ‘n Afrikaan- herkoms daarin gelê dat afro’s en ‘n donker vel begeerlik was.Afdelings van SNCC and CORE — beide geïntegreerde organisasies — het begin om wit lidmaatskap te verwerp soos Carmichael vreedsame weerstand verwerp het. Martin Luther King Jr. en die NAACP veroordeel black power as gewenste weg vorentoe. Maar black power was ‘n kragdadige boodskap in die strate van stedelike Amerika waar gegriefdheid gekook en humeure opgevlam het.Gou het Afrikaan – Amerikaanse studente begin om Afrikaan-Amerikaanse kultuur te vier - dapper en openlik. Kolleges het gewemel met jong swart studente wat tradisionele Afrikaanse kleure en kledingstukke gedra het. Soul sanger JAMES BROWN het sy gehoor laat dreunsang "Say it loud, I'm black and I'm proud."

53

Haarstyle uniek aan Afrikaan- Amerikane het populêr geword met die jeug wat uitroep, "BLACK IS BEAUTIFUL!"http://www.ushistory.org/us/54i.asp, accessed on 26 April 2017

3.1 Bestudeer Bron 3A3.1.1 Definieer die konsep, Black Power (Swart Mag). (1 x 2) (2)

3.1.2 Wie se dood, volgens die bron, was die vonk vir die protesoptog? (1 x 1) (1)

3.1.3 Wat, volgens die bron, was die reaksie van die polisie met betrekking tot die protesoptog? (2 x 1) (2)

3.1.4 Verduidelik waarom Carmichael, McKissick en Malcolm X‘integration as a short term goal’ verwerp het. (2 x 2) (4)

3.1.5 Hoekom, na jou mening, sou dr. Martin Luther King jr. Black Power as ‘n vorm van weerstand verwerp? (2 x 2) (4)

3.1.6 Lewer kommentaar oor die impak van die slagspreuk, ‘Black is Beautiful’, soos in die bron bespreek. (2 x 2) (4)

Antwoord

………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

54

…………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..AKTIWITEIT 2

BETUDEER BRON 3 B

BRON 3B Portlands: Historiese foto’s van die protesoptogte wat vra vir polisietoesig in die 1960s and 1970s

https://www.bitchmedia.org/post/documenting-the-history-of-police-brutality-in-one-city-arresting-power-film-interview , accessed in April 2017

3.2 Verwys na Bron 3B3.2.1 Noem drie bekommernisse van swart mense met betrekking tot die

ingesteldheid van die polisie. (3 x 1) (3)

3.2.2 Hoe bruikbaar is die bron vir historici om die polisiebrutaliteit te

55

There’s no excuse for police violence

verstaan? (2 x 2) (4)

3.3 Hoe ondersteun Bron 3B, Bron 3A met betrekking tot polisie ongevoeligheid(gebrek aan meelewing) (lack of concern)? (2 x 2) (4)

Antwoord

………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..

56

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..

AKTIWITEIT 3BESTUDEER BRONNE 3 A, 3B en 3C

BRON 3C -1LEIERS VAN DIE BLACK POWER BEWEGING LUG HUL WAARDES EN BEGINSELSMalcolm X oor SelfverdedigingseenhedeKort na sy ontmoeting met King in Washington, het Malcolm X aan King geskryf om sy steun aan te bied vir die veldtog in St. Augustine, Florida. Western Union Telegram, 30 Junie 1964, Dr Martin Luther King, St Augustine, Florida

57

http://kingencyclopedia.stanford.edu//primarydocuments/Telegram-from-MalcolmX-to-M.gif

BRON 3C – 2

Carmichael oor nie - geweld“Hierdie land het ons ‘n thalidomide dwelmmiddel gevoer (medikasie vir die behandling van ‘n sekere kanker) van integrasie; en sommige Negers het op ‘n droompad geloop en praat van langs wit mense sit. En [dit] begin nie eers die probleem oplos nie. Toe ons Mississippi toe is,was dit nie om langs Ross Barnett te sit nie. Ross Barnett was die Goewerneur van Mississippi van 1960 tot 1964. Hy was ‘n prominene lid van die Dixiecrats, Southern Democrats wat rasse-segregasie ondersteun het. Ons het nie gegaan om langs Jim Clark te sit nie. Jim Clark was sheriff van Selma, en luidkeels ‘n teenstander van rasse-integrasie ... Ons het gegaan om hulle uit ons pad te kry. En [-] mense behoort dit te verstaan. Ons het nooit geveg vir die reg om te integreer nie; ons het geveg teen wit meerderwaardighied.” ~ Carmichael, 1966

AKTIWITEIT 3

3.5 Gebruik jou kennis en die bronne en skryf ‘n paragraaf van 8 reëls (80 woorde) waarin jy die redes vir die vorming (totstandkoming) van die Black Power (Swart Mag) Beweging verduidelik. (8)

Antwoord

………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

58

“Ons het met groot kommer die wreedaardige aanvalle van die wit rasse teen ons arme weerlose mense daar in St Augustine gadegeslaan. Indien die Federale regering nie troepe tot jou hulp stuur nie, spreek net die woord en ons sal onmiddellik van ons broers daarheen stuur om selfverdeigingseenhede daar onder die mense te organiseer en die Klu Klux Klan sal dan van sy eie medisyne proe. Die dae van die ander wang vir daardie brutale monsters draai, is verby.”The Organisation of Afro – American UnityMalcolm X …

…………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

VRAESTEL 2

59

WA

AR

DE

S

ONDERWERP: WAT WAS DIE AARD VAN DIE BURGERLIKE VERSET IN SUID-AFRIKA?

VRAAGFOKUS: SWART BEWUSTHEIDSBEWEGINGINHOUD

1. KONSEPTE2. OPSOMMING-BREINKAART (DINKSKRUM)3. ASSESSERING

KONSEPTEGemilitariseerd Waar ‘n land ‘n militêre karakter of styl hetNasionale diensplig Die tydperk wat mans in die gewapende magte diens moet

doenAanhouding Onbepaald in polisiebewaking gehou word om ondervra te

word oor politieke kwessiesKoevert Versteek en geheimVigilantes ‘n Groep mense wat die reg in eie hande neem en hul

landgenote aanval sonder wetlike outoriteitOndergronds Tree op in geheimhouding, veral wanneer politieke aksies

teen die staat tot gevolg isVerbannig/ballingskap

Wanneer jy jou land belet word/uit jou land gesit word a.g.v.politieke aktiviteite.

Non-radikalisme ‘n Denkrigting wat sê dat die samelewing nie op grond van ras sal diskrimineer nie

Minderwaardigheid Die gevoel van laer in status wees as ander

WAARDES Respek Geregtigheid

60

Eerlikheid Nooit iemand seermaak nie Vryheid binne die demokratiese stelsel Kweek liefde vir Opvoeding

VRAAGFOKUS: SWART BEWUSTHEIDBEWEGING

61

Die aard en doel van die Swart

Bewustheidbeweging

Die rol van Steve Biko in die Black Consciousness

Beweging

Het die BCM die 1976 opstande

beïnvloed

Het die BCM die 1976 opstande beïnvloed ?

Swart Bewustheidbeweging

Steve Biko

Definissie van Swart Bewustheid

‘n Filosofie wat ‘n voorstander is van Swart Trots en waardes Swart mense moet hulself bevry van diskriminasie en onderdrukking Glo in eie waarde – self-waarde, selfvertroue en trots Verander die wyse waarop mense dink oor hul rasse-identiteit

Wat was die rol van Steve Biko in Swart Bewustheidbeweging

Steve Biko was lid van NUSAS NUSAS – Wit student-geleide organisasie Swart studente het hul eie organisasie nodig gehad Desember 1968 - SASO word gestig Swart studente breek weg van NUSAS - 1968 Sterk mag van weerstand in die 1970’s Die uitdaging van Black Consciousness (BC) aan die Apartheidstaat Apartheidsregering se reaksie op BCM

62

Steve Biko- Kort dokumentêr

BPC leiers word verban 8 BPC aktiviste is aangehou (terroriste Wet) SASO raak verban van kampusse Mapetla Mohapi sterf in aanhouding Biko brutaal vermoor – 1977 (in polisie aanhouding) 18 BC organisasies word verban (insluitende SASO en BPC)

Steve Biko praat oor “Black Consciousness” Swart Bewusyn

Hoe het die BCM die 1976 Soweto-opstande beïnvloed?

• Griewe rakende Swart opvoeding: • Begroting vir wit opvoeding 15 X meer dan vir Swart opvoeding• Swart skole had nie toerusting nie• Tekort aan klaskamers en onderwysers• Beperkte kurrikulum• Afrikaans as medium van onderrig

Soweto-Opstande

Die erflating van Swart Bewusyn “Black Consciousness”

BC motiveer Suid-Afrikaners om apartheid uit te daag Verandering in Swart ingesteldheid- skoolkinders tart die regering 16 Junie 1976 – keerpunt in SA Gevolg is landwye protes Steve Biko Foundation word gevorm Respek vir menswaardigheid

63

Soweto opstand – Sam Nzima se Storie

64

AktiwiteiteINFORMELE ASSESSERINGWenke

ONDERWERP: WAT WAS DIE AARD VAN DIE BURGERLIKE VERSET IN SUID - AFRIKA?

AKTIWITEIT 1

Bron 1A

Die bron hieronder fokus op hoe die filosofie van Black Consciousness verrys het in Suid-Afrika in die 1960s

65

Biko en sy jong kamerade het die filosofie van Swart Bewustheid - wat swart mense aangemoedig het om hulle te bevry van die kettings van onderdrukking – bevorder en vir alle swart mense (Afrikane, kleurling en Indiër ingesluit) aangemoedig om saam te werk vir bevryding. Biko het swart mense aangemoedig om self verantwoordelikheid vir hul stryd te aanvaar en nie op liberale wit mense staat te maak nie. Om dit te kan doen, was dit nodig dat swart mense hul sal bevry van gevoelens van minderwaardigheid wat vir meer as 300 jaar op hul afgedwing is. Swart mense moet eerder ‘n trots ontwikkel om swart te wees en die selfvertroue ontwikkel om hul eie toekoms te bepaal. Die swart bewutheidsbeweging het die bestaande wit strukture van Suid-Afrika uitgedaag en nuwe alternatiewe strukture ontwikkel. Die studente het die Black People’s Convention (BPC) gestig; dit was ‘n sambreel-organisasie wat alle Swart Bewustheidsaktiviteite gekoördineer het. Dit het selfbeskikking deur die ontwikkeling van Black Community Programmes aangemoedig. Black Consciousness het ‘n belangrike rol in die 1976 Soweto opstande gespeel deur die jeug te inspireer. Sy filosofie het hulle met selfvertroue vervul om hul haglike toestand aan te spreek. Die South African Student’s Movement (SASM) was ‘n Swart Bewustheidsorganisasie vir hoërskoolleerders. [From: http://www.sahistory.org.za/archive/ Accessed on 19 May 2017]

Wanneer jy met bronne werk, het jy nodig om die volgende te doen: ONTHOU: Die kernvraag voorsien die focus van die inhoud in die bronne. Dit sal ook as die paragraaftipe vraag gestel word.1. Die bron sal gemerk wees bv. Bron 1A ; 1B ;1 C 2. Onmiddellik na die opskrif vertel die deel wat volg jou waaroor die bron handel(kontekstualiseer). In die meeste gevalle sal dit aandui waaroor die bron handel, hoekom dit geskryf is, wie dit geskryf het, wanneer dit geskryf is en waar die gebeurtenis plaasgevind het.Die kleure wat in die kontekstualisasie gebruik is, beantwoord die vraag wat hier aangedui word.3. Lees die vraag met insig en begrip.4. Onderstreep konsepte/terme. In hierdie bron bv. totalitarianisme

1.1 Verwys na Bron 1A

1.1.1 Definieer die konsep Black Consciousness in jou eie woorde. (1 x 2) (2)

1.1.2 Identifiseer drie verskillende groepe wie se lewensomstandighede Swart Bewustheid probeer verbeter het.

(3 x 1) (3)

1.1.3 Verduidelik waarom dit vir Steve Biko belangrik was dat swart Suid-Afrikaners veratwoordelikheid vir hul eie stryd moes aanvaar. (2 x 2) (4)

1.1.4 Noem TWEE organsasies wat deur Black Consciousness gestig is om swart mense aan te moedig om verantwoordelikheid vir hul eie politieke verandering te aanvaar. (2 x 1) (2)

1.1.5 Watter impak het die filosofie van Black Consciousness op die Soweto Jeug van 1976 gehad? (1 x 2) (2) ANTWOORD………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

66

AKTIWITEIT 2BRON 1BHierdie bron verduidelik hoe Black Conciousness Murphy Morobe as student beïnvloed het.

Ek het meer bewus geword van die situasie van swart mense in hierdie land en hierdie dorpsgebied(township). Ek kon ingaan dorp toe; ek kon die kontras (tussen wit en swart) sien, die verskille – en dit het vrae in my gemoed laat ontstaan. Onder ons het die behoefte ontstaan om meer te weet van die stryd, nie net in hierdie land nie, maar ook wat besig was om in ander gebiede te gebeur. Daar was altyd ‘n lys van boeke wat verban is en vir ons het dit beteken dat wat die regering ookal verban, goed moet wees. Ons as jongmense het aktief uitgegaan om van daardie boeke te soek, dit was deel van die avontuur. Die 1970s was nie lank na die grootskaalse studente-opstande in Europa, Frankryk, en die Burgerregte Beweging en die Black Power Movement in die VSA nie. 1974 was, uiteraard, die jaar van die Portugese nederlaag in Mosambiek en Angola en, toe dit gebeur, was dit ‘n groot aansporing vir ons, dink ek.

[Taken from Soweto: A History by P. Bonner and L. Segal, 1988, Cape Town.]

1.2 Lees deur Bron 1B

1.2.1 Van watter situasie, rakende swart mense in Suid-Afrika, het Murphy Morobe bewus geword? (2 x1) (2) 1.2.2 Verduidelik in jou eie woorde waarom Murphy Morobe en ander studente geïnteresseerd was in die boeke wat van Suid- Afrika verban is? (2 x 2) (4)

1.2.3 Identifikseer twee internasionale gebeure wat as aansporing vir studente gedien het om apartheid teen te staan. (2 x 1) (2)

1.2.4 Lewer kommentaar oor die gebruikswaarde van hierdie bron vir ‘n historikus wat navorsing wil doen oor die invloed van Black Consciousness op studente van die 1970s. (2 x2) (4)

ANTWOORD……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

67

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

68

AKTIWTEIT 3

Bron 1C

Die bron hieronder is ‘n plakkaat van die Azanian People’s Organisation (AZAPO). Dit is by die begrafnis van Steve Biko in 1977 gebruik om hulde te bring aan Biko se bydrae tot die vryheidsbeweging in Suid-Afrika.

[From: Biko, The Quest for A True Humanity deur The Steve Biko Foundation]

1.3 Verwys na Bron 1C

1.3.1 Watter boodskap dra die plakkaat oor? (1 x 2) (2)

1.3.2 Verduidelik die tekotkominge van die gebruik van die inligting in hierdie bron vir ‘n historikus wat dit sou wou gebruik om die impak van Steve Biko op die vryheidstryd te bestudeer. (2 x 2) (4)

69

ANTWOORD

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

70

PARAGRAAF

VRAAG: WATTER BYDRAE HET DIE FILOSOFIE VAN SWART BEWUSTHEID TOT DIE VRYHEIDSTRYD IN SUID-AFRIKA GELEWER?

Bestudeer Bronne 1A, 1B, 1C en 1D en beantwoord dan die vraag wat volg.

Gebruik die bronne en jou eie kennis en skryf ‘n paragraaf van AGT reëls (80 woorde) waarin jy verduidelik watter bydrae Steve Biko tot die vryheidstryd in Suid-Afrika gelewer het. (8) Bron 1A

Die bron hieronder fokus op hoe die filosofie van Swart Bewustheid tot stand gekom het in Suid-Afrika gedurende die 1960s

71

Biko en sy jong kamerade het die filosofie van Swart Bewustheid - wat swart mense aangemoedig het om hulle te bevry van die kettings van onderdrukking – bevorder en vir alle swart mense (Afrikane, kleurling en Indiër ingesluit) aangemoedig om saam te werk vir bevryding. Biko het swart mense aangemoedig om self verantwoordelikheid vir hul stryd te aanvaar en nie op liberale wit mense staat te maak nie. Om dit te kan doen, was dit nodig dat swart mense hul sal bevry van gevoelens van minderwaardigheid wat vir meer as 300 jaar op hul afgedwing is. Swart mense moet eerder ‘n trots ontwikkel om swart te wees en die selfvertroue ontwikkel om hul eie toekoms te bepaal. Die swart bewustheidsbeweging het die bestaande wit strukture van Suid-Afrika uitgedaag en nuwe alternatiewe strukture ontwikkel. Die studente het die Black People’s Convention (BPC) gestig; dit was ‘n sambreel-organisasie wat alle Swart Bewustheidsaktiviteite gekoördineer het. Dit het selfbeskikking deur die ontwikkeling van Black Community Programmes aangemoedig. Black Consciousness het ‘n belangrike rol in die 1976 Soweto opstande gespeel deur die jeug te inspireer. Sy filosofie het hulle met selfvertroue vervul om hul haglike toestand aan te spreek. Die South African Student’s Movement (SASM) was ‘n Swart Bewustheidsorganisasie vir hoërskoolleerders.

[From: http://www.sahistory.org.za/archive/ Accessed on 19 May 2017]

BRON 1B

Hierdie uittreksel deur Nadine Gordimer, ‘n ANC lid, bring hulde aan Steve Biko.

BRON 1CHierdie bron verduidelik hoe Black Conciousness Murphy Morobe as student beïnvloed het.

Ek het meer bewus geword van die situasie van swart mense in hierdie land en hierdie dorpsgebied(township). Ek kon ingaan dorp toe; ek kon die kontras (tussen wit en swart) sien, die verskille – en dit het vrae in my gemoed laat ontstaan. Onder ons het die behoefte ontstaan om meer te weet van die stryd, nie net in hierdie land nie, maar ook wat besig was om in ander gebiede te gebeur. Daar was altyd ‘n lys van boeke wat verban is en vir ons het dit beteken dat wat die regering ookal verban, goed moet wees. Ons as jongmense het aktief uitgegaan om van daardie boeke te soek, dit was deel van die avontuur. Die 1970s was nie lank na die grootskaalse studente-opstande in Europa, Frankryk, en die Burgerregte Beweging en die Black Power Movement in die VSA nie. 1974 was, uiteraard, die jaar van die Portugese nederlaag in Mosambiek en Angola en, toe dit gebeur, was dit ‘n groot aansporing vir ons, dink ek.

[Taken from Soweto: A History by P. Bonner and L. Segal, 1988, Cape Town.]

72

Êrens in en van my romans wat tydens die ergste apartheidsjare geskryf is, sê een van die karakters: ‘In ‘n wêreld van soveel boosheid en so baie kompromieë met boosheid, is dit iets spesiaals om in ‘n land te lewe waar daar steeds helde is.’

Ons land was so ‘n land. In die donkerste tyd van apartheid se rassistiese barbaarsheid, was daar sulke helde. Een van hulle wie se toewyding aan Vryheid, aan geregtigheid, wie se dapperheid en verskriklike lyding onder die genadelose onderdrukking en weerstand teen die regime ‘n mens aangryp, is sekerlik Steve Biko.

Dit is moeilik om nie met enorme spyt te spekuleer oor wat hy sou beteken het in die totstandkoming van die nuwe Suid-Afrika in wording vandag nie; wat hy met sy helderdenkenheid en diepe kennis oor die land en sy mense se werklike behoeftes sou kon bydra tot ons ontwikkeling nie.

[From: A Resource to Inform Us Our Present and Future by Nadine Gordimer]

Bron 1D

Die bron hieronder is ‘n plakkaat van die Azanian People’s Organisation (AZAPO). Dit is by die begrafnis van Steve Biko in 1977 gebruik om hulde te bring aan Biko se bydrae tot die vryheidsbeweging in Suid-Afrika.

[From: Biko, The Quest for A True Humanity deur The Steve Biko Foundation]

73

ANTWOORD

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

(8)

74

WAARDES:

Respek. Aanpassing en Kompromisering Geregtigheid Empatie

75

Internasionale anti-Apartheidsbewegings

Anti-Apartheid bewegings in Brittanje en

Ierland

Aktiviteite van die bewegings: sport- boikot; akademiese boikot, verbruikers-

boikot; disinvestering; sanksies; bevry Mandela veldtog; rol van die

internasionale vakbonde

Ondersteuning vir die anti-Apartheid stryd in Afrika-frontlinie state

ONDERWERP: WAT WAS DIE AARD VAN DIE VERSET VAN DIE BURGERLIKE SAMELEWEIG IN SUID-AFRIKA?

VRAAG FOKUS OPSTEL: WAT WAS DIE INTERNASIONALE REAKSIE OP APARTHEID IN DIE 1980S?

INTERNASIONALE REAKSIE

Internasionale anti-Apartheidsbewegings Die Britse Anti-Apartheid Movement (AAM) is in1959 gevorm Komitees om teen die onregverdighede van Apartheid veg Hulle het gevra vir sanksies en isolasie Veldtogte van die AAM

Anti-Apartheids beweging –Protes in die VK

Aktiviteite van die bewegings Anti-apartheidsbewegings vra vir ‘n hele aantal verskillende soorte boikotte: Sportboikotte Kulturele boikotte Akademiese boikot Verbruikersboikotte Gevolge van die boikotte Die bevry Mandela Veldtog

Viering van die Anti-Apartheidsbeweging

Dunnes se Anti-Apartheid Stakings

76

Steun vir die anti-Apartheidstryd in Afrika – frontlinie state Angola, Botswana, Mosambiek, Tanzanië, Zambië en Zimbabwe Hulle staan die Apartheidsregering teen Nooi die ANC en PAC om militêre basisse binne hul landsgrense te vestig Hulle was ekonomies afhanklik van Suid-Afrika - kon nie baie druk op die

Apartheidsregering plaas nie.

Die Suid-Afrikaanse ekonomie in die moeilikheid Die koste van die veiligheidsmagte in die townships het buitelandse skuld laat

toeneem Inflasie het toegeneem Staat verhoog belasting – Wit Suid-Afrikaners begin voel die byt Sanksies en disinvestering – styging in inflasie Toenemende werkloosheid vir Swart Suid-Afrikaners Afname in die waarde van die rand Skerp daling in wit inkomste Suid-Afrika was afgesny van internasionale kapitale markte

ASSESSERING

BURGERLIKE VERSET, 1970s TOT 1980s: SUID-AFRIKA: DIE KRISIS VAN APARTHEID IN DIE 1980s

VRAAG 1:

Sanksies en disinvestering deur die internasionale gemeenskap was die twee belangrikste strategieë wat hulle gebruik het om die val van Apartheid te bewerkstellig.

Stem jy saam met hierdie stelling? Bewys jou standpunt met relevante historiese gegewens om die rol van internasionale verset teen Apartheid te bepaal.

VRAAG 2

PW Botha se pogings om die stelsel van Apartheid te hervorm is met intense internasionale weerstand begroet.

Bespreek hierdie stelling krities met verwysing na die verskillende vorme van weerstand wat die internasionale anti-apartheidsbeweging gebruik het in die 1980s om die uiteindelike val van die apartheidsregime te verseker. [50]

ANTWOORD

77

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

78

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

79

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

80

ONDERWERP: DIE KOMS VAN DEMOKRASIE IN SUID-AFRIKA EN DIE VERWERKING VAN DIE VERLEDE

INHOUD1. KONSEPTE2. OPSOMMING-BREINKAART3. ASSESSERINGSTAAK

Referendum Proses om oor ‘n wetgewende besluit deur die mense te laat stem vir goedkeuring of verwerping

Konstitusioneel Die fundamentele politieke en wetlike beginsel waarvolgens ‘n volk regeer word – bevat die regte van mense en die verantwoordelikhede van die regering.

Rollende massa aksie

Baie mense wat protesteer; daar is die opvatting dat hoe meer mense deelneem, hoe gouer sal verandering plaasvind.

Gewapende stryd Was ‘n strategie van beide die ANC en PAC se militêre vleuels (MK and Poqo) om koeverte militêre operasies teen die apartheidsregering te loods in ‘n poging om demokrasie teweeg te bring.

Derde Mag ‘n Term van die ANC leiers in die 1990’s om na ‘n onbekende politieke faksie te verwys wat daarvan beskuldig is dat hulle verantwoordelik was vir die toename in politieke geweld in Suid-Afrika, veral in KwaZulu-Natal en aan die Witwatersrand.

Konsensus ‘n Ooreenkoms wat deur verskilleende partye bereik is rakende sleutelkwessies bv. die kosensus wat bereik is by CODESA 2.

Sluipmoord Die doelbewuste doodmaak van ‘n politieke figuur byvoorbeeld Chris Hani.

WAARDES:

Respek. Aanpassing en kompromisering, geesteshulp Regverdigheid Eerlikheid Nooit enigeen seermaak nie.

81

ONDERWERP: DIE KOMS VAN DEMOKRASIE IN SUID-AFRIKA EN DIE VERWERKING VAN DIE VERLEDE

INHOUD1. KONSEPTE2. OPSOMMING-BREINKAART3. ASSESSERINGSTAAK

Onderhandelingsproses: onderhoud -Dan Rathers met De Klerk en Mandela-

82

Die begin van die oplossing

Ineenstorting van onderhandelinge

Multi-party onderhaandelingsprosesse

hervatVoortslepende geweld

Finale pad na demokrasie in 1994

DIE ONDERHANDELDE SKIKKING EN DIE REGERING VAN EENHEIDAanvang van onderhandeling 1990 – 1991

• De Klerk kom aan bewind in 1989• Mandela word vrygelaat uit die tronk• Vrylating van politieke gevangenes• Ontbanning van politieke en burgerlike organisasies • Grootte Schuur Minute (Gespreeke tussen ANC en NP)• Geweld in die Vaaldriehoek• Pretoria Minute• CODESA 1

ONTBINDING VAN DIE ANC SE GEWAPENDE VLEUEL Breuk in onderhandelinge (Breakdown of negotiations)

• ‘Slegs Blankes’-referendum• Geweld – Kwazulu Natal – tussen ANC en IFP• Geweld Witwatersrand -1990 - 1994 (14 800 sterftes)• Skietery Sebokeng -12 mense dood• CODESA 2 – 19 politieke partye• CODESA 2 onderhandelinge opgeskort• Record van Verstandhouding• Joe Slovo en die ‘Sunset Clause’

Multi-party onderhandelingsproses hervat

• MPNF –om die kwessies waarin CODESA 2 misluk het, te probeer oplos• 26 deelnemers• Multi-party gesprekvoering hervat - World Trade Centre• Die Record of Understanding word onderteken

Voortslepende Geweld• Sluipmoord van Chris Hani (10 April 1993)• AWB – inval van die World Trade Centre• St James Slagting• Slagting by die Heidelberg Tavern• Val van Lucas Mangope – Bophuthatswana skietery• Val van Gqozo- Bisho• Shell House Slagting

83

Onderhandel vrede met Nelson Mandela

Finale Pad na demokrasie 1994

• Datum van die eerste demokratiese verkiesing word vasgestel• Mandela verkies tot die eerste Sawrt president

84

ASSESSERING

VRAAG 1: DIE KOMS VAN DEMOKRASIE IN SUID-AFRIKA EN DIE VERWERKING VAN DIE VERLEDE

Leierskap, samewerking en konfrontasie was die hoofredes wat die leiers van die verskillende politieke partye gedwing het om na ‘n politieke oplossing te soek.

In die konteks van die bostaande uitspraak, bespreek hoe Suid-Afrikaners tussen 1990 en 1994 ‘n politieke skikking bereik het, krities.

VRAAG 2

DIE KOMS VAN DEMOKRASIE IN SUID-AFRIKA EN DIE VERWERKING VAN DIE VERLEDE

Verduidelik tot watter mate die toename in geweld en konflik die onderhandelingsproses tussen 1990 en 1994 in Suid-Afrika versnel het.

ANTWOORD………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

85

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

86

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

87

VRAAG 3

Die oorgang na demokrasie in Suid-Afrika sou waarskynlik nooit maklik wees nie. Die hoop en optimisme wat Nelson Mandela met sy vylating uit die gevangenis begroet het in 1990 het gou geëindig toe die werklikheid van onderhandeling vir ‘n nuwe toekoms vir Suid-Afrika in alle erns begin het.

Bespreek hierdie stelling krities binne die konteks van die proses van onderhandeling wat in Suid-Afrika tussen 1990 en 1994 voorgekom het [50]

ANTWOORD…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

88

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

89

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

90

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

91

ONDERWERP: HOE HET SUID-AFRIKA GEKIES OM DIE VERLEDE TE ONTHOU?

INHOUD1. KONSEPTE2. OPSOMMING-BREINKAART3. ASSESSERINGSTAAK

KONSEPTE

Rekonsiliasie ‘n Proses waartydens opponerende groepe weer met mekaar praat na ‘n argument en hul verskille bylê.

Mandaat Opdrag of magtiging wat die kiesers aan hul verteenwoordigers gee om op besondere wyse in ‘n politieke vraagstuk op te tree.

Amnestie Algemene kwytskelding, handeling van vergifnis vir persone wat politiekverwante oortredings gepleeg het.

Rehabilitasie Herstel van mense tot hul vorige staat, of bruikbare staat in die sameleweing.

Herstellende Regverdigheid

Was gesien as ‘n gebaar van rekonsiliasie wanneer oortreders van menseregte bereid was om die waarheid te vertel en berou oor hul dade te toon.

WAARDES:

Respek. Aanpassing en Ooreenkoms Geregtigheid Nooit iemand seermaak nie  Eerlikheid

HOE HET SUID-AFRIKA GEKIES OM DIE VERLEDE TE ONTHOU?TRC/WVK

92

TRC/WVK

Agtergrond en fokus• Debatte rondom die onderhandelingsprosesse tussen die regering en die ANC

93

Agtergrond en fokus

Redes vir die WVK

Debatte rondom dieTRC/WVK

Reaksies van politieke partye en redes vir die

reaksies tot die TRC/WVK en die finale

vrslag van die TRC:

• Die behoefte aan rekonsiliasie• Die konteks van geweld wat die onderhandelingsproses en die sukses van die

onderhandelinge bedreig het

Eerste TRC/WVK Sitting

Redes vir die TRC/WVK• SA was ‘n diep verdeelde sameleweing• Gedurende apartheidsregering is duisende aktiviste en vryheidsvegters

vermoor• Om met die land se verdeelde en onderdrukkende verlede te handel

Verskillende vorme van geregtigheid: • Restoratiewe/Herstellende vs Retributiewe/Vergeldende Geregtigheid• Restoratiewe (heling, en spreek die ongeregtighede van die verlede aan) –

TRC/WVK• Retributiewe (straf vir kriminele gedrag) en Nuremberg Verhore

TRC 2/WVK 2

Die debatte rakende die WVK/ TRCPositiewe aspekte van WVK/TRC

94

• Die TRC se rasionaal veronderstel, diep verdeelde Suid-Afrika met ‘n behoefte en nood van heling – nie deur die geskiedenis van verdeling te vergeet nie, maar deur formele betrokkenheid met daardie geskiedenis.

• Die WVK was ‘n sleutelinstrument in Suid-Afrika se strewe om ‘n post-apartheid rekonsiliasie vir Suid-Afrika te vind.

• Die betekenis van die WVK is nie net verwant aan die denke van die verlede nie maar ook in die bydrae wat dit gelewer het in die oorgang na demokrasie.

• Toekomstige historici van die oorgang sal vind dat die storie van die WVK groot is.

• Die rekords (verslae) van die WVK is net so ‘n belangrike geheuebron as die rekords van die verlede wat dit herversamel en gegenereer het.

Negatiewe aspekte van die TRC• Sy werk van herstel en rehabilitasie is gesien as onvoIdoende.• Sy bydrae tot rekonsiliasie is bevraagteken• Hierdie is belangrike debatte. Belangrik op baie vlakke, nie in die minste

nie in terme van hul potensiële bydrae tot die prosesse van rekonsiliasie.• Suid-Afrikaners wat die een die ander vind, nie deur te vergeet nie (in

hierdie geval die werk van die WVK), maar deur onthou en wonder oor die pad vorentoe.

• Dit is dan belangrik dat ruimte gelaat word vir hierdie soort debat. • ‘n Deel van hierdie ruimte is saamgestel in die argiewe van die TRC. Elke

ondersoek van sy werk sal uiteindelik staatmaak op toegang tot die rekords van die WVK en oor die WVK.

WVK- Cradock VIER

Amnestie bewilliging en probleme met amnestie• Oortreders moes aansoek doen om amnestie vir elk van hul oortredings,

volle openbaarmaking voorsien en bewyse dat hul aksies polities gemotiveerd was.

• Baie aansoekers om amnestie was alreeds deur die howe skuldig bevind en tronkstraf opgelê en was in die tronk toe hulle aansoek gedoen het.

• Baie ander was nogtans vry en was nog nie tronkstraf opgelê nie.• Oortreders wat nie aansoek om amnestie gedoen het nie, het moontlike

vervolging in die gesig gestaar. • Die enigste ernstige aansporing vir diegene wat nie om amnestie aansoek

gedoen het nie, was die bedreiging van moontlike vervolging.• Die amnestieproses was een wat oor die algemeen aanvaar is deur

oorlewendes en die breë gemeenskap.

95

Fokus op menseregte van die 1980’s en die negering van geïnstutisioneerde geweld en die menseregtevergrype van Apartheid

• Die skending van menseregte deur –die doodmaaak, ontvoering, marteling of ernstige mishandeling van enige persoon;

of

• Enige poging, sameswering, aansporing, aanhitsing of opdrag om ‘n daad van geweld te pleeg.

Reaksies van politieke partye en redes vir die respons aan die WVK en die finale verslag van die WVK: NP, IFP en ANC

• Die ANC wou ‘geregtigheid’ hê. Dit kon moontlik die vorm van vervolgings tesame met vergoeding en ander pogings aanneem.

• Die vorige apartheidsregring wou kollektiewe amnestie hê. • Die WVK het die kreatiewe manier geword om beide behoeftes aan te spreek.

Die Finale verslag van die WVK• Die verslag van die Waarheids- en Versoeningskommissie (die Kommissie)

bestaan uit vyf volumes, elk met ‘n spesifieke fokus.• Volume 1: voorsien die basis en rasionaal vir die werk van die Kommissie• Volume 2: spreek die Kommissie die ernstige skendings van menseregte aan

beide kante van die konflik aan• Volume 3: spreek growwe vergrype van menseregte aan vanuit die

perspektief van die slagoffer, dit is bykomend tot Volume 2 • Volume 4: Strewe daarna om die aard van die gemeenskap aan te spreek

waarbinne hierdie growwe vergrype plaasgevind het• Volume 5: Die finale volume van die verslag bevat die gevolgtrekkinge soos deur

die Kommissie bereik insluitende analises, bevindinge en aanbevelings.

Die onthou van die verlede: gedenktekens• Gepaste museums en gedenktekens by plaaslike en nasionale plekke• Gebruik voorbeelde waarmee leerders kan identifiseer.

Freedom Park

ANC voor die WVK/ TRC

INFORMELE ASSESSERING

96

VRAAG: WAS DIE AMNESTIEPROSES VAN DIE WAARHEIDS- EN VERSOENINGSKOMMISSIE (WVK) SUKSESVOL IN DIE GENESING VANSUID-AFRIKA VAN DIE WONDE VAN DIE VERLEDE?

AKTIWITEIT 1

Bron ADie uittreksel hieronder verduidelik waarom die Waarheids- en Versoeningkommissie gestig is.Na die einde van apartheid, so wel as die bevryding van die politieke gevangenes in die vroeë 90s en die land se oorgang van onderdrukkende regering na demokrasie in 1994, was Suid-Afrika getuie van die totstandkoming van die Waarheids- en Versoeningskommissiein 1995 wat ‘n belangrike rol gespeel het in die oorgang na ‘n volle en vrye demokratiese land. Die WVK is deur die eerste demokraties verkose president Nelson Mandela onder die Promosie van Nasionale Eenheid en Versoeningswet van 1995 tot stand gebring met aartsbiskop Desmond Tutu en dr. Alex Boraine as voorsitter en ondervoorsitter onderskeidelik.

In totaal het die WVK uit sewentien kommisarisse bestaan: nege mans en agt vroue wat in drie komitees verdeel was (Menseregte Skendingskomitee, Amnestie Komitee, en die Herstel en Rehabilitasiekomitee). Die Menseregte Skendingskomitee het getuienis van erge menseregteskending ingewin wat polities gemotiveerd was.; die Amnestiekomitee het amnestie verleen aan oortreders wat hul wreedhede wat hulle om politeike gewin gepleeg het, ten volle openbaar het.; en laastens die Hertsel en Rehabilitasiekomitee wat aanbevelings aan die regering moes maak om beleid saam te stel vir langtermyn vergoeding vir slagoffers sowel as die betaling van korttermyn verligtingspakkette.

Die doel van die WVK was om straffeloosheid te beveg en om ‘n kultuur van verantwoordbaarheid, en belangriker, om die waarheid rakende growwe menseregteskendings openbaar te maak en om families van slagoffers te help om afsluiting te kry. Kortom, die WVK was ‘n wyse stap om die Suid-Afrikaanse samelewing te versoen.

http://www.sahistory.org.za/article/truth-and-reconciliation-commission-trc-1995

1.1 Verwys na Bron A.

1.1.1 Wat, volgens die bron, was die doelstellings van die WVK? (2 x 1) (2)

1.1.2 Beskryf in jou eie woorde die betekenis van Rekonsiliasie binne die

97

konteks van die WVK. (1 x 2) (2)

1.1.3 Noem DRIE komitees van die WVK. (3 x 1) (3)

1.1.4 Gebruik die bron en jou kennis en verduidelik die voorwaardes vir die toekenning van amnestie. (1 x 2) (2)

1.1.5 Verduidelik of jy dink die WVK was suksevol in die bevordering van nasionale eenheid in Suid-Afrika. (2 x 2) (4)

ANTWOORD

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………AKTIWITEIT 2

BRON B

98

Die volgende uittreksel belig die getuienis van Benzien tydens sy amnestieverhoor op 14 Julie 1997.Die verhoor is op 14 Julie 1997 by die Universiteit van Wes-Kaapland gehou.…Benzien het volgehou dat hul intensie was om Kriel te arresteer en nie om hom dood te maak nie. Hy het gesê die skietery was ‘n ongeluk.

Benzien het toegegee dat hy die pistool kon laat val het om dit sodoende buite bereik van Kriel te plaas, maar hy het dit nie gedoen nie want hy het met ‘n terroris geworstel en hy het geglo dat dit geen doel sou dien om die pistool te laat val nie. Hy het gesê dat hy nie die pistool oorgehaal het nie, want dit was reeds oorgehaal toe hy dit van Kriel afgeneem het. Hy het erken dat hy Kriel in bedwang kon bring deur hom met die pistool oor die kop te slaan, maar op daardie stadium het die gedagte om so te doen, glad nie by hom opgekom nie. Hy het toegegee dat dit moontlik is dat hy in ‘n stadium die vuurwapen op Kriel kon gerig het. En dat sy vinger op die sneller kon gewees het toe die skoot afgegaan het. Hy het volgehou dat hy nie bewustelik die sneller getrek het nie, maar het ingestem dat die wapen in sy hande was toe die skoot afgegaan het en aanvaar daaarom volle verantwoordelikheid vir Kriel se dood.

Benzien se getuienis het nie ‘n duidelike prentjie van die gebeure of die volgorde waarin dit gebeur het, oorgedra nie. Daar is ongerymdhede en selfs kontradiksies van sommige aspekte. Byvoorbeeld, dit is nie baie duidelik of Kriel geskiet is terwyl hy probeer opstaan het nie en of hy gestaan het nie. Dit is ook nie duidelik of Benzien op Kriel se rug geklim het toe die skoot afgegaan het nie. Deel van die verduideliking mag wees dat Benzien getuig het oor ‘n vinning bewegende toneel wat tien jaar gelede plaasgevind het.

… Die familie van Kriel het die aansoek teengestaan. Hul regsadviseur het aangevoer afdeling 22 van die wet vereis dat die handeling, kommissie vir die toekenning van amnestie ‘n oortreding verondertsel. Hy het gesê dat, volgens Benzien se getuienis, Kriel se dood ‘n ongeluk was. Indien so, het sy gedrag nie ‘n oortreding opgelewer nie en daarom was Benzien nie geregtig op amnestie nie.

…Al die getuienis inaggenome, het die Komitee tot die gevolgtrekking gekom dat die oortredings waarvoor die applikant om amnestie aansoek doen, gedurende en ontstaan het uit die konflik tussen die regering en die Bevrydingsbewegng.

…Benzien is amnestie toegestaan vir die onregmatige dood van Ashleey Kriel op 15 Julie1987…

http://sabctrc.saha.org.za/documents/decisions/58788.htm?t=%2Bvan+%2Bzyl+%2Bjp&tab=hearins [Accessed 20August 2016]

1.2 Verwys na Bron B.1.2.1 Definieer die term amnestie in die konteks van die WVK. (1 x 2) (2)

1.2.2 Wat, volgens die bron, was Benzien se bedoeling toe hy na

99

Ashley Kriel se huis gegaan het (1 x 1) (1)

1.2.3 Waarom dink jy het Benzien na Ashley Kriel as ‘n terroris verwys? (1 x 2) (2)

1.2.4 Lewer kommentaar oor hoekom die dood van Ashley Kriel polities gemotiveerd was. (2 x 2) (4)

1.2.5 Verduidelik hoe Benzien se getuienis verskil het van die gevolgtrekking van die komitee . (2 x 2) (4)

1.3 Vergelyk Bronne A end B. Verduidelik hoe hierdie twee bronne verskil ten opsigte van die redes vir toestaan van amnestie. (2 x 2) (4)

ANTWOORDE

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

100

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

101

AKTIWITEIT 3

BRON CDie spotprent hieronder wys Desmond Tutu wat ‘n amestiewortel swaai vir oortreders indien die waarheid vertel word by WVK verhore. Dullah Omar wys dat geen vervolgings afgedwing sal word as die waarheid vertel word nie.

https://www.ucd.ie/ibis/filestore/wp2003/35_ver.pdf [accessed 12 August 2016]

1.4 Verwys na Bron C.

1.4.1 Wat verstaan jy onder die term oortreder (perpetrator) in die konteks van die WVK? (1 x 2) (2)

1.4.2 Identifiseer die twee karakters wat in die spotprent uitgebeeld word.(2 x 1) (2)

1.4.3 Gebruik die visuele leidraad in die spotprent om die straf vir oortreders aan te toon. (1 x 2) (2)

1.4.4 Watter boodskap word deur die aftelling oorgedra? (1 x 2) (2)

1.5 Lewer kommentaar oor die nut van hierdie bron in die oordrag van die doelstellings van die amnestieproses. (2 x 2) (4)

102

ANTWOORD………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

103

AKTIWITEIT 4: Die skryf van ‘n Paragraaf:

WAS DIE AMNESTIEPROSES VAN DIE WAARHEIDS- EN VERSOENINGSKOMMISSIE (WVK) SUKSESVOL IN DIE HELING VAN DIE WONDE VAN DIE VERLEDE IN SUID-AFRIKA?

BRON 2ADie uittreksel hieronder verduidelik hoekom die Waarheids- en Versoeningskommissie (WVK) gestig is.Na die einde van apartheid, so wel as die bevryding van die politieke gevangenes in die vroeë 90s en die land se oorgang van onderdrukkende regering na demokrasie in 1994, was Suid-Afrika getuie van die totstandkoming van die Waarheids- en Versoeningskommissie in 1995 wat ‘n belangrike rol gespeel het in die oorgang na ‘n volle en vrye demokratiese land. Die WVK is deur die eerste demokraties verkose president Nelson Mandela onder die Promosie van Nasionale Eenheid en Versoeningswet van 1995 tot stand gebring met aartsbiskop Desmond Tutu en dr. Alex Boraine as voorsitter en ondervoorsitter onderskeidelik.

In totaal het die WVK uit sewentien kommisarisse bestaan: nege mans en agt vroue wat in drie komitees verdeel was (Menseregte Skendingskomitee, Amnestie Komitee, en die Herstel en Rehabilitasiekomitee). Die Menseregte Skendingskomitee het getuienis van erge menseregteskending ingewin wat polities gemotiveerd was.; die Amnestiekomitee het amnestie verleen aan oortreders wat hul wreedhede ten volle openbaar het wat hulle gepleeg het ter wille van politiehe gewin; en laastens die Hertsel en Rehabilitasie komitee wat aanbevelings aan die regering moes maak om beleid saam te stel vir langtermyn vergoeding vir slagoffers sowel as die betaling van korttermyn verligtingspakkette.

Die doel van die WVK was om straffeloosheid te beveg en om ‘n kultuur van verantwoordbaarheid, en belangriker, om die waarheid rakende growwe menseregteskendings openbaar te maak en om families van slagoffers te help om afsluiting te kry. Kortom, die WVK was ‘n wyse stap om die Suid-Afrikaanse samelewing te versoen.

http://www.sahistory.org.za/article/truth-and-reconciliation-commission-trc-1995

104

BRON 2BDie volgende uittreksel belig die getuienis van Benzien tydens sy amnestieverhoor op 14 Julie 1997.Die verhoor is op 14 Julie 1997 by die Universiteit van Wes-Kaap gehou.

…Benzien het volgehou dat hul hul intensie was om Kriel te arresteer en nie om hom dood te maak nie. Hy het gesê die skietery was ‘n ongeluk.

Benzien het toegegee dat hy die pistool kon laat val het om dit sodoende buite bereik van Kriel te plaas, maar hy het dit nie gedoen nie want hy het met ‘n terroris geworstel en hy het geglo dat dit geen doel sou dien om die pistool te laat val nie. Hy het gesê dat hy nie die pistool oorgehaal het nie, want dit was reeds oorgehaal toe hy dit van Kriel afgeneem het. Hy het erken dat hy Kriel in bedwang kon kry deur hom met die pistool oor die kop te slaan, maar op daardie stadium het die gedagte om so te doen, glad nie by hom opgekom nie. Hy het toegegee dat dit moontlik is dat hy in ‘n stadium die vuurwapen op Kriel kon gerig het. En dat sy vinger op die sneller kon gewees het toe die skoot afgegaan het. Hy het volgehou dat hy nie bewustelik die die sneller getrek het nie, maar het ingestem dat die wapen in sy hande was toe die skoot afgegaan het en aanvaar daaarom volle verantwoordelikheid vir Kriel se dood.

Benzien se getuienis het nie ‘n duidelike prentjie van die gebeure of die volgorde waarin dit gebeur het, oorgedra nie. Daar is ongerymdhede en selfs kontradiksies van sommige aspekte. Byvoorbeeld, dit is nie baie duidelik of Kriel geskiet is terwyl hy probeer opstaan het nie en of hy gestaan het nie. Dit is ook nie duidelik of Benzien op Kriel se rug geklim het toe die skoot afgegaan het nie. Deel van die verduideliking mag wees dat Benzien getuig het oor ‘n vinning bewegende toneel wat tien jaar gelede plaasgevind het.

… Die familie van Kriel het die aansoek teengestaan. Hul regsadviseur het aangevoer afdeling 22 van die wet vereis dat die handeling, kommissie vir die toekenning van amnestie ‘n oortreding verondertsel. Hy het gesê dat, volgens Benzien se getuienis, Kriel se dood ‘n ongeluk was. Indien so, het sy gedrag nie ‘n oortreding opgelewer nie en daarom was Benzien nie geregtig op amnestie nie.

…Al die getuienis inaggenome, het die Komitee tot die gevolgtrekking gekom dat die oortredings waarvoor die applikant om amnestie aansoek doen, gedurende en ontstaan het uit die konflik tussen die regering en die Bevrydingsbewegng.…Benzien is amnestie toegestaan vir die onregmatige dood van Ashleey Kriel op 15 Julie 1987…

http://sabctrc.saha.org.za/documents/decisions/58788.htm?t=%2Bvan+%2Bzyl+%2Bjp&tab=hearins [Accessed 20August 2016]

105

Bron 2CDie spotprent hieronder wys Desmond Tutu wat ‘n amestiewortel swaai vir oortreders indien die waarheid vertel word by WVK verhore. Dullah Omar wys dat geen vervolgings afgedwing sal word as die waarheid vertel word.

https://www.ucd.ie/ibis/filestore/wp2003/35_ver.pdf [accessed 12 August 2016]

106

AKTIWITEIT 4Gebruik die bronne en jou kennis en skryf ‘n paragraaf va AGT reëls (80 woorde)waarin jy verduidelik of die amnestieproses van die WVK daarin geslaag het om diewonde van die verlede in Suid-Afrika te heel. .

(8)

ANTWOORD

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

107

KONSEPTE

Sosialis Verwant aan sosialisme, ‘n stelsel waarin daar geen privaat eienaarskap is nie en alles deur die samelewing in die algemeen besit word

Marxistiese ideologie

Die idees van Karl Marx wat ‘n wêreldvisie beskryf gebaseer op ‘n sosialistiese ekonomie en kommunistiese samelewing

Oosblok Die lande van sentraal en oos-Europa wat komministies was tydens die Koue oorlog

Perestroika Ekonomiese en politieke herstrukturering in die USSR in die 1980’s, bv. private eienaarskap van besighede wat buitelandse beleggings tot gevolg gehad het

Glasnost Direk vertaal “to speak up”, a beleid wat gevra het vir groter deursigtigheid

WAARDES:

Respek. Aanpassings en Toegewings Geregtigheid Eerlikheid Self-vertroue-verantwoordelikheid Self-vertroue-self confident Nederigheid-mens se foute erken Onderlinge respek: respek vir basiese regte Onderlinge respek: respek vir individuele regte Liefde-vir die land Liefde vir vrede en harmonie

108

ONDERWERP: DIE EINDE VAN DIE KOUE OORLOG EN ‘N NUWE WêRELDORDE 1989 TOT DIE HEDE

INHOUD1. KONSEPTE2. OPSOMMING-BREINKAART3. ASSESSERINGSTAAK

DIE EINDE VAN DIE KOUE OORLOG EN ‘N NUWE WÊRELDORDE 1989 TOT DIE HEDE

109

Definisie van Globalisering

Balans van Mag en die impak op Afrika

Ontluikende ekonomieë en die verskillende vorme van

kapitalisme :

Ontluikende ekonomieë en die verskillende vorme van

kapitalisme

Suid-Afrika se sukses in die voorkoming van totale

burgeroorlog en president Mandela se beleid van

rekonsiliasie inspireer die wêreld, maar die proses van bevryding bly onvoltooid in

Suid-Afrka

Reaksies op Globalisering, inleiding van 'n tyd van

ekonomiese onsekerheid

Definiëring van Globalisering

• Die wêreldwye beweging na ekonomiese, finansiële, handels en komminikasie-integrasie. Globalisering impliseer die opening van plaaslike en nasionale perspektiewe vir ‘n breër uitkyk op ‘n intergekonnekteerde en interafhanklike wêreld met vrye oordrag van kapitaalgoedere en dienste oor nasionale grense heen. Nogtans sluit dit nie ongehinderde beweging van arbeid in nie want soos voorgestel deur een van die ekonome, kan dit kleiner of broser ekonomieë benadeel as dit onnadenkend toegepas word.

Opkomende ekonomieë en die verskillende vorme van kapitalisme - BRICS (Brasilië, Rusland, Indië, China, Suid-Afrika)

• 2009: 1ste formelel BRIC beraad.• 2010: Suid-Afrika genooi om by BRIC aan te sluit – word BRICS.• Alle BRICS lande is ontwikkelende lande met vining groeiende ekonomieë.• BRICS moedig handels-, politieke en kulturele samewerking tussen lidlande

aan. • BRICS is vasberade om ‘n ontwikkelingsbank tot stand te bring wat

kompetisie kan wees vir die westers gedomineerde IMF en Wêreldbank.

Suid-Afrika se sukses in die voorkoming totale burgeroorlog

• Mandela se beleid van rekonsiliasie. (Die WVK voorsien ‘n model van rekonsiliasie vir ander post-konflik samelewings.)

• Proses van bevryding is onafgehandel:• Uitdagings van armoede en buitengewone ongelykheid (SA het die grootste

gaping tussen ryk en arm in die wêreld).

• ‘n Ontwikkelende land: Sommige het geglo dat Suid-Afrika bevoordeel sou word deur ‘n sterker sentrale regering soos in die ekonomies suksesvolle Oos-Asiese lande en Botswana.

• In 1996 het SA die meer sosialistiese HOP verruil vir die neo-liberale GEAR wat in die guns van die vrye mark kapitalisme was.

Reaksies op Globalisering

• Opposisie teen globalisering het vorendag gekom met ‘n vorm van globale sosiale geregtigheidsbewegings wat gevra het vir eerlike handel en volhoubare ontwikkeling vir almal.

• Toenemende opposisie teen die mag van multi-nasionale korporasies, en die deregulering van finansiële markte wat demokratiese instellings ondermyn en die mag van nasies om besluite te neem in die beste belang van die plaaslike mense.

Reaksies op Globalisering

• Op 9 September (9/11) 2001 loods al-Qaeda ‘n reeks van vier aanvalle in die VSA. In een van hierdie aanvalle is twee passasiersvliegtuie geskaak en in

110

die Twin Towers in New York City vasgevlieg. Omtrent 3000 mense het in hierdie aanvalle gesterf.

• In respons op die 9/11 aanvalle, het VSA President Bush begin met ‘n ‘War on Terror’. Tot op datum het dit die VSA betrokke gehou in oorlog in Irak, Afganistan en is die sluipmoord op Osama Bin Laden, al-Qaeda se leier uitgevoer.

Omgewingsbewegings

• Klimaatsverandering, ontbossing, aardverwarming, toename in bevolkingsgroei en uitputting van hulpbronne is die belangrikste uitdagings vir die wêreld in die 21ste eeu.

• Keniaans gebore Wangari Maathai het die Green Belt Movement gestig. Hierdie beweging, wat beroemd geword het vir sy boomaanplantings in Oos-Afrika, werk met landelike gemeenskappe om hulle te help om hul mees basiese dienste soos water, vrugbare grond en gesondheids-ekosisteme aan te spreek.

• Met die ontvangs van die Nobel Vredesprysin 2004, het Maathai gesê:• “Ons kan nie moeg word af opgee nie. Ons is dit aan die huidige en

toekomstige generasies van alle spesies verskuldig om op te staan en aan te gaan”.

• Gestig in die laat 1960s om opposisie vir die toetsing van kernwapens te koördineer. Greenpeace is ‘n internasionale en onverbonde omgewingsorganisasie.NGO uit te skakel.

111

INFORMELE ASSESSERING

VRAAG: WAT WAS DIE IMPAK VAN STRUKTURELE AANPASSINGPROGRAMME OP DIE DERDE WÊRELD LANDE?

AKTIWITEIT 1

BRON A

Die bron hieronder, getitel ‘SAPing the Third World’ deur Mike Davis, die redakteur van die New Left Review koerant in California, United States, fokus op die impak van Structural Adjustment Policies (SAPs) op ontwikkelende lande.

In ‘Shaping The Third World’, ondersoek Mike Davis die ellendige gevolge van die Internasionale Monetêre Fonds (IMF) – gevolmatigde vir ‘Structural Adjustment Program’ (SAP). Dit bestaan uit algemene beginsels vir bv. privatisering, deregulering en liberalisering. SAP, ‘n ‘one-size-fits-all’ program ingestel in die laat 1970s/vroeg 1980s, het ekonomiese beleide bevat wat skuldbelaste Derde Wêreldlande moes volg om vir lenings by die IMF en Wêreldbank te kwalifiseer. Hierdie lenings was bedoel om ouer skuld aan kommersiële banke, regerings en die Wêreldbank terug te betaal. Volgens Davis was die IMF en die Wêreldbank die dryfkrag agter die ontstaan van krotbuurte. In die 1980s – toe die IMF en die Wêreldbank skuld as hefboom gebruik het om die meeste Derde Wêreldlande se ekonomieë te herstruktureer – was die jare toe krotbuurte die genadelose toekoms nie net van arm plattelandse trekarbeiders nie, maar ook van miljoene van die tradisionele misplaaste stedelikes as gevolg van geweld van “adjustment”. Davis verduidelik dat alhoewel die platteland die wêreld se meeste armes bevat, hierdie onderskeiding sal oorgaan op stedelike krotbuurte nie later as 2035 nie.

In die eerste afdeling, ‘Urban Poverty’s Big Bang’, noem Davis dat die 1985 Baker Plan ‘n manier was om die Derde Wêreld se skuldkrisis aan te spreek. Dit het ‘van die 15 grootste Derde Wêreld skuldenaars vereis om staats geleide ontwikkelingstrategieë te staak in ruil vir nuwe leningsfasaliteite en voortgesette lidmaatskap van die wêreldekonomie. Meer nog, hierdie Plan het die Wêrelbank die ‘langtermyn bestuurder van die baie strukturele aanpasssingsprogramme wat die dapper nuwe wêreld van die sogenaamde ‘Washington Consensus’ gestalte moes gee.’ Afrika en Latyn-Amerika, was die besondere lande wt die hardste geslaan is. Gedurende die 1980s, tesame met stygende pryse, hemelhoë rente en dalende kommoditeitspryse, ‘was die ekonomiese impak van SAP wreder en langer termyn as die Groot Depressie.’ Byvoorbeeld, in Abidjan (hoofstad van Ivory Coast (Ivoorkus) een van die min tropiese Afrika-stede met belangrike vervaardigingsektor en modern stedelike dienste – was de-industrialisasie, die verval van konstruksie en die snelle agteruitgang in publieke vervoer en sanitasie die resultaat van die SAP regime.

[From: https://howdoyouquoteapirate.wordpress.com/2009/02/17/saping-the-third-world-mike-davis/ Accessed on 01 August 2016]EPISODE 2: EPISODE 2

ï

112

1.1 Lees Bron A

1.1.1 Definieer Strukturele Aanpassingsprogramme in jou eie woorde. (1 x 2) (2)

1.1.2 Noem die twee internasionale instellings verantwoordelik vir die skuldkrisis in die ‘Derde Wêreld’. (2 x 1) (2)

1.1.3 Verduidelik hoe die programme wat die internasionale instellings ingestel het, die Derde Wêreldlande beïnvloed het.

(2 x 2) (4)

1.1.4Noem twee vastelande wat die hardste deur die 1985 Baker Plan getref is. (2 x 1) (2)

1.1.5 Hoekom, na jou mening, was dit belangrik vir Mike Davis om Strukturele Aanpasssingbeleid (Structural Adjustment Policies) na te vors? (2 x 2) (4)

1.1.6 Hoe was Abidjan deur die Structural Adjustment Programmes

geaffekteer? (2 x1) (2)

ANTWOORD………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

113

AKTIVITEIT 2

BRON B

Die uittreksel hieronder is deur E Loots en fokus op hoe skuld van Lae Inkomste Lande deur die IMF en Wêreldbank gebruik is om die ekonomieë van daardie lande te beheer.

In Julie 2001 was die beraad van die G8 (G7+ Rusland) in Genoa gereël. 300,000 mense het teen die beraad en die globalisering wat dit verteenwoordig, betoog. In die betogings en in baie van die seminare wat daarmee verband hou, is die armoede wat deur globalisering veroorsaak is, sterk belig. Susan George en ander navorsers na aan die beweging, het verduidelik wat die heersende globalisering in praktyk beteken: deur skuld as wapen te gebruik, het die IMF en die Wêreldbank wat deur die G7 beheer word, Strukturele Aanpassingsplanne of Programme (SAP’s) aan meer as 150 lande afgesmeer. (In 1999 is dit hernoem na ‘Poverty Reduction Strategy Papers” or PRSPs. In die meeste gevalle het die nuwe naam nie die inhoud noemenswaardig verander nie). In praktyk het dit ‘n vermindering van publieke uitgawe, gesondheidsorg en onderwys-infrastruktuur meegebring. Die prys van kos en ander noodsaaklikhede het gestyg as gevolg van die subsidies van ryk lande wat plaaslike voedselproduksie vervang het en groot getalle mense werkloos gelaat het…

Toe die SAP’s werksgeleenthede van mans weggeneem het, het vroue in die verarmde families enige werksgeleentheid in die formele en informele sektore gesoek, ongeag hoe min die betaling, gevaarlik, uitputtend, ontwortelend dit was. Terwyl moeders weg was, moes kinders omsien na die huishoudelike take in veel groter wyse as die tradisionele. Dikwels kon ‘n familie nie op die moeder se skamele verdienste oorleef nie, en moes die kinders gaan werk. In die uiterste gevalle is kinders in slawerny in verkoop.

[From: Globalization and Economic Growth Evidence from Emerging Market Economies and South Africa by E Loots]

114

1.2 Verwys na Bron 3B

1.2.1 Definieer die konsep globalisering in jou eie woorde (1x2) (2)

1.2.1 Watter aspek van globalisering het die 300 000 betogers by die Genoa-beraad onder die soeklig geplaas? (1x1) (1)

1.2.3 Hoekom, volgens Susan George is ‘Poverty Reduction

Strategy Papers’ net ‘n verlenging van die the Structural Adjustment Programmes? (1 x 2) (2)

1.2.4 Beskryf hoe armoede wat deur die Structural Adjustment Programmes veroorsaak is, die volgende geaffekteer het:

(a) Vroue (1x2( (2)

(b) Kinders (1x2) (2)

1.2.5 Hoe, dink jy, het Structural Adjustment Programmes families in verarmde samelewings beïnvloed? (1 x 2) (2)

1.3 Verduidelik waarom ‘n historikus die inligting in hierdie bron bruikbaar mag vind wanneer hy die impak van Structural Adjustment Programmes op Derde Wêreldlande ondersoek. (2 x 2) (4)

ANWOORD

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

115

…………………………………………………………………………………………………………………….AKTIWITEIT 3

BRON C

Source unknownBestuder Bron 3C

1.4.1 Watter twee kante word in die bron uitgebeeld? (2 x 1) (2)

1.4.2 Noem een aspek van die samelewing aan die regterkant wat ingesuig word deur die groot vakuum aan die linkerkant. (1x1) (1)

1.4.3 Watter boodskap, dink jy, word deur die spotprent ten opsigte van die IMF en die Wêreldbank se skuldterugbetaling oorgedra? (2 x 2) (4)

1.5 Vergelyk bronne 3B and 3C. Hoe ondersteun hierdie bronne mekaar ten opsigte van die impak van Structural Adjustment Programmes op ontwikkelende lande. (2 x 2) (4)

ANTWOORD………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

116

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

117

PARAGRAAFSKRYWING

WAT WAS DIE IMPAK VAN STRUCTURAL ADJUSTMENT PROGRAMMES (STRUKTURELE AANPASSINGPROGRAMME) OP DERDE WÊRELDLANDE?

BRON 3A

Die bron hieronder, getitel ‘SAPing the Third World’ deur Mike Davis die redakteur van die New Left Review koerant in California, United States, fokus op die impak van Structural Adjustment Policies (SAPs) op ontwikkelende lande.

E In ‘Shaping The Third World’, ondersoek Mike Davis die ellendige gevolge van die Internasionale Monetêre Fonds (IMF) – gevolmatigde vir ‘Structural Adjustment Program’ (SAP). Dit bestaan uit algemene beginsels vir bv.privatisering, deregulering en liberalisering. SAP, ‘n ‘one-size-fits-all’ program ingestel in die laat 1970s/vroeg 1980s, het ekonomiese beleide bevat wat skuldbelaste Derde Wêreldlande moes volg om vir lenings by die IMF en Wêreldbank te kwalifiseer. Hierdie lenings was bedoel om ouer skuld aan kommersiële banke, regerings en die Wëreldbank terug te betaal. Volgens Davis was die IMF en die Wêreldbank die dryfkrag agter die ontstaan van krotbuurte. In die 1980s – toe die IMF en die Wêreldbank skuld as hefboom gebruik het om die meeste Derde Wêreldlande se ekonomieë te herstruktureer – was die jare toe krotbuurte die genadelose toekoms nie net van arm plattelandse trekarbeiders nie, maar ook van miljoene van die tradisionele misplaaste stedelikes as gevolg van geweld van “adjustment”. Davis verduidelik dat alhoewel die platteland die wêreld se meeste armes bevat, hierdie onderskeiding sal oorgaan op stedelike krotbuurte nie later as 2035 nie.

In die eerste afdeling, ‘Urban Poverty’s Big Bang’, noem Davis dat die 1985 Baker Plan ‘n manier was om die Derde Wêreld se skuldkrisis aan te spreek. Dit het ‘van die 15 grootste Derde Wêreld skuldenaar vereis om staats geleide ontwikkelingstrategieë te staak in ruil virnuwe leningsfasaliteite en voortgesette lidmaatskap van die wêreldekonomie. Meer nog, hierdie Plan het die Wêrelbank die ‘langtermyn bestuurder van die baie strukturele aanpasssingsprogramme wat die dapper nuwe wêreld van die sogenaamde ‘Washington Consensus’ gestalte moes gee.’ Afrika en Latyn-Amerika, was die besondere lande wat die hardste geslaan is. Gedurende die 1980s, tesame met stygende pryse, hemelhoë rente en dalende kommoditeitspryse,‘was die ekonomiese impak van SAP wreder en langer termyn as die Groot Depressie.’ Byvoorbeeld, in Abidjan (hoofstad van Ivory Coast (Ivoorkus) een van die min tropiese Afrika-stede met belangrike vervaardigingsektor en modern stedelike dienste – was de-industrialisasie, die verval van konstrukie en die snelle agteruitgang in publieke vervoer en sanitasie die resultaat van die SAP regime.

[From: https://howdoyouquoteapirate.wordpress.com/2009/02/17/saping-the-third-world-mike-davis/ Accessed on 01 August 2016]PISODE 2: EPISODE 2

118

BRON 3B

Die uittreksel hieronder is deur E Loots en fokus op hoe skuld van Lae Inkomste Lande deur die IMF en Wêreldbank gebruik is om die ekonomieë van daardie lande te beheer.

In Julie 2001 was die beraad van die G8 (G7+ Rusland) in Genoa gereël. 300,000 mense het teen die beraad en die globalisering wat dit verteenwoordig betoog. In die betogings en in baie van die seminare wat daarmee verband hou, is die armoede wat deur globalisering veroorsaak is, sterk belig. Susan George en ander navorsers na aan die beweging, het verduidelik wat die heersende globalisering in praktyk beteken: deur skuld as wapen te gebruik, het die IMF en die Wêreldbank wat deur die G7 beheer word, Strukturele Aanpassingsplanne of Programme (SAP’s) aan meer as 150 lande afgesmeer. (In 1999 is dit hernoem na ‘Poverty Reduction Strategy Papers” or PRSPs. In die meeste gevalle het die nuwe naam nie die inhoud noemenswaardig verander nie). In praktyk het dit ‘n vermindering van publieke uitgawe gesondheidsorg en onderwys-infrastruktuur. meegebring Die prys van kos en ander noodsaaklikhede het gestyg as gevolg van die subsidies van ryk lande wat plaaslike voedselproduksie vervang het en groot getalle mense werkloos gelaat het…

Toe die SAP’s werksgeleenthede van mans weggeneem het, het vroue in die verarmde families enige werksgeleentheid geleentheid in die formele en informele sektore gesoek, ongeag hoe min die betaling, gevaarlik, uitputtend ontwortelend dit was. Terwyl moeders weg was, moes kinders omsien na die huishoudelike take in veel groter wyse as die tradisionele. Dikwels kon ‘n familie nie op die moeder se skamele verdienste oorleef nie, en moes die kinders gaan werk. In die uiterste gevalle is kinders in slawerny in verkoop.

[From: Globalization and Economic Growth Evidence from Emerging Market Economies and South Africa by E Loots]

119

SOURCE C

Die spotprent het te make met die uitwerking van die beleid van Structural Adjustment Programmes (SAPs) op ontwikkelende lande.

Source unknown

Gebruik die inligting in die relevante bronne en jou eie kennis en skryf ‘n paragraaf van agt reëls (80 woorde) waarin jy die impak van die Strukturele aanpassingsprogramme (SAP,s) op Derde Wêreldlande verduidelik. (8)

ANTWOORD………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

120

DIE EINDE VAN DIE KOUE OORLOG : DIE GEBEURE VAN 1989

• Die einde van die Koue Oorlog: Die gebeure van 1989• Gorbachev se hervorminge in die Sowjet Unie;• Oos-Europa:• Gebeure in Poland – betekenis van ‘Solidariteit’; • Die betekenis van die gebeure in Poland vir die afname van die Sowjet Unie

in oos-Europa; en • Duitsland: val van die Berlynse Muur; • Die disintegrasie van die Sowjet Unie – in hoe ‘n mate was Gorbachev se

hervorminge verantwoordelik?• ‘n Keerpunt in Suid-Afrika – die impak van die Sowjet Unie op SA.

121

Gorbachev se hervorminge in die

Sowjet Unie

Die disintegrasie van die Sowjet

Unie

Keerpunt in Suid- Afrika en die

impak daarvan op Suid-Afrika

INFORMELE ASSESSERING

VRAAG 1 : DIE EINDE VAN DIE KOUE OORLOG EN ‘N NUWE WÊRELDORDE: DIE GEBEURE VAN 1989

Verduidelik tot watter mate Gorbachev se beleid van Glasnost en Perestroika in die Sowjet Unie bygedra het tot politieke verandering in Suid-Afrika na 1989.

Ondersteun jou argument met relevante (gepaste) bewyse.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

122

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

123

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

124