237
This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project to make the world’s books discoverable online. It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that’s often difficult to discover. Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book’s long journey from the publisher to a library and finally to you. Usage guidelines Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying. We also ask that you: + Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for personal, non-commercial purposes. + Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google’s system: If you are conducting research on machine translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the use of public domain materials for these purposes and may be able to help. + Maintain attribution The Google “watermark” you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find additional materials through Google Book Search. Please do not remove it. + Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can’t offer guidance on whether any specific use of any specific book is allowed. Please do not assume that a book’s appearance in Google Book Search means it can be used in any manner anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe. About Google Book Search Google’s mission is to organize the world’s information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers discover the world’s books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web at http://books.google.com/

Vestigios Da Lingoa Arabica Em Portugal

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Some etimological elements.

Citation preview

  • This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a projectto make the worlds books discoverable online.It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subjectto copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain booksare our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge thats often difficult to discover.Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this books long journey from thepublisher to a library and finally to you.

    Usage guidelines

    Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to thepublic and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps toprevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying.We also ask that you:

    + Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files forpersonal, non-commercial purposes.

    + Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Googles system: If you are conducting research on machinetranslation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage theuse of public domain materials for these purposes and may be able to help.

    + Maintain attribution The Google watermark you see on each file is essential for informing people about this project and helping them findadditional materials through Google Book Search. Please do not remove it.

    + Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that justbecause we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in othercountries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we cant offer guidance on whether any specific use ofany specific book is allowed. Please do not assume that a books appearance in Google Book Search means it can be used in any manneranywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe.

    About Google Book Search

    Googles mission is to organize the worlds information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readersdiscover the worlds books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the webat http://books.google.com/

    1

  • * `- K.K. HoFB|BL|oTHE| ma no Seculo XII. El'ueidar de' Fr. joaquim de S'an

    ta Raza de Vitef. Tom. I. . 45'.AmAM t.. o; Abz'dm. Alda na Provincia de entre Dou

    ro e Minho, Arcebispado de Braga. He nome composto ; ai, pai, e de rt... fdm o assignalado, e vem aser, Alda do assgnalado , nome, ou appellldo da fa

    milia que nella habitava, ou a possuia. DiccionarioGeagrapbic do P. Cardoso.Am zoEIN -UN- 91 _Abz'zoein. Lugar na Provincia de

    entre Douro e Minho, Bispado do Porto. Compoemse de _l abi, pai, e de cy Zein o ornado, ou

    enfeitado , appellido daquella familia. Deriva-se do verbo - Zaiana ornar, enfettar. Du'cionari Geograpbi'ye Cardfo.

    N O T A. `

    A Voz de __,t ab, ,__.t aba, ,3.1 ab, que signicapai, rege depois de si Genitivo': No m de qualquer

    destas vozes, algumas vezes toma huma das trez letras qauiescentes, 95,! Segundo o cazo da sua termmaao.Muitas vezes se toma pela partcula ,3 z, que de

    nota o senhorio, propriedade, ou posse de algumacousa: outras vezes se toma pelo Relativo, qu: quaequad.Rege depois de si nomes proprios, e appellativos, e

    faz huma Metcnymia', ou transla o de nome aque chamo os Arabes WS lcnza, isto he, alcunha. `Esteiccstume foi muito praticado dos Arabes , princi

    palmente entre as pessoas grandes, como foro osA z Pri

  • q. ' 'A Bprimeiros Calii'as depois de Mafoma iaiornn'

    te os Omiades, excepto Omar, os quaes at o vigesimo primeiro todos se denominavo pelo appel

    lido , como se v na Historia Sarracena.Rege nomes proprios, assim como , m N; ,et dou-ab

    dalab, pai do servo do Senhor, appellido de Mafoma. .#luxl aou Talco, pai do supplicante, appel

    lido clo tio paterno de Mafoma.Rege nomes appellativos , assim como ,___, t -'-,._.\ fibra

    xoareb pai das barbas; isto he, homem barbado, oude barbas compridas. 6;); ,_,\ abuquerxe pai de bar

    riga, isto he , homem barrigudo. *Lc-,mg abulodal pai dos beneficios; isto he, liberal. 31.11me

    auliarda'n , pai da vigilia , isto he, o Gallo. ''As vozes de t ommo, mi, Up ebno, U, be'n, s,

    uolad filho, todos estes seguem a mesma regra acima , e fazem a mesma translao , assim como ,L_.\ ft

    ommol-baiat, m'i da vida , isto he a chuva. JL. vtommol-zo'l , mi da riqueza, a ovelha ,Lol ___. Benol-ma', lho da agua, o Pto. [MH s), Ualader

    .reba'o, filhos dos Lees, appellido de huma familiaI assim chamada por ser muito esforada`i Estes, e outros appellidos, so to frequentes. entre os

    Arabes, principalmente nas pessoas grandes , que muitas vezes no se conhecem pelos seus 'nomes pro

    prios, mas sim por estes appellidos; os quaes correspondem aos nossos, assim como, os Torres, os.Bonder'roi~ , Caldeira; , e outros de que ovulgo uza ,como so Salgado , Sordo , Pendig'o , Cordeiro , Sec.Entre as grandes familias dos Arabes , pratica-se o Con

    trario do que entre ns, pois sendo costume das eazas principaes denominarem-se com os appellidos das

    terras que possuem , ou de que so Senhores, comoos Marialvas , Cantanhede , Villa Verde ,~ Obidos , &`

    quando queremos assim fall'ar sem dizer o Marqleze

  • 'A B 'de Marialva o Conde de Cantanhede; Villa Ver

    de, &C. os Mouros porm costumo denominar asterras com os appellidos dos seus fundadores , ou

    Possuidores , assim como , __,i 5;.),5' Calaato-AyabFortaleza de Job, nome do Mouro que a fundou,

    'b nas Carro-ben Danos Alcacer, ou Fortalezado lho de Danes , ue fundou , ou possuia a Fortaleza de Alcacer do Sa . Ugo. Alaoim nome do Rei

    Mouro, que dominava'Viseu, e seus termos, e ou.tros muitos nomes como adiante se vera'.'AB/r onDE Hz ,3,1 Abi zada. Lugar. na Provincia de entre

    Douro e Miniio , Bispado do Porto. He nome composto~de ,_g do pai, e de nn; Zade, a augmentada, ou

    accrescntada. Deriva-se do verbo alf- z-ada, augmentar, accrescentar. Diccionario Geograpbioo de Cardoso. ABoBADELA miaa ,fi Aba-Abdallab. Nome proprio.

    de hum Mouro, Senhor daquella terra. Nome de humaVilla na Provincia da Beira , Bispado de Coimbra , e de` hum lugar na Provincia de Tras-os-Montes, Termo de

    Mirandela. Cardoso.'ABRA 8,4.: Abra significa enseada, ou ancoradourol para

    as embarcaes, e he differente da barra. Deriva-se doverbo ,6: dbara entrar para dentro, passar de hum lado para ourro, ou passar alm. Nai` abra: do: Rios,podia acbar algum navio de Jioaro. Barros, Decada

    IU. pag. 7!.IAmle ,M4 Abra', lugar na Provincia da Estremadura,

    Patriarcado de Lisboa , significa Entrada , ou embocadura. Deriva-se do verbo ,ig dbara , entrar, passar , embocar. Diccionario Geog'apbico de Cardoro.ABMLANSE Uiizdlyz brel-banaxi. Alda na Provincia

    da Estremadura, Patriarcado de"l.isboa. Significa Entrada da cobra. He nome composto de 9%; abra a

    en

  • 6 Bentrada , do artigo al, e de 011;, banaxe a cobra. pDie

    cionario Geograpbieo de Cardoso. ABRo'raA .39, Baruaq. Abrotea , ou Gamo herv'a. Ca

    talogo de 'vozei` Cortelbonar.* ABuLcHEn ,az-.ot ,J Abalober. Nome propriode homem.

    He composto de ,a aba pai, do artigo al, ede ,9; ebera benicencia , ou riqueza , que vem a ser o Benecio..Encontrou-.re com Abulrber irmo do mermo Aleaz'de,e o derribou do cavallo. Damio de Goes, Cbronim

    d'ElRei D. Manoel. Part. IV. cap. 76. pag. 585.* ABUNA u,._.\ Abuna. He o titulo, que os Christos no

    Oriente do aos Sacerdotes. Signica nosso Pai, ounosso Padre. He composto de ,1,1 aba pai, e do pronome

    U na nosso. Depois que o: Abexim tiver'o noticia dafe' de Cbrito, nunca tivero mais que bum Bispo a

    que :bamo Abono. Historia Geral da Ethiopia, porFr. Bernardino cap. 38. ag. 3.* AthM -'-_ Hobaxi. igni ca cousa negra, ou da

    Ethiopia? Deriva-se do verbo Habaxa , ter a crnegra, ou trigueira. Partir'o derta Cidade, efaroter d Corte do Rei do: Abixinr. Damio de Goes,

    Cbroniea d'ElRei D. Manoel. Part. 11. cap. 13. pag.186.* AchAL gua! Arroca'. Participio do verbo gt... .med

    regar , dar" de beber. Significa Aguadeiro. Boij" de earga, que .rer'vio de aaeae: de carretarem agua. Bar

    ros. Decada II. pag. 48. (a)yz'tpxcrmauolt _)Liall Arraeca'l (termo de que ainda ho

    je uzo os Espadeiros) Significa bornidor, ou alimpavdor de Espadas, Espingardas, c outros instrumentos.

    He

    (a) Nas Cortes d'Evora de 1408 se queixro os Povos a ElRei, deque muitos mancebos pobres, e necessarios para lavrar, e uruir, compralno hum amo , e launm grade , e quatro cantora: , e :e metem por nfaquaer.

    (Aguadeiros) Elacidario. Tom. . pag. 41.

  • A Q ' 7He participio do verbo __i'... sacola, alimpar, bornir.Aqararz .italian Arraate. Cestinho sem arco, nem azas

    em que se mette po, fruta, roupa , ou outra qualquer, cousa. Bento Pareira , Blateaa, e outros".ACAFELA'R Caala. Tapar com pedra, ecal. Deriva

    se do'verbo yr; _Cafala echar com cadeado, ou comfechadura. Na segunda conjugao, significa tapar huma porta, janella, ou fresta com pedra .e cal. Man

    dou tapar a: Bombardeirar antes` que or Mourosz'iersem, com pedra, e barro , e acafelar , de maneira, que parecia tudoparede igual. Damio de Goes.Cbronica :PElRei D. Manoel. Part. II. cap. 18. natomada de Cam. ' l

    Acarao 65,15.!! Azzarn. _( Voz Persica P'ng Zafer.) Especiaria bem conhecida. Os Italianos o proznuncio com menos corrupo. Zafarano. Diccionario

    Heptaglolo de Castello. AqAMAa ,Ji camma. Aamar, encabrestar. p

    A'AMo ,L Czmamo. (voz corrupta) He a corda quese pem na boca dos animaes para no morderem. Tambem significa a'fucinheira de corda , ou de esparto, em

    que mettem o fucinho das bestas para no roerem o _ceiro, e as das crias para no mamarem. Deriva-se do~

    verbo Surdo Ji' camma cobrir, tapar , ligar, enfrear.Bento Pereira , Blafeaa, &c. ACAUDILHAR :Lil coda. Conduzir, reger, governar.

    Diccionario da Academia.Aci-:QUIAT cabala Arraquiat. Nome plural de 51... ra

    qniaton, o'regato, ou ribeirinho. Deriva-se do verboQi... Jaca' regar a terra. Ante! de chega rem lJa'vio deacbar muitas acequiar. Damio de Goes, Cbronicad'ElRei D. Manoel. Part. III. cap. 74. AcE'rsR .JMJ Anatel. A caldeirinha. Diccionario

    da Academia. ACHA

  • 8 A C

    AcHAcAR Lis-.l Axed. Dar queixa, ou'libello contra alguem. Elaeidario fl. gt.ACHAQUE ow; Axxaqai. Enfermidade, ou molestia

    habitual. Deriva-se do verbo xaea , que na oitava conjugao significa, queixar-se, lamentanse de dor,

    ou de molestia. Acha-se este nome escripto assacar, quena terceira conjugao significa , accuzar , formar quei

    xa de alguem; e neste sentido otoma Barros; Assacando-lbe ale'm disto maitasaltas. Decada IV. fol. 391. AcHEDA ami Axxea'da. A aspereza. Nome de huma

    serra , que principia junto de Cascaes , eacaba em Mon^ te-Junto. Cardoso.ACHETE xixi-.H xxat. Lugar na Provincia da Estremadu

    ra, Patriarcado de Lisboa. Signica ovelha. Diccionario de Cardoso.ActcA'rE ais-.lt xxaeate. (a) Espora comprida de huma

    s ponta, de que uso os Africanos quando monto acavallo , vulgarmente chamada pa. Deriva-se do verbosurdo xacea picar, molestar, estimular, aigir,escandalizar. Item mandaria que levem de gaarneeer

    bamas esporos moariseas, ebeias de aeieates , 8o re'is.Liv. vermelbo . 531.Acmvs s Azebibe. Signica a passa da uva. Em

    Portugal ,'o acipipe, he qualquer cousa especial, quese offerece, ou se d ao doente ue tem fastio. E co

    mo os Arabes no costumo guar ar a fruta para o tarde, guardo as passas da uva de que tem grande abundancia, no s para ofi'erecer s pessoas que os visito ,mas tambem para dar aos seus doentes, quando tem

    fastio. Acl

    (a) O nome Acicate tambem se pode dirivar do nome Arabico EfallAxxancate, que significa espinho, bico, aguilh'o, ferro: e este dO ver'

    bojelu' Xara picar, trespassar.

  • I C '` "ACTERA 'agradl Assetara. A corbertura, o Veo. Mo

    -' raes. , ' 1 'AoFstFA slms Assoaa. Especie de fruta chamada ma

    , ga de Nfega. Bento Pereira, Bluteaa , ie outros.

    Acomax ng Acama. Criminar ,imputarcrime. Man' de Deos, dizio alguns, que no seja esta bora ,, em

    que Deos nos queira aeoimar nossos pescados. Cbro~niea de D. Duarte cap. 87. "

    ElRei Ali-Boacen depois de ou'vir a'elRei de Granada, disse aos do sea conselho, e aos grandes , queesta'va corrido de elRei de Granada os ter em topouca conta , que lhes aooimasse a covardia a'e le'van

    tarem o cerco. Duarte Nunes de Leo, Cbroaica ELRei D. Afonso IV. fl. 137. .'Ago'rEA :Mt Assorza. Eirado , ou torrado de huma ca

    za. Deriva-se do verbo eu., sataba extender qualquercousa sobre a terra. ` - AcoUcE w,th Aloaaee. O arco. Nome de hum lugar

    no Bispado de Coimbra. Cardoso. t J'AoUGuE dy. Assoco. Praga , ou lugar ,onde se vendem

    comestveis: os Arabes no s do este nome ao lugaronde se vende a carne; mas tambem o peixe, fruta,

    hortalice , e mais cousas. Os Castelhanos o pronunciosem corrupo assoco. Deriva-se do verbo th... sa'ca,

    que na oitava conjugao significa comprar, feirar, fa_' zer negocio com compras, e vendas. _\ g

    Aou'mn (verbo) 19,.. sa'nata. Dar pancadas com'cordas, corras de couro, e no com pao.yAOU'I'E My. Assoae. Azorrague , ou agelo com que se

    do pancadas. Deriva-se do verbo acima. ''Agucnngwn Assoccar. Deriva-se do Persico ,Liz xaeca.ra , que significa o mesmo. I

    AgueeNA buy. Assnsdna. Flor bem conhecida. Derivasse do Hebraico .fa-nzan. i '

    :Active ml! Assode. Lugar, onde a agua do rio, ou levas

  • rs o`vada Faz preza. Deriva-se do verbo Surdo ...

    tapar, impedir, reprezar o curso da agua. _Q'uandoere- .solta lwma .grande preza de a- a ,A afqaal no cnh;

    noafade. Barros. Decada Ill` , l. 244;. AnLAa _Jtt Assala. VEnfurecer, irritar. -ADAIL .Mau Addalil. Participio doverbo Surdo __J, dal.

    la., ensinar, mostrar. o caminho, guiando, ou apontando com o dedo. O oicio do Adail, era mostrar., e en

    sinargocaminho , quando marchava oexercito. Em Africa sev usoumuito este Oicio, que era, alm de ensinar' o caminho' encoberto, e notrilhado , governar os Al

    mocadens, os Almogavares, e mais gente com que se- fazio;correr`ias. nasterras do inimigo.

    Em quanto eleio do Adail , e ceremonias quenaquella occasioazio , pode-se ver. no Ill. TomqdaV Asia Portuguez. pag. 19 r. Logico, alto outro dia

    cedo, .rem mai: tardar partia bo Infante (D. Sam-bo)- com 448.811thftaoozdaafvallola. mai: andar., ev lzorsr

    Adayr, e Gaiar. Cbronica..d'ElRei D. Afonso/Inri.que; pag. 68, .A ' '~

    NOTA.K a l

    JA' que tantas vezes tenho jfallado- no verbo Surdo,- me pareceo acertado, danao Leitor huma breve no..

    o da qualidade dos verbos Arabicos. Duas qualiClades de, verbos ha entre os Arabes; huns de trez,_

    outros de quatro letras. Huns, e outros os dividemem perfeitos, e imperfeitos. Os perfeitos so aqucl

    les que no F'tem alguma das tres letras quieseentes ,,aieque sao regulares em todos os tempos da sua

    conjugaao.O_s.irnperleitos os dividem em surdos, e enfermos. Os

    primeiros , so aquelles que tem duas letras semelhantes, que huma das ,quaes costumo os Arabes contra`hir, e supprir. a sua falta com esta nota - a que cha.,

    mq

  • f D uf mo m ndia' corroborao posta por' cima'da

    erra, "desta maneira o... madda extender, em 'lugar

    . de ,M madada.ta mesma nota texdid, corresponde ao mosso Til o, -,.cujo ofiicio he supprir a falta da letra m , ou ~n , seja_ a ` em lverbo, ou nome, quando occorrem as duas letras

    duplicadas assim como, Joanna , Marianna , immntavel; que se podem escrever com -hum m , ou n desta

    sorte Joana , Mariana ,jmutave'l , e outros.~ .Anima miau Addairla. O circulo.I Nome ele hum lu

    - `gar na Provincia da Beira ,. Bispado de' Vizeu. Cardoso. ADOR'BE, OU ADARBE .___UMK ddarbe. -O caminho ,i ou

    `rua muito estreita. 'Da-se esse nome 'ao espao que hasobre qualquer muralha , por onde seanda, acompanha. do de ameas. Cbroaica -doCoadestavel cap. 53. Mo?

    raes. , z. AoAao ,mais Addareo. O caminho occulto, apagado, desfeito, destrudo. Dierionario daAcadema. '

    .AD-Anon s!! Addor- (a) Tambem se .escreve Ad%a.Escudo de couro , deA ue antiguamente usavo `os Pvos

    de Hepanha , e de A rica. Deriva-se do verbo E1,; daraa' , que na oitava conjugao significa vestir, ou ar

    mar-se de Adagia. Vinb'o todos adargados a' saa moda. Decada I. fol. 75'.* ADAaME ,arm Adderbem. Entre os pharmaceuticos he

    certo pezo, que contm 48 gros. 'Entre os Arabes henome generico de qualquer dinheiro miudo de prata;porm em particular o applico a hum pequeno dinheiro de' prata como os nossos vintens.

    Conto os mesmos Arabes, que vivia.entre elles cer.a- ' _ B 2. to

    (_n) O ncme Arabico 235,0. Adriano lze o que significa Adarga, ouescudo de couro, donde eu derivaria e" , or ter menos coirupo; eQambem lporque .Addora'signca pr 'amem LSuya de malha, peito de

    almas , OH COURL

  • a! A Dto Mahometano de ,boa vida, e que' este todas a vezeique fechava, eabria as mos lhecahia dellas hum Adar

    me com a seguinte inscripo Mun Allabo abadon,quer dizer, Deos he unico, eelles chamo a esta qua~lidade de dinheiro vmt Jg); Darbem el co'dra. Di

    nheiro da_0mnipotencia. Vid.-Bibliotl. Oriental de.Herbelotlu ADAUFA ,grin Addaafa. A enchente, a chea. Lugar

    na Provincia d'entre Douro e Minho, Arcebispado deBraga, e Ribeira no Termo de Villa Real. Canina,ABELA, e ADsLo ,west Addallcl. O que vende fato nas

    feiras, e pelas ruas. Deriva-se do verbo de 4 letras w.,4411414 bradal', PregOal' 0 Preo de qualquer cousa ,vender publicamente. (a) ADELFA QJJNI Addeela. O Loendro. Diccionario

    da Aeadeiizia. ADELKAN _,L ,pie Adelgan. Nome proprio de hum

    Soberano da India. Significa Soberano, ou Senhor justo ,'ou recto. Que Adelkan daria para a despeza df',ElRei D. foo III. as terras de Salsete, que ento

    rendido oquOO Parda'os. Cbronica do mesmo Rei.

    Part. III. cap. 94. ADELXAH Lajsu Adel-xab. Soberano, ou Senhor jus

    to. Nome de hum Soberano da India. O governadorteve visita dos embaixadores de todos os Reis, e da,de Adelxab , o qual lbe escreveo , que lbeaamprisseos contratos da paz. Couto. Decada VI. Livr. I. cap.

    2.

    AuEnEAR bb Tareza. Enfeitar-se, vestir as roupas

    mais elegantes. Golio. _ E _ ADEneo high Attaro. Ornato ,enfeite promettm

    a0_

    (o) Foi certamente engano dizer-se, que este nome se deriva dO veh

    bo de 41.:th N., Dal/ola, porque elle se deriva do verbo Surdo _);

    dal/a.

  • _ E D r;ao Duque Forneze com .rua lba D. Maria `retenta

    mil cruzados; or 'vinte mil em quar, ouro, e prata,pedro: preciosas, e adereor de .rua pessoa. Hirtor.

    Sebastiao cap. 15'. . 98. ADERSA Mst Adderm. A debulha. Lugar na Provin

    cia da Estremadura , Comarca de Torres. Cardoro.Abuso, E ADIBES ,_,Mn Addib. Significa Lobo. O no

    me de Adibe, tambem por ironia se applica ao mexeriqueiro, ou occulto agente. .No cerco ba'via mais` de

    doi: mil alimzzrias` de que a: mai! ero 'voador , Gaze'la, e diber. Damio de Goes. Cbroniea d,E1ReiD. Manoel. Part. IV. cap. Io. ADMENAS rala-.Ji damena. Alamedas, passeio, ou rua

    de arvores frondosas. Elucidaro. Tom. I. pag. 5;.'ADOBE *um ttooi. Especie de ladrilho, ou tijolo fei

    to de terra, e secco ao Sol de Que fazem paredes, ecasas. Deriva-se do verbo ._.Lb tabu ser macio, lizo, eplano. Era o Forte arieado de adobe. Jacinto Frei

    re. pag. 32 . ADUA ,ban Addulo. Rebanho de bois, e bestas de

    ' qualquer Villa, ou Cidade, que sahe a pastar, pastoreado por hum , ou mais individuos , aos quaes cada hum

    dos donos pagaA mensalmente hum tanto por cabea.Tambem significa partida, ou companha de homens, &c.

    E bnnr .rer'vio por adua, e outros dav'o eertor deMl, &c. Cbronica de ElRei D. Fernando Nsobre aeonrtrueo doJ` muro: de Lisboa. Cap. 88. dos Ineditos da Academia.ADUANA carpa Addiu'an. Casa , ou lugar, onde se ajun~

    to os Ministros , e Administradores da Fazenda Realpara cobrar os Direitos, etratar das causas Civis. Tam

    bem significa Conselho, ou ajuntamento dos Ministrosdo Estado; donde os Francezes, e Italianos deduzem o

    nome Aduane , e Laduana por Alfandega. Deriva-sedo verbo ' ddna escrever cousas pblicas; fazei-.as

    ' Wn`

  • r4' ' Dsento do zine se passa; ajuntar, ou collegir escriptps;julgar, di nir qualquer neoacio.9* Anuan ,um Addaar. AlV , ou Povoao em que lha

    bito os Mouros do Campo, .e consta de Tendas de Ca-bellos de gado tecidos como panno; as (111365 levam

    em diversos lugares por causa dos gastos dO gado,- OF'dinariamente os Aduares consto e 50, 60, ate Cemtendas; e todos estes aduares juntos se chamo .Almo

    hella. Derivase do .verbo 2,, da'aara. Cerca-r, ou mural' roda. Andando em bam adaaf debam llIoW'v

    dos Priacipaes. Barros. Decada I. fol. 19. Y..ADUBO 9141! Attobo. Especiarias, .como so, pimenta,

    J cravo, canla, &c. Deriva-se do verbo .___.Lb tdbasl'suave, cheiroso , bom , e grato. a ,_DWA ais!! Addaa. Duas qualidades de adufas ha. Hu.

    ma de janella , outra de moinho: Esta he a taboa queencaixa na bocca da calha para impedir a agua de hn'

    ao moinho. A da janella so humas taboas unidas, quese pem por. fra das janellas, e servem de reparo emlugar de ro'tola. Deriva-se do verbo Surdo gs daa.Unir, igualar as taboas , ajuntar humas com outras.ADUFE um!! ddoe. Instrumento musico; he o mesmo

    que; pandeiro. Deriva-se do Hebraico bada, que signi-__ca o mesmo. Astra asas, Aa. Casta, continente. Freguesia, Ser

    ra , e Ribeira naProvincia d'entre Douro eMinho. Cardoso. Amucan em! Aaaoa. Insistir, ateimar. Supplemento

    ao Tom, II. do Elucidario, pag. 4. Arrmco Alfam-o. Afferro, instancia, teima. . Arroraa Haafa. EAliviar, fazer leve. Catalogo

    de vozes Castelbaaas.* AGA di ga. (voz Turca) He o titulo do Coronel

    dos Janizaros. Em quanto Diogo Lopes passava para. . Co

  • AI G(foch , voltou a alentado Aga- Maomed soore a

    Fortaleza. Asia Portugueza. Tom.I. Part. 'LL pag.215.*Aug oU na!! at, Haggi;` Titulo devoto, e honrosa'I

    entre osMa'hometa nos ,_signica' peregrino. Do este titulo quelles ue tem hido a Mecca , e visitado o Se= pulchrol de ' afoma ; cujo titulo antepem ao nome*

    . proprio do'sugeito, demaneira que, se hum antesisechamava. Mahomed, depois da visita senomea', Agi. Mahomed. Derivase.do: verbo Surdoy bajja vist

    tar os lugares Sagrados ,o Templo de Mecca, pereg'ri`nar &c. ' ^* Amar. ,late de'l. Mir aidel ,pra Nome composto

    de Mir ,Mt Prineepe, e de __Jslz 'de'ljustic'eiro. Pa

    ra o qn: 'por conselho de bicmTurco mandou Mir Ai'del fazer bnma estancia,,e nella collocoa asna arti.> lbaria. Damio .de Goes. Cbronica' d-ElRei ID. Mae

    ' noel. Part. IV. cap..` 8o. pag.; 59.o.A1. M al.I Artigo, que oeArabes ajun-to adnomei-Ve

    ' ja-tsel a-` nota `que'est no principio desta obras

    AL 5) al: Particula quese acha quasi em' rodas as"Es

    cripturas antigas, e ainda hoje se u_sa pelos Tabalis,i quando no lim do. depoimentodastestemunhas. acabo

    dizendo, ea! no disse. i

    Muitos julgo' que hero artigo Arabico, `no sendo

    mais que huma abreviatura da palavra Latina aliad;

    elquer dizer; e no disse mais. cousa alguma.Ansio _,tgm Allabo'a'n. (Termo de pastores, muito

    usado no Alem-Tejo.) Significa ovelhas, que do muitoleite, e assirudizem, gado alabo. Deriva-se da voz

    '_ Laba'noleite. ' ` .lALAB'ARDL (voz Teutonica.) AJV arma que os-Archiros-,

    _e guardas do Palacio trazem. Puz este nome, esua Crisslgem

  • : 'A L'gem, que parece Arabico, para dar a conhecer, que Vo

    no he. (a)_* ALABATI alex! Alabati. (Termo Medico) Va ala

    bati, he a i/a axillar. Vid. Avicen. Tratado III. cap.

    16. pag. 62..T* ALABERIE arm labre. So os Musculos, que nascem

    atraz das orelhas, e descem para os queixos. So delgados como agulhas , e por isso o Author lhes chama.

    .mui Alaore que signica agulha. Ame. cap. 9. pag.

    I .*f A7LAcm ,Mm Aldeir. (b) Signica a vendima do vi

    , nho, e azeite; porm propriamente he a materia, ousucco que sahe da uva , ou azeitona enpremida. Deriva

    se do verbo ,a fara expremer. Foz dar sobre ellerno tempo de .rea alaeir. Duarte Galvo. Cbroniea d'Rei D. Afonso Henri uer.ALAano 91, Alera . Escorpio; Insecto venenoso.

    Tambem' he o nome de hum dos Signos do Zodiaco.'ALAroENs .sign Alafoii. `Villa na Provincia da Beira,

    Bispado de Viseu. Tomou o nome de Alahn Senhorde Viseu; signica Irado. Este Governador Africano,.tendo 'vencido or D. Fernando I. chamado o Magno,

    :eez Cbrirtao , por cuja converso lbe deu ElRei D.Fernando terrru` para nella: 'vi'ver , a: qaae: comprehendi'o o Conselho de Laoenr, derivado do nome domermo Governador , (Nesse Conselho se achavo varias Fortalezas com os nomes dos seus fundadores; co

    mo so a de Mes w., bendabima os cabeludos, appel

    lido daquella familia. A de gts; u., bendaneja. Agita

    () Eu creio que este nome procede do nome Arabico 529m Al-horia segundo Gigeo, e Golio, o quai se expressa assim: Pugio, cuspisque

    hastilis Latior. hinc. Hisp. Alabarda. _.(b) Na Cbr. de D. Affonso III. por Rui de Pina pag. 14 se`acha Alaul.,

  • A L .17tados, ou agoutados dos ventos; A de MU, Deriva: ,as Adrecitas, appellido/de huma familia antiquissima

    descendente de Edris tio de Mafoma, e outras mais. Fortalezas) Vid. Monarcb. VLurit. TomLII. cap. 18.i Pag- 375- ,ALAMAR (voz Hebralca) alam. Tranas , ou colxetes com

    que se ataca o vestido (a).lALAMBIQUE. oww Alambique (voz Grega) com artigo

    .' al Arabico.' Vaso de cobre, ou de vidro em que destillo hervas, orcs , e-licores. t . .* ALANSE (J-.gx Albanaze. Signica cobra. He nome que

    os Mouros dero a hum sitio em Santarm que ca pe1a parte do Sul, onde presentemente est a Calada que

    vem da Ribeira para a-Villa. Foi assim chamado pelasmuitas voltas que dav'o quando subio para a Villa, e

    ser-lhes precizo torcerem como fazem as cobras. _Deri. va-se do verbo 03,. banaxa dobrar-se , enroscar-se co

    . mo cobra. Cbrom'm de Citer. Tom. I. Livr. III. cap.r 19. pag. 317. . 'ALANSE dia! lbanaxe. He nome de hum campo em

    Africa junto a Arzila. Sabendo o Capit de rz-ilque or Maura: eftav'o na Campo de Alam'e, osoizgomnlzeter. Damio de Goes. Cbronica :PElRei D.

    ane . art. III. ca . . a . I.1 ALA: u; AIM. Levalrlta' elpevrilgar. -

    ALARDo Ujgn ldrdo. Resenha da gente de guerra, oumostra que se passa aos Soldados. Deriva-se do verbo

    'rg `frada. appresentar, fazer apparecer, passar mostra aos Soldados. Os Castelhanos o pronuncio melhor,alrdl.

    ALARIDO :Jum lariro. Gritaria confuza, que os Turccs c.Mouros fazem na occasio das Suas batalhas.

    C Blu

    (n) O Catalogo de vozes Castellzanas diz ser a voz Arabica I)4's\ll (Ubaml; porm esta, segundo Golio, e outlos, signllia franjas do vestulo.

  • 18 ` A LBluteau , sem rezo deriva este nome de lz la' , e diz,que deve ser como alla, que na lingoa destas naesquer dizer Deos; e alla repetido, no parece seno la'.la' _, e que destas vozes se deriva Alarido. Porm Go

    lio, e Castello trazem este nome by! Alariro comas signicaes seguintes; Vox victoria exaltantis: at

    qui alia vincit: Et in genere, vox, sonas, vociferatio, strptus , &c. E tendo os Arabes este nome comas referi as signicaes , no ha necessidade de o derivar das vozes la' la', nem de all.

    Tambem Duarte Nunes de Leo inclue este nome nosque os Portuguezes tem seus nativos , e os no tomarode outra gente..* Amieira tdia. Alcirife. Architecto , ou Mestre de

    obras. Deriva-se do verbo Q); drifa, ser sciente, sabio, instruido em Sciencias, e Artes. No teve a obra

    outro arcbitecto, que as barbaras ide'as do Rei executadas pelo seu alarze. Tomada da Alcaova de

    Mequinez por Muley Ismael. Histor. de Maquinez porFr. Diogo Gracez. Castel. pag. 36.ALARVE gnu; Alrirabi. (a) So os Arabes, que vivem

    no interior do deserto, os quaes no tem domicilio certo, nem cultivo as terras: ordinariamente vivem deroubos , que fazem huns aos outros , e nas estradas: Pas

    tando as bervas a' maneira dos Alarves. Bart. Decada llI. fol. 88.a* ALAscEtLE .uqu Alasale. He huma das vas do bra

    o, e no das do pulo. Avic. Livr. I. cap. 20. pag.7 .* A9LAUD :yu Alzld. Instrumento musico , de cordas.

    Tem o corpo mais redondo que huma viola. O banquete deo-se na Tenda do Governador, com muito.:`

    fa

    (a) A palavra Alarve he muito usada entre ns com as signicae;de rustico, bruto; e assim dizemos: cme como hum alarve.

  • A L :9'tangerer de' rpar, Frantar, e'Hlauder. Damio de

    Goes. 'Cbronira d'ElRei D. Manoel. Part. IV. ca . to.ALAZO ,stay Albaran. (Termo de Cavaliaria) igni

    ca cavallo, que tem a cr mais clara que russo, em- que domina o humor colerico. ntono- do Rego. Ins

    truco de Cavallar. cap. 6. -ALAZRAQ k_'u lazraq. Signica , cousa azul. Appel

    lido do homem mais cruel, que houve emlBarbaria,cujo nascimento e introduo com Muley Abdala Rei

    de Marrocos , e suas crueldades , se podem ver na Chronica do Infante D. Fernando.*6 ALBACAR ,im lbaear. He nome generico: significa o

    gado vacum: Da estaneia , que estava diante da porta de lbaear lbe tiravo as Bombardar. Damio de

    Goes. Cbronica dElRei D. Manoel. Part. II. cap. 28.Pag. 21".

    Os Mouros, ordinariamente costumo ter s duas portas Anas Praas pequenas, e terras que so prtos de

    mar. Huma para o campo, outra para a praia. A estachamo ,_.nfn VL; babelbaba'r porta do mar; e docampo ,gen .ele babelbaear porta do gado , isto he vacum. A razo disto he, porque nas'Povoages no re

    colhem seno o gado grosso como bois, vacas , camelos , jumentos , _e cavallos , para os terem promptos para o trabalho, e lavouras. As sobreditas' portas so'fechadas, e com guardas a ellas. A do mar, fecha-se an

    tes do Sol posto, e ao nascer abre-se. A do campo fecha-se prima noute depois do gado todo recolhido, e no se abre se no depois do Sol nascido. ALBACEA a, \ laarria. O testamento. O dicciona

    rio da Academia diz significar testamcnteiro; mas testamenteiro no Arabe he Mau luasrio.

    ALBAFOR yslali Allaebr. O incenso, ou perfume: EmPortugal, he composio de bejuim, alfazema, vinagre forte, e raiz de _]una, postoctudo de infuzc cm. 2 lu

  • !d Lhuma tigela 'da India , ou de barro vidrado , e e cosfri:

    ma ter sobre huma meza para dar born cheiro s ca zas. Derivase do verbo 'sw baobdra, incensar, per`1

    fumar. '* ALBALEGUIM maio. Albaleguim. Idade vigorosa, pu..4

    herdade, isto he idade de 14. annos nos homens7 e n,nasmulheres em que j tem vigor para a gerao. Aviz.'Livr. I. Tratado III.ALBARDA sgh Albarda'. Cobertura cheia de palha ,

    ' ue se pem nas bestas de carga. LBARDAN burn; Albardan. O tempo frio da tarde e

    da manh. Nome de huma Alda na Provincia da Estremadura , Termo de Thomar. Cardoso. 'ALBARDE: 3)qu Alba'rde. Alda na Provincia da Beira

    Bis ado da Guarda. Signica cousa fria. Deriva-se dover o barada, ter frio. Diccionario Geograco do

    Cardoro. , ALBAREDA angJl Aloareda. A friorenta. Nome de di

    versos lugares na Provincia d7er`1tre`Douro e Minho noa,Arcebisparlo de Braga , e no Bispado da Guarda. Car

    oro. . ALBARED MIA! Albarid. O correo. Alde'a na Provin

    cia de Traz-os-Montes. Cardoso.* ALBARRADA nm Alborrada. Vaso de barro, ou de

    loua da Indialem que se mettem ores. Os Arabes

    lhe chamO ut), Uarrada Rosario, ou vaso em quese mettem rosas, e o derivo de a), uardon Rosas. Blu

    tem.ALBARRA , outros ALvAaRA U!in Alborran. Cebola

    alvarra. Significa cousa de campo. Os Arabes cornmummente lhe chamo JLH M bafo] elfa'r cebola de

    ratos. 'ALBARM Ardl Albarm. Nome de humas Torres, que

    na vida diElRei D. Pedro l. havia , e em que se depositavo os dinheiros que das rendas da Coroa annual

    men

  • .A 'E .iferifente sobejav'a'ordos gastos; No Castello deL'isboa ha

    Via huma Torre; _outra em Santarem, em`.Coimbra,riol Porto, e erri outros _lugares. Vid. Cbpnica _4'Elz

    Rei D. Pedro I. cap. 14. pag. 7o. _, _' _ .; ' '* ALBAnAs 00,43' Albara's. Lepra , molestl*4 denlBI'a

    .Avic. Livr. IV. Trat. IV. pag. 463. " ` ;., ALBARRA'QUE (_'ncn Albarraque. Couza'que resplan

    _, dece. Alda e rio no Patriarchado, e lugarjno Termo;f_e Alenquer, Cardom. v 4 ~ v _ n r ' ALBEAA Um lb'iaa. Ai mizeria, e infeliciiae.

    .` Alda, e Ribeira no Patriarchado de.Lis_b`,lTerm9` de Santarem. _ n _] 3;" . _' *l'

    ALBEGAL _JLQJ! lbagal. As beSaQinareNome; de .humatribu na Mauritania crto de`Ceura..Camq #59o Ylonge dalli ,'ba'uarbuma c''gilla cli'hdd'lbthlf

    abastada em g`a`do`,"fq'i2fomflfdibenical , _'Con

    de D. Pedro de Menezer." ' " > "'j j 1; ALBELLoR JN! lbellzgr,I O cizistalfAlda'r Provin

    cia da Beira ,` Bispado de Coimbrg Cardoso, . r ALBERLA 5,49! lberca. Pequeno receptaculo' paral a '

    agoas. He termo muito usado nas nosPrvinciasdoSul para significar as peqe'na's vlla, vmr sangradouros

    i no meio das terras .baixas 'para despejo-cias agoas. I

    LALBERGATE nfs! lbalgat. (voz lAfricana) Calado de_ Marroquim dc que uso os Mouros de Africa, a que

    chamamos Servilhas. Hoje dizemos alparcas em lugar

    de Albergate. ` A .ALBERNUA 95mm. Barrelnaua. Freguezia na Provincia do

    Alem-Tejo, Bispado de Bja. Significa Campo doCa

    fogo. He nome composto de ,e err o campo do 'arngo nl, e de 6,5 naua o caroo. Diccionario Geograpbim de Ca'M-o. _

    ALBERT'st ngu Albertil. O escopro. Lugar na Provincia da Beira ,'Bispado de Leiria. Cardr. -

    l AL~

  • .na 'A'L.'F ALBtaAM JL!! A'lmebra'm. Instrumento Cirurgieo.~Si-4

    nifica Sarilho. Avic. Livr. IV. cap. 26. pag. 481. LaoAzAa Jtzt .dba-Azar. Nome de hum VMouro,

    ,_ Senhor daquella terra. Alda na Provincia dentre Dou..ro e Minho, Arcebispado de Braga. Cardoso.`> ALaoGUE, ou ALBoQuE ,_th Albuque. A buzina.

    Moraes. ' ` ALBoRAM ,Axis Alloram. O carrapato. Sitio em San

    , tarem,` aonde ros judeos tivero` a primeira synagoga,Cardoso. , _ i '

    ' ALBorto'ro 19,53! lforoto. Excesso, ou cousa, que se . faz fra dos` limites, e proposito. Catalogo de vozes`

    `. Castelhanas ; 0e Gollio, e Gigeof IvArjlsntcot'zu't ,3,3' in Albarcnque. lEspecie de Damascos,'a yiulgarirnenl Chamados frutas novas. Os Italianos lhes

    _cliamo bericocolo'; os Francezes Abricot; os CastelhaI nos Alverquaque; porm huns , e outros o tomrodos' " Arabes. Hoje' se escreve , e se pronuncia Albricoque.ALBpRGt; .txti'lborga Lugar na Provincia da Estre

    'madura , Patriarcado de Lisboa. Significa Torrinha. De:Hriva-se de ), borjon a Torre. Cardoso.

    Albor e tambem he Villa no Reino de Marrocosperto d'zamor. Foro accommetter o campo em queestava muita gente de cavallo no muito longe de lborge. Damio de Goes. Cbronz'ca d'ElRet' D. Ma'. noel. Part. III. cap. 69. pag. 418.ALBoRNs 0.3,,9; Albrno's. (voz Syriaca oo'rno's.) Espe

    cie de capa de la cheia de felpa por dentro, com man` gas , e capz de que os Africanos , e gente ordinaria do

    Oriente uso no Inverno. Na Cidade de Alagainez,se fazem os Alborno'ses chamados Alequinezes. AsiaPortugueza , por .Manoel de Faria. pa .ALBUFEIRA 8,.:th lbobeira. Villa no Reino de Algar

    ve, e lugar'na Provincia da Estremadura , junto Senhora do Cabo. He nome diminutivo de ,ste babron_ .. o

  • ? E. as;

    'o mar. Significa mar pequeno, ou lagoa. Os Casteihanos, a qualquer tanque grande, ou lagoa , chamo Albuhra. . ~ v iram ' .

    ALBUM .9,43 Album. A terra inculra. Alda na Provincia d'entre Douro e Minho. Cardoso. ' ' ' -ALcABiDEQuE .3,39 Gin Alcoibedeique. Lugar na Pro

    ' vincia da Beira', Bispado de Coimbra. Tambem he nmme de huma povoao no Termo de Cascaes. Significa' o encontro no apertado. He composto 'd'e'iy Alooi 0

    encontro, e da proposio hr, com artigo', e`do`nomede; ydaeque lugar estreito , ou apertado. Cardoso.

    ALcAEL _iisuin Alcacil. (Termo muito usado nosAlem' Tejo) A herva triga, ou balanco, que serve J'depasto

    ao gado. Os Arabes, e Castelhanos a tomo pela sevada verde antes de Alangar'espiga; (e'ta'mbem os Portu

    guezes.) ' ' - 'i* ALcAcEMA Mun Aloaoema. Diviso, que em algu

    mas Embarcages se faz, fra ,da Camara. Deriva-sedo verbo ...s Caama ,` dividir, repartir. B'lute'au.`'ALcAcEMA mw Alfazema. Nome feminino, ou parti

    cipio feminino do verbo jmz; Caama dividir, repartir, se arar. He o brao de mar que ca atraz da Tor

    re do ogio, por onde algumas vezes passo as Embarcaes que entro para Lisboa. ' ' ^ .ALCACER ,aiii Alracer. Significa Palacio acastellado; e

    assim ca emendada a imaginada Etymologia, que vemna Escriptura VI. do Tom. IV. daV Monarquia Lusitana da tomada de Alcacer do Sal atribuida a S. Ful

    gencio quando diz:Al, Deus est, Costrumque Caoer,Castrumque Deorum,

    Fertur apud , gentes , id 'venerantur amant.,ALCACER Do SAL. Villa na Provincia da Estremadura

    Comarca de Setubal, sobre o Rio Sado. Os Mouros`lhe chamavo mil; gif; .Cozer ben Danos. Forza?

    _'5

  • aq. ' L.'leza do filho de Danes Vid. Geagrapb. Nabien. Der

    crip'a da Lurit. VALCACERQUEBIR ,3m ya; Cacer elqueir. Cidade no Rei

    - 'no de Fez , Provincia de Asgar, edicada por Almansur Rei de Marrocos. Vid. Geogr. Nubimre. Signica Palacio grande. ,ALcAcEaseGum 91.41! Cecerelreguir. Villa no Reino

    de Fez, perto-'de Larach (a) edicada por AlmansurIV. Rei de Marrocos. Signica Palacio pequeno.. Vid.'a Geograpbia Nubiem'e. ..

    AtcAcHANG 831m lcacange. A`herva moura. Il/I, raer.. v , 'ALCAARIAS ,Mgmt lcaaria. (voz corrupta de alcai

    garia) Entre os Arabes , he casa feita maneira de hum.uclaustro , com muitas casas e logens para .alo'amentodos mercadores e tem huma s porta que se flecha _de

    noute, e s com dia claro se abre para maior seguram..ga y.dos mercadores que nella se recolhem. Os .Arabes

    deriv'o este .nome de Caiar Csar, porque dizemlque este Imperador foi quem mandou edicar estas

    casas no Oriente. g _Em Lisboa alcaarias, he o lugar onde se curtem as_ pelles, e dizem alguns Authores , que nesse luga'r fora.

    antigamente o Palacio dos Reis Mouros sem outro fundarnento` mais. que a voz Alcacer na Lingoa Mourisca.significa Palacio Regio , e acastellado. (b) `ALCKCH'OFRA a; zm! Alcbarxua. He o fruto do cardo

    manso , ou ravo. Os Arabes 'tambem lhe chamoaf JS ardixauqui. Cousa terrestre , e espinhosa,

    de

    (a) Aicacerseguir est situada entre Tanger , e Ceuta defronte de Tarifa; e della s existem hoje as ruinas. , .

    (b) Alcaarias pode ser tambem o nome Arabe Q ,aiii Alcanrn quesignifica lavandaria, ou lugar dos banhos, em que Se lavavo com ago;

    quente. Do verbo ,43 Caara. Lavar. Gigco.a.

  • . A L ?fde que sem duvida os Francezes tomaro o nome Arti

    chau, trocado o d por t, e x por ch. Vid. Goll. pag.7x. , e 1274.ALcAovA Main lca'sba. Signica Fortaleza; ou Pre

    sidio, Castello cc. Nuno Gato com outro tropel degente de Cavallo cleo nos Mouros pela parte da Al

    caova. Damio de Goes. Cbroniea dElRei D. Manoel. Part. III. cap. 34.

    Tambem he nome de huma Villa , e Serra na Provncia do Alem-Tejo , Arcebispado'deEvora. Cardoso.ALcAUs, he melhor Arcaus u_,gn ): drquessn's. Raiz

    de huma planta conhecida. He doce, e refrigerante. OsOrientaes uso da agua desta raiz no vero como ns

    usamos da agua de neve , e da limonada; ea vendemnas logens , e pelas ruas. Bluteau lhe d outra Etymologia menos certa; e Duarte Nunes de Leo faz estenome nativo Portuguez, ou derivado do Latim , sendo

    puramente Arabico, e composto de (_'); drque raiz,e de 0,. sds nome da planta, e signica , raiz da planta Ss.ALqAna tmn Alcindo. He o poder do Juiz, ou Mi

    nistro de nstia, com certo limite de lugar. Derivase do verbo st... sa'da, governar, dominar, ter poder.

    Duarte Nunes o faz nativo Portuguez, ou de algumanao a que se no pde dar origem. Veja-se o mesmoY Author cap. 16. pag. 91. dos vocabulos que os Portu

    guezes tem seus nativos. Ancnuer o_isiit leoda. Vazo de barro, sobre o qual

    os taverneiros, e tendeiros medem o vinho, azeite, emais licores. ' ALCAFACHA Alcafacb. Os salteadores. Alda

    rio no Bispado de Coimbra. Cardoso. 'ALCA'IDA zoni Alcaida. Alda na Provincia da Beira',

    Bispado de Coimbra. He nome feminino de Caidon.` D ` NL;

  • " L`Mt; Significa Governadora , e faz , Alda da Governadora. Deriva-se do verbo-seguinte Cada. Cardoso.ALcArDE .Num Alcaide. Entre os Africanos significa Go

    vernador de huma Praa, ou Provincia. Tambem o agico ao Capito de huma Companhia de Soldados.

    eriva-se do verbo st; Ca'da. Capitaniar, governar,puchar por hum exercito, marchar na frente delle.ALCAIDE .Null Alcaied. Alda , e Serra na Provincia da

    Beira , Bispado da Guarda. Deriva-se do verbo antecedente: Como os Mouros costumo denominar as terras`pelo nome, ou appellido de seus fundadores, ou possui

    dores, tomou esta Alda o nome do Senhor della , e verna ser Alda do Governador, ou do Alcaide.

    Em Portu al, o Alcaide Mr tinha a seu cargo auarda do Castello, ou Fortaleza. Tambem he cargae Ministro de Justia, que he sobre os quadrilheiros.Ame/un , "W Alcaien. Lugar no termo de Castello

    Branco, o existente. Mapa de Portugal do P. _'o'oBaptista de Castro. .AmAlNA tum o,im Alcaiennefa'. So dous lugares na

    Provincia da Estremadura, Patriarcado de Lisboa. He*nome composto de gm alcai, o encontro, e de Lu;

    ne'a as mulheres, e significa, o encontro das mulheres. Diorionar. de Card.f ALcatoTE 9,15! Altar/ado. O alcoviteiro.

    ALCALA um! Aloal'd. Cidade de Castella a Nova. Si:gnifica Castello, ou Fortaleza; e no congregao de.

    aguas como diz Garibai no seu Compendio Historicode Hespanha. Livr. VII. cap. to. E Bluteau o traz

    Com a mesma significao no seu Diccionario. Tom. I.pag. 248. Vid. Geogr. Nub. descrip. das Hespzmh. ALcALl glin Alcali. O sal extrahido das cinzas da.

    Salicornia , e de outras hervas. ALCANuM _ "\ Alcamim. A hortalia secca. Nomg

    de huma Alda na Provincia da Estremadura. Cardoso.An

  • A' L '27AL'cAmmtA twin Alcammuna. Especie de doce feito

    i de mel, e farinha, muito usado no Minho. Entre osArabes he doce feito de mel , e herva doce , ouV cominhos. Deriva-se do nome (grs, Cammu'n. Caminhos.' Blut.* ALCANABERI 99m lcombcre. Especie de ave com

    poupa. Avic. cap. 168. pag. 119.1' ALCAiz unem lcaiar. O regulamento, o catalogo. E

    dos mouro, .regundo depois .re .roubo pelor .tem almi:z-e', que .mm como l'vror da lerdo, e apure, em

    que todos or que porrarom a Espanha eram escritor,' morrer-iam quatrocentor c cincoenta mil. Cbronica

    de D. Afonso IV. impressa em 1653, foi. 64.. Y.'r ALCANDQM ,rom Alcandera._('1`ermo de Faleoaria)

    o poleiro, ou po sobre que descana o Falco. Blur.ALcauaz Mas Alcania. Lugar na Provincia da Es.

    tremadura , Patriarcado de Lisboa. Signica Igreja, ouTemplo dos Christos. Cardoro.ALCANEDE aum Alcant. Villa na Provincia da Estre

    madura, Patriarcado de Lisboa. Significa Temperada.Deriva-se do verbo Canata ser sombrio, tempe

    rado; prudente. Diccionario de Cardoro.ALCANENA mais! Alcam'nn. Freguezia na Provincia da

    Estremadura, Patriarcado de Lisboa. Signica Cabaga' Secca. Diccionario de Cardoso.yALCANFQR j Alcor. Especie de gomma aromati-~

    ca, que depois de Curada se faz branca. Tem variosprestimos para remedios, e aguas alcanforadas.

    Os Mahometanos uso muito do alcanfor, principalmente quando amortalho os seus defuntos; embrulho

    hum bocado de alcanfcr em algodo em pasta, e comelle tapo os ouvidos, ventas , e via posterior do definito para impedir o uxo dos humores corruptos.l* ALcANGEiu , ou ALanNGEal g,_s\_.-s\n1zbaggri. He

    a cartilage que est na boca do estomago, a que , vulD 2 gar

  • 58 ' A L'- garmente chamamos espinhela; que por ser do Feitio'

    de Alfange lhe chamou Avicena ,uso-,got Alzbajar,que significa Alfange. Vid. Avic. cap. 3. pag. 2,4.ALCANTARA ..th Alcantara. Signica Ponte. He nome

    de hum lugar, e rio nos arrabaldes de Lisboa. Tam`. bem he nome de huma pe uena Cidade da Lusitania,

    hoje debaixo do Dominio e Castella. Foi assim chamada pela formosura da sua Ponte. ,

    Os Arabes lhe chamavo him!! bm; Cantaral essaie. Alcantara da Espada. Geogr. Nnb. _ALcaNztn .Wigan Alqnenzia. Bola de barro .secco ao' Sol, do tamanho de huma laranja, que no tempo que

    os Mouros usavo do jogo das cavalhadas enchio-asde cinza, ou de flores , eas atiravo ao Cavalleiro. Tambem ha Alcanzia de fogo, que as enchio de alcatro,e outras materias , e largando-lhe fogo ati-ravo com

    elias ao inimigo. Deriva-se do verbo r Canazaguardar, esconder, enthesourar. Lanfaro os Mourosno Baluarte grandes panelas, e alcanzias de fogo;

    Jacinto Freire. Livr. II. n. 97.ALcArARRAs JLig-.tt Alcaobar. (voz Grega com artigo

    Arab.) He fruto de hum arbusto bem conhecido. ALcan ,tgn lcar. O marroio, ou herva das sete san;

    grias. Da-se no nosso paiz, e nos outros da Europa`meridional; e he muito usada pelos nossos alveitares.ALcAnAvra 1,.,\,t Alcaraua. Semente de funcho. Os

    Orientaes costumo cozer esta semente misturada comherva doce, e adogada com aucar , ou mel , e dalla a.beber em tigellas (como ch) aos que lhes vem dar os

    parabens quando lhes nasce algum filho, de cujos nascimentos do grandes demonstraes de alegria, e re

    cebem parabens; o que no succede quando lhes nasce

    alguma filha. *_ __ ALCARIA 63,511! Alearia. Villa. Nome de certa povoa

    - - o`

  • A L` v 29o no Termo de Mertola, Comarca de Ourique. Haoutras varias povoaes em Portugal deste nome. Anca'nm ,of/:H Alcaria. Nome de certa planta, ou

    arvore, que nasce nas areas. Golio. Moraes a dine:especie de acordia , cujas folhas VVso semelhantes s dasviollas. ' . ALCARRACHE Ubin Alrarmcbe. O que ajunta, e atrai-

    he muita agua. Rio assim chamado na Provincia deAlem-Tejo , Termo de Mouro. Cardoo.-* ALcAnnADA 1,);15 Alquerta. (Termo usado no Minho

    donde depois veio o nome de arrecada) Brinco das orelhas, pingente. Deriva-se do verbo lar; Carata enfei

    tar'com brincos, ou pingentcs.ALCARRAQUE di '-5 Almrraque. Rio na Provincia do

    Alem-Tejo, Arcebispado de Evora. Significa o igual,moderado, proporcionado. Deriva-se do verbo.

    Carraea que signica o mesmo. Diccionario de Cardom.ALcA'rEA _ "n Alcatz'd. Manada, ou rebanho de gado.

    Muitos animaes juntos. Tambem se diz alcatea de lobos. Deriva-se do verbo " Cata dividir, separarparte do todo. Duarte Nunes, faz este nome nativoPortuguez.ALCATIFA ,Wi Alcatifa. Tapete. Deriva-se do verbo

    __a; Catha. Matizar , ornar , bordar com cres differentes. He tambem nome de huma Cidade situada na

    Costa do mar Persico. Tomou a Cidade o nome, porse fabricarem nella bons tapetes ou alcatifas. Diccio

    nario Heptaglot de Castello.ALCATRA 914m Alcatra. Parte do cspinhao da rz. De

    riva-se do verbo ,14; Catara dar no lado, ou no espinhao.

    ALCATRO Lupas Alcatra'n. Especie de bitume liquido,

    Deriva-se do verbo ,5; Ca'mra pingar distillar, cahrs

  • .'30 A Ls pingas; porque o pz se colhe das gotas da resina,

    que o pinheiro de si distilla.ALcArauz Unai!! Alcaduz. Vaso de barro, que atado

    ao calabre da nora tira agua do poo, cisterna , ou dorio. Os Castelhanos o pronuncio sem corrupo alguma. lcacluz. Duarte Nunes sem raso deriva este uome do Latim Aqua ductos , sendo puramente Arabico.ALcAvALA min Alcbola. He certo direito, ou siza,

    que o povo pagava ao patrimonio Real, das fazendas ,ou gado que possuia. Deriva-se do verbo __ig; Cdbe

    la, receber, aceitar qualquer presente ou dadiva. B .rer'o livres do pagamento dar alco'oalar , e zfermr.Monarch. Lusit. Escript. XI. do foral ue ELRei D.Affonso Henriques deo Cidade de Coim ra.l* ALcHAo Ago; lcbadd. A face do rosto. Avicma.

    cap. 6. pag. 16.i* ALCHArtM v;L_-=\11 Alcbo'tem. So os ossos, que sus

    tento o espinhao; de maneira , que Alclmtim , e ALhejasi, servem de baze a todo o espinhao; e dondenascem os nervos dos ps. Avic. L. . cap. ro. p. 13.ALCOBA, ou AncovA Miu Alcobbo. Pequena casa que de

    ordinario serve'para o lugar da cama.ALcoBA ,+155 lcobba. Alda na Provincia da Beira , Bis..

    pado da Guarda , significa Torrinha. Tambem he nomede huma Serra ., ho'e chamada de Besteiros. Diccionario Geogropb. de ardem. `

    ALcoBA ug Alcooaxa. Villa acastellada na Provincia da Estremadura , Patriarcado de Lisboa. Significa.os carneiros. Foi assim chamada, pelos muitos outeiros que a cerco. (htasi todos os nossos Escriptores derivo o nome desta Villa dos dous rios Ca, e Bazque a cerco; porm acha-se este nome escripto semcorrupo no primeiro Tomo da Chronica de Cister.g Liv. III. pag. 328. nas seguintes palavras: Domo: tg

    ~qo Fabi: Iocum :prum , gw olcoooxa nuncupomr zc.

    e

  • A L "31'e sendo assim no signica outra cousa 'mais' que, os

    carneiros.ALconE ,em Alcobe. Lugar na Provincia da Estrema

    dura , Patriarcado de Lisboa. Signica Torrinha` Cardose. ALcoam ,Mim Alcoa'ir. Fortalesinha, ou pequeno

    palacio acasiellado. Afortaleza foi ate' oposta a lcoair; ae be treze lagoa: de distancia. Barr. Dec.II. L. V I. cap. I.ALcocHETE Li-.n 6535 lcaxete. Alda na Provincia da

    Estremadura, Patriarcado dc Lisboa. Signica , achadoda ouvelha. Hc nome composto do nome verbal um

    alooi o achado, e de Lg xate a ovelha. Gordon."ALCOENTRE Ibem\ Alfonoitara lugar na Provincia da

    Estremadura ,'Patriarcado de Lisboa. Signica Ponte pequena. He nome diminutivo de z 1,335 Alcantara a

    ponte. Diccionario de Cardoso, e eograpb. 'ALcoFA aii!! lcozz. (voz Hebraica Coa' que significa

    0 mesmo que em Portugucz.)ALcoFRA ,Jim Alcofam. Alda na Provincia da Beira,

    Bispado de Viseu: Signica Alda dos ineis. Deriva-sedo verbo ,ig Cafom ser infiel, incredulo; sem f,

    nem Religio. He nome de rio na mesma Provincia, eBispado, e signica o mesmo. Cardoso.'1' ALconoL _imli lfobl- He composio de anti

    rnonio cr, e outros mineraes reduzidos a p subtil,com que os Orientaes, e Africanos ringem as pestanas

    dos olhos para enfeite; e o fazem com certos pauzinhosredondos, e delgados, como o da ponta de hum fuzo,que molhado com saliva o passo pelo p, edcpois sub

    tiimeme o fazem passar entre as pestanas.. Vid. Avcoa, o Padre Marques, e outros. Ha outra qualidade

    de alcohol, preparado de varios mineraes, e' serve pv.o mal dos olhos que he commum no Oriente, e segundo a queixa , assim lhe applico o Alcohol , eu eomPo

    SL

  • ga A Lsi'o do's ditos mineraes. Deriva-se do verbo ___is''

    Cabala tingir olhos de preto com o Alcohol. Pbarmacop. Alcohol em Farmacia he o espirito de vinho recricado. . ALCQLEA aqui! Alcolia. A fortalesinha. Nome de

    huma Alda no Arcebispado de'Evora. Cardoso. AncoMENIA 3,3m Alcammunia. Certa qualidade de

    doce bem conhecido. ALcrAM um lcottam. O occultador. Lugar no

    Termo de Cascaes. Cardoso.ALcoRo www Alaor-an. He o nome que os Mahome-i

    tanos do ao livro da sua Lei. Deriva-se do verbo 1*Cara' ler, collegir escriptos. Foi assim chamado, porse terem ajuntado os diversos Capttulos que nelle s'e

    contm, os quaes estivero dispersos por muito tempo;e pela'frequente leitura que delle fazem, e imita odos Hebreos que chamo Biblia Marra livro 'da lei

    tura. Vid. a nota de Espenio sobre a Sura 12 do Alcoro; e Gollio no seu prefacio sobre a sura 3x , pag.

    174. .Alcoro , tambem no sentido metaphorico se tomapor lugar eminente, e neste o traz Damio de Goes. O

    Adail andou com elle a brao, e o lanu do lcoro abaixo , e por ser muito alto, .reez em pedafor.Chronica dlElRei D. Manoel Part. IV. cap. 39. *

    Girardo Joo Vossio sem ras'o deriva este nome doGrego, corn artigo Arabico, mas olhando ns para o

    Texto Arabico, vemos na Sura 28, e 39, que Mafoma diz, que elle escrevera o seu Alcoro na Lingoa

    Arabica clara , e pura , e sendo assim, no he de crerque elle tomasse do Grego` logo a primeira palavra doseu livro, que he o titulo da sua obra. .ALcoRoBu/i , ...Jin Alcorbn. Freguezia na Provinciada

    Beira, Bispado de Coimbra. Signica os parentes, isto he, _Freguezia dos parentes. Deriva-se do verbo .___,

    Ca

  • A' L 3; Careba chegar-se, aproximar-se , ter-se por parente,

    ou pessoa chegada. Diccionario do Cardoso._ALcoRcE. Uar'm Alcance. Em Portugal, he massa de au

    car de que se fazem ores , passarinhos, e outras galantarias. .Entre os Arabes, so huns bolos de massa de

    farinha sevados com manteiga, e aucar. So chatos,e redondos como bolaxas. Os Christos no Oriente os

    fazem pela Pascoa, e Natal. Deriva-se do verbo m);lCaraa beliscar com osl dedos, ou com as unhas; por

    ue quando fazem os taes bolos, com as pontas dos dedos lhes fazem beliscando huns dentesy roda , como osda roda de hum relogio. Bluteau, deriva este nome do,verbo Care're que diz ser Arabico, eque si Inica amas

    sar; porm, nem esta deriva'a'o he verda eita, nem'overbo amassar entre os Arabes eCarre , mas sim_ jana. t ` '

    ALcoacovA 482m Alcorcoba. Especie de aleij'o, ouhumor que se ajunta nas costas, ou eito de algumaspessoas, e os faz inclinar. Deriva-se o verbo de 4 le. tras h_,5,, ca'rcoba , inclinar-se, dobrar-se; fazer al

    uma cousa redonda como globo , ou como n'ovlo.Duarte Nunes o deriva do Latim cucurbita aabobra ,sendo puramente Arabico. Vid. A'vic. e outros Authores Arabicos. ' ALcoucE Uai lcoucccO arco. `Nome de trez Al

    , das, e dous lugares na Provincia dentre Douro e Minho, Arcebispado de Braga. Cardoro.ALcovt'ri-:mo :bin Alcoued. Tirando-se deste nome as le

    tras formativas eiro, e o artigo ol, ca sendo coct,'com a diiferena porm , de ter a letra d trocada por t.

    Os Castelhanos o pronuncio sem corrupo Alcobuet.Significa o medianeiro da torpeza, entregando , ou con-_~-sa sua, ou alheia, a outrem. Deriva-se do verbo st;

    vC'o'aln guiar , acompanhar, entregar acompanhando alf guma pessoa'a outrem. _ > _

    ALanqu 'gtmm .Alqnebrita _O enxofre. Morar.E ' ' i Ir'

  • 3'4? 12'..ALcUNm agutllconia. Pronome, que se ajianta'V ao no

    ime proprio, e aol da familia. Deriva-so do verbo 615_Cdmw r appellido; ou nomear alguem pon seu sobre

    nOme- Uaifl'e, Nunes o faz' nativo Portuguez.i. ALCUZEZ. luz'a'r. Adormecimem'o, ou- espas

    . m0 dQS membws; especie de apoplexia A'oio. Liv. I.Acap. 15. ~k ALMA Ml' idoid. Signica Povoao, ou lugar pe

    qlueno. He voz Arbica, e no Grega como diz Blureau, e a deriva de Aldainein que diz, significa au gmentar , ac'crescentar. ALDEBRAN www ddebran. Termo Astronomo, que` , significa as cinco `ostrellas-, chamadas olho de tauro.

    Bento. lh'rera.r \ALHERETE 'gi/,sn Adderat. O arremesso. Nome de huma Alda na Provincia d'entre Douro e Minho, Arce

    bispado de Braga. Cardoso.Anuntis ,Hum Aldorio. So duas Aldas do mesmo no

    _ me nm Provincia deentreDouro e Minho, Arcebispado de Braga.r Signico o lugar da debulha, ou as ei.' ras. Diccionario do CordoJ-o.ALDRANA, ou Anna/LBA .gif-.n ldmbo. Ferro com que

    se fecha liuma porra, ou janella. Ha aldrava com que-se bate nas portas. Deriva-se do verbo .fra dorabo ba

    ter Corn ferro em huma orta; dar pancadas.* ALDEBUL _),eal Aldo ul. Erhica confirmada; Maras

    mo. Avicemz. Livr. IV. Tratado I. pag. 4.13. _ -* ALDzMAMEL M1041 Aldammel. Nome plural d

    '- ML., dommla Nascida, Furuuculo &c._A'uic. Livr. I.>cap. 7. pag. 45'. ` ' `AaLnsiiuGa aval! Aldcruge. Os degros. Plurai de Dor

    'f geton, degro. Fregueziaz na Provincia.- da.Beira,,l Termo de Lamego. ' ~' '5* ALDr-.auoi (Tum Alderug. So as extremidades das

    gengives superiores. 'vic. Livr. III. cap..9. pagL49a

  • A L 'gy.AL'bv'sSinh ldoar. Ffeguezia na Provincia de entre

    Douro e M'rrrho, Bispado do Porto. Significa a redonda. Deriva-se do .verbo daara. Cerear mda. Car

    dom.1* ALmaan'rAt-*utl .5,139 w, ea, -Jly 3m Tauf. Nom

    proprio *de Homem. Compoem-ee de ly, nome p'roprio, e^de ben il-ho; 'e lele Ta appellido da sua familia , e vem a ser, Aly, 'llio, ou da familia da medida cheia. - - -

    A'leabentafuf , era hum eelforiadb Capito Africano`natural da Praa Ide o qual sendo el 'Vassallo

    d'ElRei D. Manoel sugetou com seu esforo toda aProvincia de Ducala obedienoia do sobredito Rei, e

    em rodom decurso da sua vida 'Fez cruel guerra ao .Reide Fez, Marrocos, e mais Provincias vizinhas; ora' s

    coma'sua nte Mourisca, ora unido com os Pontltguezcs de am, e Arzilla, at que os Mouros portraio o mataro. leabentaumz quanto viveo, foi

    leal Vanallo d.E'1Rei D. Manoel. Chronica. Part.IV. cmp. .76. pag. 585:. _ j,.ALI-:cam Menu lerlzl. Arbusto aromatico , e bem'co

    nheciclo. Os Arabes 'lhe chamo Mg!! 3.9.5! dali! eljaoal Coroa do Monte. Vid. Pbarmacop. Tubalenr.

    Em; I. pag. .11. '7 Amava .___.em laz'e. A.infamia,adeshonra,ooppro_

    brio, o descredito. Golio..A'Leusn .Ut-444 llbanaxe. So duas Aldas, na Frontin-f

    ~ 'cia de entre Douro e Minho, Bispado do Porto. Signi- .co cobra. Tambem he nome de hum campo em Afri

    ca perto de Larache. Sabendo, _que o Alcaide esta-vano campo de lana'r, o foro accommetter. Chronica(PEIRei D.I Manoel. Part` HI. cap. 35'. pag. 34I'.~\` ALETRIA Lumi! Aletri-a. Massa 15cm conhecida. "'" Aumenta HAll-illabir. O west-idade diversas cores.

    .Drift-Manoela! Academia. `_ _ ,1 Auuma .za-Mk. AquonidaLNome de .get-1

    E 2 tas

  • 36 ` A Ltas ilha. E quando eonbeeer'o qe erz'o Cbrstz'z'os,~ dero-lbe salva, e zero olli as suas conservas,

    -- seguindo direetamente a's ilhas de Alfabiba. Chroniea do Conde D. Pedro cap. 46.ALFAca UM-Ll Alebosse. Hortalia bem conhecida. Tam'~ .bem he nome de Alda no Reino do Algarve, Termo. 'de Tavira. Significa o mesmo. Chorograph. Port. do

    . P. Antonio de Carvalho. ''* ALFADAEL _,ilaidl lfad/el. Nome proprio. Signifir' ca Benccencias, Liberalidades. Deriva-sc do verbo __;;

    ~ fadela, ser beneco. Dom Francisco d'Almez'da man.' dou dar ao Governador todos os esera'uos Mouros. e

    i `lbe mandou dizer, que elle sempre fora amigo do Rei1' Alfad'ael. Commentario de Affonso d'Albuqucrque.

    Tom. IV. Part. IV. cap. 2. pag. 5'4ALFPA o_v Amora ,Ls-,3.x Alba/m. Nome de huma por

    ta' antiga de Lisboa, pela parte do Castello. Significa 'Ameixieira, ou porta da ameixieira. Map. de Portug.

    -1pelo P. j'oo Ba tista de Castro. (a)

    'ALFAFAR )u| Al o ar. Lugar. na Provincia da Beira,*'-"Bis ado de Coimbra. Significa as covas. Deriva-se dol vergo ,5.5 bafara'abrir cova, cavar na terra BCC. Car

    -' doso. . ~ ` - ALFAGEME /ngl Al-bj-jam. O cirurgio. JlIoraes`:A'LFAJAR DE PENA ,gy lbajar. Lugar no Reino do

    Algarve. Si nica o pcndo. Diccionario do Cardoso.-ALFAIA Gin l oia. (11) O_ualquer movel de huma casa.

    genie do terra be rim , e as casos mui bem alguie. as.

    1'

    (.) o name A".ka sugl Algzgzz, ou Amp/z. no significa amei.leila, mas sim fresra, ou postigo nav parede, significao esta, que rm:

    arece mais conforme. `.I (b) He mais provavel que o nome Alfaia mg: a suactymologia do

    nome Arabico ill Algo, que signca instrumento, apparato, omato,Porque!! nome acima indicado no se encomranos diccionarios.

  • ' - A L ` ar'doa Damio de Goes. Chronica d'Echi D. Manoel.V Part. I. cap. 38. ' V _ a -,

    `ALFMAM ,tg-U Alo/Ju_yom. Lugar na Provincia de Trasos Montes, Arcebispado de Braga. Signica lugar som' brio; Deriva-se do verbo res cbaoma fazer sombra.

    Cardoso. ` 1ALFAIATE buy Alabait. Oicial que faz vestidos, e

    coze. Deriva-sc do verbo 14,,- cbaiata cozer.ALFAIATBS bush Aloboiaten' Villa na Provincia da Bei

    ~ ra, Bispado` de Lamego. Tambem he nome de huma.Ribeira no mesmo Bispado. Signica o mesmo que in

    dica , isto he , Villa do Alfaiate. ALEAiNA l.\\ Alfoinar a perdida, participio feminino

    do verbo Ut; fana, perder-se destruir-se. Lugar na.'- Provincia da Beira , Termo de Torres Vedras.

    ALFAMA HU Albama. (a) Nome de hum bairro de Lisboa, sig'nilica _o'refugio. Deriva-se do verbo a., bomddar asylo , refugio , ou couro a alguem. "ALFANDEGA __'s'ssill landoq. No Oriente, e em Afri

    ` ca, h'e Hospicio pblico, onde os mercadores Estrangeiros se aposento com suas mercadorias: Correspon

    dcm estas casas as nossasestalagens; porm nellas seno d de comer. Em algumas terras do Oriente. nessas

    landoqaa: , se cobro os Direitos Reaes, enesta accepgo se usa deste termo entre ns. Os.Italianos optof nuncio com. pouca differenga. Fondeco. `

    -ALrAneQuE til Alabanoq. Especie de Falco assim' chamado. SignicaSuifocador. Em Hebraico, e Syria

    co , obafmq , que 'significa o mesmo ,que em Arabe. ~ ''LPANGB ,u'll lcbonjar. (voz Turca) Especie de

    Espada, ou faca larga, e curta. Tambem he noe de' '^ ' v ~ l um

    .1' 7 _ ._ v.'c .

    (a). Eu derivaria antes este nome do Ambico ii mmm Fonte quem

    'ie , caldas , ac. , levando no principio o artigo Al 343 ,Alfamal

  • \gs AL *huni bairro em Santarem , que ca 'aborda doTejo.`\(a) ApFAQuE ._'ig_\ l-eqque. Significa a fenda da terra ,

    ' oil quebrada, queforma o pego, ou o lago, quando' secca. He o pego fundo segundo Mora/ee.*E ALFAQUEQUE :ngm -lfaeea-q. Resgataor, lou Liberta

    dor dos Escravos, e prizioneiros _de guerra. Beriva-sedo verbo Surdo farra. Softar, remir, resgmar,

    dar liberdade. bCorrzpadeor'dor 'da na mizer-ia , aigam'~ laquoquw, pagaro por vide. Chorograph. Parm

    ' gueza. Pam. I. pag. .7.7.9. Simiifiter .ri qua' Meroatoverolaqua e:.adveni.r.rent de terra Abrrwenomm

    &c. Monarc . Lusit. Tom. Illl. Escriptura 2.2.. pag.l ta . ` .mgfrzvaqw .11mm allioeaq. ,Alda ma Provincia -da Es

    tremadura, Patniarcado de Lisboa. Significa .Aflda doResgarado-r; deriva-se do verbo antecedente.'* ALPAQUI Nim Aqquib. He titulo que -os Africanos

    do aos'seus Sacerdotes , e sabios da Lei. Deriva-.se do'verbo faoaba, ser sabio eloquente, instrudo nas

    cousas Divinas,- e Humanas. E mandou por No: Alaquir pregoargazua marra mr Cbri'w'or. `&rm de

    Cist-er. Tom. I. Liv. Ill. pag. 232..* ALFA-ms 0,95." Alfama. (o) He nome generico, e si

    gnifica `o Cavallo; pormhe maisproprioeEgua. GonsIa, que peia o .Papa .a ELRei traceorm decerto: A1faraze` , para reprimir ia rr'r'ia do: Barhanos. Anti

    guidade de Lisboa. farr. I. pag. 353.. O Author, 'nele _o re

    (a) O nane bairro deriva-se do `nome AI-hanse, nari

    da a letra gutrural hicln f,: a letra ultima x em g. Significa cobra, ou vibora. He o nome , que os Mouros dero ao valle, que fica paraa parte do Sul da Villa, por onde se subia para ella, sendmo caminho fei

    to emvoftaswnwneer utminencia. V; Mame pag. 17, e 'Mhm 1mFijlmu'a'ario L. I. pg. 9;. \

    () Seria talvez melhor dirivar este nome do Arbica wJUJl Mor-:Qque significa o cavalleiro , e perito da~arre tquestre.

  • A L . V as1' tellugar toma oz nome de Alfarazes por CaNa-lleiros', e

    no por Cavallos. . eALM-zm bm- Alorose. Lugar na Provincia da Bei'

    ra, Bispado da Guarda. Signica', lugar dopiwalleiI ros, derivado do nome w; Iaras o (Iavallio.` 'If ALFARRABIO gP-'ys Alagrao. Significa o mto, fura

    do, ou destrudo. He o nome que damos arlmml livro

    velho. ' 'ALI-'Amou .___.,,_.\ Alabarrub. O fruto da Alfarrobeira ,

    so humaa bagens compridas e largas, so doces pormpouco succosas. No Oriente, e Africa as comem a den

    te, em Italia, e Hespanha nas terras pobres as comemcozidas , e temperadas comazeire , vinagre, sal, rc. Em

    Portugal, sendo as ditas Alfarrobas verdes-v, servem para ringir as linhas dos pescadores, e redes dir-negro, oupardo; e ser-vem tambem para o sustento da gente, e- das bestas depois de seccas. `S ALEAZAR Ud! Alfazer. O caminho espaoso. E 'vie

    ro oque/ie dia poer as tendas em Alozar. Esta foia sua primeira jornada (sahindo de Coimbra paraSantarem). Cbroniea de ElRei D. 'onso .Henriqespag. 33 por Duarte Galvo.ALPAZEMA Mid-,3.1 Alebozama. Planta aromarica, e bem

    conhecida. Armenia ,435. Al'beire. Signica o rebanho. de gacio

    ' lanigero. Ns designasz por este nome oirebanho, queJ anda separado do alavo'. - ` _l ALFmTan/i snow Alzarin. Significa wo'ems, que

    f ' se- fazem a Deos. Segundo Moraes he o dizim'o do gado. ` 'ALFEIZAR ,Em lfo'izar. ('Trrno de Serrad'ores.)~_0

    _ po que tem ymo ,, ou segura. as armas da _S'erra. Deriva-se do. verbo J);__fazara,. apertar, segurar, restrin

    gir. ' lAmam Ui/Mg; .alslr.=i.'z'..rv.i Lugar ngProviia

    `

  • 4o A Lda Estremadura. Coutos de Alcobaa. Signica canio

    ou canavial miudo. Cboro . Portug. r* ALFELLA .tw A1be11a.`lgreguezia na Provincia de en..

    tre Douro e Minho, Arcebispado de Braga. Signicacampo, ou arraial, onde os Arabes do campo armo

    suas Tendas , e fazem sua morada por certos tempos..Deriva-se do verdo Surdo __,\> baila. pernoitar em hum

    lugar, morar por certo tempo. He tambem o nome do, ' sitio, onde presentemente se acha fundado o Convento

    da Graa de Lisboa , cujo sitio se chamava antigamen- rte. Alella. Vide a Cborograpbia Portugueza. Damesma sorte se d este nome Terra de Mouro. Vid.'Monarcln Lurit. Tom. II.ALFELoA 3,31 Albelaa. Nome generico de qualquer do

    ce. Deriva-se de ,tz Je/:zoa doce. Em Portugal he doce que se faz de melao posto em ponto. ALBELoetao dtl AI-balaanio. O que faz , ou ven

    .. \de doces. Por huma Lei d'ElRei D. Manoel de 1496

    .re determina, que no baja Aleloeiror, e que penaba'vero. Delles trata a Ordenao nova e antiga L. V.rit. Iot. Elaeidario. Tom. I. pag. 84. -

    ALFENA abel Albenna. JSo asl folhas de hum arbusto

    ' cujas folhas so semelhantes s da murta , as quaes de_ pois de moidas , e reduzidas a p se vendem nas logens

    dos Droguistas. Os Orientaes ,`- assim- Christos, comdMahometanos , costumo nas occasies festivas amassaro p destas folhas , e cobrir as mos , e ps .com estamassa, e atallas com pannos,'desde a noite at o diaseguinte; edepois de sacodida a massa esfrego as mos:

    e ps com azeite, e co vermelhas, cuja cr dura 4porespao de uinze, ou vinte dias sem se tirar, ainda Vque

    seplavem.

  • A L ' a _ 4tvelhice, e 'e'vitar'os desprezos , que os Cortezos s ve;

    zes fazem dos grandes, chegando estes . idade de tersuccessor. Deriva-se este nome do verbo 6.2,. bamra tingir os cabellos com Alfena ,enfeitar-se &"c. He tambem ~_ nome de lugar na Provincia de entre Douro e Minho,

    Arcebispado de Braga. Chorograph. Portu . E tambemVilla de Hespanha. Reino de Granada. id. Geograpb. Nubieme.ALF'ENETE ,mil lcbelele. (Nome corrupto) Deriva-se

    do verbo Surdo __;L; cha/ala pregar , segurar com alfenete. Em Castilhano. Allele. ~ `ALrEai-:s ami la'res. Significa o Cavalleiro. Em Por-`

    tugal, he o Official que leva o Estandarte , ou Bandei- Ira. o .

    ALFEnfsE ,Win difere-re. Lugar, e Serra no Reino dfAlgarve, termo de Silves. Significa lugar dos Caval

    leiros. .Diccionario do Cardoro.ALFERCE U..\.._ul .fl/far. Enxado, alvio, e tambem si

    gnifica o machado. _ ALFETENA sum lfetna. Discordia, sedi'o, guerra,

    Elucidario. Tom. I. ag. 86. . `T ALFIM yin Alil. O lefante. Pea do jogo do Xa

    drez , que representa o Elefante.'f ALFITETE alii!! Alfem'c. (Termo de Cozinha) He

    certo guizado de gallinha , ou carneirofcom massa na, ou polme, aucar, especiarias, e outros temperos._Deriva-se do verbo de quatro letras .3125 fotata.Co_rtar em bocados, partir em fatias , esmigalhar. (a) 'oic._traz este nome com o significado de migas, ou po co~zido. Liv. IlI. Trat. VI. pag. 349. `

    F i' AI.

    I

    , (a) Eu derivaria antes este nome do verbo surdo Cri Farm , que temesta mesma significao, porque nunca encontrei nos diecionarios tal verbode quatro letras , cujo ngme significa propriamente migalhas, oumigas.~

    .a

  • __...

    4a g A L* AerrtAN worms -ltia'm Idade juvenil, ou mocida

    de. 'uie. L. I. Trat. III. cap. 3. ~ '* ALPITRA ,153; letri. Certo tributo que os Mouros

    r antigamente pagavo aos Reis de Portugal, quando aguivivio, assim do gado como dos bens, que possuiao.

    Vid.-1Vonareb. Lnsit. Tom. VI. pag. 178. Deriva-ISe *do verbo ,15 fatura, remir, reconciliar-se com al

    guem oflerecendo-lhe alguma dadiva. ALFUFARJUstU Al-bofar. As covas, ou escavaes. No

    - me de hum lugar na Provincia da Beira, Bispado deCoimbra. Cardoso.ALFOGEIRA :R-t lbogeira. Diminutivo de ,sw haja

    - ron a pedra'. Significa a pedrinha. Lugar na Provincia.da Estremadura. ' ALFoRBA giz. l-bolba. O feno grego. Moraes.

    ALPoaGl afit Ale/Jorge. Especie de sacola , dividida em

    _duasalgibeiras, em que se leva mantimento, ou Fato' 'na jornada. Deriva-se do verbo EF; cbaraja sahir f

    ra fazer jornada. Bluteau, deriva este nome da vozUzby guardar, conservar, esconder. Cuja derivao. s

    nella se acha , e contraria a todos os mais Authores.Aii'oitm'z'mn .di/Jarra. Lugar na Provincia da Beira,

    _,Bispado de, Coimbra. -Signica 'cousa livre, sem sugei-__"fgo. Deriva-se do verbo Surdo P barra libertar, dar

    carta de alforria. ' `LBRM 03d! lborria. A liberdade que o Senhor d

    "'aq'escravo. Deriva-se do verbo antecedente.LFoRaAS 'Jtd_il lbolba. Especie de lcgume medicinal;

    "mais pequeno que o feijo fradinho._`0s Medicos Orientaes applico a agua deste legume nas febres ardentes.

    'Os Castelhanos o'pronuncio sem corrupo, s com a~ mudana do b por n, Albol'oa. ~"' ALFosTrGo Jum Afortoq. _Fructo semelhante ao pi

    "Iilt' muito oleoso', e agradavel ao gosto. Os Orientaes_` 0. comem. por sobre atiram` suma amendoasoos Euro`

    . peos

  • L 43pos uso delle para tempero de certos guizados e u

    dins com passas de Corinthio. Os Francezes lhe eliamo Pirtaebe. Avie. traz. este nome no Livr. I.' pag.269. e da mesma .forte 'vem na Pbarmae. Tubalenre.'l ALPoZ 04g. Alfa/Jr. O campo, ou lugar habitado. ALFUGERA, ou ALFURJA nt Alforja. O intervalo,

    ou espao que medea entre duas cousas. Dee. da Aeademia. IWoraer. -,ALGALIA ,nwt Algalz'a. Entre as muitas opinies que ha

    ' sobre a composio da Algalia, a mais provavel, seundo Marufado, he o exc'remento de hum animal semelhante cora; o qual se cria nas montanhas dai Ethiopia , e que depois de composto se faz como un

    guento a que os Persas chamo ,Ly zobad, e os La_ tinos Galia mareata: Os Arabes por darem grande va

    lor a este unguento , lhe accommodaro o nome de temalgalia, que significa cousa muito cara; de muito'valor, e estimavel, derivado do verbo 3x2 galla, vendercaro; levantar o preo fazenda Sec. -ALGALr vlws Algali. Freguezia , e Ribeira na Provincia

    'do Alein-Tejo, Arcebispado de Evora. Signica fervedouro. Deriva-se do verbo at gala' ferver. ~* ALGAM lt Algamm. Alico do animo, oppresso.

    A'vieena, cap. 8. pag. 49. ` -L ALGANAME Juan Algarmam. O ganadeiro, o princ

    pal guardador de gado. _Qae todos` or alganamer, lorque com Seaborer morarem , lbe dem por .roldada' 8maravedir , &c. Acordos de Evora de 1302 e Igt8. 'ALGANDURJ,.H Algandur. Lugar na Provincia do Alem

    Tejo, Arcebispado de Evora. Signica casquilho, out enfeitado, ornado, e asseado. Cborograpb. Porn/gave' za. -'

    ALGAR _,Lill Algdr. Cova, sorvedouro, ou coi't'cavidadesubterranea. Deriva-se do verbo Jt ga'ra4 submergir.:e,hir ao fundo. Os Camponezes; chamo algar, a qual

    ' F z querv

  • 44 ' A Lquer baixo cercado de montes; onde se ajunto, e es-condem as aguas que para elle correm.ALGA'R w! Algar. Lugar na Provincia da Estremadura ,

    Patriarcado de Lisboa. Significa Sorvedouro, ou lugar Vbaixo. Deriva-se do verbo antecedente. Cborograpb.

    Portagueza. ALGAR Do oURo un Algar. A caverna, ou gruta. O

    I. nome he Ara e, e o 2. Portuguez. Nome de huma Povoao junto da Villa de Paialvo. Cardoso. ALGARA 1?le Algara. Significa a incurso da cavalla

    ria para roubar, captivar. Moraes. Deriva-se do verboL fazer incurses contra o inimigo. No foral de Evo

    ra de 1166 determina ElRei D. Affonso Henriques,que Omne.:` cava/or, qui .re perdederiat in Algara,

    'vel inlide, &c..ALGARO vim lga'ro. Rio pequeno na Provincia da Bei

    ra, Bispado de Coimbra. Signica submergido. Deriva-se do mesmo verbo a cima. Diccionario de Cardoro.ALGARES ,Null lga'rer. Alda pequena na Provincia da

    Beira, Bispado de Coimbra. Significa o plantador. Deriva-se do verbo U., ga'rara, plantar, pr arvores.

    Cloorograpb. Portugueza. ' 'ALGARAVU. tm Algarbia. Cousa'do Algarve ou do

    Occidente. He nome feminino do masculino Algarb.*spin O Occidente. No significa a lingoa Arabica co

    mo diz Bluteau no primeiro Tomo de seu Diccionario.Amirqu ,___,,u Algarb. He a parte Occidental, ou Poen

    te. '

    Assim chamo os Mouros antiga Turdetania. Nopude descobrir, onde Duarte Nunes de Leo, Bluteau,

    e outros Authores acharo a Etymologia que do a este nome, dizendo, que Algarve na lingoa Arabica significa terra plana, cham, e fertil, quando todos osAuthores Arabes at o mesmo vulgo o toma pela poarte

    .

  • A L 45'Occidental. Alar, que no's eorruptamente obama

    mos Algarve. arros, Decada I. pag. 1. . 1 ALGAtho ,bin Algarbio. Natural do Algarve, Occi

    dental. " v ' ALGAzU/ml t,}m Algazaani. Appellido de hum Mou

    ro , que sign'ica combatedor pela religio. Vinb'o comgrande poder eapitaneados por Sid Algaznani. To

    mada de Tanger , escripta pelo Conde de Ericeira pag.1 8. A9LGAZARRA ,1,1,. gt Algazraba. O ruido , ou confuso

    de palavras. E no mesmo dia foi bum grande esquadr'o de Treos com suas bandeiras desenroladas dar'vista da fortaleza (Dio) fazendo suas algazarras.Couto Dec. VI. L. I. fALGEBEBE __,tlt Algebbab. Oicial de alfaiate, que faz,

    e vende fatos, e vestidos. Deriva-se de a? jubbatonvestido curto com mangas, ou sem ellas , du especie de

    colete.ALGEBEIRA lgeiba. Bolo, ou especie de saqui

    nho cozido 'no vestido, ou cales. Deriva-se do verbo __,L jaba, trazer alguma cousa comsigo.,'l' ALGEBIN Algebin. Va de algebin, he a que es

    t entre as 'duas fontes da testa. vieen. na Index. &c.ALGasls'rA Ju_tg ljabbar. O que exerce a arte de con

    certar, ou reparar os ossos quebrados, ou deslocados.Deriva-se do verbo Mb.. jabara. Concertar, solidar , re

    parar os ossos quebrados, ou deslocados.ALGEBRA ,Josh lgeba'ra. A arte de reparar, e concer

    tar os ossos quebrados, ou deslocados. Deriva-se doverbo antecedente. ALGEBRA .lag Algebra. A sciencia, que faz huma das

    partes da Mathematica. vlA1.Gt~:MAs wi Allejama. (a) Instrumento de ferro

    com

    (a) Tambem se pode derivar do nome.Arabico ml-zsl Alfama,`

  • 4.6 A Lcom que o Alcaide, ou Oflicial de Justia prende asmos do criminoso, ou dedos pollegares. Deriva-se doverbo _ lajama pr freio, subjugar &c. ALGEMIA Wi lagemia. A lingoa barbarica. Os

    Mouros do este nome as lingoas Europeas. He o mesmo que algaravia segundo Moraes.~ ALenEvtA, ou ALizumvm tqi Algelabia. Espe

    cie de roupo com meias mangas, e capuz, que chegaat ao joelho. Tinha 'vertida bama camiza de linbo,tinta de azul , e sobre ella huma Algeravia. Bart. eMoraes.ALGEROZ .fubjl lzarua. (voz corrupta) O canal prin

    cipal do telhado. Deriva-se do verbo ___,J- Zaraba,correr para baixo, pingar, cahir s gotas. st muda

    do o z em g 5 assim como Zarafa, em Girafa; e o ultimo b em z.. .ALGEsun ,Mos Algerr. Villa no Reino do Algarve.

    _ Significa arcada, ou os arcos. He nome plural deMgerron o arco ou ponte. Cardoso. ~-ALGEZIRA ,- _ t lgezira. Nome de huma Cidade de

    Hespanha sobreoMediterraneo. Significa llha , os Mouros lhe chamavo .135 :fazirat el cbadra' a

    Ilha Verde. Vid. Geogra b. Nubiem'e, e Florio doCampo, Descripo das espanhas. * ALGIBE ..__.,_._Sn A/gibe. A cisterna. Moraes.ALGtDo .Magui ljaido. Alda na Provincia da Beira,

    Bispado'de Viseu. Significa Alda do Liberal. Derivase do verbo st? jada, ser liberal, benefico, grato &c.

    Cardom. . .ALGmAs Uaiyi lgera'r. Alda na Provincia da Beira ,

    Bispado de Viseu. Significa campainhas , ou chocalhos:He

    que segundo Gilio significa : vinculum, quo collum cum manila inclu

    ditut. : Nasce do verbo M jmna'. Ajuntat , unit.,

  • A LI ` 47 `

    'a' He nome plural de jarason a campainha. Corograpb.ALGoBsiLA ,om Aljobeila. Alda na Provincia da Es

    ' tremadura ,'Patriarcado de Lisboa. Nome diminutivo"de M? jabalon o monte. Signica , monte pequeno, oumonrezinho. Cardoso. 'ALGODO c,Mm Alcozon. Especie de lanugem muito

    na , e branca, e bem conhecida.*i ALGoLAMrA ...mms Algolamia. Idade da 'adolescencia,

    mocidade. 'o'icena. Livr. I. Trat. llI. cap. 3.9* 'ALGoRAB um Algorab. Arvore assim chamada , de

    que se tira o oleo de Algorab, que serve para a laxido dos nervos. 'vic. Livr. I. cap. 14. pag.* ALGoRAno .__.ly'i Algaraoo. Especie de ave seme

    lhante ao Groo. Bluteau. ' Amounmvxo Ulys Alcorauan. Ave de pernas mui

    to delgadas e'compridas , como a Cegonha.ALGquu. __i...,n Alaasil. Vide laozi. Tomou este

    . nome hum gi, assim como de Vimarenes, Guimares;- de Wilhm , Guilherme, WardyInglez., Guarda, cou

    tros.*e 'ALGUERGUE .5,113 Alquerque. Especie de jogol de ra

    pazes, semelhante ao de Damas. Deriva-se do verbogil' carraca andar vacillame , cercar, andar roda.

    ul. . e ,

    ALGvinAn 4,Lc-,in Algadar. (voz Persica) de Jus godar. Vaso de barro bem conhecido. '* ALHBDAsE ,mogi Albedacr. Idade da mocidade at os

    30 annos. 'oic. Livr. I. Tratado III.ALHAF-A ul Alcba'va. Nome de hum sitio. em Santa

    - rem pela parte do Oriente. Signca. medo, ou temor..'Este. sitio era hum oureiro, que cahia para 1mm valle

    muito fundo; donde os Mouroszlarnaro os mal feito. res, quando pela justia erp- sentenciados morte , da

    maneira' que quando chegaro ao fundo do valle hioj leitos em peckigos. Deriva-se do verbo QL; cbala,

    te`

  • 48 f A Ltemer , recear. 'Monarelm vLnsit. Escriptura 20. datomada de Santarem. `*ALHALcuM __,uzst Albaledm. O Ceo da bocca perto

    dos gorgomilos. Avic. Livr. I. cap. 12. pag. t8.* ALHALEB ._.ledl Albaleb. Va. He a que desce at s

    virilhas; e se chama porus uritridis. Avic. Livr. I.cap. 5'. pag. 23. V _* ALHARBE u_fm Alba'rbe. Insecto, chamado Camelio.

    A'oie. Livr. IV. Tratado V. pag. 495'.ALHARES thsdt Alba'res. Alda na Provincia da Beira,

    Bis ado da Guarda. Signica o guarda. Deriva-se dover 0.? barasa guardar, vigiar. Cborograp.a* ALHAJAME Mui! Albejama. Va alhejame, a que est

    situada no alto da testa. Avic. cap. 21. pag. 3o.5* ALHAMAzEs z Lzzm Albomaze. Nome de huma fami

    lia em Africa. Signica fortes, ou rmes.Entre os quaes ba'uia bum bom Ca'valleiro de 'I'etu'o muito esforfado da familia dos lbamazes.C8hron. d'ElRei D. Manoel. Part. III. cap. 52. pag.

    r. IILHANSE W! Al-banaxe. A cobra ou VbOra-_Este

    nome dero os Mouros a hum valle de Santarem , queca para o Suljunto da Villa, por onde'se subia paraelle. Chamo hoje a este valle o bairro de Alfange.

    Elueidario. Tom. I. pag. 93. '* ALHAsELA mtss Albasela. Vas Alhasela. So situa

    das na parte posterior da cabea sobre a cova da nuca.A'vie. Livr. 1. cap. 22. pag. 68.ALHEDA um Albeda. Ribeira pequena na Provincia da

    Beira, Bispado de Lamego. Signica o limite. Derivase do verbo Surdo ..> badda limitar, terminar; pr limite a qualquer cousa. Cardoso. -ALnELLA ,amu Albella. Vid. Alella. Mandou o Alma..

    eadem tres Mouros de paz para saber .onde esta'valbella de Oleid , _aied , isto be o arraial da fami..

    i Jia

  • A L 49lia do nobre. Damio de'Goes.. Cbrom'oa d'ElRei D.

    Manoel. Part. IV. cap. 4o. '*f ALHELME 1 lbelme. Por outro nome dente; pu

    bertntis. So os dentes molares , a que chamamos dentes do sizo. Avo. Livr. I. Part. I. cap. Io. dos den-`tes.*f ALHMAR ,pyl labmar. Appellido, que significa o

    vermelho. Chegando a Coimbra, onde reinava Albamar, o aobou porto em armar para o receber. Monarch. Lusit. Tom. II. pag. 311.4* ALHIUANIA .Quism lbiuania. Os espiritos animaes.

    Avieen. cap. 4. Summa V.* ALHosos 0914,31 Albszr. So tres ossos pequenos car

    quilliozos, Que esto no fim da cauda, chamados orCal/da. Awoena. cap. 12. pag. 13. ALJAMA gsm; Aljama'. O ajuntamento, ou assem

    blea. Moraes 'da-lhe a significao de mouraria, e povoao ou junta de Mouros. Deriva-se do verbo

    yamaa. Congregar, ajuntar; eno da que lhe d` OElucidario Tom. I. pag. 94. ` ALJVA ,gugu Aljba. A bolga em que se metem as se

    tas. Deriva-se do verbo .__M? jaba. Colligir, ou meter as setas na aljava.Amazlm ,Mg-_n Aliazida. Alda na Provincia da Bei

    ra, Bispado 'de Coimbra. He nome feminino de jazido. Significa augmentador, e vem a ser Alda daaugmntadora. Diccionario do Cardoso.ALJoFAR 9,193; Aljaubar. Significa perola. Castello de

    riva este nome do Persico ,5,5 gaubar que significaa mina donde sabe qualquer cousa boa. Porm parece

    que esta derivao nasce daquella vindo do verbo 'jabara manifestar; donde a deduziro para significar

    tudo o que _ha de mais elegante, e excellentc em algu

    ma cousa, e mais substancial; donde tambem derivq oG no

  • ;o A Lnome jabri, cousa substancial, e debaixo des-V

    te nome se entende toda a pedra preciosa.ALjoasi-:s wiys Algerdr. (nome corrupto que se uza

    na Beira.) Signica campainhas, ou chocalhos, queA se

    . penduro aos pescogos das bestas. Bluteau. ALJUBA, ou ALJUBETA :aqui Aljoblza. Certa vescidu

    ra _mourisca curta com meias mangas, ou sem ellas semellanga de jaqueta , ou collete.ALJUBB Wi ljobbe. Propriamente significa cisterna,

    ou poco sem agua , cova profunda. Muitas vezes se tomafpor lago de Lees; prizo, carcere, ou cada. Em

    Portugal, he cada dos delinquentes em materia Ecclesiastica. Deriva-se da voz W jobboa o poo , ou cisterna.ALJUBEILxA wn Aljobeila. He nome de lugar em

    Africa. Significa montuoso. Deriva de yr? jabalon," o monte. O Almooadem foi aeeommetter ar dua: l- d'a: que ert'o na Serra de lfarroeiro, que era

    ljubeilia, e Ari/Jana. Damio de Goes. Cbrom'oa d'ElRei D. Manoel. Part. I. c. 84. p. 108.* ALI BEN MUMEN 34,4 m. Aly ben mumerz. Nome

    proprio. Signica Aly, lho do Crente. As principaesCabildar 'viero pedir paz, em nome de toda a Pro- vincia, e de /lli ben mumen Senhor della. Damio de

    Goes. Cbrom'ca ePElRei D. Manoel. Part. III. cap. 7;1338- 373- .ALicATE bw! Allaeati. Torquez, instrumento de que

    nso os ourives, ferreiros, caldeireiros , e ferradores.Deriva-se do verbo ki; Lacata apanhar agarrando , afer

    rar , pegar com tenaz , ou Torquez.ALlcERci-z why; Alarm. O fundamento de qualquer edi

    Vcio. Deriva-se do verbo Wi Amam. Lanar funda

    mento, estabelecer qualquer cousa para a posteridade.Os Hebreos tambem dizem asia, quesignica o mes- l

    mo. Au

  • _A L 5x .Aus/PE unit l-bofafe. Leve no peso. Deriva-se

    do verbo ,'5- Hafa. Ser leve. Em 1092 signicava otravesseiro, em que o rosto, ou face se levanta , ou alIivia: qnasi elevans, 'vel aleviansacem; como se vda Doao, que neste anno fez Maior, viuva de Joo`:usto Igreja de S. Pedro de Coimbra. Elueidario

    Tom. I. pag. 93. ' _' Au NaCl-:n ,nu Ur.. Al] nascer. Nome proprio com

    posto de QA; Hly, e de ,nu naeer. Signica Aly ovictorioso."0 Almocadem Pero de Menezes, foi eorrer o campo de Aly nacer. Damio de Goes. Chroniea dElRei D. Manoel. Part. IV. cap. 49. pag. 54o.ALtzARsth}__,'yt lza'r. (Termo de Carpinteiro) A guar

    nio de madeira de huma porta, oujanella. Em Arabe signica tudo aquillo que cobre o corpo. Deriva-se, do verbo ,it azara. que na II. Conjugao significa

    cobrir-se com runica a que cham'o Jtt _yza'r. Em_ Hebraico , tambem a'zar significa o mesmo. vALKERMEZ 34,53% lkermez. Especie de confeio assim

    chamada Avieen. ALKBRmEs 3..,il lqaermez. Agratn. Em Pharmacia

    he a confeio , cujo principal ingrediente he a gram. ALMAcAvr: ru. Almaeaber. Lugar das sepulturas,

    ou Eemiterio. Assim se appellida a Igreja de Santa Maria em Lamego. .ALMACBDA m! -,L.n lma'zaida. Ribeira, e serra junta

    ' Villa de Sarzedas. Signica aguas crescidas. Cardoso.*F ALMACHIM Mi. Almaqaim. So os dous musculos,

    . .que causo o movimento dos olhos, e tambem se chae.mo musculos angulares. 'vie. cap. 4. pag. 16.*E ALMAcAMUz ,im Almaemu's. Appellido de hum dos

    Reis Mouros de Sevilha. Signica Saltador. Deriva-se

    do verbo UM; Camasa Saltar. ElRei foi casado comDona Maria, llsa :PEI Maeamaz .Rei de Sevilha,

    I G 2 4

  • 52 A La qual foi chamada Zeida ante; de J'er baptizado.

    Monarch. Lusit. Tom. II. pag. 386. ALMACEGA 84,1; Almama. Tanque pequeno, onde ca

    he a agua da chuva, ou da nora.ALMADA gm; Almada'n. Villa fronteira de Lisboa, e

    separada pelo Tejo na distancia de huma legoa. Signica mina; isto he , de ouro, ou prata. -

    Bluteau, seguindo quasi todos os Etymolo istas antigos, deduz este nome das vozes Inglezas Vimadel,que quer dizer, segundo elle ns todos a fizemos; ersuadindo-se que os Fidalgos Inglezes, que ajudarao a

    ElRei Dom Affonso Henriques na Conquista de Lisboa a edicaro, e desta sorte a denominaro.

    Fr. Luiz de Souza, na Historia de S. Domingos,Part. III. Livr. Vl. cap. 8. firma a Etymologia deste

    nome nas palavras tambem lnglezas aliomad, que deveria escrever alicmade. Elle quer , que os Inglezes

    usassem desta expresso, que signica tudo est feito,para designarem a sua boa ventura na edificao da

    quella Villa depois de conquistada felizmente Lisboa.Eu no posso approvar, nem huma, nem outra Etymologia; porque esta Villa j existia com o nome deAlmadan muito antes da conquista de Lisboa.

    Pois o nosso primeiro Rei Dom Affonso Henriquesse apoderou della em 1147, e ns vemos, que j havia a Villa, ou a Fortaleza de Almada no tempo em.

    que foi escrita a Geographia Nubiense (a), que tevepor Author (o) o Xerif'e Eledrisi',` o qual viveo no Rei

    nado de Rogerio (e) Rei de Sicilia , e a quem dedicpu

    aque _

    (a) Parte terceira, Clima quaztO.(b) Le Geographe Nubien , autrement le Cherif Eledrisi. Histoire desHuns. Tom. lV. pag. ;67. 8L I'Afrique de Mar-mol. Tom. I. pag. 521.

    (c) Rogerio, viveo no anno de 1090 de Christo, e 48; da Hegira.As palavras do Author so as seguintes: Afj'irnmma: , que a Siclia he aniiquiuima , cujo Rei na tempo , que eurevcmo! este nona Livro era RegCrio, e a quem a dedicmu. Geograph. Nub. Part. ll. Clim. IV. 8Lc.

  • L , 5'3 aquella obra. E como devemos dar maior credito s

    memorias mais anti as, por isso me persuado, que osArabes lhe impozerao o nome de Almada'u, que na lin

    goa dessa nao significa mina de ouro, ou prata: ecomo elles colhio muito ouro ue o Tejo lanava f

    ra, quando o mar se agitava l e pozero o nome dewi UM> boi-nel manda'n. Fortaleza da mina. Videa mei-ma Geograpb. Part. III. Clim. IV. Dereripa'oda Lusitania. ALMADAN JMH lma'dau. A mina de qualquer me

    tal. Lugar no Termo de Torres Vedras. Cardoro. ALMADRAVA auf-ii Almadraba. A armao, em que

    cahe o atum. Duarte Nunes de Leo.ALMADENA mi. Almadena. Alda no Reino do Al

    garve. Signica Torre, ou Lugar do Prego. Derivase do verbo (__,i addana, gritar, dar vozes, clamar,

    chamar ritando para a Orao. Almadena, he Torremuito a ta maneira das nossas dos sinos. Em cadaMesquita ha huma Almadena com huma varanda ro

    da , com uatro portas em correspondencia. Quando sohoras da Drago, sobe o Ministro, ou Parroco daquella Mesquita ao alto da dita Torre, e andando roda

    della , grita em voz alta para que o povo venha para aOrao. O modo de chamar ao povo, h'e do modo se

    guinte: diz por tres vezes ,Ji .ni allabo aobar, Deoshe grande ',e por outras tres vezes ,w 5,... aum.. :M :H .Xi x

    La elab ella alla/J, Mohammad raul allab , quer dizer, no ha Deos seno Deos. Mafoma he Legado deDeos. Torna por outras tres vezes a dizer ,Mi Gi; U

    bal dia eualab. Vinde para a Orao; e assim de madrugada , e accrescenta o que se segue pm U.. ,051 ,M1enalab aobiar meneunaum, a Orao aproveita maisque o dormir. Acabada esta ceremonia, desce para aMesquita , e espera que se ajunte o povo para rezar com

    elle. A's horas em que