c,#~^K

--^.;<«P'' " iiii^7^^^x.^.-7 ^«-««-^sspf^fM:^.-

REVER^<=> IN CHRISTO DOMINO,

D. PETRO SIMONS,EPISCOP O IPRENSIVIGILANTISSIMO,Dommo fm cum frimis ohferuando,

lOANNEs David, SocJefu Fresbyter

L. u, D D.

ONSCIA eil R'"'' V.D. me aliquot abhinc

annis Bruxellx Difticha centum , noftro

fcripta idiomate , in gratiam Catechillica^

luuentutis edidiflc^qux Fidei vitxq. Chri-

ftiana^ fummam continerent. Ea ipfa deinde fcholiis

quibufdam , atque adeo centum in xs incifis iconibus

illuftrare vifum eft \ vt, qui ledla intelligcrent , eademquafi fubiedla oculis viderent : & rudiores

,qux ahas

non poflentjipfo faltem intuitu legercnt. At dum^om-nibus ad rem comparatis , cum typorum inciforibus

Antuerpicxds libroquoque ipfo imprimendo tranfi-

gerem j ea demum lege illi tantum onus fuo periculo

fufcipere voluerunt , fi etiam Latino fermone vulgare-

tur, prout in breuiad Ledlorem proloquio fum ex-

poficurus

.

In quas pra^ter opinionem redadlus anguftias , ne-

ceffitatem(vt aiunc)in virtutcm mihi vertendam exifti-

maui^potius quam eoufqueprodudtus labor irritus ca-

t 2. dcret.

dcret. Sumfiigiturcalamumj &,qu6d vrgerer, opus

hoc vniuerfum fummaceleritate , actrimeflri penede-

curri : quod vel tacente me, vt properatam olim illius

tabeltam Apelles , ex ipfo itylo cognofcas . Ethiceft

hber ille, cuius in litteris admetuis^xii.Februarij pro-

xime elapfi,fi meminiftijmentionem faciebas 5 cuiufq.

editionem mihi literis illis vehemeter commendabas:

quiafciUcetilliusargumentum aliorum relatu didice-

rasypopuloque Chriftiano & Catholico vtilem fore

confideres. Quod futurumnc fit^& quam quantamve

vtilitatem liberhic fit allaturus/Deus nouit : equidcm

de illa re ftatuercnec audeo^nec poflum.

Sed quia iudicium tuum^vt nofti/emper magni fe-

ci^ex quotuam^quam dico^recepi epiftolam j feriomi-

hi de editione cogitandum cenfui;quando prxfertim,

cum tuoiudicioplane congruere didici multorum cla-

rorum ac do<^orum virorum fententias,qui librum

viderunt y meque vniuerfi ad eam editionem magno-

perc funt hortati. Qua quidem in re , magnam mihi

atqueadeo opportunam occafionem vltro oblatam,

mirificegauifus fum , animi mei erga R"'^"' V. D. hoe

qualicunque officio decIarandi;necnon fubito prarma-

turoque huic operi , aduerfus finiftros G. qui effent in-

terpreteSjpatrocinij comparandi. Quam merito hac

afFedus mei , & fingularis inter nos amicitia^ conte-

ftandx anfam arripuerim, norit is, qui omnes vit^ no-

ftras partes, ftudia, habitationesjmuriiaque difcuflerit.

Siquidem quam amoena illa fuit^ & quafi neceifitudi-

nis prarfaga maioris, intimoquodam diuinioris afFe*

£tus fenfu condita animorum morumque concordia^

6c{\iims ^qaaliuas Louanij in Tlicologcrum Collegio

contrada! Vbi/amecfi multis mefpatiisjsrate/apien-

tia^morumq.grauitate antecederes^ eo tamen modera-

tionis pro tua modeftia defcendiiti ^ vt miiii par vidc-

reris : quemadmodum emincncions ilacurxquifpiani

fe ad focij fui breuicacem folcc in congreflu dcmiccere.

IndCjCLim per gloriofx memorix Venerabilem virum,

D. CoRNELivM lANSENivM^ad rccens

ereclam Gandauenfis Epifcopacus fedem cendencem,

Louanio facrx Theologix candidacus abripererj ne-

fcio qui eueneric, vc non mulco pofl:, ab eodem quo-que, obfingulare piecacis acque erudicionis ceftimo-

nium , ad Ecclefia^ illius dignicaces perhonorifice euo-

careris. Rurfum icaq; iifdem non modo moenibus/ed

eciam ted:o menfaque fociaci, quancam experci fimus

ver^ amicicia^ vim,qu^ in Vircuce confiftic^no eft hu-

ius locr & temporis dicerercuius vel folarecordaciono

modicam eciamnii mihi in Diio adfert voluptatem.

/ Aliuddeindefecutumeft,nonanimorum/ed cor-

porum locorumque diuortium: cuius magnaexparte

ha^refis in Flandria inualefcens occafionem dedit:^iim

ego paulo ante Cortraci in patrio folo adminiftrationi

fchola^vrbana!:, ac deinde alteri ( vtvocant) portioni

Cxirx paftoralisad D. Maitiili pr^ficerer. Nec hic

quidem te diu defideraui eiufdem Cur^ paftoralis in

altcta portione confortem : eo te videlicet perilluftri

Comite de Mansfelt feniore(poftquam is Cortracunj

ex hasreticorum ac rebeUium tyrannide,ceu Regij ex-

ercitus fub Ill'"° atq.inuido Parmenfi Duce, fupremo

Belgij Gubematore ^ Praefedus fortiter ac feliciter eri-

t 5 puiilet)

^2,

puifTet ) ad populi Cortracenfis inflruiSionem Duaco,

vbi adhuc in voluntario agcbas exilio^euocante. Itahic

etiam,pra:tcr cetera coniundlionum vincula^iam quafi

fub vnum iugum coUigati , agrum Dominicum,pari

paffuJicet impari merito, colcbamus. In quoquidemmunere, illudrecordor, tacitoquodam humanitatis

pa6lo inter nos obferuatum, vt & R""' V.D. mihi tan-

quam in oflicio antiquiori,& ego vicillim R""' V.D. vc

verefeniori^ pra:ceptori,ac patri, deferremus: indiui-

famq. animorum concordiam,nouis femper fomentis,

cotra inimici pacis machinationeSjaleremus.Qupd vc-

ro vna quoque,quu ego aliquot annis Cortraco^ tu ve-

ro Gandauo exularemus^in Gallias profed:i fimus^Lu-

tctiamque3& alias quafdam regni illius pr<^claras vrbes

vidimus; ac prcxfertim augufl:um reg;iumq.c(rnobium

D.Dionyfij GaUiarum Apoilolijmotemq. fandtorum

Martyrum vicinum vcnerati fimus : non hic comme-morandum putarem, tanquamnon magni admodumrem momenti, nifi hic etiam Petrus & loannes fic vna

eDniund:i fuiflent, vt nufquam pene viderentur ( duo--

ram illorum Apoftolorum inftar)potuifle a fe mutuo

feparari^ donec tandem ex refidentia Cortracenfi, a

clemcntillima diuini Numinis bonitate , ego quidem

ad Socictatcm Iesv^ V. autem R""" D. adlprenfis Epi-

fcopatus apicem euocati diuellimur.

Harc feminajii progreflus amicitia: noftrx; qua ncc

locorum interualla,nec .hgrefis^ac rebellionis feuiflruiix

tempeftatcs^neq. denique difpar vito^ ratio vlla ex parte

hadienus conucllereimminuereve potuerunt.Nunqui

eaim/efte D.Augultino,vera fuit amicitia^qu^ define-

re po-

re potuitr^terna efl enim^fi vera eft.Cum itaq.noftram

hanc vera fuifle,tot ar^umentis coaiouimus: a^ternani

quoque,& hiC5& in illa beatorum patria fore confido.

Quare^fit hoc munufculum & neceiTitudinis noih^

velut publicum monimentum , ac teflera ; &c nominis

etiam veftri clypeo, vt initio dixi ^ tegatur aduerfus ea

omnia^qua: nouis cuiufq.modi libris ab iniquis fcre re-

rum xftimatoribus obiici folet. Perfpedliifima namq.

eftR"''' V.D.cum in omni humanioris Hteratur^ genc-

re eruditio, tum in altiorum facrorumq.ftudiorum pa-

Ixftra dignitas ac prxftantiarquam vitx fan6lioris fin-

ceritatc ; & paftorali , cum in ouibus pafcendis^ tum in

arcendis lupis, vigilantia egregie videmus cumulaflc.

Quceme fane ratio & caufacommouit, nonfolumvc

hbrum hunc R""* V. D. dedicarem : verum etiam vc

pr^didiam epiftolam tuam,quamead hbrieditio-

nem hortatus es , in ipfo operis veftibulo ^ huic Dedi-

catoriaefubiundtam excudi curarim: vtpotemultis re-

fertam eruditis egregiisq. fententiis & dodlrinis.Eo vi-

delicet confilio, vt ita quoq. liber paulo prodiret orna-

tiorcultiorque^atq.adeo commedabilior Lediori: om-nino confidenSjidtibi nequaquam ingratum forejcum

bona & fincera intcntione , ad maiorem Dei gloriam^

quam pariter hic anibo fpedlamus^a me fadlum fit.

Ego interim,quantum in me erit, pro R""* V.D. in-

corumitate,&: profpero fanclg fundionis fucceflu ora-

re non definam : vr fadlus forma 2;re2is ex animo,

quum apparuerit Princeps paftorum C h K i s T v s

,

immarcefcibilem percipias glorix coronam- Ganda^ui,xxx.06lobris^M. dc,

EXEM-

EXEMPLAR EPISTOL.EK''' D. D. PETRI SIMONS,E P I S C O P I I P R E N S I S;

Cuiuj memwit fuperior Dedicatoria.

V D I o^tc^ R*^' Pater ,,librum quendam iamdu-

dum habere pre mambus,plenum bonc dodri*

nx &c falutaris fapientisE , infcriptum Ve R i d i-

cvsChristianvs.Hunc etli nec integrurn^,

nec partem eius aliquam viderim ; tamencumargumentum quod tradat ,

quidvecontineat , quiddoceat,

ab aliis bona fide acceperim , temperare mihi non potuijquui

tc ad. celerem ac maairatam editionem, pro veteri noftra ne-

cefTituduiCjpaucis exftunulem.

Ephef. 5. Dies nunc maU funt admodum , vt vas illud eledionis ait:

&: in noftrum hoc leculum longe magis quadratjquod de fuonioan.s. oUmdicebat loaiines Apoftolus : UHundf^ totminmdign0

fofitmeH. vtvehcmenterhuiufmodidodriniSjmedicamen-

tis,antidotis opus habeamus , quaUa V E r i D i c v s tuus

fuppeditat. Quibus nimirum homines, &aduerrus vafras,

noxias, pediferasque hxreticoaim impofluras muniantur ;&ad mundi UTimundi, caduci , fallacisque odium, &: contem-tum prouocentur. Qu.od ahis verbis, ac breuioribus dici po-

teft ; Rede credere ,quod prsecipit verbum Dei; &: bene fan-

6i:eque' viuere. Quidquid huc facit, bc ahquam praxipue fin-

gularis gratix laudem habet , qua legentis animum capiat : vt

folent (abfit verbo fidio omnis &: adulatio) qux abs te profi«

cifcuntur ; macure in lucem edenda , & quaquauerfum fpar-

genda funt^vt cito proiint plurimis. ProcHues funt hominesad omnia fcelera , ruuntq. prxcipites , fine mente, vel timo-

re vllo, quo cseci eos affedus rapiunt . Exundant vndique,

velut agmuie fado , mira &: damnabili foecunditate , malo-

mm vitia, inflar noxiarum herbarum. Nunquam hic paffim

ita

Icaregnarunt hrrrefes omms generis : malamper rclongl

xnaximum , cundorum fons aliorum malorum . Nunquamfic grafTac^s func inexitium miferorum mortalium artesma-

gicse^artes verc infernales , incantamenta, veneficiaj&: his li-

milia. Nunquam hominibusin orefuic tantum nefando-

rum iuramentorum, periuriorum,blafphemiarum in Deum^in Sandos eius, in facra omnia. Nunquam iticiem iic palam,

& fine fronte,vel pudore vllo , peccatum in Prxcepta fecun-

dae tabulae Legis Diuina:^. Vt lure meritoque in nos dici qucat

illud Ifaix : Trnnfgrefi funt leges , mutauerunt ius ,. dtfipaue- ^/'"* -*'

runt fcedus femptternum. Nam quo vnquam cempore audi-»

tum,de coc csedibus,homicidiis,Iacrociniis, prodicionibus? de

toc camque foedis adulceriis , fl:upris,obfcoenicacibus ? de coc

furcis, rapinis,incendiis , facrilegiis ? de tot faliis ceftimoniis,

cnormibus mendaciis , nefariis calumniis ? vc dc bellorum

ftragibus , damnisque incrcdibilibus, qua: hinc enafcuncur,

xiihil commemorcmus. Sceleranoftra nunquam deiinentia

pariunc nobis bella continua: bella rurfus,infclici ac perpecua

viciiFicudine , maria nobis fcelerum& flagiciorum gcneranc.

Quid ergo de nobis , ac de rebus noftris cam deploracis fpe-

randum , niii quifqiiis ahquid Dei gratia quoquo modo pra:-

ftare poceft , ad opcm ferendam feitinus accurrac , canquamadingens& communemcendium reftinguendum? aut velut

ad nauem quairacam,Iaceram,rimis ^ fifluris plenam , vndi-

que aquas crahencem , &: fubmerfloni proximam , fulcien-

mm & conferuandam?

Eia igicur, Pacer Dauid , ( vc te familiariter & iblico mofeappellem) porrigelanguencibus &:moribundis medicinamconueniencem &: paracam. Prodeac in medium V e r i d i-

c V s tuus , qui depulfa e mencibus& moribus hominumtam cecra, camque mulcipiici faliicace, claram omnes, puram,& faluciferam Fidei &c Vicse vericacem doceac. Hic , hic de-mum reperiemus , fpero , quod Poeca Lyricus mihi fempervifus fuic aliquanco maiore quam par eft arrogantia, parumq.¥ere dbciiTc, de dodrina Epiftolarum fuarum:

fcruet auaritiA^ mifera^ cupdinefeBus? ^'^^- ^'

Stint verha^ voces,quihus hunc lenire delorem

PoJ?is, O" magnam morbi deponere partem.

Laudis amore tumes? funt certa piacula^qum/oTer pure lecio poterunt recreare lihello,

Jnuidus, iracundus, iners, vinofus^amator--,

7^mo adeo ferus eU^ vt non mitefcerepofit:

Si modo cultura patientem commodet aurem.

Hxc, iiiquam, &: iiis maiora , ex V e r i d i c r rui letSbu-

ra &: cultura potiori iure expedamus. Quxcum ita habcat:

nc^quxfoj diutiiis pecces in exhortationcs illas graues &: pri^-r«<. I u claras arcanarum Hterarum

^ qux lic habent : Tiemo accendit

lucernam, c^ in ahfcondtto ponit , vel fuh modio-^fedfuper can-XccU.xo. delahrum: vt,quiingrediuntur,lumenvideant. Et, Sapicntia,

ahfconfa, ac thefaurus inuifus , qutz vtilitas in vtrifque .^ Illampotiiis imitare naturalem omniq. dignam laude bonitatem

Sa^. 7. Diuinx setcrna^que Sapientiie: ^odfinejiBione ('m.Q^\i)di-

dici-^fine inuidia communico : & honefiatem illius non ahfcondo»

Sic te clementiflimus Deus, ll:udiaque,piosque conatus tuos^

mams hic femper magifq.benedicat: ac demum cxleftis ^ter-

nxq.benedidionis(dubito, an cito an fero velim dicere)cQn-

fortemfaciat. Ipris^diexij.Februanj, m. d c.

Tuus

Petrus Simons^

Epifcopus Iprenfisa

IN

IN VERIDICVM CHRISTIANVM

Hendecafyllabon.

"i T A M qux faciantbcatiorem,

Catifa efi peruetus , ommumfofhorumDoSio puluere yentdata quondami

Sedy nuUt fatts expedire nobis

Hac ynam potuere yeritatem,

itAt tUj ficupiSy 6 amtce LeBor,

^j4antuwuis puer^ infolensque rerum,

Hts cornicibtis ertiijfe ocellos -^

Fatalemque tu£ falutis vrnam

Stipari meUortbns tabellts:

Non prurtgine curiofitatis

Cateruaelitibi confulendavatumy

Non on^rocrttdj augur^aut harit/pex^

Non puHarius , atque ch^romanta^

Magive^d^rologiye^damonefve :

Huncyhunc Veridicvm rogareuolucns:

Et dicet tibi veriora veris,

Dicety non titultSyhonore^ forma^

Auroydeliciis ^ auis^ amicisi,

Sedfeptem Ftdei facra columnis,

Sedvtrtutibus innocentis miy

Furo peSiorey mortbtis pudicisy

Mente haudimmemori Nouijfmorum-y

Hisyinquarn yparibusque contineri^

Vitam quf faciant bcatiorem.

L D. Ctt 2, ADMO-

ADMONITIVNCVLAA V C T O R I S.

S^»> V M opufculo hoc Tcutonice confecto, cum ty-

porum icneorum inciforibus, etiam de totius li-

bri impreiTione agereui : ea lege ipli totum in fe

recepere negotium , vt eandem lucubrationem

Latmitate donandam curarem . Itaque pi-xter

expe^tationem , dum ilii formas sereas magnis impeniis pa-

rant, &: femeftri fpatio abfoluturi fperantur ; ego, ne in moracffem^currente calamo,Latinam intercaverlionem expe^ui.

In vertendo autem ea vfus fum libertate , quam mihi meoiure in proprio opere deberi exilHmabam : vt, quocunque lu-

beret modo,aTeutonico defle(5lerem, adderem , demeremjmutarem : vtrumque quaii primarium opus exhiberem ; ncc

alterum proprie alterius veriio cenferetur. Latinitatis vero^

in tanta acceleratione , qua ne reicribere quidem Hcuit , eani

duntaxat habui rationem; vt, {i nulla efTet (quam quidam ni-

mis alFedtate requirunt , praefertim in iftiufmodi argumento)

tenerior elegantia ; nulla quoque efTet^quod equidem fciam^

horridior inamoenitas : fed feruato ftyh vfitati candore , rei

prxcipuc ipfius commcndaretur vtihtas. Qu^arc, bone Le-

dior , boni confulas noftrum conatum vehm ; in quo nonliteram fpe£les , fed fpiritum j & bonaw in le bona volunta-

tem . Vale^

P R ^ F A^

PRiEFATIO AD LECTOREM.VANDo communem hodie hominttm vitam^ a^endiq. ra-tiones attentiusperpendtmu^,quoJdam ita in aliorum vi-demm vttlitatcm acJalutem incumhere, alios): dtuerfoy

t^.ntoJludio aliis moliri permciem^ malum ; "ct ad Jjoc

e(fe nati vtdeantur. In hijce tcm diuerfis hormium [ludtis, hoc luce

meridiana clarius exprejjtim cernimpi^s^quodtnqtiit Sapiens : Vnu s £ccli. j 4

,

cdificans,8(: vnus deihuens : c^uodt^^ in rei olim ventate, ^ nobls

in fgurajempore Nehemid accidtt; Itidxts muros Hierufalem xdijt- i.Erdr. 4.

can7tbt4s,C^- circumiacentibn^ ^mulis eojdemjatagentibt^s demolirt.

Adeortm lattde ^- commendationem, quifeproximorum auxilio

mpendunt,ilIudfacit,qtiodexPlatone comemorat Orator : Nonfo- Cic.i.OfF.

liimnohisnatiftmus. Ctii (^ t/la ditti Pauli fententia conuenit:^c- pmonollrum fibi viun.NamDetinprimisobfequio^tiipropri^atq. iXor.'**

proximorum deinde vtilitati acfaltitijiudendu ejl.^luemadmodtim

idem ille Apofoltisfe nobis in exemplujiatuit, dum ^// ; Om n i bus i . Cor.^.

omniafadtus fumjvtomnesfacerem ^2i\uos:quod^'alij,t//oipfo

dicio,faciiq^ imitatione ducii,poJl eum exprejjerunt . In i//os vero^

qtii aliorumfeduBioni S" exitie operam nauant , vera acfeuera i//a,

'vibrabitur Salomontsfentetia: HominespeIl:ilentesdi(Iipanc ci- Prou.i^.

uitatem. Prattisfiquidemfuisfuggefionibt^ , molitionibus ciande-

Jiinis,& exempits omnia peffundant: i^ftint non raro caufa ruin^^

ac Reipublica Regnorum^ vajiationis. Dc his merito Tu//ii44: Nu//a Cic.i.Off.

deteflahilior efl tmmanitas, quam eorum , qui iacerant fcelerePa-

triam , c^ in eaftmditus deienda occttpantur*

Ifliufrnodi homines aqtie ho/ies httmanigenerisfa^ eji dicere^at- ^ •

»

que olim Timonem i//ttm K^thenienfem;qui ita omnittm. homintim FuKoH*

Orffe^abat interittim , vtftmmo mortaies omnes , ^fe quoque odio >' •'•^ «ca. iu -

fataii profequeretur. k^ vero,cim Alcibiadem aiiquando, adhtic

fuerum,obuium haberet, plenis eum vinis ampiextts (^ exoflulattts

tfi. Rogattu ecqtiidprdter morempuero i//i tanta demonjiraret arm-tnenta heneuoientitz^ fauoris

, fertur rejfondijje ; amarefe i//um

fuerttm, qttod prmideret, ipfum quandoque Athenienfibus mamo-rum malorum cattjam fore : qua Jpe mirtjicle pafcebatur ; acernmtts

dioquin homimim ojor dr hoflis : quodeittjdem appei/atio , du^xTTUf^oi Tov fJLicrctv^-pco^ilv , indicabat.

Dignum, vt atunt , pate//d opercuium , dum alter a/teri adeh op- sabeii u t:

Jortumfadtis efi ohuhm^ ^m i^icibiades ijie tam fuffe^a fuit cap. 3 ,*

'

tt X nb ado-

ah a^.olefcerJtia wdoUs ; vt dum aliquarJo , ettammm pucr , ad Ve-

fulcm auunctdim ducitts^fuhtriHcmtHum conjficaretur ; Ecqttid

eflyincjiiitj attunculcy qtioddoleas ? lllo rejj^ondente., angt fe animOy

Cjttodcurati a Je PropyUi rationem^ minus apteprofufzpecuntd^ ex-

pofccnti populo reddere non poffet : quinimmoJ.nquit , cogitandum

tibi fotiits, quopacto non redda^. Cyirripuitftatim virprudentif

fimM4 puerileconflium : patrikmqtie adeo grauijinitimortimpopti-

lorum- hcllo implicuit, njt folicita dejalute rmpertj ciuitas , airo rrien-

tem. conuerterit. Sicque K^lciiiades fegefit denique , i^t patriam

fuam^ ctii adfacUiorem ruinam puer viam Jlratierat , 'vir fa^itts

euerterit.

Fci^oribi-Timon atitem ille tam immanis^ inhumanus extitit , Tt ,

ci)m

dcm, hortuli ftii ingentem fciim^ de quafe multi k^thenienfcs fujpende^

rant , nunc extendend^ domti-s gratia ejjet incifurtis-^prius inSena-

tttm venerit ,palamqtte edixerit : St quis i'it<.i tddio ajfe^itis fuf

^nditim cogitarct,fesiinaret adlaqueum

, priufquam arborcmcx-

fcinderet. Heu ferinam hominttm indolem ! K^t eorum magis exe-

cranda rabies , JIudiumQ^permcioft^^qui njeipcfilenti do6irina,vt

hsiretici; vel prauis confiliis ^ o' exempiis , vt potitici , maiiqtie

Chrijiiani , aiiosin irreparabilem ammarum iaSiuramignef^ Jcm-piternos pertrahtint

,

Qji^aproptcr, fcttt perniciofum Reipubiic^ eortim efi fludium ,

qut in aiiorum defudant interitum ; ita vtiits^ probanda cumpri-

mis eorum esi indufria, qui omnes ingent/ fui neruos ad hoc inten-

dunt, vt qu£ virttitis acJalutisfunt, maiiis ac maitufemper inpro-

ximo incr€?nenttim accipiant. Slupdfit^ dtim aiijpradicationi ver"

hi ditiini infifiunt , aiijpiis admonitionihus quos pojfunt ad meiiora,

exhortanttir y aiijEcciefaSjMonaJi€ria,CoiIc<iia,Schoias, c^ pias

eiufmodi InUtttitiones,quA ad Dei gioriam cr animarum falutem

a^rnpiiandam pertinent,promou^re contendunt : denique altj.iuxtA

Jiattisvcioffctj (tii rationcm, honortim tranquillitati confulunt ^

iwmintimque imProborum cocrccnt vefaniam, ^jios inter, minimein posiremis habendifunt , tametfipoHremo eos ioco recenfeam^ qui

vitA ^robltate& innocentia, Jcu facuia in caiiginofo hoc mundo

prducente,per i'irtutttm tramitem

,quojcunque imitari voien/es

ad^tern^ vitA patriamperductwt.

Vifum itaqtie mlhifuit, admaiorem Deigloriam^ ammaritmqueauxiiium , in tanto (pro dolor!) pereuntium numero^ manum tampio o^eri, vna oim^otfirentm operarii^, quihuspr£ci^uum hoc optis

&

C^'onm tncnmhit.ndhihere : vt extgtim hic 7716lU cortnttis , cfiiempYO

mea facultate in commune conferrefoffum , tanttlltnn faltemfubfi-

dtj tant^moli ad/jcerequeat , (^no i'el deerrantium quiffiam adre-

Bam orhttam reuocetur ; lapjufue crigatur -. aut in luhrico nittabun-

dt^i^frmiits qradum jigat : fel fltc?n,qui flat ^per/^ vcram fdrm

inamrnandatcrurn Dei recftis inambulat^ in hono confvrmetur ; ani-

meturn^ ad rcliquum cafii ittnerk- Alacrius projcquendttm, c^ ad fi-

nem vfque perfeuerandum.

In hanc rem, aitquot ahhinc annos,certa quxdam Jnterrogata, fett

^Uijsfta^ ctim Reffonfs ,pcr dtflicha centum , Teufonico Rhythmo^

Fidei 'vit£(j^ Chrifiiarjci Summam complecfentia , in gratiam Cate-

chiftic£ luttentutis concinnaram : cuius insHttttio , inter Ecclefajti-

CM funcliones non infima , mihi femper valde cordifuit. ifAtqui

cumpro earundem ^ltufionum elticidatione hreuem commcntario-

Itim defcriherem^quofaltem confaret quid rei continerent^c^ vnde

ipfalnterrogatio fuhicBag^ Ref^onfto defumtdeffent ^ matoris ffe

iucri Chrifo tottiis mefis domino corradendi ; accidit , vt opere jub

manu fuccrefcente, if/ud opinioneprolixitis euaferit.

^jMcunque ad Catechiimttm vel do^rina?72 Chriflianam perti-

nebanty ea fere paucis compiext^s fum : memori.e potiits iam olim

p-erceptorurn rcfrtcand^tgratia ,qtihn nouo eadem pertraciandiffu-

dio^ qu^ a tam mtiltts hacient^^ copiose feliciterque effent expitcata:

adquos ,qui maiori infruciione Catechifica indiient.cenfui rcmit-

tendos . Si quando tamen hortim quMam latius quitm cetera eiuf-

demgeneris cxtcnderim \ facium idef.quodiUa tali forie mcdo non

effent antea declarata. ^jiamohran etiam accidit , vt Capita qu£-

dam longiits exfpatientur , qu^dam vero ccntraciicra ftnt : non

qtiodtn bretuonbt^ effet penuria materi^ 'ffedqtiodiUa fntniisvide-

rentur neceffiria ; vel aliunde, vt dixi , ccrttm notttia haheri facile

fofjet : illis interim iufts excurrcre , cju^ hac nofra adeo deplorandA

tempeflaie viiiiora, magis^^ neccffj.ria effe fpcrabantur.

Vt vt efl jqtio fcrihenttm ardor impuitt , (jr ffirittis ftitt in ro-

tis -^ ecdem plenis velis crequis fcnttisfim ,qtioufquemca mihi

confcientia tesiabatur., me zeio diuini amoris , cfj^Jalutis animarum

moueri\ df admalortim conatPts

,qua poffcm , reprimendos , &cm-

mum bonortim fudia indefefe promcuenda . Hutc nimirum mcAquop^^intentioni imputandum erit

,fquid miniis foide , mintts^

ffrnate vel ordinate Jcriptione deduxi, quam vclres ipja , velaccu^

rattti firte Leofor exigcret. Enm nihilominm interea oraturn ve-

linh

lim , vt ^rnto Mimo quldquidid ejl accipiat; ftcut^ Deo ommpO'

tenti acceptumfore confdo. Cui cum Propheta Regio,prxparatis iamT. Paral, ad tcmpli sidifcationem rebm neceffkriis^dico : Scio , Deus meus,***• quddprobescor(ia,&:fimplicitatemdiIigas; vnde&ego, m

fimphcitatecordismeijlastusobtulivniuerra hsec.

^lupdadordinem in hoclihroferuatum attinetjjoc prizcipu^ejpe-

Batum ef/ut aprincipio Sapientic^^y^uelutprimo beatitudims acqui-

rendd gradu,per credendorum agendorumt^ notitiam^praxim^ad

mortis ccterorumi^ Nouifimorum felicem exitum , Lecior Chrifia-

Wis , vt lachrymabilis huim exily viator, tranquiltc perduceretur.

^uod autem libro ipf V E r i d i c i C h r i s t i a n i

nomen indiderimy ratio eft : quix hec nofro f£culo,ita in hoc ferun-

tur homines, vt conflium auxiliumq^ ab eo requirant,qui (jr Chri-

Jii^ Chrifianorum iuratm eH hoflis: hoc eftyh ddmone,^ infelici-

bus ipfms membris ac feruis, Magis , VeridtciSy quos diuinos nuncu-

pantyC^ idgent^s diabolicis homtnibtfs. ^hiodvira^ qtio interchri-

ftianos graffattir latiiis , eo euidentiori eft indiciOj magrtx ab £terna

ventate,^- a vero Saluatore Chrifto difcefionis: defictente prjmumJFidei fundamcntOy tum fiperexftrucio vitA iedifcio labafente.

Ea autem pefts ita hodie nmndum infecit , adeoa^ ctim ceterorum

vitiortim fentinaimbttit , vt tottt^ inmaligno pofttis , demerfont

proximiis.effevideattir\ ac,mfcito mantis vndecunqtie atixilia-

trices porrigantur,fttimet mali mole inproftindum rtiiturtis. £lu,a-

propter,ciim tanta nttnc mortales teneat fctfitandi confdendi^ cu-

piditaSy ^' in om.ni propemodum aduerftate ac necefitate , admen-daces veridicos Jpirittimij^ erroris recurrattir ; oper^pretitimme fa^Murum exifttmauiy f veracem Chrifianum^ ac ditunum Ve R i-

D I C V M exhiberem-^qui tuto (^ citrafcrtiptdttm adeatur: rogetttr^

ijuidqtiidres vel vfttspoftularit . Indubitata fiquidem mefpes tenet,

jore vt vel in particulari ^ velvniuerse , adeaquA animo candido

qtiifque percontabitur, fideliter tutoq^ refpondeat:Jamadea qt{£ adienefelicitcrij^viuendumpertinent, qtiam qu£ ad faltibriter ?no-

nendtim. ^jiorttmpr^fidio per vitdpr^fentts drttmnas-^ incom-

moda,Aternam calamitatem euadere^O' aiiucundifimam illamper-

ennem.j^ cdefiisgloriA coronam liceatperuenire: quo vt ego qtioque

pertingamjoeneuoli Leciorisprecibtisjubmife adiuuari depojco.

YERIDX

InITLVM SAmENTJJE TlMOR DOMINI . ' l

Q^o^ nti principium pojfuit iSapientiavera •

Numinis ,in5xum iummiilom cordejTlmorem

.

Dmifu SaaePe^ J>onnf rrmr oMrePe^ Poitr aUer a vms /

Ccinmenc'a refrainare, Ton coeur, eta cramire^DeDituhamrrir^'

V E R I D I C V S

CHRISTIAN VS:1

AudoreP. loANNE David,Sociecatis I e s v Sacerdote.

C A P. I.

Quod fibi Principium pofuic Sapientia vcra?

Numinis infixum fummiilo in cordeTimorem.

voTiDiANvs humanas vir^nosvfusdo- AtulctA,

cct, veriffime id initio Metaphyfico- ^«'i'^'

rumdidumeneaPhilofopho : Omneshomines natura fcire defiderant . Idc-

nim non Xotnm in communi illa rerum

in ^vts occurretium inueftigatione,<]ua?

vel vifu , vel auditu , vel aUo cuopiam

fenlu exterioi'e perfici foiet \ vcriim ct-

iam , qu3C in feria cuiufcumquc difcipli-

x\& acquiluioueconfiftit ; pcrquam do-dtusquilpiam, rapieiuvedici con(ueuit. At fummaacprincipaHs VcraSa-

Sapientia , in Dei , fuique cognifone ponenda eft : pro qua ita oralTe ficntia.

legmiusD. Auguftinum : Deusfemperidem, nouerimme, noue- ^uqiiiiSt^

rira t€. De Dei cogritione fic ipfe Chriftus , Dei filius : U&c eji vita ItlM.i^ap,

£terna\ vtcogmjcantte >ol!mDeumyerum^& ,qtiemmijifn ,Iefim Chrt- '•'''^'•^*

fiimi, Haeceftratio&fcirntia, ceucertum racdium,quo.ad vitam

pcrueniaturjEternam ^ veram Dei rerumque diuinarum habcre no-

titiam; perlefum Chriftuir.,Fdiumeius vnicum : eiqueluci, vt vi-

t2c duciiiihaersrc. Quodad iui ipfius cognitionem attinet(qua; ita

A cura

t Veridtcvs Chrtstianvs.cum pnorl illa Dei notitia coniunfta cft , vt vix {eparari poflit ) nota-

I>»p^?«.r,4- tu dignura eft,quodolim Ethniciapud Delphos templo Apollinis

«rt.to.\.aureisliteris m(c[ihLh^ut,y\ uh enuvri^i' : Nofccteipfum. Quoinnue-

J.(^^'j S t)ant fliccat Chrifbiano ex GentiUum ccrno^emmasChrifti colHeere,

Ufcett5,q»o- reique msuornntcrere) excellentiisima! ideile lcienna.^ » vt quce intnodocxG:- Deum primarie quadrett quniiique neii^io mortarium.niii fpecialidi-

%7hii br^o^^'^''^ fapientia' illuftratione & munerc donacus,accipere pofsir.

fd.t.i}t. Ad hanc quoque maximam pruEftantillimamquc Sapientiam refer-

ridebecbonimaiique difcretio. DequacamfubUmirer ipfeomniuiTi

Dominus fentit, t< loquitur ; vt. hon-jines hac facultate polientes oslcrem.j j. fijum appelLire rainimedubitet. Ica enim is per Prophetam: St fena-

raHcrii prctiofirni a vili : qnaf. os meum eris. O s enim natura fua , <^ guftandi tangendique facultateinefculentisnociuarcpudiat; 6cinex-

promenda (enfati cordis fententia , occultiore quodam fenlu a prauis

re(5bafeccrnic. Proind^ eodem fpedat , arcernum a temporaneo;

quodad animam pertinet,abeoquod corpas concernit,, aUaqae fi-

miha totocselo diliancia ritu diiudicare j^' quod in iis dignius cll, vi-

IJai^ 7' liori anteferre; paucis,reprobare malum,& cHgere bonum.Quia vero parui refert , fcire bonum, &c non facere ; nofTe diftin-

guere, nectameneHgerequod.prarftantius cft ; nerao re£te fapiens

vocetur, quiinhis faporem non inuenit, neque bonis deledarur;

quodvel ipfoeius nomine folo conftare potcft. Sapiens flquideni

c]uis dicitur a fapiendo j vt & Sapientia . Sin autcmnon fapit;quo-

modo fapientia pra?dicus> velfapiens.efredicetur f Hinc Ecclefia-

SccU\^> fticus ; Saptentia doclrtnic , fecii.ndiim nomen cil eiiis : & non eji multis ma-

7nft<ia . Ratio eft : quia ; Scire volunt omnes ; fed fcite vuiere pauci;

fapientes dici , fednonfapere , neque vere fapientes efte ; bonuni

\ fcire ; fedneque idatfedu compledi, nequeefteduexprimere.'^, Incerrogatioitaqueerac, quodnamcftctprincipium ,&qua{i pri-

mus ingreffus ad veram hanc Sapientiam.Refpondetur,qu6d TimorNuminis. Idfacrafcriptura quamplurimis afTerit locis ; 3c quidemtribusquatuorvCjijfdemplanecum Pfaimiftaverbis j qui fic habet:

Timor Inttium Saftentix Itmor Domtni.

Sit?fi SaPrimiim timetur Deus,vt Domimis ; & tandem vt Patcr. Timor

pientis. namque primus , feruilis;qui folam posnam pro obiedo, habet, per

P/.J/.IIO. initialem, quofimul &poena, &Domini offcnfiotimetur ; & per

^4.«.i.cr5)£llj|«j^, quo fola patris indignatio refpicitur , ad reuerentialem

perducit:quotimore etiam fan6tiomnesDominumtiment. Atqueitatimorferuilistandem charitateminducit, ficucfeta, velacus fi-

lam ; vtloquiturD.Auguftinus; &pofteumaIij. Vtautem filuin

non traijcitur, nec intrat, nifi tranfeatfcta,velacus ; ita charitas,

».jM»,4, vbi fubintrauit , ficut dicit D. loannes , foras mittit timorcm ; ferui-

letn

Verii5icvsChimstianvs/ jlem illumrcilicet. Timorantcm reucrcntialis manci cum perfcAa

etiam charitate ; non Iblum via: , fed etiam pacri.T . hoc cfl:, in fandis

huius vita; ,qua; via cft ad akeram ; & in fandis , virar a-tern^E poircf-

foribus. Id indicat Propheta R.egius : Tni-ior Doimmfiudus^ fcrnuiiciis Ffal.iZ,

injdculuiu fccuii.

Recle igitur Timor D.omini initium Sapicntia! vocatur : quia , vc

ipfcteilacLU-Sapiens: Thmi Dom;n cxpelln peccamn : qiiod cil vera: F.ccli.u

Sapientis;; & cuminitio acquirend^, &: iam quafi primus quidam

effeclus acquiilta: . Qupcirca appofui; D. Bafilais rcruilem timorem B.^lH.He-

Ifagogicum , hoc eft , introductorium appellabac . Etquis non raii- mii.inPfd^

maducrtat, exempligratia ,quam manifcfre eo vfiis efc ipfeetiam '"^^^l'-^

Domininoftri pra^curfor loannes; dumeopeccatores perceilebac, Matth.j,

vc ipfos avcnturaira fugere doceret, & per veram pc?nicentiam ad

faniorem mentcm conueriosad Chrillumadduceret, in quorum cor-

.dibuspertimorem Cjirifto Domino viam pra:parafiec r' Ita hodie--

queiic,vtquod(biopcena:me,cumalum omircebatLir , vel fiebat bo-

-num ; id deinde ex mera boni dile4lionc_j maiique odio periiciacur:

iuraailludPoecs:

Oderunt fcccare honi , Yirttitis amoYe: Hoi-^M.Xo

Tti iiihtladinhtesbiie^ formtdine ^ivnd,^'' '**

A Intotiushuiustradatus dihicidiorem cxplanationcm, referripo-

teft, qubddum ohm Dominus populo fuolfraeliper Moyfem Dc- Exod.i^»

calogumdaturuserat, primum curabat , vtinraonte Sinaiaudiren- Temoc.turtonitrua, micarent fulgura , nubefque eum denfiilima opcrirct, Legis.

.&: clangor buccina; vehementiflime perftreperet , ac mons omnis fu-

migaret; adeovt populus vniuerfus ,quieratin caflris, ingemi ti-

.morecorripcretur . Itaenim initionecefTariumcrat; vt per timorcKi

illum, (Sc Lcgi pronuncianda: attentiiis aures pra:berent, eidemque

obferuandsanii-aummagis applicarenr. Hincnimirum Moyfes id-

ipfum iilis indicauit, dum prae formidine extremum fibi vits pericu-

luni immincrearbitrarentur. Vtfroburetvos (inquic) vennDens: <^' ^xod.tQ^

B vt tevror tlliui ejfet in vobis-^ c^ non feccaretis . Eadem eft ratio , curfe-

ruhs, & virgisjfuusinfchohs fic locus : quo fcilicct rerum illarum

.timorpuerisprincipium fapientia; Sc probitatis ingencret, Nequcpuerorum tantumratione, actenercEiEtatiserudicndarcausa, terror

ille efl vtilis,fiue in fcholis ad fcientia. fiue domi ad form.ados morcs,

virgaobidplerumq«emiucntiorilococonfpicua;verumetiamin Re-.publica populus ipfe hoc mddo fub difciplina,&in officio continetuf

;

ludicenonfinecaufagladiumportante^vtait Apoftolus-: Icaque, i; Rom.ii,

.mde fcceris., time. Eodem facic, qubd non modb in publicis excra Vr-

bcm viis , Ced eciam in mcdio foro pacibula ereda aliquando confpi-

.ciaatur ; vt improbi hoc metu velut infipientes a mali s deterritijcffe-

. A 2. ai

4 Veridicvs ChRtstianvs.^itanJcm pmdentiores fponte fua & a malo dcclinent , & etiam

amorere^tidifcantfacerebonum.foljhtfU, Prffdidis concinne iungi noteft ,

quod Polybius de natali Platonls

folorecenfetjquemvt aptiflnTUim tradendas difciplinae , fapienti^-

Academiae qug acquirenda; locum dclegerat ; cui Academia nomen erat, vnde*''oO- &altiorumfl:udibrum fcholae, feuVniuerfitates , Academix dein-

ceps dicln^funt. Rationem fa6li PLitonis, &eiufmodi Iociadfl:u-

dia eledi fubiicit idem audor , his verbis : Quia cx frequenti terrs-

motu fxpecolliditur [ hiclocus ] exiftimabat virprLidentiirmiusef-

ficaciflTm-iumhoc foremedium.vt amalisauditoresdefcircentes,me-

lioracapeflerent 5 (S<:ita4ptiores eflcntadfapientiam amplcxandam.

Timorenim finquit) ficutmodeftiae cognatus eft, ita familiari^ eft

fapicnti : quiafcilicet mentemcomponit, &humiliat.

Notandum , ficutinitium fapientix vere ChriftianiC, efttimor

Domini^ ita gradatim, vtdixi , ilload perfediora tendente, etiara

abfoluta mandarorum Dei obferuatio , & vit^ fanditas , timor Do-

Eccli.iu minidicitur. Ita habctSapiens : Deumtime , &nundxtaemsobfeYua:

hoc ejiomnii homo. Id eft,dlaeft omnis & confummata fipientia,& fe-

licitas. ac demum optimum ,quod homo hic optet ; eive in hac vita

pollit accidcre. Hincoptimi quique , & perfedilTima; vira: viri , vc

lob Tobias.Zacharias , Simeon,ijfquehoca£Uofimilcs, timorati,ti-

mentefquc Deum appellantur.

Quod inrefponfione habctur [infixum ] fuanon caret energia.

Nam vtquispertimoremadfapientiamveniat, infixum illum cor-

di ipfius efte necefte eft ; neclcui ventoaftlnri,diftlarique: ficcnim

nec attenderet , neq. in animum quidem inducerer meliora meditari.

Attamen , fi timorille non ftatim adcordis medicullium penetret, o-

portetfaltem vtisqui eruditur, morbis&aduerfitatibus ceuflagcl-

lis foris aftlidus , idtus fapiat ;& inde ad cor redcaf . Erit alioqui, vc

qui percufli non dolent, neque verberibus,nedum minis vllis,percel-

Inntur. Intales fiquidem non cadit facile timor Domini , ncque

principium hcc falutare fapientia:: verum inftar incudiSjCrcbris raal-

leorum icHbu^-jmagis magifque obdurefcunt.

Qubd autem cor timeris Dominum[fummiiri]vocabuIo infigni-

tur; innuitur,hominem Chriftianum «Sctimentem Deum, quando

iamhocfelici initioadlaudabilem vitxprobs &z fandta? fapientian^

perduduseft,gloriariineonondebere,neque faftu aliquo, ex vir-

mtumconceptofoetu, turgcre ; fed cohumilius deCe (emper fen-

tire, quoaltiorem carumgradum confcenderit : iuxtaprndensil-

-JSroj, j, lud Sapientis confilium : Qiianto magnm es, htmilia te in omnihm. Quiaquemadmodum eofeamplms quifpiamperhumileoftium tranfiru-

.xusinclinaredebetsquoeftftaturafublimior, quodpufillis a natura

cautoiQ

Veridicvs Chmsttanvs. y

cautiimeft: itaquoquismaiorcftvircutum altitudine, eo humilior

eill-clcbet fui asftimationej vt pcr anguflam cseii portam tranfeat.

2\ift(enim)ejiciammfim^,trimiiimn intrahim in Regnum cdorum. Uanh.%,

Oratio pro timore Domini,& fapientia

obtinenda.

DOmine lefu chriHe , tcterm Patrls faftentia , quandoqui-'

dem te necdum diligo vtpatrem , neque vere vt Dominumtimeo: confge timoretuo carnes meas , c^ cor meum : i/ttimore

charitatem inducente,per hoc tande/n tnitium , ad veram fa^

pientiam , mandatorumg^ tuorum ohferuationem,Q' ita adiji^

tam perueniamfemj^iternam. Amen*

A 5 C A P,

(5 Veiiidicvs Christianvs.C A P. II.

Quis magnos roto orbe Sophos Sapientior anteit?

Qui probus eft; Habet hgc folida Sapietia laudciii.

Qliis vere |^^^ PERiT hcEc iiirerrogatio , quodrujjeriori capitc tradnbatur: j^Stapicns.

^Qj'^^^ hcminem fcilicet Chi-iftianum optimadebcre atq.excelien-

^/jW^^ tiilimam quserere fapientiam: rogatque, quirnam omnibus^^^^^^"^^ rophis,reurapiencibusrapienticreireexiftimaclusfic:cahbus

viclehcet,qui iapienti^ (uc apicc in eo conft!tuunt,qu6d muha & ma-gnafciar,alca& fubHmia rpeculencur,devariis rcbus mirada loquan- Btur,qua{es fueriit oHm Philofophi,Poeta:,Oratoresrquales etiamnumquida Chrilliani,quibusml;|,ca cognofcereeftanimus, ied pauxillum

opereexequi. QuiomncScirciiexceUaipfcientia: difquifitionemitaQ

detinentur, vtputeumartern.^ damnationfs, ad quc:m per malam vi-

LnertJi{>.\ tam tendunt,ante pedes patcre non videatjnec vcro dcuitenc. Hc olim;ThalesMi

jj^a^let-j Milefio fenicukexnrobrabat,qii6d dum fixius ca^li afcrorum-

que curfus motionesci.perpenderet,puteup'i|n quem incidir,ante pc-

des minime vidcfer/^isjionabiimikfen:! quodD. Auguf};inus,iam ,

AtffuTl-in. conuerfionem in cubicuto cordis-fui fecura meditans , Alipium inua-iConjsjj.ltb.

j|ej-j5 exclamat: Qiiiel patimur?quidefl]hoc? quid audifti r faudierant• * enimPotitianum dtiorum AuUcorum.^i€x le<fiione vit:^ S. Antonij

conuerforum , ftupenHarfiiiautationem narrantem } Surguntindcdi

(inquit j &ca:Ium rapiiint: Etnos,ciim4p<^rhiis noflris^finecorde;

ccce vbi volutamur in carE^'& fanguine.

E quibus vc&h conficicur , illum elTe omnibu^ fapientiorem , qui

probuseft, &qui virtutum viamgraditur , quaeadvitam ducit: folus

namquc bonus fapiens : quiacaliartefummum adipifcitur bonum;quod prudentiflima: eft fapientiae. Etquandoquidem timor Dominihominem ad vittutem adducit , quar prauumvkat, &:fcdaturbo-

num; rede initium talisccepti vocatur , tanquam fummioptimique

:lobit, confilij, & priEcipuarfapientias . His confonat lob ProphetaE fentcn-

tia: Tiuior Doytiint , ipfa iji faptentia: Etrecedcrca m.ilo,mtd!tgentia. QusGre^or.Na- & GregoiiusNazianzcnus valde fuis vCrbis illuftrat.dumait; Prima

^'''"vC>»*'5-fapientia, eft vitaproba&: honefta. EtapudDeum pura mens : pcr^ '^'^

' quam pun puro lunguntur ; & lancti tancto lociantur.

Hxc Sapiencia( c,uiusprim6 principium inueftigauimus,& qua

quisomnibus fapientibus fipientior eft iudicandusj omnemfupc-ratthefaurum ,nulloque mundi pretio aeftimari poceft; eftque planc

incomparabilis. Hocteftaturclariflime ipfc Sapiens ; imraoipfamet

^ Sapientia, hocelogio vereRegali: Vrd.pfuiiliamF^.eanis, (^fedthui:&

dimms mbil ejft: duxi tn compiratime tllim . Nec com^araiii uli lapidem

fretiofum

pRIlLA SAPIENTJA EST fJTA LAVDA31LIS . gre^.Xa^z^

Quis ma^nos toto orte iopli05 Sapientior anteit .^

Qui proFus' eix,HaLet jbasc ioiickm Sapientiakudem

.

Sk^ Iteftmcw- Oobfc i^eVbvo i^lfl^frt 1fbe:cirbt o<3tm<»j nmj pvvj?.

Qmeiih^hisjage^ Que vi>ye iwjlre a^e^ Sn aumts auartiers .

Celuy, mii wurmeuu/ Tar la armie^leme , "Des dtums fentiers .

V E K I D I C V S C H F. I S T I A N V S. 7

frsnQfum:qiion'tam omne uiintm^ta coifip.iraiwne nltns^ arcna ejtexl^^ua : c^- Snpicntix

u^ium lutum AJumxhitur argimttim m {onfveiiu iU'm. Rationemrubciir: piemim

Inpntiti enmi thcfaiiYUi cUhominihiii i qtio qift vfi junt ,parti tpes f.tilt funt j^''.'^^

"^^'

Amutttit De't\ propter d'i\apl'i.?t.t dona commendau. Nam ciufmodi fapicn-

tiaprarditificfcruaque omnia fecundLim Deilegem componunt, vt

ipli placeanc , & fammi ipfius amici fiant, cui etiam feruire Regnarc

eft: qaod & lob copiose probar. /oi i8«

Hincolim Echnici non ten^erc, fcientesram preciofum munusnoii

line Numine obtineri ; quociq. fmc Dei prsfidio dc ope nihil pra:cla-

ri fufcipi conficique peiTec: antiquorum illorum Philofophorum con-

liUo.&hortaru^in tempiorumfiioruin ianuis, Sapientiam tanquam Polybim^

fvfympham vel Diuam aliquam pulcherrim.amappingcbanc, verbis

hifce fubiuiiiftis ; Vfusmegenuir.- peperitMemoria;Sophiam mc vo-

cant Grajci; \os Sapienciam. Ego odi homines (lultos.

Alphonfus Arragonum Rexpretium huiusSapientisrnequaquam p^„(,rw.(«

jgnx^rabat, dumquodam tempored familiaribus rogatus, qui fieri Troosm.li.^,

poflct , vttant^ potentia-.canrarumquc opum Rex ad paupcrcacem^'.^f,

*^" "

aliquando deuemrct : iapienterrelpondit : Si lapientia,mquit,ven-

ditarecur. Tacite innuens emturum cam fe^plurifque facere

,quam

omnesdiuitias, omniaquemundirfgna.- Nequeimmerito ; Spiritu

fanfto idipfum de Dile^tionehis verbis atceftance :.S'idedertt ho- au;t.S,

mo omnetn fuhstaiitiam domits fux pro dilectione^ qtiaft nihil dijpiciet eam»

Quafrdicat, tam paruiarftimabic orane quod dederit , refpedu rei

comparariE, vtnihilfeimpendiile arbitretur ,gracifque tam pretio-

fam rem cocmerit.

Apprime hiscongruit , quodantiqua Francorum' Ghronicarefe- Chronkott.^

runt.quomodovideUcetftudiaSapienciar, culciorefq. difciplinarpri- ^r^l^ftc^ff»

miim Parifios peruenerinc . Temporibus fiquidem Caroli Magni \^quiuh,

ckio fapiences viri , loannes Mailrofus , & Claudius Clemens , circi-

ter annum 791. cum mercacoribus ad Gallins liccora appulerunc.

Quicum nullas, vcalijrerum temporalium negociacores , merces Studioram-

exponerent, admirancesqueobid hominesiHos confpiccrcnc, cce- Panfienfi

peruntprxconummoreclamare: Siquiseftauidus fapientia:; veniat !"i"""^'

adnos j&accipiateam :namapudnosvenaIiseft . Cumque hocice-

raco^crebriufqueinclaraarenc; ftulcosillosatquedelirosefte quidamarbitrati funt. Verijm,dumidFlacci Albiniopera ('is enim cum ipfis

Venerabilis Bedajquondam difcipulusfuerat}ad Caroli Magniaures

perlatumelTet; vocati rogatiquc funtilliantehac inaudili mercato-

res , num verum eftet, quod promitterent ; illifque annuentibus , af-

ferencibusque quod inseftimabilem illam Sapientise mercem, Deo •

adiuuante , tradituri effent , candideeam defiderantibus , digneque

fufcipientibus: percontacus eftporro Rex, quo pretio ea venalis efletj

quantive

$ Veridicvs Christianvs.qiiantiveliccrct. Tria fe illi depofcerc fignificabant , cum alfoqui

prctium cius eflet inarftimabile. Primiam , conuenientem expro-

menda: merci locum: cleinde,capacia pro vafis ingenia:terti6, vidlum

&amidum, finequibus nonviuitur. Gauifus fiipra modum Rex,vtrumqueapudfcretinuit: eoqneinitio ca*pitita Gallia , & inpri-

misParificnhscinitas, omnibonarum difciplinarum genere flore-

le , vtcum Athenis ipfis , aliilve fapientiae fedibus , n©n vcreatur

ccnrcndcre.

In vera: autem Sapientiic commendationem , & encomium ( per

quam. vtiam didumeft , homobene faciendo, Deoappropinquar,cmnefquehtimanaE fcientixgradus tranflccndit ^ diuinefapiens) il-

Septcm lud quoque non inconuenienter addiico,quod de feptem fuis Sapien-Gixcis tibustantopcreividatGra!ci:vt&hacrationeftudiofam led Chriftia-Sapicntcs, , j i • r j i-^ namluuentutemdoceam, exprophamslacra qureuam elicere; qujc

iUisnon nifi aDeo, omniumlargitore , occultoquodam nobifque

profuturo confiUo indita fuerunt. Id quoque D. Pauhnn feciflb con-

ftat , & D. Hicronymum eius occafione (icinterpretatum. Nomina-i.Cer.t 5. tim dum ad Corinthios fcribens , verfum Menandri cuiufdam addu-

cit: ( CoYrvmpuntmons baiosiGV.oqtil ifr^ua.) Etdum Areopagi Athe-

Ara,m'.rii^-^i^^fibLis PoetcE vnius ipforum verba produxit (i/?/Jf« euim (^gom^u-w«.\ fuoqueinftitutoprudenterapplicuit. Attexamus igitur& illud

feptcm SapientumeloL'inmnoftrx telae; fcdpe^line Chriftiano dif-

r.i/.M4>r.v. cretum. Id ficnarratMax A^alerius. A pifcatoribus in Milefia Re-^.av"-'- mone verriculum trahertibus quidam iadumemerat: extrada dein-Fmtanhui ^.

. , . t^'i i• r r n \i

invitaSel^- "ernagni ponderisaurea Deiphicamcnla , ortaconiroueriiaeft : lUis

B«» ' pifcumfecapturam vendidifle aflirmantibus; hoc Fortuna? du6tus

emifle dicente; qua contentione, propternouitatemrei, & magni-tudinem pecunix, ad vniuerfum eiusciuitatispopulum dclata^ pla-

cuif, Apollinem Deh hicum confult , cuinam adiudicari menfa debc-

ret. ReA-^ondit illieflx'dandam quifapienriaceteris prasftaret. Tuncilli,confenfu,Thaletiincnfam dederuni:; ille ceflit eam Bianti; Bias

Pittaro; is nrotinus ahj : deinceps per omnem feptem Sapientum

crbem, ad vlrimuro , ad Solonem pcruenit ; qui & titulum amplifli-

mje prudentiae.&prffmium, ad ipfum Apollinemtr.inftulit. Hadtc-Cicer» epiJK nus Valcrius. VVndc natum adagium : Tanquam ex Tripode . Quaii0i4 BrtHum.

fljcat: pdtaoraculumJ;tamqueindubiratum,atque a Deo profccStum,

NoftraauteiTi Chrift anafapientia, vt qua: diuinafit , non tantumSapientum illorum eminentiam , fed etiam tripcdes , & cortinas , &:

. or2Cu!a,toto quod a'unt caslo ita excellit, vt nec vmbra huius illa om-nia «rlici cenfcii ve poflint

.

Qnod in Refponfionispofteriore hemiftichio habetur [habet hjCC

folidam fapientia laudemj prxcer iam di<^a huc fpedatia,notari

eciam

Veridicvs Christianvs. pctiam debet; laudemhanc ,tumabanimo , tum aborc huiufmodi Laudc ai-

Sapientis procul elle dcberc ; proprio enim laus fordet in ore . Non 8""'^''^^l

vtique hxc bene confiftunt : Sapientem cile , &: laudem fcdari , ne- "uxri^re''^

dum feipfum laudare ^ vt neque feipfum vitupcrare. Hinc prudens l.mdabilc

Dionyfms Cato, de moribus ad filium , fapienter monuit, vtrumque ^''^*

reprehendens.

Nec te coUaudes , nec te culpaueris ipfe. Dionyf.c.i^

Hoc faciunt fiulti, quosglona vexat inanis. to lib.i. Di"

Talium enim quidam virtutes fuas, re<5teque fadla dilaudant ; ahi-^'''^*

vcro , fatis animaduertentes hoc nimis manifeftar cfte ftultitife, planc

inaduerfam parteminanisgloriaeventisvela expandunt; vt captcnt

eocautiiisaurampopulirem , quomagis euitare videntur ; iuum-que obidoccinuntvitupeiium , fuisque fe verbis deprimunt ; ore

<}uidcm in contrarium nitentes , fed corde eodem vehficantes;& tan-

demineundemcumpriorrbus ftultiiis fcopulum impingentcs, di^

uerfisHcetviis.

Qui probuseftigitur, is & magnos toto orbe fophos fapientior

anteit, & verelaudemqucdecusquc meretur . Idqueeomagis, quominus fe ipie cffert,vel laudem appetit: fubfcribente Salomone ; Lau- Pvou.ij»

det te dienus ; cr non os tuum,

Oratio , ad prn denter probequc

viuendum.

DEus , a quo omne datum optimum , O"domm ferfecfum

elt , cum mhtlex nohis Iwni hahemus j ah inani nos, quafa,

^ inflante fcientiaj^rotege, vt qu^ neque te nequefe ipfa cogno-

fcit:fedilUm nohis largire fapienttam ,qum in dterm honidile-

Bione c^ inquifitione confijlit $ njt ad illud per 'virtutum femi- \

tAmpertingerevdeamu4. Amen,

B C A p.

tc% Vemimcvs Christianvs,

C A P. III.

Stulcitia: palmam ftultis quis pr^ripit ipfis ?

Demona qui mauult dominu^qua ferre Tonatem.

VI, T A funt ftultorumgcner.i; vt&Cicero,vnusiftomm,e fapicntiflimistamenvnus fuomorc.diferte teftatur. Stul-

^^*^^! lorum, inquitjplenafuntomnia. Nam tametfiillos com*"^uniterftultos vocamus , cjui fenfibus & cerebro minuti

plura ge funt, egentque elleboro; inquedelirij fignum, auriro cucullo ca-«wa. putinferunt \ tamen longe plures alius generis ftulti reperiuntur:

quodquotidiano loquendi modoexprimimus, dumquempiam in-

cufantes dicimus : quam ftulcus eft , qui id agat 1 ftultuseft^ qui iftuc-'

eat: ftultusquiidpermittat ; atque ita deinceps , vt nemo nefcit.

Quam ftultitia? ratioaem j fi freqlienter tam in nobis ipfi , quam maliis notaremus ; fa^penumero infipientiam noftram detcgeremus,

etiam dum nobis de pr^dentia magnopere blandimur . Nam , ('ve-

Gregor.ii. lutiD. Gregorius rem acu tangit } Tantoquis ftultior, quantoplusl^oral. conatur fapiens videri . Neque quifquam, alijs(apiens videri ftudet,f'^p'^S'

j^j^ priiis fibitalis videatur : dumque ita defipic , fe ipfe decipit.

$tiHca. Poftetqae tam lcpidus faperda cum Seneca dtccre : Si quando fatiio

deledari volo ^ noncft mihilongequxrcndus; me video. Apertein-

dicans , vnumquemque fi fe & fua diligenter excutiar, abunde inuen-

turum, in quibus, tamquam impradens& ftalcus,reprehendi poffet,

ftultufque dici.

Matth, 15. OmittohicimprudentiamvirginumiIlarumfatuarum,qua:pau-xillum olei in exterioribus tantum lampadibus fumentes, quo homi-num oculis vtcunque facerent fatis , lucemque aliquam intuentium

luminibus obijcerent , nuUam olei bonorum operum, ac meritorumprouifionem in cordium lagunculis habebant, quo Diuinae Maiefta-

tis oculi folent introfpicere . Confulto etiam magnam illam cogita-

tionum, verborum, a(5tionumquenoftraruminconftantiam pr^tcr-

eo; cum. tameniftiufmodiomnes, ftultinomine , Sapiens depingit:Ecdl.ij. Stulttuvt lunxmutatur. Heuquam conftansinconftantiainrebusno*

ftrisccrnitur, intota vitanoltra, &:in nobisipfis, ii agnofceremus t

Nolohicvehemcntervrgere puerilicatem noftram mere infantilem;

t.Cor. r4. dequatamennosD. Paulustam fedulo pracmonec ; Nolite puerieffici

fcnjibm: fed milttia parutdt eslote.

Omitto, inquam, ha^comnia, ce teraquc eiufmodi : fed ingens

illa,damnabilis, atqueexccrandadementia, quae hodievbiqueferc

locorum, omni ex parte exundat , nunquam fatis deplorari poteft

:

quain

Qvi,SPKETO Deo,diabolo servit; jdesipit . 3

Stultitiae palmairi Itultis quis pr^ripit ipiis r*

D^mona qui mauult Doramum,qiiam ferrelbnantem

.

I

Quelle esl lajolie, La. vlus amlu , IDes fols de tout rana .

Cellc cnii memnje^ T>e jyieu li mmjlnje/ TourjeruirJatnan

.

VeRIBTCVS ChM JTf AN V s» 'ti

quam nefcio quibiis loquendi moiis fufficienter defcribam . Nonne PciKinutB

flultus cftille, quicarillima fibioculorumluminaeruitrquifepru- ^i^it t'»

dens volensque m cafles diaboli induitr' qui tunicam plurisquam o^^^h^^^

corpusfuumfacit.^ quicorpus asftmiat pluris quam animam ^ ter-

ramquepluris quamcarlum? ccEUUm auro praffert , & excrementa

gemmis? quixterna temporaneispoftponit ; & is llbi fapiens vide-

tur.'' Nunquid conuidac manifeftasque eft ftultitias , maiorem zfmi

fuicuramhabere, quamfuimet? lUum bellecomere, fplendidcquc

induere; feveronudumrelinquere ."^ lUum opipara? menfa; admo-uere; &interii-n inediamacerari, &fameconiicii' Illum moUi Ic-

dlodeponcre , fequeeiusloco , laboribus. oneriburque ve(5t:andis fa--

tifcere f Quis talem non vt dementem ridcat ; vtque omni fcom-niatedigniflimum exfibilet ; feu potius non vt mentecaptumdcplo-

ret?Spiritusnofter in nobis Domini vicemgerit , afelliautem ip-

flimcorpu5. Etquid horum omnium erga illos duos, nonitavt di-

xi, inuerfoprorfusagimus ordine r" (Scquisrecogitat, fequevtft:ui-

Wm deteftatur ?

Deinde , quae maior infania , quam fibimet ex ftramine , & fir-

nientis ,picc & relina illitam pyram vcl a:diculam ftruere , in qua vi-

uus perennibusi^ammisconcremctur ; quod peccator facit? Qins

furor perniciofior , quamcsli fibi prxcludere ianuam ; & inferni

voraginemnon tantum horrende fibi dilatare , verum etiam no-

uam,quantumm fecit

,gehennam condere , & noua tormenta

cudere , quibus meruas in perpetuum dementiac fuae pccnas luatj

igncqueinfernalidenfamrantiefatuitatis ruhigmem excoquat (e-

CLJndum illud Prophetae ; Fotiat teDumthM juut Sedei.i.im , (y luurlercm.iSo

Jrhab , qiws fiixit Rex Babjionis tn tgne , po co , (luod fcccrint ftultiitam

Ui IfraeU

Dc huiufmodi ftulris talem fert Sapiens fententiam : Stultorum in-^Ecds.u

piituscstnumciis. Significans verodequo ftultorum genere loqua-

tur . hoc prcemittit ; Peruerfldtjjifilecornj^untur . Illosnamque eof-

dem. ftultos vocat,quos peruerfos,& prae peccatorum <iuritic,emen-

datn difticiles copteftatur.

Clara igitur iam fatis euadet ad interrogationem refponfio.StuItis

omnibusillum-ftukitis palmam prqripere,

Dsemonaqui maimltdominum,qLiam ferreTonantem.A Idfaciuntftultiilli , dequibus meminimus ; nempe peccatores.

Tantundem enimeft , atque Ci Dco Saluatore repudiaro , dsmo-neni humani generis hoftem colcrent. Nam qui volens peccatum

mortale perpctrat cum perfidis ludaris, eledoad vita Barabba, Chri-

ftummortid-ftinat, atqupa ferepellit. Salutemnamquefuamre-

ijciti 6cmoitem, damnaaoncmque aninis fuse , fciens lubenlque

B 2. ample-»

II Veridicvs Chb.isti an vs.1»^ ii^ ampleditur • Dicwit Deo

(vt efl: in lob ) Recede a nohU : [ctenttm vld*

. rum tuarum nolumus,

jnfatuatio. Stulritia:huius exemplum inRegeSalomone velutinfpeculo, li- Bj.R^-^.ti. cetcontueri : quiex tantae dignitatis gradu apud Deum , in tan-<'*?• tam, permulicruminfatuationem, vilitatem, caecitatemque dela-

pfuseft-, vtfeda:moniorum cultui dedident, ij{que publice liraritj

templisetiam &aris idoiorum coctuieredtis. Huncin modumin-finiunt.quotquotimpieviuunt, &ad nequiflimam illam ftultitiani

i.Rf^.j y. pcccando deueniunt. Talis ftultus fuit& Nabal; talis & iUe Euange-''*'

licus, rainimcEuangelicus : &:quicunque fubiftorum fignis mili-

tant : bibones , epuloncs , iracundi,faftuofi,infatiata; libidinis 8c aua-

ritiar ,&idgcnus hominesvitxnequioris.

Quxnaraquemaiorinfania,quamDeo optimodomino fprcto,

cuiomneferuitium , &nos ipfos noftraque omnia infinitis debe-

mus modis; quique poft innumera in nos coliata beneficia , dc poft-

quam fc nobisin focium , in cibum , 8>c in pretium dedit , etiam

tandcminpraemiumdaturus eft; hoc inquam, fuauique eius iugo

ceruicibus exculTo , teterrimum falutis noltrs inimicum daemonem,tyrannum faEuiflfimum , in dominum fponte deli^ere? Illum,inquam«

cui nihilominus nunquam fadturi fumus fatis, neque advotum plene

valemus obfcqui:cui totis viribus reliftendum erat : quique nihil vn-

quamnobisboniprseftarepoterit, fedhicodio fummo perfequitur,

fempiternis cuhores fuos poftea tormentis foeneraturus; maiorne to-

to in orbe ftukitia &: infania?

S.1M.W.4. CorinthijoUm nonftultifolum,vtrefert Sa^ellicus,fcddemen-

^^'^.^' ,

Jqtesetiamhabiti, quinonfuam, nonRomani populi virtutem me-

rumdc- tientcs, (ed prxfentem animiaffc<5lum, RomanorumIegatos,llerco-mcncia, risinic6tu,pro concione violarunt. Peperititaqueiniuriailla Corin-

thiis excidium . Sed quid illa temeritas , ad eam , qua homo viUlIi-

mus,neq.fuavilitare,neq.diuinamaieftatecofiderata,fedaff^e6tuifoli

indulgeSjDei vultum in anima fua,peccati fa:cibus obraitj&tam ftul-

toludofeinexftinguibilibusgehenniE ardoribus obnoxium reddit?SdbeU.ihA. ClaudioPrincipivelut ingenita fuit ftultitia , fed nihil vnquain

ftukUia. fl^ohdius fecit , nec tota vita quidpiam minus confiderate , quamquodDomitiumNeronem adoptauit , cum Britannicum lcgitirao

toro natum haberct,quem Imperij harredem potuit inftituere:veruin

pelleftus ofculis Agrippina:coniugis , facem illam adoptioneaccen-dit, quanonfolum propriaipfiusdomus , fcd Roma,&totusorbisconflagrauit , vt idem Au6tor narrat. At peccator ipfe femet, ex filio

Dei , diaboli filiumfacit: &quantuminipfoeft, C£lum& terram,&qu'dquid illiscontinetur,arternis inferniincendiis tradit : quodlon-gc dcteftabiiioris eft infanicE,

Athc-

Veridicvs Chrxstianvs. IJAthenicnrcsaicbantfepurgare ciuitatem cum exilluftribus viris il>idem.

vnum aliquemoftracifmo ex vrbeeijcicbant: cetcrum rogati ab Ari-Athemen*

ftide, quo fuo merito fe tali afficerent ignominia : refponfum : Quia n,a.

ferre non polllirnus , te vbique bonum pra;dicari. At pcccator maio-yiadhuclaborat vefania: dumnon folum nequeipfemetbonus, vel

dodtusefTe vult,nequetalestoIeratj vcrumetiam feipfe , ciim Re-gni ctleftis fit hxres , exulem eiufdem^&cxtorrcm flicit. Nam , \i Au^ufi.So^

dicit D, AuguftinusjDeum derelinquere,idem eft quod perire. EtBa ^'"^-

illius: Paradifus patria noftra cft. Quid igitur nifi extrem^E eft amen- yil'j,^

l\x , dum peccator viuens videnfque pcrit , ciim per peccatum a Deo&araluteruarccedit?Qmbusconrentit quodSapiens de fapiente &ftultointerrogat: Qind babet amplins fapiens a Jlulto , nifivt pergat illuc, Eccls.6»

vbteiivuul

In parum perfpicaci hominum iudicio, parua interdum diuerfitas,

intereiufmodi ftultospeccatores, &:inter probosvere fapientes fta-

tuiturj immo non raro illi iftis praeferuntur . fed in rei a:quitate, ma-gna& inexplicabilis eft differentia , dum id a quo totum dependet at-

tenditur. Nam peccatorftulta fua&inconfuha vita eo vadit, vbinoneftviraj fed a:terna mors , 6(:fempiternus horrorinhabitat . Si- lohAOo •

piensvero, quiaviam& veritatemtenuit, vita:quoquc a:terna; ha;-

redium obtinebic.

Oratio contrapeccati ftultitiam.

QFmdoquide?p , Domine Deus , vmuerfa noBra perditlo,

dr cacitas perprima^n i/iam ^rimorumparentum mftpien-

tiam in mundum 'uenit , dum per peccatum , te dereltcto, fer-

penti auresprdhuerunt; ^/, qudfum^, a maxima i//apeccatO'

rumfultitia,toto vit^ nofira. curriculo dignare tueri^ut tibi,qui'

vita nosira&falm es^m dternum valeamu^ adhdrere. Amen»

B j Cap,

Peccator,

diaboli

cultor.

iMf.T j.

F'lius pro-

digus.

M4i«

Equi dia

boli.

Chryfojt.

»« Matth.&jittg. Homy.inApoc,

TroJl'.Ub. z

devita con-

Ikdith $•

14 Veridicvs Christianvs.

C A P. I V.

Ergone briita adeo fteterunt prxcordia cuiquam?

Qui vitijs feruit : fordet cui fplendida Virtus.

NTERROGATio ifta tacite indicat , multos quiciemefles

qui fpreto Deo, (iarmoni feruiant; fcd quod pvx rci indigni-

tate , neque ipli de fe ita fentiantjtantive rem faciant, mul-

toque minus pro talibus ab aliis habcri velint. Qms cnini

non inficietur, vllovemodo Biteatur, fediabolum colere ? & quod^rauiuseft.^diuinoNuminefpreto^tametfi vere ita fii-ciat , & Iibenter

faciat ? Proinde refponfio h^ec oftendit quinam tam male fani exi-

ftant,fubdiique ; Qm vicijs feruit. Eadem quidem cum fupcriori

capitc didis res eft ; fed quomodo,qui peccat , diabolo feruiat j hlc

diftindius ob oculos ftatuetur.

Quam graphice iftud m fiho prodigo exprcflTum vidcreeftlls nam-queeoinfipientiaevcnitjvt paternadomo obedientiaq.neglediajpatris Aamore- fohcitudine,tutelu,dignitate ,- & omni denique feHcitatc con-

temri^i^meritfc perditum:vniciiii:Umrenebrofxhuiusregionis,hoccft.g

diaboloadha:rendo;&luxuriofE vitaedamnabiliexitu,porcoshoceft

foedos prauofq aftedus ieiune Sc inaniter parcedo: quem qui imit.in-

tur,haud dubiefado declarant,fe lubentius diabolo feruire, durodo-

mino;quam amantillimo patri,Deo.Rei aute veritas ex co paieriquo-

niam ficut Dco feruiuntquiipfius voluntati more gerunt;ita diabolo,

qui quod vult ille faciunt. Ipje eji rex juper vntuerfos plios fuperbu . hoc

cft,fuper omnes in peccatis.degeotesjqaorum principes funt,quicmn

jpfo prarcipue in fuperbia,omnium peccatorum regina,conueniunt.

Qnod autem talcs Diabolo fubferuiunt& obfequuntur.clariftimis

verbisoftenditD; Ghryfoftomus,dum ita loquitur:Peccatores funte - Qqui diaboh. Nam ficutequusdominofuo in portadisoneribus, in tra-

5.hendocurru,6.:invedandoferuit;iUumq. feftbrfrsno in quam vult

parte infledit ad nutum:ita regit pcccatore diabolus pro fuo arbitrio

.

Audi ,quaElo,quomodo ad hanc indignitatemexclamet D. Pro-

fper. O facinusinauditum I SuauiingoChrifticontemto, ferreum

cupiditatis imperium voluntaria mentium inclinatione fufcipimus.

Itaille. Hocnosfcilicet imperiodcEmon, vt ferreo frccno , quocun-

quelubuerit, pervitiorum prarcipitiarapit. Ecquod maius veriul<j.

emota: mentis indicium , quam ab oprimo Domino defc){cere,& im-man^ftimocarnificifpontenomendarc? Cuiillud fummoiurecon-

gruit quod de Holoferne legimus: N^f ^/?4 tamenfacientes, ferodtatent

^m j^ettorU mtii^ure potHernnt»

SVMMAE DEiiENTI^ EST,PECCATVM COMMITTERE ^ 4.

Ergone "bruta adeo fteterunt prscordia cuiquam

Qui vitijs i^uit : ixDrdet cui iplendida Virtus

.

,-^3it taotfii^ (£>obi^ a^tDobi,^tvCx&t,tr) Citniy ion^trj

1 auroit il tejie/TihomnteJiinaifaitelSensJi ahatul

Celuy c^ije a]Jfe/Au ])Our]ner ^ viee/Fcndant la Vertu

Vertdicvs Christianvs. Tf

Exemplis duobus , huc aliunde depromtis , reruitium iftud diaho-

lo per peccata praeftitum, manifeftius reddcmus . Narrat Caflianus Cnf?u»»t

dequodam, fuppreflb tamen nomine.quodadhucfupereiTet, quem CoIU.ca.j.

diabolus diutiufcule ludificauit . Is nodu ad eum ventitans , & cel-^[^'jjjjj^^

lam fplendoreilluftrans, multaque cioccukavere reuelans, vt po-

(Iremoinerroris foueam incautum prrccipitaret •, nihililU vltra ad

promeiendum glorise culmen deefle dixit , praeter Abraha: obedien-

tiam : proinde, Deo iubentc, nedubitaretfilium quem recum habe-

bat in holocauftum offcrre . Credidit mifer : fed,dum prarter con-

fuetudinem cultrum in cotefubigeret, &vincula expediret; conti-

nuo pueri mens mali prxfaga fufpicari id quod erat, ac fubinde quid

illeaduruseflrct/cmotiorquamabeo comprehendipoflet , fpedarc

ccepif.cumque iam aduerfum fe infurgentem vidiflfet , nihil moratus,

feproripuit, & fuga f^Iutem petijt. Ecce.quofemifer vefania?, fal-

laci diaboli frano , duci permiferar, mala: eius fuggeftioni obfequcn-do.ficut equus,&mulus.

Alius debita obedienria^ paupertatifq. fortenon contcntus, maf^no C-iJ?ianM

laborederudabat,vttuguriumfiiumIaxiuspauloornatiu(q. redderet,^°lf^^il[ujfa

quam communis confodalium ratio ferebat : dumq. aliquando fer- diabclica.

ucretopus , fuperueniens Senior,inuenitilIum ingenti malleofaxumgrande diuerberantem ; volentemilludminuere, &vfui fuo aptum '

rcddere:viditque diabolum, in forma itthiopis, manus manibus ap-plicantem, idus fingulos dirigentem,&adiuuantemjquiq. totis viri-

bus,atqueconfilioopuscuriofamenteconceptum ftrenue promoue-bat. Accedes vir fandus propiiis rogauit,ecquidnam ageret:Lapis hic

(inquit)nobis multumfaceflitnegotij, Sc vixillum confringere vale-

mus. Rede,inquit Superior,dicis (nobisj&CvalemusJnam folus noncs in hoc opere ; fed coopcratorem habes

, qui tibi non tam feruit , &opitulatur

;quamimperat, & dominatur : teque facere compeUic

quidquid voluerit. iuxtaproprijtamenfenfusmi pcruerfam cupidi-

tatem. Dum vifibilifraus iftafpeciedetegitur , fimul innuitur quidquotidie latenter peragatur , quando diaboli iuflfis per peccatuinobtemperatur.

Oratio ad amoliendam da^monis feruitutem.

DOmi?te omnipotemyclementipme Deus , & pater dulcipi-

mej(\ui mimas nojlras e diabolica feruitute liberaHi j nos'

qu&fo, ab omnipeccatorum impugnatione defende^ vt omne ma-ligni jfirittis confilium,& auxiltum deteHari vakamm

, cf tibi

toto cordefevHir^. Amen,

C A r.

Gonfilium

malum.

Cenef.l,

Exeplum

t.Sf^.5

Heraf.art.

Foet.

iS Veridicvs Christianvs.

C A P. V.

QmJ mageprxcipites auidonos iiiuehit Orco?

Hortatus: Exempla: Duces fociique malorum.

vAMvis nemoad locum illuni infernalium tormentorum

deucniat.nifi liberoarbicrio^propria^. volurate, qua pecca-

tumcommific ; multactamcn luntoccariones,&: adminicula,

qu(^ liominemad peccatum dc ad damnationem inducere,& quaii or-

coprcecipitesinuehere,nonineptedicuntur. Inrerrogaturigitur, qu:E

eiufmodi pra.'cipu? (intoccafiQnes,homine incautum,& maxima fer-

mc pereuntiii partem,in anima: dilpendium pertrabences. Tria eiuf-

modipoti{fimumreceientur;maIuConfiliu,Exemplu,& Cofortium.

Nota fatis per fe funt fingula, paucis idcirco verbis perftringenda.

Primum eft,Confiliiim malum-,quodtametfi comuniter dicatur con- Afultori pelTimumjipfiim tamen a culpa immune non reddit , qui illud

admittit,& exequitur.Eiufmodi prauifuggeftores diabolii in ferpen-

te imitantur,qui pcfli[mu Euae^onfilium deditjinobedientiam fuaden-

do,& ad vetitifruddsefum adhortado. lam ver6,«?iimnofoliiin adeo

fragilis fit, veriim etiara tai^ coTrupts exinde naturx^homiDjVt fuapte

nequitia,abfque confultorie, exeraplo, vel duce,in malum,& *ternam

niali pa-nam ruat ( veiiit ludas , qui e contra optimum confiliumjCx-

cmplaoptima, &cptimum confortium habebat, inipfa Saluatoris

noftti pcrfona , 8c Apoftolorum collegio ) ciuanto magis raalum gli-

fcit,quantoqueproniuspfaecipitium,quandohomini per feininteri-

tum propcdenti ferturauxihuni,- Quidnam hoc eft aiiud,quam,quod

dicitur,vete oleumcammoaddere? Qiiocirca,ficuti eximiumeft o-pus mifericordisjdubicantibus fanura redtumquc confilium dare : ita

peccacum eft aiienum,& opus ferpentinum,praue aliis confulere . Et

ficutillud caeleftigloria, itaiftudgehennarependetur.

Alterum eft,malum Exemplum^eo deterius priori, quoefficacfus.

Quinamq. fadoexemplum malipraEbet ;, alteriquafi viamad infer-

numoftendic; (Scquot vicibus,yclctiamvitiis, idfacit; tot ei quafi

paflibus ad ignem sternum pr^cit. Lucidumin re tam obfcura& te-

nebricofa exemplum prebebat fuo armigcro primus Ifraelis rex Saul: Bfe fuo gladioinnixus perfodiens ; famulo id confeftim codcm plane

modo imitante. Rede Pocta:

Segnius Irntant ammos imnufft per ainent,

Oiiamqiu (imtoculis fuhiecia fidelthui.

Homo inftar fimia: "ad imicandum pronus eft j atq. ideo quam bo-num atq.efficax eft,alicui ad virtutcm prrcirc; tam perniciofum eft, ac

peftilens,aliis in mal^m exemplo eiTe, Vnde alioqui profcdum puta-

TjLLA.ADANIMAE VERmCIEM JNDVCENTIA . 5.

Quid Tnaffe pr^ecipites auido nos inuekit Orco /

Hortatus:ExeTnpla:Duces focrjque maloruin .

Quefi-ce qut nous mewf/Plu/I^/l a laaeirw/Du aaufi-s infernal.

C^efl la Ccrm^MQme/Le ConfeiI,la Me/De ceux,quifmt tnal

.

Verxdicvs Christianvs. 17

irus quod prioribus farculis tor hominiim myriades, vit^ fan^^iom

Z Quali cxlkis in tcri-a ftudio & culrui fe tradiderunt? qu^d vafhfTi-

m.t folitudines, dcfcrta horroris antca plemllima,& cubiha draconu.

in'dcnfiffimascolonias,&quariciuitates,propteranachoretarum,er6-

mitarum aliorumquc monachorum frequentiam verfa finr quod toc

monafteria virorum virginumq. ereda ? oppida ipfa prs rchgiose vi-

uentium muUitudinc , coenobiorum formam fumlifte quandoque vi-

derentur f Vnde,inquam,tants taraque ftupende m bonum mutatio-

nes Bifi per exemplafandorum? Inquemcumque diuinitus minimus

fandimonia: igniculus mciderat ; ftatim ille ad ahorum exemplum mmagnam flammam exurgebat. Harum rcrum plena: funt wnx San-

aorum.&Scripturafacra. a .• c JDepereuntium perahorura cxemplamultitudincpareft ratio.Sed

hoc fumma deploratione dignum, quando qui ahis bona cxempla aa-

^ re debcrent^mxla fub.jciunt. Lapidcm illi ponunt, vt dicitur,in quem

alii impincrant : ipfimet ficeftedi lapisoft"cnfionis, & petrafcandah. r.Pet^-.u

Hi funt pa^^retcs^pr^ccptores^omn^fq.feniores & luperiores mah Qui

in cofpedu popuh;inquit D.Gregorius) male viuitjquantu in illo eft Gr.go.,«

cum a quo attcnditur occidinquato igitur grauius fi is etiam imitetut!

D Tettmm eft, malum Confortium. Iftud prionbus pernicicfius eftjConrortm

quia prauus confultor malum fuggeritiqui exemplum dat/ado viam ^^^'^^-

oftendit & pr^Eit :f;dtertiusducit,comitatur , & quah manu alterum

fecumad mteritumrapit.Dicuntquiiftiufmodifuntconfortij ; Mar- Frm.u

rupmw vnum fit ommtim mstrmi. dumq.fcfe mutuo confcEderant,&mmalispatrandisimplicant; etiam fcmutuo, colhgatoquafinexu, ad

inferna trahunt. Sicut dicit D.Bernardus •, Qui focij laboris, & par- Bern t0.

ticipesmercedisfunt. Penculum , &permciem praui confornj ita y .

D Chryfoftomus manifeftat. Rcrum natura fic eftinquit^vtqLiotiesp^^-;^^^,

bonusmalocoiungimr,nocxbonomalusmehoremr,fedexmalobo-

nus Gontaminetur. Sic vnum pomum facil^ centum bona corrumpt-t:

. fedcentumfananunquam vnumcorruptumefficientbonum. Veril-

fime iUe • Vuaque confpeda liuorem ducit ab vua.^

hmen^.Sa^

Viderint nunc adolefcentuh ilh , & alij, qui nuUa fe ratione a per- tjr.u

<litorum contubernio patiuntur auelli.

Oratio, pro fugalnali confortij.

DOminelefuChriHe, tjuivia.veritas, &vita es ; Bfic,&

doceme,&vitaynmihicomede-,vteuitatisommbm ,qu£

sonfilio,exemplo,&confortionocerep^Jfent • per viam refUm,

quam nos docutp^nob^ oHendip, & pr^ambulap, adcalejiem

t.4triam valcam peruenirc^^ Amen.* ^ C C A P.

f5 Veridicvs Christianvs.

C A P. V I.

Pciiis lctifeii vitem quid peftc vcneni?

HxrcfiarHanc Stygix nidus confouit Echicina?.

'^S^^jx prsrcedcnti capite didicimus, ctribus, qnnehominem)i| ^^^i ^^ anira.i: pernicicm trahunt , tertium elTc efficaciflimun^,

W ^Mf¥] "^^^"'"^^ fcilicet confortium-.Nunc autem quffritur, quod-

i^22S-SJ nam malorum fodaliciorum, vr pcrniciofiiTimum^prcT cx-

Hfrcfis, terisfugicndumfit. Qujavero niiiilfere homo peflepeiu.s odillelo Apcrte ma- \^f ouod illa, inter omnia corporis contacia, & citius contrahitur , &Ij^

^' difficiiiuscuratur,&atrociirimcrs:uir,hominefq. emediotolht :ideo

hicinrerrogatur,quid peilepcius virandum fir. Refpondetur^HaTe-g{is;& ita rcs habet: quiaquantodignior, maiorifquepretijeftanima,

quam corpus;tanto raagis iliius qvi.a huius peftis & mors mgieda eft.

In maioremhuius contagij dcteftationem fecurioremque fuj^am,

Deusnosmirabihohmpra:monuit,&foHcitc pracmuniuit exemplo:

IfH^.ij. quandolege lata cauit pra^cepitque ; vtquicumqucmaculatus eftcc

lepra , haberet veftimcnta difluta , caput nudum,os vefte contecflum;

ac contaminatum feac fordidum ipfe clamaret j folusqucexcra caftra

habitaret:qua:omniaad hocfaciebanc, vtnoti&ad cutem vfq.per-

Ipedijtutius vitarentur,ncque quemquam foetido fuo hahtunimiavcvicinitate inficerent . Hancintam pra:fenti periculo cautelam

, pro-

piiis viuacioriqueadhucterrendi modoChriftus ipfe rcnouauic, la- CUimh.j. tcnfque virus aperte detexir,dicens : Attendnek fjljis prophetis

, qui ve-

mum ad rosm vePiimentis ouium , intrinfecus autcm funt lupi rapaces . Cu

-

ius atcentionis&fuga: etiam Apoftolus Ephefios commonefecitijf-

=a\-7.io. dem fere vcrbis: Attendite volHS,(y vniucrfo gregi : Scio qwod mtrahunt lupt

rapaces in vosynonparcentesgreoi, Qu|d pofliet ad ddigcntem accuratam-

queharrericornmfugam eflicacius adhiberi;quam lupi rapacitatem

ac ferociamobiicete? Qujs cum lupo commercij aliquid habcre vcht?

^ immb qui(namco conlpcifto non ilhco fibi fuga confulatf Nam hcct

(quod quidam tcmerarij in fui fadi purgationem obcendnntiDco fa-

cileficlupuminagnumconuerccre, nonideotamen illemihi minii.^

proiupovicanduseft,quamdiueft lupus. Cumexlupo Deusoueni

rcceriteumquilupus fuerat;cunc pro oue habebo. Interim duralu-

puseft,quodluporumcft facit;rapit&difpergicoues;neq.parcitgre-

gi.ProtaliigiturcumhabebOj&fugiam aut non fapiam.Immo nonfolum non comedam cum eo ; fed nec auc ei dicam , nec cum digna-

borfaluteperviam,ne peftilentifuohalitu,virus mihialiquodafflet,

f\d.]> quo etiam penetralia pedoris mei inficiat . nam fepnUrum patens esi

guttut

liyiERESIS. PESTE FERNICIOSIOR

Peius letiferi vitem c^uid peil:e veneni .''

H^refin : lianc Stygi^ nidns ccfnfouit EcTiidnjE,

1 at u cU re^ te / Run ae ^MsfunefTe ' Que pes ie > ou poifon :

Ouy; c 'eft 1'Hcerens ' Qut a prins (a vte /^u nia dn Je>non

.

Veridicvs Christianvs. i^

gutm eoriim: linr^uis [uii dolose agchant. Veimium ajyidum fub Idiis eorum: Pph 1 1 .

quodcftmfanabile. Etrermoiproruinfcmcl in auremadmifllis, vl-^^«^-5*'

teniis femper vt cancer ferpit . qui morbus.nih infcda pars cxfcincia-i .x,Vn. t«

tur.etiamincurabilisefl. CHiodquoniam ipii non ignorant , niiui

adeo exoptant , nihilqueitaiimplicium auribusoccinumjquam.ve-

mtc,auditetantum;quid audiuifle nocebit.? valde ( inquiunt j ma-

lumefleoporteat, quodncaudirequidem liceat. Et verum aiunt:

quiaenimliicreticorum voxtampcflilcnsefl:, vtne in fummas qui-

dem aures admitti debeat;ideo nequaquam eas ipfcrum virulecis lin-

dircefiltdicens: fugiamushinc, ne&iprabalnca corruant, in qui-

bus Cerinthuslauatur rvtietiameuenit. Samofateni Cathohci eo-J^'^J';'^'^*

demfpirituquoD.Ioannesdudi; aquam omnem exbahieo procul^,'.!,_'i^!'.'"

eEPundi , nouamquc inferri curarunt,priufquam lauarentur^ eo quod Theod.ii.^t

Eunomius ha:rencus priori illafuerat lotus . Ipfimet pueri Chrifliia- ^^^^H.

ni hoc zelo moti , in foro pila ludentes ,quod illa fub Lucij ha;retici

aflnumtranflcrat, &pedemafcUi forceattigerat , vt contaminatam

perignem illicexcitatum putaruntexpiandam. Magna&admiran-dafmttunc tcmporisfuperfuga peftishuius, Chriftianorum fohci-

tudo , & magnanimitas , omnibus etiam rebus ob id ahquando dere-

Uclis. Eam ob rem D. Paulus in Tico omnes ferio monuit Chriflia-

nos.Udrmciun hommem posivuam &fecundam correftioncm d^uh.r, fcuns j/^^j^

g«M fubuerfiis cit, qui eiufmodi cil : & diliquit , cum fit p-Qfno vuduio con-

demiiatiii. Quod eoftudiofiuscuiquecurandum cftj quia^vtahbidi-

cit/edudores funt errantes.&inerrorem mittentes:Etiiosdeuita. i.T/wof.^,

Exquibus omnibuscLirumeft,quamtemereinflpienteiquciihfa-

ciant,quicumha:reticisauda(flerconuerfantur : animasfuas e pilo

fl.ifpcndentcs, &:pcriculocerciflima; corruptionisexponentcs. Quid

c.iim calcarius , pannorumque inalbator a carbonario exfpc£lent , fl

cumeo incant contubernium, quam, vt quidquid album reddere ftu-

duerintjdcnigrctur .'' Ita& Sapiensprarcauet : Quttett^^erh pcemfm- EcdtAi,

qniyuihitur ab ra : & qui communicauerit fuperbo , induet fuperbiam.

Sicde hxrcfi,aliisquevirijs. Et flqui hominum fuperbi dici me-rencur, ijin primishsreticifunt : nam& mater ipforum fuperbia

eft ; vt infra di6luri fumus.

j)Qupdinrefponfioneadijcitur [ HancStygix nidiiS confouit

Echidnse] indicatur, quodierpens infcrnahs, &hydra diabolica,

inuentrix, incentrix, & origoomnium hxrcfluir, 8c ha^reticorum pa-

terdiabolusflt. Incuiusargumencum , S. Apoftoluslacobusdedo-

(Srma ipforum fic per Spirituua fandtum conteftatur : Non fst hxcfiien- lat.i^

C 2 tU

Peftesad-

niiranclx.

10 VeridicvsChrtstianvs.tta defurfiim defcendens : fed rerreiu,ammalu, dtabolka . Atque ita ex eabene inferrur , hivrcHm ex infernoin mundum prorumpere;qui quafi

niHas & Ccdcs eft Satanjc ; vbi illa, & id genus atij peftiferi fetus foti,

infeiicitertandcminmortalium perniciemexcluduntur : (icuc proli-

xius id proximocapite profequemur.

Verum, vtquod pnrcipuum huius eftcapitis, hacrefim pefte magisfiigiendam,clariusadhucreddamus; exemplaquaedam fubiiciemus.

DwiNt- Commodo Romanouum Imperatore regnante , Roma; tanta fuit pe-

pl'!ii„Mi,l"ftis, vt vnodiefsepenumeroad zooo. hominumabfumerentur. MuU

'vitu Q;om- ii, non folum in vrbe , fed etiam fcre (ub omni Impcrio R omano per-ntodu ibant; ciim malefici hominesresoWitas venenisquibufdam , pretio

atque mercedeaddudli, inaHos conijcerent , vt innumerabiles ho-

mincsinterirent. DifScilehauddubie fuit, iUudviruseuitare; fed

vtmuhoatrocioreftpeftishxrefeos, itaetiamionge fubtiUus, &fa-cihus homini afpergitur , quam quouismodopeftisillaGorporahs,

^cqUcTuisepidemia . Ineoetiam fpiriruahsharcpeftiientiaeftcorpo-

rali pernicio{ior,quod in corporaii iioc faicem remedij eft(iicet durumAitgmlin, ^ liorribiiej vt pars tabidaexfcindactir. Vc D. Auguftinus refert; Pro-

Puiiicum iierbiumPunicumeft : PelVilencia anceoftium vcnit, & nummumdcpcfte. quaerit: Duosiilida ,& ducac fe. Cumpeftisvenit (inquic D. Au-Sermon. z4> auftinus ) optamus puftuiam ficri , 6<:cit6 fpondyium facere; vtque

^pgn citoaiiquam particulamcorporistoilat, occum illarecedat, ne ve«

nenumipfiustotumcorpusoccupet, &animampetat. 5cdqui ve-

nenohasrefeos infedifunt, iiocinfaperlaborantmaio,vtcurarino-

lint; eosqueproinimicisliabeant, qui faniora confilia proponunt.

Echincfir, dumrabies haectam ieui negotiocontrahatur, tamquedifticuiccradmittatremedium ; vt iatius quandoque ferpat, gralle-

turque crudeiius,quam vil^ vnquam peftilentirr quantumuis memo-I .Rtg 14. rabiles , morbive palabundi : quales fuere,non tantum Dauidis tem-

Greg. fpi/^porc ; fed (5c D.Gregorij •, vt vix vlius remanferic, quioffici) quippiam*^'' pr,rftarepoftl't. 6jD. Auguftinitemporein Africa, quando in folo

Mafinidc^ regno 800000. (Eutropius nongenta miilia dicitjperierunt,

Etica aliis mundi parcibus.

Grc^orij GregoriusThaumaturgus, quimontes tranftuiit, paludes exfic-

Thauma» cauit, Huuiorum exundanciam infra ripas coercuicdaemonia ex Ido-tupji fignu|i5_^ & humaniseiecitcorporibus;qui a D. BafiiioMoyfialiifquePro-

2^^^^"^ /rphetis, & Apoftoiis prarfanditatiseminencia comparatus fuic; bre-

R»^»/»6.7.uicer,quiexeonomenobcinuicThaumacurgi ,quod mirabUium fi-

/f^^M.i^.gnorumoperumquepatracorexiftercc; iiie propra:cipuo habuit fi-

gno, omni^mquemaximomiracuio , infideHtatis, & ha?rcfcos ex-

ftirpacionem, Inhocfiquidem agendimodo, fingulariDeibenificio

fretus,admirandamexhibebatefficaciam,acvirtutemplane diuinam

unquam

Ve RIDIC V S CkTIISTI AN V S. 2ttanqnam contra contagium omnium virulentiilimum , ScqiiaCi con-iramaium humanis viribus in':xtt'rminabile. Vt non immeriro ei

fandiilima Dci genitrix vir-jo Maria , cum beato loannc Euangclinia,

iipparuenc, fandto ApoiloIomancianSjVtiprum Iiunc D^Gregonuniin rebu? ftciei,maximc qun: aci myftcnum Diuinitari? perrinebant, in-

ftruerct ; priTrcrtim fcra !l:a hlucfiri pelTima , Paulo Samoniteno, vi-

neam Chriib; quaquauerfum diilipars, anno circiter Domini i-y^.Cic-

ut Gregorius Nyflcnus Sc Nicepliorus memorirc protlitlcrunr. Hinc Niccphoms

lib.6.ca. 1 7,

qaoradnuc iupercllentinciuiratc i\eocajlarienh inhdeles , rcfp

(umque eirec, adhucfepcemdecim: Deogratias,inquir;toridem erantfideleS;Ciim accepi epiicopatum.

Eam infuper ob caufam omni peiliilitace magis fugiendaen: hsere- 7)-e»^w,-aM

ticaprauicas, quoddi.abolicisvtarurarcibus, adhoniines fallendos . f^^^f^erefU.

Ideoque rem acu tanfzebac fandus ille Polycarpus martvr cuicum ' '^t;\- ,.

1 r ] xt '111- -^, EutcbiM li,

nxrefiarcha Marcionoccurrcret, rogarecque blandis verbis eum vr^.Mto.ij.

(eL-pensEuamaggrcdicns, numfenoiTcc : Agnofco,inquic, primo-

genitumiatanae. Exemploqucmquedocens, quantalicdiliCTcntia &conftantia congrelTus ha:reticorum fugiendus.

Oratio ad licxrecicam peftem euitandam.

f^ lefuChrishy pafhropHme,omum^ tuammfmgufam^^ amator •, Ecdefiam tuam , qusfumiiSj a luporum rapacita-te defende -, vt contagione ht&reticA prauitatls euitata, infincer/t

ChriBiana Religionis veritate viuere d*morl mereamur. Amen^

C3 C A I.

21 V E R I B I C V S C H R. I S T I A N V S^,

C A P. V I I.

Queni mihi tu nidum? res liaud indigna rogatu.

Tarcarajlucifugas^ nigro cum pedore^filuas.

|p^f^^<^^4 VEMADMODVM animal quodlibec libenrcr circa nidiii-a

W£^i^JM velcubilefuum verfacur \ ira ctiam fieri potcft , vt ficuci

Nidivari). !^*!^^^t^e^/^^^^ cxnidoaniraal , itaexanimalis generc nidi ratio cogno-

k'%r'''^^^' fcatur, exquotaleanimalprodijr. Qmaricuti cclum-

ba: &turtures, noninlerpentum vulpiumvefcflis ^' antrisfouen-

tur, vclinlucemcxcludunrur, itanecagnelli , ncccapclii- in luftris

cubilibulVc luporum vel leonum {-aetantur : nequc e contra fcix

illa;beftiac in ouiiibus,pa({:orumvc tuguriolis pariuntur ; vbi non raro

mitibus illis animalculis commune cum hominibus eft domicilium

,

vidufquecommunis : & hac via nidum hacreiios , quem inuefliga-

nuis, deprehcndemus.

lofemetDominusnoftcr apertedicit, raendacium adiaboIocfTe:

loM. 8. tanquam quod ex eo genitum ,&" propagatum fit. dim loquitttr mai'

d.unan (inquit) cx proprmloquittrr. Frudlum hunc eius cfte dcclarans«

Sicut aranea , totum quod foris operatur , ex putridis iuis vifceribus,

vt foetum, cducit. Quodadhuc clarius exprimitDominus, dum ait:

Quia mendax eft ; & pater eius ; mendacij fcilicet . Mendacij igitur

patreinuento, (cuius hjerefisprimastcnet iure quodam primogeni-

turcE } facileeftiamnidumnofie, vcUuftrarelatibuIa , vbi id genus

volucrum,fcrpenmm, &:draconum progignantur , & circum quae

verfcntLircrcbiius^-vtdomeftica; Hocenim pa«5lo, & pueri nidu-

losauicularum detegunt, deprehenduntque, dum illasvohtantcsfef-

fitanterqueobferuant;<ScpaflimteftaqaeIutoque infccVantur ; donec

ii^os^^tri*?!-natiuum liium ipfarmet fua frequentatione prodant locum . Ita hic

;

ceT^'"^ Si diabolus mendacij & in prin^is ha:refios pater eft j crgo nidus eiu$

infernuseft.

I. Hoc dicit Refponfio, quar tres prrEcipuii ncquitiac huius nidos dcfi.- AInfcmus. jrnat , (ed qui ex primario hoc proficifcaniur . Dc hoc grandi nido

dicipoftet, quodPfalmiftadeardearvel hcrodijnido tcftatur; poft-

ffal 103. q"am fimplicium & Dei filiorum modeftiam ac humilitatcm paflfer-

' ' culis comparafict(quod alias facit frequentius ) ita ait : Herodtj domm

dux eft corum. hoc cft ,pra'fidet omnibus nidis, tanquam dux & prin-

cepseorum. Tametfi non dicam iftuddehoctarrareo proditum m-

do , dico tamcn de eo dici pofle. Dum enim in malum accipiturjiaud

dubieprimarius eft omninminfernus ;qui etiam bonis coetibus,ipfi-

. cj^uc adeo Ecckfia^ dominari pra:fumcretjfi tamad manum eflet poflfe,

(juam

Imes diabolici NTPJ H.^Rt^.SEOS. 7-

Quem mtLi tu nidum f Res liaud indigna rogatu.

T^tara^lucifugas.nigro cum PecftoreySiluas .

G)e quelle voirie/ Vient cejlejurie/ Quest-ce que ce nici

(achots de Il4ueme/Bays, h^es, cauernes/ Coeurs aros de dejpit.

V E R I D I C Y S C H P. I S T ! A N V S. 1 5

oiiam vclle adiacet. Sed prouidit prcccauitqiis Eccicfis Cax ab huius

nididucatu&viribus Chriftus^ dmn3.it -.Porutnfcri noa pdualcbun: M.itt.xi,

aduerjiaeAm.

An principe hoc omnis mali nido , mendacia , errores , fcdae, didi-

dia, fchirmacaj&quicquidEcclefiam Chrifti molcftat, confouecur,

&indeproccdit. hic omniacuduntur inn:rumenta& machina% qui-

bus boni in hac vita exercentur^tentanturjmpugnantur . Scd & his

modus a Deojuenoceanc, poiitus eft r vt per Prophetam ait : Omne ^fi-t'<:^4»

V w ,quodjidum estcomra te , 7ion dlrigetur : ds' omnem Ungu.im rcfillentem

tibi in ludiiio ludicabis.

B Exprimario hoc barathri nido afcendunc monilra infcrnalia in- II.

mundum

,

Sc nidiiicant in hominum malignorum cordibus ; quem -CorJipra-

admodum D. loannesdcludaaperte teftatur : Cmnduibolmlim mifij- j"^'j'

.

fet incoY,vttrAderet eumludas. Sigaificans , cum quafi femen quod-

dam, velouumpofuiflc incorde ludae, ex quo pellimus ille foetus

puUufquc prodicionis accraditionisChrifti tandem excluderetur. Ita

idem ille {erpens antiquus in cordibus hominum, canquam nidis qui-

bufdam fccundariis, viruserroris harretici ponit, inde viperarumge-

niminaclandeftinofotualcurus, & fuo cempore in lucem proiedtu-

rus. Ica D.Gregorius : Diabolusin reproborumcordibus quafi in Grcgcr 2^ic~

antrofuolatet. Ecquemadmodumanimalia, fuievolucria, fiueter- ^'•'^••^7>

reftria, nonnidificant,. nequecubiliaeligunt,nifi vbilcci commodi-"-^^"^'

tasinuitatj ac tum eundem fibi magis accommodum reddunt: ita

ncquediabolus vlquam fibiincordibus hominum fedem vel nidumdeligit,nifi vbi vtcunqui prarparatum & per pra:csdentemnequitiam

accommodumlocum confiderat;pr^fercim vbi ferpentinam harre-

lios fobolem fouereac nucriredefiderac;cum quoque loci reperci apci-

tadinem fuis adhuc magis vfibus accommodac; ficutcapiteinlequen-'

ti fumus ollcnfuri,';^ mahs nimirum Chrillianis harrecicos fieri.Pni:-

dictisconfonanc verbaDominiadlob , dumaiCjin Behemoch du-bolumexprimens : Sub vmbra dr/mit , in fecretocabvni , &tn locis bu^ jgiij^Q, .

mentibus. Inillisqui fub vmbraChrillianihominis nequicer viuunc;

&incordibus vanorum hominum, qui caiamo & arundini fimiles

func; &inhumentibus, hoceftlnxu, crapula, &huiufmodi carnali '

concupifcentiadiftluentibushominibus , dormic, requiem inucnit,

nidificac, &damnabile germen fufcirac omnismali pater diabolus.

De fecundo hoc nidi genere fufiiis Ifaias : Ent cubile dracomim : & oc- ^f-ti* J4»

currcnt diimonia. Vt foient beftiae , rumefcx quaerendcegratia, cum vi-

ciffim fouendi foecus neceflirare , cum alias mukas ob caufas, circa ni-

dos& cubilia volitare , difcurrere , fibi muruo occurrere , vltro cicro-

quecommeare.Item: EtfUofmctamabitalteradalterum. Vcluciincamgratoopere fibiimiicem congratuUntes , confpirrantes, & optimc

COHfo-

»4 VeridicvsChf.istianvs.conronantes;It'i ctibjbh lamuuln calibus nequam cordium nic!i?, ctfamimmanis illafera, fcrpensqueverfatiiriinus feclcm figet. Qui, telte

Gre%of.Ul. D.Gregorio , & Hieronymo,foimoram fcemins rcferens faciem, quoy.ca^.zi,. 'Q[andiusa»ercditur, hoc certiusfaruiufque incautum ferit;tant2cru-

Bieron.in deiitatis , vt ncc proprio parcat foetui. Caluiniltarum letkt indolem<•.'!/>. +.r/jrc- referens, quiblandoprimum fermone hominum demulccnt aure^;nonm. £^^ quando non fatis ex voto fuccedunc omnia , tantam adhibent fa:-

uitiam , truculentiam,& vindi(5ta:immanitatem,vtnuncnidum huncinfernahum monflrorum , ha:reticarum inquam viperarum , foh fe-

re ponideant; lUiraltem prxdominari velle vidcantur . Audi,quo-modo & fequentia Prophetse verba , fadiofs huic Caluiniftarum fe-

Ccx conucnian::: £r inuenit fibi rcquiem. non enim antea ceflknt a mil-

lc mohminibus, nunc aftu vtentes , nunc aperta mahtia, donec omniavbique locorum fuam ad normam redegerint : vt vel fcduiti ipforum

prauitaticonfentiant , vel pareant fubiugati : tunc inucniunt fibi

rcquiem-, ahoquinon eftquodquifquamcumeispacemfpcreCj vl-

lamvc concordiam.

III. Qucd adrertium nidigenus attinet, inquo fpiritus crrqris , 8c qLanbula. mendacij pater diabohis , hzerefmm cohibros parit, & confouet, hoc

in lucis , antris , & latibulis confiftit; vbi eiufmodi farx hominum fua

loMi,^. conuencicula celebrat . Vt pra:docuit Chrillus : Omnis qut f7iale agit,

odtt Imem ^ & non ventt ad lucem , vt non arguantur opera eius. Hinc fit,vc

hcEretici,dumdiaboIuscismi{ic incor:, & quafi nequitia? concepto

feminefcecundatiturgefcunt; vtcum EIiu( harrcticorumtypum ge-

hbii, rente) apudlob , dicercpoflint: Coarctatme fpirttusvtertjnet: &ven-

ter tneus, quafi muslttm abfqueJptraculo,qtiod lagunculas nouas difrtmpt: tum

folicita fcrutantur indagine, (iquos inuenire queant, quibus in Cc'-

crctioralocafedudis virus fuum inftillent : tunccosibi videascon-

fpirantes ,conferentes capita , &: ranarum morc farculentis fuis femi-

nibus, quafiglutinecohxrentcs : clamfua omrfia pcrpetrantes, do-

nec opportunum tempus iIIuxerit,quo peftiferum foetum in omniumconfpe6tum producant,totumque,fi fieri potell:, aerem inceftet.Tunc

cum gallinis mirando omniareplent ftrepitu , tanquam partu pofito^

&:reexvotogefta.

Socrat.U. 1. Concihumillud peftiferum Ariminenfe ciufmodi nidum refcrc-

«i»''?' bat; inquo, fubfpecielegitimar Synodi, fub Conftantio Imperato-

a^rtl^^T??-* re haeretico , Arianihsretici^Valensinprimis & Vrfacius, miraCa-Conciiu- thohcos Epifcopos fraude ac nequitia circumueniebant , & prxtextubula hxte. jneundi concordiac fallacibus ajquiuocationibus,&:amphibo!ogiis,ucorura.

q^^fu-eQconclurcrunt: adeovtnon folui-ft Chrifti diuinitariplan^

derogaretur , atq. etiam Nicjena Synodus ac fides orthodoxa damna-

. ca prorfus videretur^ fed, quod eft amphus, vt inquit D.Hieronymus,

Ingemuit

VeTIIDICVS CHRlSTIANrS. ifIngemiiit toms orbis , <!' oixHjtrj vocabulo abolito , {^Cc ArianiTm cfTe HUyon.foi%^

miritus eft. Incerinirolata illa fraudulenta conuentione , harretici '^*;-^ Ludfi-

ftatim malitMiii dctcxerunt ; Valens enim & Vrfacius Ariani, cocpe-"''^*^'

runc palmas fuas iadlitare, &:triumphum canere. Vcriim, Deo nondormitante, qiiicuftoditlfrael, Ecclefiaspaulo poft fuccurrit

, qui

numquam illam de(crturus eft . Nam fub Damafo Pontifice Conci-

lium RomcX celebratum eft , in quo Nicarns Synodi fides , atque de-

ci'etadenuoftabiIita&confirmatafuerunt.

HuiufmodinidusfuicetiamConcilium illud hsereticum Seleiicia? P^wltnlSu-

celebratum . Ecaliud eiufdem farinx , Conftantinopoli , per hxre- "'l^ ^'•^''

ticum Imperatorem Conftantinum Copronymum., concra imaginumfacrarum venerationem coadlum.

Tale latibulum erat fpelarum illud in Synodi fpeciem Ephefi con- Kiccph. Ub.

flatum , vbi Diofcorus totiustragoediarchoragus & fa<fiionis harreti- ^i-^^p 47.

caeantefignanus, fanAum Flauianum epifcopum latronis moretm-cidauit. Qua: Synodus , ob id, & propter fraudulentam violentam-

quc procedendi rarioncm , ^wrpa>i , hoc eft prsdatoria, iure did:a fuit;

quiavere, iuxtaChriftididum, feceranteam fpcluncamlatronum. M.ttth.iu

Vixc de tribus nidorum hxrefios gencribusdidla fufficiant ; vt

quifquis norit , ex inferno , ceu maximo nido ( Patre ac fautore dia-bolo) hxrefim in corda prauorum hominum, vt ad fecundum nidumafcendcre; deindeintertio nido latebrarum , lucifugorumquc lo-

corum confoucri, & in fcetum perfe6lum erumperej fibi, quan-tum anims falus cara eft, ab omnibus caueat^ ac pefte peii^is oderit.

Caueatinquam fibi, neobftreper^ iftx , erronca^quehirundines Td.i.

fubtedoipfiusnidificent, necalentibus fuis ftercoribus prarcipuumciuslumen^hdeifcilicet exftinguant; quod nunquam aut non nifi

timarilllmse pcenitentix felle , vt diujno remedio, rccuperetur.

Oratio concraconcilium impiorum.

DEti^ ,qui nes in Ecclejia tua fanBa , ficut ga//ina pii//os

fuos , fub alas mifericordiji tu£ congregafi.'^ abomni nos

trroris atque nequitia defende confortio , ne nos magnt^s i//e ^e-

kenn£ nidus abforbeat , fed regni c^lejlts foxietas tn Atermmddoptet, Amen,

^^ Veridicvs Christianvs.

C A p. V 1 1 r.

Qu_od gcnns Hi:reticus?que fex?quobeIuavuItu?

Catholici vappa:& fidei defcrtorau itx.

fK^'^^ EMiNi minimvideri(Iebet,qu6diftad,&quidemeoiTiocio,

-^jl.^^p-! liic inrerrogctur : quianullatoro orbeferatameffera, tam

J^^ii ^^0'^''^^*''^"'^"" mon{lrum,neq.res aliqua ta deplorata: nocenti^,

H/' on ad - "^*1 malum cui tam male queat adhiberi remedium, in Rc-

ticrf.i'igi- publica Chriftiana,quam hasreticus.Multa^inquit D.Hieronymus, in

lant. orbe mcftra runr..Centauros,& Sirenas,vlulas & onocrotalos in Efaia

Jegimus.Iob Leuiarhan £c Behemoth myfticolermonedcrcribit.Cer-

berum & StymphaiKLis,apruraq.Ei7manthium, & lcone Neme^um,Chimasram atq. Hydra multorum capitum narrat fabuls Poetarum .

Caciidefcribit VirgiHus. Triforme Geryone Hifpaniae prodiderunt

.

Sola GalUa m5ftra no habuit:fed viris fcmpcr fortiirinus.&eloquetif-

fimis abfidauit. Exorcus eft fubito Vigilatius,imm6 Dormitatius, qui

immiidofpiritupugnetcotra Chrifti fpiritum* Ha<ftenusD.Hieron.

Sed li iam adliuc in terris viuerct Chriftianus ille Hcrcules , & mon-Itrorum horum domitor Hieronymus;quantumobftupefceret cofpe-

(Sla CaUiiniftica hydra,ceterilque portentis , quibus fcatet , qiJ2€[ue ia

aUas Rcgiones euomuit GaUia, aUsque nonnuUarProuincis.H^reticus, Ouera: i^itur pretium fuerit,GUcrere,ac nofTe^quod monftri ^enu5,

jTJonftto-quidvetandem Lithi-ereticus. Vc genuinti iiGErelios , cs: ha^reticorum

rum^ nofcaturorigOjfciendumeft.omnesqui facro tindti baprifmate, Chri-

fti dodlrinam per Apollolospr^dicatam tenebant, primum difcipu-'"*

los 8c lideles,acet!am frarres di6tos fuiffe, qui deinde primum Anrio-

chi<^ vocatifunt Chriftiani/fiueludceieftent, hueGra;ci, fiueaherius

Haerctico - cuiuflibet nationis. Quando ver6 iam aliqui fe ab iUorum confortio,rum ongo.

{pQj^,.£ f^^ ^q\ ^q^ falfos fratres fedu(5i:i fegrcgabar, aUamq. doftrinamfedabantur-, ilU fed:a! noux nomc dabantnouu, vel nome iUius a quofeducebatur, cuiufq opinione fequebatur,fortiti funt, vt a corpore re-

iiquofedi,&r alterlus fe6tatorcs. E:-ccpUgratia,aMenandro Simonis

difcipulo Menadriani:ab Ebione Ebionite:a Cerintho Cerinthiani.- a

Marcione Marcionift^: ficut noftro infeUci ca parte feculo,a Luthero

Lutherani, a Caluino Caluinifts:, ac (ic deinccps. Qui vei 6 primariae

ac Apoftolica:cogregationi,hoceft,Ecclef£ Chriftiadha:rebant, noaabillo ApoftoloJ116veEpifcopo,aquoconuerfi,velbaptizatierat,de-

nominabantur ; fsd primum & communetoti corpori nomen retme-

bantjChriftianivideUcet. Qui pristerea poftmodam CathoUci diiti

funt,abilla vniuerfuate.qua fides Chriftiomnelocu^omnesnatroneSj

dc omnia tcmpora comprehendit;taUfq.ad finem vfc^^.miidi futura eft.

NuUus

H^RETICI TYPVS , ET I^ESCRIPTIO , 8.

Qucklgenus Haereticus ^'quse £ex .^quo beluavultu.'

Catliolici vappa; et fidei dei^rtor auit^ .

Queil--ce 1'heretique ^De fielle hotcti^ue/Et de qtiel alay:

Cejl vn Catholique/Mefchant,rogiiej tmque/Kt trcajh-e a. lajoy.

Veridicvs Christianvj, 27Niilliisitaque, his pofids,propne dicitKr h^reticus, qui non fueric

aliquando verus Chriftianusteflqueeiufmodi, qui fidem CathohVamreJiquerit,& ab illa deficiens , ab Ecclelia & Deo extorris ,& apoftata

B fadus fit.Qui Chriftianifmum fuum quafi pedibiis calcatTandcquc

C ipiritu afe abacto , fpiritum nequam in fc intromific. Alioquin eiiani

D lixreticusdicipodet , quiha:refeslufl;inet, tametfi nunquam fuiflcc

Chriftianus.

Qnod Refponfio vappam Catholici vocet harreticum, tantun- HcTrcticus

ilemcil,aclidiceret corruptumCatholicum, vtvappacorrnptum vi- ^'"|-

num eft. Quia, vc dicicD.Bafilius;Si quis hxrefim Ecclefiae putredi- ^''^1 ^^'^"

ne dixerir,a veritate non aberraric. Qm bus coiorme cft,quod D. Au- j^u^udin^guftinus habetjex malis corruptisque Chriibanis ha:reticos fieri. Vita

^

liquidem perucrfa ad h^refim adducit: & ficuti hrerefis ex vit£e nequi-

ti2gignitur,ita&ip(amille alias ncquitiasparit : quemadmodum ex

E carnecorrupta vermesoriuntur,&; iHicx fealios progeneranr:, fimul-

que omnia perucrtunc,nifi debitorcmedio praruertancur. Ha;reticus

icaqueeftCathohciVv^ppafeucorruptiOj&Corporis Chrifti(quodeft

Ecclefia/membrum corruptum,atque a reliquo corpore defedum.-fic

ut pars carnis putrida & putidaexfcindi , abiicique folec, vtcu^ fanafuncpraiferuentur. SicucappofitevrgecD.Hieronymus. Refecandse

{initputrida: carnes:&fcabiofum animala caulisouiiim repellen^lum ^'/^^7/' ^'j^*

eft.ne tota domus,ma(Ia,corpus,& pecora,ardeat,corrupatur, putref Gnlat. cn. 5,

cac,intereanc. Arrius in Alexandria(inquic}vna fcintilla fuit j fed quia

non ftatim opprelTus eft,totum orbem eius fiamma populata eft

.

F Quod autem ha-retici vclutlapides & fragmenta ruinarum Eccle-

CGximt, exquibus ipforum archicc<ftusdiaboIus nouamabfquecx-mentolynagogamcontradomum Deifufcirareconatur ; fcd tantiim

indigeftus aceruus lapidum eft/ubdolo ipforum ftudio de Chrifti Ec-€lefiadccidentium,vel violentererutorum,quibusinfpeciem aliquid

femper moliri videntur:hocex Tertulhano diferte audiamus.Iplum,T^-rtuU d

mquit,opus corum,non de luo proprio a:dificio venit,fed de Veritatis pr^f^npt,

deiirudione : noftra fuffodiunt,vt fua aedificewc . Quidquid de his'^*''^'»

legimusA' prarcipucquidquid noftrisoculis confpeximHs, illa omniahuiusxei fidem faciunccuidencem.

Oratio, pro Fidei Catholicx conftantia."¥ 7{effabll^ tua, chriHe,dile[fio,nos ex immicis amicoSyC^ ex-* meryihrls di.i.holi^Corforis tui membra. confecit: Da nobls, cfux-

fumm^conHcinti£gratiam , vt a teterrimo h^refeos vencno de-

fenfi^ neque vit£ huim amorej nequemonis metu^ aliquando a. te

feparemur, Amen^D 2 C A r.

iS YeridicvsChmstianvs.

C A P. I X.

Qmddxmon PErebiqiiidinafpcftabile monftru?"

Angelus j akiuoli comiptus labetumoris.

I^pVI A tantaeft inter hajreticum &c!£Emonem affinitas, vix

^ll fieri poteft , vt ,qiiando vnius fic mcntio i, de altero etiam

'm\ nonmoueatur; tanquamqui-optimi fint coniubernales,

I)iabolus^" Idcopoftquam quideiletlixreticus interrogatum eft,et-

quid mon- jam quid fit d^Emonquicritur ; quia (i vnum noris, a;quum cft vt no-

|:^";^,^1^"'* risocakerum. Hncetiam fpedat , quodin fcquentibcrs aliquot in-

vocaui? tcrrogationibus , c plurimis aliquoc faltem fymbola , Sc argumenta

coniuncftiirimx cognationis inter hasreticum &: diabolumconiigne-

mus; vt llbi Catholicus ab vtriufquedecipulis diligentius caucat.

Quod verodiabolus monftmmErcbi, vcl beftiae nominevoei- Atetut 5 hoc nemini mirum videri debet : Nam fi homo propter pecca-

P/rt/.48. tumiumentis.infipientibus comparatus , ilhfque fimihs faduscft:

2 .lo.tn. j. quare etiam noii multo magis diabblus , qui peccatum inuenic, hclhx

Cenef.i., nomcu fbrtienir ? Hincenim &:in primaraailia inEuam machina-'

tione,informaferpentisfeexhibuit: &in quamplurimis interca in

San<5tos attentatis infiiltibus , omnes prope ferarum, vihumque ani-

malium figuras & voces imitatus cft.

Hincetiam facra Scriptura, innumerls ferm^ locis , mahgnum Bfpiritum, non{bIumcommunibeftia:nomine nuncupat, fiuein ve-

C-Ap. i>.c!f tcri.fiueinnouoTeftamento, &fpeciatimin Apocalypfi S. loannis j

il-A^oc. veriim etiam,lconcm, vrfum,ferpcntem,draconem , lupum, vulpem,

&idgenus, inparticulartillumappellat .• quociusvel fercciam, vel

fceditatem , velinuidentiam,, vel violentiam , vel faiaitiam , vel calli-

ditatem manifeftct.'"

Ecquidapertiusinhanc fcntentiam dici poiTit, quamquod Apo-*

t,Pe^?. ftolus Petrus ingerit nc nefciamus ? Aduerfimis veflcr diabolus canqiiam

lco ru<(tens dr(uit,qUc<re.is quem deuoret. Quocirca fobrios cfte admonet,

Chryfofi. 3c vigilare,eique in fide fortiter refiftere . Diuus loannes Chryfofto-Homil 51. musfcopum pundumque attingit, tribus vere vcrbis: Diabolus mala.juper (nef.

^^f^j^^ Cuius iTuiliciam, fa£uiiiamque,nec non abiectam vilitacem,vc

Gregor.li.t;. diftindius cognofcamus^audiamus quid D.Gregoriusdicat. Diabo-Mo.ral.c.17. Ins, inquic,ahisleo,aliisformica. vnde& Myrmicoleon abeo nun-

cupatur. Idque tribus autetiam pluribus modis verum elfe dignofci-

tur.Primum,quiadiucrfarum illarum beftiarum figurasaftumic,tum,

quiainuifibilisinterdum vocesillarum tantLurij&conditionesimita-»

turi poftremo, quia ia tentationibus, & impugnationibus, tamquam

leo

DlABOLICI SPIRITVS DELINEATIO. 9-

Quid dsmon fEreH quid inadipedabile monflruin

Angelus , altiuoli corruptus labe tumoris .

Queft-ce qw le diahle/ Qm ttmt effvyyMe/Tm^wurs nous cowhatl

Ceftoit vn han An^e/ Quij>arfcaiure efchanae /Deuint Apofhit.

VeridicvsChristianvs. ipleo ternbilis videturaliqiiibusaliis vero vcformicaconremcibilisap-

paretjprofuftinentium velpLirillanimicate velforcitudine.

Nomenigicurbeftia: diabolo conuenit multis decaufis.Nam licct,

vt rcde D.Dionyfius dicic,omnes fuas doces naturales diabolus etiam Dtor.yf.

poft lapfum inteeras rctinuerit;ac propterea , neque natura fua beftia j/':''^*. ^

eft,neq.per peccatummutaius mDekiam;propceririacionabilemra-

men peccaci naturam, (Si:propter nequitiam maiitiamque fcrinam,

quamaiTumit, quaque vticur, etiam beftiarum ad iioc formam in.^

duendo, merito poceft &dcbec bertia & monftrum appellari : im-mo Behemoch , hoc eft , bcftia beftiarum . Huc enim facir, quod di-

ficD. CKryfoftomus, remaugendo; Sacanexhominibus bruca fa- chryfiTf.

ccreftudcc: immo vcro fcrasjquin pociusdiemonas. Et facic vere.-^^ow.j/.so.

^ . Rcfjjonfio aperte dicit(quod 5c fcquenci capite tradabicur ) ange- "aZC*

lumillumeire corrupcum labefuperbise, & apoftacam euadfTc. ADeonamquein principio, nobiliirmia creacura, acfpiricus ca^Ieftis

creacus, Deo nonadharfit; fed per inanem gloriam ac complacen-tiam,inpropriapulchricudinefuperbiens , peccauic; & ex caEloniin

akitudine , in inferiora harc loca, & in profundum abyfli deieduseft.

Exangelolucis, indiabolum, faranam , ac principem tenebrarummutatus. Nobis miferis interea morralibus mille ftruens infidias ; &milleoppugnans machinis,inuidiaillumexftimulance. Lapfusipfius

e caelo , in capite x x v. fpecialitcr tradabirur.

His praelibatis , deinceps dilucide demonftrcmus, qiianta fit h^-

reticorum cum diabolo propinquitas 8c fimilitudo^ tam in originc&ftudiofraudulento, quaminacri bonorum diuexatione, &damna-bilidemumexitu. Idquefadlurifumus , incuicu pra:fcrcim neceffi-

tacis&vcilitatis, quemtamcontarainatumh^reiibusfaEcuIum, iure

fuo videtuc exigere.

Oratio contra complacenti^ tentationem.

IT^idt^ draca diaholi^ , & angelus tenehrarum , mevererl

facit, & ad te confugere , Domwe Beu^ Exercituum : B/t

j/recor ita tudt femper maieHati, pro collatls tn me henepcili ac

donls gratias agere , vt tanto mein omnihm geram humilius^

quanto plura ac maiora recepijje cognofcar ; pofimL in Pcrps^ -

tuumdetuahonitate gloriari, Armn.

D I C A p.

Dlaboli,&Hccrctici

afHnua-.

VfiRiDicvs Christianvs.

C A P. X.

Dxmoni ScHxretico^quid quadrat rite duobus?

llle Polo^Hic fidci facrata corruit arce.

^^^3 T re£lade quoptamcognitio habeatur, fciatnrque quid

^"(^y deillorentiendiim fit, permagni inrercft nofle, vndc is

'^ywf^^ profeclus fit , vcl a quibus ducat originem . In cuius rci

^^^M^I teftimonium ,quando eo ventum cft , vt de ilio dica-

tur , (icut [uda^i inique de Chrifto : Nouimus eum , 6c fcimus vndc

iit ^aftum fere eft de ipfius apud illos exiftimatione . Ideo hic inter-

roc^atur id , ex quo prima 5c manifefta hceretici origo cognofcitur ; in

quo etiam cum Ipiritu nequara eleganti fymmetria confentit . Quidigiturin his duobus congerronibus notatu dignumeftr' Refponde-

j^

tur : Diabolum e cslo corruifle ; hsreticum vero ex Ecclefia . Ac fi

Inlapfu. dicam: Quemadmodum Lucifer cum turbafequaciumfpirituum, c

CTleftibus fedibus prolapfi funt , mutatiquein djcmoncs; itahsre- Bticum ex Ecclcfia decidiile

;,coque lapfu ex Cathohco fadum hxrc-

Gn^g^^r.in ticum . Sic D. Gregorius : Apoftatae angelo limihs efficitur homo ,

r.tjior.pArt. hominibus efte fimihs dedignatur . Quod , ficuti omnibus fu-z,cap.(>.

.j^-j ^ccidit 5 ita maxime omnium fuperbiffimis hsreticis . Vt

etiamnulhahj funt j velvnquam futuri alij diaboli, quam qui ali-

quando boni.fuerunt angeli: itanulii ahj funt, fuerunt , eruntve vn-

quamh^Erctici^^proprie loquendoy^quam qui ahquando Catholici, &Ecclefis Chrifti membrafuerunt. Namquinunquambaptizative-

rique Chriftiani fuerunt j.kd in hsrcfi nati eam quoque fuftinent;ta-

mctfi haeretici dici poftint, quaha^reftm fuftinent; potiustamen Eth-

nici&pagani dicendi videntur : hxreticiveto proprie ab Ecclefia

prolapfi.

In caufa Quemadmodum etiam-mahgni fpiritus ,propriaculpa, & fuamet

ruinac : fa ftimulantc fuperbia , eo perfidia' &: profligationis deuenerunt : ita &V^^^^^ • harretici , diabohca fuggeftione permoti.in hanc tam foedam ruinam

deuoluti funt : fuccinente ilhs femper diabolo, quod Chrifto in-

Liic.4. "erebat: Mitte te deorfum, hoc eft. in prxceps ab Ecclefia te deijcito : vtQetiam tum fupertemph pinnaculo ftabar, ciim hrpc dicerer.

Iniadura. Et ficutveternofi iliiangeh, e fummafuafehcirate ac beatitudine

deciderunt ,quan.doca.*ieftisregionis extorres fadli funr^ita&hcErje-

ticiomnifua fehc^tate fefpoliarunt, quandoEcclcfiam , vehitfiuim

in tcrris ciclum , & Arcamextra quam nemo faluari poteft, tam pcr-

fide derehquerunr.

.Deinde ,quemadmodum fatanica turba ita polo exturbata , alios

femper

DlABOIJ H.€,RETICIQVE LAPSVS SmiLI.IMVS. 10-

Da?moni;et Ha?retico, q^uid quadrat rite duoljusf'

llle polo j hic fidei , dfacrata corruit arce .

Ol7at motirrm^ n) "^yanbi, trj nj Adft^ Stmtv\?t^ r"

(Qttr)W^ wf fgtrntv^ van^t,trf^a.r^tv uvftcv- -PtvxFtKj

.

QueUe nfhnhhmce /Se trmeue m hi chance /Des deux ^^ojhts f

Uun quite V£aWe / Lcaitre^ar vanhfe / Du ciel ionne en has

Veridicvs Christianvs. 51

femperadruinamimpellereconricur, cidemquemalo implicare; iralnnoccndi

& ha:reticoi-um hoc fludium eftjficuci in prox imo capite dcclarabitur. "'4^'"^«

IdcircOjVt ollenciatur quanta fir diaboli & ha:retici {imihtudo,quam-

que fic fere res eadem;quod Propheta diabolum interrogar, hoc nos

itidem verbis hsEiecicum polTamus intcrrogarejn rantcE vcrania:,pr<^-

rumtionis, & perfidi^ dcceftationem: vt qui obharc mcrito tam igno-

miniofam fosaamque deie6lionem fuftineat . Sic ait Proplieta; ^/c- /jV^ 14.

niodo cecidijh de cdo, LfLifci } ( Luther, inquam )qtii mmeonebaris: qni

dicebiis in co-de tuo : Afcendain, Vixc r.nio fidi tam infandi , h.rc cul-

pa, quod inortus tui principio nimis cito (".irrexeris in te ; & in pro-

prio decore te per fuperbiam exaltaris . Ha'C quoque ratio cil ruina*cft^ni.vcr

omnium;qui e carloterreftri , quod eft Ecclefia , per errorum pn-e - h^reti cr>-

cipiciacorruunt; luperbia fcilicec . &nimia dc ie prazfumtio. Sic '"""^ *^'-^*-

D. AujTuftinus fcite , & breuiterdicit : Superbiaeft mater cmnium '!i*^''^""]*

hscreticorum. Cui adftipulatnrquoddicit D. Cyprianus; Non aliun- d^Gcnef.

'

deobortashxrefes ,autnara fchilmata , quam quod iaccrdoribus, ^ypr epij}.^

Dei vicemgerenribus, ab vniuerfa fraternitate non obteniperarur.^^*^"'^^'

Hinc & in veteri Teftamentofie prarcipitur: Qju amemfu^erbieyit^no- Daft.ij,

.

lcns obedire facerdotis imperio,qni eo tetnpore immitrut Doniino Dco tuo j ex

decreto iudicis morietiir homo iHe ,& auferes mdum de ifrael : ctuuttuo^ po^u-

lus audiens ttmebit ; vt nulltu deimcps intumefcat fuperbi.t.

Exiam dicliscuidenter innotuic, quam paresfint, &vniformes,djemon & harreticus , & in lapfu, & in caufalapfus : qu^ eit nimirumfuperbia, pra:fumtio,(St proprix e^vcellentixcupidit.as, vfqueadcon-temtum Dei , Sc Ecclefia: , omniique poccftatis fublimioris. luxta il-

lud Sapientis teftimonium ,q',ioait : Inttmm fuperbidi. bomtnii, apofla- ^cds.io.

tare k Deo : quontam ab eo qm fecit illum , recefitcor ctiis : quoni.zm inittirnt

omnis peccaticfl fuperbia . Audire luc lubet diuum GregorUim his mi- ^^<'S ^'^- 3-

re confonantem , fic enim habet fuper verbis illis libri lob , vbi de a- ^^"''*^''*»-*i»

miciseiusagitur [ Venerunt deloco fuo.] Ha:reticorum quippelo- *' '

cus ( inquit.) ipfa fuperbia eft ; quia nifi prius in corde intumcfccrenr,adprauajaflcrtioniscerraminanon conuenirent. hinc,contra fan-tlam Ecclefiam ex fuperbia mouentur.

Mirarifa^pefoleo ^ ecquidtandemcaufeefifet ,quod noftri tem- ^^fft'"

poris haerctici tamacerbis mordacibufquemodis Dmum Gregorium re D^Se-prjE omnibus fan<5tis patribus infedarentur. Dudum id tantum cau- gorium in-.

fiEfube(Iearbitrarusfum,quamipfiquQquenon diilimulant:» quod ^'^'^^^'^"'^^

diuinum Officiumita reftitucrit, ratumque feccrit , prscipue tre-

inendi MiftcE facrificij , vt primarins ob id audor ab ipfis &inftitutorconfingatur. Verum dum ad Moralia eius , fuper librum Iob,ocu-Jos refledo, miirari defino,etiamfi milleillum modis hxrerici ferocius

inccfTcrenc . Nam pudendam ipforum originem/aftuofum progrefi

fum, ,

^i Veridicvs ChII!ST!ANVS.AmJci lob {arn, (uperbiam , inuidiam , hypocrifuTi, fraudulentum ingenium,ft-

hv,'n^'^'^^niftrum iudicium , 8c exitum infelicem , ita in trihus illis iidis ami-

lob.t^i cislob , ad viuumdepingiti&promeritotratfiiat^oftcnditqueeflefa-

bricatores mendacij , &c cultores perueriorum dogmatum : vtetiam-

num poft perlpedta liscomnia in ipfis ad oculum , non pofllnt accu-

ratiusdcfcribi . Scdad propolltumredeamus . Diabolum fibi nonroKnri harreticos , fed &quorcunqucpoteft, per pra:cipitationis ia-

ftantiam affines faccre,vt ex alto gratiae ftatu ruant,etiam euidcnti ex-

cmplo conftabit.

C.ifUtm ^ CafTianorelatumlej^imus, Heronem {enem in Thebaidis dc-

Iliuliodia- ^'^'^^o annos qumquagmta commorarum •, luotamen non Patrum ar-

bolica. bitrio vixifte . Hic ergo a da:monelaudatus,ciim eum a Dco mtiliim

ad fc de cxlo angelum credidiflct \ credidit etiam quod ab illo audie-

rat : Sefcilicet tanti iam apud Deum mericiefle, vt, fiex arduoali-

quo locoad imum rueret , corpus eius affligi laedive non poflet. I^ta-

T3eHt6. queimmeraorfcriptumefle: Nontentabis Doinwum Deum iuum: fed

M th 4.potiusin pernicicm fuam illud imprudentcr ampledlens : An^elis fuU

tnandautt de tc \ Inmanibus tollcntte , ne offendas .'.d iapidem pedem tunm:

no6tu furrexit , & in puteum haud modic^ altitudinisfe pr^ecipitcm

mifit.Ad fonitu cafus exciti fratres feminecem extrahunt:& cum remdidiciflent, a dccmonioillufum affirmant . Sq^ ille in fua credulitate

pr^fumtuofaq.fuperftitione perduras,die tertio poft^vita deftiftuseft.

4-Rff.9. lezabel , intrante lehu , iuflu eius per feneftram praecipitata, a ca-lezabelis njbus deuoratafuit : fedqui per fuperbiam ab Ecclefia in pra!ceps^^ "^*

ruunt,ab infernahbus canibus , & jeterna morte depafcuntur . Hosnimirum canes infernales aggrcdiuntur,debentque cum arterna mor-

te depafci : eo fane crudeliiis, quo & horum canum dcntes acerbiores

funt, &c in animam quoque fa:uientes poena: scterna: truculentiores.

TUl^of.lib.i. Infanishuiusprarcipitijque genusetiam inAffafinis (gentis no-

<^-^i'-'' meu eft j corporaliter adumbratum legimus . dum illi fe in fignum

promta: obedientire folofuorum dominorum nutu eos deuocantium,

eriamexpra^ruptifTim.is rupibus turribufque celfiflimis dant praeci-

r/r.4. pites, &9ccidunt. Itafccundumanimamhaeretici, iubentediabo-

M ittc tc \q : ^ Mtttc te deorfum } ab Ecclefiae CatholicjE faftigio , in errorum iti-

dtrbStr' fernique barathrum Isti defiliunt.

caudo. Attechna ifta fraudulenta diaboli merit^ notanda mihi videtur.

Illos fiquidem ipfe primum in fublime rapit per fuperbijc faftum:, 8c

quafifupraEcclefiamftatuit: dumfibi feplufquam Sacerdotes om-

ncfque DocSlores fapere perfuadcnt : omnemique quafi ab alto defpe-

dantpoteftatem^&iamomniafub pedibus fuis ftrataarbitrantur,

Sed quo illos in fuis oculis exaltat fubhmius , c6 profundiiis illos in

damnationis voraginem pr^cipitac.

Hue

VERiDrc%'s C r r. 'ST'AN vs. ^jHucctiam refcrri porcil:, qi:od Niccphorus accidiffe narrat circa Nifcph. lil.

annuni DoiTiini 437- ludxiis quiclani Moyfcm fcelfe , a Dco in >4f-^-40.

Crccam cslicusmiirum , conhnxic : vteiusloci Indrcos ipfeper ma- c^JJ^fel

*'

rc, perindeacqueoiimIfraelicas'perrubrumfinum,clucerec. & paf- dadocfimmfulamiplamannototoperagrans , vtfc illum CiTe crcderent,

fuafic : acque vcopes quas haberenr,pecuniafque &c poflefliones om-ncs afpernarentur,cohortacusefl"; feillos permare, nonaliterquamin aricla , in promiflionis terram dufturum eft pollicitus . Die con-

fticucaipfeeosin fummumquendam fcopulum in peiagus excurren-

tem duxit : acque indc conijcere f'e in mare veluti natantes &c vrinan-

tes iuifit. Qui id f^rcerunc, deinceps non apparuerunt; quidam etiam

pra:cipicio faxis iUifi inccrierunt : iamque omnium defperata falus e-

rat,nifi ChrifHanipifcacoresacmercacores, hosquidemexcraxiflcnt.

illosneidem attencarent prohibuiflcnt. Pfeudo Mofem fuum illi

comprehcndifrentj atilleconfeftimdifparuic : quofado magnamfufpicionem pra:buit , fedsmonem querapiam fub humana (pecic

cxftitifte.

Qujindoquidcm igitur exauditisconftat, tantam efTe intcr dia-

bolum & haneticum congrueniiam 8c paritatem •, quis non videat,

ficutD. Apoftolus miOnetde vno, diccns: i\uiitelocu/}i dare diabolc:h:i Iph.4.

neclociquiddandumhxretico, fed^que vtrumqueefTefugicndumf

Vitandi namque ambo flint,vt animarum noflrarum hoftes,prodito-

res,&: prardatores crudeliilimi:de quo fequeti capite fufuis difteretur.

Oratio, pro Regni cirleftis poflellione.

DEuSy quicontra, Luciferide calls lapfumjhomifusj^ dc Para-

difo eicciionem , Regnum c^lorum in terris conHituijVi^ hoc.

,eji Ecclefiam tuamfanctam : ita nos qu^fumus in hoc tua opege-'

ramuSjvt illud in c^lis.Aternum confequt mereamur, Amen.

C A p-

34 VerIDIC VS ChMS T lANY S,

C A P. X I .

Viribus at^paribufc].animis,quid pugnatvterquc?

Ad Plile2:ctontxasanimos auerccreflammas.

^l^i R I T V M fermone prouerbium eft : Aues concolorcs fimul A^J 1,^^ volitant. neque enim corui cum columbis ; & muko minus

^j l^y accipitres miluiq.cum pullis gallinarum conueniunt.Ita&

in bigis aucquadrigis,equi,quoad fieri poteft. non foliim e-iufdem magnitudinis dc fortitudinis, verum etiam cocolores parifor-

Diaboli & miumquemacularumconiunguntur. Eomodo& diabolus nullum Bhacretico inagis (ibi confortem quam harreticum, toto orbe poteft reperire ; aiy!!',"^?^." molicndum malitiamque fuam intendendam contra Dei eloriam.Ec-junctum . „ /- I

• /^ • 1-

ftudium. cieiiiE tranquillitatem, & laiutem animarum. C^ia licetomnes im-pij hominesipfiusfintadminiftri,&fiIij; funttamcn hgE:retici,vtpri-

mogenitijta &charifiimi fideliflimique, ob tamfingularem in multis

cum fuo patre diabolo fimihtudinem j ficut pr^ecedenti capite decla-

ratumeft.

Non immerlto itaq. interrogatur modo, quidnam paribus viribus

animifque vterquepugnet;, quod fit prscipuum ipforum ftudium^

quod opusjquod vna voluntate& molitione conantur exantlare. Di-

Cuo. citenimappbfite Au(5lorm6ralis : Parescum paribusficillimecon-

TUto. grtfgautur. EtPIato; Similisfimili femperha^ret. D.Gregorius ver^,

vtdiuino fpiritu illuftratus , penitius rem introfpiciens, propiufq.de-

GrcgorM.^. terminans,inquit: Diabolus cum rcprobis vna perfonaeft . Vnde &Mor.dnim. Dominusipfede luda, cuiiamturaoptime cumfatanaconucniebat,f**P- 4« inquit: Ex vobis vnus diaboluseft» Cumque rcprobi vocabulum

nemini poft da^monem ira vt h^retico conucniat,,'iuxta Apoftoli teili-

T«tt 5. monium Cic ad Titum fciibentis;Qtiii fiibiier(ui cjl :, a)m fit proprJG iudt-

(locoudemnatiu) conftat,neminemade6 vnam cum di^boloefte pcr-

fonam,atq.h^reticum. Nunc igitur,quid aguntilti ambo coniundbimi' Q'

Animas pariteradgehennaeflamma5 percrahunt. Omnem fiquidcm

adhibent operam.vt perucrfis doclrinis,pcftiI-ntibus confiliis, impo-fturis,polIicitationibus; &quando blandis fcrmonibus nil promo-uentadhibitisetiam violcntismachinis, mortalesin certam anima-

HownV.i 3. rum perniciem impellant . D. Gregorius fic dc diabolo in particula-inEuAng. nloquitur. DiaboIuseftiupus,ouesdilanians. Quidautemfit har-

jfef.attfo.-7.reticus,quis ignoret? qui.dum etiam pro meliore fua vefte ouinam af-

fumir peIIem,nihiIominus lupus rapax manet. De fimilibus loquiturMi.i-o. Apoftolus : Ego fcio, qtionium intruhunt posl difccfionem meam lupi rapaces

m vos,non parcentesgre^i, Suntq^.ifti^mendaces illi magiftrijde quibus

S.Petrus:

DlABOLI H^RETICIQVE COMMVNE STVDIVM . tt.

\iri1bus at,paribuig3 animis , quid pugnat vten^fAd Plileeetontseas animos auertere ilammas

.

Quejuit kur malipe^ Quarulelhjeah[fe/ Sur nojlre terroir:

Uun rend Vame morte/ £t lautre lem^orte/ ^upvfond mofioir.

VitLIDICVS CHB.I5TIANVS. ^|D S.Pctrus: relliciemcsanma^wjhbilcs , cor exercitatnm auantiakthmes^

i.^f?-tmaledtclicmipij. Hiitemfunt, cjuosProphetaEzecIiicl fuisdepinglr'

colonbus : Qm coiijimnt ptdmUos jiib cmm cuhito maniu : & f.iciimt cerui- Ei^ch.i^,

Cdlta fub capite rmncrfc tctatis, ad caficndas animas, A t audi quo finc . £fcumcaferent ammas ppulimei^xiiitjicabam animas eormUj vitam fciliccc

&: beatitudinem eis certo addicentes j & inrerim , mentientes populoE meo, credenti mendaciis ; atque itafpeculo propriie comolacentix

fafcinatos ad interirum ducentcs. H^c diaboli & ba^reticorum falla-

cia- hocvtrorumquedamnabileHudium. Siquelubetetiamaliumrrophctamimpoftoresiftos defcribentemaudire, dicat Hieremias, r

quid de his lentiat. Innemt Junt (mquit ; tHpcpulo mio tmpij , in(idtantes,

q^iafi aucupes, laqtteos ponentes^& pcdicas, ad capiendos vtros . Si.ta decipul.t

plcna atabm^fu domits illorum plen<t dolo. Vtque dolos verfipellium ifto-

rum aucupum detegamus , audiamus D. Gregorium verba iimiliaa- Grcg<w.Me.

pud lob cxplicantem . Ahfondita efl in terra pedica eiu6 ; (^ dccipula il- ralU.i^

iiiu fuperfcmitam, ficait; Inimicusgenerishumani vniufcuiufq. mo- ^'^^'^'

rcs,cui vitioiint propinquijConiiderat ; &ilIaopponitantefaciem,ad

qujEcognofcit ficilius inclinari mentem. Ibiergo decipulam ponit,

vbieiTefemitam mentisconfpicit : quiaillic periculum deceptionis

Finferitvbiviamefleinuenerit propinqus cogitationis. Quis autemnon videat,id ita,qua{i ex eius prsfcripto.obieruare ha^reticos, pelli-

ciendisfimpliciumanimisinerrorisnaflam &iaqueum ? Hocbreui-ter,fedefficaciter dicit h^o^o\ommVn\-\cc^s:?ditciimt in defidcriis car- icVet.i»

nis luxurid eos qui naululam (non Cms}ejfugtimt . Vt itaque Chri ftianus,

in fidc fl:abilis,ab iftis non pelliciatur in errorem ; non fatis eft paiilu-

kim ab illis fugere,{ed multum , Sc omninoillos vt iuratos animarumkoftes auerfari necefle eftjhaExericumpinquamjXque atq.diabolum.

Oratioproanimarum tuitione,

OJefi , nosframm amator a,nimarum, mille noblsfiruit in-

fidiets, (um omnibnsfulsminiflrls^immicus noflcrdiabolus:

Jia nos qu^fumus ab etus technis, (fr ab hdreticorum tuere falU-

dis,vt tn fde radicati, coron^, fdelium confortes efje fofimus

.

x

Amen.

S 2 C A P.

l<i Y£R.i6icvs Christianvs.

C A P. XII.

Quis fefe in laqucos facileinductliarreticorum?

Imniemor^hos feper dare verba,& vendere fumos.

^lloKj EMo Iihenterclccipimr,eriam qui forsaliosparatusaliquan-

Abh.rrcti- 'A|i^^t>^il^ cloefTct failcre Qaocirca, quantum (ibi quifque cauet ncciscjui fa-

•i|hf-!^^|| decipiatur • tanium illum poftca male habet, fi nihilominus

cipiaiitur, cieceptus fiierit , vnde didum iilud vulgare ; Non mihi fe-

cundo im.ponet. docluslum. Etillud adagium : Pifcator i^Vus fapit.

Diim volens hamo pifcem capere ,ipfe imprudens a ferpente in cal-

caneo mordetur.cogitatapud fe.aliasero circumfpetftior.

Mirum itaque mcrico videri debec , quid caiifx fit , cur homines fe ^ita cattiuatim ab hereticis permittant decipijcum fit iflanocentillima

TrcH.x. omnium,& maxime deteftanda decepcio. Truftra (inquit Sapiens)i*t-

atur rete ar:teoctilos ^cnniitorum, ncque vUum vnquam animafcui ten-

duntiir infidix.fe fponre in laqueosinduet; ficuti videmus fimplices

mortalesm cafies harreticorum ruere. Qui fit?quis hic latet errorr

Hyrctici Refponfiodicitjhocgenus hominum^itaab hxreticisdecipi & fe- B.^'^^^?T.„ ducifacilc; qutnon funtmemores , nequeco^itantillosfemperver-

badare , & fumos vendercr hocelr,mentin,&nTiponere. Siquise- r»

nim fciretjfibi cum impoftoreefie negotium , & cum homine menda-ci; non vtique illi fidem neque eriam aures daret;ccrtus,neminem vn-t]uam magis faUi,quam qui nimium fifus fit.

Atqui dicataliquis-,h;^redci mulj^exfacrisStrripturis proferunt,a-

liaque quampkirimaloqiilmtur, qux vera funt;qno.padoigiturfem-

pcumentiantLU-? Noninficior:, frequenrem fiiciuftc verbi Dei men-tionem,(Sc Capitula ficrx Scrip.csarx^^loracratim iadlitant , multaqucinterdum vera proferanc,faceor; diciccamen redle Refponfio, eos

femper menciri; quia femper mens & inteniio ipforum eft, fallere , &fimpliciores a veritate feducerc.Sicut & vere dicitur mendax,& men-tiri diabolus.etiam vera loquens

;quiaid ipfe pcr veritacem molitur ,

c]uod mendaces per mendacium; mentiri fcificct & fallere . Ideoque

loAn.l. &mendax eft, &mendacijpater : Ethsretici,eius filij;quiafaciunc

opera patris fiii, diaboli . Etquandoquidemipfi quoque in Veritace

non fteterunt;, neque cum Chrifto permanferunt, qui veritas eft; ne-que Ecclefire quas columna eft,& firmamentum veritatis,adha:ferunr;

fed exierunt,& a veritace alieni fa6ti funt;quid aliud quam menda-

cium loqui polFunt^etiam verbis veritatis,quibus mendacium&frau-dem fuam conuelant.^^SubcioIaautem ipforum fermocinatio,veri (pe-

cicadornaca,& icafucacopra:cexcuinauresintromifia,non minijsau-

dicntium

NlMIVM CREDVLIAB Hj£RETICIS SIDVCyi^TVR . 12,\

Quis feih in laqueos iacile induit hxreticorvan i

lTnmemor,lios iemper dare verba; et vendere fumos

.

^iULv^^u! nitt cT) ^un^rt/^^at Mifttcsri aiiyt iicani^ .

ji qui plus iamnahle / Sont lesjottesjuhles /De ces Ht^hmots l

A. ceux, aid n 'aJmfent/Quen tout ce cju tls Ment/Met^orwejl encloi

V E R I D I C V S C H n I S T I A N V S. ^7

dientinm animosinficit,qna'.n hauftaplcnoorectcuta, aliudve toxi-

cum corpus interimit.

QuocircaredeciicitEcclefiafticus : Qnt ctto credit , letiUesl cordc. •Eali.xf.

Non enim frumenti aceruns , ncque graucs tnrgcntefque tritico fpics

facilc vento rapiuntur ; fed vcntofa! & inanes ftipuLx, & palca; leues :

ita qui in fide parurn radicari funt,parnmque habent ponderis in mo-rnm grauiratc illi ftatim nouis fidemadhibent, &inconftantix vento

tolli fe fmuntex area Ecclefia? . Maxime vero ira accidir, quando a-

nimus per vitiofnm ^ftedum,&: malam vitam,ad eiufmodi a fide de-

fedionem prcpendet. Q^a,vt Casfar inquiebat ; facile homines cre- c^ptr.

dunt,quod defiderant.Idque facileignem concipit,quodariditaiefua

cft flicile ad riamam :& candela adhuc fumigans ilhco flamraa arripir.

Conficiturergoepr2edi6tis,dehiEreticisdicipo(I'ejquod D.Paulusde Cretenfibus. Cretetifcs feinper mendaees-^maU befiix. , meritoqne cis , tL r,

ctiara veradicentibus , non magisquam mendacibus credi oportcre.

Vt nec vere kipum inclamanti creditum fuit,e6 quod totiesantea per

dohim&impofturam idemocclamarat. Vnde redle dicicnr : Qui-<fr/;7.

mentiri confueuerit; facitvtneq.cum vernmdixerit.fibi credatnr.

Qui fimnlata vcri adumbrataque fimihtudineab hsereticis falh no- ^'^'sof'*^^^'**

kmt^.meminerint, quomodo Cambyfesper Smerdcm magum dece-|-'^'*-

'

^*

ptusfuit:qui&fratrisnomen,&:vukumad viuum exprimebatjcoq. ma^usfuco, Cambyferegnoexuto, feilleeoveftinerat, iamq. quietns pofle- {""ignas

diflet.nififransper Othanisfihamdeteda faiffet , deprehenfufque *'^^'^^^°'^*

Smerdesilleauiricuhs priuatusnoefTeisqui fueratcreditus. Ita.fibc-

ne attenda,tur-6<:carere auribus.&vbiq.male audire,& honore fpoha-ti reperiantur.qui vt verbiDei praecones,atmmiftrifatanar,mendaciis-

fuis & impofturis homines dementant,&: in perniciem trahunc.

OratiOj contra fpiritum erroris acmendacij.

QF^ndoquidem per errores advitam£ternam non vemtuf%nos qu^fumm , Domine , ab errorls dr mendactj defendejpi"

ritihus : vt (jr in 'veritate permaneamus , (jrpromijfa, FeritAtk

framu valeamus obtincrz^. Amen.

'^l C A P.

58 VsRiDievs Christianvs.

C A P. X I I I.

Qui fucu faciunr, mcra quamqua oracula fundai?

Qua foletarte, horum Srygius Doclorq.Patcrque.

ON efl: mortalium quirejuam , tam in dicendo vero felix ,

quin lingua quandoque iabawr: vt dicit Pralmogrnphus

;

Pj:iJ. 115. l^ll^l'^ Omt.is hcnwmendax . Vcrumquia I a:retici,.vtcl:6l:i-;mcli,

Hacretici, g-^|_^|^ etiam cium vera dicunt metiunturj fiue dum ex facra Scri-

*",^J|^"jj"^ptura,(iuc dum in familiari colloquiongunt : idcirco noua iftud inrer-

cunc,i-nen-rogationemouetur; vtomniumoculis fubiiciatur, eoshac inparte Atiuntur. iiiagiftrumpatremquefuumdiabolum imitari.

Bernard.in Dicit in primis S.Bernardus,quoadda:monis magifterium ; Dia- B

UxvcticO' t>olus fcandalorum magifter. Qwora rede mngiflri fui fcdentur ve-

rum iTin^^i- ftigia difcipuli hxretici,ex hoc conftare p-ore-ft: quia nuihim pernicio-

ftGrdiabo- fm^ tTiaiufvefcandalum,quam ha.'rcfisj nulla immaniordeuaflatio, dc

foedior ruina,quamabEcclefiaChriftideficere, &:alios vtviuos la- Cpides inde conuellere, ac ad icd ariorum aceruos aggrcgare . Hi fuf.t,

1. Ttmot.^-. ^Q ouibus S.Paulus iic fcribit ; Spdtiv. atitcni mamjjie aicit , quta m ):o^

uifUmi: temfonhus dtfcedent (juidam afide,attende}itisjj)ttitibiis errorif^^ do-

Hitnvi dAmentortim,inhypocrifUocjneH'iur,j memLnium. Ecce, dodloreshjB-^

. reticorum dqmones funt.qui mendacium in hypocri.ii,hoc eitjfuco ve-

ritatis,obtendunt. Etquia icientes volentciq.errant,& in errorem du-

cunt; ideo rede addir Apaftolus, eos cauteriata habere confcientiam^

h.oceft,quaii candenti ferro aduftam,obduratam,fadamq.infeniibi-Patcrhr- lem.HxcdcdodoratudiaboUj^. .

rcticorum QiK)d ad paternitatem attinet : prarter id quod praccedenti didum

hm 8.'

eft capitejh^reticoseiTeiilios diaboh',quiaoper.aciusfaciunt; &ifa,iu-

re rcciproco, diabolnm ipforum elfe parentem:etiam ex D.Auguftini

Auguiiin. verbisid haudbbfcurededucemus. DumillaChrifti verba expJicat:

Diahohismendax ejl,& fater ciw^zalem facit comparationem: QucmcdoDeuspatergenuitiilium,Veritatem ; ftc diabolus lapfus, genuitquaii

filium,Men<lacium. atc|ueita,ciim iit pater mendacij,etiam menda-cium hominum patef eft. Cumq. fintiahac generationeprimarij ac

primogeniti,ha;retici:, nonimmerito patrem fuum itaperomnia refe-

runt,vtre6teaquibufdam, diaboliincarnati, nominentur. Sunt etc-

nim: quia& ingenium, 8i mores, & loquela id manifeftum faciunr.

Foras igitur canes,(ic latratu fuo templum Domini conturbantes. pStttphiMin Sandum Martinum Turonenfem Epifcopum communis homi-vrt. .i

•"^•j^^^jyj hoftisjudiiicare conatuseil, ftupendoad hoc vtens practextu,

Aureo.enim diademate.j&: purpureo fupcrbus indumento^ei occurres,

Regem

tL^RJETICORVM PARE^SfS ET MAGISTER VlABOLVS. 15.

C^m iricum fsudunt^mera. quamquam oracula fimiant.''

Qua iolet artejhorum Rygius Docflor^Pater^.

La Ventejamte/ Ejl elle vnefemte / Qumtd eWesTen eux .

Ouy; c'ejl de Uur MMfire/ Ce vidjerpent trcajireiVn tmtr malheureux

Veridtcvs Cji^istianvs. ^^Rcgem fe ChriHiim eir.-, cc zd iiKiicmdum mLmclum dcfcci-idifTe , a(- D;abo!>is

feiicrabar. Ac vero & diabolicK nrrogantia^ gnarus,& manfuctudinis ^* W-"ino

Domini memor Martinus;Haudtalem,inquic, venturumfe pollici- ^P?^''"*"

tuscilChriftusjfedcumomnibusPanionis.quam pronobisfuftinuit,

fi^nisjcum fpineacorona, vulnerumquecicatricibus , &c ipfo victori:e

iwx trophc^o.cruc.- : cum taHsapparuerit,eum adueniflc credam. Im-mundus cr!:^o fpiritus verbis veritatis vi6bus , difparuit . Luculcntus

acceilcratjarulentusfa;culentufqueabiit: vtnullam nli luccm , nifi

apparentem acque imaginariam credas.Ita aggrediuntur hqrccici quosvenantur, fpecieiulgentis fpiritus, omnia iudicantes;aftdum paternx

hxrcdesindolisjhumilia, afpera, cruccmquefpirancia dcteilanturj

ie produnt.

Scdaftum diabolicum in hxreticis ex vnguc inueftigemus . Poft ^jriHnr.

D. Hieronymi obitum , h^refiarcha quidam Sabinianus , opufculum''''''''"^'**

lib 5 f.!/'. 4.exccrandi dogmatis a fe confccftum, quoluoerrori adfcifceret aufto- ExeivplLi

*

ricatem.ftmpliciorerqLicfub veri&re(5bi palliodeciperec;&artcd!a- ceruminis

bolicainerrorcm pelliceret,aD.Hieronymoeditum afteuerabat.Eum£ [fj"';*

autemfaliitacispalain arguens Siluanus NazareniisEpifcopus, fpo- cum ha:re-

p6dit,nift librii illumdic crailino ipfe Hieronymus oftento manifjfto ^J-o*

reproba(Tet,tum fcpcenamcapitalemfubiturum : (in ec6Fra,idc ihp-

plicium pro mendacio Sabinianusreferret. Acceptac5ditiG.Conuen-rum poftridiead Eccle(iam:nulloq (ignoapparente,Siluanus cx pad:o

ad fupplicium cogitur; praebetccruiccm j at pra°ftofuicD. Hicrony-mus,cenuit fpiculatoris manum; moxque adhxrccicumconucrlus',

accrrira^ corripuic j doli, ac fallaciEE conuincens. Abiit viiio, &c ma-ius fcquutum eft miraculum. Sabiniani caput.neminc percutiente,ab

humcris auuUum.in tcrram procidir.Hjee Cyrilluscoram fe Hicrofo-

iymis ita adta tradit. Sic harretici diabolum vt dodtorem & patrcra irv

fraudibusimitanturtfcdiiaetiamcum ipfoconfunduntur.

At nunc reil:it,vt modum ctiam in veritaccmenticndi, aperciiisex»'

phcemusj quodfequentifiEcapite.

Oratio contrafimulationis vafriciem.

Y^ lefuyqui dterna Patrls es Sapientia^nos qudtfunms contnt^^ verfipeHesfoiorumf^irituum defende prdftigias; vt neque-

mgeli lucis obtentu di.ibolus^ neque eius miniftri nos veri recliij^

deludant ima^tn^ •) fed in tua ftdeac charitate perfeueremus ^ .

Amen.

C A P, .

40 VeRIDICVS CHRISTlAJ^IVSt

C A r. XIV.

Er^^onc mentiri valeat quis,vera profanclo?

Subdola cui vero mens infidiatur ab ore.

meaciatur. ii

Q_uomo^io iS-i^i5;^ E mendacio,& mendacibus,in cap. 5 r. cx profcfTb tradabi-quis,veiu [rtl^^ rnr : hicautcm nobislolunioftendendam e(l, qui fieri pof-

(ir,vt quis verum etiam loquendo mentiarur ; prajfertira iu-

xtanoftrum propoii.umjdin diabolo & filiis ipfittt lisrcti-

cisconf«derando, Claruminprimiseft, menriri illum, quialiterorc

loquitur,quam cogitat cordedum quidpiamafterir. fieri autem pof-

fe,certum eft , vt verum quidem labiis profcrat , fed in mente faKumexiftimet: atque ita miterialiter dicct veritatem, formalitertamcn

mentictur.Exempli g^ratia, dicatquisalteri,cui debitor erat : fatisfeci

tibi: & ponamu.-^^ita fe rcm habere : ipfe tamen verc in confcientiaid' ignorans,rutetfe non fitisfeciiTej&tamen idafterit: certum eftillum

:mentiri,etiam fi verum dicar. quia ore dicir,ita:&corde cogitat,non.

Quod aurcm verum fit quod loquitur ; non ex mente eius eft. fed ca-

fu accidit: vt,dum mentiri intendir,verumtamen dicat.Ita eriam ac-

cidir,vtquis e diuerfofalfumdicendo,non mentiatur; quandonimi-.

rum, quod ftmpiicirer profert., vernmpurat : quia os forisprolo-

quens, cum animo inrus cogirante confenti£:qu6d autem aliter fe res

habeatquamdicit, non mcnciendiftudio, federroreopinionisidac-

cidit.Vere quidem is dicipoteft, non diiifteverum; non aurem,men-

Cken. tirus fuifle. Mendaciuniliquidqm,iuxta Ciceroncm,eft filfa verbo-Mcndaciu ,-^1111 prolatio,cumintenrionefaIiendi . Quandoauremipfemenda-*^"^^'

cij pater diabolus,fiue hjeretici,etiam ex facra: Scriptura^ flucnto,vc-

ra dcpromunt; menriunrur nihilo minus : quia falfa & fallax eft

ciufmodieriam verorum verborum prolatio , cum intentione fallen-

di fada. Ore veritatcm loquuntur 5&:corde interim medirantur

.7rp«.:4. mendacium. Vndefapientcr Sapiens : Amendacequid vertm dicctur?

Mcndax ^^ {"j <^icat, quod nos iam diximus : Mendax femper mentitur,etiam

fcinpcr!'^ dum vcrum loquirur . Quja quando veritatim per fe gratam , ama- Abilem,&acceptabilem obtendit ; non ideofacit, vtillaacceptetur, &foueatur^ fedtantummodo, vtfubfimplicieius velamine,obrrudat Bmendacium: hominefq.fimplicesJpeciofa veritatis fronre pcllearos, Cdecipiat.Mecitur itaq.v.afer,& fubdolus,etiam dum vera proloquirur.

Ad ha:c ,quando Prsceptum Dominiattendimus quomendacium

prohibetur ; videmus in eo prarcipuam fraudis , & deceptionis haberi

Li:nt.\9. rationem . Sic enim dicit Dominus : No« mentiemm . In quo autem

mcndacij primaria confiftat natura Sc vis,declarat,per fequentia ver-

baprio

fVOMODO qviS,VERVM DICENSMENTIATVR.

.

Erffone tnentiri valeat quis vera profan^io ^

Sux)-dola cui vero mens infidiatur ah ore .

Se^eut il dmcjrare/ (^'enjenihle on^rofere/Bourde etVerite^

Ouv, quanl yar Vray-dtre/ On^eteritje^re/Lajim^licite

.

Veridtcvs Chrtstianvs^ 4t

baprioradilucidans: dum rubdit : Nec dectptet vnufquiffjue proxlmum

/««w.Jftud D. Auguftinus appofite confirmat,hunc in modum: Men>-^«»«/?. r«

tienc s proprium eft, aliud m lingua, aliud in pedore habere. Atque ^'icbirid,

ita,iuxca prxcedentiainterrogata&refponla, mentiturille, qui(quis

duplicititem & dolumin corde concipit ,etiam fi veruminorerefo-

naret. Ec hoc videturctiam Homerus clare voluifT; dicere, dum ait: Homerm.

Mendacium,veritcitis opus aliquando eft.Quia fcUicec veritate, velu-

ti inftrumento,vtuntur impoftores,vt mendacium fabricentj & dece-

ptionem,quam cordealunt,ope veri, in a6tum deducant.

D Qu,-d aliad aditabat mahgnus fpiritus , dum ita Chrifto Rcdem- £,„(.. ^,

E ptori noftro acclamabat ? Sctote,qui(is : Sanciiis Det. Jncrepauit ilhim

Jejus,dtccns : Obwutefce,& exi ab eo. Qujd ita ? non quod falfum dice-

rct 3 fcd per vcritacem fallere conarecur , & eos qui crederenc vera di-

ccnci, etiam in mendaciorum credulicacem inducerec , itaque decipe-

ret: quodeft mentientium.Iftud D.Chryfoftomus valdcdiferte con- chryfofi.fH-

tcftatur. Diabolus,inquit,interdum veradicit, vcmendaciumfuum ferALz»^.

F rara veritate commendct. Hxc eft plane eadem hsreticorum vafri-

tiesj fiuein fuis debacchationibus,feuetiamin communi congref- Hjcretici

fu. Qui inftar propolarum doloforum , merces viliores melioribus i«=ntiuruc

obte2unc: &quifquilias, fubrcrum vcilium vmbra, care vendicanc: ^ll!,"!,j'"

T-i-11 /-/-/-11 1 1verum du

Biblia ipla lacra, led deprauaca , producunc ; in pleno coccu ea magno cunt.

turgenccs faftu legunc j nudum cexcum, purum pucum Dei Verbum,&merumVerumingeminanc; vcdum miferiaudicores, adverica-

tem os &aures aperiuTJt,nugiuenduliiIli blatcrones, virus fuum veri

tegmineobuolutum cumulatius ingerant. Atque ideo, ficuti cum Pa-

trediabolo, a veritate exciderimt in msndacium : itaquidquidlo-

quuntur, fiueverumfiuefalfum fic, menciuncur : quiamendacij na-turam vericasinduic>dum periilamdecepcioincendicur . Deinde,

<jucmadmodum Nox manec nox, camecfi lampades aliquoc, vel cedac

colluccanr. ica hacretici,cum non folum in tenebris,fed eciam ipfi ce-

nebrae finc;& quidem ^gypciacis illis palpabilibus denfiores,& pluf- Exod.io,

quam Cimmeriae, vcpoceinfernales; nox ipfa errorum,&ipfiflima

mencium c^ecicas; quid obftabic, quo minus omnia quae ad ipfos per-

tinenc,quaequeab ipfisprocedunc,fiue vicam fiuedodlrinamfpe(^es,

& ipfos denique quancos quancos,mendacium appellemus ? Infuper,

ficucmagos&maleficos redte dicimus, &verefunt, tametfi ficris

quibufdam admalum tumverbis tumrebus abucancur: quidniha!-

rccicos mendaccs & impoftores vocicemus,cciamfi ad fuas pctcftigias

facra&vcraaliquavcrba vfurpenc? Cumque veridici& diuinivo- Vcridici

centur, qui camen vcplurimum falfum dicunt; &dumverum'ali-nicndaccs,

quando proferunc,menciuncur camen,quia decipiunt: quarcnon di-

cencur mendaces haeretici j licetinterdum dicantquod verum cft, vt

• ^ F . meadacio

4i VE?.tBteVs CHKtST!AWr§.mendaclo fuoiTiuniantviam , & auc^oritattm concilient ? Si tameft

quifpiam hacreticos obidvcridicos tfTedicendosoccinatjquiaquan-

doque verum dicunt.per me licet vt commune hoc eis nomen cum d^*

moniacis illis diuinatoribus fit;qui,vt dixi,contrarium rei nomen for-

titi funt; veridici didi,cum fint mendacesjveritate mentientes,& ani-

masperdcntes. Sicetenimacquehomicidacenfenduseft, quiqucm-piam paneocciderit,atque qui gladio.

Quae ciim ita finf.quis adco hebes fit. vt non videat quanto fibi ftu-

. dio aralibus fitpfeudoprophetiscauendum? Inhorumenim omniumj.Rf^.ii. orercfidctfpiritusmtndax, vtipfcmet de hoc fallendi ftratagcmate

apud Dominum gloriatur. Nunc,tametfi permde fit,fi quando necem

aliquis mihiintentet, fiueeam fpiculo fiuepoculoeft illaturus ; nonramenperinde cauetur; qrodpoculum, vitsatquc amicitis potiiis

quaminimicitiae &mortis fitfymbolum . Verumquandoiam cert6

conftar,hxret'co!» vcritatis prartcxtu melle htum veneni poculum cir-

cumfcrre,mortemquecertam intenderc' quisadeo dcmens,quilaEtus

admittat,&:cumplaufu exhauriat, immoettam velfummis attingat

labris.^ AuertatDcus, vtipforum virulenta: vcntati auresahquando

prsbeam , tametfiprae meisforibusfua proftitucre inciperent. fcri-

£xoct.'' j. ptum eft enim: MendMimn fune . Nociturum eft fiqu'dem,etiam fua-

uiveritatismelleoblitum. Dicitctenim Salomon,fucumomnem dc-Pro»..o. ter^ens ; Su^tm esi hoihini fanii mcnd^ij : & postea tmpbbttur os eiits cal*

culo. Dum mendax falfum veri fimilitudine condit;quafi panem ob-

mtdit ledquandodeceptioalmdquamcreditum f\iitoperatur,tunc

panis ille,quafi in lapidem verfus , pro vita, quam nutriendo daturus

fpeiabarur, mortemqus noncauebatur,inferrepercipitur. Ira fpecic

Ycrbi veritatisincfcatosharretici fallacialatentisintuserrorisoccidiit.

Sed&e profanisaliquidhiftoriisattexamus,, quod fraudem iftam

Gel.lib.ii^. vtcunquccoUuftret. QTSertoiiuSjin Iberia,hinnulum candidarcerraecdp.zz. aluit, cicurtmqucreddidit; adt 6 vtaccedentem fequcretur, & cum

toiiT^^ alcendente in tribunal fimul a(cenderet,atque os addiiceret . Perfua-

fic igitur barbaris, animal hoc facrum (^ffe Dianar ; deamque per illud

omniapra^dicere.fociamqueinbcllisprxftoefle. ftuporem barbaris

iniecit qui eum adorabant ; omnesque ad eum , quafi diuinis viribus

feprum confugitbant. En artificiumhffreticorum,fi appiices.

"Fu^goftn M^'.humetes,fal<uspropheta,&:fceleraraclegisau6tor , praeterplu*

^'^•''•"^•^•rimialiaquaf magnoaftu confinxit , vt diuinitatis opinionem apudAftiisMa barbarasnationescaptaret, hocquoquecgit . Columbam ita com-humetij.. i-nodeaftliefecit , vt ipfiapudrudes populosconcionc; h;ibenti in hu-

merum ii uolaret , roftrcqucaurem peteret , ex qua illeeam pafcere

confueuerat. Populicredidcre , ipfoitaaffirmante , in columbarfor-

«la $piritum fanclum ca;hius defcendcrejVt eum,qua: dicenda effent,-

moncret»

Veridicvs Christiawvs. 45moncret. Ina hxrezici omnes, fe Spiritu fando afflatos affeucrant; Sc Aftus hae-

ciusinftin^tuoracula promere: cuinfpirituramindifrenfionisagi- rcticorutn.

tentui :& Spiritus (andtus vniformis fit . Huc fpedat etiam , quodcomplurcs eorum , quo ficilius fimpliciores vtriufque fexus in erro-

rem inducerent ; focias fibi mulieres adiunxcruntjquarum confiliis

&oraculis,fefevtiprofitebantur. Ita Simon magus Helenam , Car- Catalog.

pocrates Gnofticorum Princeps Marcellinam , Apclles & Seuerus '^^'^".

Philumenam,atque alij alias. At de hicreticorum cum patre Diabo-

lo affinitate; parifique eorum etiam veritatis obtentu, fallendi ftudio,

corumque fuga hadenus . Nunc de Chrittiano , 8c ad Chriftianuiu

hominem pertincntibus difterendum»

«

Oratio contramendacium^& dolum.

DEus ,qui nec mentiri , necfaliere potes

,quem neque quif-

quampotefi dectpere : prdtfla, qu^fumus, vt tepro norma

imitantes, O' nemintjraudemfaciamus , & nemo nos in animjt

noftr<zperniaem dolo vakat circumumire* Amen*

F t C A p»

Chrjftiani

honidelcti-

ptio.

44 Veridicv's Christianvs.

C A P. X V.

Dic^age^Chrifticol^ augujfto quis nomine dignus?

Qjji Verbo Fad:o(]ue fui vim nominis implet.

>g^ o s T QV A M iam hsreticum hominem ita penicillo ad vi-

^^ uumdepinximus,vtquiuiseiim faciledignofcatj&quan-

^ tum animae falus ei caia eft deuitct: reftat , vt quis fit dicen-~ dus Chriftianus , quifqueeo nomine dignus fit audiamus.

Quid enim proderithomini,{iha:reticum noritoderitque;& ipfe in-

terim non (it bonus Chriftianus ? Diabolo namque perinde eft, quaratione miferos mortalesin tartarumtrahat: fiuefideifiueboniEvitas

dt fcdlu.Itaque in hanc rcm modo incumbamus, vtquamum inftitu-

iihuiusferetratio,quid Chriftianusfit,quidquefiteiuscfficij,cdifle-

ramus. In primis notandum,in Interrogatione, paui6,imm6 multo

plus peti,quam quid fit Chriftianus: qua;ritur enim , quis dignus illo

(it nomincjaut quis honus fit Chriftianus . Chriftianus in genereil-

AH.ii» le dicitur, atqueCathoiicus : C^iBaptifmatisSacramentoinitiatus,

lefu Chrifti veri Dei atque hominis falutarem dcdrinam in eius

Ecclefia profitetur; neque fed:is,vel opinionibus vllis ab Ecclefia Ca-thohca alienisadhxret : ficutex profcftb in Catechifmotraditurjfub

quadefcriptionectiammaliChriiHanicontinentur. Noftra ver6in-

terrogatio qutcrit ,Quis dicendus fit bonus Chriftianus

;quia talem

inftruerehocopereeft conftitutum. Re6lerefponfio : C^iiverboScA

fadlonominis fui vimimplct: hoceft-,qui fidem Cathoiicamprofite- BChriftiani tur, &: iuxta eam vt Chriftianum decet viuit. Iftaeft autem interCmali, c]ui? vtriufque corditionis Chriftianos difterentia: quodprioresillifi-

dem vcram, vt arboris radicem habent : (cd illa fola non faluabit eos».

quia frudibus arboris(bonis inquam operibus) inftar infrugifcras il-

liusficu]nea:dtfliruti funt . Pofterius vero defcripti Chri(tiani,de

quibusin propofitaquazftionetradtatur, Fidem veram, &infuperper

charitatem operantemferuant&exercent . Ifti peromnegenus vti-I>

lium.bonorumqueanimalium, arborumquebonarum. infacraScri-E

Cyprian. de ptura fignificantur. Hanc diftindlione rigida fententia ftatuit D. Cy-ix.avHj. prianus.Chriftianus,inquit, nemoredledicitur nifiqui Chriftomo-

^At*v*fl-deribus(proutvalet)coffquatur .Nihilomitius Sandlus Augurtinusfu-

m.chriji. per hac Chriftianorum diuerfitateexercetiudicium.hisvcrbis:Chri-

ftiani nomenille fruftrafortirur,qui Chrillum minimeimitatur.Ra-tionem reddir: Quid enim tibi prodcfl: vocari quod non esj&r nomentibi vfurpare alienum ? Et vere ita ell . Quid enim hocalicui confe-

lat. quod faberjugricola, velmercator Yocetur j immo, qu6d Comc5jDus^

HOMINIS VEKE ChRISTIANI DESCRIPTIO. 15.

Dic age:Cliri{Hcol^ augufto quis nomine dienusf

Qui Verbo Fatfloc^ , rui vim nominis implet

.

Qm/porte 1'snfc^ne, QmJI vra/mmt ^nefDu nom ie ChrefUm'.

Qtajuit la loyJidnte/Ds coeur, non kJmte,D'o£i(ure,etle maintien

.

Veridicvs ChRISTIANVS^ 4|Dux,R ex,Tmperator . folo fit nomi nc,&: mhil eorum iit In re ? Veriim

vtpaulo penitiusindignitatem iftamintueamur, quaChriftianino-

mine infigniii, nihil minus quam quod audimus facimus : Pi(5tores Chnftiam,

nos efle puta , ndn iam dici tantum : quia Chriftiani dicimur , & fu- ^t pidorcs,

musj Chriftiqueimitatores, fcd nonredi. Effingeitaquepid:ores-|^," *

^g

plurimosad tabellasfuasfedere,&inChriftumoculosconiiccre , vt '

debitis eumcoloribus adumbrentj fiue (ande in terris Gonuerfantem,

fiue orantem in horto , fiue denique flagellatum , crucem geftantem,

aut etiam Cruci aflixum: interim , pidorumalij , locoiam di^lorum,

pingercnt Chriftum vel adoratum amagis, vel aquam in vinum mu-tantem, vel multiplicantem panes, vel ingreflu Hierofolymitana

triumphantem , velin monteThabor fplendoregloriae radiantcm,6£

eiufmodi fpeciofa, grata, placentiaj in quibus libentiusmulticum,

quam in contemptu, paupertate, & pafllonis opprobrio , & patientia

imitentur: alij , quod peius eft, pro Chrifto ludam proditorem dcli-

neent&effingant: alij (horreofcribens) ctiamcacod^monem incor-

dis fuitabella,pro Chrifto,depingcre non erubefcant, interim Chri-fti exemplar contemplantesj vt pid:ores efiigiem cuiufpiam efiidluri,

viuum folcnt prototypon infpicere. Qui vero horum omnium Chri-

ftumoptimeexprefl^erit ,illeoptimuseiufmodi pi6lor& Chriftianus

cenfcndus eft. Alioqui,ciignus fit,qui hac feueraD. Auguftini cenfu- -^"gtfJ^de

ra verberetur.dum ait: DeprehenderiSj&deteeeris Chriftianc:quan- Jy^^-''^^'*'

doahudagis, &aliud prohteris; Fidelisinnomine, ahuddemon- cap.i.

ftrans in opere. Itaque mxta. ApoO:o\i mommm: Ajpktentes in auclorem Hcbvjt».

fde'iy& conjummatorem lefrw j fideles ipfius fimiis i raitatores.

Oratia^pro Chriftiaiiirmo bene feruando.

' Rauas tihi ago Domine lefu Chrifte , jfonfi^ animAmeayquodme^ adtantam dignitatem exaltartf , vttuusferuus^

amicus^fater^& tui corporls membrum ejfecfusfm: Da, ita no-men hoc chrifiiani , tam eximium, condignis a6iibus adimplere\

vttecum aliquando in calis^ tanquam tibi cohxres^ valeamcoUIditAri, Amen.

F r c A p„

Diftribiuio

docliiniE

Chrilhan^.

4^ Veridicvs Chmstianvs^

C A P. XVI.

Hoc opus in quiiias aliquis mihi digerc partcs.

Prima Fiderakera Spem: pars tertia tradet Amore.

o s T V L A T interrogatio vt dodrina Chriftiana in pr^cipuas

quinquc partes diftribuatur : quaru tres in fubieda refpon-

iione ponuntur, duae vero reliquae fequenti capite tradetur,

Has omnes quidam Catechifmi fub quaruor compledtutur^non exprefse annumeratis fepcem Sacramencis; fed illis fub reliqua-

rum numerocomprehenflsrquodeodera rccidit . Quia vero hic nonCatechifmumex profeffo tradere , fedfuccindteeius memoriam ,inanimiseorum qui eum tenet,refricare,& hac ratione, quafi ftraia via,

ad Chriftianum in iis qu^e officij eius funt informadum, procedere eft

animusthmc qutedam aUquando aUo modo ahoque ordinepono,quam methodus Catechiftica folet obferuare , vt in PrjEfatione cla-

riu s fcopum meum indicaui.

Quinque itaque parces ponimus Chriftianx difciplinje, vc vere to-

tidem funtjtotidemq; in omnibus.quiCatechifmii tradunt,reperiun-

turexplicarae. Fides nimirum,Spes, Charitas, fanda Ecclefi^ Sacra-

meta&Iuftitia Chriftiana.Meritoq.in iisquae fideifunt^homoChri-

ftianusanteomnia inftrudtusefte debec.Fidcscnim vtradixarboris

iCr-fgor^Afo-cft, exquabonifru£lusexfpe£tantur. Fundamencu eftetiam sdificij

ral.i.i.ca^. iHius, quod tota vita fua homoper bonaopera coftruere debet in hocmundo.cuius faftigiu vfque in cxlu pertingere neceftum eft; aut alio-

qui fruftraomnem fuia hicimpenderit labore, & fumpcu, igniq; vni-

uerfa cradencur.Ec videre debec quid fuperaedificec^vt monetApofto-lus.Quia fi quisfupera^dificatfuper fundamentum auru, argentii,Ia-

pides preciofbsjligna^foenu^ftipulam; vniufcuiufq; opus raanifeftum

erif.Et vniufcuiufqueopus quale fic,ignis probabic. Debec,quod am-plius eft,domus hasc pluuia, flumina & ventorii violcntiam fuftinerc;

quibus ingruentibus, fi fundamencura firmii non eft,corruet;& fucu-

ra eft ruina eius magna;ficucDominus nofter Chriftusfundamencvi,

lapis angularis,& archicedus fapientifllmus ipfe prajdixic^exemplar-

que viuum in fe praebuic. Hoc igitur capite de tribus primis parti-

Thcologi-busdoctrin? Chriftian^j Fide,Spe,&Charitarc,ingenere: &proximodeduabus reliquis : quia vnicoverfu omnes quinque conftringcre

fuiffecdifficile^tunc fingula: figiliatim cradabuntur.

Tresifta: Vircuces, Fides, Spes,&Charicas, ideoThcoIogicasvo-»

cancur,cum quia a Deo nobis infunduntur , tum quia ad Dcum diri-

guncur , Nemo enim has alio modo quam diuinitus infafas acciperc

poceft^

7.12.

6.

.?.Cot. j.

Matth.J,

Tirtujcs

c*.

Tkes virtvtes theologic^ i6:

Hoc opus in quinas alicjuis milii digere partes .

Prima.Fidem;altera Spem;pars tertia tradit Amore

.

^Ths nwy les cmc chofes/Que Duu at enciojes/Dedans cefhLoy^

Lajeure SJ^erance/Ht liAmmr tmmerJe/Et lajaincle Foy.

V?RiDTCvs Chatstiajjvs, 47potefl ;, heque illas alio quam in Deum dirigere . Si namqueproxi-

mum diligereiubemur non nifi in Deo, &propter Deumidfacicn-

dum eft.Dehis ficdicit Apoftolus : Nunc maiientitides, Sj)es,Charuas, 1.C0M5.

ttia h(tc.

Vis & operatio trium harum Virtutum,in homine his pracdito, tah Fidei.Spct,

fchemate,quafioboculospoflitconftitui.Ponamusnosvidere(quod &Charita--

A & huius capitis pr^fert imago)hominem iacetem ac fomno preflum, "sopeu-

Bquem virgo diuina ac fplendida,Fides nimirum,excitet,illuminet,&

cxleftem eminuseigloriam contemplandamexhibeat: Aliatuetiam

^fulgida&fydereaevenuftatis.Spesvidelicet, quaeei caputfubleuct,

ftatuat in pedcs,certa ei proponens mcdia, ad ea qu^e fides oftenderac

confequenda,qu2Equedefiderium horum, fpemq;obtincndiomnia

ipfi ingen-eret:Et (.ercia demum reliquis maior,ftupendoquodam ni-

^ tore micans, quafi iubare folari inardefcens , nempe Charitas,qua:

liominem ira fide coUuftratum , & in fpem ereftum , totum inccndat

moueatq; : manus cius pedefq; in opus adaptado ; ad omnia illa goa-

uiter peragenda>qujc ex fide ageda didicerat,quaeq; pef fpem obtme-re certo confidit.Eadem item Virgo illa flammea,clauem ci in manustradar, qua fibi in carlefte Regiam ingreflum cociliet. Eccctibi in hoc

homine fpcculum ven Chriftiani : qui fidem habeat, per charitatem

operanienr' & fpcm non confundentem Qu^ia vero in gencrc hic dif.

cipliracChriftianarmentioncmfecirnus, noneritabsre, irii rnaiorem

dignitatiseius commendationem,aliqu'd adducere. Ariftippus per- Laert.Uh.i,

.

contanti, quare efletirielioreuarurus filius fi eumcuraret littcriseru-^''^*'*'

diendum:Vtnih!laliud,inquit,ccrrein thcatronohfedcbitlapisfu-Lapis fupcE

pcrlapidcm . Quanto igiturmagis homini Chnftiano curandi^m P "^*

erit,ne rerum fua* profeflionis ignarus,interaplolapis fupcrlapidcm

fcdeatr Quoetiam fpedtat Thcodt. fij di^lura, filios fuos Arfenio eru- i^icephcrui •

diendostradei>tis: Irapcrium fceis traditurum, fi morcsvitarr que/ii n.Mpii.

fuamaddifciplinam,&lcgcsDeicomponercnt. Quantoigiturftu- ^^*

dio haec amplexandaeft nobis, ne regno cjElorum cxcludamur2

Oratio pro dodtrinx Chriftianx progreflu.

DOmine lefti^ LMagifler hone, tfui Apcftolos tuos in vnluer*

fum mifijlt mundum , njt docerent omnesgentes^omntbtis^

qui dofhin<£ tudi tradenda infifiunt ,Jpiritum tuum largiri di'

gnarej^ut ^glonam tuam, (^falutcm ammarum digne vaUantpromouere, Amem

48 Veridicvs ChmstiAn^sJ

C A P. X V I I.

His fuperadiicias^quas bina ex ordine reftaiit.

Sacramentardeiiijlusofficiumquepiorum.

icVT capite ancecedente de tribiis prioribus do^rinx'Chriftianarpardbusingenereadbumeft, itamodo dereli-

quisduabusagendumerit.Suntautemhas: SandaEccledaES.icramenta,& luftitia Chriftiana.

Seprem Sa- Cuin dubium non fir, hominem ea potifTimum caufa& coditum, Acramenta. ^ redemptum , vc Deo (eruiat , &c tandem vitara .xternam pollideatj

certum eft , Sacramentorum cognitionem& vftim , in homiiie Chri-ftianoeffijere, vt accepcaex lefu Chrifti meritisgratia , in eo cultu &feruitioexerceatur,confeructur, & promoueatur . Suntenim facro-

fancta hxc myfteriaquali vafagrariam Dei continentia,eamqae no-bis impertientia. Nsqueob id fatis fuit Chrifto , vt pro nobis mortis

fubiretfuppHcium ; veriim eciam certa quidam media voluitinftt-

tuere,quorum legitimo vfu ipfe nobis merica fuae mortis apphcaretj&

.. viuificae refurredionis participes faceret. Qird enim profuerit,fi me-''dicus pharmaca praefcribatjmmo & conficiat,quaE c5cra morbi acer-

bitatem ordinata funtj nifi illa etiam fuis iocis apphcentur; & vt opus

Ittf.io. eftfumantur J Id&Samaritaniergafemiviuumnosdocet induftriaj

& vfiis quocidianus atteftatur.

Salutaria ifta noftrarum animarum remedia, Sacramentis conten-

ta, quae & redsmptionis noftr^ pretiofa funt pigiora , a Domino no-ftro lefu Chrifto, tanquam a noftro Samaritano profecla.ac inftituca

funt.Vt vere,&gratanter dicere ei poiIimus,quod lud^i per fimihtu-ioan.to dinem improperij obftrepebanc: l>ionne bene dicmmuos,qata Samarua-

nus es tu?

Tuftitiae Chriftiana^ aucem luftiti^e officium, in fuga mali , bonique confe- gChriftiat>T ^ationeconfiftitiquodiifdem propemodii verbis,quam plurimis fa-

p^J"™' cr^ScripturtjIocisexprimitur.NominatimRegioProphetaficdicen-

55'/ ztiDedmMScz\iisydiHerte)amdOyd'fj,cbon'im.t.tD.^cu\x'iC)^Q\\dQn%

i^Pet.3. quantura ab hoc oflficio dependeat , inquic : ^i vidt vttam dihmejd'

dtesviderebonos ( ciui vulcccelofrui) decltnet a m4o , d'factatbonum,

Vocatur aucem ofticium lufticiae Chriftiana? , quia squum & iuftum

eft, vcChriftiinus id obferuet: tametiam, quiaqui fa cichanciufti-

tiam,iuftuseft.Sed dehislatiiis &:fpeciatim cap.2 5.

Quia vero iam aliquocies diximtfs in his duibus parcibus , tribuf-

quealiispr^cedencicapicepropoficis, cocam comprehendi hominis

Chriftiaai infticutionem& difciplinamj no importune me fadurumarbitra-

SePTEM SaCRAMBNTd,ETIvSTITIA ChRISTIANA . Z/.

His mperaxlijcias, qii^ bina ex ordine reltant.

Sacramenta : d-ein lus oiiiciurnque Piorum .

CDts aujyy le arace/Lejurplus ^mface/Tarfmts les Chrejltens

.

La. Lulltce entiere/Et lefeptenatre/Desjamts Sacramens

.

I

Veridicvs Chri s t I a n V s, 4^arbitratus fiim 5 li,vt in illo, ita etiam in ifto capite, aliquid proferam

qiiodincommuniaddodrincchuiusilluftrationem pcrtincat ; quas

vere& formam &: perfedionem homini Chriftiano congruentem

prsfcribit.

Socrates aliquando interrogatus , quodnam eflet pulcherrimum Anton.iit

animal j dixit; Homo dodrina ornatus. Quas autem inter tot dodlii- Melijfa.par,

narum eenera.mehus, excellentiufq. hominemornare queac, quam \A'''5°;„^, .n° - V r • 1 •

^. K Animahu

Chriltianajqux non tatum mores roris excolat, mtus acuatmgemum, pulcherri-

(Sc intelledum illuftrctjverum etiam animam fuo audori quam hmil- mum.

limam reddat-.diuinumq.cfhciatruum hofpitem &po(re{rorem?Huic

benequadratquodidemaliquando Philofophus, cumintellexinet,

qucndam cx familiaribus fuis ftudiose curantem ; vt imago ipfius fi-

milis ficret: Tu,inquit,vttibi fimilislapisfierct.curafti ; atipfe, ne la-

pidi fimilis fias.non curas. Putabatautem fapientiiHmusille vir , eos

lapidibus haud abfimiles efte, qui literis animum non cxornarent. Ita

fermone primo Maximus , & Au6lor proxime adductus.Quid de ta-

libus didturifumus Chriftianis,quinec minimum quandoquevel

fciuntvel faciunt,quod Chriftianum decct?

D.Auguftinus, occafioneeiusquod Ethnicicalumniarentur Ao~ Au^mi.

(flrinam Chrifti aduerfam cffeReipubhc.-c, omnibus modisoftendit, EpiJK^^-ad

eam efle honeftifrimam,vtiIiflimam,ac plane Reipublics conferuad^K^'^^'^^^'"^^

necefTariam . Nec tantum, inquit , propter ciuitatis terreniE concor-

diam; verum etiam ad falutem fempiternam adipifcendam , & ccter-

nam cuiufdam populi csleftem diuinamque Rempublicam : Cuiusnos (inquitjciues efficit Fides,Spes,Charitas. Pofteaq.fubiungit: Fi-

dcsergo,non nocuitReipublics, fedmultumprofuit. Necpropterfi-

dem Chrifti puniti fuerunt Romani ^ fed propter peccata fua . Sic &Deus fuosquoq.punitjquando tam falutare dodlrinam non obferuat.

Oratio,pro augmento Religionis-

P)LantA in cordihus noUrls,qu£ftmus Bominc^y verAmfdemyjfemfrmamy^ardentemcharitatem '^

njt fer debitum fan-ciorum tuorum Sacramentorum vfum , ChrisHana iuHttid offi-

iium adimplentes , cum omnibus San^ls tuis remunerari merea-

mur, Amen.

G Cap,

JO VepvIdicvs Christianvs»

C A P. XVIII.

Gregor.JIc-

mil. ' 9'fh-

Hehr lUMarc I 6.

loaa.i.

Fidcs,

qukl?

SymbeluApoftoio-

tuoi.

Qoem pofuit Fidei nobis Ecclefia campum?mbolon articulis bis fex quodcunque coegit.

ON folum,quod a D.Gregorio rede didum eft,Fides,Spes,

ScCharitasXpiritualisa^dificij portae funt; verumetiam Fi-

des in primis ianua noftrae falutis eft,fme qua Deum inueni-

re,& inuocare,Dco fcruii'e,& placere, nullus in hac vita po -

tcft. Crederee/iimGpo/tet accccleme/nadDeum:, inquit Apoftolus. Qut

veromn crediderit.condemnAbitur., dz.,i(im tudicAtm eft , ex Chrifti fcnten-

tia. Fides autem eft Dei donum & lumen,quo iliuftratus homo firmi- ^teraircntitur.atqueadh^retiis ,qua:vtcredantur,(untdiuinitusreue-

lata,& ab Ecclena nobis propofita. Notandum igitur, Fidei nomine,

virtutem aliquando intelligi per quam quis credit.& Fidelis nuncupa-

tur ; aliquando vero per fidem,ip(acredenda intelliguntur ; in qua Ci-

gnificationeFidcm Catholicam vocamus,qaamtenet, fuiiquetradit

Ecclefia. Fidem,vtvirtutem,iamdefiniuimus-, Fidejn, vtcredendo-

rumferiem, fummatim in Symbolo Apoftolorum comprehenfamomnesnouimus.

Apoftoli fic]uidem, tanquam pra^cipui poft Chriftum Chriftianc-c j>,

fidei fundatores,priufquamabinuicemfepararentur, vt EuangeHum qpra:dicarentomnicreaturx j Symbolon hoc confccerunt , tanquam £)omnium credendorum epitomen & fynopfin. non folum vt ipfi vbi-

que&femperdocerent vniformiter, hominefquerudioresadfidem

axldifcendam tanta breuitate redderent faciliores j veriim etiam , vt fi-

gnum quoddamefieteuidens.quaChriftianitibomnibusimpiis, qui

velnullam velnonrcdlam Chrifti Fidcm profitentur, difcerni pof-

fent. Hicenim velut teflera militari, omnes Chrifti FideIes,totoorbe

diffafi,ab omnibus fetStis faciUime fecernuntur.ac dignofcuntur ; fiue

ludaicailla fit,fibe Ethnica , Mahometica, Ha:reticaj Atheiftica^ fea

quiEuisdeniquealia,fi quaalia excogitariqueat.

Dignum lane opus his audtoribus , in quo mirum didu quam bre-

uiter,&quara neruose, totarerum credendhrum fubftantiacontinea-

tur.Inprimis Deum vnum effe , & trcs in DiuinaTrinitateperfonas.

Patrem omnium creatorem; Filium, mundi Redemtorcm ; & Spiri-

tum fandum, Ecclefije fandificatorem , & redorem ; Ecclefiae , in-

quam , quaeeftFideliuraomniumcongregatio , & fandlorumin ca

communio. Inqua, veiutinvera Arca veri Noe rcpcriri dcbct,

quifquis faluari & viram arternam ingredi defiderat . In hunc autem

finem, in Symbolo 6c dodtrina Chriftiana Fidelibus Sapientia pro-

ponicur^

vSymboli^ FruET.ET divisioApostolokvm

Quem pofuit Fidei notis Eccleiia campumSymbolon articulis bis iex quodcuncu coegit

,

YVaurroit onj^otraxre/La Foyjalvtaire/En^eu le ya^er r"

Owy; car le Symlole/La ttent enjon rolle/Pour ne 1'ouhlier.

Veridtcvs Christianvs» ftponitur,qua: in Cc fimplex & luimilis eft &tamen {ummam celfltuai- Sflpientijr,

ncmacrcientiarfublimiracemcomplc^ftiiur, non tanmm iuxtagrani* Simph-

finapis paraboIam,fed etiam iuxta traditam ab ipfo Domino Philofo- iunaio.

£ \-)\i[3.m,qu3.ndo a.it : Ejlote ftpientes^fuut feipentesj & (implicer^ficut eo- Matt.io.

lumbit. Quodetiam quafi quoddam Apoftolorum, omniuuTq. Chri-ftianorum fymbolum&infigneeftj quod vtroquein omnibusmem-bro conftarc debct. alioqui qui altera illius parte priuatur , necefTc eft

vtin via.quiChriftuseftcIaudicet . Nam fi flmplicitate carcat co-

Iumbina& rapienseft,aftutuseft : ii citrarerpetisfapicntiam ftmplex

cft ignauus potius,& fatuus cenfendus crit.

Chriftus Dominus nofterinprimisfapicntiamhanc, cumfimpli-citateconiuncbammircexercuitj &pofteum Apoftoli, eius elhcacia

©mncm (eculi poteftatem.omncmfapientiam, acmaIitiam,Fidci, &cruci Chrifti,{ubiugando. HancSan6liimitati funt . S. Spiridion -^'"^^Mor'

nobisomniuminftar,exempIoe{repoterit ; quihacfapienti fimplici-5 f

*^'* *^'

tategarrulum pertinacemq.Philofbphum miromodoin Cocilio Ni- Philofo-

ccnoconfufumconuertitjpricfertim Symbolum Fidci recitando ; & phumfu-

tum rogando; Quiddicisadhxc Philofophe? Credis?credidit& ba-^"^*^'

ptizatuseft^&plurescumeo. Vt& Alexander Epifcopus Conftanti-

nopolitanus alium quendam Philofophum fecit obmutefcere : aliof-

qucalij.

Oniittendumnoneft,quomodo Petrus MartyrordinisS.Domiru- P«nis

cijContraamicorum voIuntatempuerSymbolum didicerit : & inter^""'^J'

fcarreticofum eum tiucidantium gladiosidem illud , iam adultus, fx- «0 1.

fpirans recitarit.

Oratio pro Fidei ftdbilitate &z pcrfeclione.

DEus qui Apofiolos tuosfanBo tuo replefii Spiritu , dr ita il-

luminafiij vt Fidcm omnem duodecim articulis complexi

fint'Da nobls quAfummy vt eodcm quoque Spiritu ditati , c^^ i/i

^ide imiemamur fiabileSjd^ in aciione deuoti» Amen.

G 2 C A p.

Spes in

quibus et-

crccacur.

Oratio cx

Spc.

OratioDominica,Ltt<.n.

Augitji. E~

Probam^

LttJ). li.

Saluutio

Anaelica.

ji Veridicvs Christianvs.

C A P. XIX.

At quibus cxercenda Spei fiducia noftr^?

Concepcaque Deo precejVirgineaque falute.

A c interrogattonequ.-rrimrnonquidfitSpcs, neque vndeeaoriatur^ fedin quibusfe exerceat

, quidve in dodrinaChriftiana habeamus,qu6 fe vis fpei noftrx cxerat. Ahoquifcimus , Spem effe virtutem diuinitus infufam , per quam, A

certacumfiducia , noftra: falutis& sternse vitaebcna exfpedtantur;

8c quaecunquc etiam ad eam obtincndam nos adiuuant. Ex fide, per

Dei gratiam &c bonitatem , Spes in cordibus credentium oritur . Perfidem fiquidem homo ad cognitionem Dei rerumq.cxleftium pertin-

git;Deiq.bonitatem,quahominemad tam beatum finem condidit,

tamq. magna & multa pro ipfo fecit attendens,fpcrare incipit^ &inDeo omnem fuam fiduciam ponere. Fmftraenim ahoqui Deo Deicj,

verbo fidem adhiberet,nifi etiam fpem gratix falutifq.per ipfum con-

fequendae conciperet :, & quafi iadta anchora in eo conquiefceret.

Quia tamen Spes illa dc fiducia,non illam quam fides habet certi-

tudinem j fed cum metu de oppofito coniundtam : hinc fe fperans adorationem conucrtit^ & ad ea quae fpcm illam fulcire, & multum pro-

mouere folcnt : qualia funt,frequens bonitatis ac beneficiorum Dci ,

prxfertim Chriftipaftionis^recordatio; &:puritasconfcientiaj, vitio-

rum fuga , virtutum exercitatio', ac fan£torum Sacramentorum fre-

quens vfus. Alioqui,ha:cneghgere&fperare,pra:fumereeft: acvanefe de confidentia in Deum efferre.

Quia vero quaecunque tum in crcleftibus, tum caducis ac tranfeun- Btibus hifce bonis fperanda, & vt ad falutem conducibiha , exfpeiftada

funtjDominicaorationecontinentur ;hincpotifllmum adeam con-

fugit Chriftianus: &c qualcunque ad Deum fundit preces,in illa fun-

datasac radicitushaerentesagnofcit. Nihil enim (inquit D. Augufti-

nusjquantlim exiftimo inuenies,quod non ifta Dominica contincat&conckidatoratio. Ha:ca Dominonomcnfortitaeit,quiaeamipfe fa-

cro fuoorc prodidit,& difcipuhsorandimodumrequirentibus,admi-

rablH eam fapientia prjefcripfit : quam &c nobis omnibus, ad fpei no-

ftrx &petitionum cxpHcationem , noueratprofuturam. Huius exph-catio cuiuis eft obuia : idcoque hac pra^termifta, ad fakitationcm An- Cgehcam properamus:cuius occafione,cum toto hoc opere vix ahas de-

tur, fufius aUquanto DeiparcC Virginis commendatione nos modorecrcemus.

In primis notatu dignura , quam congrue &concinne, hx du.T ora^

tiones

Oratio Dominica ,etAngelica SALl^T iTIC IQ

At, quitus exercenda Spei fiducia noil:r^

ConceptaG[3,Deo prece : Viiginea^ , :^ute .

OdDat ^tt^^bt C^^rUttrj (ItV, or> r)opc tbn(tir toOtV f

'TIy{mtStbt ^oaYj-or^^ttv^trj^arj 'h'(3'na§tik^qvott.

Qm de l'6f}>erance / Nous monjlre Ijfsence^Et le nuuflre-hut-

^e Dieu la vriere / DeJcL Vierae-Mere / Le dnmijcilut •

Vehidicvs Christianvs. ^JD tioncsferefempercopulentur; vt Orationi Dominic^ Angclica la-

lutatio fubiungatur. Atquihxcduo prjEclareconueniunt: dantque

admirandum pariter depromta faporem. Qindni panem eiCe dicam _ , „

Dominicam orationem,& ca^lefte iftud Ane, faunm mellis ? vt me - feiculum.

lioremdentiftaguftum pronunciantibus , quam quxlibet delic:> eas

fumentibus. Non immerito huc adducam ilkid Numerorum de fua- v-,,^ ,

,

uicasleftis MannsefU} dumfacerentexeotortulas faporisqualipa-

nisoleati: fubiecerimego^ panismelHti.

Salutationem hanc AngelusGabrielec^loattulit, quandoa Dco D.Virgi-

miiTuSjfandiflimam illam femperque virginem Mariam falutauit •, ei "i^ Manx

denuncians,qu6d filium Deieiretdc Spiritu fandoconceptura, mc- ^"'^°^^^"*

doqueprorfusadmirandoeudem paritura. Quiaftumtaex Virgineo

corporenaturarnoftrsfubftantia.tamquamfrudus faluberrimus , 8c

fuperbenedictusjgenus humanum effetredemturus; quod per infeH-

cemillum vetirxarboris frudum primorum parentumculpa perdi-

tum,& morti reternce obnoxium fadum fuerat.Hoc nobis in mentemreuocant pia illa S. EhzabethiE verba.dum Dei matrem falutaret,pro- J^«"-t»

pheticofpiritupronunciata: Bemdiclus jructus vcntrUuH. Quce verba^^"^'^'

verbis Angelicis & Euangelicisadditaj cum adiun(ftafan6torum Pa-trum,totiu(que Ecclefix a Spiritu fandtoedocftas conclufione

jplenam

vfitatamque hanc falutationem reddunt. Verba autem Ecclefis aufto-

ritate adnexa,funt hscc : Sanda Maria, Mater Dei, ora pro nobis pec-

catoribus j nunc & in hora mortis noftr^. Amen.Frudlushuiufce Salutationis aFidelibus frequentatic , funt com-

plures & eximij. Primiim maximi illius beneficij memores reddimur, Frudus

quod Deus per Deiparam virginem in fiho (uo voluitinchoare , & in Salutatio-

generis humani redemtionem benigne conferre . Dcinde inexplica- r^L "^'

bilis eft exiftimationis diu^E Virginis clariflimum encomium , quamdiuina bonitas pereunti mundo prouidit, &c gratia^ inuentricem , vits

genitricem, ac reparatricem omnium , vt nouam Euam pro veteri illa

mere morientium matre^clementer exhibuit . Vt mirum nemini vi-

deri debeat,fi Chriftiani id non ignorantes , etiam a pueris, OrationiDominica;hancdiuinam acfolatij plenillimam fubiiciant Salutatio-

nem. Frudlus enim haud exiguus etiam ifte eft , quem ex hac Fideles

confequuntur j dumquidquid aDeoper Chriftum Dominum no-ftrumobtineredefiderant, prscftantillima: huius Aduocats patroci-

niisatqueintcruentunondubitantpromereri. Namvt redeD.Ber- Bcm.inN^nardus : Mariam venerari vult , qui totum nos habere per Mariam "" -^ '^^**-

voluit."*•

SednouiflimameliifluaehuiasSalutationisacorationis verbapau- Manae cu

lopenitiiisattendamus. Merito profedo adijcimus : Ora pro nobis Ai^^horapeccatoribusjniic& in hora mortis noftr^. Ipfa fiquidem ftella maris, commcn

G 3 amari data.

t

no-

^4 Veridicvs Christianvs.amari huius ixculj, cft. In quo turbido pelagopercunt plurimi, pauci

euaciunt, Idcirco, qui in vita; fux fluxu dc nauigatione , in hoc hdas,

Deo vtpoloproximum,coniiciuntoculoSj quilacratiflimamMariam

co«'itanr,iionorant5inaocanr,&: qua (datur,imitantur , ad ipfius exem-

plum,vira: fua! nauem S<: curiiun dirigentes; il!i non iadabuntur vanas

glori^ vento,non frangentur fcopulis adueribrum,nec abforbebuntur

iirenaravoraginc voluptatum : fed profpcre vela facient,atringentq.

B(n'n. in portumquietisacternae. SicutaudaderdicitD. Bernardus : lllcfolus,

fmn. o virgo beata.tuas laudes fileat,qui tc fidelitcr inuocatam,fenferit vn-

quaminiuisnccciritaribusfibidcfuiirc. Maria, inquit idcm , fipica

nobis pulfata fuerit , non dccrit ncCciTitati noilrse . Et quid mirum ?

Gratia enim plcna& fupercflluens,qnomodo non ad lcuiiTimu idium

o.undabit ? Si phialam vino plcnam contigcris, parumve impuleris;

C lolT.iliqiior fupereffluet. Ideoque in plenam,Spiritu fanfto fupcrucniente,

jLI. i'. defcenditille,inquoeil plenitudodiuinitatis & gratia? , & <lc euius

plenitudinc omnesaccipimusjvtilla nobis fuperciflueret.

Horam autcm morns,fingulari folicitudine, hac D. Virginis tutcla

, muniri oramus,quia tunc maxima premitur moricns neccflirate ; tumobdciicientisnaturcEanguilias^tumpropterfutiu-iexitusinccrtitudi-

nem,tumctiamobhoil:isnoitri,tuncmaximera:uientisinfultus. Ha-

bct cnim , teile D.Ioannc,tunc iram magnami fcicns^^quod modicum

Afet.iz, tempushabet. Sed,benedidusDeus, qui, nedaretnos in captionem

dentibus illiusbelua:infernalis ; tot vndique concurrentibus anxieta-

cibus, fingulari prareminentia hac matrem fuam Virgincm Mariani

donauit, vt homini mortenti.eius parrocinium imploranti , & folatio

ciret,& pra'iidicv Acrede quidcm: iic enim in mundi primordio , ab'

ipioomniumcoditoreDeo, inprolapfi iamgenerishumani folamen,

G»ttef, 5, prffnunciatum fuerat: tw vif.dhiberis caUav.eo cit'^. Tu quidem, verfute

^•olubcr,etiam vitce hominis extrcmo,vt calcanco , ftrues infidias , vt

retroriiim ruat.nequeatq.refurgerc in poilerum ; ied in defperfttionis

barathrumcadat. Ateritmiferorcfugium, & auxiliumiingularc. Ini-

^-nicitias ponam inter te&: mulierem : & inter femen tuum , & fcmcn

BtTimdta iUius Et.ipfaconteretcaputtuum.HincoptimeD.Bernardus.-Sicri-

i»fiim. j^iinumimmanitareturbatus/iconfcicntis foeclitateconfufus, fi iu-

dicij horrorcpertcrritus,ft bararhrodefperationisabforprus cs •, Ma-

riam cogita, Mariam inuoca.Non rccedat a cordc,non recedat ab ore.

NamipTamrogitansnonerrasj ipfam cogitans non dcfperas : ipfa

protegcnte,non mctuis.

Qu;e ciimita fe habeant ,quis non illamtoto vita; fua:dccurfu de-

UQte colat, vtin mortis articulo fentiat patronam ? Huc fpcdat frc-

quensilludcampanarfignrm ,quoftatisdiei temporibus Fidclesad

D.Vi.rginem falutandam^Chriiliq. incarnationcm& raortem mentc.

.memo-

Vep. iDicvs Christtanvs. ^

^^memorancJam inuitancur. Eo eciam referendus efl fanfius ille Ro-faiij recitandi vfus: quem dum obreruamus,non folum Deiparae Vy:-

ginis laudes,& dignam celebramus vencracionem; fed 8c Domini no-

uri lefuChnfti inexhauftambeneficenciam, in redemcionis humanaemunereexhibicam; acscerni Pacris immenfum per hasc in nos bencfi-»

cium.ac incomprehenfibile S. Spiricus opus , magnacum graciarumadtionecommemoramus. Adeovchonosiftcac quinis aHusbearilH-

mx Virgini exhibicus , in tocius facraciftimce Triniiacis honoreni aclaudemtendac.

Quandocunqueigitur Angelicum hocelogium, Diuam Virginem AueMi-{alutanLeSjefFerimus ;omnicurandumeftdihgencia,vc, quanrumfieri ris.deuote

perinfirmicacemhumanampoceft ,camquam in Gabriele fuide fci- P''°"""'

raus deuotionem,reuerentiam, &cnaritatcm,m cordibus noftrisex-

citemus. Vc hoc pa^bo, illum etiam in ipfa beatifliraa Dei marre Ma-ria erga nos affectum & amore prouocemusquoaccenfam fuifte noiidubitamus.quandohrEceadem cxlo profe(fta verba Angeloloquenteaccepit. Immo, ii fieripotcft, itanoshanc Salutationem obeamus,eamque ira ipfa fufcipiat, ac fi iam primum AngeH GabrieHs ore ma-nantem acceptaret. Vt vere cum Ecclefia ei dicere polTimusj Sumensiilud Aue Gabrieiis ore. Quemadmodum notum eft naturaliter ilHs

vnumquemque didlis maxime permoueri,qua! oHm aHquando prola-

ta.fingularem in animo audientisaff^edum motumq.pepererunt : ne-que dubium^quando cor illud D.Virginis (^ftuans charitate,his verbispie pulfatur, quin nouo ac vehementi modo laucietur , ad exaudien—<ium,conferendumque,quodpiepoftulatur. , ^

Oratio ad habendain Spei firmitatem.

B Onitas tuajyenigmpme lefti^ hic nobls gratiam eH eUrgitay

C^ infuttiro promtfttgloriam pro^^ his aUls^ falutaribtis

donis nos docuitexorar^-, quare nos fiducialiter agere, qujifa^

mi^,&doce confdere^^vt nonfolum hac ore& cordepHukmm^fedamvdo qtiaft Jpe tcneAmm\ Amen.

C A F,

j(f V E R I D I C V S C H R I S T I A N V S,

C A P. X X.r

Hxc quoq. prome^quibus vis ignea Ipirat Amoris,

Qjjod Natura iubet; Deus j atq. Ecclefia mater.

Charitas jE^^^^ vando qxidem Deum,inoranibus , &rupcr omnia; 6c

^^^'^^ ui^S^ proptcr fe Iblum, diligere debemus , vt qui vnus fummumR^^s^ orternumq.bonum exiftit; dcindc proximu propter DeumjliTTir^^

vt qiii inter nos,omnes Ada: jfili j {umus,eandemq.Dei gra-

tiam & gloriam nobis conciliabilem habcrc pofTumus; rede Charitas Adicitur virtus diuinitus infufa

, qua iincere diligitur propter fc Deus,

& proximus propter Deum . Hinc ctiam Charitas eft velut ardor qui- Bdam cordis inflammati : quia qui credit Sc fperat, is etiam a Dco hoc

igneincenditur, adtam bonum dominum amandum , omniaque ad

debitum eius cultum &c honorem facienda,qu^cunqucei grata ac pla-

cidaforenouitjfiueeadiuina ipfiusmaieftatemjfiuenoftram noftri-

que proximi falutem concernant.

Lcx tri- Vniuerfa,in quibusfe Chriftianus,quoad hunc amorem,debet ex-plex . ercere,triplici lege continentur j Naturx , Dei, & Ecclefias ; ficut Rc-

fponfioclareoftcndit : qus ramen omnesvim Lcgis Diuinae aliquo

modofortiuntur.

LexDei . Dei Legemillam communiter vocamus , quam Moyfes in monte Cpcr Moy. Sinai,in duabus tabulis lapideis.a Deo accepit : quam Chriftus etiam

poftmodum in mundum veniens renouauit,confirmauitj & perfccit.

Mmh.i:. Diccbatenim : Nonvefii foltmelegem,fed.tdtmplere. Vcnit^quod am-pliuscft,fcribere eam digito fuo, hoc eft,Spiritus fandi gratia.in cor-

Jmm.iU dibus Fidelium ^ ficut per Prophetam promiferat: Dabo legem meam mvifcerthus corum'.& in ^orde eorum fcribam eam. Quod 8c D.PauIus enu-

t.Cor.j. cleatproreidignitatCjdumait: Epistola eflts Cbnfti , fcripta tion atramett'

to, fed Jpiriru Dei vtui: non in tabults lapideis, fed in tahulis cordis carnalthus,

Eiech.iu ^^^^^ promiflionem Dei olim per Ezechielcm fadlam. Auferam cor la-

pdetim de carne eortim : & daho eis cor carneum: vt in pr<£ceptii meis amhulet,

Per cor Iapideum;durum,& ad mandata Dei inflexile intelligitur: pcr

carneum vero ; non carnale, nec cereum in. vitia fledi ^ fed ad nutumfacilcj&obfequens inbonum.

Ecclcfis Pra:ceptis Ecclefise elucidantur ex parte mandata Dei, habentquc a Dpraecepta. Dco vim fuam,& cfficaciam. Nam voluit Chriftus , vt Ecclefix obe-

jIjp^^^S'^^' diretur : Apoftolica quoque & Ecclcfiaftica mandata feruarentur.

Obedientia autcm \\xc Ecclefiae pra:pofitis debita , hoc nititur funda-lQAn.j.0,

jyiento, quod Chriftus ipfe hifce vcrbis pofuit : Sictu mifitme Pater^c^

lJ!io> ^^0 mttQ vw. Item .• Qtn V9S audit,me attdil : & qtn vos Jpernit , fftejpermn

Item:

y' De Charitate.et trtplici Lege 20.1

Haec quoc^ prome.quibus vis i^eaJpiratAtnoris.Quod Natura iubetrDeusiatc^ J&cclefla Mater.

O^at ^tBSiyYiyy^haiX Bv^at rrt\t ixp Jliafht mtvir' f

,_^ quet exercice / Co^noit on Voffice / De la. Charite /

^ r^ ^z^1w ^ocure/ Ce que Dieu, Naturs/HE^afe a- manr^c

.

Til

Veridicvs Christianvs. $7Item ; Bi mn audiem cos,d'ic Ealcfu:fi antem Ecdefiam nonAudient,fit tibi

ficut Ethnicus^o' PiiHicanm.

QniaverohcTcfiise, 6(:ciilucidca Catechiftis tradantnr ^ obiter

tantumattigiflefufficiat. Delegeautem Natur^paalopluribusage-

reeltanimus, quodilla, exparte, iam extraomnsmnaturam eUmi-

natavideatur.

E Lex Naturs vt qux omnia comprehendit.qus tum homini fugicn- Lex Natu-

da,tum facienda funt , his paucis verbis continetur ; Declina a malo, & ^^'

fac honum : ad qucc omnia rehqua pr^cepta referuntur . De hac lege,

ita ad Romanos Apoftoius ; Gentes,qtu legem non habent, naturaliter ea, Rom.i,

qiuligis funt, facumt. ExempHgratiahocproferre poflumus, quod

D. Auguftinus ait ; Furtum punitlex tua , Domine ; & lex frripta in Atigttfliit.

cordibus hominum. hoc eft, Lex per Moyfem a Deo data,& Lex Na-tur^E. a Deo cordi humano naturahter indita. Ita& Iob,inftin6lu du-

(Stuquerationis naturahs, nontamen citra mouentemDci gratiam,

quasm primis femper eft neceirariajulte ac feligiose viuebat , vt dicit

Scriptura : Erat (implex & rcd:ui,actin:oratus^& recedens a malo. Atque uy i^

innuens,qu6d Legis huius Namralis impulfu, ac dire(5tione , fua om-nia faceret , Iic ipfe ait, vt qui folum Dci inftin6lum,internum habeat

dire(5torem : Vefhgia eim fecutus esi pes meus : vtam eitu cnftodiui , (^ non ^°^ ^ 3»

declmauiexea. Hsecnotitia^&agendiratio, duobus modishomini a

Deonaturaliter manifeftatur; prim6,interius infundendo lumen; al-

tero, proponendo (vtinquitD. ThomasJ fusfapicntiarlignaexterio-

ravelutquxdam Deiveftigia, fenlibilesfcilicetcreaturas. luxtaillud

Apoftoli ; Imitfibiliaipfius^acreatura mimdi, fer ea qud faclafmt,intellecfa Rom. i.

coii(ptctuntur : quiain illiSjficutin quodamlibro, Deicognitiolegi-

tLir , 8c voluntas.

Itaque neque vfquam vnquam abinitio vel verbo tradita, vel fcri-

pto mandata fait Lex ifta Naturalis,fed ita in cuiufque corde imprefta

reperitLir; tamquealienatamenhodieeftab hominum moribus , vc

intus in corde. & foris in manibus condderata, ruborem cuiqUc mor-talium merito inferre debeat. Scriptam poftea Iegimus,tam in vete-

riquaminnouoTeftamento;,duobusquafimembris, quoad proxi-

mum noftrum,conftantcm . DixitTobiasfiUofuo; Quodabalio ode-ToL^.

risfieri tibi-j \ide ne tu altquando alterifacias. Viciflim Dominus nofter:

Omnta qui&ctmque vultu vt fa<iant vobis homines; ^ vos fuite iltis . Duo MattKj^

ifta mcmbra.vnicamfolummodolegem condunt , qus hoc intus lo-

quitur; Facalteri,ficuttibifi6tum velles ; iuxtarcftam fcilicetratio-

ncm. Suntnamquealiquiadeoabomnirationedeuij, vtinordinato

quopiamappetitu, 3i malaanimi libidine fibinonnuUafierioptent,

quzE certo in animac perniciem vergant, haec eadem tamen non liceat

alteri etiam fic optanti prasftarc. Exempli gratia ; Si quis ( vt fi t pro

H dolorlj

58 Vbrtdtcvs Christianvs#dolorl )itapocuIisexcipicLipiat,vt inebrietur

; is nondebet alterum

paribusexciperepoculis; quafi dicat: Cuperem mihi fieri ;,faciam &illi. Etficdeomnibusmalis^fiuelibidmiSjfiuegLiIa:, (iueiniufticiiEaf-

feclibus,qui omnes rsdix rationi difTentiunt. Talia caniiim fub hancNaturs obligationem cadunt, quse cum DeOj confcientia , ac re6:a ra-

tionfcondftunt.I,exNam^ Haccomniumprima.atqucantiquiflimaeftlcgum, quiainipfa ho-rx,^ti

miniscreacioneeidemcft m^enita, atqueinfufa; hancinfequifqucreperit.iimulatque ad vlum ahquemrationisvenit. Nacura,Deoau-d:ore,huius magiitraefi:,& dodrix; eciamd nunquam quidquam au-

diretur , Iegerecur,vel in fcholis difceretur Tantae eft tamen illa pras-

ftantiae , vc per illam valeat homo & peccatum fugere, & erga Deum,ac pro imum.exercere charitatem ; quando , Dei gratia illum ftimu-»

lante ac mouente , quid in corde fuo fcriptum gerat,atccnderet, illud-

quefequivellet.

Quocirca, fi hodie homines eam penitius legem infpicerent , cre-

briuiqtie animo rcuoluerent ; non effent tamtardi in operibus chari-

tatisproximoimpendendis; nequetam duri atque implacabiles , fi

quando alterum alter ofFendit . Noncfientetiara tam promtiatque

alacres,adaliisdetrahendum; &ad ahenos defe£tus exaggerandos,

podus quam extenuandos. Hinc ipfa etiam cxperientia tefte,in nobis

lentimus ; vt quantum nos male habet, dum vitianoftra a quoquani

inlucemproferuntur; tantumnos vice vcrfideledtet, quandoalio-

rum defedtus Sc maculas aliis polTumus cxplicare & prodere.

Si quando mali quid geffimus ^ fepultum hoc , ac quafi denfiillmis

ignorantis tenebrisocculcatUm optemus : at e contra quando proxi-

mus nofter^velinminimocefpitauit, etiam forte vbi peccatum nul-

lum incft , id tamen toti mox mundo velimus perfpedtum; neq. cefia-

mus,quantuminnobis, donecveniatinlucem . Dele6lat nos fipro-

prium vitium occultetur- fin vero prodatur,moeroreafficit. Ete con-

trdjcum eadem vcriufq, eile deberec ratio, torquet nos alieni defedlus

{iIentium,&euuIgatio mire deIe(ftat,&recreat.Quid hocreieftfAIiud

prsEtereanihiI,quamdefe£tuscharitatis, &qUc'Edam Legis Naturalis

obliteratio.

LegisNa- Non poflit proptereahomopraefentiusremcdium,&: magis prom-turae cffica jm^ fpeculum optarejn quo ftatim , quid fibi tali cafu agendum fit^

videat,pr£Ecipueergaproximum, hoceft, quemuishominem, quamprotinus cogitare: Quidmihi,fi tali fim loco , fa6lum velim ? Si quid

mihi tale accidiifet,fecifi"emve;quid optemr num taceri,tegi,ex'cufa-

ri? an ver6eliminari,vulgari,&exaggcrari? Si talicfireminncceftita-

te,qualis hunc illurave conftringit:,quid mihi fieri d^fiderem f Sine

dubiOjlaborantifuccurrioptem. Quare,ficfaciamhuicproximo, vt

mihi

Veridtcvs Christianvs.J5>

mihicupcremfieri. Quodjfiitaadluipfo vereadimpleremusjidom-ne ftudium.omnem librorum le<5lionem , difpurationem ac Philofo-

phiam fuperarec. Nara quod legis , audis , aut etiam theorice fpccu-

laris , elabitur facile,neque etiam volenri occurrit ; at ifta lex dc ledio,

femper in corde fcripta viget •, 8c confpicua eft ad nutum volcntis in-

tuerijfignatumeft iumen iftud fa pernos,quaiiinexterminabile:eftq. p/4/,4,

homini ad manum, inftar tabells ac pugiilarium memoriam refricas.

Quid ergodiclurifumus ,quod Lex iftaita a cordibus hominum vi-

GecureuanuifTsjauterafafunditus; atque fi nunquam eis tale quidinfcriptum infculptumque fuiftet? Quid hinc aliud colIigamus,quamipfam Naturam deficere ; diemque illam ingruere, in qua libri ilii , in

quibus Lexiftafcriptaeft,aperientur,&exquibusin confpedutotius

vniuerfi,vnufquifque iuftum iudicium , & digna fadlis praemia eft ac-

cepturus ? Tumdemum intelliget mundus , quanti fu^rit momen-ti, velLegem faltem Naturalem adimplefle , perDeigratiam

, qui

eam NaturcE indidit;,quanxioaudietur &:videbitur, folam dileilio-

nem fraternam,atque opera mifericordise vel fada^^vel uegledaZjpon-

dus ferendae (ententis fuftinexe.

Oratio pro charitate augenda.

SPiritiis pinBe Deus , Patris , ac Filij charitas inexpUcabitis,

igne amorls tui,quo 'vniuerfam terram illuminajli ^ accen-

difti,corda nojlra adurere dignar<L^: vt per mandatorum tuorum

olferuantiam^inter flios Dei munerari mcreamur. Amen,

C A r.

^o Veridicvs Christianvs,

C A P. X X I.

Ecquid opum Chrifto fancita Charifmata feruant?

Noitrx non opibus Pretium venale falutis.

H^^^fl MNiBVS hocChriftianis e^noxifCimmn^ quodnoucoyrnptibf-

i.Pet.T, WP^^, lihu^iAUYO velargeto , redemtifumHsfyt inquit D.Vettwi^fedpre'

j.Tim. t. u^^^^i tiofofangume,qiutji agni iuimactdati,C}}yi[ii•, qui , ( vt Paulus ait)

Sacramen-' dedit Redempitonem femetipftunpro omntbus. Hocpretium no- a

rj, Sjlutis ftrac falutis in Sacramentis, velut pretioiiflimis vafis , Chriftus repo-ptcnum. fufc : qnjg gratiamquam (ignificant, etiam continent,conferutque: ac

funr quafi viuificainftrumenta,quibus Deus falutem nobis morte fua

partam,in nobis quotidie falubriter&efficaciteroperatur.Sacramen- Eft autcm Sacramentum diuinjE &inuifibilis gratiarextcrnum &um cjmd.

vifibilefignum, aChriftoinftitutum, vtperidquirq.Deigratiam ac-

cipiat arqaefan6tificationem. Vtexemplicausa, inSacramento Ba-ptifmi, exterior ablutio,efficai: & fignum ablutionis interioris: vtpote

teftimoniii pr^bens indubitatum,quod anima fpiritualiter purifice-

tur,dum corpusexterius, cum certa verborum forma , aqua abluitur.

His falutaribus remediis nobis benigniflimus Dominus nofter

profp.exitjfuaq.gratiapotirifccir^abinitiQvitas vfquead finem eiuf-

dem. Per BaptiLmum,ftatim atque in mundum nafcimur ; & per fa-

cram Vn6tionem,vbiexhocfcculofumus migraturi :intermedio vi-

tje noftrcE tempore per barc eadefh charifmata nobis confulit,quacun-

quein re adfalutem animsenoftrie atque perfedionem opus fuerit,

Zitch.ii. Adco vt fintnobisinftirfontispatentiSjinmediodomus Dauid, hoc geft Ecclefix, qui feptem faliens fcatebris omnium feruit neceflltati-

bus : vtquantufcunque fitpeccator;quantumuisfordidus,faucius,jE- Qger,excxcarus,pauper,ca'tenatus,grauatus,&' opprefiTusfuerit ; reme-

dium hic fuo inueniat malo. Vt malum nullum fit tam immedicabi-

le, cui in Ecclefia non inueniatur medelajvfq.ad extremu vits fpiritu.

Quocirca, non eft quodquifquara, tametfi peccatorum ponderc

pra:grauatus,tentationibuscarnis , &:dan-nonis infidiis appetitus, a-

nimum defpondeat : dummodo fadli poenitcat , & veniam ac gratiam

expetat,adfan(5tahsEcanima2remedia,fpemagna recurrat, ijfquede-

bitevtatur. Inhisnamqueomnisfpes viac, 6<: vitac , ac demum ipfe

omniumnoftrum Saluaror.

AIioqui,fineglexerimus,ment6 rogare nos poterit illud Prophet^:

lerem.t. Nunquid refina non eU in Galaad} aut medtcus non efi ihi? ac fi dicat ani m^E,

quoad falutem iam deploratiE,peccatis preft'^,&: damnationi ob id ob •

noxiar: vndeifta foeditas, vulnemraq. exulceratio ex peccati lue.^^nun-

SaLVTARIS SEPTEMSaCRAMENTORVM mSTITVTIO . 21

.

Ecquid opuTn Clirifto iancia. Clnari&nata. ieruant:

'Nostrx non opibus Pretium venale ialutis

.

Comhien d'enemie / Recait nostre \ne /Desjamts SaxTatnens\\

Le_pnx et la araee/ Thi Racht^ fen^ajse/ lAi^ ej^rvts crcyans. i

Veridicvs Ciiristianvs:. ^rquid non fuic in Ecclefia tali malo remediuraJaut mrdicus fpiritualis,

a Samaritanofummoconftitucusjdefuit? Fuii:proculdubio,ctiampro

omnibus mundi morbis,& vulneribus,&: millies pluribus. Rof^arita-

queconfequenter; Qujditaque noneft obdudacicatrixfili^populi

mei? quare igitar,6 anuna fidelis, curata non es a peccatorum tuorumpiagiSjCum ita reftaurari potueris.vt nec cicatrix quidem, hoc eft me-moria ad confufionem efTetremanfura f Quid refpondcbirur .? Ratioalia non fubcrit, quamquodfluentibushuiusfeptiformisfontis gra-tiicriuisvfanonfuerit. At dices,quisquantufvehorumeftvfusfSacramentorum vfusefficit vt continua fitgrarix , &c promifTionis Sacramcn.

Chrifti in Ecclcfia fruitio,familiae eius re6ta ordinatio , & indeficiens '^^"'' ^^"s,

corporis eius myftici,hoc eft: Ecclefize.conferuatio. Per Baptifmum fi-^ ^^"<^"s.

quidemregencramur ; ficuti Natiuitasin viramortali initium homi-nis eft. Per Confirmationem augcmur , & roboramur . Euchariftianutrimur,&: reficimur; ficutcibocorporahhomofecundiim carnempafcitur,virefq.reftaurat. PerPcenitentiam fpiritualitera peccato-rummorbis vulneribusq.curamur,&: fanamur. Ordinis Sacramen-tum ad neceilatiam faiutarium myfteriorum Sc minifteriorum dif-penfationem, fpiritualemq. filiorum Dei muitiplicarionem pertinet.Matrimonium adhumanigeneris propagationem, Ecclefia^au-^men-tum,& eledorum confummationem confcrt . Poftremo

, per Extre-mam Vndionem , infirmus, quatcnus ei expedit , in segritudine re-creatur,peccatorumin primisonereleuatur, acinextrema illa luda,nouoSpiritusfandirobore armatur- vtquando in exitu anima abhofte conu-nuni acrius impugnatur, fingularietiam gratix confolatio-iiefulciatur. Sictotavitafua homo Chriftianusfandtis Sacramentisadiutusjfeliciterad vitam tranfit immortalem.

Oratio,cuni gratiarum adionepromunerc Sacramentorum.

T Am,honor,&gratiarum aciiOjWperpetuas Aternitates, Bo-.-—

' mine lefr Chrtfiej qui vere Agnm immaculatfts es, qui per

mortem tuam animarum noflrarumpretium ac remediumfiatui"iH

; qu£frmu^,vt illa in nohis femper, advita AternA frucium^valeant operari, Amen> ^

H? Ca

Tria ad

fraftumSacraiBcn-

tonmi nc-

ccHatia.

lides.

Reacieda.

IfaU ) X.

Vfusdeb-i-

tus Sacra

xnetorum

eJi Veridicv^Christianvs.

C A P. XXII.

QjLia milii fas cantos illinc excerperefruclus >

Crede:CoIe:& caftus ca-leilibus Vtere donis.

K I A potiffimum, adfru6tmn ex (acratiflimis Sacramcntis

refercncium, tlintmnobis ncceflario rcquiflta . Primiim,

inclubitata fides :,qua credamus , illa a Chriilo ad noftram

falutem infliituta, gratiam illam,quam fignificat,vere etiam

concinerc; &ri[e vtennbas conferrc. Secundum ', veneran, &c in

maximo honore nos illa habere debere. Tertium , debito elle modo

,

ab Ecclefia vfurpato,illis vtendum.

Ha^ctriacontinetpaucisrefponfionis verficnlus. Quoadprimum,prarter iam dida, credendum firmiter , feptem illa numero omnihus

antiqua: Legis Sacramentis virtuce Sc vtilitate antecellere ; verbo &elemento,hoc eft,certa verborumforma,& re externa vt materia,cen-

fliare.miniftrumillayoneum requircre: inminiftro redam debere

cfle intentionem ^ &'fidem in rufcepturo3& fi qua: aliahuius generis,

Quoad fecundum,reuerentiam fcificet debitam; merito tam fandfea

pignora in honorehabccda funt . Quia.fi fandificari eos oportebat,

qui vafa veteris facrificij latuci erant ; eaque magna cum circumfpe-

d;ione,pra:reuerentia,contingere:, quanto magis res ipfas fandas,

quarumomniaprsteritavmbrstantumerant? Huc fpedant etiam

c^rimoniar.&ritusilliexterni, tum adremipfam aliquatenus expli-

candam,tumetiamadmaiorem reuerentiam Sacramentis ipfisadhi-

biti. Honos autem iftein venerabili Sacramento Euchariftiae rcliquo-

rumvenerationi fupereminet; vt& ipfum Sacramentum cmniumfummum ac praecipuum eft

;quia audorem omnium rehquorum , &

Domiuum ipfum continet. Ideoq iftud non folum dum fumturi fu-

. mus.fed etiam vbicunque afleruetur , exhibeatur , vel quocunque de-

feraturjatriar cultu adoramus. Quem in finem , dum ad sgrotos de-

fcirtur, nol? figno,&: prarlataface moneturpopulusjn genua procide-

re,debitiimq.cultumexhibere : quodtaUritunonobferuatur, quan-

do facrum oleum , ad extremam Vndionem conferendara, defertur.

Quia in Sacramento Corporis Domini, hoc etiam peculiareeft , pros

reliquis;qii6d infe,etiamextravfum, confiftat, &permanca*: reli-

qua ver6,in ipfo adu tantiim.quo conferuntur, vim nomenq. Sacra-

menti obtineant, Hinc etiam, per eminentiam facratiflTuTia Euchari-

ftia,nomine communi , Sacramentum appellatur.

', .lam ver6,quod ad tertium in Sacramentis vtente requifitum , atti-

. nctjVtfcilicetdebitoidmodofaciati habet vmimquodque prsfcri-

ptum

Legitimvs ss.Sacramentorvm VSVS. 22.

Qua mini ms,tantos illinc excerpere fruclus ^

Qrce^e : Cole : et cailus c^leilitus Vtere donis .

^^^ikoo^: ^ hoiibijt' w ctxix\; t\] M?iif|t' Mjdf -Drvtfa&Tf

.

Qz^ conment ii favE^ Paur a tel my/iere/ Bun nous a-pvrejler '^

Fay, et reuerenccj Vure confctentie/ Sjy cLotht cmyorter .

Ve R IDT C V S Ch RIS T I A N V S-'

<J^

ptum rimm,quo illud fufcipiendum eftjtam quoad animi, quam quo-adcorporisconftitutioncm.Ncqueenim illafantparuifacienda,qu£

contemta facrilegos faciunt. Licetenim interdumextcriora reueren-

tiaefigna,&c^riraoniiE,excaufa remittantur^veletiamomittantur^ fi-

netamenfacrilegiocontemninon pofTunt; adcukum fiquidem Sa-cramentis debitum pertinent . Interior vero hbnos , qui in confcien-

tisE maxime puritate,redaqueanimicompoiitione confiftitjomnino

deelle non poteft.

Quoadhonorem quiS. Sacramentis exhibenduseft, merito dici n^r,

poteft,pr£Ecipuum omnium,;Deoq. acceptiiHmum,in vfudignocon- vfusSacra'

ftitutum efte, illorum praefertim qus ex frequentatione laudem vtili- mentorunt

tatemque maiorem conferre folent. Hoc enim maxims eft gratitudi-"°""'' P'^*'

nis argumentum,debitiq. honoris indicium; quando collata beneficia

gratanteracceptantur,& hilarianimo in vfum deducuntur. Etecon-trario, vitio vertitur;& dedecus dantiinurit.iramqueprouocat fiquis

bencficiumrepudiet,velacceptonon vtatur: etiimfi alioqui verbis ac

vultu,gratitudinis & honoris fignaexteriora prsrenderet.

Quocirca fandis Dei myfteriis honorem extremis labiis, geftuquc

aliquo corporali exhibere , illifque non vti , exiguum fane eft gratitu-

dinis argumentumiuihilque proderit in rei veritate . Non enim infti-

ruta illa funt,primaria Chrifti intentione.vt honorentur ; fed vt tem-

pore&locoillis vteremur. At, quiaomnihonore interimdignilHma

funt; funt ideo ex confequenti etiam honoranda. Viderint igitur illi,

qui prstextu huius maioris honoris,ac reuerentix, raro confitentur &c

Corpus Chrifti fumut,quod 6c femper ita,eo modo fa^turi eirent, nifi

prscepto Ecclefia? ad femel in annocommunicandum,compelleren-tur. Manna tales cofiderent, fingularem veri panis angeloru fi^uram,

Sic de eo fcriptu legimus:i/?w«^ titli aperint, &plm tllis manna:ad quid.^pr^jy,

ad honorandum? adlummacumadmiratione & veneratione excla-

mandum , Man hul Quid efi hoc ? Mirandum vere , & in honore haben-dum,quod & ideo hononfice in vrna aiirea , in arca inaurata,in taber-

naculoafteruari a Deoiuflumeft.optime: fed pr^cipue ; ad mandu-

candum. Ita CorpusScSanguinem Chriftidiuino cultuhonoramus,

fedprimariushonosinvfu confiftit. Vnde non fatisfaciunt Chrifti

intcntioni,qui prastextu honoris &reuerenti^,ab vfu fe excufant»

Oratioad S. Sacramentis bene vtendum.

/^ CMitifime leftijVere animartim nojlrarum Sarmritanc^^^-' da nobisgratiam

, quAftimiis , i// infacrorum Sacramento-

fum fde,ctdtu,atque vfuyexa^fi atqtie alacres imieniamur^ quix

in illts,f^esjfalus^^ vita mjira confiHunt. Amen.

C A P,

^4 Vekidicvs Christianvs.

C A P. XXIII.

Quomodo Chriftiadu explebo iuftuq. bonu(|ue ?

Deteriora fuge; &c prudens meliora fcquare.

riUiimiii? Qupd &c D . Paulus aircrit : Vro ommhus inortum e^

Chrisius : vt& ^«^ vmint,um mn fibi viuant,fed ei qui pro ipfis mortum efi

cr Ycfurrexit. Itcm, Eum qui non nouerat peccutum, pro nohispeccatum je-

iitivt nos ejjiceremur iufiina Dei in ipfo^

i.Pff.j. Officium ChriftiansEiufl-itiaeincoconriftit.quoddicit Apoftolo-TfaL3s>& Y\im princeps, ex Pfalmifta. Q^ vult vitam : decltnet a malo,& faciat ho-^^*

«««7. QncmadmodumexarborefterilesramirefecanturjVt noLiifuc- Acrefcantlurculijvelaliundeaftiimtimeliores inferuntur : ita homdChriftianus,qua:igninoueritdeputanda, dimittitjiScqua: vitcTarter-

r\x pr^mio rcitremuneranda.afTumit.Hucetiam fpedatquod D.Pau- BColoff.^. lus j Ixlpoltames vos veterem hominem cum actihmfuis, c?' induentes muum:,

^i''''^- qiii fecundum Deum creatm cft in iuftitia . i€quum & iuftum eft , vt cui

facultasdatur,vefte nouaaccepta,veterem,tritam,laceram,atq.obro-

letam abijciat : ita iuftitiae eft confentaneum , vt Chriftianus Chrifto

induto,veterem hominem deponat.Sicutferpenti exutaperanguftum qaliquem faxi meatum veteri & rugofa pelIe,noua fuccrefcit; fic pecca-

tor per poenitentia: Sacramentum,vetuftate peccati depo(ita,iuuentu-

tem renouat ; & in nouum mutatur hommcm.VJaaTaa luftitixhuiusChriftiano hominidebitae exercitatiof qua deterio-]3

& ("pitiofa. j-j deuitat vel deponit,& fedatur melioraj non incongrue foiet^Cbrx-Mmh.-j.

ftojpfoPrjEceptore, fpatio&via-^&arAa^comparari^dumillavitata,

ifta eligitur. Spatiofafiquidem,quxvitiorumeft, ducitad perditio-

nem,& multi funt qui intrant per eam 5 arda autem ducit ad vitam;&

pauci funt,inquit Dominus,qui inueniunt eam.quia fcilicet nonquae-LitcraPy- riint. Solebat iftud Pythagorasad ocuhim fuisin Y.Gra:co propo-tkagoiar,

,^ej.e yj^^^ humana: curfum in eadefignando; dum qui vitiis eiTenr de-

diti,per latam viam quafi finiftram litcrx partem ingrederentur, & ad Einteritum properarent:qui vero virtutis tramitem tererent, per angu- F

• ftiorem dextrorfum eiufdem literq callem incederat , in fine coronan-

di.Documentum,re vera,etiam Chrirtiano Philofopho digniflimum.

Vir^^llut L ittera Pjfthagor<c dijcrimine fecla hicorni,

^^'S^' Humand vit<& (peciem pr^fcrre videtur.

Jriftem tandcmillorum exitum, qui plaufibilem illam fpaciofamqiic

viam

IvSTTTTy€. CHRISTIANy^ OFFICIVM . 23-

Ouomodo CKri^tiadum explebo iuftuiTK^bonum^:

Deteriora ^^K^ '• £t prudens Meliora :{e(juare .

Ani iatttj \}cirj pe+ auati: iS^f) iij ^ti aotf ie pl^^trj.

Qudleefl: la LJltce/Et h hcm affice/Vu^arjmt Chrefitm^

Qujl^rmne him vtfle/De tmt mal lajuitte/8t quilface hien.

VERtDTCV? ChRISTI A.KVJ. (^^

viam IngrciTi^teiribili poftea fine gaudia fua & voluptates terminanr,

viuo penicillo depingit-beatus lob : Tgnent tj/fttpanum& cttbxram. (^ lob, t li'

giiudmt aifonltum organi . Ducuntm bonis d',es[uoi-^d' tn ^unclo, ad infernx

d.fcendunt.

Ad vitx fanditatem, ac luftitije Iiuiufmodi Chriftians ftudiii, no5

fatisfufficienteiq. cxftimulare dcberet, quodD.Ioannes Apoftolus

tamhonorifice fuperhoc boni ftudio ftatuit;^.Mnquit,/«rif ^/(/^iruw, t.loan,^

itffimestficut& tlle(Deus)iHjius eft. nonminus noshorribili fentedaab

illo fpatiofac vic-E ingrcftu deterredo.dum {uhdiziOui futt peccatum, ex

^/.«to/i>^/?.Qujdhicdubij fubelTequeat,vtruhorumiiteIigendu? Aniuftitla,(eu vutus.per qua quis Deo flmihs efficiatur; an vero malii &iniquitas,qua: eum quali diabolii.vtpote exdiaboIoprofe6ti.i,confti-

tuat? Citra omnem ha:Iitatione,meIiorem elegcrunt forte omnes illi, Conucrffo-

qai^rclida priorj raalaconfuetudine, meliora coplexi funt. Nihil hic "'* ^"5>a

dubitauit Matthqus,nihil Zach9US,teIonarij,pubIicani,pIenisq.quod cmpla.

aiunt vehs iniquitatem antea confe<!3:ates,fed via fua,Chrifto illumi-

nante &c vocante.bene confiderata,ab illa mox pedem retulerunt , re-

diifq. Chriftiveftigiisinftiterunt.ItaSaulusexperfecutorcEccIefis,

Apoftolus Chrifti faduseft . Sic Maria Magdalena, ex lebete phiala

fad:a;&: ex vafe contumeIix,in vas tranfiata glorias eft.Ita Auguftinus

& hxrefios Manichaeorum , _&c difToIutioris virse deteftata infania , Sc

Epifcopus,& Religi»fus,& dodor Ecclefiq eft fadus.Qujdni & Ma-riam i£gyptiacam hic commemorem, qu^ ex vulgari veluti vitiorum

cloaca,fandiflima Chrifti cuItrixefFedaeft? Quid vetatctiam Pela- Salxn.lil,.^.

giam annumerare,quaE prse pcenitudine fe vitioru pelagus nominans, '"'^^'^*

incasIeftefponfiChrifti paradifum,& fpiritualis voluptatis hortumcftconuerfa? Quae,vtproefFceminata focminei fexus vihtate, mafcu-

lum induens animu,generofa poeniteti? ac virtucii facinora tutiiis ex-

antlarct; virili etiam afTumto habitu^vaftam ingrefTa foIitudinem,ad

morte vfqueita Chriftoferuiuit.SiCitthiops pellemfuam,&pardus lerm.n»varietates fuas mutat.quando,qui malii didicerut,eo relicloincipiuftt

bene facere. At de his diftindius in fequenii capite difrercmus.

Oratio ad boiix vicx ftudium feftandum.

BOmm dr maiumjg^em d^ aquam^c^lum cf 'mfernum,mihi

Bomine Detis ante oculos fiatuifii , libertatemque dedijli

eligendi: Ttia me qu^fo fempergratia conferuet,& adiuuet\ vtreliEilsmaliSy qud reEtafunt eligam ; eamque conjianter

, qu£ admtamducitfViam ingrediar, Amen,

I C A P,

Noxiommomniu no-

centiflifnu

Pcccaiunio

Triapecca-

lorum gc-

ncra.

OrJginalc

,

Mortalc,

Ycniale.

fitc«b 3.

C^ VeELIDICVS CHRISTlAlf VS.

C A P. XXIV.

Qu^ fugieda milii mala funt, cane peius & angue?

Peccacum: Et quidquid peccato porrigit anfam.

oc anaturahomoaccepic, vtquidquid fibi noxiumforcformidat, euitet&oderit. Nocentifllmum autem om-niumeft peccatum ,

quodque maximum homini inferat

detrimentum ; ficuti in 84. capite latius oftenfuri fumus;

vbi quid maximo damno fit inquiritdr . At nunc quid fit peccatum,

audiamus.

Peccatum,tefte D.Auguftino, cftdidum,velfadum,velconcupi-

tum contra legem Dei. TriafuntpeGGatorumgenera. Primum,quodOriginalevocamus,a primogenerishumaniparentc transfufum, in

conceptione noftra eontrahimus-^ & in eoomnes nafcimiir . Itata-

men vt hinc Diuam virginem , Dei matrem, taquam ab omni peccato^

piajferuatamexcipiamus ;^rfandosquofdam, quilicetin Originalt

peccato concepti , in vtero tamen matris ab eo liberati,& fandificati

funt; vt fuit leremias, loannes Baptifta alilque . Alterum eft Morta-le, {eu mortiferum peccatum

jquod videlicet contra Dei feu proxi-

mi charitatem committitur; ita didum , quod vitam fpiritualem eri-

piat,ac mortem anims peccanti inferat . Mors etenim ifta a Deo Dei-

queregnofeparat j &a£terno eumfupplieiodignum facit, quiillud

perpetrarit. Tertium peccati genus eft Veniale;quodquidemnon'^

contraDei proximiquc charitateni fit, (edaliquomodo contr* Dei

voluntatem. Id ita vocatur,quod eius a. Dco veniafacil^ impetretur>

vtpote quod hominem Deiinimicum non efticit.Errant proinde.qui

obid quotidianaeiufmodipeccaiadici arbitrantur, quod quotidicy

qnantumuisetiamgrauia iint, ccmmittantur ; vrquiquotidieebrii-

{unt,quotidie iram, inuidiam, & magnaminiuftitiam exercent, lites

fcrunt,cqdes moliuntur^fed quotidianaTeutonice,venialia vocantur,

quia line his vix viuitur,iuxtaillud lacobi: J« multis offendlmusomnei»

& illud Sapientis :. Septtes in die cadit lufius , (^ refurgit. Solcnt ifta VO"

hnti per aera pulucri comparari,quem kaud facile eftiigias , at excu-

tiasfacile.

Peccatum hoc mortcm non infcrt anim^jidco ncc mortale dicitury

fed fpiritum obnubilat,virtutc impedit,& retardat; atqueexercitium

Chriftiana: reIigionis,faIutisq. profcdum remoratur . Sicutatomi&volantespuluifcuii hominemnonexcqcantquidcm.fedobtutumim-pediunt, aciem hebetant ocuIorum,&: tandem c6 csccitatisadducunt,.

£ aon obftatur^ vt caii/llinum lumen amittatur: ita venialia peccata,

quamplui-

Peccatvm,eiv^sq}'E occasio fvgienda . 24.

Qu^ mffienda Tnilii mala iunt , cane peitis , et anffue ^

Peccatum : Et qui<lquid peccato porrieit Aniam

'-^3tf* |onbt? ; «sr| at|iu\-p jcu;t/ oof -xm^ fot [onbe; fri^^t-.

j

Quel rrud veus tuveindre/ Quijoit tant a, cramdre/Plus que nuls tormens!

^ecne : et mjomme/ Ce qui tvre Vhovtme /^ux leooriemens .

Veh.idi^<:vs Christianvs. (?7

i|uamplarima etiam,licec mortale vaum nunqua conIlitaant,acl m3r-

tale tamen tandem fui negledu deducunt.

Peccacum cam monftrofum qaid,adc6 inane , tamque damnofum Pccatu»»,

eftjvcvixfciatur, cuireimericodebeaccomparari. D. lacobus Apo-'"°'^^f'*'^'

ftolusin CinonicafuiEpiftola,viam vccunquenobis ftrauic, vcali-

quam falcem peccaci delineacionem ob oculos ftacuamus, illud dcui-

A care volentibus j dum Cic ait : Cr/icupifcentiifjCum concepernfpuntpecca- Ucob.u

tum: peccatum verb,cum confummatum fuerit^oenerat w;9rf^;«.fuggeftione

cnim diaboli,primum quafi peccati femen, praaa ingeftacogicacionc

in animo^flueeciam mundiauccarniscencatione concipitur; tum dc-

iedbatione, quaH fecundo adpeccatum gradu|, fouetur, dum ani-

mo adlubefcit; & demum proprio aftenlu, dum in peccatum volun -

fasalledladelibsrateconfentit.perficitur. Ex hoc tum confenfu, pec-

catum ipfum confummatum vita ascerna priuac , & illa quam ex D^ohabebac homo ; 8c infuper morci pcrpecuas obnoxium facic.

PofHtetiamifta', fuper modo loquendi Apoftoli, depingi peccati

effigies^rudi faltemMineruaadumbrari,nenullameiufmodi habeant

peccatorum amacores horroris ac fagx occafionem. Arborem aridam Peccati fi-

imaginemur, cuius radicera ferpens liuidodence demordeac; acquc g*'^^"'''

ica.fuccom virus mucaco, medulliciis infeda , morcem morcifque in-

ucntorem diabolum proferat. adeo mortifcra , acdiaboIicareseft,fi

^ res dici dsbet, peccatum; talemque facit peccatorem. Qui in fru6lu

igiturtamdeteftando tamq^ue damnabili voluptatem capit j viderit

numtam deplorandi foetus materefTedefideretjtam infeUx,acmifc-

rabilisjqujE id pariat,quo fibi jcternam a Deo diuulfionem,ignemquc

inexftinguibilem acquirat.

Dum igitur in confefTo eft. , peccatum cane peius& inguc fugien- Peccatum

<ium, execrandumque ciTc , fequitur , id omne quoque fedulo vitan- f^P^niam

dum,quidquid anfam peccato porrigere nofcitur : vc funt occafioncs T^ otnjy-

Gmnes,praefercim cemporis,loci,& perfonarum,qu(^adpsccacu viam occaflo

'

muniunt,inuitant, ac quafi rnanu dacunt. Eiufmodi etiam Cunt om- pcccin fu-

nia illa.ex quibus hoftis animarum diabolus , aut corruptaetiam car- gicnda.

nis noftrae natura , primum fomitem tentationis ad peccatum arri-

piunt : ficuti etiam principium omnis finiftrtE ad peccatum motionis

cordi ac curq cfTe debct,peccatum ipfum euitare cupientibus.Quem-

D admodum enim puer,cui prscipitar, causat ne in igne, vel m aquani

cadatj haud dubie,fatis non ficit,(l a lapfu folum fibi cauendum exi-

ftimitjidque tum primum,quado iam labat &:.nutac, cafui proximus;

E tunc enim fcra nimis cura efl: fed etiam ab omnibus p5riculis,&quai

ad lapfum inducunt, flbi debet profpicere : qualia (unt , iuxta ignemvel aquam ludsrcjigncm tranfilire, titioncs ex foco arripere •, per ripa:

iitcorifue crcpidine,curficarc}flumina vel mare futili ac rimofa fcapha

. , X z tanquam

&$ Veridtcvs Christianvs.tanquam Tcirpca rate traijcercjriGiStiS vnius glacicm pcrcurrare,&- fex-

centa fimijia . !pallitur,ccrtumeft,quifquisiiccum puerocogitat-,mihi

peccatum prohibitum eftjne in atiulterium,fornicatione, vcl furtum,

aliiidue quodcunque delictnm incida: ergo reIiquaomnia,mocl6 a Ik-'

j>fu mihi caueam,noncftqnod tantopcre decline.Quia fitunctantum

fibi a lapfu cauerecogitat,quadoiam ad illum propcnfus ha:ret;&ca-

derc incipitj (tulte fc in certu periculum mittit . Si enim prrrcipitia lu-

bricitatem, fragihtatejimpuinonem^hoc efi-,periculum,imm6 vtve-

rii^s dicam,lapfum ipfum,ante lapfum nb deuitat,quomodo fibi a la-

Vafritics pfu,cum ialabitur,cauerepoterit?Hqcell vafriilliuscolubriprim^uotdiaboli pc nequitiajqua.quidqiiid adlapsu inducit,incuriar palho tegit|,& quan-

pcnti^" ^^ iT^agis ad miferorum ruinam properat.tato minus,quicquid deter-

T' ° rereacafu poterat, animaduerti pcrmittit:facitquc, vtnificumiam

ruunt, periculum non videant. Hacccftetiam temeritatis noftr^ iufta

punitiOjVt qui malum imminens pr^uiderc noIuimus,per ea,quq pr^-

currebant :pr(jfens illud iam vitare nequeamusJicet in ipfo lapfu hor-

rore quodam concutiamur . Difcant iiaque leues iili adolefccntes,&adolefcentulae , qui hoc tantiim femper in animi fui cuftodia verfant:

Non licet id mihi:, peccatum eft: Nolo eo me dei[cerc,neque tam mei

clfe immemorjfic honoris iad^urS facerejitaanimae meae falutem par-

ui pendere,vthocc6mittam:Nequaquam:fasnQneft:abfitamc. Re-{kc id quidem,fed non fatis ad cautelam:quia ctiam his omnibus nort

obftantibus, quotidie videmus ciufmodi,exmcntisfuaefpecula,in

profundum talium quoque peccatorum prolabi,quae ram fixc ftbi fu-Pcreuntis gienda pr^fumferantjquia occafiones,pracnuncios,pr^ambula,& pr^-•virginitatis Judia, (ii ludum, auimae pcrniciem vocare liceat;> cum vere ipfis inftaifpnncipu.

2^^^. ^^^^ ^^^ euitarunt. Sunt enim liberiores irituitus,atta<5tus,ofcuU,

coUocutio familiarior,pereutis virginitatis, & iamiam moritur^ prin-

jJleren. in cipia, vtloquitur D.Hieronymus . Siquisenim tantijm eogitetjca-vttaS.Hy ucndummihi ncvulneratusoccumbam,neueinopinata memorsab-o^rtQnn.

xipiat; & interim nec iacula , nec mille aiia mortis fpicula, etiam dumpoiiit,euitat;iinedubio,ftultuseft,GtuncmortemfugereveIit,quando

iam ftridtogladio hoftis iugulo imminet,autletale poculum influit.

Idautem eft difcriminis inter periculahuiufmodicorporis atque

animar.ternpori prajcauenda.quod ad corporalia mala declinada pr^-

monitore non iitopus, fatis enim illa praeuifa fugiuntur :, in folis vcro

jniferac aniril^ pericuhs vt plurimum fero fapimus . Rcde itaque

vtrumque prjcfcribiiur fugiendum ; & pcccatum j & quod pcccandi

anfam prxber,

Seccati Quoad peccatum ipfum,quam illud iit homini Chriftianoabomi*horror, nandum , vel ex fola iila SenccjE fententia , notatu digniilima , colli^i

s<»fM. poteft :Etianni (i fcirem Deos ignofcituros,& homines ignoraturosja^-

huc,j>rQT

VfRrDicvs ChristianVJ. (5"$

huc, pfopterpeccativilitatem, peccarededignarer.Generorum verc,

&omnibus Chrifti cultoribus dignum animum, fandamquc fupcrr-

biam ! adeo vt, tametfi homo vere Chriftianus Gygis annulo potia- Gygisan-

tur ( cuius ille prxfidio,pala intra pahiium verfa inuiiibilis, vt Plato,pf^^,.,

Cicero,alijquecommemoranr,&: Reginx vim intuht,& Regem ^^^- dfRepubL'ddauiUjRexqueipfeLydii^faduseftjomnemquehabeatm.ahperpc-CK.j.o^,-,

trandihcentiam cum impunitate coniundam; noht tamen(quod vc-

ih offieij Chriftian^ luftitias cftjperuerfum quidquam mcditari.

Qiioad occaftonis, & anfa: mah fugam , conftat experientiamagi- Occafiofa-

flra, quanti fit momenti, i!}.im vcl ftudiose dechnafte , vcl ofcitanter "^ (aicm.

iieglexifte . Vnde enim vulgatum iUud,atque omniu ore tritum pro-

«erbium; Occafio facit furem ? Mukifiquidem nunquamfurariiu

animum inducerentj fed,occafioneobl^ta,furantur,

Qudritur, Aeg]/fibus quarefit fa^us adalte, l^ Omd.lU, . i

In promtu caufa ejl: deftdiofus erat^.

de Rtiem.

Otium occafioiapfus ei fuit, ahisaliud: vtpotepotus>fatietas,incau- Aegyfthus

tusadfpe(5tus,nimiafamiharitas. Hincprudentesparentes,,acfupe- ^ ^"*

riores oranem fuis fubdiris prxfcindunt peccandi occaf^onem . Eua Genef. 54,

quomodo in ferpentis caftes incidi t? occaftones non vitau it , fcd ama"

uitpericulum. Ita Dinaperoccafionem,ftuprumpa{Iaeft.GieziEli- 4-^«S-5«.

fei famulus per occafionem,auarus,fur,& facrilegus euafit.Atque ita

inccteris.Vixvnquammufculus,auicula,velpifciculuscapcretur,nifi

c mufcipula,tendicula, &c nafta efcam petcrent , & peiiculo pcr occn-

fionem fecxponercnt. Sic fere.dc omni pcccatorum iapfu,&; captura.

Gratio pro peccatorum fuga.

TyEccatumyff T>omine lefu mors omnlum eJi nojirum^ drperm^ -

* cies,ideoque illud^tu qui vifa es nojlra, morte tua ahforhuijii.^

Da noblsgratiam.ficfeccatum omne vitandi^vt etiam quidquidl

i^ malf4m hoc inducityvaleamm declinare. Amen^.

l. l^ €a5..

70 Vekidicvs Christi an^ ar.

C A P. X X V.

Qms fefe primiis fcelere iiiceftiaic iiiiquo?

Lucifer^xcerna Veri ftatione relidi.

Lucifcrpii- W^^^ V c 1 F E R fupremusille.acrplenciidilllniusangelorumjpri- Amumpcc- i^ FJr^ musprimumomniumpeccammprocudit, quialioscom-€3ti>coni. g^^ plures c^leftesfpiritus ad confenmm pellexir, fimulque fe-

^^ cum cxleftis patris exiortes recic. '

Statim enim atque Deus.omnium conditor , cicleftem hanc fiobi-

liflimimque angelorum naturam crearat j Lucifer pulchritudinem,

nobilititem,atqaeeximiamnatur£E fux dignitatem perpendens, dCc-

quemagnifice intuens quod c;.'teris crearuris antecellerecj neque vero

agnofcensquamaDeo acceperat gratiam, neque media quibus adconfummatam {upernaturalcmquebeatitudinem pertingeret^efFerri

coepit, &cupiditate faftuofa incitari, ad locum illum fummum, &Chrifti humanitati debitara excellentiam ,

propria fua virtute occu-

pandanijquaj in. facroeloquio Dextera Dei nuncupatur.. Hocq. fuum Bprsfumtum votum affe^atamque ambitionem aHisangehsindica-

uit^quafi diccret, (quod Spiritu farido per Prophetam reuelante cog-:tf<u

1

4, nouimus) In cdum afcendam.-fupra afira Dei exaltabofoitum meum: Stmt^

Ik ero Ahifimo , Eteodemmomento, mox angeh boni ac finceriad

Deumfeeonuertentes, eiufquegratiam contemplantes , & ex fidc,

Chrifti pafIionempra:aidcntes, cui a Deo fubHmis illelocus, atque

officiumMediatoris iurcconfignareturdebereturquc; prauum illud,

furtiuum, ac facrilegum coeptum, Lucifen '.:ue aufum iniquiirimum

deteftatifurit, eique reftiterunt : eoquefnCfO in bonaillaadDeum

conuerfione confirmati,perfe(5tique , Dec mconcufse adhsErentes, ab

ipfopariter clara fui viucus vifione, ceic^que^tcrna: beacicudinis

fruitionc donati funt.

MaU ver6angeH,hoccft, a Luciferop.?vf-ufi,5«:fedu6fci;(cx fingu-

lis,vtcreditur,chorisaliqui;fimulfortet( ttiamtotiusangeliciexerci-

tus parccm facientes) ad cius imicarionein fucc qaoque pulchritudinis

fadti fpeculatores; ac fupernaturale m, c ire eis adhuc dcerat, bcacitu-

dinem non attcndentes; fed per nacura^ t;r> propriam virtutem, Luci-

ferique vc mediatoris opcid pracfuniei ces, eiqueob idconfentientes,

confpirantcs,& adharrentes, iufto omties Dd iudicio, cum duce fuo,

cselo funtcxturbati.&ininfcrnumprnscipitati . Iux.taillud Prophctcc:

Tfa. 14. Deo ita per ipfum loquente:Dicis 6 I ucifer, Afcendam : Non ita, fcd, Cad mfermim detraheris-^in profundum Lui.

Porro Lucifero eiufque afTeclis veluti pertinacius agcncibus, nc-

que

Primvs omnivm peccavit Lvcjfer. Z3.

Quis le:fe primizs irelere inceftauit ini<juo r"

Lucii^er : ^terna Veri flatione relicfla .

Scak on hi matrue / D'cni vimt la makce/Du jrrermer veche ?

Cyi iWcfueil ^amruMe' De ce miferMe , Du Ciel irehiche .

Veridicvs Christtanvs. 71.

que illico ccdentibus, fandus Michael archangelus, fan^lus Gabriel,.

fandus Raphael,& tota fidorum fpirituam potentia fe rebellibus op-

poncntcSjCos cjeieftibus fedibusexegcrunt. Idqueeftquod Chriftus

innuebat: Videham [utayium ^icut fidgur dc cdocadentem . Caufamquc Locao,

vxxmx tam mfand^ fatis aperte defignauit ci\m alias diccret: Homuida ioah.%o

erat ahinuio: TAtnVentatenonfieth . Seleetenim, & qnotqiiot eius

venenum haufount , Dcumque ipfum, quantum in fe fuit, ipirituali

quodammodo internecionidedit. Id quoqueerat,quodD.Ioannes

in admirandafuaApocalyp/iconfpexit.^ Vtjumesi aluidfignumincdo: ^pec^iu

Et ecceDrai a magnm^rufw^habens capitafeptem^ & ccrmia decem. Et cau-

da eius traluhat terttam partem fiellantm cdi . Poftea adilit . Et ficlum

esipdium maguum m cdo. Miibaei& angelt cmsfrdiahantur cum draca-

ne. Et draco pugnabat& angcli em y& non valuerant : neque locm inuentus

#// eorum ampltus in cdo. Etproiectus eit d^aco ille magnus, ferpins anttqiitis,

qut vocatur dtabolus , (^ fatanas \ qtttfcducit vmuerfum orbem . Etprotecius.

est in terram : (jr angcli etuscum eo miftfiim.

Hsc eft prima illa atque damnabilis peccati perpetratio ;& Luci-

feri tanquam tantae temeritatis au(ftoris , omnifque adhaerentium ca-

tcrua: de carlodeiedlio: a qua mox in gehennse ignem, non quidem ab

3cterno, {^t6. ex temporCj tum fibi fuisque miniftris praeparatum, de-

merfi funt.

Ex eo tempore fpiritus illi nequam, qui Dei permiffu in caliginofo Diaboli ad-

hocaerependentesin eledorum exercitium reli(^i funt, infirmum.excrcitium

genus humanuraquafi ingenito odio raille artibus ad peccatUm ten- |^°"""""f^

tare,&illicere coeperunt :.tum extrinfecus mala fuggerendo, tum in-^^ ^^ ^

''

firmitate domeftica, ac propriae imbecillitatis in malum procliuitate,

in noftram ipforum perniciem abutendo.

.Poftprimumitaquepcccatum aLucifcro eiusque confortibusin

D ca:Io commiftln-n,etiam paulo poft in terns,per primos parentes , in-

ftigante diabolo , malum eft pecpetratum . Ex quo lcquitur , fi pri-

mum peccatum in cailoabangelisj fecundumin Paradifoaproto- Secimdumv

plaftis in iuftitiaoriginali conditis fadumcft: quantoftudio,,nos peccaulin,

fi:a2;iIes,Ioneavetuftate deprauati,tot infirmitatibusjerumniscruecir- Pf"^llio*. ^ , . ri- u- • • ,r- comifTun»,

cumuenti, ac repleti ; tot mlidns,.tantis macrimis , tam arrociter adi-^^

duequeimpLignati jinlococamlubrico^ tenebrofo, tvitque pericu-

lis expofito , peccata; & quidquid ad peccatum potcft inducere , vi-

tare dcbeamus.

Dignum obferuatu, ac fummoperc admirandum , quam fubtiliter TentatieM-

hoiYtinibus peccata fubiepant, occafionibus pr^efertim cuniculos nisvchc^

agentibus . Vt nec fan^iras , nequc potentia, ncque fapientia tutum mcntiai

immunemqueabcorumreddantinfidiis. Nec enim Dauid, vir fe-

tundum cor Dei^ nec Samfon, hoftium cerror,lconum domitor j ne-

QUe:

7* Veridicvs Ckristianv^Vqaeorbifmiraculum, fapicns Salo;-noii, psccaci micniaini?nta{?crufpc^kahabuere, vrnonfuccumberenr. Qujd noSjncquefandi^nc-que forrcs , nequc fapientes , prsfumemus ? Quidj vbi, vel quandonon vercbimur?

Deinde, quemadmodum primum peccatum incojlefti (vt di<5tum

eft ) & primum in terrcftri paradifo commiftum , ex fuperbia vt maloquodam fonte manauit; ita fere femper fuperbije ftimulis homo agi-tattar, quando ad peccatum lacefticur . llla (iquidem fe omnibus ccrtomodo peccatis miicet.aUquando plane euidentcrque,aliquando vero

•Glori.tcu- peroblcure , & quafi in receftli quodam fe occulcans . At fcelerata:

piiitascau. huius im pugnationis,per gloris propria: appetentiam, qua& diabo-

fapeccaci. lusprimum idus(Ero,inquit,{irailis Altiftimoy&generisnoftriparen-tes, quafiin primaftantesacieproftrauit, ingeftoeodemprormstclo

fEritis ficut Dijj& quotidieadhuc cx eadem pharetra tela depromensnos inceflir, exempla aliquot proferamus.

BoitMent.i'* Cqj^ frater Leonardus cogitationum fuarum talium ftimulis tacitc

afci, impeterctur; circumuentus rumetjuh mature qui eum enperet inue-F.Leonar- niflet. Beatum namqne Francifcum afello infidentcm ipfe pedes co-^*-' mitatus mente voluere coepit, quanto ante illum quondam lerit gcnc-

risnobilitatejpotentiaquefsculari.Francifcus fpiritu(an<ftoedo6tus,

vtintellexit glifccnteminprcECordiis comitis tumorem , ftatim defi-

liens , afellum fe illi ccdere dixit ,feque potiiis pedibus iter fadlurum,

c6 quod obfcuriore loco natus effet . Agnouit frater ille infolentis co-

gitatus culpam fat aperte obijci : 8c miratus deprehendi pomifte , ad

pcdcseius prouoluitur fupplex-.pert^fumquc peccaticautiiis deinceps

humilitatis propofttum feruaturum promifit.

Verum quantislacrymarum^pene dixerim^fluminibus deplorandi

funtilli, quihocoeftropercitijmedicamnonadmittuntmanum ! fcd

cum aculeo diabolicum fimul hauferunt venenum , quo peftis illa tu-

mido feper animo confota magis ac magis inualefcit:iuxta illud Pro-

frdmj]. ^hcticumiSuperbiaeorum qui te oderunt afcendttfemper. lulianus apofta-

'Nicephorus tacumlethaU vulncre , incerto audtoretelodiuinitusdiredopercuf-h. 1P.M.37.

fuj^in Perfide ad fluminis ripam iaceret,tametfi feob fpretam Chrifti

flaraauo^ Religionem mori in extremo vitae tempore ipfe confiteretur , fequc a

gantia. Nazarenovidum agnofceretjconfiliotamencum facerdotibus (acri-

legis inito , fe clam in fluuium praecipitare voluit , vt diuinitus raptus

vidcretur.En primaeuam,quam dixi,inccnfam fuperbix cupiditatem,

Sed cum audorc diaboloin profundum infemi demerfus eft.

^^v^' Menecrates medicus,ciim morbos quofdam defperatos.ac parum

WJi^^*^'

curabiles fua arte fanaflet,ipfe morbo infanabili (de quo ago)ca;pit la-

Mcnecratis borare; louem Dcorum fummum fcipfum appellans . Vnde cum admeiiciva-

piiilippum Macedonum regem fcripfiflet , talivfuseftexordio: Phi-

Veridicvs Christia^tvs. 73lippoMenecratesIupiteiTalucem. Adcacum refpondiflet Philip-

paSjin hunc modum orfus eft epiftolam : Philippus Mcnecrati fani-

tarem.Significauit autem latenter,hominem non elFe fan^ mentis,qui

feDeum tfTefingerct.

Quid de Hcrodis quoque infana gloris cupiditate dicemus ? titil-

lationem Luciferife dc fcnfille &fouiire fado teftatus eft. Statuto

nAmque die vejittus vcjie regta feditpo tYthundli , CT concionahatur ad popti-

lum. Popultis autem acclamahat : Dei voces , & non hommU. Confeslhn au-

tempercuftt eum Angelta Don:iui,eo qtwd non dcdiffet honorefn Deo : c^r con^

fumtus k vermihiisexjpirauit. De Antiocho quoque nimium infolefcente

fiiperbia, idem fere legiraus . Quifihi vtdehatur etiamfluciibtts maris im-

perareyfuprahumanummodum fuperbiarcpletus , &monttum altittidines tn

jiatera appendere,httmiltatui adterram , fcaturientibus ecorpore vermi-bus,nec propriii ferens fcetorem.fic moriens dixit : Itifium esl,fubdttum

ejfe Deo : cr msrtalem non pana Deofenttre.¥3.ci\ms igitur peccatum pec-

catique occafiones tempeftiue vitarc , quam Dei manus eftugere : Sc

praekrtim ferream illam& longam asterna^ damnationis virgam,

Oratio contra fuperbiie ambitionifq.vitium.

ADmirabile ^ iuUum iudicium tuum, DeuSyfuper Lucifero

eiuf^g fequacihus manifeHe monfratum esi : Corda noHra^

fudfumus , ah omni prafumtionis incentiuo defende^ , vt tihi

umiliter feruientes ^ consianter etiam adharere mereamur»

Amen.

Hcrodisaffcdatia

i.Mach.9.Anciochi

prefumtio''

K Cap,

74 Veridicvs christianvSj

C A P. XXVI.

Crimina cur ccnfes quxdam capitalia dici ?

Cxtera Lernxa veluc hinc ceruice refultant.

T>eta.7. ^^^^^ vemadmodvm feptem erant in veteris Teftamenti A[ft>O^Jw ^^''i"'pOi"eGentes& Regna ,quxfiliis Ifiael ingrefrum in

Septcm|«^e£:^vAi Piomiflionis tcrram prohibwTc conabantur: ita funtfc-

B

peccata wk-^SjfCV^ • ci- ta u •

capitaiia. 5^^*^« ptem p: CECipua pcccarorum gcnera ,qua: hlios Dci ab m-

troitu m promiiramt^^rram viuentiumjUoceiljRegnum c^elorum ar-

cereconccndjnt. Erficutopuserat, robur illarumgentium armata

manu conterere,?^ ita debellatis lUiSjtranquille , terram lade ac mellc

iiianantcm pollidere:(icnec;^{reeft.feptemhjeccapitaUaregna,{aUi-

ti noftr£erepugnantia,fortiter pugnando deuincere ; & iti in fupernaf

parria:, omni fuauitatc atque vbertate abundantis , requiem introire.

Matth. 1 1 Reonnm enim cdornm vtm patttitr:& vwlenti rapmni i'lud. Ad lioc autem,

obferuandum iUud adacrfus hccc vitia eft, quod erga Gentes illas Do-Deut.jt minus obfcruari populo (iio proscipiebat . V-crmi.serts , vfque ad inter"

7iecioni'Vi: non imbis cnm eisfxdusjiec mifereheris earnmynequejo iahis cum cis

coniugia. Quinpotrus b£c facietis eis: Aras eoram fuhuertite,& confrip.giteft.i'

tuas^liicofq^ fuccidi:c,& jculptilia cmbtmte. Quta pop:ilu$ (ancius es Domtuo

Deo tuo. Q^id aUud tmta hac feueritate clemens Dominus-, qui &inimicos diUgi vult,fignilicareintendit , qudm vt nullum nobis cumcapitaiibus iftis inimicis.peccatis inquam,e{]etcommercium?Nefor-te cog'taremus,fimui h rc duo pofie confiftere & Domino feruire,&

Mammona:;vitiaacvirtutes colcre. Vfque ad internecionem tamprauaeftcxt-rminanda generatio : habetenimquodquehorumcapi-talium vitiorum f quodU^quete Catechifmo) ftirpem fuam, peftilcn-

teuiquegenealogiam. HabetSuperbia fuas fil:as,& fuas habet Aua-ritia^&itadereUquis : vt&virtutes primarix his feptem oppofits

fuas habentpro{apias. Ttltamtuam mndahis fltoeius-ynecfliamiffmaC'

ctpti's flio f«o, inquit ibidem Dominus : quiafsducet flium tuim, ne fc"qu.ittir }ne,& vc via^is (ertiiat dijsalie-fiis,

Ne autem animum in fiipcrandis prauis iftis pcccatorum quafi na«

tionibuSjpriT numeio& potentiaearum, defpondeamus,audi qusfo,

qiiid foiatij coaira hoc {ais de Jerit Dominu<:: Si dixeris tn corde tuo\plu-

res funtge-ites i(Lt. q;'am roo

;quomodo potero dclere eas ? 'Soli metuere : fed

re.ordarc^qUit fceritDoft^inusDcustuiis Ph.iraoni. Non ttmebis cos , qix

BtYnati.^'^''"^^'^^^ tutuin nicdio fu eft^Deus ma^nus. & terribtlis : fpfc confumet natio-

Homil 4.. rteshas. AuditeD. Bernardum regum horum hoftiUum proternhmJupfr Mij - formidantcm,& opem diuinam inuocatem. Veni Domine lefu, aufer^*"^- fcandaU

Sbjptem feccata catital,ia 26.

Crimiria cur cenies qu^dam Capitalia dici.''

Cetera Lern^a velut hinc ceniice reiultant.

^LWrvon; 'Vbinrber) Wt j«tuc^ J^ooiilonbtr; joo airytnomt'

^^ Vij?«t ^m les cnimsfltrez dss ahifnes / Sont Jzts Capitaux ?

T}e ce que leur tejie /^rodmt et reuUe / Mille et mule tnaux.

VeRIDICVS ChRISTIANVS.'^jf

fcandala de regno tao,quod eft anima mca ; vt regnes tn,qui debes, in

ea. Venitenim auaritia, & vindicatin me Cihi fedcm . ladcantia cupitVitia ia

dominarimihi.SuperbiavultmihiefreRcx.Luxuriadicit.Egoregna-"*^^'^ ^^~

bo. Ambitio , Detradlio, Inuidia, & Iracundia , certantin meipro,defcaant.

'

meiprojCuiusegopotiffimumefTe videar. Solatij itaque magni loco

eftjquod Deusm medio noftri eft, quando bonara confcientiam ha-bereconamur. Etquodadditur: Jpfeconffmi^t nutiones hasjn cosijpcciu

ttio paiiuttm,atque per p.vtes. Magnaseftprudentis hoftem fuumpau-latim comminueretvitiafenfim in nobis expugnare.

C Septem h^c capitaha pcccata,feptem illa capita funt draconis illius A^oc.it,

rufi;quem loannes in fi.u Apocalypfi deicripfit , vt capite fi.ipcriori,

Luciferi caufajprotulimus. Suntquefeptem illa dxmonia,ad pecca- J^^'*»'" ' ^»

tum nos pelHcientia ,quoe in peccatorum multitudine c Maria Mag-

dalena eieciafuerunt. Qux dum vacuam anims noftrze domum in - Luc.it.

habitatum veniuntj faciunt poftcriora peioraprioribus: nifiper in-habitantemSpiritumfandlum, quieftdulcis hofpes animje , & per

D vcrumvirtutumornatum fpiritusille nequam &: fcrpens verfipeUis

excludatur.

Contra capitalia,habemus in pr^fidium virtutesfeptem oppofitasj Variafc-

vt cuique facile cft.virtutem fuam cuique vitio opponere . Superbice P'^^"-^ pr-^f-

Humilitatem,&:c. Septem quoque dona Spiritus fan(5ti,nobis in bel- [''''^/°"'

lo tam acri confilium,iobur,& arma fuppeditantia. Et prs omnibus vitia capi-

viuifica fcptem Chrifti Sacramcnta, qus certam nobis vidroriam pa- ^^l^^*

riunt : infeptemcornibus Agnimanifeftataloanni: 6cin feptem tu-

bis prcefignata.

Capitalia ha^c feptem peccata vocantur,non quod femper mortaliafint

;quia leuis inanis gloria, ieuis animi aci iram commotio , 8cc. ve-

niaha funttantiim : fed fic vocantur; quod fint veluti fontcs,vel capi-ta reliquorum : e quibus rehqua omnia vbertim , abundanterquefcaturiunc

Oracio contra feptem peccata Capitalici.

JcftijVere lofue, per defertum mundi huiu^ nos ad terram

cdorum promifkm ducls , vbi omnls honi eU abundantia-,

feda feptempeccatis capitalihus magnum patimur impedimen-

tum : In adiutorium noHrum intendcj quizfumus \ vt tllls fupe-

Yatisyeo ualeamus peruenire^ ^ vbi pax vera ^ c^ requies es^

aferna, Amen,

K 2 C A P.

j€ Veridigvs Chb.istianvs^

G A P. XXVII.

Cur ais in Sanctum commifla piacula Pneuma*

Numinis aduerfa bonitati fronte quod obftanc.

Peccata in ^^^^^ "^ qiiantafic fex peccatorum in Spirirum fandum com-Spiritum PA^^^^ miirorum peruerfitas,quaequenominisratio,clariiisinteUlandtu fei. k^^BJI^^ ligamus; donorum ac frudluum S .Spiritus benignitatem,

i^^^^^ munificentiam atque vtilitatem paucisante in memoriamreuocemus : tunc enim manifeftiiis videbimr quantae fit indignitatis,

tam pium ac bonum Dominumjtam liberalem bcnefadorcm,non fo-

lun» ofFendcre, fedetiamcontemnere&impugnarejquandoeiuscle-

mentiam,dulcedinem,ac largitatem attenderimus.

ipU II, Suntinprimis feptempraeclaraSpiritus fandidona, quxd Pro- AdonrTpi P^^f^ ^^'^i^ rccenfita,Chrifto attr?buuntur eorundem largitori. Super

xitusfaai, Chriftumrcquieuerunt, &abipfo, ceu fonteomnis gratia:, inaliosj

quibus fuum elargitur fpiritum,deriuantur. Sunt autem : Donum Sa*

pentUidouum Intelledtts.Confil^i Snentu, Tortitudmk, Vtetans , ac Timoris

Domini. His donis,tanquam oleo gratis: Chriftianus delibucus, adiu-

uatur,adalacrius, facilius, cumqueinternoanimiguftu virtutesom--

nes excrcendas , & ad promptiijs mand^tprum viam percurredam ;

flcut currum videmus bene inundtum, fortibusequis tradumiomni-qac adiutum adminiculo,celerius rapi : & nauem velocius niare per-

uolare, fiben^vnda,profperovento,&prudenti fitpracditaguberna*

tore. Ciim alioqui & currus ftridere fub onere ,& gemere prae molc-

ftia quafi audiatur, ac prae difficulEate murrhurare, fubfidere, figi : ac

nauisvelhuc illucdefl;<3:ere,impingere^ vel, qaodpeiuseft, fatif-

ccre,ac naufragium pati videatur. ita hominis vita, fi fandi Spiritus

gratia ac donis, ipfoque demum redore deftituatur. Sed ros ( inquit

I .Uan. I . loannes) vnclionem habetis a fancio.

Duoclccim Suntprarterhsc ctiamfrudtus eiufdcm S. Spiritus mirifici, qui

frudusprscipui duodecim numerari folent : vt a D. Paulo cenfentur; Chari-

fanfli. tAs,Giiudtnm,?aXyVattentta,Lo7ioaninntds,Bonnas,Ben\z^ttas^M.mjuetudo,

Rom.9. Tides,ModeJlia,Contimia,Caflitas. Idcircohi fruftus Spiritusfandi ap-^•''^' pellatur,quodvbiilleeft,haEC&eiufmodioperatur,acproducit-, ficut

arborfradasfuos facit,exquibusetiam dignofcitur. Sic&malignus

fpiritus frudas malos ex carne, ceu mala arbore progignit , qui valde

amari,& noxij funt, mortem guftancibus adfcrentes. At fru3:us Spi-

ritus fandi, fpiricus boni,re6li,ac principahs, dulccs, boni, ac viuifici

funt, inomni opere bono dulcedinem fuam oftcndentes.

Tanta igitur benignifltmi Numinis perfpedabenignitate, 5c in nos

muni-»

Sex peccata in Spiritvm sanctvm, - 27..

Cur ais in landl;um commil5apiaculaPneuma.''

Numinis adueriabonitati ironte quod ohdant.

Quafid dicicmjejaire/ Qumpeche contraire / Soit au Samt Zjhrit l

Lors juon contremine 1 La honte Diuine/ Contre eUe desvvt

.

VeRIDICVS CHRISTrANVS. 77munificentia ac bonitarcjcn quam indigna, ac omnibiis modis dece-

ftanda illoriim vefania cft, qui non iam ex ignorantia, aut infirmirate,

fed cx niera malitia tam bonii ofFendiit Dominum. Quid dico,otfcn-

dunt ' qui bonitatem eius excludimt,repudiant ; eique, quod eft capur,

quafi aperto Marte rcFragantur acrefiftunt, ne ex vitiorum coeno exi-

mantur, ncve fadi meliores,caelo tandem inferantur. Hoc eft contra

Spiritum fandlum peccarchoc cft cblatani Dei munificentiam 5«:gra-

tiamcontemtimabiicere: hoceft,iuxtaChrifti verbum, peccare in- Mritth.ii,

cxpiabiliterj vt nec in hoc.nec in fiituro f^Eculo remictatur. Non quodvilum fit peccatum , cuius fic in hac vita defperanda remiflio , modopaeniteac rcum fadi , rogetque veniam vt oportet, qui illud commifir;

fedquoddifficultcradremiffionem veniatur, cum gratiae condonarevolentis obfiftitur. Quidam ita morbi incurabiles vocantur ; non ab-

/blute , fed proptercurarionis difficulrarem^&raritatem^ praefertim,

fi medicorum confihis&conatibus refiftatur.

Hac cnim lcge (vcegregie P. Canifius in fuo Catechifmo } nobifcii P.Pemiagit Deus,vtnecgratiam in terris,nequegloriam incarhs tribuataliis, Camfms,

quamqui peccatumdeteftanturagnitum, &pr2Eter id, bonum fibi

proponunt,rc6tumqueehgunt vitce inftitutum.Ccrerijm in hifce pec-

catisdefuntha:cduo,&infupcridabiicitur,quoSpiritusfandu«, profaa gratia,hominem a peccando folet reuocare . Hinc auc nunquam,autrar6ingratiamcumDcoredeunt,qui ficpeccanc.

Nominacim autcm in Spiritum fandum peccare tales dicuntur,

quiagratia&boniras Spiritui fando fpeciahtcr , ceu fonti bonorumattribuuntur ; ficut porentia Parri,& fapientia Fiho. Hinc qui in Pa-trispotcntiam peccant,perinfirmitatempeccaredicuntur :quiinFi-lium,per ignorantiam. Atin Spiritumfandumpeccant, qui ex mali-tia. Petrus exinfirmitate, contraPatrem: Saulusex ignorantia, in

Filium: atex malignitace, inSpiritum fandum peccarunt Pharifsi^

Iudas,aliique.

Oratio pro Spiritus fandi gratia obtinenda.

EVfttnde fufcrnos ^ dementifimeDomin^^ Spiritumtuum

fanftum , vt nunquam eiui immenfa bonitatls geatiarn offendamus\fed multipiicibus eius doni^aucii cjr collufirati^vidca-

miis quji agendafum^atq.eadem alacritcr adim^leamus. Amen*

Kj C a p.

78 Ver-idicvs Christianvs.

C A P. X X V I I I.

Quis demcns alienoaccerfitcrimincculpam?

Peccanti aceeclens audlor fautorque malorum.

Pcccata ^^^^ ERiTo alienaquazdam peccata vocantur , ciimtamen vere

alieiu no- I^S^K flntpropria: quia licetaliorum manibus opcraquc perli-

"^"^* qI^wF '^'^"tu^j nobis tamen etiam imputantur ,noftrafque con-

^—^"•^' fcientiasdamnationiscoram Deo reas conilituunt; quod

cum iisqui illa committunt,in aliquo,ad peccataea concurrimns, cif-

j.Timot. 5. que communicamus. Hoc eft,quod dicit Apoftolus : Ne ccmmmncifiie-

Ffal. li. rts feccatis aliem. quodque Pfalmifta Deum orat : Ab occidtu meis mtm-

dx n:e Dominc,&ab alienii farce [emo tuo. Nouem i fta modis pra:cipue

committuntur:ConfiIio,Iuirione,Confenfu,Irritatione, Laudatione

feu Adulatione.Reticentia culpae aliena: , Conniuentia vel Indulgen-

tia,Pariicipatione,ac praua Defenfione.

Dolendum,ram frequens & comraune hoc efTe multis malum , &: a

tam paucisa^ftimari jimmonequidem animaducrti ; cum omneshoc

pra-textu in peccatorum iftorum. ca;no & libere volutentur , &recur€

permaneant, quod dicant tantum.vel etiam foKim cogitent : EganonPucrilis feci. Hoc puerorum eft,quando confodalcs fe inuicem pugnis, faxis, Acicufatio. ygi etiam cultellis impetiuerunt; aiiis interim confiliumjatq.animum B

dantibus, laudantibus ferociores, autfaltem neque impcdientibus

cum po(Tent,nequedeferentibusadeos, quorumefTet excfiiciotales

infolentias caftisare : folent tunc tales incentores, & multis aliis mo-di^ ini-nalu hoc concurrcntes,fc purgare,acdieere:Ego non feci.StuI-

tum eft.ncqueculpam excufat. Alius peccatum fecic, & tu peccato il-

liuscommunicando,etiampeccatumcontraxifti. Vtinam noiietiam qaduIci,acparenteseiufmodireperiantur,quiitaexc2cati funt, vt vi-

deant pueros peccantes,& non prohibcant, nec caftigent, quin potius

adulentu-r,&appiaudantnequitiisfuoium. C^ipoteft&: debetma-

lum impedire ;peccat,finonfacit.

Fumm fu- Solent & fures fcfeexcufare j furtumq. in quod concurrant,tegere; D<^"s. dmnquiabftuht,dicit,Nonhabeo5,quivero habet,Ego nonabfluh;

quicxcubiasegit,velahomodoiuuitj Egonon fumfuratus. Ita his

ti-icis mundus plenus eft 5 & nemo confiderat ,qubd fe ipfum palpet,

5,:decipiat: cuinextii&receptatoresfurum , &furtorum coemtores

funtimpliciti. Etitadeomnibusahenorum peccatorum fpeciebus .

Sic Pharifzei fe incontaminatos cuftcdiebant,vt putabatita &c Pilatus

lauabat manus,dices: Innocens cgo fum:Et mihtes iuffa dominorum

cxequebanturi ita ncmo fecitj&interim omnes in culpa funt. Sed qui

eum

NovrEM FECCATA ALII^N^ 28.

Quis demens Alieno acceriit critnme culpam .''

Peccanti accedens autor, fautorue malorura.

Quandjas-^ cau^ahh/Du crime execrabU/Cmnis ^ar atitrwf^Lars qm tu h^oHt/ Ou en gue^uejorte/^ confens a luy.

I

Vetiidicvs Christianvs. jp€um tradidit , ludas& concilium impiorurn, raaius peccatum habe-bat: neque tamen Pilacus, nequc milices innoxij.

Adagium Belgicum eft,etiam aliis v{icarum j Tantum faciiqui pe-dem tenet,quam qui viculum excoriatjvcleciam iugulacSicuc& Sau-lusnonminusS.Sccphanumlapidauic,quiomnium veftescuftodien- Snulus ve-

dojOmnium ecia manibus cooperabacur:,quam qui fa6lo ipfo in eum ftir"enta

torquebanrlapides. Nemoigiturfibi nimium hocvelamentoblan-^^^'"'

diatur, quo (e modo mundus faUit, quod immunem fe a noxa cxifti-

met,quia ipfe opere mahim hoc non perpetrauit. Cum hoc notacu di-

gnum fic in aUenis hifce fceleribus,qu6d qui peccatu fecic, culpze reus

eft fine dubio;&qui aUquo horum nouem modorum iiU peccaco com-niunicac, eidemobnoxius cftcuIpjE^ncqueminor propcereaeftnoxa,

quodeadem vcrumque,(S: plures fimul concaminer: ficuc e concra di-

cimus,vnafideIiaduosdealbariparietes; ica mulci eadempiceconca-minanrur. Vndeeciam. fic,vcquandopeccati calisoccafione , reftitucio

aUqua facienda eft,a:que qui communicit malo, acque qui malii com-i-nificobftringacur : quoad damnum ilIud,quod,nifi ipfe concurrifict

inahenum peccatum, non fuifietillatum.

Vnde eciam conftat.omnes ilIos'vtdicicur"fine hofpite computare, Reftitutio

qui peccaca fua,vtdcbicaficcontr.i6la,eittenuac. Re6leaucemacpru- in peccato

dencerfacic,quicunq.noicaaIienahsc cenet vrea ignorer,incauculq. ^lieno,

inillaquotidieimpingarrverumaquoitafuntaliena, vtnullamcucis

ineat familiaricacemj fed quafi in excremas mundi oras relegata refu-

g!ac,<jc a fe ablegec. Hocranro reciiiis,quantomaioriaDeoimpro-

perio confanduntur,quibus dicitur, in vno,omnium nomine: St xite- ^r^i ^^.biu farem^ currehas cim co:(s' cinn adulterisportionnn tuamponebas. Quamexecrandapeftisdlainrer Chriftianos,eorum, quivtincompotacmn-culis 5ccomefiratiunculis portionem aliquantulam nondico confe-rant,fed accipiant

, perditiifimas obeunt fundliones; adukeriis/cor-

tacionibus, &: ftupris fubferuiences,dequibusPropheta: Pofucrimt jcei ^^,

fucrum in proftibulu)h\& piiclLtui vendiderunt pro vino , vt btbercnt . Alieni

non funt in criminibus^neque iii tormentis faturi funt alieni.

Orado contra peccata aliena

.

PFrlfime ac fancfij^ime Bomine le[u,qtd peccatorum noflro-

rtim mAcuUs in te fufcepisHj tno^ eas ftnguine elkiFH : con-

faentias nosHaSjqtt^fiimns, ah omni occulta deliBortim coinqtti-

itatione C' alienorufn peccatorum communicatione conferua ^ vt

tibitanto melius placere drferuire po^tmus,quanto ab hisftieri'-

mus aliemores. Amen.

C A F.

Peccataclamantia

quatuor.

Duplexcaufacla-

moiis.

Dei proui-

dctiacon-

trahorro-

rem cla

tnantiumpeccatoru •

Veridicvs Christianvs,

C A P. XXIX.

Crimina quid^quom ferit altu Clamor Olympu?Ocyus vltrices clepofcunt Numinis iras.

VI A infacr2eScripturxvoIuminibusreperitur,enepcccata

qua^dam adeo atrocia, tamquemanifefeimprobitatis, vt

diuinamiram 5c vkionem infigniter iis, a quibus commit-

tuntur, accerfant, hincillaclamantia in casium nominan-^

tur. Clamorautemillenoneftaliud, quamenormis corumgrauitas

intuituDei,&intoleranda inhumanitasintuitu proximi. Clamant*

hxcpeccataperfe, rationcfuarmet indignitatis^ Scratione iniuriicin

proximum illatx; clamoreeorum ita opprelTbrum^quando prc-Efertim

apudhumanosiudicesnonexauditi,nequedefenfi, adfupremum iu-

dicemDeum confugiuntj eiqucfuos gemitus , lacrymas, & fufpi-

riareprxfentant.

Quatuoreiufmodi e facra Scriptura numerantar: Homicidiumvoluntariura.Peccatum Sodomiticum:Oppreflio pauperum:& Mer-

ces operariorum defraudata. Quanti horroris fit , quantacque imma-nitatis,audereaHquodhcrumperpetrar^',qualis,quantufvefiteoruni

clamor,in ccflum afcendcns,quamque terribiles pro his plag^e merito

timenda: fint j figillatim excmplis,e facra pagina prolatis , ad oculum

patebitcapite proxime fequcnti.' Ncfcio vtrum magis mirandum fit^an, reperiri poflehomines adco

extraomnem Dei timorem,atque humana: rationis vfum pofitos, qut

tam exfecrandaaudeantattentare :,an ver6,Deum tali,hacin vefinia;,

vti voluifle prouidentia,vt fcelera h^c,quodam quafi clamore,ad thro-

num eius,atque aurcs accefliim haberent ;quibus alioqui opprefll in«

opes,&Gmniope deft:ituti,fuccumberent. Plufquam ferina nquidem

efl: quorundam in proximos fuos ac fratres crudelitas;quando, vt fibi

videtur,ex voto iplbium glifcit impietas ^ vidcntque impune fe frau-

dem facere pofle,filubeatj nemine exill:ente,qui vel prohibeat, vel vl-

cifcatur. At bene eft:,dum, Deoitaprouidente^clamando &implo«rando , faltem.a Deo impetrari potefl: auxilium.

Aures Deiaperta;' femper &:intentcT funt ad hunc clamorem mifc-

rorum,ad fe prx neceflricate confugientium : quantoque moratur diu-

tius,tantofortiiis fcrit dum veni.t. quemadmodum enim in arcu,diu-

tius quidc moratur fagitca,quo profundius attrahitur ; fed tum etiam

acrius emij^itur : ita iia Dei,quaarcum fuum tendit&paratj grauiiis

£jEuit,quo diutius dilata fuerit.

Itahabemus infacraScriptura de opprelHone filiorum Ifraefiii

i£gyptoj

mrVOK JPBCCATA IN a^LVM CLAAL4NTJA . Zp

.

Critnina quid c^uoruxn rerit altimi Clamor Olympum^Ocyus vltrices Jepoicuiit NuTninis iras •

Quejatt vm'ff^hnce/Qm crwvn^eance/^uyhis haut des Cwuxl

Que la dextre rotwe/T)e Dteu plufhjl hotiae/Pour lancerjes jtux.

Veridicvs Christianv^. 8r

^gypto: Jn^etnifentes jiiij Jfiael^proptcroperatVociferati funt : afcetiditj^ £x«d.zt

cliimoY corum ai De,wi,ab operibm : cr audiuit gemitum eoruni . Miramurincerdiim vnde pIag;s,tribuiationes >aftlid:ionesque inexfpedtatce no-

bisfuperuenianf, tanquam imberinopinatoingruens, &inftar rueu-

tistempeftatis, tumquandoquisinparticularipercelliiur, tumetiamquandociuitates, autintegra^etiamregiones, &regnavaft:antur: 5c

noncogitamusDeumh.Tcimmittere j longazquidem tolerantice fua;

pertxfum.noftr^ vero maliti^cfemper in peius proficietis memoremjquique vocem gemituum,&: clamores oppreftbrum exaudijt tandem;

dum nosinterim furdum egimiis-, aurefq. ad preces pauperumobtu-

rauimusj &oculos auertimusabipforum lacrymiSj&miferia. Hocipfe fatis innuit, dum per fidelem fuum Prophetam fic dicit : Propter pfal. 1 1,

vnferum inopum,(^geminim pauperu)n,nunc exfurgam, duit Dominus.

Qu-lm grauiter eorum ferientur aures , qui ad eiulatum pauperum8c afflidorum non magis mouentur , quam fi brutum animal vocife-

recur. Horumcrudehumdux&patronusmcrito Perilkisilleconfi- VaUriui

gnetur.qui Phalaridi placere volens.bouem ei arneum confecit,in quo ^^'^- ^'^ ^*

cum dire vrerentur inckifi , clamor eorum bouis mugitum referebat, penili fn-

nonlamentabilemhominisvocem, mifericordiam atqueopem fup- humani-

phciter implorantis. At fcilicct dignam omnes hi mercedem cum illo"^*

accepturi,nifi ante diem ira:& morcis fuce emollefcant,conuertantur-

que:vc ficut ille tauro fuo primus iniedtus fuitjita ipfi propri*E iwx im-manitatiscondignas citra mifericordiam luant paenas.

Oratio contra 4. peccata in cxlum clamantia.

VOx orationum nosirarum afcendat adte^ DominQ^jperme-

dios omnium deliBorum nofirorum damores : neque quid

feccata noHra loquantur ^fojtulent^fedquidmiferiam nojiram

tuam^i immcnfam deceat benignitatem^attende^. Amen^

C A F.

Clamorpeccatoru

vchemens

^**5?«

<&enef.4.

Homici-dium vo-luntarium

I.

St >rEE.IDlC7S ChILISTIANVS»'

C A P. X X X.

Qujs fefe hic cldinor ca^lo illxtabilis efFcrc?

Flagiduin/xecrandu oculis Diuumq.hoininumq.

V A M intolerandam necefle cfl: iftorura cfTe facinoruiTi

malitiam,quac de feclamorem quendamillxtabilem ex-

promerecenfcntur, quodiuinamiuftitiam acvindi£tam

implorent ,. vt quibus condigna in mundo non rcperiacur

punitio! Vtmerito forfitan metui pofiit,proptercaprecumiioftrarum

vocemadDciauresnonpenetrare,accefruarceri , vel quoquomodonon exaudiri

,quod tam vehemens fit peccatorum iftiudnodi, hodie

inter mortales gradantium , vociferatio ; vt aures Dci prasoccupet , &exilem orationum noftrarum fonum obtundat, & fuperet . Hoc cft

,

quod in perfonaomnium idagnofcentium , &c deplorantium.^ aperce

fatetur Ifa-ias : Imquitates ve^ra diuifcYunt inter vos, .& Deum vejirum : cjr

peccata vejira abfconderunt facie^n eius a vobis, ne exaudiret, Et poftea cla-

rius ; Multiplicata funt imquitates nosir£ coram te-^ & peccata nosira rejpon-

derunt nobis, Conuerfum eji retrorfum iudicium : & iu^itialongefietit : quia:

corruit in platea veritas,& diquitas non potuit ingredi. Et vidit Domitms\, &malum apparuit m oculis eins. Ecce peccata pr^occupant oculos , aures

,

totamque Dominifaciem: &,(!• velint noftrae fupplicationes accedcre,

pcccata refpondent nobis : quid hic agiris ? Nihil hic vobis nobifcum

commune : quid nobis cum veftris clamoribus ? clamamus nos for-

tius.quam omnes veftYte poftulationes: Reccdite. Immodiuidunt in-

rejnos&Deum nQftciim, maceriam quafi-exfe intermediam con-

ftruentes. Hinciftselacrymcs, mirerishifcetemporibus,quibus Ref-publicaChriftiana,tantisimpenfi3,totannorumbeIlis,tamIongapre-

'

cum continuatione, nequit in pedes aflurgere : fed quoties vtcunque

alleuari videtur,toties iterum fere fcedjus relabitur. Huic autem ma-

lo fatis magno, hoc accedit decerius.quod ficut parum& a paucis ad-

modumanimaduercitur, &:perparumemendationisapparet5 ita me-

tuendum cft vel nouum femper a Deo parari flagellum , prius qudmvetusattrirumconfumptumqi fit; vel 'quod Dcusauertat)Regioncm

Religione priuandam.- Atnunc , vt prascedenticapite promifimu?,.

quodque prxfens exigit tradatus, fingula Clamaniia fcelera exempiis

(acr^EScriptur.-EcxordinecoUuftremus.

Quoad primum , horrendam fanguinis AbelvocifeYationem tcfta- Atam habemus : poftquamenim Cain aduerfus eumconfurrexit,eum-

que interfecic ; ait Dominus ad Cain: VVt eii Abelfrater tutu ? Qjjifei i~

Jii "> Vox fungtiinis frairis tui cUmat ad me de terra.. Nur.c igitUTyma lediUut

crii

Qj^ISSIT CLAMOR ILLE,PECC.4T0RJ^\{ CLJPAANri^T^r . 3

Quis i^le hic Clamor cxlo illetabilis eifert.'

FlagitiuTTi execrandu ocuKs Diuumq^^liominumqj

Ouejiutjte vous yrte /L.e veche cna crie ?^ tljintxment f

II crt var nature / Lors quejcm ordure/Put enormemmt

.

VE^illDlCVS C-fiR I ST I AMVS*, g|erisfuper terr4n:;qtuat>eruit osfuum, &fufcep'ttfanguinemftAtris tui^de manti

tua. Ecce peccatam prae fui horrore & immanitate,qua{i a Deo remo-tifiimum ,&incognitumj prs clamoris tamen vehcmentia adauresDciperuenit.

B Secundi exemplum habes,in verbis Domini , ad Abraham \ adum Genef.i%,

ipfi tres apparuerunt,& vnum adorauit.vnumque allocutus efl . Di- Sodomiti-*

xititaqueDominus: Clamor Sodomorum , & Gonorrhdiorum ^i^i^ttpltca- ^^^^^'tus cji;o' feccatttm eorum aggrauatum eft mmis, .En fvt in primo) clamo- I (,

j:em;quem punitio quoque fubfecuta eft : quia pluit Dominus fuper

quinque ciuitates,hocflagrantes flagitio,ruIphur,&:ignem.

C Tertiumin Exodoper Dominumexprcnumlcgimus,dumair : Vt- ^^od.zi»

duit (y puptllo mu nocebttis, fubquibus omnes inopes & mifcri com- "P^""*

prchendunturjaHenoindigentesauxilio, miferandique, non oppri- f t i

mendi. Sila:reriseos,vocii"erabunturadme;&egoaudiamclamorem

eorumi&indignabiturfurormeus. Ethicpe-ccatieluccc immanitas,& clamor, &: vltiodiuina.

D Quartumin^Deuteronomio ante oculos ftatuitur,5<: Diaus lacobus r>e«f.i4.

infuaepiftoIadiftrideredarguit.SicdicitDominus: Non negabis nier-^'^'^'^".'^'S

cedem indigentis^ fed eadem dte reddes etpretium laborts fui , AUte folis oc- j t t I

*

cafum, quiapauper esi, & ex eo fuftentat animamfuam : neclamet contrate

ad Dotntmmr^ & reputettir tibi inpeccatum. D. autem lacobus hoc pa(5to ZrffoW 5.

inuehitur in tales

.

Eccejmerces operartortwi, qtd mefjuerunt regiones veslras,

qudjratidata eft a. vohis , clamat/y & cUmoreorum in atires Domini Sabaoth

mrciuit*

O quanto confultius cft , opera mifericordia: in proximum exercc-i-e,quae no iram,fed mifericordia in dieirce a Dfio implorent, & impc-tietlHeu quam dedecetifta immanitas Chriftianos;qu^ & apud Gen-tiles femper fuit detcftabihs! Superauit auorii memoria ccteros mor- ^'^^^^•^''^•8»

tales fsuitiaTamberlanus, Scythaiii rex:qui rogatus aIiquando,quid Tambcrla-tantum faruitixinduIgeret,&quod nulHefletcxorabilis: tonioadfpe- "i crudcli.

(SlurefpondiiTcdicitur: An tu me hominem putas; &non Dei iram "^*

potius,ad hominumpernicieminterrisagentem ? Hoc quidem op-prefli hcinluifolatium interpretari pofllint; fed intcrim oppreflbresipfl non cuadent maiorem extremamque Dei iram. Virgacnim ope-rc fuo perfunda datur vrenda flammis.

Oratioad auertendam Deiiram.

Anguls peccatorum noUrorum vindiBnm fuperms Atud te

^flagitat, henignifime Dominz_j , fedfanguis chrifti flij tui

fortiusgratiam inclamat. 1>(on igitttrfeciidumpeccata noftrafa-

ciiU ni?ois,fedrefftce infacie chriftitm^&miferere noftri.Amen.L 2 Ca p.

S

H

Fackndabona.

Lac i^.

Mdtth,.t^,

han, i;.

M.ttth.j,

Matth. J.

Virtutcs

mdlit^.

ffat.lit.

yERIDICVS ChRISTIANVS,

C A P. XXXI.

Qnx bona CliriRiadis patranda? ediflere paucis.

Omnigenum pietatis opusrmellitaquc Virtus.

icvTi exbonaarborefru^tns boni dcfiderantur , &exfpe- ^<£lantur;itarequiricanobis Deusbonaopera. Alioqui, vc

quid terramoccupetarborinfrud:uofa? Succideiilam,dicit

Dominusinquadam parabola. Adquid(uccidatur, nifivt

inignem mitcaturfquemadmodumalibiidem ; Orftnts plantatto,quam

non pbjitatiit Pater metis cdejiiSyCraduabitur . Et de vitis palmitibus ma-nifcftius ; Si qMU m mcnonvwifertt^mmeturfom,fuut palmes, & drefcet,

0- colligent eum , c^ in ignem mittent, cr ardct. At Chriftiani boni , Dei

plantatio funt,&: palmites fertiles: qui purgancur vc plus fru6tum ad-

ferant. Opera bona,&: virtutes frudus func arboris , ex quibus & ar- gboris bonicas agtiofcitur-, iuxra Domini didurn : Omnis arbor bona,fru-

cliis bonosficit. Omnis arbor, qu£ non facit fruclum bonum , excidetur , er in

ignem mittetur. Vc autera vnufquifque cautius fibi attendat, nc ve fe-

ipfum fallat, exiftimans fatis fibi fuppetere temporis, ad malam vitam

in melius murandam licetnon id modo adeo anxie racditetur; fefeq.

nimium affligat,licet frudus paucos bonos,aut nullos,aut etiam quodpeius eft malos profqrat,vitafuaeifreni,&: dilfoluta : audiamus quo-modo prarco 8c praecurfor , imrao vox ipfa Domini auribus noftris in-

tonet,nequis fibiinmalo,ncquideminfl:erilitateboni,nimiumattri-

buac fecuritatis: lamfecuris ad radicem arborum fofita cji. Omnts ergo ar-

bor,qH£ non ficitfriUium bonum, excidetur , & in ignem mittetur. Ecce , vt

vno eodemque ore loquuntur,& Dominus& feruus. Qujs igitur non

ftudeat omnibus modis vicamfuambonis virtutumadibus exorna-

re; vt (i forte,hora qua non putaric.arbor eius excidatur,non in ignem

mittatur,fed dignos Paradifocslefti frudus protuliire inueniatur.'

QuodauteminRefponfione, mcUita virtUS defcribatur , hoc

innuitur,quod res vere haber,virtutes elTe dulces, & mellitaquafi om-niapietatisopcra. Nam,fi quainillorumprincipio percipiatur ama-

ritudo, illa non cam in ipfis vircutibus , bonifque operibus eft, quam

in noftro palato febricitantium inftar corrupto. Senfualitas, naturx

corruptx tarditas, & acedia,difficultacem quara in fe fencic, in vircuci-

bus efle male iudicac. Dulciores inrerim re vera func virtuces melle

& faccaro. nec mirum , cum inftar faccari , & mellis, ex facri eloquij

aruridineco,& c^leftis plancae vbercate promanent. Sic dicit Prophc-

taRegius: QuamduUii faucibus meis eloquia tual fufermelorimeo. Nonin auditu tantum , fed in guftatUj& comeftione : hoc eft,in verbi Dci,

diui-

liRTVTES,ATqi^E OPERA MERENTLA C^LKM. 31-

Quse bona CKriftiaais patrandarediiiere paucis

.

Omniffenum Pietatis opus iMellitaq^^V^rtus.

Qud men doy-wjiure/Pour a. Dwu cam^laire/6n ce msjeiour:

Fav oeuure^ufe/D'itne mam ioyeuje/8t vleme damour .

Veridicvs Christianvs. 8jr

diuinzEque voliintatis adimpletionc. Sienim auditoresverbi melli-

tumquidac fuauecercipiunt^ quid de- fadoribus jEftimabimus ? Si

tamen fatendum quis putet, Vututibus aliquid acerbitatis inefle; hoc Acerbiras

tantiim inearum,vt ita dicam.cortice confiftit: vt proinde nihilomi- vircutuin

nusdulcesdicidebeant . Sicenim& communi prouerbionuce dul- inciuo?

cius dicimus ,quidquid admodum dulce indicarc vokimus ; ciim ca-

men nux & membranulam habeatamaram,tefl:am duram,& excerio-

remcorticemamarillimum. Siquis amaritudinem experiatur, eamduntaxat percipit,donec ad nuclcum peruenerit.

C Ica& Virtutescommuniterin cxcelfi motis Verticedicunturdege- Virtutcs

D re, ad quas non nid magno labore perueniatur. Quem vero laboris & arduae.

E moleftia: c^edcc ; isa ccEpco delabiturafcenfu , &:in praeceps ruic.

Scienciis idquoque,eandem ob caufam , folec actribui : qua:in fui

principio amarituciinem ahquam prae fe ferunt. Non immerito Ro- '^'^^er lib.i.

mani obid,tempkim Virtucis,&cemplumHonoris ficconftruxeranc, ^S''

fibique coniunxerant; vtadrftudnonnifiper ilkiddarecur acceflus : Virtutis 3c

hoc fa6to oftendences, neminem ad honoris & gloriac cuhnen percin- Honoris.

gere,ni(i qui anceainfigniter fe in vircuceexercueric Vnde& ille ver-

iiculus non importune adolefcentibus occini folet, dum moleiliam il-

lamprimammolcfteferunt:y

Didcia non mernit, qni mn gujiauit a?nara,

Itcm illud Placonis :^ctKi7raroi>iei\A: Difficilia,qua:pulchra. In Hippia

H^c igitur altera ell luftiticE Chriftianse pars, bonum facere; virtu- &inCra-^

tes,ac pia opera,homine Chriftiano digna,exercere. Vircucum aucem *^ "'

praecipuac funccres illae Theologica'; Fides, Spes,Charitas ; & deindc Virtntcs

quatuor Cardinales : Prudentia, luftitia, Temperantia, & Fortitudo . Theologi-

ficdidae,quodomnesahasinhisvelutcardinibusverfentur : quibuf-^""'^que vniuerfa operis boni ftru6tura innicacur. Praecer hacc funt& ope- (juatuor.

ra mifericordiaCjde quibus poftea.

Oratio ad impetrandam virtutum adionem.

"P Xte;7de,qu£fumm Domme, manum tuam, vt e vitiorum cce-^ no ereptm ad Virtutum ^rajlantiam merearperuenirc^\ nec

me fragilita^,nec ignorantta^nec malitia, illarum dulcifruitione

dej^oltentyfedcum ilHs in calejii curia liceat colUtari. Amsn,

L 3 C A F.

Trlplicis

Legis vni

i:as.

8^ VjERiDicvs Christianvs.

C A P. X X X I 1«

Sic legem mihi fl:ringe,breui vt porteturin vngue.

Siima eft legis-,Ama:fac hoc^& fadus ad vngue es.

T iftuciquafi ante conrpedum t-uumconfHtutnm contem-

plerej ponejtetiesarboresconfpicari, triaJegum generare-

prsfentantes. VnafitarbjorNaruEalis,Lege.m.Natiir:Erefe- ^rens^ cxqua Cordcpendeat, inquqabipfamnndiorigine

Lex ifta defcriptafuerit. Altcra arbor fit ftipes,de quo Moyfes in de- BfertoiufluDominiferpentemzeneum fufpendit: imaginare teex liac

ari)oreduas tabulas lapideas appenfasvidere, inquibus Decalogus

defcriptusfuit. Poftrera.a dcnique llt arbor Crucis , & Chriflus illi Qaf?ixus,cumlibroLegisEuangelicx,qu3EvereLexeflgrati^^quamdi-

gitus Dei,Spiritus nimirum finduSjFidelium cordibus folet infcribc-

re: quxque omnes alias leges rcnouat, implet, &: periicit . Qiiibus &Ecclefiac prxcepta comprehenfa cognofcuntur. H^c tertia,arbor om-nium excellentifTima:, quia nulla lilua talem profert,fronde,ffore,ger-

mine. Vnde etiam & Lex , vt dixi,omnium eft abfblutiflima.

HaEtresArboreSjhocefl,tres Leges, perillasfigurarx , vno orehoc

. vnumloquuntur, &mandant, tanquam inquoomniapra!cepta,(?c

quidquid homini obfcruandumefl:,continetur : Dihg£j fcu Ama . In.

tres illos libros,tribus illisafli.xos arboribus , onme hominum genus,

oculos,atqueanimosconiectosiiaberedcbet; vt fecundiirabrcue il-

.lud ipfbrum di6tanien,quod &di6laj"nen-efl Confcientiai-jinomnibus

fedirigant,vitainq.fuaminftituant.

Legis di- Notatuvcredignifl^mumjhominiprsfertiiTi Chriftianp,c[Uopacl:o-Duinaebenc omnipotcns, aiq.idembcnigniflimus Dominus , humanumgcnus, Eicium.

vtRempublicam_fua , vtieiufdem alicuiusciuifatisincolas,fuaui mo-dereturrgubernaculo. duxn Gmnes ita in vnum coUigauit, fibique ita

inuiceinobftrinxit; vtfacillimum,iucundiirimum,atquevtilifliiT!una

flr,caU lcge,quam fuispr.Tfcripflt, conuiuere •, eidemque ccmmunio^r»niumDomino acconditoriferuirc; vtetiam taiidem eiufdemef^

fgnt ciuitatis carleftisHierufalem futuri conciues in cslis. Vnaomni-

biis ad hoc data lcge qii.ie &c cmnes intcr fe, 8c cumipfo omnium Do-mino,fuauiflurioamoris vinculoconftringcret.

Vtautem Lcxilla,&quidquidiuis pra:ciperevolebat, facilius pof-

firadiipplerii ompiaqUcT Moyfl valdeprolixe &multipliciterfuerat

locutus,fub denarium numerum reda<5ta , in duabus lapideis tabulis

defcripfit j a quibus cetera omnia pra:cepta dependerent,-quie alioqui,

NX

PlENITVDO LEGIS EST DILECTIO. Rom.'i3. - 32.

Sic leffem milii il:rinee^Dreui vt portetur in vnguir

SumTna ed; leffis^AMArfac lioc^et factus advn^uem es

Bemint -^at^ qoti^ trj ^ovi :lL?atj\t a^tSoifi^ iiKf

La loyjamie ctptre/DeDicu etNattcre/ Qifl elle en vn mot^

AyMEZ :c'ejt lajonam/ Qm^eut renire 1'homme/ 6ntter et i^uot

Veridicvs Christianvs. 87

vtitadicam,crantmnumera. Decem autemiila,Decaloginominein- Deccm

iignita,iteriiminciuo^contraxit5quoclipremetChnftus Legiflator, ac pi^afcepta

Saluator nofter teftatus eftj dum rogatus a Legis dodore : Qupd eflet diniunur*

mandatum magiium in Lege j refpondit : DtligesDominum Deum tuum^ Matt. 11.

ex mo corde tuo^ (f in tota atnmu tua,cr in tota mente tua. Hoc efi (inquit)

maximum , ^ pimummandatum. Secundumautem [innleeUbuic : Di-

liges froximmn tuum ,fuHt teipfutn. Addidit': Inhii duobusmandatts vni-

uerfaLex fendet , (^ Prophetx . Quod communitcrtribusfere ver-

bisdicifolet : DiligesDeumfuperorania,&proximumtuum; ficur

tcipfum.

lam vero, duo ifta pr^cepta, in qnae omnia ad vnum reda(5la funt, Duo prar*

rtain vnicum , vt ex ipfis Domini verbis audifti , coalefcunt, &^^P^^ '".

,,. ;. . } ^- rr ^ T^ vnum coa»colliquelcunt; vtmventaiedicipoliit: C^ujccunque Ueus vnquam 1^^^^,^^

'

praccepit hominibus , aut etiamnum prsecipit, in hoc folo verbo com- DJigc,

prehendi : Dilige. Namitametd verum (it, vnumprcEciperevtdiliga-

turDeiis, ahcrumvtproximus : tamenvtruinqueverenoneftaliud,

quam,Dilige: vtrumque pra:ceptum charitatis ,<Sddile6tionis. Sum-ma, prscipimur diligere . Quin etiam ita hxc duo in vnum coinci-

dunt , vtquivnum impletjimpleat&alterum: quiquein vnodeHn"quit,in altero etiam dcficcre inueniatur.

Redfceigiturdicimus, cum refponlione adinterrogationcm data,

Ama, vel Diligc , fummam efieomniumlegum &c pracceptorum; vt

quafi breuiilimo vngue conftri<5tatcneantur. Diciteam ob rcm auda-

<^er&: fidenter D. Auguftinus : Dilige, &quiduisfac, ac Cidico.tr^^nvi-Jhn,

Si hoc vnicum verbulum redle obferuaueris , & feceris; in nullo po- "^^""^*

cerisoffcndere,quidquid egeris. Hocquecft,quod D.Paulusconfor-2^p^*i,

imzcc a.([:ii-iz : Plemtudo Legis,efi Dilcclio. licmr Finif Pr£cepti',esi Cbari—

tns. Dilige igitur,& Legem implefti.

Videritiara, quifquisfuerit, quiLegem Dei non adirapieucrit;

quid fu£ ncgligentiar & torporifitexcufationispnctexturusiqua^tant

facilia , tamduicia, tamque paucafant , vt vno verbo comprehen-dantur.eoque fuauiifimo : vt merito tota Lex , verbum Legis , fitap-

pellata. Merito propterea dixit.fcriptoque tradidit D.Ioannes,quod

cxDoiiiiniei pedlori^ fonte potarat, &longoiam experimentodidi-

cerat : Hxcefiemm charitas Dei, vt mandata eius cufiodiamus. Et mandata » lo^»-^

gius grauia non funt. Idemque Apoftolus , quem lefus amabat pluri- ,, co

*

mum.reciefciensomniaalinccradileclionedependere.nihilahudfe-cioquoti-

rc veldixit, velfcripfit-, quamde diligendo, velquod diledtionem fa- '^'^"^; Di-

peret. Vfqueadeo, vtcum Ephefi moraxetur ( inquit D. Hierony- rf"^^•

mus ) vfqueadvltimamfenedutem, & vixinterdifcipulorum ma.nus Epifi.ad

ad Ecclcfiam deferretur, nec pofletin plura voccm vcrba contexerc^ GaUt*h

r.ihiUiiudpcr fing^ilasfoiebacprofcrrecoUedas , nifi hoc: FiUoh, Di^

ligite

S8 Veridicvs Christianvs.lijrite alterutrum. Tandcmdircipuli, & fratres qui aderant , tsedio

aftedi ,quodeadem femper audirent , dixerunt : Magiiler- quare

hocfempcrloqueris.'Qui rerponditdignam loannefententiam^Quia

praxeprum Domini eft; &, (i folum fiar , rufficit. Vnde apertc vide-

mus, in Diledione omnia comprchendi.

An^uU.Hb. Huc facir,qu6d D. Auguilinus , dc ficihtatem , & dulcedinem hu-i.Confcj]. iusvcrbiDileAionisadmiranSjficipfiLegiflatoridicit : Quid tibi

^^P- S* famipre,vtamari teiubeas ame ; &nififaciam, irafcarismihi,&mi-

neris ingentesmiferias ? paruanecfi:miferia, finon amem te f Sine

dubio,m.agna eft aftli(9:io , Dei Dile6tione deftitui , fiue qua eum dili- ^gimus,fiue quaab ipfo diligimurjquxfeinuicera confequuntur.Hinc

bene dici folet : Qui Chrifti amore vulneratur j dolor eil: illi quando

ihdc fanatur. PelTime fiquidem cum illo agitur,qui amoris huius telis

jtuguTiin. nunquamconfigitur . Vndeidem Auguftinusmirefibi dedulcibus^'^^^'"''^ *"iftisplagiscongratulans, inquit Domino : Sagittaueras tu Domine

cormcum charitatetua. Sic&nosfentiremus , &; locperemur, ii

cumfandlis illis faperemus; fiquecum D. Bonauentura ex animoBonauent. diccremus : Nolo Domine fine vulnere viuerej quia te vidco vulnera-

tum. Si namquebis noftriamorc vulneratus ipfefuit; immo noseuinCant.4- vulnerauimus: vtfponfaranimasnoftraedicit: Vulnerafticor meum,

forormcafponfa, vulnerafticormeum : primumfcilicet,amore, de-

inde ferro : quid minus nos pofiTumus , quam illum qui prior dilexit

nos,femelfaltemredamare, eoqueamandimodo, velutfuauiilimo

vulnere transfigi , quod animam ab omni peccatorum vulnere libera-

re& viuificare poreft.?

Nos quoque igitur , fi fapimus , meUifluum illud verbum, Dilige,

cordibus noftris infcribamus, immovt furculumvitalem eiinfera-

Vettonica mus. Experientiaenimdocet, fivettonicae floris radici caryophyl-^°^* lum inferas, fimulque complanres, flores omnes eius odorem referre,

vnde 8c nomen apud Belgas proptcrea fortiuntur ipfi flores. Ita tota

vitanoftra,omni{qja(5tio, &fermorpirabitodorem hunc Diledio-

nisramdiuimim-, fiodoriferum hoc germen cordibus noftris bene

infertumfuerit, tanquamfcmen, medulla , ac fubftantia omhiumi.Cor.'. mandarorum. Ereritnobisodor vitarin vitam-, vtinquit Apoftolus,

Nobis ex frudtus ipfius proprietate , & proximis ex odore boni exem-

pli,vita; a:terna£ occafio.

Cenffzi, Quo modo Abraha? magni iUius patris cordi verbum hoc infcul-

ptumerat; quieius eflicaciavnigenitumfiuim dilediflimumquefi-2.Mj.ch.7.

. lim-n, ad nutum Dei fuis erat manibus immolaturus! Qujd defeptem

fraues"'"^^^^ fratribus Machabxis dicemus; qui nec minis, nec pollicirationi-

Macbab(^i.bus,aDile6tionc, Lege Deicontenra,auenipotuerunt? Cutiscapitis,

cum ipfa ca£farie,Yiuentibus videntibufque reuelli potuitj fed hoc Di-

iedionis

Veridicvs Ghristianvs. t^ledionls' rymbolum ab ds non potuit aufcrri . Dilaniati,{e£H , fri-

xifuntinUrtagine j fcdamouexftinguinequiuit. Certi, vnapotius

cum matre quiduis pati, quam non amare in lege fua , eum qui legem

tiederat. In pundo hoclolo omnia farta tedla vfque ad mortem tue-

bantur. Hocipfumiam pijematuroquodam vigorein ipfis pullula-

bat, quod poftmodum de fe (uique (imilibus dicebat Apoftolus : Q^ Rom,t.

nos feparubita Chantate Chrisii ? n-jqiie morsjieque vita* Et quid mirum,

dum rem bene expendimus .? hic eft enun ignis ille, quo ipfe Chriftus

primiim ita flagrauit :, vt pro inimicis non tantiam orare , fed & mori iw.iu

dignatus fttjtum quem vcnitin terram mittere , non vtextingueretur,

fed ardcrct,aliofque etiam accenderet . Hoc ardens Stephanus, fimi- ^^-7'

lesctiam moriensrcintiIlaseiaculatuseft,proillts orans,quiipfum la-

pidabant . HociEftucorreptusPauIusprofratribusIudsisanathemaRow.?.

jfieri paratusfuit.

Stupendus fuithicamoris Dei &proximiardor inomnibusSan-&i$

;qui non tantiim animo, fed frequenter ipib fado CeCc in feruim-

temjn captiuitatem,in mille tormenra Sc mortes mille, pro aliis tradi-

deruntjcertiflimoargumento, verbum hoc,DiligC, totum cor ipfo-

rum polledifre.

Oratio pro vera Diledionc impetranda.

PAratum cor meum, BetM,paratum cor meum : dulce hocDU

leciionis verbum iUiinfcrihere dignare^ : 'vt deleBahile hot

X>ile6iionls praceptum tenendo, tefuper omnU diligam^&£^0-^

simummeumficutmeipfum, Amen,

M CAf.

Tria Dciirampa-cancia^

tem

Oratio,Tc

iunium, &£!cemo-i>'na.

^xodAy.

Au^Jf.

Opera mi-

fcricordioe

corporaUi;

& fpintua-

lia.

9^ Veridicvs Chb^istianvj»

Cap. XXXIII.Quid Superum paccm ^theria cito deuocat arce?

Dextera larga inopi : leiunia: Vota precantuni.

icvT peccataDeodifplicentjCumqueadirani &vindi<fVamprouocant; ita virtutes, atque opera bona placentei- eiufq,

hirorem placant. NuUumenim valentius^prarfentiufq. re-

medium,ad reddendam nobis propitiam Diuinam maicila-

quam ex vera peccatorum pcrnitudine, per vitam mclioremjad

ipfum conucrti. Sunt inter omnia,tria potiffi-mum bonorum operumgenera-,ad quas Chriftiani^in omni necemtate, ac ingruentibus ob pec-

cata plagisjfolent confiigere: fiue per famem, peftilentiam,& bellum,

fiue per peculiarem aliquem morbumjtumultufve Regionum,fu^ ira-

cundise manifefta datargumentaDominusDeus. H^EcfunttriaUla,

qu£e tunc maxime illi maloopponuntur;quibufque communiter pla-

cari fe finit Diuina bonitas.videlicet ; Oratio, Ieiunium,& Eleemofy-

na Ha!c funt prxfidia illa,qna:,quafi ex diuiniiudicij arcano depronr-

ta,amicis Dei, Tobias ac familiae eius, Raphael Angelus reuclabat, di-

cens : Bona e^ OratiOy lum leimia.,& EUeviofyna : magi$,quum thejauros p^

aurirecondere. Orationeenim mensadDeumeleuatur, illiusquefub-B

fidioadipfumconfugitur.tanquam medio promtilIimQ.4S: efficacifll- Cmo,dum res^vrget. VtautemipfaOratio alacrior, fordorque fic adijnpetrandum ; vtrimque quafi fulcris propriis , Ieiunio,atque Elee-

mofyna fuftentatur ; ficut Moyfioranri manus graues , per Aaron &Hur fuffulciebantur,ne lafikrentur. Immo& cor hominis ad Deum I>orantisyleiuniaarque Eleemofyna adiutum , alis quafi duabus ad cae-

lum volare dici & fingf poteft.

Inhis tribuSj^concluditDiuus Auguftinus omnem propemodum,

luftitiam Cliriftianamjdum fic ait : H^c iuftitia hominis in hac vita:

Ieiunium,Eleemofyna,Oratio. leiunium enim non corporale tantum

eft,fed&: fpirituale, idque pnrcipuum , q-uoapeccatisabftinetur,^^

virtutiinfiftitur. In OrationehocmaxfmeeftiaudisapudDeum , dc

maximi meriti,quodex claufo cordis cubiculo , acintimo fpiritupro-

cedit. Quoad Eleemofynamjilla non cantum omnia opera mifericor-

diae corporalia comprehendit; fed etiam,&: praeftantiori modo^ea quasr

adfpiritum pertinent. Vtopera mifericordiae corporalia funt hacc

feptem: Efurientes pafcere,potura darefitientibus,operire nudos^ca-

ptiuos redimere,aegrotosinuifere, hofpitio peregrinosfufcipere,mor-

tuosfepeIire:ita(pirituaHatotidem funtifta: Peccantes corrigere,ig-

noraptes docere , dubitantibus rede confulere ,profaluceproxiraj

Deum.

Tria,Devm ad misericorjdiam FLECTENTIA . 33.

Quid Superum pacem ^thereacito deuocatArcer'Dextera lar^a inopi Jeiunia.Vota precantum

Qu'^re ^tplusprefe^Le St^mm, qml hufe^Sa lujlejhreuri

Lapriereharme/Leleune^etVAunumne^Faks dim tendrecoeur.

Dcum orfirejconfolari mceftos, ferre patienter iniurias , of^enC^m re=

«iittere. OperahcTcex alienar mileric-e in corclc noftro compailioncprocediint; quod etiam nominis ipfius ratio nobis teftatur.

Triailla, Oratiojeiunium,& Eleemolyna, ad qus velutfontcs rc-liqua bonaopera referuntur, homini Chriftiano valde familiaria eflc

deberent.harcenimexfide viuaproficifcuntur, hiccluftitiam Chri-ftianam commendant,augent,atque confummant. Qutque fe hac vi-

ta durante in his non exercuerit,ei poftea manus dc pedes ligabunturj

hoceft: oranis facultas,& occafio bene merendi auferetur , 6c proii-

cietur in tenebras e.vteriores.Ibi tum iciunabitab orani gratia Sccon-folatione,& poenis fatiabitur inexplebiliter. Pro co quod htc non ora»

ric,ibi clamatit &c non exaudieiur : mifericordiam petet,& non impe-trabit,quianon feceritmifericordiam: vlulabit.ftridebit, blafphcma-bir, Ibi tum cum <liuite cpulone guttam aquxJIagitabit; Ccd non acci-

pietj quia nec micam ded^ritin eleemofynam pauperum * Itaque tu- lae.u

diditm erit fuie mifericordi.t,ei^qui nou fecerit mifertcordiam»

Inexemplum fin^ulorum triumbcnc obferuatorum obiter dici Orationts

poflit: primum quod D.Iacobus dc Hcha , quicrat homo fimilis no- ^^^''"P^»

bis,pafllbilis;& tamen oratione cslum claufit& aperuit. Moyfes ma-'"'^'

numDeiorationecohibuit, iiefuos internccioni tradcret. Pcriciu-nium idem Legemaccepit; perieiunium Samfondatus ; Achabiram EiemphDeiplacauit.ltraelita^^&ludithnominatim, iciunio ebriofbrum ex- ^^^'^"U*

ercitumdeleuerunt. Anna ieiunansChriflum vidcre meruit . IpfeChriftusieiu/jio.tematorcm vicit. docuitque nos vinccre.DanielNa-buchcdonofoi-i ^le^mofynam,, vtextrcmumremcdium, confuluit. ExcmplaS. Gregorius in paupciibus Angclos, & Angelorum Dominum fouit Eleemofy.

dc pauit.Petrus Telonarius proiedocx indignatione in pauperem pa-ncjiudicij difliriilionem cuaficitandem omnia dedit,& fciii opera mi-fcricordis impcndit ^ expendit vendituixi,

Oratio pro operum mifericordia: exercitio.

QVandoquidem te toties Domineperpeccata nojlra adiracun-

diamfrouocamm\ optimum nobiSjqu^fumH-s^fropitiandt te,

modum ojlende 5 quoficorationijeiunioyatq. opcribm mifericor-

dix infsUmuS'^ vtintempore angufitt mifericordiam confequa-'

mur. Amen.

M a C A p.

nx.

Elcemofynas vircus.

Cenefe.

Ac}.i.o.

Elcemofy.na extin-

guitpeccata.

JBff/;'.J

.

Tol,. 11.

Aug.infer,

^l yERIDlCVsGHRlSTlANVS.

C A P. XXXIV.Quanta Elecmofyn^ virtus^dum vitafuperftes ?

Vnda velut flammas/celerum iic obruit vndas,

p^^^^fi V A N D o coeperunt peccata miiltiplicari fiiper terram,

fy:^*M%i.. cumque omnis caro viam fuam corrupiflet , hoc eft , ciim

Xl^^VS.' iaraomnegenus peccati in hominum vitagrafTaretur, &g^^^^^ totus quafi mundus fceleribusefTet obrutusjimmifir Deus A

dikiuium , ingenremillam aquarum vim , qux quindecimcubicis

montlbusfuperemincret. Quofadtoindicareviiuseft, qui.nro pec-

catorum incendio.concupifcentis praeiertim,atqueUbidinis.mundus

conflagraret ; aii reftingucndo ftupendus ille cataclyfmus eflet necei-

iarius. At,benignitate ciusimmenfa, orania fub tempus gratia: in

meliuscommntantej fibirediusconfukum volentibus, fuauiorem, gvtiHoremque crimina diluendi viam o,fl;eiidit j nimirum per eleemo-

jfynam, &operamifericordiac.

Ro^aturisitur, quaiitaftt Eleemofyn^e virtus. Naturaenim ho-^ .s^ ^ \ 1 r •rr ' c ^mmes potms accipere, quam dare parati lunt : amiiiumque rereexi-

ftimanr,quod ahis largiuntur ; niiivelprascedens meritum, vel com-modum inde e.'iipedatum, animo medculofo faciant fatis . Dicit ta-

men optimus veri cenfor Apoftolus, & quidera e.K verbo Domini le-

fu : Be.itlm eft nia^is d.ire,c[Uiim accipere : nominatira de eleemofyna fa-

ciens mcntionem,eamque commendans . iingularem igitur illa vir-

tutem haberedebet. -'

Refponiio dicit,illara fic vndas obruere^iielerum, velutvnda flam- Qmas. Hoc Sapien-s innuit,dum ait : Ignemardentem expnguitaqua : &cleemofyna. refijlit fecc.uis. Huc illud quoque fpe6lat,quod prarceden-

ti capite ex Tobia de Raphaoie attulimus : Eleemofynam dare, melius

eile, quam theiauros auri recondtre . .Quoniam eleemofyna

(quod om-

nes mundi gazae non valeanty 4 monc liberat ^^xiGrna. fcilicet. Et tpfa efi,

qucc purgatpeccata:&factt inuenire mifencordia,& vit.im dternam. D. Au-guftinus m hanc plane fententiam defcendit. Magna,inqviit,eIeemo-

iyna, quae ardentium criminum gIobos,b?neuolsntias fua: i-onte refri-

gerat,& irriguo largitatis , obruit incendia dehdorum . Non quod

eleemofyna vlla peccatum mortale in homine deleat, citra Porni-

renticE Sacramentum, faheminvoto, ii confeilarius non fuppcrat:

nam Chriftus PosnitentiieSacramentum tara neceiTarium peccatis a

baptifmoremittendis inftituit; quam pro originali baptifmum.

Sedeleemofynahacratione peccataexftinguere dicitur, quia ve-

niahadelere poteft,& pra^parat peccatorem .ad poenitentiam grauio-

ribus

Elekmosyn^ j^is.et enekgia 34f

Ouanta Zleemo:^^ virtus.dum vita iuperftes/

\nclavelut rlammas,K:eleruiTi ncobruitvndas.

*Oy wttjrotjj pnbtri Winbf; gpt^v^ ^et Vbotcv floitir'.

yaril lextue / Qui ptajbe d'eau vtue / Jjouer le veche '.

^ar aumontw a Imfe/ Com'par eau la hraife/Il ejl etanche

.

VeRIDICVS CHRlSTIANfs. 5>5

ribus peccatis neceil^iriam, ad confitendi voluntatem , &c ita tandeni

ad confeffionem, 5>lenamquepeccatorum abfolutionem . Singulare

huiuscxemplumhiit CorneliusilleCenturioj qm eratvir religiofm ifc Afl.xo.

timens Deum.aim omni domo[ua,faaens eleemofynas muliofplebi dtfa; lenfi.Cornclms

Vidtt ille AngcUm Dei ad fe mtroeuntemydicentemj^: Cornelt, Orationes tu£,

cr Eleemofyn£ tu£ afccndcrunt in inemoriam , in confpeclu Dei. Ecce cumGentilis eiret,& ob id peccator, bona illa opera, prajfertim mifericor-

dias,Iicetmortua.ci occafio fueruntad Chritlinotitiara,fidem,pccca-

torumque rcmiilionem perueniendi.

Exftinguit etiam elecmofyna peccata, quandoilla poftconfefiio-

ncm,in fatisfi6tionem, vttertiam Poenitentice partem, datur. Alio-

qui peccatum ( vt dixi) mortaIe,nunquam neque eleemofynis,'quan-

tumuisampIii;,etiamfiquisomniafuadaretpauperibus; neq-,vllisla-

crymiSjprecibus, vel externis poenitentiis , fine Sacramento Pceniten-

ticEjVt ChriftifixaordinationcremittijVelexftingui poteft. Quoddi-co,quia folcnt fe quidam hoc pallio fallere , dum fecreta peccata con-

fiteri erubefcuntcaque eoquo dixi modo tacite conantur eluere.Pro»

funtautem pia illaopera ad animum emolliendum , & pra:parandum

ad poenitentiam,& debitam confclIionem,ac remiflionem.

Quod in Interrogatione ponitur, [dum vita fuperflcs ] nihil hocindicat aliud,quam hic efie merendi locum proprium . Eleemofynxper alios pro mo rtuis fada: per modum fufi-ragij profunt haud dubiej

fed defundtorum non augent meritum . Qui eleemofynas per tefta -

mentum«Scexlegatofacit;mereturqu'demukum.fednontantum,ce-

teris paribus, quantum is qui,dam. ipfe adhuc vti pofiit , fe illis abdi-carit: ficut vulgariter dicitur , fpeciofum cft lumen , quod prajfertur,

viamquecolluftrat,pra?illalucerna,quxpofttergumgeftutur: prscci-*

puedum viatenebrofa,lubrica,&infidiisplenaeiret : qualis viavit^

huiuseft. SingularesEleemofynarijfuere,D.Gregorius,IoannesPa-

triarcha, Elecmofynarius vulgodidus, S. Martinus, S. NicolauS5

S. Pauhnus, & infinitialij.

Oratio pro dono Elecmofynx impetrando.

TV temetipfhm o mitijiime Jefn^fauperem effecifii, d^ nohk

c£lefies opes,^' te totum elargiti^ es:Excita cornoftrum^ad

tein hoc pietatis fiudio imitandum ; vt hic Eleemofy.^is peccata,

noTha rcjiinguamus, ^ fro temporaUbus acctpiamus ^terna .

Amen^

M % C A p»

P4 VeRIDICVS ChPwISTIANVS.

C A P. XXXV.

Prcftantif

(iiTmmfoc-

tkudinis

gciius, fui

vidloria.

Liuiui.

CoronaeRomanae,varix.

Li.i.cap. j,

Item lih. ^

.

(iip. 10.

Geliifisli. 5.

cap.6.

Nouumgenusco-rons, &gloiiae.

.P/4/. I4f.

Ttoh.\6.

l,V.eg.t^.

Grcgor.Mo

rnlium. hb'

x-j.cap. 17

Quis maior,quaiii qtii dcbellat viribus yrbes?

Cui cupidos aiiimos rationis frena cocrccnt,

OLENT hominesgloriarftLidiodorcsin fortibusa(5l!buSj&

pisEclaris faciiioribus gloriari, mulrumcjue laudis ponerc.

Hinc & Romani,qui in omnibus fuis rebuSjgloriac ftimu-

lis adi, decus iSc honorem fpedabant, ciiccre prre tah cu-

piditiiterolebant: Foriiaagere&rpati.-Romanumelt. Vtq. huicseftui Afbmitemremperfubiiccrent, quohocrerum eximiarum (ludiumia

iuucnum,virorumq. fcrtiumanimis aleretur, augereturqiie , coronas

vjinas habebant>quibus qui quidpiam prsrclare geiliflent, pro cuiuf-^

que merito,decorarentur.virtutis enim vberrimum alimetum eft ho-nos.Iftuda Pericle , ab Athcnienfibusduobus oleaiconnexis ramulis

caputrednTiito,initiumfumfiirc teltatur Valerius Maximus. Inter

RomanaSjCiuicacorona dignitatem prxcipuam obtinebat, qua ciais

ciui,a quo feruatusfuerat in pra:lio,tcftem vita* (akuifq. perceptcP da-

batjeaq.fiebat e fronde quernajquGniam cibus victulq.antiquilfimus

quercus fuiilet. Huic aurea:, murales, pinnara:, mucronarrE,roftratae,

vallarefq.cedebant.lUa namq.donatus.perpctuo eam geftare poteratj

6«:adUidoseunti,a populo,& Senatu vriiuerfo aftiugebatur.

AtDuxmilitia;nou^,maiorirque gloriie commendator, ac dator

Chriftus,qui per,-contemtum,& humilitatem,totius mundi,acPrinci*

pis eius fuperbiam fuperauit, fortemq. armatum noyo pugnandi mo-• dodebcllauit,illenosaliamdocuitfortitudinem,nobiliorefq.promi-

fitcoronas,in,caElefti Regia percipiendas^qqan:; fuerunt illa: Romana?,

& guxuis ali^. Ita id olim pra:uiaerat prxdixeratq.Prophcta Regius

:

Hon m fjrnmdine equi voluntMem habcbjt, nec in ttbiU vi: i beneflaeitum ent

ei.BempUcitu cji Domi/wfuper iimentes eu. fupcrmites<S:humiIescordc.

Roc^atur ifTitur,quis maiori iit laude dignus & vere maior eo,qui vi- Bribusvrbesarcefq.debellatjqui prorcbustcrramariq geftis,vel quo- Cuis modo & icco,a mundo.corona, triumpho, omnique laude dignus Dcenfericonfueuit. p.efpondeturoptime, iuxta Sapientis quoque fen- Etentiam ; Mehor ejl puiiens nroforti;& qut dowinatur am^nofuo^cxpu^na-

tore vrbium. Ita Dauid anfmum fuum coercuit.dii in fpelunca, fuorum F

hortatu,Saulem eratperfoirurus,nifi fecohibuiiiet.Etaiias,coceptum Gin Nabal facinus,mitigato didis Abigail furore, refrcnnbat ; ne eum,

cum tota familia funditus,prout ftatuerat, exterminaret. Ira quando

coram arca falrauit,& a Michol defpedus fuit : quam fui vidoriara,* D.Gregorius omnibus aliis eius fplendidis tiophteismircpra^ponit.

fICTOR SVI PRJMAM. MERETVR CORONAM

.

35.

Qijis maior, quam gui debellat viriljus vrl>es ^

Cui cupidos animos rationis ^rsena. coercent.

Ceux quijmt hahues,A^en^e des vtUes/ Soni ils lesvhis forts '.

Nm : c^k couraae, Qui dmteja rcwe,Aux^lus aranAs effin-ts.

VER.TDICVS ChRISTTANVS. 95Vtautemciufmodi noftrce cupiditatis cfTemus vidores, ab initio Libertas

Deus homini liberam fux voluntatis atcj.arbitrij fecit poteftatem : vt, ^'^'^""l»

quo efTet in vidris maior ignominia,eo maior eflet in vincentibus glo-

ria.Sic in vnoCain,omnibus mortalibus dixif.Sub te erit appetnm tmu: Qg,^fr a

C^ tu dominuberii illiui. Huic confonat quod dicit Ecclefiafticus : Dem^^^,^ ^

ab inuio conslitmt hominem,& reltquit illum m manu confilij fm, Item : Appo-

fmt tibf aquam& ignemiad quod ralueYii,porrige marium tuam. Ante homwemvita cr 'mors^bonum & malum-^ quod pUcuent ei,dabitur ilh. Vnde bene di-

cit Profper: Non caret regia poteftate,qui corpori fuo nouerit rationa-proJ]>er,

biiiter imperare. Re1i(flusenim proprio fuoarbitrio , vtlivelit, ad

malum e \ tendat manum homo; dum huc impellentibus prauis natu-

r^ motibus refiftit,(5: fibi legcm ponit , Rex luarum eft affedionum

,

magnamque acquirit vidoriam.

Quia vero magni momenti eftadlus ille , & plane heroicus , hinc

optime iUc; Animum rege:qui nifi paret, Impcrat:hunc frenis,hunc jJor.itMA.

tu compefcc catenis. Quod idem ahis verbis,aHoque tropo, dicit Do- JBpi^l.

minus noftcr : Kegnum itebrum vim patitur y & vtolenti rapiunt tUud. Vis M.nth.ii ,

cnim omnis 8c viotentia, in praua ac tarda natura fuperanda confiftit.

Agefdaus Lacedsmoniorum Rex.pluris quoqueasftimabat, animi Agefilaus,

.

afFed:us domare, quammunitillimamahquam ciuitatem armata ma-nu expugnare. Opportune admocUim ad hxc ScnecatSi vis omnia tr- Sentcu

bi fubiicere,fubiice terarioni.multosreges,fi te ratiorcgat. Qiiod Sc

GLiudianus magno verborum ac fcntentis confenfu aflerit , dum ait;

Tunc omnia iurc renebis ,, Cum poteris Rex efle tui. Quocirca , vc•^''**^''^'

Glariflime ipfe vidcs,poterisChriftiane Ledlor,hacanimi fortitudine,

magnuni illum Alexandrum longe fuperare: qui, cum vifas fit tommiibi terrarum orbem fubiugare ,. proprias tamen hoftes, cupiditatem

inquam , iram , & ebnetatem fibi nequiuit fubiicere , neque Ratioru

fiiumimperium ruerifahium.Vtredl:e deHerculeManruanus: Om.'»

nia CLim domuit,Vcncri feruiuit &:ii\'e. Tu vero, & mngnis , & ma-ximisilhs raaiorefTe reuerapotesi ^' exceilentiorem ob id coronarii

promereri.

Oratio ad ajffed:us animi domandos.

T^Ofiqtiam diumA tu^mAieHitti inohedientesfuimm , aducrjk•* noblsfaci^tfrnt omnta^ & nos nohifmetiffis graues: Da nohis^

^

Dominc^, fapientiam (^ virtutem ^ animinofirimotm itafub

ratione moderandi^vt terram corporls noftri , fuh tua ohedientia.

inpacepofidenteSj terramalic^uando viuentiun^fof^ideremerear^

mur, Amen.

e A p.

^(f Veridicvs Christianvs,

C A P. XXXVI.Quid magc Chriftiadas Virtutis adardua ducit?

Concio:Ritcpiare aiiimii:&: facrofancla Synaxis.

Suetenita ^^^^| e L E B R E 3.C plane hcroicum Rom. Imperatorum didum^^^•" wKi^l ^uJt; rremper Auo;uftus] vtindeetfaiT» vox illa, Au^uftus,

Seii.p^r K^y^^ ^^•'" ^ locum Imperiaus nomenclaturjeobtinuent . veie AAugyftus ,

l^^^Hj-jQi^i-ien hoc,homine Chriftiano clignilHmum»cuiram necef-

nus"^^^'^^^^"^ ^^ ^" ^'^^ ^*^ virtutum via fcmper procedere,ac proiicere

;vtcef-

Augiffim. fare non detur. ItaD.Auguftinus: Quantumcunque profecerimus;

fuper?f.tl. nemodicat: Sufficitmihijiuftus fum. Qui hocdix!r,remanfitin via;

1 ^'i^dfveT "°" nouit peruenire. Vbi dixif.Sufficit mihi; ibi harfit. ImmofquodA^o^L

' eft:amphus;ceftare,acgradumfiftere,retrocedereeft Sicntinnauigio

contrafluminisidumtendenre, femperopuseftprogrefTummohri,^

aut aqu^ ipfius defluxu in decHue fponre defertur . Hoc eft quod

BcrnardM S. Bernardus dicit ; Nolle proficere,non nifi deficere eft : non piogre-

epip.z^}. di,eftregredi.

Etquia (ficutCap.xvxi.diximus)arboresfumus. quas Pater caslc-

ftis planrauitjdum in fiho eius lefu Chrifto baptizati fumus, debemusfempercrcfcere,altiusradiccsmittere,latiusextendereramos, robu-

ftiores fieri,pluribus frondibus,floribus,&: frudibus ornari & oncra-

ri. Adeo femper Augufti in virtutum Riegno , vt quannim fieri po-

teft, nullafitvfquam virtus,nullagratia, nihilbonjc sEdificatJonis, eu-

ius non fimus cupidi,& ftudiofi a:mulatores:femper ad maiorem fan-

€limoniam,&' vitae perfedionera adnitentes : vidoriie fmdi, in pra-

uanoftranaturadomanda,vitiis natiuis, contradaque maia confue-

tudine,atcue omnibus d fedibus fuperandis, atque exftirpandis, te-

naces perfecutores. Hoc opus,hic Chriftianorum cft labor , ac digna

tantolmperiogenerofitas.

Triaprit Ad hoc autem quam optime peragendum, nimirum , vt iuxtji no-clara ad rninisatqueofticii Chriftiani dignitatem &exigentiam , dcbellatisTirtutem

Q,,,j,ibQs vitiis , vitiofifqueafFedibus, vtRegnifui hoftibus , in fiiiincitiiT.cn»

^"*^"^" *, ^ 9- rL- n. i- r

ta , & prs- contemtUjDiuino cuku , air>ore virtutum,pertc6tionis Itnciiocrelcat,

.fidia. proficiatque,vttandcm viuat,nonipfe, viuatautem inipfo Chriftus

ipfe. Qn^riturinlnterrogatione, quidhomini Chriftiano hunc ad

finem maxime poflic conducere. Refpondetur , N:hil ad hoc vtiHus Avefficaciusque,quam frequentioriconcionum audiendarum , faciendac

peccatorum Confeluonis, acficrofandat communionis vfuiafTuefcc-

rc. Maximo fiquidem funt hxc praefidio , augendaium virtutum, ac

(alutis promouendse ftudiofis.

Qnqd

TrT^ VRAZCIVl^ l/^TiTVTVM INCENTIVA

Quid maee Cliriftiajdas"V5rtutis ad ardua ducit /

Coticio : Rite piare animum : et {^cro iancfb. SynaxisT

Quel jfotrwr nous auance/Vlus cl l'emtnencc/De^erfeciwn ;

Confejjer au^rejlre/De Dieu le repaiftre /Hanter lejermon

Verioicvs Christiants, 57B Quod ad Vcrbi Dei aiulitioncm accincc , clarum cfl , quam fic Conciofiis

illaad vircucum , vicxquc ran«5tions incremencum vcilisacncce0a- cfficrtcu,

ria. Exhac liquidemdifcimusDeivoIuncacemjquidqueinnobisei-

dcm reludtecur , quod ad illam veluc ad normam conformandum eft.

In verbo Dciaccenceaudico , videmus veluc inlucidillimofpcculo,

quidnos deceac dedcceacve; nequecanciimmaculasconrcienti^no-

fttiE in illo confpicimus , verum eciam cerca ibi media illis eluendis

nobis fu ppedicancur . Huc referri poteft , quod Propheca Rcgius ac-

commodeconcinic : DecUratio fcYmonumtuommillunnuat : & intelle- Pfal.iit*

d,um d.it fantulis . Humilibus enim Dei fermo , quid ipfis defic often-

dic; &quopacloidipfum adimpleanc, demonftracadamulTmi. Vn-dcre<5i;e per eundem dicitur: Lex Domint immaculata comicYtens ani-'

mas : tejiifnoniumDomini fidcle, fapientiam prccfians jfaruulis. Icem: Lu-

cerna fedtbus meu rerbum tuum : & lumenfemitis mcis. Qui enim, quae in

concionibusaudic,obferuac; iumeninfallibilefequicur, neambuletin cencbris, ne errcc per deuia , dc ne in lubrico labacur : fed vericatem

& viam tenendo , ad vitam sternam perueniac.

C Quodautem frequencius peccata fua perPcEnicenciac Sacramen- Confeflio»

tumabftergere, magnumadferac adiumencum, ad virtucemin ho- nisvtilitas»

mine Chriftiano cumulandam , hoc forte quibufdam, a Confeflio-

ne ftulce abhorrencibus, perfuafu difticile videretur , fed camen lucc

mcridiana clarius eft , fi vel humanam racionem confulueris. Ingen-'

tiaenim porcare pondera, faxum pedibus alligacumcrahercj com-pcdibus cacenifcjiTcconftringi, millercmoras & offendicula fufti-

nere , non cam func icer agenti impedimento ,quam vnicum pecca-

tum mortale homincm Chriftianum impedit ,quo miniis '\n via

Domini progrediacur . Hicecenimnon cantiimdida illa obftacula

paticur , fcd infuper vfq^ic ad verticem in limo profundi fixus hsercc,

immo Icchalicer vulneracus iacet . Echoc infuper maioris mali in-

comm.odum fuftinec,qu6d communitcr peccatumvnum,aliud quam-primiim ad fc peccatum crahac , nifi mox illud pcr Confeffionem ex-

; imarur . Frequenteraurem peccatafatcri , ad hocnon fblum condu-cit, vc confcicncias vultus purior nicidiorque conferuecur ; verumeciam pra:munic , & roborat, neciCo in pcccacum vllum morcalcla-

batur j meliufquefe concra vcnialiaprarferuct; &ad ampliorcm gra-

tiam promerendam , maiorefque in vircucibus progrcfTus faciendos,

reddacuralacrior.

Qui vero ad camnccommodum , pcr ConfciHonem crcbriorem, Rarb con«

auxilium, cardiorcsfunt; confidcrencfdccm zcdium fuarum paui- ^^^"1^'"^

mcncum , quod non (ciliim fcepe verfum, nicidum,& a minimis quo-"^""^*

quefordibusferuaturimmune;, yerumeconcra, firaro fcopas ad-hibuerit, tancas contrahic fbrdium cosmqueincruftationcSa vciam

N non

9S Vertdicvs Christianvs.nonfcopis, fcdligonibus &recuribus opusfit , fi illas vclitamo-

liri Ita illis accidic confcientiis,quae fcopas Confeflionis raro euer-

rendis peccatorum fordibus folentadKibere . Hinc etiam fic , vc vix

fciat Saccrdos , quomodotales ficobfoletas, ficque obdudis con-]fi:ientias dc^beat tracStare . Ipfis veio , fic conftitutis, tandem fero fa-

tis , at necdum fatis pcenitentibus , hoc accedit miferiae vt prx mo-raemagnitudme , &multitudine peccatorum excscati , etiam ma-xima & grauiflima quandoque peccata vel non videant , vel yiCsL

contemnant , &c nihili faciant : tamque pauca & parua fibi efic

confitenda exiftiment , quam qui o6tauo quoque die, aut ctiam crc-

briiis confitentur , qui ftatimetiam minimum peccati veniahs puluif-

cuhun detergcre fatagunt-

Vanacx- Quod autem nonnulh idcirco frequentiorem Confeflionem rc-

ibconfi" fi-igiant, quia, vtaiunt, nefcumt quid didurifint;,parum certe h\

jentauxn, rationcfundata eftifthaecratio . Quisenim eft mortahum , qui ne

femel in feptimana vel menfe peccet veniahter r' Immo quis non fre-

quenterhoc mododehnquat indie : cumfepties, hoceftfiepii^iSjiii

die cadat iuftus ? Quando autem confitetur poenitens, quod fe fecif»

fe recogicar , etiamfi vnum tantum veniale peccatum haberet, mate-fiamhabctconfitendi , & abfolutionem obtinendi. Nam hcet nonhabeat, quodneceflhm fitconfiteri , habettamen quodpoffit con-

fiteri , eiulque occafione , fupra lemilfionem , etiam gratiam nouamabundancem obtinere. Quis non hbenter eo frequenter,imm6 quo-

tidie cat , vbi, quod debebat , debitum agnofi:endo, remittatur,&: in -

fuper ei pecunia vel mcrx pretiofa in finum adiiciatur?

AHa,«quc Ahj , a^que prudentcs negotiorum fahitis fu£e adminiftri , {e a crc*

fhuola. brapeccatorum confeifione folentexcufare,qu6dfempereademfe-

re peccata confitenda recurrant, eofque propterea pudeai, tamfatr-

pe eandem cantilenam Sacerdoti occmerc. Puerile plane eft 8c iftud;

quafi vero laudabilius fit, fiquotidiegrauia, noua , &inauditaha-

beantquae proconfciTione recenfeant. Vel ,quafimiruinhoc videri

debcat, fi claudus, eapartequaclaudicat , veftes fuas fere femper

commaculet, ibique fere iiz femper quod defricet. Vcque vitio hnc

nemonafcitur , &quifque fuas habetinfirmitates, quibus in via man-datorum Dei clautlicat ^ ita mirum efle definic , fi ea ex parreofFen-

dat frequentius , ibique vt plurimum inueniat quod corrigat . Ita

mak' herbar faepiuseuellendrE funr ,quia femper repulhilafcunr. Ita

quicirca ignem verfantur,fe crebritis adurunt : qui acutis inftrumen-

tiscommuniter vtitur , fenonraro, filcemleuicer fauciat. Itaqui-

busafcendendum, currendum , velfemper fcre iter agendum eft,

fecircapedes vel dcfGedant, veletiam laedunt. Hincetiam ncmomi-fatiir, ii circa eiufinodi partes ferc quotidie habeant quod agant,

fcii

Veriotcvs Chiiistianv^; 9Pfeu purgandi, feucurandi, reftaurandique gracia. Eadcmc/lratiopurgandiE, curand^, reparandxque perConfeflionemanimje, cir-

cailia, inquibuspr^ infirmicace, velalia excaufa, frcquencius cali

ftudioindigucric.

D Tertium ,quodRefponfio dicebacvaldead profedum in vircuci- Fruflus

busfaciendum accommodum , eftfacraSynaxis . Ecquid in eodu- ^^^'"rni*-

bij effe queac quin ica Ciz , ciim ipfe , qui ibi fumicur , via fic , quam "e<w! X4,inambulare debemus : vericas , qus nos errarc non (inac •, & vica, fi -

neqaanecviuere, necmoucre nosvalcamus, &per quamadvicamtendamiis^cernamr' Ipfceftviacicumnoftras huius percgrinacionis,

quo defticuci deficercmus in via ; quo freci viuimus , valemus , valcn-

cioresqucin dicscfficimur.

Quodaucem, vcdeConfeflionediximus, cciamabhoc cselcfti e- Tneptia fe

pulolequidam prstexcumaioris reuerenciar, deuotionis, & id ge- aComrau-

nusfucatae rationis,fubducunc j fidcmdiclis illorumaliquamadhi-"railf lu"'''

bercm, fitalcs, poftomnemmoram, etiamanni incegri cergmerfa-

cionem, &poftom.nemfuum annuumapparacum, maioricum dc-

uocione acreuerenciaaccederccernercm. Sedvidcascunc maximaniconfufionem , wrbacionem,& diirolutioncm ; tam in Sacerdotibus,

qui id dolcnccr adfpiciunc , quam in cali hominum turba, qui ad an-

nalem illam deuotionem cam cumulcaarie concurrunc. Adco vcom- Pr^poftera

nisferecaUumdeuotio ,ergaSacramentumhoc auguftiffimumrcuc- q"ori3d<im

rentia, ac praeparatio, (vc miferandam iam confciHoncm omittam) in'^^"°''°»

opcimisvelnouis, auccciamalicnisvcftibusairumendis coniiftac-, in

quibus,vcaIienisplumis,gIotientur •, plateatim poftea obambulanrcsrpe<5batum canc , fimul fpcdiencur vt ipfi

.

Adhancquoqucrcuerenciam pcrcmec,quodcodie (iuxta fterilcm

illum deuotionis corticcm) nc digicum quidcm vlli rci domeiticae

,

eciam humilicatiSjVcI maximi mcrici,boniq.officij admouere dignen -

cur:ac fi amc forcs defidere,fabulari,per ciuicatem curiose difcurrcrc,

cum confodalibas gregacim vagaii, magis cum Chrifti dignitare con-Gordcc, qacmfumicrunc, quam debitis humilitacis obfequiis eo die

domiinfiftere. Summa, eofpcftaccaliumcalisdcuocio, vcquem per

annum diftulerunc admictere , momento ciciiis cx animi pcnecralibus

exturbenc. Hoc ftudiumconfiliumque vafri fcr-pencis,nobis cam fpe-

ciofoarcificio reiTicam iubmouenns , quamad vircucis augmencunitam nouiccfficacem. Quod duminfiddicacc, aucapertamaHtia,craf-

fave negligentianequitefficere, prarce cuidmaioris, vcdixi, deuo-cionis acrcuercncijE perficic. QuopaUio, fimpJices fc npnfolum atamfalutaricxcrcitio^cumdolendaanimaEia^turapropuiranrjverinn

otiam fe melius facere arbicrancur iis , qui Angelicis iftis deliciis

fruuncur frequeniius j vc qui.cantam cam tremen-do myftcrio non dc-

N i feranc

»00 VeRIMCVS CnRISTIANVSi

viiSS^'^'^^^'^ reucrcntiam.Videte quxCo, quo prolabamur.dum pcr cum fe-

ciica Co ^"^^ "<^5 finimus , quem proditorem , hoftem, ac animarii noftrarummaniojif. odiofiflimu nouimus infedatore. Qui primaeuo illo noftras fclicitacis

odio agitatusj ferre non poteft, nos,qui ex terra conditi fumus, tamecfl

fragiles atque infirmi, panem tamen Angelorum manducare , quo Cq

illcmdignumrcddidit : nofqueaftiduo cxleftis huius edulij vfu,eamin fpem,atqueaptimdincm proficere, vt tandem etiam cum ipfis An-»

gelicisciuibuscaeleftem Hierufalemincolamus, fedefq. quibus teter-

rimi iili fpiritus extorres fadti funt, in a:ternabeatitudine occupemus.Viderit nunc , quifquis hoc commentum fequi volet

, quantum ia

fakitefuacuranda momcntum ponat. Hoc enim , inter tot ftrata-

uCor.ii, gemata, vnumeft, quibusfc diabolusin Angekmi lucis transfigu-

rans , prajtextu boni , bonum noftrum vnicum euertit. Ipfi fiquidemfufquedequeeft,quomodo,quavevia nosin certam animae perni-ciem adducat ; fiue manifefta nequitia, fiue fpecie maioris boni fuca-

ta. Vthajc eft, prretextu maioris deuotionis ac reuerenticE , raro confi-

teri , rariiis facram Synaxira fumere:& interim efficere, vt longe ma-iori cum tepore, dillbhuione, & irrcuerentia acccedatur, dumperannum procraftmatum eft. Tam cnim odio funt hofti noftro pia: iftae

cxercitationes, vtctiamfeadorareilla, paratus fit fingere , ii fpes fit

tah fraude omnia euertendi.

Vtautemtria hccc fahuis promouendae media exemphs coHuftrc-Atfgufim. rnus, priraumoccurrit, quamconfuke&prudenter fan6ta Monica

fi^cap i'u' hitermuka confiiia& coepta , quibus vt filium fuum Auguftinum

D.Ambro- Chrifto pareret, vfacft , ctiamilludin mediumprotuht, vtipfe au<-^)oiiiditor diendo Dei verbo, fan^bo pra:fertim Ambrofio melhtis ilkidlabiis

Bu". propinante, daret operam : quod& fecit , & optatum inde frudum

Concionis i^^^^^^k . Nec mirum : quia non folum viuum per fe & efficax eft ver-

is. bum Dei, fed & pecuharem habet energiam, dum fpiritu iHo.quo eft

pra:ditum , prolatum fuerit, & auribus cordis hauftum. Deinde pr^-

ter propriam , quam initio dixi, operationem , etiam ad duo alia, ni-Iit 'vi't4 rairum ad Confefiionem, 8c Communionem adducit. Neque fruftrds,Bern.Sur. S.Bernardus matri fuas srauidaj, per catclhim latrantem, 3c S. Domi-

nicus per canem, racem ore geftantem , totumque Orbcm incenden-

tem prcemonftratus eft. Per latratum enim concionatorum& liomi-*

nes a malo abfterrentur , &ad virtutes incitantur: atq. ore eorundera

ignis ilie profunditur,qui hominum corda colluftret , & accendat ad

fandte viuendum.Con^fTio- Confefliovero itahominem inahumcommutat virum, vt idelnnis emca- r i r • r j ^ ta rcia. nonappareat, led prortus nouus , qui lecundum Deum creatuslit,

M.tndtn Id frequenti arreptitiorum experimento percipitur , dum ilii ahorum/>.^.. ca^.ii. raanifcftant facinora, etiam interdum vald^ occuka: quce illi,quibus

ohicdiz

Veridicvs Christianvs. lOI

obiedta runt,mox vr confefli facerdoti fuerinr, & ad eos qui malignis

arrepti fpiritibus eaanteapropalarantreuer{i,nihilvltra, quod fibi

cxprobandum fit , audiunt.

Venerabile AltarisSacramentumdignefumtUm, cajleftemac di- Commu-uinum facit hominem , iuxta diuinam cibi huiusc^leftis atque Ange- nionis cn-

I;ciconditionem,acprsftantiam.Vnde&fa6lumeftaliquando,vtali- ^'^'f

quihoccibofuperfubitantiali pafti, citraomne ahud nutrimentum //^.^c^.,!,,

vitamduxerintfanamacfan(5bam. Sicut nominatim de LiberaliHc-

liodori Altinenfis Epifcopidifcipulolegitur, ( vtaliosaliafqueomit-

tam ) qui vitalem hunc panem fingulis diebus Dominicis percipiens,

reliquos dies abfque efupotuque peregifte perhibetur . Tria igitur

hacc ftrenue cxcrceat , qui ad Virtutum arccm contendit.

Oratio ad vtiliter Verbum Dei audiendum,

Confitendum^& Communicandum.

/^ S meum,qu£fi Bommc^, aures ,drcor ^ tuagratia, aperi,

^^ mundaj(drJfoj^id^ •, njtfan£ium tuum Verbum auribus au"

diendi audiam, feccata mea perfeB} conftear , ^ tecum te di-

gnefumendo fic vniar , vt vitam habeam , ^ abmdantius ha^

beam in^termm, Amen»

N^ C A f«

lOJt Veridicvs Chr.istianvs.

C A P. XXXVII.

Virtutifncvia populari abfterrear aura ?

Vrge iter vfque tuum ; difcerpantcetera venti.

Q^iift <ii- fe^^^i rxiME ba!cIntcrrogatiocumpr2cedentiquadrat;quinam- Auinocultui njS^^I que in animura induxeruur, vitara fuara in mclius.com-pjraiUjOb- F^^^^mutare, &adVirtutis arcem contendere: maioremquead

tiuntnrr ^^^- coneionibus audiendisoperam dare ,. crebnus pcccat£

con-fitendodetergere, acDiiicacmenfereconrortesfacerejilliscom-

muniterhoc oboriturinprimis prjelijac velitadonis,vpoi)loquiaho-

minunijiudicia temeraria , & etiam irrifiones, pro rei tiouitare, fufli--

neant.Itaq; non tantum in Ce hoc {cntiunt moleftice, quqd cuiufq.bo -

Similitado ^^ r^i principip, ex difficultate prima percipiiurjfed eti^ hominiim Bimproperij garrulitate eis remorae obtenduntur,dura in fi^mihtudinelitip.roperij

,

kMselt.virtutisincepr^ viam.morumq.in melius mutacionemobiiciunt. Di-eo,,in fimilitudinem improperij: quia verum improperiu in virtutem

& probitatem non cadit. Ideoq.duntoiquam bonum redumqueex-probratur,vt quod pius,fobrius,mqdeftuj,bon£c confcientia^jic times

Deum fit;limilitudo tantum improperij eft:,& laus potii^is indubitata.

Fatentur iftud ipfimet eiufmodi fubfannatores,in inferno pofiti, fexo-

quefuam temeritatem complorantes. Htfunt (inqtiiunt) qiws bahumui

SAp. j. altqtundo in denfmn, cr mfimiiuudtnem impo^erij.lSios wfenfml Propterea

tantum abeft, vtobpopularemhancfiniftram auram , &obcaiiillos

gannitufquc mundanorum hominum , a bonoquifpiam ccepto defi-

ftere debeat,vt etiam eo magis illi fit in via virtutum infiftendum ma-ioriq. alacritateatq animoprogrediendum. Exhocnamq. improbo-

rumobloquio,velutcertiftimoindicio, conftathaud dubie bonumhoc cfie debere,quod a malisimpetitur : a Dco id efte oportct , quod

g^^^^ diabolo& mundotam contrarium eftjv;graueeis fic,etiara ad viden-

<lum. -Hucacceditdiuinieloquijcomprobaiio; &omnium Deimi-

niftrorumatq amicorum teftimonium,&exemplumj vitac melioriin-

tendere,ac meliorafemper fcr(5lari,e(Te laudabile.

Optime itaque dicit Refponfio : Vrgciter vfquetunm. ficutdi-

OuU. r,citille : Quo pede coepifti fic benefemper eas. Difccrpant csetcra

Xr.£l<:g- 8.^-gj^^i^ j^Q^ giQ.. Quidhomines vani ac ventofi fuper id iaditent, didi-

t6ntve,necuraueris.Inuenias fiquidealiquosita parum ftabiles,tamq.

inconftanteSjVtoptimaetiam ccepta, iramoapertara Dei vocarioneni

•Vanum advitarfandioris ftaturareiiciant , obridiculam hanc, & pliifquam

diaum; puerilcm vanorura horainum oblocutionera-,quara inaniter raetuunt,

Q^d dicct[qI^^y^ fecum cogitantes;Qui d dicet homines? (i vitam; vefte,vultura.

AliECTOABSTERRKRE STON DEEESfT OBLOQJ^IA . ^ 7-

Virtutiine via.populari atfterrear aura .''

\5^e iter vi2[ue tuum : diKerpant cetera venti.

Faut u^our le rtre/ Du monde, etjon Sixte, Rart^ejan dejjem. ?

Suy imjjtours tes erreS/Ne ie chaillant truerres, Dejon ca^ud vam

Veridicvs ChRIST!ANVS. ioj

cuknm»mores,honores,& ftarum mutem. fi inReligionc ali quajmun-doabdicato,Deimeferuitiocieuoueam; quiddiceturde me? Ecquid

ouasfo dicetur. Et quis quid dicet.' Optimi quique fadtum laudabunc,

Deo agent gratias , & ad imitandum forte exftimulabuntur exemplo.

Mali maledicentiafua&obloquioremmagisconfirmabunc ^ tefta-

tiimq facient,fandum&diuinuefre,quodipfi ita auerfantur. Sicille

PhilofophuSjCui cum diceret aliquis : Male de te loquuncur ; Credo,

inquir,{ed mali. -^que enim magnac cft laudis, Sc a bonis laudari , 8c

vituperari a milis.Nam vcdicit Scneca:Malisdi(plicere, laudarieft. Senscii^

Rec^um enim efte necclfum eft ,quod cum corto &c prauo non conue-

nit. Quamobrem debet quifque fibi fujEq.faluti confulerejneq. di(5tis

hominum moueri,quado boni quidpiam conceperitanimo; fed fi du-

bitat,rem omnem cum expertis,& bene in eo genere verfatis expende-

i*e. Primiun , maiorem Dei gIoriam,anim£e tu£E falutem , & rei conce-

pta; cum his apcicadinem actende: neq. quici diduri finc homines, vel

oblique confidcres.

C Hic tu mihi equum generofumq.caballum imicare qui licec omnes Equus ce-totius plate^e atque oppidicaneSeum allatrent, imperterritofuoac- ncrofusnil

que animofo paflii procedicconcemcis omnibus : tancumque abeft,vc "num U-i r ' •

1 ^ tratus mo«proptereagradum hgat, cceptumq.iterretexatturpitcr,auteolentius

^^^^^prorepatjVt potiijs maiores animos induat,generofio.riq plaufu teliu-

J) rem puHet.iterq.fuum conficiat.Per ipfum fane licet Iatueccanes,fer-

racolq. eius feilencur 8c mordeanccalces. quoufq libebit; redeantquc

fponte domum dum latrando mordendoque defcfli funt:ipfe interim

eos nil moratur.Videafq.canes ecia eo vehementiiistranfeunti tibi ob-p

latrare ac baubari diutiufq.infequi quo plus curaueris : fin negligas,

fpontetacentdomumq. fuam repedanc. Itain bono propofito pro(c-

quendOjContra hominum latratum cordato eft Chriftiano faciedum,

E An me canum latratus a bonisabfterreac' Quin & rufticanam aliam-

vemulicreminhuius capitistypoexprefTam cibi imicandam propo -

ne. Qu.idnamagic.^quodagunteiufmodi, quaegallinis alendis dant

pjOperamr' Oua ft;udiose in finu e nido colligit. Gallinae interim,& ip{e

etiam gallus gailinaceus garritu 8c clamoribus omniacomplenc . Anilla propcerea a ccepco dcfiitat?nihil minus.Cogitac quippe Veftra vo-

bis garrulitas permittitur; at mihi h^c oua cedent. Vos quod veftri eft

muneris facitis,cgo quod mei,curo. Ita cuiq. falus fua cmx cffe deber;

riemo autem ftuhis hominum iudiciis vel obloquiis moucri.

Nam ficuti falua confcientia neque velis neque poflis malum face-

re, etiam tocoidtibi mundofuadentevica necbonum,quodcefteea-dem confciencia tibi faciendum eft , debesomitterc ; ctiamfi^mundus

recIamet,veIobloquatnrqnifpiam.DictaIibus faltem.quodTitusTa-T.r^^i.citus Mecello fibi obtredaiiti : Facilc cft in me dicerc ; cum non fim

r.efpon-

t04 VBI«.!r>lCVS CHR.ISTT A NVS,Matedi. re(ponrurus.Tudidici(lJmaledices.'e5ego,conrdenEiatefl:9 t^idictma-miMm to-

leti}£^a contemnere, Situlinguanuazdominuses , vtquicquidlubettuiuui

^^i-^jjg^s ^ego auiium mearum (um dominus , vt quicquid obucnciit,

audiantinoffenra:, Qopd finc dabio, nos Chriftiani , perfeftius ob-

feruare deberemus , qudm tales, qui lumine hdei, & gt atia- dono ca-

rucrunt.Scimus etenim certOjficut nos, corain Dco ,toi:ius mundi {>a-

trocinium non excuCabit , npropriaaccufarit confcicntia; ira nobis

nihil obfuturam hominumomnium refragationem , fi iuxca Deinu-

tum,acpropnae confcientias teftimonium, proce(r?rimus . Qno iliud

-Auf^ufti etiam fpedat, Bene agere,&:audire m.aIe,Regium efiqac du-

piicis meriti^ ex operis boni pra£ftantia,& patientialingua: maledicx.

To&.J. Quid de Tobia dicemus.qui vxoris propri^E exprobrarionem, & petu-Tobis cx-

lantemin maledidis linguam toleranter audiuitjatque fiobeleemofy-^"^^ ^' narum,operumque mi(ericordi;E laudabilem piumqi^ie vfum,in cscci-

tatem illam temporaneamincidifletf Sic&:anteluminispriuationein

ipfi eadem atqueahj plures improperarant; at non prppterea defticerac

mortuosfepeHre,pa(cerefameHcos,ma'ftoscon(olari , & concaptiuis

monitaialutisdare.Sciebatvirillefamdus, nori efie bonumopus ob

hhi. maleuolorumdicacitatemomittendum. Itanequeloba redovirtu-

Exemplo tum tramite dcflexit,tametfi etiam ab amicis , miris dideriorum mo-^°^'

dis lacelferetur. Sedquoin fpeculoidexprefliiis nobis, quamintota

Domini noftti Saluatoris vitaoptemusexhibitum? Isenimnon tan-

tum aliquandocorporahter infidias ei & mortem molientibuslud^is,

fed&blafphemahngua maledicentibus,per medium illorum ibat:

nobisexemplum prarbens , ne vel latum vnguem ob hominum male-

£fiw,i8. dicentiam aredodefledamus. Idviditvelca!cusillefecusviam;tan-

tum enim abeft , vtob increpantis turbs voces a cospta Chrifti in-

uocatione deftiterit,vt etiam eo magis ac magis opem eius implorarir.

lJlceph,Ub. Atnuncmihimerito confidcrandus veniat Moyfes ille Maurus,

\\-^f:\^' monachus. Hic poftquamlatrociniis i€gyptum agitauerat,Anacho-

troolnucr'. retatum inibivitam contemplatus , monachus fadus eft, Ifidoro Ab-

fus. batifetradensinftitucndum. Qindegir? quidanimovoluit?quidnatn

dicerenthotnines?pra!fertimip(iuscongcrrones,collatrones?Minime

gentium.Longe fixiiis in tam pr.^cIaro ccspto grefium firmauit,quatn

vttaminani ac friuolo fibilo feloco moueri permitterec. Quinquc

. etenim &fentuaginta annos Deo in foHtudinefcruiuit: fexannoscel-

h inclufus permanfit ad multam nodem ftans orabat,panetantum &aqua fuftentabatur. Deindecharitatisoperi feaccingens, nodu pera-

grabat(olitariorumtuguria, hydriafque ipforum aqua replebat, vc

procul hauftum petentibus, laborem leuaret : peradto oflicio , tacitus

redibat. Sicfaciendb,quiprnishomicidiisinfamisfuerat, faduseft

{anditate clarus ; & qui quondam rapinis terram infeftarat , regnutn

ca:lorum

V E R t D I C V S ChKISTI A^Vf, J CJca:!orum vialiarapLiir. Intcrcatemporis, dLimiliccundo, redenncio,

per dererra vagaiidojin priorum contubernaliara incidit occurfLim &manusjquidegitrquid cogirauit ? num illum mutatx v\:x , cceptime-liorisj habitus noui,operum humilitatis^fuiquc propofici puduitrnumipilseum deridcntibus,ad priftina reuocantibus,aures pra^buir; ceflit?

deftitit ab inftituto." Nequaquam profefto. Quin immo quamplud-mos corum ipfe ad fuuiri pcllexic confdium ; & quemadmodum can-didatus hic Maurus in fe pellem murarat -^thiopis , ita& eos docuitlcopardi maculas deponerc , & fecum monachorum vitam viuendo

,

depofito cameligibbo,per foramen acus tranfire . Eius in Martyro-

logiomemoriaccicbratur iS.Augufti. Ita&dcS.Guilhelmo referreS.Guii-

nihd impedit,qui a S.Bcrnardo ad vnionem Ecclelh-e reduclus , &c ad fi^Imus.

pcccatorum pcrnitennampermotus, quandoiam &:ftatu& mutato^'"^!!V'""'

habitu vitam plane aliam ducens,eremita fa(5\:us , thoracem ferreiu-n,

quem contra Eccleftafticam vnitatem gefterat, nunc fuper nudo cor-poreinfuicaftigationem fumma cum posnitudine atque humilitate

geftaret , &intotiusmundiconfpe6lutotus in alium virum muta-tus efTet: fitum eiin mentcm veniflet , aut vllo raodo attendiftet,

quidvelamicivel mundusdicerent; citofane manumab aratroEu-angelico rcmouiffet , & refpexilfet retrorfum , Verum e contrarioita

ccfptisinftitir, mundofruftrareclamante, vt quamplurimos ad fui

imitationem pcrmouerit : Ordoqueindefit infticutus VVilhelmita-rum,annoDomini i i ^'^. Dicatigiturquicquidyoletmundus; tu,

quidtibi fitfa6loopus,attendito.

Oratio pro conftantra in virtutibus fcruanda.

QVandoquidemfirietey odtdciflmejeja, nequerecii quid-

quamcogitar.e^ nec incifere , nedum perfcercualemm; fac

nos in ^irtuiihti^ fiahilcs,^ da gratiam ita omnia ohUacula fu-ferandi, vt 'viam falutis inoffenfo pede amhuUntes , virtuttim

prjimia confeqtii mere&mur, Am4n,

O Cap.

lad Veridicvs Christianvs.

CaP. XXXVIII.

QiKT nos infefto circumftant agmine peftcs?

Mud as ouas:Satanafq.fures:Cciroq.intimiis lioftis.

Tres nni

n* noftrJE

hoftes:

Car^),

Mundiis,Da-mon.

lobj.

l.lom. 1.

! homo,Dei pacematqiie amicitiam Hiluam /Ib' confer-

iiaflct, niillumiprchaftim, pr^terdiabolumjhabuiflctj

-.juiinuidere quidcm, nonautem nocere potui{r-*t. Sed,& gs:tSa! quando adebita Dcoobedientiadifeeflimus, omniano-biscoDirana fadlafunt & aduerfa j & nofipfl moIefl:i nobis . Hocillis beati lob verbis clare exprimicur,dum ait: Peccaui :pj:ufiime coU'

tranum titiyC; fului fum imhimetipfigrauis.

Tres prarcipuilunt hoftes, hominemad peccatum incitantes, c- a

iufque lalutem acntcr impugnantes : Caro, Mundus, &:DsEmon.Qina D. loanne alio loquendi modo produntur: Omne ^ inquit,

quod e'd in mundo , con.upijcentiu carms eft\ concupifcennj, oculorum, Cf fu-

fe/bia^vitd. Horum omnium Pnnccps & Rcx diabolus elt. Nametfl trcs ifl:i

, per fe iriguli , turmam atqnc aciem pecuHarem confti-

tuant, qubin nosomni ex parte impreflloncm faciant; meritb ta-

mentotms prselijhuius tammfefti dux & imperator diabolus dici-

tur, quiaalij (ubeius quaflcaftris &flgnismilitant aduerfus homi-nem. Expeditioifta rccle in Iibro lob defignatur , vbi fic legitur:

Chaldjtt fecerunt ties turmas ,^ cjr inuaferunt camelos , & tulerunt eos , mc- o

mn& piieros percnfjl-runt gLidio,

DicitidcircoidemSan£busmircriamli,uius vit.TConfidcrans: Afi/i-

tu.'Cc\iicnzauo ) esi vita bominu (uperterram, Adeb.vtmundus totus

campus dici pofllt , vbi conflidlus committitur; v\zx decurfus, tem-

pusbelli: quodjrante pugnand',imeft , &corona promerenda. In-

fpedlorDeus, qui& auxiiiatorfortis; daturus,poft adeptam vicflo-

t.Timot.t. riam, a:tcrn£E glona; triumphum . .Sic D. Paulus ait; 'Semo coro-

nahitnr , nifi legiiwiecertauerir. Qucmadmodumenimvia filiorum. If-

rael. perdcfertum, continuacum hoflibus pugnafuit, quibus de-

b -Ilaris , in terrampromiflam triumphatoresingrefli funt : ita vita

noftia,aflidua cum noflris hoftibtis eft decertatio, quinos &adex-tris & a finiftris infeftantes , ab ingrefl\i parrin? cocleftis arcerc conan-

tur: atquenon mfionmibus iftisruc rugaando fuperatis, promif-

famillam htcftepc mclle manantem fupernorum ciuium regionem,

ac coronam glor a?, polTumus obtinere.

Hocinterimfolatij h.ibemus, nfliilnobis efletimendum,etiamfi

confiftantaduerfum nosterna hxc caftra, ctiamfi infurgant in nos

trcs

hhl.

l«h7»

Tres comvRATi Anim^ hostes . 38'

Qu^ tios inl^fto circumftant aemine peftes i"

Mundus ouans:SatlTanai^fiirens:CarxxjintirnushoOis.

^t/^vv \>ian^tri fd^yi^Si^ jvnp?^!^ t>n^ QVuMtrj ?

Qud ennemy iache/ Sans treue et relacnejSur nous trimferi

La ChairJrettllarde/LeMmdejet la darde/Du Prmce d'e^er.

VeRIDICVS CHniSTIAT^VS* 107

rresiftstarma:, quamdiutiica intusconfcientia: quies &tranquil{i-

Ctasconferuatur . Sicutenim echinusautericius, furrigens vndique Echmut,

feZAS , in medio adlatrantium canum liber conquiefcit, ira bona con- |^°"**^°"'*

rcicntia , innocenrix te(5la velamine , inter omnium hoftium infultus typus.

6ciniidias, immunis,& tucaell.

-Q Primicanquam domeftici hoftis , Carnisinquam , pugna, in Eua ^^^ftis j.

primumnobis figuratafuir, quff Adamumblandiciisad Diuiniman- ^^ro.

daci tranrgreffionem pellexic. Deindeeciam in ftulco illo Nabalo fa- js^iaijah

tiscxpreiram habemuscarnis rebcUionem , quicommodicaci lux,&:

vencri pafcendo, acgul^eferuiens, cecera parum curabat ; hcbes,de-

fes , ingratus, corfuum crapula&: ebrietategrauans, flbiq. eomodomfelicem acque inopmacam morcem acccrtens . De quo ipfa eius

vxor Abigail recfte dicebac : StulttueH ISIabid ,fccundim nomtnfuum: d^ i.Rc^.i^,

jiiiltttLKJt cumeo. Ita&caro; vnaquaii manu , flonim , fertorum-

qucredolentium amosnitate prarcenfa., alccragehennx incendia oc-

cukecomportans , vtfallaciterhoniinemincauiumiIiisinuoluat;in-

terimvolupratibus dansoperam , &:iucunde in cercam perniciem

ruens: non recogicans momenraneum cife quod deledtac , ffcernum

veroquod cruciac. Figuracarnisnonincongrua& Gohach fuic;qui, i.Rf^.:^.

inftarcurris carneae, fpiritum , in Dauide figuracum , perfequicurj ^^^i^^h.

&caftris Deimagnacum proceruiainfukac. Magna fane & peri-

culofaeft harccum hoftedomeftico pugna . Inimici hominis , noti j^-^j^

tancLim vicini, amici, & domefticieius ; fed&: ipfemec homo fuus Af.«f. lo.

hoftis eft . Quid enim ram tu , cpjam fpiritus cuus, cirmrarne tua&fanguine vnum eundemque conftituens homincm? Hoflem tuumintecircumfers, eodem tccum nontantum veftmientotcgis, eodemcubili componis, eademtecumdignarismenfa j veriim etiam eumfoues ,

pafcis , defcndis , dc fortem ficis contra te . Hoftem agnofcis,

vthoftem pateris, &: vtamicum habes; &quoeum tra6tas huma-nius, eoferocius infurgit. ^rw^inquit Apoftolus) quu non Ihibitat Rom.j.

in mc JwceH ,int:arn€mea,bonum. Et vnde iftaquxfo nobis incarneVndc car-

rebellio ? Ex primi parentis peccato. Vt enim omnes in Adamo era- "'^ rebel-

mus;itaineoomnespeccauimus, & Deofuimus inobedientes. Propoenaautem committi, incerinfinicas aliasmiferias, etiamfomitempcccati, &ad malum propeniionem, iure quodam h^redirario fu-

musconfecuti 5 vt caro refiftac fpiritui , bellumque lethale duarumquafigentiiim , propriogeltemus invtero. Quod D. Paulus aperce

ita ceftacur : Videoaliam legem in membris meis , repugnancem le-

gimcntisme.T . Cuiusrebellionis acerbitate commotus , infe om-s:iiumnoftrum depiorando miferiam , ficeAclamnt: InfcUx efw homo) Ronuj^

quinnc liberabitde corpore msrtis hiim : aut vt difToluar, 6c fim cumChiifto } aut iUud falcem in feruitutem redigam ? Gratia ^er lefum

O 2. Cbnjitwi

I o8 V E R I D T C V S C H R t S T I A N V S.

Cbnsl'm Dommum nop um. Si mulci periculofam hanc ca.rnis ludamatcenJcrcnt , longe folicirius huic tara perplcxo ncgorio inuigilar.ent:

non ita (e vino romnoque fopiri pcrniitcercnt ; non carnem hanc ramdelicaie 6: gulose infaicirent ; n.on ollam iftam , in qua , mxta pue-

4.RC0-..4. rorum Propheticorum contcllationcm , mors eft , fic fcmper fuccen,-

M-Tsiu. dercnc, nequeolcum adderentcamino: quin pocius, vel lacryma-olia.

j-m-^^ fluminibus ignem e vftingucrcnt :, vel pcr abftin^nciam foco to'

mentafubtraherenc; vei, quodampliuseft ollam totamdeflagran-

te fiamma deponerenr i confortio hominum, totique mundo mitten-

tes nuncium , & viraj fe fandtiori, atquea turbis remorrE,confecran-

tGS. Id haiid dubie confultius crederent,quam cum impurohoc car-

nis incentiuo, incendio tradi tandera fempiterno.

Mj.mdi.is, Secundo interhofles noftros Joco Mundumconftituimus , qui,Ehjitisij. primafronte, miroetiam ftratagemate hoftihtatemcrancm , quan-

tum poteft,di(Iimulat;atinterim internecionicert^ datoperam. Vnaquaii manu mifero mortali monilia,torques,coronas,gazas, honores^

&:{ummamdeniquc fclicitatem protendit : atalteralacenterpaupe-

riem jferuitutem, omnimodammiferiam-, &certum tandeminteri-

tumfubinducit: foedam faciem Lxtalaruacondecorans , vti4i b!an-

dientemtantum vukum incendentes fecurius decipiat. De n)undt

aftutia, vanitate, 6i:dignoconccmtuexprofeftbLxxv. Capite, &ali-'

quotfequentibus tradabitur : hicpauc.is,dpMimdo> vthoftcani->

ma; noltrariuratiihrao.Mundi no- p^j. Mundum intelhsitur vanitas , malitia, inconftantia , nequitia^mme qmd r ,1 • r J i o n. i u r . ^iiKtrlli'"a- wi''icia , rraudulcntia, & itultitia hominum talia amantium : qmnlur. immOjtales hominesipfi, Mundinomine nuncupantur . Quorum.

quandoquidcm caput & Princeps diabolus eft,re6le Princeps mundivocatur,hoceftimproborum ,ac mundanorum. hominum. Hocmo-

Atigufiin. dointerrogat D. Auguftinus: Quarepeccatores nomine mundi ap-

detemp^ pellantur ? Quia dilcdtione mundi inhabitant mundum

.

Yaria mfi- Mirando, atqueadeo milerando nos modo impugnat Mundus;di.hoftili- riJendo , adulando , multa promittendo , palpando, & miia diledio-

nisatque honorisindiciaprartendendo. Cuiu.<;,in fucatoiftoacblan*

iKeg.xc. dicnti holliilitatis genere, pra-cellensftguraIoabfuit;qui Amafaroc-loab. currenii blandedixit-: Salnemifi-uter . Ettenmtmanudextera maitmn

Am.ifz, qiiajtofculans eum.Porro Amafiuon obferuauk gLdium., qucmha-

bcbat loaby qut percuftteuin tnittere, &efft'dit tn^eiityia emitn terram

»

I.uJas pro- Sicut3<: ludasofculo Saluatorem noftrum vendidit, prodidit. tra-^^^^^' didit. Sic & mundus ficit , mellira fua blandiloquenria , fiaudulen

-

talaudationc, adalatione, arridentifacie, ac fplendidis promillis,

quafiofculo improuiduminefcando, prodendo,& mortixtcrnarcia-

dendo.. Aduigibndum eftigiturcuiqiieeoattcntius^quo tam fictuS'

fucatuf-

Veridtcvs Christianvs. icp

fiica.msqueinrniiciis diflicilius caueri potcft. Ira D. Augilftinus : O Au^^, Strm.

muncleimmundv , fallax 6c piodiror i^ Nunquid non periculofior es \^ ^dfiat.

blandus, qudm moleftus? Nimquid non magis tim.endus es dum alli-*"""""•

cis,quaui dum fpernis: Blandusenim , vramicus e:.cipitur, quando-

autcm agit hofl;ilicer,tunc viciirmi vt hoftis fugitur.

Ethocpro morehabct, vtquando blandimentisnihilefficit, tune

adfannas, fcommata, irritamenta; & deraum adapertam perfccu-

tionem hoftilem conuertamr. Duik vulpinanihii peile proficiturjco- VuIpJnx -^

ainaminduit, incipitquefuEcre aduerfum inno ios. Vtque tancJ^J-^^^g''

tutiorellhomo, qnando ilhim mundusaperto Marte perfequitur, dit.

quiaabillo tunc ftbi tanquam abhofte cauet: itaconiultum eft, vc;

ne quis a mundo fallacur, vincaturve , ilhim potius aduerfantem Cihiy

quam blandientem ehgcre. Tunc enim certi fomus , (k munduinBobis hoftem effe ,

quod femper eft , &c Chriftum amicum & prore-

dtorem : qui id ncbis pra:dixit , & hoc modo folatus eft •• Si mundtn vos loan, 1 5.

odii: : [citote qiiu me piorem vohii odio habuit. Ecce duni aduerfum nos,.

vc hoftis conitftit mundus, iuxta Chriftum ftamus , cuius & mimduS'- i-uratus eft hoftis. Si de mundo (inquit; frtjjetis j wuiulus, quodfuuni erat,

diUic.et : qiaa vero de mund.o 7ion efiis , fed cgo elegi vosde mundo , propterea,

adit vos mii/idtis. EtVGr,amtcimeieitvs. In mundo quidem prefjuraiiihabebiiis: lonu.iC.

ffd (onfidite ; ego vici mundum.

|: . Tertius hoftiseft Diabolus;qui,vtoniniumPrinceps , duosalios, piabolhs,

per fc alioqvii firisnoxios,fuiscaftris adhibet; vt &per carnisillece- hoftis nj.

bras, &per mundiinddias , miferos niorcales in peecatum certam-

q'-ie perniciem pcrrrahat. Primrim quidem mali figgeftione, dein-

de ad delc(ftationem incicando ; & poftremum, (1 vllo padto poteftjad'

aftenfum permouendo ; qui dum in rc graui tribuitur , peccatum-

mortals committitur , etiam fi re ipfi in aftum non deducatur. Rei;

auccmcxiguitas , vt&alia aliqua circanftantia efticerepoteft,.vt ve-.

Bialetan'umexi(iac.

Ex quibu5 omnibus-riquido conftat, quam non fatis {ecure in Vis.ilac^um

vcramque, vcdicicur.., aurem dormire liceac, toc vndiqne circum- ^ontrdho-

ftantibus hoftjbus , infidia;^ mille , & milic infultus ftruentibus. fed ,

quodtanquam ftrcnui miliccs . vig'les excubiasagere dcbcairus , &lemperquaft inaciearmis AcdnCt- ftarc : eamcircapartem, fideho-

rem cuftodiam firmiusque pracfidium collocando, vbi arcem no'ftramnouimus infirmiorcm. Nam&hoftis noftereo quoquc ocu- !^„ '^'*^'

ios , atqueantmum coniicit j iD;que frcqiicntiorcs apphcac machina-tioncs Singulorum fiquidem difcuritingcnium propenfionem,mo«Ees_, infirmitares : qua ea. parte facihus inuadi, expugnariquequeanr;

vtfaciunrexpk-.ratores •, quod&Iofeph fratribusfuis, tentandigra-

:ia j. obiiciebat 5 dicens : Exfbuiotes efiis , vt vtdfu tts infirmma tcrr^ ve- Gemf, 41 >

O 5 wstis.

110 Veridicvs Christianvs.niHis, Exploratifqueomnibas, di;iboliis ibi ftruitinfidiaSj vbifaci-

liorem fore vidloriam confidcrat : & Itcet aliis ex partibus,vbi in ho-mine munitiora tutior;ic|ue iunt omniaj ccrto ftratugemate fimulatos

intentctallukus, huic tamen dcbiliori pra^cipuam admouet impu-gnationem ,

quam 6c loci conniuentia , 6c detedu pra:(idij, videt pr jc

ceteris expugnabilem.

HoftiscS- Habethichoftisomnesconditiones, qusinacerrimoinimicocon-duiones. fiderari & timericonlueuerunt . Inprimis, veteranus, &inueteratus

eft, iamquepropemodum {enisannorum milhbushancbellandiar"

tcm exercuit . Aftutillimus , fortillimus , impudentiflimus , & rnil -

leartifexeft : naturaha enim , quibus pollcbat vt Angehis,etiam-

num retinet, iifque modo in noftram perniciem abutitur. Mahis cft,

vtetiam mahnominc diabolusintelhgitur. Superbus, adeo&Rexfuperomnes fihosfuperbiae. Huic valde pracfumtuofus;, audax in

attentando , & in perfequendo pertinax . Indefeftus , arena non ce-

dens, tametfinon rarofuperetur. Si fugam fimulat, pugnam re-

ftauratardencius. Inuidus eft , mahtiofus , impudens, Sc impertcrri-

tus. Inomni certaminis gcnere, aftu belhco, & ftr.atagemate verfa'

tiflimus acverfutilTimus.

Prsfidia His tamen, Deo laus , non obftantibus , modo vigiletur attente, fi-

cor.tra dclisadhibeatur cuftodia, pra:fidiadid;aadhibeantur , &litdecete-holks.

roadillum recurfusinomnibus ,fubcuiusfigno, Crucis vexillo, in

ficroBaptifmatcinaugurati, omncsmihtamus; hoceft, ad Ducemnoftrum, hoftiumquenoftrorum vicftoremChriftum, probelli di-^

redione, virtutisincremento, &diuino auxilio confugiamusj nihil

eft ,quod minaces hoftium moremur manus ; non eft quod terrea-

mur ; autin minimoanimumdefpondeamus: quiafortioreft,qui no-

bifcum eft,quam qui contra nos. Bene idco nos monet Apoftolus

:

£ph:^. Nolite locum darc dtuholo. quafi dicat, State,ne cedite, in ahquo ei con-

z<«-4. cedcntcs,velconfentientes. Quinpotius, vtD. lacobusait, Rf/7/?ife

dubolo', & fiigietavobis. Quidminus milesinconlhdufaciat,quain

vtfter, noncedat, figatpedem.? Hoc refiftere , hoc pugnare, hoci,P(t.^.

eft vidoriam confequi . Adncrfariui cntm msler dtaboltis^ tametfi tan-

quamlrorto.ntns ctritat qturens qticm deuoret , Crocodili tamen mores

obtinetj qui , vtfugientes infequitur, ita fugir ipfe infequentes ac

refiftentes. Vnderede prEfentiifimi remedij loco fuggerit D. Pe-

Fides.Ti- trus, fupradidis verbisfubnedcns: Ctnrefistite fortes tn fide. Fides^*^"^* noftra eft , Chriltum illum dcbelLifte , eiufq. contudifte vires ; ita vc

nihilnobis nocumenti queatinferre , nifi nos ei in malum ,confen-

fum prxbuerimus, Quando namquedefiderabilem illum in Chrifto

bokim, latenteintus diuinitatisatque innocentiae hamo, iniquo &auaro ridu momordk , & morte illum turpiflima atque indigna afti-

ciendo

Veridicvs Cfiristianvs. Itl

ciendodegliuiuit j itatumliuidasruas fregitfauces/itademeseffra-

€ti,acmoiares omnes contriti funt, vt deinceps fadus edcntulus,

non ampliiis mordere, fed iabris blandiri tantum ac lamberc va-

leat. Nonenim pociseftquenquamad peccatum nolentem impelle-

re , fcd ncuit tantum blandis fuggeflionibus illicere, & fuauiloquen-

tiarfallaciis , quafiinlaqueum dulcibus iibilis aues induccre. Vt&;

in Chrifto oftendit, dum non illum deturbareconatuseft, fcd tan-

tum blande horransdixit: Mntetc deorjum . Et quandoqnidem hoc

alibera noftra voluntate dependet, &proprioarbitrio, aliSnoneft

reinhac Iud;aopus, quam vtcum diuma gratiabonam cuftodiam

fupermunirionecordisnoftriconftituamus^nonconlentiamusinma^

lum ,&rcfiftimus. H<£ceJivuionu, qui&vmcitmunduniy carnera, &dia- i-h.vt. ;.

bolum, jidesnofira. Ne tevidum dcderis,&vicifti.

Cani quoque , ob id, catenato folet comparari diabolus: qui vt la- C^"' ^^^^-

tret,rineatnr , frendeat dentibus , propriis fe faucians morfibus fan- 2^^Z'^°'^'

guuiolcntosprotendat ridus, tequequafi inuafurus infuket-, ccrtusdiabokis.

tamen es , quamdm intra catenoe cxtenta; fpatium te non immittis,il-

lum ne hilum quidem tibi pofle nocere . Si dentem tibi, vel vn^ueminfixerir,certe non eftquodcuiquamalij quam tibiimputesrquiain-

rra facultatis eius nocedi limitem ,ac quafi ipfius horizontem te ingcf-

fifti,extra quem futurus eras immunis. Hinc efl etiam quod femper in

omni tentatione confijlitur , vt principium caute obferuetuiv, quo neg-

ledbo, non facil^ confequentiaeuitentur.

Ex eo namque tota fere dependec belli profecutio,& vicftoria. quodaliafimilitudinenosec^reoiedocetlfidoruSjdumficait; Diabolusfer- ,rj „ ,. ,t

pens eftlubricus: cumsiicapiti, hoceftprn-nae fug^eftiomnonrenfti-^.Mp.^.fie

tur ; totus in intima cordis , dum non fentitur , illabitur. Vigili ideo, )«'«'"'' ^"w-

vcdixi,cuftodiaopuseft , pluujuam magnismultarum copiarum^'^'nx'\^cm\'

ribus. Nam,ficuti prouidofagaciquein Ipeculaoculovigilis , meliiistas.

aliquandociuitari profpedlum eft, hoftem eminus videndo, dcre^en-

do , &foIo campanrcpulfu arcendo , priufquam accedat propius;

quam millearmatorum miilibus , dum iam hoftis vel per mocnia illa-

pfiis^vclperportamintromifTuseft.-itainomni ad peccatum impu-. ,

gnatirne, qux per tentationemfit, attentain principiocura,infidia-..

rum detedione , ad arma conclamatione , ad Deum per prcces rcfu-

gio^concelTorumque prarfenti prarfidioplus efficitur; qnam omnibusaliisquibufcunque modis&mediis, quando iam fcrpenri malo in

cor, perdeledationemj&prarfertim per confenfum,conceffus ingrcf-

fus cft. Qni minimo arris fono, vel tub^ clangore,aut etiam vocis cla-

more, arceri procul poterat non admiflhs ; fi intra limina pcdcm po-nat,quanta: molis, quanti fanguinis , quahum erit copiarum , admif-fumciicere? ferc aCium fempcr eft, quando c6 ventura eft,

Hinc

M 1 V E R I D I C V S C H R ! S T I A N V S.

SiinileaU- Hinc etiam ficut, quandoproditoriisbLindifque literis, incinita-

tcrisprodi- temvelcaftraab hollie fubmims , ducum aduernuiorum ciuiiimvGtprus. auimi ad dei-e£lionem Colicitantur ; confukum plane eft , dum id ict-

tnr.vel etiam fubolcnda timctur tantum, iitreras eiufmcdi non aperi-

re,ncc vel infcriptionem legcre , immo vel non accipere , vel eis accc-

ptis, (5ciniocum coiiic<3:is , nunciorufpendium minari, iiredeat : ita

tutiirunum prorfus eit,

prinias tentatoris blar. ditias ne vcl adfpcc^y.

dignari, aueriari infcriptionis titulos, attributos honores, promiiTai

opes, &: quicquidanimuminmalumpoiritinflectere. Alioqui, /icx-

plicareclaufasinccperis litteras, conndcrare qvx fplendide appiii-

guntur, pondcrare promi(la,incipicsaffici, voleiqucad calccm pcrlc-

. gerc,6c periculum facere. Adum eft;,in naflam in-greilus es,fpecie bo-ni inefcatus,non facile erit rcuocare pcdem,&: tnadcre. Obfcratas ita-

queUtteras, toiamquctentacioneminignem charitatis Chrifti con-

iicito^ dc nuncio , hoc eft fenfualitatijminarc fufpendium , tcque il-

lam per pcsnitenciam. caftigaturum , &c cruci Chrifti aifixurum, fi Ci-

mile vnquam dcinceps attentarit.

Stratage- '^on erit inconuenicns , ftratac;emata hic diaboli prscipua pcnerc

,

iioftis no-'^'^ "^*^^ mehus caueantur. Interdum enmi , more miiican, exiguo fe

ftri. oftentatnumero& robore, prarcipuiscopiis poft mGntemaliquem in-

^* anis gloria: , ob virtutis alicuius fpccicm , aut poil dcnfam vitiorum

filuam in infidiis latejiribus ^ vt c6 fidenDus in ccrtaminis cam-pum peIIc6tos, immifla totius exercitus potentia , opprimat. Sic

Diotimus contta Laccdajmonios,- Caefiir contra prifcos Gallos, 5c plu-

xes alij a6titarunt. Neque nimis timcndus cft hoftis, neque vice vei-

11' fa nimiumcontemncndus . Aliquando fugam fimulat, vt te vel fecii-

rum.veltemere itifeqiientem , &c a fronte 6c a tergo furgentibus infi—

diis, interimat. Ita in bonum,Dei inftindtu, fccit lofuc contta ciuita-

tem Hay.v&Ifraelcontratribum Beniamin,quam caftigaredcbebanr.

III. Aliquaudomngnamoftentathoftispotentiam , vtterreatac percellac

imbcllcm . Sic D. Antonius ftupendos incurfus fuftinuit , & omnesdiaboli machinas fupcrauit. At pcriculofiflimum eft, quando fubdo-

lus animarum noflrarum impugnator ,pauentcm confcientiam hor-

II 1 1. rcndo indefefl^bque tentationum tumultu fatigat,&: obruit. Ncnnun-qtiam hoftis tefrcram figniimve militarealtcrius partis afliimir, vt in

acceflu amicus appareat , tutiufque omnem tunc difcindat aducrfum

^PolyxnM. I. cxercitum . Ita Darius prcfligatorum hoftium exuuias & infigniafuo-

rtim aptauit humeris, & ita ui reliquam hoftiin-n partem immific . Ita

virgiiius i. Coroebus-.MutemuscIypcos, Danautr.q.infignianobis Aptemus do-^JEneid. Ius,an viitus,quis in hofte requirat.'' Sic diabolus falutem,qiiiefem,&

omnimodamprofperitatemnoftram,vtamicus,fcqua?rcrefimulat,vr

maiorem in ruinam prscipitety ficud Eua^ per ferpentem omnia bona

Ve^ibicvs Chmsti a n vs, iij& magnifica optare viHebaturj Eritis ficutdij, Ita S.lulianac fe vetera-

torin AngeUiralucistransfiguratumexhibuit, dicens, Chriftum iu-

bere,vt illa potius dijs Gentilium facrificaret^quam in cruciatibus de-

ficeret. Obftupuitilla tali nuncio, & dubitans.quidnam eiret, a Deoiibi certiusindicari poftulauit. Mox diuinitus infpirata manu illum

apprehendens, vinculisconftriduverberibusaftccitj&infidiatorem

ininfidiisdeprehenfumcofufum abegit. Itacalletigitur hoftisnofter

omnes artes,atq. vniuerfa ftratagemata, qua; vnquam vel terreftri , vel

naualiin pr^elioexcogitatafuerunf, fedfidelismilcs Chriftianus, in

Deo fuam ponens fiduciam , omnes hoftilitates& carnis,& raundi,&diabolifuperat,& in Domino cxultabundus triumphat.

Oratio contra tres animas noftric inimicos.

T5 Ex regumy & Domine domimntium , atque exenituum^^ Bens , ex omniparte impugnor,(^ vimpatior vndique 5 f4-

ro rehelUtymundu^ mihi vult dominari, (^ diabolu^ in me impe"

rium vendicat : Adiuua me^Betis , vt continuam huim vitA mi-litiam legitime certando confciam, & AternA glori^ coronamfecurus accipiam. AmcH,

MathI U. %,

tap.-j .

S. luliana.

Diabolus

transfiga-

ratfe in

Angclumlucis.

Cap,

Vcxillumcnicis.

114 Veridicvs Christianvs.

C A P. XXXIX.

Quod mircris tutamen erit difcriminc tanto?

Gracia.-Libera mens:&: prxfidis Alitis arma.

Triarara |^^|Sj dmiranda veteDei prouidentia , &bonitas, quinos inprxfidia Dfcy^^ mcdio hoftiiim noftrorum nequaquam inermes,auxilioquc acontra ho« Wj^^ j n j/-/-jj-u j

^ ^ftjjs. MtW^^ deltitutos deieruitjled ita de omniDus,qux ad pugnam per-

r=^*r"t2st;inent,prouidit; vt merito dicere po(Timus,faterique debea-.

mus, prsclium hoc fpirituale , omnemqae hoftium noftrorum cona-

tum, potius ad armorum noftrorura laudabile exercitium , & ad ma-iorisvidoriastriumphique promerendt occafionem facere , quamadahquod noftrum damnum,vel incommodum . Id haud dubie expe-

ricncia cdo6ti teftantur omnes'; non tantiim,qui conflidu perado fe-

liciter,nunc coronis partisq.troparis frimntur in Ecclefia triumphan-

te,hoc eft in cxlo; verum ctiam,qui in militante adhuc,incerti de bel-

liexitUjludantur.

Optime nosideo animatos efteoportet; nequeaconrciftbfangui-

nolentoq. Chrifti vexillo vnquam deficcre, neque loco noftro, quemin caftris Ducis noftri nadli fumus , tantillum, difcedere ; fed magnaconftantia cumpugnaceillohoftium noftrorumantagonifta dicerc:

M 17. pqjj^ j^g iiixta te,&cutiifuis mantn fugnet contra me, Ac ft vir virum legc-

ret, diceremusque,quod communiter lali cafu dici folet : Tu pedemtuummeopediconiungito,fis mihicommihto, &auxiliator ; & ve-

//:«< 50. niac qui volet- Sicut apud Ifiiam legimus; Stenimfimnl : quis esi aduer-

farm meus ? accedat ad me. Qupd Apoftolus Paulus claris verbis dicit:

R0W.8. ^j Deuspro mbis,quis contranos^i Eftque Deus,fine dubio, cum omnibus

qui cum ipfofunt,hoceft,qui ftuderipfi placere,&:in eius gratiaftare.

Vilitas ho- Quaeritur igitur,quod tutamen fit miferis,tanto in difcrimine. Vc-

A ^"!l!l°' rum quidem ert,fi rem ipfam introfpiciamus, vt fe habet , f^x tantum

eft,velutlixaru hommumq.ndidi,hoftuisiftenofterexercitus,&:car-

nis,& mundi,& Principisetiam tenebrarum: dequo Cic merito Pro-

IfaU 1 6, pheta: (vt ex vno omnes norimus ) Audiuimus fuperbiam Moab;fuperbui

eft valde : fuperbia eius, & arrogantia eim , & indignatio eim , plufquam for^

titudo eim. Sed nos noftrafocordia,meticulofitate,negligentia,&: pr?-

cipueinnataad malum prochuitate,hoftinoftroimbelhaddlmus ani-

mos & vires ; arma ei ex nobis ipfi fubminiftramus, damus accelTum,

pedus tehs ipfius nudamus,arma& fcutum deiicimus. Sicuti de Re-

gis Catholici hoftibus harreticis, noftra ignauia proteruientibus, & ob

peccata noftra quandoq. fortioribus, viftoribusque dicere poiTumus.

Vt

TrJPLEX CONTRA HOSTESANIM-^ PR^SIPIFM . 39 •

Quod miQrh tutamen erit.diicrimine tanto r"

Gratia:Lil)eraMens:et prseilitis Alitis arraa .

t .'

Hi?Dim !c^lramle/ Qudjecours, ^dle aide/ €ncontre ce Can^^

La c^cLcc du Pure /UAnqe tutelaire/Et Vjtrhttrejranc.

Veridicvs Christianvs. ii^

Vt & D. Hieronymus : Proh pudor ! noftris peccatis Barbari fortes ^''^''aij»

fiunt; noftrisvitiis Romanus fuperaturexercitus. £ft^.j«

Quandoquidem igimr infoientes nobis Iioftes noftri plus fatis fa-

ccftunt negotij; & in magnum quotidie difcrimen coniiciunt; quod

tutamen,quid auxilij patrocinijque lios contra habemus ? quid arma-

g turx^ArmamihtisChriftianigraphice apudD.PauIumdefcriptaha- Armatur*

bcmus, vbi Ephcfios in Chrifti armamentarium indudos fic inftruit :'"•Jitis

Acctpite^&induiterosannaturamBetyVtpfitis refijlere in die mab , ^in KcA^rl*"**

emmbiuferfectijlare. State ergo [ucctntii lumhos vejiros in veritAte, & itiduti

hncam Iufiiti£,cr calceatipedesjtipr^parationem Euangelijpacis: in omnthtti

fumentes fcutumfdei,mquo pofiitis omnia tela nequifimi ignea exttnguere:

& galeam falutis ajfumite:&gladiumJpiritu$,quod eU verhum Dei. Necella-

risfunt iftsEomnesChriftiano mihticonditiones^ vtin primisita in

veritate confiftat firmus,ac fi ea prscindus foret: ita tum operibus iu-

flitias ac virtutum veltitus, ac fi lorica , variis inter fe connexis anfulis

contextajTiunitus fit:atque ita in EuangeHc^c vitas paratus obfequium,

vt qui calceatus, paratus aditereft : Fideietiam foiiditate ficcontra

omnium h(^reticarum diabolicarumque fagittarum ignitarum iaiSlum

obte6lus,ac fi clypeo aiiquoimpenetrabih obumbretur : Caputitem,falutem fciHcctanimSjfic in omnibuscontuenda;acfi galeaprotedtus

cftet &: caffide , qu^ ex fpe falutis confiataeft. Veriim , quia athlcta

Chrifti,nondefenfiuafolLimarma, fed&offenfiua , quibushoftemimpetat,habere debet : hinc gladio etiam fingularis S. Spiritusadfti-

pulationis , quemfacrum Dei verbumfuppeditat ,inftru6lumillum

cflc conuenit.

PrtEter recenfita,e Paulina munitione depromta pra^fidia, Tria alia Prxfidiam

pr2:clarafuppetiarumgenera,in Refponfione confignatavidemus. In j-Gratia'

C primispeculiareeftcontrahoftesauxilium, Diuina gratia. SubquaomniailIacomprehendidebent,qusecunqueaDeoimpetramus , in

/alutis noftrsB protcdionem , contra hoftes eam impugnantes: fiue per

fandta Sacramenta, fiue per precesnoftras , Ecclefijc , San(5l:orum ,&per merita id obtinemus; quocunque nos etiam modo Deus Iblatur&adiuuat, autetiamlibcrat, fecundum quod dicitPropheta Regius:

Dotninc,qmd multtplicatifunt^qui trihulant me ! multi infurgunt aduerfum me. ]?fd. t

.

Multi dtcunt anim^ me& : l^on ejifalus ipfi in Deo eius. Tu autem Dofninefuf-

(eptor meus es,gloria mea,& exaltans caputmcum. Etvt alibi : Secundum prj «,

multitudinem dolorum meorum in corde meo , confolationes tud Utifcauerunt

4mMwm;;;?^«;«. Auxiliuigirur,vtiam dixi,grati^ Diuins multiplex eft,

fiue illa per certa media ab ipfoin Ecclefia inftituta, vt funt prxcipueSacramenta , fiue eam fimpliciter inftillet animo,fiue etiam precibus,

operibusque pietatis permotus elargiatur^afflidum confoIando,con-

firmando, modumfuperandifuppeditando, autquocunquemodo,P 2 pro

II 6 Veridicvs Christianvs.proindigentlsnccellitate&deuotione videritexpedire. Dehacgra*

fhMf. 4. jjj fj^ U.Paulus gloiiatur: Omnu pojium tn eo, qid ineconfortat. Ac pro-

ptereapoftquamter Dominum rogaAierat, vtllimulus carnisftb ipfo

aufcrrctur,& prorefponfo audierat : Sujfictt nbi^^ratit mea: n.tm vmtuin tnfirmitateperjicLUr : ca;pit, quod amplius eft , in infirmitatibus fuis

gloriarij&exultare, obgratiam qu3cinfirmitatiadiundacrat,eiulquc

occafione ei a Deo dabatur . I/i^^^f^r.inquit , glortabor tn infirmitattbm

nieis'^ vt inbabitet in fne vtrtiu Chnjli. Ciim enim infi, mor , tunc potcns fnm

,

Amtyfof. Hocipfumtribus verbisdicit Ambrofius. Chriftianainfirmitasfor-Jtrm. 15. fjfQ^Q eft. Nequeobfcuracftrario. Sicutienira,ripuerparuulus,quo'

ties in difcrimen veniret , ftatim a fortiori iuuaretur, cuius cuftodi^e &protedtioni commidus foret, fortior potentiorq. eflet ad fuftinendum

refiftcndumque,oborta neceftitate, quam fi citrainfultum illum folas

fibi relinqueretur : ita nobiicum agitur per gratiam Dei , in quacun-que anxietate nobis aftiftentem. Adeo, vt plus lucremur in noftra in-

firmitatCjita per Dei opera confortat'"; quam fine Dei gratia,cum om-ni noftra prudentia & potentia queamus efficere . Bene ideo dicir

jiugujhin. D. Auguftinus : Homotuncpeccatisvincitur,dumviribusfuisiufteftper Epifl. viuereconatur , fmeadiutorioliberantis gratia: Dei . Qui vcto Dei

""* gratiamin primis prrEuenientem, tum comitantem , & afliltentem

ample6titur,tenet,necdimittitjilleinexpugnabiliseft. Quocircaop-

ChryfoTf, time D. Chryfoftomus ait : Gratia Dei,murusinexpugnabilis. Dicit-

fnper Genef. q^^e qj^^y). ob rcm , bene animatus , & hac arce fretus Chriftianus,cum

PA/.itf.imperterrito hoftnmi domitore Dauide : Si conffiant adtierftim meca^

Jira, non timehit cor metim. Si exiirgat aduerfum mefrdium, in hoc cgo fpe^

SaraAb- rabo. Hucinexemplumadferripoteft Sara: AbbatiffaiThebaidis vi-banfTi. doria, quam Chriftl gratiade carneac fatanagloriose^perhumilita-

U^aiI t^'^'''^ fp^m ii^ Chrifto firmam,reportauit. Ciam cogitationeseius ad

libidinem incitare foleret diabolica: malignitatis fuggeftio, nunquam,vtrecederettentatio orauerat, fedvtillaaftidueoppugnaret, &: ipfai

fempervinceret . In hoccarnalis lafciuix bello pcr annos tredccira

fortiterconcendir; fedtandem,aliquantoacriiisimpugnata , quamvtfuftinere poflet,clamauit ad Dominumkfam Chnftum, &:fupe-.

rauitinimicum; ita vtoranti apparens dsemon diceret. Vicifti me,Sa-

ra, vicifti. At illa nihil fibi ex hoc laudis voidicans ; Non ego, inquit,

vicite; fed Dominusmeuslefus. Exquodifciraus, inomni tentatio-

ne,adDeigratiam, atqueopemconfugere ; & pra:humiiitatedebita,

omnemei vidoriamacceptamferre: ficloab Dauidi , expugnataci-

- t»^ , , uitate Rabbath : Veni obfide ctuitatem , & cape eam : nenomini meo adfcri-

Pizfidium baturviaortu

1 1« Secundum contra hoftesanimac noftn-e auxilium , etiam a Deo no- DaibiSu

^^* conceirum,eft Libcrum arbitrium : per quod , ficuti in prscedenti

Capite

VeridicvsChrisyia>7vs. fi7

CapitediireruimuSjCum Dei adiutorio &:grada, & m.alum fugerc,at-

que bonum eligere,ac facere pofTumus. Iraque, quandoquidem hoffcis

nofltT.quicLiquefueric, nihilnobisinfcrreporeRincommodinifi vo-

luerimus , confenfumque prsebuerimus ; cercum eft , libertatem arbi-

trij ac voluntadSjDei gratia motam,& adam , adiutamque , impcne-

trabilem effe contra hoftiliatela thoracem ; & probatam munitionem

contra omnes incurfus : vt hac protc^LUS , in confpedu hoftium fre-

mentium, (tarequeas imperterritus, vtinuulnerabilis Aiax. Quodoptime D. loannes Chryfoftomus breuiterdicit , &fuseprofequi-C'5)7/o/?,

tur;Nemo Isditur , nifi a feipfo.

De voluntatislibertate, prseftantia, acdignitate, videplurain Ca-pice xLiii. vbidetribusanimaepotemiis agitur cxprofcflbj & cur

£ Voluntasmalleifymbolodefignetur.

p Terdumc5trahoftesauxiUum,efl: Angelicuftodispatrocinium ac PrsfiJium

tutela. Dehac, fequentiCapite pecuIiariteradtLirifumus, eoquod H^-

hxc Angelitucelaris cuftodia bene tra6tatum fingularem mereaturj ^^"^^^^^

tuin V t ea ignorantibus meliiis innotefcat , tum vt ad eam re^bius no-rincconfugere.

Vc fub fi nem tamen huius Capitis fpecimen aliquod exhibeam hu-

iu{ce auxili),quod ab Angelo noftri cuftode percipimus,prKambuIam

qtiafi fequentis CapicisD. Apoftoli fententiara hic fubiiciam. Sic

enim habet : Nonne om::es funt admtiiisiratorijlpirittis: in immjlerinm mif- Heb.r„

ji, propter eos qui b^reditatem capient falutts? Hic fiquidem totius militiac

noftrac fcopus, vtcoronaaliquandoglori:£potiamur,quainremagno

funt nobis pr*efidio , contra hoftes falucis noftrac «mulos , Angeli

tutelares.

Oratio proadiutorioiii militia fpirituali.

Dlxlfil y oz-clotes amator ammArum,Tyomm^:^ui non esf"

mecum^eji contra me:pedem meum iuxta tuumpona^njquix

tu adiutorforti^ es: Voluntatemrobora\largiregratiam atq. An-gelo meo manda de me^ : vt neque caro , neque mundm , neque

infernus ipfeperterreat. Amen.

? 3 C A p.

laS Veridicvs CHRisxiANys,

C A P. X L.

Ecqua alia nobis ope Cuflos aliger adftat?

Ada Deo nollrafque preces patronus adornat.

/n^flic"- p00^^P VANDOCiViDEM hi verfiis dc Angelico tantum ergAnosftndis of- W^^^^i oiBcio mentionem faciunt, defoloillocriam hicex pro-

"jfiS^^^I feflb tradabimusj vbi de cuftodia particulari , omnique

^^^^^ falutari minifterio, quodhominiab Angclo cuftodeim-

pendicui-,ob oculos ftatuetur. Idque eo potiflimum,qu6d non pauci

vix femel in anno, immb aliqui forte ne in vita quidem fua aliquado

,

Angeli fui boni implorentauxiIium,autetiam recogitent , fe tantum a

Deo prjefidijhabere: quod negligcntiaJgenus vehementerpericulo-

fum & perniciofum eft , in tam morofa vitas huius militia, & mahtia

hoftium infatiabili.

D.Hieronymusvnapropcmodumfententia, &AngeIi cuftodisof-

ficium,Deiqueinnosobid beneficium^&implicitequidnoftrivicif-

Wefon.fw fim erga eum fit rauneris, oftendit, dum fic ait ; Magna dignitas ani- Apo" Uatth.

i-^^aj-um •, vt vnaqua;que habeat ib ortu natiuitatis , in cuftodiam fui

,

Angclum dQputatum.Si tantac apud Deum dignitatis noftrs funtani-

ma:,quo loco nos eas habere debebimus ,quantiq. pra^fidium tantum

pendere? Iftud in Chrifti Saluatoris noftri,Regifq.AngeIorumver-

bis radicatum videmus^quandotam diftride interminabatur,rie par-

uulis per malum exemplum oftendiculum poneretur , neve in mini-

mo illis iniuria,quod paruuh eftent.fieret , ad terrorem,inquit : An- „

* .i

. ^^^- ^^j.^j„ ly. ^^ij^ jemper vident faacm Patris mei,qm m cdis esi, Ac fi di-

cat t Angeli illi,qui paruulis a Deo dati , & in tutelam concefli funt,

etiam eadem opera , in Dei Patris mei confiftunt pra^fentia, parati ip-

(brum contra \os caufam agere,querelas deponere , & vindidam , Ci

opus eft,expofcere,atque fuos clientes vlcifci , fi vllam eis intuleritis

iniuriam. Hocofticij Angehcietiam D.PauIusapertedefcribit,dum

Hehr.i. ficinterrogat: Nonne omnes [unt admmislratorij jpiritiu , tn mimfierium

tnijsi •, proptcr eos, qui hAreditatem capientfalutis?

Yndc An- Minifterium hoc Angeli turclaris abipfo hominis ortuincipit;

gcH tutcla nam quamdiu in vtero matris eft^fub materni Angeli cuftodia iure ef-

iacipiac. fecenfetur. Duratautem,doneceb homoperuenerit, vbia^ternaliter

cft manfurus,fme in caclo^fiue in inferno: tametfi enim malus fit,nun-

r--, Tr\, quam taraen intcrea tem.poris ab Anj^elototaliter deferitur.

verfatuc In tribus potiflimumconliibt bonum noc Angelorum oflicium:AngcUfu I. Cuftodiunt, &:deducuntnosinvia virarhuius, vtviatores:

i-Vr^!," 1. Bona confilia fuggerunt ; orationes,& adus noftros Deo offerunt:

nofque

TkiPLEx Angelj tvtelakis officivm

E^cqua alia nohis ope cufhos Aliger addat

A(fla DeOy noilrai^ preces , patronus adornat

.

QudVaultre ajj^fixncc/Nojlre mfu^ance/De liAnae recoit:

^ Theu il m-^jmte/L^oroijori jenimte/Et tout oeuure drott

.

Veridicvs Christianvs. iip,

nofqae in hoc bene Deo fcruiendi munere adiuuant , vt Dei cultores

:

5. Et tertio, nos contraomniaaduerfadcfendunt.vtmilites.

Primiofficij Angelici eximiam.habemus inveteri Teftamentofi- jrv^^r^.

guram,in Angelo populi Ifraehtici duce per defertum , donecin pro- i.Officium

raifTim terram indacerentur; noftu columnam ignis^vr facem proce- ^^o^''*

dentibus praeferendo, vel ad quod opus erat nodlis tenebras in lucem

conuertendo : interdiu in columna nubis, ducatum dum inccdendum

erat prsftando j & contra asftum pro vmbraculo,ac metandorum ca -

ftrorum, quiefcendique indicio,feruiendo. Hoceftquod MoyfiDo-ininus promittebat : Ecccyego mtttam Angdum msuni, q!4iprccced,it te-, o^ £^^^_ ^ j

.

cufiodutin via,& introducattn locum,qiiempy<£paraiu. Nihil manifeftius

optari poiTitjin quo defcriptum & figuratum vidoamusofficium,quod

nobis Donusnofter Angelus,in via viis huius per horridam miidi hu-

ius vaftamq. fohtudinemambulantibusexhibet; donecin (upernuni.

iUum locum perueniamus;quem non tantum ab origine mandi, vc-

rum etiam fpeciah fohcitudine atque amore , nobis afccndens in al-

timi Chriftus pra:parauit^quod cam ex animo fuis quos in finem di-

lexit , indicabat.dicens ; Vado parare vobis lociwt.

Q Nucaudiamus, immo videamuspotiiisadocukim,quamdihicide2-o^-^ ^^,

hocipfum cuftodis dudorisq. Angeh minifteiium,in Tobix hiftoria

dcmonftratu fit.fiue in ducendo,cultodiendo,& reducendoTobiaiu-

niore, ciufq. gerendis negotiis;fiue in fenioris cxcitate curanda.Qugomniainter fe grati la;tique commemorantes , pofteris , quafi feriem

tantorum beneficiorum ab Angelo perceptorum contexentes, memo-riale conftituerunt. Ita igitur Tobias iunior patri roganti,quidgrati-

tudinisergo darepofientviroillifanc^o, quieumdeduxerat, hoceft

Raphaeli , quem necdum Angelum elTe cognouerant : Vater ( inquitj Tol. 11.

quam mercedem dabimui ei ? am qutd dignum poterit effe bcnefictis eius ? Meduxit& reduxitfanum: Pecuniam a Gabclo ipfe recepit : Vxorem ipfe me ha~

herefecit: Et dsimontum ab eaipfe compefcuit: Gaudiumparentihus eiusfecit:

F Meipfum a deuoratione pifcis eripmt : Te qiioque videre fecit lumen cdi : Etbonis omnibus per cum repleti fumus. Quid ilii ad hoc poterimus dignum dare}

Qu.isnonexiftimet, fepotiiisquotidianaqus ab Angclopercipitmi-

nifteria recenfita vel adumbrata fpedlarc , quam quod alteri accideiit,

per exemplum audire fSpeculum merito hanc hiftoriam dixerim j in

quo ,qui hadtenus ignorarint quid ab Angelo cuftode beneficij quo-

tidie accipiant.contcmplentur.

Itaetiam AngelusDni in fomnisapparuitlofephj illumexcitans, Afjwfr.i*

ad fugam iny£gyptum ob metum Herodis ineimdam tempeftiue pr^-

TOonens, qui&fpeciatim puerilefu, ac matris eius Mari^ curamcuftodiamque iniunxir^ &fedumtempuscfl^etredeundi, fignificatu-

fumidipfiaperteindicauit, nequeobfcurc revis ducemfore pro-

Bllfit,

iio Vf. hidicvsChmstianvs.mifit. Ecce, nonfoKimiprcIofephDominicuftos, cuftodfmAnge*lum habuit ; neque fola etiam Domina Angelorum , ac Domini ma-

Uatth.^.tcr Maiia, veiiimetiam Chnftnsipfe AngeHco dignatuscft vci mi-nifterio; quodadhuc manifeftius poft tiupem tentatoris abfcefium

LtH.xt, accidit , quando Arin^eli acce^hunt,& vnmUrnrunt ci : & quando in hor-

to oranti .ippurun An^iclusde caclc, confortans eum . Licet cnim Sakiator

ncfter Dominus Icfus proprium Angekim non habueritcuftodem, vt

cazteh habcnt honiinum , eo quod ipfe non eguerit (tametft enim via-

tor,etiamcomprehenIorcrat;vtitamcn,quoddixi, Angelorum mini-

fterio noncftdedignatus. Luculentum exempkmi AngeHcicfticijeft:

^,Sl. ^, ^ ilkid,quod in Aclis Apoftolorum legimus,vbi,poftquam Apoftoli

Mil.ii, a Principe Sacerdotum in publicam coniedli eflent cuftodiam, Angehts

Domini per nocliru apenens lunuas carceris.educenfj^ eos dixit: Ite , crjlautes

loqutnnni in teinplo pkhi.

a.Officium Secundiim ofticij genus cft,dum reda nobis conf.ilunt;5c Deo prc- DAnj^cji ti;-

^^^ atqiie operabona commendant . Suggeiunt namque hcminibus Ebona conlilia , vt noxia deuiteiit , & m.eliora fc<5tentur . Intelkdumquoque hominis coUuftrant, voluntatem in bono corrcborant , cor addeuotionem & charitatcm incendunr, & ita in ceteris , qua: corporis

anima:que vtilitati conducunt , auxilio funt fmgulari. Orationes no-

ftras frit;idas , & oculis diuina; maieftatis alioqui inacccptas ardenti

fuadeuctioneaccendunt, & adhibitafuarum precumeflicacia com-

A^of.Z. mendant. Quod dum faciunt,quafi in thuribulis aureis ihusnoftrura

inamamum, Deogratum faciunt. Vtetiam D. loanni reuelarum

fuit , vbi inter aka exprefse tcftatum videmus, thus illud quod Ange-

lus thuribulo aureooft"erebat Deo , orationesfuifte Sandlorum.

Ira &c TobicE Raphael Angelus indicabat , quid cfficij iam antea ei

Tnbii, inhoc generepra:ftitifl£t, dumficait : QuandoerahM cumlacrymts , cr

fepeltcb^s mortuos , & derciinquebas prandium tuum , & mortuos ahfcondebas

fer diein domo tua, & mctefepelichas eos j ego ohtuli oratipnetn tuam Domitio,

Quin & ipfimet Angeli pro nobis orant apud Dominum, neque tan-

tum noftras ei ofFcrunt prcces . Sic apud Zachariam Prophetam pro

ciuitate Hicrofolymitana aliifque interpellantem audimus Angelum:Zath. I . Domine exen ituum, vfquequo tu non mifereheru Hterufalem)& vrhium Juda,

quihtis iratiis es, isle iam fcptuagefmns annm efp.

j.Officium Terriumofficijgenuseft, quandonosabaduerfisnontuenturtan- pAngclicu. ^^^^ ^ veriam etiam pro nobis contra omnia aduerfantia dcpugnant ic

nosadiuuant. Hinc prscterquamquodtam euidcnshabcmuscufto-

ffd.50. ^i^c ceftimonium , dicente Propheta Regio : Angelisfuis mandatut de te,

rt cuflodiant tein omnihus xiis tuis. In manihus portahunt te , ne forte offendas

ad lapidcm pedem tumn. quod fupra 6c in populo Ifraelitico per Ange-

lum noduquc diuque faclum audiuimusi

&: in Tobia, qui ab inua-

deote

VeRIDICVS C HRIST I A N VS. 111

dcnteplfcecurtodkusfuicj &nosquoLiciie abinuafore diabolo per

Angelam cuftcdem ccvnferuari liberanque inillovtin rpeculocon-

fpe imus: eciam decertanccm pronobis contra hoftes noftros tamanim£B quam corporis in hgura fpe6tare licebit . Quando ctenim

Pharaoniscxercicusliraelem perlequebaturexeuntem , Angelus, qui Exed. 14.

prscedebatcaftralfrael, conueriensfe vcnit<3: ftetit inter caftra y£-

gyptiorum& caftraKrael : &cotoquidem nodiscempore icalfrae-

lemab i€,gypciis tuebatur, vtad feinuicem non valerencaccedere Ccd

dum populum Ifraeiiticum per mare rubrum cranfeunte infequi Pha-

rao praefumeret , in profundum marisdemerfuseftjadeo vtvirtutem

hanc Dei fcnticntesyEgyptijclamarenc: Fupamus Ifriielem : Dofnwm ^.Reg.if.

emm pignatpro eis contru nos. Scupendum quoque auxilium fuic ac vere

milicare prxftdium/quandovnus AngeIusno6l^ vnain propugnacio-

nem ciuicacis fandta: Hicrufalera,percuflicin caftris Aflyriorum cen-

tum o^toginca quinque millia.

:Admirabili eciam modo per Angelum concra hoftes hoftile{q.flam-

x).,„;,

mas infornaceBabyIonica,cresilli viriflngulares Dei culcores illscfl

conferuati func;Angelus excuflit flammam ignis de fornace,& Chal-dxos ipfosforisftantesinterfecit. Ita etiam ludith Angelo duce & li*dithi^,

fuperbum vicit Holofernem, eiufque defectis ceruicibus tocum con-

fuditcxercitum ; &faluaatqueinca6ta cum fpoliis actriumpho re,-

uerfa eft. Sic illa Deum laudans id proceftabatur : Viiiit DominHs, quo^

niam cuflodiutt me Angi lus eins,<^ Innc euntem & ibi commornntem, & inde

huc reHcrtentem. Etnon permifit me Dominus ancillamfiiam coinquinan: fed,

fine pllntione feccati, reuocauit me vohis, gaudentem in vicloria fua ; in eua-

fionone.'^ (jr in liberationeveftra, Sic Angelusconcluficora leonum,&: Daru 14;

Danielem per Habacuc miromodo refocilIauic,vi6loremqucconfti-

tuic,^mulis ipfms in momenco coram eo ab iifdem leonibus deuoracis.

AngclusoftendicAgarancillxSarxfoncem fcacuriencem, cuiusfola- Cenef.n,tio & ipfa & eius hlius Ifmahel a proximo mortis periculo fuic con-(cruaca . lofue vidic in agro lerichoncino Angelum eciaginaco gladio jgr^

ftancemjinauxiliumipfiusaccindtum. OranteEIifeo viditeius puer 4.i?t^.V.

pauidus montem plcnum equorum dc curruum igneorum , in circui-

tu Elifei ; in hgnum, plures cum ipfis eOequam cum hoftibus.

Similehuiceft, quodin Vitis patrum inhunc fere modum legi- vit.Patrum.

mus. Beato AbbatiMoyfiquodamtemporetam vehementem intulic

impugnationemfornicationisdarmon, vtquietusin cellafua nequi-retdiutiuspermanere. Contulitfeicaque adfandum Abbacem Ifi-

dorum,ac violenciam infulcus huius aceriimi magna cum animi mce-fticudinenarrauit. Cumquee Scripturisfandis Abbaslfidorustefti-

monia proferens eum confolaretur , eumque vc in fuam cellulam re-

ucrcereturrcgarec^ ifquevcidfaceret nonpoflec induci : tunc illum

Q^ Abbas

iti Veridicvs Christianvs.Abbas Ifidoms fecum ad Cuz manfmnculas fapcriora pcrduxit , ciqiie

dixit: Refpicead Occidentem & vide. Viditautcm veTfus iliam

mundi plagaminnumerabilem dxmonum muititudmem vehemen-tcr cum furore perturbari , & quafi ad prarlium prjeparatos in confli-

£i:am turmarimruere,&pugnare. Dixitei iterum Abbas Ifidorus:

Refpiceiam ad Orientem. Cumqueeam in partem atrentius oculos

coniiceretjViditinnumerabilem fandorum Angelorum frequenriam,

fl^K^ndenremque fnper lumen folis ca£lePi;ium virtutum cxercitum .

Aittumei Abbaslfidorus: Ecce,quosin Occidente vidifti, iofi illi

fimt, qui etiam Sandlos Deiimpugnant . Quos vero verfus Orien-

lem confpexifti , hi funtquos in adiutorium feruis fuis mittit Domi-nus exerciruum Deus . Cognofce igitur, quod plures nobifcum finr,

quam cumilhsjficutdixitEhfcEus Prophcta.Vt&S.Ioannesaif.Quja

maior eft, qui in nobis eft, quam qui in hocmundo. His auditis con-

fortatus in Domino fandusAbbas Moyfes reuerfuseil adcelkilam

/ fuam, gratiasagens, &glorificans Domini lefuChrifti potentiam

&bonitatem.iM.tch.iu Iiidas Machabasus ferocis LyCix proilrauit exercitum , tali fretus

j, , pra:fidio : Appimfit Ciqmdem prxcedens eos equcs invefte cundida, armis

aiireis^ haflam vibrans, Ecquod fplendidiusexemplum Angelici auxi-

lij defiderari queat , contra hoftilcm peruicaciam, quam in terribili il-

lacaftigationeHeliodorividereeft, quandbfacros templi thefauros

fpoliaturusadueneratf Cumenim venifPetHierofolymam , concc-^

ptum animo facrilegium perpetraturus ; neque Oniae precibus & la-

crymis iuftaquc proteftatione , neque totius populi lamentis, ac mi-ferandaciuitatis facie,nequeade6 loci fanftitate motus , a coepto

poftetdimoueri^ iamquein tcmploadasrarium cum fatellitibus ac-

cederet : omncs, in primis quiei parere aufi fiierant, ruentes, in dif-

folutionem&formidinemconuerfifunt; &tum in ipfum vindid^diuinasoftenfio acciditeuidentiilima. AppArmt emm illis quidam equus

ternbilem habensfcjforem , optijnisoperimennsadoritatm: ifq^ cum imfetu

Heltedoro priores calces ciifit : qui autem eifedehat, vidcbatur arma habere au-

rea. Alij etiam appartierunt diio iuuenes virtute decori^optimigloria, (pedoji(^

amiclu: qui drcunjieterunt eum , & ex vtraque parte fla^ellabant ftne intCT'

mifione midt^plugis verberantes. Subito autem Bdiodorm condditin terram^^

mmq^mtdta caligtne drcumfufumrapuertmt^ atque infella ge^iatoria pofi'

tum eiecerunt , Etii , qui cum multis curforibm c^ fatellttibiupr^dt^um i«=.

^rejjiis esl ^rarium,portabatur, 7iullofibi auxUiumfereme^ mamfejla Dei cog»

Jfi.it, 7ntavirtute. Herodisinfolentiaetiamab Angeloapertefuircaftigata."

dumenim vocesDeijDeiquegloriam populoacclamantepra^fumfir,

confeflim percufiit eum Angelm Domini , eo quod nrn dedtffct honorem Deo-^&ioniumtm a vermibtu exjpirauit.

Veridtcvs Cmristianvs. 115Tnfinit.-ieiurniodi funt , tum in facris BibUis tum in hiftoriis Eccle-

iiafticis Vitirque Sandtorum exempla , quibus clarum ci\ , quam ftre-

nue Angeli commilils fibi clientibus patrocinentur5

proque iiiis ,

quandoopuseft contrahoftiies ncquitiasdecerrent. Adeo vt neauer^ r

mvitaneque m morte, luanos opedcltuuant, donecad vitam per>fecxtenci.it

duxcrint a:ternam. Et quidera reprobis afliltUt donec iudicio v">articu- Angeli cu-

ftodiscb-

; quo dicitur ab ipfo Domino : Facfim efi

reretur 'fHefiduus , (^forturetur ab Angeluin finum Abrahx, Lymbus hic

crat patrum , in quem Patriarchx , Prophetse , omnefque veteris Te-ftamenti Sandi a m.orte recipiebantur ; donec Chriftus ad inferna il-

laioca defcendens indeedudos fecum veluttriumphaletropceum in

csluma(ccndenseueheret. Animar,qusmodo iimbilocoad pur-

gatorium nanfeunt , ibi d fuis Angelis confolationem accipiunt,

etiam ipforuminterdum precibus liberantur, &in ceternam gloriam

finalitcr dcdiicuntur , Deoque praefentanturj ibique tum cefTat eorumcrgaillasofiicium.

Forte abfurdum non fit , dicere , Angelum cuftodem hocqiioque AngcH bc-

inhacvitahomini impendereofiicij, vteumetiamterreat corripiat- "' °'"'''fi"'

que , eiquequafiobfiftatm malo , quod alioqui eftet patraturus-, tam- natibus.

etfi non afleram . Exemplum huius videtur in Balaam vtcunque de- NwK.xi.

iignari, qui vidit Angclum ftantcm in viaeuaginato gladio, poft-

quam per osafins' abeodem Angclo^terrcfadte ftupendomodo cor-

reptus non acquieuerat . Ita videntur & Angeli noftri , vt in bona via

deducere, redaconfulere, amalistueri.in omniaduerfitaiedefende-

rejitaetiam, fi redtis confiliisaurem non prsbemus , neque blandis

monitis a malo nos abftrahi finimus , aliquando etiam nos terrere,vel

ccEptis noftrismalisobfifterc.

Reftatnunc, pra:mifils omnibus beneconfideratis, docerd qiiid Triplex

noftriergabonos Angelosfitmuneris, vteostantomagis innosha- ^'O^'"'"

beamus addidos & aftcdbs . Honorem in primis magnum tis debe- \^ cuifo"

mus ac reuerentiam : vt vel folo ipforum intuitu quocunque in loco dem offi-

fumus , hoc attentare vereamur , quod etiam homine quohbet com- '^^^''^''

muni vulgaiive prxfente nohmus priefumere ; vt bene monec D.Hic- \ Gratuu-roriymus. Deinde gratos nosefte oportet crga Angelum cuftodem, do.

protottantifquebeneficiis, quibusnos quoiidie afficit : debetque 5;^'^^"

h?cgratitudoperobedientiam,boniqueeiusconfii!j&du6tusexfecu- ^^"^'^°

tionem demonftrari . Hinc nobis di6lum putare dcbemus, quodMoyfi Dominus de Angelo, Ifraelis per defertaduce, dicebat; Ohfe-i^ Hjtcd.iu

ua €un}:& audi vocem c'm. Nec contemnendum putes. Quia non dimtttet^ cmi

feaaueris, Et eji mmen meum cum fllo, Fieri namque {blec , vt quod non.Qji videmusj-,

124 Veridicvs Christianvs.videmus , non magni eciam faciamus facileq.uecontemnamus: ideh

fide diuinae adertionis lixc iudicij noftri debilitas eft folidanda. Neq.alienum eft a fentetia paulo fupenus pofita, de Angelica correptione,

dum non acquicfcmius , quodhic quoque audimus ; Nun dmiitter^

cumfeccaueru, Non te ideo fua cuftodia deftituet ; nec etiam incorre-

ptum finet ii contemfcris. Sm audwris vocon em, (^feceris omnta qiu lo"

quor-y (ipfo vobis hxc fuggerentc ) tntmlcus ero mmtcu tuis, c^ ^ijfligam uf-

fiioenteste. PrMedetq^te Angelusmeus , (^ introducet te. Loquamurigt-

ScriKde f"r^ "os gratanter , ficut D. Bernardusde hoc Angelorum minifte-

Angelu. rio variislocislocutuseft : Benignuse^ Domine, quinones conten-

tusnoftrafragilitarcmurorum, fed ipfis hominum cuftodibus An-gelicam quoque cuftodiam fupponis. Vnde merito eiufiem verbis ira

excitemur; Quoties ergograuiftima ccrnitur vrgere tentatio,& tribu-

latio vehemens imminere j inuoca cuftodem tuum, diredorem tuum,'adiutorem tuum,in opportunitatibus . Non enimdormir, nec dor-

mitat quidem , qui cuftodit Ifrael , etiamfi interdum ad tempus te de-

ferere videatur . Quantam igitur reucrentiam erga AngeUim tuum ,.

quantamque dignitatem animis noftris verba illa infundere atque

Ifd.90. imprimeredeberent-' Angelis fuis Detismandauit de tcl Quocirca in om-ni loco , non in templo tantum, (ed etiam in fecretiiHma cubicuU par^

te, Angeh noftri praefentiam, affiftentiam, cuftodiam,& dire(Stioncm

cordi habere ,. & ante oculos quafi ftatuere deberemus : vt optime

idem ; In quouis diuerforio , in qaouis angulo , Angelo tuo reueren.'-

tiam habe.Bermrdtif Simus deuoti, inquit, fimus grati tantisGuftodibus; redamemus

oZlltbitnt^'^^^^^^^^^^^'^^poftumus : ipfienim amant nos, quia nos Chriftus

ini.^diut, amauic. Angeloautemnoftro dcbemusreuerentiam propr^Efentiaj'^^' deuotionem probcneuolentia ; fiduciam procuftodia. Et vere, etiam

pra^ter hasomnesprarftantiflimas rationes, maximanobis eftratio,

de tantis pncfidibus comitibus & falutis noftra; adminiftris glorian-

di&rcongratulandi; cum quibus , fi dudumeorumfequimur^cae-

Icftibus ciuibus &gaudiisc'ccernis fumus aliquando perfruituri. Heuquam raro id muki perpendunt ! immo quam multi & dies & men-fes &annos prasterlabi finunc plurimos , Angelo cuftode ne quidem

femel falutato , neque vllam ei vnquam gratiam pro tanto minifterio

habentes! Timeoquoque nefintnon pauci Chriftiani ita rerum fa-

lutariumign.iri, tamquehacin parte ignaui ., vtvix totavitafua (e-

mel cogirent vel fciant , tantum fibi in mifera hac vita: valle concef-

fum pra;fidium. O quam iucundum quamque eis in morris articulo

atque adeo in iudicio futurum eflet falutare & opportunum, fi bono-

rum Angelorumfecuti fuiftent confiUum^ atqueita eorundem tunc

frui poiTcnt folatio, patrocinio, atque adiutorio, in extr^ma iUa atque

dcib-

VeRIDICVS CHRISTfANTVS. !ij

defolatiflifna peccatorisconftitutione/ Alioquiquifque apudfecx- Anxietas

penclacquantafitilla futuraanimae mifemmar anxietas, quando fe monetmm

non folum ab omnibus hominibus Sc ab omnibus An^elis ac San6lis ^'',"v,^^,*^"^

videbitdeftitutam , verumetiam Angelum proprium aDeo fibi inrumcuram

cuftodcm deputatum , aduocatum, patronum, prote6loremque vni- ntglcxc.

cum , fibiiam videbitaduerfantem ; eoque ampiius, iufts feueri iudi-""^'

cis fententiae fubfcribentem , cam iuftam, dignam^confirmantem ; 8c

tali modo, eura quem cuftodiendum ab initio receperat , iam finaliter

iudicantem&condemnantemlQuam durum., quam trifte,quam

horrendumeft hocfuturum ! luftum tamen, quiaquihic neglexe-

ritaciiutorem , talemmerito tunc paiTuruseft defcrtoremac repul-

forem. Hic igitur Angelum noftrum honoremus,oremus , &audia-mus j vtintempore defolationis extremae amicum ac prote6loreni

fentiamus.

Oratio ad An2:eIumnofl:rum cuftodem.

OSan^e atque Angelice [pirhtiSyqui in mei cuftodiam a T>eo

deputatH6 es , ita me in via vit£. hums deduc , drprotege^^

preces^ meas O" aiim Deo commenda : vt emenfo peregrinatio-

nls huius curriculo , te duce , in c^lcfli Hierufalem tecum gaude^

re promerear. Amen.

Q^J Cap,

i2<f Veixidicvs Christianvs.

C A r. X L I.

Prxcipc alexicacon praefens^ mala vt obuia pellam

.

Criixformatamanu: Precis ig:neu,ac miflile telu.

narn nunV M quamplurimi finc nobis hcftes , ^ inopinatos non raro AinruiLiis fuiiinere neceilc Ciz , inftar railitiim nunaiiam iner-

crmcmff- ^^^^^j mes nosejle conucnic. JbttamecU non omnia lempcr penesfeconae- --*^*-'

jg arma m.iles Iiabeat, gladium tamen Sc pugionem autiimi

-

nir.

mnnum

lequidparatc^ armaturcEcircumfert atlidue; tum. cui ftatimmanumapplicec , fi quis cum cx improuilo fors adoi"iatur j tum criam ob id

tantiim , quia n;iles ell.

Quiai^itur horao Chriftianus miles eft, &: vita noftra militia;qu^-

ritur.qucd ei contraomnia aduerra^pr^fertim inopinatooccurrentia,

pra^fentilllmum reraedium ftt, & quad arma prompti(Iima,ad qua? (i-

nemora profiliat. Duoeiufmodiin Refponfidne defcribuntur : Si~ 3tutek ora gnum Crucis.* &breuis arqueefiicax Oratio. Vfusenim ipCe arquc qt'a: ipfaneceiritasnos^iddocet. dum f.quidem horrendumrepente inro-

j)

Cri^-f""^^

'^^^ tonitru , vel crebra ruunt fulmina , fragor fubitus , vel vcntus ob- £2 Braiis oricur , dumimprouido lapfu ruimus, vel fimile quid terrct, percellit,

ozatjo. acrepente nosconcutit, fignumcrucisobiicimus, &:breuemeiacu-

lamurorationemj qucdetiam homines timorati , in graui oborta

tenra^ione , ^im.xve periculo irgruente , pie folent vfurpare . Hoceciam vfauenit, quandoquis ofcitnt , fternutat, vcl fyncopen patitur^

fe ilico c-iucis fignaculo munitjquiqueei adftant , bene precantes di-

cunt, Scruettebeus, Deus teadiuuet,vel,bencdicat.

Bfd.u AoudEcclefiafticos enim fcrip^tores legimus , tam lepentina ali-

Buranditi qu^p^^o luc correptos fuiiTe homines,vt vel fcrcando, vel fternutandot.6.ca. 10,'.

j.Q,-j^jj^jgj.g,^j.^ Quin & fapplicationes diei S. Marci, qua: Litanix ma-

iores nuncupantur, ob hanc fimilemque calamitatem. primiim infti-

Thecd^yr. tuta? crediuitur . Extahfccrucefignandi pia Chriftianorumconfue-

HijJ. Exl. tudine,etiam accidit,vt lulianus Apoftata Chrifticolirum fanguinemli. 3

.cup 3. £}a;i-p,oni dc'ucturus , cum magicis fatana: cultoribus fpeluncam rarta-

reis eiufmodi myfteriisaptiirima adyta ingrcftus , dum iam ccepto in-

cantationum tenebjricofo negotio, maligni fpiritus comparere incipc-

rent, rei nouitate & horrore perculfus, de m.cre fe figno falutari,ctiam

nefcicns, & ex mera tantiim conf-ietudme muniens, omnera mox dx -

monum cateruamabfterruerit, &quidem cum fanaticorum illorum

infernaliumque miniftrorura indignatione.Signum SignumCrucis,ftgnumFilijhominiseft, hoceft Chriftilcfu, at-

s/"tiaailu. que ita fignimi Chriftianorum, nobis ad muka feruiens, Signaculum

cft

DVO PRjESBNTISSIMA InAdVERSIS FR^SIDIA . 4/1.

^TXci^ alexicacon prsiens^mala vt obuaa pellam

.

Crux S)rm.ata manu:Precis i^neum ac mimle telura

,

''JOxtp tmp t^r porvbt-^ txj tmW, itq^trj aibai tW wf f'

'jPoov kntbt/ r)«t rjtyu-xr) Cvu\4;\>oov ^etxbt,tcn \<y\rt c^^tM>i

Cmtre ces aLtrmes/De quel hajlon l'armes/Me doy-ieferutr

:

La Crotxjalutatre/^iiec la p^iere/^'en^eut aarantir

.

V E Pv T D 1 C V S C K R I S T I A N V 5. 117

cft in primis , quo Chriftus vclut magnus Dominus vafa Cna. omnia

,

inftramenta,& quicquid ad ipfuni peninct , (ignat . Pro munimine Ar^^.atura.

etiam atquearmiseft eo vtentibus. Hoc prstereafidcmnoftrampro-

iitemur,vtbreuirymbolo : (iue myfterium fanctiftimafatque indiui- Ejusmy-

dux Trinitatisad(picias,fiue Clirifti incarnationis, paiHonis & falutis ncnum.

r)oftr£e fecreta confidercs. Vis & efficacia huius (igni ex ipfa Chrifti ^is cius.

cruce&primariecxipfoDomino Saluarore noftro , qui incruce pe-

pendit.denuatur. Hinc antiquus ille ferpens (ignum cius quo femcl

viulus fuitiraformidatjdcut canis baculum immo vmbrara baculi ti-

met, quo fcmel iuculcnter vapulauit . Vfusfe cruce fignandi ab ipfo YfusTctus.

EccleficT exordio Apoftoiorumque temporibus fuitnotiflimus : vt

S. Dionyiius, Clemens, Apoftoiorumco^tanei&dircipuli ,TcrtuI-

Iianus , Ircn.xus , luftinus , &plures alijconftantifiimeatteftanrur.

Quln (Sc tradunt, quomodo primi illi Chriftiani fe fuaque omnia cru-

cisfignomunicbant- cibum, potum,veftes,opus, cubilejcxitum , in-

gre{Iiim,frontem,pe6lus,libros,epiftolas,&:demum vniuerfa,a6t:ufq.

omnes; prsfcrrim dum aliquid aggrediebantur , fuieiter, Ime oratio-

nem,ftue confcirionem,verb! diuini auditionem^cetcraque.ficuti pios

adhuc Catholicos videmusobferuare, omnesquemento in vfu habe-

reconfuhumeft.

Qood autem ha^retici id nihil morantur , multo minus & nos ipfo- Hxretico-

rum cauillos fannasque morari debemus. Dicant centies fi velint, pcr ^^^^ <;aiiilii

nos ticet, ad nihil hoc ngnum conducere, quam ad mulcas a racie vel

ciboabigendas. Fatemurad hoc valere, melioriquamipfiexiftimant

fenfu & efficacia, fed etiam ad plura . Beelzebub Principem vel Re- Bedze-

gcmautdominummufcarumfonat : iUarum fcihcer, qusfuauitatem ''''"'^'

vnguentiChrutianitatisexterminant, vbideunere permittuntur. Il-catum. '

lisinfernalibus mufcis abigendisaptiflimum flabiumventilabrum-

queeft Cruci.s fignaculum , Chrift:ianoruminmanibusfemper pra?-

fto : quod ipfi fpiritus nequam f^epe fatentur^ quiaexperiuntur quamcrux illa illos difcruciet, proindeq.oderuntvt malamcrucem.Tempusinterim aliquando veniet , quofignum. hocin ca:lo fole Signu hoe

fplendidius rcful^ebit , quando Dominusadiudicium ventuiuseft. '"'"'''fio

1 unc omnes iln irniorCjContemtores , cc mimici Crucis Chnui , vi-

debuntin quem, fub crucis titulo , linguarum fuarum iaculaconfixe-

runt: quodqueillisconfufioni Sc tormento vel adfpe^lufolo fururumeft, hocpiisCrucifixi cultoribusadmirando eritfolatio. Attenden-dum potiiis quid tunc futurum ,quam quid dicatur modo ; debetquecomagishaec deuotiofefignandi inbonisaugeri , quo eam Crucisofonbusmagisimprobari videmus. Statim itaqueadcrucis clypeUni

confugiendum eft,quando exterius vel interius aduerfi quidpiam nosinualerit, AudiamusD.Hieronyinumidconfirmantem; Si ingrefll ^'f«"'»«

tuerint^^'

iz8 VERirnevs Christianvs.fae.rintadtelatrLinculiperociilos;, pcradfpediimcrucis perimceos.

Num. I r. /{q {\ dicerer : Sicuti filij Ifrael in deferto,quandoab ignitis ferpenti-

busmuadebantur, ad{pe6lu ferpentis aeneiin ligno pendentiscura-

banrur j ita tu in omni tentationead Chriftum crucifixum confugitOj

Joan.i. cuiusa^neus {crpensillc ligurafuit; quemadmodum idipfemei poft-

modumdeclarare dignatuseft, S. Auguftinus huic bene confonar ;

^u?ufl. Crux,inquit>Chrifti , contra fluuium horrenda; nequitis adiutorium'P''fl \- fingulare. D. loannes Chryloftomus rem adhuc magis amphficat,

Blmarcen dum fic ait : In cruce omnes inueniunt virtutem . D. loannes Da-

/;A.4. mafcenusnonilliberaliusde tantoprazfidioloquitur: CruxChrifti,

inquitjcft kutum & arma,& trophxum aduerfus diabokim: infirmo-

rum baculus, paftorum virga, conuertentium manudu6tio,proficien-

tium perfcclio, anims fakis & corporis ; omnium malorum auerfio

,

omnium bonorum caufa. Brcuitcr,vis omnis admirandiE illius Cru-

cis Dom.inics in fignoeiufdem renouatur, dum pie illo vtitur Chri-E^eih.9. ft:anus. Quod pra^ftantiusfignum , iuxtaexcn)pkun figni Tjwapud

Ezc'chiekMii,quam fignumCrucis; quoinfronte muniti , tanquam

ibl fi^no Tau in frontc virorum gementium &c dolentium ftiper cun-

ftis abominationibus qune fiunt, ab internecione per Angelos Dei iuf-

Exoil.M. fufadaeuaduntimmunes/ Sir& a percutiente Angelo in ^gypto

intadi rehdi funt ,quorum poftes & fuperliminaria agni fanguine {i~

£;nata fuerunt : quod in figura fandiftima; Crucis, &c agni immacii-

iati*. hriftiaccidiflecognouimus. Attendatfibiqui(quisfapit, nefi-

gnum hocei defit in vita , omni adionc, in morte , in iudicio; & gau-

debitridcbitquein dienouiifimo, ahisfine vllofolatiolacrymis irre-

mediabilibuscomplorantibus. Sitilh igitur fignum crucis inltarba-

i.Re^.t7. cuU Dauidis,quemfemper habebatinmanibus,.vtfcripturateftatur,

. . Altcrum armatura: genus , quod femper ad manum efte deber, eft

bremsTffi brcuis oratio ^ v t lupra dicere cacperam : quales funt iftx : Deus adiu-

cacia. ua me , Salua me Domine,lefu bone conferua me,Deus propitius efto

mihi peccatori :,Sanda Maria,ora pro nobis; O matcr Dei , memen-

tomei : vel fimiles. Non ita hicbreuisoratiocommendatur, vt pro-

lixa vcl ctiam breuis crebio repetita impiobetur •,aut vnius ad alte-

ram odioia alic]ua fiat com paratio : veriim hoc tantum nunc in bre-

uis orationis gratiam profertur , quod ficuti in omni fubita animi vel

corporisrrepidatione&periculo, prsefentiftimum efthomini Chri-

ftianorefugium fe figno Crucis fignare ; itaetiam corde ad Deumeleuato, breui ac quaii eiaculatoria oratiuncula fe armare. De hac di-

Ecclui 5. cit Sapiens : Oratio bummMiwfc imbes penetrabtt : & douec propwqttetynon

con(oLihkur : & non dtfeclet, doncc Altifumtis ajpiaat. Eiufmodi in primis

eft Oratio Dominica ;veliUiuspars ahqua neceflitaticonuenientior.B

Iam,ficatiCruxChrifticIypco,itagladiopofletOratiocomparari. GPrccfer-

Veridicvs Christianvj. 129prarfcrdm illi gladioquo loab fcre femperaccindus incedebat: nani

fi a:c]ue fempereobenefuiflecvrus.artificiumeratlaudabile . Dc illo

ficlegimus; Quifabncatiti lemmotuegredifoterat , &percutere. Sic in i.R^tg,^

promtuarma ha:c fpiritualiaefle homini Chriftiano defiderandum

cft , contra fpiritualia nequitis in czeleftibus , & contra omnes mundihuius aduerfitates . Ita tefte D. AugaftinoSan6ti in yCgypto facerc jy Autuf^-

confueuerunt. Ita fancfbus Petrus ciim mergi inciperet : Dommeyadiu- ad Prob^m^

ttame. Item a.\ia.s : Dominefiluanos y peri^nus'^ cum nauis operiretur ^*?*fludibus. Ita& nos faciamus : mirabimurque vicinam plane ac pras- Matth 8,"

(16 efle Domini prarfentiam ( ficuti D. Antonius ab hoftibus repente

liberatus) quemforte procul abfentem arbitrabamur

.

Sicnamquc de D. Antonio legimus : dum vcrbera terrorefquc Athanar.iuperferret, lucem diuinitusapparuilfe, quaexpauefadtidaemoncsdif-- wtaS.Ai/t:

fugere; Antoniiim vero eo fplendore recrcatum erexifte (e , & quafi

prsfentem Dominum adfpiceret , dixifte j Vbi eras f refponfumqucaccepifte : Adcram , Antonij f;d euentum pugna: praeftolabar : quamquoniam imperterritus immotufque viriliterfuftinuifti, mancctevi-^oris tuas indeficiens iu caelo triumphus.

Oratio in omni anxietate & periculo.

Il^finitafuntamm£ corporls^ pericula, malorum^ ingruen-

tium miferandafurreptio : Eripe me Domine ex hac necefita-

te ; ac perfignum crucis ahomnibus malls medefend^ . 1;/ om'ni perturbatione femota , libera tihi valeam mcnte feruire^,Amen»

R Cap.

ijo Veridicvs Christianys,

C A ? X L I I.

Da quinos Senfus, aninium in pra^rupta tralientcs»

Vis Oculi: Ta6bus:Gu{tus: Vis Naris:6c Auris.

QoMiqiac K^-^^Frt^ i!i.^NnA vere Qujnque Senruumcondirio, &hincetiainScaius. O^^^OB ^dmirantliquidpiaminnuit ipfeintcrrogandimocfus-, dtmi

§J^wl ^'t:animuminpi'xmptarraheres:quia re veraita eft.Sic" ^^ enim a lapfu primi noftri paremis fenlus noftriomnes im-

mutati & iniierfi funt , vt , qui nobis ad id a Dco conceflr fucrant , vt

ipforumadminicuto Conditorem noftrum&faciliusagnofcere , 8c

perfec^tius amare eique meliiis (eruire poftimus;nunc vice vcrfa nego-

tium faceflant pelliceantqueinconnarium . Adeo vt vix aut rarifli-

mepeccethomo, autDcuminaliquooffentiar, quin fenfuum quif-

piam, vel etiam plures in culpa efl^e, & priraa quafi peccati occafio de-

han i^. prehendantur. Vtnon immerito Quinque Scnfus quinque ilUs pro- ^Quinque batica; pifcinas porticibus , in quibus omne genus ianguidorum iace-porcicus.

t>atj poflintcomparari. Quifquisenimaliquopeccati morbocorre-

ptuseft, inahqua harum porticuum, vel vifus, velauditus, velta-

Quinquc d:us, velcetcrarum aUqua reperietur . Qujnque funt item porrs ci-gportx.

uitatis noftrae , quam a Dco cuftodiendam regendamque accepimus

:

quacunqueillarum hoftisingrefllis fuerit,adlumeft: aniraam truci-CLftci^.. dat, &fpoHatciuitatem. Sunt 6<: iuga boum quinque, qui itcrum£)

"^^'^"^'^'irerumqueprobandifuntj&nunquamdicunt, Sufficitradeoq.quam-

plurimos occupant&rdiftinent, vthorumoccaiione&praetextufe a

cacna cseleftibusquenuptiisexcufent . Quinque item funt fatrapxE

Philiftinorum, quos Deus Ifraehtico populoin prxh|exercitationcmludtc. j. fiiperftitesrehquerat ; ficut Scrtptura dicit; Vterudiretin eislfraelcm,

Satrapx. & otnnes qui non mucrMJt belLiChanaji£orum : &pofteadijlercnt filij eo-'

Ytmi certare cum boHibus , & babere confuetudinem prdliandt . Chananasi

diabohimfigurant,quinobis inuidetnohisque feraperinfcftuseft^

idque potifliraum per quinque has nationes Senfuum noftrorum ad-natorum. Vt propterea magnam Deo debeamus gratiam , quod tambonam nobis confignarit cuftodiam , tamque fidele vt dixiraus praEft-

dium , in portarum harum totmfque ciuitatis conferuationem.i.Rf^.»7» Nonfiaecaufanequccitramyftcrium , elegit fibi Dauid quinqueQuinqUC ,. . ,.rr 1-11 } r " y lirl '

lapTdes hmpidilhmoslapidesdetorrcnte , quibusluperbum blaiphemumq.Dauidis, gigantcm eratproftraturus ; cumnoftra hxccaro,ipfaqueScnluah-

tastanquam proteruiesGohathquifpiam nosperquinquefenfusmi-

rifice conterreat& fatigct. Neque abfque diuinoconfiho fadlum cft^

quodChriftus Saluator nofter, vtverus Dauid» quinque prascipua

vulncra

QriisrQv-E HOMims Sensvs 4t2.

Da quinos Senius, animum in pr^rupta tralientes

.

\is Oculi^Tacftus-.Giiltus: vis Naris; et Auris .

Z)zivf5 nwy -par ar^re^ Qmjvnt tel ddordre/LesJens vuieux.

Ucmye, et la touche/Le aouji de la hmcne/Le jler, et hsjyeux

.

1

Veridicvs Chkistianvs. 131vulnmin rimm racratifiTimum corpus admittcre voliierit . Horurn Q^inque

cnim illi quinque lapidcs figura prajcefTerat;, & pera Dauidis in quam C-hnfti

illos mitccbat , mortalem Chrifti carnem vclut mortalitatis noftrx''"''^"^*

faccum figurabat. Qrunque hxc limpidilTima Chrifti ftigmata diaboli

caputconuTiinuerun^viresipfiusactriueruntj&nosefteceruntfortes:

vtiplorumeflicaciaacvirtute ,per (an6la Sacramenta prafertim ad

noscmanante, &quinque(en{us noftrosabomni ofFenfione ferue-

mus , dc illis ad Dei gloriam noftramque falutem re6te vti valeamus.

Adeo vt fi quandoilli mfiirgant, ad peccatum concntur illicere, mor- QuiR<!"':

temqueanims noftrs hofte intromiftb moliantur, fupra rationem,in- l^^p^*^*^*

telledlum, totamqueanims gubernarionem ftudeant dominari; &c

omniaadluamvoluptatem atqueatbitriumaperta perfidia pertrahe-

Freprarfumant.-tunctanquam veri lofue, Chriftilefu difcipuli&rfra- lofueio».

G tres,quinquehosfenfus vtrebellesregesin fpeluncasfuas feabdere

compellamus , terga vertere , fe continere , Sc a coepto defiftere . Sic

lofuc vidlore qumque Reges fugientes fein fpelunca abfcondebant:

quod cum ei nunciaretur, ait ; Volutte fuxa ingentin ad osJpelum<if& po~

nite viros indiifirws, qut claujos (tifiodiant. Dumque hoftes fuos , ( ftantc

adidperdiemintegrum iuftliipfiusfoIe"deuici{fet,pra;cepitIofuedi-

cens : Apcrtte os Jpelunc£ , & producite ad me quinque Reges^qui in ea Uti-

tam. VoiUtepedi-sYefiros fitpercoilaeoruntinolttetimere, Pcrctifiitg^ lofiie,

^interfecttcosx, & fujpcndii ftiyr qnnque fiipttes , fneruntcj, fifi'eHJi vfque

ddrefpe-um . Itafacimus, quando per \ irtutcm quinquc vulnerum Cominen-Iei~uChrifti,quinquefenfusnoftros vtReges dominari volentes, p<;r tia.

continentiam reftringimus 5 &quafiin fuis antrislatitarc compelli-

mus;donecdatamcIioriopportunitate, eofdemper iuftumexamen Exnmencxcutimus , & quafi ex latebrisprodirecogimus , ac per bonam con- confcieti^.

feftionem edu6tos foras, Principibusnoftris, hoceft, Rationi, Vo- *^o"ft^'^

luntati , Fidei, Spci, & Charitati prxcipimus, vt pedibus fiiis fubfter-P^^^^^'^'"*

nant;fibivc2equumeftfub;jciant , Sccogant parererebellantes. Im-moctiamper veram mortificationem quafimortitradant, vt dein-

cepsnonampliusfibifuatquc (cnfualitati nequcpeccatoviuant, fed Mortifica.

(quoad haecomnia^fintmere mortui& vfqueadvnsvefperam Chri- ^'°*

fto confixi cruci;qui per quinque ftipites illos rede tuit figurata. At

nunc de fingulis Senfibus,paucis in particulari dilferamus.

Quoad Vifum, qui Senfuum princeps eft ; prarter communem fa- Vifus.

tifque notum iilms vfum , merico nos eius auxilio, tot mirabilium fci-

licetcreaturarum operumque Dei confideratione, permoueri debe-

mus, ad maiorera fapientix , bonitatis , potcntiaequediuinxadmira-

tioncm : & ita vicifllm ad maiorem noftri confufionem , humilita-

tem,debitamquefubmifl[ionem *, ad abundantiorem eius laudem

,

gratitudinem erga illum, &; diledioiicm. Nunc vero, qua: naftra eft

R 1 infc-

i;i VER.IDICVS Christianvs. j

Eiuscor- infelicitaSjContraiium potiusagimus. Oculinamquenoftri, inEnaI pcio.

fru(5i;am vctitum curiofius contemplante corrupti,qui nobis vt lucer-

na vel ^xx qux prsefertur cuntibus , ad hoc fcruire debebant , ne vf-

quam ofFenderemus vel impingeremus; hi demum ipfi funt, qui nos,

vtlatentesexploratores,dccipiuntfraudantquemaxime. quiqueho-ftis noftri obfequuntur infidiis, vt ca cx parte prodamur, qua maxim^ipforum prarfidio fecuros nos eflc oportebat.

De oculorum cuftodia, pericu!o,& damno,ex profellbCap. lxvi.Rcmediu tradlabitur ; vt& de lemedio. Hic obiter remedium attingemus , ncciuidem.

i-na^Lim tantum immedicarum pra:tereamus. Intam malefidi minifte-

rijoculorum antidotum ( fi temporiapplicemus ) multahorrenda &rriftiiioculis hauriredignatnseftChriftus, 5:in vifumulta pati-, tan-

demquemnocua illalumina , inqu2 Angclidefidcrant coiifpicere,

fcede obligari pafliis eft. His contra indebitum oculorum noftrorum

vfum toleratis , recfVum eorundem docens vfum, fjepilllme in vita fua

oculosincarlum ruiltdit •, vtnos, furfum dum viuimus afpiciendo,

eumimitati , etiamin morte ocnlos fecure demittendo , &in pacc

quiefcendoeundemimitemurj fpiritu noftro fclicitcr in manus Pa-tris commendato.

Audicus. Auditusquoquenobis adhocauxilio efledeberet; vt per omniaqu^ audimus , ad maiorem Dei cultum& obedientiam prouocemur

&excitemur. InAuditus commendationem valde facit quoddicitRom.To.

Apoftolus '.Fidesex auditu. Ecce , id finequo impoffibileeft placere

Deo, aurium minifterio percipitur. Organum fine dubio magnacAuditus azftimationisperquod falusinfunditur. Ehcu, quamfuntauresno-corruptio, ^^^ ^^^^ peftilentem illum ferpentis anhelitum mendacia nobis fugge-

rentis deprauatJE ! Ex eo tempore fagaces ad malum audiendum re-Matth. II. tinendumque fadi fumus , &c furdi ad bonum . Non habemus aures

ad audiendum , vt Chriftus Dominus clamabat, quia obaudire nefci-

Exed. ji. mus. Omnes.prohdolor linauresnoftrasaureas, cumHebrapismu-

licribu«, in vfum diaboli contulimus j diabolo quam Deo potius au-Cetjef.j, res pra:bentes Hincetiam fitvtdumcorripimur, cum Adamo latc-

bras quaeramus,& ficulneis nos foliis obumbremus.Aures lcTfa: & de-

bilcs talem non ferunt auditum ; vt lippientes oculi non ferunt folcm.

Auditu'" ^^ fenfus huius alexipharmacon fpirituale , multa in auditu pati

voluit Dominus : totagnomina, irrifiones^calumniaSjbkfphemias,

acinnumerastruculcntarumvocuminclamationes ; qua: aures cius

puriflimas dire crudeliterque flagellabant . Oremus eum,vt digitum

Aiarfi 7. C^^m dextrum , Spiritus fandi gratiam , auribus noftris inferat , caf-

quefanet. Immo , quandoquidemdextramcum Malchoauriculam

amifimusmiferi, feruatafiniftraadmalumpatulaj orerauseum» vt

amifl^am nobis de nouo reftituat»

Guftus

Veridicvs Christianvs. 13^

Guftusetiamin Adamo&Euacorrupmsed, vtrcdleD. Bernar- Guftus.

dus: Saporembonipcrdidimusabipfopeneexortutrenerisnofliri. Et S«»'» Pf""

mterimpalati lempervitio laborauimus; maledilccrnentes incibisg

fpirituahbusj&in corporalibusguftu abutentes.Sicuccnim in hisni-

hil fere placct quam quod fenfus titillet ; ita & in ilhs non falutaria

,

fed fuauiaaccupitadeledlant. Hincaccidit, vtmortem,qu£E in oUa

carnis huius eftjion guftemus , nec euitemus ; quod fihj tamen Pro- 4. Reg.^,

phetarum tam hiculento nobis exemplo prxfigurarunr. Hinc tam

multi mortem animre per gulam degkuiunt : ik non nifi fcro fapiunt

fcntiuntque, quid plenis faucibus haufcrint. Percontatur lob admi- hb 6,

rabundus : An poterit comedi infuIfum,quod non ei\ lale condiium?

aut poteft aliquis guftare, ouod guftatum afFcrt mortem?

In huiusvitij remedium voluitChriftus amarum paiiionis bibereRcmediu

calicem ; vinomyrrhatocumfellcinixto, atqueacetopocar.i , &qui- ^"^'"^'

dcm in ardentiflima (iti extremoque vira: fpiritu. Recordemur abfin-

thij eius & feUis ; noftrumque cibum & potum amaritudine paflionis

cius temperemus, necfacileexcedemus. Sobrij fimus: &: faporem

in fpiritali ponamus edulio pr^cipuum . Sermo Dei, oratio , admo-nitiofraterna, Sacramentorum vfus,noftrunideled:entpalatumcor-

dis , 8c oris paiatumex his cmendabitur . De his etiam Cap. lx v 1 1.

difteretur.

Odoratu diuites& nobiles plus peccare folenc quam vulgares:dum OdoratusiUi curiofis,fuaueolentibus, & delicatis odoramentis fc oblcdare fat-

agunt Scm iUis gloriantur. E diuerfo autem abhorrere folent a pau-

perum infirmorumque domiciliis , &c hofpitalia ac pia interdum loca

ob id ftudiose defugere.

Inantipharmacon, etiamin Odoratupati voluitmedicusanima- Rrmcdiurumnoftrarum

;piiefertimin monte Caluarias : vtnobis magis cordi Odoratus»

&curareftetbonus odorvirtutum coramDomino, quam fragran-

tia veftium rerumque aliarum mundanarum. Nam certum putatur

,

cos quihicfemper beneredolere defiderant, amorte tetrius ohtu-ros j & in inferno,nifi posnitentiam egerint,arfuros acerbius. Exera - 1. ifdcfe.5'

plo folus elTe poteft Antiochus, qui poftquam nimis accuratam fui in

omnibus curam habuerat, nihilquequodad mundi obledationes fa-

cerecinfedefideraripaftusefictj nontantiima vermibus viuuscon-fumptus elt/ed tanta fuir fcetoris ipfius incolei antia.vt non folum ex-crcitus rotus illograuaretur, fed nec ipfe eum in fe ferre vlcra pofiet.

NuncadpoftrcmumSenfuum , Tat^um dico,veniendumeft}qui,Ta£lHS.quemadmodum non vnum tantiim corporis mcmbrumvelpartemoccapat , fed pcr totum corpus extenditur ; ita etiam longe pluia fiint

pcccata , quac per hunc fenfum quam per quemuis alium committun-tur. Primum tadu peccatum fuit

,quando primi Parentcs ad hgnum axaaS!'

R 5 vctitum

Ceiief}.

Circa tria

prxcipuc.

134 VeRIDICVS CHR.ISTIANVS.vetimmmanusfiiasexcentierunt. Dequoligno ita Adam vxorirusDomini prarceptum erar interpretatus

(quia ante eam conditam da-

tum fuerat) vt inde tenranti ad cfum ferpenti refponderet : Defrnclu li-

gni, quod esi tn mcdio Vuradtfi ,pr^ceptt ncbu Detu ne ccmcderejfiw

j ^ ne

tunf-ercmm illud,c

Per Ti^vL Quam frequenterquamque multiplici modo nos interca tadu f^-

I""f^ dauenmus,quotidicque nos hoc fenfu inquinemus , abunde nobis id

tui; frequentes illa; veteris Teftamenti lotiones & iterata toties baptifmataLeuit.x^. demonftrarunf. vtenim mille mcdis ftatim immundi cenfcbantutjita

multotiesiis6(: corpora & vcftc.s^Scvafamundandacrant. Hiiicnon

inepterocies quismanima maculariiudicatur, quotics peccat;quia

peccatum fa-da anima; labes cft , quam quafi ex attailu rei vetit^ pec-

candocontrahit : ficutqui caibones velpicemtetigerit , abillis in-

quinatur.

Ta6lu pr^cipuc circa tria ifta peccatur : circa impudicitism , quo-

cunque modo illa in adlum corporalem deducitur j circa iniuftitiam,

qua quis rcm aHenam furto aut vi tolHr j vel quoquo modo inuito vcl

infcio domino inique rctinet ; tum ctiam in pcrcuflione , 8c quacun-

quceiufmodiiniuria: addo,in vcftium vclcubiHsnimia molhtie. De-

niquc innumcra funt Rre, nifi ita circumfcribantur , qua? per tadumvitia commirtr.ntur.

Mulciplcx lam, vtmukiplcxcft Scnfus huius ofTenfio&peccatum; itamulti-

Tadus"'^ pliciiHud remcdioChnftus Dominus noftcr curandum iudicauit.

Hincin omnibusfacratifiim.i corporisfui membris mcmbrorumquearticulis fin2,u!arem quandam pcenam fuftinuit. Inter quas '\(\x pre-

cipuenotandazfunt : Vchcmensilla totius corporis in ingreflii horti

concuflio, a^onia fudorcm vndique fanguineum exprimens , dura

apprehenfio,l!gatio ,veIlicatio, maxillffpercufl^io, 6v.'colaphi inflniti,

capillorum & barbarconuuiflo,confputatio, fl.igcllatio , coronatio,

gcftatio crucis , frequcns vcftium cum vulnerum renouationc detra-

dio, crucifixio, & poftmortem preticfl laterisperfoflio. Adeo vt

beneProbaticapifcina, ChriftuspafTusdici mereatur, Sch^us fii:in

quaiuxta Grarcum vocabulum veliitoues in facrificium omnes ablui-

mur :, & proutin fpeciem Latine Probatica fonat , m qua , vt omni ex

parte probata Sc approbara, fanamur a quacunque detineamurinfir-

Qmnque mitate. Habet , vt antea dixi , noftra Pifcinaquinque fenfus, vt por-

pomcQs ticus quinque , in quibus iacet omnis mulritudo languentium pecca-pifcinac

, [Qj.m.j.,^ Habet e contra ha;c falutaris noftri Redemtoris pifcina cmi-

nentes porticusquinque ; hoceftquinque pra:cipua vulnera ad no-

ftramfidutem. Hicomnesnoftrorumquincue Senfuum infirmos,c^-

cos,cIaudos,aridos , & quotquot peccatis ooftridi funt, deponamus.

Aquae mot? funt,nihilefl quod Angelum aliquem exfpedemusjcmnitemporc

ctiam fpi

rirualisin

Chrifto.

Veimdicvs Christianvs. i;f

tempore feraet admiranda: huius pifcinx falubritas . In hanc fcnlus

noilros co:os demergamus, vt illis iam fanis receptis , ita ad noftram

fahitem,ciufqacquiillosnobis deditdeinceps vtamur gloriam , vc

vbiredicritrationem nobifcuminiturus , dicere ei poirmius : Domtne, Matth. t%.

quinqtie taleiita tnidtdtjlt mihi: ccce, ulhi qmiiquefuperlturutiisfum . Qupd QlL'^^"'^

fit potiflimLim^quandoralutarircnfuumtxtcrnorum vfu^etiamqum-

queinternosfeu fpirituales adipifcimur^ vtiamin anima etiam vere

videamus, audiamus/cntiamusque. Tuncdidurus vicinim eftDo-

minus : Euge ferne bone & jidelis-j mtra m gattdi.um meum. E^ufoteftatem Quinque

habens ftipra qtiinqne ciuitates : per quod rcgia Regni cxleftis gloria de- ^'^"^•if^s.

clafatur & darur.

Quid oberit , fi hunc de quinque fenfibus tradlatum cum myftica i.MAch, i,

quinque filiorum Mathaihia: intcrpretationc concluferimus ? Kic

enim hominis &quinque fenfuum vt filioru debitam conftitutionem

contemplabmiur.Maihachias,donatus a Domino ,' ficenim ibnathoc

nomenjquinquefilios habuit, qui populi Dei duces eftcnt contra ho-

ftesfuos. Sicdeditnobis Dominusquinosfenfus , quorumpra:fidio

animam noftram contraeius inimicos tutaremur. Nomina fiquidem

fihorum Mathathia^non male Senfibus conueniunt. Primus crac

loanncs , in quoeftgratiajperquem.Vifum cui plurimum gratia: in-

cft, poftumusintelligere. Addo,totiesin Scripturislegi;,Inucniam

gratiam in oculis tuis. Sccundus Simon , obedientia vel auditor mcr-roris,apertc Auditumdefignat, qui obedientiae fidus eft prajcurfor;

vndeobediredicimus, quafiobaudire. Tertiusludas , confitens vel

glorificans, Guftum poteftdenotare: exquoconfcifio fequitur & laus

dulcedinis Saluatoris ; Guji.ite (x videte quonia^n fii.iuis eft Domintu. Quiquidpiam guftac,ftacim iudicium fuu declarar. Quartuserat Eleazar,

Deusmeusadiutor, Ta(5lum fignificans: quiaDeus paterfihum tan-

gendo, & vt paftor percuteretur permittendo , adiuuit nos ne in aeter-

numperiremus. Eiusliuore fiquidemfanatifumus: liuor aurem ex

radu. QuintusIonathaSjColumbac donum, perquem Odoratumac-cipere poiramus. Quia vnde bonus odor Chrifto in eius Ecclefia , niil

ex dono columbae , hoc eft S piritus fandil Ipfe eft enim vndtio& pre-

tiofum vnguentum replens tocam domum fragrantilfimoodore

,

Orario pro boiia quinqne Senruum dirc6lione.

QVinquemel Senfus^Bommc^^ quos in fdutt^meAfubfidiummihi contulifli , magno meo malo infdi mihi rebellant^c^in

certam^fifequar ,perniciem ducunt : Jpiritu tuo bono illos quxfo

reforma , 'vt illls adtui nominisgloriam,^ anim&medi falutem

vti valeamj^ corum ductu vitam inueniAfem^iternam^Amen.C A P»

I^^ VeRIDICVS CHR.MTIANVS,

C A P. X L I I I.

Vimq.animxtriplicein,cxlefl:iamunera,panclas.

Vis mcmorans:IntelIed:us:fuacuique Voluntas.

Trcjpo- p^-^1 RESs ifliJEpotentisanimx, Memoria, Tntellecflus, & Volun-,earumqueofncium,tribusNymphisanimxobfequen-tcnnae

t^cfl i^J tas ,earumqueotticium, triDus iN'ympnisanimxoblequen- ^cibus poirint comparari , quemadmodum etiam in imagine

figurancur. Memoriain primis, velutthefaurum anims B

c'!nf!f"'abfcondimm & claufum tenet in finu , tanquam archiuum a Deo fa-

U,xo.cap.i. dumeiufquecurxcommifflim. Intelle<3:us,tamquam visaliquafpi- Cricualis, thefiurum illura aperit , relque in eo reconditas manifeftat.

Et Voluntasexeodeprfemit, quodcunque proreitemporifveoppor- Dtunicate, anima:arbitiiofederitpIacueritve; rclitflis interimibi ahis

variis rebus bene cadoditis ,qux fuo etiam tempore, dum vfus feret

.

velnece{lltaspoftulabit,expromentur. DepromtaeMemoris fcrinio

(Intelle£ta prius reclufa pandente) Voluntas anima: tradit , in eius ad

quodcunque voluerit obfequium : nunc virtutem hanc, nunc illam :

aliquando mifericordi^ diuin.-s recordationem , quandoque vero Iii-

ftitia:: incerdummorcis meditationem oboculos ftatuens, fubindc

iudicium , autgloriam ca:leftem,autetiam jeternam damnationem.

Dcfcriptlo Polfunt etiam tres anims facultates hac ratione defcribi. Diabolustruim po- cerco fciens , non aliter quam voluntate hominis confcntiente pecca-tcntiaium.

^^^^ committi pofte, vt quse inter animx potentias intimum palatij re-

ceiUim regat, & a qna tota animae gubernaiio dependeat, ficut a Rege

infuoregno^ vtad Voluntatem pertingat eamque ad confeiifum in

malum pelliciat , ab aliquo fenfuum cxteriorum communiter inci- i

pit, qui, vtvidemus,qiia(iportae, veletiamianitores funt, inextre-j

micatibus corporis fuas habentes ftationcs : cuiufmodi funt vifus,au- ,

ditus, ta(5tus, reliqui. Peu fenfus autem (quando non ftatim excludi- ^tur } tranfit cum mala fua tentatione & fuggeftione ad phantafiam fiue

jimaginationem , tanquam per aulamaut atrium, vfquead longum

periftylium velut ambulacrum , vbi non tam exada habctur ratio

euntium& redeuntium, prxfertim in magnis sdibus Sc aulis. Veriim

fi inofFcnse & impune vlterius ad memoriam vfque pertingere poteft,

ibiquequafi certam formare cogitationem ; eoque amplius ita pene»

trarevfque ad intelledum , velutvfqueadinteriusintimoproxiraum

cubiculum, vbi ratio reddi &:certa notitia dari debet , priiis quain

adintimaacceftiis&audientiaobtineatur: tunceinihil ampliusfu-

pereft,quam vt in iniimum penetrale concedat , vbi voluntas prxCi-

det j i cuius arbitrio totum dependet : fiuc vt propofitis aftenfum

prcebeatj

IrevS Anima£. potenti^ 43-

Vim^ animx triplicem c^lefl;ia munera pandas.

Vis Memorans; Intelled rus; fua cuig^Vbluntas

.

Qu^/ /f/? r^ ttnuure/Tar qui Vame cypcre/ 8n mcms dm mommt?

Ceftla SouuenatKe / La toute-Veullance / £t Uentendemmt.

VeridicvsChristianvs. IJf

pra?beat,fieiicjue dcterminetquod petitur ; fiue vt cum auc5:oritate rc-

pcllAt , aut vt minimum, eo vnde venerat remittat. Eiufmodi nam-que proditoris fuggeftiones , ac diaboli ad peccatum tentationeSjfiint

inftar ex ploratorum , hoftiumque (ubornatorum , qui fubintrant , vt

madlcnt, & fpolient;quique deprthenfi , iurc fulpendi, vel alio mor-

tisgenercafficiconfueuerunt. Hocfacimus, dum perarbitrijliber-

tatcm,&voluntatisimpenum,eiufmodiirrepen:es latrunculoscmif-

fariosque non admittimus , fed in crucem arreptos fuflollimus , pra- Cal 5»

uam noftram inclinationem &diaboli fuggcftionem^per Chnfti paf-

fioncm dc crucem in nobis fupprimentes & exftmguentes.

j^ Tres ifta: facultates igitur Jeu potentiiEanims appellantur Memo-g ria,Intcllcdus,&: Voluntas. Suntnamqueetiam vcluttria propugna-

Q cula& caftcilaquaedam.quibusciuitasharcnoftra.quceexanimacon-

P ftat&corpore, communitur . Hisfaluis, benecuftoditurciuitas.hoc

cft,homo totus, & regitur bene : vt rcde Ecclcfiafticus ; Tumculm tit-i:^^./,-.^,

flcxdiffuilerumptUY. Quamdiuenimha: arcesfibibene fubfcruiunt,

&faltcm Voluntasinuida manet,nihilhomini nocerepoteft : quia

Deus cum ipfoeft.

Potcft& alio modo trium harum virium dcfcribi conditio. Memo- Memoria.

riaScribaeft intus refidens. Illa fiquidem regcftum,aut vtita dicam, ^toba**f.

regiftrumtenet omnium qua:tranfigunfur,inftar Sccretarij. Vtdicit

Cicero; Memoriaeftfignatarumreruminmente veftigium. Idem ; cicere i.

Rcrumomnium thefaurus jMcmoiIa. Exquothcfiuio, vt Capitis ^«/•Qiffy?.

huiusinitiochxi,qu:Evclvfus jveincceftitas, vcitcmporis ratiopo- ^^'^

ftularit, ad Voluntatis arbitriumin obfequium anima:depromuntur.

S. Bernardus, vtChriftianus, noftropropofitoaccommodatiushac

deoeconomiaproloquirur . Oftiarius, inquit, Voiuntatis fitrccorda- Bern/ird in

tio caeleftis patriiX ;& ad thalamum rationis cuftos adhibcndus,iecor- /•"«/''''"•

datiogehennae. Exccllcns haud dubieviseft& thefaurus memoris,adhochominia Dcoconceir^E , vtinea falutaria qu^que rccondatj

temporeopportuno veluteloculodepromcnda, &in vfum dcducen-da. Sed , quod dolendum eft , quam inanes bonorum funt fa^pe iftae

cellulstancithcfauri; &quam pienaeinterim omnium vanitatum ,

omnis ftukitia: , infaniac , turpitudinis , & malitia! ! vt mitiftime cumElegiographo dicam, Plenusfacculus eft aranearum . Eiufmodi funt CatHll,

iftorum hominummemoriac, quinequeeconcionibus, velhbrorumpiorumledionejnequeex boniscoiioquiis,diuinifvcinfpirationibus

boni quidpiam retinent. His enim ,quibus memoria prauis abundar

rebusjinftar infundibuheftadbonuiTj ; inquonihiihcTrct,fedquid-

quidinfunditur dcfluit. Vtvulgo dehis ,qui memoria: defcdluiabo-

ranc,dicifoict,aurium. vnahauriunt, aitcra efFundunt. Fcrdasvero

ctntiunculas, di(5i:eria,fcurriiitatcs, detra6tiones,&: id genus yirulen-

S tias.

i?8 Veridicvs Christianvs#tias j & celerrime capiunt>& retinent mordicus , etiamfi tantum obi-

ter (emel occinantur. His pleni,ha:c &c regurgitant. Quid enim ex va-

fc aliud expc6tes quam quo repletum eft / Tales memoriae nidi funt

aptil]imi,in quibus maligni daennones peffimaquneque fomcntarepo-nant,vanitatem maxime 8c impudicitiam.

Beati igitur & prudentes (unt , qui Memoriam fuam inftar gazo-phylacijcuftodiunt; inquod nihilprarter res pulchras, bonas, pre-

tiofas,honeftas,&diuinasrecondant j tumadillas ibiaccurace con-

feruandas, tumadfuotemporedepromendas, 8c opportunisvfibusMattk.ij. apphcandas. HuncinmodumChriftusipfeloquebatur: Omtiis fcriba

dottniin regno cdorum, fimlis eH homim fumf.imiltas, qutprofert de tbefaU"

rofuo noiiu & vetera. iu xta rei fcihcet vtiHtarem.

Intelle- Intellcdtus vis eft animce , per quam homo velut per lumen res in-ftus. fpicit&cognofcit, quaeipfiper aliquemfcnftutmofteruntur. Itadc^--<>.ot. hoc Ariftoteles ; Intelleduseft lumen quod Deus Animsinfundit.jiinbvoj. Sandtus vero Ambrofius fandlius 8>c fpiriruahiis , hoc pa6to ; In-

tellecftusfpirituale donum. Quod & pro effedtu Intelledtus accipi po-

teftjquandofcilicetper vimiftamanimae (quam I-ntcIIe(9:um voca-mus } ahquid intelledtu difticile perfpicimus & intelligimus. Hoc do-num humiUbus.iuxta Pfalmiftac tcftimonium, conceditur ^ fic enirn

TfJ uo' ^^^ • ^^''^^^^^^^i^i^^dat pAruulis. ^ttAihi : Intellctiushonusommbui factcnttbtti

eum, Quod& Saluatornofteripfeteftatur, &PatricaElefti confite-Matt. ro. fm- . Confteor tibi Pater cdi & terra , quta abfcondtfli bac a fapienttbus, <^

prudentibus( (cilicct in oculis fui s} & reuelani ca paruuUs.

Voluntas. Voluntas principalis eft animae potentia, fine qua nequc pcccatum,Auglib.\. vt ficdicam,eftpeccatum ; nequevirtus virtuseft. SicD. Augufti-

ctr.it}.nus : Voluntaseftquapeccarur, &:quare6te viuitur . Tamque illa-

eft Iibera>vtcogicompeIIiveadid quodnolitnequeat. Inhancfen-Bernatd. d: tentiamD. Bernardus : Voluntas noftra non cogitur : & propter-^atta&hb. ^^ ^^j^ mcretur vel demeretur . Efficit namque vt coram Deo merea-

mur , per idquodrede voluntaricque agimus, 5cabiIlo promeri-

to coronemur . E contra demeremur , &c punitioni fumus obnoxij

,

quando per liberam noftram voluntatem in malum confentimus.

Sin autem ad aliquid compellimur inuiti Sc nolentes , per meram vim&violentiam, voluntatenonconfentiente, tuncnec in bonoopercmeritum , neque vllum eft demeritum in malo. Praeclare , vt omnia,

^«^«/?./r 3 . idem Aurelius , Voluntatis afteuerarfs libertatem : Nihil tam in no-dchb Arb ftraeftpoteftate,quamipfaVoluntas. Veremirabile, fiattendamus.yoliintans Nunaeamexterna vis aut potentiapoteftinfle£tere. Hincexccllentif-oblano, >- n.-.r i

• i t •• • n.fimaelt Voluntatis obiatio, inter omnia quaenos rerum noltrarum

DeoofFerre queamus facrificia. Hanc Religiofi omnes oft^erunt, dumnon foliim vota Caftitatis 8c Paupertatis emittut, Ctid etiam Obedien-

ti£.

VeRIDICVS CHRISTIANyS. 1 ^ptia?. Quo fzCto fnam voluntatem exuunr, & akerins , Supcrioris fci-

licetrquemDei locohaberedebent} induunt: piopriam cum ipHus

-voluntatecommutantes : fequeinprarcipuafui parte, Voluntate in-

quam , in holocauilumimmolanres, &igne Charitatisquafi ixi nihi^

.lum , Vt omnia in Deolucrentur , redigentesjqu:E vera eft holocaufti

natura. PervoUitatemetiam^ferotum.homoalteriusporeftatifubiicic

gubernandumquetradit, plcna fui f-a(5laaheri poteftate, quemadmo-dumciuitasahqua, clauiumtraditione, Principis ahcuius dominiofubiicitur &con(ignatur. Abfqueenim hac Voluntatis fubmiiTionc

acplena traditioiie, neque verapotcfteftefubmiflio, nequeredagu-bernatio. Vndeconftatquam grauiter errent fequeipfifailant

, qui

fplendido obedientiartitulo gloriantur, acfe Rehgiofos cfle exifti-

mant, quandonihil miniis quam vohmtatem fuam Superioris vo-

hintati fubiiciunt : fed potiiis Superioris voluntatem ad fuam quo-quo modoinfleilunc.

In vohintatishber£ fquahscftin primis bonorum Rehgioforumhominumqucvere Chriftianorum ) commendationem, huncin mo-dum Dodlor mellifluus : Volunratt necleges imperant , necPrin- ^^^«^j

'

cipes dominantur : hbera eft ; &c maxime, (ifpirituducitur : quia VoiHiitas

vbi fpiritus, ibi hbertas . Veruntamcn , veternoli ferpentis inuidia, inu^"^^»

quemadmodum memorianoftraperuerfaeft, &fa(5la vehit vas fra-

dlum & perditum , quod nullis fere ahis vfibus aptum cft quam for-

dibuSjVanitatibuSj&nequitiiscoaceruandis : Inteileclusvero inftar

fuhginofarlaterna: itaobfufcatus & dctortus,vtad nihil valere videa-

tur quamadfcelera,fraudcs, & millemalasartes adinucnicndas:. a<l

bona vero & fan<51:a , nefcio qualaboratinopiahicis,&cahgine : ita

Voluntas prxcipue eft deprauata atque Ada; laplu IxCa. , vt abineun-te horainis artate ad malum potiiis prona fitquam ad bonum. Ad bo-numfiquidemtam tardatamque inepta fac^avidctur , vt magni fit

laborismultiqucconfilijac negotij,priufquam ad redtam normam

redigi queat. Vnde tit, vtitaomnia adfuumnutum infle6lat, fuif-

quefubiiciat leg-.bus , vt promittereaufit D. Bernardus : Ceflet vo- MalfEto.luntas propria, & non eritinfernus. In quidenim exerceat infernus & luntatis

ignis gehennar fuam fxuitiam , quam in malam voluntatem ? Pecca- !?^'^'

tum namquc flamma: infernalis eft pabulnm ; immo , vt redlius dixe-- r/yml^l,'

rim , fundamentum : Si pcccatum tollis ; nil eft quod infernus exu- inScptu.ig.

rat, nec eft quodipfcmctexiftatquidem : peccatum autem non eft, {j

mala voluntas tollitur. Mala voluntas Deum impugnar,& in eum in-

furgit: Paradifum fpoliat ,&ditatinfernum. Noftramigiturvolun-tateminDei voluntateconftituamus, ne malaflt: dicamusq-ore,&opcrejFiat voluntastua &non mea.Poflidebone Domine meam me- Matth. x6.

moriam 3 intelle(5lum illumina j &dirige voluntatem : alioqui po-S 3. tentia:

14© Vemdicvs Chrtstianvs.tcntiaeanimas mca potenteminmeexeixebunt tyrannidem , ^iTmei

dominabuntur. Tibi, 6 Deus, tradoomnia poflitlenda & gubernan-

da vt ita ad maiorem tuam gloriam , & meam falutem , animae meas

deferuiantjcui in prsfidium& fubfidium cundtalargituses.

Nonentabs re, {iquafi coroIlarijlocoinfigurcEac typi Voluntatis

explicationem panca pra:di6tis adiecero.

Volunratis Voluntasoptimegrandi lUi fcrreo&trabali malleo comparatur, npotcmia. quQ Y:ihn ligna feu tigna ac trabes idu violento compingunt & om-

nia, ad quacunque adhibuerinr,eius vehemetia; coguntcedere& ob-fequi ad nurum : vnde refte a tundendorudes dicitur- & apud fabros

ipfos npftra Imgua ( WilUhtn Voluntas, maileus ille appellatui jquodqua!cunquevult faciat ,nihilqueei obfiilat. Quantaefit potentix &efticacis voluntas , non foliur. in illis elucet, qui fiante voIuntate,ad

id quod noUentcogi nequiuerunt , etiam tota mundi poteftate con-currentej verumetiaminillis, quie contra , res maxime arduas&:

quafi impoflibiles efFecerunt, voluntatem fuam fubalterius volunta-

tem obedientiae vi redigentes.

Martyrum Priorum exemplain martyribusomnibusfalgerecernuntur. Tor-.inuida

queri,vri,mergi,dilaniaripotuerunti fed,vtiquidpiamquodDei legi

repugnaretadmitterentjcogi nequiuerunt. Ceruix mucrone prxfcin-

di potuit : at ne minimum infledri vcl conniuere , ad profanam idolo-

rumadorationem. Tuseisin manusobtrudipotuit, &fupraignem^ dextrse teneri , atque ex eis tus in ignem decuti ^ fed compelli nequi-

uerunt, vtipfimetfpontefuaturisveltantillum idolisadolerent. Vt-qnevnum proomnibus nominatimadducam , cuius hodie iz.Mar-

S.Petrus tij feftum in Ecclefia celebratur ; S. Petrus Martyr , Diocletiani Im-njartyr. peratoriscubicularius, di<5lum neftrum fadocomprobet . Is, cuni

de martyrum fuppliciis conquercretur,martyr efFe6tus eft. Sufpendi»

ca^di , extendi , vnguibus excarnihcari, fale & aceto confciilis in vul-

neramembrisperfricari , lentoqueigne torreri potuit , fed a propo-

fitoac fide auelli non potuit, voluntatecontra omnia diaboli machi-

namenta rupis inftarimmota& inconcufsaperftante.

EfFeftnT Exempla altcrius generis eflicaciq , per voluntatem obedicntix iugoiTiirabiliu fubmifTam exhibitae , infinita commemorem , ex quibus nihil volun-

obcdiem. ^''^"^ libertati per obedientiam conftat decedere ; fed potiiis augeri ad

bonum. reddiqueefficaciorem. Adeovt impoflibilia natur^ perfi-Gregor.1. ^\^^. vt funt , le^nam arripcre, &adSuperioremidiubentemaddu-

*'' ceretfuperaquamambulareifixa&rupes locomouere, &:eiufmodi

fexcenta. Omnia Voluntas poteft, vt ita dicam; & ad nihil cogi poteft.

Egregic profedlonosDeusornauit, quitriplici hac facultatc, ve-

lutrribusrobuftiflimisducibus , militisnoftrae praefidium auxit &communiuit. Dumetenimnobisin vitahachoftilibusarmis vndiquc

Veridicvs Christianvs. 141

cin<flagratiaefluentis inceiTantereftopus, quofitim noftram reflin-

guamus , aidorem temperemus , & irrigemus innatam terrae falfugi-

nis aridiracem j vt ita tandem per m:lle malorum ingruentium agmi-

naperrumpentes, ad caelcftis glori^ coronam triumphantes conuo-

lcmus; hauddubiemagna efttrium tahum robuftorum prxftantia,

quinonobftantibusvndiquepericuhs, optatanos potiri faciunt fe-

hcitate. InDauidcidnon obfcure adumbratum videreeft : de quoficlegimus: DAUtdcrattn prafidio : porro Jiatio Philijitnornm tunc erat tn ^-^^g-h

Beth-lchem. Defideranit ergo Dauid aquam de lacu , &ait: O fi qiiis mihi

d.vet potu?n aqu£ deciilerna, qu£ esl m Beth-lchcm iuxta fortam ! Irrufe-

ruiit ergo tres fortes cafira rhihfihtnorum , & haufenint aquamde cijlermt

Beth-lehem,qu£ erat inxta portain , & attulerunt ad Dauid. Magni

itaque faciendum triphcis facuhatis anim^ munimentum dc auxi-

iium ad (alutem confequendam.

Oratio pro redo trium potentiarum anim^E vfu.

DJtor optimorum datorum, Bomine , tribm mimam meamditafti muneribm ac potentiis

\ fedmihi non rarl) recufant

chfequium : oftende potentiam tuam , ^ munda CMcmoriam,

Intellecium illumma , (jr corrtge Voluntatem : vt anima mea ,

tantls adiuta pr^fidtis , alacrtus falutemfuam vdeat o^erari .

Amen.

^^^C^l^.

S 3 C A P,

142 Veridicvs Christianvs.

C A P. X L I V.

Vera Bcatituclo.

Hfrodot.

lihu

MMth. 5.

OdoBeaticudines.

Do(9:nnxcjirlcftis

nouitas.

Jf%U I 6.

Similc abauibus e

BJdo dela

pfis.

Quid figna odlo volunt Vitar pr^iliga Beata:?

TeHcrafunt,quibus arthereas Deus afferit arccs.

ON vtomnesbeati cfredcfiderant y itavera: bcatitiidinis

viam feruant. Multi de Beatitudine & fummo bono difpu'

tarunt ; fed omnes prarter Chriftianos afcopo abeirarunt.

Quod vnus CrcEfus non lama Solone verbis , quam abeuenturebusipfiscdodus abunde teftatuseftj ciim fe beatillimum

aliquando arbitratus, a Cyro captus , &c pyra: impofKus , vcrum c(Ie

di.dicit, quodei ante dixerat Solon : Neminem ante mortem beatumdici debere,

ChriftianiautemodorecenfentBeatitudmcs, quasChriftus pri- ^miim difcipulos fuos in monte docuit : Biati pauperes jptrnti-, quoniam

ipfornm cH llegnum cdoruni. & ita de ahis . Harum exphcationem ( vt

cierehquis fimihbusquar ad Catcchifmumpertinenthadlenus obfer-

uamus; nonintendimus 5 ciimexahis quamphirimis admani.m fit:

fed tantum iuxra Interrcgationis foimulam, in gencrc, quid de ilhs fit

fentiendumoftenderaus. Suntautem ifta:velutcert3erationcs& con- gditiones,quasquibabercnt,bcatos Dominusipfepronunciauit.Mo-

do iUo loquendi indicans , per illas, vt ccrtas quafdam vias , ad a^ter-

nambeatitudinem pcruenturos. Hicenim nemo ahter , quam fpc

artcrna: fchcitatis , & mcdiis eo pcrtingcndi beatus dici vere vcl

efTe potcft.

Refponfio fatls hoc ipfum quod doceo manifefte demonftrat. Quihasconditionesinodo Beacitudinibus propofitas habent, veluttef-

feramferunt . qua freti in caihim intromittantur , 6c fint in .Tternum

beati. Qujs hinc non videat quam fit propterea gnauiter ilhs vita hac

durante incumbendum?Atnoua: huius &:nunquam anteaaudita; dodrina; admirandum

fecretum paulo accuratius introfpiciamus . Quid enim abftrufius

minusque fimile vero humanis fenfibus , quam in paupertate , deie-

(flione fiii, hidu, & perfecutione fummam beaticudincm , immo vcl

fehcitatemtantillam conftitui? Ideoquerem paulo aitius petentes,

admirandamhanc Chriftianihominis Philofophiam tandemexcu-

tiamus. Meminifleoportet , nos, dumDciobedicntia & gratia per qpcccatum excidimus , culpa noftra ex Paradifo cxturbatos, quafi pul-

los auium e noftro nido ,, vbi optimc nobis erat, noftro merito excr- qdilTe. Sicut aui4 fugiem, <s' ptl^i de ntdo auoUnte<; inquit Propheta. Nunc

vcro quemadmodum pulii ita nido delapfi in mille periculis funt , &quafl

OCTO BEATITl^niNES. 44-

Quid ligna o<Pco volunt Vitse pr^faea beatser

Teflera sunt,quil)us ^tliereas Deus annuit arces.

'Desjamtes eftudes/Des heatitudes/ Qu'm c^ennons nom!'\

Le chemin qui l'Ame/ Candutt au thalame/Du Cehfle ef^oux .

'

Veridicvs Christianvs. 145quaficcrtodifcriminiexpofid, vt velfameintereant , vcl dcuorcntur

a bcftiis , vei ab hominibiis conculcentur : ita nobifcum agebatur ; vt

in medio hoftium noftrorum , in tantis miferiis &infirmitatibusde-

gcnces, certumcctcrnumque in diescxpcdtaremusinteritum, quam-diu nec via necratiofuppeteretad nidum vndecxcidcramus rcmean-

E di. Quocirca , ficut pullorum tahum marer , de ramo in ramum , dc

te6to in te<5lum voHcat 8c fdtar, ccitum foiicitumquc cdcndo cantum,

quoillosaUiciat&paulatim rcducatincolumcs : itaChriftus Domi-nusnoftcrvarios& mirandos fikus fecic, nos qusritans , dc vocc

blandacecinic, quo mehusfcqueremur inuenti. Si c D.Giegorius: Gfc»;»---.

Ecce , vt nos poft fc currcre faccrct , quofdam pronobis fakus dedit. ^'"«'^•^9«

E carlo in. terram , ex finu Patris in finum Matris, inde in prxfepe, in.- chnfti !-de,pcr varios ahos faltus quibus &c montcs & colles tranfihit, faltauit nj.

incruccm ; decruceinfepulchrum,indein infernum, indc& e fepul-

chro itcrum in tcrram,ex tcrra dcnique in ca£lum,vnde vt gigas exme-rat ad currendam viam . Vtque nos eo eundcm {equeremur, vbi

a:ternafumus beacitudine perfruituri ; non faltus tantum, fed & can- Csntus

tus mirosdedit: o<5lonimirum iftas Bcacitudines , intcralia inlinica.^'''"^^^^"

Vcquc naturahilima , acplane propria matris pullorum perdicorum

Yox cftc dcbet , vt inteIIigant,moueantur, & iequantur : ica propriif-

fima, vc ica dixerim , hcec Chrifti Saluacoris noftri eft cancio , ac pro-

ptcrea mundi cancilcnc-e contraria . Adeovttuto ipfim fuper hac

vocefequipoftlmiis, &obeam remcciam prartancafelicitare ac fe-

curicace , vocari ex hoctemporc bcati. De huiufmodi vocis dudu &fequela fic ipfe Dominus : Oucs illum fcquuntur ,

quia fctum vocem eiiu. Um. ts,

Alienum non fequuntur , fed fuoiunt ab eo : quiu non nouerunt vocem altcno-

ruin, Sciunt Chrifti Fideles di6tum a Domino : ?opde meus,quite bea- j/Im* 3.

tum dicunt , iffi te decipiunt . Sed Chrifti vox Bcacitudines iftas pr^Eci-

nentis nota, grata, & fidclis. QuiigituraEtcrna beatitudine in carlis

4« fruidcfiderat, harcfcruct, quarviaeinftar euni adbeatitudincm du-eent. Namvtdicit D. Gregorius : Quaerenda eft gloria Dei per Gre^or.

viaseius.

Oratio proodo Bcaticudiiium frudu obtinendo.

/^ LMifericordif^ime lefii ,falu^ vnicA, & Saluator mundi,^^ tua nos gratia^ benedidtione rigare dignare^ , vt ita hic

9B0 Beatitudinum fru^um carpamus , vt in Regno tuo beati"

tudineperfruamur Aterna. Amen.

C A P.

Herodot.

lib.l.

Solon &Ciocfus.

144 Veridicvs Christiants.

C A P. X L V.

Ar, nonne hos MunduSjinera feu ludibna, fpernit?

Delirat^nec vera videt,nec iudicat ^qua.

r^^^f^icvT iftudCaputprscedenti fubfcruit, ita mirum videri

^tfS^^nondebetjfiiifdem initio vefligiis, quxtuncpolui, nuncErroriucli ^^^^' profequ-ir . Omnes, vtdixi,beatie(Iedefiderant , fed non

valTeati- ^^^"^''^ci^c omnes in quovera beatitudo confiftat, intelligunt.

tudine. HincGcntiles omnesexcutiebant angulos , (ummum bonum ac bea-

titudinemfcrutantes. Aliquiindiuitiis eam confiftere arbitraban-

tur. Vnde Croefus Soloni diuitiarum fuarum copiam oftcntans,eum

rogabat^vtcccpidicere, anfequifquam beatiorelfet ? cumque So-

lonrefpondiflbt, neminemantemortem beacum dicidebere, Solo-

nemtanquam ftultum hominem, qui pra^fentem felicitatem parui

faceret,afedimifit. Mox expeditione contraCyrum Perfarum Re-

gemfufcepta, captus regnoqueexutus, rogcquevt cremaretur im-

pofitusjciamarecoepit: O Solon,Solon,Solon! Cyrusadmiratusig-

notum vocabulum ,poftquam caufam remque omnem didicit, Croe-

fum ab incendio liberauit , &c apud fe toto vitae temporc honorificcn-

Epicurci. tiflime habuit, humanocinconftantixac mifcrijcdocumentum. Alij

fummam felicitatem in voluptatibus,luxu , crapula & ebrietate con-

flituunt. ficut Epicurus tenuifie 8c docuifie putatur. Vnde, hcct ipfe

fummumbonum inanimi voluptate reponeret, vitaralioqui conti-

.

nentiilima?, ( non autem,vt Ariftippus , m voluptate& fagina corpo-

ris) quotquottamcninterca ventri&gula^feruierunt, Epicurei , feuFfordt.lib.i

. Epicuri de grege porci vocati funt. Tales funt Venerei,Bacchici,Epu-^'•'''^*

lones, Lurcones, actricongijnepotes, quorumDeus ventereft5 &

qui in terra fuauiter viuentium commorantur.

Talium,iuxta ftultam mundi opinionem,defcribit Pfalmographus

beatitudinem , vtqu<Tin profperitate, rerum tcrrenarumaflluentia,

bonorumhonorumquecumuhs,cateruisamicorum,fihorum, famu-

lorumquefrequentia conftitutacredatur. Ita PfaltesrFi/zd: eornm com-

l)o{it£ ^ circumornatA vt [unilittido lempli. Vromtuaria eorum plena,ertician-

tia ex hoc in iUud . Oues eorum fatofi , ahundantes m egrefihus fuis ; houes

eorim crajjk. Non esl ruina maieridi , ?ieque tranfitus, nequecbmor tn plateis

eorum. Beatiim dixenmt populumy cui Imc funt. Sed pcrinde atque fi fuumipfe fuper hac re dicat iudicium •, Beatiis, inquit , fopuliu , cuitis Dcmintts

Detu ctiis. lUc enim populus,qui Deum verum coIit,&: patremac Do-minum habet , omnibus modis longe beatior eft. Ipfe cnim fuos lon-

geahterquammundusdocet. Chriftus naraque non tranfitoriam

fcli-

P/4/. 143-

MVNDVS DELIRANS,NON SAPIT, QV?E DEJSVNT . 4^5 -

At nonnelios MunduS;mera ceuluclil>ria,ipernit:

Delirat : nec vera videt : 110.0 iudicat ^qua .

^TautefvLS la racc/Du mormmn rechalsc/£t hait cefte voix.

Le Monle radtitte/£tJon hurmurJotre/Nentmd pas ces loix.

Veridicvs Christianvs. ''4yfelicitatem, fccl a:cernam (pedatbeatitudinem. Hinc dicit : Beatipau- Lae,6»

fcrvs : dc c contiaiio : Va vobis diuitibiuuiuia hubetu cenjolitioiicmvcfiwim,

}>eatiquicfu'itmt& fmunt, Contrd ; V^robisqui faturuneiiu : quta cfu-

rietts, Beuti qui lugetis, Conlri: V<£Vobisquindeiisnunc:qt(ialuoebiti5&

febitts, Beuttqtitperfccunonem p^ttiuntur, Contraveio: Vavobiscumhe^

ncdixerintYohisomnesbomines. Hinc bene per Prophetam tam vanis

hominibus clamauit,& nunciauit: ?opuk nieus,qui te beatum dicunt, non Ifala 5,

folum te decf^v.mt (quod dixi ) veriim etiam , ipfi vium grcjfuum tuorum

diftpant. adeo vt tahbus infiftcntes veftigiis, nunquam ad carlcftem fi-

tis beatitudinem peruenmri. Quod D. Auguftinus aperte profatur, in Au^ufim, -

tam ftultorum hominum confulionem ; dum ait : Mundus inimicus Qii*/^*^'$»

eftiis,quos beatos facere videtur. Quid igitur diccmus de iis , quosbeatos tantum dicit & iadlitat?

A Quare opcime dicit Refponfio : Mundus dclirat. Dum odo iftas MundBsBeatitudines ridet , immo vt infclicitates detcftatur : nefcit vere quid deihat.

dicatjquiamaleiudicat. Dicitnamquc malum bonum , & bonummalum j tenebras lucem & lucem tenebras ; amarum dulce, & dulce ^J*"* J*

3 amarum. Voluptatem virrutumnihilifacit, immo vt triftitiam &amarulentiam refusit; acerbam interim & laboriofam mundi ob!e-

tlationemamoenitatemvocat, &mirecommendatj fuosque ita fe-

dtatores mifeie dccipit.

Ideoqueinftar ftulta? mulicrisdepingi poteftmundi vanitas^ qua? Mundidc*

C bilancemhabcat, cuiuspartem vnam (inqua, quxvirtutum & pio-^'"'^^^!»»

rum operumfunt, continentur jadmotamanu ekuat vt nulhus mo-

P mcnti, partemvcrooppofttam.vbi vanitates, vohiptates &illecebra!

mundirepofita?, tahquamgrauia , magnique ponderis deorfiim pre-

mit^ vtharcprioribusillis maioriseflcprajmij ftultis perfuadeat. Et •^''"»-'« y»'W

interim ftalta non animaduertit , fe bona eleuando,ca;Io propinquio- "^'"^^-^^f^-

ra racere •, vana vero &: praua clepnmendo, tanquam quce magni mo- o, ji.r^p.^,

E mentifintjinfernoreddtre viciniora,vtvercfunt. Nonrccogitatenim

f mundus, Deumcontraria! eflefententiie,a]iufcjuenarurar; vtquihu-milesexaltet &feexaltanreshumiliet. O mundi ftultitiam ! quamparum quid dicas attendis .' At quid mirum ' per opacam enim craflic

tuas ignorantia? caliginem iper lutulentam fpifTitudinem tuarum for-

dium , & per cxcam no^flem tua: vaniratis ,ac immedicabilem amoris

tui ftultitiam, non remotius vides, vt dicitur , quam nafus tuus- pro-

tenditur; hoceft,quamfenfualisiilaappetitustuifagacitas,quacrea-

turas velut olfacis appetifque, fe extendit.Quod extra carnalis iv.x fa-

pientia; limites eft politum, quodque fupra te eft , id eft vltra nariumtuarum peripheriam vel horizoniem , mn id fapis, ncque id vllo tibi

modo probatur : immo ctiam quoad eiufmodi quae virtutem Sc fpiri-

£um rcdolent,in propria caufa oculis,olfa(ilu,ac guftu laboras > vfquc

T ad

T4<^ Veridicvs Christianvs.adimumcordlstaifundum. Quidmiiumigitur, /idefublimi hac,'

CiElefl;i,acdiuinidodrina atque odo Beatitudinum Philofophiajtam

temere tam ftiike , & tam contrario plane modo iudicas & loquerisf

Quamobrem i , & tuomore, vtvoles , non illos beatosfedmireros

dicico, quosipfa Veritas& Sapientiadiuinaexcerco decreco beatos

aflerit.

Tcrrem ^ Verum vndejobfecro, in re tanta tam didorta mundi fententia? vn-

ca =u°** de ifta nox, hebetndo & tam dolenda caecitas ? Hmc fciiicet malum

,

i/lMb 5. quod, quando Chriftus fublimem iftam fapientiam fuis tradebac

Apoftohs , promifcuum vulgus ipfum in montem cum Apoftolis non

Ambrcflih. f^quebatur. Vt bene S. Ambrotmf; notat: Turba non fequicur ad ex-

^JaLuLom. ceha : non afcendit ad fublimia. Nonenim quarrunt m.undani ho-mineSjtametfi alonge Chriftumfcquantur , &c Chnftiani nomincgaudeant eaqux vere fpiritualiaaccarleftiafunt. In inferioribus in«

iirmiores, Chriftoin alcioraafcendence jremanebant. Ita commii-nirer,fa:xhominumvu]garium, exquorum colluuie mundi perfona

conflatur, planis , f-acil!bus,commodis,terrenis,ccenoiis, &c corporeis

gaudent. Illafolaafticiunt, illaeos humi defixos tenent. Atque vti

nec altiora capiunt, ita nec faciunt. Hinc periterfum de melioribus al-

|«AiS. tioribusqueiudicium. Iftudicite lobteftatur : Sapientianon muenitur

in terrafuamter viuentlum. M irari igitur nemo debet, faeculi huius ho-

mines improbare & irridere quod non capiuflt, cuiusque precium ig-

norant. Sicenim &:barbari,excremaEquemundi plagxhominespre-

tiofillimaqua^quevilipenderent ,quorum nuUam prorfus haberent

noritiam:crepundiisinterim aliisquereculis incarlum fublatis. Ideo-

que, vt peregrinam hanc do6trinam nobii Chriilus lefus aeterna DeiSapienciareuelaret, e fummo carlo defcendit; &interra coniHtutus,

e turbarum ftrepitu in montem cum ele^tis Difcipulis feceflit: eam-quefedens,maiorisaU(5toritatisindicio,tradidic:, &nuidem non fine

pr^Euia magna maturaque deliberatione , vt inquit Euangelifta : Afe^

ricns os fuum : vt qui antea Prophetarum ora refoiuerat,nunc tanquamrem ipfam ipfe coram proferens, os proprium aperiret ; ac veluti ex

Chrifti vis diuino alabaftro tocius mundi medicamentum depromeret Oleoatq,

auradliua . vnguento hoc ca;leftium beacitudinum efiiifo, mirum quam eius fra-

grantia mundum replerit vniuerfum, quamque multorum corda per-

moueric.Adco vt innumeri adolefcentuli &c adoIefcentuIaE,quibus ad-

hucintegererat,& a mundi voluptateacvanitateliber atq. immunisafFe(5lus,tamnouo aflflatiodore, ftatim quofe tam fuauitertrahifen-

tiebant,fecutifint. In hishorumque fimilibushoc adimplerivifum

cft, quodfponfaCanticorum fponfofuodiledoex ddedis Chrifto,

huius fofcunda? dodrina; magirtro,gratulabunda pr^cmebat, dicens:

C*«^«»e OUHtn effufuHi mmen tuumiproptereaadoleJcentuU dtlexerunt te. Proptcrca

mecam

Veridicvs C*ikistianvs. 147mecum per te trads , & quafi diuino artificio incantatae, po/l te cur-runt in odorem tuorum vngucnrorum.

Quameftiucundum per SantVorum Vitas difcurrerc , & vidcrcquantocumardore Chriftum. dulcitertrahentem fecuti finc ! QuidhlcD. Dorainicum, D.Thomam, D. Eernardum, &quamplurimosahos magni ftemmatis adolelcentes commemorem

, qui fpreto fecu-larium honorumjtotiufque mundans altitiidinis culmine , Chriftumhumihaacdefpedadocentemelegerunt? Reges& Rcgina: hacfan-<5ta illecebra capti, fe beacos in eius inuentione confcfii funt . VideteS.Agnetem,S.Ca:ciHam,S.Catharinam,& mukas aUas, Regisftir-pisadolefcentulas,qua:pro Chriftoomniarcgnamundi,omnemqueeorum ornatum, regaies nupcias contemferunt,mortcm potius quamapropofito ccderenc,fubeuntes. Paulam Romanam illam nobilemmatronam cum filia Euftochio aliisque pluribus confiderate

, qu^e

D.Hicronymitemporibus hacdulcedme capta^totum mundumcumomnibus fuis deledamentis naufeabundae repudiarunt . Id teftantur

hodiequequotquot reipfa percipiunt & expericntia dodi agnofcunt,

{ummam efle etiam interris beatitudmem , afternam illam quantumhiclicetpricguftare&aftequi. Stultiinterim mundi amatores aliter

loquuncur & iudicant, quia verae beacicudinisguftu carent.

Ridicula merito mundi infipientia,vt qui vmbraticis animum deli-

ciispafcat, fpretisincerimquac adveram folidamque hominis volu-ptatcmacbeatitudinempertinent. Sicridiculusillc Rom.Imp Helio-gabalus principibus fuis ad opiparum fcilicet conuiuium inuitatis fi -

tlas pidtasque propofuitepulas. Sicinfano illi & prac nimiofaftu de- ^^'''^««^

liro Menecrati medicodiuinitatem afte6tanti,PhiIippus Macedonum r/'*'*'^'-^'

Rex foli ad menfam fjparatam adhibito acerram &fuftitumappofuit:

rehquis cum Rege fplendide epulantibus & louem famelicum riden-

tibus. Hacceft, inquam,inanisillaac vana mundanorum beatitudo

modis omnibus miferanda,

Oratioad ftukum mundi iudicium contemnendum,

DOmme lefu jjponfeamm^ me^, ita, cormeumfalutarls tu<e

docirtriA inefca dulcedine^ , ^t mihi mundi delicia faftidio

fmt-.njt^ velut tui dileciione inebriatus,pofl te inccffanter curre-

re,d^ contemto mundo cdeflem beatitudmem valeam obtinere^»

Amert,

T t C A r.

luHffitutis

habeadamio.

Tfal. 14?.

Pfal. 117.

Horat.Ub 1.

Difcretio

jnpucnsformandis

Tria de-ccnt pue-ros.

Bern.de

wd.vit.

r.Obe.liientia.

J4S Veridicvs Christianvs.

C A P. X L V I.

Pra^tcxtam pueri quid bulla fuauius ornet ?

PareatiOra prcmaircaftus Pudor imbuat ora.

DOLrscENTiA iiiftar plnntula! vcl tenerae arbufailsc eft,^

ouKcium fle':ilisefl:, ineamqup.m volespartcm ducidebet:

alioquiquando ingrandiorem arborcm cxcreuerit, qucdincuruumfueritnequibitcorrigi.Frangasrumpotiusquam

fledas. Et quoniam Chriflianorum Iiberi non lolum ficut & Gcnti-

lium filij , nouell;^ pLmrationesin iuuentute (ua funt ;, veriim etiam

ilcut nouellx oliuarum in circuitu mcnfa^ patern^; &: velut palmites in Blateribusdomus , quoruramater, prqfertim mater Ecclefia, vt vitis

abundans efl ; idco tanro mams damnum & dedecus eft:, fl illi a prima

a'tarenondiligenterexculti,bonadifciplinainl^ru(5ti,bonirqueexem-

plis vt fl:ipitibus fulti fuerinr. Videas enim alioqui gencrofos illos ra-

mufculos in terram dependere, &rum omni fpefruduum in luto vo-

iLitari.pedibusquetranfeuntiumconculcari; nequevnquam ad me-liora alrurgere. Promrbtum esl-., Adolefensiiixt.iM.im p.um , etutm cum

[emicntnonrecedetab ea. QuodPoeraeleganter: Quo fcmel efl: im-h\n?. lecens feruabit odorem Tefla diu. Debent propterea pueris op-timaqu£cquea tenerisinfl:illari. Dif]icileefl:enim vetercmcanem af-

fuefcere loris : fed dum tenellus catellus eft, buccella panis quodcun-

que volueris ctiam cum voluptate docebis.Difcretione tamen magnaeftopusinpueritiainformanda: quod rarioquoqucipfi naturalisof^

tendit. Sunrnamquepueriinfl;arIaguncuLT, c-uius angufl:o orificio Cnonnifi paucafimullicecinfl:illare j alioqui^quodofculum illudnon

capit, in terram delapfum perir.

Inter multa quibus mollis illa ?ctas imbui debet, rogatur hoc Capi- ^te qu^ prarci pua fint, quibus pra:ditu s puer euadat ornatior , quam dpriErexta,& quidem bullis ornara,refuIgeat. Refponfio dicit, tria hqc

efle: Obcdientiam,Taciturnitatem, & Pudicitiam feu Verccundiam. £Sumtum iftud eft ex rradatu.S.Bernardi, quoadolefcenres inform.it p&admorum probitatem exercet. Tres.inquit,virtutesfunt,qux pue- qrisadolcfcentibusmagiscongruunt; Verecundia raciturnitas.&obe-

dientia. In his adolefcens,iuxta nominis fignificationem,debet in A\cs

crefcerCjadoIefcere, & proficere , ficut idem Sandus ibidem fufius

tiocet.

Vc rem iftam meliiis iuuentuti inculcaremus,fub triu virgtnum ty-

potresiftas virtutes in imagincexpreflimus;qu^ puerum magnodatij

muneribus aflSciunt ornameto. In primis, Obedientia ei par pulchro • £rum

TklA KARA ATJOLESCtNTl/f:, ORSI^AMENTA . 46.

Praetexta^ pueri quid Bulla iuauius omet r

T^eat : Ora premat : caAus Pudor imljuat ora

.

"li^t^-^-P |T>;j'^y '^t^tY^ ^^pr^n^e^Jcns^tyt atriarru^tj ^

Quelle nwdeszte/Sted nueux a- la vte/Des teunes enfans ^

Honte, auec Sdence/Sou^h OhejlJance/ Qubn datht a imt ien^s.

VkRIDICVS CHRISTTAN^fS. F^p

fiim calccorum offert,vt promtns fit ad ambulandam dum iubebitur,

&:ad viam mandacorum Dei currendamtaddit chtrorhecas bene orna-

tasjin (i^num voluntari^operationis vircutUo&obfequij pr^cipicndo-

rum quibus manus magis cohoneftantur.quam pretioris chirotecis 3c

annulisaureis-, arqueidcomuncraha^ccoronaornanmr , vtqnnc (int

laude & praemio digna. Obedientiamagnoell iuuentiitiornamento,

eiqaeplan.enece{Taria,quiainfi:ru61;ioncindigent.quodfineobedicn-

tiafieri nequit: Diicentem cnim credere& obtdire oportcc. Solent -<^ri"/?of.

pueri tabula: rafa: comparari, in quaaliquid fic pingeRdum ; feu libro

nouo , cui quis malta pulchra cupic infcribere : velut etiam ligno aut

lapidi, aut alceri mareria: , ex quaimago aliqua pulchra fculpi debeat.

Qna: vtfiant , dcbentilla omniaobedientia! fpeciem in pueris for-

mandis necelfariamexprimere, vtcerte faciunt. Smunt namquefeilla tra6lari, diiponi,verci.reuerti..apponi, deponi, prout operis necef-

fiias Sz artificis voluncas exegerit. Alioqui oleum 3c operam perderet,

fidlaeius nutui non obccmoerarenc. Refte propcerea Arilloteles;

Qoanco quisddigencius obfequicur, tantomaiorcm gratiam obcine- -^"A'^*

bic, Vt in imagine,itainiuuentute,dum formatur. D.Bernardus pro- Bernard»

piusad Chriftian^inllitutionisfinem coI!imans,inquit : Obedientia

amicafalutis. fatis hoc didloinnuens , fieri non polfe vcalicuL^um

falute conucniat,qui cum obedieacia non inieritgratiam . Qoa enimvia ad falutcm pcrueniat, qui citra obedientiam incCiTerit?

F Taciturnitas,vt akeradecoravirgo, iuuencuci Iibrum tribus clau- z.Tadtus-

fum fignaculis corona decoratum otFert; hoc indicio , filentium atque "'^^s»

oris (vt libri claufi) cuftodiam , laudem magnam promcreri.Digitum

ori admouet, taciturnitatem flgnoexprimens , iuxtanotum hemifti- luuenalh

chiam:Digitocompefce labellam. Detaciturnitare,prsfertimquam ^'''•'•^

illa iuuentutem deceat,ita Sapiens •• Atdt taens-j & pro retierentta accedct '^

'^

tibi hona gratia. Adolefcens , loquevein tuacuufa vix . Si his interrogatu&

fueris\ hubeat capt4t rejponfum t.nim. Taciturnicatem , &fi quando lo-.

quendumeft, breuitatem commendat. Exquibusconftat, maximchoc uiuentuti obferuandum , quodomnibus in gcnere prazfcribic

A poftolus : Sit omnis homo vdox ad audiendtim; tardiis autem ad loq>;ed:tm. 7(tr. i

,

Vndeimitandummerito pueris proponi folet Samuelis exemplura;quicum adhucpuer ter DominoappellanteignoraretjquideflTet ; to-

tiefqueadHeli facerdotem promcerecjrreret, tandem abilloinftru-

€ins , irerum vocanteeum Domino, refpondit; Loque/e Dowtne-^qtiia i. Reg,],^

audit (,emm tiiiis. Ac (i dicat: Ego, vt paerum bonum arque obfequcn-temferuumdecet, tacensaudiam ; &c quodcunque mandaris expe-diam. Diuus Bernardus inquit : Multos noui,quosIocutQsfui(le,fed Bemard.

rion quos tacuiffe pceniteat . Quod & verfa morali Cato- DionydusalBrmat: Nam nuUt tacmffe nocet : nocet effe locutim, S*!f • V^'

T 3 Vere-

l^O VERIDrCVS-CHRISTlANYS,j.Verecun- Verecundia non de bonOjfcd de malointelligendaeft; qucE quouis G*^'^' loco&tempore, atqueinomnibusrcbiismodeftiam , decentcm pu-

dorem^atque honellatem prae fe ferac.Sicenim comparatus efte deber,

qui huic ornamcnto acquirendo dat operam , vt D. Pauli fententiamIniltp.4. lempcr prx oculis habear,qua dicit : Modeiita vejlra nota fit ommhus ho-

niinibits. Rationembonam addit: Dominmentm jfropeesi . Nonfoliimita accipiendo , vt de incerto& fingulis momentis expetftando aduen-

tUjin mortc 6c ad iudicium.intelligatur ; verum etiam dc eius prarfen-

tia , atque oculo,nos &c noftra omnia , vfquc ad cordis imum, intuiti-

ueconrcmplanre.Tl^to. In Verecundia! commendationem audiamus quid Plato {entiat.

"£, r/,"!' Pudor,inquit,adolefcentiam decet.EtDiogenes>vidensadoIefcentem

ruborcperfufum,Con'fide ait filij hicenimeft virtutiscolor. Et vere

miranda res,magnaque virtus erubcfcentije, vt,ciim quis alicui irafci-

Auiufltn. t^r,fi eum ruborc fuffundi confiderarir,ignofcat. Sic D. Auguftinus ;

Mitigatiudicem pudor reorum. Non ita dum quispalkfcit. HincCato fenior Cato fcnior : Magis mihi placent iuucnes,qui erubefcunt , quam quiMpnd Flu-

p-^ljffcunt. Quomodo di(fium hoc Chriftianos adolefcentes mouerc,

&annTioiplislcderedcberet ; vtqui penitiuslumme ndeicoliuftrati

introfpicijint ,quam Ethnici ! Nam pudor Fidelium (C\ ex fide, vt de-

bent,proccdunt carlum, non tantum hominum obtutum,anteoculos

habet.& non folum quid pulchrum & decens fit,fcd quid diuina: ma-ieftati placcat , anima:que faluti profir,attendit • Nam Ci Plato dixit:

Inter homines pudentcs verfatur Deus ; quid Chriftianus didurus &Chryfosl, cogitaturus eft, & iuxta id l"acturus ? Piidor,vt inquitChryfoftomus,

fiiEnum vitiorum eft. Pudore igitur,vt fraeno,a vitiis homo abftrahi-

tur, 8c eodcm ad Deum adducitur, eique coniungitur.

Nuncfingulaexemplispauculisadornemus. Quoad obedientiam,

Obedien- praetcr innumera tot San(5torum Sandarumque obedienti^e fpecula,

liat cxem- Jlnequanihilfuifietomnis vita^fmditasac virtutum pra:ftantia,om-^*** niumexemplorumScSandorumSoIem , folum Chriftum Icfiim in

" medium proferamus qui fc in paruulo illo ob id in medio Difcipuio-

rum, Sc omnium noftrum, coUocauit. Obediens is fuit Patri vfque ad

mortcm 6c matri, patriqueputatirioperomnia,quaE fubditumacmo-ttte.i, liaerum filium decent^ teftante id Euangelifta:£r<if fubdttus illia. Ma-

ria; & lofeph fcilicet.

Taciturni- Quoad Taciturniratem , notatudignum quodde Pythagoralegi-

tatisexcm- tur. Isquinquennij filentiodifcipulosfuosobftringebat, priufquam

P'^-. in fcholaloquivcldiflerercpofient: nefibi mutuoprarmaturis difce-

flL^T'***ptationibuscaputobtunderent. Totohoc tempore, audiendisaudi-

tifque retmendis dabant operam : vt fapientiam incipcrent , non pra:-

fumtuofa 8c temeiaria garrulitatc 5 fcd dccenti dc modefta tacitiirni-

tatc.

VeRIDICVS CHR-ISTrANVS» IJI

titc. ImmsTito iiquidem e vafe hauriatur , priufquam fere quidquam

infundi ccepcum fir. Eiufmodi pia:coces fermocinatores cloacis vel

canalibus, non autcm conchis (olentcomparari. Canalisenim ftatini

quodaccipitreddit concha vero nihilemii.tit,dontcplena ipfafucrit.

Papyrium prsEtextatum adiiciam:, quidemore in curiam a patre SrfW//V«*

diidus, remibidem tra6tatam,filcntioquecreditam, ita& precanti& It.i.ci^*^

minanti matrioccultauic, vtaSenatupublice ob id laudar-US fneri;;

datumquevt vnipuerorum omniumcuriamingredi pofthac liceret.

D.Thomas Aquinas ftudiis adhucdans operam , natura taciturnior, ^^^- *""'•'•

bos m.utus a fodalibus per rifum vocabatur . Bos ifte mutus , inquit

magiftcreius Albcrtus Magnus, talem moxedetmugitum , vtfonum

ipfiustotus adj-niraturusfit mundus.Pio pudorisexemplo, hoc tantum breuiratis ftudio proferam; Per- Verccudi*

fas feuerilTn-nis legibus cauifte & obferuafle , ne adolefcentiores vel exempia.

verbis, vel t^cftibus majiuum,vel oculorum nutibus, aut alio quopiam^^ ^/"^J^j,

modoquidquam c6mmitterent,inquopudordeliderarivideretur,ef- /j.i.Mp.i^.

(etq.concra honellratem. Acieo, vt capite Iueretur,ii hom.inem nudumaliquis confpexiiler •, ac fi immane fcelus eftet perpetratum.

Vtinam pjrentes Chriftiani hberos fuos tribus hifce monilibus at-

qucornamentisanimi prarftantiftimis ftudeantexornare :imitcnturq.

velOdau. Auguilum , quifilios quidem non genuit fed adoptauit, Po.^4.

quositainftrui Sc exercerifecit vtpropriosad omnebonum. Qiiin&filiaslegitur in lanificio curafleinftitui

;proculdubio etiam in cribus

hifce vircutibus, fine quibus nuila reda poteft efte luuetutis educatio.

Gratioproluuenibus, adpudoris cuftodiam.

TAnqnam ohIs coram tondentefe ohmutmfti ,pijpme DornU

ne • 'vfcpie ad mortem futlH ohediens -, & in cruce magnam

fro nohisfaffus es confufionem: Da mihi triplicem hanc inflore

iuuentd meA virtutem , vt me^aritergaudits inferantfempter^

C A P.

i|i Veridicvs Christianvs.

C A P. X L V I I.

Impiaquid ineruit foboles^onerofa parcnti?

Ipfis vt rapidi populent caua lumina corui.

Honorpa- ^^^!^ ^ oftenderet Deusqnanto inhonore habendi eiTent pa-'

rcntibus iA.Wp^ rentes, poftquam tribub primis Dccalogi praiceptis de ho-dcbitus.

fp!i\v^(^^ t^vrne (ibi fuoque nomini dc cultai dcbito conlhtuifiet ; fta-

fc^^^^^sl '^'i^ prarcepit Parentes honorari , idque non taniiim exter-

narcuercntia^exhibitione , fedpotifiimiim intcrna quadam animi

aeftimatione, obedientia, &dumopuseft,ruftentatione. Hosenini

prscepti ordine , & pr^ccipiendi modo , vtctiam naturamagiftra do-cemur nobis Dei loco habcndos efte parentes

, prscfcrtim fpirituales

Superiores,in omnibus quae Deiordinatione ad ipforum erga nos of-

ficmm pertinent : adeovtin Dei cedereconftet miuriam , fiquando

debitus honor parentibus non defcrtiir ; quodex iftis Ecclefiaftici

£fW«'.3, verbis fatis clare cognofcitur : O^iume' Dommwijmiorut parnites : c^

qua(\ dominisferulct bis,qui fegemierunt. Vnde fequitur, nontimere Do-minum,quiparentesnon honorateifquenon obcdit. Decius Impe-

rator cum fifium ImperiaU diademate proponeretinfigniri, renuit fi-

iiusdicens; Vereor, nefiid fiat.dedifcamefte fihus : ma!o non eifc

Imperator, fedhumihs fihus , tjuam Imperator , & fihus indeuotus

.

Imperet pater meus.meum imperium fir,parcre humiiiter imperanti.

Parentibus lutoleranda fine dubio res e ft , ira naturalem affcilum , immo vt Agraues verius- dicam,naturam ipfam exuere , vrquis proprios paientes auer- Bqui(i me- fetur,faftidiat,& indignc contriftct. Rogarus SoIon,cur nullas lcges

Alexlnd. aduerfus eos qui patfntes verberaftent conftituifict :Qucd nullcsjn-

liL.}.cap.ti. quit,talescxftiturosexiftimabam. QuarriiurigitiMhac Interrogatio-

ne,(quandoquidemqui parentibusonerofi func reperiuntur) quid ta-

Veut.iu les mereantur? In vetcri Teftamento quando fiUus parcntibus inobe- Gdicns erat & contumax , ab iifdem accufatus lapidibus obrucbatur

.

JPr<j«.jo.Refponfio dicit,quod Salomon inquit: Uculum, q ifihfinihitpatrem,^ DqHideJptiitpartummatrisf(£,ejjcdta:.tciimcor:ii de torrcntibus: (^- come-

dant eum flijaqudx. hoc cft, merctur fufpendium . Talis namq. com-munitereftefcaquareiufmodi volucribus, talibus ftipitibuscxponi-

tur. Etlicetnonfempereoperueniant.dignieranttamen j ncqueip-

forum virtuti tribuendum eft,fi euadant . Immane namque cft , du-

rum efte erga eos,qmbus poft Deum debemAis qnod fumus : nequc

Ctconi« . maternorum in partu doiorum rccordari,crudf*le cft. Ciconire , fi at-^OT^j-o/.

tendimus,raaiorera nosdocenthumaniLaremrdicunturcnimiunio-

li!^ca^.i6. res parentes fuoseffoetae iam fenedce &: penis propriis fouereA' tergo

inccr

B4RKNTIEVS NON OETEMFER ANTVM FR.€.?UA , 47.

Impia q:uid meruit foholcs oneTof^L parenti /

Ipiis vt rapidi populent caua lumina corui

.

Qm dePere etMere/ Lesjeux ne reuere/ (^lferaSmJbuetl

Qi^un corheau arrache/Les jtens et ienache/ Scm corps au crihet.

Veridicvs Ckrtstianvs. 15;

intcr volandum geftare,ac eoldem pafcere. Hlc meminifTe licer iilia- SolmniU. %,

rura iUarum qua: aliquando parentes fuo^ in carccrelade fuo pauerut; \ f ^"f:?

vraltc-rius, cjua: matrem mediacondemnatam jraluitentauit . t^ia-^^^^^^

quidempietasiudicesflexit,vitamc|ue parcntibus impetrauit. Digni

funt profedlo vecordes,degeneres,& ingrati in paicntes fiiij,non tan -

tum vtcoruosincrucepa(canr,verumetiam vttartareicorui, da:mo-

. nes Icilicet , illos in Cocytum infernalemque a:ternorum cruciatuum

torrentem abripiant ; vbidifcant quidlit parcntes contemnere &contriftare.

E Hisinexemplum Abfolonefto: quipoftquam patri fuoDauidi re- z.Re^.t8,

bellisdomi bclliquefuiftet; cumque (olio regiaquc vrbecxpuKum, ^''^"^**''*

ctiamtoto Regni corpore eum ad moiiem perrequcicturj &in fugama<5tus, mulo cui infederatfubitus perfugiente , a denfa quercu pende-

ret imbellis, a loab tribus lanceis perfoflus interiit , lapidibusquc in

tumuli fpeciem congeftis obrutus,omnibus fui flmilibus proteruis fii-

liisde (eexemplum meritx caftigationisreliquit.Vtautem iftudetiam

deomnibusSenioribus & Superioribusintelligendumfciatur , aliud

^ ^equehorrendum&fpedlabile. CumafcenderetElifeusin Bethel per 4 Rf». t,

viam, pueiiparui egrepi funt de cinitate, (jr iRHdebant et,diccntes : Afcende ^."!^^'.P"\

CAlue, Afcende calue. Qut cum rcjpexilfet, vidtt eos,& mAledixtt ei^, in nomi-"J^

^^^"*"

fie Domtm : egrefiq^funt duo vrfi defiltu , & lacerauerunt ex cis quadragtnta

duospueros. Documento illi fuerunt,tales hic mereri a bcftiis difcerpi,

& a tartareis poftea vrfls ac leonibus deuorari.

Huiufce tam iuftae ac meritae maledidionis exemplar datur in pef- Genefs,

fimoillo Cham Noefilio dyfcolisomnibus pueriscontemplandum .

Ciim. eniin nudatus cafu iaceret in tabernaculo pater doriniretquejVi-

dit nequam ille Cham velanda patris fui efle nudata. Neque ipfe tan-

tiim quafi per rifum contemtumque infandum irreucrenter adfpexit;

fcd & fratribus fuis id nunciauit,non fine paterni honoris iniuria. Ipfi

veropro piatuendi pudorisinduftria apatrebenedi(5lionemaccepe-

runt: fceleftus autem ille Cham a patre expcrre(^o fuit malediclus,

Oratio ad debitum parentibushonorempr^ftandum.

DEuSyquipoB debitam tibi reuerentiam& obedientiam pa-

rentes noUros honorare pracepiJH , da mihi gratiam

ita corporales ac jpirituales parentes venerandi, vtpromijjam- talihus patriam c^ terram viuentium , long^uus- (jr Aternkm

jrommarpopder^. Amen»V C A 1.

j;4 Veridicvs Christianvs.

Cap. XLVIII.

Genef.i.

tducationaturamcorrigit.

ProM.ii.

Vbi pueri

cafti"andi

Exempliilcpidurr»

&efficax.

|»WM.'3-

Maiores qnid aguc^quibus haud cenforia virga eft*

Tartareis aiimcnta parant fua pignora flammis.

AMETJi fenrus&cogitatiohiimanicordis, vcipfeDomi-

[nus teftatusert;, in malum prona (int ab adolefcentia fua,

magnopere tamen a parentum pendet indulUia& cura,na-

turaedeprauata: malitiamcorrigere j & vitium perbonameducationem in virtutem commutare.Hmc veridicus Salomon: Stul-

tina coU^^ata est in corde fueri, & virga dtfipinu cffugubit eam. Vcre mi-' rabile efl:,qiia corporis parte Natura docuerit pueros virga CcTdendos,

vc fapientiores euadant & mcliores.Non Tuper pedus & corjvbi rtul-

titia ( tefte Sapicnte ) requiefcit in pueris ; nec fuper caput , nec fuper

ventrem^ fed planeoppofiracorporisplaga, procula cordefita, vc

cuique notum eftjperindcac fi pofteriori iila microcofmi regionemo-

raretur fapientia; fadtoqueillac per virgarum ftrepitum infultu , fa-

piencia indeemigrans , furfumquc verfus cor afcendens , illinc ftulti-

tiampellerec, & cor vt propriam fapienciae fedem occuparet-, acque

icapueri persecateminfenfiti^fipicnces fierentperdifciplmam. No-ui ego ante complures annos puerum, cui neque morum probitas,nc-

quelitterarum ftudiucordieranc. Rogacusab eius auunculo;quid

remedij ? confilium quod iam dixi dedi; prolata illa pueroquc perfua-

fa^vtingeniofusalioquieratjfupracitataSalomonisfentencia. Cre-diditpuer, fi ftulcitiaincordcjvbifapientiaefedeseft; hauddubiefa-

pientiam ahbi efte opor tet. 1 bi virga ad hibeatur , ^ fapienria loco cc-

dens afcendet ; iliaautemafcendentefugabiturex cordeftukitia, S>C

fohofuo fapientia potietur. Primadatapoftdies ahquococcafione,

fadum eft pericuhim; rogatus ab auuculo fub virgarum i6tibus puer,

quidnam afflilgeret fpei : iam incipere fapientiam loco moueri,& ad-

fcendere.refpodit. Tam fehci aufpicio rc illa aliquoties repetira,tan-

demaccrefcentibus annisitainprobum dcxSlumq.euafic adolefcen-

tem; vtnihilnififummam&abeius auuncuIo& a prarceptoribus

laudemdeillo audiucrim, iamqueadeo invirum egregium fiteue-

«Stus. Ha:c allufionequadam, 8c animigratia dixcrim dc loco.vbi na-

tura docente puerorum caftigatio fiericonfiieuit , facraeciam Scriptu-

ra fatisfuffragante. Rede propterea idem Sariens : Qmparcn nr-^d,

odit filf.tm fiiu:;. : qni atitem dihm eu7n , tnftanter erudit lUum. In ftanter,

hoceft, continuapForeireraporisqueopporrunitate , folicitudirie 8c

cura. Magnafiquidem eftopusinregenda adolefcentiadifcrenonc}

tnagno in difcernendis ingeaiis aptisque cuique remediis iudicio,

Sicut

FlLTVM QKI NON CASTIGAT, OrCO IMMOLAT . 4g •

Maiores quidaeunt.quiLus liaud Cen^oria virffa eft

;

Tartareis alimenta parant ma pienora ilammis .

OOn^-p 10VxjuMjcin^ x>t^{zvc\r/bu:^ loo^d^ roi^tn G>a\rtr):

rZnTp ^ cotmtumce/Kidt dle a l'enfance/Du iame poupn.

La num ^ar trcrp dmice/Du^ere lepcufse/A maum^e fin .

Veridtcvs Chrtsttanvs. Tj-ISicutcnim ligna qu^eciann Icnta ftint , & ad fledendum obfeqiTcntia,

Qusdam veroduriora rigidioraqiie ; ita ing';nia pncrorum diuedafunt. Pr^u mcatores quafi Jpi!idc,inc[mz Scvipiura.

, qUiC lon tcUumur mani- i.Se^.f j.

hus, Et fi quii tangerc volnent eas arm.ibitur fcrro,^ Itgno UnccAto.

A Interrogatio rogat quid agant parentcs,qui fuos ncn rafl:igant,dum Parentes

merenturfciiicet.Neqiiefrullraid icaqua:ritur. Quiatamrtultosm- nimisin-

terdum reperias,qui ie bonos parenres exiftiment, quod mitcs, qiiod '^"'S^"''^^'

blandi,qu6d indulgentcs fint. Sicutcommuniter pueri perditi, tales

bonos parenccs , e contra qui caftigant , malos cenfere confueuerunt

:

fed id puerili iniipientiae tribuitur ; parentes autem ipfi redius iudi-

carc dcbcrent.

Reiponfiodicit, tales filiorum fuorum damnationidnreopcram;cfficercque,vtpignora,qua!genuerunt,aptinimafiant^terna:flamma:

materia. Et vere ita eft. Audite Sapientem , id pulchre declarantem:"^ Koitjubtraberea ptero dtfci^lmam. Redius enim aliquando panem Prewa^.quam virgam puero fubcrahas : necminiis quam cibi diftnbutio, ne-cellariaeftadeducationem opportuna corredio. Hinc additSapiens:

Siemm pcrcuffiris eum viiga^non morietur, Ergo fi non pcrcufieris , mo- Iiripunitas

rietur ; quia quod ad vitamcrat necelTarium fubtraxifti. Perindc ac fi^^- ^^^^.^^'

dicatrPercuteaudadtcr virgadum peccatpuer ; non inde morietur: viam.

djindeper hocefficies, nein luftitisfarcularismanusincidat, & promeritis mortem luat; fi tu a teneriseum rede caftigatis : &

(quod cft

caput>tiam a mortesternaeum es protedlurus. Hincibidcm fubdi-

C tur; Tuvirgapercuties cum : & animam eius de inferno liberabis . Nonne Virgr ca-

veremafrnas virtutisac potenti.-s eft , nobili hoc vir^arum germine ^'S^^onq

animasabmternolibcrari? Maioris ccrtemiraculieft, nbcnecon- raculum '

fiderctur,quam dum Moyfes fu^E virga: poteftare filios Krael per mare quam vir-

rubrum perduxitincolumcs . Nam virga ifta ex inferno animas libe- ^'^ Moyfis

rat. Quid enim, qui te prcTferuar nein gehennam venias,miniis facit,

quam h teexinfernomanuedudlum eripiat? Immo maioris benefi-

cijIocohL^bendum eft, vtquis praxaueatnein abyfTum ilb.m incidas,

quam fi illapfum educere poftet. quia fuifTe in inferno, etiam minimotcmporisfpatio,inexpHcabiIiscft tormenti:quiteergo teripori priuf-

quam patereris eripuit , a tantis pctnis prsefcruauit . Qui autem eri-

pcrctpoftquam iam aliquamdiutormentaperpefTuses, etiamfi nefe-

quentia tolercs efficiat , a pcrpcfris tamen eximere non valet. Maioriscftadmirationis quidem , exinfvrno quempiam eripere poftquamiamincidiftct, fedmaioriseftbjneficij , impediuifre ab iniiio ne eoveniret ; quod STlomoncatteftantc permaturam puerorurn cafli^a-

tionem efficitur. Parentes igitur , qui defsdu necv flariac corredionis

filiosfuo^abinfernononHberant^perihdeficiunt.atq.fiadinfernum

ducant. Sinunt namq. eos impune perpetrare, quo dluc perueniant.

V 2. Tahbus

T^S Veridicvs Christianv5.i.R?flj4. Talibusparentibus Helifacerdocis punitaaDeo conniuemracS"'

hidui"ct°^i"*ipIoelIc debec. Dumenim poft tottamque manifeftas de Ophni&

tiapunitus. Phineesfiliorum diorum impia&: impura vita cjuerelas , nihil ni(i

blanda verba adhiberet ; ipfe cum illis vnodie horrendas pro tanta di-

fcipUnxremiilionekiit poenas. llliamboin pia^liocajfifunt : ArcaDciquam portabant,a Philiftharis captaeft ; 5c ipfe HeH haccaudiens

cecidit defella retrorfum tuxta osiiitm\ &fi,'.clis ceruiabm mortuui eji.

Greger. h.4. Primarium huius tracflarus e.xempiumin imagineexprcdljm, ha- l

^ betD.GregoruiSjdepueroqumquenni , mdulgenter a parentibus

educato:quiqnandocunqucaliquidaHtcrquam vel!etaccideret,ma-

ieftatem Dei blafphcmave confueucrat . Tandem in Iniu blandi pa-tris , dcTmones inftar ^£thiopum vidit ad fe rapiendum accedcre : &ciamans blafphemansque expirauit.

Ajjrinpina Atexemplo vnoatque alccroetiamcxprofanis prolatoremdiluci-Ncronis demus. AgrippinaDomitijNeronismater,dumambitiose nimisim-

S.;bdlicui periumiliiadftrutt, Chalda.'os icifcitata animpcraturus eftetfilius,

U.Ji.c.xp.9. futurum comperitvtisdcmum iraperarec^ verumitavt mairemin-

,, terficeret: Interficiar,inquit,modo impere% Quidaliud eiufmodi fa-

ftultus ctitantparentes, qui &iuam (XiuorumnJiorum perniciemacdam-amor. nationem ante oculos, quafi certo contemplantur.nec quidquammo*"

uentur modo illos videanc diuitiis ac honoribus affluere?

SahelticHi Cum tertiobello Punicoex omni Carthaginenfi nobilitateledifli-ii.i ca^ 4. j^- adolbfcentesobfides in Siciliam mitterentur,eosmatres fletu &;l3-

mentatione querula funt ad naues vfque profecutn?. Tunc ex his qu^c-

dam a filiorum complexibus auulfiE , vbi oram folutam viderunt , na-

uimqueportuegredi ^ dolore ftimulantein fubicdos flutius defiluc-

runc. Ita vidcas non paucos parentes , tam ftulte ac perdite fuas pro-

lesamantesj vtleviuentes videntesqueincertum animaedifcrimen

coniicianr,ob fuam in eos nimiam indulgentiam.. -Vitia enim filiorum

amorcexcascati vcl non vident , vel Ci tam craflh fint v: nequeant con-

niueire', blande agentes viam ad maiora per impunitatem fternunt: Sc

fe vna cum illis in mare malorum sternorum prxcipitant.

li^i^^M' ^^ ^ ^^^^" ^^^ ^^S^ defciuerantludsi plerique , vtfilios fuos 8c fi-

loch im- ^^^^ idolo Moloch per ignem confecrarent.Vtquegemitus clam.orque

molaurur puerorum in igne pcrcuncium non perciperetur , magnus tympano-firugipci- i-QiYi ftrepitusexcitabatur. Locus autem ipfe a tympanis Tophct no-**

minabatur,quod tympanum fignificat. Dicebaturetiam Conuallis fi-

lij Ennom,veI Gehennom,vnde & Gehennas vocabuluma loci fo&di-

tate,horrore,ftrepitu,&;incendio,proinfernodefuraptumeft. ItaPa-

rentes illi omnes, filios & filias fuas idolo Moloch & incendio gehen-

nactraduntinfacrificium; quiillosfua; voluntatiSc libertati in ma*lum permittunt^neque dum peccant corrigunt.

Aliud

V E R I D ! C V- S C H R I S T I A N V S. 1)7

Aliud Spart? pro more habebant, qni pueros fuos ante aram ad Cm- ch, Tuff.

Ciiinem vlque flac^ris ciedebant; non vc occiderenr, fed vt probos ro- Qji'^fi-^'' -•

biiftosque emcerent.qui non leuirer ob pericula& verbera in bcllo ce- fjL j^^.

dcrent if'.d aduerfa omnia forti animo conrcmncrent . Id afTerit ipfc dati.

Cicero, quife adftitifie & ne vel vnum ingemuifTe teftatur . Ita enimedocebantur,inquit. Immo afruelicbantjfcapulas &Iareracon{lanrer

obtendcre ingruentibus & crcbrefcentibus idlibus , donec qui carde-

rentfatigarentur. Iftud&Seneca de iifdem fub Lacedajmonioruni

nomine non citra laudem refcrt.

Aliter quoque,quod amplius cft , Rhacones ille,qui fihum fuum, e JElianHt

fcptem minimum natumanibus poft terga reuin6lis,ob nimiam info- l^b.i.mpnt.

lentiamiudicibus morteplcdendumobtulit . Etread Arraxerxcmrelata, peiftitit paterin fenrentia,dicens : La(5lucasdomi raelius crc-

fcere, amarisfurculisamputatis. Obquam luftiti^e finceritatem , &c

conftantiam, a rege in regiorum iudicum collegium adfcitus cft: ; hlio

fcuere corredto d rege dimiftb

.

Opportunehic&iUudde Cornelia Gracchorummatrefubiiciam: r.t/.M.?*.

qua:,cijm Campana qua^dam matrona apud illam hofpitaretur,6c or- /t.4Mj>.+.

namentafuapulcherrima faeculi illius illioftenderet j traxiteam fer-

mone,quoufqueefchola redu-enthberi : Et,h2Ec,inquit,ornamenta

mea funt. Oftcndens , bene cducatos proboique pueros magno efte

thefauro& ornamento parentibus.

Oratio parcntum pro filiorum {iilute.

T^ Ixijli Bomine clementifmefinitepdrmdos venireadmc^:•*-^ Da mihi cor (^ fapientta?n, itapueros mihig^ commijjos di^

tigendi^vt dr illos adte adducam

; c^ cgo interimforls nonpcr"

maneam: fedfimulteam in cdlesHgloria. colUtemnr. Amm^

V^ Cap*

Ethic 8.

15S Veridicvs Christianys.

C A P. X L I X.

Quid bona difcingens tcnerosMatcrcula natos?

His laqueum molli perituris Itamine ducit.

J^^^^Tj viA mntrcsnatura tcneriori afFedu prolcs profcqunnru.r

^i^^'^ ri ^^^'^ patreSjtelie Philofopho: idco etiam eas perderc ma->^^iv^l gi"5 con(atLierunr ; &: , vt red>e dicam, ftulro amore odide

. j_^^^^^ plusquampatres. Itafimiarolct; qua; prx amcre foetus

aniore vr^ ^^^'-^^ '^'^^" aictis conftringit amplexibus,vtenecet interdum . Eam obfucat pro-" caufam hic peculiaris de marrum indulgentia mouetur qua-ftio. Vtdi-^"'^- tarem calligaLioniSj&fubtradxvirgaEdifpendium, VDacademq.fen-

rreiuip. tentiainnuitSapiens, dum ait : yi.gaatquecorrepuotnbtiitfapienitarn:

puer autew^qui dirnutitur voluntati [u^ , (orfunditmutrcrn pum . Eademoperafatisfubindicat , matrcsvt plurimumin cuIpaclTe, fiquando

puerimalarfrugisfint, &in maloadolefcant : partimquod ipram^et

raro illos caftigent , parrim quod nec a patre cafligari permittant , fcd

pucrorum impunitatem criam acrircr aliquando propugnent.

Quin,quod amplius cfl: , tani ftultse interdum matres repcrianrur,

qua: ncn folum ipfx nihil adhibent.neque d mariro quippiam adhibe-

ri panuntur,verum ctiam, qux non ferant vt pucri a Prarceptoiibus in

fchoIis,etiam -EquilHme mcriti, caftigenrur. Qrod fi prarerillarum

opinionem , bonum cam in parrem prarflctur ofncium , indignantur

fciIicct,amouenta fcholis illis pucros, mitioribusque tradunt ludima-

giflris,qui cos palpent, & cauda vulpina fi opusefl:,virgarum loco dc-

mulceant. Audiamus,qua:fo, quam fecus animati in (uos fuerint li-

moni) in beros Lacedarmonij. Magnoeratapud illosdedccori, dum puer ia

riSafcb^ fcholis caftigatus domum reuerfus conqufrerctur , fi parens cundem

feruatorcs nonirerum domi corrigcrcr. Qujn immoquifquis vfquam puerumdifciplin«. etiamexternuspeccanremcernerer c:non punirer , eiufdem culpa:

reus iudicabatur. Arque ita dum a:tas illa tencra &: domi & foris , &: a

parentibus & a Pra:ceptonbus,&: a quocunque qui eos in fado ofFen-

deret,quotiefcunqucpeccabat, pcenas dabat ; fiebat vt fcmperapud

Laceda:monios & proba efret iuuentus , & viris pollerentegrcgiis , ad

priuara&publicagerendamuniaaprilTimis . Sicenim videmuspo-

maria pulcliris & fi ugiferis abundare arboribus dum furculorum be-

Inopla ne infcrendorum diligens habeturratio, dumque quamdm flcxilcs

proba? lu- jr^j^jj diriguntur.

"^""'^m Ervndehoc nofbrotam deplorato fccculoiuuentus tam dyfcola&

proborum pcruicax , & hmctame::iguapr2clarorumvirorum expeCtatio, nihvirorum ^uj^ parentes nimis fuis prohbus indulgem:nec caftigant eos \\ fi,nec

P^"^"^* permic-

Mntrumfi: iCUS

2!nor.

D

LaceJar

Indvlgens mater filto netlaqt^evm , ^p

Quid Bona dilcmgeas teneros Matercula na.to3 /

Hi5 lacrtieum molli penturi5 iiamme aucit .

"^y Voinnen Chn\Jp trj |£voivtanr w aer) \uutr) [rtvucn.

Quejaithi main nwUeDuru mrre foUe , ^Jm lemejffl^

Tire mitai 3arhare ^ £lle luy vrevare / 7/z tnfte licol .

j

Veridicvs Christianvs. 1^9pcrmittunt caftigari. non dico iam ab ignocis aut vicinis , fed neque aPt^ceptoribus,qui in educando non exiguam parentum partem fufti-

nent. Vnde alioquin illud tritum vulgi didlum, dum quis vcl digitulo

cuiufquamattingit puerostCardequosalis? Etintertriuiales Luciima-

giftros . Si cardo ,perdo. Vident enim fc nullos tandem in fchola fua

retenturosdifcipulos, niii difciplinx vigor & iufKisrigorrcmictarur.

Sicutenim vermiculi incapite acutum Fugiuntpcdincm, coque fevt Inuentutjs

in afylum. recipiunt,vbi fcabiofa pars capitis a pedine libcra ell:; ita ad p^niicies

eas confugiunt fcholas delicatuli illi , vbi vix quid virga Cn^ nouim eft.^"^P^nit^s*

Qux igitur fpesreftauranda: aliquandoper vircsdodos &virtuteprsflantes Reipublicae.tam Ecclefiaftics quam ciuilis? Mcrito omneshuicnegotiointendant. Etcnim fifemen, veletiamherbacorrumpi-

tur,qu^ fpes fegetis erit?

PRefponfiodicir,eiufmodi ftultam matrem laqucum filiis fuisnerc Materftul-

P& nectere

,quo aliquando mifere pereant. Dum nimirum ante ocu- " laqiie-i

losvidetomnibusfe vitiis apueritiadcuouentem fiUoIum \ tempus,"^'°"^*^''»

ingenium,occafionGm , &omniadenique ad fcientiamac virtutem

pr2fidiad!nipancemi& non impedit ; adblanditur, in malo fiuet,fibi

in iis complacet. NonfaciIee6inhumanitatiscredoveniatmarer,vtfilijcollolaqueumadaptet :id tamen faciunt qua; ita vcdixi perdunt.

Q BoetiusdequodamLucretio narrat, cuifilius Sanguineus nomine: JBor^-^^ ^^

is propter fepe indulta,fa;peq. patrc intercedente remiffa delida, fuf- ^^fipH"^

pendendus, patri extremum didurus vale, nafum dentibus pr^fcidit ^<^^°^'*"^'w«

dicens: fi me a teneris cafligaffes, non huc denique deueniflem . Dematre idem narrari folitum : fed perinde efl , ciim vtriufque parentis

intolerandablanditia^quereprehendatur . Enquam leueefthuiuscomparatione id quod canit Poeta : Blanda patrum fcgnes facit in- Bapt Mantdulgentianatos. Quindovero iam adGra^cumn. perdudli &:eue-0.1 funt, tuncdenique &c parentes 3c filij fapiunt: tunc e fcala circum-ftantibus pra;dicant, hoc fere femper ailumpto themate : Felix,quem Rauif.DU^faciuntalienapericulacautum. Sedfapientes &: prudentes funt

, qui '"g-i •£/»"-

tempefliue potius quam fero fapiunc^ & virgula cantiUa tantum auer-^^*^'

tunc malum.

oOratio proparentibus & filiis.

Dulcipme lefujtfui vt nos omnes Deifiliosfaceres , filitfs

hominisferi dignMM-s es : Da gratiam tuam parentibusemnihus , vt itafiiosfuos diligant , vt ipforum animasfuafg^miodimt.

C A p.

Amicorunecefilras

;

Deleflus.

EccU.6,

Amicusverus.

i6o Veridicvs Chixxstianvs»

C A P. L.

Quem milii ccu Pylade aut fidu copleclar Achatcr

Libcratc cuius perftringiclingua merencem.

VAM fic bonum atqne opt.ibilc amicos habcre,optime diim

illis carcndum cft cognofcicur : adeo vt nemo fit, qui non li-

bLnter habeat amicos ; fed in bonis ac fidis amicis a fidis &vmbraticis difcernendis difficukas non eft exigua. Quia

vero homincsplerumque tam ftupide hacin parceerrant,vc fidiflimis

amicis reiedtis hoftes animarum fuarum capitale^ pro amicis dehgant:

eaproptcr hic qu^Eritur ,quis optimi amici loco habendus cenfeatur,

inftarPyladisahcuiusaut Achatis. DicitnamqueSapiens,prudenter

in tam ambiguo negorio confulens : hUilti Padjuijm tibt; c^ conjiiumm

(ittibi vniii dc mlle. Idcirco is ipfus in eodem capite , poftquam multa

amicorum scnera produxit in medium , quoium parua aut nulla ha-

benda fitratio , tandem oftendit , quis bonus amicus ceriferi debcat,

quantiquc fic faciendus. Amictnpdilifi inQivZypoteciio fonif : qui autem

inuev.n tiimn,inucnu thcfaurHUu Pergit in ciufdem defcriptione& com-

mendatione^dum addit : Amcofjddi nulla eit comfanitio , (jr non efl digna'

fondcratio auri& argemi^ contra bonitatempdei iuiiis. Et tamctfi \\xc etiam

deamicorum fide&: finceritate in rebu;; temporahbus & pohticisdi-MimegfA- (ftaaccipiantur,iuxtadidum ilhidnotiflimum j Amicus certusinre^^^'

incertacernitur. & vtPoetaj

Oaid . Trifl. Cumfuensfiix, multos numerahis am iccs,

^.1 .iVeg. 8. Tenipora fi fiicnnt 7iubtla,folus eris:

PrsEcipuetamen Sapiensprimariamillam atqueoptimam interami-

cos fidem defcribitjquae in eo ehicet, vt ahcr akerius falutcm atq.ani-

ma: incolumitatem diligat : quod confequentibus ibidem fententiis

fatismanifeftum facit.

Vcrusami- Quantum verb tam fidus amicuste diligit, tantum odit quidquid

cusviuainj;i|-)ii,-,commodat&nocet ; pra?fertim quod fiiluti animre tux pluri-

mumn6ritofficere,quodquideeftpcccatum. Hincrede fubditpru-

dens animorum medicus, Sapiens iam citatus : Amicus fidelis jnedica- j^

mentum vitd^& immortalitatis. Ac fi dicat.Nofte defideras^quis optimi

amici loco& nomine mihi dignus ^ftimetiir ? Is fidelis amicus eft,qui

tibi medicins loco feruit,fi quando ahquid in a£tionibus tuis vitrequc

fit moribus , quod nec redtum nec fanum fuerit , fed faluti animae tuse

cum primisnociuum : quiquetc per tam fidam amicitiam ad anima:

falutem & vitiE beatae immortalitatem conatur adducere. Nunc vi-

deamus quam appofite cum hoc loquendi fa^rac ScripturjE modoD.Ah«

atnico

oiit

l^E AMTCT^S^QFI BELINqVENTEM CORmPIT . 30.

Quem milii ceu Pyladem aut filum cxjmpledarAcliatem.'

Libera te cuius perrfcrinffit linCTia merentenr.

Q^ m'efl^lusJidele/En amcvr, en lAe/De tmis mes amis!

Ceh^'ijui te tmfe/Kn mamnumt io^ence/Que tu as commxs

Ver iDic vs Christi AN V s. t6i

D. Auguftini fentenria congruat. Ira is inqnit : Amicuscft fimilis me- ^«^«;?'. ^dico:medicusnonamar^grotum,rinonoditaegritudincm, Atq. id-J«r/«."'

eo, vta^giotum liberet,morbum perfequitur, kqne totafuainduftria

illi opponit. Amicus fidus non efl , qui amici vitia palpat , idq. amatac probat, quod ei quem fe amarc dicit , nocentilHmum eft. His con-formeeftquod D.Gregoriusdicitamici vocabulumexplicans. Ami- Greger.li^.

cus, inquit,animi cuftos dicitur.Non autem cuftoditur, qui in medio -^'"''''.it»

vitiorum tanquam certorum difcriminum & hoftium tranquille di-'^^'^'

mittitur , nec vel femel periculi in quo verfatur admonetur . Amicuspro amici incolumitare& falute precatur , idque magni beneficij loco

haberi confueuit. Atxorripere peccantem^pluseirequdm orare,tefta-

rur Chryfoftomus. Si igitur orantem pro te,amicum habes, vt merito Chryfofi.

debes; multomagiseum, quitedum peccascorripit, amicum oportet-/''/""'',^''?'

iudicare. Namquidtibioratioalrcriusproderit, fiinmalis perfeue-^^"-^''"^*'"

raris? Atfi quistereprehendit.ardiusteftringitvtcorrigaris . Qui- '.

que hoc officij erga te exhibet , idem amoris tibi fymbolum oftendic

,

quoDeuscrga charifiimosfijos filios vtitur:vttefi:atur Sapiens.-O^f;;/ Prow.j,

dil{{itDt'uscornp'tt. Qupd & Apoftolus fimilibusfere verbisjquibus &addit; Quis enlm filim, quem mn corripit Vater? HeL 1 1,

B EtquodnamcIariusefBcaciusqueteftimoniumoptaripofTit, opti-

mum illum cenfendum amicum qui tc corripit , quam qucd Chriftus

jpfc fuppeditat,dum aic: Corrtpe illmn:fi te andterit , lucratus erts jrutre?H M.uth. i8.

tuum, Quid hoc eft inquit D. Auguft. ) Lucratus eris fratrem tuum fi Auzufi.

te audicrit ? ergo perierat, fi non corripuifTes. Quis melior maiorqueamicus poifiteffingi , quamqui animamtuamlucratur, hoceft, abgf^^'"^"*

scterna perditione prsferuat,^: cccleftis beatitudinis facit hxredem? quicornpic

Rcfpondeturigitur, fidiflimiillum amici locohabendum tibi, qui^^^linqucn-

C te mcrentem monuerit,&: liber^ quod dedecet reprehendcrit . Dauid '^^'

rex a Propheta Nathan correptus eo modo fuit, quando in apertum Nathan/peccatum fuerat lapfus ; eumque propterca plurisfecit , habuitquevt fuas falutis amantein longe chariorem. E contra vero, velut hoftemauerfandoeuraquipeccantiadularetur, &loco corrcptionis , laudis

verbaproferret, itaaicbat: Corripiet vie lujiusin mifeyicordta, (s'tncrepa- Tfd.1^0.bit me : oleum autempeccatoris noninpinguet caput meum. Ita patri confen-tit hlius: Argue,ir\quir, faptentemy& dtligct te. In fignum, inter benefi- Pron.i^.

ciareponi correptionem ; fapientem item eflequi corripientera ami-coruni albo infcripferit j ftultum vero qui talem oderit & grauate tu

-

lerit. SicutD.PauIoaccidebatapudGalatas : £go,inquit, iamictisvo- Gal 4.

hisfaCtusfumverumdicensvohis^ Teslimoniumtamen perhibeo vohis , (jfwu jiS.PauIus,

j) feri pottiiffet , oculos vefcro! eruiffetis & dediffetis mihi. Ita& Herodes ca-pitalis loannis Baptiftae fiebat hoftis

,quiaeum adulterij reprehende-

batjc^m tamen alioquieum dilexillet ficut D . Marcus iQ&.a.mnHerodes

X mctuehM

i62 Veridicvs Ckristiants»Mml 6, mettichat loannem, fciens etim virum iufium& fauclum : & audito eo mtilta

loannes fadebat. Sic & Chriftus d Scribis & PharifaEis afperaodiamasnarciue cBiptifta. •*••• r a- u j u r>r &

./l ^

Chriftus. inimicitiasluttinebat, quiaeosredarguebat. C^i tamen cornpien-

tem fe per(equitur,perkquitur amicum fuum ; coq. oftendit , nequeNemofere fefibiamicum efte jfedhoftem , atque ita male fanum . Proinde,fert «qua-

j^^j^j.je mirum eft«nos tanta in rebus lalutis hcbetudine laborare,cum

corripicn- ^^ tcmporaUbus ceteroqui in negotio minime difllmiH fimus fapien-

tcm. tes .'' Si aberranti a via quifquamin campis occurrent, errorifque ad-Adi/nmili.monitore<5tamviamoftenderit

;gratiam ei cft habiturus magnam,

tanrum abeft, vt iniquo animo id laturus fit. At fi quis nos admonue-rir , quod male ambulemus vt in ca'lum perueniamus , aliamque ciTe

vians ingrcdiendam docutrit nifi in rartaream fpecum errabundi rue-

revehmus: squanimiter idfcrre ncquimus, eiusconfpedum fugi-

D-mio a mus,&quafiodil]cincipimustamfidcliteramantem. Pari modo ac-

difli.nili. cipimusxquiftimoanimo , fiquisadmonuerit, quod nigrafortema-

culamfe6tafit facies ; autquod inucrfomodo veftem mduerimus^aliudvefit quod nobispudorem pariat, fi eo modoin hominum con-fpedum prodierimus.moniti gratanter audimus,domum recurrimus,

quodquedcuenuftabatillicotoUimus atque cmendamus . Suggerat

autem nobis quirquam,quod in anima,vita,moribusq.culpa:alicui&

iuft^Ereprehenfioni obnoxiumeftj ocyusexcandefcimus , cx amicoadmonitorinimicus efticitur,&beneficium in iniuriamvertimus;cer-

tiflimo,dum itaaccidit,arguiTiento, nos optimosnoftros amicos mini-

me nofliej & inftar puerorum infenfatorum illos nobis amicorum loco

habcri,qui nobis, etiam cum male fecerimus,applaudant. Rationemhuius in nobis varietatis qusrenti alia non fuccurrit, quam Supcrbia

fcilicet. Vtenim propriacarftimationis &:excellentia! amantes , illos

amamus, quiad fuperbije noftraccumulum aliquid videnturadiicere:

(vti agunt,qui nos eorum admonent,qucr coram hominibus verccun-

diam aliquam erant allatura , vt in publicum denigrata procedere fa-

cie; veftemalecompofita, vellacinia nefcioqua inconcinne depen-

dente/ ita illos e conrra odimus, qui fuperbia: noiirx criftas amputarc

atqueimminuere videntur :, qiiales^^tametfi perpcram) cenfenturom-

ninohi, quinosimprudentia^.maljevitJE, luxus, &fimiliumaccufant

Sc monent, per qux faftus ali videbatur,& elatus inmalis animus con-

foueri. Vide,vtfapimus.

A-mf^-t**-^^^"^ ^* Auguftinus loquebatur :Si me poflisdocerequod nefcio;

perloannt. non foliim te verbis , fed &c pugnis cscdentem deberem patientiflTimc

Lttertitn fuftinere. Simile quid Diogenes dixilTe narratur.Is Athenas ad Anti*

£f:6. ctt^i' fthenem profc6tus,ab eo frequenterrepulfus eft ( nullum enim difci-

pulumrecipiebatjl adhasrentetamenei Diogene , baculo tandcm fc

curapercufluruni &afe repulfurum minacuseft ; vltroille baculo

fubie-

VeRIDICVS ChRISTIANVS. 1(^2

fubiecitcaput.dicens: Cafde fi vis jatnulKiminiieniesbacuhimtam€luriim,quo me absteabigasdum aliquid dixeris. Vidcrimus igirur

nos, qui nequidcm verba,nedum verbera Ferimus . Quantumgratix pfutnnkttf

amici correptio mereatur, fuo nos cxemplo doceat licet PhiJippus Pnilippas

Xlacedonum rcx. Ciim enim ille in pubhca captiuorum auiftione fe- Macedo,

deret , (ublaca vefte parum decore : quidameorum qui vendebanturexclamauit : Parcemihi Phihppe, paternusenim tibifum amicus.

Phihppo vero interrogante : Qui vel vnde^mi homo,conflata hajc efi:

amicitia? Tumille : Volo,inquit,propiiisaccedensdicere.Quum ad-

raiflusefTetjquaii arcaniquippiamdidurus, Demitte, inquit, chla-

mydem aliquantulum: namadiflum modumindeccnterfedes. TumPhihppus:Hunc,inquit,flniteabirehbcrum : nefciebam enimillumtam mihi beneuolum 6c vere amicum efle. Non ofFenfus efl: rex tantus

admonitioneignoii hominis&captiui : beneficiumin correptione

non amarttlentiam attendit, & idco amicum agnouit& hbertatis pr^e-

mio ornauit. Quanto rcdius id fiat erga falutis noftrae ftudiofosr'

Faceflant igitur procul adulatores;qui tantum abeft vt officio veri

amicifungantur, vtetiamaD. Auguftinoapertisperfecutoribusno- ^ug. fHpar

c^ntiorescenfeantur. Hincaptam facit Plutarchus inter Patroclum Pf^lm.

&:adulatorescomparationem. Sicut PatrocIus,inquit,inbellumpro- w"^"^'''*"*

diturusreliqua quidem Achillisarma ubifumfit, folam haftam vt

grauem ac prseualidam nonattigitritaadulatoromniaveriamici fym-bola imitatur,pra2ter folam admonendi libertatem.

Oratiopro iis qui nos ad mcliora cohortantur.

Vlt^ nofir^ decttrfuSjpij^ime Dominc^,in afiduofere Upjk

Crrefurre£tione confijlitjtum oh nojlram infirmitatem,tHm

^ia lubricttatem , (^ latentes inimici nofiri infidias : Da precor

nohU eam femper animifinceritatem, 'vtpium nos cohortantium

JiHdium gratanter acctpiamus , ipfiij^ ob id mercede -(ruatttut

4tsrn4. Amen,

X 2 C A P«

1^4 Veridicvs Christianys,

C A P. L I.

Num fas eft rebus mendaci obtrudere fucum }

Os mendax animam linguae mucrone trucidat.

DMiRATioN€ vcrc dignum , tam parui 3Eftimari , menda-

^ cium confingere, & tand e contra fieri,cuiquam medacium^^"^*' ^f^^^J^ impingere. Mentiri enim commune quaniplurimis : fedcemefle es£^^'^s» ^equanimiter ferre, vccuiquam dicatur :, Mentiris^ inaudi-

dici men tum. Ac fi maioris culpa: foret, hoc audire dici quod facimus, quamdaccm, in- jdiplum committere. Perindeacfi peiusnoshabeat,qu6dquisdicat,

^*^d t

^ Cadis : quam quod vere cadimu?j atque adeo lapfus ipfe.

Quanticonftet, Mendacem vocitari , velhinc conftat , quod nc-fciant homines honoris fciHcec fui cupidiores, quo pa6loqu6vemalcid hnt vindicaturi. Imo tam grauate id ferunt , tantxque eft ignomi-

Furis & nia;, vttritodicaturadagio:Exhibemendacem,exhibeofurem : quoAnrtnJacis fignjficatur,vtrumque idem fere efte , & fe mutuo vt pkirimum con- B

lequi. Namhcut quiruracur , mentirinon raroconlueuit: ita qui

Chryfosi, mentitur, proximus eft vt &: fur fiat. Dicit D.Chryfoftomus:Mentiri

furantcm neceftariumeft. Etalias idem fic inquit : Furmentitur, ac

peierat. Furtumfine mendaciovixconfiftit. Adeovtfurari&men-tiri coniugata fint,ac velut fororesjtamque propinquc fibi mutu6 con- ^

iundl<T^vt qui cum vna contraxcrit, ab altera remotus eQjc nequeat

.

Nunc igitur, quandoquidem tam intolerabile videtur ,furem raen-

dacemve dici •, immo & mendax interdum deterior furc cenfeacurj vt

ScclLio. inquit Ecclefiafticus: Potwrfur^quknfaftdmAS vm mendads-^ nonne mi-

^, ,. rum eft , tam parui fieri , mentiri & ver^ mendacem efiTe? InterrooatiaNonlicet -j- ^ . . ^

. . ^ i, c in^mcnmi icicirco{atismnuit,tam exiguam elie apud homines rGEdillimi nocen-

tiflimiquc huius mali nodtiam; vt etiam dubitaremulti videantur, anfas nefafne fit mentiri , 3c vcrum fic confiiltius,verum an falftim dice~

re. Quod tantovtiIiusmouetur,quiahodiealiquiexprofeiroitamen-

daciis omnia fua inuoluunt , vt gIorientur,fe toti mundo palpum oB-trudere & fumos vendcre. luxta illud quod apud Prophetam iaiStitatr

Ifak

2

8. rofmmus mendaciimijpem noslram : & mendacio frotcclifumiu. Qui enimpraua agunt , reftat vt illa mentiendi ftudio tueantur. In quo fe adco

Hkr.5, exercent, vtdicatde hi fce altereodem fpiricu : Extendenmt Imouam

fuam qiiafi arciim mendacij : docuenmt emm Ivigiumfuam loqin inendaciim,

Proptereaetiam &Refponfiomaximum quodillaex plagaoricurCSap.j, malum promulgat. nimirum quoddicicSapiens: OsquodmentituroC'

(hlit anm.mi. Qoam penetrabile tclum lingua mendax , qua: nou vul-

nerato corpore inftar fulguris animamtrucidat/ Atinter mendacia

diftirr-

OS,qFUDMI^NTITVR ,OCCimTANIMAM . Sap.t. 51.

!Nuin iaiS efl.reinis MeaAaci ohtsndete £ucum

!

Os menckx animam Imguse mucronc tniadat .

Quejmt, qia nejonae/lamais ijua inmfonje/Sans cnjatrecas'.

Sarmheureuje ame/DeJa^cfpre lamc/S'enuoye au trej^as.

Veridicvs Chkistianvs.. 1(^)

diftindionceftopus. Triariquidem funt mendaciorumgenera. Eft;^"!/^''^'

mendacium locojum, quod nulli nocet , fed dcledandi caufa profertur; j^ciorum

eftquefemperpeccatumveniaie, nequeminimum. Alterumeft (Jjfi-gcnera.

ctolum ,quod non folum abfque alterius iniuria dicitur , kA etiam ali-

cni prodeft. Et lioc femper veniale peccatum cft : priore tamen lcuius.

Tertium eft mendacium perntciofnm , quod cam alicuius iniuria & no-

cumento profertur : & lioc eft peccatum mortale.ex fuogenerc. Effi-

cicurautemiiludveniale,exfubreptione , quaquis inopinatoinillud

prolabitur: velpropterimperfe6tionema6lus;fiuepropternocumen-

ti illati exiguitatem. Mendacium quod contra Religionem & Fidei Mendacia

veritatem fit, grauiflimumeft &c perniciofiflimum ; vt quod contraF»*^eij P«^f'

dunnam veritatem committitur. Hoc eft ha:reticorum falforumqueQ^^nl^jn

doilorum mendacium; etiam malitia fua mendacium illud fuperans,

quod in quouis contra(5tu,teftimonio,iudicio, iuramento , & etiam ia

votisReligioforumcommittipofrit: quodtamenin fingulisillis iamrecenfitis,peccarum mortiferum efficere in confefTo eft

.

Atquid dicemus de peccatiillius genere , quod Flandrice; ' om ttn ]\Tyji,jm

ftctn:) Gallice; (pour v«(,uM/^«/x;hoceft,vtita vertam,pro maioribono, i-nedacium

vel maioris boni eratiaadmittitur ? Non funt alia mendaciorum ec- ^ P^^""^"^

V . ^, r v 1 /T n M 1' 1 • • eiculatur.nera, quam triaiila tuperiusduhncta: illudquedequoiamqujEritur,

mendacium oflficiofum. eft j eftque, vt dixi,peccatum ; tamctfi mini-mumillorum. Sedineo confiftiterrorpuerorum,feruorum,ancil-

larum,&aliorum,itapenementientium vt iurgia litcsque euadancaliasque moleftias, quas,firemvteftfaterentur, oborituras prcEfen-

tiuntjquod oculos in moleftias illas , vel etiam iri iram alterius inde

fecuturam coniiciant , non autem in pcccatum, quod ipfi mentiendo

committunt: quodfiviceverfafacerent, vidercntmaiori bonofibifore , Ci veritatem dicant vitentque peccatum , &c in moleftiasincur-

rant^ quam,fi lcefaconfcientia fua aliquid importunitatis, &:moleftiae

alterius euitent . Nam eciamfi alius propter prolatam veritatem ira-

fceretur peccaretque mortifere , hoc vcriratem dicenti vitio non ver-titur nec in peccatum t neque ipfc debebat peccato veniali mendacijofficiofi alterius peccatum mortaleimpedire.

Dicendumitaque cum D. Auguftino &:cum D. Thoma, omneyf«^«y?»»«

mendaciumpeccatum effe : etiam officiofum , & quocunquemaioris^''*^»'^""*

boni prcEtextu commiffum : faltem peccatum vcniale. Quanti mo- ^-^^^^*

mentifitpeccatum venialcjin xxrv. Capitctradatumcft. Ingenereomne mendacij genus comple<fi:ens , fic dicit Ecclefiafticus : Noli velle £fj,,^,mentmomnemendacimn. AjMuitasc7umillmnone^hona. HocelL-per-niciofum cft afl^uefcere etiam minimo mentiendi modo:quia qui con-temnit modica , paulatim ad maiora delabitur. Ncc{ue eiiam

(vc dicit

A]^o(iol\is) funt ficienda mala, vt eueniant bona. Immo id vehementius.

X 5 actoi-

i66 Veridicvs Ckristianvs.Ju^t',t^ij1. aicolHc D. AiigiiftinuSjclicens , Mentiri non liccre, nec pro Dci laudc.^^' Muko igitur minus pro rebus aliquibus homincs tatum atq. humana

concerncntihus. Damnum proximi & quodcunque aliud incommo-(ium,preicrtim animarum atquehonori: diuinicfcrrimcntum quibusfieri potefl; mochs mediisque, mature cauendum & dechnandum cl^:

non malum ahud faciendo,vel menticndo , fcd hcua quadabitur ra-

lione. Quianon indiget Deusnoflris mendacii5. Neque aquoquamcxigitur.vtiuamconfcientiam velin minimolardat , ad alterius con-fcientia^eciam in maximo prarieruationcm.Qmigitur veniahtcr mcn-titur, animam fuam li^eciit : at, qui peccat mentiendo letahter, camoccidir.

Exhis nimirum videmus quanto fitftudio deuitandum menda-Eihlc. 4. cium ; cum etiam dicat Philofophus , mendaciiim per fe prauum , &

inordinatumeiTe, atqueob idfugiendum : & vt verum fateamur:

Mendaciumimproprium eft homini. Sicut enim latrare, mugirc,

morcierc.roftro atque vnguibus more volucrum ferarumque ahquempetere,hominiimprcpriafunt ; itamentiri. Permendacium infuper

lerpentiantiquo fimilescfficimur: qui primumomnium mcndaciumGenef. 3. in mundum inuexit; inquiens : Neqttaqt.ia}n morictnint . Sc , Eriris ftcut

Genef. i. dij. Naiii vcritas ipf a contranum fuerat protellata : Ex omm lipit) Para-

difi (omcdc : de ligno autem fiientu bonr& tnali nc comedas . J« quocunque

enim die comcdei is cx to, morte morieris.

rocud T Hic efl: igitur inuentor parerquc mendaci j Diabolus , qui primumpaccr. illuciincssiofinxit, magnamque Angclorum partem h.ic impoftura

m ^ternam cxtremamque pertraxit caliginem ; & in mundcmiferan-dumgenushumanuni intamfadum lapfum pncipitauit. Ab hocinfidiatore ac fpiritu mendacij nobis cauentes , merito fakitarem

Evhef^. D.Pauli admonitionem fufcipimus &: obleruamusjqua dicit: Induimi-

ni notmn homtncm , quifecundiim Deitm crcutus csi , tn iustitia& fanttitate

rentittis. Propterquod , deponentcs mrnducittm , toquimini Yerttatcm vnuf^

quifquecum poximofuo : qtioniam [umminincem memhra. Ommsfermoma-lus exore vcflro non p,rocedat :fedji quis bontis, ad ^dtfuationemjidei , vt dct

cratiam audientthus.

Quidvetat, quininmendacijetiam minimi maiorem deteftatio-

Artflri. nemp.auculaaliaexprofanisadiiciami' Ariftotelesrogatus, quidlu- ^

crifacerent mendaces: Vt vera, inc]uit , loquentibusnoncredatur, jf

Ciun autcmadhocdataficloquelahominibus, iuxraPhilofophum,

vtmutua fiat conceptuum manifeftatio -, videte quomodo mendax,

omnem in loquendo peruertat ordinera j vt iam nec ipfi verum dicen- 1

ti credamr.j

Theophf. Chius quidam fenex in Lacedscraonem peruenit•,quem cijm ifenc- |f

fiouln"?^? <^wtis fujE puderet , canos tindluia obiiterare conabatur . Progreffus

igitur|

Veridicvs Christianvs. ?(^7

igitur in publicuin,cle rcbus quarum gratia vencratorarioncm habnit:

lum flirgens Archidamui- dixir: Q^idille tandem redum dicerer,qui

mendaciiim noninanima foliim , fed capitequoquecircurafertfEc-

ce vel vmbramendacij odibiHs &(u(ped:aeft.

luiiajCazfaris Augulli filin, cum mature canos habcrer, comtricum Siftonun.

induflriaillos fublegebat. Auguftus clam rubintrans.canosquefuper Iiiliscanos

veftc fiiJas euulfos^videns , vt menticndi occafionem prudcns prqfcin-^"^'^'''"^'

derec . rogauit, vtrum poft aUquotannoscanaedcmallet, ancajua.

Cumquc refpondifter, fe canam cire malle : cur ergo inquir, tuo iuftii

iftx ante terapus te caluam ficiunt ? Ita pericuIofilHmre mendacij in-

fiduT omni ftudio prajcauenda: funt.

Quoniam vero tenera a:tas dc ad mendacia & ad furta procliuior

cft^ ii cum D. Auguftinopueripeccant,etiamcum D. Auguftinoca- Au^uflin.

peifant meliora, Sic ipfe de fc fatetur.- Horum ego puer morum in li- ^"'"'f ''^' ^*

mineiaccbam mifer. Fallebam innumerabilibus mendaciis & parda-.

gogum,& magiftros,& parentes,amore Iudendi,ftudio fpe6:andi nu-gatoria,&imitandiludicraminquietudinem. Furtaetiam faciebam

de cellario parentum & de menfa ; vel gula imperitante, vel vt habe-rem quod darem pueris. At qui dodkrina; eius finceritatem ac fan6ti-

moniam vits perpenderic , habebi t,fi volet, quod in hoc fingulari viro

imitetur : quidctamadmirandafuaconuerfione Deo gratias agcns,

fic inquic : Eruifti linguam meam vnde iam erueras cor meum: & be- ^""^ ''^^*

nediccbam tibi gaudcns.^^^' *'

Oratio contra mendacium.

ODomine lefa chriUc^ , qui veraXjd^ veritas ipfa es, (^omnis homo mendax : pone cufiodiam ori meo , ^ ofiium

drcumfantidi Ubils mels ^vt neque mendacium ncque dolus in €6

reperiatur , fedvt te corde o* ore laudare vakam^ hlc ^ i»

*ternum, Amen.

Ca?.

•168 Ve RI DIC V S C KR I S TI AN VS,

C A P. L I I.

Ecqiiid lingua procax& amaro perlita fellc?

Acla Acherontxis facibus rota: Martis Enyo.

p^^^^^viDQjv;.!D in vtramuispartemde lingua dici porefl , hocArifiot. de ||>y^^,j^')ibreui lenrentia comple6litur Ariftoteles.dum ait ; Linj^ua

Lingtfaop' iT-i^Mih'^'^^"^optima & pefllma. Iftud ^fopus fertur lepido fa-

tima & ^^^^^M^o infinuaile. Dum enim ipfius herus optimum quod re-peflinia. perircpofler,eumopfonare&coqueremanda(rct^ Hnguas appofuir,

ncque ahud prarterea. Deinde peflimum iuflus apparare,itcrum pra:-

terlinguas nihil intuHt. Rogatus caufam, refpondit; . linguam opti-

mum & pcflimum efle. Sicut cnim tam maknn nihil, quod hngua

laudandononitaattollat, vtvideaturbonumefle ; itanihiltam bo-

num , quod non valeat lingua , vt malum, exofum cflicere. OptimeProu, 1 8. haec cum Salomonis fententia conueniunt : Mors& rita In mami Itn^ute.

No enim fibi folum homo vitie vel mortis anims occafio per linguam

cxiflit , bona feu mala loquendorverum cciam aliis,in anima tSJcorpo-

. re. Multos, credo equidem, lingua a morte dicendo eripuit \ fed cer-

rum cfl:, linguam etiam quamplurimos, tum pftr falfa tcflimonia, tumper iniuftas accufationes & calumnias in mortem adegifle.

Linf^uein- Mirabile vere inftrumentum,dum bene expendituf,homini a Deoftrumemu. conccflum vt mentisfuxconceptum&.cogitatum alteridum luberet

loqiiendodetegeret : tumetiam vt cibum potumque intermanden-

dumdeglutiendumque dirigeret. Quoad primarium linguacvfum,

Bernard. dicitD. Bcrnardus : Lingua aptiflfrmum inftrumentum euacuandis

cordibus. Quidquidenim voluituu animo, id lingua profunditur

quando opus cft ; ficut fitula vas exhauritur , vel quocunque inftru-

mento aliquid cuacuatur. Iftud in bonum fit,quando per veram pcc-

catorum confeflionem,quicquidin cordeIatebat,Sacerdoti detegitur:

in malum vero,dum,vt quidam rimarum pleni confueuerunt, lingu»

volubilitate &c loquacitate aliis aures obtundunt, & ipfi fibi cerebrum

&cor euacuant , &quafi inanecaput efficiunt , dum vndiquaquc

cftluunt.

Lin<»u« Opera?pretiumautemfueritconfiderare,quamNaturahocinftru-

coftVudio: i-nentum adlegitimum vfum aptum accommodun^que reddiderit: 8c

viciirim,quam variis munierit modis.nc in abufum erumperet.QuodAgiUtasi

^^ vTum ,non tantum verfitilem,& in quamuis partem celerrime fle-

xilemjVtconueniebat.eff^ecit: verumetiam ei de alfidua humiditate

ad voiubilitatem in loquendo neceflaria^^rouidit; fine qua torperct&palaco prs: ariditate adhaerefcens inepta proferendo fcrmoni fieret

.

quod

LlNGT^ JILALHDIC^ VIRV-LKNTIA . 52.

EcquldLinffiiaprocax,etamaro perlita:^lle r"

AStsi Aclierontfeis xacibus rota: Alartis ^nyo

.

^ quoyjatre eft nee/La latme acharnee/Au hldmeur iazer ^

^Jeruir ie roue/Dont Sa^anje loue/Vour tout enwrazer.

Veridicvs Christianvs. 1/^^

quod omneseo cafu experim.ir : mncenim initar currus malc inundinonprocediteloquium. Nciamennaruralisiltalinguac propcnfioat- Retinacu-

q leagilicas vicio&: ibufuifubreruiret; fedvttardi niliiiommus, hoc ^^«

ellbenepra:meditari& circumfpcfti, etiaminbonoeflemus, a malc

veio dicendojprorfus alieni &c quali eIingues,admirandos pofuit huic

incommodo obiccs prouida NaturaE decerminatio. Quod ad maturi-

tatcm iuloquendo, dicendorumque prseponderationem attinec,iuxta

Apoftoli monitam / Sit omnis homo vdox a.d audiendmn , turdiis AUtemad l^t<^- 1

.

toque,:dum, c^r r.n^to*trf i/.u« : confiderareoportet., nonfruftra binos

oculos&aures binas anatura homini conceiras , linfruam vero vni-

cam. Deinde aures.iemper patulaselle, tanquam adaudiendum &ad obediendum paratas : os vero non lolum vt claudi queat,fed quodcommunicer claufum fic , Opufque (it aperire ad loquendum , fpatio

intv-^rim dcliberandi non abfurde conceflb. Qifantum vero ad inep Rcfrrrna-

tam, turpem, velquoquomodoculpabilem prolocutionemj vixfufK- tio liugijaE

ciarhuraanumingenium , addifquirenda larentia& patentiaomnia^™^^^*-

media&Temediaanaturahuic incommodoobiedta; vtquae prsfci-

uerit, quantani flragem fera hxc belua edere foleat fitque editura , fi

fra6tis repagulis contingaterumpere. In primis in faucibus vtin an- Linouzia..

tro profundo recondita hreret , fubtilibus frequentibusque neruulis , tibuium^

furfum. deorfiim, (eA pra:f"ertim ad lateraporredis , quali retinaculis

vinda coardatur .- neque illis tantum vt framis , equorum morc , admaxillarum latera dedu<5i:is conftringitur j veriim etiam vt ferociores

quidam caballi os in altum nimis attollentes flibligaculo quodam pe-

culiari ab ore ad pectus tendcnte vinciuntur ; ita adeo lingua huma-na fiibtus alligata ori adftringitur, vt interdum nccefTe fit, in pueris,li

re6le eos loqui velimus , neruulum illum vt vinculum nimisardtum

,

velut hypoglottidem defcindere ; & quafi fr^num relaxare.

Nonmcongrueidcirco VallaLinguam aligandodiftum teftatur. VdU.

VefaUus in fua arte expertiffimus, hanc lingu^ conftitutionem atten- Luigua a

dcns, dicitLinguaEcofttudionem hadenus a nemineadhucex squo '^^" ^'

vtpareftintclleclam,nedumexplicatam. Mirabilehocvnum , ner-

uulorum illorum copiam ac fubtilitacem ad agilitatem tantam quce in

lingua neceffaria erat conducere , vt& cum ferpentium linguis celeii-

tate contendatj& fraenorum loco feruire,vt eam coerceat: ficut & ma-lus in naui diftentis vndique funibus conftringitur j & fimul ad velo-

cius velificandum conducit.

Ceteranunca Deoin tampcriculofi membri conceffa cuftodiamconfideremus.Pra:ter abditum illum faucium receiTum vbi lingu^ fe-

des eft, praeterq. iam di(3:a retinacula, oftca modo triginta plus minusdentium fepem,quacingitur,attendito. Vfum quidem fuum dentesDuplex

habentproprium^vt didturi fumus^fed interim pro crate ferrea quafi^^?""'"

Y in

170 Vemdicvs Christianvs.inlinguas miinitionem, & ni fecontinear , in comminationem (eruire

RifilttuHe' vjticmus. Dentcs (inquitD. Bafiliusymihi expende; vtorsanafint

tendettlfi quidem exponendac voci accoifimoda : tuendasungus leptumoppo-

ipfi. nunt fane quam validum. aclde,qu6d adminiftii alimoniae funt,dumIiifriiftillatim illamconcidunr , ifti concifam& diftedam minutimdeterunt : ita ipfe. Caltigari linguam quoqne non raro a dentibus ex-

perimur , dum inter mandcndum fibi non fatis cauet; vt moUicula eft

& verfitilis; & ad quenilibetquidem vfum fcrmonis depromedi mul-tiuaria moucndi agitatione , vt idem au6lor inquir,ruiliciens: fed fafpc

eade incitantc agilitate fcpem (ua ac feprum in loquendo, tranffiliens.

LaUraval- Pro extremomunimine , duobus labrisquafi valuis fcupontibusuarumlo- ducbilibus immo & valloconcluditur. luxtaDauidis noftroomniam

p^'

,

nomine orantis poftulacionem ; Poue Domine cujiodhim ori meo^ cr oftium

(iriumflamuUhtismeii . Kondecitnescor meumtnverbamalinx . Vfum,

Difficjlt.is ecce,redtum, verumquchorum munimenrorumfructumratum acrcfr<jnatio- certumexoptabat. Verum,qua! noiba confulio cft & miferia , quam

° parumha^comnia proimtad peltem linguarreprn-nedamnouitDeus,

teftatur noftra nobis con{cientia,& mundus videt vniuerfus. Vt etiam

dum quis eo felicitatis pertingit , vt fe ab aliis continearin lingua: ta-

Tac.3. mcn vitium adhuc impingat. Vt audadter ob id dicat D. lacobus : In

multif offendimusomnes. Siquts in verbonon offi.ndit:htc perfectus esi vtr. Ra-tioncm addit : Potefi etiamfiano i ircumducere totum cerpus. Dum fcilicet

. .•

, linguam valetrefr£nare,vcexquadependeantreliqua: quodpulchris

cquis." fimihbus exphcar j dum fubdit : ii autem eqtds fra.natn oia nnttnntis , ad

confenticndum nobis , etiam omne corptts illorum cii cumferimus. Et ecce , na-^

Similc a ues cummagna fint , C" aventis valtdis minentur ,. iircumferuntur tamen aaaaibus.

jjio^ico guhernactilo , vbt impettis dtrtgentis voluerit. Ecce lingua in homi-ne,tefte Apoftolo eftquodfrarnum inequo , clauusinnaui,fic&cau-

da in pifcibus&: auibus jlcuius dire6tionereliquorumomnium pcn-Similc ab ^^i gubetnatio. Verum,vt ait : Omnis natura bcstiarum, & volucrum, &nwe am-^

/f rp^«ri«»/,c^ csterorum domantur, c?' domttafum a natura humanailinguani

malium. autem nullHS homtntim domare poteii.

lingusE Lingua^efFr^nataenequitiam profequens Apoftolus, ficinquit:Lw-

malac no • gua modicum quide?n membium efi^ dr magna exaltat. Ecce quanttis(hoc eftcumcnta. qujitinus}r^«« quam magna {iluam tncendit ! Er itngua ignis efi,vmuerfitas in- A^

iquitatii.Ltngua confiituitur in membrisnofiris^qtiamaculat totum corpus,^

infiammat rotam natiuitatis nojlr^, inHammata a gehenna. Rota natiuitatis

eft corpus iftud cum quo nati fumus,quod ab ortu vfque ad mortis oc-

cafum,rot£Binftar, percontinuaminconftantisacvarietatumvolubi-

SLotaigni-litatem verfatur. Idautemeftquod Refponfiodicit, linguamipfam B-**• rotam efie, quae infernalibus ignibus accenfa , non ceifat mille modis

maledida coHgererejmentiri, calumniari,lites mouerc^casdesitrucre,

& qua£<

i

Ver IDTC vs Christi A N V s; 171

'C &quafi inccndiofuo inuolucre cjuaecunque conrigcrit. Acli rotam

pice ac Tulphurc perlitam incenfamque circumagas qux a-des,horrca,

villas , filuas , & oppida intcgr.i fiaminis voracibus abiiimat . Hanc

D malafuggeftioneSacanincendit teftclob, quific habet: Halitur eim loo^u

frunoi aidcreficit : &pf}iin.^ dc ore eiui egrcditu/. De ore em bwpMlaprp-

iedtiHt ficut t£d£ tgnis accenf^ . De iuribm eiu^ procedit fumus ,ficm elUluc-

{enf^Atqueferuentu. Quiquc ignitam hanc praua: fuggeftionis facu-

lamcorde admittunt, etiam ilico i^amniiuomis buccis conceptum

diftidij litinmque igncm eiaculantur,&: inextinguibile,nifi frigida fu-

perfundatur, autaiter faltem prudentior fe reprimat, exoritur incen-

chum. Ita Aipan toiam propemodum , nifi prudensobftitifletHeftcr, jry?/,,,,;

ludxorum gnitcm internecionilingua: virulcntia tradidiftet. Sicut Aman.

candtls immo fcintilla! vnius male^cuftoditxoccafionc , domus incc-

gra,platea,imm6 & ciuitas tota dcflagrare poceft , itahngua: incuria

.

Sicfcre illud Hannibalis didlum incendiarium erat- dum,quantoin- Hannil a >

cer fc odio difliderent Roma & Carthago, fignificare cuperct , pede lisdidum.

puluercmexcitando,diiit:Tuncintereasbelhfinemforc, cumilla-

rum altcra in puluercm rcd)gerettir.

Vocatmalam linguam Apoftolus, prxter fupra dida: Inquietum /-c.j.

fHaltm, plenamvenenomortifcro. Mcntoinquictudinis notarur lingua

ficexftimulata, quianaturahceleritateabutcns, dumipfa a loquaci-

ratc& dicacitate moudaci non quiefcit; & fuum inquictat hofpitcm ac

dominum & aliosquos fatigat. Plena morcifero vcncno.quiapraftcr

pcftemdomefticamqualaborat, totvereinficit, quotquot venenata

per aurem dida in animum aflentientes admittunt .i« ipfi , mquic

idem Sandus , benedtcimits Deum^& Patrem : & inipfamaledianmhomi'

nes qut ad ftmtlitudinem Det falii ]unt . Ex tpfo ore procedn benedicHo, &malediclto, Non oportet,fratres met , \ucita pert. Nunquidfjns de eodemfo-

rdmine emanat dtd.em& amaram aquatn > Qitiffaftens& dtfctpimatus mter

ros? Ojlendatexhonaconucrfationefua,

Mcritofibi igiairquifque attendat videatquc , vt iinguamfuamLpgitin^y^

compcfcat, nequeinmalumpermittatciumpcre : fediha vtaiur ad linguje

hxc quorum gratia a Deo conccfl^a cft:vt Deum laudct,ei gratias agat, vfu$.

oret, pcccataiuahumiliterconfiteatur , vteorum rcmiflTionem acci-

piatjdeniquevtcumproximofuo, &qua!advita? huiuscommercia

loqui necefle eft, & priEcipuc qucead folatium,confiHum sdificatio-

nem .ommmodamqueanimaEfalutempertinent coUoquatur. Procul

abfit ab ore omnium Chriftianorum,quod dicit Propheta Rcgius: Fi- pf^u ^g,

lij honnnumjemes eorum arma & f^gi^^^ ' & ^V-"^ ^^^''^^^ (>ladius acutus

.

Itemahbi: Exacueruntvtgladiumlinguas fuas. AtiUi , filijhominum, pp/^j,

prauam humins narur^ procliuitatem fpcdantesjta naturalibus pr^-

idiis iu mucuam perniciem abutumur ; at Chriftiani,fihj DeiJumen^ Y z fidef.

17^ Veridicvs Christianvs.fidei,rationcm duccm, acSpiritum fandtum Patrisfuifequcntcs^, fa-

Linguaeef nioiacapefTunt ; &eaqujE pacislunt, loquunturadinuicem. Ecquisfr(jnatas enim. fanus fic, & pro tantilli membri licentia ac voluptate, totum ve-P ni lo.

|-^ corpus , ipfamque adeb animam aetern^ damnationis periculoex-Litc.16. ponere? Quisnondiuitis illiusepulonis exhorrefcat cxemplo , qui

non tantumprototiuscorporisrefrigerationefolatijquippiam nequi-

uit accipere , fcd ne guttam quidem aqu^ , in ardentis iinguae folana-

lum obtinuit.Vtquc lingua eius pro gula,crapula,& lautitiis cruciaba-

tur,ita&linguamfuar promalediccnriamanenr pa-nas : quce tanta;

ctiamerunt, vtreliquatotius corporistormenta licet grauilHmavixearum comparatione percipi videantur . Recogitent icaque quibustantalinguaeleuitas&licentiaeft:, an tanti merico facrendahc cavo-luptas,quam vel ex mendacio, vel ex irrifione,velfcurriliraribus,aliif^

que eiufmodiinepciiscapiunt, vtproptcreaaeternagehenna? fuppli-

cia, fempiternam confufioncm , accrrima improperia , mutuasexe-crariones, &da'monumintolerandam afliduicatem acdiuexacioncmiuftinere parati fint.Certe dicat nunc meritb quilibetqui fapiat.Tan-

ti non cmcro potnirere. Vtin gratiam voluptatula! tam paruaccor-

poris particuls, cocum mc,corpore&anima,in nunquam moricuros

proijciamcruciatusjcerte iniquanimisforctillacondicio. Dicamigi-cur,quocies eam ad dicendum quod nonoporceac (enfero prurientem:

Lingua, qub vadis ? Nnnismagno mihiconftarent tu^eexcurfiones .

Teitaque incratuoslimites concine. Dicam, quod Dominus venco

marique tumultuanti ; Tace ; obmutefce.4. Rf^.iS. |p j.Qj,p huius ita inccnfa: maiorem deteftacionem hic ex facra Scri-

malediccn- P^^ura Rapiacisardmces virulenca: linguxglobosadiiciam. Duxift:e

tia, militia: Regis Atlyriorum cum totoexercitu mcenibusciuitacis Hiero-

iolymicana; imminens,populo in muris iedenci locutus efl^nunc mul-ta exprobrans , nunc promittens plurima , Regem Ezechiam calum-nians &deridens, Deum &fan6lablafphemans. Cumque aiiiagna-

tibusnomineRcgisrogaretur^ iieludaice fed Syriace loqueretur, vt

populus eius maledicentiam nonintelligeret : e contra multovehe-mentius vociferatus eft , omni populo audiente : Audite vcrba regu ma-gniAffyrionmi. Hs.cdiatB.ex: Isonvos fdncat Ez^echLti : non cntm potcrit

vos crtiere de manu mea. Nequejiducia?n vobif tnbuatfuper Dorntmm. Noltte

audire Ez,echiam,qui vos decim,dtcens : Dominm liberabit nos . Nunquid li^

herauenmt dij Gentium terramftam de ?nanu re^u Affynorum ? Tacuititaque

fopuUis ; c" non rejpondn ci quicquain : fiqutdem prdcceptum regii accepcrant^

vt non rejponderent ci. Ecce, hoc remedium defiderabatur , vt filentio

(velutinfusafrigida; flammailladef^uies fopirerur,&ra Deotandei-n

totaopprimeretur; vtieuenit , Ifaia Propheta ad Regis petitionera

Dco pro populo fupplicante, ac dicente: Hitc dicit Dominm-^ Noli timere.

Ecce,

Veridicvs Christianvs. 17^

lEcce,ego imnnttamct (piritum, (^ audiet nuncii.m-^&rciiertetur in terrum ^.Rc<^i9'

fuam -^ & deijdam enmgUdio m terrafua. Reuerliiseji ergo Rapfaces.

Non male Rapfaci Eunuin & Barchochabatn :iHiun}:eiiiTius ;qui, T!:'g--fsis U.

dum magniquippiampra:manibusciIer,adquodpopulumetiam (e- "•'•'^o-

dirione comniota vellenr didcis efficacibus pertrahere.nucem fulphu- chab.iTsc

re Sc igne repletam in ore geiLabant , & inrer loquenduni ignita verba Eimus

,

profundebant ad terrorem. QuKomnia huc fpedanr, vr fciat Chri- ig^ifs^ ofc

ftianus , cuuis (it fpiritus,Chrifti fcihcetmitis, manfueti , ac pacifici,^"a^jit^"^

'^*

cuicum Belialnihilcommuneeft.

Dolendum fane tam indignis modis hoc vtih'flimo ahoqui inftru-

mento abnti Chriftianos.Merito tales acribus ilhs verbis poflint com-peilari , quibus lofeph fratres fuos per difpenfitorem aggrediebatur

:

Q^are reddtdiliis malum po hono ? Scypbui qnemftirati cfiis,'pfe cji tri quo bi- Gcn.44,

bit Dgmiiiiis mctu, c^' in qno atioitrari -olet : peftmam rem fenHis . Linguaenim noftra quafi fcyphus Domini eft, quem pofuit in ore ficcuH no-ftras mortahtatis : ex quo & ipfe bibir , dum laudes ei debitas grato ore

propinamus-, & in quoauguratur, quandocorpus eiusfacrofandumlingaaquafloriscapedinedignefiifcipimus, addicitque nobis: Ontloan.6.

mandiKat me, cr ipfe nuet proper mc : c^ ego refufcitabo eum tn nouiftmo dte:

(^ habehit vttam dteruam.

Quapropter vtinam recudantur omnes linguae noftrs, &Ioquanturredle. Fornax eft ardentilTima Chrifti latus apertum,in quod forcipi-

bustimoris&ramorisapprehenfx mittantiir,ignefcant, &tradJabiles

fiant. Inciidis loco ciorfum eft Domini per Paflionis memoriam ad-hibitum : tie quo ipfe iic per Prophetam : Sti^ra dorftim mcu fihricaue- pr^^

, ^grtmt peccatores . Neque fic prolongabimus, fed corrigemus iniquira-

tem noftram. Satagente fiquidem diabolo fvtoHm Philiftheis) faber 1 J?eg. rj.

ferrariusnon inueniebatur in terranoftra ; donec veniret lefus fabri

filius : erantque propterea omnia ad ftimulum vfque corrigcnda.

Oratio contra lingu^ virulentiam.

O LM?t^ Imgua , 'Domine lefu,tihi dehet conjiteri, drfuper'henedicfum nomen tuumfan6fifcare: at memhrum eji quod

abfque te nullushommum domarepotefi:Da mihigrati^ tua ab"undantiam

5 'vt& meam Imguam caute cuJlodtre,dr dteriuspA-tientervaleamtolerarc^. Amen.

C A r.

£74 Veridicvs Christianvs,

C A P. L I I I.

Quo dirimam cunco abfeiircs qui roderc gaudent?

Nos iplos primoj dic, concutiamus ad vnguem.

Dftra<aio P^^3fjETR>CTio eft denigratio fai-n2e , hoc cft bons srtimationis Aqmd? p3|^||(iuercpiitationisproximiper verbaoccuita. Illi fcilicet oc-

^^^^(^culca cie cuo dicuntur. Fonnale eft dttra<5loris, vt inrentio-

nedcnigrandi & corrumpendi veldiminuendi famam illa

verba proferat: &tunce{ret mortalepeccatum. Sin auttm. tnntuir»

materialiter detrahat , hoccft, veibaeiufmodi loquatur propter aii-

quodbonum,velcau/a;Ti neceftiiriamjdebitis circumftantiisobferua-

tis, vt quando fit ad emendationtm, punitioncrn,& iuftitia: bonii^ &c.tunc non eft detrci^atio nequepcccatum. Siexanimi Icuitare verba

detradoriaproferanrur, noneftpeccatum mortale , nili notibilirer

famam I^dat. Dctradtio pulchre in veteri Teftamento fub furdi typo

LiMt.\9. prohibitaeft: Nonnulcdtceslurdo. Sicuteninifurdusnonauditquod Qdicis neque poteft refellere , ita necablcns cui detrahis . Idem iftud

j

Eech.io. ^^ cum eo quod Ecclcfiaftes dicit : Si worde.it fnpens infilcntio ; mhtl co

niinus bahi t qni oaulte detYtihlt. Quia quafi m iilentio mordet detrador,

dum abfentisoccukc famam imminuit,& quafi liuidosdentesinfigit;

quod pra:fenti non anfit facere. Ha:c C]Uoad latentcm agendi modum.Vndedida Detraiftionis vocabulum hocinniiit qiicd re vcrafitj dum alicui Qdctradtio. pei- verba diffamatoria , bona illa exiftmiatio & fama autertur vel la-

ceratur,quatanquam honeftoinduinentoornabatur.Nonfecusidac-

cidit , quam (\ cuiquam tranfeunti clam a tergo chlamydem tunicam-

vedetrahas auteaveftium partefpoIies,quxillii deccbat &:dccorabar.

Quatuor Quatuor prafcipue inodisdirede detiahitur. Primo, quando quis

niodis fit falfum alteri imponit, tuncenim praeter detradtionem etiam eft men-detradtio. dacium.Deinde,quando occulrum alicuius peccatum reuel.atur. Mul-

ti enim fibi licereexiftimant hocreferre,quia vcrii eft. Tamctfi namq.verum fit , occultum tamen eft & licct peccando confcientiam coramDeo larferit , necdum tamen famam amifit coram hominibus

, quamperdetradionem illud propalandociaufcrs vclimminuis. Ettameifi

plane fecretum non eftet , dummodo publicum non fit nequc publi-

cumcenfcripoflit,detrahis , dumilli faltcm pateficisqui illud igno-

rabat: eamquecxiftimationem &bonam reputationem, quam tahs

apud illum adhuc habcbat, per detradionem imminuis , veletiam

omnino tollis. Tertio fit detradio, quum quod malum eft,tuis didis

auges, &coramaliisexaggerasj quodvtpliirimum fitdum alterius

vitia referuntur.

Poftre-

Detractionisamvletvm : ATTElsrDE TIBI . 53.

Quo diritriam cuneo, abientes qui rodereg-audent.'

Nos ipios primo. dic/concutiamus ad vnguem

.

Qun moyen^ourfaire/Le medtlant tatre/Quatd il hUfne au truv:

Dtt£ luy : 'heaujire/ Saae eft auije mire / lE,nJhn^rovre vuy~.

I

Veri-dicvs Christi a jjvs. 175

Poftremo, qnando quod bonum efi:,dicit mala fadVum intentione;

&itact:amoptima quxqueakerius dida vcl fadta virulenta fua lin-

gua denigrat: & dum opus nequit improbarc.mentem & intentionem

laltemagentis mordetatque conuellit vt poteft . Difficilis certe res Fainarrc-

ifta,fi reftitutionemfpcdes, eoque proptereamagis ne committatur '^'li'^'"

cauenJum. Si cui rem , veft:^m,vcl pecuniam auferas, facilisfatisat-

queobuia rcperitur occafiorelarcicndi; atin fairae reftitutione vix

vnquam certovidcturquidconfuho fa<floqueopus iic; nihilque vn-

quam rerius,imperfc£liiis,auretiam periculofiiis,quam famala:fare-

ftituitur. Conftatjadciuot.-neri dctra(florem Primum, adrepara-

tionem damni, fi quod per eum diffamatus mcurric : deinde ad famxreparationem ;, vt ad omnes apud quos detraxit vadat:(Sc fi filfuwi im-

pofiiit,dicatfefal(um impoluifTe. Siverodixit diffamando, dicat fe

male di;dire, & iniufte diftamafle. Ni(i forte inde maior timcatur fe-

qautura diffimatio; 6«: iam obliuione (cpultorum peiorrenouatio.

Cumqne melius(it nomen bonum, quamdiuitiae muhae;,

viderint Pr««.zi.

quantidamnum ficiendum fitdetra6tores , dum prarcipuum orna-

mentum, praecipuafq^ue excepto virtutum thefauio diuitiasproxi-

moadimunt.Quam peftilens fitifta detrahentium nequitia , fancti Bernardi BwMr^ij»

fandla^ac mutuas diled:ionis amatoris fingularis (ententia comprobari """'

poteft : qua veluc rhomphqa, vtraquc parte acuta , ac fprritu oris Do- ^pef-*'

minijvencnatam hancpcrfequitur beftiam; dumficait : Nunquidnon vipera eft lingua detra(5l-oris fcrociflima ( Plane , nimirum qua^

tam letalitcr inficiatflatu vno. Nunquidnon lanceaeftlmgua ifta?

profedoacutiffima, qua;tres penctratidtuvno. Illum vidclicet qui

loquitar;eum qui audic;& demii illum dc quo fit fermo dctradorius.

Atquc ideo aptiftime lingua haec triplici ianceae loab poccftcompara i.RcjjjS,

ri, qua Abfolonem a quercu pendentem traiccit. Hocautem triplici p'"*^"

iUainl^hone notandum acdutinguendumelt, rninimum omniumpiex, im-ledi iUum in qucm maxime tamen telum detradtionis intenditurrquia gna detra-

ip{e quidem in fama laedicur; quod ceteris paribus damno rerum tem- <^^*^"5'

poralium maiuseftrfedomni comparatione maior eft illalasfio, quamdccraiftor&auditor in anima fibiipfi infligunt. Veretamen dicitur,

tres vno idu vulnerari , dumlingua detra6toris trifulcum fuum fpi-

culum expromit, & proximi lancinatexiftimationem.

Cum igitur tam perniciofa res fit dctradno , quasritur quo cuneo il- QiToinodo

laoptime expugnari queat , quove modo impediri. Teneturenim ^"'^^^'°

quilibet proximi malum damnum^ac nocumentum,quantum poteft, ^^^auertere & iir.pedire ; vcluti videmus communiterfieri inincendio,naufragio, lapfu,tempeftate, beftiarum hoftiumveincurfti,&fimili-bus , in quibus quiUbet naturjE inftindu & lege quam poteft adferc

opem»

ly^i Vfrid icvs Christiamvs,opem.ha dumincommunicongrcnii &colIoquio quirpLimincfpif,

(vtplerumque iitiriroler ) alceriusfamam denigrare , quocunciueex

prsdi(fli.s modo; iinedubiotuncobllandum. eltiliimaloquantumin

te cn:.auantun-.queratio&: perfona pcrmutit.

1. Herr.e- Rerponlio monet & horcatur dicere, vt (eipfum quifque primumdium de- expcndat; fatius efle, fibi actendere &: f.ia cxcucerf,quam aliena. Nam DA^*^'d"'^'

^* ^'^^"^ (peculocacabuscontemplaretur, fuamque mgredmem attcn-

t;bi. deret,non hanc idem ollx exprobarctjiuxta notum illum vcificulum

:

V«E tibi,ru, nigrae dicebatcacabusollar. Omni enim vitio carere de-bet ,

qui in alcei um paratus eft diccre. Idco rcdle de re6lo & loripedeJmtcnAl. Poeta ; Loripedem rectus dendeat, /Ethiopem albus. Hocenim vi- E^''^"'

detur tolerabile, quanquamapudChrifLianos necidliceat: fed mi-

nus malum neque tam abfurdumefl: ,quam fi claudum cl;riudicans,&

nigrum ater irndeat. Q^uocirca , iibi artendere feque ipfum coniide-

rare, optimum prxfentillimumque remediumicft contradetradio-

nem. Nam qui proprium fuum hortulum diligenter expenderet , vi-

derctq. ouid ad bonam eius expurgationem &: cultur;im deiiderttur

,

riOn m.ultumforte temporiseifuppeterctautotij , adalteriushcrtum

pcrluftrandum,perfcrucandum,&carpendum; vbi forte nihil , aut

perparum,aut faltem non tam multa quam in proprio, rcprchcniionc

dignainueniat. Expropriornm defedtuum anim.aduerfione tria ie-

quercncur vtilia .• In primis hortus eius cultior euadcret : deinde fu^e

intirmitatis concemplatione mifercretur alterius, neque per propriam

fuorum oculorum trabem tam acute feftucam in oculo fratris ccrne-

ret ; ledeum pudcret idin alioaccufirequoipfelaborat, 8c quidem

grauius periculoiiuique. Poftremo , anima! fua: a noua plaga,quam

per detradionem eratinfiiclurus, parceret ; & eum qui auditu vulne-

randuserat pra:feruaret, d^famx proximinon inferret iniuriam. Id

docct nos Lexnaturx, quanondeberemusalterifacerc, quod nobis

fieri nohmus.Veriuii quid dicam? Caecntimus plerumque omnes in propriorum

defccluum confuleratione ; in aliorum vero vitiis notandis perfpica-

ciirmii ; iuxta commune didum ; Lynx foris, talpa domi. Quod &Poeta elcganter& acute:

Hof.it.lib I. ^^i"i tua fermdcas ociilis malt Hffus inumlis-^

S.m'r. }

.

Cur tn amuorum vttiis tam cernis aciniim^i

Aliena vi- Hocetiam fere huic malo accedit abfurdi , vt quo conniuentiores er-

tia perfpi -

^^ ^^ jpp^ ^-^^^^^ ^^j^^ ^ tametii fcateant na?uis , eo oculatiores iint in alio-

pr^^^niacx- rum minutulis etiam defcdibus non folum pcruidendis,verum etiam

cuumus. feuere pcrilringendis. Sic namque & oculus ipfe , iui vultus maculas

quo viciniores funt , minus videt ; in alterius vero facie obferuat fm.

gula. Necilludpr£Etereundum:quantomiqiuu5 illiferunt,in fequip-

piam

Veridtcvs Chr-istianvs. 177

piam animadiierti quod vicioverccndum viikamr ; tantomaioriefl;

eis voluptan in alios femper luminajinguam^denrefque defigcrc. Et,

fiquid inquoquamlandabileeft , hocprartereunt; acmore anatumfemper Tordidioribus roftrum ingerunt , eftque eis lioc volupc.

Qu.ocirca , merito pro detradionis praelcnriflimo cuique remedio

prajfcribitur ; vt fibi attendat , & in propria vitia coniiciat oculosjcifq.

cxftirpandisanimumapplicet. Idquenon tantum adhoc(eruit, nc

quisdetraclionemloquatur, fedetiamvtin aliodetradlionemimpe-

diat, eoficcommonito. Satiusqueeft aclonge faciliusiaitio ftatim

huic malo obfiftere , quam dum iam globus vei rota volubilicatis lin-

guseloquacisfpatiumaliquod indctradlionrs arenapercurreric. Sic

ik incendium,tn primoortu firula vnaaquse citiiisexftinguatur,quani

millc dum inualuerir.

Confilio iraque D. lacobi id concludamus , fic dicentis; NoUtede- ^*"»**

trahere dterutrHm,fiatres mei. Addita huic Regij Propheta: interro^a-

tione : Q^is est homo,qui vult xitam,^ diligtt dies videre botws? hoc eft glo- TfAl. j j»

rixaEternajgaudiisperfrui? Prohtbe linguamtuamdmalo» Idigiturqui

Hon facit j c^Iefti fe pra:mio indignum facit.

Oratio contra detradionem.

f^ CHinpme Bomine lefu, qui in vita ^pafione, cf morte,^^ tam multa in auditu perpejjus es , ac neminem vnquamverbo offendtHi ; omnem procul ab ore meo detraciionem aman^da ; meis^ , oro , detractoribus amanter ignofcc^ , dr nouls m$lingutsloquidoceto. Amen,

C Al,

rum ho-

ipuium.

Kttm. 19,

Morbuslingua:' nofacilecura

bilis.

Aul Gell.

Efficax

herba, Ar-

tendc tibi

.

Daoaliarcmcdiacontra de-

mdionc.

i.Dincrtc-

re femen-

tumahb.

J7S Veridicvs Christianvs»

C A P. L I V.

Si neque defiftantiftmc ratione nbtati?

Sermonem abrumpe^ aut mediastcfubtralie turb^.

AM cfFr^narslinguaE reperiiinturplurimi, vtilli hofpitio a

meritoadfcribantur, cuivas {ineoperculoautabrqueliga-

mine facculus proinfigni eft.iuxtailliKl iacrae Scripturarta-

les improbantis indicium : Vas qnod non babtterit oferculum,

jiec lioattiYum (lefnper.imminidum f?/t.Nam, qui os fuum nequit cohibe-

re^necefle cfl: vt fc frequenter loqucndo contaminet.

Etquemadmodummalipertinaccsque morbinonfacile curantur, Bnecvno tolluntur remedio, (ed opuseft varia attentare : itaetiam

difliflls oribus, ac propendcntibus linguis, quae afliduo fere loquaci-

tatis&detra(^ionisvitioobnoxi£Efunt, variafuntadhibcdareiTiedia.

Huic quadrat apte illud AuH GelHj di6lum ; Nunquam tacet , quemmorbus loquendi tenet . Sicuti femper cfuriunt edcrentque femper,

ii daretur,qui hipum morbum geftant in pedlore , qucm caninum vo-camus. Interrogatur propterea,quid faciendum ei, qui in detradtores

inciderit , vehtque hanc peftem impedire, neque tamen fufliciat prius

confihum datum;quo moneret , vt le piiiis, & fua quilqueobfcruet,

quam aliena perfcrutetur . Tam eflicax eft tamen iftud herbcc genus,

fcilicet Attcnde tibi; vt fi cui in nares inferatur aut moUiter tantiim

affricetur ^ ita fternutftre incipiat,vt& fluant oculi , & intus ita fe pro-

priustorqueatfpiritus , vtnonmultum eilubeat exalienis ampliijs

nortuiis herbas carpere , & fuis naribus per curiofam explorationem

applicare ; aut detradionis dentibus , vt antea folebat, atterere, ciim

propris ei ad cerebri expurgationem abunde fufiiciant. Quia igitur

detradionisvitiumtam peftilensinflammatiocft , perlinguam& os

eiumpens, qu^necfacile necvnorem.edio fiftaturfopiaturque j vt

dixi,qusritur,quid ampliusfadoopus , quod in promptu habeatur

.

Duoin Refponfione remedia priori adiiciuntur : Vt, fi coepta detra-

€lio non rcprimatur,infinuanao.cuique fatis efle domi quod corrigar,

tametfiaiienanondifcutianrur^ velfermonem abrumpasj aut indc

tefubducas.

Quantum ad hxc duo pofteriora reraedia attinet,prius valde fuaue Qacmiteeft, «Sctamen valde pra:ftans, quandodextre&opportuneap-

plicatur. Dumnimiruminter colloquendumcaptaturoccafio, & ita

in alium fermonem narrantis orario transtertur , vt &r ipfo dctradorc

aliisque adftanribijs non percipientibus artificium , de afia prorfus re

inftituatur narratio, quam caeptum erat^duii^fahcm aperie hoc modo*diccre

GeMINT^M DtTTRACTWNIS HEMEDIVM. 54!.

Si necjue deiiftant iftac ratione notati /

Sermcmem abrumperaut medi^ te iubtraKe turL^.

Sila.folh tejle / Vourjuit et tentpejle/QtieJirai-ie lors ;

Cov^ez la^aroUe/Nmfe, etjrnuole / Ou hienjortes Ijots .

Vertdicvs Christianvs. i7Pdiccrc norx luber: Sinamusifta 3 veljHadlcnushsEC, & de aliis febus

mifccamus fermonem, Er ira meliori.non malo fakcm colloquio de-tradtio locum dabir. Mulra eiufmodi funr , qu£ in mcdium proferri Exsmpli

queanr,prorei,remporis, perfonarumquecondirione,&quaIitare. Vt E^^"^'

funr,rcrum geft:arum,vel quae geruntur,operum,ftru(Sturarum, profe-

(3:ionum,artificiorum,naturaIium,aurx, autcurrentis anni tempefta-

tis,cariuatis annons vel vilitatis. Sed praecipue fi qua ratione fieri po-

teft,incon{lantiae acvanitatismundi : vitrehuius caducarmifcriarum

multiplicium, cerritudinis morris Sc horx incertirudinis;, virrutum,&gloriae cacleftis , ad quam illa fuos cultores adducunt 5 mifericordije &c

longanimitatisdiuin3r,porentia:,fapienti£e, &:iuftit!a:eius : die prs-

fenri (fi forte feftus eft, concionis habitas^futuri aliquando iudicij, red-

dendGcque femel rarionis, &c. ficuti facileeft, homini vtcujique in-

geniofoactimentiDeum , pro re naraaliquide:>-cogitare, &:minimaoccafione arripere ,

quomoUiterin medium addudto, filum derra-

d:ionisabrumpar,ft^menveaIiudfolerterinducat.

Ita D.Thomas Morus , primarius Anglise Cancellarius , pro more Thomashabebar^ vtinomni vita&:a(5tionefua maximsfuit azdificationisac ^'^'^°s,

fandtiraonix vrbano admodum lepore condits. Dum quis ipfo prs-fentedetradlionilaxarelinguamincipiebar, ipfemoxarreptaalicunde

occafione virulentum illum fermonem afio diuertebat , meliore fub-

introdu6to, autfaltem non malo . Exempli gratia, inquiebat : Dicac

.quifque quod volet , cgo dico domum illam pulcherrime exftru(5tam-,

cumque qui fecit, cxcellentem efte in fua arte magiftrum arquc archi-

tedtum. Hocmodoigirurfuauiterei malo remediumadhiberipoteft:

/iqueiterum addetradtionemredeatur, paulo apertiiis indicaie lice-

bit,non hbenter illaaudiri, oprarique poriiis vr dealiis habearurora-tio : quod &c in fcurrihbus Sc inepriscolloquiis obferuandum eft.

D Alterumremediumcft ,fiprioranon piofecerint; vt inde te fub- iTndefctrahas ;& facto oftendas,te tuas aures cuftodire velle abiftis fordibus. ^"^'^"c"">

fiquislinguam fuamabhisnolirpraefcruare. Et, fi qi-fismaledicusaut^gy.^lQj^

• detradtor quodcunque lubucrit cfFuriat, te no teneri audire plufquam retundcrc,

lubuerir. Si ipfe dominus lingu» fu2 non eft vt cam coerceat,te tua-

rum aurium dominum efie velle, vr nihil quam quod voIueris,admit-

tereaudeanr. Alioqui, vtbene D.Hieronymus : Si hilari vulru n\i-Hieron.m

dieris detrahentcm , tu illi das fomitcm detrahendi : Ci vero rrifti hxc ^"^P--^'

audiasj difcit non libenter dicere, quod didicerir non libenter audiri .'^*'**' '

Sagittain lapidem nunquam figitur finquit idem au6tor ad Nepotia-numjinterdumrefihens percucirdirigentem :itafanedctra(5tori con-tinget , fi obfirmaras ad fua verba repererit aurium fores. Talem au-tcm detraiftionibus obicem ponere debent , quicunque eo funt loci \t

ciFugere nequeant,dcbeantq^ue audire vehnt nolint : vt qui r>ec pro-

Z i hibere.

1?9 VSRIDtCVS ChRISTIANVS.hibere,nic alib diuertere {ermoncm,nequeetiam loco ccdere pofTunt:

ficuu fic velin conuiuiis.velinaliocoarcfiu , qui nec folui ncc deferi

poteft,vc frequenter accidic. Ad hoc pcr Sapicntem animamur, dumprou.t^.

fjc ^jj _. y^,;;fi,j Aqmlo di(upat vlnmai; cjr JMtes truiu lin^u.am dctrahenttin,

HicTon in Quod&D. Hieronymus apertius , in detradionis detcfcationem ica

NeLtcommonet: Caue, neauciinguam aucaures habeas prurientesjidcO:,

ncautipfeahisdetrahas, autaliosaudiasdetrahentes . Difcatdetra-

dor^dumtcvidctnonUbenteraudircjnonfaciledecrahcre. nemo in-Incapfu- uiroauditorihbenterrefert. Quemadmodum cnim , fi quis impru-

minofain ^^"^ '" capfulam foraminofam , puUierulento rcpletam nigrore,ah6-

flarc. ve puluere , calamo vel canna inflauerit; credo ilkim deftiturura a coe -

pto, moxvtpuluerem,prae{crtimatriim, in faciem , os,&oculosindecrumpentem perfenferit, fcqueipfefuoflatu foedarit. Ita derrador

haud dabie ce{Iaturus fperctur , ciim in prsmium & prerium operxatque iaboris fui , talem audientium intuitum talemve refponfionem

Acce perit , qualem non expedtabat , mulcoque minCis exoptabat . In-

terdumenim folus oculus vel fronsfeueriorfutHciat indicioquefir,

non hbenteraudiri improbarique quoddicitur. Doceturautem de-

tra(5tortalicafuprudentioraliasefre, &nonfacile nequctam temete

in proximi detra£Vioncm fraena linguae refoluere.

QuJa hoc Capite qujcfitum eft prarcipue, vt& prajcedenti, qua ra-Rtf>t.Tu.g. |;Jone detradio optime qucat impediri , hic animi eratia fubnedaniIb.J.ca.t. , . j Ai -1 I- • 11- 1

• r 1-1 •«

Aicibiadcs lt.'piuum Alcibiadis mueutum , ad hnguas hommum m {e hberiuscaniscaii- quam vellet quamqucdeceret debacchantiumimpediendas alioqucdamrefe- Jiuertendas. Iscanimire fpeciofo ,

quem paulo ante magno pretio

coemerat , caudam penitusabfcidit, atqueita paiTimire permifit.

Cumquc ex amicorum numero fadum quidam reprehendi^rei, dixif.

fetquc illud perperam aclum elTe : refpondit, volui^Te fe paruo illo er-

rorematcriam fuicriminandi Athcnien{ibusdare: vt, dumdeeolo-querentur , de maioribus quae pertinerent ad ipfum filercnt. Perfpica-

ci enim ingcnio animaduertere vifus cft, diihculter {ieri,vt qui virtute

aut dignitatealiis fuperemineat , ita hominum hnguas compefcat, vt

aliqua m re male non audiat. Et proptercaenitendum effe dicebat,vc

populotacere nefciode leuioribusrebus loquendi materia daretur»

Videtequamvarijfint modidetradoribus occurrcndi , quando at-

tenditur.

MJtanHt Qujdni his in£amc illud Zoili fadlum di<3:umque adfcripfero , inW.ir. omnium detradorum & calumniatorum maiorcm cxecrationem ; vt

ais Rhe- <1^^' ifto''^''" merito Princeps{it,ip{iqueeiustyroncs. Hicciimftylum

tohcus. in Homerum,PIatonem,aliosqueftrinxi{ret,adec) vtcanisRhetoricus

nominaretur ; e{Tetque prorfus male loquendi ftudiofus,Utibus fcren-

disoperam daret,&: coatumeliofusneminiparccret} rogantc quodara

crudico

Veridicvs Chmstianvs. iSr

enidito viro , Quamobrem de omnibus male loquerccur? Qupniam,inqui",male facere.fi velim,non podiim. acfi ideolinguam fakem in

omne maledicentiaegenus laxarct : inquod nonita , arqucin malefa-

<3:3,ab hominibus animaduerti foler.

Solenneadmodum accelebreeftfadumillud ConftantiniMa^ni Grcror.U.^,

in Concilio Nita^no, incalumniarum decraif^ionumqae deteftatio- ^''^'/'''''P-

nem, atqucabolitionem confummatam. Cumei fiquidem vaiij ef- 'V^^f""fenc a variis cxhibitilibelli fupplices , mirasac multas ( vtex antece- «^,15/dentibusconftabatj derogationes& quenmoniasmutuas conrinen-

tes; ipfehumili prarmiiTapr^efatione, fui noneflemuneris tahbus.in

caufisiudicem agere, autproferrefententiam, omnesadconcordiampaceraqucadhortans , vniuerfosfimullibellos fupplicesigni tradidit

concremandos. Rede fecerint quiad eius imitationem calumniasdetradionelq.omnes veri zeli atquc ardentis charitatis flamma con-iumi procurarint.

Oratio ad impediendam detradlionem.

Pofuerunt , Deus , homines os fuum in calo , lingua eorumtranfeuntc fuper terram -, neque Diuin£ tUA maiefatij neque

froximi famx parcentes : Da quxfumus noblsgratiam, vtpejii*

feram hancflammam , quk dabitur^cxtinguamHS^^ nohls abe^^demcaueamus, Amen,

^ 3 C A

j-Si Veridicvs Christianvs.

C A P. L V.

Quid magnu/olas mala vcrba admittere in aures?

Momus hic eft auida Momum qui combibit aure,

* V * F^'^^^^! viA poftremaRcrponfione, remedii loco, contravstinm

tiim dctra I^^^§iM clctJ^actionis conliiltiim ruir, loco cedere , autialtemeiui-

ftionem ^^^^^j modi diffamatoriacolloquianollcaudire :idcircoiam ro-iiou hcet. K^^^^ jTatur,num etiam tanti momenti malum lit , audirc folum

detrahcntem. In primisin dicentediftindioponenda eft, vt & in au-

diente. Siquisalterius vitiareferat, bonaintentione , vel vt corrr-

gantur,vel vtcniquam bene confulatur, aliove modo iicito, tunc de-

tradiononeft, neqvievllaexparie peccaturjVtdidum eft. Athic, vt

in pr^cedentibusduobusCapinbuSjdedctradionevera&mcraagi-

tur , quam qui loquitur,peccatfemper, ar,qui audit,non femper. Ac-cidit enim interdum , vt tales lint circumftantia:ob quas necciTum fic

audire ; vt neque prohibcre, neque etiam queas effugere, vt diximus.

Tunc.modus quaerendus eft,quo non pecces audiendo. Hunc dat Sa-

EccU. 18. piens: Scpaurestuas jpmis-.&lingu.irnncquamnoliaudive. Tunc id fa-

A

Quomodo^-fs, dum dctradlioni ad aures adirum negas ; vt,Iicet eas verba verbe-

^"^".^^"J^rent,in animi tamen aircnfum non intromitrantur. Quin potiiis,quafi

vclnonaudiens, velaliudcogitans, ahudqueagenSjtuo agendimodopra; re feras, quod vel non intelligas, vel non libenter audias. Seueri-

tate ilia morum,tali cafufpinarum inftar, derrailoris linguam arccbis

ab auribus,dum vcrbis fuis omni ex parte vt fepibus obftrudam viamSpineaDo-inueniet. Huciuuabit, fi etiam Domininoftri fpinea! coronje doloresnumcoro

^^^culeosita animo memori complexus fueiis, acfiillam in caput

tuum vfquead auresimpadtamhabeas. Adquod & memoria qua-

tuor nouiflimorum conducet , vt recenti eorum^prsfertim tubac,info-

nante memoria,quafi furdus ad detradlionem eff^edus fis. Sic audies

cicraculpam -^ tamque inoft^ensc ac fi nonaudias : quandoahternec

proh'b-re loquentem neque euitare vales.

Imitaadiis Vlyiremhacart£imirabcris,qui SirenumcantusmaloaUigatus au- 5yiyiks. diuitquidem ; fedhiscontemtisSyrtcsprarterueduseuafit: quietiamHomer. Ub.

f. . ^ ' r-iii i rii,,Odyn\ iuiscontravocum proipexitihecebras, dumaures ipiorumcera im-

padiapr^ecepitobturari. Perindeeft, ac fiidemfacias, veldigitisin

aurcs infertis nihil audias , dum detra6toris vcrba furda vt potes aure

contemnis , dum nequis impedire,cogerisque vel inuitus audire

.

Iaminculpatoaudiendidetra6tionem modointeIle6bo,excutiaraus

qudm fit malum detradtioni aurem prxbere, tranquillumque per be-

neuQla?aures aditiUTi in animum dare. Reiponfiodicic , &eumqui Gdetra-

AVBJLBVSJSjQKkAC UNGVA DETRAHITVR . 55-

Qmdm^puTn^ :blas mala verba admittere in aures.''

Moraus liic eft^ auiJaMomum qm comljilTit aure

Qudvial ^'on L^amU/Bmvt la lamueeGaute/Son mortdvemn.

Uenuieule ormle/^ura la vareille/Du caufeur vtaltn .

Veridicvs Christianvs. fS^

^etradtionem loquitar , & eum qui ira vt iam dixi audit , eiufdem clle Derraftir

culple rcos. Merito vtrumque Momum dici pofre,& vtrumque idem "^^".^'-or

os roderc. Non id in hac fimilitudinc canum attcndendo, quod alter ^^^^^j,^

^^^'

ad alterum rodendo ringitur , fed quod xque feruentcs vni eidemque

infillantoperij in oflis confumtioncm. Satis conformeeil iflud fcn-

tentix illi qua dicit Apoftolus : Quod fi inuicem mordetis& comedi- c.tl. j,

tis ; videte ne ab inuicem confimiamini . Primum in cibo^fi.m-!endo

(vtdocetexperiennaieflillumdentibusanteiioiibusconlcindere : ita

dum leui verbo , vel etiam graui leuitcr prolato proximus mordetur

.

Tum fequitur mafticatio 8c gluticio , dum cibas molaribus teritur , &manfus traiicitur; in quibuscomcftio coniiftit : ficfit, dum detra-

ftione,irrifione calumnia,pertinaci contentione, mutua fima & con-

cordia proceritur,& quafi in nihilum redigitur. Sequitur tunc poftre-

mo vt cibusfiimtus concoquatur&: digeratur-, ita vt proximus per

maledicae lingux virulentiam totus diflTipetur , &c mutuo fe confcicn-

xix eciara conlumant coram Deo & coram hominibus , & in ftatum

damnationisjeterpaepcrducant. Dicitaccommode detali confum-tione,qux&ininfernoconficiendaeft , ProphetaDauid: Morsdepa- pfal 4.9,

fcet eos. Propterea faUuariter admoner SapienS C\jlx fakitis ftudiofum:

NohcffctHComiiuiis potaroritm : necincomejfdtmnhiu eorum,qrticarnes ad p^^^ j,

vefcendiimcQjifenmt . Re6beidexphcat D. Gregorius , fic inquiens: Gre^or.

Carnes ad vefcendum conf-erre , eft in collocutione derogationis ver-

baviciflimin proximorum vitamdicere. Atqueitavbicarnescome- cirnesduntur.communitcr&oflaroduntur. Ideoquequidetrattionem !o- proximi

quitur,quique eam audit , vt didtum eft, coniundtim dcntes carnibus comediint

proximi infigunt , & oflli eius rodunt , dum etiam curiofa difnuifitio- ^^audkonne, &riudicio temerario , virtutes & pr.-rftantia fida, qujE oflium in-

ftar totius vita^ &:conuerfationis rehquum fiiftinentcorpus , exami-

nant , excutiunt, & paulatim eis detrahendo comminuunr. vekiti ca-

nes ofla carnibus fpoHata tandem illa quoque rodendoconfumunt.D luxtahunc fcnfum D. Auguftinus fupra mcnfam iuam in tabel-

E la ad murumhosverficulos defcriptoshabebat, quohofpitcs a de-tradione abfterreret:

Qnifquis amat diclis ahfentum rodere vitamiD" Au<»u-

Hanc menfam vetitajmwuertt ejfe fibi. ftini vcrtiB-

Quibus vcrbis illosfuamenfaindigncbsdecernebat, qui, quod pri- ^'^c^^^^^s,

mum in confeflTibus e[[e folet, abfentibus dctrahere prrpfumercnt.

Grauiter eaderriopcra peiHmam illam iugulans confuetudinem , quapaiTim in conuiuiis & menfis dum carnes ahique cibi comeduntur,ctiam carnes proximi abfumuntur, 6v:veiutvitiE ofTa roduntur. Exquibus vidcre eft , quam atrox & crudclc fit facinus , proximo detra-

Berejaliorum nomen & famam lacerare;,totamq^.eius conuerfationem'

quafi

l84 VeRIDICVS CHRISTtANV?.qualidentibus fi-uftratimdircerpere&laniarejquodfcrarumcum fir,

iocus tamen & ludus tantum reputatur apud homines ; fed non apud

iuftum ilium rerum omnium asftimatorem Dominum : qui non do-

lofaipCorum flatcra, Ccd ri^ida fuabilance omniatrutinabit.

Quamparieant pairuidcmqueagant detradlor&auditor, fquod

Ben^ifrd. Hoc Capite pra:cipue tradatur ] vel ex hoc folo D.Bernardi di(^o tcr-

iiifern!. ribiH fatis fuperquecognofcatur. Detra6tor,inquit,(5clibensauditor,Hornbiic

Yterque diabolum portat inlingaa. Deloqucnte detradionem rescia-

'detraaorcs ra eft ,quia diabolo mftigante oc imguam detrahentcm moucntc, tam

& audien- jndignam proximo contracliaritatem infert iniuriam . De audiente^'

detraitoremfic vtdidum eftjicetnontamciarum primointuitu,cer-

tumtameneft. Dum enim libenteraudit, auresque detradtori prs-

bet accommodas , alfentitur , & dat caufam iiberius fufiusque in alte-

rius famam graftandi : ideoque acquaii cum detradore loco ftatuitur.

Sicutqulfariopemfert,nontaniiimina(51:ufurandi,fedetiam furtum

abfcondendo, emendo.participando, furemque iiofpitio excipiendo,

pari cum fure pocna muldatur ; ita coram Deo Dciqueiudicibus fpi-

ritualibus detrador & auditor pari cuipa iigantur, Quia ficuti fi nui-

li elTent furum fiutores , nuliieirentfures; ita nuili cflcnt detradtores,

Hieroit.ad fi uullieftent bencuoli auditorcs. D. Hicronymus his adftipuiatur.

EhJL mon. Seddices^inquitjlpfc non detraiio ; aliis ioquentibus quid faccrc pof-

fum ? Ad excufandas excufationcs in peccatis ifta prarendimus . Ita

loqiiturSapkns(inquit; j Cum detradloribusnc mifccaris, quoniam

repenre veniet perditio corum : & ruinam vtriuf-.]ue quis nouit? Tamrciiiceteiusquiloquitur,quamiiiiusquiauditioquentem. ItaHiero-

nymus. Quo ambigendi modo fignificat vtriufque tam aequalcm cfte

cum omnis mali patrono & inccntorc diabolo propinquicatcm, vt di-

iuduare difhcile fit , vter fic vicinior , eique maius obfequium deferat,

fiuequoadnocumentum quodproximo infcrtur, fiucquoaddamna-

tionem quam ipfi per detradionis anfam fibimetacquirunt.

Si ita fe res habet, vt habet vcrc , tamque perniciofum eft etiam vel

audire; oftia quifque & feneftras occludat ilico,dum taiis turbo & tur-

ba fuboritur. Hoc eft, os & aures ad foium detradlionis odorem con-

feftim obftruat.

luhoftui Agefilaus Laceda^moniorum rex dicebat , non minus laudatoris vel

b .cap-1. vituperatoris infpicicndos effe morcs , quam cius qui iaudatur vel vi-Flf*f^r^'- *>* tuperatur . Significans pcrraro contingcre,vtquifpiam qua^ moribiis

co!''^

'^

fuiscontrariafintlaudarevelii:&detra6toresruumpotiiisquamalie-

Yerpafiam pum morbum prodere. Sicque fit vt dcprehenfi contemnantur , di--

&Titife- (5taqueipforiU"n vilefcant.

S^"' ao^ Vcfpafianus & Titus adeo calumniatores & detradorcs odcranr,

ics. velut turbam in Reipublics perniciem natam , vt in Amphitheatro

pilblice

Veridicvs Christianvs. i8y

publicevirgis ca£di& circumduciiubercnt, inalioriim c?remplum.

HicquaH digito deflgnare lubet, ad fimplicium inftrudionem jnquofer€decipiroIeant,quidetrai5lioniaurespra:bcntes , liuicmalo rcd-dunturobnoxijjVtetiamcredant. Quadoquistam proliigara^eftcon-

fcicntia^jtamqae effr^nat^ lingua: , vt malum dc quoquam commini-fci non dubitetiftatim inuenit nelcio quos qui tidem adhibeant,qlian-

tumcunquefitmalum, dequocunqueconfi6lum. QuiEeft latensra-

tio tanti erroris tamque facilis deceptionis ? In eo confiftit error;qu6d

potiiis credatur vernm cfte malum,quod etia de bono narracur,quam

iilum qiii narraf,licet malum,mentiri. Hmc conftat quod dico : quia

talescredulireprehenfivtplurimumrefpondent; Illemihi dixit ^ &quare mentiretur? quafi verifimiluis fit , virum bonum malum egifle,

quam malum fuifie mentitum. E contra potius finiili cafii dicendumcft: quaretalishocfaceret?

Quidnifiquidem itadcSufanna opinari potiiisoportebat, quamftatiminucteratis illismmalo iudicibusfimul & tefbbus fidem ad-hibere ? Ratione illa poiiflimum innoccntia^ eiufidem fuffr.igante

quam Scriprurafacrafuppeditat dumait; Nunquam diclm fuerat jenno D.w.ii

hutafcemodide Sufamu. EtficdeomnibusqHorum inconcuftahadie-

nus B.dcs& fama leui rumore luxatur eleuaturque.

Oratio^ne aurcs detra61:ori prxbeantur.

/^ Ratias tlhi ago, Bomine Dcu^, pro lingu^ atque oris circun-

^^ cifione miht pertuam gratiam collata, fed ne per alteriii^

detraciionem cordls interiora commaculentur , aures mcas ztffmls fancio tuo timore communias . Amen,

C A P.

<8^ Vemdicvs Chmstianvs»

C A P. L V I.

Quid facia^ftoiticichas dum quifqua iurgia iacSat?

Quidquid agat^tacitas tu concoque fortior iras.

VAM facileefthominem in vocesetiam abfonas incirare,

tamefl: illum f<:-claredifficile;prxienim fi per iurgia 8c

cont.ntionemficprouocatus : (icucquando vno galloca-

nentealij adcantum excirancur, &vno canelarrante la-

lurgiaa traiitomnes , necflicile ccnticcfcunt. Periurgia, in Interrogationccorrentio ^q^ inr<-liigitur iufta ac dcbita parentum fiiperiorumve correptio:"'^ '

""'^'' nam lucc mcridianaclarius e{l,illos cum omni Iiumilitate , modeflia,

ac patientia efie audicndos , etiam dum agunt feueriijs ^ non tantiim

abfqueobmurmuratione fcdetiancumemendationispropofito. Id-

coque eiufmodi fiiperiorum vel feniorum correptionem , non iur-

gium nonrixa9,nequelitigationem, vt puerifolent,merit6 nuncupa-. mus , fed dignam ac falutarem reprehenfionem, aut commeritam ob-

Contemio mj-g^-jtionem. Periurgiaautem hoc Capite intelligimus contentio-

A

iiiu a,^^^^^ rixam , indignam verborum afperitatem, & inue^tionem : quae

potiuseximmoderationeaiiimi,quamex tequarationeprorumpat.Vt

folentinterfe mordacibns&clamofis vocibusdigladiad, qui nequc-

ius aliquod neque legitimam corripicndi vel ira agendi poteftatem in

fe mutuohabenc , fed tantiimex plenitudinccordis ac fellis amaritu-

dinein feinuicem inft.immantur ad malcdicendum & contentiofiusNon eft agendum. Quxritungitur quidfa£toopus, dum qiiifquam ftoma-

du verbis. '^^'^^^'^^^'^'^^^'^'^^S'^* R^fpondctur ex Sapientis fenteutia fic di-

B

Ecdi.i. centis; Nonlttiiescum honnne Imguato^^non firuesinignem illimligna,

Innuentem videmusSapientem,nos incefum magismagifqueignemaccenderc, dum verbis verbareferentes, &iurgiisiurgiamifcenteSt

quafi ligna (emper noua in ignem litigntoris inijcimus. Per qua? , ran-

tum abeft vtextinguatur fopiatiirve,vtetiam vehementiusexardcrcat."

vt fieri videmus dum rixofas alrerius voces fimilibus vocibus obtun-

dere volumus. Idco re6le Poeta moralis:

Comra verboj os noli contendere verhu,

Qiiod& D. Paulus iifde plane vocibusad Timotheiim fcribens:N(?/i

contendere verhis. Et vere, dum neuter alteri cedit , fignum eft vtrobi-

quedeefTehumiliratem : iuxtaSalomonis fententiam : Inter fupcrbos

femper funt iurgid. Nam ficuti quilibet maior altero efte defidcrat , ita

neuteralteri cederenequealterum tolerarevult. Abrahs proptereaCJ

commendatur humilitas , qui dum percipcretiurgia inter fuos nepo- DfEisquefui Lochfamulos acpaftoresoboriri, eoquodamboitadita-

jcentus

l.Tim, i,

JroH. 1 3

.

Abrahxjnodeftia

in conten«ione.

CONTRA VERBOSOSmLI CONTENDERE VERBIS. 56.^

Qui(lfaciam,ilx)maclians dimi quiiquam iurgia iactat:

Quidquid agat , tacita5 tuconcoque fortior iras .

I il/ar w |<i^(^T/Of± titovv^/ crj -pvfter tjor mtt t<^af>tn .

Xi^rj ^iie parjurie / Quelcun m'tmurie/ Do/-te e/ire muet^Qarde m patimce / Humhle , lejilence^Im feras ^arfaift

Veridicvs Christianvs. iS'^

i5entur&muItiplicarentur,vtcos terra noncaperet, nequeobbeftia-rum Sc fubftantiJE multicudinem , amplms fimul pofTent habitare. di-

xic ad Loxh ; AV, qtufo , fit mrgtum inta me ^te-^ ^ tnter pafiores meos Cenef. t f,

O" pafiorestuos: fratresefiimfiunus. Eccevniiicrfaterracoramte es'hy rece*

de a me obfecro. St adfinifiram tenf,ego dexteram tenebo:fi ta dexteram eU"gerts , ego ad jinifirampergam. De tahbiis qui proximi cedunt afperifa-

tibus, rede Dominusnofter ipfe mitiillmus : Beati mites : quomam Mmth. ^;

ipf pofiidebunt terram, Durum duro non cedit , fed molle ac mite, vt fi

i<5lus tormenti beUiciin faccum lans plenu>Ti dirigatur. .Iftifrrmam

patris ca^leftis ac viucntiam terram aeterna h^ereditate pollcftiiri funt,

quod hic adtempus exiguofpacio&modicainre altericeflcrint.

Quod in Refponfione habetur , Qrndqaid agat; innuitur , tole-

ranteralrenuseircferendamanimiimpotentiam,quacunqueipfeeam

ratione profuderit; fiuemanus complodat, fiuealtisclamoribus aera

feuterram pulfarit pedibus, feumare caelomifccat, &:non tantumiurgiafed&brachiaiadet, aurfimilcs mconditosmodos vfurpetin-

cer rixandum. Non tunc eum irrideas , irrites, vel quoquo modo , admaiorem adigasintemperiem; kd eiusinfirmitaticompatiendo,mo-

deftia feruata , te contine. Atque vti rem ipfam fatear , fi quo te mo- Acns via.

dovlcifcivelles, eiusqueretaliaremaledicendi proracitatem , nefcio '^'^^. "*^^*

qua id commodius.igas,quam tacendo,nihil refponfando, (ed libera

cius futihtati frarna laxando , vt quidquid volet eft^undat , donec ipfe

fua (ponte fatigutus abfiftat. l epide & tamen feuere fatis D.Chryfo- d^yyfofi.

ftomus m hanc fcntentiam : Si vindicare vis , file ; & funeftam ei de- fi*^" -^'"'*

diftiplagam. Nonitatameniftudaccipiendumeft, vteoquismodoobftinatustaceat, quoillifolent, quitacitaquadamagendi ratione

ii'afi:entem litigantem^ueproximum magis exafperant iSc incendunt:

ied fic fe fub alterius procaci gerat loquacitate, vt patientem ac mode-ftum Chriftianum decet, proximique imbeciilitati concedentem . Si

vero intereahacdcclarandamodcftiaalterplus inccndatur, maioreinillefibiculpamacquiret,patiensver6 cumulatiusmeritum.

E ItaTobiasconftanti vfus eft tolerantia, quandovxor eiusmagnaverborum acerbitate in eum inucda e(I , fpem ipfius in Deum cete-rasque virtutes exprobrans immo vt veriusdicam,eum irridens.qua-

fi ob benefada in.eam incidiiletcscitatem & calamitatem. Mamfefie, Tehii,

inquit, vana f.icia esi jpes tua, & eleemofyn£tiu modo .ippariierimt : hsec,

facraatteftante Scriptura,irataeircfpondit, 5^ aliishuiufcemodi ver-biseidem exprobrabat. Tunc Tobtasin^emuit^^ coipit orare atmla rymis,

fefeq.totum ad Deum conuertere. Quod autem id ei Deus euenirepermiferit, vtadcius imitationempatienti^clypeo muniridifcere-mus , easdem teftantur facra? LiteriE : Hancamem tentationem idcb per^

mifit Domiritts emme illi, vt ^ofiens d^retur exem^ltim patimtia ms, ficut

a 2 cr

i88 Vertdicvs Chrtstianvs.C^ fa;:£ii Joh. Nunc aliud manfuetudinis exemplar intueamur, contra

rixofos diiridiorumque fatores.

Quando ifaac puteos foderat ad greges ouium adaquandos at-

Kaac tclc-^^^^ armentaboum, aemuli eiuseos obftruxerunt implentes huraoj

rantia in- quod cum femelatque iterum faditatum eflet , tandem alium in tor-

iuriarum. rentc fodernnt ferui eius , & repercrura aquam xiuam. Sed ^- tbi iurgium

fuit fajlorum Geraraaduerfus pastores ifaac , dtcenttum: Nofira esi aqua :

quaifi ob rem , nojnen putetcxeo quod acnderaty vocautt Calummam . Fode-

runt autem& alium : & fro illo quoque rtxatifunt : appellauitij^ eumyhnmi"

citios. VrofcCiuimde.fodtt aliumputeum,pro quo non contenderunt

; (iamenim Sc loco& ira^ 6c calumniisccderat prae manfuetudine &inexpu-gnabili tolerantia} ttaque rocatiit namenLttu Latttudo , diccns : Nunc dtlata-

un nos Donmm , O' fecit crefcerefuper terram. Ecce, mites poflTident ter-

ram,etiam hic:quia dum dantexiguum ^muhs locum,Deo difponen-

te maiorem inueniunt. Hancob virtutem D. Paulus Corinthios mi-t.Cor.ii. relaudabat: Susiinetiscnimfinqmi^jiqkifdeuorat-jfiqttistnfaciem voi

Cddit. Ratiotantaeprccfl^antixprjemittitur, quaalterius petulantia &peruicaciatoleratur, damidemfic. inquit ; Ltbenter enim fuffertts infi-

fientes, cum fitisipfi fipientes. Nam,quemadmodum verumeft quodverfu facihs, fenfu grauiflimus dicit Cato: ^

Cato Diftic. Proxttnui tlle Deo, qinfcit rattone tacere

:

bb'i, itaetiamindubitatumeftjillumeflTealterofapientiorem^quidumvcr'»

bis contenditur, prior tacet. Ille erjim hoc fadto oftendit, fe melioremfuaelinguaj fuarumque affedtionum efle magifl?rum ac dominum:quod cum magna^fortitudinistum fumms prudendseft. Huicqua-

fto»,i\. drategregiequoddicitSapiens: Vtr prudenstacebit . Vtque oftendat

Ftou.17. quamefiicax litprudentiasiignumTaciturnitas, idem alibi : Stultus

qttoque fitacuerit, fapiens repucabttur : (^' ficompreffertt iibta fua, intelli'

gens, Hincipfelobamicisfuis, oncrofisconfolatoribus ftuitifq.con-

lob ij. filiariisrefpondebat : Vtinamtaceretis: &putar€mint effc^ftpientes. Hincille verfus optime cum iftis confentiens : Dum tacet,haud quidquamdiffert fapientibus amens.

Dtogfnet Solon Sapientum fapientiflimus aliquando habitus , cum in coa-iMrtiM.

f^([y^ quodam , vbi nulli non abunde fuppeteret quod multis verbig*

profcrret in medium , ipfe folus taceret ; rogatus a quodam num ftul-

tus efler, quod nil diceret ; refpondit ; Nemo ftultus tacere poteft.In-

dicans.filentium non ftuicitia?fedfapientiseflcargumentum j cuius

etiam vfurpato pneudigmate ftulri Sapicntcs appareant.

Lepidum Quid obfucrit, fl his lepidum medicinale confultum adieceroyjcmedium quod focminjE cuidama prudenti cuodam virodatumfuit , contracontra ma» ^ . . . .

r 1.

kdiccaua. "^afti ems importunas voces , quas illa antea patienter& cum hlen-

tioferrenequibat.? Isfatis inconfeflb eilecxiftimans , impotentcmmuiieris

V E R I D I C V S C H r. I S T I X N V S, 1 §9

i-nnlieris linguam in culpa efle , vt vir cbrius domura rediens omniafurfumdeorfumque verteret, atqucin mulieris taciturnitate reme-

diumomne confirtere ; deditilli aquam, dicens : Sratim atque mari-

campercipisdomum remeancem , cochlearc vnum huiusaqute inos

flimico, eamqueibitantifpertcneco jdonecillumfupcr ledtum fuummodefte pofueris : &:parum admodum autetiam nihil dcinceps mo-leftiarumhabebis. Fecitquodiuftafuerat, &itaaccidit vtillepr;r-

dixerat. Exiftimabatdlainaquavim illam conftitutame(rc,& noninfua licprocurata caciturnitate. Quod fi multifcu viri feu mulieres

ftarim ex hac aqua ore (umerent , dum alter litcs mouere incipit; fta-

timetiamomniscontrouerfiacomponeretur : atdum quifque vlti-

mumiibi verbumdeferrideliderat, quodmere ftultorumeft, tunc

nullus eft contentionum linis, nullumqueremedium.Sic namque reciprocaaltercationecontendentes fimilesei reddun-.

turcui Echoin coauallibus velliluisnon definitrefponfare. Si ete-

nim velitillamdicacicatisfuaefinem facerc, debctipfc fibi prior im-poacre filencium. v^iid alioqui etiam mirum exiftimet, fi libia: fo-iiamina ftridere non ceftent , nifi ipfe primum inflare defierit.

Oratio contra dillidia & contcntiones.

OCMnium corda , Domine Deu^, in manu tuafunt , necfo-lium fine tua. prouidentia ex arbore decidit : Da miht qudi'

fo gratiam hanc , 'vtdum quis in me lites mouet^rubiginem ani^

m& mea verborum tpfius detergat ajperitas . vt tanto maioreper

^atientiamrej^lendeatclaritatc^, Amen,

»3 C A p.

Frou.l^.

Q'iantniY>

ipo Vekiimcvs Ghristianvs.

C A P. L V I I.

Quantulu id efl:, fi verbo etia verba afpra retunda?

Hinc venti luclentur dc liinc/ax fumet amoris.

^^^;^» viA HummhocacdifficilefaAu videtur, audircmulta ^-;\^

^ ^xSsii S''"^^'i^5 atqueos fuumcontineie^ ideoiaminterrogatur, gf\^^^/i| quantulum id fit , quidve vetct fi vcrba afperiora verbo

•^^^^^^ (altemretundantur. Si quid iuxta Sapientis confilium di-

(^urus elles, nihilofFenderes . Sic habec : Rejpoiijio molUs fumgtt trnnr.

fermo dmiisfulatJtfnrorem. Nihil obftct itaque , quin alio iurgia mo-n.jccat,c6- uente , tu molli refponfo feruefcentem eius animum tempercs; fcd netiaveibo- contraeumverbiscontendas, acmaiora fufcitesincendia , fuperius

dcrcYcrte'^^^^^""'^'^' Hic vero iifdem inlillendo vefligiis oftenditur, quamnoxium hoc fit futurum , fi tequoque in reciprocam vcrborum con-tcntionemiraexftimulante vclutin Euripum pcrmiierisabripi. Apta p

Siinihtndojf>-mj ventorum intcr fe concertantium , vel potiiis duarum fene- ta

Ttrinaue fti'arum m quopiam cuDiM noi mutuo oppolirarum inTiilitudme de- pfcneftris, pingitur . Sienim in mcdio illarum candcIaconftituatur^necefTario

exftinguetur,fi fcncftram viramqucpcrfictventus : fin altcra claufa

permanferit , lumen potericconferuari,, quod vfusipfe.commonftrar.

, . Irafi vnorixasmouente &osfuum vclutoftium vel feneftiam pan-Chantatis j \ r i

•-i r r \

iaitira incl^i^itealter (econcmuerit , cnantatistumen m ipfolaltem non extin-

conceaao-guetur .-fin ipfequoquefeneftram fuam pandens, verbis afperioribus p^^' concendere coepent& conuic!ari,charitas vtnnquc expugnaca tleltbi-

tur,&: peccato vterquc cric obnoxius.

Optime proptcrea Pfalmifta lucernae huic tam pracftanti parcebar,

& tali exfurgente tempeftate confulcbat; quod & nobis excmplo cfle

poteft. rofa , inquit , ori meo cusiodi.iW) cum conjfleret feciatcr aducrfum

me. Ohnurui, cr bi:}}ii'ia:HS fum,&fib:L Ohmutui & non aperi:i os meim.

Magn.T id prudentis eft,ficcnim qui tacet.gratias integritate,cofcien-

tii* puritatem,& lumen charitatis illa;n.im feruat ; & plurimum merc-

tur illara:.fibi iniuri«.& contumelia^ tolerantia • totenim gcmmas atq.

vniones in capitis fui ornatum admitcit.quot verba iniuriofa fuftinet.

Quivero conuicia aciurgia.inalium congerit, totum animae fuac

nitorem infufcat, & lumen charitatis in forfidum conucrtitfumum

,

qui oculos mentis dolenter excaccat. Audiamus D. Grcgorium male-

Gr^ei^.trtRc- dicosgraphicedepingentem. Qiiid aliud ' inquit) detrahentes fa-g;)/.fpj.45. ciunt, nifiquod in puluerem fufflant, &in oculos fuos terram exci-

tant ; vt vnde plus detradionis perf]ant,inde magis nihil vcritaris vi-

dcant ? Quod de detradoribus, de quibufuis makdicis accipi poteft,

cum

F/4/.jg.

COKTENTIOSI ChARITATEM EXTmGm^NT. 37.

Quantulimi ided.fiverbo etiam verba a^?mretimckm ?i

Hinc venti luctentur, et liinc; Bx fumet Amoris .

Et^f Im reph^ue/A hi Ur^ue tnv^/ Quel nud m rniientl

Camme la hmiere/ParJduffle contraire/Va-mitisPeflemt.

Veridicvs Christtanvs, ipi

cum ifti qqiie in terram (ufilent,hoc eft,in hominem ex terra creatum;

qutobid etiaterra&puluisappellatur. M.ememo homo (^uta pultas cs,&l. Meracnt»

In puluerem flat qui in hominem conuicia euomit . Hoc autem pa- ^^"''^^y &c*

tienti non nocctXed inferenti iniuriam , qui puhierem fl^itu excirarum

in proprios fubigitoculos, vtruapteculpaexcj€cctur.fi..utiin O.pi-

tc L v. defufflantein vafcuhim foraminofum derradloris occafionc

narratnmeft. Sicutigirur qui incaelum fpuit vel lapidem proiicit

blafphemandojnon Dco neque carlonocet (ed fibi , dum hoc ipfummcaput eius relabitur : ita qui in proximum maledida contorquet, Sc

qua(i intcrram flat, noniUiqui id tolcrat, fcd Iibi magnum adfcrt

nocumentum.Quod II iftam Philofbphiam nobis famiharem redderemus , non

foh\m magno ftudio ab omni maledicenriahnguam noftram refra:na-

remus , vcrum etiam ad iniuriam ferendam efl^emusquam promtifli-

mi, Nontam fohcitieflemusad tuendumnos , adincenfl innos pro-

ximitelareiundenda, adturpemac difpendiofam illam rixofE co»-

tentionis vi6loriam obtinendam. Sed Chrifti ik. Sandtorum exemplo //«^r ^j,

confirmati gauderemus &:gloriaremurin fortis noftrce dignitateac

fehcitate;quod nimirum flne contradi^tione tolerando , Dominum

noftrumimitemur,quiquafiagnuscoram tondcnrefe obmuruit: dc

pro verbo vno patienter audiro,voccm illam optatiilimam audire me-rcamur; Venice benedidi Patrismci.

Oratio pro patientia iniuriarum.

Q Vandocjuidem tam difficile efi homini^ iurgm impeti (^ fe

nontueri; Da.mihi Dornin^ constantiam , 'vt osfaltem

meum contineam dum alterius lingua in probra refoluitur j ne

tharitas vtrimque lacefita emoriatur» Amen

C A ?<

I^**

ra qiiactjut

Kaiuia te

xic.

Veridicvs Ckristianvs,

C A P. L V I I I.

Ecqnid agut^qui me fallunt, agitantque, notatque?

Ad portum imprxgnant flabris tua vela fecundis.

^ DJVJ^fRANDVM Natiira fecuta confilium efi:,qn6d optima ac

praeftantiffima qua^que ejvteriiis non admodum pulchro

gratcquevelaminetexerit acquafioccultarit^ Aurum, ar-

gentum,aliaquepretiorametalla, lapides raros, & fimilia

alia ita in terrx fecreta recondidit , vt eruta etiam terrs referant cxte-

rii^is fpeciem. Vniones, gemma;,& lapides pretiofi partim in conchi-

libus&; hmacibuS; partim bufonibus, 3c id genusmam£Enisbcf]iolis

reperiuntur, & prima fronte vilia, & vifu ingrata videntur, Ita om-nia fere aromatum genera , fi exteriorem confidcres corticem . Intus

TriK.la- vero omnia haec pulchra, pretiofa& efficacia funt. Ita de tribulatio-

tionis rc- necenfendum, qusein afflidione^tolerantia, &aducrfitate confiftit.

cohdjtum 5Libquibus quantus thefaurus occultetur,nemofacile ajftimarit j fiprctium.

q^^^j, jp ^^^^ {-^J5 y\i norit. Vnde fit, vt maior pars hominum, quia

exteriorem tribulationis adfpiciunt fpeciem , ex velle honidiori ne-

{cioquidmonfl:rimetuentes,cam vtnoxiam.dcteftandamfummoqiie

ftudio fugiendam auerftntur. Periti porro rerum a-ftimatores , non

attcndentesquid forisappareat fed quidlateatintus , eamamant&ampleduntur.Duo prarfeitim commoda in illa confiderant.Primum,

, quod Chrifto Domino noftro per tnbulationum tolerantiam . quan-

tum quidem fieri poteft , affimilentur: quod non minimajeft dignita-

tis,vcftc(ciliceteadem quamipfefpecialiterelegeritamiciri. Deinde,

quod fimrarus csleftium diuitiarum thefaurusdefpicatohoc vela-

mine conte£lus pariter acquiratur

.

Qui vcxat Iftudigiturqua;ritur,quidagant, CTmnosmillemodisvexanr, ri-

A

veaani, &dent, iniuria& probris afficiunt:,in quibusomne tribulationisgenus B

falutem dcbetintclli^i. Refpondetur^ventum nobis illos profperum fuppedi- CJ

!!"l!^^.J!,'r tare, quoceleriuscertiusque adoortum Regnicsleftis deuchimur. Dl

Mareenim eft magnum mundus ifte turbulcntus &c vaftus^per quod

vehsremisque advitas sternae patriam , vclutvnicumfalutisnoftriE

portum contendimus : vt felix propterea fit merito dicendus quif-

quis fecundo vento nauigat.

His non eft abfimile quod dicit D. Gregoriu^ : In hoc mundo ani-

ma humana quafi more nauis eft , contra idtum fluminis afcendentis:

vno in loconequaqua ftare permittiturjquia ad ima relabicur , ntfi ad

fummaconetur.Mundihuius fluxus & nature ncftr^ propenfioinftar

fluentis aquac fempcr ex fe deorfum fertur , & ad deteriora delabitur.

Ita

promouct.

Morc fft

tnundus.

Citr. PaJK

Advbhsa Si:CTrt7nANT 58.

Ecquid agunt/qui Tne iallunt,agitant(^,notantoi'

Adportum impra^nant flal^ris tiiavelaiecundis.

ThTtm parh yUfne/ Granivhale amm ame/ Quandi'm^e a tort

l

Ii-' t{frt,et Immre/Que le tujh maure/Le metne a hon vort

.

VeRIDICVS ChRISTIANVS, fr)%

Ita quidem facilior proniorqiie progreflio efl: , fed nmns <lokndus eft

cxitus, qniainprofundumabyflfiinfcrnalisdeduci:. Hincaccidit, vt Sctrprf

dumfurfum adv^rtutum alcioracontendirur , viribus atque aniniO^'^" *'^^*'

opus IitjHcutconrraHuxum nuentibus. Duracnim contra natura: „,ir„c ,auinclination-:'^ ad perfectionis promontorium vela panduntur,totis il- niicmlL,m,

larclillric viribus, «Sc ihipendas excitacdiflicLikatUin proccllas , qu^non raro inexpe t^s velacceptodcfifl:crecogunt, vel nimium dcic

conhdentcs in mor.isarterncE vorcices ngunt.

Quandoquidemigitur inturbulento hocmundi pelugo non licet

fubliilere: retrolabiautem^deficere&pcriretfl:; ideoqucneceflario

fempcr ing^snti animo lurfum ad perfcdtiora conandum;quis non vi- Tribulauo

deacquam ntoptabileiUanancifci Driefldia, quorumopefelici naui- ventuspio»

ygatioaeporuis vitsoptatujtandemobtineatur? Et licut tottantilque

in ddcruiiinibus conftiriitis nihdgratius poiHc obtingere, quam vc

profpero vento cumefcanc vela : ita maxima: tfl: fcHcicaiis , in fpiri-

tiiali noftra nauigatione , iniunis , opprobriis , vexationibus & decra-

idlionibuiimpeti. Si ha!cacergo, vtpriE''ertimd:cra6tio , nos infe-

ft.^nC;apuppiflans ventus fecunduselt. Sin aureminfaciem,vtaper-

tum conuicium,exprobratio,contemtus,&quaIefcunquedemumtri-

bulationesquae aparteprora: flantcsconrrarij potiusventi referunt

fpeciem^ nihilrefert: &venti ilhnc fpiramcsad nauis noftiTE pro-

mJtionem non mediocnter adiuuant. Omnta coopevaritur in bonum , his Row.8»

qutiecundimi propojnum vocatijum (ancti : inquit A poftohis. Ij proftdo

funt Chriftiani in hoc vocati, vt fmdli flnt , & arternam bcnedidlio-

nemhircdiratepofllldeant. Sicenim & gnari naucleri vento etiara

quoiibet vti norunr : optant hoc vnum tantiim , ne nullus fic vencus;

ficquicunqueeciam concrarius,adprofcdtuminflexoadlacusvelove-

lificantes vttmrur. Ita D. Auguftinusdefeipfeteftatuseft:, multafibi -^«^«/^'»«

in vitaaccidifle, qujBCum acciderent, aduerfa&fugienda videban-

tur, qustamen expertuseft poftea fibi valde fuiflebona,vtilia,acfa-

lutaria. Idipfum C\ animaducrtamus,non raro contingit etiam nobis:

adeo VI ciim aduerfis premimur gauifuri flmus Deoq. adiui gratias,

C\ tum pra:fciremusquantumindeboni fimus confccuturi.

Q Prreter ventorum talium profperitate in tribulatione confiftentium,

ctiam iliud comodi conferunttoIerat2moleftiaj,vtquantomaiores il-

H la:funtdiflicuIrate5q;copio(ioresquaEnosexercent,tantonosillae Deoreddantpropinquiores, i&portui quempetimus : ficut quo altiores

cranc aqUcT diluuij , eo arcam 8c Noe , omnesquc qui in ea eranc, ad Ccuef.y.

cxlum excclfius euehebanc. Si tam ardua res eft,vt eftjCaelumconfcen-

dere, & montem Domini , vt ftemus in loco fandto eius5quia non Ce

felicemreputabit, qui nouoquorundamadminiculovelut machinis

diuinitus approbatis (quales funtcnbulationes}e6 accollitur? Duplici

b hoc

194 Veridicvs Christianvs,hoc compendio tanto felicius fruitur Chriftianus, quanto ipCc efl me-hor fanctiorquc. Nam cum benc viuendo non paruum in nauigandoprofedum faciat^vc aliquando tadem optatum contingat portum; tu-

mentes infuper tribulationum vndas velutcalcans , & ventorum in-

furgentium procellis in bonum vtens, tatum ad glorise coronam com-pendium facit, vt nauicula eius teii inftar neruoemiiii ad partum de-

uolct. Hasc ell via & ratio,quam Sandi vt artis guari fedtati funtj cer-

taqaeanimidelibera[ioueelegcrunt : qua citius tutiusque eo pertin-

gerent.vbi fciebant in a:ternum manfuros quicunque faltem femel ac-

cefTum obtinerent. Hinc canit Eccleiia; Omnes San£bi quanta pafli

funt tormenia , vt fecuri peiuenirent ad pahnam , Sc a:terniE glorix

coronam/

M.imllntQuamegrcgieidud S. Alexijcxcmplocolluftretur I Hic Euphe-

ii.^ ca. 1. miani Confularis viri filius, fpretageneris nobilitate , ficuti volunta-S.Aiexius. riae paupertatis perpetuusobferuator, itaad tolcrandas iniurias pa-

tientiarexftititairiduus cultor : adeoquehancquam modo tradamusfeliceminfclicitatem aduerfitatimique profperitatem adamauit, vc

non tantum in Syria mendici inftar eleemorynis diu vixent ^ Sc Ro-mam reuerfusannosdecem & feptem in paterna domo proinopefue-

ritfuftep.tatus ; veriimetiam totocoteinpore afcruisdomefticisindi-

gna padlis dureque exceptus fit j non (e prodens neque de quoquamconquerens. Poftmortem,'S:genus& vitaefantSlitasinnotuit.

His & muhebris fexusexemplum adiiciam , vt ex vtroque profpe-

rumhunctribulationis &:iniuriaj vcntum difcamus eligere, eofque

quinobis illum fubminiftrantdiiigere ; ficutireda nos ratio docer,

omnia illa chara nobis cfle debere qux ad linem noftrum confequen-Capamn.

^i^p^^j j^Q5 adiuuant. Nobilis Alexandriae matrona,vt tradit Caftianus,

matronvi Athanafium Epifcopum adiens , fibi vnamex viduisdari petiit, qusinokftam Ecclefi^ impenfis alebantur, cui ipfa benefaccre poflet. Ceterumviduam

^^^j^ pctenti optima conccfta efict, queri deinde capit non ex anin.i

a S. Aiha- fui fententia fibidatam. Eaigiturreftituta, dcterrimam omnium ac-

nifio. cepit : dumqueilli benignehumaniterquc deferuirct, mhdabcani-fi contumelias maledi^laquereferebat, verberaquoque interdum ex-

cipiens, nequidadexercendamanimitolcrantiam deeftet. Indcl^-

ta gratias egit Athanafio , quod eam fibi tandem dclcgiftet contubcr-

nalem, cui pro nialo bonum,pro iniuria beneficium reddcre alTuefce-

rer. Nam feabillapriore (quoniammitis &manfueti ingenij erat)

officiis fuifte fuperatam. San6la ergo& prudens foemina eam fibi ad-

fcmeratfociam,quamnontantiimliberaliteraIendopietatismeritura

confequipoftet(quodhauddubieadportum dirigit ) verum- etiam

conftanter perfcrendopaticntiaradipifci mcrcedem ; quodinftarpro-

fpcrrimi vcnti vela fecundac &c fecimdat.

Quidni

Vep. iDicvs Ghristtanvs. XP5

Quidni dc nos ita faciamus , quo certius ad optatum portum per-

,feramur? In culpaeft quodinitio Capitisdiximus : imperiti & ini-

quiinterdum rerum a:ftimatores fum.us.Harc omnia qus Sand:ielcgc-

rantvtvtilialicet vilia ; nos cxterna inamcenam fpeciem exhorrcfcen-

tes, rem licet pretiolilTimam illis contentam contemnimus. Alioqui.fi

fciremus qucm nobifcum habeamusin tribulatione, fecurius lartiusq.

vcla faccrcmus , qudm iliecui Csfar metuenti dicebat: Ne timejCru-^^'''"'^^

farem & Fortunam eius tecum vehis . Aliter infonaretin aures no- ciuii.

ftrasChnfti voxilla: Qiadtnntdiciiis? Ego jum. nolite nmcre . Vobif pj^/, o,

cum fum in trfDulatione , eripiam & glorificabo vos , 6c oftendam vo-

• bis falutarc meum.

Oratiopro patientia in tribuIationibus^&

iniuriis nominatim.

OVemadmodum dejiderat ceruus adfontes aquarumjita dejl"

deratanima mea adte, Deus. quando adte veniam? Da, vt

emnem trihulationem patienterfuBineam , cjr injiar venti pro-

jperi mihi cooperetur in bonum , vt tanto Jecurius adaterntt vi-

t/z portum ferueniam, quanto certius promifijii , te nobifcum

inmhulationefutHYum. Amen.

h% Ca p.

l^& 'eridicvs Christianvs.

C A P. L I X.

Milampio malonon e(t

reddcndu.

Quid facit il!e, malis qui non meliora rependit? •

Ipfe fuam ob volucrcs animatranfuerberat auras.

VADET nobisdepranatsnoftiscnaturjE procliuitas, malumpromaloreddeiCyVtabipfaadolcfcentiaexperimur . Hincpiieri 8c etiam adulti {impliciorcs, caufa: fuje bene fe patroci-

natos cxiftimant , fi cum verirate dicere pollint: ipfe me pcr-

CLiffitprior^ velprior mihiiniuriamintulit: fiueid verbo fiue fadoacciderit, Aliudeftquandofe quisliciteac legitimedefendit, dumaliquisipfinocumcntum incorpore, in fama, velm bonis inferre

molitur, quodinculpataetutcla: vocatur; hocenim cuiuiseftlicitumj

nequedeeohicagitur ; fedde vindidta quando fe vlcifccndi gratia

noniamcontra inferendum malum tuetur , fed pro illato vindicat.

Hoc prohibet Sapiens , his verbis : Ne diras : reddam nwilum j>ro malo,

Idem alibi : Ne duas : qtwmode fecit mthi , fic fucum ei. Iftud Deuspo-

pulo fuo inter alia quoque fic prohibebat : Non qiuras vltionem: ncc me^

moreristmurucitumntuorum. DiuusPaulusapertis etiamverbis ideminculcat. Nulli/m(\mt,7nalumpro tnaloreddemcs. Itemad ThefTaloni-

cenfes,maiori id cauens foHcitudine, fic fcribit : Vidcte , ne quis malumpo jnalo aliciii reddat : fed femper qtiod honum esl feclamini inuicem (f momnes. Quodque argumeilto eft , radices egifie hoc in mortalium ani-

mis vitium nunquam non lepullulafccns , toties tamque crebro itera-

tis verbis id vetitum legimus. Denuo ob id k^o{ko\\is:Scinm qui dixit:

Miht vindi[lam,& egoretnhuam . Mca e^ rltio , inquit Dominus. Et vere itjk

habct: fi ofFenfi ab aliquo qui nobis iniuriam intuUt, recordaremur

Deum iuftum iudicem & vindiccm illum reperturum , & dignas ali-

quandoei promeritis pcenas inflidiurum j certe nos labore illo &mo-leftia fuperfederemus

;quin immo 6c nos eius mifereret , {{ expende-

rcmus quam firgrauein manus Dei viuentisincidere . Dicit namqueex arquo & bono A poftolus : Qm imuriam facit , recipiet id quod inique

^efit. Sicuti latius Cap. lxi. dicetur , vbi de eodem latius ex profef^

foi Deovolentejdifleremus. Nequetantiim vindidtacloconosillius

tia vindcimoueremur mifericordia, quia videlicet a Deo quod meretur accipier,^"'*

fed & merito moueret miferia , in qua ob iniuriam alteri illatam con-

ftitutuseft , fi omnia penitnis cxcuteremus ; rantum abeft, vt vindi-

^xnos aliquain eumcupidiras incitnret. Huc vel fola D. loannis

Chryfofi. Chryfoftomi fententia quod fuffici.it confeiet;qua fic ait : Confcien-

*'!./'^'*5°'tiaimpiorumma2napcEnaeft. Confcientiapeccati, formidinis ma*

Stlileq. ^er. Cumrgitur, tcfte etiam D. Ilidoro , nuila poena grauior poena

confcien-

ProH. lO,

Idem 1 4.

Ltuit.i9'

Rom. 12.

l.Thcf^.iJ^et.i,

Uthr. 10.

Deut.il»

Colojf. J

.

Confcien •

SlMALVM PRO MALO KEDDlS, TIBI TLV5 NOCES . 59

Quidporro ille.tnalis qui non meliora rependit /

Ipse fuam ob volucres ammam traniuerl?erat auras

.

"Ovr) (tttrjiy ^eij^^^tnoovbt , xmjbattnerj ^tnj Voat qui^t .\

Commentje reum^e/Qm remet le clame/^u mal ^u 'an luvjait^\

Cruel ajay tiujrne/Par le couroux hkjrne/ SanAme tl defait .

j

VeRTDICVS CHRTSTIANrS, T^?

confcientiaejquid cft quodfiduenti amplius velimusinfligcre; y>rx-

fercim cum ex vindida nofipfos poriiis Isfuri fimus ? Hinc bene hoc

Capiteinterrogamr:, Qmd faciac ille, qui, promalis acccptis malaex

vindidarependit; hauddubiefibi nocet. Audiamusadhuc inhanc

fementiam D. Chryroilomum. Vmdi6{:a,inc]air,in cordepofita.nG- chyfin.

centior vipcra. Qni vindicra' cupidirare concepca mcdiratur malum, ^jomma^i.

viperam geftatin pedore. Ec quis mxca (crpentem , nedum cum ler- L^^j^^

A pente in fmu fecurus dormiatf Dicitur propterearede in Rcfponfio-

B ne , talem ob volucres auras, hoc eft ob rem lcuem(quahs eft omnis

ab aho nobis iliata iniuria , animam noftram nihil I^edens , fed mole-

ftiatanium aliqua afficiens j animam fuam tranfuerberare, hoceft,

occidcre per vindidlam. Qus a D. Chryfoftomo rede vipera nomi-

nataeft .- quiaficut vipera fuum nonalitcrfcELum parir,quam proprise

vitac difpcndio,e6 quod proles raatris vencre perefo,in lucem prodear,

?.c vi pariacur,materque vi pereat j ica vindidae cupidicas.fcrpcntisin-

ftar, eum a quo geftaiur in anima necar.

C Quam imprudenter& immanicer is ergafe agar , qui vindida: cu- q^ j^,jj-

pidusa:ftuarvtmaIumpromaIoreddac, ex eiulmodi fchemacequcac promaio

inrelligi. Scatuetibi anteoculos duosviros ,quorum alceralccrura ^^"^^"j ^^

vuIpinacauda,aucfiquidmoIIiuseft , circacaputarqueauresleniccr ^^^^ j^^_diucrberec,auttitillet potius; illeveroidindigneferens, acpr^ani- crarn.

mi impotentia,ob eam rem velur intoIcrandam,vir.dicta: ftudio fe fuo

met pugione confodiat ; nonne ftulcus & infanus ab omnibus iudica-

bitur f JLudus tantum erar , volucres auras circa aures demulcens, pr^

illa clade quam fibi ipfe confciuit. Ica quidquid nobis ab aho iniuria-

rum feu verbo feu fado inferrur, animam noftram nihil Isdir, immocxercetadDonum : quandoaucem propterea vindidam concipimus

' animo&vicemrependimus, ipfi nobisnoftraequcanimiE lerale vul-

nus per peccatum inferimus. Audiamus de his dignam Ladanrio fen- tdcl.int it

tentiam. Non minus malum eft,inquit,referreiniuriam quaminfer- iraDd.

re Proreiaurem magnicudine, velafFcdus animiqualitace, pecca-

tumvel venialetantum , veleriam mortiferumeft;quod prcefertim

hoc tradatu notatur ac reprehendicur.

Cogitareitaquedebetquivindidse ftimulosinfefuboriripercipit: sibipmiiis

Quidagam? Iniqueferam quodmealiusinmodico videtur affligc-itaftcdum.

re; &c quod cgomet maiori me moleftia atque iniuria afficio non feraminique? Alij irafcar quodme I^dat; &non irafcar mihi quod ipfe

longc grauius inferam mihi nocumentnm ? In alium inueharcum ve-

re nihil 'jrfic, (quia nemo Ia:ditur nifi a feipfb}& mihi, qui folus mihi

iniquus&!nimicu5fum,parcam ? Deproximiiniuriavelminima vel

vcriusnulla conquerar; & non potiiis.de meiipfiusin me iniuria,

immanitare, dc intolcranda infaniaquerelas omnes inftituam ? Qijod

b 2fi mihi

T-pS V E R I D I C V S C H R I S T I A N V S.

fimihi,quipropriam per vindidamtrucido animam^ignofco; quarc

non ignofcam proxuno qui leue tantiim verbum dixit , nec floccum

quidem vnum liio conuicio dc mea vefte decerpfit ? Si me ipfe pro ho-

ilcnonodi cumfim;, quarenefcio quod hoftilitatis monitrum iple

mihiin proximo confingam qui vere nocuic nihil ? Siquid noce-

rcvifuseft; quaratione paruum damnum maioricompcnlabo? Vcrc

ica fe habct. Quis illum a dehrio hberet, qui quod veftis eius lacere-

tur,corpus fuuni in. vindidtam vulneret : Ita agit qui quod exterius in

ahquo videtur lcedi ,animam fuam intus vindidt^e cupidine fauciat.

Apes luut, Soletpa-naifta temcritatis&vindida: inapummorte punitavin-

O

'^"'^p dicationcconfiderari . Quemadmodum enim illa; creduntur ccrtam

ChryfoTi.'^'^^ necem confcifcere , poftquam vindida: ftadio cuiquam qui mole-

HomiL ftix ahquid intuhfte videbatur, aculeum, infixerunt : ita qui illatam

iniuriam noua vlcifcitur, llbimortcmanimaracccrfit. Siigitur eft

animus , hoftes noftroshobis nocentes Sc infcrentes iniuriam perfe-

qui •, a nobis incipiamus. Ahoqui fi tam care (pretio fcihcet animx

noftr.T ac fakitis arternse difpendio; tantiikim iniurite , im.mo iniuriac

vmbram tantum vlcifcimur; quoderitpretiumoperx, quatamin-comparabile damnum , anim^E fcihcet noftrae internecionem vindice-

mus , cuius nos audlores exftitimus f" Heu,quam parum hcec medita-

tio nobiscordieft ! Ferinoimpctuferimur potius quam vtvlladuca-

murratione, dum in vindiifta:cupiditatem abripimur;& vel ad verba

contumehofaerumpimus, vel quod peius eft, ad arma 8c verbcra con-

uolamus. Sed quid de iis dicamus, qui tantam feram , vindidam in-

quam , trauquille per annos plurimos in animo geftant &c nutriunt ?

Hum anum non e ft.

Fanfmtoi m Qnpd (ibi lethalc nocumentum concihant qui vindidac dant ope-Ehacu.

j.^j^^^ jj^ euentu quodam mirabih quem fubiiciemus, quafi per fpeciem

Statua ho- quandam contemplari hcebit. Theagenes Thafius athleta nobihfti-mmem mus ftatuam prolaudepromeruit: cumque iam e vita difceirift^etj

°"' quidamexeius obtrc6latorum numcro nod;equahbetaccedens,eam

flagrisca:debat : non ahter quam fi in eosere ipfum viuentem vlcifce-

retur. Cumque inexpletae eflet cupiditatis vindi£ks: fumenda^, pro

. moleftia quam viriillius prazftantia liuido huius animo dum viue-

ret inflixerat: tamdiuaereameius ftatuamaft]ixit&:cecidit,donecil-

lacorruensincum cccidit, eumqueopprefllt. Cuiille (qua'fo) mor-

tem fuam alij quam fibi raerito poterat imputare J Ita qui per vindi-

<5lam fibi peccativplnus&neceminferunt.C«rtt«* DeDioxippo Athenienfi narrat Curtius ,

quodviolentasfibi ipfe

Senccans intulerit manus, vindidsftultccgratia, quiaeiinconuiuio quodamob vindi- obiiciebarur , quod fcyphum aureum fuftuhflet. Probrum iilud in-

^"^* tuendumq. oculi eo illum impotentix adegerunt, vt ipfe fibi capitalis

hoftis

"Veridicvs Christianvs. lo^hodis ^^carnifex fierec atrociiTimus. Ecce quam graphice mcexpref-fum videmus quod Refponfionis verfu continetur.

Quanto prudentiores,etiam Ethnici, qui iniuriam potiiis tulerunt! Sdellicat

Socratcs i£ta calcis a quodam percuiliis patienter accepit. dumquecx '^-S-"?'/'

aiIld:a.toiibus quidam id iniqu^ ferens hortarctur vt hominem reper-

cuteret : An, inquitSocrates^llmeusme afinus percufleric , oporteat

mecontinuo inquadrupedemrecalcitrare? Dum alias in(oIens qui- , -^

damiuuenis pugno faciem eius percufiifiTct , nihil aliud egic; dixit^/.jf

tantiim , permoleftumfibiefre, quod nefciretur quando cum galea

domoefletegrediendum. Hscprofero, non quod Chriftianis ex-emplis non abundemus , fed vt a minori ad maius argumentemur: Si

itaEthnici,quid ergoChriftiani ? Vnum tamen omnium loco adii-

ciam. Ciim apud Alexandriam fenex quidam Chriftianus infidelium c.t/^ianm.

turbaconftipatus malediclisimpulfibusqueagitaretur, &abeoqu.-u. M^gmimrerentquid vnquam miracuIifeciflecDeuseius Chriftiis? Refpondjt: ^''^'^"l^^""

r r r • r •i

patientiaHocipiumj vt iisquasinrertis, atquemaionbiisnon mouear ncqueiniunaru.oftendar iniuriis. Eccc,paticntia miraculi locohabendaeft, vindidavero atrocillimi latrocinij.

Dignum plane , memorem cfte Chriftianum exhibiti nobis a

Chriftocxemplimanfiietudinis ; dequofubouis typotam fublimi-

ter Ifaias : Oblatus efrqina iffe rolmt , & non aferuit osfitim . Sicut ouis ud /j^hW 51.

occifioncm ducctur; ^quafi agmucoram tondente fe obmutefcet. Et vere

Gregorius : Vidoria non minor eft, hoftes tolerare quam hoftes vin- Greior.

cere. Et Auguftmus : Iniuria: virum fortem probanc. AugujHn»

Orado pro manfuerudinc & tolerantia.

Omlne lefu , Jpectdtcm ahfolutijbima manfuetudinis : T>x

mihi jpiritumfiitoYum Dei, 'vt citra 'vindici^ cupiditatem,

omnem imuriam perfera?n , internamcj^ animi qutetem cusio-

diam : quia 'vht vera quies esi , tu Deus deejfe non poteris,

Amen.

C AP,

ico Vemdicvs Christianvs.

C A P. L X.

Non frangiaducrfisjvbi pcr compendia difcam?

Hoc lege defcriptu FlagriSjCruce^Saguine Chrifti.

iRA;r<ov VyERiTVR^hjcoprimaratio adclifcendi patienriam, idque

iTr^W )• P^^ compendiiim , hocefl-, minimoncgotiofacillimi que la-

Paticntia. B^S^i«1 bore. Patientiacft viitusmoralis , qua aliquis voluntari^

malaabextrinfecoillata aeqiioanimo^^hoceft,fmearimi per-

turbatione) tolcrat, proptcrmcliora bonaquaf fperat, ne videlicet ca

pcrdat. Materia& obicd:um patientia' funt trilbtijr, afflidliones , &tormcnta ab extrinfeco prcuenientia , fiue illa a Deo propter ptccatj,

fiue aci probationem virtutis, fiue a cliabolo,mundo 6c carne ad tenta-

tiontmimmittuntnr. Finisparicntiareft meliusbonum,fcilicetvirtu-

tis& meriti inde proutn-entis.Nemoenim fpontelufferrctquodcrii-

ciat,nifi procoqucddcle^Vatieoquod animusfecundum fcabhorret

adolore&tnftitKi. Vndc nunquam eligeretea , nifi propteraliquod

bonum, qucd magis defidcratur, quam horrcantur S>c odio habcantur

tiilUa&mala. Sicincusf-rtverbera vt ferrum cudatur. ACrfgnrii* Tanratft virtuiis huiuslaus&excellentia,vtDiuusGregorius, vnaX)f4og. fentenriadicat quicquidfere dicipcterat. Ego,inquit , virtutcm pa-Patn-ntcs tienria:&: fignis6<:miraculismaiorcmcredo. Atqueadeo amplius.Si-

fiintneferro& flamma martyresefle pofllimus.fi patienriamin animovc-raciter conferuamus. Qiiid qrrcfo in omni fortitudinum gener^ lau-

dabilius praeftantiu^que eflequeat,quam palma marryrij ? Hic laus,

ifta gloria contingcre tibi potcft , fi patientis virtutcm colueris . Au-diamus Chriftum hac de virtute teftantem , cui non tantiim vt arterna

Veritas, veriimetiam vt infirmitatem noftram cmnimodamque ex-

pcrtuspatientiam,deeaoptimepoteft ftatuerc. Didicit enim nouomodo , quod alio ante fciebat, quid fit pari,quantique fit prxmij . Ita

Inf.iT. " isigitur: Inpatieriiiareiira poJitclebiiUanimasve^irai. Nonne prarftan-

t"L^*temomnique exceptione maiorem rem camefleoportet , per^,uam

quod prcticfiflimum eft , animam inquam noftram , feruatam cufto-

dimus , perditam lucramur , & gloriose in jctcrna beatitudine pcfli-

demus ? Id profedo nequetota mundi fapientia ,nequeomnibusfa-cultatibu<;, neque vniuerfa potenria conficiatur. Re(Ste vt in hanc fen-

Preu,i6' tentiamdixeritSalomon : Melior e<i pattensviro forti. Quiomniafci-licet in robore corporis , fortitudine bellica, & rcbus pra?clai e corammundogercndisconftituit. Habemusprctiofum anima: noftrae the-

faurum in vafe fidtili corporis huius: Princcps huius mundi &c infer-

ai diaboluseam depracdari contendit. Quidconfilij, vceamitainter

tot

PeB.FECTI^M BiTIENTI^ EXEMPLAR,ChSISTV5 V-^SSVS . Sc.

Non iranffi aduerlis ,Vl)i per compendia diicam f

Hoclege d.ej(criptum Flafflris.Cruce.Sanguine CKrifti.

^d ^^e^i^flu/Cyroorj/i^ €>ai/ir) t-ptyiivp CvwW vn^^eixt^.

Quel exem^h enhortCfQue^cajihle on^orte/Lcs mmx,et h tort

I^inm^ejihmne/Lefoiiet, la covronne/lEjt au Chrtll la vtort .

VeRIDICVsChRISTIA^JVTS. ~

201

tor-difcnmina,tamquc cruentos hoftes Guftodiamus , itaquc hic poiVf-

deamuS; vt eam in a^terna gloria tranquille poirulere valeamus ? nullis

armis , nuila vel viri velequorum fortitudine,nulIa humana induftria

id efficiascitra patientiam : quara (i habeas, animam quoquein .-tter-

niira.vtante diximus,poilidebis : quia inuidaeft patientia: iuxta ve- /„ Ht/or.

rum illud didum : Qui patitur,vincit. Saxonic.

Quare mirum fane videri poteft , cur patientiam non plures exer-

ceant 5 etiam qui.aIioqai ea tempore pacis & quietis pollere videntur.

Illis comparandi funt tales , qui ciftas fuas & fcrinia omnis generis ve- Q!llb"s fi~

ftibus,etiam hiemalibus, refertas habent , & tamen dum l^eua hiems qui panenl

ingruit , &: horrido omnia frigore conftriuguntur-, vcftes tcmpori tiamhabe-

conuenientesnoninduunt. Patientes omnesvidemur dum fauent [5 ."^ ,

omnia,dum nihiladuerli contingit : atquandoin minimoetiamfo- nunauamloverbo probamur

;,docetvfus &experientia non tam inftrudam vtuntur.

nosdomihaberevirtutum fupelledtilem quam nobis perfuafum ha-

bebamus. Hisrite quadrat quoddicitSapiens : VdfajigidifrohAt for- Ecdi.tj,

n.ix : Q" bonftnes lufios teritatio tnbulattanif. Dum foli fuauiqueaurs tan-

tiamexponimur,omnibusnobis.arridentibus, valde patientes vidc-

mur,&:efleer'iam pwtamus: fedquando fi(5tilc noftrum vas fornaci

tentationisimponitur, tuncvereapparet quidfitin rei veritatej tunc

tefta noftra dillilit , & in verba impotentis animi crepitu erumpit. Atj

qui ignem tribulationis perfert , vt vas perfectum, vfui bono cedit. Et Fornax

quoniamforhaxiftaprobationisfemper in promtueft, idco femper Fr^^l^-itiO"

etiam nobis aduigilandum , vtfic probemur, ne velutindigni repro-

bemiut. Hisitaconformiterloquitur Auguftinus : Quptidiana for- -^«j;»*/?

i>ax noftra eft huraana lingua. Quia fcilicet , dum nunc laudat nunc ''"'^ ^"*^'

vituperat.nos vt vafa figuli probat. Qujsnon videat igitur, quando-"^'''^*

quidemita eft, etiam quotidianai^ noftram curam & ftudium efle

debere, hancfornacem probltiofiis pcr tribuktionem quamcunque,femper ante oculos &: ad manum habere 8c obferuare?

B Poftquam modo dc Patienti^ pnEftantia,vtili£ate,& ncceftitatc dif-

fcruimus , nunc ad Interrogationis & Refponfionis explicationcm ac- Patientia

C cingamur. Quxrebatur, quavia &ratipn«, faciilirae minimoque ^1'^ ^"^

ncgotioad huiusvirtutisacquifitioncm pcrucniri queat . Dicit Kc-*^^^*^'^*

fponfio 5 Lege hoc defcriptum in Flagris, Cruce,&' Sanguine Chrifti,

Hoc eft, da operam Paflioni Chrifti,&: morti eius intuno cordis amo-remeditandae, &facileac fuauircr difces parierrtiam, quam alioqui

^ durisafperisq. prsfcriptionibusobferuandis fine patientianunquamj..'© addifireres. Quandoenimpermemoriampaflionis& tormentorura, ^i

qu^Chriftus pronobisfuftinuit, adtriftiaperferenda procedimus, Pafflonw

. tuncfaciliusfuftinemus:quiapatientiacharitatefulcitur, omniaquc^hiiil».

ardua facic colerabiliora. Hucfiguraillafpedabat, quando lignum

c dulco-

20i Veridicvs Christianvs.txod.iii' dulcorauitaquasMarath, quaebibi nonpoterant. Siclignum Cra-

cis.hoceftPaflioChriftiincarnefufceptaj&cleuoteconricierata.dul-

corat&: bcit potabilesamarastribulationumaquas, quas ahoquidif-^'''Sof' ficile e^Tct ebibere. Vnde D. Gregorius ; Si paffio Chrifti ad memo-

riamreuocetur; nihiladeo amarum eft quod non arquoanimo tole-

retur . Ideo S. Paulusnosadeius reminifcentiam hortatur, dicens.;Heh. 1 1. Recogitate eum

,qui talemfuftmuit a feccatonhm aduerfus femetiffum ccn^

traclittionem\ vt non futi^emini ammis rejirisdefkientes vnoucmm vfque adfan^umem reftttifiis.

i!^S'Jl-,„ Poflemusquafi Hbrum injjentem , apertumjChrifti paflionem,im-

cis. mo i^ntiitum iplum luperpulprto crucis expanium, mtus & foris

fcriptumocuhs cordis intueri : ineoque, prseterimmenfam fapicn-

tiam, potentiam,& bonitatem-, ftupendam quoque legere charita-

tem , mifericordiam infinitam , manfuetudinem inexph'cabilcm,in-

comparabilem humihtatem, &obedientiam , &quod m.oclo vr^e-

mus , (ole fpiendidiorem paticntiam, vtin fpeculo omnibus Chri-ilianis vniceimirandam. Hichbcr.hicmagifter, hsciedio, hacm.e-thoduspatientiamaddifcendi compendiofiilima. Perluft:remus om-nia quscunque homini in hac vita pofiint obtingere aduerfa, in fama,bonis,corpore,amicis, &:inomnibus corporismembris, ac fcnfi-

bus , animiCEque facultatibus : quideft, cuius nonpoflit in Pafiione

Chrifti repeririexcmplum, quo, quiiampatitur,doceatur, excite-

tur&adiuuetur?'BetnAri. Quocirca S. Bernardus : E^oab inenntemea conucrfione , profupcr C.mt. ^ M • 1 rr" /- 1 I -1 r r • 1

/era.4j.^c^i^LiC) i^neritorum qucE mihi deeflciciebam , hunc mihi falciculum

colligarc, 6>:inter vbera meacoUocare curaui, colledlum ex omni-bus anxictatibus & amaritudinibus Domini mei . Tu quoque , fi fa-

pis j imitaberis fponfe prudentiam : atque hunc myrrhx fafciculum

nec ad horam a pe6tore tuo patieris auelli : amara illa omnia,que prote pertulit , femper in memoria retinens , & afiidua meditatione re-

Fafciculus uoluens. Hoc pidura illadefignat, quaS. BernardusomniaPafifio-myrrhae. nis Chrifti inftrumenta in fafcem colle(^a inter vlnas fuascomple-Cumt.u ditur, hacfacrs Scripturae fubiedafententia : Fafctculm myrrhddtle-

ctus metis mihi : intcr vbera mea. commorabitur . Quod nihil cft aliud,.

quam Chrifti pro nobis pafli aflidue cum gratiarum adione recorda-

ri,animumquein aftlidtioneconftitutum, vel ftantem confirmare,

Tel labafcentera fulcire , vel etiam lapfum crigere , tam falutari atquc

cflScaci remedio, vel naribus tantum animac languentis applicito.* ** HucfpedabatD. Petrusdumficinquit r ChrisioigiturincArne^affo,<^

vos eadem cogttatione arvtamini,XjRe| 1 5. Rex Dauid vt fingularis Chrifti figura ac typus , a filio ciuitare & E-

Jcgno pulfiis , trans torrentem Cedron ibatflens> nudis pedibus,

(Scopcr-

ViiRIDICVS ChRISTIANVS. 20 J

&operrocapite; magnc-epatientia! exemplam prxbens^ prarfercim ^^'^^^ *^^*

cum avilillimohomincSemeiauciiebat: Eiredere^eoyeiUre. vtr famui- ^!T"l^^^^

fmm & vir Belul. CumqLie Abiiai dux ftrcnuus iniuriam hanc vlcifci

volens diccrec regi : QuarcmAednii canishicmouturus dontniomeo rcgi}

vad.im,&dm^utuJo capittcius.Ait rexiQuidmibi i^- vohis cfif.Uj SaruidlDi"

nittttte eum vt makduuf.Domimis enim pr^cepit ei vt malediceret Dauid.

F lob (imihter rarx exempkim patientia; de (e exhibuic : quando non lob i.

folum amilhs direptisque omnibus , etiam toto corpore ita affliftusE'^':'"??^^

erat, vc m fterquilinio (edens (aniem defluentcm tefta raderet: verumeriamvxorei importunaatqueextremegrauiseflet, ad blafphsmiamper im patientiam lacefTens : Benedic D£'£?,fnquicbat,c?' morere.

Si illi totque ahj tarn patientes fuerunt priufquam Hber patientiie

compailus ex panfusque eiFec,quid nos didiiri fumus in die ladicij,

quando ille hber & confcientiarum omnium hbri aperientur, fi nequepoft totexempla,totq. prsddiagratiarum patientcsinuenti fuerimus*

Pro more habebant y£thiopes,vt fi rex membro quopiam eflet mu-tilatus . amiciquoque eius eodemfemutilaricurarenc , turpe exifti-

mantes fi regi fuo parte illanon eflentfimilcs. SicS. Bernardusin-

decorum iudicabat, fub coronatocapite membraefledehcata. Sedmulti Chfophum Phihppi Macedonisparaficum iniitantur, qui,vtAthenaius refcrt , claudumfefingebat, qucdPhihppuscrusfradumhaberec; os oculosque idem concorquebat, dominum in geftibus

imirans.

Meriioobid pudorefuff"undamur, quodciim tolcranda nonfe-rimussquanimirer , neque ipfietiam Chriftocompati ccnuincimur;cui ramen omnes in cruce compafla: func creaturas. Sic D. Hierony- d h?V/om.

mus: Omniscreacuracompacicur Chriftomorienci: fol obfcuratur,/"?- MMih,

tcrra mouecur , pecriE fcinduntur, velum templi diuiditur , fepul-

chraaperiuntur. Solusmjierhoraonon compaticur , pro quo folo

patitur Chriftus.

Oratio pro impetranda Patienti.T virtute.

PErtUAmnos , Bomlne Jefu , Pajsionem rtberalft (^ docuifH:

ita, quxfoy crux tua cordi meo imprimatur -. vt (^jructu Paf-

ponls tu£ fiui merear , & PatientiA exemplo erudiri^vtfalutem

^jjs promiffamfme fnepofideam. Amen.

C 2 C A 9.

to4 Veridicvs Christianv»»

C A P. L X I.

Qjjid lucrer^obliquans focios liuore maligno?

tibi^ante omnes^ fis carnificina doloris.

I R ABiLis interrogandi modus , vt interdum etiam rcfpon-

dendi nouitas , abfurditatem & peregrinam rei interrogata?

naturamacconditionemfubindicant. Exempligratia , adoftendendum quam male & fhilte agat qui alteri inuidetjn-

terrogatur quid lucretur eiufmodi . Ac fi diceretur ; Euidenti aliqua

atque efficaci me rationc docero , quam imprudens iit, quantamqueloco lucri ia<5turam Eiciat, qui laborat inuidia.

Inuidus fi- Rffponrio dicit , talem jfibi pniis nocere quam alteri ; adeo & Cbi Abi rnus r rr • ' • r ^ •/

uocrrcqua carnihcmamelie, mamsquemrerre tormentum quam quilquam ei

alicu. infcrre queat : dc quidem illo illaefo quem inuidiac facibus infe^^latur,

Simileabeofumi pofiet, quifi:ri6togladioaliuminnadens, fe, dumictumlibrat, priCisincapitefauciat quamillum tangat j iuxtaillud:

pr,^__ Contiertetur dolor cius in caput eitts: (fin vertuem ipfttn iniqtiitas eitisde-

fcendct: aut,quialium titioneardente,veIcandentifcrroimpetens,rc

priiis in manibusadurat ,quam qui terrebatur quidquam fentiatla:-

fionis. Sic&inuidusfacit. Naminuidiaignis eftpefi:iIens,incordeInuidiae

inuidi fcintillans &a;ftuans.- quociim aliumhoftiliier perfequitur,detcftano. ^ • o i- •^ ca- • ? r\ u J •

BUroa. ie,mtactoalio,priusartligu. ItaL). Hieronymus prsrei indignitate gexclamans; Oinuidia, primum mordaxtui .' Iftud & Sapiensalia

TrciiA4. fimilitudineaptedefcribit; Vutredoofiuminnidia. Illaenimroburfpi-

litus ac prarftantifiima quasque confumit in Iiomine ,qui eam in ani-

mofouet,qua:inftaroflium virtutumcompagem fuftentant. Ethnici

IrtlVf./Vo.6\ quoquefubhocgenerecontagijeam funtdeteftati : Sicut rubigofer-Menand. rum , ita iuuidia iuuidosconfumit. Etalius; Inuidus hoftiseft fibiip-

Metam. ^'^' Huic confonat Poet^ didtum :Inuidia fupplicium fuum eft. Et alius

Honn.lib I. ionge feueriiis , ad rei feueritatem quam proxime accedens , fic in-

^fAS' quit; InuidiaSiculinon inuenere tyianni Maiustormcnrum. Pr©ipfo fcilicet inuidis audtore & fautore; quia tametfi alterum peterc vi-

deatur , fuum tamen patrocinatorem primiim arripit,ibique ha?ret,&:

in eius penetralibus velut ferpens aut flamma graflatur , nequc vllam

ei quietis vel pacis fpem facit reliquam , quamdiu illic fuerit hofpita-

ta. Redeideoforficibus inuidicomparantur, quod illae vfu proprio (^Riordeant deterantque.

Miiltttmquoque adinuidia; dcteftationcmfacit, quodilla inftar

pefllmi cuiufdam animaIis,optimaquacque, pretiofiflima & pulcher-

dma fibi deligit quae inficiat , conuellat ac deftruat^

q^uod fi ncquit

,

faltem

Ouid lucrer^ otliquans iocios liuore Tnalieno ^

Ipse tiDi.ante omneSy iis carnificina (ioloris .

j-yy avu^tfi^ itij [tyuLt~i!) tt\r^y ttr) anbtx Qnyi .

Qm aawne l'£nme / Qm toiJiours e[^/ La. yie ci'autru)r:

Jiuant au 'elle areue/Perjcmeje creue/Son coeur qros dennuy.

Veridicvs Christianvs, iOffaltem obrcuret& deprimac. Ideo merito D. Bafilius itacam depin- Baftl.

gtt : Inuidia arma diaboli. Item amplius : Inuidia diabolum facic

diabolam; alioquienim adhucangelusefretlucis. Etficutillain cx-

lumpeftem hanc optima qusque corrumpenceminuexic j ita 6: in

D mundum . Sic Sapicns ; Inuuiu duboli mors mriount t?i orbem tcrranm. Sap.u

Nam non folum primos noftros parentcs cum tota fecuiura progenie

morci corporis acque anirace obnoxios reddidic , &c ex Paradifo profli-

£ gauic : verumetiam primum homicidium in cerra pacrauit. Profter Genef 4.

qiiidenim Cam occtdit Abei? qmaopera enis erant mala , fr.itru autem etm iloM.^.

'^iAjla. vtteftatur D.Ioannes. Inuidebat fratri fuo meliori decerior,

perfequens vircucemvicio. Ecce inuidicE pernicioiam conditionem,Fortunato-

prsftantiorafemperimpetentem : vc Ariftotelcseammeritofortuna- rum anta-

torumantagoniftam appellaric; &qualuumfemper inprimis auto- S°"''^^»

remexcruciat(quod modo praecipaetra6tatur J Socratesanimas fer- ferra inui.

rameftedixerit. Nam tametfteciamin iam diiloexemplo Cainfra- dia.

tremocciderit , fetamenprius inanima proprio mucrone perfodit.

Nequevere fratrinocuit , fed eum excellentillima martyrij corona

donauit, feveroiEternaedamnationisculpaobftrinxit.

Eumfequuntur omnesquotquot inuidi.TftimuIisagitantur, ftcuc

Apoftolus bene defcribit:f^ tllis qui in vtam Cain abieyut.Quia. cum per lud^Epifi.

feillafatis damnabilisfit, primi tamen audtorisdiaboli cxemplo fic

longefuneftior. Nam ficuci nullum dile6lioni peceacum perindeat-

que inuidia concrarium eft , ira nullum asque concraria lege compen-fabicur. Charicas fummaa^cernaeviccECorona^ inuidiavero profun-

diftiraa gehennac condemnacione.

Oratio contrainuidiam,

Slcut fltorum tuorum , Domlnz^ , fignum efi charitas ^ ita

inuiMa firuorum fatan£ nota certtfima: Davt ita corda,

nofira dile5iio repleat ^ vt nullus ibi inuidin aut diabolo locus

fit reliquus. Amen.

c 3 C hi^

lo6 Veridicvs Christianvs.

i,Cor,u

C A P. L X I I.

Qua rationc meos vlcifcarplenius liofles?

Aggere candentes inimico in vertice prunas.

Vinciia.^ "^ '

fancl.-B cc

ilUmn.r^^^ifi*^^\| '^t^ •' ^^^ ^"^^^^ omiiescapiunt vcrDum noc, lu^qiic

1^^^^^^ anirai ita moJerati fLint, vt liis te pacari pcrmiccanr.vrque

inulti iibiquiciuis inferri padantur: quocircaaptiflimum talibushic

confiliumdatur, quialiquofaltem modovindida cupidicatifacGre

voluntfaiis. Sicenim &D. Paulus gloriandiconiilium fuggerit iis

qui non poflunt non gloriari. Ouiglori.itnr, inquit, in Domtuoglonetm:

Ita modo nos : Si qua ratione te de tuis hoilibus vlcifci dciideras,car.- \dcntesprunasincaputillorumaggeriio. Credoequidem.animo tuo, gquanturauis vindida; cupido , fadum irifatis.fi c6 angufliarum tuuni,

hoftem adi^as tibique ita fubiicias , vt vf.pe ad fummum vcrticcm in

igne confticuas, vel ignem faltem fupcreius vcrticem ftruas ; qua

enim viaillum manifeftius intuam reda£tum conftet poteftatem;

quam (I h^ctibi in ipfiim liceant? quid amplius vel in hofte requiras?

Quid;inquam,ampIiusoptetquis, quam vtquodin hoftedamnatur

iii coirigatur , & ipfe euadat melior ? Alias crudelitas eftet, inhumani-

tas^acbeluinaferociaj fein poena Sc cruciatu tantum alcerius , Hcet

hoftis , obleftare.

Iftud& Gentiles non ignorabant, nequc non execrabantur. Cru-dehtaSjinquitSeneca, minimehumanummalumeft. Ferinaifta eft

rabics. Et quod ampliuseft, non folum homonaturatantam abhor-

retimmanitatem vtfealteriusobledetpoenis 5vcrumetiam dum ne-

/«cenecftdequopiam poenas fumeie, pcenaeific. SicLucianusin hanc

G;r,tcntiara appoiite: Viro natura bono , neceftitate autem feruo,muI-

to durius eft de aliis quam de fe fumere fupplicium . Immo quod vi-

I^Ugtnes, ctniusadicopum prashxum accedit,licinquit-Diogenes : Humanumhabetur, vltioncminimici^fiquandoperoccafioneminciderit, negli-

gere. Veriim enimuero , vt clixi, ita accipe : Non vis ignofcere : ne- Aquciniariampatifiuevindidaeftanimus; vlcifcidefiderasquadabi- Btur. Agedumigitur,accingitor,hoftem arripe, & in ignem vltra capuc

conftitue : ardentes carbonum globos fuper vercicem eius accumula.

Egregiam (quis negec^jvidoriam nadus es,ceque vlcusabundc

,

Prophetaregiushancpoenamintermaximasrecenfetquibus DeujFfal. ii9' depeccatoribus vindidam fumit , dum ficait; Cjdent fuper eos carbo^

nes^in ignem detjdes eos i in miferm nonjubjiftent, Ac fi dicat: Impi j miris

fe mo-

Sentca.

ZticMnta

FhaL

NOBJLE AC 'i^OWM VmmCTASL GENVS

.

Qua ratione rneos vlcilcar plenius liall:es;

Affffcre can<ientes inimico in vertice prunas .

SyO(^ \aii\\p my^av £)ttfr,\jar; mynnn \?yanbt McMrt;-?6t) l,

y£>^ motrt ^trrj soLrj \3icv vv iyncrj \Cfv \>n^£€trf 1

Quahefl la vmaccmcc/Qm le natuxfcjlance/^ vanaer mon tort^

IJa. cmnhler de hnnfe/Le tefie mauuaifc/Qm te hatt a mort\

V E RIDICVS ChrTSTIANVS. lOJfe modis iaditant aduerrum re tuofque fciuos •, Cogitauerunt iniqui-

tatesin corde; totadieconftituunt prarlia: Funcsextenderunt inla-

queum,&c. niliilnon agunt quoteadiram prouocent-fed dignam de

eis vindi^am fumes:, non euadent : quemadmcdum olimin Sodomi-tarum vltionem e ca:lo ignem mififti, ita fuper iftos e c^Io cadent

carbones, & in ignem eos prsecipitabis : tantisque eos afficies calami-

tanbiis, vtin eis fubfifterenequeant . Inmif^iis prxcipuisquoquc,

hoc eft in peccatis , non perfeucrabunt : vicli cedent& conuertentur.nobll""^.

Eccequam acris vindi6tatibi in hoftem tuum ccnceditur , quifquis nus.

vindiita: es cupidiis. Immo & confuhtur vt ampledtaris: vi hoftem

tuumineas anguftiascogas , vt vidium fe fateatur, neque in mi-ferando hoftilicacis acpeccatorum ftatu diutius pcrfiftat ; fcd ag-nofcens calpam ad veniam conuertatur & gratiam ; & ex inimico

amicusfiat;& probuseximprobo. Hocfiquidem longe laudabilius

eft &optabilius, quam hoftem in hoftilitateinternecioni dare. Apud ^.^,'^^'^' '

'

omnesenim nationes vhratum hoclcgitur , vteiufmodi vidloria! plu- PManh.

rimumlaudenrur , perquashoftisminimocum difpendio, maximo^'1"'"''^*'

autemcum lucroatque mcrementovirorum, dmitiarum , &cuiita-/j^ j-'^

tum , in vi6toris commiodum conquirirur : nam tales vicftorise ctiam

vidisipfisfunt vtiliores. Talimodo hoftemtuum , dequo vindi-

£tam deiideras fumere , fubiugatum tibique ad omnia obfcquentem "

habituruses- &ipiiquoquecrit optime confultum. Modus autcmfumendi vindictam , vt iam didlum eft, in duobus fequentibus Capi-

tibus clariiis explicabitur.

Oratio contra vindiftas cupidinem.

TF pijpme Ttomine lefii frotuls crucljixorihtis exorasH-^vt

& nos tanto dieniores a, vindiBa fiudio redderemur : Bo-ce nos ita. hoHes nojlros tolerare atque dtligere^ , vt eos tibi per

fatientiam ac charitatem lucrifaciamus ,0* cum ifftsfariterte^

sum colUtemur , Amen.

A To

io8 Velidicvs Christianvs.

C A P. L X I I I.

Quimodus,vtquodais fineferro aut vulnere fiat?

Hunc fi opus efi: operi: ac potu folare ciboque.

Carbcncs SSI^SH *-'^ fine rati^neid modointerrogatur, qiiiaanrcqiiam ho- Aignis fuper 'ii|^^ )

^em tuum in ignem coniicias , autquod difficilius eft fadtn, Bcaputho- ra^^g

Jcirbonesardentesfupercaputeiuscongcras; finedubioil-

^^i^saggere PrTr»KrTl1]^^^^ prius autvtid permittat inducere, autfinolit, cogere

oportebit . Foreautem vtinducas , parum afFulgetfpei:, vtautem in -

uituii-jcogas, qui modus vtid fine ferro aliave armorum violentia

conticiatur ? Nam verifimilc eft illum reludarurum, bc hmc amarampugnam oborituram.

^ , Rerponfiodicit; huncjfcilicethoftemtuum fi opuseftoperi; & Clitanscx- ciboac potu folare. Nouum vere vindidae gcnus, illa in hoftem exer- Dercendo. cendo,quibus charitas demonftrariconfueuit. Mirum non eft admi- £

randam videri nobis illam vindicandi rationem 3 nam ex altero nobis

Uc.\» orbe & C2:lefti regione prouenit,vnde omne datum optimum & omnedonum perfedum defcendit,de furfum fciHcet a patre iuminum. Qujprocul in extremas mundi plagas proficifcuntur , libenter inde etiam

res raras & nunquam vifas referunt. Ita D. Paukis non fruftra in ter-

tium ca:lum proueftus fuit , vbi inter muka arcana ctiam iftud infok-

tum didicit Itratagema. Poftquamfiquidem Romanos commonuif-

fet, nefeconformarent huicfseculo, nuUique vnquam malumpromalo redderent , fed darent locumira;, nouum iftud vindidlae fubie-

cit ecnus , dicens : S,i eftment imtmcm ttm , aba tUmn : fi fittt , potum da

Pro«.«5. ^'^^' Hoceutmf.icietJSy carbonestgntscongeres ftfpercapntem.HxcimedU'

biomitifrima& fuauiflimaviaeft. Quandonamque dux aiiquismi-

liti^ hoftilem aliquem exercitura aiit etiam ciuitatem cupitexpugna-

re , optimam id confcquendi rationem excogitat j fiue per aftum , fiue

perinediam, akamve coarctationem , aut fuauem aliquam tranfa-

d:ionem. Hic iecretum inauditumque vincendi hoftem coniiliura

fuggeritur, pcr famem ,fitim ,rerumque necelTariarum penuriam,

quo ftne clypeo aut ha{l:a, verbere aut vulnere , illum in tuam redifras

poteftatem. Audiquomodo virquidam fan^lushancdebellandi hoftis

Htcrolib. 5. induftriam extolkt. Nobile, inquit, vidorise genus , ignofcere vicH^o

.

de lininM. Nobile vere, fuaue , ipfique vido perutile : vtikus longe quam fi ipfe

yidoreuafiftct.4,Reg.6. ij.^ fecitProphetaElifeus , dum mififtet rex Syris: equos, &:currus, p

& roburexercitus , vteum comprchenderenr, ad eiusorationeni om-nes CtEcitate percufll funt j dixitque tum eis: Noti esi h(/iC yia neque ijia ci-

uitas:

BeNEFACITE HIS, QVl ODERTy^T VOS. 63,^

Qui modus.vt quodais.nne renx),aut vulnere fiat

Huncii opus eix. operi; ac potu ix)lare, citoqj.

Cantmmt cejle ctcre^Fourra. fans hhfsure/Mon mal rmmacrl

T)ome luy a hotre/Ajon Defoin ,voire/Haints , et manaer.

Veridicvs Christianvs. lOpuit^ : fequtmim me, & oflenda^n vobis virum quem qtuntii. Diixitergoeos Exercitus

in Samariam ; eiusqueiterumpetitione, hallucinatione illaremota, hoftUis ci-

vclutdetra6toglaucomatevidcruntreeflein mcdioSamarias. Cum- ^t^a^^li^'

querex Ifracl percutereeos vellet, prohibuit EUfeus, dicens : Kon

fercttttas , fed fone patiem& aqujm coram eis, vt comedant & hihant& VU"

dant ad dominum fuum. Appofitaque eft eis magna ciborum prsparatio:

&comederunt&:biberunt, &:dimiiiteos, abieruntqucaddominum

fuum. Et vhra non venerimt latrones Sj/ri^, interram IfraeL . HoftiUtas in

eis charitate profligata fuit. Sicuti enim in naturaUbus oleum calcem

exftinguit, eandemqueaccenditaqua^ itain politicis, hominisirati

animum nulla inrerdum vi franges , fedcharitate placabis.

Vtque oftendat Apoftolus, tetalimodo & nobihtcr vidorem , &abunde futurum vltorem,addit : Noli vinci a tnalo : fed vince in hono ma- Row.i z.

lum. Ac fi dicat : Vi(5tor efle quilibet natura malit quam vidus . Si

malum pro malo rcpendere incipis , & irafcenti irafci, tu quoque& te

vindicare •, iam a malo vi<^us es turpiter. Nam iliud tc in iuam rede-

gitpotcftacem : ficutab aqua ignisvincitur, quandoeiusinicdtione

extinguitur. Sin vcrb tu hoftcm non hoftihcer led in charitate tra6ta-

ueris, eiufquemalum tuovicerisbonoj vi6toriam nactus espcrinii-

gnem j frigidamquafi pervitia eiusnaturam,tuaediIe6tionisigneca-

lcfa£tam ad tui fimiHtudinem pcrtraxifti: illeque anaturahfuadif-

cedens proprietate, in tuam tranfit conditionem . Sicuti aqua ab igne

vincitur , dum eius frigus calore ignis fuperatur &calefcir.

Rationem efficacia: intam generofa vi(^ofia confequendafatisa<l

rcmnccfinelaudisaugmentodiuusloannes exponit hisverbis: Uu \.hAn,\»

efi victoria qud vincit mundum, fides noHra : in quacunque quidem ratio-

ne vinccndi , fed fpeciatim in hoc gencre : quo iuxta Fidci noftrae in-

ftindtum omnia noftra difponimus , ad refta agenda, mala toleranda,

& malum in bono vinccndum; illudque infiiper , vt diximus, ex maloinbonumconuertendum : quod nominatim patientiae, manfuetudi-ois,& charitatis virtutc perficitur. Hoc nobile abfolutumque vi6tori^

genus,pro meritis ita depinxit Propheta : Ipft conuertentur adte : & tu /^,^, *;

»0« conuerteris ad eos . Ratio vidtoria: & vindi6t^ cam falutaris abfolu-

tc fequenti Capite defcribitur.

Ofatio ad bonum pro malo rependendum.

DVmbefie , Domine T>em ^ confidero pnguUy nema vert

UditHrnifi a felpfo -^neque quifquam quamegomet mihi

nocentior eH : quocirca da vt tali omnes mihi aduerfantes conn

fle^ar4more,vtm mkitiam conmrtdtur hofilitas, Amen,d C A P.

Expeditif-

lima rario

fubingandi

holtem .-

Per vimainoris.

Lhc.S.

Canttc. 8.

Catech, rn-

iib.

Saul Daai-

dis amici-

Sia fupcra-

eus.

iio Veridicvs Christianvs.

C A P. L X I V.

Hifne queam infenfum debellare artibus Iioftem?

Crcde^amor extindlu tuus inflammabit amoremi

VI A resmirahxceft, ideo tertia iam interrogationc mo-uetur: cumqiieduabus fuperioribus demonftratum fit,

optimam vindicandi rarionemeffe, fihoftilem inverti-

cem carboncs ardentes congcfleris : idque tum ficri,quan-

dociburapotumqueei vclaHud quoindiguerit fiibminiftras, opus

charitatis in eum exercendo : eamqueefTe expeditiflimam vtilidi-

mamqueviam, quahoftemtibi adeo fiibiicias tibique faciasobfe-

quentem , atque fi pro tuo lubito illum in igne vltra verticcm confti-

tuas, faciasque de eo quidquidadlibuerit : nuncideoabfokucro- a

gatur, quaefitratioconfultifadtique: vttaHbusartibus infcnfusho- nftisdebeiletur, Scfiatamicus.

Refponfio datapertam rationem-.Nempeamor ruus hoc faftoamG-remilhus extindum inflammabit. Idco naturcc noftrjE conditor&cognitor Deus Iioc confilij nobis fuggeftit : Benefacite hU ,

qui oderunt Qros. Charitatis tam infolitx flammautesfcintiIIa:,excordeficinimi- Dcum diligentis prorumpentes, etiam cor inimici paulatim accen-

dunt. Viseaeft fiquidem veri amoris , proutin Cantico Canticorumlegimus : LawpadeseiHs, lampidesignls , atque flanmarmn : qux\idc~-

hcet proximo non folum lucent in exemplum , fed eum quoque ra-

piunt in incendium. Hoc cantu illo etiam Ecclefi^e ad Tertiam quo-

tidieinculcatur : Flammefcat ignecharitas: Accendatardorproxi-mos. Sicut^nim nemo igncm in. finu geftarit quin fe fumo 8c flam-

ma tandem prodatjita qui charitatis igne £eftuat,oculis, ore, fpiritu to-

ro, totaq.agendi. ratione fe adeo mamfeftat,vt proximus quifq.perci-

piatpermoueaturque. Sic in hanc fententiam dieit D. Auguftinus:

Nulla eft maior prouocatio ad amandum ,quam prjEuenire amando.

Nimis enim durus eft animus , qui diledtionem etfi nolebat impende-re, nolitrependere. Etvere mirabileeft acnotatu dignum, huma-numanimum, tametfibrutianimalis inftarautferaemoreconciliari

nefciusvideretur, moueri tarnen &flediad modetationem &.amo-rem amorisefficacia: quinulla nequemalitianeque violentiaeo ad-

duci potuiflet, nec mortequidem ipfa: ea vis eft Charitatis-.

Pulcherrimoid exemploin facrae Scripturae hiftoria videmuscx- £preftiim in Dauide & Saule : illo huic non nifi optima quxque femper p

-

volente& procii;rante ; ifto vero illi malam mortem tam aperto Mar-tc qaam per cuniculos airidue moliente . Cumque tandem in fpe-

luncam

Charitati: ignkscit Chaiuta^s.

Hilne queam infenGxm d.el)ellare artitus hoftem :

Crede.amor extincflum tuus inflammabit amoiTem

Cda ^eut iljnire/ Plier ialiierfcure/ Qui ejl eTtlurcr

.

Uamour de ton aine/Fera,^'tlyenflanme/A famer au/sy

Veridicvs Christianvs. ITtlancamleuandionerisgratiarcceffiflec, inqua Dauicicum fuislarica-

bat , illic.ac cum horrarencur , vt hoftem fuura qua(i d Deo Cihi in ma-nustraciitam necidarec, pepercitei Dauid, rantumque chlamydis

oramabfcidit, quoconftaret poftea, quam illi commodum fuifTcc

cum perimere , fi fuillet animus. Vt &: accidit , cum cgrelfo Saule dcfpelunca Dauid poft tergum eius clamauit& dixit : Do7n'wc mi Rex, Et

rege pofi fe rejputente ; mclinauitfe Datudpronm fuper terrafn,adorans cum'^

remqueomnem eiclaris &:pacatis vcrbisexphcuit. Qu.ibusitaper-

motus fuit Saul fnam & patrem eum Dauid appellabat ) vt vbertim

lacrymansvoceleuataclamaretdiceretqueDauidi : lusiiortu esquam

€go ; tu euxm trihuisii nmn bona ; eoo autem reddidi titt maU. Et tu indua-

ftt mihihodic aju feceris mihi bona : quomodo tradiderit me Dominiis in md"num tuam , (y ^ton oa idcru me. Qms cnim cum inucnerit immicumfuum .^ di-

viittet eum invia bona ? SedDominusreddat tibi vicifitudmem hanc proea

qwod hodie operatm es in me.

Eccequisnon exiftimetfe iftain theatro confpicari potiiis quam Adhorta-

taniumlegere? Saulquiin apertum campum cum fuoexercitu Da- 'i°^')'^'^

uidemdeleturusaduenerat, aperta voce, fufislacrymis, blando f^r- ^^""^^^

nione,coram tribus militum mihbus, fuam fateturculpam, vidVum lioncm,

fe a dulci charitate cognofcit . Qujs ad talc fpedaculum non mouea-tur ? quis vera: diledionis vim non admiretur? Quis de hofte fuo tali-

busartibus emolliendodefperet? Quifquiscumaltero diflidianu-

tritj&paccmtamcn optarc videtur, nedixerit; implacabilis eft &intradabilis : nulla cum ipfo de concordia ineunda iniri pocerit ratio:

.a£tum eft ; rEtcrnam & immortalem efTe fimultatem nece-fTc eft. Fal-

litur quifquis ita leuiter fentit. Nihil Saule ferocius& immanius: ni-

hil tam extra omnem fpem videbatur , lonatha filio ipfius tocics frii-

ftraattentante, quamefFeratum inDauidem regisanimum placare:

cijm tamen innocens non tantum cflet Dauid , veriim etiam fidehfli-

musminifter &c amiciis fingularis. Si igitur potuiccam obduratum&coniuratum in Dauidisnecemcor cmoUiri officiis charitatis

; quid

critquodquis animumciefpondeat ininimici reconciliationc, fi his

mediisfueritvfus?

Quifquis adhuc vi(5lum te necdumagnofcis, vttaliarte ac MartcKoftem vincas

jper officia fcilicet charitatis hoftilem cius animuni

ita inccndendo , vtigneamoris colliquaius inahumplaneramicumvidelicet} transfundatur : hic tu mihi pra^cipua tam generofa: vi^lo- Lucra rc-

riartropaeainvnum collefta contemplare, &,fpero, mouebere, vt*^°"*:'^'^'

amplexeris. Inpnmisanimi atquealteCt:ustuidomitor,victor,acrex morua?,

Cuadis, dumiracomprefla vindi^tse cupiditatcm intolerantiam , &quodeftampliusjinamoremconuertis. Deindeinimicitui malitiam

frangis,^ &facisamicum. Laudem ob hxc magnam , magnamqued i apud

211 Veridicvs Christianvs.apudDeum mercedem proraereris. Animamtuam conferuas quac

periclitabatur , & hoftis tui perditam lucraris . Excclientifrnnum

Saluatoris noftri exemplum(qui vt nos ex inimicis amicos face-

ret,pronobis eft mortuus) adviuum imitatus es : 8c prosftantifti-

mum perfedionis fpecimen tali fado praeftitifti . Ecce quot iaudes,

quotcommoda, &quanta mercedisaccumulatio invno codemquea6tucon(iftunt.

VaUMM. Exemplum his fubiiciam admirandae eiufmodi vidoriae &conci-lt,^.cap9- liationisftupendum,fednonimitandum. Idnarrat Valerius Maxi-

fcdfuspa-mus.Ignoti quidam nominis pater ciim a filio ne£ti fibi infidias com

-

termcura periflet, necinducere animum poftet, vt vcrum fanguinem adhocfiliodyfco- fcelcrisprogreflumcrederet, fedu6lam vxorem fiifpicans^ fupplici-^*

ter rogauit ne fe vlterius celaret , fiue illum adolefcentem fubieciflet

,

fiue ex alio concepiflet: afleuerarione deinde eius& iureiurando fe ni-

hiltaledebere fufpicari perfuafus ; in locum defertum filioperdu6i:o>

gladium quem fecum occultum attulerat tradidit, ac iugulum Rnien-

dum praebuitj necveneno,neclatroneeiad peragendumparricidium

bpusefleafiirmans. Qupfa6lo,nonpaulatim, fedmagnoimpctu re-

6ta cogitatio pedus iuuenis occupauit ; continuoque abicdo gladio t

Tu vero , inquit > pater viue: & li tam obfequens es, vt hoc prccari fi-

lio permittas , me quoque exfupcra . Sed tantiim quaefo, nemeus er-

gateamoreofitvihor,qu6d a poinitentia oritur.O folitudinem fan-

guine mehorem , pacatioresque penatibus filuas, &alimentis blan-

dius fcrrum ; acmortis oblar^rquam datxvitx feliciusbeneficium?

Elucetquidem hic fcintillaquardam eiusquodtradVauimus, vincendi

fcilicethoftilemanimumperpietatis accharitatisofncium : fed nonimitandum dixi : proptcr periculum in occafione peccati , quac;

alij datur.

flmrchut .Veriim ahud fiibnedamus mitius, noftroq. propofito melius qua-

in Reg. drans . Antiochus,cijm vrbemQbfideretHierofolymam, ludaeis ad"^'^ maximum illud fcftum celebrandum feptem dies petentibuSj non fo-

himeosconceflit, veriim etiamtauros auratis cornibus adornatos,

magnamque thymiamatum &:aromatumvim vfquc adportas vrbis

cum pompafolenni deduci iuiHt: traditaqueillorum facerdotibus ho-

ftia,ip{e in caftra rediit. ludasi vero regis benignitatem admirati,pro-

tinus a fefto perad:o,in fidem illius CeCe dederunt.

7\d4tul.li.^^ Chriftiana nunc cxempla proferarur,multis aliis quam ipfamet in-

(fdp. j. nuunt,rationibus cafibusq.imitanda. Amos v€gyptius,dum in eremo

Tidoria."^manentipanem quoindiem vefcifolebat, furtofubtraherenthomi-

nes n-npuriiHmi , duas ferpentes ceWx cuftodiae appofuit , quarum af-

flatuilliciim furandi animopropiiisacccflrflent feminecescocidere^

cos tamen fuperucniens Chriftj ferutssmanu quemque prehenfans

eiexira

Veridicvs Christianvs, 215

erexitj &criminisblancliter arguens ad pccnicentiam inflammauitj

atque ita amplexus eft vt ex funbus monachos faceret. Nunquid fup-

pilarifedoluit, quifuppiiatoribus fuistam fe benignum pr?eftitit?

non vt vlcifcereturinimicos,caftodiam ferpencibus mandauerat, fed

vc deorehenfos a flaj^itiis auerteret 8c lunsjerct Chrifto. H^c virtus 8c

prxftantiamanluetudinis, patientiae,&charitatis. Frequentiores ta-

Iesvi(floria:cernerenturj (ifanftumhoc ftratagemamagiseftetin vfu.

De S. Chriftina fimile quid legitur , quomodo amorem amore pro- Jl^idem.

uocarit , & quidem etiam {erpentum occafione. adiiciam. Virgo ifta c**^ J''''|l't*

&maityrpro fideac veritate hcrrendos conftanterperpefta eftcru- i^a.

ciatus. Cum autem etiam ferpentes in eam milfe fuiftent , fed mor-dereomninonoUent; veneficumaquo admordendum irritabantur

inuadentes, rabidis idbibus multaque veneni vi ftatim interimunt. AtChriftina fui ipfa carnificis vicem dolens , Chriftum precata 8c fer-

pentes in fugam conuertit , & abeis peremtum ad vitam reuocauif.&

eundem iam credentem ad certam beatitudinis fpem erexit. En quot

lucraremur animas, quamgloriofa quotidic compararemus nobis

tropsa , fi fpiritum Chrifti &.San6torum fequentes, qui vnuseft, de

fpiritu noftro fublimiremitteremus,& charitati infudareiTius.

At quia tam inhumani quidam funf,vt humanis exemplis non mo-ueantur , bruti animalis mitigatam officio pietatis atrocitatem propo-

namus. Feritatc infigni inter bruta omnes pantheram putant , & ta- jyemetr.

men a Demetrio Phyfico traditum eft, cum in foftam panthera: catuh P^v/fc,-

cecidilTent, matremin celebrem viam profe6tam -^ cnm hominemconfpicata eftct , leniter vt poterat irxOrdicus apprehenfa eius vefte.ad

lacum in quem catuliconciderantdeduxifte. Vir ille vbi caufam ag-nouit.quaeferam vteumillucdeduceretimpulerat, eicatulos a folTa^

eduxit. Panthera vt officium ofticio repcnderer, meritique tanti gra-

tiam referret, pertotum illuditer hominem profecuta, abaliis eumferis hoftibusque defendit. Fera itaqueomni ferociorem efte oporter,

quibenefici infeanimipropenfione ad redamandum no inchnatur»

Oratio vc inimici amici fiant.

DA nobls Bomine lefr Ifmtumtuuyn , efmS,Iacohum,^S.Stephanum adtui imitationem pro perjecutorihu^ docuit

txorare\ ac deprecor,z>t quotquot ?nihi molejli junt, omnes am&^

ristuiradio tnflAmmati ^ mccumin dterna, gloria. colUtentur.

d 3 C A P,

214 Vep. iDicvs Christianvs.

C A P. L X V.

Ebria^dum Bacclio obriiiturjquid turba laborat?

Vt cute curata fidant iii Tartara ouaiites.

ENs noneft, huiuslnterrogationis occafionc, omnem hic

ebrictatis turpirudinem , beftiahtatem omnimociamcjue ab-hirdicacem produccre ^ neque incommoda vniuerfa recer-

Tere,qu^peream hominiintemporahfubftantiajincorporc,

&praicipue inanimafolcnceuenire. Nameciamfi tcC3 hoc Ubronihil

Ebrietatis pra^cer eam cradaremus , eique pro vno hoc centum capita attribue-

iafania. remus , non minima adhuc ex parte pro meritis deteftandum hoc vi-

tium cxcipercraus. Intendimus autem tantinn,tah m.odo interrogan- ^di& refpondendi innuere , ac quafi ex tento indicare digiro , quam in-

fipienter&infane aganc, qiri crapul^e & ebriecati dancoperam , dumtamen cam bellc rera (ibi agere videncur.

Qu^ricuritaque, quidlaboret cantoque (ludio mohacur & agat

cbrioforum curba,dum Bacchoobruicur. P.efpondetur^ hoc agere

tancis impenfis corque molcftiis, vc ouantes, l3.'Coqueanimo, bene cu-

raca cutc fidanr, fefcque quafi fponce dimittant in Tartara. Quj? ma-Senecaepifi. ior dementiaf Dicicreite & ad rem Seneca: Ebrietasnihil aliudquam^4. infaniavoluncaria. D.Chryfoftomus vcro crebriseamfencenciuncu*

ftipo' Genef.^^^'^'^'^^'^^^^ iaculis conficit^ dum ficaic; Ebriecascxcarcac fenfus. Ebrie-

Homil.tc). tasmaterfcortationis. Ebriofoafinusmelior, Afinusfiquidem aqua-

g

fuper Mdtt. tiirn dudlus ne verberibus quidem adigi poteric, vt plus quam opus^ofii!

.Si^- /^tbibaj- rpoftpotumfercndis oneribusperficiendoqueitineriaptior

cft. Ebriofus fe potu pra^grauat;, & tunc nec re(fte incedere, nec ora-

re , nec boni quidquam facere poteft. Ebrietas finquit itcrum,\volun' Ctarius eft da:mon. Non tantiim quafi daemon quifpiam cum ebrictate

fponte intromittatur , fed & ipfe ebriofus in dceitjonem voluntarium

tranrmutetur , fuamethoc operaprocurans: non tantijm quoad inter-

nam coram Deo animar ira deformatx conftitutionem, fedetiam quo-ad extcriorem omnem agcndi rationem. Ecquid enim ahud efte vi-

deaturquammalignus aliquisfpiritus , homo ebrietate inomnevi-tloram genus defpumans f ad omnem impudrcitiam atque impudcn-Ciam , ad omnem inhoneftitem , nequitiam , rixas, cardes , execranda

perittria^&millemahtiasaprior, quam vtboniquidquam aggredia-

tur, vel cogitet? Omniainfe&extrafedomi &forisicainuercic, tur-

bac,&deftruic , ac Ci da^mon vere eftec : adeo vc djemoniacum faci-

iiuscompefcasc]uamebrium. Breuicer; homopocucapcusfuus noneft, perditusquahtotus,nefcitybivc;lquifit. Senfus fopici , incclle-

dus ob«

Deplor^nda TEMVLENTORTl^ VESANIA . 65.

Eljria.dum BaccLo obruitur.quid turba laWat r

Vt cute curata ^'dant ir^ Tartara ouantes

J^g^ ffftV^ ^^ CyCmttWmvgt rtr^ei% (im^ .

liiant il va hnre/Be U ^oifcm noire/Du l^ de L has .

Veridicvs Chrtstianvs, ti^^Lis obrutus, turbara memoria, virtutesanimae accorporis fra<51:a?,ip-

feque totus infcnribiiii& quafi extra fe. Vbi eft igiturr & qup illa om-. nia euaferunt r Idcirco recte dicitur de tali

, quod abforptus fit a po-m , quem ipfc nimium abforpfir : demerfus & fepultus eft

, perditus

eft. Sicutenim quiinaquamhpriis aflu6libus& vorticibusquantus

quantuseft, abforbetur , vtplaneiamdeeo conclamatum fit : ita decbrio & potu obruto iudicandum cft •, qui ira totus gurgite ebrietatis

hauftuscuanuit, vtnefciaturnefciatqueipfevbi iic, quid&quoeua-ferit. Ideoque pra:clare magnus Chryfoftomus : Ebrietas feipfam Chryfo^ d«

ignorat. Apcecongruenterque fubditrationem ; Ebrietastempeftas ^^""''^^'••»

efttam in animo quam in corpore. Quemadmodum ludcEorum ra-bies & procellofa in Chriftum inuidia, quac tantis intumuic l^uclibus,

coque infania: proueila eft , vt cuin e medio fublatum turpiilimac

morcidederent, tcmpeftati mariscomparatur, dicentcProphetafub

eiusnomine : VentvaAtnudDicm maris ; & tempefias demcrfitme : ita rjal.69,

immoderataac furibundaillacbrietatis infaniarede tempeftasdici-

tur , quam contra fe ebriofi excitant , & in quam fe data opera l^ci ri-

dentesque coniiciunt: quaque ita abforbentur, vtfe tocos in ea deper-dant. Vnde apte D. Auguftinus : Qui eam habet, feipfum. non ha-bet: nam afludlibus & vorcicibus quibus abforptus eft, haberur.

Adeoquefeipfenon habetnequeahusquifpiam, vt eciamin nihilumcumipfo peccato redadtusft, quonihilmagis niliileft. Sic idemdo6tor ; Quiebrietatem facir,non peccacum facit , fed ipfe zoius eft Augufiin,

peccatum. Peccatum vero, nihil cft^ dc nihih fiunt homines,atque ad- Attg.fupff

eonihiljdumpeccant. lo^nncm.

O ca:cashominum mentes litafuiobhuifci ! itafefpontein vitio-

rum pelagus iacere ! fic fenfus,rationem,iudicium, confilium.intcile-

(^um , tocamque animam fponte deponere ! (ic brutis fieii magis abomnirationealienos! itadi^monibuscomparari,&fierida:monesde*

liberatione voluncacis ! Sed quaj ha:c infania.'' vnde iftsc tanta excas-

catio in homine ratione praedito l Acldit D. Auguftinus fententiam

,

c|uaenobis adiftud indagandum viam fternat. Ebrietas,inquit, eilAuguJt,

blandus dxmon. ac fi dicat : Horribilc fit dasmonem tecrum fponte &cum voluptateimbibere-, veriunquiablanditur , arrider, adulatur,

mille lenociniis ingrefllim in hominem obcinet , a quo ahoqui procul

cratarcendas.

Huc fpedbat quod Sapiens praecauet , ne quis tahbus illccebris de-eipiatur. Ne intttearis Yimim^mquiuqtiundoflaucfat: ingrediti:rblande\, (cd ProuA^innouif^tmo mordehit vt coluber -., & fuutYegului venena diffundet , In hac

quidem vitapoft voluptatesmulcafequunturincommoda, mordenc-queamare, &atrociavenenadifrundant , quaeblande adrepebant:

ied in extrcmo illo nouiflhiio(poft mortem;dum vermis qui non mo*ritur

Ebviofi fe

cuantes in

tai taia dc -

mitcuac.

l.Cor.6,

AEl. 9'

x.Cov.ix.

%.Keg 19.

T.ir. Hift.

lib.i.

Exemplacbrio^ra.

$,Keg.to,

Iftdith 11.

l.Rtg.i^.

216 Veridtcvs Christianvs.nturfempcr recrudefccntibus morfibus miferam animam lancina-

bit,premetmomcntum prsecipuum.

Refponfiohisquadrat , quodebriofi ouantesin tartarafe demit- Dtant , vt& in imagine exhibetur. Nam omnia redundant iocis & riii-

bus inter pocnla j omnes fe mutuo ad iiilaritatem & ad sequales hau-ftusmagnacumanimorumexultationeprouocant: 8c interim mife-

randumillud fuiE damnationis opus ridentes procuranr, 8c ftrenue

promouent. Non poteft enimnonefleverum quoddicit Apoftolus;

Ebmfi vegntm Dci non pjiidcbunt : ergo ad tartara defcendcnt. Et quia

per ebrietatemhoccommittunt; dum feincbriant, fequafi volentes

in infernum demittunt. Quam concinne iuxta huius tra(Status ratio

'

nem hoc ipfum Propheta lob defcribit , his verbis ; Ducnnt m bonis dies

fuos, & in funlio ad inferna defccndunt.

Quando D.Paulo Damafci infidiae ftruebantur vtcomprehcndc- E

retur,a Fidehbus per feneftram in fporta cTimifras eft per raurum j &fic effiigit manus perfequentium , fcruatusque eft. Ita de Dauide ie-

gimus : Defofuit eum Mtchol vxor eiusper fmeitram . Porro tlle ahijt & au-

ffigit atcjue filuattii efi. Atebriofus dum fe inebriat , perinde facit ac fi F

artemiftamin fui perniciem verteret: acfi animam feque totum in

fporta pofitum,& fune lento manu altera prehenfo , fuauiter in os in-

ferni demitteret : quot hauftus fumit, tot nouis femper trochlea' gyris

faburra potus deprimente defcendes : tanto cenx damnationis difcri-

mine,quantaeft fili vitae huius caducae tenuitas . Quid hoc ahud eft,

quam infanis veriflimje modo ouando atq. Iiilariter exultando xter-

nas gehennx' ampledti miferias?

Lcgimus dc quibufdam ,quipras nimiopotu adinfaniam redadi

funt: qualesfucrc Cleomenes Lacedaemonius, Anacreon Lacydes,&

fimilcs. Quibus&DariusannumeraripoteritjCuiusfepulchriinfcri-

ptio fatis arguit quam vinolentus fuerit •, quae talis erat: Potui & mul-

tum vinum potare,& hoc probe ferre. Verijm beluina hxc infania ni-

hil ad eam.qua animae certa& immenfa procuratur ametia & amififio.

Operspretium fuerit in memoriam reuocare , quomodo etiam

cbrictas fuos dominos maximosque cultores internecioni tradat:quod

faltem pr^cipuamquamvrgemuscalamitatemaliquatenusadumbra-

bit. Omictam modo innumeros profan^E hiftoria: ebriofos ene(5los obcrapulam. Ex facraScripturaaliquotproferamus.

Bennadabrex Syrix temulcntus intabernaculofuo habebatmaxi-

mam bellatorum multitudincm , 8c triginta duos reges fecum , &c ta-

men vidus fugatusqueeft per pueros principum Prouinciarum. Ho-loferncs bibit vinum vltra modum,quantum nunquam in vita fua bi-

berar. Sopitus ebrietate, a ludith fandtiilima foemina in tentorio fuo

occifus cft, fugatusque cotus ille ebrioforumexcrcitus. Nabal fepotu

nimio

Vekidicvs Christtanvs. 117nimio Sc cibo obruens etiam incuntie fe in bararhrum rpontc deuol-

uit. Siciegimus: Ecceerateicomdutumindomo eiusqujifi conitmium rcgisx iR<2»5»

<jr corNuhul tuctmdum : eratenimebritu nimii, Sc poftpaucos dies; P^r-

(ufit etim Domi}m^& mortmis eU.

Bairafar rex Babyloniae in pleno fluxu facrilegi fuiconuiuij pr<£cepit-o-tniel.i,

iam temulentus vt a^errentur vafa aurea& argentea , qucc ajportauerat^a-

biichodonofor patcr eiits de temflo,quod futt in Hteru(alem\ vt btberentin eis

rex& optimateseitis , vxorefj^ eiiis & concttbiuiz. Cumque biberent 6c

laudarentdeosfuos , inmedioebrietatis feruore, afparucrunt regi digt-

tiy quafi mantis koniinis fcribcntis contra ca7:deUbrum in fuperficie pai ktis ati-

Uregta: qusfcriptioitaeum perculit, totumque itain iiorrorem&

ftuporem conuertir , vt morti proximus videretur; & eadem node in-

terfedus cft.

Sedquidcoronidisloco prxdidisadiiciam ? Dionyfij Syracufani

mirabile radtum , m maiorem dignioremque ebriolorum contume- •

^pe/on)^4liam . Is etd tyrannus , tamen id prarcipuum iiabuit , quod ei femper ad Traiam^

difplicueritebrietas. Vndecumreliquos fontesgrauillimisplederet ^""* P"fuppliciis , furibus tamen veftium, qui illas clam in ccenis & prandiis toiia^d-^m

potui deditis auferrent, ignofccbat ; vc Syracufani ebrietatibus quibus ebrictatc,

erant infames abftinerent . Et nos Chriftiani quanto magis hac in

parte circumfpe6li acvigiles eife deberemus , & fobrietati operamdare, cum infernales fure.9 non veftium fed anim^e raptores femperadftentparatijvteamcumomnibusvirtutum ornamcntisfufturenrur,

Merito faltem quod ^gyptiis in more erat exterreat ; qui in epuiis

fuis cadauer proponebant , vel, vt alij malunt , cranium in conuiuiuminferebant, tradebanrque de manu in manum; dicentes; Hoc fimuia-

crumcernens,bibe,&la^tare : tahscnimamortefuturuses.

Sincquc tali fpedaculo percellantur furentesilli Bacchi cultorej?,

vtinam vel Leonid^eRegisSpartanorum formidabile diclumconfi-

derent. Poftquam ille fiquidem cum duobus miUibus hominum l'e-

ptuaginta pene Perfarura millia trucidalfet , fada itrage fuisdixifFe

fertiir ; Prandete hic, tanquam apud inferos ccenaturi. Quod ita ac-

cidit. Nam ex fatigatione ceciderunt fuper mortuos , iUisque com-mortui pariter occubuere. Heuquammulti repente poft crapulam

ad inferos demigrant/

Oratio contra ebrietatis vora^inem

.

OP/V leju jqtii immtmdos Jpiritus ^e corporibus ohfejforum

projiiffajli'-) oro te vt me contra hUndientem illum temulen-

tid dxmonem mumas,ac me diuini tui amoris inehries haujiihus:

'vt Kegnu cdorum^ciuod ihriofi nopofidehuntjohtineam- Amen.o

c C A P.

2 1 S V E R I D I C,V S C H R I S T I A N V Sa

C A P. L X V I.

Quid, qui emiflitios nufquam non iacftat ocellos?

Hocagit^vt pandas mors inuoletatra feneftras.

Oculorum ^^v^^ ^^ quaedammagna diligcntia cuftodiendajfunt eoqiiodaccurata S 1^^^^^ ^"i^ P^^etiofa; : qUcTclam ob ipfarumfragilitatem , aliqua;cuftoiu. fM^^^^ vero quia periculor^ funt& noxias , nifi magna earum ra-

gJM!^^^^ tiohabeatur. Cumque omnestres iftx rationes in oculos

quadrent, & quidquidaffcrri queat curalicui rei (it adhibendacau-tioj fequitur,tanrodiligentiiisvifurn enecuftodiendum . Nobilifll-

mum ac dehcatiflimum membrum humani corporis eft oculus,quoad

illaquiefubad(pe£tum cadunti vtetiampericulofliiimum . Etideo

forte oculi in hominis formatione vltimi omnium vitam acciuiunt,&

amittunt primi , dum inftante morte fenfim membra emori incipiunt;

vtquomaiuseftipforum periculum , eominus fitnocendi fpatium.

Quanturaad fingularem admirandamque eorum pulchritudinem,

fubtilitatem, plenamquediuinoartificiocompofitioncm,quiseftquiOciilorum concipiat f In hanc v(que horam difputant acutiflimi Philofophi qua

coftrudio^'^^^o^^^ ^'^^ wiCio : an radiorum ex oculis in obie6tum eiaculatione,an

vero fpecicrumrei vifeinoculos admiflione. Nequevllidifceptan-

tium parti defunt efiicacia argumenta ,quibus fibi fuam ipfi perfua-

filfimamhabentfententiam , &propemodum etiam per(uadent lc-

gentibus. Vtuccft, hocfaltemconftat&^tenemusoculisjoculos tan-

txefle excellentiaetamque rarae ftrudturac , vt fubtilillima fugiac in»

genia iuftaipforum comprehenfio.

Oculos quafi in arce humani corporis natura conftituir, vt in fum-mo loco velut in fpecula excubias agetes coti fcruirent corpori pro cu-

ftodia&diredione, fiuequid adturus fithomo, fiue iturus aliquoj

feu quacunque alia in re opus fuerit illorum oflicio. Sic Chriftus Do-minus nofter huius admirandi operis aliorumque omnium conditor

Matth.6, dehacfpeculationeteftatuseft : Lucerna corporis tui cfi oiuluitims. Si

oculus tuus lucidus fiierit •, totmn corptis tuum lucidnm erii: , Nam clare per-

fpiciens oculus itareliquas omnespartes illuminat eifque fubferuit,

atque fi fingula membraoculis eflTent pr^edita : immo ac li toto corpo

»

renilnifioculuselTethomo. Etita eft ; nametiamfi manus , pedes,

genua,brachia,& reliqua membra oculos haberent ,quomodo melius

cernerentquid fibi fadoefl^etopus ,quam iam videntoculisin capi-

Oculorum teconftitutis? Breuiterigitur,pretium,artificium,vfum,&digmtatem

fhefaurus.oculorum , quoad eorum conditionem quis mtelligat? Caeci id rectc

iudicant : & tametfi nihil ceterorum videant, hoc vidcnt tamen,duni

nihili

60,

Quid^qui emiilitios nuiquam non iacfiat ocellos r"

Hoc agit^vt pandas mors inuolet atra feneilras

.

Qm li^ej^ejhatre / Sa. veueJblatre/ Quel mdheur VcdtenAi

La niart cetemelte/Par ces irous efcheUe/Lame, et lajurvrend.

i

Veridicvs Christianvs. 119nihili fere faciantqua? retinent vifu amifCo : dumq. libenterquiduis,

velmundumaureum fi ficri poflct penderent proillp recuperando.

Videiurquecrcationis vniuerforum ordo, Deiquejn illis eluccns Sa-

pientia huic rationi ipforum fuffragari . Scimus fiquidem Deuni

crrlum 8c terram in vfum hominis condidiire 5 8c vt tam pulchrarum

reriim,quasfecerat, adfpedu homofruerctur , &adfui conditoris

amoremco magis incenderetur, fecifle indiper duo luminaria , vc

kicerent in firmamento 8c illuminarent terram . At quid prodefTec

tam inftrudam effe tot ornamentis amplam hanc magni Patris fami-

liam, tamqucfplend-ntcseiscontcmplandisadhihitas faces, nifi &oculis pra:ditus lit homo ,

quibus ha'c omnia contcmplctur ? Meriro

itaque raa^nx a:llimationis Sc excellcntis cenfcndi funt oculi , 8c pvx~

cipuum principalemqucinterfenfusobtinentlocum.Sicdehocprin-

cipatu D. AugL]ltinus:Oculi funtad cognofcendumin fenfibus prin- ^,.^»^.

cipes. Adoculosquideiiiproprie videre pertinet : vtimur nihilomi- li.io.Conf.

nus hoc quoq.verbo & in cacteris fenfibus, cum eos ad cognofcendum ^'^i'*^ J*

intendimus. Dicimusenim nonfolum; Videquidluceat, fed vide

etiam quidfonct, vidcquidoleat, videquidfapiat , vide quamdu-runi (it: ita D. Auguftinus.

Nuncvero quia oculi ineditiori lococollocari vtfpcculatoresde- Namnlis

bebant: &quia tamlucidos, fubtiles, & ccleres cfTe oportebat, ad '^'^"'"^"^^'^

jiicoemmus quoquelagaciter conlpiciendum &tempeltiue pra^ui-

dendum quidquidfcoftcrrct, fiuebonum fiue malum •, idco & tene*

rioresac delicatioresefTcoportuit , &eamob caufam maiori infuper

indigebantcuftodia&f munitione. Hucferuiuntnon fupcrcilia tan-

uim oculos dcfuper protegentia , verum etiam vicinioribus palpcbris

muniuntur , quibus quando opus eft toti obteguntur & inuoluuntur

.

Ideoqueoblongis pilis ha:cinuoIucra longafcriearmatafunt, vtce-

leri fuo micantique motu atomos , culices , mufcas , 8c id genus voli-

tantium impedimentorum ab oculis arceant velut vallo ariftarum, vC

vifum tamen tam crebrisidibus non impediant . Celeritas, fiabelli

ftructura , vfus , & impcrceptibilis fcre claudendi aperiendique afli-

dueoculos itcratio admirationi funt non cxiguas. Vnde&: quidquid

prartcmporisbreuitate arftimarinequit , iduioculicomparatur. Di- ^' "'"'''^*

cit enim Apoftolus ; 1« momento , m iclti oculi refurgent mortui; hoc eft,

breuiflimo temporis fpatio.

Verumarbitrarinondebemusomnemhanc oculorum difpofitio- Vilis cu-

nem,tam appofitum (itum, tam accuratam communitionem ad natu- ^o^^i^.

ralcmcantijm tamdelicati membripertinere cuftodiam ^ nara ficut

Naturaoculos totadiumentis protexit contraomne id quod aliquo

eis modo nocere poterat : itaDcus hseceadem eis pr^efidia praeftitit,

adiiia omnia arcejida &excludenda, qu^cunqueper intuitus incu-

e X riam

110 Vertdicvs Christianvs,riamadanimsmpenetrarent, eamque peccati cufpidc violarcnt,aca-

Vfaliii. lcove traiicercnt, iuxtailluci ProphetiE Regij ; Auerte oculo^ meos, ne

videunt vjmutenu Vndcnobis primum vulnus ex vifu inflidum fir, ^Ocalomm perEua? nimirum curiofitatem ; vnde omnes ha:reditario qucdampnmatua i-naloilolenda oculorum lippitudine laboramus,quotidiana in res ca-

rupuo. ducaseuagarione, Iupra,XLii. nuTurumCapitetractatum eit.vbi de

quinque fenfibus agcbatur.

Interrogaturigiturmodo, quidagat ille qui emi(Iitios&: curiose BMor? in- exfpatiantes inomnem partem conucrtitoculos. Dicit Refponfio^Ctrat per fe- Hocagit, vt mors per feneftras oculornm quas illi aperit , inuolct;ncftras

clum vitiis fcilicet per iilos in^reirumconcedit. Tota humani corpo- DOCUlOrum . .'

-» r r i• r 1 r r }-

ris compago 'vt oc caput iplum m le; ciomus cumiciam rercrr imiuitu-

dinem ; cuiusos oftium , auresatque oculi imprimis feneftra^ dici

pofTunt: quod 5c aliis fcnfuum organis non incongruc tribuatur.

Sicutoftia&feneftra;ad hocfunt, vtaperiantur claudanturque pro-

ut vfusrec]uirit: itadefenfibus . prxfcrtim ore & oculis ftaruendum

cft. Qujenimintempeftiue oftiumfuum& feneftrasapertas rclin-

quit,ctiamveidataoperapatefacit,fequefcicnsexponit pcriculo,quis

£Equis auribus querelas eius excipiet , quitve ei commiferebitur , fi

fpoliatus, immo (igrauiter fuerit vulneratus, atqueadeoin proprio

cubditrucidatus? Sicut imprudenter tahsfacit, eoquefafto aper-

tum datfuxinfipientis teftimonium j itaquinodte intempefta infi-

diantium atque intenebris perambulantium fpirituum; vel clara luce,

fcd impetum moliente dsmonio mcridiano tentationis apertas, negli-

git oftium , ac feneftras doiHus Cux terreftris quam inhabitat anima,

relinquitapertas.autvolensaperit, certumamentisdatargunjentum.

Eoque ftultius agit, quo pretiofiora funt anima? ornamenta quam cor-

poris bona , qux euidenti direptionis pcriculo exponuntur. Quin qui

nc agit, animamipfim ,omnesquedomefticos,hoceftfacultates, po-

tentias, virtutes,gratias, merita, & quidquid ad falutem pcrtinet , ia

certum exitium coniicit ; vt illa omnia fcilicet ad vitam ajternam fiant

inualida per peccatum , quod cum morte pcrfeneftras ingreditur.

(iwntll Qujntilianustamcififidei luminecarens, &gentilitatis tenebris

DeiUm.i, obfitus , hoc ipfum tamen quod dicimus pcr rimulam naturalis per-

fpicaciaErrefle percepit&iudicauit-, ficinquit : Vitiisnoftris inani"

jtitgtifl. in rnum per oculos via eft. D. vero Auguftinus , vtpotc Chriftianus, &tfd. -fi' pecuIiariteraDeoilIuftratus, viciniusadhuc adnoftram fimiUtudi-

nemaccedens inquit; Oculi feneftric funtmentis. Quodquc illac

morsafcendat, dolcndamanimx noftras ftragem illatura , teftaturhrm.$» Hieremias, dignaobidprocuratacomploratione. Sichabet: Audite

mulieres: Docetejilias veslrai lamentum\& vnaqudque poxtmum [umnflin-

£ium» Quia afandit nmsper fene^roi m^TM -^ingref[aejidomosnQfi/as, Q

Rcs

Vfridicvs Christianvs. lilResdigna profcdo cui deplorandac omnesproximi conuocenrur,

qiiandopcroculos peccatummortifcrum irrepfuin animum : tuncdrachma 6c ouis pereunc,quorum recupetationc vicini omnesad con-'

gratulandumprouocanturf,

qujaetiam tumgaudium cftin cxlis,

Magnitudo autem doloris reiamiflaf, optimeexrecuperatjc gaudio«ftimatur.

Hanc calamitatem aciadluram Chriftusipfe dignatus eft ncbis

praecauendo indicare, dum ait : Q^ii vidcrit rjiidtercm ad concuptfcefuLw] Matth.j»

E eam,tam nicccbatm tjl cim in corde juo. Sicut Dauidi regi accidic, priiis

in anirao per incautum illicitumque afpeclum peccando, quam adlu

committerecaduiterium. Fur namque per ocuios fubintrans mortcm Onomodoinuehic pcrcupiditarcm,delev51:ationem, &aflenriim dcniqiie. Quid "nima pct

aucemdamnianimcEiUimifers per prxdatoriam huiufmodi inuafio-"^""^""i

nem mtcratur , ex Lamentationibus pra"aicti rrophcta; paucis verbis fpoiietur.

intelhgemus. Ita loquitur in perfona omnium fic peccantium: Oiulns Thren.i,

tiiciis dcpr^datns cil animam meam. Quando etenim homo per peccarumoptimaqua:queanimae fureamittit, vcfuntvirtutcs, merita, Dcigra-tia,& fimiha : merito animam fuam amittere dicitur, quia ilia fine his

ialuaeire nequaquam poteft , perifque in ceternum. Prsclariifima

qu^eque tah cafii deperire teftatur idem hoc modo loquendi figurato

:

Manum fuam m'i(it bojiis ad omnia defiderabiita eim, Qup pretiofiora fpo- Thren.i.'

lia,eo hofti defiderabiliora j& damnum eo maius quando amittuntur

.

Etfimul animaamittitur;quia ficut homoper peccatum morrale li-

berafuaeledionea Deorecedit,& iurecsleflisgloria? poffeflione pri-

uatur; ica eodem iure diabolo, cui potius quam Deo feruire ac placere

maluit , atquc zternc-e damnationi (quam prartuliccaelojdebetur . Ita-

que animam iuam pcrdit , Sc decrimentum eius patirur , & bonis om-nibusfpoliacur. lure di\i , quia diaboloprocemporali volupcaceeam

vendidic: proquaeciamfi mundum totumacciperet, ftultus tamenadhuc mercator, Chriftoipfo teftante,iudicarctur.

Merito igitur cum Ecclefiaftico exclamemusrogemufque : NeqimtsEcdLju

oculo qiitdcrcatimi tjif Illamq. animaita mifcro loco confticucam liceac

his Prophecaj verbis compellarc: T<i autem vajlata qu.td faciec^iEi vc con- Urem.i,

ftiec friuola acque inania illa eff^ (oLicia ac refugia, quibus anima: pec-

carimundique illecebrisirrecirje, itaquefpohara: vircutibus, fe ne-

quidquamfolcnc animare, fibiqueadhucinmaloblandiri, &inderefocillacionem quaericare vnde plagam acceperunc, merirohqceiuf- .

dem PropheC£E verbaadiiciamus : Ciwi ftnxeris jlthio oculostuos ,frtistra SoLitiumcomponeris : contempfentnt te amitores tui ; animam tttam qu^runt, In hoc pcccantiii

folentpeccances folacium aliquod ponere,,quod aliosquibufcum pec- ^'^"'^"i^a"'

canterga fe bene afFe<5tos videnc : l^^d afFcdlus ille non falutis nec veri '

amorisindiciumcftjfedmahcisdamnationifquelatencisvelamecijm:

e3 dmmam

j. i 2 V fR l 1? I C V S Qh IV I S T I A >T V S .

amnum tuam qiurmit ; &; credis amore mi moneri ; falleris. Ac (i cer-

iius in ram ftrenna venatornm proleciidone glorietur fibiquc compla-

ceat5 quafi ob venuftatem verumquc elegantise eius amorem , & non

poriiis vt iaguient, fpolient , carnes dc cornuain proprios vendicent .

vrus,idfi:udij&laborisimpendanc. '.-

Al anima Quocirca, imprudens peccatrix amma^refipifccfdtempofterro-

pcccatri- rem , 6c ad vera folidaque te folamina conuertito. Non oculos ftibio

cem.. ampliuspingtto*, nequeforis te.ampliiis vanecornponito j fed tora

introrfum conuerfa lacrymis potius fundendis operam da , quibus

contracVas per peccatum maculas abluas. Nequeenim fruftra Deiis

itiem vilus organum etiam fletus iiiftrumentum efle voluit.vt quo for-

des tibi hauduntur , eodem per lacrymas diluantur. Heu quani multi

iam in gehennse incexidio ^Eternas kumc poenas roculorum tantiim

culpa non bene cuftoditoruml auc quod contradas pefoculos macu-

las rtetu non dcterferint!

Quisiam lamentabi]cs&' ferasipforum voces velmente fingat?

Vtinamcc-Ecusnatus fiiidem ; autftatim inhicemeditus lucem hanc

oculornm tamlubricam amifiirem. ! Vtinam fakem oculos qiti ita mi-

hi fcandalo faerunt, confdio Domini meiper veram pccnirentiam

erui.irem : & per veram conuetfioneraa meproieciilem, occafiones

peGcandipcrvifumproculfugiendo! Ah milerosferofapienccs! tem-

pus talia cum fL-u6luoptandi, tamque falutaria remedia adhibendi

praireriic : quia vos a morte abrepti, a loco gratiae; & falufaris pceniten-:

tix' ad ftatum immedicabilis mali deueniftis.

Quamobrem ^.viuenti cuilibet hocvnice cordi&curaeefTe debct,- -

dum temouseft; neoculi eum in cetern^ mortivlacum indiicant , qui

/ ei a Dco concefllfunt vt ipforum prefidio ih carleftis glorix regna per-'

ueniar, Sequitorad hoc, quifqms fapis, S. Euangelift^e confduim,

quod cuidam prajfcribebat quifibi clare intueri videbatur, & tamen '

Apoc. 5 . CcTCUtiebat ;. fic inquit : Coilyrio munoe ocnhs tiios; vt rideas. Ne aiiteni

in excremas tibi mifndi oras proficifcendum exiftimes, vt hoc tibi me-Remedia dicamen comparcs , hicegotibifalutaremhanc Receptam ob oculos'

ociilorumft^^i^iiian-i :,

vt iuxtaeiufprxfcriptum , vnguentura hoc ipfe tibi confi-

.

fpintua e.^^^^ _ feruietque tibi tum vt fpiricualem anferascxcicacem , cum vt vi-

CeMf.i^. tiolippitudinis oculorum cum Liapercuriofitatem femperdefluen-

tium reraedium ftatuas. Recepta porro, vtvocant,eft'iftinfmodi.

rFiculnei perizomatisEuas foliumvnum,'

1 Statucefalis vxoris Loth granaquinque.

•Recipe «^ PlancaginisaDinaSichiijiiscalcata! manipulos duos.

f NoflurnarumlacrymarumDauidisRegis vnciasduas.

LfellispifcisTobl-e vnciamvnam.

Contundantur omnes h^ fpecies fimul in marmoreo mortario cor^is

piftilio

V E R I D I C V S C H R I S T I A N V S. ' 2 1 ^

piftillocrucis Chritli: fiqueomnia nrmisajrid.i minufvefucculenta

videnturintertundendum , linaturliberealiquidde fudorevultusin-

cidere: iilacryma;quoqueex oculis propriismiiuant, eo meliorerit

compofitio. FiattuncfafciolaexlinteoquoIudxioculosChrifti ob-

uelabant; obhnatlTrquepafta vcl vnguineexpra^didbs confedb.den-

sefatis. Digitotum vnoluti iliiusahquidfumaturquo Chriftusocu-

los carci nati perunxit, illoqueoculos tuos perline : & tum picediclani

fafciam, vt dixi,obdudam circumjiga. Percute tum foedus cum ocu-

lis tuis pr^efentelob vclutNotario , &duobusteftibus , Dco &:con-

fcientia tua :,vt ne quidem cogites amplius de virgine vel aha inxqua-

li perfona,aut vila reilHcita. Fafciam illam poft triduum deponito :

vadetum & lauarein natatoriaSilpe . Etcertum cft- tc oculqspul-

chros,lucidos,& re<ftos habitui'um : oculos cokimbarum , ficut fpon-

(a in Cantico Canticorum : quibus tandem prse excellenri puritate &: Cantu

cordis munditia videbisDeum deorumin Sion . Vtdete cumom-nibusDeiS.in6tis & amicis merito tunc<lici queat: Beati oaiU qinvi-^ni^-^io.

dcnt qu£ vos vtdetis, Ev.Be^ti mundo coYde,quomam ipji Deum videbunt. . M.mh. <j,

Nuncautem vtfpecies iftas aromaticasquas prazfcripfimus fici-

liusinueniastutiusque vtaris inuentis, regiones & ioca defcribam

vndepetcndxfint , immo petita: iam fuppetunt.. Quoad primum il-

lorum. , fohum fcihcet ficulneum , ex Paradifo id venit,e perizoma-Gc-wp/j.

tis quce Adam & Eua fibi poft curiofum in vetitam arborem intuitum

& peccatum contexuerant.Grana fahs ^petrafahs, inquam vxor LothGe«e/: t?.-

conuerfa fuit, non procul.a Sodomis aaferuntur , vbi illa pra? curio-

fitate contra Dci pra:ceptiim, retiofpexit incendio conflagrahtes ciui-

p tates. Plantago vero ex oppido Sichem accipitur , quo Dina filia Ia-Ge;;e/^^4.

cob Patriarcha: vtciuitatem mulieresque eiufdem vidcret ingrcfla, d

Sichera Principe rapta & cpnftuprata fuit.. Quarta fpecics huius

confe61;ionise;v*Iacrymis Propheta; regij fumitur, quibusper fingu-PyTi/. 6.

ias no(5tes ledrum fuum rigabat, immo lauabat,po.ftquam oculos /uos

^male cuftodiuiflet refpiciendo Bethfabicam fe lauantem \n folario.t-Keg«ii»

FelpifcisTobixeft, quoipfe confiUo Angeli Raphaelfs, ocuIospatrisTo^. 6,

inun6tos priftinx reftituit clantati , amaritlidine poenitentia; fubindi-

cata. Pifcisilleexrapido fluuioTigri hortatud.idi Angeli interram

attradtus fuerat. Pilam, piftillum , fafciam , &: modum agendi fu-

praexprefll.

Appiicatioautemfieridebetadoculos, peratteriitam,{eriam &vi-uam recordationcm , quantumque fieri poteft, quafi per fenfum rea»-

lemomnium"eorum,>quaeDeusad noftraminftrudionem iloftriqtie

morbi remedium & fieri permific , & curauit defcribi : pr^Efertim quje

excertis facra; Scripturae locisprolatafunt. Tresdies quibus oculi

lpia:itiialiter lippientcs vel etiam cjecutientes , vt didum eft, obiigati

\

il4^

Veribicvs Christianvs.efTeciebenc: tresruntPoenicentiarpartes, Contritio,Confeflio,Satir-fadio. Huc etiam iuuac lutum ex Chrifti fpuco & terra confedum

:

hoc eft miranda illa excelfa: maieflatis diuin^ cum humana humilicarcIoan.% coniundio. Ablutio in Siloe

( quodefi mterpretam}i,M!lfu>) Chrifti quiin noftramfalutem miftus fuic paftionem fignificacinquaomncs no"ftrarfordes &macukabluidebent; nontantum femel in baptifmo,fedeciampoftea per Poenitentiam , &quocanqueaUomodo. InSiloeabluimur,quandocunqueeiusmeritocuramur.Commendaui lobinNotarium fcEderistibicumoculis pangendi,

quia fidelis eft & expertus , nam ipfe quoque hunc vfum habebat. lateftes irrefragabiles Deum dedi& confcientiam propriam : illi nam-que etiam foli teftes tui in horrendo illo iudicio funt futuri. Vtere hocmedicamine, &c medelam accipies: quia probacum eft.

Exemph Quoanimo,quantaqueaIacritate Chriftiani fpirituale hocphar-

Km^cufto'.^"^'^^^^"" amplexari deberent , & quam magna cum gratiarum adione

dia. illo vti! Merito nosin hoc ftudioEchnicorum Philofophoruraexem-vide etiam

- ph confundant, qui nihilnon aliquandoexcogitaruntefFecerunrque,•ip.Lxxi. ^^ fpontaneam vfque interdum oculorum excindionem, quo minus

moleftin: olaenfionisque illorumgracia incurrerent.

Apuldus & Hermesdifcipuli Platonis in templorum porticibus

.. verfancesnihilaliudquam devirtutibuscogitabant : quinfibi etiam

oculoseruificleguntur ; ne illorum vfu ab hoc ftudioauocarentur. EcChriftiani non pauci non in porcicibus fed in cemplis verfancur,nihil

PhilofiMtis z\md quim de fpedlandishominum formiscogicances. IfaeusAlfy-'" ^"^ "^^' rius Sophifta cum a quodam qui formofiirimam ei oftendebac mulie-

, rem inrcrrogarecur , num formofaviderecurjrefpondic: '?riiTetvfAai o^»

B£hf/.uif: idtil: Defij laborareaboculis. Non adfpexeraCjneamori fa-

ceretaditum. Hoc fadlo fignificabac , feamorbo illooculorumquo

, curiofi laboranc.hberacum. Vceriam deomniluxu & volupcaceidem

ille innuebac: dicens fe fatis hortulum Tancali obambulalle : hoc eft,

facis diu dedi fte operam fluxis 6c inanibus rerum mundanarum cupi -

-dicaclbus. PccnaenimTancali iuxcaPoecas feo quodfecretadeorarnOutd. homimbus indicafiTec noca eft omnibus. Fingicur namqueob id apud

ini"eros ad amcEnura fluuium ftare , & arborem dulcibus pomis onu -

liamanc^fe videre, fempercamenefurire&ficire: van^oblctSlacionis

mundanx perpecuoexemplo.riutaub. in Incaucum periculofumque adfpe61:um nos Alcxandri denique pr.T-Vti.jiiexad. ^^^^ fadum effugere doceac. Is cimi Darij filtas habereccaptiuas,dc-

mifTisocuiis falucabac, idqucraro 3 fibimetuens ab infigni illarum

forma. Apud familiares autcmdicerefolebat:Dolorcs oculorum func

rerfic£epueil;E.

Quareeciamacerbidolores&amars vrentesquein infernofurur?

funt

VeRIDICVS ChMSTIAHVS. 2 2ffunt Licry msE oculorum eorum, qui fibi hic non attenderinr.

Ecquur igitur non pociu3.oculos in c^lum attolIimus,tum vtadfpe-

€ta periculofa vitemus , tum vc cor quoq. dilcat ad fuperna adfpirare,

qao lumina libenter ferri didicerit. Sic fiac vt cum Seneca dicamus,&:

fapiamus:Quam iuuat inter fideraipfa vagantem diuitum pauimcnta ^f^^^-*^ ff

ridere:&totamcumaurofuoterram!«^"'^«i!^'

Etvere fimentem aduertamus , hucoculorum aciem intendere

Chriftianumoportebat, quotandem falutisfcopusattingeretur. Atquia fublimia illa debilem obtutus noflri naturam maicflatis fucC ful- •

goredeterrent, infirmicati noflr.^confulensanimarunoftraruamacor

Dfis thefaurum illum cceleftem^vtincomparabile margaritam,in Ec-clefiacagroquasrendiiinueniendumq.nobisquafidefodit Huc fultem

g:u1os coucrtamus;&: fi folis radios nequeut inoffense c5tueri terram

Euangelicam casloajquipollentem conteplencur, ConfiderentagrLi,&

cmant illum.Sed vtroq. id oculo efb faciendum :non alrero ad csleftia

hxc ereulo,a!tero ad cerrena detorto.Na fi alterurro tantii oculo faluti-

ferajC^leftia,diuinacontepIamur,autnimisarida,autnimishumentia

nobis videntur:atq~.ita nunquam arridcnt,neque votisfaciunt fatis.

Sic A xa conquefta eft.quod arente 6c Auftralem tanciim cerra accc- ittdi<r.t

pilTeca patrcfuo Caleb , fedomnibusaccuratiusconfideratisfuperne

inferneq.irriguamimpetrauit. Sic &Hiram deviginticiuitatibus a i-^^g'9'

rege Salomone prolignorum laborumque mcrcede&precio accepcis

conqueftus eft,dicens : Hxcine funt duitates quas dedifli mihiflaterl Et ro-

cabat eas , TerramChabtd. D. Hieronymusdacracionem curei difpli-

cuerincill^ciuicaces. Quia,inquic,graminis plenaccrant. Icaque vni

(Axx) nimis arentiaomniavidebuntur, quasdedit nobis Chriftus in

Ecclefia.qua^que in c^lo promittit,alij nefcio cui (Hiram imitanti) ni-

misgraminofa& humicia : vtilhs qui pro nihilo habuerunt terram il-

lam deflderabilem , terram dicopromilHonis. Aft Ecclefiam incerris

vtroque,mentis inquam & corporis oculo confideraces, fub rebus iftis

in fe vc apparec aridis,paruis,diffluencibus,c^Ieftia acque jecerna com-ple6tencem,fimulqueconiungencem,dabunciIliomniafua, &ementagrum illum: gaudebuncq. 2cernum,fe tam conftanter tamq.feliciter

oculorum fuorum aciem a mundi vanitatibus auertifle,

Oratio prooculorum cuftodia.

/^ Ajtipmos tuos oculos , dulcipme lefu , obligari fermifijii,^^'indicans quantumdolorum atque amaritudinls noflri oculi

tuispeperiffent:Da nobisgratiam^fic valeamns eoscufiodireeisj^

fic vtijVtj quodnec oculus vidit^nec auris audiuit, neq. in cor ho-

mints afcendit^contem^lari in cdls mereantur. Amen,£ C A Ts

2i^ Vehidicvs Christianv*»

C A P. L X V I I.

Quid facit, indomito frenum qui refpuit ore ?

VrBem aperit^cxfisque vocat cuftodibus hoftcm

.

Qjjsn o- ^^^^^ ENSvs huius Interiogationiscn:, quam imprudenter dc Afti) dtiplex ^^^^^ maleagat quiorisfuicuram non haber

jqux curafe ncn

cuftodia. O^^^ tantiimad fermonem extendit quiex oreprocedit , fed

'^SK^^ etiam ad cibum & poium, quas in os mtromittuntur. luxta!•««. I j. hanc Sapientis fententiam : Qm cufiodit os fuum , ctijiodtt amm^.m fuijni,

Saperiori Capite huncin modum deocalorum cura &:cultodi2 egi-

mus j (atifque indicauimus, ficuti oculi feneftrarum partes in hoc ter-

reftri anima: domiciho obeunt j ita os oftij , vt& nominis ipfius natu-

Corpushu- ra ac fimihtudo non abfbnat , vices atque locum fuftinet, Cumq. intnanumin-

i^Qj-^ifje non modb domusahcuius,verLimetiam ciuitatis formacon-Itardomus ^, .s ,

. ... ri-&ciuitatis, iideretur , merito tuncos velut prscipuacmitatis portacenietur,hcct

tum 6v: ahj fenfus ports poilint nuncupari . Quemadmodum autcmportaciuitatisnonattente cuftodita, ciuitasinpericulo verfarur, im-

mbquafi perdita reputacur , fi tam crafta neghgentia fiuenodu , fiue

interdiu committatur , dum eadem ciuitas arAiffime ab hoftibus ob-

fidetur , eique in fingulas horas ftruuntur infidis ; ita ( dicit Refpon- Biio) Vrbem apcrit

, quios fuumnoncuftodit,& quafi cuftodibus ipfis

ca:fis hoftem. aduocat.Ons negh- Neehgentiam hanc fupinam & in loquendo incuriam tam pericu- Gloquendo. lofam efte, tantumque adferre detrimenti, fuse in lii. Capite oftendi-

mus : quocircavnamtantum eamadrem producam fententiam, exProM.ij. qu^ prior Refponfionis pars defumta eft:. Ita Sapiens : Sicut vrhs pa^

teris& ahfjue mmorum amhitii ^ havirqui tmi potefi in loquendo continere

Jpiritum fuum. Quid aptius euidentiusque prcferri qucat quo ad ocu-

lum oftendatur quod dicimus, eum quafi ciuitatis portam panderc &mcEnia diruerc , excubias profligarc , & voluntati hoftium exponeie,

qui nuUamhabeteorumquacIoquiturrationem?

Orisncgli- Atnunc vidcamus , quomodohunceundemcircacuramfuicom- Dgentiam mittat errorem , eidemque fuam ciuitatem , fe videiicet,cxponatdif-comededo.

crimini , qui in edendo dc bibendo oris laxat repagula, Sc ruram om-nem feponit. Panditisportas,certum eft &manifeftum; fedpr^ci- gpue quod cuftodesciuitatis fuaiprofliget, & hoftesaflidue circum-

lacentes, infidiasftruentes, ingreffum qusrentes infuper aduocet,

iam confideremus.

Fieri namque poreft vt porta? interdum patefcant, & nullum tamen

indf fequ4turiacommodum:quemadmodam infinitimis ciuitatibus

interdia

OrTS JNCVRJA OVANTVM TARIAT MALI . 67- \

Quia mcit, mdomito £remim qm refvuit ore /

VrLem apent, csemcu voca,t cuiloaihus koilem .

)Vor vvtrj.

Quivartrov iehmicle, Sa veujdwe ooiuhe^ Sfiuhwn munyf

Sans yorte ,Jans aarde, Sa viile il ha^de/ -/f tmt ennemv •

Veridicvs Chkistianvs, 21-

intcrdiupatentj fedfideli adhibitacuftodia, quasvideat qui excanc

ingredianturve ,quid inuehatur aut euehatur,res citra periculum eft,

citracertumfaltem nocumentum. Atapertis portisetiam vigilesin-

terimere, hoc ciuitatem perdere eft. Dicit facra Scriptura , miHtiam j^^ -,

efle vitam hominis fuper terram : ergo tempus iniidiarum.proditio-

nis, quotidianorum difcriminum , dc plurimamortis imago. Debet

igitur indefcfla portisciuiratis noftriEadhibericuftodia, autaHoqui

deploratjeeft falutis , fi patcntibus portis , dirutis euerfisque vndique

p moenibus etiam excubitores trucidenrur. Id fit autem non tantiim,vc

didum eft,quiduis etfuticndo , & ori in loquendo concelfa licentia:

verum eciam &: pra:cipue,dum inter edendum Sc bibendum nuUa ad-

hibetur moderatio autcura: fed inordmatar cupiditaci fubfcruiunt

omnia ; dum quantum quodcunque, & vbicunque malo appetitui lu-

buerit , ventri obeditur & gulae. non attendendo,an hoftis an amicus

fitquiportam hancingreditur : nilcurando quis quid inferat effe-

ratve. Interimfupinusille ciuitatisfuascuftos& dominusfenfimin- Gnlofus

fenfatnr, dumcibopotuquerepletur & a crapulaabforbetur. In pec- rupinus

cati fomnumillabicur , corde iam grauatoomnibusjllisqua; improui- nuita»

demgeflit, &'qnc^tam auidooris.Imgua?,&gutcuris ftudioinuexitin

vrbem. Etita fpio dolor! ) ratio,fenfus, memoria, intelleclus, vere-

cundia, timor, cura, Deicognitio, confcientia, &quidquidexcubias

agerecofueuit,ablandoebrietatisd9monioprofligatur& opprimirur.

Venitq. ciuitas (qucc ipfe homo eft , cui a fupremo domino cura com-mifl"a eratjn extremum difcrimen extremamq. vaftitatemjuftae cufto-

disdefedu.Illatum abomnibusca:lcftibusopibus', &gratia;thefau-

ris, armis,munimcnci(q. fpiritualibus fpoIiaturj& inhabicantcs vircu-

tes dotesque diuina?, vteiusciues,perimuntur.,

TuncdetalihominedicereHcet illud Propheticum:P?mTp^ foro/V/?;/ hi^em i^.fe-

dejiruxtt Hicrufalcjn. quodper Nabuzardan ducem militum Babylo- "'"''-" 7o«

niorum,in HierofoIymican(^ciuicatisdeuaftacionefubScdcciaregefa- '^ '^^ ^^"

ftumeft; hocapce D.Gregorius ventri gulaequeattribuit inhomine,quando ille per crapulam in certam animx perniciem venit. Sic enimait noftra! intencioni valde accommode : Venrer cft hic princeps-, cui

cre<rcr. t.

magnacuraa cocisimpendicur, vtipfedele£tabilitercibisimpleatur. Pane^CnrA

Hierufalem eft fidelis anima , quando illic per confcientias tranquilli- ^^^fior*

tatem vera eft pacis vifio,(Sv: cum voluntatediuina concordia.

Curandumeft igitur vnicuique &folerceraduigiiandum , neciui-

tas noftra Hierufalem in nobis per ingluuiem & oris incuria hoftiuni

patefiatlibidini. Et^equali vigiiantia actendatur quidforas peroris

portam prodeat in loquendo , & quid intromittatur ventrem pafcen-

do. QuDcircateneat Sobrietas in porta cuftodiam, & Timor Domini Excubi*

excubias agatinfpccula.iiixta iiludS.Petri confiIium,pergalUcinium '"'*•

f 2 non

228 Veridicvs Christianvs.I .Fetr. ?. noti ofcitantcr vigilare perdodli : Sobrij ejtote & V{^ilate. Qui enim fb-

brius non efl:,neque ad vigilandum eft idoneus. Vtque magis exciter,

ex metu addit rationem ; i^iu aduerfurm vcjier dtabolus tanquum Lo rU"Matth.16.

^jpjj^ circuit,qu<£rens c^uem dcuoret. Hinc & Dominus ipfe nos exhorta-

turadvigilantiam: \ tgiUte&orate. Etpugns ratio,&hoftisinftan-

tia, &propriaimbecilli:as nosvigilareaffidue, & auxiluim fortioris

impilorarecompellunt; h^c enimeftcalamitofae huius vits miferia.

Quando vero tranfattamilitiapartaque vidtoriatriumphi tempusaduenerit^ tunc qui fideles fu^ ciuitatis cuftodes fuerint.commiflam-

que fibi prouinciam redte obierint, fuamqueSpartampromeritisex-iwc.i^. ornarinr,illi cum magna laudis conteftatione poreftatem fupra decem

ciuitatesa Domino vniuerforum accipient^hoceft, profidelicate,con-

ftantia,obfequio, compcnfationis ac mercedis Ioco,Regni cacieftis h(j-

redesac poftellores conllituentur, in quo nouem chori angelorura

cumomniS adorum excrcituvelutdecemefticiuntciuitates.Eruntq.

tunc cum Chrifto dominatores caeli & terr^ , pro eoquod tantills tcr-

. IX corporis fui curac fuae concreditae bene prsefuerint , dc in medio tot

hoftium tantorumque difcriminum fidelitet tutati fint.

Nuncanimi gratiainftituto noftro, admaiorem orisinloquendo

cuftodiam,quafi auCtarij loco exempla & apophthegmata paucula ad-Briff.Uh.6. • V> 1 -^tiir j-il c acap.6.

nciamus. Careoloquaculusab Ilocrateoratoreerudiri volebat. Sedis, Duplicem mercedem mihi dari , inquit,pofco ; alteram vt loqui,aI-

teram vttacere difcas. fignificansnonminorisartis ac pretij eftb be-ne tacere,quam bene loqui.

TMtarchM. Archelaus rex ronfori garrulo fubinde roganti : Quomodo tc rado,

*^plpht'^6 rex ? SiIendo,inquit . fubindicando,non fatis confiltere,& multum

Idem.loqui&ofiicio fuoreflefungi. Lacedsmoniis ad publi(;:a conmuiaingredientibus

, quinatu eratm^ximus , fingulis oftendebat fores,

dicens.Per has nuIlusegrediturfcrmo.admonensnihilefFutiendum,

fiquidliberiijs didumefletinconuiuio. Sedionge exccllentiusveris

id Chriftianis,quam Laced^moniis illisfquosTertuUianus naturalitec

Chriftianos appellatjobferuandum, quoad oftium oris eiusq. cufto-

diam tum quid per illud ingrediatur,tu quid cgrediarur,vt iam didia.

Silentij orisque feruandi ft.udio, Agathon Abbas lapillum ori indi-

tumper tresannosgeftabat. Noueratenim fcriptum, nontantiim

ftou.x 5. quod fupra pofuimus : Qui cufiodit osfuum , cufiodtt auimam fuam ; fed

etiam quod additur ; Qm autem imonfidei atits efi ad loquend im , fentietIn^vms

jfi4a. PauIuscognomentoSimpIex cijmqutEfiflet, eftetne Chriftus

glj^j^^..^^^priorProphetis; infulfaminterrogitiunculam filentio diluereiuftuSs.

cmpla. pertriennium nemmiquidquam proloquieftaufus . Pambocum di-

lcere priusquam loqui propofuiflet j auditopro prima ledioneillo?fal.}i. verfu. ; Dixi, cufiodiam viai meof, vt non delinquam in Imgua mea i Sat eft,

inquit^

Veridicvs Cwrtstianvs. iip

inqiiit- reliquaaudiamcum iftud opereimpleuero. InilloTabernen-

fi monafterio quod in eremo Scythica pofitum erar,Amos Abbas mil-

le quingentis' monAchis praefui f!e dicitur. Et ciim tot eilcnt, horis qui-

busfilcntmmindidumcrat, i2.'penumer6 aduenc-e locum adeunces,

neminem ibiadefleputauerunt, donecinteribisingreffi,illos veloran-

tes,vel aliud in ccilulis fuis agentcs cernerent. Sandli periculum oris

norant, hinctantamfemper filentij frenocuram eiushabebant.Ideo

rededicir Apoftolus: Siqnis ptttatjercli^iofum ejfe , non refrenans Itn-^^^-^'

guamfuam : buim vana eU Rdigto.

Quoadoris cuftodiamin vidufumendo, cuius negledu &incu- ^""^.P^*

naciuitas noltra non raro ab holtemtercipitur, quia pra:ter hoc Ca- onsper fo-

pitetra6tata,ctiaminLXV. Cap.de eaadiumeft : idcircohictantum briecatcm

nunquam obliuifcendaexempia in memoriam reducam.Primi paren- acontrauo

tes malamcuftodiamegerunf, &ide6cum pomoomnisetiam noftra

calamitas corporis& animse fimulintroiuit.Efauquoq. negligensoris

cuftosedulium gulofiusingerendo, primogenitura: iurepriuatus eft

patnsque benedidione. Ifraelitae etiam ollas carnium,pepones,& (i-

milia i€gypti cupide deiiderames , carnesqueimportuniiis a Deo im-

petrantes , fimul iram diuinam portis oris hauferunt. Adhuc efc? eo - pp/. 77.

ram erant in ore ipforum, & ira Dei afcendit fuper eos^& occidit pin-

gues eorum. Anxictas,cura,& folicitudo introitus huius (oris fcilicet)

in gula cauenda, nimis euidenter ex eo conftat,qu6d omnis fere mor-bus illac intret & intus graifetur : fed quod etiam mors fimul illac adanimam penetret , hoc omnem fuperatcalamitatis ftienfuram.

Oratio pro diligenti oris cuftodia.

DEus ommum creaturarum conditor (^ gubernator ^ quios

noHrum in tui laudem , atque animjt d^ corporis nojirinu^

tritionem condidifii : da vt illud fic cufiodiamus , 'vt nfhil ilUc

intretautexeatf quamquodtua, diu^nd placitumefi voluntAti^

f 3 C A r-.

23® Veridicvs Christianv5»

C A P. L X V I I I.

Quis mcruitfummo peninilimusclTeparend ?

Pkuimacui virtus deditvtfitliumillimus idem.

He/r.ii. P^^^ ERTVM quidcm eft , impofllbile efiTe fine fide placcre Deo,

7^j^J tefte Apoftolo. fed necefleeft etiam vircutibus & bonis ope-i,,^!^^ ribusoperam darej vtflt fecundiim facii eloquij normam

^•*^J' Fidesqure per charitatemoperatur. Talisfldes,& homoil-lamhabens, Deoplacet. Aboquietiamfi tantamfidcm haberet vt

I .Cor. i ? . montes quoque transferre poflit , charitatem autem non habeat , nihil

charkatem^^>"^4"^ ip^^ Fides,nequeipfe fic crcdens^ atqueica Deo placere non

opcrans. porcfl:j quemadmodum id dcD. Paulus m ie tranflumta locuiione

giauicerafleuerat.

Kom.s. Dicit ahbi idem Apoftolus : Qu! m carne ftmt, Deo flaccn non fcjfunt,

Eihef.i^. Scd qui per veram viuamq. fidem, corpus fuum vehit hoftiara viucn-tem Deo in eius obfequium & in odorem fuauiratis offerunt^ilh rairi-

fice Deo placent. Quapropter prudenter vnumquemqueSapiens ad-

monetjVtq.omnipotcci Deopcrvica:fan6timoniampLicereconenmr,

Eah'. 3c. inftruit: Mifcrere aniw^ tfif. pLtcens Deo , dr coHtine : cr congrcga cortnum

in janilita^c clus. Ac fi dicat ; Anima: mx ipfe , d quifquam ahus , de-

bes mifereri;qua; ahoqui fine tenecab homineahquo,nec a Deofer-

uari poteft , quantumhbecipfe 6v totus mundus eius mifereatur . Ageigitur, tu tibi proximus cfto, vt es verc ^ &: animam tuam nudam vefti,

pafce famehcam.j cura quoquo modo imhgcntcm , virtutibus excole,

contine a malo/in omncbonum lci-tus effundere, & congrega ingetem

ineritoiumfanilorum thefaurum: Fixlhntenim tuicordisdiuiticE&:

delicicT. lada cogitatum tuum, cor tuum,6c quidquid es, in Domino,oc placebisei,faciefq.haudvuigarem cumtua anima, alioqui mifera,

inifericordiam;placebis enim ei,cui placere eft effe beatum.

Ccrrumeftigicur, vt initio.diximus, neceflariamante omniaefle

Fidcmvcram, finequaimpoflibileeftplaccre Dco; opusefleprscer-

ea opcribiis bonis , tanquam frudibus e.x illa radice nafcentibus^ fine

quibus Fides mortua eft ; atque ita Fides per charitatem operans nc

-

ceflaria, vtquispLiceatDeo. Nuncadrem vcniamus.

Qlll?™^"' Interrocjatur non fimplicirer, quis placeat Deo, vel quid in homine

ccac Dco. aehderetur vt uco placeat; led quis maxime Deo placeat;quis mtcr

amicos e primis,& filiorum chariflimuscenfendus fit. Non quodhocquifquam in particulariqueac cognofcercnechocqnc-ericur; fedquid

reddat hominem Deo ijiaxime gratum, charum , & commendatione

dignum. Refpondctur, illuuicum primis placere Deo , cuiphirima

vircusr

1

HvMiuJMvs, Deo acceftissimvs . 68'

Ouis meruit iumino penitilHmus ejG!e ParezLti ?

Elurima cui Yirtus dedit vt&liumilimius iden.

^a mertte iefire, Chery duarandMMlire^ Mt^nmm treshaut.

Om le Trurms Imence/Ouijait men, etvenp^ Oue rien ne ^k vatd:,

VsRiDievs Christianvs. 2^1virtus:hocinruperadditur,vtidemfit& humiIis.Nam,vtdicit S.Ber • Vimnilmsnardus, non magnum cilcfTe humilem in abicdione; magna prorfus p^u^S^, &&raravirtuseft,humihtashonorata. Hucfacitquod Sapicns fedulo

f^j^JJJ,'''^'

commonct : Qiunto m.igmis r.f, bumtlia tc in ommbm . Quia criamfi quis Bcnu\Yd~

ramen com placentiae aut inanis gloriff tinea fe ingerit,rotum illud vir-

tntum tantarum ornamentum conumpit , & concidunt omnia. Nonignorabathocludith , quarfumma humilitate fuperbum illum Deihoftem aggrediebatur. Dicebatea inter or.andum : Superbi ab imtto luduhQ.non flacuerum iibi

;fi-dhuiniltum & tnanjtietonimJemper lihi placutt dcpre-

catto. Et quid mirum ? Nam licut fuperbus homo,quanto magis in eoda'moni iimiHs fit& propinquior , tanto etiam a Deo alienior reddi-tur atque rcmotior : ita e contrario in humili,quoille per humilitacem

magis ac magis a diaboli natura recedit,eique fit diflimilior , eo maqisac magisappropinquat Dco. ItavtDeus fuperbotanquam fuohcfti

reiifl:ar,humiliverofemper, vtfibiamico , plusfauoris concedat &gratiae. IftudD.Pctrus &D.Iacobusapcrte&ineandem fententiam i.Tct ^.

A conteftantur: Deits fuperbis rcfifttt ,humiiibus atuem dat ^raitam . Ica ^•''"••*'

Mardochsus poftfuam humiliationeraeue<5lus &fublimaruseft ^nAHefierS,

B regium decus ; & e diuerfo , fuperbus ac faftuofus Aman turpiter de- ^ 7«

prefrus,& tandem proprio fufpenfus patibulo , quod Mardochaeo cu^laueraterigi. Etquidem iuxta DominiIententiam,quicft futurusiu-

d:ex& vindexomnium ; Qntfe exaltatjmmiltabitnr -y &qiii fehumtliat, Luc.j^.

C exaltabitur. Maximarhumilitatis fingulare exemplarDiua virgo, hu- Humilita-

miliratis magittri Domini noftri mater caftiflima , fumme ita exaltata ft!'"rh ;

Deft.*&:fupcrbiflimusLuciferinimadetrufus. f^^g 6cexTHanc humiliratis fubliraitatem excellenti etiam gradu collocat ^'""P'^t

D.Gregorius^noftrsfcnrentiarconfentiens &fidemfaciens.- Humi- ^^^^^^-

les,inquit, dumfedciiciunt, adDei fimilitudinem afcendunr. Et ^'i"J'|''^V

Chriftusipfe infefuoqueexcmplodeclarauirquoddicimus; humil- ta/.""^'

limum,ac magnis tamen virtutibus pricditum,Deogratiflimum.Quia Gregor.fn

licetnonrapinam arbitratuseft, fednaturae conditionemeflc fciuit,^;^;^"^'""'^"^

fe efle arqualem Deo ; dura tamcn ica fc exinaniuit,& formam ferui ac- HUipli..'

cipiens, perfummamhumilitatemficDeoPatricompIacuir, vceumfummc cxaltaret , nomenque daret quod eft fuper omne nomenjfadofuoteftatuseft, hancexcellentiirimamcfleadDeum viam. Hinc Ber- Berv^rd.

nardus: Semper.inquit, foIetefl[egrau"£Ediuina^f^miliarishumilitas. ^*""''.f*

Debentigiturfinedubiovcre humilesDeoefle valdegratijietiam fa-'^* ^^'^^'

miliares,quafi intimi amici. Sicuttefte S. Spiritu peros facratifliiina;

Virginis Mariae innotuit , prac omnibus virtutibus quibus illa fupra

omncm

1^2, VER.iDrcvs Chrtstianvs.omnem comparationem eminebat, Deiim refpexiiTe humilitatem an-

cillx fua; : eoque magis illieam placuifle , eiq.fuifle propinquioremj

quo&:ipfealtiur,& fuitilladeroiflior.Iuxta illud Prophet^e regij.-Q«o-

Pp'. 1 3 7. jfi^jjjj exL-eljm Dommm, & h^omlu rejpkit, & ulta a ionge coomf.it: Magnaprofc(5lo aflinitas conditionum, quae nec fpatiorum intercapedinedi-

ueUitur;huraihs,inquam, 6c DeirimmbqucEeomaioriardlioriq. ne-xuconiungunrur, quo &naturiEDiuinae fubhmitas , &hominisfe.KumihanLis vihtas, longius a fc mutuo diftare videntur. E contrd fu -

perbos alongecognofcit : quiaquofe magisexakant, eoipfeabillis

magis recedit, propter conditionum diuerfitatem.Quocirca hnmihta-

tidandaefl:opera,vt Deo placeamus, ipliquefociemur, cuifohadhrE-

Gregcr. rerc bonum eft. Vnde rede D. Gregoriuj>: Humihare,& apprehendi-

Ar}ri>rof, fl:i. Et D. Ambrofius: Quifquiscupit Diuinitatis tenere fafligia, hu-

mihtatis ima fed-ctur . Quibus&D. Ambrofius conformiterflclo-

quitur: Viscaperecelfltudinem Dei? cape prius humihtatem Chri-

fti. Magnum reucra compenduim , vtad fummum montis excehl

verticem facile perueniatur, pedemeiufdem in imo apprehenderc.

E .i quibus omnibus clarum efl: , vt quis Deo placeac, non fitis elTe

Fidem,virtutes,acbonaoperahabere, fed inprimis magnaefleopus

humihtarejquq virtutes casteras congrcgat,congregatasque confcruat.Gregnr. in A lioq^^j vc dicit GreiTorius ; Quiflne humihtatc virtutes con^ref^ar,i.Pfal.Fa- ^i. .^ ^-' ^ *=*

niteiJt. q^^" 1" ventum puUierem portat.

luxta Refponfionis igitur fententiam , ille meretur fummo parenti

DeoeflTe penitiflimus.quifquis & vitae eft fanditate clarilTimuSjS^ ta-Nieron.ad ^^^ ^^ humilitate flbi infimus videtur. Quod D. Hieronymi fen-

Summa tentia comprobatur &concIuditurinhunc modum:Nihil(inquit,elt

huius Ca- qnodnosita&hominibus&Deo gratosfacit; quam fi vita?merito

P'"^* macrni, &humihtateinfimifimus. Quiveio ilh fintin particulari,

noLiit ipfe folus, qui cordafcrutatur & renes Deus: vcin fequenti Ca-

^ pite dicetur.

Chriftusad Ad prxcellentem hanc profundiflimae humilitatis ledionem redcdoccndam mundo manifeftandam&commendandam, ipfefupremusomnium

v£ni^"^^ Dominus Dei filius lefus Chriftus de finu patris in terram venic.fefe-

quenoushuius acdcfped^E plane Philofophi^ prarceptorem dedit:

nosomnesad fe conuocans , &adftudiumhuius profeflionis exci-Mjtth.M. ^^^^, yeniteadmeomnes, &difckeameyquiamitufiim,&humiliscorde.

Vcrijm nos ftulti &tardicorde primum noftrum Alphabetum nec

PmL dUc. capimus, necretinemus iqu^fupranosfemperfentientes. Vndenon

ExenipUi ii"npo^'tune Heracliuslmperator a Zacharia Epifcopo HicrofoIymita«.

humiluatis no huius noftras ledionis admonebatur 5quum cnim auro &gcmmis

jn Hcra- orn.itus crucem Chrifti fvfrens , vt eam in monte Cakiari^ honorifice^^^^'

collocaret,infiftereinportacoaduseflec , nec vlterius progredi va-

leretj

VeP. IDICVS C HR IST r A N V S. 2^5leret^dixlLei Zachavias : Vide Imperaior, neiftotniimphaliornam

in crucc fercnda pariim Icfii Chrifti paapcrtatem & hn:ralitateni

imirerc. Tiini Hcraclius.abieclo amplillimo veftim, detra^lisq. cal-

ceis,acplebeioami(3:iiind'Jtus, reliquumviiE facileconfecit. Qujsnon maximaanimi fui voluptate eo induatur habitu , quo ChriftuiT»

fcimus Patri fuiiregrotjfiimum ; 6c cius exemplo, quotquot vnquamDeoplacuerunt, fingalaritcraccepros fuifle; HocinligneChrifti&

velut veftiseft j hacquaftnota fuos a vaneinflatis mundi cultoribus

internofcit.

Quid mirum itaque fi fuperbi Deo non placeant , quibus nulla cft

cum ipfo pariiitas vcl flmilitudo ; nihil fui in eis animaduertit . Ne-queobid etiam eos exaudit, quiacxcelli &: fublimes, humilesiplius

aures,'humilibus familiares&accefllifaciles}nequcuntinuenire. Le-

pidum illud Ariftippi di^um his merit6 fuggeratur. Cum illea

Dionytioquidpiam poftulansnonaudirecur , adpedes regisfeabic-

cit,&impetrauit. Reprehenfusabaliis quafl hocPhilofophumdede-

ceret : Nihilhicculpa£,inquit: quiaDionyfiusaures habet in pcdi-

bus. Humiliumfemper Deoplacuit deprecatio; fuperborum verofaftiditiadlantiam : quod in publicano oculos atqae animum demif-

se dcprimCnte, «Sc in faftuofo Pharifceo fe fuperbe efferente ipfe Chri-

(lus defijjnauit.

Oratio ad obtinendam Iiumilitatem.

NVnc^UAm tibi , oDomin^ , ab imtio fup^rbi flaxuerunt^

fedmmfuetorum atque humilium femper tibiplacuit de-

frecatio • Da nobls, qujifumm , virtutem humiUtatis-^ vt fuperhocfundamento tale virtutls adificium njaleamiis exfiruere^^

tmus culmen adregnumpertingat oiternum, Amen,

g C A J^.

2|4 Veridicvs Christianvs*

C A P. L X I X.

Quatulus aut quantus iujfto eft examine quifque?

Tantulusauttantus^quantus ftat lance Tonantis.

Quanti KbJU^l dmiratione & animaduerfione tlignaeft iftalnterroga- Aquiique fi' ^^^ tio; nam contentiofam illamac fanaticam terminatlitcm.^*^^"'* ^^^^^ quae vniuerfum abipfoinitio agitaiiitterrammorbem

; &noftro , fi vnquamalias, feculoefferuefcit. Hocenim libi

quifq. prsrogariude vendicat,vt libi fummo iurc perfuadeat,fe non fo*

lum aliquid efle, & quantu alins quilibet fui amans,verum etiam aliis

Comtnu-loncre antecellere. Adeo vtoeftrum hoc pungens , ftlmulansque illa

numcon- cupiditas,quaquis maior,meiior, dochorquealns libi videtur,nemi-

tcciOjQ^is nem prope intatlum pr;;Etercat. Scd vnumquemque fufcitat , com-eorum vr rnouct , & incendit , etiam non rar6,vbiaut nulla^autexij^uaeft vana?

ir.aior. nums tuiUationis materia^qua Iibun aiiquo complaceat. Nam docet

cxperientia,nemineraitaeflcdeie6laiconditionis iraomnidotedelLi-

tutum , fiue in anima , fiuein corpore, fiue in huius vitae fubfiuintia,

quin fibi facile periliafum habear , fe ahquid efle, fe non efle mifcrri-

mum,abie(rtiflimum,quiqueomnibus fit pofthabendus. Dicittamen

A poftolus,non de tahbus tantum quibus res tam angufta domi , ve-Gal.6. y-^^y^ etiam de quoHbet mortali , Ucet omnibus inftrudiflimo : Si qim

extjhmut fe aUquid ejje , tum iuhilfit , tpfe fe feductt . Quapropter ben

^

X-Jf-i» fandus lacobus inanes huiufraodi vocatrO homo inamil Quia quandonon foh\m quid foris appareat , fed quid intus reuera fit, attenditur;

deprehenditur inanis tantiim effe fpecies fine fubftantiai inftar fimu»

lacri pro homine viuo.

Ratiofcru- Docetnos propterea locoprsedido D.Pauhis,quo argumento cog-''

tandivalo nofci queat,quantiin veritatcfimusj quidveloco infaliibiUs fignifit,

quovideaturquiddereipfafitfentiendum. Sicinquit: Ofnsjuumpro-'

hetvniif(]ttifque. Quia cum remedium vitandr elationem fit proprio—

rumdefe<^uumconfideratio, quandoquis fuum proprium opus eX'»

pendit & probat , fi bonum eft,non gloriatur nifi in Domino, quia co-

I .Cor. 1 5. gitat

;

Gratta Deifum id quodfum : & cum feceritis omnta qi'£ prtccepta funtLhc.ij. xohis,dicite:Seruiinutilesfumus. Sinreprehenfibile eftopus proprium;;

habet quo fe humiHec , non quo fe ahis prsfcrat j ficut iUe ftuh^ de fe

^•'^' fentiens ac loqucns : ^on fum ficttt cccteri howintun.

Atqueitaquahfcunquefithomo,reii bonusfeu mahis, Ci fiii proba-

tionc ex probatione operis fumar , vt debec , quia arbor ex frudlu cog-

nofcitur:, non fe inani gloria efFcrer,fed etiamfi gloriandi materia fub-

cIIetjinfemetipfoEantiamglor-iamhabebitjfibi gaudens & congratu-

lanssv

Qyjiwrvs cvji.amDeo ss, tantt^s jes . rfp.

j Otiantulus aut auaiitus iulto esr examme cmiique

Tantulu5 aut tantus.^^uantusfktlancelbnantis .

yitct tnir) vftrn^af\biti:\oi^)^ar) \oo Oo^t%utaUnax^h\^.

De coinmen ef( yonne/ Chamne verjone^ <f« ce noffre lieu /

Elle eji toujwurs teUr/ Et vomt autre au'elU^£JtMC!cyei^Iejymi

Veridicvs Chrt^ttanvs. i^^

lans, atque in Domino gloiians : & non in altero, hoc eft: non in laude

alterius , ncquc in conriclcrationeahenus, cui fe prasfcrat : feci vt dicit

idem Apoftolus : (jloritmjtra h<£iefi, tejiimohium lot^fciemunofir^. yera. z.cw.r.

igiturhominiscognitioex reipfa, nonexinaniperfuafioneautextcr-

naappareniiafumendaefl: : iuxtaid quod DominusSamuelidicebat,

cum veniiTet vt Dauidem in raedio fratrum fiiorum vngereiregem

:

Homo Yidet eaqtu parint-, DGmitiui atitcm hituetur ior. z.Keg.i 6.

B Haec igirur humanum genus vexatinfania, vt non tantum (equili-

betquippiam efTeperfuaium habeat, verum etiam aiiisputetccqur,-

lem,atque adeo prxferendum : mxta illam fcre pruriginem qu^ Apo-ftolos adhnc incukos & imperfedios moleftabatj qua frequenter intef

fequarrcbant.quiseorum videretur ciTe maior. Lw.ii.Vanitas autem ifta duobus iftis nititur fundametis, ex quibus fcili- Vanitas

cetipfafumitoriginem. Primiieft,qu6dipfeitadefefentiat,ex aHcu- compia-

iusreiconfideratione incuafibicomplacet : aherum.dum vana ifta u."^5."*^'- r rr 'i 1 1

^ 1 • A I I 1^

'nititur

periualioex alientatoram laudibus tanium obontur. Ad lias tibias& fulcnsini-

cannas inanesfalratomnismundiStulciriaacinanis Gloria: velquod "'bus.

quifquam mignus fibi&in fuisocuUs videatur, yel quod abahis

laudetiir &:magnifiat.

Qusritur igirur ,quanti vere fit quifpiam faciendus, hoc cft, quam Difcuffio

magni vel quam parui vere iit prerij. Num quanti fe ipfe, vci mundus qusftionis

facit? Non. Ncqueenimillelapiscft Lydius, quovalorhominisex- ^'^'°"^ ^*^°

plorecur. An forte e contra tam parui eft homo pretij quam vel ipfe fe

iudicatvel a mundojeftimatur.^^Nechocquidem. Qma humiles fe

viles cxiftimant; &fandi mundo funt defpedui . Quid ergo fcn-

tiendum? quantiquifquepretijcft? Dicemus paulopoft . Sed prius

incertitudinem vtriufque iam agitati iudicij fufiiis cxpliccmus, quan-

doquidemomniserror,&: fcftujteattoUentium, Scalios tcmere de-primentium, exhis fontibus promanat. Incertitudo a:ftimationis

pretije.vpropriacomplacentia hincclaraeft, quod tanto viliorfcm-

per quifqucefthabitus, quantofeipfefacitpluris : &tanto ftultior,

quanro fapientior fibi videtur. Exemplo cft Nabuchodonofor, ob fi- jy^^,.

iTiilcmglorioe inanitatem ex hominum confiDrtio cied:us, &per fe-

ptennium fcrarum confors jfaclus . Exemplocft &: Aman ( cuius jtji^^^ -^

ob id crebro meminiraus) qui prae eiufmodi fatuitate& fui aeftimatio-

ne nefciebat quid ageret •, & ligno,quod alij prjeparauerat, affixus in-

teriit. SicTheodasquidam,dicensfealiquemefte, quafia Deocum „

raagna potentia& fapientiamiftLim ; fedmera cratvanitas , &ide6cum quadringentis viris , quos ca perfuafione fcduxerat , ad nihilumredadtus eft. Ita Simon Magus , dicens fe aliquem magnum Prophe- .n. gtair. fcilicet vei Deum;atfumiinftar,quoaltiuseuc(5Vuseft,adeoq.cor-

poraliter miniftraruibus angelis tenebrarumjeo turpius orate S . Pctro

g z deiedus

i?<5 Veridicvs^ Christianvs.deicctnsefl;. Hisadiungoomneseos quifallaci proprioiudicio fibi

magni videntur; quoruai primi funt hzeretici, fapientes in oculis fuis,

& magnade fe fentientes, cum totius Ecckfia: contemtu. Quoad pro-prium igitur cuiufquam defe iudicium

, proapoftdlain margine po-nendum : Nihil. quia vt iniquum & fallax repelHtur. -

Quoad ahorum etiam totius mundi de ahis cen(uram,ii]aquoq. in- Ccertaeft. Naramundusvt plurimumcontrariumiudicat. iuxcaPro-

Jfti£^. phccre teftimoniuni ; Vd qui dicku malutn bonum,& honum malnm^poneu-testencbmsUican, &hiccmtencbras : ponentcs awarum m dulce^ &dtdce hi

amarum. Erroriudicij huius, exemplo Chrifti ad oculum conuincitur' & confuratur : cum ipfe omnia illa eiegeric &: amplexus fitjqua: mun-

dusodic&perfequitur: vtfunt paupercas,humilitas,abie&tio, infir-

mitas,tolerancia,&c. in rebuSjin perfonis,ui modoagendi.tam quoad1 .Cor. I. fe,quam quoad fuos. Vnde A poftolus : Videte rocatiomni vejiram, ju-

tres] qma non multi fafientesfecundum carnem,non multi potentes , non multi

nobiles. Sed quAJiuha junt mmtdi elegtt Deus , vt confundatfipentes: & m-frma mundt elegit Deiis , vt confundat fortia : & ignobiha mundi & contc/H-

pibdia elegit Deus , & ea qud non funt, (iudicio fecuh ) vt ea qudfunt^de-

a.Cor.io. ftrtieret; vt non ghnetur omnis caro in conjpeclu eiiis. Sed qmgloiiatur, vn Do-minoglonetur. Non enim qui feipfim commendat , illeprobatm cji

; fcd quemDeuicommendat. Non igitur vera hominisa:ftimatio abiplius pendet

arbittiojfiuefeiacVitet, liuefedeprimac : nam vc neque iupcrbi ia-

dtanria veram precij magnicudinem ftacuit,ita nec humihs propria de-

miflio veramarguit vilitarem. Nec vero pendec iudiciumab homi-num cenfura,laudis vel concempcus, quia bilanx & ftacfra mundi do-lofa eft.A quo igicur pendec precij cuiufque fencentia?hocqua!ntur

.

Refpondetur,tancum quemque efte vere , quantus apud Deum eft. DVt ille namque folus nouit omnia , imrao & cordium fcCTetiirmiaj ita

folus cjuoque iuftus rerum omnium eft ^ftimator 5c cenibr.

Hoceftquod Apoftolialiquem inlocumludae eledturi orantes di-

ASl^.i. xerunt; Tu ,Domine , quinofit corda omntmn. ErquodD. loannesde

l<hui.i. Chrifto teftacur : Ipfe autem lefus non credebatfemettpfum cu, eo qtiod ipfe

nojfet omnes : & quia opus ei non erat , vt quis teftimoniumperhtberet de homt-

ne: ipfeenimfciebat, quid ejjet in homine. Itemahas Apoftoli Chrifto:

l«An.i6. Nuncfcimus,quiafcisoninia: (ynonopusefitibivtquisteintcrroget , tnhoc

(redimm qutaaDeoextJii. Eripfedele, vccECerna veritas, vericaci dat

Apoc. X. teftimonium : Egofum fcrutansrenes cr corda . Ec quoad cor, &c quoadSap.i. corpus,omniafolusperfpe<5tiflimahabet5&propcereafoliusip(iuseft

Oculus dehomine verumiudicium , vc&iuftaretribucio. Vndeaddit ibi-=

Dci fecreta dem : Dabo vnicuique fecundiim opera fua.cordiuri- Secreca haec & cerca Deiinfpedio, cognitio, &dehominisprecio£

icnura. cenftira oculo caekfti iibiu figillis claufum intuenti comparari poceft,:

in

Veridicvs Christianvs. 2^7

in quem oculus humanuSjCimetfi acutiiTnriUsjiequit penctrnre. Ex-

teriiistantum intueturhomo, &:clum eoobtutudeinterionbus , vbi

pretium latet,loquitur &c iudicac^hallucinatur &:errat. Deus folus li-

brum cordis noitri velomnibus mundi atq. humanx fapientia; figna-

caHs obreracumintrofpicit, cx'infallibiliter a:n:imat. Nam iidenihi

Ubiiinextrjmoactremendoilloiudicioapcrientur, &exipfisfenten-

tia proferetur irrefragabilis , vt ab indubitata iudicis fcicntia & xc\y\{-

tatccaufa: profeda. Ettametfi tunclibri confcientiarum toti ficnt

mundo con(picui,nuac tamen latent «5^ clauh funt , foh diuinx maie-

ftatisoculoapcrti.

Extollacfeigiturqui volet quantum volet : foris librum video, nc- Vanitas fc

fcio quid fcripcum fit ihcus:ac proinde iudicare dc reipfanon pollum.^^^"^i^"»»

Siiudicoeflemagnum.probum, iapientem, deexterioritancumfpe-

cie,quodque ocuHs paceb.at, veluc de exteriore corio libri iudico . Ita

fiexincercis quibufdam indiciis alium quempiam reprobaro, huncilli poffcpofiiero vel pra^tulero , Ccxcus de coloribusiudico. Quia ficut

caecocolores^&qunecunquefibafpedum caduntjncognica fiinc; ita

veravirtusautvcracuiufpiammahtia, qusfub foliusDei nociciam

cadunt,nos fugiunt.

Viderintigiturquabafi fuumiudicium fulciant,quitam leuiter&

temere de proximo loquuntur& iudicant : nunc aliquem vfque ad Ci-

deraextollentes, qui fortecoram Deo defpediffmiuseft : ntmc ahumlutoplacearumindigniiis conculcances , &;omnium ludibrio expo-nentes

,qui camen apud Deum fummo in precio habecur. Ica Ccecuti-

tur in iudiciis. Viderint non minusilli , qui prae faftu & philautia fe

aliis inaniter pracferunt.

Quirn magnus igitur,vel quam exilis fitquifque jn virtutum xfti-

matione {prouc cuiufique rei pretium a prxftantia fumitur } hoc foli

Deocognitumefi:. Sicucfupraex D.Paulo docv\{mm:llleprob.itiueft, i Cor.io,

quemDeiii co,mnend.it. Ecficucaccommode noftropropofico dicebat

F olim S. Francifcus^tefercque Thomas tle Kempis : Qucuniii vnufqmfqne '^^^onmde

fftinocu'i^Dii,tantiiseft^&Honay,ipliui-^ aitbumtlii¥r.inafin<, Si quis, f^" lie°

ha?cconrra,aufu cemerariovoluericappellare; videricille, nepofi: di- imit.Chrifl^

ligenciorem rei infpedionem , exadiorcmque caufx difcuflionem 8c

cxamendicacur ei quod Balfafari Regi Babyloniorum tribus verbis in

parietedefcriptumfuit,&:a Danielein huncmodum interpretatum:

M A N e: nimeYauit Dem regntimtumn, & comfl:uit ilU:d . TnE-D.We/c,

c E L : appenfusesinftateray &tnumtiis esmtntisbahens. P h a r e s : Dl-

uiftm eft regnum tiitm , <^ datum eft Medis ^ Verfis. Tunc tam prfffra-

de infipiens & infolens , feriiis fuoqiie nimio damno perdifcet,

quam fraudulenta resfit fibicomphcere ," fiiblimede fefencire,&

mundi laudantis iudicio ftare , 8c non humilirer fe in confpedu

R .? Dei

^5^ Veridicvs Christianvs.Deigerereicui&oniniacognitafunc, quique iuftus lEftimator eft

^ ._omnium.Contrarm . . . ^

, ,

indicmm Acqu! vt vniuerf.i clarius ante oculos quafi in tabula depida con-Dciauidi- ^picemur.aliquocexcmplaproferamus, inquibusex diamctfo repu-

mimVer'" §."^"'^^^ videamus iudicia,Dei veri infpeaons , & mundi hallucinan-

exempla tis.In primis.quid de Abel.de Iacob,aut delofeph mundus fcnticbat?

Mhibuu. quod crat de eis hominum iudicium ? Pio lis habebantur, proquibusinmc emlmodi habentur quimodefti,iufti, &timentcsDeum funr;i'} pro fimplicibusquidem & rotundis habentur ; fed nihiU fiunt apudmundum.refpedu eorum qui (ubtiles,audaces,&: viuaces funt , pvoucvitia viitutum vefte palliari (blent. Hoc eft , non cenfentur eiufmodi(licec squi & boni.cum verfutiSjtemerariis, prstumtuofis , fciolis, &cfadiofis comparandi. Longc alia de Cain, de Efau, de fratribus lo-feph, induftnis,folertibus, motu&adlione plenis, opimo apudfarcu-lum. Interim alia prorfus Dei cenfura & iftimatio, plane aliud iudi-cium, Abel,Iacob, & lofeph longe fratnbus eorundem anteponentis.

n dt^^ ^^'^ femper ftultis mundi ludiciiscum certo Dei iudicio accidit.

Gallicano QL'Jsvnquam humana: cenfur^ virguia filum veritatis attigifTer,

mirc ccn- quandopluris fueritfaciendusdiuusille Gallicanus; anquandoRo-

TtHr-"^^"^ ^^^^ excrcitus, ciim poft Thraccs, Dacos,& Scychas bellodomi-

hl.z.' ^°^' Conftantiam Conftantini Principis filiam fibi matrimonioloca-tamacbene conuenientem cumimmenfis opibushabcret , totique

mundocfletadmirandus; an quum his onimbusrelidis, Chriftianse

pietacis ck humilitatis cultum amplexus cft^ ccepirque pro Ca:firis ge

-

nero milesefte Chrifti , cuius vel Iblum nomen mundo eratexecrabi-

le; &c Ecclcila' fubeftc militix, qui Romanx prxfuerat ? An irem illi

magnificentius fuerit hoftes vincere , opibus & honoribus abundare,

& a mundo in fublime ferri; an in Chriiti familia abiedum efte , rcli -

gioni feobftringere^hofpitum pedes lauare, menfam fternere , & alia

humilitatis ofticia,qurE mundus abhorrec,impendere?Siiriui tom. Sic&deloanne Dam.afceno rocjari polTcc, quando pluris fuent

Duw.t/('wj ,,^'"'''"^'^d'-^s,an cum in IcTcuIo nobilis , an vero cum iimplex mona-Malj6, chus fa^lus cft ? Quando maioris ponderis& preci j in mundi ftacera

fuifteeumexiftimabimus ? an ciim Damafci in foro omnibus vene-

i'andus,(5;:prc^veftium,opum,&generisfpIendorefufpiciendusvifus

eft ; an cum in eodem foro , vefte fordida ac pannofa, cum corbibus a

collo pendencibus, ab AbbatefuoSabamiftLis, ridiculus mercacor

confedit;acduplopIurisexobedientiamerces fuasfaciens''quamiu-

ftuseratvaIor,ludibrioabomnibus exceptuseft, vbinotus &:antea

tantopeie fuerathonoratusf Deinde,quis eum tunc quoque pluris

fecifret,quando potius quam a Religionefufceptatamque inexhauftij

humilicacis philcfophia dimicteretur, cellularumomnium fecelTus

quocidie

Veridicvs Christianvs. i^Oquotidie exhaurire & purgaie maluit J Sed Deus plane aliter iudicac

quam mundus.Ita&Simeonille Salusdidus,eluntmundiiudicium coram ho. Stmusto.t^-,

niinibus. ficuidem ftukus rcpurabarur: Cjd er.it fapiens Dco . Is refte \:^**^'f'

Euagrio & Leontio , cuiiis &c Ada Nic^nac poftcrioris Synodi rtdem .salus.

faciunt, omniinanisgloriarcupidirateabiedla , quanquam fapicntia Hm''^;"^.

cuiufque generis & diuina graiia refercuseflcr, tamcn Iiisqui eum ^*'*"*"**'

minime norancdelirus vifus cii. Inter alia narrar Lcontius, duos Pa-

tres monaflerij cuiufdam prope Emefam ( naralc Simonis huins Sili

folumjinter fc delapfus Origenis caufa & origine dididciues, ^d Ab-batem loannem in terra fandca commoranrcm produbij dccihonc

profcdlos ab illo ad Simeonem hunc velut ad ccrcuis oracuk^ni fuiile

remiifos. Cumqueaccedenteseum lupmos rodentem inueniflent,al-

teri illorum,qui ftuhum illum clTcin ccrdc iiidicabat,tantam impegic

alapam vcpertriduum fenrcritjdiMtqueei Simeon;Cur vicupcraslu-

pinos ? fuerunt madefadbi qnadraginta diebus. ieiunarac hquidem ex-

cmplo Chriftidiesnodesquequadraginta . Origenes veroex eis noncomedic , quoniam mare rubiit,& non pocuicegredi,& fuit fufrocams

in profundo. Ifta fymbolice de Origene Simeon \ quod deierens ille

Chriftianambeneprobatam fimphcitatem, perlupinorum efumre-prsfentatam, cum plusfapcrevelletquamoportetfapere, euanuitin

cogitacionibus fuis: & putans fe fapiencem efl[e,vere ftulcus fadtus efl;-

Iftiufmodiigitur ludibrioSimcon Origenem cum Origeniftis voluit

condemnaffe : dum interim ipfe a mundo delirus , fatuus, &c infanus

iudicaretur^ fedDeotantofublimioreratfapiens.

Ita&fan6taElizabethvidua, S.Brigicra , S. Clara, &prxomni-bus fandtilTuna acgloriofiirima Dei genicrix virgo Maria,cantoin DeioculisfubIimior,quatoinpropriishumilior,& mfeculiiudiciodefpe-

6lior. Caueat fibi quifque igitur, ne vel ipfe fibi magnus vidcatur,ne-

quemundiniraturiudicio;, fed ftudeatDeo placere, 6«:ipfiusfecon-

fbrmare fententiiE , a quo& vltimam eft accepturus.

Oratio adhnmiliter de fe fentiendum.

^Emper ad altiora conatur, magni^ feri defiderat humanum^ingenium^fedveram celfitudinem non qu^rimus: elide in no*

his, Domine Deus ^fimulantem hunc propri^ exaltationls ver~

mem^ ut ad terfeBam nofri cogmtionem humilitatemL perue"

niamus^c^umdoc^uidem talium ef Regnum calorum, Amen.

C A P,

%-^o Veridicvs Christianvs.

C A P. L X X.

(^j^o fcrar;afiii6"tis inopino rurbine rebus?

Mentem aduerte Deo:melioraquepra:cipevotis.

Inadncrfi- ^T^TT^rMO facile decerminarit vtrum facilius fit,anaduerfafiiee-

li.M-n ^4lrX^»Am re,an vero m nduerlis rcperire coniiiuim, quandoillud an-iiunn.

«['^'v^^v^ld i i

l|fc^^reanonpr<ruidcris,nectecontraobuenturamuniueris- Sic

^u<ynf}.^^^^^ D.Auguflinus ; Nonfacile inucniunturin aducrfitate prir-

i>i £p'fi. fidia,qua: noa fuerint in pace qu.xlita. Quocirca opportunc nos Hla.

Interrogatio noftri commonetofHcij , vt fciamusin quo prxcipuc fit

collocandafiducia, &adquod proxime higicndum folatiumaccon-

filium,quandoaftlidis rebus inopinoquaii turbinecorripimurrprar-

fertim fi conftantis more viri, clypeo patientia: & prouidcntia- in om-nem euentum praemuniti non fuerimus. Vt fciamus, inquam , quid

tum faclo opusj, & de cetero, quo animo efle nos oporteat ad omnia (i-

milia qi\x in pofterum polfent acciderc. Innumera iiquidem incom-

moda caput noftrum quotidie circumuolanr , tum qua: corpus , tumqusfpiritumconcemunt. Ncquefere tranfitdies , quin vcl aliquid

aduerii repente oboriatur,vcl merito debeatexipedlari.

Verum fo- Quarritur igitur quid confilij in trifti aliquoeuentu, vndecunquelatium fa ijle profiiiat,&: qualifcunque iit tandcm? DicitRefponfio-.Mentemnumci.co!'. ^(^^Qt-{;c Dco . hoccft , conucrtctead Deum , & Dono eftoanimo.

Vtque pia:ftantiam huiu<; confiHj mchiis cognofcamus , audiamus

Ciccro. quiddicat Cicero : Ratioinconfolandopkuimiim valeredebet. hoc

elt, praecipua vis, totumquefolatijac confihj fundamentum inratic-

ne confiftit : fine qua friuola & debiha funt omnia , quac in mcdium.confolandivelconfulendi gratia proferuntur. Eiufmodi funt Chri-

ftiana& diuina folatia in ratione fundata , &: ob id folida ac efficacia.

i.Thef^. ita diuus Paulus volens Theftalonicenfes confolari , vt non contrifta--

renturlicut &:ca:teriqui fpemnon habent , non verbis tantiimcon-

.folatoriis,fed ex Refurre^tionis certitudine ratione defumta , illos fo-

labatur: exhortansvtfeinuicem verbisillis , vcrbis efticacibus,verbis

rationem proferentibus, 6c verbis realibus confolarentur , Mundus,,

cxclufa rcda folatij veri ratione , verbiscommunitcr folatoriisvtitur,

cafum dcplorando;mifcriam vel extenuando , vel etiam exaggerando^

non modo nihil veri folatij afFerendo , fed nec pariim fubinde dolo-

lem augendo.

Ahter Saluator ac confolator optirnus Chriftus, viduam vnici filij

S«<--7« mortem cum turba collacrymantem folatus eft , dicens: Nolijien'. Id-

que folida ratione, non mundi more ,qui folum id folandi gratia ita

dicit:

QPTIMVM JN AdVERSITATZ CONSILIVM . JO.

Quo ferar, ainicTtis inopno turl)ine ret... .

Mentem aduerte Deo; meliora^ pnecipe votis.

Jtttxt b rcr »DoS)tn?j^timbt/tn \^§tyt%aYj ttnen tno^h

X^5 ^z^ la Fortun£,M'efl trvp tmpartum, Queljera mm vort !. \

Contrejon ora^dloiAy ton counwe/6tfoitDieu ton Nc'o-rt

,

Veridicvs Christianvs. 241dicit : (edquia filium eratrefufcitaturus, eiq, reftiruturus. Solantur

homines fe muicem inanibus tantum verbis , dum dicunt: Ne fleue-

ris,cfl:o bono animo 5 & ficut D. lacobus dicit de eiufmodi : calefact- lac.t,

mim& faturamim ^ & nihil prster verba fuppeditanc: quibus quo for-

tius raiier inniteris , eo te grauius lardisj vt cui baculus arundineus in

manu confringitur , & fegmenta manum vukumque conuulnerant.

RefponfioigiturfoHdum datfolatium acconfilium in rebus affli- *

Ckis: vtfequisex animoad Deumconuertat, quia ipfe fupremara-

A tio,fapientia, bonitas, & potentiaeft. Sicfilij lilael diuino frucntes

confihoadferpentemsneum feconuerterunt, Chriftumcrucifixum Nitm.iu

ineoperfidemcontemplantes, &aferpentium ignitorum morfibus

B fanatifunt. ItaPaulus inprsfentiiHmonaufragij pericuload Deum ^^ 2.7.

omnes conuerti & bono elfe animo hortabatur , & fa6lum eft vt om-C nesanim^euaderentadterram. Sic6cSaraadDeumconfugit,quan- Tob.s,

doeam ancillafcptemviroruminterfed:ricem appellabat, & fblidam

accepitconfoIationem.Tobisangeliminifterioin vxorem data.

Heuquam inconfulteagunt,quiinaffli6tioneaDeo difcedentes a

diabolo confilium dc folatium petunt .' ita agunt qui dxmoniacoSjdi-ninos^hariolos, magos, fortilcgos , & id genus inferni propolas acce-

dunt. Quid hoc aliud eft . quam vnum malum maiori malo& multis

malis velle curare ? immo omnia fimul perdere.''

ConuertitoradDeummifer, dumaliquatepremitaduerfiras; &

fohdumaccipies folatium acconfiliumin ratione fundatum, Ipfc

enim eft qui vcl immittit vel permittit malum , quodcunque obtingit;

-idque paternoaff^eclu in filiorum fuorum conferuationem,non in per-

niciem . Nec mortibus nec plagis noftris gaudet, Ccd peccata noftra, E:^ch.^ 5,

vt vulnera,talibus medelis curat. Optimum igitur confihum eft,fta-

timcum verapeccatorum poenitudine adipfum conucrti , meliora

concipere, &totumfeeiusdiuinae mifericordiaracvoluntaticommit-

tcre. Hoc eft quod exemplo & vcrbo nos Propheta regius docet, duma.it:Virgatuacrba(nlnituus,tpfameconfolatafm:t. Dum enim virgaP/iiit,

percutit, baculofuftentatclementiflimusDominus, neincafti^atio-

ncxleficiamus. Vtrededicebat Tobias c^citatepercufliis,&refociI-

latus ; TuDomineflagellM& fatm. EtProphera : Cailigafii meDomme, Tob.i^,<jr eruditt^ fum , quafi tuuemulus mdomitus. lerem.j t.

Merito ad Deum conuerfio confulitur in aduerfis : quia ficut oues Ad Dcuaipcr deuiationema paftore, itahomoperpeccatum a Deo defleflitj&^^^^^^rfio,

auertitur afummo bono adbonum corruptibile & maium , ceraoj^^^um^nanims Cxix difcrimine. Deus vero vt paftor bonus , ouiumque fua - rcbus affli-

rumzelator, tribulationem & aduerfitatemficut glcbasterra in nos*^'^^^"^*^-

proiicit,morbos,bonorumautamicorumia(^uram, opprobria, con-"""'

fufionemj & quidquid diuinae ipfius pr®uidentiae placucrit, vt idi Cs.-

h piamus.

14* ViRiDicvs Christianvs,piamus,& inflar bona: ouis ad ipfum conueitamur ; falcem pcr corrc-

pcionem , (i pcrblandumipfius compund^ionis 6(:commonidonis (i-

bilumnon redcamus. Hocigiturfolatium& confilium vnicum, in

quacunque aduerfitateconftitutis ; vtquia Deoper pcccatum auerfi

funt, perobftaculum eorumquae tuncfibi aduerrantiafcmiunt, ab

S{niile?.fi.ill'isauerfiad Deum a quofugerant conuertantur. Sic filius virgamlio aipatre perfentifcenSjtotum feadpatris matrifquc conuerrit fmum, &:qua:ric*"'°* pcr verbcra ,

quod per peccata fagerat. lam.que totum fe,fi fapit,yo-

luntatipatrisrubmittif, nequeamplius,illacontcmta,fuam cupic im-plere. ItapeccatoraDeocorreptus,tribulationemamanu Dci,vt be-

nignipatrisaccipicns , feaddiuinam cius mifericordiam conuertit,

to:umq fe in eam prciicit^a qua dt pedere dcmccps & dirigi dcnderar.

Sumendus ^^ Refponfione adiicitur : mclioraquc prcecipc v- oris. non tan-

inrc mala tuminmcliusmorcscorrigito:, quod fc ad Deumconuertcnti eflne-animusbo celfarium: fedcLirvmconcipemelioremfpem.&animoeflobono. Id-

que ratione : quia qucmadmodum parum fpci concipi poteil:,quando

quis folatiis tantum humar.is nititur,quae communiter cum verbo-

rum lenocinantium fonitu tranfeunt , 6.rin fumum dcfinunt : ita qiM

hancconfolationem & confilium fequitur , certus efl fe folidam per-

cepturum falutcm. Tribulatioenim vel per eiufmodi ad Dcum co!>

uerfionemabipfo tolletur, vtqujEimmiflafuerat quoeumadfanio-

rem mentem adduceret, autinmaius ei bonum conuertetur . Nonenim tunc folum valctaducrfitasad priflinapeccatadiluenda^Deiq-

iram placandam , verijm etiam ad magnum prafter id meritorum cu-

mulumcoaceruandum:&:itaad maioreminccelefti patriagloriamob-

tinendam. Sicenim promiifitDominus, qui,vtaudiuimus,&"aduerf-

Pfal.^o. faimmittit,&cum pr^Emiorum fcEnoreabillishberat.Ita inquit: Cumipjo ftmi m tnbuUtione : criptam etmy&glortjicabo eum.

Duo hic exempla in hominum ftudiotorum gratiam adiiciam , in

quorum priorequafiadoculumconfpicabimur, quantaeimprudenriac

(it inafflidioneoborta, confiliohocfprero, natursmale morat^ &SahtUiciu moderatx dudum fequi:in alrero vero contrarium. Erat Solonis no-li.r,.cai.i,. mentota Grascia&: Afk celebrc

,quialeges Aihenienfibusdedifret.

Solonis a-(^^eterum^um Miletum percfrre veniffetirequenterquecumThalcte

nuni im- „ f ^R /- . i > i r \

potemia. (qui &ipfe vnus e.K ieptem tuitfapientibus ; congrederetur , actorte

ambo in publico deambularenr , tum ex compofito,filij mors ei nun-

ciataeft. Ad quem atrocem nuncium , viralioqui fapientiaz famano-

biliSj confternatus animo,repenre (e(e humo afRixir , capiilum & bar-

bamvtraquemanuvellicans , foedansqueinie^^u pulueris, orapal-

liumque coepit laniare. Ad quod fcBdum fpedaculum, & indignum

perfonaquamgerebat, cum ex totoforoingens fadlus cfTet concur-

fus , & ipfecum muliebri eiulacaad fatietatem fpcdaius indccore i a-

cuifletj

Veridicvs Christianvs. z^^cui^Tet tum Thales fcuiusoperafueratis nuncius alIatus;Soloncm lc-

nitertangens ; Bonojinquitjfis animo j filius tuus viuic. At experiri

Yolui,qui ce tali cafu efTes habirurus

.

Ari{lippus,tametfietiamEchnicus,nostagen mclius dofturusefi:. Lant lih.t

Cum is aliquando ad Rhodiendum litcus graui nauFragio eiedus ef- ^"7^,^'^^^f

fet^ibique non fine magnafolicitudmecogirarec , quantoin difcrimi- ralih 6

.

nefuifTet; viditinarenahgurasqualdam Geometricas : &conuerfus Anftif^i

ad comitcs,mceiore pofthabito.hdari vultu ita exclamauit: Benefpe- ^"*°

randum eft ; nam &c hic quoque hominum vcftigia cernimus. Ibi noudeforefolatiumfignificans, vhi fcientis colcrencur. Multo maiori

ratione Chnftiani in afflidione animum fiimant, quia ad Deum om-

niumau6loremconucrli , in rribulationibus vccercis notis& figuris

videntdefcriptamfuamlalutem , 6c poft naufragium huius mundi,cernftlmum beatitudinis portum.

Diui lobinaduerfistolerantiaiamfepiusdecantata} qui hocfin-'^o^ «•

gulari fundamento nitebatur : SicutVomino placmt , itaficiu?nefi,

D.Remigijdictum failumque , animi in aduerfistranquilH, atqueS«n'«<M.(,

in Dcofixi clanllimo arcumento.his libet apponere. Dci fpiritureue f^-f^ ^ormif.

lante cognolcens iecuturam anno lequenti magnam annona: carita-

tera, fecutusfan£tiIofeph prouidenriam , multos in villis Epifcopij

aceruos tritici fquos metas vocant j fecit: vtpopulofamelaboraturoindefubueniret. Impij vero homines,Dominicaquadam dieincbria-

tijCoeperunt inter fe dicere ; Quid ille lubil^usffic cnim appellabatur

propter longsuam fenedtara Remigius) facere vult deillis metis quas

congregauit ? An ciuitatem nouam cupit exftruere ? quia ficut turres

per muros ciuitatis , ita per circuitum cortis , acerui illi eredti ftabant.

Etfuadente Diabolo,fe mutuoadhortaci funt,vtignem ineosiniice-

rent. Qupdcum S. Remigioceleri nuncio eflTet relatum , afcendic

equum , & accurrit , vt tantam hominum temerariorum vefaniamcompefcerer. Atcum eo peruenit,iam acerui omnes ardcbant . Bea-tusautem Rcmigius,&aEtate,"& vefpcrtinoalgorefrigidiGr , deequodefcendens, fe crainus calefacere cocpit , tranquillo corde & ore di-

cens: Semper bonus eft focus. Itaqucex necefTitate virtutem faciebat»

Oratio in aduerfitate.

QVandoqmdem aduerfttatemjDamine Deti^s^non mtnusquamprojperitatem donum tuum ejp cognofcimus : in finum tu£

mifericordi£ me frotjcio, vfvenia, peccatorum acce^ta^tudpl^'

nam voluntapi. Amen.h 2 Caf<

144 Veridicvs Ckristianvs.

C A P. L XXI,

Viufndincceffitas

folicuudi

jic vmendipatit.

Qmnttl.Ve

xlam. 6.

ehryfos}.

Vnde ctla

auaritiagi-

gnatur in

iocupleti-

bus.

Speani-itiuseri-

gendus eft,

Matth»6,

» Quid mihi fpeij} fiftat/um rcs dcflu xerit ipfa

?

iEchereas volucresj depidaque hha campis.

ivENDi neceffirasparitinhominefolicitudinem/olicitu-

do anxieratem ,anxieras pufillanimiratem, purillanimiras

diffidentiam & defperarionem . Id vero rorum defcdudcbitje fpei & fiduciac in Dci mifericordia pronenit , dum

aiiqaanecefliraspremit. Videtenim &expcrirur homo , vt viramhanc caducam fuftentet , vi(5tu,veftiru & (u»ilibus opu9 efTe, Hne qui-

busnon viuirur. Exilla veroneceflirare viuendi^viramqueficfuflien-

tandi, incipir folicire cogirare quibus modis ncceflariailla conquirat,

Curaillaangit^quianon fl:atimomniafupperunt. Angor aurem illc

farigar,torquer, & difcruciar , fi non iadet cogitatum fuum in Domi-num^ flque fpe & confidentia illa dcftituitur , qua in Dei benigniratc

quielcat;qui vt omnia condidit , ira mirabiH prouidenria omnia con-

feruar&adminiflirar. HocGenrilisilleOrarorinrellexir, dumficlo-quirur : Srulra curaeft , quajfpem nonhaber. Diuus veroloannesChryfbftomus prardidam illam vitiorum originem & genealogiamartingir,his verbis : Solicirudodefperarioniseftfilia. Hoceft, Dcfe-(kus fpei in Domino,parit anxiam folicitudinem ; & ifla tum peiorem

paritcognominem,vtdixi,filiam,Defperarionem;quaplaneanimumdcfpondent, quiiam non aliqiio fpei dcfeCtu. laboranr , (ed omnemfpem prorfus abiiciunt. Peflima hceceft generatiojn qua femper filin

matrcdeterior fir, &inmiferihominisperniciemfa'Cundior . Hincfir non raro vr ftirps ifta & infelix progenies in corde humano fuc-

crefcat , non quidem e neceflirare fara , fed in plena rerum affluentia:

neque folum anxierarem & curam fuperfluam , verijm etiam infatia-

tam prog-gnat auaririam. Vr nbn miniis diucs interdum,immo am-pliiisfitfolicirus

, quomodoviram hanc fit tranfadlurus , quam cui

egeftas& foror 8c marer eft. Quid igitur de talibus dicemus, quos ex-

trema neceffiras cogit foliciros efre.fi & opulcnri ftimulanre auaritia in

mediofortunarumfuarum arqueopumanhclanr?Quarritur propterea hac Inrerrogarione, quidnobisfpemfiftar & A

fperare doceat j cumres ipCa defluxerir, omniaque illa deiliruerint

nos, quas ad vitam necelfaria funt : adeo vt nec res adfir , nec xs quorem comparcs , neque etiam fpes . Quid merito fic conftitutis Ipemfuppediter, collapfamvereftiruat?

Refponfio dicitquod Chriftus Apoftoiis fuis dicebat; Kejpkite vola- Bttlia £dty<^' lilia agri, Ha:c Chrifti dodrina ex paternain nos cura pro-G

feda

VOCENT VOLVCF^.3 ET J.II.1A,FIDVCIAM . 7t'

i Quidmim Spem Jbiftat / cum Res delluxerit ipia ^

vC-tlierecE volucres ^ depicftaque lilia campis

Od?af mott mv ootr; Pt^t-v-ouVbttj/ioOT jonbii^ i^Oc^t^vffa^?

Qm nons admcmejte/ Que l^^oir on mette/^n Dteu,ci tout tempsl

Leuhre ramaae/De roijeau jauuaae/Kt les lis aes ai,.mrps

.

Veridicvs ChristianvsJ 245fe<5taeff. Confiderans fiquicicm in nobis fuperfluam hanc vita:curain

&anxiam folicifudincm , & vtomnium conditor acpaftor , fcicns

meJ!iisncbi<;quidad hocefTet neceflarium , adnimiam hanceurampra:(c!ndtndam dedit nobis aues & hiia m.igiftiorum vice : illas quo-

ad vid;um,iftaquoadami6lum. Nam vt D. Psl^iIus dicityhabeiites idi- i«T;w. «'.

mentA,& qatbus tcgamur.bis contentt fumus. Prxcipua enim cura & foli-

citudo hominis ad aha fe dcbet extendcre , longe mehora, maiorajarq.

excelientiora ,quam adiftamcorporahs neceiHtatis procurationem.

Id:ro Dominusacmagifter noftereadem operahoc ipfumaperteex-

phcabat: NefoltitTijku, inquit,<i«{??j<£ vefirt/: qtnd mandiueiis^neqtie lorpri Matth.$„

vefiro,quid Induamtnt. Nome amma flui efi qttam efca j (jr corpis flus quam

Vesiimentum^i RefbicttevoUttliacali-quomamnonferunt neqtiemetunt, «^_ Volanlia

, ; a 1 /i- r- fi \t' cxii quoadque congreo.tnt tn horrea: cj patervejterctelefits paJcittUa. Nonnevos ma- ^if^umno-^ispluris eiiisiUis ? Qutsautem vefirtimcognans potefi adijcerc ad fiiaturam minatim.

fuam cuhttum vnum ? Et de vefiimento quidfoliciti esiis) Confiderate iilia agri l;ij3 a^ri

D quomodo crefcunt 5 non laborant neque nent. Dico atitem vobis , quoniam nec qnoad a-

Salomon in oinni gioria fua cooperttts efificut vnuin ex islis . Si autem fcenum "^i"^^"^

'

agri,qiiod hodie eii^& cras in ciibanum mittitury Deusfic vesiit ; quanto magts

vosymodic^jidci ? Noiite ergofoltciti e(fe,dicentes : Qjiid manducabimtu ? aut

quidhibemus} aut quo operiemur "i Uac enim omnta gcntes inquirunt. Scit

emm Patcr vefier ,quia his omnibus indigetis. Q^trite ergo primum Regnum

Pei&iusiitiameiuSy & h^comniaadijcienturvohts. Noiite ergo foiitttt ejfg

in crafttnum. Crafitmis enim diesfoltcitus erit [ibitpji. Sufficitdiet malittafua.

Hucufque verba fuiit Chrifti, Domini ac PriEceptoris noftri.

Ex his Domini noftii falutatibus monitis fumma Refponfionis ac-

ceptacft, adlnterrogationem, quidnos in fpem engat , quando rc

omni dcftitueremur . Nequeaha opus erat fuper his exphcatione, ^^ l-ibor,

ciimfint perfe clarifnma; nifi quod forte ahqui nimium fimphces j^pq j,ii*

cxiftimarepoilint , hica Dominoomnem curam & operam prohibi- gcutia tc-

tam efie,quinimoomnemquoquedihgentiam, cum ad aucsnosre- t3i^-"»r>fcd

mittens dicat : ncquejerimt neque nietunt : cumque ad lilia : non iaborant^^,yj Cohci'

neque ncnt. Errantfine dubio eiufmodi finiftri interpretes verborum tudo.

Domini. Namnonprohibrthaborcm, nequedcbitam procuiafque

neccfTitate fohcitudinem , fcd anxiam illam & cum diffidentia con-

iundtam. Homoenimnafcituradlaborem ,ficutauisadvolatum. Etuh j.

Iixc eft communis humani gencris fententia: Infudore vuitustui vefcerts Genef.j.

p4«f f«(7. Hoceft.vidum &ami6Vutibilaboretuocomparabis. Ideoq. Contrao-

cuilibetfuuseft fudor,&labor,& officiii, inquohonefiead Dei ^lo- ^ioCos.

ria, & ad vitx huius neceftitacem exerceatur. Adeo dc ob id orium in

S. Scriprura valde reprehenditur;& piger ad formicam mittitur,vtab

illa&laborcmdifcat, &:diligentiamacq.infuperprouidentiara:ficuti

proxirae fcquentiCapitc exprofeiTo tradabicur. Solicitudo autcmh 3 illa

2-4^ Vehidicvs Christtanvs.illa &cura , qua quirquamfua quam vcilifrime clirponit& dirpenfat,

qui maximc Frugicfl; j e]uinillaquoque quadc necefladis fecundumcuiufque ftarum &onus profpicitur , non folum licita eft & colerabi-lis, veriim etiam laudem mcrctur , <Sc in vircutum numero reponitur.

Hinc lofeplii prudentia commendatur,qua in fumma illa mundi ege-

Ccncf.^',. ftate ^gypto dc coti mundo quafi horrea condidit^ itaquc egit , vt Sal-

uatorinundi vocareturj fine cuius prouidentia & folicicudme,mors prac

incdia cuiquevidebaturineuitabilis.

Anxiam igiturcuram Dorainusculpat&prohibec^quazftmulcumdebitain Deum fiduciaftarenequit,fed-alceraalteram cxcludic. Ica

agunt,qui foainduftria, fuolabore&cuia omniafe purancacquire-re, parum vel nihil Deo tribuentes. hoc Ethnicoi ura & barbarorum

ChryfoTi. cft hominum. D.Chryfoftomusait appofite & breuiter: Solicitiefle

veramurdaborareiubemur. Anxiam fohcitudinem vetat : fed camquam &in auibus videmus,non rcprehendit. Nonita fiquidem Dcuspafcit volatilia , vt qux ipfi nihil ad hoc agant . Kvn (cunt fieqae me-

Auium la-rr(f;/f : verum id quidem ; illudcamen laboris obeunr enauirer, quod

bor.indu- • \ xt t- n • i- o i- ir i- i

ftria cora.^^s a INacuraccOndicoreeit mditum & ordmatum. Voiitantderamom

. r.amum, dete<Slo inte^rlum ,dccampoincampumf fohcircindagan-

res, quaeis obuenturafiteicaa Dco ipiis pia;parata. Hinc& roftro

& vnguibus grana, micas , vermiculos qua:ritanr , eruur^t , prenfttant.

Vnde communirer in menfis.coxendix & pes galli gallinacei vel capo-

nis,autciufmodi pulli conuiuialisviris traditur,cum lepjdodido: Vi-

liscura mf«?i;'/'?f:alenda:fcilicetfamiliae. Sicutgallus fcarificando ma-gna folicitudine terram farric & fubigit , vi6lum flbi gallinisque

quxritando.

Gratiom- Hocautcm differentis cft intertalcm qu<ECum Deo coniundaeftma Dco folicitudinem , &inreream qua; fibinititur-, quodqui pricrem illam

run::h^bent, quidquidfuainduftria &laboreacquirunt , Deibenignitati

acceptum ferunt. Sibonamraeflem hgbent ; dicuntcumgratiarumadlione ; Dcus mihi vberem largirus eft mcfTem :& ita qui mercatu vel

Ingrati fi-aliaarteproficiunt : Deum dediireprofitentur. Alijverb fibi fu^equebiadfcri-

ipcj^fti-ia^ cdbuunt omnia. Volucrcs vt priorcs illi quxrunc,curfitanr,

volicantvenantur, &aliquandomuItoIaboreeftopus,, &ramen verc

dicitur: Deus pafcitillas: ideoque&ipfeingratitudinisargumentumDeum laudant,cancntesqucelibetiuxta roftrum & genus fuum.

Rrnnuni Benc propterca nos monuiteadcm illa ledione Dominus : QupiteDn yiwcCo prhi.iim repimi Da , & iujlttiam em, hoc fcilicet quod fluflo opus eft, vt

vt^ala' qiio'^^ pcrueniatur tanquam per viam: & reliqua adijcientiir vohis. Adiicien-

que inue- tur non ociofi«^,non finc laborc,fed tunc benedicct Deus labori veft-ro,

aiantur. &eritfcccundusj

qui aUoqui fteriliseftfuturus. Itafiquidem vide-

mus mulcos in feculo fuis curis & labonbus immeifos , vc nou vacet

vel

Veridicvs Christianvs. ^47clfemelcapnr, oculos,aucinanusin alcumtollere,,& Dei mcminifle:

& intcrim omnia retrorfum labuntur, & cancrorum more procedunr.

Qmd mirum eos non inuenire quoti qusrunt , cum nec vbi nec quo-modoinueniendam eft qua^rant.'' Dicit Dommus: OtuntL' fiiynim

Regnum Dei; Dei honorem, anima: veftra! ralutem,^ alia ad vitam hac

necefIaria,iHaviainuenietis. Siigituraliaqua;ris v;a autniodo, tibi

imputa fi fruftraris. Vnumquodque enim ibi.tum,6c iicquarrideber,

vbi,quando &quomodoinueniripote{t. Nonenimmare, necqui-dem littus ararur (eriturve,nec ibi mefTis quarritur : iua neque vcnaru,

necinflato cornu, nec latratu canum in cam|>is p-ifces captantur, quia

fiecibi funt, neceomodocapiuntur; flcin rebiisdequibus fermoefl

flgi dcbet ;qu2rendorcgnum Dei anteomnia ; & illcT res fine quibus

lia:cvitanon agicu-r,adhibitodebito {ludioconquuuntur.

Non fruflra diccbat Dominus Apoflolis, poftquam iam tota no6Ve

nihil cepiflent : Mittite tn dexteram iiam^ij Yete,cnmiemetis. Quia qui/o.wMi.

fuoptclaborenituntur, pertotam laboiantes noclem nihil capiuht.

Addexteramretiaincaptuiamlaxaredebent : cumDei nutu&ope,primumquod vitaesterncEeftquserentes , &tuRc inueniendo quodhuicvit£econgruit,honeftamoperadantes:flcq iniienirentvtiumque.

Quibusbene confideratiscertoconftat, vitamhominis Chriftia- Piustotius

iii, omnemquc eiusadlionem , itacum folicitudinediuinihonoris, r'^^^^"

propris falutis, atque jedificationis proximi debcre efle contempera

-

c-am & condiram; vt & primacogitatio & poftrema, vt &:cuintq.aCLUs

initium & iinis,guftum illum falutarem , ac diuinum odorein fpirer.

Qujque id fentiunt& fapiunt , primo diluculo cor ad Deum eleuanc,

gratias agentes j diem illum cura omnibus ad eum pertinentibus Deooiferentes.optantesvtcunda ipforumoratio &operatioab iprofeni-

pcrincipiat, & peripfum cceptafiniatur . Sacro MifT^Eofficiodeuote

audiendodantoperam : aut, finon patiantureodie ncgotia , domipreces fuasantequam prodeant,f:undunt: etiam iifdeminterdiu non-iiunquamrepetiris, prasfertim circaprandium"; tanquam mcdioianidiei peradlo currictdorefpirantes. llli &: vefperi,priufcuam cubenr,

adta diei per Confcientiae examen fecum reputant ; & fi quid commirerint,veniam precantur , ficuti latiiis in Lxxiir. Capite, Deo dante,.

dicHrurifumus

,

Qui ita in Dci timorc viaunt,verc coram Deo ambulanr: cum pro- ^"3"' «i-

ximoin charirate, fincerirate , & pace conuerfantes . Opus fuum, '^'""^^^^

mercaturam,ofSciom,cum omni squirate&dihgentiaexercent; & tia,&quod

tamenDeoomnia committunt, abeius bonitate quidquid euenerit ^^^ offici)

acceptantes. Sicx votoatque animi fententia fucceflerit 5 Deoacce- '^^^^'^^^^'

ptum feruntcum gratiarum aiftione : fin aliter quam fperarant eue-neritj jequanimiterfciunt, &iiifalatem animae conuertunt: quam

ia

2.4$ VEB.ir>icvs Christianvs,inprimis commendacam habent , 6cqa6 omnia fuadingunt;, qiiod

idem eftatquc Regnum ccElorumqu^rere,&:('vt viamjiuftitiam cius.

Vidcreigicureft.quemadmcdumanxiaillaDeoqueinuifafoIicitu-'

do omncm m hominefubuerdt vitx ordinem, ^ finem ipfum (hoc eft

falutem)auertit; itacum Dei benigniiateacprouidentiaconiundlam

fchcitudinem omnia in hac vita tranquilla rcddcre , &: \hx xcerm-E

viam reperire.

Vtinam faperent fihj hominum atqueintelhgcrcnt^tamquc oppor-

runumad rc?num ca^orum , &ad vitx* huius commodam viuram,

compendium amplexarentur ! Et cercef fi vel minimum vctx lucis ac-

ciperent.exiiiifmenadibus rem iftam perfpedlilTmiam habcrent. In

domum ingredi cupiunt : & negleclooftioquod oftenditur , certatim

capice in parietem impingunt. In carlum ire voIunt,& vitae neceflaria

inuenire : viam autcm perChriftum oftenfam ncghgcntes. ahacon-

tendunt ha?c aflequi , &: vtroque fruftrantiir . Ciiminiuper dicat

i.Cor. 3 . A poftohis ; Neque qiii fUntat efi uiiqmd,neque qui iigat:fed qm tncremen-

tuni dat Dciii,

Vtoue diuinam prouidentiam erga fui cultus ftudiofos mehus ha-

Corul mi- beamus commendacam , vnum ex veteri Teftamento de Eha & ahe-

Mifteriuiv. rum ex nouo de S . Paulo cxcmplnm proponcmus. Ehas in magna il-

]afame,':um cazhimadeiusorationem tribus annis & menfibusiex

fic claulum eflet, vt ne gucta quidem aqua: decidcret,a coruis Dei iuflu

-.Kf<^.i7. paftus fuit ; Cortm,mqint Dominus,pr£cepi,vtpafcant te. Corui tamcn

paftum potius ahis folent fufturari. Ea eft Deiadmiranda benignitas.

Corm aiitem defifrebunt etpanem <^ carneimane • fmnliter panem & carnes

vcfferi: c- bibebat de torrente. Torrcnte exficcato,mirabih iterum modoidcm Propheta per viduam Sarephchanamfuitenutritus : cuius hy-

driafarinarnondefecitj &lecychusolei noneft imminutus : donec

pluuia defcendente terra: foccundicas eft reucrfa.

j{ieron. h S . Paulus pHmus eremitarum,fexaginta annis a coruo etiam dimi-"jtt.s.Pauli. ^jiacum panem afi^erente paftus fuit. Vtqueccrtior tum in hoc,tum iia

Conirmi- fequenti fcidio Deiprouidctiaeluceref,acciditvtfuperuenienteS.An-

jiiftenum . tonio nouo hofpite,intcgrum coruus ille panem adminiftraret ; Paulo

tum diccnte cum graculatione condigna ; Eia .' Dominus nobis pran-

dium mifitjvere pius,veie mifericors. Sexaginta iam anni funt, cumaccipioquotidiedimidijpanisfragmentum,nuncadaduentumtuum

mihcibus fuis Chriftus duplicauitannonam.

Atvicinioranoftristemporibus,noftroquevfui paulofamiliariora

VnTfl^m narremus. Ciim Kovr.x apud S-Sixtum centum fracies cum S. Do-Voniinici minicofub Euani^ehcadegerent paupertate, diequodam mifll funtli'l «P^. ,^b eo ^4uo fratres,Ioannes Calaber,& Albertus Romanus, vt clecmo-

fynam peterenr. lUis a manc vfque ad tertiam fruftra laborantibus,&

iam

Veridicvs Christtanvs. 24Piam reuertcnribus occurrit qajedam raulier, deditq. eis vnum panem,

dicensrNolim vos prorfus vacuos redire. Eoaccepto, vir quidam pau-

perrogauitobnixe,vtdarentipiielecmofynam. Cum ie ilii excufa-

rcnt,illequeinilaret,dederuntei panem. Redeuntibusfadus obuius

Dominicus, per reuelationem a<S:orum gnarus , iucundo dixit vultu;

lamnihil h.ibetis, filij ? Narrantei vteuenerantomnia . Aicque vir

fandus ad eos : Angelus Domini is fuit ; dc Do^ninus pafcet feruos

fuos. Eamusoratum. EgreiTus indeab Ecclefia,iuilitfratresad pran-

dium adeile. Poit quorundam hsfitationem,qubd deeife fcirent ali-

moniam , tandem omnibus iigno datoaggregatis , fanclus vir menfxbencdixit. Cun^Tis fedentibiis ad menfam,legi cceptum eil,& vn- Dei

Dominicus,iun6tis manibiis, orationi fe dedit. Et ecce , duoformo-filTimiadolefcentespanescandidiirimos^iingulisiingulos, abinfimis

incipicntes appo^uerunt : ftatimq. fe omnium confped;ui fubtraxerc.

Dixitautem vir Dei; Comeditepanem vobismiiTum a Dom.ino.

Deindeait iisqui meniisminiilrabant, vtvinumadferrent . Illis

dicentibus,fe nihil vini habere : vir Dei plenus Spiritu fan(5to;Ite,in-

quit, addolium, &devino inilluda Dominoinfufo,nobishaurite.

Euntilii, &inueniuntdolium optimovino redundans, quodhau-

ftum fratribui attulerunt. Comedeiunt itaque & biberimt , iingulari

Dei muhificentia recreati.

Si adhuccuiufque neceilitatiaccommodatius cxemplum requiri-

mus,audiamusquideidemalioaccidecittempore. Procuratordomusindicauit aliquando fando viro,deeiIe panes. lUe iucundo fpiritu be-

nedixit Deum,& exiguum illud,quod fupererat, iuilitfruftatim men-{is apponi. Erant tum in monafterio fratres plus minus quadraginta.

Ingreifi itaque inrefedorium.poftbenedidtionem, iinguli buccellas

fibiappoiitascumgaudiofrangunt, moxqueduoiuuenes, eiufdem &fovmx & habitus,multos inferunt panes, quibus tacite beato viro ob-latis, fubito recedunt. Tum vir fandtus ad omnes cxtendens manus,lam nunc,inquit, fratres, comedite. O miram Dei bcnignitatenij tS'

lem ie timentibus efcam praeparantis!

Oratio contra diffidentiam de Dei benignitate.

APeyh tu mxnum tuamy Domint^ , d^ imples omne animdbenedi^ione : Damihi,qu£fo, hene tihi feruiendi gratiam:

quiavicfumdr ami^iumill^nones negaturus , quihus calum

tuHmteg^ipfimlargituses. Amen,

i C A ?#

2^0 V E R I D r C V S C H B. 1 S T I A N V S«

C A P. L X X I I.

Torpentem quanam excutiet piger arte verernum?

Paruula (It magni exemplo Formica labons.,

NTERPOGATTO ifta & Refponfio optime quadrant cnm *_

piarcedenti Capite , contraeos qiii Chrifti dodrinam, foli-

citiidinem nimiam verantis in veiamen & fomentnm otij ac

pigritire arripiunt. Ita rlli,ctiam per rc6la: modum,re aliofq.

In arbori [^ errorcm rnitrebant, qiii in arboribus dGlidentes,expc£labantquoacl

l>d°i%^s'"'Deus eos paictrer ,

Cibamque in os otiofis ingereret, qui nec volucres

Dcumtcn fic pafcit. Eoqne ciemenn.-e deucncrnnt, vt mulri pertinacioresprse

tanccs, inedia ex ramis mortui ccrruerent, Nominatim id nofi:ro temporemBenfchop Dicccefis Vltraie^lenfis anno 1539. accidit: quietiam inde

Teutonice 25ajom-lilimmer0, hocefl:,arbciumconfcenlores perderi-

fum vocabantur.^

Quam deteftandum fitotium, commune illud didtum deHgnar;

quoomnium maiorummater dicitur, iuxraillam Sapientisfenten-

£«•//.35. tiam; Multarfjmuitnam docuitotiofttas. rrophetaEzechicl intcr pra?-

cipuas caufas vaftationis Sodoma: , etiam hoc vitium ccmm.cmorar,

£2sch.i6, (J^ni fic ait ; Eccejuifuit tmqmtAS Sodomcr. Siiferhia,fdtuntai panis, (^ ab-

undantia^&otiumipfntscrfiiarumchis. Quidenim maH non exoritur

ex faturitate ventris & otiofitate ? Nam qui crapulx &abdomini dant

operam , & bene pafta interim membra fmuntotio torpefcerc; aptilTi-

ma fnntdiaboli inll:rumenta,qu^ in omne malum moucat^infiedat, &Hiemi.ad impellat. Re6te vt ideo diuusHieronymusmoneat : Facito aliquid

jS.uTt.Mo- opcris, vttefemperdiabolusinucniatoccupatum. Nam, firuti aucs"'*'^''

nonnidificantfnper alismolarum, necin illismultum defident,niii

dumillce afolito fiio motuquiefcunt; itadiabolus neque locum neque

quietcm in illis reperit,qui femper in motu & in adione funt , fe ali*

quo bono exercitio occupantcs.

SahelllcM Subiitaliquando eremita:dium Antonium Abbatem, dubiufque

VTo S' confilij clamafie fertur ; Seruari cupio, fed cogitatio aduerfatur. Hic

Antonijad mirum accidit ; mediailla animi fiuduaiione intuitus eflhominem

vitandum monaftico habitu, nunccalathostexentem , nuncorationi intentius

otium & y^^cantem ^ audiditque fuperne vocem : Et tu fic facito . Quod cra-

culum fecutus,per ha^c duo tam conftanter perfeuerauit, vt omniummonafticas difciplinx fit obferuantiffimus iudicatus.

Hinc religiofis, & etiam eremitis , aliisque fanftis perfonis in vfu

femperfuit, manuumlaborefeftatistemporibusexercere ; quod &ipfadiua virgo Maria legitur obferuafiTe.Videmus&nobilcs matronas

noR

.

MbE AB TbRMICAM,6 TIGER '.ET DISCE SjPtENTIAM . 72

.

lorpentem quanam excutietPicerarte veternum

Paruula iit maeni exemplo Formica latoris

.

?

'Kot' joi hftmotri iuvcuVT/iot nctx^^r^tyt btit^tcnrcr) /

Quejlce cjuij^auoc^/A Ibeuure. etje tnocque/De tout hfche cceur^

La Fomvv inutte/ Que chaicun 1'tmite/^u fotn , et labeur

.

i

VERir^icvs Christianvs. 2^1" non ncceflltatc aliqiia cogente , neque lucri, fed otij tantiim vitandi

gratia, aliquid operis fubindeadlitare. Immo & Sandi aliquando, (i

non efletquod de nouo facercnt,fa(fta difToluebanjijreticiebantque, ne

otium domi ipforam locum vilum haberet. Sciebantcor hominis

B otiodpulumareflediaboli , fuperquocommode & tranquillequief-

cens.nihil non maU excogicat. Hoc & Gentiles non latuit ; vnde val~

de appofite Poeta

:

Otumur A egyflhtis quare firfu^u< adulter ? ouid. Hk r <>

In pomtu cauja c(i: defidiofiu erut*- Remed,

Hinc idem Poeta : 0:ia (i tollas, periere Cupidtnis arcus.

Dicit propterea grauiter Menander ; Idem eft otiofus , & malus ciuis. Menander.

Hmc & incer apes , otiofx vt fures pleduntur . Notauit eam ob rembene D .Auo;uftiiius, quam noxium flt d bonisexercitiis perotium de- •^«?«A«-«'e

fcilbere, vc dicat,otio periifle Romam , delera Carthagine. Qusrirur ''^'^^''^

'

igitur prsfenti Capite ,quanam arte piger torpentem vetcrnum excu-

C tiet,& ocio vitato dih^^entice fe dedet: Refpondetur cum Sapiencc; Va- ^/°,'*- ^-.

.^ j j r ^ rj J j r r . . ' Ad formi-D de adjonmcam o ft^ci-yjr confderavias eiui^C' dijcejapientiam: qu£ cum non ^^^ piQ,cr.

habeat ducew, v.ec pr^ceptcremi nec prhnipem, parai in d:fiate ctbumfibi , &congregat tn mcjje quod csmed.it. Et iam formic^e comparatione pigrum

Jftercentera increpat,his fubdens : Vjquequo ptger donnici^i quando conjur^

ges e fomno tuo^. Patdulum dortnies , paululum dormitabis , paulultmt conferes

manus vt dormias : & venict tibi quafi viator egcfl/is\ (^pauperies qtiafi vir ar-

matus. qui fcihcet te oppreflum ad nihilum rediget. Adeo vc piger di-

£ ci poilit quafl cor proprium in manu fua perfodere , cuius tunc omnia

p membra frada labafcant , &patibuhjmeumvtfibi debitum prarflo-

letur. Ideo ad dfligentiam eum potiiis excitans Sapiens , pra^didis fic

adiicic : Si vero impiger fueris j veniet vt fons niefis tua : & egejias longe

fugietate,

G Quod ad formicacnaturam attinet , vere admiratione dignum efl:, piinitK Na-

quod Pliniusdeillafa-ibit, quodqueiamfcreomnibus perexperien- '»»"• ^^fi''^'

tiam innotuit. Non efc vllum animahum formica robuftius , fi pro-jormu»''

portionem fpedres ; vt vere dici poflit 5 formicam eflc leone foTtiorem. natura,

Tribuitformicis PHnius Rempubhcam,rationem,memoriam, & fo-

licitudinem. In antra fua, vekit horrea fubterranea.grana important,

delibaca primiim , & dero(o germine, ne in terra repuUulenc& cre-

{ca.nL. QuaJ maiora func quam vt comraode inuehi queant, illa ante

ancri ingrefliim fecant,& fruftatira ingerunt. Humida grana temporepluuioinuedba , fplendenti (ohexponunt ficcanda, vtmeilisdiutius

conferuetur. No6luetiam plenilunij temporeoperantur^ atnon,cre-^

{cence luna, vel eadera decrefcente. Interlunio ceiiant. Interdiu fiqui-

dem etiam tum ceflant ab opere , tempore inter veterem 3c nouam lu-

nam medio,dum luna non appatet . lam vero , quam dihgentcs &:

i 1 ftrenure

i 5 2 V F ^ I D I C V S C H R T S T T A N V S .

ftrenuae in labore ! quam alacres ! qiram obec]iente5! quam mdc£c(!kl

Ec quia a variis partibus onera ;ua adiiedantes aclueiuunt,qnarum

vnacdealiisignorabant ; hincncconfufiooriatnr , &'ii.digeft-a fra-

gum moles molcftiam pariat-, ftati dies funt omnia perfcrutandi lu-ftrandique,^ fuoqusequeloco & ordinedifponendi. Tunc vidcaseas

capitacon{crcntes,quail fe mu':u6 interrogantes& conferentcs confi-

Jia. Ex afliduitate autem euntium ac redeuntium fulcati vidcntur cal-

les- neque (olum per terram tnra: via? verijm ctiam lapidibus indudta

YjjjfQyj^j.exfrequentationefemitanotanpoteft. Vtmcrjtoad formicam mit-

cx natura- tatur piger, non (olum vt diligentiam,induftriam & prouidentiam abks&mcta-illa^tlifcat-, fed nominatim vtetiam vias cius confideret. Nam licet

^ ^^' perviaseius, non iam agendi rationem & mores intclligerenius, fect

tantumvias illasquas commeando & remeancio rerrx ^st faxisipds

imprimirj merito (afticiat ad faciem pigri pudore fuftundcndam , c|ui

pras ignauia vix manumvel pedem moueat ad operis quidpiamat-

tingendum,quique ne tanttllnm in toto continet corpore, quod frugi

Apislaus. elle velit. Poirentetiam tales adapem mitti, vtprudentiam, vrbani-

tatcm,diligentiam, &,omnefere virtutumpoliticarum & Chriftiana-

rumgenusaddifcant. Namnihilellquod inadmirando eximioquc

ifto animalculo reperiatur,quo Chriftianus tam in interiori quam in

cxteriori homine non excolatur Sc exornetur ; (i aemulari velit : quem-admodum hac fuper re ex profeiTo in Apiario noftro Chriftiano Teu-tonice confcripto trad:auimus.

AUudcon» Quivero talibus magiftris&exemplisex natnrafumtis, &aDcoHc"nfi"kiiii^

propofitis non moucntur , neque quidquam propterea deintoleranda

fuadefidiaremittuntjdignifuntquibus D. Pauli confihum &reme-i.Thejf.h dium adhibeatur : Siquu non vi.lt operari,nec nuinducct, Quod fi forte

TertiuBi opportunum non fuerit hoc vti pharmaco, vel etiam adhibitum non

pmhi*,'" fatisefficaciter autex votooperetur-, po(Tet& aItcrumapphcari,pro

conditione perfonae, prioreforteefficacius ; &tergum eiusfdcari ac

mulcerieovnguine, c]uoafinorum tergaliniuntur^ iuxtaSapientis

Trou.i6. coY)fi\imr\SicfYxCctihenns:FlageUumequo,(i;'camusafwOyi^Yirgaindor~

foimprudmtium.

Afultm I. Gymnofophifts fapientes Indiae otium tantopere deteftati funt, vt

Thrid. cj^imcdulia menfis apponerentur , priiis adolefcentes interrogarentj

cdra^cafti- Q^**^ ^ '^^^^^ ^'^'•'^ didiciftent vel feciftent. Qui nihd refpondebat,im-

gati. pranfus foras triclinio extrudebatur. Habebantodioquam maximodefides , quos omnes quia nihil egiifent in hac vita,tanquam non vi-

xrftent^beftiarum fepultura fepehcbant.

SaheUicm Florentias in Hetruria patrio inftituto animaduertttur ineos,qn5hb.6.cM.i. otiosc &:ignauiterincaciuitateagunt. Exhi<:expoftulatusahquis vn-

pcena alia. ^^ vidtum fibi quaeiat& veftituin , fi expcdire non poflit , nec vitae in"

nocentiam

Veridtcvs Christianvs. l^fnccentiam probarc , vc fceleris coniiidus pleditur,auttanquam ciui-

tati pcrniciofus, vrbe eiicitur. Si ira hodie cum otiofis agcreiur , vi-

d:umc|.6c veftirum nefcio-ouaarte fibi comparantibus vtiiufque fexus

bominibusj mimenfa malcriim fegcs in herba,& eciam in femine fuF-

focaretur. Namvcrumeil: quoctlcribit Hieronymus ; Tcneatis hr:- Hicro;ude

miilime ,qu6d omnisconcupifcencirE.&immuncliciar, acquepeccati'^""''''''^

mater eftocioiiias. Vndeidemad Demctriadcm poilquam & fUid'i^^^^'^*'

oToracioms penfum praclcriplerat , adopus manuum etiam adhorta - metmdan,tur: Habcro, inquitjanam (tmper in manibus, vti flaminis pollice fi-

ladcducico. Hxcobferuans,&:teipfam faluabis& alias;erisquema-

giftra findtx conucrfacionis , multarumque cailitatem lucrum cuumfacieSjScriptura dicence ; /;.' dcfidenis csi c;i:nis anmu otioji . Nec idcir- E^hef.^.

co cibi ab opere celTandum ell:, quia Deo propicio nulla re indiges: fed

ideo cum omnibus laborandumi efl , vt pcr occafionem operis , nihil

aiiud cogites , nifi quod ad Domini pertinet (eruitutem . Simpliciter

loquar: Quamuis omnem fenfum tuum in pauperes diflribuas ; nihil

apud Chnltum erit pretiofius, nifi cjuod manibus tuis ipfa confeceris,

vel in vfus proprios, vel in exemplum virginum c^terarum , vcl quoci

auia! matrique offeras , maiora ab eis in refcctionem pauperum precia

recepcura. HucufqueD. Hieronymus. Confonantiflaiis quscdicit

Apoftolus: Ma^is autemUhoret, opcrando manibus fuis qmdbonum eji , v?^Pf«^.54.

habeat vnde tribuat necefiitatem patienti. Neque enim de iis tantum con-queritur Dominus.velurde ingracis , qui malacommittunc, fwdetiamde iis qui omittunt bona ; communi vtrofque compledens fententia;

Retribucbant mibt mala po bonts : jienlitatcm aninu mex»

Oratio contra otiofitatem & pigritiam.

QVandoquidem dies 'veniet,T>omin^, quo non licebit oper^^

ri, fed inutilitmiferuorummmus ^pedes ligabuntur-, ex-

citet me obfecro, atque agilem faciattuus Spiritus , ad operan-

dum dr ambulandum , dum dies esi ; 'vt cum fidelibus feruls dr^perariis denarium diurnum 'vitJi dterndi accipere merear.Ame».

13 Cap»

254 Veridicvs Christianvs.

Cap. lxxiii.Vefpcre quem mulcct liquida ac lincera voluptas?

Qu.1 folichim virtutcdiemexpendiiTe reuoluit.

Dies bcnc J^^^ NTERROG ATioNE ifta qiia:ritar,quis fub noftem , quandoAcxactusia.-j^^j|^^^ j;^ traiifado quies pecitur, tranquillo ac Isco fic anuBo.

luinpanc. {^t^^Q̂ M Tunc ennn homo, Icmcnsarbirns, itrepiuuquediei ccilan-

te,fcntic in fe aliquid , quod durance negotiorum turba nonperclpiebar. Refponfioexbreui Tiioma; dcKempis fenrentia maui-

T):Jm'iut. leltaen;: Gaudcbts [cmfer vcj^ere, fi diem ex^endns .putiuose. Cum.q. pro-chr-.fnli.i.p^Q^Q^ valde (it confulcum , diem piis bonisque adibus tranii^ere,^ vt prarter mericum operum , eciam quis co com.moclo rruacur, vt pla-

cida l^taquc confciencia frecus , fe quieti componat ; triplici diei lianc

qua^ftionem & lefponfionemapplicemus vtillis fruduosetranfactis.,

opcacum animabus noftris gaudium fubillorum finem oboriatur.Dicsnatu- j)j^>iP^ vnum naturaliter vocamus,;! mane in veipcram. Spatium item

Dies vjtx'^'^^^ cuiufque^vc dc generalicer cotius mundi.ab inicio ad fincm vf,]ue,

Diesmun- diesin facra Scripcura nimcupatur. Sicutcuiufque natiuitas dieior-^^' tus eft, ica mors occafus. Et cocius mundi decurfu^sfpatium diei vnius

duodecim horis diftindum , fab quarum vltimam , vc diei vefpcram,

nos in vineam vocati fumus. Scd c]Uoniam magni huius diei exicus ab

exitudiei vir^ noftra; dependec, huius diei dccurfum 2^ finem expen-

damusatcencius.

Senecaepifl. Dicic re6tc Sencca ; Inftar totius vica: dies cft. Vcque dics vnus vi-^^' tamtoramreferc, icavica toca diem vnum. D. Auguftinus inquic:

Diesimagovicas, noxmorris. Quarritur igitur , quisvefperi verum

fentiatin animo il\o gaudium : Rclpondetur, quod is, qiri diem ex- qpenderit fruduose , Sicut namque, cui idin naturalidiec-ontigeric

LTtatur, quandoconfciencia tcfte nihil commiferic quod contriftct,

nihilqueomifericquod ad boni viri officium pertinebat , quia ledumfuum cocumque cubile, quafi floribus ac.fuaueolentibus herbis ftfa- ^

Mor<; quie- tum videc ; ica quando fub vefperam dici virn: rociusV teftante propriataexvita^ confciencia,rememorabicureorumquxcgeric. Gaudebicquod Deo

aaT"^"^'

^eruiericcx animo,mandacis eius obferuadrs incubueric,in proximum

charicatis operaexercueric, virtutibus operam dederir, fe conatus fue-

rit omnibus (jquum & charum exhibcre:& ii iii aliquo deliquerit,gau-

debit nihilominus,quod conuenienti remcdio falufi anima^ per poeni-

tentiamtempori confuluerit. Vthocgaudium talibus quotidianum

cft,f4lcemquotiefcunquefeitaperdiemgerunc, ita& inmorteacci-

4et,«3v' in vltimo illo vefpere,mundi inquam fine , quando in anima Sc

corpore a:qua omnibus fiet recributio.

Heu

\aArDEBIS SE^MPER VESTERE:SIDTEEKTEITDEPIS FKTCTf^SE fj;

"Veipere quem muJcet bmjada ac iinceraVblupta.s ?

Qui rolidam virtute diem expendiile reuoluit

.

OuanJ le iourje harne/^i dejvritveu mome,Accmttntment\

Qui de la lustice^A cmru h lice/ 'But le lour dura.nt. .

VEH.IDICVS CHniSTIAT<rVS, 2S^Heuquam ciolenclum, multos inftarotioforumac pigrornmope- Opera».

rarioium fe eeierelqui fercnum optabileraq.diem totum Fere fabulis, ,

'."^ ^''''~

nugis,ioci5,otiis,poculis,cleamDuiationibus,& nelcioquibusdcteno- t^i^c, dumnbus tranfjgunt & dum noxingruit, diligenteselle voluntjciimalibidics cft.

feneftije aiqne oRia clauduntur. Et tunc multum videntur oper.T pr.r

-

ftare velle, dum morsodium puHat. Sicut& viatores pigri.nuCquam

non ob voluptatulas fuas in via hjrrentes, dc tunc primum cogirantes

de itincre conficiendo,ciim aduefperafcit; maiorefque cadunc akis demontibus vmbrar. Tunc currunt,tuncanheli properant, quandoiani

ciuitatis port2 occludendcEfunt . Cumtarnen ambulandum fucrir,

dum dies edet; S^ properandum , dumlumen fplendcret , ne tenebra;

coir.prchendanL,vt monuit Chiiftus,

Notatu dignum merito di6tum Vefpafiani omnibus qui rani cxi- yerpa{T.ini

guam dici prsfentis^temporisque labentis habcntrationcm, vr vix fe- '^''^'^^ '"'"-•

mel rccogicent,voiui momenta celerriir.e, & irreuocabile tempus vo-'^"^" "'*

lare; nequeconfiderentquidpenli expleuerint, quamque inutiliter

totum diem confumferint,nifi cum iam dies exfpirarc videtur. Titus

(iquidem Vefpafianus, Vefpafianifilius , dimiincoena aliquandore-

cordaretur,fe illo dic nemini quidquam praEftitifTe ; memorandam il-

lam ediditvocem: Ai}iia,duviperdidi.

Ad vitaraitaque prudentius vigilantiufque inftituendam, conful-

tum ell:, vnumquemque dicm pro vltimo vits die reputare : fiue cumlurgitur mane.Uuc ciim vefperi incumbitur : atque ita fempcr viucre,

ficutmori, &aChriftoiudiceinueniricupimus. iuxta illud viri (^- jitudSto^

pientis di6bum : Non licetpr-aerentem diem red:e viuere, nifi quafi vl- b^um.

timamviduruscogitaueris. Ita& Socratesdocebat,quain le potiili-

mumquiesilla & tranquillitas animi confiftebat . Isinterrogatus, ..,.v .

1Tl,- • • •11- \ r y- ^- r' -^"'O» i>^

quinamtranquille viuercnt ? llh, inquit, qui nulhus ablurditatis libi Mdif]'.i par.

confcij funt. Ideo Sc Phocion Athenienfis dicerefo!ebat,iIIum longe ^-fir.j j.

commodius fuauiusque dormire, eriam humi cubitantem, qui bono

&;{ecuroeft animo,qua qui intusconfcienticX ftimulisangitiir etiamfi

aureo le6to decumberet. Quanti igitur nos Chriftiani fecuram hancconfcientiam facerc debemus, vt tranquille non tantum fub noiflera

,

fed&inraorteconquiefcamus,aqua pendetsternitas!

Oratio vefpercina ante quietem.

GRatias tihi agOjDomine Deus^quodme hoc die feruarls , ^feliciter eumtranfgere permiffi: Da mihigratiamtuam,

"vtfub tua froteEiione hancno6iem quiet^e cofifciam, ^cras ttht

maiori cum fuliu deferuiam-^ ut die vitJiy ac mortls vefere con^

fummAto,in Aterna. tecum merear quietegauder^. Amen,C A r.

i5<« Veridicvs Christianvs.

C A P. L X X I V.

Virpl.lib.

1 Georg,

Iiv:;uics

noitiirna

obdiemmaic exa-dtain.

Fron.14.

Luftuslae

titiamfe-

quitur.

Quis, contrajanxifera pedc ^gra mente qnietem^

Cuilucem exadlam combulIiLpraua cupido.

oTVM eft illiid Virgilij didnra , quo veteres fuoium a!io-

rumve efFrenem cupidiraccm , cura^que expertem licen-

tiam reprimcre folent : Ne/cisquid ferus vefper vehai.

Quod &'illiscom.muniterdici folet, qui prxlcntibustan-

tiim luccnci voluptacibus , nihil plane cogitat quid poftea fit futurum.

Nam vtpiurimum.quemadmodum dicitSapicns : ExtremajiaudijlU' Aitusocciiput. Videnturenimtrifl:itia,lu£lus, & poenicudoex infidiis fub

finemgaudiorum mundanorum allurgere; ricurgraflatores & prae-

dones,quandocomitatum aliquem intercipiunr, a tergo, vbi debilio-

res,pra:pedili>impedimenta,(arcina?, & fimiliaeirefolent; qua: plus

quam priora pra:da: expofica funt. Vtque puerorum ludus fere in la-

mentadehnitjitalarcitia: humansludu terminantur. Pofl lorga col- B

loquia prolixa conuiuia,tripudia,rifus, pofl vana fpedlacula , & pra:-

fercimpoftobfccEna conforcia, & impura: libidinis expleiionem fe-

quicur cordis amaritudo , confcienr-ia: remorfus , capitis& mentis do-

lorjnquiecudo animi, contentionisaceibitas , diflidiorum exundan-

tia,phantafut tcrribiles,infomnia , & horrend^ per nodlem fpecies^ac

malorum nofl:rorum incentor diabolus in mcdio plaufum prs gaudio Cexcitans. En quantiE miferiae & calamicates pro modico ftultiti^

, pro

guttula la:titia:,& mica vanitatis,pro tantillo voluptacis, quo fenfuali-

tati fatisfacerelubuirA' necdum licuitlQuantum damnum qualemq.

iaduram fponte fufcipimus pro re vana,futili, momentanea , Ik plena

fallaciarum ! fed anima; pernicies omnem fuperat comparationem &deplorandi modum.

Xccls. u Dicit proprerca reae Sapiens : r:?/«;w repntaui errorem\ &gaud'to di-

xi: qutd p^ufba decipens ? Significans , rifum ac mundi volupratcs om-

nes hominem in errorem blanHe aggrcdiendo inducere , ac nequiter

decipere: pcrindeac fiquis nihiltalefufpicantem ,pratextu amicitias

acfauoris, in certam ducat perniciem. Vndeprudcntcr Arifloreles:

^ript. Voluprares abeunresconfideranda:. Namdum accedunt, pulchrxj

amabiles fruduof^apparent:fed tranfada: docentqu.d tuerint; ciim

totierumna:, totmolefliis, & tanta incommoda inde oriri confpiciun-

tur. Qui venientes tantum confiderant , ampleduntur : qui abeun-

tes,detertantur.

Interrofraturif^itur modb, quiscum animi anxietate&mGeftusno-

dcm operitur.dumfomnoeft membra compofuurus^cum certa quafi

inquie-

DlElidLBEXACTO;MIRVM,QVIDSERVS VESPER VEHJT. y^.

Quis, coiitra,aiixiieram petit ^egiu vaszxie. quietem ^.

Cui liicem exactam comtullit pra.ua cupidc'

.

mJh^ crotTti^i- ttc^tTij na\r)t, md" ("Vbijt <:^"^'0<:r|^f vu(ti:rj:

Quivorte enja. coiuhe, Dvne liue tOTuhe, Les tni^s re^ets /

A miila wumee, Sansjruitjes7iramee/ £n xnce etjorfaits .

i

Veridicvs Christianvs. 1|7

D inquletiidinc nodurna,& mille mentis impedimentis, Refpondetur»

illum plenam anxietatis ac moeroris habiturum no6tem, ac vefperum

illiallaturum plurimumdoloris, quidiem iuxtacupidinis riKjvoIu-

ptaiisquepraucedidamenexegerit. Etquidmirum,eum parumquie- Spjnjs i,i.

tisetiaminmolliftratopercipere, iiueinanimodueincorpore , qui dormit,qui

malis fuis affedibus fcruiendo, ledum fuum tribuiis & fpinis ftrauit? cut« mala

quin immo feipfum vepribus totum inuoluit,per diem totum fedan- quictem

do carnis fuae defideria fubfinem pungentia. Delicis funt fpina^ , in- peiit.

Quit D. Chryfoftomus. Fugiendas igiturillae ei qui nodem quietam, D.chryfifh,1 , 1 / . . .. ° ° ^ •*

Cuper Mattclaetumquc diei ac vitas hnem exoptant.

>\ugiiftusdumintelligeret,quendam,diuitemquidem,rcd2ercalie- Auguftus

no valde grauatum,& infinitis aliis vit^ huius calamitatibus afflidum '^^'

GbnfTe; qui tamen tot malis non obftantibus tranquille fe femper gef-

ferat;&: vtdicitur,fecurusin vtramque aurem dormierat ^ intcraliae l^^^j ^^^fupelled:ihbus defundi ,

qux publice venum exponebantur, ledum curitatis,

'

ilhusfibi emicurauit; quo&ipfe inter totcuras dormiretquietius.

Sciebatlmperator, exanimihoc conftitutione&confcientise habitu

«lependere , vt quis m-oeftus vcl I^etus quieti fe daret,tranquillaq; no6te

frueretur ; ftd lepide iditaa6titabat , vtoftenderetquantum benefi-

«ium fitjiuftam quicti animi Sc quietae nodis caufam habere.

Pythagoras dicere folcbat,virum iniquum plus pati mali af?li£lum-Sfet4«$

confcientia , quam cum qui corpore caftigatur & cjEditurunuIto enim ^er.ii.

grauiores funt animi malefani quam corporis morbi . Nunc cogite-

mus, quam illi dormire fit volupe qui vapulat , dum fcruent verbcra.

<^ies igitur confcientis procuranda, vt fit nodis& mortis tranquil-

larequics*

Oratio pro quiete confcientia?.

HEl mihijBomineBetis ,quomodo dies hdc mihi tranfa£f/t,

eft ! quam me inquietum mea reddit confcientia l lam nunc

feccata confterij^vitamj^ emendarefrofono:1^eyquafo,hacnoBe

in mortem obdormiam : fedcras mane,nouus h^mff ad vitA no*

ukatemrefurgercvakam, Amcn,

Ca

Z58 Veridicvs Christianvs,

C A P. L X X V.

Quid typhus,tumidi ventofaquegloria inundi?

Ros,Fumus,Stipulx,baccataq.Vincula gemmis.

Mundiva i^^^M es qn^dam funtqnae eminusconfideratSE admirandx vi-

nius. fe^i^^l dentur,doneccoram vifi^ cognorcuntur5& tuncdtfinic ad-

f| ^^^p miratio. QuamexccUens& ftupcndumquidapparctte-

^,1^1^ nuis illa ac Iplendefcens bra6tea,& tinnitum,fi moueris,&

•ulgoremplufquamaureumemitEens 1 fed nota vilcfcit. Sic&mun- Aduscumomnifuagloriaapudignorantes&amatoreseius in admira-

tione& pretioeft. Illi mundum,& qux mundi runt,fu(piciunt amat,

qusrunt.&magnacumanimi voluptateampleduntur : vtfunt diui-

tiae,honores,magni nominisaeftimatio, dignitates,ktitia:, voluptates; Bquidquid dcnique homo carnalis pro animi fui defiderio poiruexco- Cgicarc&optare. Etquidefthoctotumquod tantiseftimatur, tanto- Dpereexpecitur,tantisimpenfistotquepericuHs qiia:rirurf Ecquid eft

tandem.quohabitoitaexultaturprsegaudio^ eodemqueamiiro, ita

conciditanimuSjVt fimul omnisfpes concidifte videatur,nihilque efle

quo moeftitudo mitigetur?

Quxritur igitur quid fit totus ille jmundi faftus &^loria,qua fe tam

mirifice iadlat.'' Quatuor in Refponfione ponuntur ,quibus vanitas

mundi comparari poteft : ros,fumus,ftipulafeu fcenum , & vincula

feu laquei gemmis ornati . &fi qua eiufmodi,quae prjc fragilitate, ina-

nitatCj&vilitatecontemtibiliafunt. His& fimilibus omnis mundi

gloria& laetitia in facra Scriptura comparatur.

S^p.ix, Inprimisquoadrorem,itadicitSapiens : Orbisterrarum , tanquam EJlon glo-

^fff-f^ y^.jj antelucaniMtu defcendit hi tcrram. S\ totus orbis terrarum,in-

compara- ftar guttff rons cft in terram cadentis , & itatim: vel lole vei lolo lilum

tur. abfumente euanefcentis,quanto magis res & vanitates orbeipfo com-

prehenfa: ei poiruntcomparari? Addd,qu6d antelucano tempore ros

apparet, fedorta luccnon poteft fubfiftere. Ita quibus tenebrae iii

mente principatum tenet, aliquid efte apparent mundi fpeciofa phan-

tafmata & reculae ludicrae : fed quando nodem illam excsecatJE inen-

tis, dics diuinjE gratiae eliminat,& folei iuftitiae incipit elucefcere. tunc

plenavanitatisuintomnia, & vt rosin tenuiffimum vaporem refo-

lutus,nihili fiunt.Hoc Propheta Ofce, de Idolorum vinitate loquens,

& cuiufque ienfualiiatem, affedum, ac defiderium quo mundo affici-

turcontemnen5,ficait: Erimtquafinuhestnattmna'^ &fu.<tyos mamhm=©/«« U* pAteriem: ficutpduis ttirhineraftus ex area

:, & ficut fumus defumario,

Sicque eadcm opera ad fecundum adducimur , cui mundi praecel- f2e<itia

VkNiTds vAmmTVM ETonmiA KANi^ms. £c^'.i. 73.''

Quid typlius tumidi -ventoia^gloriaMundi r'

Ros.Fumus /Stipulse.Wcatag^Vinculagemmis

.

(^^efke deM^cmi^e/I)uM(mde,i^trontpe/NosJms attellezl

Ce n^li^ Rofee/ Que Foin, fieFumee/QueLaqs emperlez

V-ERIOTCVS ChRI STI A NVS. l^f^

lentiacomponitur. Sicutfiimus, inqnit, defumarioabrcptus. QuJMandusjprjeterquamquodex feres iitviliffima , oculis naribusqueinfeftif- funiuscft.

nma , etiam breuilfimo tempore in niliiium redigitur, fuaquefponte

perit. Dicit Apoftolus lacobus : Oiu eH enim vita vefir^l Vapor ad 7110- /4^.4.

dicuin p^rens : cr deinccps exterminahitur. Non folum whx noftras natu-ralis inconftantia,fragil!tas, & incertituclo notatur ; fcd etiam quid-quid in vita homini poteft accidere , & quidquid humana mens podic

oprare : vt (unt illa qus apud homines huius fecuh" maximi iiunt.Va-porfuntad modicum parens Quandooliafuccenfoigne bullit, eua-porat , 6c in guttulas condenfaauinftarroris , fi quid opponitur:

& (i allurgere permittaiur,aliquid videtur efle, fed fere vbiincipitap-

parere,ibi incipit dcficere. Quod in fumo non obfcure animaduerti- Fumus cft

tur ; in afcenfu ludit,fpatiatur,gloriaturque in aere ac fi quid effet ; fi "l""''i vi-

ventoirapellenteaccEptoprohibetur afcenfu , aliavia nihilominus

proceditinaltum,vt&nubibusfeinferat, vnaq.interalias nubesefle

videatur. Atquo altiLislcefFert,e6 faciliiis citiufquediffipatur^iSc^fuo-

met ftudioperit. Ita &omnisg!oriamundi,gaudium, voluptates,de-

liciar, magni honores,opum iadantia,&: quidquid tandem mundano-jfum corda (ui fplendore allicere & afficere folet

;quo illa omnia fubli-

miuseleuantur, eocicius turpiufquedeficiunt, &:collabuntur. Adeovt&ipfihomines,tam vani vtinhisglorientur, meriro vtfumuscumipfbmundi fumodiftipentur.Talibus imprecandi more pra^dicitPro-

pheta regius, quod & noftris temporibus quamplurimis accidiifc vi-

dimus , qui vanitatem hanc nimiiim dilexerum , & nomen fuum fuis

facinoribus nimisfplendidum efficereconati funt. Sic dicit Pro-pheta : Sicut dejicit fumus^defutant : &fictitp{it cera a facie ignis^ficpereant PJal. 67.

feccatoresa facte Det. Non poteft enim gutta roris,nec fumi vapor, nec«ercemollitiesanteiuftam, folidam , ardentemque zelo redli diuinamfaciera confiftere. Ideoque re6te alibi idem dicit : Mox rt honorificati pfal. 3 g,

fuerint& exaltati,quemadmodum fnmusdefident. Non irameritopro-

pterea Vetroniuj Turnus , qui vana,fallacia, ac mendacia aliis confi- Lampnd,lia.folatia, 8c promiifa vendiderat , vtqui fumum vendidifTet , iuifus

cft ab Alexandro ad ftipitem alligatusfnmo fuffocari. Ita & raundusmerito pro tali irapoftore plcdatur per verum iuftumq. contemtum.Nunc ad tertium veniamus.

G Foeno vel ftipalce non inique omnem mundi pompam conferri , ex Fccnumeft

eodem conftat Propheta ,quidetahbus hominibus fic vaticfnatur: "''^'^*^

'Fiantficutfxnum tcHorum,quod prius quam euellatur exarmt; de quo non tm- pr^ -3

^

plebit manumfuam qui metit; &finum fuum qui 'mampulos colltoit. Et non di-

xerunt qui prdteribant ; Benediclio Dominifuper vw; benedtximm vohii in m-mine Domini. Et vere ita fe habetcum mundi vanitatibus, & homini-bus cas fei^aucibus. Qup fe magis obiejffcant, quo ea qus mundi funt

k 1 fonius

Sofiini in

ftar cft

tnundi ia-

^aniia.

7fd ^6.

Mult^magnsB fami-lias quoeuanuC'lunt?

Chryfofi.

HomiL\%,adpopulmn

Antmh.

Ifau 40.Jac i

.

x6o Veridicvs Christianvs,forriiis amplcftunmr, quofeinillisfublimiusextollunt, quo fe mia-

gis vtrolisfplcndori hominum obmtibnsexponunt, eo citiiis conta-

bsfcunr, pcrduntquactenebant, &finevllocuiurquam fru^ucundadepereunt, necmanum,necfinum multominiishorreum impleturi:

fcd &anin.am Sc corpus perdentes,ncc quidem pofteris (uis ftabilem

ahquamrelinquuntfubftantiam. luxtaPropheta: didum : Dorfnie"

rufit fonmmnfuuWy& ntini inumerunt omnes vin dmturum m mauibus fuis.

Poft vitachuiusvanitatem, c^vx fomnij inftaripfisfuit, quandoadniortis fomnum veniunt.vacua fe manu reperiunt, qui pleni omnibusvidcbantur. Neque tantiim illa tranfifrunt,in quibus deledlabantur,

verum etiam futurorum expedlatione fruftrantur , &'plane vacuos (e

deprehendunt. Quoadifta.quia tcrrenispra^pediti decselcftibus vix

cogitarimt : quoadilla verojquiamitndanaomniadelcctabilia,inftar

venti velaeris,. quoftridtiiis manucomprehenduntur, eocitius ela-

buntur : «Sc quo ( vt fosnum in tedto; altius foli exponuntur, eo cele-

ous arefcunt &: pereunt. Vnde idem Propheta : I tdi imfium fuferex'

ahatum , & eleuutum (icut cedros libani:& tranfiui,& ecce non-crai : quafiHi

eum,& non cfi inuentuf locus eim.l^lonne id multis & magnisetiam noftri

xui potentibus arcidit, qui toti mundo terrori erant prrs fublimitate^

prx dominandi hbidine , pr^ feliciore votorum fuorum licet peruer-

fbrum fucceftu ? Nonneitaintegrisetiam famihis videmus accidifte?

Vbinamfunt? vbidiuitia^Jvbi potentia.'" vbifatellitijfrequentia? vbi

iadantiafacinorum ? amicorum obfequium ? ftudiumplebiumJfa-

mjEnominisqueamplitudofprofapijedignitasrtotiusmundiadmira-

tio? quonam h^comniaeuaferunti' vbifaltemlocuseorum, quibus

vix terra tota fufficiebat ? Tranfiui,& ecce non erant ; quiaipfi tranf-

ierunt&in nihilumredadi funt , tranfiirque memoriaeorum cumfonituinanisglori^, ventofi faftus , &laudishumanaE, plufquamva-

nx. Magnus mundus videtur cominus eum intuentibus ; fed fi e caelc»

videatur, punciiinftarappateret : talem iudicant, qui e furamo ca^le-

ftium amore eum contemplantur : vt ea vtitur fimiilitudine D. Chry-

foftomus.

Siha2c& huiufcemodicogitarent, cordique infixa gererent , qul

fjeculanbus infaniis dementati nefciuntquid aditent , non tanti fu-

raum& foenum facerent;, neque(eipfos ita fecundilim arefcentem

hanc excernamcarnis fpeciemexornarent; cum, teftamibus Apo—ftolis Petro& Iacobo,atquc Prophcta Ifaia , Omnis caro fxnum.&ownkgloria eim tanquamflosfxni : exaruitfxnum.&flos eius decidit Morte ho-minemetiamflorentiftimum corripicntefcucarpeme, exarefcir foc-'

num carnis,& omnis decor corporis naturaUs , omnis etiam externus

ornatus , &quidquid illum in mundo obledabat, decidit j ficur flos

vnguedeccrptus, vel ftirpc eius arefccnte.

Vertdicvs Christianvs, k^tNeq.tum tantiim arefcit& deadit flos &: venultas carnis, quanclo senij in-

cam mors fua demetit falce,fed etiam aliquado diu antequa mors eam commoda*

adoriatur. Longafiqnidcm mterdum hommes tabeconfumunrur, 8c

prae srumnis milleque incommodis viua fiunt quodammodo cadauc-

rajiuridaexefaquefacie , pallidisoculis inimas depreilis cauernas,

monftro rimiles,amicis ipfis graues & inuifi,& telluris inutile pondus,Tunc apparet quam vere fit omnis caro fcenum , & flos eius decidat,

etiam interdum ante mortem ; vc Horidi Iplcndentesque antca , iamfint adfpcdtu horridi , & roti mundo defpicabiles : vt & ipfi fcre ne-fciant quid fibi primiim deplorandum fit j an quod prjBteritam vitam

in tot cantifque vanitatibus confumferint ? an quod non liceat mori,

qLiando iam eos t^rdet viucre ? heu quam ridiculum facinus,immo la-

crymis digniflimum, fi bene attendamus ! Quis vnquam crederet , eo

aliquem dementiae venire, vt falcem vel manipulum fcEni byflo& fe- Fa-mim

ricoveftiat, auro&gemmis ornet, &ineofeicaobledlet,vt totimun- ^"^° °^"^'

dofeobidfpcdabdemexifliimet? Sicutolim Xerxes ridendo modo ^;V.w»jplatanum vtamafiamtorquibus armillisqueappenfisornauit. Id fa- lil>- *.

ciunt,quicarnemhancficornant,delicatetrad:ant eiusq-, commjodi-tatibusfe(flandistoros fedeuouent,carnisamatores . Verumquidemcftijtoenum alicuius eft: pretij ; fedtamen fcenum fcenum efl:.

H Quartumcuigloriamnndicomparabatur, etiam fuum locum me- Gemmatiretur, vteius vanitas acfraudulenta oblectaciomtlius di^nofcatur. ^^q"'^''

Ponebanturifjitur quartoloco vinfcula gemmata, feulaquei vnioni- '"^ _f"f.

uslapidibusquepretiolisadornati. Dathuic comparationi anfamnon incongruam Sapiens,dumficait ; Ininedtolaqueomtn inoredieris, EccU,^^

Acfidicat: Agnofcepericulainquorum medioverfaberis, dum per

mundivolupraces viam viczehuius carpere voles . Non fine caufa

D. Antoniusfibi videre vilus ell: miidumlaqneis refperfum, vt vix pes Ath.vtaf. /»

poni poflet citra periculum. Cumq.rogaret,quis illos euadsre poflet,'^"•^•^•^»-

audiuit quod humilis , qui ^ix fui defpedu atque fubmifliorie, qua-^""'^*

fi perterram ferpendo , fubextenfishqueistutus perreperet :aut quimundi voluptates quafi pedibus prae contemtu calcarer.

Qmenimlaqueos caIcat,non facilecapitur , iraqui mundi illece-

brascontemnit : atquiillas magnifaciendo quafilaqueos nepedeconculcet cauet', incidit& capitur. Ita qui omnia iflra mfcriora oble-

<5tamenta fedatur, vtfunt gaudia,honores epula^.fipudia, volupra-

tes,& id genus ftultitia: : quibus fe homines obIe(ftant,fcIicesq exifti-

mant, dum ilhs frui ccntmgit. Quocircaetiam magna parshorainum Frandukn-hoc ftudij ftrenueobeunt . vt eiufmodi Lqueosfeminent \ tales ine- "a mundi.

I fcationcs femper in promtu hibent, vthunc in laqueos ilkim in pedi-

Y, cas, alium in foueam pelliceant. Sicut enim aues in decipulam,mures ^^*^^P"^

foricefquein mufcipulam , & pifces in nailam vel retc inducuntur,

k 5 fub

sr^i Veridicvs Christianvs."Ciih prxtextu nutrimcnti

, qiiod illis non in cfcam , fed in captiiramproponitur : itaomnia mundi blandimenta 6c plaufus , ad deceptio-r

ncm &z interitum feruiunt. Vtquc fine metu, (ine reludatione , ini-

iBo cum voluptaic laqueus in colkim admittatur^miUe leporibus,mii-

. -. ie deledaminibus, mille fiitis fucatisque iucunditatibus , vt gcmmis& vnionibusadornatur. Alioquiikutequus iugoimponendoobiu-(Staturjta homo lihs mundi capciofis laqueis , nili amabiles,melliti5&

omnibus modis exoptandi viderentur. Huius pretiofsac perniciof^

venationis, gemmaiequeiilaqueationis clariilimumexemplum habc-mus in muliere illa impudica

, quam deli:ribit Sapiens : in eaque ap-Troif.j. tiilimemundilenociniadepingit; iichabet : ConjiderovecGydemiuue'

vcnationi°'^^^^<^"^' -^f ^i^^^ ocamit tlli mitlier ornatu meretricto,pr^parata ad deciptcU'

gnimae '^''> anima'^ (nota mufcipulam)garrula& vaga,mietii imfaiicns, nec va-

pemiciofe. lensin domoconjijiere pedtbii>fuis: nunc fortfjiunc in pLitets,nmc iuxta angu-

iosinfidians. Apprebenftm^^ deofadatur tuuenem, ac procaci vmtuhlanduur,

(cccQ mundi blandicias ac fraudulenta ofcula quo tendant,ad capien-

dasfcilicetanimas.) Etpoftquammultis blanditiisincfcaiiit, fequi-

tur: Irrettutt etimmtdtis {ermomhus, C^bUnditiis labiorum protraxtt lilum,

Statim camfeqintin\ quafi bos ducUiiadvichmam j & quafi agnus lafcitiiens,,

& tgnorans qubd ad vtncula (iultus trahatur-^douec transfigat fagitta iecur eius,

Veltitf atdsfcflinet adlaquct^m. Et nefcit c[UGd de perictdo ammdi. eiits agatur.

' Tam clara (unc hccc, vt explicatione non egeanr , fed tantum fuga . Vx

Sapiensibidem admonet-: ^simi ergofilimtj atidt me,^:^ attende rerhis oris

,

rnet. Ne ahfirahatur in viis iliius mens. tua, neqiie decipiarisfemiiis eitis. Mul -

tos enimvtdneraiosdeiecit •^& fortiftmi qinciueinterfeciiftmt ab ea, Vix in~

feri domtii eiii<, penetrantes intertoya mortis.

Eccecxemplar infituati hominis,mundi vanitates, tametfi ad in-

teritumducentes , ampledtentis tamcn ;quiablanditiis,vtquibufdam

h.fcT•'

' Rcmmis ornarrE videntur . Anne iucundum -& honorihcum aut vlla

ftnngi. rationeexpetendumlulpenaium , eoquod laqueusauro vcllapideluJHnm pretiofbfitdccoratus? Anfelixolim Darius, quodaurciscompedi-itb.ii, huscarenisque;&:quidemabamicis,vin£lusteneretur? Anfelix Ba-

iazetes, codemmodoa Tamberlano honoratus, oneratus inquam.'

Nonneinfania! fpecieseIl,gIori2:mundi,vtaurea;carenaecoIlum infe-

Iudlc.%. rerc,& ftrangulari ? Voluprates & honores mundi torques funt aurexM.mh.i^. camelorum Madianiticorum ,quas Gedcon inter fpolia accepit.Qui-

bus qui conflriftus manet,per anguftam c^li portam tranfire non po-

teft; vt neq. camelus ipfe cum fuo gibbo& farcinis per foraraen acus.

i.Mtuh. 1, Pro conclufione ac perfctSta talium vanitatum deteftatione , dica-

mus quod Mathatias filiis fuis diccbat : Gloria eiusfl:erctis& vermis. ho-

minis fcilicet fuperbi,peccatoris,& miidani. Ho(//e extollitiiry(^ cras nen

itmniettir, At qui gloriam Dei &: csii quairit, illam reperiet , & in illa

in

Veridicvs Christianvs. 1^^inzEternuminuenietur. At videainusnunc glorJEhaiiis infolentcm

exftimulationem,pcrvrium arquealterum exemplum valde exoticum

&abruidum. Inuentuseil: qui Dianse EphelirE templum incendere Valerm

vellet; vtopeiepulchcrrimo tonfamto, nomeneius pertotumter- ^^'^x.lib.i.

rarum orbem diffunderetur^ecce laqueum gemmatum.) At bcne con-sl'ral'ii r

fuIuerantEphefij, decreto memoriam tcterrimi hominis abolentes,

immovetantes netjuiscuiquam fuorum filiorum nomen illudinde-*^'^'^°"'^^"

rct : nifiTheopompus inhiftoriis eum fuisxomprehendiilet. Eccequo infani£EabripitgIoria:cupiditasac mundi inefcatio.

Rhcdope^Grscum in yEgypto fcortum, parto turpi qu^ftu ingenti Tulgcfm

thcfauro , quanquam humili ipfci fortunaoriaefret:, ( ferua enim fue- ^'^'•'s.

rat } tamen famce dcfiderio incenfa , minorem qua: cernitur pyrami-demexftruxit: quajquanto mohs magnitudine vincitur,tantoaIias

ipfaoperisexcellentiafuperauit. En, meretrixac libertacum tantis

rcgibus magno operis impendiocontendereaufa fuit : nec miniisfb

in Iupanari,quam illi in palatiis, famrc cupida , nominiacglorias darc

operam velle oftendit. Qujd hoc aliud eft:,quam,vt inquit Apoftolus, HUip.i,

gioriam in confufione pra: mfaniaqua;rere : & fe iucunde,exultanter-,

&: vltro perdere is Mundus hcc Mundi confilium. Eum fequitor,&

ne animam pcrdito^fi in certa pernicie falus eft.

SicegitEmpedocIes, quicum Panthiam Agrigentinam a graui y^/ „^ ,.

morbocuraftct, atqueobidfepenepronumine coIianimaduerteret,,8.frfp. ij/immortahtatisatquefamaciludioincenfus, in ^tnam infiluit, atque

medios ipfius in ignes fe coniecit. Ita mundi amatores oeftro vefani^

cius perciti, philtroque infani amoris ipfiusebrij, fel^ti gratantesquc

in gehennam pra^cipites dant.Sicfcribit Munfterusaraneas quafdamin Albania reperiri,qua£ homines ridendo mori cogant.

Oratio coiitra Muiidi vanitatem.

POflquam a te , dterne Deus ,per peccatum abfcepmus, vanU

tati huius CAiundi fuhditi fuimus ' : Da noblsgratiam, qu£-

fumus , itaomnem terrejirls huius exilij gloriam contemnendi^ ,

vt adiXternam in cdis gloriam peruenire mereamur . Amen.

A r»

a.^4 Veixidicvs Christianv*.

C A P. L X X V I.

Quistam fluxarum capitur dulcedinererum ?

Cui tellus iiifulia fapit : cui nautea ca^Ium eft.

Smhtrd. l^-^ailNi^ IV vs Bernardus fententiam vnai-n habet, qna; Quaeftioni

uifa-m. B^^ i^uic ac Refponfioni mukum luminis cft allatura^ fic inquit;

g^^^ CuiChriftus incipit dulcefcere , neceflceftei amarefcere

Cui teiras.' -'^^'

ji-mndum. Qu,ocirca,quandoquis tahbusmundi illecebris

?JJ'V;'^"''*^deledaturjHiquc infuUa fapittellus,quiEguftui ca^Icftium deliciarum

lumf' *^^

plane repugnat , fignumeft euidentiftuiuim , nihililkim faporisin

carleftibus reperire ; ficuti qui acidis amarisque gaudet, ille dulcia

auerfatur. Hicigiturtam fluxarum rerum (quales mundanse omnes),dulcedinccapitur,cuicjeieftianonfapiunt,nequecordifunt. Hinc dc j

Efau nota tahum figurafuit, qui auiditatiguls fatisfacere ftudens,pro

edulij vnius iufculo ius primogeniturs deferuit •, dicens fratri fuo la-

Genef. i 5 . cob : Du mtht de coctione hac ruf.i ; en moiior : quid nnhi frode; unt pnnwf^e-

f 'a"ft"^"'«/f^ ? Et acccpto pauc& lentis eduiio , comedttj& bibn, & abijt

-, piruipen-

' ° '

dens qtiod priinooemtavendidijfet. Itafaciuntomnes qui rcbusterrenis

tantoperc al^ciuntur , & ad illa ira inardefcunt, vt morituri videantur

fivoticompotesnonfiant, iilisquecarendumfit: ac propterea casli

potii^is fe iurc ac hasrcditate abditanr, quam genio fuo in crapulis, vo-

kiptatibus,& cupiditatibus,ad quas i"e ferri lentmnt , non confcntiant

indulgeantque . Nonexpendunt mifehideie(5lationem,quam ex his

venantur,cfle momentaneam^jeternuiti veio moerorcm ac po-nam.

Fatuitasfi- Inordinatus ctiam guftus ifte &: fapor, qucm homincs mundani & l

Iiomm If- y^j^- jj^ j.^.j^^^5 ^^J5 infipidis & amaris imaginantur fibique fingunt, fi-

£xod. 16. guratusfuit in fatuoillo atqueinfuifo appetitu fiiiorum Ifrael, qui

Manna ca^leftem panem faftidientes , nefcio quarum rcrum defiderio

jjtm, 1 1. flagrabantjdicentes : In mentem nobis vcmimt cmumeres.,& pepones , por-

n^ , d" cepej& allta, Anima noilra arida eft: nihd aliid njptnum oculi ncjlri,

Homerus in niji Man. Legimus,ilios qui ab Vlyfll- in Africam mifli fucrant , poft-

• ^i^f quam dulces kiaueoientcsque frudus ex loto guftalfent, oblitos redi-

reinpatriam. Vnde & prouerbium ; Lotumguftauit. Reperitquod

optauit,refqueeifucce{Iitexvoto, voluptace retentus eft , inefcatus

eft . Lotophagi quidem lociillius incolsc vocantur; pofiTentrameii

fic etiam iili vocari,quotquot mundi huius dulcedine capti, ita eadem

diftinentur, vt obliuifcantur patriae caeleftis, dc vix quje ad eam ducic,

atque a wiis fuis raaiis reuerti nefciant.

Detahbus iureoptimodici pofletiilud , quodde filiis Ifrael ita

ffd. 105 , ftupide iaeftatis dicit Propheta Regius ; nvuhilQ habuaunt terram de-

[iderabilem»

CfT OfilvFM DESIPIT, TEKRA SAPIT 76.

Quis tam fluxarum capitur dulcedine rerum .^

Cui tellus iniulH lapit; cui nautea caelum eft .

QmJ? dontie^mte/Pour chofeji vaine/ Quije^erl en 1'air ?

1.el tmije dzjhoute/Du ciel et ne aoufte/Que la fade chair

.

Veridicvs Chrtstianvs. 26' 5"

fiderahilem, Spreueruntterramoptatiflimamribi piomifrain ; opt.ia-

tes potius in folitudine mori,aut in i4igyptum redire , quam terram X

Domino promillamjlade & melle manantem ingredi j &:pro ea ob-

cundaaliquidpericuli autlaboris fubire. Immodetraxeruntterrarei-

dem etiam qui eam infpexerantjdicentes: Terra qtum Ihjirauimui deuo- Num. 1 5.

- rat habiLitorcs fuos. Ita voluptuarij huiusmundi cazlefti patrise detra-

hunt,quiarordibusruisdeledantur,vtilli^gypti quifquiliis; vbi ta-

men tam amara & tam grauia onera fuftinuerantj&extrema palli fue-

rant; ficut mundus fuos tratflat.

Qusratiohuius infipientia?? Forteficutpifces marini falfisaquis Palaticor-

deledantur & cnecantur dulcibus • ita homines mundi , tanquam pi- '"P^o '«

r • r • 1 TL • j u -J ' mundi a-ices maris huius amari,gaudentiltisamarituamiDus,viaenturq.emo- maioribus

lituri , fi iliis priuati, melioribus ladentur. Ah quam prauum perucr-

fumq. habcntamatores feculipalatum! Dulciflima eloquij diuini

iluenta , mellitique fontis vitararterna: limpidiflima: lympha: eis nonfapiunt^ & fapitnauteafentinscralla, turbida-, amaraac iutulenta

aquacifternarum diflipatarumjpaludum, & lacuum foetentium vallis

huius iacrymarum. Oftendunt fane tales.fe prorfus terreftres ac car-

nalescfle, dcquibusdicic Apoftolus : Quifecundum carnem[unt.>(]Udi car- Rom.2.

nis funtfapium. Iterum: Ammalis homo nonpercipit ea (ju<tfuntfj>tritiis Dei. i.Cor-2.

fed ei tantum in inceiledlum & in affedlum cadunt , quac fenfum eius

C carnalem,terreftrem,6canimalemafficiuntohlc(5lantque. Nonfecus

quamfus involutabro iutifeionge magisobledat, quarafi in rofis

voluatur . Et tunc in talibus (equitur tandem, quod dicit Apoftoius:

Quoru7njinis intcrttits : quoriim Detis vcnter efl : e^ glorta m confufione ipfo - Tbilip. j;

7um , qui terrena ftpitmt,

Quid mirum igitur, dum os, guttur,ftomachus , & venter taiium,

tahbus tantisque corruptionibus piena funt ; eis dulcia, fana, ac caele-

ilia non fapere j eos taha faftidire & nihih ficere ? Guftus &c guftandi

facultas omnis vitiata eft , & contrariis pra'0ccupata ; febricitantium

,

%'cl potius phrencticorum morc , omnia nociua appetentium , & reii-

cicntium quaecunque eilent falutaria. Nifi enim hxc effctpalati men-

tisque inuerfa potentia, quomodotam defiderabilibus cumindigna-

tione contemtis,tam noxia concupifcerent ? Ideoque tanquam de rc

incredibiii, qua: nequeiicri pofte putetur,cum admiratione rogat lob:

Toteritcomcdi tnfulfum^quodnon eftfile condittmi ? Autpoteit altquis guftare, joh 6,

D quodguftatum ajfertmortem ? Sicutfilij Propherarum amaritudinem

pulmenii guftantes, metucntesq. ne mortem fibi tali paftu confcifce-

rent, ciamauerunt dicemcsiMoYsm oUa^vir Dei-^^ non potueruntcom- ^.k.t.^.,

edercrnequeetiamiubuit ampiiiispericulumfacer^, donec farinam Mon 1»

inollammififtetEiifeus ,&:amaritudinemillamfuftuhflet.**^'^'

Quid igitur aliud dicemus , dum mundani homines, non obftante

1 amari"

1^5 Veridtcvs Christianvs.amaritudine morcis arterna?, quamfimul cum mundi voluptatibus

auide abliguriunt,in his.gaudentd£'le6lanturque citra vllam formidi-

nem;quam quod inebriati malum fuum non (entiunt quod fugiant?

Sicenim confueuitmundusruiamantesinefcare&inebriare quibuf-

dam primum adhibitis obledamentis , dc in fpeciem bene fapienti-

bus ; &c tum, ciim ratio,fenfus, & iudicium fepulta fuerint , amaris 8c

infipidisinfarcit (inedifcrimine : iuxtaillud Archiiriclini di6lum in

jem.i. nuptiis Canx Galilara: : Omuis hcnwprtwinfi bojiumvwumponit : cj (imi

GregoY. inebyiatifiieiint\tuncidq!icddt'terimcft. Hocipfum D. Grcgorius hac

fentcntia confirmat , dum ait : Mali , dum pro mundo tolcrant , lcue

putant^ abfinthioebrijfunr. Etpropterca expcdanda illis venit fe-

uerailia fentcnria;quaChiiftus dc omnibus qui fe ©b amorcm mun-

danarum voluptatum cxlcftibusepulis &gaudiisiildignos rcddunt,

lKf.'4' fic dicit : Dico autcm vobi?,quod nc-mo viron-m ilhrtm.qu! vocarijiint, (^tfta-

hu ccaiam meam. Tunc intolcrabilem illam patienrur inediam, de qua

Tfil 5 8. Propheta : ¥amcm ]>a.tienti'.r^vt canes : qui pra: fame nimia quafi rabi-

di,circumeuntciuitatem,perplaccasomnes dilcurrentes , & quafren-

tes quo fuam rabiem expleant : Sc non inuenient miferi, quo fe folen-

tur, quiafolatiis tranfiroriis dediti , folatia futura &c lEterna nonquaefierint.

j.Rc^.j. QuidSalomonioptimum illum diuinarum rerum guftum eripuic,

Saiomonis per quem velut ebrius Sponfae Chrifli amator, aptiflimus a Deo habi-infetuatus

tnsfuit, cuiexccllentem illam Chrifti animarnoftri fponfi diledio-

nisluauitatem , & uicundum amorisexcelium, non lolumCantico

Canticorum vt digniflimo modo defcriberct , verum etiam perfona

fua vt fingulari figura reprsfentaret : quid, inquam , ei tam diuinum

exemic guftum , nifi contrarius guftus rerum mundanarum & carna-'

lium, qui fandum faporem infatuauit?

Zur.i6. Qh^^ diuitiepuIonicaufa:fuit,vttantumdeliciarum, tantumquc

voluptatisinepuliscarnalibus&: menfa? corporalisapparatu poneretj

vteamobrem , ajternum inlingua fingulariter& palatocruciatum;

abfquevelguctafolatij fuftinere cogatur, nifi quiatam parnmguftus

inueniebar, velctiamqua:Tebatin diuiniscxleftibusquedchciis? Ita

definunt omnibus illis falutaria fapere , qui fe vanitatibus mundi ft-»

nunt inefcari ^ vt quotidianusjrpro dolor!) vfus docer.

Admaioremfallacishuiusfaporis &: voluptatum mundi detefta-

tionem, exemplum vnumexprofanisauutoribus adiiciam non igno-

Tt*'gofitii tum neque ignobile in fuo genere. Omnium quos eneruauit mollities,

li.^.cap. I. ^ cieliciae corruperunt,principem locum , maioremque apud pofteros

^% nmie- isnominiam memit A flsriorum rex Sardanapalus ; qui ob id mcritopau proic t>, 11 • ^ j 1 /-

ausam- etiam prniceps eorum omnmm habetur , qui quod carnales luas

raus, fedancur cupiditates j inter viros recenferi indigni funi. Hic cb fe il=

Veridicvs Christianvs. i6^lecebramm demifiCjVtrelida maieftate f qiia Princep^stantodebetex-

cellere qaainorublimioreft ceteris) pofitismafculifexusindumentis

mentitus hc fceminam,interquc puellas & eunuchos delituerit, inter

fcortorum greges purpuram colo neuerir,penfa pucliis partitus fuerit:

totus abforptus mundi carnisque illeccbris . At quem finem res illa

habuit f Prasfedus cius Arbaccs hisindignatus, bellumilli intulit;

quo illeaudito , non vt vir regnum defenfurus , fcd vt mortis metumulieres folent,primo latebras circumfpexit ; mox tantifpcr anmiumreuocanSjCum pauculis reftitans, tandem viclus domum fuam regiam

feftinanter adit, vbi Itatim exftruda pyra,fe (uasque diuitias in incen-

diummitric. Saoquefepulchroinfculpiiufiic:

Ede, lude,bihe,chayum prxfentibus expb

Ddidis anhnum: pofi nmtem nulU voluptaf.

Vitiofum carmen.viciofc reiargumentoconueniens.

Itaeccead ^cternumferuntur incendium.qui poftpofitiscarleftibus

epulis verbidiuini,fan<5lorum Sacramentorum , meditationum c^Ie-

ilium, piorumexercitiorum , ^fimilium gufturepudiato , infanis

rauildi voluptatibus fe recreant^ seternam inediam cum ceteris gehen-

nx fuppliciis perpeftiiri ; & , quod grauiflimum omnium eft , ca^lefti

illo epulo & gaudio cariturr.

En quomodo natura Corallij horu arguitinfipiciiam.id ex D. Am- Ambfof.

brofioreferamus.Sediam,inquit,afturgamus ipfi de profundomaris, Hex^m.

& aliquantulum fermo nofter emergat, atquead fuperiora fe fubrigat. "^-^^-^J.J*'

Spedtemus ea o^ax vfitata multis,& plena fint gratia^.Quomodo no in-

"

decorus lapis coraUium in mari herba fit ; fi vcro in aeiem transfera-

tur,Iapidis firmitatefoIidetur.Quis non videathicquafi virgula defi-

gnari modum,quoinfipidifapietesmundi (fi naturam vchntimitari)

a tam foeda ac fatua falfi maris huius vilitate& oblei5tatione,ad iucun-

dilTimam pulcherrimamque humanae dignitatis praeftantiam poflint

emergere. Sinimirum corallij inftarcaput {emelccenofohoc fiEcu-

lenta: voluptatis gurgite efFerentes , puriori aeri, adeoque xchereiE au-

vx conentur inferere : c vili alga fucuri coralUum,hominum 0cuUs,ac-

que ipfi omnium creatori gratilfimum.

Oratio coiitra guftum mundanarum rerum.

CAlix mundi amAna^dtdcifime Ufuyforlsmelle litus eU , ^cumiucunditate mortemimbibimus animarum. Replecorda^

noflra calefi dalcedinc^,vt mundi delectationem contemnent-es^

fuauifimls animn delictis in hacperegrinatione nutriamur^c^ ijfdem infatria cjilejli^cim apparueritgloria tuajfatiemttr. Amen.

\ 2. Qki»

VeRIDICVS CHB.ISTIAM VS.

MaTimc k

muiidodccipiuntur,

qiii cifer-

uinnt ina-

ximc.

2fiher 7.

Iwf,i5.

?ro«,Jl.

Impofto.scs.

Mundus,in ludifi-

cando cx-

ccUit.

Attfufl

2M. Conf.

C A p. L XX y t u

Crebrius auratos Mundi quis glutiit Iiamos^

Eius feruitio ftudium qui mancipat omnc.

A LDE 3.S. rem facitiftarcTnterrogatio: vfriim quia Huobu.^

prarcedenribusCapitibusdemundi vanitaribus &iilece-

bris adum eil , iam rantiim pra^cipue fraus illa 3^'failacia

expiievqndaerir,qua ilji potiffimum a mnndo ciecipiuntur,

qui eihdeliilinie 3c lludiofillime placcrc&: obfeqni conanrur. Qui'-rituritaque,.quiscrebrius,& vt plurimi\m turpius, a mundo dccipia-

rur^auratos eius hamos 8c blandos inefcationes dcglutiendo' Refpon-fioclara eflr: Quj maxime ei feruit. Hoc enim in omnibus viderc eft,

quorum quofdamqnafi digitoindicabo , locoomniiUTi mundicul-torum.

Aman fpeculum fingulare mundiamatorum;qui pro omni fuo in J^-

mundi gratiam feruitio & fludio, proprio patibulo affixus.toti mundorifui&: ludibrio expofitusefl. Huicfilium prodigum annedamus, gquiomnemfuam fubflantiani confumfit in mundi obfequium,ciusillecebrisinefcatus; &tandemomnibus exutus, foedc a mun-do explofus eft;

;pro mercede tot impendiorum , exfibilationem cum

.

extrema calamitate recipiens. Etvere Fioc certilnmum omnibus-

mundicultoribusius&flipendiumexpe(3:andumefl, iuxtailludSa*

pientis indicium : Fallaxoratij^ty' vana ejl pidchritiido. Blande quidemarridet,8c oculisgrataeflmundi fpecies-.fed finisfpectandus,qui fem'

per triflis efl, nifi quis prudens tempefliue elabatur, fefeque eius tricis

eripiat . Fallax ifle ac male ominatus mundi cum fuis cultoribus lu- Qfus ,nonmcongruelufuiillicomparetur, quofelis ludificat murem,quandopoflmiras cumilloioculationes , eum tandem flrangulat &abfumit. Itactiamcui cum mendace, fallaci^&impoftorencgotium Defl- qualesfuntifticitcumforanei, nugiuenduli, empirici, qui mira £hominibusobtrudunt, vtpecuniamex marfupioemungant. Quismaxime a talibus decipitur ? certum etl,eum qui maximc eis fidit , & F.-

plurimumtribuit-, quiquepra? ceteris confilium ipforum fequitur,

plusceteris rifui omnium exponi. Itaeisaccidit,qui mundoplusde-tulerunt, plus fidei adhibuerunt,plus in eius obfcquium 8c laDoris

»

8c

temporis,& pecunia: impenderunt. Illi etiam ampliiis de eius impo-ftura participant ; & pro tam ftudiofo obfcquio dignillimum fiunt

ipfimundoludibrium.Hincex D. Auguftino tam fatuos clicntcs, amcntesque vanitatum^

alTeclas fic merito alloquamur : O amatorcs mundi, cuius rei gratia

mili^

Crebriiis auratos Mtmdi (juis elutijt liamos C

Eius leruitio lluaium q^ui mancipat omne .

Qm^lusjotje Imlp/Mener a ul Ufje/Dii monde^tpeur c

Qmfor veu ihonmiaae/Sermahle enaaae/A luy tcnitjon coeur.

VEK.TDTCVS ChRTSTTANVS. iC^<>

lyiiliratis "i Maiorne cflc poteiit fpcs vcftra in miindo, quam vt amici

innndi fitis? Verbaduorumaulicornm Impcratoiisrunr,qui in cafameremita:&inS. Antonj vitamincidentcs, conuerfi funt, inhasvoccs

erumpentes : Quidqua^rimus r cuiusrcicau(a militamus? Maiorneeflc potcrit fpes noftra in palatio , quam vt amici Imperatoris fimusf

Etibi,quid non fragileplenumquepcriculis. Etpcrquotpcriculapcr-

uenitur adgrandius pcriculum.^

Dionyfius Syracufanus iunior , ludibrium mundi fad}:us,a forruna -;^^''J"«»

adrummamfeliciiatem eucclus, cumnimium fclicitati fua; fidcrct,'*''

abcademipfedeceptusefl:. Namnon folum vtluftinus refert, Co- luflmia

rintiii proptcr inopiam eum puerulos lirteras in triuio docuilTe affe- ^*''-^ J

•

runt : icd &; ob extrcmam mendicitatem , ci^im ilipcm petcre cogere-

tur, tympana pulfmdo extremara artatem cxegilTc.

Domirius Ncro ab immenfis dcliciis,quibus ante vrcbatur,in omni F Jgopm

rc fua immodicus , omnium odio eum premenre , in ferui (ui damum ''^•7' <"'^? <^'

profugit ; atque illic vrgentc fiti,qui aureis vafis afiiieucrar, vcluri no-uus Diogenes

(quia aliter non poterat } e caua manu poculum fibi fe-

cit.Et cum calcei decfient,atqueipfi nudis pedibus per cannetum nu-perrime defedum,tranfeundum efiet,vtoccuItc locum peteret,in quolarere polTet, magnaex partepronusperterraminquadrupedisfpe-

. ciem perrexir;arc]ue, neacuticannarum ftipireslxderent, veftcm fub-

didit. Ad hanc necelTitarem redaduseft, qui olim vrbes,prouinciaSs

ac regna dare confueuerat,vt calceos in pedcs non haberct , manuqiiepro pedibus vteretur : 6c dcficiente vafe^manum pro poculo adhibe-rct,Ha'c mundi mcrces Scfrausin omnesqui ipfi maxime fidunr.

G Neq mirum : quia ficur dicir Apoflolus , Mundm tra)ifit,& co?icupi(- ijo.m.ia

H centia em.T^zo igirur neceiTum ert eum fruflrari amplius, quanro am-phus ei confifus, & vr arundini innixus fuerir.Sicuri eriam qu.ido cjuis

in ripa ftans naui prarrerlaberi pedem imponit, vel ex ca manum rip.-e

iniicit.quo firmius incubuerit vr eam remoretur , eiquc innitatur, cocertius vehementiufq. fuafpe &opera fruflrabitur, rapidiufq. in pro«

fundum dcmergetur. Periculum autem hoc indicar & euadentium ra-

ritas &pcreuntmmmultitud6. Nam,vtdicit D. Bernardus: Inmari^'^''"'*'''''''

Mafilliac de quatuor nauibus non perit vna ; in mari vero huius mun-di de quatuor animabiis vix euadit vna^

Oratio contra inundi fraudulentiam.

Tr\ Eus j qui fafUciam huius mundi nobls tam clare detexi^i^

"-^ dr prddixijli-^ accende in nobls deftderium tibi fidcliterfer-

niendi;ne inant mundi huius fidentes arundini decipiamur , fed

in foltda tua fremiftonefecur^econferuari mereamur, Amen,I 3 C A F.

*7o Veridicvs Ckristianvs.

Cap. LXXVIII.Ergo^quid efi: Mudas^mundu licec iiiduatomnc?Vanius hoc niliil ell: Niliilo quin vanior ipfo.

9^, llnK"^ oSTQ,v,AM deglona,faf!u &:fi-auclulentamundi(leceptio-

Nihil fi^^^ '"^^ tiattarum eltjlam abtolutc qua^ritur , quid lit mundus,

M^^^^ lioc eilj qr.am patun^etiamfi omnem mundum,hoc eft,or-

natummuliebreniinduac,feque fummeexornet. Refpon-detur, nihileo vanius.imnjo vaniorcm ipfonihiloelTe. Probrofa fane

&moi-dax refponho , illi qui tam excclsc &fablimitcr fe gcrit &deHefiet 5. fefcncit. Intolerabilis vidcbacur Amanoiila vihpcnfio,qua nonicavc

• oprabac a Mairdochsoexcipicbacur. Quin imnio , plus illa eum cor-

quebac, quamomnes eins diuiciir, omnisgloria & riiblimicas eumobieclabant. Ita &: inexphcabilis contemtus erat , & ignominia ma-

i'Keg.ij. -ximafaftuofoilliGoIia: ,quandoDauidcum baculo tanquam adca-

nem ad cum accedcbat : pr^Efercim ciim ei etiam intrepide puhllus ii-

,le in os diccret : rcrcuthv,n f (.',0" duferam caput ttam a tc: & dabo cadune-

.ru cajiroYum Phtlifihijm hodie volatilibns cdi Cf hcfiiis terrai» Ita intolcrabi-

Jis eil ifta mundo fuperbiirimo faftuofillimoque ignominia.qua de ip-

fo dicitur quod fi c vanitas vanitatum>& minus vaniufquenihilo;cum

tameninomnibus fuistanta vtatur fupcrcilijceliirudine,vr nihil, nec

in C£eIo quidem efle vicieatur , cui eius fplendor& magnificcntia con-

fci'ri poilit.

Sovtilcnu ^^^^ tamcn, licet ringatur , &: prx indignationc findatur medius, \fplendida fortilcgio cclcbri comparari poreft.cuius pra^mia & donana mire ful-

protr'i"es,gi(iaq^i(^emac pretiofaapparcnt^fcd poflquam fortcs&fortiumpre-

mbucris"^ "^ ^" vrnaminieda, iamqueextrahendafuntjpromagna fpeatquc -

mundus.' exfpedtationerurilanrium illorumprsmioruiTs , qua^nemofibi non

certo pollicebarur , nihil nifi vacua: chartuhr producuntur, clamatur-

que aiTidue ab adftante prqcone : Nihil^Nihi'; Mihil.

Etitaferes habet. Mundum mihi , quarfo , parumper attendito, Bquandoita faftu plufquam gigantajotumetjVtfevixcapiat.fuufq fibi

locusanguftior videatur,quam vceoampliusqueatcontineri : immoac d vterum geftet,nouumque hic mundus mundum pariturus videa-

Monspar- ^^^'•' '• vtolimde monteveteresfibulati funt, quiquodplus folitovi-

mriens, d^rerur intumefcere, montem cx illo alium prcgignendum ruftici ar-muiidus. bitrabantur :dumquediufatisefrentpartum pricftolati ,prodiitmuf Q

cukis. Vnde de omnibusqui magna pollicentur, vel pr^ftituri magnavidentur, & nihil aut parum re ipfa perficiunt , communi prouerbio

^n2% «ii^i^oiecillud-Horatij : l\irtimimtmontcs:Mfeturridkulu$mui. DXta

MVNDI lACTANTIA.MINT^S EST NIHILO . 78-,

Etgo, quid- eltMundus,muTidum licet induat omnem'j

\^nius Koc niliil eflrNilrilo quin vanior ipfo eft ,

'

oV-t v^^tptvf D(^voxf),wcrf ifimrj cnrcoftu Niet.jj

Qu'ffi i^onc ici^i^arimce/Et la.arand'hauhance/Du mmdam attucil^\

La. Vanke vajne/Moms (jue rien^quimetne/Lhomme a trefarand Jueill

VeridicvS Christianvs. 271Ita nihil miindus

, pofl: tot tantafque magnanim rerum falfas fpccics

producitfolidijimmo cotusinanisjridiculus, &nihilefl:. Talia funtquacdam,quibus proprium eft multum prae fe ferre,&: nihil cHe.

E Qmd'ni viHratem.>& vtita dicam,nihihrarcm mundi faftuofi bullis Bdh in

iHiscomparem , n5iamcommunibus fpontein aquafingentibusjfed "^^"^^^»

iliis quas pueri ex concha/megmatc aqua.' immixto.. ftrammea fiftula,""'"" "^*

magno,licet puerih, ftudiocxfufcitant : Hincenimpueri vt ftuiti

inlenfatique fazculares ex fuo orbe) non parum accipiunt oblcclamien-

ti. In hoc namque Hatili orbiculoardihcia cernunr, rinres, palatia,vr-"

bcs,ca:lum -denique & terram, ac h paruus mundus eflet, qui pULllari

pugillo in concha continetur ; prasfertim quando in aera voUtare per-

mitritur, veleriamTuper palma manus refukare. Ar , ouanto mapispropiusqueeo lufu dclcftat tanto faciliiis in nihilum , vnde prouene-rat,redigitur ; dz ( heu ludtumljoculosintuentium mordaci lua afpcr-

gine moeftificat. Et ita , mundana; m.ore lazritia: , extremia gaudij lu-ctus occupat.

Nec|ue Sapiens tantumidbis terveiifdcmplane vcrbis inculcat: ^^<^^'' r.

Vamt.ts vanitatu7n^& omnia \amia<'SeiX etiam vox oc teftnnonium ipfo- ^ ^ ^"

ramdamnatorumidconfirmat; itateftefacraScripturaclamantium:

Noswfenfatt,cjrr. Qutdnohis pcfuitfuferhu ? .w.t diiatiarum tadantLiqiad Sap. ^.

contiiiit nobis } Tranjiertmt oymna illa tanquam vmhra , & tanqnam nunciiis.'^^'^^"^0-

pdcnrrem: &tanquamnauis quapertranjit fluciiiantemaquam -j cuius, cum na"o^um"^*p£tenent,non eUvcfiigiuminuenire, neqtiefemitamcarindi i^ausinfluiltbtti: dcmundi

atitauis, qnx tranfuol.it tn aere^ctiius nullum tntienitur aroumentfrm itineris ;/.v^nicaiiCi

lius , fed tantumjonttiis alarum verherans leuem ven:um,&poJi hoc,nullumfi'

gntim inucnitur tttnei is illius : aut tanquamfigitta e-miffi in locum defltnatum^

diuiftis aer continuo infc recluftis ifl •, vt ignoreturtranjittis illtiis. Sic & nos na~

ti,conttnuo defiuimus cjfe , & vtrtutis qutdem nuUmn [igntim valf.imui ofiederei

in malignitate autemnoflfA confumfttftiintis. Sequituribidem : Tulta di-

^rttnt in inferno hi qnipeccauenmt, qtiGniamfpest-nfij tanqttam l.inugo eH^

quA a vento tollitur : & tanqtiamfliuna nractlis, qiu aprocella difpergitur : &tanquamfuimis,qui a vento dijfiifus cfl.

Ecce, tametfi plenis immodicisquemundi voluptatibus,honori-

bus, & diuitiis afthjxerint, & tota vita durante toci in illis fuerint.glo-

riantes, luxuriantes, cxultantes , & tanquam beatitudinem fummamnadi iadantes ; tamen quando eo venerunt, vbi vere videre eft, quid/itmundLrscum om.nibusfuis tumoribus & moribus

^,vident faten-

turque nihileflTe^feque natos ftarim eflfe defiifte, & omnia tantaceleri-

tate tranflifte, atque euanuilfe, (icut omnia illa quae in qualemqualemcomparationem adduxerunt, vt iamanteaudiuimus : vtobidfein-fenfatos meritoipft proteftentur,&doleant. Vnde&Prophetare<7iuseodem prorfus fpiritu loquens, fic deplorandam horum ftultitiam de-

pingitJ.

2/2 Vepidicvs Christianvs.rfj.jt. pingit: AhiwJamestnftculo obtinuerunt dmtuii. Veruntumen, deiecijlicos

dum alleuarentur, Qmmcdofuihfunt in dcfolmonenA Subuo defecerunt:per-

Sommj in- lerunt propter mquitatemfu.im. Velmfomnium furnentuim, Dommelin cim-

Yaaitar^'^^f.«fe tUA imugmem ipforum ad nihilufn rediges. Vanitas mimdanoriim fic

in fuis voluptatibus fomniantiumetiam a Prophcta Ifaiacxprefsc de-Jfau t^. rcribitur,his verbis : Sicutfofnnhtt efunens cj comedit

jpojlquajn experge-

ficfusfumt,vacua cflanima eius: &ficutfomntatfitteni cr bibit; &pcftquant

fnerit expergefuttis , bjpts adbucfitit; fic erit multttudogenttum . Sic cum

mundi cultoribus &amatoribusagitur, quandoomnia tranficruntj

fomnuim videtur fuifle : quo quid vanius , refpedlu rei ipfius de qualomniatur } Et vbi eft ingenij kibtiHtas, rationis vigor, acumen indu- jftria:, de quibus interdum gloriamur ; & intcrim vmbram pro re , 6c

Canis foranium proveritatecomplfedimur ; canem iilum i£fopicumimi-Aclbpicur.

tantes.qui carnem ore geftans , vmbram eius in aquis luna fplendente

apparcntem auido morfu prenfitans , vcram carnem amifit . Ita nos

aerem retibus. fumum manu , vmbram totis vhiis , ik fomnium toto

animi lhidio,expanfo velut finu,captamus, vera xternaque beatitudi-

ne dimifia. Qms non hic cum viro (ecundiam cor Dei exclamct quafi

?/-^- 4- miferosatantainfaniareuocans: Filijhonnnimijfquecfuogrutfi cordc^ Vt

qtnd dtligitis vamtMem^cr qiu-critis mendacium ? Nonne (atis mifer eft, cui

inuito mendacium obrruditur , nifi id ctiam ipfe ftudiose conquirat?

An non fatis deplorandus , qui in(cius&: nolens in vanitatem incide-

ritj nifi&non habitamambiar, &dihgat inuentam ? quis domumqUcTrcns.vacuam mahtt]uam plenamfquis buriam vacuam,(cyphum,

horreum ,armarium,armamentarium, caput, corpus , & fimiha Cquse

continendisrebusfcruiantj vacuamalitquamplena ? Itaqui qiicE in

mundo (unt dihgunt,non modo vana dihgun: , fed ipfam adeo dih-

, guntvanitatem.

^"lim?x Infignum, vacuailla & vanaefleomnia, quaemundanihomines

mundanx tanto cum affcdu & tanta cum animi vohiptate concupifcunt & am-vacua va- pie£^mT,tur, vacuaetiamfuntomniaihainfirumenta, vtfupra attigi,

"^unT^c- quibusmaxima tahbushominibus la:citia & exukatio exhibetur. Vt

ftamia. funttympana,fiftul2e,(ambucx,lyra.cythara «Scid genusalia. Videte

itultitiam: inl^iarur faccus coriaceus^inliatur tibia,pul(anturtympana,

fonumq.edunt-,& incipiunt(altitarehomines,& inftarvitulorum pin-

"'uium^eftire^lalciuire, &milleleuitatesexercere : quidid aliud eft,

quam vanitatem hominis per inftrumentorum vanitatem excitare , &fadooftendere,vanaeflcomniaf Dumque tranfiitfonitus, ceflatfal-

- tus j & iterum in nihilum euanuit. Iterum dicere lubeat: Filij hoi-ni-

num , vt quid diligitis vanitatem? errorem: perniciem?

AH^njKn. RefteD.Auguftinus : Oinfehcitasgeneris humani! Amaruscfl:ferrn. 1 1 1.

j-j-^^j^^^s^^ dilicitur t pucasfi dulcis eflet,qualiter amaretur ? Formofo

q-uomodo

Veridicvs Christianvs, 275qaomodo hsrcres , qui fic amplederis focdum ? Flores eius quomodocolligeres , qui a fpinis non reuocas manum ? Idcirco prudentes nos

cfleoportet& iurtos rerum asftimatores.Tranfic mundus^tranfcat.ne-

que vanitati eius innitamur,vmbras,mendacia,fumos, &inancs fpe-

cics fugienteSjCtirirtOj qui vcritas & jeterna Patris Sapientiaeft , ad-

h^ereamus. Ilii adliarrere bonum eft. Sortilegium mundi pompaticum SorsChn-contemnite , vbiomnia in fortem conferuntur , &nihil praeternihil ftiani

accipitur. Sors tua tibi, 6 Chriftiane.cecidltin pra'claris.Hneresc2eli,^^"^*

DeiquecumChriftocohiEresfaduscs. D^.t^, inquitnoftroetiam no-pf^i i^i„^

mine, Propheta: Tu esjpcs meA , Dotnwe,& portio mea w tena viucntium

.

Haccontentifimus. Ceteriim, mundusmihi crucifixusfit , & egOQ^/.^.

• mundo. Ecqua voluptas fit , cum reo cruci vel patibulo affixo epula-

rijfedere, iacere, illiusfrui amplexibus&: ofculis.^ omniahorroris

pleniflima funt. Phy igitur mundo,i& omnibus eius vanitatibusjChri-

ftoconfixusfumcruci.

VereE vanitatis mundi fpecimen atqucexemplum cx Philone bre- ^^'^"*

eiitcr narremus . Cum Agrippa a Caio Augufto rex ordinatu' , Ro-ma recedens & in ludoeam rediens , Cslaris hortatu pcr Alexan-

driam iter inftitueret : intolerandam in illa ciuitate fuftinuit ignomi=Jiiam. Eratquippe quidam infanus, nomine Carabbas , non ex illo

confpicuo furioforum genere , fed leuiore correptus infania. Is inter-

diu noduque nudus oberrabat per compita, nec^ftum nec frigus de-

uirans, puerorum& adolefcentumludibrium. Hunc miferum pro-pulfum ad gymnafium in fuperiori loco ftatuunt,vt fpedari poftet abomnibus j moxque capiti diadema impofuerunt papyraceum, pro pa-

ludamento corpori ftoream induunt , pro fceptro fruftum arundinis

humofublatumquidameidedit inmanum. Sicornatum regiisinfi-

gniis,& in regem transformatum, more hiftrionico, adolefcentes per-

ticasinhumerisgeftantesftipabantprofateUitio : tumalij falutatum

accedebant: alij fibi reddi iura petebant : alij confulebanteum de Re-pubhca: pofthc-EcaccIamatumeftacircumftantibuSjmagnavoce, M^-r/w,appeIIantibus,quod nomen Syris fignificabat Dominum. Ecce li-

bimunditypuminfatuoludicrefubliraato, &inAgrippa nouoregederifo luculenter expreftum.

Oratio coiitra mundi vanitatem.

"Xyf Vndus tranfityDomlne T>cus, ci' omnis concupifcentia eius,

-*' •*^ 'ueritas tux manet in dternum : abfirahe corda noflra ah

emni vanitatej dr tibi glutino tu& dile5tionis affigito: ne, quan-

do dormierimus fomnum nofirum, vaculs inueniamur manibus ,

dum cun^i refurgetes mercedepro laborefuntpercepturi. Amen.m C A ?•

Vefttum &ornatus o-

274 Veridicvs Christianys.

C A P. L X X I X.

Qua capitur fpeciejqni fidcra lumine veftit?

Vircucum : Argenci ha^c radios pr^ftinguic& auri.

osTCvv*^^ homo primam fuam in Paradifo vefteminno-

centiar&tuftidoE originalisamifit, ccepit in veftium ornata

i-go &:pro 'M ^^1 & prcrio, & ni iis qux eo fpeclant.volnptatem capere. Pri-p.vcflus. MiS^^^i&a

jpj{,fj, quidem necelTitate tantum impellence, in quam fe perGcnej.3,

peccatum coniecerat , vr veftiumvla indigeret; fed poftea etiam va-

nam dcledVationem 6c honoremin veftitu qua:rendo & collocando. APrimum {iquidem indumentum,rcu potiustegumentum,quopudori

ex nuditarefurgenti confulereturjCrant perizomata,qua; ipfi primi pa-

renresconfutjs ficus fohis libi confecerant. Tunc fecit eis DommusDcus cunicas pclHccas.ad tegcndam quidem nuditatcm , fed etiam ad

frigus (.ttlique iniuriam arcendam. Inde ad lanam & linum ventum

eft-, efhnxitquefibi humanainduftria vefteslaneas &hneas. Inde

vkerius ad vermium fericaexcrementa & byfTum : tandem ad aurum B& argentum,conchas,muriccs,vniones gemmas,& lapides pretiofos.

Adeo vtnihil vltra videatur expcCtandum , quam vel vtadprimum

iterum veftimenti genus redeatur,vel vt mundus finem accipiat : ciira

infuper omnia illa flipradida ica inter fe contcxta , commifta;& mille

modis variata& variegata fint, vt nihil fuperefle videatur^qircd ineo

genereamphus queatexcogitari : &tamenin vnodiu conquiefccre

nequitmundus.'

Gemilium Ethnici,qui nonplusfapiunt quamcapiunt,qiTamq. fehumanum3n ornatu protendit ingenium,magnum momentum. in externo hoc ornatu con-ftudium.

ftitiiunt-, quia fummam fuam feHcitatcm intalibus pofltam exifti-

mant ; hinc etiam eiufmodi ftudiis maximam nauant opcram. De hrs

Vfd. i4v iicloquitur Propheta : Itlu eorum iompoJit<£ : drcv.niorv.atdt xt jimilitudo

templt. &formacorporisaptifllmecomparata!, & veftium ornamen-

torumque corporahum fplendore ita excuks,ita armilh"s,dextrariohs,

inauribus,torquibus,Iunulis,frontalibus, &: flmilibus circumornars,

Yttempliaiicuius etiamaul^is &coronisahifque danariis circum-

quaque dependentibusornatifnmifpcciemreferre videantur. Bcatum

dtxertmtppilum cut h£C fiunyinc^mt Propheta.&' fibi beati videntur.

Chriftiam Idque inquam de Ethnieis , qui lumine Fidei dcftituti videre ne-fcuu,quid quem-itnequediiudicare,quisfixornatusilIe qimic fpecies aua Deus

U^ornata^ capitur&dclcdatur. Deus,inquam,qui fidcradccoroillo vefiitlumi-

fitfemicn- ne. AtnosChriftiani aDeocirca huiufmodi illuftrati, quandoper=dum. fpicilia redi vifus ac iudicij, nafo noftro imponcre volumus 5 hoc e#j

quando

!^: V^RTVTVM JRN.ITl''.'^ BeO GKATJSSIMVS. 79.

Qua capitur ipecie,qui iideralumine veftit

A^jrtutumrAigenti li^c radios pradflinguit, etAuri

,

^e queUe ^arure / Vauthettr dc Nature / Se delecce j>lus ^

GDf la Vertu helle ^^iu p-is lela qmle Rten n'efl-le furphis.\

ca^

Veridicvs Christianvs. t^fqiuncJoKiimanumnoflrum intellcdliim captiuum tencmns, &: fidci,

obvcliemix,;itque obfequio fubiugamus, facile videmus quid de co.r-

Cporaliornatu cenftndiim (it, quantumquem eo gloriandum . Fidc

namquecognofcimus , nonalia nobisquam pcccatorum occaiionc,, «

conccili. corporis indumenca j ficutcataplafm.ata , (Sc fafciarum obli-tadiafina

gationes.vulnerum vlcerumqueoccafionetraduntur, Vtpudere nosta»

podus dcbeat,quam gloriari deledet in veftibus , ciim iliae nobis fer-

uiant magisad ignominiam inobedientia:que nodra: memoriara re-

fricandam,quaniat^laudemaUquam velhonorem. Sicenimneccau- Veftescau-

teiium, f( apuliscuiuiqiiam furis inuftum.occafionem aliquam pras-^^^jinftar,

bctfeiadtitandijVel fibi complacendi , fed potius fe humiliandi, quia

recetem femper commiiTi vel furti vel criminis gignic recordationem.lam vcxo non e6 tantum ventum eft, vcin tcgumentis corporis no- infania

ftri oloriemur , sque ac vulneratus vel luxatus quifpiam in fuis cata- ^rca culti

plalmatis Sc colligaturis ; fcd etiam illa nos eadem argento &: auro& ^^^'P'^"^*

lapidibuspretiousornamus : nobisperfuadentes pulchrum hocelle

&honoriticum. Quod fine dubio clarilllmum ell vel fculcitiai argu-mcntum,veInos Fideinoftrcenonvtilumine, quoha^comniadifcer-namus. De fic fe ornantibusdicic Apoftolus : Ko}i in tcnis crinibus , aut

i .t,*;;,. j.^

aurOyiutmargaritUyVelveJle prctiofi-^ Jcdquod decet muheres pomittentes

petatempercperabona. Cui& D.Petrusconfentic ; Non fit extrinfecns \.Tet.i.

capiUatura,!tut circundatio auri,aut indumentt vejiimentontm cultusi fed qui

^bfconditus efi cordis bon:o,in incorruptibilitate quieti (jr modesii fpiritus y qui

efi in conjpeciu Det locuples.

Docueiuntnos Sanfbi fuo exemplo ita decorporisindumentis , vt

di.xi,fentiendum : daca cfTe fcilicec quibus cegamur ( quod ex peccaco

originem fumfic ) & in fignum pcenicencia? peccaci illa nos circumge-flare; ficuci fceleracus aliquis corquem ferream, vel catenam, vel aliud

fignum geftaret : Sandi veftibus ad po-nitentiam etiam vfi funt . Sic

Apoftolus : Fide,aUj circuierunt in melotisjn pelUbuscaprinis, e^entes, angu- Hebr.\i,

fitati,affliclt,quibus dignits non erat mundus.

Vnde ifta fputamus^inter homincs iudiciorum & rationum agendidiuerflcas,nifiqu6daliisalij animamplurisquam corpusfacianc, at-

que icaeciam ornacum animx corporis culrui pr^feruncj vircutes,gra-

tiarumvarietates, &eiufmo5i fpiritualiaornamcnta, gemmis&au-re. Alij vero.quibui; vel cerebrura,vel cor. vel fpiritus deficir,,corpus

anima!pr^ponentes,eriam longeltudiofiusexteriorem cultuminte-

D rioriprsferunc. Dequibusredle D,Auguftinus.Ecce,omniapuIchra Augujrm^

funtcuminiquis,&:ipfiturpes.fecundumanimamfciIicer.Nonenim Anlmacogiranc, nequeanimaduertunt, animam principalemeftehorainis '^^'p"^'

portionem ; eamque ob id a Deo, vc rem preciofam , corpori vc loculoF^ponca-

conuenientiefreinclufam. At ipfi capfam exteriorem comemplancutm X cum

ij6 VsRiDicvs Christianvs.cumadmirationejnihilifacientesthefaurumintusconreruatum.Pro-»

pteiea exterius ornant, intus negligunt . Qupd dum ftuhuh faciunt,

itafapiunt, acfifurquiadfufpendiumduciturmaiorem haberetcu-

ram ornandi corporis,quam animac conferuandse.Vircutom Dicititaque optime Refponfio, virtutumornatum DeomaximeE

ptimuli!

°"P^acere, illumqueradiosargenti& auri pra?ftinguere. Hic eft enimornatus Reginae, Chrifti Regis fponfx , animae Fidehs

; quam ob idPfaL 44« fponfus tanto dienatur honore,vt ad de.vteram fuam coUocet : Adftnit

tucibus regmaa acxtrutMSin vesiitudeamato-y cmnmdata rarietate , Tanncftprxdita, operimentum illud fulgentis charitaris, vteius comparatione vilefcat-

^S"^* aurum : tanta eft omnium aliarum virtutum varietas,vt nulla veftium

variegatiocumeaconferripoflTit» Quihunc virtutum ornatum haber,

alium non m.agnopere quasrir , neque proillo manum mouerit ; cumfciat fc per iftum fummo Regi Chrifto placere. Talis animae pulcher- p

Hefier t, rima fuit figura, Hefterillapulcherrima. quaetantagraria & pulchri-

tudine naturali pollebat,vt non quarreret muHebrem cultumjneque ei

vt ceteris opus erat ftudiose fc adfcititiis ornamentis comere 8c polire,

quia,tefte Scnptura,eratfortnofa valde,& tncredibiiipulchritudine,onnnum

oculu gratiofa&amahilis vtdebatur'. & propterea prse ceteris Regi AfTue-

roplacuit: quaetamenfexmenfibusoleovngebanturmyrtino &aliis

fexquibufdam pigmentis &aromatibusvtebantur : &:quidquid po-

ftulaftent ad ornatum pertinens , accipiebant,& vt eis placuerat com-ponebantur, dum ad regem fuo ordineeftent ingrefturjE . Pofuit au-

G i ani-^^^^ Aftlierus rex diadema regni in capite Efther, fecitqueeam regna-

immorna- re, Quicunqueigitur fummo Regi Chriftoplaceredefiderat , &ipfotam habcr, tandem iubentc ac donante in c^lis regnare,mundi corporifque orna-decorpons tumcontemnat,qui animam foletdehoneftare,foedioremque coramornatu no

,' i

, , i. • i- • •

cft folici- Deo reddere: & aftumar virtutum decus; humilitatis,puclicitiae,man-

tus. fuetudinis,fobrietatis,patienti2e,charitatis,mifericordis,pietatis, $C

C£Eterarum. Haecoptima fuereChrifti,amicorumqueeius,&glorio-

forum Principum terrae Apoftolorum veftimenta : hisornamentis re-

Vir|inum fplenduerunt tot Sandorum & Sandarum millia . Et virgines nomi- qfanaatum^^^^^^ ^ etiam corporis pulchritudine frequenter fpeciofiftimaE , & in

fjECuloprseftantes. hoctamen virtutum Cirnatu eminenter fulferunt:

quales fuerunt S.Carharina,S. Agnes,S.Caecilia &c.at praeomnibus,f|

Virgo virginum , Domini noftri mater facrofanda , Domina angclo-

rum,in qua Deo complacuit.

Hic virtutum ornatus non teritur vfu, fed augctur, redditurquc ve-

nuftior. Qui his indumentis caruerit,gehenna? flammis aeternum ve-?,(W 108. ftietur. Jnduet makdicitonetnficut vefitmentntn ^ inquitPro^hezA. Mc-

minerinttantJEdignftarishuius virtuofiornatus , quaregni maieftas

obtinetur j & e contra vilitatis ornatus corporalis , quogehcnnac in-

cendia

Veridicvs Chrtstianvs. 277cendiahereditantur, qiiicunque itacultuicorporis vacant, vtanima:

cultum poftponant. Meminerint exempli fororis S. Bcrnardi.

Scdremipram,vtinvitaS. Bernardi dcfcribitur,audiamus. Ciim Soror fan-

igitur illa veni{ret,qua{i vifura fr.itrem (uum, & adeiTct cum comitatu r'^;^"^'^-

r y o -11 j A o j- iH cukumfuperbo& apparatu, ille cleteltan.s ocexecrans eam tanquam rctc dia- cxremuaiboliadcapiendas animas, rHillatenus acquieuitexire ad videndam d< p^roic

cam, Quod audiens illa,confufa & copundta vehemeter,ciim ei nul- o','^''''f*

lus frarrum fuorum occurrere dignaretur,cumq a fratre fuo Andrea^ ii,i ca. 6,

quem ad portajn inueneratmonafterij, ob veftium apparatum ftercus

inuolutum argueretur, totain lacrymas refoluta; Etfi pcccatrix fum,inquitjproralibusChriliusmortuuseft. Qujaenim pcccatrix fum,idcircoronfilium&colloquiuni bonorum requiro. Et li defpicit fra-

ter meus carnem meam,ne defpiciat fcruus Dei animam meam . Ve-niat,pr.Tcipiat

;quidquid prxceperit , faccre parata fum . Hancergo

promiiEonem tcncns, exiitad cam cum fratnbusfuis frater eius : &primo verbo omnem ei mundi gloriam in cultu veftium, & in omni-bus fxculi pompis & curiofiratibus interdixit ; ac formam vita; matris

fure inqua multotemporevixitcum viro, eiindixit, & ficeamafedi-

mifit. Illa veroobedientilTime parensprxcepto , repentefecundumomnipotentiam dextera? Excelft mutata eft . Stupcbantomnes, ado-lefcentulam nobilem, delicatam, fubita mutatione in habitu & vidu

,

inmediofeculivitaduccreeremicicam. Hucufquecx vitaS.Bernardi.

Invirtutum porro commendationemadiiciaui quod AntifthenesirteV^tf^,tf,

dixifte fertur. Enfis & clypeus excutiuntur ; fapiens autem ac virtutc

praeditus,nunquam nonarmatuseft , eoquevinci non poteft. Eccequantum prxfidium in virturum ornatu, quse& armatura! loco fmt iii

miUtianoftraquotidiana^ vtillismunitivincinequeamus-, cumalio-qui corporis ornamenta parum ad telorura ia6tum conducerc foleanr.

Idem virtutesei mcrcium generi comparabat, qua;in naufragio vna

cum poftelToreenatantv Etquid verius, quamquod virtutesinmorte

fola: au(5tori fuo ex hoc mari enatanti adhxreant , eumque in extremaneceiTitate folentur ? Omneigitur ftudiumiitiornatuiDeotamgra--

toimpendendum.

Oratio ad ornatuin anima^ acquirendum.

DOmineBeus ommpotens , c^ui c^lumjideribus , dr florihus

tellurem , fulchnus qukm regaligloria exornajii^^ Da mihi

gratiam , 'vt corporls ornatu contemto, animam exornem virtu^

tihus j vtgratiamin ocultstuis ^ qua cor intuentur ^ obtineam«

Amen,

m 3 C A p*

i/S Veridxcvs Christianvs,

C A P. L X X X.

'

QH^ <^'" Horenti tibi llat fencentia forma ?

Fios lile ambrofiam modo^ cras fpirabit auernum,

Rirudi^niT ^^5%^ £ R E admiiMcione 6c animaducrfionc dignum , homines

Ail^V.x ^V^^I^commiini^cr tanramex pulciiritudine&: fofma voluptatem

apud de- tkw>^ capcre,vteriam vidcn rormoius quis delKieret, rameth vcrefonnej. xion efler. Si tantum quilibet ftudij poneret , vt probus fie-

ret,quantum vtpulchcr appareat , quam boni & {andlieflent homi-ncs ! Nam non fruftra labor ille impenderetur^cum meliorem fe quiPquereddcrcqueat,nQn autcm pulchiiorem , ahave ipecie, quamquaeum Deus creauit. Quocirca ficut fuperuacaneum e{l:,vel ad ftaturarn

aUquid velad formamadiicere, velqua^rerc quodnequeat inuenih;

ita e contra,vaIde vtile ac frud-uofum eitjvitaremendatiori &fan(5l:io-

ri opcram dare : quia ibi proficitur, neque olcum neq. opera perditur.Pulchntu • Quarriiur itaque modo , quid de fiorenti forma &c corporah pul-

ducus.^' <:^hritudine fic fentiendum : ciim tara multi tanti eam faciant ; vt hcet

non iint,videri (altem fpcciofi contendant. Refpondetur , eam inftar /^

floris modo fuaue rcdolentis cire,qui cras, vel paulo pofl, fcediffim.c

Trou.ii, foeteat. Ex Sapicnte iam antea audiuimus : Vanam cam eifc corporis

pulchritudinem , fallacemque eiufmodi omnem gratiam. Nam pra:-

terquam quod frequenter vere non fubfit,quaniumque id apparear,

etiam cum vere,valde caducum & incertum cft. Quia,(icutiex Apo-x.Tet. I

. (J.QJQ pej-i-o alias diximus : Onwii carofwmmt , & Oiniiis gloria eim , /.;;/-

quam^osfdem ; ex.inut foinum , cjrfios cim detidit. Quod &c D. lacobusJrff.r. fimihmodoloquendi confirmat; Floseiusdeddit: & decor Yultuseiii' de-

ffrijt. Itaenim in formolinuTiis breui temporisfpatiovidcmusaccide-Theophra^ re. Vc vere dicat Theophraftus ; Forma eft tacita deceptio. Non enim"*'

folum multosdecipitjiienterqueinlaqueuminducit, folointuituac

fecretooculorum ipiculo;, verumetiampulcherrimavenuftas acfor-

ma,qu;E omnium in fc oculos pra: admiratione rapit , plurimaque vi-

<Ictur de fe poIliceri,iIla eadem paulo poft tacite & prxter omne cxpe-

dtationem,minimo cafu, morbi , vcl metus , vel mccroris , aut alterius

occaiione,leui(fima nonnunquam, ita fui poifeiforem , 6comnes qui

cam cum ftupore fufpexerant,decipit j vt vix credant eandcm elTe ita

iam deformatam formam

.

Eimpidei.ij.^^ ctiam vc&e de pulchritudine feniit Euripides : Pulchritudo res

infehx cft. non iam tantiimob illamdeccpcioncm, Ijcetmukiplicem:

fed eciam ,quia eius occaiione multiin deplorandas venijunt infehcita-

Ees& miferias, tum corporis,honoris,&:iiibftantia;, tum pociilimKm

in

FoRMjE FALLuiX GRATIA,ETmUA FVLCHRITVDO . 80-

Qpp de florenti tihi ftat iJntentia Forma r

Hos iile, aml?rofiam modo, cras ipirabitAuernum

,

'l)u aentil corjaae/Et du, loem vifa^e/Qu^en lowt-onjcauov:

Que cefl vne roje / JLti mattn iefclofe / Qmjleflnt aujoir

.

VeRIDICVS ChRISTIANVS. 27Pinia(5luramaniraae incomparabilem. Dicatvtideo idemaudor fen-

tentiam,clignam qu^ex Chriftiani alicuiusore crcdi pcffit promanar-

Cc:DtfortniS{WiJ)o:m,quamfu!cher (^iKuha, Nam Mopib quodam , Scntcntia

Theriite, atqueAefopoipfo dcformioreil:, quifquis mahsmoribus^-^ft^ano

prajdituseft^etiamfi Adonide, Narciilb, velHelcnaiplaformcfior'"'^'^^'

vuhu appareret.

Heuqudm m.ulti (tiraendumeft) ininfernoacternis crucianturig-£)ai.n„t,rj^

nibusTolapulchritrLdinisoccafione tain viriquamfGemina:! His for- pukhiiiu-

mx venuftas,lapfas ^ pcccati &c damnacionis caufa fuit , d qaa fuif- <*i"is.

feni immunes , (i ruipcs fuiilent, aut filtem non excelitntci- formoli,

eamvecautiuscuftodiilcnt, Formaeis vckuharaus fuir,quopUirimos

fecum in ardentis laci voraginem pertraxerunt. Dixit proptcrea redePoeta : Lis eft cun^, forma raagna pudicitias. ac ii dicac : Pucior & ca- Ottid.

ftitas valde periclitantur,vbi adeft pulchritudo : ac li non bcne queanc -£^[#.9.

confiftere.nifi cum ma::imo certamine & difcrimme, in quo plerum-quefuperatpulchritudo cum pudicitis: decrira.ento. Iftud quotidia-

nis;'pr6 dolor!)exemphs conftat in ilukuHs iihs,que tanti ficiunt for-

moft videri,vt parum ob id curent, ii caft^ non maneant.

Exhisfacilevidereeft, quam vanA,failax,infelix,&:noxiafit(£Epe

pulchritudo : fed bonum elte , ac Deoex confcientia! pulchritudine

placere,magnilicura eftcjparum refcrre de facie. Quocirca confilium -. . .

Demetrij mihi fummopere placet ; Si pulchcr es, bene fac : fi dcfor- Speculi bo»- B niis ; naturx defedlum bonis acttbus inftaura. Vt &c Socrates eam ob «us vOis.

caufam diicipulos fuos in fpeculo fe contemplari iubebat , dicens : Si^<"''''""<'

ribi pulchervideris; videvtprobe viuas : quianimiiAm dcdeceret,

pulchrumefte&malum. Econtra, (i tibideformiselfevideris , eorediijstegerito; &corporis defedlum raormii probicare compenfa.Superatnara.quefacilemorum virtucuraqueornacus (quieft animje)

forraamacornatum ficiei&corporis, prxfertira cum hsec inmahuTir;caderent. Dicitnamcjuc appofite Sapiens : Circulusamctis in nartbuspfgff^j^

fuis jmulicr pulcbra cj;-fitua. hoc cft mala,qu2imprudencer fe gerit:de

quafacuitacein iii. & iv.difieruimus.

D Pulchricudo ifta corporalis quid aliud quam excerior forma fepul- Matth.xchri dealbaci,pidaeque vel eiiam capfula! inaur.T-x plenq oflibus mor-tuorum , vel rebus aliis curpius fcecencibus? Quocirca , rede D. Am"^^^ rbrofius : Pictuses.o homo! S>c pidus a Domino Deo cuo. Bonum ha- Hcx^mlbes anificera acque picflorem. Noli bonara delere pid:uram,non fuco*^* ^'

fed verirace fulgcntem ; non cera expreflam,fed gracia. Deles pidbu-

ram Dei,mulier,fi vultum cuummacerialicoloreoblinas : i\ acquifici-

tiorubore perfundas. Illapi<5luravicij,non decoris cft : illa pidu-ra fraudis,nonfimplicitatiseft. Illapidura temporaliseft; autplu-uia aut fudore tergitur . Jlla pidura faUit , & dccipic^ vtnequeilli

placeasj, .

28o Veridicvs Christianvs,placeas, cui placere de(ideias,qni intelligit non tuum fed alicnum cfTe

quodplaceasj&tuodifpliceasaudori, quividecopus fuuni eife de-

letum. Dic mihi,li fupra artificem aliquem inducas aiterum,qui opus

illius fuperioris nouis opcribus obducat^ nonneindignatur ille, qui

opus luum adalceratum ciTc cognouerit.^ hucufque Ambrofius.4R'f 9- Talesadukerinaepictnceslezabelem illam imitantur , quaeintroi- Eprsecipita- ^^ ^^^'^^^ audito, depinxitoculos fuos ftibio, Sc ornauit caput fuum , &ta, (hbio refpexicperfencfliram. Etficutillapeream pracipitara acanibusde-depida. uoracafuit; itaillxqua: ftibio& purpuriiro.aliisq. fcxcentisartibus,

fuinmi artificis Dei opus in fe peruenut; forma fibi datam reformaces,

ininfernumdecurbata:,acanibusauernalibusin jEiernudepafcentur,

Dclendus Id confiderent & recogitcntomnes , quotquothuic curiofae trans*

animx formationi , &c refidiom vultus fui tam fedulam nauant opcram ; &negledus.

^j^jj^j^jjj^ jq^q fg.^ ^nni tempore illotam, impexam, incultam, fcedam

fscencemqucrelinquunc , ollaquauis auc carbone Aegyptioatriorem.

Horum ,inc]uam,meminerinc,€xpcndancque quo cunc fumri fint ani-

mo, quando die illo nouilTimo , vt amentes , quafi homines exufti (e-

cundiim corpus,& quafidxmones fecundum animam, difcurrent, &JfaU I?. quo fe vertanc, nefcienc. Ica Propheca de taiibus : Vnufqtnfquead pro-

Horribileximiimfuurfifiupebit: ficies lombufid vultmcorum. Quibusverbis indi-

^cat . quemadmodum nunc fe mucuo occafione forms,ornacus, & cu-

riofa: nouiratis quotidie valde attence obferuant , cum admiratione&ftapore confiderant •, ita tunc e contra fe inuicem prre ftupore , horro-

re, &faeditaterefpeduroseire, acfiinfemutub hominis combufti

viderent effi2;iem , ambuftumque cadauer. Idque tanto maiori cumterrore &:tuibacione, quanco horribilius eft talcm hominem videre

ambulancem,difcurrencem, loquencem,vociferancem,brachia iadan-

tem,velut mencecaptum;quam fimpliciter videreexuftum,morcuum,

palo affixum , vel humi iacencem. Vbi & horrorem augebic occafio

tanc^infelicicaris &miferijenon ignoca; quod nimirum cam fohciti

fuerincpro pulchricudinefaciei excolenda, &faciem animarfecun-

di^im imaginem Dei creaCcX ita neglexerint. Ita,inquam,neglexerint,vt

vix femel ferio perpenderint, fe animam haberc^anims vero ifti fuam

eflefaciemjbamefte puIchritudinem,ornatuin & fplendoremrneque

vnquam cogitarintquomodoilla maculetur, dcformisfiatj quavera-

tionemundetur.

t: .«,* „^ Hxc aucem omnia eb grauiora futura funr,quo maiori cum affedu

nuftas.ad fe cotoseis fuaq.impenderint; idq. noiamlolumexinnataaliquacu-malum riofitate,vel fhidio complacendi fibi, vel etiam cculis hominum,vana

"'"rS - q^^^i^^ oblcdationeifed etiam,quod longe decerius eft,ex praua inten-'°

cione, cum deliberaca voliicace ac defiderio alios ad malum forma! ve-

iiuftatetrahendi,pelIiciendiq.adcarnaliadefideria.SicutiexSapientc

audi-

ta

ma.

VeRIDXCVS ChRTS TI AN V S'. iS»

aiidiiiimus : MuUer ornatu meretriCto, prttparata. ad cafien^si anmas. Dcp,^a ,.

talibusanimarum venatricibus&venatoribus, reuere& vcr^diuus

Hieronymus : Si vir vel mulicr fe ornaueric, & vultus hominum ad {"c ^^^"a^'"*

prouocauentj etfinullum indefequaturdamnuin , iudicium tamen

patietur^ternum. Quia vencnumattulit,fi fuiffctqui bibcret.

Qu6circa,quirapit,confdiumexemplumc|ue Romanieilliusnobi- i^j<:f«>* »'«

iis matronjcPaula:iequatur, dequaitaidem commemiOrat : Uum a^^^

nobis crebrius admoneretur vt oculis parceret,& eos referuaret Euan-

gelica: iedioni,aicbat ; Turpandaeft facies,quam contra Dei pracce-

ptum , purpuri(Io& ceruflTa & ftibio faepe depinxi. Aftligendumeft

corpus, quod multis vacauit deliciis. Longus rifus perpeti compen-fanduseftfletu. MoUialinteamina &:fericapreticfiiruiia^ afperitate

cilicij commutanda. Qus viro& fsculo placui , nunc placere Chri-

fto defidero. Ita illa dicebat& faciebat : vtquc pauca: illam in tali vi-

tx commutatione imitantur , fic etiam paucx ad eam gloriam in altc-

ra vita venturs funt. Nam qua; ita facies fuas diabolica quadam me-camorphofiquafiinlaruas&fpedraconuertunt; cenarfunt, nifide-

pofitalarua:pGenitentiam aeant, fe a Chriftoiudicc, quando cum fa- Matth.x^.*

. . . •l'^ 1 r • 1- r\ lA • Defornra-tuis virginiDUS claula lanua venientes dicent : Domine,Dominc, apc-

^^^ ^^ ^ri nobis, audituras horrendum illud refponfum : Amen dico vobis: Deo noa

Nefciovos. Egon'hasformauifacies? egohorumvultuum plafma- agnorcca-

tor.^^hoccineopus manuummearum? Egovosad imaginemmeamcreaui : &qua:efth2cimago, qusfuperfcriptio, quanivideo? Ite,

alium quaerite faluatorem , fi alium qua^fiftis creatorem . Non noui

vos. Quo nifiadxternam damnationemiturjEfunt, quos ipfa repel-

letfalus? Heuludruofamrepulfam! fccdum pulchritudinisexitum!

Tuncoptabuntformofulxillaefeturpifllmas internatasmulicrum

cxftiti(re,vclaIiquomodofedeformafie,&truncatis naribus& auri-

bushorribilesadfpedu fui{rc,potiusquam per fluxam iftam pulchri-

tudinem,adhorrenda xternorum fuppliciorum loca deuenire Credo,

fi cum Demofthene Laidis amoiesob pretij magnitudinem faftidien- Dcmofthc.

te,tam futilis rei tam immenfum pictium tempori expendercnt , cum nisdiftura.

ipfo etiam meritodicerent: Tanti non emo pffinitere. Nuncexemplaaliquotfubiiciamustamex facris,quam profanis, qusc tum admaio-rcm form^ negledum faciant , in fe& in aliis j tum ad omaimodamftudij illius deteftationem , quo per formam& ornatum infidix aliis

ftruuntur, ad perniciem animJE.

Quidam,Pior nomine,y£gyptius genere.aetate iuuenis , cum mun- Tallad.hifl,

dorenunciaflet,exiitedomopaterna; &propter infignemamoremp\orIbbc.

fpiritalem DeoeftprofefTusfenulkiexfuis vifurumampliijis. Quin-quaginta ergo poll annis,foror eius,qu2E confenuerat, & ab aliquo rc-

fciueratiiatremfuumviuere, venieDatia mentiscmotx periculum,

n md

2*^1 Veridicvs C HRI $T I anvs,nifs ipfuiTi videret Cum autem non podet venire in vaftum deCertumi

rogaait illiiis lociEpifcopum,vt fcriberet ad fan^tos patres qut erant in

{olicudine, vtipfum mittcrent,&cum videret. Cumergoei visma-'

l^na adfcrretur, patribus obediens, ftatuit vnoalio adfumto abire : &lignificauitdomuifororisfratrem fuumPioraduenire, &foris ftare.

Cumautem fenfiirLtftrcpitumoftij, &:qn6deius fororei veniret ob-

uiam, Pior claufis oculis, clamauit ad ipfam : O foror , ego fum Pior

fratertuuSjCgofum : cccq, vide,atifpicequantum velis. lilaergo fa-

<Sla certior Deiim glorificauic; & cum nnilta fecilfet, no potuit ei per-

fuadere vtdomum mgrederetur;fedoraticnef;:<Stain Iniiine, rcucifus

eft in folitudinem, propriam patriam illic libi virrutc coinparai.s . Si

ira mulci fuos oculos , &qui fpeciofi videntur , fuam palchritudinem

cuftodirenc,muka peccatOLummiliiavitaien-tur, & animjE innume-rsferuarentur.

In comtu- Nunc vtilli adolefcentulicomtulihabeantquofecoiripiant & cor-

^^^:.,., , rigant,dum itafecomuntac poliunt,acfi fctmininiftxus fcrenc: au-

' diantquid Diogenescuidam ipforum fimilidixcrit. Confpecftofiqui-

dem adolefcentulOjCultu geftuque parum virili: Non te pudet.inquit,

quitibi peiusvelis quamipfa naturavoluit? lllaliquidcm te viruna

fecir- tu teipfum refingis in foeminam.

Memorabilerefcrturexemplum,proillisomnibus, quiformarfuae

pulchritudinein aliorum fcandalum&ruinam abuiuntur. EthnicumVaUriiu id quidem, fed omnibus Chriftianis merito admirandum. ExcellentisMax' itb 4. in £ti-m-i^^pulchritudinisadolefcens,nomine Spurina, cummira (pe-

S^punna ^^^ complurium foeminarum etiam illuftrium ibllicitaret oculos,ideo-

adolefcens que viris ac parentibus earum fe fufpedlum eflefentiret , citrata-fcdcta-das.

^^^j^ fiiam culpam: oris decorem vulneribus confudit,deformitatem«

que fan<5titatis Cnx fidem,quam formam irritamentum aliense libidi-

niseflemaluit. Huius&D. Ambiofiusfacitmentionem, libro ^.de

Virginitate.

Non defunt& Chriftianis eiufmodi cxempla ; fed pauci reperiun-Simuite.t,

j-^j^qj^ij deficierioillaimitandi tcneantur. S. Brigida virqo inter Sco-

ux puellas pulcherrima,cum a potentibus, & quidem Chnitianis vi-

ris in matrimonium peteretur, &illa virginitatem Deovouifiet , eun-

demorauit vtaliquo corporis virio ipfamdeuenuftaret, quo porco-

rum,proGorum inquam,inquietudo facile fedari poftet Iraq.cum octi-

lorum dccore maximeplacuifTet , alterum fubito vlcerc percuftum

amifit. Cuiergothartoroculisfuitvirginicas, nonnetantopulchrior

fuitinconfpeftufponfica'leftis, quantoiftisterrenis fqui iam illam

quam paulo ante tam ardenter appetierant, defponderi fibi dedigna-

bantur } vifa eft deformaciori'

ibidm. Angadrifma virgo in G allia Lothario regnante fuit , qnae cum a pa-

leutibus

VbI^IDICVS C K B.IS ti a n vs. iS^

rcntibas AuibertoPrincipi viro {"qui poftcaRcthomagcnrem Ecde- Suriwt^.i.

iiam erexicjnuitadcfuonlaretar : mLiitis cum lacrymis Dominum ob- *" ?"".

lecraait,neluam pollui virgnuiacem patcretur. Moxqueleprx morbo s.AiK-adri.

totum corpus occupante^ob fffiditatcm intadla dnnitnrur; <5<: nein in- nna.

certoeflet, curid malieiaccidiflct, vbi coenobium virgmumingrcfla

fandum velamen accepit,continu6 fana cuaflt. Puco, quae tam enixe

oraueraCjlepram etiam ip(am , quoad vixit,pati maluiiTctjquam vir-

ginitatem amittere. Atquc itaquam terrenus fponfus fa{lidiuit,cacle-

ftisamplexuseft. ExhisomnibustSc vaniias formffcorporalisagno-

fcitur, quantumqueiilamah importetmalccullodita : acpropterca

anims pulchritudmem vnice efTc excolcndam; ilhusque in nos chari-

taremi vnice memorandam , qui ( vtgencrofa Chrifl.i Agncs loqueba-

tur; collum ac dextcram noftram fulgentibus ac (cmpiternis gcmmisornauit, qui& fanguineluotinxit genasnoftras : cuiuspulchricudi-

nem Sol & Luna mirantur.

Pulcherrimumhuiufce pulchritudinisiiunquam fatis admirand«exemplarin hifloria,tametfifaeculari,adumbratum habemus, quodi-/camusChriftoanimarum noftraium fponfo graticfle.eiufque vul-

tum cordinoftroinfixumgeftare. RefertXenophon , Cyrum, ciim Xtno^hon.

bello regem Armeniac fuperalTct, filium quoque cius cum vxore cepif-

fe.cratautem filio nomen Tigranes. InterrogauitiraqueCyrusTi^ra-

nem,quopretiorcdimeretvxorem,quaead{tabat: rerponditille: Da-bolibentcrvitam proilla. Cyrus tanto amiore dele^atus, vtrumqueliberum dimifit. Inter/ogauit poftca Tigrancs vxorem,quid illi vifumfueratde Cyriforma &magnan!mitate. Refponditilla ; NonegoinCyrum oculos conieci , fcd m illum qui dixit , Se vitafua vx ndemtu-fum, Itanosmeritorapiat Chrifti innosimmenfusamor, qui qu6danimam fuam pro nobis pofuit fqua maior^m nemochariratcm inue-

niit; dignuseft vtcordibus noftrisimpreflus inha'rear. Sicqueineoomnis noftra pulchritudo confiftat, vtcx iugi tantorum beneficiorummemoria , feniperwortifiCittoneri Jefu iu corpore nojlro cmumfereHdo, vita z.Cor.i^quoque^ lefii nuiniftjletur tit curne nvjlia fncrtalt.

Oratio vc mimx pulchrirudo acquiratur.

ODomine lefu , Jpeciofe forma prd flils hominum^ in c»-

ius faciem defderant angeli frofpicere , cnius pulchritudi-

nem dr Sol^ & Luna, (^flelU mtrantur .• Da mihiformd caduck

contemtum., (^fnceram puritatis anima delecfationem,quam adtuam imaginem condidifi ^ ut eam illibatam tibt in d't€ mortis

mr€Ar exhiber^^-. Amen,n 2 C A p.

iH VEB.IDICVS ChRISTIANVSi,

C A P. L X X X I.

Stoica quo valeam capere hxc paradoxamagiflro?

Eia,Sepulchreti ferales afpicecampos.

^^^^^ALVATOR nofter Chriftits defublimi illo caftiratis ftataM<*tth.i^, ^^^^^Apoftolisfuisverbafaciens, tandem addcbat: Nononines

C^^yQ'^'^?"''*^v^?i»?^7?7 ifiud. Ac Ci dicat : Non omncs hanc dodri-

'^ ae.'^^ nam , hoc confilium intclligunt : multoque miniis in ipfo-

^'^J^'j^*-rum voluntatcm cadit, vtarapledantur & faciant. Itaquoquedc

danis mi5di contemtu, vcl ncgiedu {altem , formacexterioris &c pulchritudinis di-

& formx ci poiHt^nonomnesidcapere-.quiacommunihominumiudiciotan-comemtus.

tj^r^vtnihiimagis. Ideo nonomnesmtelligunt, reratanca^jEftima-

tionis in mundo , qusinterdura etiam maximis opibus pr^Efertur , ita

cfle vilipcndendam,vt 5c cetera qux mundus attoUit &: magni facit.

Interrogatur igitur.quo magiftro tam Stoica paradoxa , qualiaiam j^

fuperionbus aliquot Capitibus in contemtum mundi tradita funt, 6C

poftremo de negle(5lu formas , addifcere valeamus : nominatim pul-

chritudinem inftar floris excellentis 8c bene redolentis,mox in fGeto -

remteterrimumconuerci. Seio etenim,iftudfomnij fpeciera referre

,

iis qui tantopere erga corporis pulchritudinem afticiuntur ; eique cu-

randa: ita incuml>unt, vt amentia: etiam periculo fe no raro exponants

vt eos omittam,qui folo forms afpedia eo fc difcriminis quoque con-iiciunt. Poflent tales,negle(n:am rei tanti apud fe pretij non capientes,

Genef.4-1. fedinftar {bmnij habcntes, dicerecum Pharaone : Vidtfomnia , neceH

qui edtjfcrat. Prudenter idcirco illi faciunt, qui non ftatira fvt quidam

aftblent) bonaconfiliareiiciuntjeo qubdnon capiant , vel maximcquiaiudicioipforumerroneocontrariafunt:{ed ad Apoftolorum po-

tius imitationemfaciunt, qui quando le<fiiones, documenta,,paraDO-M.xtth.ij, \^s Chrifti Domini non intelligebant, dicebant :' Domme , edipre nohk

.... farabolam hanc,

fo^nihil Nonexiguumeftinitiumfapientiae, ignorantiamfuam agnofccrc,

interrogat, Sc prudenter humiliterque incerrogare,ac doceri velle. Nam vt com-muniter dicitur ; dedecus non eft multa nefcirc, fed turpe eft nolle di-

fcere. Idcircoquemadmodum qui multa interrogat , magnum de Ce

fpechnen prsebet multas eruditionis, faltem acquirendae : ita qui nihil

interrogat. nihil fcit. Redeigitur hicrogatur, quishanc le^lionem.

communi hominum opinioni plane repugnantem nos fit optinie

dodurus.

Refpondetur, optis tantum cfte , vt alacri attcntoquc animo feralcs Bfcpulchreti campos accedamus afpiciamusquc . Ad cocmetcrium

mittimurs

COBMETEKU LBCTIO ;MTNI)I JDESPECTIO. 81

Stoica ouo valeam capere licPC paradoxaMagiitro r

Eia^Sepulclireti ferales adipice campos .

C>^'cr) VMai matv ecno) ?tts:,mt{ |ir| x>p Wt^c\\y>^aat\).

Foites moy mtenln/ Ce ^oint a con^endre / Sy trefdt0ial

Va m cemihere / Ou cefle mtihere / S'ayprend au docil

J

Veridicvs Christianvs. iSymittimur,velut ad fcholam . Necdum abfolutaeft ad interrogatare-

{ponfioj fedprxambulum quoddam ad eam : quofalrem locuscon-

fignatur, vbi qua^fita diCci queant.

C ItaDominusDeus voienspopulum ruum nouoeificaciquemodo

docere,qu6d potens eflct eos adiuuare^collapfos erigere,& quafi con-

tritosreftaurare,dummodo fanioraconfilia fequerentur; dicebat Hie-

remiz Propheta: : Snrge, & defetide m domum figuli j c^ ihi audiesverha Hierem.iJS»

mea. Et dejcendt (inquit Propheta; in do?m(m figuli , <^ ecce , ipfe faaehat ^^Jj°."'^

opusftiper rotam. Et dtfipatum cfl vai^crc. Per vaiis confradtionem,e:'uf- ad cccme.

D demque ftatim repai-aiionem , didicit Propheta , audiuitque nomine teimra.

totius popuU Dominum dicentem : Nunqiudficiit figuliis tste , nonpotero

vobis facere, domtis Ifrael} att Domtnns : ecce^ftcut lufum tfimamfgnii , fic

vos tii manu /nea. Ita remittit nos Refponfio ad ciEmeterium,vbi difca-

mus quod fcitucftopus.quoad pulchrirudinem^robur,6ccorporis or-

natum-.quoad elegantiam , eIoquentiam,& fimilia eo fpcclantinjtem-

poranea,fiagi!!a,momentanea, vana, periculoraraplenilfima, in qui-

bus mundani homines tantum momenti ponunc Ibi fiquidem vide-

rceft, quiddehisomnibusiitfi-ntiendum. Nam ,quidomnesaliudfumus, quam quod etiam Ifaias Propheta dicit : Tefta de Samiis terr^^i Ip.U 45,

Nunquiddicethitutnfgidofw: ihndfiLis} Quod & Apoftolus in harc''

verba ; O komo, tu quis estqui refpondca-s Deo ? Nunquid dtcii fgmemum a Rom.9,

qut fe fnxi: : Quid me fectjiific) Ecce hoc in coemeterio di(cimus,quod

in domofiguli ; nos lutum & limum terrarcfte^formam autem tefteam

& figlinam efle , nequein ea gloriandum. Non inepte hic fubiiciam ^rg^^„j

Agathociis exemplum : qui cum cftet Syracufirum rex,nunquam fine ab Alextid.

iid:ihbus(memor paternjEobfcuritatis quodfigulopatregenitui fue- Ub.yca.iv.

rat}coenauit : adeo quidem, vt inter vafa aurea , fighna femper admi-/crit. Tametfi isalioqui noneftetexoptimis, ineotamen multorumChriftianorum confudit fuperb'am , quod tenuis viiisq. fortunx pa-rcntes no mod6 non erubuit, fed etiaaflidua recordatione honorauit.

Qui s nobis der,vt terreftris huins figmenti confideratione.ad fubli-

mcmiliamfcientine claritatis Deidluminationem veniamus, quathe-

fauricaeleftiseximiamprxfiantiam cognofcamus, de quo Apoftolus;

Bahemus thefaurum ifiumm vafis fclUibus j terreftris huius corpufcuii vi ^ '^*""' ^*

litatemintelhgens.

Oratio pro contcmtii carnis corruptibilis.

CJrv iHa, corruptibtlls , Domine Deu^ , magni femperferidefiderat , & domimrijpiritu concupifit : ita^ quafo, mihi

memoriam mortls imprimito^^ut omnis mundi voluptas t^dio mi-hifit,& in tefolo gloriari fufficiat, Amen.

fl 3 CaTo

2^8<^ Veridicvs Chkistianvs.

C A P. L X X X I I.

.

Quis docet hic Mundi faflus calcare fuperbos ?

Putiia humatorum graueolcntibus olla fepulchris.

^;^^^ vE\tADMODVM cum communircr locum fcholam nun-

Cocmete-

^vJjS'^ vE\tADMODVM cum communircr locum lchoiam nun-

f^X0-jt4 cupamus , in quo ca profclTo aliquid docetur

»

3< dilcitur:

V^"-:l»^^|| ita communi erinm vocabulo ledio id omne vocari poteft,

g^^^^j^ quodrraditurdircendum. Cum igiturad ccEmcteriu prce-

A

ruuH,icho- cedentis Capitis indiciomitramur.vr raramhac,vtilem,ac(ubiimele-4pu ici.

(f^JQp^.i-j-j^p{^,i(3rop].j.^(-n negledlus tormaracmundaniornatusaddi-

fcamus, porefl meriio ccemcteiiLi (chola appellari,vnded: confcquens

cil, quempiam ibi ludum aperirc;qui doceat fuperbos mundi faftus

OiTa, &fe-calcare. Qiixrituritaque, quisilient f Refpondctur , OHaputriaBpulchn, mortuorura, dc fepulchra patentia ac fo^tcntia. Qiiam efi fchola mi-

rcTnoftri' i"^bilis,tam. eft mirabilis ludimagiitcr, tam &; ledio admiranda. Con-trariumplane quamraundus docet , docet ha:c fchola ca-meterij,

Qujdquid enim magni faceie , laudare , 8c amare folet mundus j hic

illud vile, &vaii.um', & nihil prorfuseire.adoculum videmus.In filentio Eamus igitur ad (cholam hanc communem , & inprimis modum

1ce u.n.

(;lif^-pp(Jj jj{camus. lamantea, Cap. TsLvi. audiuimusquinquenna-C

le Pythagoricorum fdentium,cum primiim incipcrenr,vt (ilentio mc-lius loqui tandem difcerent. In hac eiiam mortalium (chola,primum

filcntio opuscft,& tacita infpedtione; non folum ad poftea prudentius

loquendum, fsdetiamad attentiusexpendv;ndum,&dehis omnibus

redtiiis iudicandum, meliufque viucndum. Legtmus,amicos lob ve- [)

Job i. nifteex condi<5lo, vt vilitarent eura,& conlolarentur. Cuwtj^ elcu.iffcnt

Amici lob pocul oculosfuos,noiicQgno:icrunt eitm, (^ exiUnuntes fdoranerunt

; fiijitsj^

biL'ri?eiKcs '*'^/'^^^'»ir'''''/^'''"^'''P''l"^'i'cnif:iper(api{t fmmiincdlum , Et fcderunt cum

iuxtj eum eointerra, feftetndichm, & (eptem noclibm -y O'nemoloquehatur eive hum:fedcrunt. videbant enhn dolorem efjfe vehementem. Quid videtur? nonne maiori ra- E

tione,nos hxc &: pIurafacereconueniat,in hocpubhcogymnafio,(e-

cusIepulchraSc ofTa mortuorumde(identes,prqlcrtim vbiillainacer-

uum , circum Chrifti crucifixi effigiem , certo ordmc congefta funt.*

Horrcr cx Ibi namque rem maiori admirarione d'gnam videre eft; maior ibi do-"'^,'"y^ lorisoccafio, ir.aior horroris&filentijcaula. Maiorenim cogitandi,

^ ' ob(hipe(cendi,flendi,ingemifccndiqueratioapndmortuum, qudmap^id sgiotum, adhuc tamen viuentem. multo adhuc maior caufa ta-

lium affeduum prodendorum , fentiendique internom animi com-motionem,iuxta oiHiaridaJiorroris plena,femefumq. cadaucr. Qui<:,

(i alitet Ucear,prxfenuam tam inafpcdabilis rei patiatur J Videmus \n

vfa

Optiala Philosophja Mortis meditatio

Quis docet liic Muncli faitus calcare uiperbos?

Putria humatorurn graueolentibus ofla lepulcliris

.

-^ jnr avaucn \tanVP, cn \>aiiv; c^ Oi^oovvJoooi^Deirunj

Qui en ccfh pfcole/ Monjire leJriuoh/Du Monle evante'

La relmvtejojse / Tletne d'os le aojbe / JDe /a Vamte .

VEP.IDTCVS ChPvISTIANVS. 2S7vfu cfTeapucl mortales,vtdefundorum etiani amiciffimorum caHaue-

ranon diudomi retineantur, fed primo cjuoque tempore congruo

mandari terrre curcntur. Immo.quo morae impatientia honeflius pal-

lietur, diciturcommuniterabamicis : Dcfundus hunnim poriulat;

hoc cftjtempus eft vt (epulturs tradatur. Sed in rei vcriiaLe, viuentes

tardetprasfentix funeris.

At^quid hoc fpcdaculi eifc dicemus, merito cam filentio attenden- Putredo 5c

dum , quando ex arrofo iam cadviuere, non communes modb vermes vcrmes

.

ex iplius carnis corruptioneprorepunt, qui & rcliqua corporis parte

pafcuntur •, verum eriam ciim infupercx cerebrohufc, & exmeduila

i\)\nx coluber vel ferpens,vt crcditur, cnalcatuif Quen) tunc luberct

talc cadauer vcl amplecli,vtl exofcuLiri : Horrort icrc cft , vei foluni

cranium>aridum, & expurgatum, fi qu.indo inopinato confpicicurj

velaliucimortui membrum; quiddicemus deattadtu? Sinedubio,

res magni motus 6c affccftus eft, fcrio , & debita cum animaduerfione

ad ccemeterium accedere , vira: mortisque memoriam recolere : offa

defunitorum in fpeculum rirccomparata expofitaquc contempIari,&

cogitare,quid modo fimus,qu;dquepaulo polHuturi.

Atconfuetudine &alliduitate tam patheticum vilefcit fpeftacu-

F lum. Eft tamen tremenda fchola hxc, magiftri admirabiles,,multa do-

centes, licet filentes . Ha'c eft le<5tio quam viuis ingeminant mortui;

Mememo homo,qma ptduis es; & m paluerem reuerteris'. Qjuid amplius ? Genef. j,

Memor efio iudtcijmer.fic emm erit (jr tuum. Mibi heri,& tibi hodie. Quem- Eccit.ii.

admodum etiaminterdum iuxtamortuorum ofnifcriptum legitur:

Hodiemihi : crastibi. Audiamus&aliam huius fcholas ledionem:Cloria hojmm^flercus & yermis efi.Hcdie extollitur,& cra^s non inuemetur. x.Mach.x»

Huncludumfreqirentate, hisfludiis operamnauate , hos libros

cuoluice&reuoluite. Hicilludin mentem manumqueveniat, quoddiuo Auguftino fub conuerfionem ca.ditusinfonabat , eiq. caufa mu-tandx in melius vita? fuit ; ToUeJege; tolle, lege. Statimque ( inquit^«g«/?-

ipfe)mutato vultu, intentifTimus cogitare ccepi, vtrumnam folerent Conflt.2,

pueriinaliquogenereludendicantarctalequid •, necoccurrebatom- joji/iegc^

nino,audiuifIemevfpiam. Dei fiquidem vox erat. Ecquifnam lu-

dus hic nobis videturf qu^ illa vox , quam ofla arida proloquuntur?

Certeattentiilima cogiradoncdifquirendaeft. H^ccftvere fumma Morcis

Philofophia. mortismeditatio, arrem tradensquaEomnesartesfupe-!,"^'''*^'^©

rat,bene falicet viuendi, & moriendi bcne. Immo qua? & eam traditpj^j^fo,

artem dequacommuniterdiciiur : Artiseflviuere, dum morsirruir. phia,

Nam pei frequentem moitis meditationem,harumque lcdionum ob-feruationem,vcniturpcrmortemad vitam ceternam.adeo vttumpri-

jnum vera vita inchoetur.quandoilta per mortem finitur.

Agcdum igitur , ledioni noftrjE inuigilemus, Ubrum patenrcm,

ipfumque

288 Vf, MDicvs Christianvs.Ex ofnura ipfumq'3^pi'^cept©rem intcntisoculis animifquecontemplemur, vt

aiidorum (io(ftiorcs tandem mclioresqaeeuadamus. Nuncmihi parumperinconfidera-

-^j^^^ consellum oflium accruum comicito lumina , euolue folia fin-tionr, me- o l i /t jditatio va- g'-da, {crutare , percurre omnia, nihil non exculium ad vnguem prae-

mcatis. tcr<^rediarC. Dicito iraque : quisibiomniumfuitpulcherrimus, no-bihilimus^maxime rcdolens,ornatilTn-nus,& iucundiffimusj' Vbi nuc

mehitum os,labra rofca , gena: rubentesjfalaces oculi, crifpantes capil-

[[ vbinuncgemma:,vniones,inaures, monilia,catens,coron2? Qu6abiit lingux facundia,vox fonora,fubtilia fupercilia, totiusque corpo-

ris venuftas.^ Quoeuanuitvanitasillaomnis, quae iii tanto erac prc-

tio, qusc tam chara mukis illorumerat dum viuerent , acfi mortalei

nonfuilTent.Diciamjqu^fo,!! potises,qua:namexomnibus hiccon-

geftis cadaucribusiilx fuere,qua£ tanti fux forma: cultum fecerunt, ac

fiVeneres, lunones^&iimilesdexdiabolicjEfuiftcnt? Quaenam illar

inrer ifta cadauera,qua: tam pompatice vel bafilice incefferunc, vt pla-

tearum laxitas angufta eis eftet prx faftu ? Volue,euolue, reuolue fm-

t^ula : vniimneex omnibus nofti oftibus? Immo Sc ipfa,fi lubet,cadi-

uera alloquitor,&: interroga : Quid modo omnia? Nihil . Qujd pro-

funtfomniaomnia? Nihil. Quidremanfit ex omnibus vanitatibus.?

Nihil. Quantum diftert diues a paupere? Nihil. Superbus ab humi-

lirNihil. Nifiquod amatores vanitatum grauiiis fmt in anima &corporeluituri. Itaapud D.Ioannem vocem decsloclamantem au*

^poc. 1 8. dimus : Oiiantum gloripcatut je ,& in ddiciisfmt : tantum date ei tornien'

tum& lutUwi.

Lcaio Ledio igitur noftra in fchola ccEmcterij eft, cogitare , eftc morien-fcholaecoe- Ji^mj ficque viuendum,vt detur benc mori. Nonefteetiamtantifa-

moriendu . ciendam corporis huiusmortaliscuram ; nimis care compenfandam

operanr ftultumque illum laborem ,quem quis in pulchritudinis ac

forms cultum impenderit. Non tam cogitandum quid modo lubear,

arrideat,afficiatquc , vtpropterea fenfualitati inferuiatur : fed expen-

dendumquidinmorte, &:pofteamfit, quoadcorpus&quoadani-

mamfuturum.Fntaus ErcTo, fcholze tam raras compcndio dodior fadus , eam Dco adiu-

culauonis*. uante^corporis curam fufcipiam , eamque rationem feruabo , vt tale

mihi corpus placeat, quale mihi a Deo omnium condi^ore conccfTum

eft,fiue pulchrum,fiuedeforme:eiqueidquoopushabuerit, pr^den-

ceracmoderate impertiar.Eritq.maiormihi curaornandac virtutibus

animiE,quamcorporisexcolendi: vtimagoDeiilliimprefra, purafic

femper & lucida: vt ab ipfoin die illa tremeda non reiiciar,fed agnitus

cii Sadfcis intromittar in gloria. Hic mihi efto huius lcdionis frudus.

Quando attendimus quidquantumque aliquandolaboris impen-

dami'>ad tcmporaneas& vanasfcientias acquirendas, quid no fadluri

fumus

Veriihcvs Christianvs. i?<>

fumus ad hoc addifcendum , cuitotum vitaetempus conccflumert?

Marcus Imperator m platea a Lucio obuio rogatus, quo iret, & cuius ThUofirattu.

reigratia? Rerpondir:Honeftumcftfenidirccre: Eo, inquit,ad Se-^

xtum Philofophum, vrdifcamquaj nonfcio. O lupiter! (inquit Lu- ciifccnda,

cius j iam fencxtabellam geftanspuerorum morecommeatin ludum;

quum nofter rex Alexandcr,tr:ginta duos annos natus, vita defundusfic Itamerito Chriftianiomnes,fed in primisquii^vtdicitur; fepul-

chroimminent, iibi perfuaderedcberent, fead ludumfeu fcholam

ire,quandocunqueadtcmplum feucoemeteriumvadunt; quiahonc-ftum non (oIum,fed necefliim eftomnibus difcerc retSte morij&c prius

bene viuere.

Didamcelebre Saluijluliani ,tumeximia iuris cognitione, tum inPandcif,

multorum Principum amiciriaclari: Etfi alterum pedem in fepulchro ^-4 tit.de

haberem, adhuc addifcere vellem. Socratcs , qui Delphico Oraculo ^'^S'*""^',

omniumfapientiflimusiudicatusefl: , quumiam grandiornatueflet, iJ\

non tamen erubuit , inter pueros fedens, fidibus canere. Cumque obid derideretur ^ dixit,abfurdum non cfle, qnx quis nefcirer , ea difcere

Yclle. Itanecpudoriefledeberet parentibus, aliifveadultioribus, a

pueris Catechifmumaddifcere, quemipfifuaaetate nondidicerunr.

Vt neque Pfalterium decachordum pulfare.hoc eft Decalogi pracccpta

viuendo rite dccurrere : ficut D.Auguftinus loquitur.

Vtinam admortis certitudincmferiocogitandam S.HelijEpifco- Grestr.Tit^

piLugdunenfishiflorianospermoueat! quidefun£tus, ciimfepultus renenfn BeciretaFidelibus:, nodcfequenti veniensquidam paganus , lapidcm ^'"I*

^'"*-°

qui larcophagum tegebat reuoluit, credtumque contra le corpus San- -'^^

<5ti conatur fpoliare, At ille extenfis lacertis confiiridtum ad fe homi-nem fortiter amplexatur , & vfque manc populis expedantibus tan-

quam conflipatum loris , ita miferum brachiis detinebat. Igitur iudex

lod,«vioIatorem fepulchri iubetabftrahi,ac legali poen^ fententia con-

demnari : fcd non laxabatur a Sandto, nifi cum iudex de vita reo dan-

da promiflionem feciflet . Ita doceant mortui viuos , fi quas mortis

funtj bene ex pcndantur.

Oratio ad benc difcendum mori.

IE/U PrdceptoTj qui vt nos manfuetudinem cordls^ humilitA'

tem docereSjin hunc mundum venijii : Doce nos,cjU£fumu^JtA

njiuendo mori y vtcum mors venerit , vere viuere inciptamus:

quianifiqms mortalemhanc vitam falutari mortis meditatione

confummaritjmmortalisvitxpramianonconfequetur.innobis

igitiirteporalitermoriamur^viintevifiamus dternHm. Amen,O C A P.

Error in

^ltimaadis

tcbus.

Lnerlif»

IlLb.

Uesprecio-

faeia vili-

buslatetes

rebus.

Amlrcfiiti

Hex^em,

li.^.ca. lu

Anima o-

n^niu pre-

tioGflima.

Matth. 4.

Matth.i6,

290 Veridicvs Christianvs.

Cap. LXXXIII.

Qmd pretio defpeda fui premit aurea fceptra?

Mens cognatapolo^Diuinx mentis imago.

ATVB-A homoeius reicupiduseft, quaeiprioptima &pul-cherrima videtur , fedineadiiudicanda& eligenda omnisconfiftit difficulras &: error. Hinc fit,vt vnus hoc, ahus ahud.

ehgat &c prsferat;pro fua quifque prudenria, vel potiCis in-

fipientia&' fenfuum propenfione . Similesfere funthomines cxco,

qui baculo fuoouum ferire conatur , fcd tantum abeft vt rem acu tan-

gat, vt nec baculo craftb queat attingcre, Ita in rede iudicandis aefti-

mandisque rebus , procul a fcopoabfunt plerique , vt cum Diogene

qui tangi atahbus iaculatoribusnoht, adfcopum potiiis quamvf-quamalibiftaredebeat; eoquodnuHus atehsiUorum fitlocushbe-

rior,quam illead quem tamen tela diriguntur. Tam fmi&ros rerum

a^ftimatores hmacibus, bufonibus , dc conchis ilhs comparare hceat,

qu^fordidishmofisquelocisgaudent,&interimignorantquam pre-

tiofunlintrafegeftentvnionem vel lapidem, eumque quodammodoprae hito contemnunc. AudidehisD. Ambroftum.- Oftreisptetiofif-

fimam margaritam natura infixit. Qux difticile apud reges inueniun-

tur,ea in httoribus quafi vihs iacent alga : 8c in faxis afperis, & cauti-

bus coUiguntur.

Itahominesfa:cuUamantes,quandoaddiuitias, honores, auteiuf- Amodi ahquam mundi vanitatem perueniunt , fibi perfuadent , fe remeximiam confecutos ; iam demum fefadtos honorabiles. Et interim,

etiamfi adregiam fuiftentdignitatem fubhmati,rem tamen vnam pe-

nes fe habent,qu£E longe maioris pretij eft & maieftatis. Quant^ fim-

phcitatis & hebetudinis eft, hoc ipfum de Ce ignorare.^& ( quod indi-

gniuseftjnofie&nihUifacere.'' Quidnamiicceft tantipretij , tantsc

dignitatis ? Hoc modo interrogatur; quid fui pretio premat dcprimat-

qucetiamaureafceptra,hoceftqua:uismundi Regna? Refpondetur, Banimam ad Dei imaginem creatam^efle regtiisomnibus pretiofiorem»

phirisqueacftimandam. Vis fcirequanti pretij poft Deum, qui fum-mum bonum eft,fit anima f Attende diaboh ad Chriftum verba, qui Cintentationeei propofita , omniaRegna mundicum ipforum gtoria

nihih faciebat , prx vna anima : fi in eius efiet facukate , iuxta pra:-

fumtuofumipfius mendacium , omnia iUa dare,&iUis animam mer-

cari. Iftudtutius tamen Chriftiipfius quamdiaboh calcuiofuppute-

mus,& aeftimemusjfic dicentis: Q^idprodcji bo7}im,fi mundum xmuiTfium

Imrfturj afiiwa verojua detrimmnmpamtm) Aut quam dabtt hmo conmu-

tatmm

PlLESTjiNTISSIMVM HOMimS PIGm^,ANJMA . 83

.

Quidpretio deipecla iui premit auresi iceptrar'

Mens cogmta polo : Diuin^ Mentis ima^o

.

La voute (izuree / Qu'a elle enferree /De ^lus ^ecieux

^

L'(tme,aont Venaeancefln-e a la femhlanre/Du arandRoydes cteux.

Veridicvs Chri s ti a n v's. 291

tationemfro animafua ? Ac fi dicat; Siue animam vcnum quis cxponar,

& pro ea cotum accipiat mundum 5 fiue eara redemturus , pro illa to-

tum mundum in lytrum expendat , inarquale indignumque commer-cium faciet , eo quod nihil fit in toto mundo,quod animae pretio con-

f«:atui'. St dedent ho7UO omnem fuhjiantiam domiisfiid pru ea, quaji nihil dc- Caht.i,

jpiciet eam.inqini Sapiens. Deiis {olus,qui eam condidit 8c redemit,iu-

flumeiusnouicpondus&pretium : ineius manuxqua tanta: mercis

eftbdanx. HincdiabolusadIob,nccinepte : PellefnpyapeUe-jC^awcialel' ^-

qu£habethomo,dabit proanima fua. Etappofite iterum Sapiens : Re- Pro«.ij.

demtio amm£ viri^diuitidfu^. Si totum mundum pollideret, diuitix eius

adhucnon enTent tanta?,vtmaioreselIe nonpo(tlnt,redanim^ redem-

tio & poiTedio omnes fuperat gazas Sc thefauros. Quja Dei capax eft,

fontis omnium bonorum. Hiac D.Bernardus:Ad imaginem Dei fa- Bemard.(ka. anima rationalis, ceteris omnibus occupari poceft, repleri omnino/»p*»- Ecce

non poteft : capacem enim Dei.quidquid Deominus eft ,non imple- ""^ '^%««

bV» •^ y j . . . ^ . . j 1 emma.

it. Pretium vero redemtioms an^mae, eius quoque pretium adauget.

Vnde idem San6l:us : Magna res eft anima, qux Chrifti fanguine re- Bermrdm

demtaeft. D.Auguftinus vnofere verbodeanima^excellentiadicir, ^^'^'^^*

quidquiddicipoterat: Nihilinter omniaquje Deuscreaait, ipfi cft ^"^"-^*

anima propinquius. (inim<e.

'

Norunt experiunturque modo quanti fit valoris anima,qiai pro eius

contemtu^eternasnuncluuntpcenas. Quanti nunc illasfacerent, fl

tempus& ratio fuppeterent ! Sed diftinguenda erant tempora , duni

tempus erat. Neque enim fruftra a Deo ordinata funt, vt tempus me-rendi,(S<: mosrendi tempus^ fiuegratia: & iuftitice,laboris& prsmij,fi-

bi inuicem fuccederent : quique priiis illudnegligercnt , in pofteriori

ferius faperent,& aeternum fruftra lamentarentur.

Dicitidcircore6teD.Chryfoftomus: Anim^B nobihtas quanta fit,chyfofi.

nobis ferio cogitandum : nequideaindignum opcremur.'ne coinqui- Homtl.M.

nemus eam illicitis operibus : ne fub carnis feruitutem eam fubiuge- f**f^^ GeneC,

mus : ne tam nobilem, tantaquc dignitate fublimem , fic crudeliter&immifericorditer trademus. A t cura, amor, & aeftimatio corporis,om-

niaadferapiunt, vtanim^e folicicudini nihilfitreliquum, Portioani-

malisinhomineprsdominacur , facicquevt ailiduo deorfum verfus

terram propendeat^refque terrenas expendat ; ciim tamen ipfa Natu-ra creationis modo nos contrarium doceat;

Fronaque cum Jpecient animantia cetera terram

:

^"'^- r.

Oshomini fublime dcdit \ c&lumq^ videre^^^^'

lufit, &ereciosad fideratoUerevuhnf.

Merito cum alio Poecajlicetetiam profano,cxclamemus;

O euYU(X,in terras animm,& cdejiium inanes !Perfta

Indfgnum rc vera , hominem, viliorem quam Deus dederit naturam'"'^*

o 2. fibi

ISeritariiU

Serm.6.

AdMiit,

Tliniui

SabcllUui

li.Ztca. 7.

ipi Veridicvs Chmstianvs.fibi adfcifcere. Longe aliter profcdo rem fuam inftitiinnt , quiqiianti pendenda fit anima , ex vt^^x raiionis , vt iuftae trutirs indicio

cognouerunt. Atque ideo omnem erga eam & curam & laborem im-pendunt, immo & nuilam corporis curam admittunt , nifi ad animas

falutsmquoqueconducat. Dicuntcorpori^cumD.Bernardo : Noli,

6 corpus,noiipraeripere tempora: potesenim impedire anims tuae

Ad corpusfalutem, tuamipliusoperarinonpores. Omniatcmpus habent. Pa«Aroltro-

terevt nuncanimaprofelaboret;magisetiam collabora: quoniam (1

compateriSj&corregnabis. Quantumimpedis,6corpus,eiusrepara-

tionem j tantuminipedis tuam. Quodnimirum antc reparari noapoteris, doncc fuam in ea Deus videat imaginem reformatam. Nobi-lem iiofpitem Iiabes, 6 caro, nobilem valde. Et tota falus tua pendet

deeius falute. Da honorem,6 caro, hofpiti tanto. Tu quidem habitas

inregione tua: animavero peregrina & exul , apudte eft hofpitata*

Ha6tenus ex D.Bernardo.

Quanti vero fit hofpitium animx , hoc eft: corpus , ob dignitateim

anima?,qui]? illo continetur, fubiedo exemplo clarius euadet. Alexan-der Magnus , poft Darium prxho viiflum , adeptus fcrinium in regia

prsda , ex auro& gemmis fabrefa^tum , fcifcitans ab iis qui Pcrficx

eranthixuriasnoignari^Ecquifnameffettam pretiofi vafculivfus?Vbi

regia audiuit in eo vnguenta feruari folita: Qujn , inquit , rei magis

pretiofaefit pofthaccuftos : fitquenon amphus (xv^Q^misv, fed mihs

deince^sOfxtifo^miou. atqueita Iliadem Homeriipfi loculo inclufit.

Quantomagis Chriftianus anims fcrinium virtutibus ornatum , vfi -

bus debitis,tanto pignoriconferuandofemper aptum atque idoneumreddere deberet f Noncorpus voluptatibus fuis permittendo.fed ra-

tionedignitatisthefauripretiofi,quem,teftePaulo,continetfanim^vi-

dehcet luce fidei & gratiis adornatap) etiam honefte poflTidendo , eiuf-

que magnam curam ad falutem habendo. Si animae vero ipfius nobi*

htatem , atque indolis a Deo datx pr^ftantiam aliquanto penitiiis ob-feruaremus, quam interdum & faluti proprix , & ReipubliccE eximia

emolumenta compararentur!

Protagoras Abderites puer adhuc, & baiulando vidum qusritans,

.Democrifo conciuifuo occurrit , fafcem caudicum aliorumqueligno-

irniaeindi- rum incompofitorum compofitum & miro artificio colligatum ge**

aum.ftansj Democritus iun6turam,pofituram fcite periteque fa(3:am,expc-

ditumque pucri inccfliim atque ratione quadam geometricacmnia li-

brari confiderans j rogauit quis illa omnia ita colligafiet . Cumquqfehgafte Protagoras diceret : dcfiderauit vti difl^blueret Sc iterum colli-

garet: quod vbi fecit puer: Mi adolefcens,inquit Democritus,cum in-

genium bene faciendi habeas , funt maiora melioraque qux mecumfacerepoffis.Abduxitquceuraj&eireeumfecit, quantus poft:ea fuic

^

Quaiir

4 . Cor. +.

i,Tim,4»

Genitt*

IndolLS cx

Veridicvs Christianvs. 295Qnam praeclari viri ita e triiiiis colligerentur , fi animae pr^fliantia in-

dicio aliqno fe interdum per externam corporis fpeciem prodcns at-

tentiiisconfideraretur!

Nonabfimilehuiceft ,quodXenophonti Grylli filio legitriracci- Aliudex-

diflre.Huncaliquandoinangiportu<j]uodamSocrateshabuitobuium: emplum

quumquevideretadolercentem raraindole,porredobaculovetuit ^^^p!„tarch'tu

prazteriret. Vbiconftiterar,rogauitvbifierent venderenturquevaria:,» Xe«»-

merccs,quibus vulgo vtunturhomines f ad id quum promte refpon-p^-^owff*

d!(rctXenophon,percontatusefl:,vbi homincs fierentboni ? cum ad-.

olcfcens refpondiffet, ie id nefcire : Me igitur fequere , inquit , vt hoc

difcas. Exeo Xenophon coepitefTc Socrarisauditor, Abfurdumefl:,

fcire vbi parare queas honefl:am vefliem, aut pocuIumj& ignorare vn-

de tibi comparare pofllis animum cultum.

Ex hisomnibusvidemus,quam fintvaricerationes^obquasanimas

pretiumnobis magni eflifaciendum. Vtvere dixeritSeneca: ^ona senecaepiji^

mensneccommodatur,necemitur : &purofi venalisefl^ct, nonha-17.beret cmtorem. Ita ille. Et credercm ego quoque,quia non fiippeterec

pretium condignum . An merito nobis debeat carifllma efle anima

,

incendium ipfum doceac, ex quo prxomniHus illam erutam defidera-

remus^incodifcrimineconllituti. Sic enimolimPraxiteles , quod- l-y<^ofi'^^"'

nam ex operibusquasfccerat, efTetei charillimum, prodidit , quod ^^*'^'''*

alioqui Phrynem celabat, cui pulcherrniium omnmm c[ux m ofncma ad pTctium

habebar, promiferat. Illaenim vt veritatem elicerec , feruum fu*bor- i'ci ehcieu-

nauic, quiPraxiceliinforofuavendcnci diceret, domum fuani ma-*'^"^^*

ximc flagrare incendio,& pleraque iam incendio confumta eflTe. Pra-

xiteles igitur ftatim interrogac, an Sacyrus & Cupido fuperefTec. IndcconfticicquidomniumeflTecprsefliantiflrimum. Itahauddubieconftac,

animamefTepretiofiflimamomnium, quia fi nihil aliud, illamfaltem

cum Biance ex incendio feruaremus. Omnia dabic homo pro animafua j ergo pluris omnibus icftimanda.

Oratio pro lucro & falute animarum.

QVamiJit pretif animaj nojli tu optime, Bomine lefti, qui tc

fro animabus noHris impendijli : Daut femper magls ac

magLS i/ludipfum& ego cognofcarn , tum vt ne illam velcum to-^

tiusmundi lucro deperdam^ tumvtiUius falutem etiam cummunditotius detrimentoprocurem. Amcn.

05 C A P.

i;>4 Veridicvs Christianvs.

C A P. L X X X I V.

DiCjliomini qua non cladcs damnofior vUa ert

:

Peccatum^exciiflis in quo fibi plaudithabenis.

vANDOcvv^TDEM non folum Iiomine5,veriim etiam geniis

belliaium vnuquodqucjnacuralirer fugiunt qux fibi noce-

recognofcuntj mirum merito videridebet, non meliusCumnoci- ^^^^^^ nofci^neque aliterab homine vitari,quod peflimum,eique

"^j°y""'^^j. maximceft noxium, peccatum fcilicet;qujecerta ipfius pernicies. A

fugiantur ; Concra morboSjinccndiumiacfluram bonorum,iniuriam, nominis ac Bpeccacum, famjela^fionem, & contra fimilesaduerfitates & incommoda^ ftudio- Comniam

fi{]],i^^ fei-j-^jjej-^tl^iailamr. Siqueingruant , totisviribus ingenij & DXlOi-Cncun- iVn r i- ini -iixniumnon corporis oDiiftitur ; & ii quemhisnonobltantibusoccuparmt; valdevitatur. illeabamicisdeploratur. Contraid veroquodanima: incommodatE

maxim.e,nihil v!gilatiw,nihiladhibeturvteuitetur. Siqucaccideric,

parui etiam illud ciamni penditur, facilis iailura lalucis. Hoc eft quodBemardM

D.Bernardus nocauic Sc conqueftuseft : CadicafinuSj&eftouifuble-

uec; perit anm-ja,& non eit qui recogicec.

Argumencoeft haud dubie euidentilfimo hec tam craffahominum

ofcicantiajoculosmenti-s noftrarperfcedamillam in Adamo ruinam

miferando modo inucrfos,& plane prxpofteros fados efl^e, vc nigrum

album, & raalum bonum diciimus. Fadi adeoYumus pueri,non ma-licia, fed fenfibus & incelledu; vc carbonem candentem vclflammam

cand*la!,2quefacile acquecerafa,rofas, aucpomaarripiamus : xquhiucunde quod cercam adfcrac morccm amplexemur, quam quod vits

fouenda: ficoporcunum. Adeo in peccacum etiam cum volupcace pro-

j/ojj itpud ruicurjvcperireiicvolupe. Hucfpe£tac,quodcscutiens quidamani-Dioglib.^. ino, acute fatisactigic, inquiens : Facilis ad infernum viaeft ^ claufis

enim oculisilluc icur. Immo nemoaliter, quam claufis per peccacum

aniins oculis, c6 perringic.

Rcmfanepefiimampeccatumefleneceirccft-, perquodhomo, ad

asternambcacicudinem conditus, &Chriftimortead eandemconfe-

quendam redcmlus, a tanca fehcicace exckrditur. Rede ideo dicic Sa-'tccli.i-j^ piens : Qmdneqiiim.quamquodexcoptauitcaro ^ fanguu^i HoCeil: pec-

cacum : quohomo vnaeademque viceorane bonumquod habebat,

habec, &erachabiturus,amicdc,cumfcilicecpeccacummordferueft.

^ccls.$. Hoc & Sapiens breuicer innuic,dum aic: Qm m vnopeccat, multa bonx

~ ferdct. Mulcumproculdubioperdic.quicotum perdit. Tribus Dan,

iHdk.iZ. hoceft, decognadoneDanarmaci fexcenciadcapiendam. quandam

ciuitatera accindti , domuni quandam in via ingrefti funt j ex qua ido-

lum

Verniciosissimvm HOMiNi PECCATVM . 84'.

Dic: liomini qua non clades damnoiior vlla eft r*

Peccatum; excufliis in c^uo {ihi plaudit liabenis .

'lUd-^ v^ ^ci c^uatiftd c^uad; c^^cU mttM' ^?)wi^ m^tt^

:

^is moy, audle vefte/ Solt la^lusjunefle/£t de^lus deffro)'^

TDu ^echeh tache/^lu quei on feUche/Sms hride.etfhis loy.

VeRIDICVS CHRISTIANvf. i^^Iumargcnteiim abftnlerunt;, Michas heriis domus eos infequenSjque- Pcccati

iens,&plorans, damauitpoft cos : rogatusque ; QNtd tibivis ? curcla- danmum.

hots ? refponclit : Deos meos quos mibifeci, tidisiis, (^faierdotem , c^- ommaqtu haheo

^ & dicitis: qutd tihi efl ? Qujd igitur faciet Chriftianusj CcKnsquotiefcunque mortaHrer peccauerir, fe amittere non Deum quem ip-

fe fccit ; fed qui ipfum , & omnia fecit r Videte an non habeat iuflamlamentandiocca(ionem,quirantum bonum perdidit: quiqueex fum-ma quadam gloria in abyilum miferiarum delapfus efl: . Audiam.usfandli cuiufdam viri iuftum lamentum.

Aperijaperijanmiamiferabilis, oculostuos, 6^videquideias , 5c ApoAro-

quodes: vbieras,& vbinunces. Vxoreras&fponfa Akifllmi, tem- Fheadani-

pkmi Dei viuentis, vaseledionis, ledus arrerni Dci , thronus veri Sa- catriccm'

lomonis.fedesSapientia:, fororangelorum, (S«:heiesca;lorum. Fuifti

h^comniaj&quotiesdico, fuifti, necelleeftre totiesflere. QiKEeftigirur tanta ha:c mutatiof Sponfa Dei, fadta eft adultera fatan.T. Tera-plum Spiritus fandi,verfum eft in fpeluncam latronum. Vas elcdio-

nis, invascorruptionis. Le6tusChrifti, in cubileporcorum . SedesDeijin cathedram peftilenti^e. Soror angelorum , in fociam diabolo-rum, Etqus vtcolumba volabas in ca;lum;nuncvttortuofus fcrpens

pertcrramgraderis. Ploraigitur,plora, oaniiria miferanda&infe-Ux ; quandoquidem C2h,angeli,& omnes tedeflentSancli. Lacrym^S. Paulitedeflent; quiapeccafli, necfecifti poeniteniiam . Lacrymaefandi Petri te deflent

:,quia negafti Dominum Deum tuum , &amare

non flefti. Lacryma? Prophetarum deplorant tuam calamiratem; quiaiam deinceps vident in te declinantem iram & iuftitiam Dei . Etam-pliiisdeflentteruinofimuriHierufalem : &lacrymjE Hieremic-e vi-dentis de CctIo cecidifl[e Ifrael , & filiam Sion perdidiflTe omnem fuampulchritudinem. Deplorant te lacrymae Chrifti,fponfi quondam tui

j

eo quodnoncognouifti tempusvifitationistux, nequemodo mife-riam tuce defolationis.

Ex his & fimilibus , qus quilibet iuxta hanc formam apud fe com-mentari poteft,facile ieftimetur , quod peccato nulla fit homini clades

damnofior. Dum cnim per illud a Deorecedir, ab ipfo omne bonumdeccdit : & e contra, vnus cum diabolo efficitur . Sic dicit ApoftolusJoannesiQm faiit peccatum,ex dtabolo esl: quoniam ah imtio diaboluspcccat. i. Io4>t.it

Et ijla eft diaboli deformitas; peccatum fcilicet ; adeo vt ob id pidoresnunquam fiiis tetrum queant effingere . Hic fomes eft& nutrimen-tnm incendij Auernalis. Peccamm infernum conftruxit &c fuftinet

.

Adco vt nihil magis fit homini fugiendum peccato; vtcuinihil quo-quc fit perniciofius.

Notatu vere dignum , quam Cicero , per inftdelitatis Gix leuiden- ciiernfam, peccati execrationeiji clare perfpexerit, dum ait ; Prxter culpam

&pec»

t<)S VeRIBICVS C H R.I S T I A N V s.

Teceati dc peccatum , homini nihil poteft accidere quod fic horribile acq. per-

nialina. timefcendum. Quid dixiiretjfi FideikiminefuifTcccollurtratus? Hacliquidcm certo cognofcimus.tanmm malum ejTe peccatumjvt,quem-

admodum nemini,etiam in cxlo , bene e([ct peccato vni obnoxio:, ita

homini a peccatis immuni , nec quidem inferni tormenta nocere

queant, nequein medioignisdamnatorum eius carleftis glorisla:ti-

tiam imminucre. Quinimmo in terris adhuc conftitutus, & a deccmdaemonum milHbus citra fuam culpam poflefilis , non tam eft deplo-

randiis,quam fi in vnum peccatum mortale fuifiet prolapfus. Prsfer- Ftim veroquando ineo volens permaneret; & , quod additur inRe-

fponfione quando in peccato,excul!is habenis,fibi plauderet.

Dcfcnptio Hic tibi ante oculos peccatorem ftatue , in peccatis citra vllum Deipcccacoiis timorem proruentem

;quaficurru triumphaUvedtum, cuius auriga

mtrepidi.(Jj^bohis iit ; &c feptem peccata mortalia , vt feptem animaha rhedam Q

" tiahentia ; quoapparatu , magnacum animi voluptate Sc alacritate in

tartari fpecum pra:cipitat. Harc ars &c fraus diaboh,fceditatem pecca- Htiacperniciem bhande palhantis : hocinitium ftatusdamnatorum,

quorum defperata corredio eft. Ha:c noftra nequitiajnfirmitate pri-

mumad pcccatum viam ficiens,&tuncetiamobduransaniraumda'

ta opera, dc praua voluntate. Uxc noftra mifcria . Hxc pelTima plaga

noftra,iaduramaxima,maximaidcircofolicitudincpr^cauenda.Qu^i

peccatum fug:t,omne fimul fugit malum.

Quam male confukum eft igiturillis, qui volcntes fcicntcsque in

tamdamnabih permanent ftatu , &ine6demadmortem vadunt! Et

quamlaudabilesilli, quiquoquo modo pretiofam animam , & fuam

ic akerius^vtpoffunt ex hoclaqueo eruunt! Hicreferam mirabile ex-

emplum, quod ex Sophronio fic refert lll. Card. Baronius . Alexan-c4.tr Baro^

driae fub Paulo Patriarcha AIexandrino,puellaqu?dam rehdla fLierat

fhrtmo. pupilla a parenribus magna facultate locupletibus. Eratautem adhucFratum Spi

(],^£ baptifmo. Die quadam ingrefla pomarium , vidit quendam pa-^

PueUa^vin lantem fibi laqueum. Cucurrit igitur,& dixit ei : Quid facis homo f

fufpedium Dimitte me , mulier, inquit ille , quoniam in multa tribulatione fum.impcdiens Qaa:ait : Dic mihi caufam, &: forte adiuuarete potero.DixitilIi:Gra-« chama-

^^. ^^^ .^\^^i^r>, piemor , & valde futfocor a creditoribus ; elegiq. potius

femel vitam finire,quam quotidie mori. Qus dixit illi : Quxfo te,ac-

cipeomnia qua: habeo & redde. tantiim,ne pcrdas teipfum. Sumens

vero dle,reddiditomnia. Puellaautcm anguftiaricospit, non habens

quifuicuramgereret. kaquefornicari inftituit, &inde fibividluin

quaercre. Poft ahquantum vero temporis infirmata eft puella:baptif-

mumpoftulauit; atquiameretrixerat, deeratquieam fufciperet, &proea fponderet. Cumque in his eirctanguftiis, adftititciangelus.in

fpeciehominisillius, cumquoipfa mifencbrdiam fecerat. Illeeam

confo-

Vehidicvs Christianvs. 297conroIiituscft,atI(iaxirqueciuosaIiosangeIos,duxernntq.iIlamaclEc-

clefiam.Seq.transformantesin perronasquafclamillulh-es& notas in

oidine Auguftaliura.vocantclericos. Rogantura presbytero-.Velient-

ne proilla polliceri ; dixeruntj Etiam: nos pxo illa pollicemur.-Bapti-

zata eft:,& albis induta, rurfusab eis fubuedla eft: quam cum fuo ioco

reftitujfTent euanueiunt. Vicini admirantes priE rei nouitatCjEpifco-

ponunciarunt : EpifcopusCiericosrogauit : accerfiti nobilesPr^to-

riani. quieam vili erantin baptilmo {ufcipere , rogatique dixerunt , fe

faitieius nonefle confcios.CogitansitaqueEpifcopus, Dcihocopuseile: Puellamexaminauit. Opusilludmifericotdis in virum defpe-

rabundumoLm impenfum cum tota vita, intellcxitexilla : iisque cii-

^is puella continuo obdormiuit in Domino. TuncEpifcopusglorifi-

cans Deum,Qixit.- lujlus cs Domine , ^ nxium ludiaum tuum , Tanti rc-

fcrt,peccatum fugifre,& in aliis impediuifTe.

DeformitasanimcE quamcontrahitexpeccato, nunqua fatispoflit

cxplicari , vt neque eiufdem pulchritudo, quando a peccati labe cam

contigeiit expurgari. Quod quia fub adfpettu minime cadit,quantum

-Jicet.mirabiiiquodacxemploelucidemus.Anno i i^S.RexTartarorii loamnVU'

CafTdnuscum ducctisequitum millibas Syriam cepit, & finitimas re-^*'»***'»^- 8«

giones.omnibus itaq.formidanduspetiit hbi vxorem fiham Regis Ar-meni^, quod audiffet effe pulcherrimam. Rex Chriftianus tanti regis

'Viribusexterritusdedit. llla pdftahquodtempus e virofuo CafTanoedidixinlucem partum tantJEdeformitaris,vtrex maritus nullomodoiilum veluri fuum volueritagnofcercj quod monftium viderecur.Vo-

<:atad confiliumPrimarios ; de ipfbrum fententia vxorem veiuti adul-

teram, partum veluti ex aduiterio fufceptum vltimo fuppiicioadiudi-

cat. Innocens mulier infelicitatem fuam deplorans , aci preces confu-;git; ignaraconfilij petiit^vtfibiliceretbaptizarequem peperiffcf.Da-

ta illi facul tas : ita tamen, vt adeffent baptifmo aliqui fidei fpecSlars vi-

ri vnacumrege.nequafrausiieret. Mirare'|vbibapiizatU5eft puer,

adeovenuftus acformofus apparuit, vtrextantare permotus, cumplurimis nomen Deo dederit , &maximum rei Cliriftianae fadumfueiit incrementUHi.

Oratio contra peccati perniciem & damnuni.

PEccati damnumy Bominc^^ in^Jiimahile efi ,quia nos amm&

priuat c^ corpore ; (ir hereditat€ cxlejli deflitutos , atern^ da-

^nationi reddit ohnoxios : lllumina igitur oculos mentis noftrx^

njt tam peftiferam luem valeamus dignofcereyO' morte ac infer-'

MofeiusfiudeamHseuitare. Amm,t> Caip.

i^B Vbridicys Christianvs»

C A P. L X X X V.

Quid fixum firmumq.femel mortalibus h^ret?

Scat fua cuique dies^ &c inelud:abile fauum.

Euentyuro ^^^O NCERTiTVDo rerumcuenturarum ,anxietarem &:inqu{e-inceicitu- k^ ^^ tudincm in animo hominis gencrat

;propterdubiam illam

do affligit. i^^ ^jexpedationemjtumreiinuirae qu£etimeiur,tumamata; quac

optarur. Quando boni quidpiam fperatur 5 certum eft, gra-

tiusefTe hominijfi nihil fit quod dabitct de euentu. Quando vero ali-

quid aduerfi timetur , etiara meliiis fe habet homo , fi ccrto idipfum

pra^fciat. Poteftenim fe in illum euentum pramunire , & paratior ad-Grf^r. uentansmalumexcipere. luxtaillud: lacula prasuifa miniis feriunt.licfr.tl i.%.

Intercmniaqu23 homini cxpedianda funt, certiffimumeft , ftniel AHehr 9. mori oportere j {ecundum fummi Domini decretum : Sttitutum cH ho-

Morns mnibus, jhnelmort. Mox vt Adampeccauerat j lex in illum illiusqueccmtu 0.

p^i^^j-Qj j^j.^ eftjvelut fententia mortis,qua neceflkrio vnicuique mor-talifemelincumbit mori. Adeo vt ex illo tempore,quam certus eft ali-

quisfe natum eflc, tam certusfitetiam feahquando moriturum. HocTfd. 88. eft qnod Pfaimifta dicit : Q^s efi homo, qui vtuity & non videhh moncm ? B

ac fi dicat. Omnis-homo viuens eft mortalis. Cumque certus eft fe vi-

uere ;,cei tus eft etiam,morte fibi occumbendum. Iftud docemur ipfo

iReg.f4« quotidianomorientiumvfu. luxtaiUudRegum : Omnesmorimur ^& Qquafi aquA dtlahmur in terram. Ita prarcedunt hiXequuntur ahj: nafcun -

tur quotidiehomines, &moriuntur. Ncquequeraquam morsexcipit:JJoratUb.i. quia vnaeftomnium fententia.Vndebene Poeta: Palhdamorsa^quo J)

'"' puUat pede pauperum tabernas Regumque turres. Vna,vt ita dicam

,

falce omnesdemetit. Dicitproptereabene Refponfio.-ineludlabilem £effemortem. Nequecontraeam valetSalomonisfapientia &gloria,

nequeSamfonisfortitudo, nequeomnium Sanftorum fan«3;imonia

eosa mortis aculeo reddit immunes : neq. fubtiUtas Philofophorum,

necTyrannorum fsuitiaautviolentia , nequeoranismundi amicitia

autopulentia. Horum nihilmoratur mors : quiaiureinomnesacce-

pto,erga fingulos vtitur ex ^quo.Miru,mot- Cu,-n morteigitur nihil fit certius,meliufque fefoleatctiamcontra

tem med'i'prscuifa mala munire mbrtalis , nunquid mirum eft , homincs tam pa-

taii tara rum hoc clypeo recordationis& prxuifionis vti ! Videmus interdumj>arum. quofdam morientes cum magna animi conflidatione & angultia ; ad

tempus mouemur turbamurque : Ced vix tantillum durat , quantum

circa funus & fepulturam occupamur . Et ftatim indulgetur geniofu-

pcr defundo jgaudciur^ ridctur , dc conceptus ille ad momcntil dolor

ac jno-

SniTVTVMESTHOliaNIBVS.SEMEL MORI . H<Ar

Quid fiximi £irmnmc^ fcmel mortalitus heret.''

Stat uia cuique dies : et ineluccabile fatum

^^afhy^Dttti;^r^ooht,my:tnl\inv tr) max^ x>ntbiiPbtrj.

Qm e/i V^unm^ Si certam, tme Ihomme^ Nen majje Imter /

La mffrt a jon neure^ C'ef(cnop trefjeiire^ Te vitnara. dmter.

Veridtcvs Chrtstianvs. 299acmotushauftoliberaliiismerodetergitnr, &:Fronsexporrigitur. Afl

vndehaectamadniiranda ftupiditas? Ratioeftifta. Nouit inimicus

nofter diabolus praeftantiam efficaciamque viuae mortis memori£C;

quxec^am fola adconuertendaspeccatorum animas fufficiat, fi menti

infigatur. Idcoquc ita corda (enfusque noftros inuokiic& implicat vt

in mortealterms vix femelcogitemus noftrasquoque aliquandofutu-

ras vices:& forte cras velipfaetiam hora. Quisenimfibicraftinum

polhceatur? Hcecpraxisdiaboh, memoriammortisfemperabocuhsmentis noftise amohentis.

OptimoidcircoconfihoEcclefiain capitelciunij , hoceft, prima Cinerum

QuadragefimcB dics vnumquemqueFidelem fuse condicionis memo- ^'"^ '".

^-'r «5 „ . 1 .J

j I f principioremracit; &permortis recordationem ad veram conarur humihta- Ouadra'tcmpcccatorumquepcEnitentiamadducere. Eadccaufa, nonfolum gclimar,

hxc cuique verba falutaria commemorat : Mem.ento homo,quia pul- 'l""^ ^^^"

uises,& in puhierem reuerteris: quae Dcus ipfe primo noftro parenti , Gcnef.j.

lata moitis fententia,inculcabat : verum etiam cineres in frontem cu-iufqueper crucisfiguram irnprimit, vnde& dies ille Dies cinerumnuncupatur. Superbofiquidem homininihilfakibrius, adtumoremillum animi deprimendum , quam vtei in faciem coram multitudinc

impingatur , quod terra fit & lutum •, 6(:qu6d in puluerem fit iterum

reueifurus. luxta Sapientis didum ; Omnui qux de tenafunt , tn terram Ecdi.^Oo

comenentuY. Ideo, tametfiquisrobore fitrobuftior, velturri fubli-

mior,mortaIis eft,caducus,& fragilis,nec cum vitro conferendus. Re-fte ob id D. Auguftinus: Nonne fragilioresfumus , quam fi vitreief- Auguflin.

femus. vitrum enim,etfi fragileeft, tamen feruatum diu durat. Homo »'» ^em.

autem non poteft fe,& quide omni cura feruando,contra morte tueri.

Meritocnm Gorgiaillo Epirota morralem noftram natiuitatem , Vakrifj

vcluci certiffima mortis teffera,femperanimo voluamus. Isfiquidem Max.Ub.t»

infunerematris fuas vteroelapfus, inopinato vagicu ledum ferentes '^^S'^'

confiilere coegit:ficq.no tantum ex ipfo mortucE genetricis rogolucc,

fed ctiam cunas affecutus cft. Ita quidaliud cEquc certii ex ortusnoftri

primordiis habemus,quam certo ccrtius nobis etiam effe moriedum ?

Oratio pro felici mortis hora.

QFandoquidem^Bdmine Deus,ita a tua diuina maiefiatejfa-

tutmn ejl^ vt omnibus femel certofit moriendum : Da no-

hls gratiam ita aBus nofiros totamque uitam difionendi • vt

^aratos mors femper inueniat -, eadem^ nobls d^ vitafiit huim no-

uifiimum^ C^ ^ternagloridi efificiaturintroitus , & princtpum,

p 2 ' C A P,

goo Veridicvs Christianvs.

Cap. LXXXVI.nx bana^dnin viuain^potiora capefeere fuades l

uorum Yota tibiextrema mors exprimet hora.

Ad debitu tsjjE^^. iaculator.clumarcuinrenrotelumcftei-nifrums , telumA

nc colli- l*^?^^^o?^rantum vel arcum iplummlpiceret ; aut , quod abrurdius

mandam, ^^«^sl? ^'^>^ annulos digitorura fuorum , bombyeinas manieas , vel

con intcr-iimiliafixis oculiscontemplaretur , quoeum voluprastra~

iTicans m-,

. . ^ i- i•

i i

haircndu. neret ; neque aciem m Icopum du';geret,vel m aucm,vel qucdcunquedecreuiflet tangerej diuiacularetur, priiis quam fcopum, velauem,,

remve aliam deliinaram ferirei. Ita,quandooculi in res caducas hu-ius mundi femper defixi funt ; neque collimaiur ad finem creationis

tum no ftr.T,tum rerum omnium •, neque eo omnia diriguntur,quo ta-

men peruenire optamus ; fallimur fruftramurque noltra expediatio-Id nunc ne^quandoeo venirur . Perindequoque faciunt neeligentes acluumR

quod in luorum ad prajltitutum hnem delhnatores.atque li viator aliquo pro-

morte adu fedurus prodeat,porta ciuitatisexeat,itcr conficiat , ncque femel ter-optabimus. i-ninum,qu6 tendit.mente recogitef,vtfuaomniafecundiim rei necef-

firatem difponat : fedtunctantiim perpendat, quoeundum fibieraCsVita,vu quandoiammagnampartemviac inincertumconfecit. Velperindci-ad patria, ^r-jj • j j n. r J

ac h ccgitarit quidem de termmo ad quem properandum elt ; led mitinerefe quaeunqueoblataoccafione finatretineri. Adeo vthiceumpocula,ilUc tripudia,ibi pugnse, alibinugasa profedu remorentur:

dumque cadentibus vmbris nox videtur ingruere j tum fe videat pro-

cul abefle a loco quo pergebat , & tempus deficere j feque ahter de -

buifle opratac met^^etiam in via,elle memoremjneque ita pro vohipta-

tefua vbiuis locorum tergmerfari.

Si iam igitur.durante virae huius curfii & via^praefertim in iuuentu- Qte

(qua?inftarflorisbreui fortedecerpendaeftj feno expenderemus

quo tendamus; an iter redum eo teneamus;quid tum maxime fimus

optaturi nos fecifle, quando iam feriuscrit,quam vt quidquam facerc

liceat : credo maiorem fore omnium rerum moderationem ; maioremRefpiccfi- timorem Dei :. vitamque mehus cum prceceptis Dei congruentem ; 6cacm.

caeleftem prorfiisinterris conuerCationem. Omnescnim cogitatusp

fermones, &a£luscumfine,hoceft,cum ^ternnF beatitudinis expeda-

tione conuenirent•,tanquam cum fcopo vel tcrmino ad quem omnia,

diriguntur. Iditaextremavit£ehorafeciflenosexoptabimus;curigi-'

mr non ea modo capelTamus.?

Ac fquoddeplorandumeft) nunc vitamukorum cumporcorumwacommuniscft. Itacditur.bibitur, dormiturj& iu fordibusgrun-

niiuid

HOCAGE, QVOV IN MORTE EGISSE VELIS

.

86

Qu£e bom^ckimviuam.potioracapellereiuades .''

Quorum vota tibi extrema mors exprimet nora.

Que loy'-u en ma. vn, Depius arand'enm^y Sayner d^acmurv /

^vne la cm^uefte Oufvlus lonjoumite^ Auvomt de mmtrtr

.

Veridicvs Christianvs, 301

nitur,gaucJctuique adco etiam in malis,vtne femel de mortcmorien-

tisquehominis ilacu cogitecur. Sic ncc porci de morte recogiranr^ni-

fi dam fcrro iugulu.s petitur.Tuncranto turbulentius rcludantur.cla-

D mantque miferabiliiis, quanto prius vixere fecuriiis. De talibus apud

lobappofiue : Tencnt tj^mpannm & cyth.vi\im, &ga!{dent adfoni.uni orgu- hb. ii,

ni. Duc unt m bonis dies Juos; & in punclo ad inferna defccndmt,

E Quocirca, vt aduigilaremus , iemperque nnem noftrum quafi pr^e-

rentem ante oculos haberemus;qudm certo nobis a Deo ftatatum cft

femel morijtam incertum efie voluit,q^iomiodo,vbi, velquando Iimus

morituri. Hinc D. Bernardus : Quidin rebus humanis certius efi; i?wMrff »«

morte ? quid incertius hora mortis reperitur? Rationem quam ante at-'^^''"''

tigimus redditdiuLis Augufi:inus,huius diuini confihj tam fixreti; La- Au^nft. iit

tec,inquit,vhimusdics,vtobrerucnturoranes dics. Sicenim. «Scipfe £i">^.

Doroinasnosdocuit, non lolumper parabolarafidchum fcruoriim,

quosycum venerit Dominiis^inucnerit rtgiUntcs, (itie infecund.i vigilia , fiue in Luc it.

p tertia venerit^ beati funt, innuit,/t'^/« illi : verum etiam per parabolani

prndentispatrisfamihas, (]ni fifiret qnaborafurveniret, viiiilaretvti-

que, C^non fineret pcrfodidomum fua^n. Quofignificat, certo quidemfcirc iihmi patremfamihas venturum furem ( ecce morcis certitudi-

nem ) fed incercum qua hora venturus fit [qccq incertum morcis cem-pus)ideoque coca nodte vigilarc; [cccq totius vita^ nofiir^e vt nocftis per-

uigihum,&:infomnem curam. ) Ica&Dominus has parabolas tali

commonicioneconcludit: Etvoscfioteparati : quia qua hora non ptitatisfi-

^ liui hominis vemct, Vt& Apofiohis Pauhis dicit; Stcut furin nocte,tta ve- i.j-hejT.u

niet.Adcb vt propriu Chriftianorum diCtu. merito elle pofiic: Vigtlate,

Peruigilporr6cogitatiomorcis,red;e beateque viuendi curam in-

generat , paritqiie tranquillam morcis expedacionem . Idcirco nec j>f7,-p^j„

S. Hilarionem latrones cum armis circumfiftentes terrere potuerunt . inrjius,-

Cumqueintrepidum permaneremirarentur,nunquid necem non ti-^'^''•»

sneretjinterrogant: Necem non timet,inquit,qui paratus eft mori.

Oratio ad pronide viuendum.

T^Ota 'vitatua , mifericordifime lefit\, /vfquead mortls ttm

Jiratum (Crucem inquam ) omnium nojlrum fitiuiflifalu-

Umjquo fciamus , d^ nobls eam maxime cordi effe deberz^: Ita.

noSy quafo , in tuo timore dr amore fac ejje conHantes j ^/ nun^quamaUfer viuere lubeat^ quam mori velimus. Amen.

p j C A P.

^oi Veridicvs Christianvs.

C A P. t X X X V I I.

Quaurer liic caflis onerabimus xthera votis?

O pietas milii culta foret ! fcelus omneperofum

!

Omnes ad ^j^vpjffl atvra procliuisefthomoad optandum nunchoc, nunc^'

^'!!'l?'"^r,?^ S 5^n :'li-'d,proatcuiurquefmanimus: flcuriin nobis quotidie

mus. ^l^§h *^-"^P^^''"''^^'- Verum,quemadmodumparumadmodumop-cando proficitur,etiam in lebusqu^ obtincri poffiintiita pla-

nc iuperuacaneum cft optare, & votis velle cofequt.quod velprster-

iit,vcl affjqui nequeas. H )cefl:cum ftultis fapcre; qui nunquam tem-pori,(td cum Phrygibus fero femper fapere folent y vnde Adagium in

eiulmodi omnes retorquetur: Sero fapiunt Phryges. Id lepide 8c acu-le.Damafc^ tc Bariaam cum lofaphatdiiferensjfub philomelseparaboladocebat;

&loCaphT ^^^^^^ toannes Damafcenus defcribit. Ula fiquidcm fplendidis promif-

cap. lo. ' fis e manibus dimilfa.fuum hominem carpebat, quod data tria confi-

Jia non feruaret: quorum vnum erat; ne vnquam doleretde re perclita,

quam recuperare non poilet: & iam philomclam dimifTam dolebat.

Quandoquidem vero maxunze eft fapientis, vtfccundo Capitedi-

dlumeft, Recteagere, iiue fedari quod bonum eft : intolerabilem

oporteteirenegligentiam&incuriam , iftudfuo tempore &maturenonexpcndifte. Rogatureamobrem

,qualiterin mortecaflis votisA

^ther oneretur : hoc eft, quidtumpotiilimum fero fapientes mori-

bundi optent vclintque lefc fecifte,dum adhuc incolumes cfTenr

.

In.inia, Refponcietur ex perfona morrcm irruentem fentientis : O fi mihi gquiafcra,

culta foret pietas! O fi mihifcelusomnefuifletperofum! Vtinamvi-moncnua v-'\\r- r rr i \tvotain xuiem meluis! Vtmam nunquam peccatis me liccomqumaliem: Vti-

pluriinis. nam priftina liceret modo errata corrigere / O mihi prsteritos rcferac

Deusopnmusannos ! Multa&varia cpgicat&optat argrotus morti

proximusjfcdquxcunquein bonorum vororum parte reponi poffunt,

ilJaomnia circa opcionem vita: melioris vt plurimum verfuitur. Quia

vident vitam morte terminandam,optant fuifle aliam quam fuerit:&quando hoc cogitandumerat,negIexerunt.

(Vh vero fperat tunc difcere mori, quando moriendum eft; is falli-

tur: quiafi,vtfierifolct,difcendoerrarit,quandoerrorem hunccorre-

^urus eft ? Semel tantiim morimur:,& prima vice ferio agendum eft .

Si enirain bcllonon dacur bisetrars, multo miniisinm.orte .: namprimus error irreparabilis eft.

Prius igitur diicendnm eft^ quod tunc fimul , & femel , & fcrio erit

peragendum . Vereadmirandumeft, hominemilludnunc minimeexpendere,quod tunc,in morce.yideiicet,optaturus eft maxime. Tunc

veliec

Inania mrsERA fere morientivm t^ota . 87-

QiiaKter Kic caffis onerahmms aetiieraVotis .^

O pieta5 milii culta roret iicelus omne percium

!

Ovl

jjQu^-ce auepus liAtm/Las^en vcan[red<me/Au demur J^hvk':

j jhon Duu l aue n'ay-ie/Fuy le mal, et vlnae/Tyauorr aU^drait.

4

Veridicvs Christianvs, ^05vellet quilibet mence fanus fe fuinc fandifnm^e , ftridiflima?, perfe-

(iftiffimaique vicae,qualis nec in arcttffimo mGnaftcrio rt-pcriatur , ne-

que vlloin libro legatur. Tunc cum Lazaro optemus fuiffe toci mun-do (iefpicabiies ; vt cum ipfo fecuri in finum Abrah^ iransferriab an-

gelis mereamur. Acquamdiu viuitur, & nullum nequeindicium ne-

que veltigium mortisapparet, mulco magiscum diuiteepuIone(S(: fi-

lioprodigoluxusamatur, & vita voluptacedifnuens.

C Dum Balaamexercicum filiorum Deiex alto circumfpicerer, cui

rogatu rcgis Balacerat malcdidurus; e contra optauit fibi eadem cumipfis non in vita, fed in morte fortem ; fic ait: MonAtur anmu mea mortc Nnm. i j,

iufiorum\ &pfir.t nouifiifyia mea borumjwnlta. Ica <Sc mali ac peflimi;, cumfiliis Dei non viuere,fed mori opcant. Vcinam, inquiunt, anima meafic vt animatalis vel calis^quando quifpiam vicam fandla mcrce con-clufit. Etnoncogitant ,

quodqualisvita , talis communiter mors.Sicur D.Auguftinusait : Non poteft male mori, qui benc vixerit ; & ^u^ufi de

vixbene moricur,quimalt: vixit. Dicicur, vix bene moriturj

qmj»^ Doffjmt

quemadmodumcertumeft, inquocunque momento peccator con- "•''^*

uerfusfuerit veniamaddici,iuxtaillud : Dumfpiro,fpero: ita valde

incertum eft , an finis futurus fit bonus, an malusjqui tam temere &

pericuIose,tamq. malis mediisexpeftatus fuerit. Latro in cruce con- £«(.,1,

uei-fus.exemplo eft omnibas,non vt in finem vita; difreratur pceniren-

tiajfednequis etiaminextremisdefperet: & adhocvnicumfufficie-

bat. At ne quis illo niteretur , praefumtuofii^is peccans , vnum folumdatum eft.

Deniquetametfi dediuina mifericordia certifimus, fiverecon-

uerfi fuerimus ; de nobis tamen certi non famus , an eciam in articu-

lo mortis vere nos fadlorum pccnitebit. luxta quod dicit D. Augufti- ^K^uflmnus feuere & ver^ ; Percutitur hacanimaduerfione peccator^ vt mo-riendo obliuifcaturfui, quiviuendooblituseftDei . Tunc quidemopratur , vitam fuifte meliorem , nofque maiorem temporis gratis Sc

vemx habuifTe rationem , & ne quidem eo temporis pundoratiohabetur vt oportet. Et ita mifera eftlatur anima,itura quo poteft.

Oratio pro bona ad mortem pra^paratione

.

OPfamus nos omnes hene vixijp^dum moriendumefl s^vt

^lurimum cumfatuis virginibusferofapimus: quocircay da.

nohiSyDomine Deus,gratiam fic nos modo in vitagerendij qua.'^

Ut€rms egijje inmortefumus o^taturi' Amen^

C A P,

2C4 VEB.ID1CVS ChMSTIANVS,

C A p. L X X X y I I I.

Qu.ispauidus mortis recipicfub pe(floreferrum?

Confciamens fceleru merito quem deuouec Orco.

j^rtl^ot. WFFWi'^^^ maximeomniumefl-terribilis.vtinquitAriftoteles; & A3. Ethir. ^b^W i^ proptereanatuianemolibenter moritur. ynde& Sakiator

J^.y^y noftermortemexhorruit; orabarvt, fifieripofTct, rranfirec

ab eo hora ; transrerretur cahx Palhonis. quod omni vmenti

M,irci 14.

ll^^lafr!r aDeonora ; transrerreturcaiixi^allionis. qirori clt ipii n i • iTNaturx. creaturar commune eft , dam contrarijus ei mortis accefltis imminet

.

Contra moriem, velutconrra miximum nouiflimuniq.(uum hoftem,

reludarur quanrum pored natura. At non quaeritur hic de tali pauo

-

re mortis, vel leludamine monbundorum,quq naturaUtcr etiam fan-

ftifiime & maxime voluntarie moricntibus cbueniimt,vtiam in ipfo

Domino noftro oftenclimus, qui oblatus & raortuus eft , quia ipfc vo-

luit, & tamen mori horruit , alia eft cnim voluntatis dererminatio,alia

Tlment natura! propcnfio. Sed quirritur,quis non (blum natura , fed volunta- Jgnior,qui te 6^ iudicio dcliberato inuitus mociatur : quique obid omnimodam Q^^j'^^^'^^ intolerantiam , repugnantiam , &; mceftitudmemanimiadmorteni

male comparati demonftrat : i:|uando (alicet iam videt ferio agi ; nec

vllam vitx (pem fapereiTe- Haiu(raodi malcferiatym tumultuantem-

Seneca Nat ^^'^ mortaIem,fic incrcpat Sencca : O te dementem, & oblitum fra-

gufJLiib.i gilitatis mx ^ fi runc times mortem ,quum tonat

!

cap. 3 8. Quis igitur iic pauidus & turbidus tumultuatur, quando iam mo-riturum(earbitratur? Refpondetur , quod ille quem mens fcelcrum

i.Ioan }. confeia merito orco deuouet. Qnod fere ita dicit D loannes : St repre-

hendmt nos cor nnfirum. Confcienria, eft infitumliomini iudicium , an

aliquid fit facicnduq?.,vel nonjan bene egerimus, vel male. Vnde Sa-

v.^.1 _ piens ; Sctt confaematua^ quodtu crehro muledmfitalm, EtlicctCon-

Conrcien-fcicnriaproprie fitadtusilieintelledus , quoapplicatur fcientia feu

iii,quid. cogniiio ad aliquid particularcjan agenduiTi fit vel non ; tamen large

fumendo, profindercfi accipitur ; ficut6. Hieronymus fuper Eze-

chielem fcribenSj Sinderefim confcientiam nominat. EtD.Bafilius,

Naruralciudicatorium. .Et,Iicet homo proprie loquendo, eriam vigi-

lans poteft efib fine confcientia,hoceft,fincadu iIlointeIIedus,quan-

do (cilicctnon iudicat, aliquid faciendum quando tcneturfacere: ha-

bettamen homofemper radicemconfcienci£E,qU£Eeft findercfisj& fic

femper habet confcientiam ; faltem radicaliter . Eft enim femper in

hominetribunal illud ac ludicatdrium liaturalcjquodprobet velim-

probetfaAum vel faciendum.

.Hunc irrefragabilem teftem fimul & iudicejm domefticum ^.&^ vt' ita

MORTEM TIMET,QVEM TERRET CoiTSCIENTLi . 88 .

Qnis pauidus Mortis recipit [uhpectore ierrum .11

Confcia. mens icelerum merito auem deuouetOrco.j!

j^t hylusj^e^royz^ Vfiumtyourja. yrifye^ Le iari ie la ^Mart ^

Ihiau^l la malice^Le iamne aujuyyliee / ^u iermer reJorL .

Veridicvs Christianvs, ^"c^

Ita (licam,intcftimiin indidit homini Deus . Vt in vno Cain omnibuiteftatuseftipfomundipiimordio. Quandofiquidemoblatis facrifi-

ciis.ccepit vultus fui mceftitudine , & immodcratoexterius habitu.in-

teriorem animi turbam , atque ita male fibi conlcis mentis inquietu-

dinem prodere \ dixit ei Deus ; Qnare iratus es ?& cur conadttfuies tua? Qg^fj^^ ^^JSoiine^ji bene cgeris, recipesffin autcm fnalcyjiatifn infortbus pcccatum tunm

adetifi Sed ftib te ent affetitus eius^c^ tu do?mnaberis illius.

Dcclarat iftiid &: Sapiens valde accommode, aftJunta ad idaqiiaj Sc

ignis fimilitudine. Appojiut tibi aquam & ignem : adquod rolueris forrige EccU. i j

»

manum tuani. Deinde: Ante homtnem, vita& mors: bonum& waluWj quod

flacuent eiy dabitur tlli. Quibusloquendimodisnignificaturinterioril-

la confcienti^ cognitio, per quam homo bonum a malo ppteft difcer-

pere-, atque fi anteoculosaquam&rignem.mortem &:vitam, immoinfernum&csIumconftJtutavideret.Liberumarbitrium eademope-

ra declaratur; ciiius dudtu homo,libera voluntatis fuq eledlione,vnumautaltcrumfufcipiat. Qui igitur malumin vitafuaelegcritjquodpro

arbicrij facultate cum Dei gratia relinquere poterat,& eligere bonumj

illuminrus confcientiaredarguit, malefecum agi ; refqueipfius nonad amufllm cum diuinalege conuenire ; & ideo inuitus moritur. Ap-pofite id D. Chryfoftomus ; Mori timet , qui non fperat viuere poft chnft^imorte. Nonfecusquam fur fibi confcius fadis fuis deberi patibulii,

iamq. Iatammortisrententiam,inuitusecarcereprocedicjcertus,fead

laqueum tendere. Itaevitainuirusmigrat, quitefteconfcientiavidet' quo vadat.SicSapies ait; Seper enimpritlujnitJ^ua.perturbataconfcientia. Sa^. 17,

D Ita Agagrex Amaleccontramortem exhorrefcebatjquem Samuel

diuinoprsceptoiuftitoccidi,&in fruftac6cidi.ficIegimus:OW*if/i:5fy?,.Rf^.ij,

ei Aoagpinguifiniusin'mes,(iTemth^x.co\\c&i^ fccuroanimopinguedincj Agag.

&iimul coccptainftantis morcis formidmc/^ V.t dixit Agdg-.Suctnefepa-

rat amaramorP. ltaceditillistandem,quicum hoc pinguifiimo Agagaqualiculum fuum in hac vita faginarunt j(Sc animas fuas intcrim ine-

dia & fici diuini verbi,grat!2E,& confolationis perire fiuerunt , nihil de

futuris prsfcogitantes, fed in diem & horam viuentes : tunc illi tre-

mentes & perculfi ; Siccnie feparat amara mors ?

H Ifte ficin mortetrepidantium modus, in gallinis &porcis manife-

F fte notari poceft ; quandoarripiuntur vtiugulentur, miremifercque

tumuhuantur, & dire eiulant ; ita peccatores nihil de morce, nifi dumadeft .cogitant.Tunc tanto funt turbatiores, quantoantea magis incu-

.Q lij & fupini vixertint. Huc fpedtat illud Sapientis ; O mors, quam amara Ecdi.t,

j^ eji memona tu i,homini pacem habenti m fubftantiisfuis ! Hoc eft; qui tran-

quille, proanimi fui voIuptate,in fubftanriis,, &inomnibusquibusaflicitur, viuit •, nihil minus quam de fine vel cxitu vita? , atque vltima

linea rerum cogitans,

q J^unc

50^ Veridtcvs Christianvs#Nulll.dum Nunc quccrat fone aliquis , qui fit inteiligendum quod in Rerpon-viuic,de- ^onedicitur : quemconfciamensfcelerum deuouet infeino ccmme-

' rito.fiuequempropriadamnatconfcientia.An fortequisintam maloftatu efTe queat , vt adhuc viuens debeatvel poffitanimumdefponde-

re, &defperarederaluter Nequaquam.Nam certiusquam detempo-ralivitadicitur :Dumfpiro,fpcro j defpiritualivitaac fakiteaniir»

intelligi &accipipoteft . Quamdiu fiquidem animain corporetft,

fpcseft (alutis, nequelicctdefperare: quanquam,vtdiximus, pericu-

lofum,temerarium,&: ftultum eft, animam fuam e pilo fufpendcre fu-

pcr fauces inferni;quod faciunt,conuerfionem vitae ac pcenitudinem

vfque ad finem vicaedifterentes. At,tunc dic-itur Confcientia propria

aliquemdamnare^ quandoeumcerto peccati moitiferi , licet vnius

tantiim, redarguit; cuiuseum non po2nitet,neque confiteri proponit.

Isenim in ftatu damnationiseft,quod non ignorat confcientia:& pro-

pterea iudicat.qui talis cft,regnum Dei non pofte nancifci.

BedAlib.^» Narratvcnerabilis Bcda exemplum ficmorientisnotatu dignum, Jca, 1 4.Hjy?. Yji; quidam ofncio militari regi Anglorum Coenrcdo charus, fed fa-

^xempUi ^^^^^^ ^''^ neghgens,a regc fedulo admonebatur , vt peccata confitcre-

hoiTendce tur Sc emendaret.priuiquam inopinata morte pr^occuparetur.Veriimmortis. illemonitafalutisfpernebat, fequeaHquandopoenitentiam adlurum

promittebat. Interim inargritudinem incidit. Rexiterum vt vel tunc

confiteretur, hortabatur ; refpondit , fe iam noUe, ne metu mortis id

feciffe diceretur : fe,vbi fanita.ti foretreftitutus , confeftUrum promi-

Cn, Morteinftante,iterumarege monitus, clamauitmiferabili voce:

Quid vis modo f Qmd huc venifti ? non enim mihiahquid vtiliratis

autfalutispotes vltra conferre. At ille; Noli, inquit,italoqui ; vide vt

fanumfapias. Non,inquir^infanio; fedpeflimam mihi confcientiam •

certusanteoculoshabeo. Narrataque angelorum dc dazmonum vi-

fione ; fentiensque quafi duos daemones in vifcera irrepentes , defpc'»

rans ejfflauit animam.Quis non videarquid fit, quodhominem moribundum itaanxium

&turbulentumreddit? Confcientiae malae remorfus eft : quis enim

^ . vermemintusrodentemquicteconfoueat? Nullaeftmaior afflidtio,

feptfm Pfal quam conicientia dehttorum ^ mquit D. Gregorms . tt Cicero iplo

Poenit. hic non hallucinatur,dum fic ait:Magna cft confcientiae wis in vtram-Ctceroyfro q^e partem : vt nectimeant,qui nihil commifcrunt : & pQenran {em-

Cali"ula peranteoculosverlariputent,qui peccauerint. Quidexiltimabimus

caput intra alioqui tyrannum illum immaniflimum Caligulam , in tantas angu-^^^^,

h^^"ftias,atque animi perturbationem tamanxiam adegiflejvtcrcbrOjpue-

Vxx mctu, rorum inftar^prae metu caputintra ledum vel fub ceruical reconderer,

dum audi- dum micarent fulmina,vel tonitrua mugirent: nifi confcientiam vitae

Kt wnitru,^^^^-^ impiae,&: tam infamis f Omncs cius diuitis, voluptates , trucu-

iemia.

Veridicvs Christianvs. ^07Icntia i armatorum excubice, omnisqueeius maieftas, Sc gloria , eumhoc motu liberarenequiuerunt. Hoceft quod communiter dicitur ,

eosquiintusplenifuntinquietudine&motu, etiamforis efTe turbu-

lentos dc trepidatione plenos. Videtur mors tales agere& infed^aritad-

c6 nufquam tuti^nufquam {ecun& quieti funt.Sic Cain,poftquam oc- Gencf. 4,

cidifTecfratrcm fuum,fadus vtvirvagus & profugusin terra.in quc6c

tremorem continunm Deus in fignum pofuitjquietiam trepidantis

confcientia? euidentiftimum eftet toti mundo poftea aigumentum.

Cauendum autem, necx iam didlis temerariafiatratiocinatio; qua Exinfolito

omnesilli quiin mortis articulo velcerto morbi genere turbationismonismo-

extraordinari^aliquid patiuntur,malx efle confcientiic, maleve mori ^^'^^. ^°-

ludicentur. Ccrtum namqueclt , vtexcmplisctiamlcriptorumcla- (y^pj^ ^^ret, nonnullos interdum landos& intusbeneconftitutos, exteriusiudicandu,

tamen fub mortem valdc agitatosfuifte, &tranquille tandem con-

quieuilTe. Exhibetfeetenim nonraro malignus fpiritus, horribili r/^if ^«»'«<

fpecie comminans,mira iasSricans , licec nihil ibi iuris habeat; vt quos exeynphim

nequit abripere, perterreat falcem , 6c tantifper diuexet : vt in fandlo'"^2ii'xc

Martino.

Confihumitaquc optimumeft, caufam iuft^ inquietudinis exi-

mere5peccatum,inquam,bona cpnfeffione dimouere ; quod alioqui

hominem non finit vllaquietefrui, fedefFeratis ftimulis exagitat.

Nam vt folent fubinde vcrmiculi illi , in carioforum dentium cauer-

nulisorti, hominesquaft inrabiemredigere , niftfumoquodamacri,

velaliaamaritudine coganturexcedere : ita& peccatum direhomi-

nem exciuciatjnifi per pgsnitentice accrbitatem exterminetur .

Oratio coiitra vanum mortis metum.

QFandoqHJdem cenum efi , non mori confcientiam , & mihi

necefpino ejje moriendum : Da Deus , njt fic me modo ad

Confcienfia nutumgeram;vt in tremendo illo mortts ^ iudicij

die contra me non confurgat , fed tranquilte Utari fermittat,

Amen .

q ^ Cap.

joS Veilidicvs Chmstianvs»

CaP. LXXXIX.Qucm neque concutienc inopina pericula lethi?

Confcia cui virtus mentem dulcedine complet.

Libcntcr ^^^i^fi. vod prjecedenti Capiretra<5tatum eft, de morte inuoliin-inoritur, m/j^^M tane& inuite rufcipienda , przEfentem ctiam qua^ftionem

vmt/"^ JFi^^^/f elucidareiuuabit. Nam ,vtdiximus ,Naturaamorteab-

H^^^^ horrct ; & naturaliter ,quod viuit , non libenter moritur

.

Seddumlricqu.Tritur, quislibenter moriaturjquem nequeincpina Alethi pericula concutiant : nontantumdeillis intelligitur, qui cumApoftolocupiuntdiiroluij&eflecum Cluirto; vcrumetiam de omni-bus his qui mori parari runr,quando ita diuins: bonitati viderctur : pa-

rati etiam adhucin viuis manere, quamdiueidem maieRatiita placc-

S Seuerut de ret. luxta liberum iluid S. Martini di6tum & votum : Libera me,qux- Bs. M»tniuo, [q Domine,ex mortah ifto carcere. Veruntamen, fi adhuc populo tuo

fum neceirarius,non recufo laborem.

Inueniuntur autem interdum mortales , mortis , vt apparet , vehe-Qmentercupidi : at,dum morsvelvocataetiamadeft, dilationem qus-runt , cupiuntque adhuc traham hanc vitse caduca?, rependo etiam, fi

Tabella, de opus eft,producere,quam diudabitur . Apta admodtim fabella intcr

Hionem ^^^^^ recenfetur , quas in tales rcdte quadrat : de viatore vel iarcinam

inuocamc. geftante,velplauftrumducente : qui lapfuSjIutoqueinfixus, pras vitae

moleftiarumque tsedio mortem inclamauit : at, dum illa repente vo-

cataaflifteret, En adfumjnquitj vocafti enim me: Obfecro^inquitil-

le, adiuua me ha:c oncra 6c farcinas attoUere, vt quam coepi viam con-Aequabili- ficerepergam. Alij verouimis meticulofl & anxij mortem prarfto-tasad iviot-

lantundequeeaco^itant deiedius.quam bonum Chriftianum decer.

tlationemjdcu-cotrequenteriatiusconlultmlqueeflet , nequennniumeam ex-

petere,neque etiam tantopere perhorrefcerc. Quale confilium Ethni*

cus & profanus Poeta prasfcribere potuit,dum fic aic:

jtiartidU Summum mc metuas dtcm, nec optes.hb.io. Epi- Summus quidem feu mortis feuiudicij diesmetuenduscft merlt&r

* 'feditavt metuillovelutmortis duce,difcatquismori. priufquamco-gatur mori. Atque ita contingit vt plurimiim , vt qui tali modo raor-

tem timucrint& horruerint,dumincoIumcseminusvenientem , vt

pra^fentem coram attCnderunt j etiara ciam iam adeft, nihil terreantui-

neque turbentur : fed libenter &c lasti, quia fecuri in confcientia , mo-riantur.Didicerunt namq. viuentes m.ori; & vere anrequam mors ad-

eftetmortui funt:iuxta illud; Difcemori montUYA caro,morure priufiua.

Hoc eft quod dicit Refponfio : ille libenter luoritur > cui confcien- D

Optat mori, cvi mens est COKSCIA RECTI . 3p.

Quem ne^ concutient inppina periciJa leti f

Conlcia cui\^rtu5 mentem dulcedinis explet

.

QueUe am eftjtjeure / Que la dennere heure/LuyJldejQuhai£-

Qm par Imnocence /Deja confctence /Teut viure dehait.

Veridicvs Chp. istianvs. ioptia virtutum,mentem explet dulcedine& pacc.Quod & Seneca Chri-flianeldquens, accommodehuicnoftrfffcntenna; (ufFrigatur . Ve Scneca

nientem (inquit. nemo hilaris mortem excipit , nifi qui ad lilaiii fe diu ^PJ^- i°'

comporuerit. Datidcircoaptillimumaiibi idem coniilium, ad trcpi-

dationcm lUam mortis inanem tempori exckidendam, 6c inferendambonam animis hominum fiduciam atquc confbmtem prudentiam:, flc

inquit; Incertumefi:,quotelocomorsexpc6tet. Itvaque tuillamomni Se^ieca

locoexpe^la. Acfimore Chriflianodicamus : Noneli raomentum ^r-A-^-

temporisquomorinonpoiTis^ atqueadeo morsquail ininfidiiscol-

locata, requouis tcrapore&locoexpedat; idcircoeflo vigilans , &nunquam non paratusinueniaris admortemobcundam ,fiitaDeovifum faerit. Itaconflirutuseflis , inquem Refponfio quadrat:

qiiem nihil remordct confcientia fadi alicuius mtritb pccnitendijiu-

xta iilud Dauidis iolatium : Tunc non confimd.ir, cum pcrfpexero in crani- Pfd 1 1 8.

himnarJMutuis. E(t fine dabio magnacordis confolatio, quando ali-

quisin mandataDei,vtinfpecuIumfinemacuIa,oculos mentis con-iiciens,(5c confcientis fus facicm in eo c6templans,nihil inuenitquodillam maculet,Deoquedifpliceat. Talis confcientia vere eftfpiritualis'

quardam Hierufalem;quod idem efl atque Vi[io pacis.

Ha:ccrt pax, quam mundusdare non poteft; fed Chriftuseam dat han.i^,

nobis &c relinquit j ficut Apoftolis & nobis promifit. Pax Chrifti,pax

Dci cftj qune exfupcratomnem fenfum j habitatque in cordibus tran-quillaconfcientiagaudentibus. DehacSapiens tali modo loquendi

:

Sccura wens, quafi tuge conumnim . Sicut & iftud confirmat Apoftolus: 'Pron i j.

Gloria noflra h£C eft j tefttmonium confcienti£ noftrx. Qupd qui habet^ha- i- Ccr i

.

E bet iuftam caufam hbenter ex hac vita& mundo migrandi . Videt fi -

quidem cum Stephano c^los apertos ; & lefum ftantem , paratum vt -^^- 7*

cumin fuiim regnum recipiat , Adeo vt talis homo mortem velutcsli

portamconfideret, perquamin fandamac beatamillam ciuitatem

carleftem , dum paratus eft mori,paratus eft ingredi ; ad quam toto vi-

tsfuascurriculocontendit;quarnquefummisvotisacconatibus vni-

ce femperexpetiuit. iuxtaillud : V nampetij aDomvin, hanc requiram : vt Pfal. ig,

inhahitem in domo Domini , omnihiis diehus vittt me£ ; hoc eft, in arternum,

Vbi cu ChriftO;Omnibusq,eius amicis,c^lefti eft gaudio perfruiturus,

Quinimmb,vt veriusdicahi, qui ita eft animocomparatus, non fo-

lum libenter& cum voluptateexpeclat mortem , fed patientia vti de-betjfidiutiijsin hacvitamanedu fit. SicinquitdetaliD. Auguftinus:

Qui defiderat difrolui , &eflccum Chriftoj nonpatienter moritur,^,,2^^ /»^

fed patienter viuit , 8c deledabiliter moritur. Et merito ; nam , ficmperEpifi.

Caflianus : Quismortemtemporalem roetuat, cui vita asternapro--^"^'"'-

mittitur.^ Huicrette ideo aSapiente dicitur : Noli metuere ^'^diduin^f^if^"^'

mortK. quafi dicat:Quid tibi mors nocere poterit^ToIIet te de mundo.

y^ Veridicvs Christianvs.&c inferet ctIo; qiio alioqui niinqiiam percingere poccrasjnifi ilk quafiopitulante, & manus tantae moli adhibente.

X"W Hl~ "'"^ U.Hilarion morci proximusjxtus bcneqacanimacus,NaturxUno/iis. imbeciliitati (uccurrensj cum adhuc inquit D.Hieronymusj modicus

calor tepebat in corpore , ncc pra;ter fenfum quidquam viui hominisfupererat, tamenapertis oculis loquebatur; Egredere, quid timesfcgredeie aninia m.ea ; quid dubitas ? Septuaginra prope annis reruiilli

Chriftoj&rmortem times? In hax verbaexhalauitfpiritum.Hicigitur fl:atu5,mortcm alacri voluntate & fecuraconfcicntiaop-

}3erentium. Inquibus , quod Chriftus ipfcdefe &fuisteflabatur,Ipiritusquidcm promtuseft, caroauteminfirma, naturalitera morteabhorrens. Sedmentisfibibencconfciasfecnritas, illan^datmoiien-

tiouspromtitudinem & hilaritatem , vtacerbummortisaculeumnectimeant,nec etiam fentire videantur ; Ced illum accipiant velutclauemc]ua fibi cadeftis aulce portas aperiant.

Heu qudm longc diuerfus eft ab his male morientium ftatus! quan-to cum metu , quanta cum trepidatione , inuilum illum moriis accef-

fam exfpecVant ! Iftud praecedenti Capite diclum eft , fed vt contra-

ria iuxta femutuopofitamagiselucefcanr , hicvnum adhuc cxem-plum horrend^ mortis adiiciam, ex D.Gregorio defumtum,

loZ^^Hbldl^Chryforium Romanum, opulentum cuidem , fed fccleltum homi- F

cap. 3«. nem fuiiIeconftat,itavtan diuitiis , anviciis magisabundarit, incer-Excmplu tum fit. Ciim autem ^raui valetudine qunterctur , & iam exfpiranshorribihs „•. ^n- •j^ r i

inortis.^ii>^iaretur, apparuere illi teterrimi da-monesapium certatim prehen-

fantes.trahereq. ad inferna nitentes. Qui contcrritus ac tremens,Ma-ximi filij fui opem flebiliter implorare.fequefuper Ie£lum in quo iace-

. bathucatqueillucverteremiferiscGepitmodis. Nemofpiritus vide-

bat, & tamen nemoibi conuenifle dubitabat,cLimiIIius geftuslamen-taq. conhderaflct. Poftremo ipfe , cumiam amicorum auxihum de-fperafTer^ad hoftes conuerfus ; Inducias oro,inquit, inducias , vel tan-

tum vfque mane. Dum hoc pofcendo ingeminat, animam exhalauit.

Hucufqueex D.Gregorio.

rciu"iVd^* Qiiis igitur prudens , & falutis Ciix amans, in extremum vit^ tem-

citrcmum p^-^s differet conuerfionem & poenirentiam .'' Qwjs fecurus hoc plumbivir$ fceai. (peccaci inquani) talentoin corde grauatus incedet , quod in mortis

pundo tam miferandam pariatanimaefluduanti tempeftatem ? Quisnon pocius omnia iam attentet; omnemque,quod dicitur , moueat la-

pidem,ne,fubquo minime credebat,Iateatcalcaneoeius, hoc eft vitae

fini.inddiansfcorpius.'' Quisnon pociusquiduis agat , vt fecuritate

confcientiar fruatur viuus , &: morti hoftia fadus exulcec? Lxtas nam-queeiufmodicum Chriftomontem Caluaris,&:cum Moyfe montemAba.rini magna' Dei mifericordia; confcendit,vc ibi moiiatur fecurus.

Sicut

Veridtcvs Christianvs. 5irSicutMoyfi dicebat Dominus : Afccnde w ^nontem Ahartm (hoc eft p^.,.^ ,j.

tranfitum } &morere tbi. IcaSandli ^amici Dei mortui funt . Alij Exti-npla

Deo^ratias a^entcs,ali) laudantes Dominum, alijalio modoorantes ^^^^,<-'J'-

quidampolitisgenibus, extenlisque manibus;, vtS.PauIuscremita; dcntium

alij loquendo, vt VrlinusNurfKT Epiicopus : Venio, venio : videbat

S.Petrum&S. Paulum. VtMufavirgo, Venio,Domina : videbat

D.VMrginem Mariam multis virginibuscomitaram. S. Hierorrymus

humi fuo rogatu depofitus , facco opertus, vt quieti fefponte compo-nens. S. Auguftinus legendo feptem Plalmos Pcenitentiales, cum la-

crymisgaudij , ad Dominum properans. S.Ambroiius extenfisbra-

chiis,corpus Domini (umens in viaticum : quod nec priores illi negle-

xerunt. S. Francircusfupcrpauimentodepofitus, vtcxima Iiumilita-

tefpiritumDeoredderet, &inrummac2lorum rranfmitteret. Qux ^maior optetur admoriendumalacritas , quamvt quis quafi cuniD. loannc proprium viuus ingrediatur fepulchrum t Hsc& eiufmo-di confcientis fandi^ tranquillitas& promtitudo.

Hjeceft fors , agendiq. ratioillorumjqui^quod Mufonius dido ro- Mulbnius,gatus refpondebat opereexfequuntur. Interrogatusillequisoptime

extremum diem claudere pofTet : Qui femper, inquit,poftremu dieni

.

(ibi inftare, immo iam veni{Ie,proporuerit. Ita prudenter vir quidamfan6liflimus,iam renex^cimi ab amicoin craftinum vocaretur conui-uium : Curmevocasincraftinum? inquit, qui amultisanniscrafti-

num non habui , fed mortisaduentum in fingulos diesexpcdaui: qua:

nobis nunquam non infidiatur , donec nos incautos interdum etiamopprimat.

Oratio ad fecure ex Iiac vita difcedendum.

VOluntnne te^fie Dominc^ , fro nohis in mortem tradidijll^

eam^ 'vicius vicijii^ne ah ea nimium terreremur : illam da,

nohls quAjumm prouidentiam , non qua mortem horrefcamus .

fedqua nQS Adcam^dum ventura eji,prafarmf{s, Amen.

C Afe

foitiun:ur.

Ihc.i6.

PuTgato •

nuiu.

Status

Sracix.

•I;notusin-

Cv-rculque

nobis ino

rienciuii

ftatuscDin

munucr.

312 Vekidicvs Christianvs,

C A P, X C.

Parte fui meliorelieres quis adibit Olympum?Q£i pure Superis hinc conciliatus abibit.

IP^t^^ viDQrv^iD hadenus de rnorte didum eft , potius de morf-

Y^^l^pM bunciis,morte exclufa.eft inteliigendumjquorum quidam

h^^0[Ai(\ beneadeam comparatofuntanimo;quidam vero valde

^^^vS^^ incompo(ito,&turbu!ento; idq. proftatusanims&con-

fcienuiv dmeriitate . Nunc de eo quod a morte mox Tequitur j squeetiam difpari conditione.

Duo tantum Tuntloca, adquas finaliteroranesanims deueniunt:

itavtqui vnum fortiuntur , ad alterumnunquam fintituri : quiavt

Abrabam Dmiti Epulonidicebat : nim-is magnum Chaos interiacet.

Suntautem h^c duoextremahominum hincdiicedentium receptacu-

lafeumanliones \ Carlum, & Infernus. Dixi autern , vbi finaliter finc

manfuri : quiatertius quidamccrtuslocuscft, purgandisa Deoani-

mabus dcftmatus : quo qui perueniunt , non in a:ternum fijnthaefiirr:

fed expurgatione, quanrum quifque opus habuerit , pera6la, ccrto ad

csleftcm funt gloriam deducendi. Vocatur hic locus noto Fidehbus

Purgator;) vocabulo: quia qui in ftatu quidcm gratiae defunguntur

,

fed vel maculi^ aUcui veniaiis peccati obhoxij adhuc fimt , vel po-ni-

tentiam debiram non ex pleuerunt ; meHores quidem funt,quam vt

adinfernum cum maleciidisdetrudantur; fednecdum fatismundi,

fmdi,& perfedi, vtkicidum ilkidca^lum , inquod nihil coinquina-

tumadmictitur, ingrediantuiv Certi funt tamen defua beatitudine

tandem confequenda;,quiapCT Chrifti mortem , in qua baptizati filij

Dei fa6li n.mt , fiint& heredes regni carleftis effedli : iufque acquifi-

tum non amiferunt. Si ^'ero per peccatum illo fe afiquando abdica-

runt, iterumperpceniteniiaminpriftinum ftatumreftitutifunt. lUi

igitur omnes , iu:<ta Interrogationem , mcliorc fui parte, hoc eft.fe- Acundum animam,heredes Olympuma morteadeunt

:, aut ftatim,aut

exado purgationis tempore: qui pure Superis hinc conciHati abibunt.

Hoceit, qui in ilatu gratia: e viuiscxcedunt. Statusgratisfeuchari* gtatis is vocatur,quando quis non eft peccato vili mortali obnoxius. In

hoc ftatu omnes pie mori prarfumuntur, quicunque peccatorum fuo-

rum cofeilionem ante mortem inftituunt : vel ea laitem in voto haber,

vbicopiaSacerdotisdeeiretj&poenitudinem fignoaliquoprofitetur.

Cerrum vero iudicium , aut indubitata determinatio morientium

in ftatugratise veifecus, non ab hominum pendetarbitrioaut fcieniia;

fc.d foiius Dei eftcerto dij^nofccre. Coram quoficut hauddubieinuiti

QviINSTATV GRATUEMORITVR,C£LOASSERITFR . pO.

Parte iui meliore lieres (juis axiitit Olympum .'

C^i pure Sup-eris hinc conciliatus ahihit^

-^w* ^\e\r m ctot^txj ultt/ tt) \r) C>$i>il avaky^ ^t^r^.

Qia Imsjant la. vic, Da vrendre ihmne / De retermte- ?

Celuy aui trejvajfe^ ^n efiat de jrace^ £tjrana mirete

.

Veridicvs Chrtstianvs. 51Jmalcim malo fta^u difcedunt in ignemiEternum;qui,quoadnoflrum

iudiciumab excernis ramcum indiciis, rc6le & falutarifer morivifi

func: ita e contra non pauci deo tefte & iudice in ftatu gratia; moriun-

rur qui tamen ob certa quaedam immo inccrca pocius argumenta , vi-

dcntur putanturque ab iiominibus in malo ftatu vitam terminaiTe.

Ratio diuerfitatis ludicxorum eft;quod m prion illo genere,Deus oc-

cultum videt falutis obftaculum, quod homine:^ latet, qui tantum ex-

ceriorem illum placide & deuote moriendi modum confiderant. In al-

tero vcro genere , Deuscormundum, puramqueintuetur morienti*

confcientiam 5 homines veio turbidiorcmaliquem vel fubitura , auc

aliaex caufa mirabilem excedendi e vita modum perpenduntjqurcis

dcfiniftra mortemetum & fufpicionem ingeneiat. Sed rei veritas in

vtrifque foli Deocognita eft.

Quisnamquemortalium nonhxfirarec anxius , quidde Eiifebij j^^^/^Cremoneniisexitu eiTetiudicandum, nififubfinem fuiflctaincrnior.''/»'.^.^^^. 10.

Is namque D. Hieronymi difcipulus & fe<Stator, qua hora migraturus

crat, repente caput erigens,oculis pauitantibus circumfpicere,& qua-

fiinfurorem verfusclamitare; Non faciaiT.-, non faciam : Mentirisj

mcntiris. Deindead terram procliuus, faciem abfcondere, intremif-

cere,acquantumpoceratvociferari : Adiuuatemefratres; adiuuate

me ;, ne peream. An , inquit, non videtis daemonum cateruamhic in

meam perniciem congregatam .'* lUe pr^ caeteris horrendus compellic

me adblafphemiam :&tamdiruseft,vtcontratuerinonaulim.Tunc

fratrum fupplicationibus dsmone§ in fugam verfi func. Ec beato

Hieronymoapparente,eumqueanimante,obdormiuicin Domino.C Quidquid igitur humanis oculis appareat,vel non apparcatjVerum

eft quod dicit D.Ioannes ; Beatt mortui ,qui m Domino mortuntur. Sunc ^^. i^^

aucem illi qui in bono ftacu moriuncur : qui vel ftacim ad cslum per-/

aoIant,vt qui baptizati in ftatu innocenti^ moriuntur:martyres etiam:

D &qui hic fuum purgatorium fuftinucrunc : vcl faltem expleco expia-

tionis debitOjloco ad id a Deoordinato.

Oratio ad re^nuin cxlorum obtinendum.

QVandocjuidem nos ipfe docere dignatus es.fijpme leju-^ Ad-

ueniat regnum tuum;quid eU aliud

, quam quod nos eius

compotes feri defideres ? ?{os tua femper gratia confrma ;'vt

pcr bonam vitam dr mortemfalutarem , cdlefiem hAreditatem

mpetremus, Amcn,

t C A P.

JT4. Vemdicvs Chkistianvs*

C A P. X C I.

Quifna anima exhalat raox in Barathru codcnda ?

Cui fceleru ad fumma hasferunc contasia mortem.

Ncmovo-Jens infrr-

Bum petit:

fcd qui

peccanr,

volrntcs

iam iii»

ftrni te-

ncnt.

ipun-

lfAt£ 66,

Im, 1 6*

ERTVM eft, neminivnqnam poffe perfuaderi, vt fponre, Afciens, volensquein infernum ingrediatur 5 fcd quico com-migrant, violentcr , obtortoque, vtdicitur , coiloillucra-

piuncur^/icut videmus oues aut vitulos in lanienam inirudi, Bvelquonolunt fpontcfuaintroire, Ettamen via, quje ad infernum

ducit, fponte 6c cum iucunditatc ambulatur. Via ha'c,vita eft pecca-

tis obnoxia : quae ft non dcferatur,priufquam ad porram mortis venia-

turjcertuseftiUe, quifquistali viaportam illamingreditur, fcetiam

inferni ianuam ingrefturum,^ jEterns damnarioni mancipandum. CNequetamen idexpenditur,fedridcndoperagitur, quoludus ille

implacabilis comparatur, & intoleranda tormenta proueniunt. Hancamentiamadmirans,rogat Prophetaeiufmodi;infcnfatos : Qm potent Dhahitarede vohii cum igne deuorame ? quis habttahit exvohis cum ardorihm

fempiterjiis ? Vbi prartcr horribiles ignis gehennae flaramas, etiam fpi-

ritusipfehominis&confcicntia,tanquaminteftinumincendium cru-

ciabit : quod idem Propheta teftatur, dum ait: Spiritm vejler^vt tgnii vo-

Yahtt. Nontantiim ignitaartiensquerefpiratio, vltrocitroque com-meandovifcera faucesque comburens; verum etiam animaipfamali

fui fibi confcia . Hoc idemclariiis alibi praedicens, fic inquit : Vermis

eorum non morictur; o" ignu eoriim non exftinguetur.

Vtinam millefimam faltemilliusfapientise portionem liarbeamus,

qu^communiter ferohabetur, dumvexatio intelle^um dat! Sicut

cxempligratia,in diuiteepulonevidere&audirceft: quiadeo fapuit

in tormentis,vt non folum ftbi bona profpicere videretur & exoptare;

veriimetiamadquinquefrarres, quiadhucintcrviuos adeiusinftar

vitam ducebant, cius fera prudentia extenderetur ; dicebat enim

Abrahamo : I^ogo 4e fater, rf mittas Laaarum in domum patrii nieu haheo

mm quinqtte ftatres : vt tefietur iUis j ne^ ipfi veniant in hunc locum tor^

mtntorum,

Admirandavereconfilijmutaticr ; tam ferio & folicite quaeadrem

faciantin poenis ipfisetiam quoadalios expendere;, &tamendunitempuseft, neminimum moueri , nee vel micam falisac fapicntiseia

€or admittere , etiamfi mortuus quifpiam eterra confurgens,h&c no-

bis horrendis fermonibus 8c conteftationibus ineukaret i Idqtie eft

quod propterea Abraham diuiti illi nequidquam expoftulati diccbat:

Habent Mojfen^ 2rofhetai : audiant illos, Ai ille dixtn Non,pater Abrabam:

CvLPAINL^TAUM0RIENS,DEBEarVIl4^^0- P^.:\

Quimam anima exhalat mox in Barathru condenda /

Cui icelerum ad fummam liaeierunt contagiamortem

Qm vormtjon atneTmd Iroit a laJlame/J}u^ofonl2Aanoir^.

111 cmivorte ejcrite/ Sa vie maudite /^u Fin,i'encre noir

^

Veridicvs Chkistianvs. 51;pd,

fiquis ex mortuis iertt adeos , pamtenthwt agem . Att atttmtHiiSi Moj-

fen & Prophetas non audtum-^ neqiie^ [i qtds ex mortuts rcfurrexent,crcdent. ^ ;.

Quam rigida luiius negligentias exigcturaliquandoratio, quahic nVii^^natu

ncctempusgratix,necadmonitiones , nequeexempla, nequecorre- 'fohtur,

d:iones, nequequidquamquodadfalutem conducei-epocerat, cordi ^'^^^ ^*^

habitum fuit ! Qujs (ecurus hoc ftatu e viuis difcedat ? Ille animam vada.exhalat mox in Barathrum condendam, vt verfus habet : Cuifcelerum contagia ad fummam mortem adha^ferunt. hoc efl: , qui in

ftatu mortifero dcfungitur : qui nec exteriiis coram hominibus , nec

E coramDeointeriiis, pcenitentia: fignum vllum ediderit. Eiufmodifunt.qui obftinati in hcere/i vel alio peccato moriuntur : quod euiden-tiiHmum eft in Spiricum fandum peccatum irremilTibiie , in quoquisimpoenitensexfpirat: quod finalisimpcEnitcntia vocari folet. Talesetiam qui in duello, vel in bcllo iniufto notorie

,quale eft quod hxre-

tici contra Rcligionem Catholicam gerunt , &: alia id genus aperte il-

F licita, vitamfinuuit. Sic qui inipfalcortatione, incrapula, inpuf^nainiqua e viuisabripiuntur, Qujcunquein ftatu damnatioms moriun-tur, certo & rc(5ta adinfernumdefcendunt. Quo dum perueniunr,tamhorrende prsefubitainfperataque damnatione mirantur

, quamfupine dd viuerent eiufmodiomniacogitarunt,& prorfus neglexeriir.

Dignum relaru videtur, quod Cyrillus de Rufo nepote fuo narrat. MarultuDum enim mocftus oraret , indicari fibi petens^qualiter fe haberet ne- li.6.ca.i^^

potis fui Rufi nuper defundti anima , fe fatorem primo fenfifte lupraraodum grauem refert ^ m.ox deinde ipfe Rufum confpexifte catenis

candentis feri"i praicindura , fiammas fumo miftas ore vomentem , &totoprorfuscorporeexardoribus , quosintrafe habere vidcbatur,

fcimillantem . Horribilis illa fub adfpedtum cadens damnati calami-tas,miferandum anims ftatum declarabat.j qui tunc eft ineuitabilis.

Omtio contra inferni ccrrorem.

VOltintatls tu£ non di , Bomine DeuSj vtmoriaturpeccatordrpereat

;fedvt contiertatur dr viuat : itanos,qu£fo^tuo

femper timore circunda ; vt ne mortepeccatorum moriamur , nec

nos rapidje infernifauces ahforheant : fedper verampeccatorumc/>ntritionem,Admortem qmetam &fnemperfec}um veniamus.Am^n,

X Z -C A.P^

31^ Veridicvs Christianvs.

C A P. X C I I.

Qnx tria per penitas ibunt Dida afpra medullas?

Darationem: Itote: & quod fupereftiEternum.

Verba af-

pera,tria.

Get*f.i.i.

An

Vcrba Dei

s fER.VM admodnm & graue efle oporret quod ferri nequit j p^

ira hic afpcra ac grauia dida noininantur5,quae cor hominis

nonfaciie ferat, etiam dumnequiteffugere. Quando Sara

rufped:am Ifmaheiis indoiemcum Ifaac nequiter ludentis

aduertit, dixic Abrahce : EvjCe anctliamhanc cr jiliu>ndiu: nonentment

heres pjtts anciUdi cumplio mco ifiac. Dure accept hoc: Abraham po plwfuo^

CmdixitDciis: Nonnbivtdeatur ajpcrum ^ fnperpiiero cr- fuperancUla tua.

Durum verbum erat,quod D.Petrus Ananiae dicebat ; Qjinre pofinfii in

corde tuo hanc rem ( Non es metitittii hominibiisfed Deo. Audicm aiitcm Ana-

nias hccc verh:ucecidit& exjpirauit : quod & Sapphirae vxori eius confe-

ftimaccidit. Hicoccafioneeius^quodin Intcrrogationetriapraecipua

afperadidarogentur: quas&m Refponfionerecenfentur , exfuturo

fub finemmundi ,&etiamin morte cuiufqueiudiciodefumta . Hscc

quidem modo in genere,vt afpera,dura,& grauia fimul tra(Stantur;fed-

poftea ex ordine (ingula explicabuntur.

Vcrba Dei mellis inflar fuauia funt ; fi ilia ad faiutem anima* noftras

mlc fuauia audire &obferuareeft animus , ficut eum ob finem nobis proferun-funt. tur. Hinc Prophetaregius quafi dulccdine hac delibutus,in prouoca-

Pfal. 1 18. tionem admiraiionis exdam2d.:Quam didcia faucibits meis eloquia tuai Su-

permelorimeo. Etquid mirum>quandbpenitiiisintrofpicimus?Nain

eandem ob caufam,ob quam Chriftus Dei fiUus in mundum venir,ob

eam etiam Verbum Dei nobis nunciatum & promulgarum eft. Hoccft: Propter nos homines^i& propter noftram falutem. Adeo vt Chri-

ftus,qui Verbura Patris vocatur,&:eft;etiam ffiauiilimus,mitifllmus,

& duiciflimusmortalium exftirerit . Speciofuiforma pr& jdtts hominumi

(inquitDauid) Diffufaejlgratia inlahtistuis. Ecquidtamamoenus fons

aliud,quam dulcem mellitorum verborum fcatunginem,& aquam fa-

lientem in vitam asternam profundatf

Puturadu- Verijmenimuero, quo-dfinunc verbaiftameltita&diledia audireBTa,fi neglc- refugimus , fi iis in corde noftro non dederimus locum : ccrto nobis

'"afpera, inamoena, & acerbaverba eruntaudienda; dequibus prac

intoleranda feueritate iliud dici poteft , quod Deus oiim Samueli ad-huc puero diccbat: Ecce, ego facio verbum in jfr.icljquodqtticunque audterit^Q

tinnient amb(S attres eitis. Eiufmodi funtrria ilia, quae verfu Refponfio-D

nis comprehenduntur, pro damnandorum parce tantum intelkdaE

& accepta»

Rez

Tfal. 44.

xcnmus.

X.Reg.3.

TrJA Sl^NT ASPERR.IMA T^KHBA . 92.

Qua? tria per penitas itunt Dicfta aJ^ra medullas

.

Da rationemrltote : et quod iupereft ^ternum .

Quels trots trwts terrthles/ Serontjflus horrihtes/Auxvauures Jattinezl

Rend conte a. la-maille/ Va. aujeu canaule/Puis, ce cjranl lamms .

Veridicvs Chrtstianvs. ;T7

Rex Propheticus Dauid , vir fecunddm cor Dei , tametfi grauium

fuorum peccatorum non immemor , de magna tamen Dci mifericor-

dia &c mifcricordiarum eius multicud;nefortiterrperans& confidens,

cui fpiritum contribulatum in facrificium obtulerat, &c quem fciebat

corcontritum 6<:humjliatum nondefpicere, nonfine magnaanimicongratulatione, aliorumque omnium peccatorum ad prouidam pa;-

nitentiamexftimulationcdiccbat; Ipfiliuerabit medc laqueoveHuritiuni-y 'Pfrl-9o.

Venatorcs^' a Verbo afpsro. Venatorcs ifti funt hoftcs animarum nofti arum dia-

\-",^at.m-a

boli; qui nunc filenterjfubtiliier.&infidioscaniraas nodiasin pecca- diaboU»

torum laqueos agcre conantur.cjui capta prxda cornu infiant,6c hor-

rende tunc vocifcrantur , vt miferam peccarricem animam m;Vgis per-

eellantj vtextricarefenequeat , vel cfragiumfperare nonaudeat. Si

iftos venatorcsmodo, Deiadiuuantegratia vitarequeamus : tunc&horribiles ipforum clamores & fremitus quosin fcdu6los edcre folec

;

& afperum etiam illud vcrbum tremendx iententias euademus: Libe-

rabimur delaqueo ftridorcque vcnanrium,& averboafpero.

Hlcigitur potius audiamus,non folum fuauia Dei monentis & vo-

cantis verba,(cd etiam duras cius increpationes arquis auribus animif-

que excipiamus ; immo (Sc omnia proximi noftri obloquia patienter

tolcremus, & in partem lucri reponamus : certi.quod felici commcr-eioafperaillaextrema vcrbacum iftiscommurabimus&rcduTiemus:qUiE alioqui nec ferri poterunt, & ferri dcbcbunttamen .

Quam durum eis futurum exiftimamus verbum illud Dominino-ttinimum,qui hic in fabulam verterint verbaeius falutaria! de quibus

fic pcr Prophetam Dominus ; NoUierunt audtre. Et crit eu verbum Domi- ijliU i8o

niyMauda remanda,manda remanda; expccla reexpcclaimodicum ibiy^nodtcum

mi vt vadanty& cadant retrorfum,(S conterantury& tUaqueentur,&capan-

tur.Propter hocauditevin tlhifores-^ Ponam inpondcre iudicium.Flaiielhim iit-

undans cum tranfterit^eritis ci in conculcationcm: fola vcxatio tntellcllum dabit

auditui. Sedeheu! feroiapienc.

Oratio ad Verbum vocationemque Dei audiendam.

/^ ^JMma nunc adte vocas, mitij^ime DominCj nec cftiemquam^^ repellls qui voci tu£ attres fr/zbuerit j iterum venturus^ali-

tercj^ vocaturus es, &maioremhominumfartem a te repulfurus:

Influat nunc voxtua fuauls in corda noftra ; vt te paforem no-

ftrnm per pr^fentiapafcua ad ouile cdefieprofequamur. Amer^,

C A ?.

5^8 Veridicvs Ch risti an V s.

C A P' X C I I I.

Duriiis vndeDcus rcpctet cum lcrnoreforcem ?

Abs iUojCui funt concrcdita pluracalenra.

i.Tim.g. fe-^J^^ Evs omniporens , Rsxregum cfc &: Dominus dominan-

A

Omncs ^li^yciam. Qupchomines , toteius villici , receptores, dif-Deidif fo^^^ penfatoi-es. Multailiisbona-ar^iruseiLvniplus.alij minus-

fi^„j_ procuiuiquecaptu.Cvrcondirione ; adrem vcilicatemqueex

eis faciendam. Bona qu2ciam,reu vt ip^ Dcminus vocat,talenra (unc

omnibus communia : qualia funt;animu,corpus,quociqae ad iija per-:

tinet, vcetiamomnes crcacura^ viuiliommisincommuniconcelTx.ad

vtendum illis, vel etiam carendum , admaiorem conditorisgloriam.,

Sc ad finem, iioceil beatitudinem arernam , melius confequendum.Quibufdam plura, maioraqueaiiis donaparticus eit mifericors & iu-

ftus Dommus; tum inanuna&:corpore,tum in bonisexternis;&:pr^-

cipueinabundantiorigracia,quaad pcrfe6Vioremeiusnocitiam,-amG-

rem,'Sj mortis meritorumqueeius ampiiorcm participationem perue-

niantjCxccllentioriq. poilmodum i2,ioriaaliis longe pra:fuigeant. Ncr-Omnibas mincm tamen ita tua gracia donifque defticuit ,

quin ei fufficientia adj^",'^'"''^ falucemmediaconcedat ; dummcdoquodcunque eisiumen prxta-,

inedndc- itrnt, lequantur, & concella arnpiant, donec ad necellanaadtalutemd.t Deus. mediapertingant: vnicuique luadonacommunicans, iuxtaincom-i .Cor. it. preiieniibilem diiun.as (us Maieilatis fapiejitiam & voluntatem: dint-

dcns {in<iulif p-oui vult. Denique nerao eft,qui iure de diuina bonitate&muniiicentiaconqueri pollit-, quinnonfoium fufBcientia adfalutem

acceperit, veriim etiam piura quim mericuseft,quamc^uceorumbo-

uam rationem reddere vaieat, (i ad libella: rigorem exigenda C\u

Jiidicium Horum omnium &: finguiornm racio poftulatur & datur in ludicio

particula cuiui^que particuiari , quod ht ftatnn atque anima c corpore migrarit;

^^^ fecundumDei ordinacionemetiamfuperiusaddudam : Statutum eji

])omriitbus feniel mort : fojlhoc autemiudiaum. Secundiim hociudicium

(quodadddtindionemgeneralisitidicij in dienouiflimo fururi par-

ticulare vocacur, in fententia profcrenda procedetur, Vt dicit Augufti-

falS.docum. ""5- Vnufquifque in co iudicabitur , in quo moriens inuentus fueric

Illi fenrencia;in vcroqueiudicio ftabitur.

Jnterrogacioautemeiat;aquoDeusiniudicioduriuscxa£Vurus fic

raiiG.nem. Idque ad explicacionem primi didi afpcri, ex tribus pra:-»

i^Verbum cedenriCapirefimulexpoficis. Refpondetur: abiilopiuraexigcndaaiperum

; cui pluratalenraconcrcdica fucrint. Icain omni ceconomia accidit;

tioncm. quantaeftapudRecefroresacceptiratio, tanta & dati efle debet ; auc

neceffp

QVO PLVS ACCEPEFJS^HOCMAIQR REDDEKDA RATIO . 93 •

Dwcms vnde Deus repetet cum foenore iortem :

At>s illo, cui mnt concredita plura. talenta.

Qmeft^lus contahle/^ ce redoutahle /Burem cm'attetulons ?

Celuv-lajans doute/ Qm fatt han^uerouie/De cesjHus cfranis cbns

.

Verid!Cv$ Christianvs. ^j.^

necefTc; efl rarionem leddere.-vtiuftitia &a!quitas difpcnfationis con-{tctjVelquaefirorconLiincaturiniquitatis. Siratio Dto rcddcndanihil

aliud contineret,quani acceptorum cakulum lubduccre j ncquecflcc

necefle vicjdim ollendere,quomodo in illis (is negociatus, qualirer in

Domini vtilitate illis vfas fiieris^quomodo expenderis

; non efTec

quod tantopere diem illum. rationis exhorrefceres. At exadam ora-

nium reddcre rationem tara dati quam acceptiiquanti hoc iitmomcn-ti,norunt melius c^ui experti funt, quam nos imaginari qucamus.

Ita non raio temporalibusrcceptoribus &ceconomisaccidit : ficut Rcc?dcndae

cnun illi Recepiores non datorcs appcllantur , ita multo dilicienriores ^';V>'"'^

luntad recipiendum,quamadelargienaum ; ac Ii prior illa pars tan-

tum , & non ita etiamaltera, ad officiumipfbruin pcrtineret. Hinc,dumcomputandnmeftcumdominis, f;iciIcquidacceperintconfl:are

poteiljatnon itaquomodoexpenderintfaciledemonftratur.quod vi-

diix talium Receptorum magno fuo malo & aliquado totiiis fubflan-

tie iaduraexperiuntur Nam ipfarum mariti Receptorcs dum viuunt,

ira interdu agere norunt,& omnia implicare & conuoluerc, vt vix vn-quam redus rerum flatus perfpe(5i:us habeatur.Dumvero mors rexrani

hocmodo telaminopinata prasfcindic ; nouitDeus, &in quos illud

onus deuoluitur,quam intricatus, quam dubius , quamque miferan-

dusfitille defundi computus. Vndecommuniter & vere dicicur;

B Bonum efleire Receptoris vxorem: fed malum eflefle Rcceptoris vi-

duam. Itadolendaeftrcs, ouandoanimaquafi viduata, folaomniunirranfid:orura rationem rcddere tenetur ; qua: quamdm corpori con-

iundaerat, vna cum corpore donisDei abutcbatur,ilIadifripando,ii-

lisque carnis voluptatibus mundo & dimoni feruiendo.

Prudens idcirco eft , quifquis frequenter apud fe , & coram Deacum gratiarum adione &: cum folicitudine computat y a fe per verumconfcientijEexamenrationemexigit : &praefertim circa particularia

donaprjEcajterisaDeoaccepta^&etiam circapeccataquxdam pecu-liaria. Nam vtdicitD. Gregorius , quodidem eftcum Refponfione Gregonm

huiusCapitis: Cumaugenturdona.rationesetiamcrefcutdonorum. -Wow//.^.

Etcui multumdatum eft, multum peteturabillo. fuperMatt,

C Vt autem reddenda! rationis melius fit menti infixa neceflitas: exi- Paradigm»

D flima te ftare coram iudicej& angelum tui cuftodem,libeIIum paruu- ludicij.

lum proferre > inquoqu^cunquevnquam bona fecifti contineantur

:

illoqueprasdefedufolati^jconfilijj&auxilijdifcedentejaduentareca-

codamonera , ingentera librum producentem , in quo omnia peccata

defcripta legantur. llloque inftanter vrgente proferri fententiam,co-

gitaquofis futurusanimo. Similequidnamqueilli nobilidefpera-

bundo per vifura apparebat^de quo fupra ex Beda egi,Cap.Lxxx viii.

Itaqac ad bonam rationem reddendam, moucat tc parabola a Chrifto

fuiuro

^zo Veridicvs Christianvs»M^nh. »8. fiuuroiiulice ad hoc propofita , Dercgequi voluitrationcm ponere E^""^^ ""^* cumferuisruis: quiquedecem miUiacalentafuppliciter veniam ro- F^ ' * ganci remifit. Veriim animaduertendum eft, vt proximo quod in nos G

peccaaitignofcamus, nenoftrainunifericordia Dei innosiram &in-Matth. i^. dignationem iufte prouocec.Itanosctiam docct tempori folicicos eile

n!,!?!'/ '•'' adbonamrationemreddendam, Parabolahominisperegre proficif-

centiSjieruisluis bcnadiftribuentis, &benerun£tosoft!cio amplere-munerantis : corripientis vero acriter eum , qni pecuniam dommi fui

in (udcirio rerra: mandarat. Si qui pecuniam integram feruarat,domi-

noque fuo (aluam reftiruebat,ita exceptus fuit: quid de nobis fentien-

dum erit,qui cum milletalentis , non tantum nihil fcencrati DominofumuSjfed nec vnum faluum forte valeamusoftendcre? Simihter nos

ad racionem noftram probe difponendam adiuuat anxietas & (ohci-

tudo vilhci illius , qui apud dominum fuum fuerat diff^amatus, quaii

dilfipaftet omniabona ipftus . Cuidurum ilkid & penetrabile ver-

Lhc.^6. bum,vtinexpe6tatumteIum,incortumeft : Ralder.itionem xiliicaUvnisyilliciism-^^^^^

lamenimnonpoterisarapliiisvillicare. Hac ftquidem parabo-

lainftituerenos volaitbenigniftimus Dominus,vt tempeftiue , dumadhuc viuimus &: fani fumus, frequenter rationes noftras dati &i acce-

pti reuoluamu5,excutiamus.& rite difponamus ; ne ciim ad rem ven-

tumerit.confundamur,&in carcerem detrudamur , vndenunquara

j^uc.}^. liberemur. Adiuuatnoseciamadha:chiftoria , hoceftnarratio filij

F-.iuis pro prodigi ^ vnicuiquc latis cognita fi (acis applicaca.digiis. Qoi igirur extremo illo die claram , iuftam , &C exatftam rationem

reddere defiderat , quotidie , vefperi prafcipue , confcientiam e.vami-

net, quomodo diem illum, & totam eoufque vitam tranfegerit : quoftatu lic auima, fi forte nodceilla ex huius corporis ergaftuloefter euo-

canda, ludici hftenda,ratiGnem roganda. Sic enim & fxcularesmer-

carores , &prudentesreceptoresacceconomi faciunc;quotidie fub

vefperam ftatum rerumfuarujn explorantes . Et haec omniameri-

to-, quia, vtcanitEccIefia in perfona cuiufque Fidelis defedemifse

Dics Irz, fentientis,& pro fe foliciti ; Q^d [um nitfer timc dtciurin} Quem patromtm

&^c, ronjtunts , Dtimrixitjjinsjit fecurm ? Nam vana noneft , hcet in vita

ftuItuseiTet, cuiufdamapparitio &refponfio; ciim enim a dominorogaretur poft mortem apparens eius ftulius,refpondit; Rigide com-putatur, 5c nihil remirtitur. Ideo bene oratur ab Ecclefia : Domtm fac

rcjmfioras , Ante diemliattom.

Cwrn fa- Benedidus Deus 8c Pater Domini noftri lefu Chrifti,pater mifcri-cerdotc cordiarum.& Deiis totius confolationis, quod facultatem nobis fecc-

cariohic rit tocies quoties volumus hiccumiphus vicariocomputandi, &de-compucan bitorum noftrorum remiflionem perPcenitentias Sacramentum reci'

dum. mendi, Quique nos certos reddidic , verbo fuo vc figillo confignans.,

forc

Veridicvs Christianvs. ^21fore vt in cxlis remifTam fic Sc folumm , quidquid hic raccrdotes re- M.mh. i g,

mirerint&foluerintfaper terram. Quammulrxanimarum myria- Bencficiil

des citrahocremediuminrerirent : immoquam paucac faluarentur!p^i\j£^'t^l'

quiaquispofl: Baptifmi plenariam ablutionem , albam fuam veftem

immaculatam coreruat,vbi ad annos difcretionis peruenerit? Er qiian-

doquidem poft Baptifma peccantibus non eft ad illud de nouo recur-

fus, quo confugeremus peccatores, fihoc tam falutare Pa-nitentiae

Sacramentum a Chriflo inflitutum non effet?

Viderint nunc quam prudenter agant , qni hanc gratiam hic ratio-

nescum Chrifli vicariofubducendicontemnunt: qniquehoc graue

caufantur, quodmaximonobiscflleuamini. Etiamfifemel tantum,

vcl ter, aut fepties ad fummum a Chrifto conceflbm cftet eo modo per

abfolutionem facerdotalera ingratiam redire, quis vnquam fufificien-

tes agat gratias f Nunc autem «ullo pofito numero;quoties opus ha-

bemuS) hcet acccdere,culpam fatcri , meliora promittere , & veniamobtinere. Qmimmenfam hancgratiam neghgit , videatquo modorationem cum ipfomet Domino ponet, quando eanoniam adremif-lionemfedadretributionem condignameritreddenda. Siq.de verbo

otiofo, vtipfe prsdixit, quiddeahis fiet? Sivoluerit contendere cum iob ?.

<?£), non poteritei rejpondere vnum pro mille . Tunc volent eiufmodi , Ce

quotidie & Confeflionem , & facram Communionem frequentafle;

quotidie confcientiam examinafTe , &vitamfuamexcuflifread vn-guem

;,qiii iam magnspocnae locohabent,femelinannoha;cobire.

Ciimitaquefciamus, iufliffimum illum omnium iudicem Chri-ftumoculiscapreae perfpicaciflimiscorda&renes infpe<5turum, ipfas %fe»»- 1»

quoqueiuftitias &virtutesiudicaturum , &fcrutaturumHierufalem

(quietas inquam tranquillafqueconfcientias) inlucernis ^ hoc eft, cx-

adiffime; quis non videat confultiffimum efTe, vt tempeftiue bon^omnium fiat difcuilio^ ac rationes dati &c accepti bene concinnentur?

Oratio ad reddendam Deo bonamracionem. ^"

C/ /idvldmum^vfque quadrantem fatlsferi tibi votes , D^-^minc^j quis fuHinebitf at rigidtfimum illumcdculum irS'

extremum referuas diem : Da igitur vt ita modo cum tuo vica-

rio rationem reddam , 'ueniamque obtineam , vt meextrema ilU

reddenda ratio honperce/lat. Amen,

f C A Pe

jij Veridicvs Christianvs.

C A P. X C I V.

Ucim diire hoc pauidas vibrabitur^ Ite, per aures?

uantus ab arthereo nunquam fragor ingruit axe.

Ccnef.j. §^^^^^^^ "^''^'^^ At^amronirumtantum, hoceftminimumindicium A,' Dominideambulantisin Paradifopcrciperct, fugitcum

vxore rua,& abrcondit fe d facie Domini. Cumque a Deoj.Verbum !^^^^3^^^ vocaretur ,rogareturc]ue vbi enTet, refpondit: Vccem ttunnaipctum

; j),,-.^^„^ atidiui iH Paradifo^&itmm. Quid,obfccro, futurum cft de vocc

tlla,qus fet non in Paradifo,non a qua:rente & vocante ex mtfcricor-

<diaad folatium, auxihum, & falutem ,qualisillaeratvox Dci ad pri-

Matth.'i%. nium parentcm : fcd quis ab illo procedet , cui a Patre dara cft omnis/o^» 5- poteftas,in crelo&: interra,adexpoftulandum, corripiendum , vindi-

€andum,iudicanaum & condemnandumrQuando efFerati illi ludsiSaluatorem noftrumin horto qurrre- B

bant adligandum& capiendumcum , viatqueefiicacia dulciftimx

iMn. i8. illius vocis agni mitiflimi lefu : Ego fum j omnes in terram retrorfum

ceciderunt, perindeacfi fulmineidi profligatique fuiflent. QLud

igiturexpedandum abilla tremenda atcpehorribili voce, quadicet

iis qui a iiniftris ftabunt : Itejeccditeame ? Si fuauis vox agni,paratiad Cvidimam pro falute etiam fuorum raptorumjta cos perculit; quid fu-

turum exiftimabimus^quando ille idem ex agno in leonem rugicntem

conuerfus,omnem fuum furorematqueiram accenderit^fuosq.ange-

los milfurus eft,qui inimicorum ipfms manus & pedes ligent, & mit-

tant in tenebras exteriores ? quid tunc talibus animi , quando pugna-

bit pro eo vniuerfusorbisterrarum ?

Q^am du. Jmerrogatur itaquemodo , quam dure illud [Ite] per pauidasj-j

ruintom-^^^^^ vibrabitur ? Dicit Refponfio , quod & verum eft

;quantus

^ ' ' nunquamfragorabsthereingruit. Sicf^ndusIobloquiturhuicRe-

lol). i6. fponiioni conuenienter : Ciim vix faruamfltllam fermonu etus aiidiewmi;'^

quU poterit tomtruu7n mAgnitudinis eiiu intueri} Propheta rcgius confo-

Tfiil.ioy nat,autcontonatpotiiis, viciniiisad rem adhucacccdens: A roce to-

mtruitui formidabunt. Acfidicat: Aqua:, hoc eft inccnftantes, qui

fluxum hums mundi velut flumina Babylonis amauerint , iisque con-

fifi fuerintjilh a voce tonitrui tui,vel potius a tonitru vocis tus formi-

dabunt : quia hic fuauem fibilum aurx tenuis Spiritus fandi audire

contempf^runt.Mxgd. 10. Quando filij Ifrael videbant voces, & lampades , & fbnitum bucci- E

ns,montemquefumantem, cumDeuslegemfuam perMoyfemda-

iretj perterriti , ac pauore concufri ftcterunt procul j diceiites Moyfi;

Loqugn

Hjrrknvvm TONiTRv: ITE MALILDICTI

Quam dure hoc pauicks vibralTitur Ite per aures r

Quantus ah xthereo nunquam fragor ingruit axe

,

Qucl frtfl-e merunlle, ^era-ce a l''oretUe/Ce,l^TEN T)E moy ^

II rn^ a tannerre / ^fcahulant la terre/ Deji aranl effror.

Veridicvs Christianvs. 52^toquere tti nobis\& Audiemtu: non loquatur mbis Dojnhm^neforte morumur,

F Qujd eric igicur , quando idem iiidex venturus efl:,tie quo dicit Amos:L-y ruoii-r: q-.tinon itmLvn ) QuidfuturuiTi,inquain, quandoCIuiftus Amos )»

\<:g\([\ior,t-'nmQ\im(onoi\.\hx (cann enimtub,i) racionem Lcgis ob-feruat^ vel ni^gied:^ exadurus eft ? Et ficut omnia Dci opera pcrfc(5ta

funt •, ita perfcctiffimaabfolutifllmaque iuftitia futuraeil:, quandoadillamexercendamfe accinget : tuncomnescreaturae eiusiudicioopi-

tulabuntur , ad maieftatis, iraE,vitionis , & diftri(ftionis augmentum,contra inrenfatos peccatores.

Quifquis igicur tunc tonitru illius vocis [Ite] volet euaderejandiat

nunccum D. loanne libenterbonoque animo, vocem tonitrui illius

quam in iua Apocalypfi vocancem audiebat , qujrque adhuc , quam-diu viuimus, vocat : Veni & vide. Quae vox eft Chrifti nos ad lc vo- -^/or. 6.

cantis,quoilluminemur, videamufquequid fadVoaut non fadoiit

opus ; vcquetandem videamusqus Deus mcaeloprsparauitdiligen-

tibus fe : mterim ad eum accedamus , vcftigia eius iequamur , & vui-tum eiusrequiramus.

Quo animo exiftimamus Perrum illum Telonarium fuifre,quando Surius te. i,

in asgritudine vifus fibi eft ance liuius iudicis ftare cribunal, vc (encen- *" "^'^'^.

tiam acciperec ; & praefercim , quando bona fua fadta exigua , contra r, ''"""r

ingensiliud horrenaumquepondusluorum crunmum a^quabilance PetrusTe-

trucinari viderct, hoftediabolo proiintftraparceremexaggerante: ni- lonaritisin

hilque angeli reperirent, quod dextrx lanci in meritorum parcem ap-•^""'^^^*

ponerent , prscer vnicum illum panem, quem aliquando iratus (lapi-

dis loco) in pauperem coniccerat;qui cum (uisconfodalibus certarar,

fe vcl imporcune a di<fl:o Petro. omnibus pro cenace fatis noco,aliquid

cxtorfurum; AtresmeliusceilitqudmcoEpcrat ; namlocoeiusafperi

dicliactonicru , Vadcvelrecedea me; dictumei eft pacifice : Vade,& adiice huic pani aliquid , vc oppofitam partem fuperet : iam enini

aliquantulum eam panis (bluseleuarat. Iuit,fuadcdit pauperibus , fe

Chnfti nomine vendidit;& abunde ingencem pani cumulum merico-

rumadiecic ; vtin ludicij die non amplius vocem illam [ Ite] timere

debeat. Itanosquoque.fi fapimus.

Oratio vc mitem iii ludicio fententiam andiamus.

C / iam ne verbulumpatienterinaudimi^j quomodo in extremo^iudicio ajferum illud verhum , Recedite a me , audtre pojje-

mpts? ^luparca pijfime Bomine lefu y facitanunc infonet njox

i/la in aures nojlras^ vt in dieilla tremenda, iucundam illam bea.-

torumfentefitiam audiamus: Vcnite benedidi Patris mci, poi^

fidece paratum vobis regnum ab origine mundi« Amen,f i C A p.

3^4 Veridicvs Christianvs,

C A P. X C V. ^

Quam logum iEternu durat? fors mille per annos?

Millia myriadum trifmyriadumq. nihilfunc.

Aeternitas 1^=^^ ametsi ^ternitastam beatomm quam damnatorumeft;

henfibilis. hfel |^1 ^i^ia c^i^nenhk verboaccipituf; hor-

^(JP^p ribilis, poErnofa , &qua£c{amnatorum i€ternitas, intelli-—'gendaeft; iuxtafcrendaminralesrententiam: Itenialedicli

in tgnem dternum : tbimtqj bi in combufitotiem Aternam . Erit profcdo af- Aafperum."^ perum hoc verbum,cor impiorum tranfuerberaturum, & ita oppref-

furumjVtnefciantquo fevertant.

Quando yCternitatis immenfitas confideratur, verum hoc e(Ie de-

prehenditur quod dicitur : Longum non eft qucd finem habet. Quoinnuiturjiocfohim longum deberedici,quod fine caret: quodq. fem-

per acque prolixum eft , quantumcunque ex eo decurfum fuerit . Sic

Grfgor. D.Gregoriusait : Promagnohaberinondebet,quodfinecompIcd:i-

tur. i£tcrnum,Iongum igitur &magnumadmirandumqueeftmeri-tojcuiuslongitudo &diuturnitas nulfis verbis apte exprimi poteft;

neque mente concipi , neque vlli alij rei comparari,qujE etiam non fit

jfnguflin. jEterna. BieuiteritaD.Auguftinus : y£rernum eft , cuiusfinisnonqu^fl.fupcr conftiruicur . Habet propterca ifta Interrogatio :, Quam longumGenef. > .1.

^{.gj-j^^j^ durat? au forte per mille annos ? Hoc enim longumtempus cenferi folet, de quo merito pr^ diuturnitate dicatur, quod di-

cimus communiter quandolongumtemporis fpatium volumus figni-

ficarc; in omnem sternitatem j a!ternum eft antequam redeat. Sed ex

vfu affumtus tantum ifte loqucndi modus eft , neque vllo pa£to pro-

prie acceptus j ficuti hic de ^terno proprie fumto rogatur. Dicit id-

circobeneRefponfio: Millia myriadum rrifmyriadumq. nihil

funt. Ratioeft: quiavbifinisnoneft,nihileftquodnumeretur men-fureturveadhoc, vtnumerus velmagnitudo fciatur eiusquodim-menfumeft.

Quam admirabile vere verbum eft : ittcrnitas ! immo quam res

admirabilis potiiis eft cogitanti&asftimanti , fed praecipue percipien-

ti& probanti ! Etiamfi quis in tormentis efte cogeretur, donec totum

mare guttatim exhauriretur; fingulismille annisguttam vnamexi-mendo,fpes efTet^fore vt tandem tanta moles aquarum aliquandoeua-

cuaretur,pofitoqu6dnihilinteriminflueret : atmilleannorum mil-

liarcfpeduytternitatis, nonfuntguttae vniusinftarrcfpedu maris,

ctiamfi mare decies millies maius eftet quam eft.

Quomodo tuncjciim fero erit , cos pudebit, & pigebit,tsdebitquc,

. «jui

^TEimiTAS;^TERNITy{S;q[^4M LONGA ES 1 95'

^uam lonffumtCTERNVM diH^at.^Rrs mille perannos

'

Millia , myriades , trilmyriadelque , nihil iunt

.

Conthten d'ans tnftU/Li/Eternite.^MiIk/ Ou tmHe mmron ?

'Tu fvy^eus attamare/ Quand tu vamrcns femJre/Ia matnt millim .

Veridicvs Chp.1 s ti a nv s. ^25-

qui ncglexerint ; dum videbant, fe momento vno falatari opportune,

tempore gra:isE impenfo, potuide in vita fua ciccrbam illam , liorribi-

lem , & lamentabilem seternitatem redimere, dc euadcrc 1 Hoc tam eft

efficax,bene expenrum,& cordi impreffiam , vt ne idlum quidcm ocu-

li , neque breuifTimum temporisfpatium velitquis infrudluose prs-

terire vel pcrderc. Maximi propterca momenti fententia eft illa,men-

ti mortalium penitus infigenda : Ma.gniim momentum, a quo ^eiidct .<ter- i. Cor. iu

mtas. Momentumeft breuiflimum temporisfpatium ; vt Apoftolus ^j^gjj^^^j-j^

dicit, Inmomcnto,tnicluoculi. Nonnerespretiofa valde, momentum ,-no'mentu

in tempore gratix faluti curanda? concclTum , ci^im eius pretio & meri- tcr.iporc

to non folum lu(5luofam illam gehenna; arternitatem euadere valeas, S^^^^®'

vcrum edam sternam illam bearitudinem & beatam qrernitarcm pof-

f\s promereri • E concra fi neglexeris, cric tibi fciix illnd , fed negle-

ftum momentuminiingultum , &acerbum confcicnti^E remorlam,

cum maledidbs£ternitatisacceflu,fi itamoriaris. O beatum.inqaam^-pempus

momentum.quo timendampoenarum inbeatamgloria" a^rernitatem falkntcs,

fas eft mortali commutare .' Merito igitur ^ternicas animo inhgatur, ^^ ^'iil""^.

cuius memoriaquanti momenti momenta fint fmgulafaciat cTftima-

re ; & non data opera tempus fallere , rem.pusque terefe : fed potiiis

aduigilare neelabatur. O Aetcrm:ds,Aeternit/i:\ nedifcedasameoco-

gitatu. Vigilemmeconferuainomnibusa6tibusmeis •, vtiuxta tua:

normaraequitatem omniamea difponam. luxtaferiam admonitio-

nem,quam mihi dat fpiritus Dei per Prophecam fuum in exemplum:Anmsditernostn mentehabui. Vndeetiam opporcune defumtum eft, PyTj/. jS.

quod Epifcopo,iam confecrationeeiuscompleta.dicitur: Annosdternos

tn mente habe. Vt.qui ingens pondus in humeros fuos fufceperit,cuius Pontijfjcale

inextremoiudicioexadtamreddiruruseftrationem, cumsrerna:da-^*""'

mnationisinterminatione, fi non feceritfatis : vbiquifque plusfatis

habituruseftnegotij, quofcfuamquecaufimtueatur , 3c profe folo

refpondeat.

Venietfinedubiotumfatisin mentem i^ternitas , ciusquecondi-

gnushorror 6<:asftimatio, quandoiam, quineglexerint, fentirceius

B vim incipient. At fi mod6,quod fatius eft, eim prsEambulum aliquod

experimento cupisacciperc : Imaginaretacitustecum , eriam fi re- jalutaris

Oiius visjclaufis ocuhs,te tuam animam videre ad litcus maris ftacemjimagina-

&paruocochlcari aquammaris hauftaminprofluenrem iuxta flu-"°*

uium eftundere , qui fluuius a tergogyrum aliquem faciens,icerum in

marerefluat,cum omnibusahisfluminibusin idem mareconfluenti-

bus: &interimmiferatuaanimatamdiuamalignis fpiritibusaccrri-

misflagris&rormentisafficiatur, donectotummaread didumiammodum exhaufifletjquidvidetur? quandoillaquxfoliberarerur?nun-

quam^in tEternum:quia res illa fic pofitafinem nunquam acciperet.

\ f 3 Ima-

^i^ VeRIDICVS Chp. ISTrANV5.Allaeode Imaginarerii-niliicr , fi aliusfuam videatanimam, iuxtaingentemC

^l^.^"^- montcm, qua:illam vnicotantum puluifculo ficiillatim accepto , tol-

iat, (xmalium locum transrerat : ventomtenm omniaiterum pofl:

eius tergum ad montem ipfum rcflante 5 & fecum arenofa quarque alia

rapiente : qu^ fpes confummandi aliquando coepti laboris \ quarqiie

fpes folatij mi(crand3; illi anima? , fi interim a tortore tartareo intolc-

rab libus cruciatibus torquereturf Resliauddub;e neterni tcmporisexiftcret. Quaminiqua igitur vanorum mortalium fois, dum po-tius momentaneum eligant quod deleclat , cum ajterno quod cruciatj

quam momcntancum quodcruciar,cumjEterno quod deledat.

Aequitas Conqucri certe ncmofpe fuafruPratus poterit meritodeDci iufti-

diuma: ia-tia, quam tanra prarceirerit mifericordia; qua;eft fuper omniaopera

dairuiacio -^^'^^' "'^™ difcultis omnibus, quouis modo peccator in peccatis ^m^ a

nc pecca- morte comprehenfus , caditcaufa . Sipeccauerat; quatenon fe adtoruin. thronum mifericordi^e Dei conuerrit . cuius infinitus eft ad miferen-

dumthefaurus f Quare non egit panitentiam? cur veniam non ro-

gauit'* cur mifericordiie opera non exercuit , vt in die vindi6I:£E mifcri-

cord"am inueniret? quarenon in2;emuit; SiqucEternum damnarur,

oicinum eft. Licetenim peccatum , a61usfit temporaneus &:tinitus,

in fe tranliens . non tranfit tamen , fed permanetina:ternum eius in-

dignirus &:culpa, quiacontrainfinitam& immcnfam Deimaiefta-

temcommiftum eft : dcbetque propterea a:terniim puniri. Quineriam,qui peccarquamdiu viuir,fi arterniim viueret,^ternLimquoque

peccaturusqftimatur . in voluntate namque^ternaliter peccare cen-

Percator fetur vndeetiamsternaliter torqueri mcrctur. Cumigitur peccator,cenfet-jr quoad voluntatcm in a:tcrnum peccafie cenfeatur,& contra innnitum

p-ccar''-

-^"cv: immenfiim Dciim peccauetit;-immen(ain poenam meretur; <S: ciim

quoad vo in anima & corpore finitus fit, & ita immenfa: pceni^ incapax,acqimmluntatcm. eft, vtxterna.m &infinitam ,quoad durationem , fuftineat poenam.

Quinimmo ea gratix potiiis & nnfcricordia' eft , quam fummum ius ,

fummutq.iuftiria! rigor, vtquodinimmenfitate meruerat, & ferre

nonpoteratproprerincapacitatem-.hocinicternitatecompenfet.

Eleaio vt-Infupcr, quidexcqfationis adfcrre poterunt. qui horribile illud

tsc vel inor. artcrnum forticntur, cum illud ipfi elegifie cenfendi fint .'' Nonne po-tisdatui, fiiicantenos Dominusignem &ac]uam : vtadquod voluerimusex-

cendamus raanum noftram ? hoceft , ad defiagrationem gehennalem

per peccatumjveladca:lcftercfrigerium per virtutem ? Deniqucnun-

<|uid optionem dedit, dum temporum fpatia , &: rerum difcrepantiam

ita prudenrer & mifericorditer temperauit , vt laborem in breui huius

vit£F curriculo ftatuerit, prsmlum vero inalteravitaqux^terna futu-

ra eft l Qujsconqucri queat, ^\ alirer ei quam tunc veliteuenerit, cumiam itu elcgerit.'' Ica fiquidem fe res habet atque fi detur optio, vt binc

in

Veridicvs Christianvs. 527in forum{accoinclucas,&:iii plateis dideriisjopprobriis, cano 6c for- Teropus

dibus^immo&verberibusimpetitasincedas •, <^ acutis faxis , immo '^boi-s

,

fpinisinambules: at vbiadterminum perueneris,raccoexutus,rceaIi- ^!?^'^'"^^

Dus veltibuscircumdatus, (ceptro& corona decoratus , totiusmundi num.rex conltituaris. Autecontra: vteandem viam conficias reealibusdi 1 j u • a Bona ccn«

us ornamentis,per plateaslaudibusjencomiis, & prarmns exce-

fijcraiio

.

paiSjpsrfloresincedas , omnifque lartitia & triampiius in tuam oble-

d:ationem exerccatur , rex mundi conclameris, Deus quifpiam (fi vo-

ies ) fingaris : at quando viam illam confummafTes , veflibus preriofis

fpoliatus, facco induereris, velnudusHagris tantum <3c opprobriis

onuftuseiicereris , 5»:deincepsin aeternumcruciareris. Sioptioda-rerur , eligerefque liic potiiis ac tantillo fpatio voluptati obfequi, & \n

sternum poftealuere, quamvicc verfa paruo patientia: compendioa^tcrnam gloriam mercari ; nonne inexcufabiiisefles,fi te fadi ac con-filij tui fero poftca pceniteret? Mcrito talisconqueri nonpoflet , fed

eflct omnibus quereiis & lamentis mundi merito deploranda cius fa-

tuitas&: infania. Maneatitaque Aeternum hocalta menterepo-ftum , vt temporaneum fecundum illius iuftam optionem prudenter

acprouide difponacur: quiatuncirreuocabile eftfuturum. NequeD enimtemeresternuscruciatus per ferpentem, annuli in modum cau-

dam fuam mordicus tenentem, figuratur.

Hisprocoronidefubiiciam, quod lofaphat Auenir IndorumregisfiUo,iEternorum in fomnis adumbratione,Ioannes Damafcenus acci- ^- Dttmafe,

diflc commemorat. Is Barlaam eremita; induftria & difciplinis ad'» »''^'* -S-^s-

Chriftianitatem conuerfus , meretriculs cuiufdam forma blanditiif-^^"

que & procacitate fuiflet captus,nifi dmina miferationecontigiflet, vt

parumper obdormifcens,&: Sandorum gloriam,& damnatorum pcE -

nasviderec. Siergoifta perfpeculum.&inasnigmate , &perquan-dam foporis vmbram vifa tantam vim habuere.; quid virium

, quan-tumqueefficacias haberent , itavtfuncconfpeda ,6c quadam quafi

mencis lingua delibata?

Oratio pro falutari iEternitatis memoria.

/^ Pretiofum momentum , a quo fendet Aterntt iEuiterni-^^ tas.'Z)4, T>eus omnipotenSjVt Aeternitatls memoria ita cor-'

di noflro infixa refideat ,qiiatenus omnia noHra fin difionamm^

njt Aternadamnatione vitnta^ ad gloriam aternam mereamurprumir^* Amen,

Cas>.

328 Vbridicvs Christianvs,

C A P. X C V I

Omnia qiiid rcrum fiipracll: portentafidemquc ?

Qjjod fcelerum fub molegcmit ncq.terra dchifcit.

Af^minlia M^l^^S '^^^ ^^"1 admiranda ab ipfo mundi principio in hunc vfque

ianumera. |f i^^^>|diemfeceric omnipotens Deus , tam in omnium rerum

l4o^^^ creatione ac conferuationc , quam in abditis noftr^ redcm-

^^5^5^] tionis myllcriis : tum quoque in prodigiis ftupendis olim

in populi Ifraeiitici graciam patratis ; tum intam praeftantibus mira-

culis m humana carne per fe & per fuos fadlis ; quaHa & adhuc inter-

dumfpcciaUSan^torumipfiusfauore, mundoexhiberi audimus &c

videmus: non eftquodexiftimet aUquis hac Interrogationerequiri

,

quodfitomnium mirabihum illorum maxime admirandum. Hocenim ibli Deocognitiieft:neq.ad nos pertincc vlloid modo inueftiga-

Vnmn,in-reaut cognofcere.Sed Interrogationis Rcfponftonisq. eaeft intentio:tcrrchqua, jnjjjcare.vnum elfe ex admiratione di5nis,quodq.meritb fit animad-noi\ iivh . ' , ^ .

I 1• ? 1 • -1

mui-n, Dei uertedum^plulquamcomuniter abliommiDusanmiaduerti videmus:longani- id autem eil,Deilonoanimitas & mifericordia,non obftante peccato-nntas. rum multitudineac giauitate. Adeb vt hucreferri poillt quod dixic

Ariflotelei Philoiophus : Propter admirarijCoeperunt homines primum philofo-i.Meuph. phari. lioc eft,CGeperunt primiam diligenti ftudiointelledum , verita-

Ph^lofo - ^^^^^' ^ rerum caufas inueftigare. Qua agendi ratione, vehit quadamphari . vcilc diftillandi arte,Philofophi ex caufis nobiles & diuinos aliquanciocon -

«ft- ceptus vc virtutum fuccos,ehcucrunt: quorum elScacia quaft tcrrenis

defpedis dcreh6Hfque , fublimiora petentes , ad excellentiorem ah-

quam. Creatoris ac Domini omnium, Geternique ac omnipotentis Dei

notitiam(quantum illaxtaspermittebat) veniebant. Quemadmoduranos quoq.frcquenter ad penitiorem rerum plurimarum cognitioneni

penetraremus , fi paulo plus fuper creaturis, dc reria caulis atque euen-

cibus philofopharemur:,{icutiD. Chryfoftomusfamiliaremeiufmo-

di philofophiam Chriftianisefle peroptabat. Quid namque bonorumconceptuum, cogitatuum, &motuumanimi ad quafcunquc etiam

< virtutes non eliceremus , fi vficatior nobis cflet mirabilium operumDei & miferitordiarum eius confideracio l Hinc fierec , vc per vifibi-

.lium cot^nicionem in inuifi-bilium altiorem notitiam veniremus-, ficut

pcr ea quar facta funt, ad eumqui fecitomnia pertingitur : 6z percor-

ruptibiliuminfpedionem, adincorruptibilis tandem naturae fpecu-

lationem peruenicur : quemadmodum etiam in vihflimis rebus,quan-

do animus applicatur,!icet philofophari.

Chryfosi. Yerum, ftcut idcm Chryfoftomus inquit , miracula alTiduitate vi-

iefcunt.

T/EKE ADMITL4ND^-1 TiET MK^EKTCORDTA . pS.

Omnia quid rerum ioipi^a eft portenta ficlernquei'

i Quod lcelenmi fub raole gemit neq^ terra <leliiicit

Quelarand cas furpajJe/Et eflranqe effarhe/1^113 efhnnmiens l

Que le-pecheur Monie/Au cjranifaix nefcmie, En fes elemtns

Veridicvs Christiamvj. ^lp

lefcunt. Quis miratur folem ita fuum curfum tenere , 5c tliem ac no-

6lem vices fuas itaobferuaref iuxtaillud Pfalmiftae: Ordinanoncttia?fal.u%.

ferfeuerutdies, quonumomnufermunttibi, Quis fluxum & refluxum Admuada

maris admiratur;quem sftum vocamus ? quis continuum fluminum cmjj^

curfum ? quis pluuiam, niuem, grandinem, venuim, fegetem,flores,

gramina, dc id genus infinita alia tum animata , tum inanimata mira-

tur : quorum ne minimam quidem partem digne omni noftra philo-

(bphiaconfequamur? immoetiamfl toto vitae noftra! temporefuper

minimoaliquo piidlodefudaremus, latens Naturas fecretum nequire-

museruere. Oftendatmihimagnusquifpiamrerumarftimatorcere-

brum & membra acari , feu chironis - excutiat induftriam apis,& for-

miCcTfolertiam ; ocuh fabricam & vfum , feu aUquid eiufmodi pro

meritis expendat. Ettamenhaec nemoadmiratur; quiaquotidie vi-

dentur, famiharia funt. Ita fere in miracuhs, fienis, fideique noftr^ ., .

myfteriis accidit. Interim nos infipidi fapientes,vanique admiratores admua.rerum,tantifacimus, itaadmirabundi fufpicimushominis inagendo mur.

dexteriratem, artem,ftru6turam,vocem,pulchritudinem, robur, elo-

quentiam,peregrinum ami(5tum,ornatum,opulentiam,ingenium,fo-

iertiam, agihtatem, varietatem phifquam hiftrionicam , & fimiha va-

na^caduca,fallacia, & vt plurimiim noxia, Deoque difplicentia : no-bifqueipfi admirandi videmurpraeiudicijacuminedum hscadmira-

mur : miramurquc , fi non totus mundus nobifcum illaeadem admi-retur. Etinterim ignoramus,admirandameflenoftram infipientiam,

qui talia tanti facimus , & Dei miranda ncgligimus . Parum vere co-

gitamus,quod dicit Chryfoftomus : Qui humana admiratur , nulli ^"^^J°j^'

critadmirationi. Ratio ex D. Auguftini fententia proferri poteft,qua -^»1**^^"*'

{\c ait : Non erit magnus, magnum putans, quod cadunt ligna& lapi-

4es;& quod mortales moriuntur.

Talifententia cuiufdamfapientis (e confolabatur ipfe Auguftinus

inmagna& acerbailla vaftatione& perfecutione VVandalica, qua

Africadiuexabatur. Etvercitaeft: vfqueadeoaliquandoin refutili

admiramur fiuein bono,fiueinmaIo, acfiomniadmirationedignumeflet

;,&interimad mirabilia Dei,omncm captum,induftriam,philo-

' fophiamque noftram fuperantia nonattendimus. Taleeft vnum cTmara,multis.quodmodoqu^ritur, &inRefponfioneproponitur;fciIicef, ^^^ ^^^^,

quod terra fub fcelerum mole gemit , neque tamen dehifcit . Quod non^rucrc

fcilicet mundus prae peccatorum grauitate ruinam minatur , & tamen admirabi-

adhucimmenfaDei benignitate fuftentetur :, vt interim peccatorcs '^*

conuertantur.Diuus Hieronymus ad Gaudentium fcribens hocetiam Hicrmym.

A notabat : Proh nefas/ (inquitj Orbis terrarum ruit:& in nobis pecca-'"^^'"*^*"'*

ta non ruunt.

Inter omnia mundi miran4a hoc ex infinii.s non eftjquod tota terras

t moles

3 50 Veridicvs Christianvs.Tm« mi- moles fe ipfa fufVentet ; nullo neque fundamcnto , neque alio fulcrolanda mo

- qu^,i-j f,ja mole nitenjiin rnedio*» aere iibrata ac pendula; fuopte pon*

dirio. "cre partibusomnibus aequalit-rvndique ad ctntrum contendenti-

Tfd. 11%. busftabilita, mirabili Dei prouidcntia. Sicdicit Propheta ; Fimd.Jti

terram, Ofermunet. Super quo fundauitcam nam extraeam nihdeft

quod loco fundamenti e{Ie pcflTit. Aer enim circumiacet , qui totum

terra:globum,&: aquasomnes, ceitis tcrraalueis vtfinibus contentas,

ambit : nec verfus aerem niticur tcrra vt res fundata verfus fuum fun-

damentum folet, fcd ab eo rcccdit: aere lurfum,terra naturaliter deor-

fumtendente.

Saper quoigiturfundauitterramDeuSjVtitapermancatmanfura-

P/y. loj. quefitm perpetuum .'' Dicit alibr: fund.-jii teiram jufcr jlubihfutcin

ju.m: mntmlifhibiturrn fecu-tni jeadi. Caelum quidem &c tcrra tranfi-*

buntin die nouiflimo, fecundum qualitates, fed non fecundum fub-

ftantiam. Ignisenimconfl.^grarionis,exuftisomnibusc]USluper ter-

Tem,fc ramfunt, eiusctiam fpeciem reformabit. Interomnia icaqueadmi-.nioconfc- r^^jiJahoc vnumeft ,

quodterra, quxtamfirmirer lupcr (eipfa fun-

dataeft,propria fua mole,quafi fenioconfc6l:a,paulatim videatur defi-

cere& labafcere;vt quce poris non fit {camplius iuftcntare;grauatata-

men infuper pondere peccatorum importabili.non labatur, ncque fa-

tifcat j fed adhuc perduret, & fibi conftet . Quemadmodum mirum Bviderctur, fidecrepitus, vixfe firipione fuftentans , etiam farcinam

grandem incuruo & fenili dorfo fuftinear,neque fiiccumbat

.

Quisdubitet, mundumaddeuexam fene(ftam peruenifte? NamtCer xo. hincH^icitur Chriftus venifire fub mundi vcfperam ; Vergente mtindt re"

'**Jpeie: hincdiciturnouiftimahorae(]e, &:finis feculorum; nouifljmi

dies, quibus feculi confummatioimminet* Attamen in extreinafe-

nedute plane decrepitus , ciim fe iam vix ipfe fuftentat, ingentem in-!'

fuper cogitur ferre criminum farcinam . Mirumne igitur , cum fin-

^ulis paftibu s Sc momentis fiiapte mole minetur ruinam ; ftare tamcnOmispec- adhuc,necfub tanrofcelerum fafcecorruere.'' Quantumfitonuspec-otorum.

catorum, ProphetxHicremis vifiodemonftrat: in c[U3.talcntumplurfi'**'^

*

bi^ Scmalfuplti-nbea nuncupatur. Hinc quoque grauitatem peccatorum- ^e.xpende. Cum Ca:li ingentia illacorpora,folem, lunam, &ftellas,

pra-terfnammetvaftitatem, nonlolumferant, fedetiamcircumferjnt

abfq. ruina: pcriculo, vnicum tamen peccatum ferre nequiuerunt: fed Oftacim perfoHdas illasmachinas peccatum cumfuo audVore Lucife-

ro delapfum , etiam terram penetrans , ad fundum abyfll infcrnalis

defcendit.

Terraetiam,qua?cafteIla,vrbes,montes regiones,&:quidquid fup- Eponitur, fuftinet; aliasadhucpeccatocedens . prae pondcre fatifcens F

N«w. 1 6. peccatores abforbuit^ Core,Dathan, &c Abiron,cum afTeclis , lotaque

eoruin

.

Veridicvs Chrtstianvs. 551eorum fubftantia. Quoargumentoterrateftataeft, fegrandem hancpeccatorum farcinam non fponte rua'fe-rre,dum fuftinet; (ed fingula-

rem admirandamque efte Dei mifericordiam, benigna fua manu camfuftinentis. Quemadmodum vifa eft hocipfum min.-tri, &contefta' Matth. xj,

ri, quando ob lcclus omnium infandiftimum in Dominum ipfumcommillum, petrarum fcinione,&; montis Caluari^ trepidatione,ter-

raequemotuoftendit,leomniacum fceleribus ilUsabforpturamfuif-

fe, &:in profundum tartaritranfmifturam, fifibi permiffafuiflet. Ecnifi iam Chriftus, vclut verus agnus Dei , omnia peccata mundi fuper

fe tuhftet j non ad vindicandum,fcd ad mortiilla tradendum. Aho- ifaUit.

G qui, terram ferre peccata , &: non fuccumberc , tam admirandum eft,

quam fi arcem vel ciuitatem fcaphas chartace^impofitam Oceanum:traiicere videas,qu^ ipfa per fe fine pondere ftatim minimo vento agi-

tata,aut vndula aquce confperfa fubfideret.

H. Hancigituradmirandam Dei mifericordiam perpende; qua ficut jv/^;,. jy.

.ohm aquam fub fuis fuique Apoftoh Petri &:ahorum interdum foh-

dauit veftigiis vt inambulantes pr«Eter naturam ferret; ita terram qua-fifuiePaflionisinftrumentisfuftLilciens nelabatur, fub pondere pec-

catoium tuorum durabilem eiBcit. vt tepus habeas poenirendi,& gra-tiamtatatibilonganimitateindultamtandem ahquandoconfequare.

Audiantmeiito tcrgiuerfatores & vitas mehoris procraftinatores

iuftiirimam clementillimi Dominiquerelam, quaficnobifcum perProphetam expoftulat : Mtluui in cdo cogmiut tempmfuum^ turtur, & ht- Ierem.S;

rundo , & cicomacuflodierunt tempm aduentuifm: Populusautcfnjneus noncognouit iudictum Domini. Quomodo dicitis^Sapientes nosfumm^^ lex Domi-tit nohifcum esi ? vere mendactum operatiu ejijlfati mendax Scnharum, Con-

fufifuntfapientes,& capttfum : verhum emm Dommi protecerunty &fapien-tia nuUa eji in eis.

. Hincnon fi necaufafleuitamarifiime Saluatornofterfuperciuita- lucxq,tem Hierufalem, dicens : Q^ia,fi cognotuffes ,&tu : & quidem tn hac die

ttia: qiu adpacem tihi. Sed, non cognoutfii temptts vifitationis tute,

Oratio ad peccati horrorem Sc deteftationem.

ICMpertitbileffondtisfuper humeros nofiros dttoUimuSj Domi'ne Deus

,qumdo peccata committimus-^ vt mirumfit nosfer^

re^quoidnec cdlumyncc terra tulerunt: aperi^qudfumus^oculos no^

firoSy vtfceditate peccatiperjpe5ia, horrorem concipiamus, dr H-ludinatcrnumauerfemur. Amen,

XX C AP.

Ctir rampauci a

peccitis

53* Veridicvs Christianvs,

C A P. X C V I I.

Cur pauci emergunt vitiorum fludibus Iiaufti ?

Non adiiibere manus^tantum bona difcere curant.

vo D fi poftcibum potunique rumtum , arqne femper fa-

mes fitisque vexarent^ pofl fementem, nanqni^m ffgcs (e-

querciurjpoft fumtus moleftiafque remcdiorum nil mor-

H bus remitteret; poftopus & laborem.resaequeinfc^Va ma-ncrccacquefi nunquam maniis admotafuiflet-, quanta acimiratione

coiuierian capcrcntur,qui ita fruftra in omnibusIaborafTent , olcum perdentcs^"^» &operam 1 Ethaec quidemomniaquotidie accidunt infenfu fpiri-

tuali,quoadanimne nutrimentum , fpiritualem fationem , curatio-

nem, Sc opus, per verbum Dei in Ecclelia Chrifii ; & pauci admiran-

tur finiftrum huncfucceffum , & totrerum fruflrationem . Frequen-

tet pu-er quifpiam, licet tardioris ingenij, fcholas •, difcat alius opifi -

ciunii nihilquevelparum toto annoproficiant, prcEfertimfi plures

itaannifruflra confumtifucrint; quxfpcs patientiae? quisnon erit

particeps querimoniarum ? quid non de tahbus prarccptoribus in me-dium proferetur? de temporis iadura, de pecuniis incaffum cxpenfis,

deineptia& reimdignitate.'' EtinterimfchoIamChrifli , Ecclefiam

inquam jtoto vitxfpatio frequentamus ; &£cquc infipientes mane-Beir. 5. mus, dc x€\ah indodij vix ipfum vitac Chriftianas Alphabetum tenen-

tcsj iuxta illud Apoftoli : Ctwj deberetu magifirieffe poper temfui^ rur-

funi mdigetis , vt vos doceamtni qu<t fwt elementa exordij fermonum Dei, Et

fatli efiis quibmlacle opusfit, nonfoltdo cibo.

Nonnepudoreft, nosnon raroadeamannorum cctatisqueperfe-

(Stionem , officiorum ftatuumq. fundtionem peruenifle, vtnihilam-

plius defiderari videatur; &interim nec ipfum nominis noftri Chri-

ftianiprimum titulum vel apicemcognofcere.'' Vniuerfae conciona-

Ifaue 11. torum voces , omnes Ga;Iitus immiffs caftigaciones,cunda Dci in nos

collata bcncficia nobisintonant, &quotidie ingcminant: Conuer-

timini,conuertimini,& Venite : Recedite a viis veftris malis , & redi-

teadcor; &nihilindeconfequitur ; fruftralaboratur. Immoitainpeccatis pergitur^ & proficitur magis ac raagis •, ac fi omnia iam di6la

media ad peccatum incitarcnt. AIntcrrogatur iraqucmodo, quifiat,vtpoft totvoces concionato-

Scirevolut rum, pofttotflagella,minas,obfecrationes,tam pauciad meliorem vi-

icaTviue-^^"^ conuertantur 3 Refponfio dicit: Curant duntaxat difcere vel fci- ®

ic paucL re bona j non autera manus adhibere opcri. Quo fignificatur,qucm-

admodum

^. TAM EXIGFTS TOT CONCIONVM FRVCTVS . 97^.

Cur pauci emeigxint^vitiorum £lu(flil)us liauil;! ;

Non aiHnDere manusytantmn tona. diicere curant

.

^ot' \otmnbai -fmcr t^^ixmocrj^^u luiiriJC ^t) bbPt^t^rtrj ^.

J^c^w Vi^ qu'entre mille/Nul,n'eft tant hahHe/ Que dejaire naeux.

L'(m ne veut iiu'avfrendre/Et nm^asJcrmJre/DeJmt vertuevx.

./

VeridtcvsChiiistianvs. 5^5admodum quis dudum fcholam vel officinam frequentabir, nihilquc,

vel parum admodum pioficiet . C\ roh'im videataudiarve, niiiil autcm

C ipfefaciat , manumqueoperiadhibeat; &diumedicum audictde

morbinatura, de remcdio, ceterisquediirerentemjpriufquam fane-

tur ffgrotus , (i nihd eorum , qu£E dixerit ordinaritque , feruaric : ita

hommem Chriftianum diu frcquentamrum conciones; fi foluiri au-dircj&difcereauditu veht, nunquamaurem operimanum adhibe-

rejvel vitarcmcncJandar, vel mediis adconucrfioncm prarfcriptis ob-fcruandis.Is eft enim fcre hodieagedi modus vt poft concionem loco Q3^ a

fruitus & cbferuationis didorii, dicend^nodus eloquentia laudetur . f^'"t°^"

vel ecia improbctur oratio ; 5c cocionacor ludicium fubeat auditorum . tur com-

'

DQ^odtam ftultum eft , atqueti arger poft medici difceirum cumad- 't^«nuer.

ftancibus incipiatadmirari doctorisexpcrti(llmiprudentiam,dexteri- A^-^asgroto,

tatem.facundiam : quodomniafcilicet tambene dixerit, morbique^^"^

vim ica atcigerit, atque fi in ipfis penetralibus cEgroti habitaret: & in-

terimde iisqusad remediumordinaftet ; ne verbum quidem . Antalis conualefcet .'' Nequaquam : etiamfiomncs mundi medicos ita

audiat. Sic tamen quotidie audiuntur fere conciones,£c: ideo tam pa-

rum proficitur. Hincetiam libentiijsaudiuntur conciones difputa-

tiu^ &altiuolce,qux neminem tangant,quamqus vitiaperftringant.

SicutD.Paulusinquit: ^'mpeT ^//t^wf^j: & nttnquamad [(leniiAm vcrl- i.T/jh. j.

tatisferuementes. Quia fcilicct in executione fitaeft^ iuxtaillud: Intd- Pfnl. uo.

leclusboniM , omnthns factentibui eunt.

E Rede de talibus auditoribus , quibus concio per vnam aurem in-

fIuit,&peraIterameftluit,diciIolet, quodinftar infundibuii veldo- '

lij percufi fint : cui quidquid infunditur , perfluit . Et ita femper di-

fcunt, &poftmultosaliquando annoscrafljefua: ignorantiiE& vitas

indifciplinatceimmoriuntur; vitamnon inuenientes, quiaviamnontenuerunt.quam ignorarunt: ignoraiuntautem , nonquod nonau-dierint, vidcrintquedemonftrari; fedquianon ambularunt, neque

Fpedem inea ponere voluerunt. Poflentetiam omnes illi auditores rer- l^c-i»

biy^jr nonfactores , quos reprehendit Apoftolus, comparari hominibus,quibus vel manus ligata: , vel etiam defedas funt;, vc audita ac iuflfa ca-

pefTerenequeant^flquandoauditum Deiverbum nonfequituropus.Rede ideo idem A poftolus hoc vitij alia fimilitudinedepingit , vc

melius caueatur-, fic inquit : E^tote fa{loresverhi,& non auditorestantum: Auditor

fallentes vofmetipfos. Qma fi qtiis audi:or efi vcrbi, & nonfuctor-^ hic cotnpa-

^^J'» ^°^

rabitur viro confderanti vultum nattuuatis fuit tnfpeculo . Confideratm entm fimiS'^*"

fe,(^ abijt; & ftatim oblitus cfl qualis fuent . Qut autem perjpexerit in lege

ferfecim. libertatii ,& permanfertt in ea, non aitditor obltutofusfaclus,fed f.icior

6peris : hic beatus in f.ulofuo erit

.

Apertum argumcntum eft, eos qui tam multa audiunt& nihil prae-

t I ftantj

?H Veridicvs Christianvs.Lth: 8. llanc; non habere aures aiicliendi,vt Chriftus dicebat. Nflra eias , quiAares au- ti!es aurcs habet, ftarim manusinrernoquodam inftindu percipiunc

qaodauribus haunrur, vcilhid opere adnnpieant; na ilL-e liquidcmcumauribusinterius conueniunt , veluticampanula: horolcgij foris

,patentcs,cum rotuhs qu^intuslatent. Secundum namque internuramocum dc progreftum rorularum, prsludij & horarum pulfus fe pro-ditexterius; firqueira , vtmdex& fonitus horarum rite peromniaconcordent. Qm muhum quidem audiunt & loquuntur, & nihil fa-ciunt,oftendunt,{enon habereauresaudiendi,ncq.manusoperandi.

Ldfmat De tahbus dici poflet .q- ^l Zeno ohm cuidam adolefcenti dicebac,^»•7- quimukxin menfi garrujitaciserat . Aures, inquit, tibiinhnguam

.confluxere. Subindicans, ficut Nacurahominiduasaurcsdcdic, &vnam tantiim hnguam; duasetiam manusjad mukum audiendum,&parum loquendum, mukumvcro opere exfequendum : itacos quiparum pra:ftant,& mukum loquacitatis habent , auribus priuatos vi-

deri;qucd aures in hnguam eis defluxifte,&: transfufas videantu r.

In 3ud'.to-Quidigirur conuenientius de Concionatore & auditoribus dici

rcsoriofos. poflit,quando poft longos muhosque fcrmones , nihil ahud fequitur;Fht.mh. m quamquod Agis Lacedarmoniorum rex Oratori Abdericarum dice-

jipo>ht'.^'^^

^poftquam ille muha locucus , candem dicendi finem feciflec ; ro-

garerquequid ciuibusfuis eflfet renunciacurus: Agis rex,iUud;inquic)

rcnuncia ^ nuancum temporiscibi fuicopus ad dicendum , cancum mefilentem audilfe. Ec vcreica res habec,cum phirimisofcicabundisau-

ditoribus. Quandoconcionacor finem facic, quidfrudlus (equitur?

qusmorum mutatio? quidomnium auditorum in opusdeducitur ;

,

Quid iamrhoc fahem verum vjdetur: tamdki illos concionatorem au-

duiifle,quamdiu iocutus eft.nifi tamen dormierintinterim, vel caftris

in Hilpania ftrciendis occupati,ncaudiuerintquidem.ludicmm ^[ qmjj amphus a concione fequatur quam iam didum eft , totum

nc& con- ^drere, vtaicerecGtperamusjin ludicando Concionatore.&concio-

cionuois, neconfiftit. Si quisid non crcdil^ communemagendi modumacquetotiiin ferc vfum confulac : videbirqucjhoc fere efle primum,c]ucd proximo pro-

coih''! fo-.^hnus dicit : Hem , quam bene concionatus eft ! quam do6le I quam

let. pie! quam feruenter! quantocum fpiritu! quam facundeiquanta cumgratia! quam prsclara poUet mcmoria ! quantx kdionis eft ! 8c fex-

, ccntaeiufmodi. Ha:c fcrc qux Laudis funt. Sin difphcet pra?dicator

:

in variis accufatur, iudicatur, condemnatur . Ecce frudum fere con-ciopum apud quampkirimos ; iudicare,inquam,deconcione, non au-

Inepti iu- ^"'^1 quidquam faccre quod in concione audicum fueric. Cumq. ftul-

.dsrcs con- tifTimumfic, non concionatores velle de concionatoribus iudicare-,cjoaHm. (ca:cos,inquam,decoloribus) nemotameiieft, velehnguis , quinon

aufic de q.uGhbet (uam ferre fcntentiamt

.:Icaqiie

Veridicvs Chrtstianvs. 5;f

Itaquemerito qnserebat dominaquacdam abomnibus aomefticis,

num concioeflct faa/a? omnibiisq. iterum atqueiterumfa6l:am afBr- ^4^^^^^,^'^^

mantibus,reeam audiuilTejindcque rediille, atq. itacercbcllefadam:

Ditla cil , inquic illa; fed necdum facta concio. lam rcftac vt cam fa-

ciatis . opere adimplentes quoci audiflis.

Ncci(lum etiam tah foret modo,ad peccarores permouedos,illo vti mW»«conlllio,quo S .Patriuius in Hybernia vlus feitur.Vbi cii fe pr^dicatio- 'j''^;"'!''^,

nibusnihilproficerevidc;ret;Deum prccatuseft,vtoftcncoalic]uo ho- ^^.^^5'

minum illorum duriticm commollirec ,qub ab erroribus lam candem

rcfipifccrenc ; & ad veram rcligionem conuerterentur. Diuinitus ati-

monitus, humicirculum dcfignauic : acqueinibi ccrrapemcus fubd-

dcnce, hiatusingensapparuit , magnum.queomnibus incufiicrerro-

rem, ncin profundumadi, poenasiam incredulitatisdacenc. Vt ita

dicam,infernum quafiillis patentem oftcndit:, quoabiorbcndieflenc, •

nih fecmedarent. veitigia hutus hiatus adhucdemoftrari perhibetur.

Ita opus eflec hodie quofdam ad gehenns fauces perducere , immbctiam extrema pedum parceigni admouere j adeb verbis & prardica-

tiombusnihilcommouendi videncur.Iniliosquadracquoddicicada-

gium : Surdiscanere. Forteiilis accidit ,quodde fe D. Auguftinus Auguflm.

tandem confcflbs cft,poftquafuam illam agnouitmiferiam. Inualue- Conf.lLi,

rat,inquit fuper me ira tu9,& nefciebam . Obfurdueram ftridore ca-'^'^^'

tena: morcalitatis mea',poena fuperbi^ anims me^,&: ibam logius a te.

ScribitCicero vbi Nilusadillalocafqua? Caradupanominancur} clc.inform*

pra;cipitatex altiflimis montibus,eam gentem quaeiocum illum acco- "^'

lit,propter magnitudincm fonicus,icnfu audiendi carere. Ita ftrepitus

rcrum mundanarum, peraures animumq. cum ingenti tumultu rucn-

tium& fluentium, facit vt infitum vcrbum non fufcipianr,quod pollic.

faluare animas corum.Fadi func inftar ajpidUfurdc^^nbturuhtn aurcs (uas: pfal. 57.

i]Ui€ non exaudtet voiem iiicantanttu}v.,'s rcnef.a incantuntisfipinrte-'-. A fpis

fiquidemdicitur vnam aurem rcrrsafligere, nkeram verb caudscx-

tremicateobrurare.-quancioprarlentiteosadeflcqui fuaui mociulami-

neillam cogant venenum deponere. Ica fcculo addidti homincs,terre'

ftrium ftudioimplicici, 6v'longioris vira:fpenixi , falutismonicanon

admitcunt, ne peftilencem illam anim.i cabem cogantur euomerc.

Oratiopro peccatorumconucrfionc.

VErhtim ttmm^ Bomine^mihl veltitjpecttlnm efl, in qtio omnes

confcientidi mea maculaSyd^ animx me£ vninera conttplor-^

I)a,fic illtid audiam., vt etiam opere adimpleam: vt in fne dr Ac-^

thiopspef/emutet^d^ leopardus deponat mactilas., c^ cameluspey

foramen acus in cdefiem HierufaUm valeat introirc^. Amen,C .K l'»

35^ Veridicvs Christianvs»

C A P. X C V I I I.

Quando opporrunum eft pcccati abfiftcre calle ?

Mox^hodiejiamnuc. Pundlo mors imminetomni.

^^^^^^i^ ON ftaifta Interrogitio proponitur, atquefi meriro quis

^,?,*^rr^„ 'i^^V^'N pofiicdubitare: prscipuc in retamiTianifcfta,qaa notum&dum. L^W-3^w ccrcum eir, prin^o quoque momenco a peccacis ciTe refilien-

f^.^"j<^ dum ; fcd idco interrogatur , quia multi quod fadlo opus

norunr,non faciunt ; vel quod mcmores non iint , vel quod vitio tar-

duaTislaboienr,in iisquaradanimisfalucempertinent.

Similiava- Notum &certum id elfe^ex eoconitat, quodnecelUnTi nonfitin-

A

'**•terrogare, quando opportunius fatiufve fit , ex coeno , puteo, igne vel

aquale eripere, (i quandoaliquisincideric: autquandofitconfultius, Baiinum eK fofla extrahere ? Quis enim nelciat.quin ha;c ftatim & abf-

quemorafintagenda? Noniolum, quodbonum nonfit, diu tahbus

inhcrrere ; verum etiam quod pcricuium fit manifeftum , fore vtpro-

fundior icmper fiac immerfio , & fpes exigua emergendi fuperfit, ciJm

mahim per moram inuahicric. Quia enim non fcmpcr facukas eua-

dendi conceditur ,quando voluntasadeft : idco occa.C\o &:temporis

opporcunicas arripienda eft : atque vclle oportet, dum poflc fuppeiic.

H.^nniba- Hannibal quumRomamoppugnare vellet, bisimbre denfilTimoco-

hsdidum. ^^us fuit retrocedere ; ferturque dixifie; Cum potui ( fcihcet poft pu-

crnam ftatim Cannenfem ) non habui voluntatem : .& quando volui,

iion habui poteftatem capiendi Romam.Muhallmteiafi-nodi ,

quorumquamprimum habenda eft ratioj

quibuique primaopportunitate abfque mora adhibendqfunt manus.

Vtpote,quis dubicec,quando confiikum fic, incendio occurrere:voca-

re medicum , dum quis in morbum incidic ? quandoquidcm id ftatim

fadumoporcuif, iuxca illos verfiis:

. Frmctpiis obsia : ferb medtdna piratur,

^."^,"i

,

Cum mala per lon^as invAlncre moraf.

Verum ,quod dolendum eft,quam celeres & promtifumusad ca pro-

curanda ,qua; ad corporis valecudinem conducunt , tam folemus efte

tardi Sc neghgentes , in iis quac ad miferTanimx fimitatem ac neceili-

catem percinent : ne quidem de remedio vUo cogitances , eciamfi vul-

neraca in fan^uine peccatorum fuorum morjbunda volutetur

.

Eff/j.Jt. Quocirca prudenter nosadmonet Sapicns , dum ait: Fili, peccafli?

mn adiicias ite;ttm: fed & de pifiinis deprecare , vt tibi dimittanttir . Ecce,

lioc primum eft ad conuerfionem a peccacis , vt quis defiftat a maloj

& pcccatum peccato nonadiiciat. Et,qu6 intelligaraus , ftatim efte a

peccato

Nb TARDES CCXrH-RTI .dD DOMIXJ^M 98.

||

Quando opportunura eft.peccati abiiilere calle

Mox^hcxlie.iamnunc ipunclo mors imminet omm .

^an^ii^tx' i\t \ntt\t qincvacv,hi^ tt* >t^'-fcfi Wri lonbtri .

-^ r ^v -^iT ...^ pp^ /^\^i: c:ci-' hOt' bcrT qn:oacri : lUant >ibic hnfT lc-^ia" ( tcitotn .J^Oi:' ccy.' ^)0e bcr cpzhocr

Thtes moy ^ueHe })eure, Mijcnt h vmlleure, Vour me cormerttr ^

lajmsphis dj^ace /La mort te^jurchajje/lmlioursjans dimmr

VeRIDICVS ChRTSTIANVS. ^?;r

Cpeccato refiliendum, nequedifFercndam poBnitudinem ; fuhdir ili-

co : Qj^jia factecolubnyfagepeccaitim. Dtntes lcor.is dmtestm^tnter-ficientes amm^s hominum. Q^afi rhompbdia hisactita omnis tni.qtnias : (ani-

mam enim & corpus tranfuerberat reatu damnationis a:tcrna! ) pLxgA

ilitiis no)f efl \amtai. Quis non Itatim fugeret,cui aliquid horum occur-reret/eu coluber, feu leo,feu gladius • Non ibi confilio.mora^vel deli-

beratione eft opus : res ipla feftmationem (uadet &i pollulat.

*^ Cim iongreg.:pt PaiUits farmentorum aliqiuntam muUitiidinem , ^ im- -^^- ^ 8.

pofnijfeTfuper tgncm ^ vipera a calore cum proceftjfa, inuafir manum eius. llle ^'^5^^ ^^"

mox excutiens befliam in ignemjithil tnalt paffus cflAta plane confultum eft,

qiiam primu prauos ac peftiletes cogitacUs, quafi irrepentes viperasacferpentesexcutere,& in igne diumi amoris noftra^que falutis iniicere.

Peccatum , virusqueillud confcientiae, fiexcludinequit; moram Pcriculurafaltem fub te^tonoftrotrahere permitti non debei,fed mox eliminari: mmora.quia,fidealiquareraerit6 dicipoteft; Periculumeft in mora: maxi-maidrationedepeccati mora , & conuerfionisdilationedicidcber..

Neque in naufragij, incendij , morbi , alteriufve damni periculo tan-tum mora timenda eft,quantum in refipifcentiae protelatione.

Appofite propterea alibi adhuc incitat Sapiens torpentem, his ver- Eaiu<,borumftimulis : Ne dixeris : peccaui: <jr qitid mibi accidtt tiifle 'i Alttfimus

enim eii pattcnsredditor. Netardesconaerti adDomintmi: (^ne dtfferas de

die in dtem. Subito enim veniet ira i'Ittu:crin tempore vindtclce dijperdet te.

E Quamigitureftclarum, iuxtaRefponfionem, mox, hodie, iam- ,

nunc a calle peccati abfiftendumjtam etiam reipfa efTet pr^ftandum,& ftatim a peccatis refiliendum . Oporteret fubito cum Magdalena,corde intrinfecus ta6to,ad pedes Chrifti concidcre,&- veniam precarij

quod fit dum ad Sacerdotis pedes proftratus peccator confitetur.

f? Sed, heu i quam mtilti reperiuntur , qui femper corui cantilenam

cantitant: CwjCr^.^l &illudcras, nunquam venit: &ita poenitentiam Voxcorui.

<le die in diem,& ex anno in annum protrahunt, vt tandem cum teter-

rimoinferorum coruo , cuius canticum cecinerunt ,in torrentem tor-

^ mentorumdemergantur. Quanto feliciias , confultiusque colum.bsvocem,vclrurturis gemitum fuiflent imitati^ illudque: Cito,Ciicime- Voxturtu-

liusipforum auribus infonuiflTet ! Turpem triftemque hanc ter^iuer-'^'^*

fationem in feD. Auguftinus poftquam agnouit , mirc & digne dete- ^uoujh'».

ftatuseft,fic Dominoconfitens: Noneratquodtibirefponderem,di Confeff.Ub.

<:enrimihi: Surgequidormis,&exfurgea mortuis, &illuminabii te^*'^''/' >'

.

Chriftus : & vndique oflen<Jcnti vera te dicere , non erat omnino quid irr^:oms'*

Tefponderem veritate conuiclus,nifi tantiim verba lenta &c fomnolen- coufcffio.

ta: modo, ecce modc^ fine paululum : fed modo & modo non habe-bar modum ; &, fine paululiim,in longum ibat . Ita nobifcum agitur,

idum epeccatorum coeno & fomno efletfurgendum.

*5§ Veribicvs Christianvs,Quocirca optimum eftconfiliiim ,- ftatim feex tam miferandofta-

tii emere ; ficuti quamprimum furgitur , quandoin platealabi conti-PetriCcn. rrjt- prarcipue in ca;nofo& putido aliquo loco. Exempium vtriufque

^^et^fio"" lapfus & refurrc(5tionis,tam corporalis quam fpiritualis , in vno quafi

pLuMde adoculumcontemplarilicebit. Petrus Gonfaluus , dumquadam die

bonoRelig. equo fupcrbc vedus per totam vrbem cum coacqualibus fpariaremr,h 3_trt

3^; ^^^y^ vanirati mundi expofirus, hic illic lafciuicns , in profundum lu-

canormnhi- tumccciditi cx quocoenofus extradtus , cum a pueiorumgrege cir-

Jhnh. cumftantetotoque mundo fannis& rifibusexcipereiur procacirer;

rubore perfufus , fibique iratus , itafecum iocutus eft : Quandoqui-

dem,6 munde, fic a te,cm tam gnauiter feruiui , trador j ego quoque

viciliim te, vt mereris, tradabo. Itaqueeodem momento conftituic

fe Deo flimulaturum ; quod paulo poft, cum magnaciuium admira-

tionea^grefl^useft, infamiliaDominicanorum. Etvcre iumenta nos

SiraTlc ab idipfum docent. Si generofum equum contigeritin via ccfpitare, aut

cquo la- etiam labi , ocyiis fe in pedes erigir, & fadum per lapfum difpendiumbcntc.

i-naiori mox acceleratione compenfat ; ex ipfo lapfu plus promouens.

Exemp^-i Sic (cimus Sandos a conuerfione fecilfe. Vnde fiquidem mulier in ci-

conucrfio- uitate peccatrix & ei cognominis ^Egyptiaca , tantos poft lapfum egif-

"^*'fentin virtutibus progreflus, nificx lapfus ipfiusfceditate maiores

fumfiffent proficiendi {'piritus ;' Sicut & plures eiufmodi.

D.Pauliconuerfio,&inmelius murata£vita:pra'ftantia , dilucide H,-.. hffcomnia demonftrant. Quumiam ad fummum eius malitia in

Clinftianorum perfecutioneperuenerat; (ibiquetotusin fuaimpie-

tate placeret , putans fe etiam obfequi.um prxftare Deo^ ab omnipo-

tenti & mifericordi manu Dei profli-atus , ftatim paratus fuit errata

A^.9' corrigere, & voluntatem Dei agnitam lequi ,dicens : Domtne , qmd me

Visfacerc ? Ita oporteret peccatorem dicere & facere , ftatim atque di-

gito Dei interius fe tangi pcrceperit ; & ftatim furgendo , & alacriiis

tum in bono proficiendo.

N/t-epW. lacobus martyr , a prarfedis membrorum nodis Denodatns didus,

^l''

"^bu

^^*^^^^^ ^^'^^ Fidchs , Fidehbusq. orrus parentibus.atquc inrer Ifdegerdis

interclfas regis Perfarum aulicos primoioco haberetur, Gentih dominogratifi-

AUudex- caricupiens, eo prokpfuseft , vtidohu-nadoraret. Deinde,amatre

cmplum. perhtteras increpitus,cuipamagnouit, animorcfipuit, poenirentiam

e^'t j honores quibus fruebamr contemlit.Ecce.fhrim rcfiluit 1 lapfuj

nunc quomodo etiam exlapfu profecerir,audiamus. Rcgem nihil ve-

ritusidolaeiusdeteftatus,&fepaIam Chriftianum eflcprofefruseft;

tam conftanter, v t arriculatim dilaniatus,non formidarc fupphcia, fcd

appeterevideretur. En, vtmartyri) coronamei ruina:cccafio con-

texuerit . Ita donis augentur csleftibus, qui lapfi, monentis Dei vo-

cem, &L manunj attoilere volentis moxarripiunt; fccus,quiauer-

faatus^

Veridicvs Christtanvs. 5^Pfantur auxilium , velaDeoinms , vcl foris a proximo obktum

.

Tresfuntpr^ecipujErationes, obquasmoxfitapeccatis refuigen- Trescaune

duni. Primum, quiaincertumed:, an DeusHtaliasadiiucita.coreius accelcran-

ta6lurusimi"inrccus, timendumquene non. Secundum, incertitndo ^'^ V^^^-

vit?;quiavtinRcrporioncadditur:pu6toinorsinimincromni. Si

autem certus eires,tehac hora moiiturum; certum eft, peccara detefta-

xeris.Atqui fi ccrtum non eft te moricurum certum ctiam no efl: te nonmoriturum. Tertiumeft, magnirudopericuHexomni parte. NocuicdifFerre paratis. Semper enim malum ingrauefcit per mora,in hocge-nere; licet in aliis aHquando raora mitiget fopiatque calamitatcs.

Exemplo fit tam noxix mora^ , &z tam fupini ncgledus in retanta ,5;^^p„ j^^_

quoddeincendio Conftantinopolitano in vita Danielis Stylit^e legi- tahrafl,

mus. Ismagnamquidemcerre vrbem magnasadorturas eiTeminas, '^'*"'*'' '*•

cum a Superis accepiftct rcuelationem , cam Epifcopo fignilicat Gen-'^""^ '

riadio, iubens contcntiore vti precatione. Quinetiam Impcratori Lco-niprxdiciifimilia, &bisinhcbdomadaiubetcommunes fierifuppli-

cationes; ficenim eis pollicetur iram Dei futuram mitiorem. Atque ij

quidem prteceptisilliuscontemtui habitis , erant ipfaintelleduriex-

perientia, ea qus multitudo peccatorum efFecit , vt ad cfteclum dcdu-cerentur.Temporc itaque euoluto quod Daniel prxdixerat, repente in

maxima&: regiaciuitate incipitincendium, quodvftiue adeo exar-

flt , adeoque inualuit, vtfere vniuerfam peruaferit ciuitatem. Vixtandemintantomaloeis venitinmentem fan6li Danielis prsdidio. "

Hucufq.ex Metaphrafte.Quis dubitet,fiue'in hoc^fiuein Sodomitico,

ali^vequocunqueincendiojquandoconfultiusfitoccurrerer' Nonneftatim?Ideoquecogcbant AngelifummodilucuIoLot, diccnres-.Surge, Genef.if,

toUe vxorem tuaiHy & du/tsjiluu, quds habes ^ iie & tu paritcrpereas infcekre

(iultAtts. DipmuUnte dlo,apprebenderunt tnanum eius^ c^ manum vxoris, c^

duarumfiliarum ems-^ eduxeruntg^eum,& pofuerunt extra ciuitate^n . Reli-

qui vero futuri eius generi ,aliiqueadeum pertinentes, prarfensperi-

culumnon vitarunt.quiacumiufiu Angelorum Loteos prajmoneret,

contemferunt : Vtfiis eft eis quafi ludens loq:^hSic qui tardant conuerti adDominum,etiam terrefadi diuinitus.

Oratio coiitra dilationem conuerfionis.

AD lapfumpeccatorttmfacileSj Bomine , c^ tardi adereciio'

nem fumus : cormmimillum femperfrocraflinantem can-

tum elonga a mc^ •, fedalacrem efjice ac folicitum : i't velnon

cadamjVel lapfus ilico inpedes erigar; ^ adteper veram fceni"

UntiAm comertar^ ne vnc^uam in mortem ohdormiam, Amen.V 2 C A r

.

340 Veridicvs Christianvs«

C A P. X C I X.

Quo datur antidoto fcelerum difpellere virus }

Quattuor accindo Mcmorare Nouiflima cordc.

Qjj^*"?' ^r^^sltpj A RTIM timore, partim amore naruraliter homo d peccatis /^Nouiiri- &^^ abftrahitur , &adid guod redumeft permoue.tur. Sunt

M^^^ idcircoquatuorNouiftimavaldeaccommoda, vthumanum Bntxu^ animum a vitiisabfterreant, &:ad bonapelHceant. Ei fiqui-:

dem vclutiinfpeculo&a:tern2Eglori£cprsemiaoboculos ftaruuntt &mortis,iudicij,damnationisqae asternae terrore percellunt. Vis & cfH-,

cacia memori(j horum,etiam exemplo teftimonioque eius quod Moy-Ces dixit& cgit , comprobata eft . Qmu-n enim ille eftVencm populi

Ifraeliticiviuendilicentiam, & parum cordatam timcrisque omnisexpertemagendi rationem animaduerteret ; pro prsEfentiftimo ranti

maH remedio , quo ftatim a peruerfitate ad vitac re6titudincm conuer-r

terentur, fingulari optabat voto , vt Nouiflimorum recordarcntur»

^eut. } i. S ic habet : Feicauermd ciy& non ptj e:m In [ordibm : generatio praua atqae

fenierfa-y iwpulmfiidtm& mlipiens. Gcns abfque conflio esly&fine prudemia

,

Vtinam faperent, & inieiligercnt \ acNouipma proiiiderent ! Ac fi dicat;

Mcmoria Dubium non eft ,quin vitam fuam emendarent ; necue vllo pa(5to tot

honim dc - ci-[minibus fe implicarent. Qui enim fieri poteft,,vt euis bene vita: fue

lcxefl: & rationem mftituat ,quinecprjetentorum vliacum attentione recor-

cfFrems. datur , neque prsefentia vllo cum intelledu compleditur , neque illis

fecundum redlae rationis iudicium vtitur ; neque quas venrura funt

pra:uidct, vtfecundum illa omnes fuos ?.6tus dirigat J Ncqueenim is

prarteritorum errcrum damno fitprudentior; ncquepmfentiamala

dpuitat, vtquae nonintelligir; nequefuturaobid venientiaqueaduer-

ia formidatjVt qux tion praruidct : atque ita viuit, itaque habet , prout

fbrs tulerit . Neque in ijeris ac profperis modum (eruar ; ncquc ciim

venms ei contrarius eft , nouit mediocritarem fueri . Sed ficut in illis

citra modumeIeitabacur;itain iftisimmoderatedciicitur. Atque ita

viuendo, finelege,finerege, fineDeo& confcientia, poftlaxamdif-

cin<5iaiT!que vitam,per lamentabilem mortem , venit ad locum horro*

ris& miftriarum.

P/4/ 7^. Prouidus prudensqueChriftianuSj obid,fequ!turRegijProphcts

exemplum,d[icentis: Cogtrai.i dics antiquos -^ <&annos£teynosin mtiteha'-

bii. Ef medt\itmfum nocir cum i crde mec & cxcrcitabar, & fccpfbajn jf>f> i^

tum meuw. Talium namquc rememorarione,rp)ritus alioqui grauis dC

obdormifcens excTratur,fitque alat er; vr exnloretagenda , caqne ftre-

nuusexequatur, Sicutomniaanimalia videmus appreherfionedif»

criminum ^

Mbmorare N01^ISSIMA:NEC peccabis. pp.

Quo datur antidoto ix:elerum diipellere vir»is .''

Quattuor accincfLD Memorare Nouiffima corde .

Dau mnt la SyeH?/Qm taujtours addrejfe/Lhomne aux droits jhitwrs ;

Dtine jouuenance / De Imcertatn chatire / Des ^nms derni^rs .

VeRIDICVS CHBISTIANVSt ^41eriminum,prffcipuc: mortis,cxtrema attentantia. Idem nos monct Sa-

picns! Ueniento isouijmmum : (f dejine 'mmican. InimicitJas cnim per EccU.iS,

peccatum in Deumjn proximum, & in nofiprosexcrcemus ; qua: rali

C memoriafacil^confopiutur.Sicutenimequus caudjEfua: diucrbera- Equi cau»tione miifcas , vefpas , & a-ftra a corpors^ abigit ; ita homo mcmoria da.

a:tcrnajdamnationis,vtlongiiliuin:caucia:r>ra:Tidio.tentationespecca-

D torum , 6c flimuloscarnisclifcutic&afeabigit. Sicutetiamnauisin Nauisda-

aquaclauoregiiur, &:pifcisatqueauiscaudared^ fe dirigunt, 6c in "'•,'•

quamcunquevolunt partcminfleclunt, vtnoxiavitent, &:qu6ten- cia''&*pi-

dunt inofFens^ perueniant : ira poteft horao Nouiilimorum rccorda • fcis.

tione, velut cauda^ motu , redlum vir^ fandts curfum tenere ; & euita-

tisnoxiis , adxtcrnaefelicitatisportum incolumispertingere : vt &telum adfcopum dirigitur.

Sententiamaliam proferc Sapiens ,exquaRefponfio defumtaeft:

2AemoYare Nouijiima tua^ cjT in <x,ie-nium non feccahu. Putat Origenes hanc ^'f''' 7.

commonitionem per tincinnabula in extrcmitate veftis facerdotalis ^'''S-^^"*-

)endentia& fonancia fignificatam fuifTe. Hoc confihum & remediumfaluti animarum tam pra:(ens , ramque neceirarium , a tot Sanftorum

cau-

f:

Sandarumque milhbus probacum &comprobatum eft. Qui quatuorNouillima fibi vt pra:fentia antcoculos ftatuentes , ita fe in pofterumtotovitae rua^temporegcfTcrunt, qualitercertumeft quemqueopta-turumfefecift^e

, quandoab illiscircumuentus, videbitnullumefteamplius efFugij vel confilij capiendi locum.

Claude igitur oculos corporis , 8c apertis mentispculis , abftradusabomniprsefentium rerum recordatione.quantum fieri poteft,tequa-

fiinledloiEgritudinistusftratumconfidera : iuftifHmiiudicis tribu- Ledus »-nali adede penfa; tuamque caufam a:qua bilance tnitinari j reque an- S"^"'^^"^^»

cipitem exfpedtarejin quam fic parcem propenfura, quamque fortemtibi adfcriptura , cui a:ternum manciperis . Vc enim fpes glori^ cx-leftisconfoIeturafBidum,terrettamena:ternxdamnationisanguftia,

Haec nunc cogita, 8c fecundum ilia de tuis difponito prsmature.

Oratio ad vitanda peccata.

QFandoquidem me , Dominc^yamor adbonum nonincltat^

CJr miferumfity cum fatuis virginibus fero fapere , ac fati

reputfam j timorem T^utfimorum cordi meoinfigito \ vt ita m§modogeram

, ficut tum megcfif[e defiderem, A?nen,

• ^5 € A f

.

Qnattior

'541 Veridicvs Christianvs*

C A r. c.

Ipfarefer,quo iuge aiiimis iiicifa reuokiam?

Lechum^ ludiciumJnfenius^Cxleftia regna.

^^^^B EP' quatuorterra^angnlosfiueregiones, Onentem,Meri-

A

^ ^^i^ diem, Occidentem, <<c Septentrioncm, vniuerfum {craperma.orania^^^l^ Orbem terrarum intelli5imus : iraetiamdici poffit, hiscompie- Bo fcrC^pj m rr •

1 i'j-

^unjur. EiJsS^S quatuor Nouiliimistotum genus humanum comprehedi.

Sicuti namque, vbicunque eft homo , quatuor mundi plagas in con-

rpe6tu habec j itaquifquis viuit,ha:c quatuor cxrremaante oculos ha-

beredebet, quibusfe quaficircumreptum confpicit. Ideoque., non 3

Exech.io,i^-^^lc haec quatuor iUis rocis ailimilec , quas Propheta Ezechici vidit,

Roca: qaa- quae fibi inuicem implicirx, vnam quafi roram conftituebaat , erantq.tuor. plena! ocuhs. Quo intelligamus, omnium 6^ fmgulorum oculatam ac

quafi pr^fentem debereefle memoriam hominiChriftianojuxtaqua-

tuor Euangeliftarum teftimonium vitam fuam inftituenti. Vnde&dicitur,qu6d Spirittu vitiZ erat in rom^quia ita cft Spiritus quidam vica-

lis & efticax, in affiduaquatuor Nouiflimorum recordatione;qui ho-

mini animum &: viram fuppeditatad rede viuendum, vicamq.xter-

Bara conlequendum.Horum quatuor Nouifiimorum etiam fuperioribus aliquot Capi-

tibus mentiofadtaeftivtjde Morte,Cap.LXxxv. Lxxxviii. & i.xxxix.

De ludicio; inxciii. Cap. Inferni meminimusCap-xci.& Csleftis

glorire, xc.Capite. Itaq.quatuorifta nuncnobisconfidcranda funt,

velut extrema &c nouinima,qus fui memoria & confideratione, ho-minem in ofticio contineant , quo Iic viuat,licut mpri optat , & prouc

poftea iudicari,&: deimim tradari defidcr£.t.

TJieYonym. ^- Hieronymus boniim nobishacin praxi documentum & exem-

fuper Mm. plum rcliquit ; dum fic de fe ip{e,quoad horum memoriam,Ioquii:ur:

Siue comedo,(iue bibojfiuc aliquid aliud facio; fcmper videcur illa tu-

ba terribiUs fonare in auribus meis ; Surgite morcui ; venite ad iudi-

cium. Indicanfquequamefficaxin ipfoha:c eftecrecordatio,addebat:

Qupties diem iUum confidero , toto corpore conrremifco . Si^ca tali

tancoque viro infixa fuerit NoqifT^Tiorum memoria,vp nunquam cumdeftitujfreVideatur

;quantumnos diUgentiae adhibere debemus, ne

eorum nos vnquam capiat obliuio?

Deinde, frhorum memoria& confideratio ita illum totofecit cor-

porecontremifcerc,qui pr^e vica: auftericace &abftineciaficconfe6tus

er^rat» vt^arentia offi vix aliud qudm cucis rugofa concegeretjquacque ad

fe inuicem (dum corpufcuium quieti vbi fors ferebat traderec ) coUi-

debantur^

Q^TTOn HOMIT^IS NOVISSIMA

Ipia rerer : quo iu^e animis incila reuoluamLetum : ludicium : Ini^rnus : Ca^leftia regna

.

'Dfi^£5 7/^ cesTermes I Que iepi^eJermes/Au coeur les arauer.

La Mort : la Semce/Du It^e, njentence /Le Ciel/ et Ldnfer

,

»-.»"- Ci. 5 -a;rrf ?v-\y-i.s5s« *;?.-* .

t

Veridicvs Christianvs. 545debantur

;quid de nobis di<fturi fumus' quaino nos terrorc & hoirore

mortis iudiciiqut' recordatio afficcre deberet ? No3,inquam, quorum^grauior cu!pa,&miinorefl:pcen'tcntia:qui ncc minimum habemus,

quod cum eius (an<5limonia,vir2eque auilerirate conferatur: qui,eheu/

vt plurimum equo malx nollra: naairre& cupiditatis frena laxamus&conccdimus ; vt pro fua libertate & arbiino , quocunque volet, eua-

getur &proruac.

C Cercum eft tamen.mortis diem raliter viuentes tam inopinato com- Dics raor-

prehenfurumjac li iudicis auc tortoris manus quempiam mox fufpen- tis ficuc

dendum arripiat, qui nihil miniis cogicans. plenis veHs pcr fuas volu- '

pratesfcrcbacnrj affluensgdudiis. Q^iemadmodum etiam bosadma. Bosad vi-

6t:andum du6lus,nihil mmus quam idum maiiei imminencem exfpc- <^i'»T^^i"«

^ar, interim dum blanda voce & mollibus manibus demulcetur -^ im-IT16 & fertis floreis coronatus honoratur,vt vicbima nil miferantis Or-ci : ita 8c illis inoptnata frons morcis malleo ferienda eft , & mcns im-prouidaiudicij fulmine conftcrnanda, quicunqueanrea hOrumme-miniflenoluerunr. Hoc ipfum nobis Chrilbus ipfeferio inculcat; At- Lue.zi,

tendite^ne jupenicnia: in ro; repcnte dies illa ; tanqium laqttcns enim fuperne-

met iu omnes, quifedentfuferf.uiem cmnis terra , Sedent aucem fupcr fa - Supcr fa.

ciemterra:-, quifuper terram , &inrebus vokiptacibufque terrenisr^j*^'^^"^

quierem luam, loiatRim, txaeleccat:onsm Itatuunt; cum ocio, (ecu-

ritate, fine mecu llne Nouillimorum memoria viuences, nihilqueco-

gitantesquid pofteafuturum fit;quorfumveanima ipforumdeue-

niet. Aut Cv forteahquando per acrem confcientia; remorfiuirtalium

paruula eos rangit cogitacio ; ftatim conantur expellere,data opera ob-huifciftudentj &:qua:lica eciamalmndeoccafione.detergercfacac^unr^

&moxad confuetas rcdeuntoblecftationes, inquibustoci efFufifc-

dentfuperficiemcerra; , inconfpeilu hominum.aquorum laudibus,

fauoribus, & conf^rtio depcndent.

Noratu dignum, quam euidenrer hoc in Marcino Luchero demon- Martini

ftratum fneric. Is , pra?ccrquamqu6d ha^retic.Tprauicaris labe con-Z,'"!'/!''^^'r r rr 1

/• n 1

morl"isIperlus efier, &:hiEreuum noftriremporisarchitedlus; omnieciam vi- confcieci».

tiorum cceno crat perfufus. Icaque dum femel cum luis combiboni-buscgregiegenioindulgeret, (qaodei erac familiarc j cogerecnrque

faburrceleuands graciae rurba difccdcre; audituseft folus fub dioftans (ecum colloqui \ &z confcientiaintus ftimulante , fic feipfc com-pellare, ventriculum molli pu!firasmanu;Marcine,Marrine: hicqni'

dem fat bene ficagitunfed quid poft ha^c futurum eft;ira ille.fed quid?

ad focios rediens antiquum obtinuit ; & immemorem futurorum vi-

tam viuens , condignaeciam , ar horribili morce exrinilus eft , vel a.

feipfo, vel a dremone no6l;u in lefto prsfocacus. Ira, inquam , agicur

cum talibus , qui vel Nouiftimorum memoriam ncn habenc , vel fi

quando

544 Veridicvs Christianvs.quando in mentem pr^eter fpem venerir,ilico explodunt ; vt qiia: infa'

. ^ nasilloruminhac vitavoluptatcsimpediat.

ininis Nj- Qii^^fiJorhajcNouiffimahominisappeHanturjquia hominifLibex-mfntnorii. trcmum vit^, (Sciinislococontmgant. Si ica Noailiimum accipias,

vt poftiUuci nihil fequatur ampHus; vnicum cuique tale tantum po-teflaccidere :probis &cle(ftis vidcHcecaecernagloria, reprobis e con-tradamnacio. Ettum mors acqueiudicuim , extremaleu noniiri-

ma ccrco tantum refpedu (quod vitae termmum concludant ) eruntdicenda.Sed red;e,vtdixi,omnia quatuor Nouillima vocantur.

H^r^uUhMorsquidem,quia vkima hnea rerum eft. Siue a lineis ordine du-

£^i)?.' ' <^is accepta fimiHcudme, quarum poftremam mors occupet rehquaf-

queconterminet: fmeahneisquas pidior pemcilloin tabula ducir,

quarum vltimacotum opus abfoluit. Morteenim <k omnesadus no-ftri vtlinex varice terminantur,<S«: pidatotiusvicx tabula vltimiO mor-tis cradu perficitur,atqueexfrcma adhibetur manusj vt hic nihil am-plius reftet faciendum patiendumve.

ludiciu,!. Sequiturdeindeludicium,ficutiinxciii. Capiteaudiuimus: Sta- DtntfCtii est honnmbuiffmdmon: Pofi hoc autem iudiciuw. Stacim fcilicet at-

queanimaex hocfragiii hofpitiolocorporisemigrarit. Iiidiciumhoc

particularevocatur;quiade vnoquoqueficin particulari,inhoramor-

tis : & iuxta huius iudicij fententiam definitiuam feu finalem , a:tern£C

vel beatiiiudinis veldamnationisacquirendarfententia, etiaminge-nerali illo tocius mundi iudicio ferenda eft.

ludicium itaquetum hoc.tum alrerum , vnume quatuor Nouifli-

pnisappell.uur; nonquafi nihil aliud poft illud fequatur -, fed quia fi-

nis quoque aliquis 6c terminus eft, pr^cedentia quafi ccrto limi te con-

cludens . Sicnamquefententiac prolationouiflnnum proceflliseft,Ii-

tem terminans ; poii: illam tamen fequuntur adhuc quacdam alia; pro

illonempe quiluem lucratuseft, pra^ter honorem , tranquilla infu-

per fruitio iuris& rerum,r!ro quibus difceptabatur: pro illo vero, qui

caufa cecidit, prxter ignominiam, amifiiopraEitereaeomm in quac ius

pra:tcndcbat, & Iu(flus,(S>: gcmitus.

Duo prjo- Duoifta Nouifl!ima priora, Mors & Tudicium , omnibus funttumr.KH-nnibus boni^jtnm malis communia. Moriendum eft omnibus, &c omnes co-commu-

i-aiT) ludicemanifeftari oportet&iudicari ;nemine, quantumuisfan-do quancumuismalo,excepto. Sed poft hcec duo , magnafequitur

fequeftrario, &diftin<Sliobonorum amalisadmiranda ; quo&duoalia NouilTima fpec^ar. Poterunt \\xc fimilitudine prolata clarii^is ani-

Similcab^''''''^^'^"-''^^'•><^ 'Tienti profundiusinfigi. Omnesquotquotfumus, boni

jncarceri- &mali in hoc mundo. imm6inhoc€orpore,veIutiincarcere,obcri-t;s,adiudi nien rebellionis acIxfa:Maieftatis Diuins, perpeccatireacum morti

ais"""*obnoxij , vindi conftridique tenemur. Interim filius Dei , vtRegis

Blius,

Veridicvs Christianvs. 54^filius,' paccm nobis compofuir, nofqiie Regi reconciliauir • ea legc, vt

qiiife recundum mediaabipfo inEcclefia ordinata gratantcr atque

Jhumilitergereret ; ei pax inita ad falutem vitamque proficeret.qui ve-

ro negligcret j irrira ci omnia 3c infecta fierent , & indignitatem fuani

morte (!k zeternis fuppliciisefletluiturus . Hicftatuselt capciuorumj

id cllomnium noftrura fuper terram viuentium,nemine feciufo. lamquatuorNouiflima exordine, fimilitudinicoeptseinfiftentes, adremapplicemus. Per mortemjtanquam per portam carceris, omnibus eft Mor$ por-

tranfeundum , vt iudicis imperio edudti, ipfi fiftaniur examinandi & ta.

iudicandi. Mors igirur tranfitus eft ex hoc mundo vel corpore,vtcar-

cere , bonis & malis communis : ficuti e carccre per eandem portamcducunrurvitadonandi honorandiquc , &mortequoque alficiendi.

lamc carcereadtribunal venitur, vbifententiaferetur. Hoc fecun-

dumNouiirunorum •, ludicium videlicer.

Hu<:ufque fimul pariquafi pa{Ii.i gradiuntur&: boni&mali : per

ianuam carcerisambo; amboad ludicium. Atdeinceps,profenten-

tiarum diuerfitate , vnus (ufpenditur,vel ad ahud mortis genus abdu-citur; alterinnocensdeclaratusabfoluitur j&infuperhonore&pra?-

miis afficitur - Atque ita , iuxta fententicE cuiufque tenorem , boni a

malis (eparantur per ludicium j & quique ad fuum Nouiilimum, ex-

E tremumque Nouifiiimorum dimittuntur : boni ad beatitudinem fem- Beatitudo

Fpiternam: mali, ad combuftioneminexftincuibilem. Quemadmo- ^^^^^' ?•

dumm vitaaiueriasambularuntvias, hivitiorum, iUivntutum ; itajetcrna 4.

luncetiam contrarias planc in partes diuellentur ; boni ad dextram

ludicis cum Angelis & Sandis Dei 3 mali ad finiftram cum da^moni-

bus 8c damnatis collocandi.

Vnufquifqueigitur tria e quatuor Nouillimis habiturus eft : neque Pnrtitio

plura, neque pauciora. Mortcm & ludicium boni a^que ac mali : & Nouim-

tum pro tertio, Inrernum vel Caelum : nequeaiia datur ratio itatuendi

computandique. Qiiartum non eftquodquisexfpeitet : quia quif-

quispoft ludiciumprotertioNouiflimotum Infernumadeptus fue-

rit; nileftquodille vnquam Ca:Ii nancifcendi fpem fibi polliceatur,

Sic qui pro tertio e quatuor ca:Ieftem fueritgloriamconfecutus; noneft quod is metuat, fe illo priuatum iri , & ad tartara vnquam aman-<iandum. Sed tum ibi incipit ,

quod cuique in a:ternum eft immuta-biliter permanfurum

.

Heu, quamlonge tuncalijeruntcordisnoftricogitatus,quamfui>t Vtilis me-

modo ! Diuerfi magis,quam qua: per fomnium ab his qu^E in rei veri- ditatio

.

tate contingunt, fiuebona,fiue triftia. Erunt propterea tuncvalde

in vfu hs &c huiufmodi exclamationes & lamenta- Hei mihi! vbi fui?

quid egi? vbi fuere fenfus cordis mei ? Quomodo ita exca^catU'. fui ?

Qui fieri poteft, vt hxc non ahter praEuiderim ? me miferum , infenfa-

X tum

,

54<j Veridicvs Christianvs.* tum,maleranum \ quo me ipfe demens perduxi l lam fatis recoftJof,

iTiihi non femel praediutum fuiflc, fore tam dcploratse vitae tam deplo-

randumexitum . Angelummei cuftodemme fatfoepe prsmonuifle,

meliora fuggeflifTe. Conlcientiam meam frequenter miht fcrupulum

inieciflfe ik. m faciem reftirifle , fed contemfl omnia jfurda omnia aure

pertranflui . Vas mihi va? mihi, qui fero fapio 1 antea harc omnia ali-

ter expendifle oporiebat; dum lamentis iSc precibus locus fuit.

Quod haec & fimihadamnandi vociferatun fint , & tahbus vanis

elamoiibusconteftationibusq. aerarepkturi, fatisclareexfacraScri-

^ap.%, ptura colhgitur^ qux fic iplorum lamenta defcribic ; Videntes turbabuH"

turtimorehornbiit, &mirabuntiir m jubttJtw.ie bijperat^ filutis-^ dicentei

intra fe ,fcemtentt.im agevtcs, & pr<c angufUajpmtusgewentcn htfunt, &c.

Isos tnfen(att\ Ergo erratnmus a via vcntatisj cir i:-^ftitt£ lumen non Uixit nohu-^

& fol tnteutgctiti<z non cfi ortiis nobis. L ajfatifumiis in vta iniquitatis& ferdt^

ttonm (jr anibidatwnus vias dijfciles ^ vt.im autem Domini tgnorautmus. QHtd

fiohis frof^tt fupcrbia} In muitgnitate mjtya ccnftwitifumus, Taliadixerunt

in tnferno hi qui peiCauertmt.

Vciiiffima Non eft itaque infimis fapientia; , interomnesorbis vniuerfi fcien-Philof®- tias,quatuor Nouiflimorum habere memoriam,& in iUis philofopha-

aninnl^^' Vtproptcrea benc de his proferri poflrt illaSalomonisfententia:

induccic. Qjjttm funt minima, terrai : & tffa funt (kpientiora fapienttbus . Lrcec

J?}-o« ^o. cnim magna& maxima fint in fe confiderata , tamen fr exiguam ho-

rumapud hominesmundanosexiftimaiionemartendimus, minimaquafi reputantur. Raro enim ifta verfantur in cordibus hominum;&rebusetiam mmimis poftponuntur. Sapientioratamen funt fapienti-

bus, omnemqueexceUuntmundatiiE fapientise fubhmitatem . Hincnon finedebiraratione antiquiohm Sapientiamin quadrato ftatue-

bant, quando iUam in nymphce modum eflingebant ; per quadratamfapientidEbafim, firmam&inconcuflam eius fedemindicantes. Ed

facri Ecclefia: Do6:ores, quorum fipientiainclufi intuspopuh confer*

iiantur , &abincuifantibus hcEreticorum procelUs muniuntur, pcr

quadrata ligna cju^ ad Arcae Nnes fabricam parari Diuinum iuflic

Numen , fignifixrari dicuntur. Sapientia itaque fumma eft in quadra-

10 hoc confiftere : & ficut quadrum vtcunque cecicierit,femper fibi fi-

mile eft , ita horum alfidua meditatione in moderata vit^e aequabihta-

tepermanere : ficutde AnnamatreSamuehslegimus i Vultufj^tllitis

^'J,^'^' non (tmtamvliiisindiueifamtita^i. Etvtait Apoflolus : Tantumvtciuite-'

nct niinCy tencat^ doncc de mediopat.

Quia ccrto ccrtiuseft; quifquis omnem fuum cogitatum,fermones

omnes & a6iu3 ,& fe pariter fupercurru Memoric-E coUocat (qui qua-

tuorNouiflimorum rocisfuper virs huius viam voluitur , &re(5!aad

vitamceternam ferturjCquis duobus, bonainquam voluntate& bonoconatu

VsRiDicvs Christianvs. ^47c^natutra<5tiis ) illumrubvixhuiusfinemvitjequeexltum , fe poffc

tranquillam ac fuauem eiufmodi vedlationem ante ingiefllim czelcftis

patriar reperturum : vbi cum ingenti gaudio de curru depofiLUs,ad im-menram gloria? coronam admittetur ; tanquam ad locum ik. honoremfibi debitum,6v: iam dudum prajparatum : vbi creatorem & icdemto-

lem fuum, tanta:q.gratiielargicorcm Deumlaudabit infa;culalkcu-

lorum. Amen.

Oratio ad bene viuendum & moricndum.

X^Amm efl admodumjincep(Jh_j ; fedhene confummajp, mere"•* tnrprdmium: ^j^ocirca, Bomine lefti chrifte, quipriricipium

(jr finis es, da,qu£fo,fic omniumrerum fnemfemper recogitem-^

<vt toto vit^ me£ curriculo ita megeram ^ficut in nouifima hora

a te reperirt defidero VtfaBo per tui timoremfapienti^princi^

pio, O" per amoremprogre(]k\ in tui dilefHone confummer; ^

tandem in CAlcfiigloria cum omnibusSan^istuis nomenfan^umiuum in aternumglorifcem. Amen,

X 1 Epilogus

34^ Veridicvs Christianvs.

Epilogus.

CnyfeU. jj^^^^l VM veritas, iuxtaD. Chryfodomum^materfit fan^itatisj

quid reftat, quando iam ex V e r i d i.c o C h r i s t i a-N o vericatemaudiuimus, nifi vtillacornoftrum pcflidear,

foueatque,& vitaEfandunoniam innobisgignat?lft:aautera

Atigtifiin, funtjinquit D. Auguftinus, quas fandiratis caufa feruanda funt: Pudi-

citia corporis, Callitas animae , & Veritas dodtrinae . Quis vero ne-

fciat, licEcinfideifmceritate&vit^ morumque probitate con(ifl:ere?

Cum igitur lila, quae lulei funt Cliriiliance , primum hoc hbro trada-

tafint^ &deindequ£ead redlamvitae normam pertinent-, reHquum

eft , vt fidei puritas ac conftantia ; vitccque reditudo & fanditas , ma-gnoftudio conferuencur. Sic etenimper timorcm Domini, vtve-

IX fapientia; principium , ad amoris tandem perfcdionem tendecur;

quo & vitia vitentur, virtutcsque exerceantur . Vt per carnis depref-

fionem ailui'gatfpiritus : per mundi contemtum ccEkmi petatur; &fpreto deuidoquc animarum noitiarum hofte diabolo , foH Deo fer-

uiamus : cui hic adlicereamus per gratiam;(5: in altera vita per gloriam.

Qujavero ha?c omniaab initio fapientix produda quatuor No-uiiTimorumHmiteterminauimus;, ob idbreuieorundeminculcatio-

neopusvniuerfumconcludemus. Qnocirca, vtprincipiumcum finc

fehciter connedamus,ficquevitam noftraminftituamus,vtpercom-

muncm omnium terminum ad arternam vitam commigrcmus : ima-

ginemur, quxfo , ac fi in confpedlu Dei totiusque caelelliis exercitus

conftituti ,quatuor nobis Nouiffima proponi videremu<^,darique no-

bisoptionem eHgendiex iiis qusecunquenobis aHquando optemus

euenire. Cogita igitur& expende tecum ferio^qu.xnam horum cH-

geres ? quas vcro reiiceres ? Quantum ad mortem attinet; nemo mor-

talium (vti modo fusc docuimus ) illam poteft euadere , vt nec ludi-

cium. In ha:c enim non caditeledio.Perrumpenda illa funt,& tranf-

eunda, veHmus, noHmus . Duoicaque alia fuperfunt ; Infernus, &Ca:leftisgloria.Cui Paradifusobtigerif, nihiloptabitaliud. Cui ve-

r6(pr6dolor!;Gehennaproforteaccidef,mutarenonpoterit.Quarej,

perpendequafiinDei prarfentia vtrumhorum duorumeftes eledu-

rus,adhucintegrare. Manifeftumeft; Caclcftem eligeres beatitudi-

nem. Itanosergomodogeramus^ ficuttales decet qui ideleprinr,

eamque felicitatem fibi obtingere peroptant. Sic enim nobifcum

inibitur ratio coram lummo tribunali , ac fi partem deteftandam ^ter-

nx damnationisliberaelegiflemusvoluntace, fi(quodauertatDeus)

nobisea contigerit. Ettum,etiamfiomnesSan6li pronobisfupplices

intercederent , refpondebitur nobis , quodmodo per Prophetam a

ppi. to8. Spiritu fando prccmonemur : Dtkxtt mdedictionem,& vmet ei, Et,No-

lun

VeRIDICVS CHRISTIANrS, -,49

luithenediclmLniy& elongMtur ab ^!?.Tancum (eheu! ) eloRgabltur, tan-

tumquechaos incertalcm& beatorum fortem conftitutumeric;, vc

nuUum vnquam neque confihum jncque remedium futurum fperan -

dumve fic , neque in ca:lo,neque in te,rra,guttam minimam folatij vel

refrigerijobtinencli^ quemadmodum Abraham diuiti epulonimif*-

randis modis acftuanci flagrantl & liagiranti refpondebat.At vcrb qui

meliorem adeoqueopcimam*clcgerit partem , elcd:us isetiam & pras-

cleclus eric a Domino j & Ibrs Sandorum non auferetur ab eo in

jEtcrnum.

Oratio.

OBemgnifime^ clementifme Domine lefu chrijle, qui

temetiffum tam amanterm perditorujn hominum mantis

tradidistij 'vt pro nobls iudicareriSjCondemnareris,crmortitur~

pifima Crucis tradererls : te per illihatam animdi tu^ puritatemC^innocentiam \peri^ immenfum& immeritum fanctifimi tui

corporis cruciatum& mortem humillim} deprecamur-^-vt frratiain

nobls donare dignerls ; quo tempefiue uideamus, qu£ nobls deui-

tanda,qu£(jj. faciendafnt, vt Diuina tu£ Maiefati placeamus-

dr pariter voluntatemac robur , ut eademrecfe (jr confianter

operesompleamus : vt poH bonam, fanciam , ac laudabilem vi-tam, per OHortem c^ ludicium tranfeuntes , ab ingreffii Gehen-n£ protecti, per gratiamtuamad AternamVitam peruenir^mereamur, Amen.

T O LL E ; L E G E:

T O L L E, L EG E.

ARRIPVI, APERVI,LEGIIN SILENTIO CAPITVLVM,

QVOPRIMVM CONIECTI

S V N T

O C V L I M E L

D. AVGVSTINVS,Confefl". lib. v 1 1 1. Cap. x i r.

ORBITA PROBITATISAD CHRISTI IMITATIONEMVERIDICO CHRISTIANO

SVBSERVIENS.ASPICIE.NTES IN AvCTORBM FIUET . Heb . xji .

Cliriftiani nomen ille fruftra :(ortitur^ quiCKriftum mmime imitatur. D.Ax^uft.dever.chriii.

QVOCVNQJV^E IBAT SPIRITVS,

ILLVC, EVNTE SPIP.ITV,

ETROTiE PARITER ELEVABANTVR,

SEQ^ENTES EVM.

SPIRITVS ENIM VITJE ERAT IN ROTIS.

CVM EVNTIBVS IBANT,ET CVM STANTIBVS STABANT,

ET CVM ELEVATIS A TERRA/PARITER ELEVABANTVR ET KOTJE,

SEQVENTES EA.

QJ^IA,

SPIRITVS VIT^ ERAT IN ROTIS.

Ezech. Cap. i.

ORBITA PROBITATls!AD CxHRISTI IMITATIONEMVERIDICO CHRISTIANO

S V B S E R V I E N S.

Cum refutatione fuferjlitioft cuiufque atque

tne^ti oblecfamcnti,

Prooemium.

VEMADMODVM prxcellens aliquis pidor^omni fua induftria ad viuum conatur expri-

merc , quod libi ex arte imitandum prsefumfe-

rit ;ita illa hommi Ciiriftiano mcumbitcura,vtChriftum Saluatorem noftrum in vita fanctaq.

conuerfatione imitetur , &: in fe ad viuum quaftdeUneatumexhibeatr iuxtanominis iui iufceptique operis exigentiam.

Hoc enim eft adniti , donec in ipib formetur Chnftusj vt lo-

quitur Apoftolus : &: veluti in expoiitione decimxquintx Gai^i

Interrogationis Rerponftonisque V e r i d i c i noiki huc-ufque depinximus.

Ad hanc autem Chrifti imitationem concinniiis peragen-

dam, iuuatquidquid homini Chnftiano ad bene beatequeviuendum adminiculo eft , &: calcaris loco ieruit: quo ita tan-

demin omnivirtutumgenereproficiat, vtChriftum vchiti

prototypon ftium inreipfevelut in tabuh reprsefentet . Ec,

quemadmodum lam didus Ve

r

i d i c v s, cum iconibus, ea-

rumque interpretationibus,eum iniinem Ledon Chriftiano

proponitur -, ita eodem colUmat, &: quaii Probitatisquxdam O r f i r a , reda ducit fequentiS Rotula: vfus ac pra-

xiSj cum hac eiufdem elucidatione.

Capo

^H O R B I T A

C A P. U

^Ujt fit prlmaria, huiui Tra^attM intenti&.

Scopvs huiiis cxcogitati conceptus cft, vt quVvGl fcrijc

lcdioiiiSj vel grauiorum occupationum pcrtxli , dclicium

potiiis aliquod ,quam folidiorem cibum, orexi prodrata dc-

liderant ; iucuudo modo certoqj obledamento ad lcctioncm

liuius illiufve Capitis,proutforsfcrct , alliciantur : ipllsque

certa in maniis ratio detur,qua per modum rccrcationis , vti-

lisque atquc honeftx voluptatis , anfam in mclius proficien-

di habeant. Sic enim fiet , vt fuaui quafi funiculo , ad vcramdcbitamquc Chriili imitationem adducantur : qua in fc ii.iif.

que moribus, abfolutidimum ilkid omnium virtutum fum-mxque pcrfedionis exemplar ,

quancum humana^ fragilitati

concclTum cft , ad viuum cffingant exprimantque. Turpeenim cft, &: artificis nomuie indignum, li nihil quod artis fu^

iit,callcat: pidorque pro Chriili Seruatoris effigic , nefcio

quid monilri potiiis in tabula fua , &: Chriftianus iii vita fuAj

coniiciat rcferatquc.

C A r. I I.

Confutatur Liber Tortuns. fuperfitiofu-s.

VERVM cnimuer6,quisfatisdeplorecdetcftandum quo-rundam ftudium,qui prceccrquam quod humana imbe-

-cillicas iha fponce in omne malum procUuis eft, olcum cami-

aio addences , nefcio quas cifingunc arces , vcpronx propen'-

iionifomenca fubiicianc? Quidenim hocaliudeft,, quamnucanccs labancesque ad prsecipicium certamque perniciem

ampcllerc^ & ad infcrnum proruentibus calcar fubdcre?

Eiufmodifarinx&farraginiseft, inter mille , infelix illc

infortunacuique Fortun^ Liher;qucm Teutonice , 'SLYjup^

bci* j-oitupncii , hoc cft , Fortun£ domum , appellant . Quiiepido quodam qu^crendi , inueftigandi, lcgendique ftudio

q^uQd prxicribic^ partim manifefta notaque faccre videtur,

quas

T R O B I T A T T S. 3Jj-

t[ux cuiquam acciderint , vcl eidem fortc funt futura: partim

etiamcx incertis fallacibusque quibufdam ortus nataliumqj

indiciis ac fignis , vnicuiq. fuam, vt aiunt, fortunam infortu-

niiimve pra^fagire &: prxnunciare videtur:ad talia fe ptvTfum-

tuose efl-ercndo , <\ux foli dium^ prouidentix manifcfta efTe

cognofcuntur.

Et, quantumlibettam f-iftuofi vanique libri audor , fub

initium profiteri videuu- , cxcogitatam traditamque tantiim

clTc hanc agcndi rationem , ad melancholix humorcs dilTi-

pandos , arccndumquc ta:dium ; &C ad otiofas mcprasqiie

confabulationes mipcdicndas : Et tamctii , vt mquit, rcs ita

inrcrdum cueniat,prout ui tah kidicro vaticmio fortilegioq.

prxfagitur ; certo fcihcet Pianctarum hifluxu(qui homua

inchnationem quidem ahquam , nullam vero ncccflitatcm

ingcncrat) fccrctoid operantc : nontamcnproptercailhid

omnuio ita crcdcndum , ncquc tah eucntui hrmam fidcm

adlubcndam : quantumhbet , inquam , ita ipfe audor fmcc-

re prarcauerc,prudcntcrque prarfarividctur, Lcdorcmquc

fchgiose pri^moncic : noniblum tamcn cidcm apcrtccon-

ccdit , aiiqualcm tahbus fidcm tnbui polfc,(modo non m-

dubitatam ac firmam ) vcrum etiam manifcfle , ihx prote-

llationis obhtus , fubmdc fcrio flc auguraca propuiat ; 5c ad

apcrtam fuperftitioncm , vanavaticuiia, &:protanaciufmo-

di uifandaque facinora viam fternit , oftiumque patefacic

cuidentifluiium.

Hincfit, vtquotidiana expcricntia(quod dcplorandum

cft) difcamus,non fbliim quamphu'imos ^giiara: fortis honii-

nes,pcrimprudcntiam in iR;ufmod' errrores prolabi, vt vcl

pra^tcrita , vcl pra:fcntia , futuraveabftrufi fcrutan prxfu-

mant ; vcrum ctiam muitos diabohcjs his fafcinis oburiclos,

lam di£lo Fortuna;, natahumvc,fcu gciicthhaco hbro audcrc

vti,vtcuTiofis, fantafticis , fanaticisqiieiiominibus vcntura

ipflsccrto prxnuncicnt : quod fcelus iioncfto palhantcs vc-

lamine , vocant, Suam. ahcui legere gencalogiam , vei Nata-

liciaprofitcri.

Y i .. C A p.

^;^ O R B r T A

C A r. I I r.

Terillicit^ ohle^amcnta non tollittir, fed crefcit fotius

animorum arumna.

H I r eft, eccCjlepidus illc libct,melancholix arcendce per-

idoncus ;quo ponus incauti ac miferi homines

(quan-

do rcs linillro lUisaufpicio cadit-, aliaque quamoptent, eis

ex pcftilentis illiuslibndiclaniuroraculo) plane cmota: men-

tis fiant,&: (jpei prorius derpcrata^: vt lam demceps fcicntes vo-

lentesqueid qua:ritent&: feclcntur, quod intbrtunatus ille

Fortuna:libcr , feu gcmalium didatura tcmcrc admurmura-

uit : quod alias nunquam toto iux vitx curriculo , vel pcr ib-

mnium cogitaiTcnt . Vnde fit , vt ifte laqueo libi infehx prx-

cludatguttura , ille ic aquis pra:focet , alius ie ui ignem con-

iiciat; ahusvero, iuxtaiUam naturx iua; llbi lam reccnslic

incantatam promtatcm, talia,feu furti , feu cxdium , ceu ftu^

prorum, &:idgenusfacinorainfanus perpetret jc\\xx illum

adinfamem&: quaii vaticinatam ipfi mortem adigant. Ali-

quiycrb (quibus ibrs vrcunque.benigniorcecidit ) vellonga

tabc fe coniicientes , velgraui melancholia preili , vel alias

dciperabundi, vitam trahunt mille mort^bus miferiorem.

Harc cft,inquam,iucunda illa animorura Qbledatio,quam

fpcciolb velo pra:cendebat audor. Hx-C illa,vt aiebat^inuen-

ta dcxteritas,, &:percommodaratio , ad fabulas futilesque

coUocutioncs impediendas : &: interim efiicit , vtquis vul-

fri fiat flrbula , &: miierandum toti mundo ipeclaculum . Vt

omittam , me ignorare , an vfquam vnquara , toto terrarum

.orbe,tam inept2e,tam indccentcs , tamque perniciofa: haberi

queant confabulationes , qua^ his tam infulfis,infamibus,pe-

ftilentibusque didis,effidisque dicteriis merito debeant im-

pcdiri : m'ii forte, quemadmodura vnum malum , aho fimi-

.li,&: vt plunmiim maiori malo malecorrigitur; quod male-

fani hominis , immo mahgni fpiritus coniilium eft ; fub fpe-

cie mali alicujus prohibendi ,pcrnicioiius aliud malura m-

truderc.

Qux

PROBITATIS. 35-7

Qux vnquam queant foediora , peiniciofiora , maglsque

infamia proferri coUoquia 5quic &: caftas aures magisoften-

danc , &: pura pedora grauius faucienc ,quam quse lingulis

ferme vicibus, fmgulis quibufque foiticiombus, pagellis , &:

refponfis , in libro illo Fortunx obtruduntur ? Omnia lur-

coimm,lenonum,meretricularum, Sc impuriifimorum quo-

lumlibec paraficorum curpiloquia , &: fa:culenta dida auribus

nigerit. Adftantium atc]ue audientmm facies, &c eius pr^fer-

tim,cuifua ({icemm loquuncur) Forcuna prxlegitur , ica ru-

bore fuffundic , vcnon foliim indeconfufus ablcedac, fed

cciam aliquando coco vica: fux cempore quali infamis &; no-

:tacus habeacur.

Quis pudoris honeftacisque laduramexpcndac, (vtani-

ma: labem caceam ,qua: inde concrahicur ) quando in pro-

bosiuuenes, caftasque virgines, infortunaca eiufmodi pro-

nuncianair aufpicia ? Ludus enim ifte nunquam facis deplo-

randus , Ci^dij vc aiunc fallendi gracia , vcplurimum incer ad-

olefcenciores exercecur : dum iUe qualem vxorem, quale'm-

ve lic in fsEculo Forcunam habiturus ; ilia qualera maricum,quocveficproleshabicura, quidve cecerum ipfiiicfors lacu-

,ra,cali indagine perfcrucatur-

Hxc eftjicerum dico , iUa cam folercer,vc ipfis apparet, cx-

cogicaca fallendi ca:dij cemporisque racio : quali vero Chri-lliani non iic hominis , iblicice accendere, ne vel momencuracam precioii cemporis abique frudu depereac

, pociiis, quaravc quxiicis miUe fallendi negligendique modis, illud ica dila-

pidecur perdacurque. Veruncamen,ii concedcre id opus eft,

vcincerdumquiscardij faftidiique collendi graciafe obledecrecreetve ; an ergo non eft inueniremodum , quo fe honefte,

iicite,quin & vcilicer reiiciacaliquis collacve cxdium , auc a ie-

riis ( vc remiifo neruo arcum) animum relaxeC; niii obicocnaj

infanda,&: in Deum blafphema ex Auerni cofno media hau-riac , fefeq; deplorandis ilhs modis obledec, quibus &;Ange-ios coiKriftec^&: exhilaret d^emonas?

y 3 C A p.

^S O R B I T A

C A P. I V.

^xphditur atms lihellm , Lttdus Fortund mncupatf^ ,-,

cum omni noicid leBionis oble^amento.

IVXTA hanctam infauftam male fortunatie Fortunsedo-

mum , velut omnium obicoenitatum infamem officinam,

iurc optimo veluti condignum vicinum , libellum illum par-

uulum facetum collocabimus , qui Teutonum lingua , ^tt

fpcl tjan auonturcn infcnbitur : hoc eft , Ludus fortiiitortim

euentuum : seque Ludum Fortttmz dixeris. Qui tametii nihil

(vtprioresiUi) fuperftitiofum continet , nuUumve hic vi-

deatur eius generis fubcffe periculumjtot tamen tamquc tur-

pis notse , verfis finguUs fere pageUis , continct impura dide-

ria , falesque ram falaces ; vt mirum fit , tam pufillum codi-

ciUum , vt qui pugiUo concludi queat , tantam rerum foeda-

rum farraginem pofTe complcdi : adeo, vtfoedushic lenoci-

niorum foetus, tam foecundo foeculentoque geftatus vtero,

fuo toto,ac matre ipfa, maior appareat.

Eaautemefthuius a diabolo miUe-artifice inuenta ludi

obledatio , vt fere femper fortientis audientisque pudorc

fuifundat faciem , cxiftima.tioni eius inurat notam , atquc

animam vuhieret : &; ita quafi triphci loab lancea conficiat

infehcem : dum pr^eter plena turpitudinum plauftra , vel dcamplexibus, vel de geftando vtero,vel de prole habenda , auc

etiam fea*et6 habita , voculas accinit.

Eiufmodi habendi funt omnes lUi ad lafciuiam Ubidincm-

que concitandam ,ad turpis amoris ignes fubiiciendos &: ob-

fcoena qua^que capelTenda confcripti confidique Ubri : qui vc

noduq.diuq) iuniorum manibus teruntur,ita incredibile-cft,

quantam tenerioribus iUisanimisprartextuiucunda: obleda-

tionis ingerant ftragem. Ito itaque, & te perde prudcns vo-

lensque, cum taUbus oblcdamen:is:qux omnia Vulcano po-

tius lint immolanda , quam in manus vnquam vcniant ho*

minum.C A P.

P R O B I T A T I S^. '3^5

C A P. V.

Orbitae probitatis commenddtur vtUitas,

QvociRCA, vtindecentes , impudicos ,pcrniciofosj^

illos Sortium , Natalium , Caiimmque cuenturorum

ludos 5 & foeda nociuaque omnia ciufmodi obledamenta,

mcliori honeftiorique excrcitio excludamus , &: (quod qui-

demm nobis eft) exterminemusj vel faltem,cui fua falus cor-

di crit, oblatis ei falubrionbus, occaiionem dcmus iftiufmo-

di vanitatem , fuperilitionem , &: noxiam oblcdationem re-

pudiandi ; vifum fuit , fub fincm Ve r i d i c i noftri C h r i-..

STiANi, honeftum alium , iucundum , atquc vtilemoble-

damenti modum adiiccre : per quem , omncm dccentiam,

probitatcm , ac pietatcm, cum quadam animi voluptate , ^yvt dicitur,ludcndo addifccre liccat.

Non id quidcm, vt quis per propoiitam inueftigationem,

inuentionem,leclionemve eoru qua:obtigerint,prxteriti ali-

cuius,pr^fcntis,vel futuri fecrcti nodum libi folui, vcl prsefa-

giri quidpiam arbitretur: {q^ tantiim, vt occaiione eiuimodi

fcrutinij &: ledionis, anfam aliquam pcr interiore animi mo-tione arripiat, ad mehiis quod fui nominis &: oificij ratio po-

ftulat peragendum : vocationcmq. veri Chriftiani perfcdius

cxequendam. Quo fic,<Si: vitia vehementius detcftetur,&: in

ardentiorem virtutum amorem rapiatur . Sicque exadior

Chrifti imitator , &: tabulx in anima Chriiliana depingcnd:^

Apelles exifbt: quemadmodum etiam ad hoc merito anfam

captamusex omnibus, quxaudimus,videmus,cogitamus,

agimus,&: patimur. Sic enim omnia cooperantur in bonum,ei qui omnium , ad ialutis fux fcopum coUineando , habet

rationem.'

Quis,qu2Efo,improbct , immo quis non fummopere col-

laudet ; ii quis itamconcionibus audienda vcl audita ad ie

rapiat , (dum prxcipue cor libi.tangi fentifcit ) ac ii ipeciatim

{ibi a Deo dida forent, ac carlitus denunciata ? Ita egit fan-

tosPrancifcuSj dum ex Euangclio hx'c verba in templo pro-

nunciaxi

3(^0 O R B I T A

Ktwfe.io, nunciari audiuit: 'N^lite -popdere aurumneque nYgentum.ne^que pecuniam in %onisveHns : nonperaminvia^ nequedu,ts

tunicas , neque calceamenta,^c. libieam regulam {eruaiidam,

propofuit; tanquam a Deo taliter promulgatam.

Sic &: de fando Antonio legimus; quicum ingreiTusEe'

M.'.tth.\9. cleliam , ex Euangelio audiuiflet : Si vis perfechis effe ; vade

^ vende omnia qu£ habeSj (jr da fauperihm : tanquam ea libi

u^t/j^Mfr-* didaeflent (inquitD.Atlianaii'us) licChrifto Domino ob-

j^ycemperandum exiflimauit.

•ptta S . Au-

C A r. V r.

Qmd clodou£0 exfeditionem in h^reticos faranti

diuinitu^s euenertt,

"P VM fereinmodum ClodouiEus, primus Galliarumrex-— ChrilKanus^lignum iibi in bonum, quali a Deo datum &:

optatum accepit, illudque fecutus eil confidenter. CumGreg.turo- cnim Amanos ex Gallia profligaturus exercitum comparaf^nen^M i.

f^j-. nuucios ad beati Martini bafilicam direxit,dicens: Itc, &:

MiTi.Franc. fotiitan aliquod Vidoria: aufpicium ab xde fanda liofcipietis.

Tunc datis muneribus, qux loco lando exliiberent,ait:Si tu^,

Domine, adiutor milii es; &: gentem lianc incredulam, fcm-perque xmulam tibi, meis manibus tradere decreuifti , in in-

grcffu baiilicx S. Martini dignare propitius reuelare : vt cog-

nofcam,quia propitius dignaberis elTc famulo tuo.

Maturantibus autem pueris,S^ ad locum accedentibus,iu-

xta imperium Regis , dum fandam ingrederentur balilicam^

hanc antiphonam,ex improuifo,pnmicerius qui erac incepic:

pfal »7, Frdcinxifii?ne,Domine,virtuteaabe//u7n : fuppUntaJit infur'

gentes in me fubtM^ me; (^ intmicos meos dedijli mihi dorfura:^

odientes me dif^erdidt(li. Qjuod fatellites audientes,6^ Domi-nogratias agentes, &:vota beato ConfelTori promittentes^

lasti nunciauerunt Regi. Hoc figno gauilus frctusque Clodo-

u;ms , vitloria , Deocxhtus admirabilitcr adiuuante, poci-

tus efl.

Ca?,

P R O B I T A T I S, 5^'I

C A r. V I it

^uldmatrl fanctte Lucia ex Euangelij verhls fatutafi

frouenerit o?mn^,

T E G T M V s quoque quomodo S. Lucia ad fepulcrum-—

' farnStx Agatha: cum fua macre orans, vt cidem fluxu ian-

guinis laboraiiti , beat;:e Agathx interceilione fanitatem mvpetraret ; ciim ex Euangeho recitari audirct , quo paclo mii-

lier illa fimiii laborans morbo,tadu fimbna: veduncnti Chri-*

fti ianata fuiirct; matrem iliamj verborum iUorum-occaiionc,

adhortata eil, vt fcpulcrum S. Agathx , loco fimbnx Chriili,

contingeret,firmiterque confideret , ie mcritis& interucntu

fandx martyris fponfkqj Chriili , optatam fanitatem confe-

cuturam ;qucmadmodum fidcs iUius hxmorriioiiTx eamte-flante Domino faiuam fcccrat : quod vbi fecit j mah omnismoieiliam a fc fugauit, 6c curata cil. *

C A p. V I I r.

* De conftUo vel confolatione, expij lihri apertioncj

dr injpectione pie requirendls,

Qvi s etiam iufte vitio vertcrit , fi quis,vcl in puiiilanimi-

tace fpiritus& tempcftate , vcl m mosfli,andi , deibiati-

queanimigraucdine, autgraui tentatione , iiue etiamboni

aiicuius motus interioris excitandi fludio librum aiiqucm

(piura tamen ) arripiat , aperiensque attendat , quid iibi pri-

miim ante ocuios obie£lum fuerit: idquc iegens,occalionem

inde vel foiatij , vel coniiiij , vei meiions propoiiti inflindum

cliciat ? Scioiiluda piurimis ita pie vtihtcrque ahquando

fuiiTevfurpatum, &: ctiamnum vfurpari. Non quidem ei

rei ita inhxrendo,perinde acii neceifario ita fieri oporteat

j

iirque certum cselitus datum oracuium j fcd folum, in quan-

tum, Deo ita bene difponente , atque omnia &: omina diri-

gente,vtiieatquecommodum cife percipicur , ad turbidio-

rem animam cranquillaudum,adnutantem coniirmandum,

2 iriftein

3^1 O R B I T A

triftem conrolandum ; tenebrasqj rei forte propofitae ofFufas

difcutiendum : &: ad omnium con*ditorem Deum puriiis

^^acriufque accedendum , fcrioque ad cor conuertendum.

C A P. I X-

K^dmiffiTida T) .K^ngtiJiini conuerfio^fer Ithrl

facriapertionem,

NON multum difHmili modo placuit diuinae prouiden^

tia^lucidam illamgemmam, fandum^niquam, Augu-ftinum , ex hcerefeos tcncbnSj cocnofoque vitiorum lacu cri-

pere , &: Ecclelix fponia: iiia: micanti coron^ inferere. Nam,ciim lam quaii mops omnis eflet confilij , nefcuetque quofe verteret , tali tandem ratione conuerfus eft. Sed ipfum id

Atiffifiin. narraiuem audiamus. Quamdiu (inquit) quamdmcras &c

L'ca^iii cras ? Quarc non modo ? quare non hac hora finis turpitudi-

nis ntex ? Diccbam lixc ;& flebam amariflHma contritione

cordis mci. Et ecce ; audio vocem de vicina domo , cumcantudiccntis, &:Grebr6 rcpctcntis, quali pueri anpucUa:

nclcio : Tolle, lege : Tollf, lege. Statimquc mu-tato vuku intcntifTimus cogitare capi , vtriimnam folcrenc

pueri, in aliquogenereludcndi, cantaretale aliquid : nec

occurrcbatomnino, audiuiiTc mevfpiam a Rcprcifoq. im-

petu lacrymarum , furrexi , niliil aUud interprctans diuinitus

mihi iuberi, niii vt aperitem codicem &: legcrem,quod prr-

mum Capitulum inueniiTem. Audieram enim de Antonio,

quod cx EuangcHca leclione , cui forte fuperuenerat , ad-

monitus fuent , tanquam iibi diccretur quod legebatur:

M4t. 19-' Fade d^ vende omnia qua habes , cf da pmperibus ; c^ habebls

thefaurmn in c^lls : & venifequere me : & taU oraculo confe-

ftim ad te , Domine , ciTe conucrfum. Itaque concitus rcdij

ad eum locum, v.bJL fedebat Alipius : ibi enmi pofueram co-

dicem Apoilolicum ,quando furrexcram. A r r i p v i

,

APERvi,ET legi infllcntio Capitulum,qu6 primumRo/H.ij. conicdi funt ocuU mei : 'J>ionin comeffationihm & ehrietatl-

bns.-^ non in cubiUhm cr mj^udicittls-^ non in contentione (jr ^mji.-

lationa

P R O B I T A T I S. 3^3

Imone .• fedlnduimini lefum chrijlum: c^ carn^sprouidentiam

non feceritis in concupifdntiis.

Nec vltra volui legere: nec opus erat. Statim quippCjCum

fine huiufce fententire , quali luce finceritatis iniufa cordi

nieo, omncs dubitationis tencbrse diifugerunt. Tum, in-

terieclo aut digito , aut ncfcio quo alio ligno, codicem clauii:

& tranquillo lani vultu indicaui Alipio . At ille , quid in ie

ageretur, quodegonercicbam , fic indicauit: Petit vidcre

quid lcgiffcm . Oftcndi , & attendit etiam vltra quam ego

legeram, &: ignorabam quid fequeretur . Scquebatur vero :

IniirmuTn autemin fde aJfumit(L^ . Qiiodille adfe retulit.,

miliiqj aperuit : &: tali admonitione firmatus eft. Ha^tenus

ipfc Auguftuius. Ecce admirandam tanti viri conuerfionenij

&: Alipij in bono propofito confirmationem tali profedamoraculo, 8^ modo legendi pnmum quod fe aperto Iibro vul-

Iuiuifpe61;antis obiiceret.

C A r. X.

. Conticrfio duorum Curialium flupenda^ Uhro

'vitA S. K^ntonij injpeifo.

Qv I D N I his ftupendam Curialium illorum conuerfio-

nem annedamusjquse occalione libn vitx S. Antonij

^in cafa quadam 5quam quidam monachi incolebant ) m-

fpedi&dehbati fehciter accidit ? Quia igitur tam confor-mis eft ifte euentus , ei quem hoc noftro ftudio intendmius,omnibusque ifta lecturis optamus ; etiam eiufdem D. Augu- ^ „ «

ftmi verbis eum proponemus . Sic enmi ipfe mfert , de Poti- Coffih. 8,

tiano libi & Alipio quod recens accidcrat,narrante. Perten- "^'^*

debatjinquit, ille &: loquebatur adhuc j &:nos intenti tace-

bamus. Vnde incidit , vt diceret •, nefcio quando , fe & tres

ahos contubernalcs fuos , nimirum apud Treuiros, ciim Im-peratorpomeridiano Circeniium fpedaculo teneretur,exifre

deambulatum in hortos muris contiguos. Atque ilhc,vt for-

te combmati fpatiabantur , vnum fecum feorfum , &: ahosduositidem feorfum^pariterqjdigrefTos. Sed illos vagabun-

z 1 dos

5^4 O R B I T A

dos irruifle in quandam cafam , vbi habitabant quidam ferui

tuijDeus, fpiritu paupercs^qualium eft Regnum c^Elorum.Ec

inuenifTe ihi codicem in quo fcripta erat vita Antonij;quam

legere ccepit vnus eorum : Et ;mran,(jr accendi-^ c^ inter legen-

dum medttari arripere talem vitam : 5£ relidla militia fxculari

feruireribi : eratautemexeisquosdicunt Agentesinrebus-

Tunc fubito rcpletus amore fando & fobrio pudore,iiatus ita

llbijConiccit oculosin amicum, &: ait illi: Dic, quxfo te, om.-

mbus iftis labonbus noftris quo ambimus peruemre ? Quidquserimus ? cuius rei caufa militamus ? maiorne c^q poterit

fpes noftra in paiatio,quam vtamici Imperatoris fimus?Etibi

quid non fragilc,plenumque periculis ? Et per quot pericula

perucnituradgrandius periculum? Etquamdiu iftud ent?

Amicus autem Dei,{i voluero,Ecce nunc fio.

Dixithoc, &: xmhiAm pirturitione nou£ vit£ ^ reddidit

oculos paginis. Et legebatjO' mutabatur intt^;^h\tv\ Dominevidebas. Etexuebatur mundo mcnseius ; vtmoxapparuir.

Namque dum legit, &: voluit fludus cordis fui,infremuit ali-

quando , &: difcreuit decreuitque meliora : lam lamque

tuus,ait amico fuo : Ego lam abrupi me ab iUa fpe noftra : ^Deo feruire ftatui : 6c hoc ex hac hora , in hoc loco aggre-

dior. Teii pigetimitari,.noliaduer{ari. Refpondit ille, ad-

hxrere fe focio tanta^ mercedis tantdEqu^ mihtise . Et amboiam tui xdificabanc turrini , fumtu idoneo relinquendi om-nia, &: fequcndi te.

Tum Potitianus , & qui cum eo per alias horti partes de^

ambulabant ,quserentcs cos, deuencrunt in eundem locuni;

& inuenientes,admonuerunt vt redirent, quoniam declinaf-

fet dies At ilH, narrato placito &: propofito fuo, quoque mo-do in eis talis voluntas orta effet atque firmata,petiuerunt,ne

{ibi molefti effent , fi adiungi recufarent . Ifti autem nihilo

mutati a pnftinis, ileuerunt fe tamen , vt diccbat , atque illis

pie congratulati funt,&: commendauerunt fe orationibus eo-

rum:&: trahentes cor in terram,abierunt in palatium : illi au^-

tem affigentes cor c2elo,manferunt in cafa. Et ambo habebac

fponfas.Qux pofteaquam hoc audiuerunt, dicauerunt etiam.

ipfx

P*R O B I T A T I r. 3<5'/

ipfa; vlrginitatcm tibi . Hucufquc D. Auguflinus^de horumconuerlione^quas &: eius conuerfionis pars magnaiuit.

C A r. X j.

Ifiopinata {^eihh^liinalbanojcc^ioms occafionc^.

C I c fcre &: i£rhiops,Eunuchus Candacis rcgino:, fidelis cf-

k^-^feduscft., occalionc fcilicet ScripturcT facrx quam fortc;

lcgebat : &: cui Philippus diaconus , a Dco miffus , opportu-

nus intcrprcs fupcrucnit. Sic narratur ui Aclis Apoilolorum:Eccc , vir Aethtops , eunuchiis potens Candacis Reginji Aethio- '^^- ^"

pum,qui erat fuper omnes gaz.as eiu^ , venerat adorare in Hie-

rufalem : c^ reuertebatur fedens fuper currum fuum ; lcgenfque

JEfaiam Prophetam . Bixit autem Sptritfis Philippo : Acced^,

C^ adiunge te ad currum tUum. Accurrens autem Philtppu-s^aU'

diuit etim legentem Ffaiam Prophetam , d^-dixit: Putafne in-

tc/iigls,qu£ legls F Qui ait : Et quomodo poffum , fi non aliqut^

cflenderit mihi .«^ Rogauftque Phiitppum^ vt afcenderet , &fede-

ret fectim. Lociis autcm Scripttirx quam legebatjerat hic: Tan-,.-

quam outs ad occiftonem ducim eH, icc. Aperiens autem Philip-"

pus os fuum j i^ incipiens a Scrtptura isia , euangelt^atiit illi

lefum. Etdttm trentper viarn, venerunt ad quandam aquam:(^ait Eunuchus -, Ecce aqua ,

quis prohtbet me bapti^^ri ? dixit ati-

tem Philtppus : Sicredisex toto corde\,licet. Et rejfondens ait:

Credo fltttm Dei effe lefum chrifum. Et iufitfiare currum : e^defcenderunt tterque in aquam , Phiiippus cr Eunttchus, S^ ba-

ptizauit eum. ibat autem per viamfuamgaudens. Ecce, occa-

lionefortuitse &:incertx leclionis, Deo ita tamcn dirigen-

te , illumuiatus,conuerfijs,&: baptizatus efl j & iEthiops mii-

tauit pellem fuam

.

C A r. XI r..

{JHirabtiis circa S. EphrdmeuentHsJuxtapr^ceptum

animo votum.

A LD E congruum iam didis exemplum efl& illud,quc

d

de fando Ephra:m refertur. Ciim enim aliquando , fni-

z 3 g«-dari

V

^6(y O R B i T AFx Met.i- gulariquodam inOiiniftu , adpietacem raaiorcm , fublimio-

^JimfomT^"^^''^4'-^^ "^^^^ fmdx Philofophiam compledendam mouere-

fi^r. 1 . tiu- j coquc {ludio Edeflam tcnderec ; lic fecum dixic^ Dcum-quc prccatus crtmhunc modumrleiu ChnftejOmnium Do-minejConcede vt ego Edcllam ciuitatem ingrediens,in ralemvirumftatim incidam, qui ilt idoneus ad diderendum miC-

cum dc iis qua: ad animx xdificationem pertineant Sc vtilita-

tem. Cum (ic oraffet , atque ad portam ciuitatis pcrucnifTet,

cofpit cogitabundus recum attento foiicitoque animo expen-

dcre,quomodo virum iUum optatum acccderet; & qua:-

nam ex illo ad maiorem vtilitatcm vita:q; pcrfeCtionem eirct

interrogaturus. Dumque iic cogitabundus incedcrptj ccce

_ tibimulierquxdamlcuicula &:m.cretrix, in ipfo porrx in-

troitu, fando Ephrxm fada cft obuiam . Cumque defixrs mcam oculis , tjuaii cmota: mcntis, fubiiffcrct j &c iriflis per-

turbatoque anirao torqueretur, quod non vt preeatus fueratj

fed contrarium potiiis votis ipiius accidifTctjCocpit &: iUa cumHc ffantcm accrrimo obtutu contemplari. Poilquam vei-6 lic

diu ie inuicem adfpcxi{rent,volens eam pudore afEcerc,&: advcrecundiara, qux mulicribus conuenit , adducere magnusEphrxm .• Qjaid vero (inquit ) non erubefcis mulier,tam fi-

xis oculis nos intuens ? Illa autcm : Mihi,inquit,conucnit te

iic adfpicere : cx te enim iumta fum , &c tuo laterc Te vc-

ro, non nos,fcd terram potius oportet adfpicere , ex qua ipfe

flmicus es ; &: in quam rurii^is rcuerteris . Hsec ciimaudiifrec

Ephtxm,pra:ter omncm cxpedationem , & mulieri failus

cil:,magnAS fe habcre gratias, propter eam quam ab ipia accc-

peratvtilicatem.Et Deo acri emiiit iliidio gratiarum adiones;

qui per ea, qux prcXter ipcm accidunt , ea ijcpe potefl facere^

quxipiam fpcm fupcranc.

C A r. X r I u

Exc?nplo ferui Ahrahit idem ojlenditur.

o N abfimilis eft ifte cuentus ilH a Deo exoptato &: pro-

fpcredircdo, quem iibi Abraha:feruusprxfigebat,dum

Ifaacfilio Domiiiifui vxorem cfTec quxliturus : licinquiens

lccum.

p R o B Tta T I s. 3<^7

fecum , &: Deum dcprecans : Dominc^ , Dens domini fnei Genef 14.

Ahraham , occurre, ohjecro , ;?2//7i hodi^ : c^fac mifertcordiam

cum domtno meo Abraham. Ecce, egojlo propefo/item aqu£, o*

jiUa hahitatorum huim ciuitatis egredtcntur ad haurtendam

aquam. Igitur.pueiia cui ego dixero-Jnclina hydrtam tuam,dr hi~

bam : (^ i/iarejponderit : Bihe, quin d^ cameiis tuls daho fotum:.

ipfa eH ,quam pr^parajli feruo tuo ifaac j& per hoc inteliigam,

quodfecerls mifericordiam cnm-domino meo . ISyecdnm intra fe

ferha compleuerat , dr ecce Rehecca egrediehatur , hahens hy~

driamin fcapula fua : pueiia decora ntmis^^irgocj^pulcherrima,

d^ incognita viro : defcenderat autem ad fontem , CT impleue-

rat hydriam^ ac reuertehatur . Occurritg^ ci ferut^s^cr att : Fau-

xiiium aqu£ mihi ad hihendum prahe de Ijydria tua . ^Iuj)l re-

Jpondit : Bihe domine mi. Celeriter^ depofuit hydrtam fuper

'vinain fuam , dr dedit ei pottim. Cumque tlie hihtffet ; adtecit:

^ujn (y' cameiis tuls hauriam aquam j donec cuncii hthant. Effundensque hydriam in canaiihus , recurrit ad puteum, vt hau-

riret aquam: d^ haujlam omnihus camciis dedit. Ipfe antem con-

tempiahatur eam tacitti^s, fcire volens , vtrum profjenm iter

fnum fecijfet Detis,an non.

En,qucmadmodum admirabili Dci prouidcntia,&:votum

ipfius Abrahx adimpletum lit, &: quam libi fcruus eius pra:-

ftituerat rata conditio. Dixeratciiiquidem Abraham:Z)^«?i-

nns in cuins confpeliu amhulo , mittet angeium funm tecum, d*

diriget viam tuam. Serui vero prarfumtam ehgendx& a Dco -

dand« vxoris conditionem audiuimus adimpletam.

C A r. XIV.

Exempium chrisii , lihrum repente aperientls

dr iegentis.

AF F I N E etiam fatis eft: vfui modoquc nobis propofito,

iUud quod dc ipfomet Domino noftro lcgimus , de quofic D. Lucas : Vcnit lefu^ T^^^eth , vhi erat nutritus: & in- Luc.4,

trauit fecundum confuetudinem fuam die Sahhathi in Synago-

gam: & furrexit legere^, Et traditus esi iiii iiber Efaiji Fro-

phet£:

3<rg^ O R B r T A

J^heU.EfYT KIVOLVIT L IBR VM,^.T IN VE NIT lOCVM^'vhifcriptum erAtSfiritm Dominifupcr me, pro^ter quodvnsit

me : EuangeliZare pauperibm mifit me. Et cum pliaiifet librum^

reddidit miniflro ,&fedit. Etom,niumin Synagogaoculi erant

intendentes in eum. Ccefit autemdicere adillos : ^jnahodietm-

pletaeUhcufcripturainaurihm-veflrls, Deipfomet namqueChnllo agebat illa Prophetse fcnteiitia , in quam aperto pri-

miim codice , tam opportune inciderat , ipfo tacitc id ita diC

ponente, &: ad pra^ftitutum Tcopum dingente.

A r. XV.

Ben} ominataS.LP^iartiniele^io j fer fortuitam rfalmi

o^aui lectionem.

Q vts dubitct, quinipfeidem Dominus nofter diuinae

lux prouidentiacdudu, tamappoiite, in diui MartmiTuronenlisEpircopifauftainauguratione, veriiam illum le-

gi quali cafu curauerit,quo teftante omni populo , & clccbus

a Deo Martinus confirmaretur , &: vice veria repudiaretur

cius armulus;qui nuUum non mouerat lapidem, vt fandi vi-

ri ordmationem unpediret .,fequc ipfe eius loco iubtruderct?

Sedverbaipfaaudiamus, quibusvtrcsgeftaeft defcnbit Se-

SfM Stf?p.«» "crus Sulpitius . Sic habet : Vna omnium vokuitas , cadem

^/MS.Ai.»)-vota, eademque icntentia, Martinum Epifcopatu ciTe di-

'Xm.tom 6. gniiTmium: fclicem fore tah Ecciciiam Sacerdotc. Pauci ta-

:iioueb.ii. nien,qui ad conftituendum Antiftitem fuerant cuocati , im-

picrepugnabant^ diccntes fcihcct,contcmtibilemeire per-

fonam , mdignum ciTe Epifcopatu hommem defpicabilcm,

vefte fordidum,crme deformem. Ita a populo icntentix fa-

niorishiEcillorumirrifa dementiaeft, quiiUuftrem virum,

dumvituperarecupiunt , prardicabant. Intcr Epifcoposta-

men,qui adfuerant,pra:cipue Defenforquidam nomine,di-

citur rcftitiirc. Vnde animaduerium eft ,grauiter illum Le-

dione Propheticatunc notatum.Nam cum fortuito Lcctor,

.cui lcgcndi co die oiHcium erat , interclufus a populo defuif.

;fct , turbatis mimftris j dum cxpcdacur qui nun aderat,vnus

£cir-

PROBITATIS. ^gpe circumflantibus , rumtoPfalteno

,qnem primum ferjhm

tmenit , arripuit. Pfalmus autem hic eiat : Ex ore infantntm ^fd.t.

^ U5tentium perfecijli Uud^m jpropter intmtcos tuos : vtdc-

flruas inimicum^ e^DEFENSORE m . Qjuo lcdo, clamor po-pulitoUitur, parsaduerfa confunditur. Atque ita habitumeft , diuino nutu Pfalmum hunc le^lumfuifTe , vtteftaiio-

nium opcris fui D t f e n s o p. audiret -, quia ex ore infantium

atq. ladentmm in Martino Domini laude perfeda, &: oflen--

fuspariterj&: deftruclus cft inmiicus.

C A r. X V r.

Heractij exemplo ditiintps prohattir nntm in re amligua,

PR o n V s adhuc ad noftram,quani O r b i t a noftra

prcEtendimus , formulam aptatum exemplum lcgimus in

Cedreno , quod ex eodem recenfct lil""' Card.Cxiai Baro-

•nius , vbi de HeracUo ap-it,his verbis:

Hcraclius Imperatoriuffit popukim ( exercitum fcihcet) Baron.tnm

tribusdiebus Diuinttm oraculum prxftolantem , cafte ac pu- ** ^^ •"'^'^^-

le conuerfari : ftcque rejponfo accepto , inAlbania decreuit 6j.i.

"'^

hieme commorari.Quomodo autem id accidenc,de Diuinoxefponfo 3 ita apud Ce3renum reperies : Triduo exercitum Ce^««w,

luftrat ; aperttsqtte poftca inuiolatis Dci Euangehis , inuenit

iibi mandari vt in Albania hiemet. Frequehtem fuifte eiuf-

XXioAi confultationem diuini Numinis, pcrEuangelij,iiueto-

;tius (acr^ Scripturse codicls apertionem, quas fupcriori tomo

^ida funtjfatis oftendunt. Hadcnus Baronius. Forte Hera-

chus confulendi diuini beneplaciti gratia noui Teftamenti

volumen aperiens , in illum .. Corinthior. 1.6^Jocumincidir,

vbi inquit Apoftolus : Veniam autem ad vos , ciim Macedoniam ^ ,cot. i tf.

fertranfiero , nam ^J^acedoniam pertranfibo. Apud v-os autem

forfitan manebo^ veletiam hiemabo.Aut in illum ad Ti-

ium 3. vbiait : leFtin^ad m€ vmreNicopolm: ibi enim TiV.j.

STATVlHi£MAK£,A^ Cap.

I.

Grezoy.Ta-

ton.li \'Cd

57® O R B I T A

C A p. X V I r.

Trhi dia exempla ConfultAtionis 'Dimni 7{umtnk,

fer libri apertionem,

Oppop.TVNE tria alia his fubferuicntia ex Gregorio Tu-ronenfi exempla recenfebimus^qusE fic fe habent: Qua-

damdicadconuiuiiim a Moroueo , Chilperici regis Fran-

corum hhOj accitusipfe Gregorius -jCum pariterjinquit, fede-i + K'/''- remus , fuppliciterexpctiit Moroueus ahquaad inftrudio-

nem anima: legi. Egavcro, referato Salomoms Hbro , verii-

PioH. 3 o, cv\{wmjqul primus occurrit , arripui ;qui hxc continebat: Ocu^

lu:m qm aduerfu^ rejfexerit fatrem, effodiant eum corui de con^

uaHibm. IUo quoque non intelHgente , confideraui , huncverliculum a Domino prdparatum, Hucufque Grcgorius Tu-ronenfis. Tenebaturfiquidem vrebaturque ifte Moroueusambicionc regnandi : ideoque Chilperico patri fuoadhuc vi-

uenti calumnias &: infidias varias ac graues ftruebat.

l j,Vndc, portquam ipfc Moroueus Pythoniffam temere ac

nid. cip:-d ncquidquam confuluifTet , a D. Grcgorio correptus , & a fa«Gng.Tnr,

cnlcga iUa fcifcitationc clufus , treshbros fuper Martini (e-

pulchrum pofuit , P.falterij , Regum , &: EuangeHorum . Ec

vigilans totanottc, petiitvtlibi beatus Confc&>r quid eueni*

ret, oftenderct. Et vtrum Regnum adepturus eflet, annon,DominoindicaKfe cognofceret. Continuato triduo in ieiu-

niiSjVigiluSj&oratiombus^ adbeatitumulumaccedeiis,. re-

uoluit viciflim pra:di6ta vokimina. Verfus autem primus pa-

t.pjM/.j. ginx, quam referauit inlibris Regum,hic erat: Pro eo quodre*lerem. i

. itquijl^ Dominum Deum veftrum^ Scc. ideo tradidit vos Domi-

nus Dcm vefter in manibus inimicorum veftrorum. Pfalterij au-

Vpti 7i. tcm verfus hic eft inuentus .• Veruntamenfrofterdolospofuifti

eis mala : deiecifti eos dum alleuarentur. £lupmodo faEti funt

in defolationem ! Subito defecerunt- perierunt propter iniquita.'

Mmh. i6. tes fuas. In Euangehis autem , hoc repertum: Scitis quiapoft

biduum Vafcha ftet : dr ftlius hominis tradetur , vt cruciftga"

tur,dCQ' Sic dignum fuis meritis ac moribus Moroueus acce-

pit

1> R O B r T A T I ?. 571plcoraculum : quo veluti tnfulco rpiculocoreiusfceleflum

confofTum cft.

Tercium exemplum refert ipfe de fc Gregorius, quomo- 1 1 1

.

do hac confulcndi Dommum ratione , ui afflidione lit vius; Gre^* ^«''•-

fic aic : In craftinaautem die, (id eft,Sabbathi m ipfo Pafcha) Prrujd^',

venit Leudaftcs , calumniator potens &;impudcns, in vrbcm "H'-^»-

Turonicam:adlimulansque aliud negotium agere,apprehcn-

ibs Piatonem Archidiaconum,&:Gallienum,invinculacon-

nedit; catenatosque &: exutos vefte iubct ad Reginam dcdu-

ci. Hxc ego audicns , dum 111 domo Ecclefia! refiderem moe-ilus turbatusque , ingreflus oratorium , Dauidici carminis fli-

mo librum: Ftfctlicet aperttis aliquem confoUtionis 'vcrficulum

daret. \n quo ita rcpertum eft: Eduxiteos inJpe.jC^.non timue- pfM. 77.

runt : d^ immicos eorum operuit marc^. Intcrea ingrciTi in flu-

uium , fuper pontem , qui duabus lintribus tenebatur j nauis

illa qu2e Leudaftem vchcbat demcrgitur. Er, niii nandi fuif-

{cx. adminiculo liberatus , cum fociis forfitan interiifTct. Na-uisveroalia quas huicinnexaerat, qu::e&: vindos habebac,

fiiperaquas Dei auxiiio vchebatur. Ita D.Grcgorius,

C A P. X V I I L

Rot^avoiubilis attenttoregts fuferhifimi

mimum infexit*

VT aliquid in O r b i t a e noftrse gratiam, quam voluen»

dam exhibemus,de falutari rotx volutione proferamus;

quomodo Sefoflris i£gyptiorum rex fuperbifTimus ad fanio-

rem mentem orbit^ gyratione rediericaudiamus.

Is fiquidem iUuftris admodum &: fehx , plurimas &: maxi- N»Ve/,-^or.

mas fibi fiibiecit nationes : atqueex eo fucceffu in proceruam^'**^-'^'*-^^'

arrogantiam fublatus , currum fibi aureum peliucidis pretio-

iisque lapjUis ornatum fieri fecit : in quo confidens, quatuor

jCx deui<3:is regibus currui , qui eum traherent , iugo illis im-pofifo lunxit.Hoc vero cum fzepiiis fierec; &: celebri quodamfeftoquedie, exquatuor iftisregibus vnus oculis conuerfis

«oruiQueretrofpicerec, ScRqtae volvbihtatem in-

Aa A tueretwn

571 O R B T T A.

tueretur : Sefoflrisque eum , cuius rei gratia tam frequcnter

oculos in R :)T A M coniiceret^percontareturj refpondiire fer-

tur : Cum flupore admu-or rotam , cum eam inftabiii modoferri , atque alias aliter volui , &: nunc quidem fubiimia de-

mitteiitem , rurfusautcm demifla liiblimantem confpicio.

Scfofl:ris porro , vhi di61um id intcllcxit, ftatuit,ne illi poft-

hacciuTum traherent. Sicqucviciihtudine &: inconftantia

mundanarum rerum perfpcda , fulpccla illi eadem & defpe-

£la efte cocpit. Vtinamomncs lUifaftuoix vanitatis mundifc£iatorcs,turgentesqueinani hac doria miferi , mifcriam

fuam,rcrumquc fluxarum viciftitudinem agnofcerent.' Vti-

nam &: Ohbitae huius noftrx vfu^ fiat in noftris anirais

dextrxExcelfi mutatio.'

Ep I L o G vs,

Vfim O R B I T A E , nominls rationem_,o^tatamcj^

eius vtilttatem declarans.

Hi s igiturhunc in modum hucufque dedudlis , clarior

gratiorque futurus cft TradatuU huius fubiedxqj rotu-

l^vfus&rexercitatio; euadetque manifeftior nominis ipfius

ratio, qua Orbitam probitatis eam appellamus.

Vfus enim ,qucm falutaris vtihsque obledamenti loco

Gommendare intendimus,eft ifte : Vt quis , cui lubuerit , in-

ter rotulce chartacesefeneflcllas quatuor,Euangchftarum no-

minibus diftmclas , vnamquam voluerit, animigratia dch-

cat,(ibique defignet. Tum rotulam mobilem aliquantulum

circumagat,parumve vertat; videatque quem numerumprx-

fumta prius fenefteUa fuppeditet ; &: illumin fubiundo fcn-

tentiarum Indiculo requirat, in margine interiori . Lcda au-

tem ibidem numeri illius fententia , folium , ad quod nouo

ibinumcroremittiuir, in ipfo Vekidici hbro inueftiger>

Quoinuento, habcbitquo oculos inobie6la palcatimagi-

ne ; &: quo iuxta htteras ilUc difpofitas, in fubfequente imagi-

nis ver^^iiumque cxphcatione animum obledet. Fieri au-

tempoterit, vcinter adfpiciendum emblemaca , fymboh-cafquc

1> R O B I T A T I ?. 375cafque illas figiiras , interque kgendum , Deus tacite fuaui-

terque inrus operetur.

Nam/i variegatx, detradis hinc inde corticibus, virgas, in Gemf, jo,

canalibus ante ouium oculos politae , ex earum contempla- ^" ^ '

*

tionc , foetus in matrum vtcris verficolores , &: plane albx al-

boscfficere potuerunt, ipfo lacob idea ratione faditantej

quare non etiam obiedas hominum obtutibus imagines,

6<:vaiiiEadpictatcm morumque mformationem excogita-

tserationes , idDeo opcrante conficiant, vt mcliora con-

cipiant animis , &: tandcmvt foctx matrcsfcctum bonumproducant opcribus? Sic enim in Curiahilio fupcriiis mcmo- Tr.'.n,itM

rato confpcxmius : Et mirari , -&: accendi , &c mtcr lcgendum '""'^ ^''^ ^

'

mcditancoepitarripcre talem vitamjqualcm fcilicet legcbat,

S. Antonij. Iterum : Et lcgcbat,&mutabarur , vbi tu Domi-ne videbas.Et exucbatur mundo mens eius; vt mox apparuit.

Quare non hoc modo Deus cor hominis pulfet , & ad fui

amorcm inuitct ? Scimus cnim quid dixcritipfe : Ecce^JlaA^^had ojlium , ^ pdfo. Si quis audierit vocem ?neam

, c^ aperue-

rit ianmm-^ iritrabo adillum; c^- ccenabo cum il/o, dr ipfe mecum.

Quis fcit,fi vocula: vnius atque alterius admmiculo, vclut ig-

niculoin mcdullas cordis inicdo , igncm illum inanimumfic legcntis acccnfurus lit ipfe qui eum in terram mitterc vc-

nit,vnicequedelidcratvtardeat ; omncmque vitiorum lii-

uam depopulctur , adverum amorcm inflammet,& deco(fta

ad purum fcoria , aurum anim^^ charitatis, ac verae fapienti^ >

reddatur illuftriusf

Scimus quamplurimos hac (liaui piaq. praxi adiutos , & adDei obfequium relida mundi vanitate attrados, quos &:

nouimus nominatim. Schnus id illum , etiam minori inter-

. dum occaiione cfHccre , qui ex nihilo fccit omnia ; vt nequefrultra idcirco nos ad volucres c£eIi,miluos, pafTcres, hirundi-

nes,ciconias ; ad lilia agri , foenum,ftipulam,feftucam,8£ fpi- *>

nas ; ad apes, formicas,culices, &: viliflimos terrx vermiculos

dbdrina^ falubrioris virtutisque maioris acquirendx gratia

Ronfcmel remiferit.

Hic igitur cft (copus meus : vc ex re parua per occafionem

,

Aa 3 Deo

574 OtlBITA PROBITATIS.Deo iiitusoperante,cum aliquo etiam animi obledamcnto,prxcipua vtiUtas , quas in falutis augmento conliftit , acquira-

tur. Eamqj ob rcm, tradatulum iftum praximque falutarem

Os^BiTAM PRORiT/\Tis nuncupaui. luxta enim votummeum , ac fpem de Dei bonicate conceptam , fincerumqueprxfcripti modi vfum, merico liceat expedare, vt qui redumYirtutum tramitem tenuerit , magis ac magis ad iifdem in-

liftendum veftigiis confirmetur : qui vcro exorbitarit , ad re-

£lum probitatis callemhanc fecutus O ibitam reducatur.

Ec poftquam dimiftis vitiismomni virtutum genere adve-ram Ciirifti prototypi noftri imitationem fe probe exercue-

rit , ad lUam tandem beatorum pertingat patriam ,quo tam

probata tot tantorumque paflibus O k b i t a perducere

confueuit.

F I N I s.

OA^RITE ET INVENIETIS.

t- ^jjelwe, ^uamcunaue voles , ex c^uatiwr jmejlems vnam.

2. Tum, verfb varumvcr clnartaceo orlncido, jtsTe .

3. Vicie , cmem dcletta twtjfenes velLaJuppedket nummtm.

^. lUum emlem mjumecw Inmculo reauire:ac Sententum imto.

5. Quere tunc in Veridicojvmm, quo te Sententia rendtttt.

6. llltc,et tmaatnem contenwlare; et ems exmcatmem ccmfidera..

Reuela oculos meos:Et couliderabo mirabilia deL^e tua . pf.i

tcn.

INDICVLVS ORBIT^.. A re Pa:.crP,VM,-..i../.>. Vcndic.fol.

2. Primx docens recfum Sapientia. ^

j, SapienfiaprimajStultitlacaruiJJL^. jo

tf..Quis nouits hic nojlris fuccejiit fedtbtts hojfes? i^

/. 2(octes atque diespatet atri ianua, Bitis. 1

6

6. Sihilat,& tetra?n diffundit in aera peHem, iS

7. Tanz uilespulii nati infelicibn^ ouls, 22

S. Bedii hanc contagiolahcm. 26

p, Monftriihorrendum,informe,ingenSyCui lurne ademtum. 281 0. ^ui ceciditjfabili non erat illegradu. s o

11. RapiuntfccurnfuhTartaraturbam. 3^12. 7\[on cito credideris,quantum cito credere Udat, 3613. PatriA nondegenerartis. 3814. QuidquidloquAttir impudens d<£?nonfruit. 4,0

ij, Sa?i^^s haberi^ luflitiA^ tenaxfaciis dtciis^ mererls, 44-

1 6. 7<lj^7nph£ adfurit: o-' adesi dulcis C H A R i i. 46ij . CMille mali JJecies,millefaluus habent. 48iS. Incorrupta ¥ LDESjnuda^ Feritas. SQig. CMagna mihi S t^ E s esim bonitate Bei. S220. Hacfmeynullttseris. s621. Placatur donis fic Deti-s ipfe futs. 60

22. Cajia placent Superis:pura cum mente venite^, 62

23. ViRTVS €si vitium fugere^. - 64

24. ^iitimur invetitum femper^cu^pim/^^g^ negatTt, 66

2S' Sceleris^inuentor iniqui. yo

26. Beliaij^ cr atroces irasfeptemplicishydr£. 742j. Difcite I / s T I T I A M moniti

•, dr non temnere Diuos, 7625. Betejiandalues y^inexcufabiie crinten. 7829. Exiget at dignasvitrix Rhamnufiapoenas. 80

30. Uiiuitts terribili^s,caueto muitos. 82

31. 2{ec in c^ittmdubttes te toiierefa^is. 84

32 . liiud A.MfCiTiAE fancium dr venerahiie nomen, S

6

33. Tantummiferere,precefqu^ Suppiicisexaudi, po

34. impia fubieclis fugere incendia pennis. pz

13 b 3S'^rdu4.

/ f. Ardiia mollmurujuta. nulU niji ardu^vinmnf, p^

S6. Tu,qiiatu humanipo0t:fe tederepajpi-s^ ArduHS Accelera, 96

/7. 7y{ec tccdh cccfti Vlla mei capiam. j o£

^S. Tela inter media^atque aduerfos fuflinet hofles, 206

jp, Da dcinde anxilium Pater-^at-que htzc omniafrma. 114

4.0. Si quofuerit difcrimine notumy Dux an miles eam, iii

4. 1 . Armis vir dio^ntd^ • armaq, dl<Tna vir(K 12

6

42. Iteprocul lufus,olandin^^ leues. is'

4^. Tuus^o Rc-jina^ quodoptas, Explorare lahor-^ mihiinfaca-

pejjerefis est

.

131^

44. Omne tuiitpunctum^qui mifcnit vtiledulci. 142

^i, 7(on cgo ventofdi. plehisfujfragia venor. 144

46. Trcs C H A R I T E 5 tiki donaferunt. ,. . 14S

4y. Tune patl poterls fcrales rodere coruos? iss

45. Blanda patrum fegnes facit indulgentia natos. 154

4P, Hei mihiHfa illmnperdidit afjentatio. isS

So. Vix qujfquamvcrop)etiumlargfitur amico. 160

Si. Antihi^^Mauors Ventofain lingua? 164

S2. Currtt in exitium L i N g v a protcruafuum.. 1 6S

S3 • Mlt^ vaga clamof<£ reprimas conuicia lingua? 174

S4. 7{e liuida Udat jUngua virum. ijS

ss. ^luinmolIesftirdaSyrenasprdterls anrc^l 1S2

. s6. Ejie procul lites^clr amar£ prAia linguji. 1S6

Sj. Ventt tranjucrfafrementes Confligunt, ipQ

sS. Soluere quajjatd parcite memhra ratls. ipz

Sp. Y LCischN^p Jihipcvnajemper ipjeefl,

ip4

60. BijcepuerV i R T v T £ M ^x me., verum^ laborem. 200

61. Suppliciumipje Juum est. 204

62. ^uxvtndi^a prior? quam,?>cC." 206

6j. Tam t>ia (ne duhita)mtnu€t vindicia dolorenu - 20S

64. Vt ameris, amahilis esio. 210

6s. £luidnon E 3 r i E T A s dejignat^ 21466. Cupido legit omniavultu. 21

S

67. Heulflahiles portas^ mcenia ve/iit, 2264S, Patici quos a>quMs amauit Arbiter^ atque ardens ettexit ad

Athera virtt^-^ z^o

6p.2iiL

$.p. u<lilT>6mlnimtotoquod ftin Orhehtet, :^J4

yo, Surge^dcre-^& in duris h^dvnquam defce rehtiSt 24-0

7/. Sp£s alit agricolas, ^44-

7^, i^onfitlocu-svllminerti PigritiaE. ^so

73. ludex ipfe fui totum fe explorat ad vnguem. 2S4.

74. Sperne voluptates : T^cet emta dolore voluptaj. f f ^

7/. 2(uncmanifeftapatet falfi fallacia Mvndi. ^s^

7<f. Heu! quampr.uipitimerfa profundo CMcns hebci! 264.

J7. Sic capitur falfo credula turba dolo

.

26

S

78. K^ninanem profequarv?nbram? .279

7S> . Sunt apud Infernos tot milUa F o R Jl O s A R vM

.

274-

So. 2{os quoquefloruimpis -^fed flosfuit ille caducm. 27

S

Si. LAua inparte papilU 7{ilfalit K^rcadico iuueni. 2S4

i*^ M o R sfoUfatetur, ^antulaflnt hominu corpufcula. 2SO

Sj. CredcjA N i m a K^ttalicas regia vinctt opes, 290

84. Efle nihiltototriflin^OrbepoteH. 294

Ss. Omnia fub leges M o R s vocatatrafuns. 2()S

56. j>(onefl

(crede mihi)fapientis dicere-^ V i v A M. Boo

57. Sera nimis vita efl craflma: VivEHODlE. 3^2

SS. llla capit iuuenes,prima florente iuuenta. 304

S9. Grata fuperueniet qu£ non Jperabitur hora, 3oS

90. Hos Pater <xtherels C^leflum deUinat orls, 3^2

91. TartareJifedeS'^(^formidabile Regnum. 3^4

92. CMihi fiigid^ horror (JMembra quafit* 3^^

93. ^ltafede Qva

e

s i T o R y^<j/e';?/. 3^^

94. VolatvtiaEtocitafulmineflamma. 322

95. Horaj^ erit tantis vltima nulla malis. 324

96. Sponte fceltu prxceps ruit: impUcabile monflrum, 32S

97. Vbinam Metancea dolorls Corifciaperpetui? 3329S. Tollemora^:femper nocuitdifferre paratii» 33^

9P. Ture5feviuis,fi curasefequodaudis. 34^1 9 9,Vitam quxfaciunt hsatiormf 342

Bbi Aycto-

AVCTORES, E QJIBVS VERSVSINDICVLI OrBITAE DESVMPTI SVNT,fuo ordine notati

;qtios hlc feparatimpo/iendos iudicautmus^

quia illic ratione mmerorum fngulis fuhieciorum futuri

erant im^edimento.

i.Virg.

i.Iiiuen.

5.Horat.

4-Virg.

5.Virg.

6.Mantiian,

y.Iuuen.

S.Iuuen.

^.Virg.

lo.Elegiograpli.

ii.Sil.

iz.Ouid.

i^.Ouid.

i^.Quintian.

i^.Iuuen.

i6.Pont.

ly.Ouid.

1 S.Horat.

jp.Ouid.

lo.Propert.

ii.Ouid.

li.Tibuli.

i^.Horat.

24.0uid.

ij.Fauft.

26.Mant.27.Virg.

iS.Mant.

2j?.Ouid.

30.Periand.

31.S1I.

32.0uid.

33.0uid.

34.0uid.

35.0uid.

3d.Sil.

57.0uid.

38.Virg.

39.Virg.

4o.Lucan.

4i.Ouid.42.Marull.

45.Virg.

44.Horat.

45.Horat.

46.Pet.

47.RemacI.

48Mant.49.PIaut.

50.Lucan.

5i.Virg.

52.0uid.

53.PoIit.

54,Mant.

55. Fauft.

56.0uid.

57.Stat.

58.0uid.

5<?.Virg.

6o.Virg.

6i.Ouid.

62.Claudian.

63.0uid.

64.0uid.

65.Horat.

66. Mant.

67.Claud.

68.Virg.

^p.Ouid»

70. Flac.

7i.Tibull.

72.Lud.

7 5.Auil

74.Horar.

75.Manil.

76.Boeth.

77.Calent.

^S.Lucan*

79.Propert,

So.Ouid.

Si.Iuuen.

S2.Iuuen.

8 j.Stroz.

84.0uid.

85.0uid.

86.Mart.

87.Mart.

SS.Virg.

Sp.Horat.

90.Sil. .

9i.Stat.

92.Virg.

«p^.Senec,

5)4.Mant.

95.0uid.

96.Mant.

97.Mant.98. Lucan.

99.Horat-

loo.Mart*

INDEX RERVMVERIDICI CHRISTIANL

A.

ABrahsp iTioieftia in iurgio i?6

Abfolon patrirebellispunitus 153Acsdcmis Platonicaeorigo 4

Admirandainnumera jz8Admirandum vnum non infimum 318Admirandavfa vilefcunt 318Admirantesvana, non admirandi 329Adolelcens fc defa-dans caftitacis amo-

re z8iAdolefcentuli comtuliegregie excipiun-

tur ibid.

Adolefcentum pericula ibid.

Adulatorumindignicas 1^5,103Aequicasdiuinae mftitiaein damnacione

peccatorum 326Acftimatiorerumerronea 25)0

Aeternitas incomprchcnfibilis 324Aeterniim damnari,verbum afperu 322Aethiopum Rex fi mutilus , amici eius fe

quoque mutilant 203Ager Euangelicus confiderandus & e-

mendus iiyAmbitionis antiquum ftudium »3;Ambulandumdumdieseft 255Amicusvevus 160Am.oriscfficacia ic8,2ioAngeloturclari quiddebcamus 123Angeliboni obfiftutmalisconatibus 123Angeli ciiftodis officium triplcx 1 1

8

Angelica tutela vnde incipiat, & vbi ter-

minctur 118,113Angcli cuftodis e^xcmplum iiiAngchcJESalutationisencomium 54Angelica Salutatio deuoce pronuncian-

da ,^Aniraaehoftestres ic6Animje potcntisetres f^6Animapeccatnx cxcitatur adfocniten-

tiam 221Animusbonus in rc malafcruadus 241Animacorporiprxponenda 17 j

Animaregi-na 27^Anima?neglcdusdolcndus 280Animsepretmm insftimjbile 250Animaj pretium ex mferni inccndio cli-

civt potcft 19 j

Amm^ rc(fla cx\\x a moitc petctes j i x

Animajreftaad infcrnum tedentcs 314Anim.a- damnatas confideraiio 313.& feqq.

Antiochi prarfjmrio 75Anxictasvks proh;betur 24^.&feqq.ApCbiuunt^dumfe vmdicant lygApisiaus 2K1.Apoftrophe ad anima peccatricem 25» 5Apoftropheadcorpus 2512

Arbitrijlibertas 55,11^.Vide Libertas.

ArborumconfccnforeSjOciofi 2^0Aimatumfemperconueniccirc Chriftia-num 12.6

AtmaturamihcisChriftiani ujAfpera verba tria prjEcipue 3 i 5

AfpedusincaucusfpoUatanimam 221Aftus varij 37 41Aftusdiaboli '^gArtendetibi ,y^ ,-gAuaritiaex ncceflicate fumfit origine.n

144Auarorum anxia

, Deoque inuifa folici-tucJo ibidem.

Auditoresconcionumociofi 331.&feqq,

Auditus corruptio,reftitutio , rcdus vfus

Aue Marin deuotc pronunciandum5 5

Aues c nido delapfa",homo lapius e Para-difo ,^j,

D.Auguftinimenfa ig^D.AuguftinusexempIoiuuenibus 167Auguftusfempcr,Chriftianus 96Au!Culxnosdocenc 245.&feq,Auiculiedocumsata 30^Auiscauda i^jAuiiimlabor&induftria 24^Aurcsinpedibushabencregcs 1^3Auresfpinisicpirc i^tAurcsaudiendi

jj^

B,

BEaticado vera

Bcatitndineso<fVo

BcatitudoxternaBeclzebub princeps mufcarumBona ficienda qua: fint

Bb 3

141, '44

345

HBos

I N n E X

Bos a(^ viftimam, peccator mopinatomoriens j4j

Ballainconcha,Mundus 371

C.

CAJaucr in conuiuiis Acgyptiorum217

Cadaucrishorror ii6Cajlnm cui la pit,huic vilet tcrri 164.

Carli cupidu-is 2.1 y

Calumnixmalignitas 184

Canis Rhccoricu!:, Zoilus 180

Catiisc.Tuiaab ALibiadeamputatl 180

Caniscatcnatus, Diabolus iii

Canis Acfopicus,Mundus 271CanfJsChnAicfficax I45

Carcercorpus 3 4 +Carnes proximi comcdit detrador & au-

ditor l8j

Caro,hoftisan;mac 107Charitas quid? y<S

Charitatis operibus hoftcm yinccrc zo8,

112Charitatisiaaura per lites&contcntio-

nes 190

Chriftashumilitatis magifter& exem-plar i}i,i^z.

Chrifti visattradiua _I47

Chriliianibonidcfcriptio 44ChriftianijVt pidores, Chriftiimitatores

Chriftianimahqui? 44Chriftianorumde ornatu corporaliiudi-

cium 2.74

Chrifto pulfantiaperiendum }7}Chryfonusmoriens 309

Ciconia: exemplun 151Cuierumdiesquiddoceatnos 299

Clamorprccatorum 80,81

^ Cccmecerium , fcholacontcmtus mundi

28.4

CoUimandum inomnibusad finemtcli

Columbxmonitio;Cit6,cito J57Communioucm detrcdtantium incptia

99Communishominumcontcntio,quiseo-

rumvideatureflema!or 234CoiTiptdibusaurcisftringi 162

Coinplaceniiae vanicas 1 } 5

X^onciouisefficocia 97,100Concioplcdcndovumcommunis 1 59

Concioms auditx lepidum didum } ; y

Co/icionaw)icsiudicium hominum fufti-

pcar .3 34

R E R V M.Conciouurn tot, cur tam cxiguus fruflus

3 32.& feqq.

Conficeridecrcdantiuin, inancsexcufa-tiones «jg

Confcicntiaqnid? 504C'^nfcientia bona 50?Confcicntix examcn antc Confcflio-nem i 3 t

Confcientia mala vindex fui 156Confilium malum 16Conrol3tioinrebusaffli(flis 249Confortium malum 17Contcntio vcrboriimquam noxia I9<j

Contendereveibisillicitum iS^Coniinentia ijiConucrfio ad Deum Ta afBiftione con-

fulitlir z4tConucrfioniseicmpla ^5»} 38,361,

&l<:qq.

Conuertentium cur tanta raritas j 40Conuertendumftatim }}6Corda prauotum nidus hjcrefeos z

}

Coronx Romanae & Chriftianac 94Cwpus humanum , ipfumque caput , in-

ftardomus 2.20

Corporisdignitaspropteranimam 191Corrcptiopatcrna,dminaafflictio 142.

Correptio Superiorum paticnccr audien-

da 186C.orrcptionistolerantiarara 161Corripcremcritum , vcrx amicitias fi-

gnum 161

CoruicantiojCraSjCras }}?Coruorum mmiftcrium 248Cruccfefignandi vctusvfus 127CrucisvexJIum ir^Crucis fignum clypeus 12 tf

Crucis cfficacia , nunc & in die iudicij

117Cultus corporis & animaj diftinguitut

I74.&feqq.

D.

DAmnatiOvTtcrna J4TDamnatorum tcftimoniij dc mundi

vanitate 271Damnumpulchritudinis 279Damnam maximum peccatum 294Dei mm pacantia, tria 9«Dclcftatterra,queiscarlum nofapit 265Demofthcnis didum • Tanti non cmo

pxniterc 28rDcntium ordo duplcx,& cfficium i r-9

Defperandum nemmi,dum viuit 50^Dctraftio vndc dida , & quot modis fiat

174Detrafti©

I N D E XPctra£Ho impcdienda 1 7 s

Detradionisrcmedia i^S.&feqq.

i8i.&feqq.Detra£lor&audirorpeccantambo iSt.

&feqq.Dcuotioquornndampraepoftera 99Dii boli culrcr & equu<;, peccator 14

Disboli aftus pcncula peccati tesentis

68Diaboli aftutia contra Communionem

iCODiaboli & hacrctici coniundura ftudium

Diaboli&haprericiaffinitas }0Diabulicxillufiones 15, Ji

Diabolusquidmonftri , &quarebeftia

dicatut i8

Dubolushofti<:anim3e /09Diaboiustransfigurat fein angelum lu-

cis

Diei totiuspiusdecurfus

Dicmm triagcncra

DiesirsDicsmoriisDii:ge,lcgum fummiDifcendum femper

i'3

147

M4jxo

34386

289Difcretio in formanda luuentute i ^ 8

Difpenfatores Dci fumus omnes j 1

8

Dodlrina Chriftiana 46Dodrmx caekftis nouitas & efficacia

EBrietatis infania 11

4

Ebriofife ouantes in tartara dcmit-

tunt^

116

Echinus.bonaeconfcientiactypus 107

E', ho, alcercantiura typus 189

Educatio natnram corrigit 1 J4EU"<3iovitae&mortisdatur 3 »6

Eleemofynsepraeftantia 90>9iElccrriofynsantc mortem datac , cffica-

ciores 5?Impiriccruminftar,mttndiia(Slatia 168

Eprcurei i4<.

Eua,carnisfignra 107Eucntnum mcertitudoaffligit i^SEunusimpoftot 171Exciibias&cuftodiaoris 217

Exemplum malum 1 6

F.

FAbricandofabrifimus j^z.&feq.EamKrcftituiiodifSciUs 175

R E R V M.FamiliqmaximaeeuanMerunt iSoFafciculus iTiyrrhae,ad patientinm' zotFartidium munJi pra? carlideliciis i66Fatuitasfiliomm Ifraelin guftatu 264Fidci mcndacium omnium grauiiTimum

165Fidesqaid? 50Fides noftra vi(ftori.-i It oFidespercharitatemoperans i;oFigulidomusdocet humilitatem, vt &

ccemetcrium zS^;

Figlinis vtebatur Agathodes Rcy 28^Filij probi, familiac ornamentum t <;7

Fiiiorumeducatio 148,151,1154, 151?

Fihnsprodigus HiJ-^Fmis vitaj meditandus jooFlare in capfulam foraminofam 1 80Foenum,Mundifupcrbia 2.^9

Formq ftudiumridiculum 178Formoccor.temtus iSr.&feqq.Formac venuftas admalum comparata

grauiffima i8oFormam funmrcforraantes , aDconon

agnofcentur iStFormic(jdefcriptio&natura 251Fornax noftricprobationis lorFortitudinisgenuspraeftanriffimum 94Fortunarl-bcrfupcrftitiofus 3 J4. &nrqq,Fruftus plerumque concionum eft, iudi-

carcdc Concionc J34Frudus Spiritui fancli duodecim y6Frw(flusmcd:tationis mortis 188Fumus,mundiia(fl3ntia 15PFumofuffbcarusfumivendulus 159Furis&mcndaciscffinitas 164Furisinftar,v-inict Dominus 301,34?Furumfucus 78Furunj concio c fcalis patibuli 1 5 9

GAHinarum garritus contemnendu?,dum ouatolluntur 10?

Garrulorum ho^pirium 178Garruli parumf racftarefolcnt 53 J.

&fcqq.Garrulitas obcftoriscuftodia? 2^6Gcntiles ornaiui corporis daut operam174

Gloria Romanorum &Chriftianoru ^4Gloriaccupiditas,canfapeccati 72Gloriae contemtus- docetur in carmetc-

rio J84Goliarh,carnisfignra 107Gratia Dci , armatura & mums inexpu-

gnabilis

I N n E XgnabTis

^115 &feqq.

Grati,Deoomn{aacceptaferunt; ingra-

ti,fibi 346GratitutJiniseyemplum inpanthera iij

Gulofus vcnter princeps cocorum 2 17Gu(luscorrupcio,remediam,vfus 15^Gyn-jnofophirtaram moscoatra orictos

H. ^

HAercfiosnidustripIex 11H.xrcfjspedepeiusfugienda iS,2.o

Hxrctici amicis iobcompjrati ?t 3 t

Hcrctici cur tantopere D.Gregorium ui-

fcftentur 3!Hrietici quos facilivisdeciptant 3 6

Hxrcticifeir.pcr mentiuniur 5 etiam ve~

ritatcmdiccntes 55,40,41Hncrinicorum cauilli contra Crucis fi.

gnuin 1:7HoErcticorum oriqo i^Hsreticorum conciliabula 24Ha?reticorunicum daemonibus coniun-

fftum ftudium 54H^reticorum pater& magifter diabo-

lus ^6Ha?reticornm aftus 4i.&ftq.Hscrcricus monftrummonftrorum 16

HjEreticusquid? 27HerodisafFcdatio 75Heftera modeftia coirimendatur 176D.Hieronymus monftrorum hqretico-

R E R V M.Initium fapient;? timor Domini %Innocentia: cfficax teftimoni.im iSjInf-in-acirc.i cultum corpoiis 17^Inftrumental^titiae inania , vanitatcmmundi teftantur xiz,

Intellc(fl:asdefcriptio tj^, i:?S

Inuidisdeteftatio 204Inuidus fibipriusnocct 204Irafcendum fibi anteomnia 197lt.'!-.vcrbum afperum 512ludas mundi prodicioncm rcprxfentat

T08ludices ineoti Concicnum & Conciona-

rum Hercules

I N r> E Xlingua fcyphus Torephi,Chrifti 17 j

LingL'X maliEnocumenta 170,172.Lingiiierecudendx 173Linguaelegicimus vfus 171

Linguajmorbus non facilc curabilis 178Linguxconftrudliioadmitanda 168Liliaagn nosdocent 245Lippitudo oculorum fpintualis 112Litani^maiores, die S.Marci 126Litcra Pyrhagorse 64Loquendiparcitas 226Lorum guftauit 164Luciferpiimumpeccatumfecit 70Ludns fortunjB, i; bellus ncfarius j 5 8

Ludificando muduscxccllitomrcs i68Lumen charitatisextmguiiurpatentlbus

vtrinqucfcneftris 190

M,

MAlediccntiae tolerantia 104Malum pro malo rependerc non

licet 196Manna nouumecfflo expedantes in ar-

boribus 150Mareeftmundus J9zB M A K I A cxemplum humilitatis 2 3

1

B.Mariae Virginisencomium 53Martyrum inuifta voluntas 1^0Mater iaqueum pucris fuis ncftens 1

5

9Matrum (tulrusamor 158Medlci audicndi non tantum , vi fanus

fis _ 33

j

Meditationesvtilcs 314. &fcqq. 345,346

Mcmento homo quia puluises , &c.

19', 199Mcmona Paflionis Chriftimagnumfo-

latium 101, 101Memori«defcript!o 136,157Memorare Nouifrimatua,&c. 324,241Mf ndacium quid? 40Mcndacijtriagencra »65Mendacesvcridici 4*Mendacem dici grauiiisaccipitur, quam

efTemendacem 164MenJaci) paterdiabolus 16^6

Mentiri verumdicendo 38,40Mercedisdctcntio 8jMirabilium cfFedrix voluntasvoto ob-

ftrifta 140Miferia fortilegorum & diuinos daemo-

niacosconfulcniium 3 5<?

Mifericordia: operaduplicia 90Mifericordia Dciadmirandum quid 317Moloch idoloquifiliosfuos immol^t 156Momentum pretiofum , aquo pendec

R 1 R V M.xternitas

Mcns parturiens,mTindusMonltraMonentium votafspe.inania

3M170

301Morientium turbuiior habitus, incertum

indicium 5^7.3 ijMifere morientisimago 30^,310Morientiumin Diio exempla varia jitMorientium ftatusconimunitcr homi-

nibusignocus 3*2Morsprimum Nouiftimorum 544Mors quieca ex vlcabene trafacta 154Morsintratperfeneftras 220Morsinoll.i 108,165Morsnecoptanda,necnimiutimeda 508Mors peccatorumiecfla ad inferna ten-dentium ^i^&fcqq.

Mors & iudicium omnibus comunia 344Mortalepeccatum 66Mortemtimentquimaximc 304.

&feqq.Mortem fibi inferens prae ignominia 198Mortem incIamantisfabcUa 508Mort:ficatio (enfuum 1 3 t

Mortiscenitudo z^gMcrcisnoftra:hora cur Martae com-mendata

^ jMorris meditatio fumma philofophia

287,298Mortishorror 304Mundicontemtusvbi perfede doceatur

284MundiexMARiAfoIatium 53Mundi mercesjmiferia & pernicics 269Mundiftatcradolofa 145,135. &feqq.Mundi tempus,dies vnus 254Mundivanitas 158Mundifraudulentia z6iMundum ftare fub pondere peccatorum,

adinirandum 330Mundus,hoftisanima: 108MundusdeUrat

, hinc malc iudicat debcatitudine 145

Mundusquos maximedecipiat t68Miindus fenio confeiflus

3 3 o

N.

NAbal,carnisfignra 107Naturxlcgiscfficacia 57,58

Natura texitprxftantiora quapquc 192Natura: propenfio vt fluminis ittus

I92.&feqq.Nauisclauoregitur,itavitahominisme-

moiia Nouiftimorum 341Nidi vari]; &nidusha:rcfeostriplex iz

Nihilo varaor totus mundus 270C c Nofce

I,N 9 l XNofcc teipfum i

Noui(Timacur ficdi(3:a 544N^^uifTiinoru recordatiocfficax ^24, J40Nouinimorum parcitio kiter bouos &

malos 345Noxpacata cxdiC pic tradudto 2^4Noxinquieuex die maleexado 156

O.

OBcdicnt'apucrisnece(rariA 14*ObUiflaaiemanoxia,(Sitiiperftuio-

fa• 3,^.&tcqq.

Gbloqvi'-a toleranda Dei cultonbus loi

Gccnrio pcccati fiigienda 6y

Gtcanofacitfurem ^9

Gcolcrum penculcra & cuftodia x : 8,

Ocnlorum arcificiofa conftructio 1 18.

&rcq.OcUiOrumcorruptio _

iiO

Gculorum remedium (piritualc 121

Oculorum acicsincneld incendcnda 12.5

Oculus Dcipenetratomnia, &folasdi-

ludicatbenc-"

^3^

Odoratuscorruptio,rcmedium,vfus i5 j

Ominadiuinonucudircda })9.&fcqq.

Operandum dum dieseft ^5 S

Optare omnibusfacilc joi

Optiovit^vclmorcisomnibusdatnr ;t«

Opus mechinicum excrcicio addilcicur,

ita vita Cluiftiana J-ji

Oratioexfpc.

.'^

OratioDominica il^id.

Oratio brcuis, gladius ^'

^

Orationisvis 90Orationisbreuisefficacia li8

OrBITAE PROBtTATIS vfuS & Vtill-

tas Ji^^^^i&^eqq-Originalcpeccatum ^<J

Ornatuicorporisoperamdarc , Gcnci-

liumcft 17+Ornatusanimspraeftacior lyj.&fcqq.

OlTa arida doccntformam &mundumconteninete 284,286,188

Ociofi ad formicam mittuntnr i o

Otioforum pocnae vanac z^t.&fcq.

Otiumreprchenditut ^45

P.

PAcis&concordisecommcndatio 11

1

Palati diucrfitas amacorum Dci &mundi 2 64.&feqq.-

Paradoxa doccnturia eocmetcrio 2*4

P.irentes induigentcs i J 5

Parentcs honorandi IS^

Parcncibus graues quid mercantur ibid.

R E R y M.PaflTio Chrifti patientiSdocet »ej,&Teq.

Paternoftcr,& Aue MARiA,deliciJC jj

Patientijccommendatio iyp,24JPatientixmagifteriurn icoPaticntia iniiuiarum, magnum miracu-

lum '99

Patris&filij mirabilislu£taafFcduu 2itPaHperumopprelTio ?}

Peccata quon>odo cxtinguantur j i

Peccata clamancia 7SPeccata aliena nouem. ibid,

Pcecata cspitalia 74Peccat,quifquis mentitut 1 6 v

Peccati monftraficas 67Pcccatordiaboli equus 14Peccator arternalitcr pcccarc ccnfeturia

voluntate jitf

Peccatoris intrcpidi dcfcriptio 1 ^ 6Peccacorum tria genera 66Peccatoruin onus

j 3 ©Peccacorum cur tam rara convicrfio

5 3 2

Pcccatorum pondus d tcrra fuftineri, ad-mirationem fupcrat Kumanam j jo

Peccatum in Spintum fandlum j6Pcccatum primum in cxlo, fecundum in

Paradifo 70,72Peccatum,oranium nocentiffimum 6^,

Peccatum irrcmiftibMcquomodo 77Pclli vulpinxleoninafacccdic 109Pcriculumfugicndum 6SPcriculum in mora jj^Peftc peicr hartcfis 1 SPeftcsadmirandae 20PKilofophari vtilceft j 2^,3 46'

Pigti ad formicam mittcndi 2 ^ i.& leq.

Pigricia: excutiendae rcmedium triplex

Pifciscandadirigitur ?4tPlaccndi Deooptima ratio 230. & fcqq.

Pa?nitentia non diff;rcnda 5 1 oPa'iiirentiaaccelerada,obtrcscau(as -: ^9Poenitentias Sacramenti bcncficium j ii

Pra:ceptadecemad vnumrcdigiltur 87PrcBcipinumprae nimiaobcdientia jiPixcipitium pcriUufioncmdiabuli ibid.

Piaccipitiumfedudorum 52 &fcq.Pracfidia contra hoftcs animae 1 1 o, 1

14^

Pracfidiaduofempcrad manum iiSPretiofiE res in vilibus rcbus latcnt 150Prctiof tlima anima ibid,

Principiisobfta ^jiS

Procraftinatioconucrfionis 5 37Promdcncia Dei in pcccatis clamantibus80

Prouidcntia Dci nituntur boni^&faciuni

quod

I N D E Xquodfuicftofncij 547

Pueilscharitas virum i rufpendio libe-

rantis 256Pucri h.-crcticosexecrantes T9

Pueri qua p.irte caft'gandi i ^4Pucrilii exculatio in pcccatis alienis 7 s

Pucros nia citcent 148Piilchritudofioscaducus 278

^ Purgatorium 3 12

QVantiquifqucfirprctij 1^4OuatuorN^-^aiflima 340 Scire vclunCGmacSjfcdfcirii^iueiepauci

Q23t^"Of Nouiffiraoiumefncax mcmo- 2,511

R I R y M.Saltu^Chriftimtiltifarr} 143Saiuracio Angcrca ^i,

Salatismtdia fufficientia omnibusdata318

Sapientesfcro Jl4.&feqq.Sapiensvevc gSipicntia vera jSapicntiaf pretium ySapieatiae &c fimplicitatisconiunftio y

259Sardjnapali proiccflu? animus ifj^-

Saui D<-uidisamicitiarupcratus 210Sauluivcftimentatenens percauit 79

ria 54i.&fcqq.Qvn^nihil fcit, nihil interrogac 284Q\nd nuuc optandum roaxime in vita

Q^ici oprabitur maximein morte jot(Tuid dicenthommcs^vanumdidii 102Qmjiquc Scnfus 150Qumquc vulncra i;rQjuiqiic portaj,iuga,fatrapa», porticus,

lapides,regcs, talenta, cmitaccs , &c.ijo.&feqq.

Q:'inque filiis Mathathi* qainquc Sen-4iis comparati 135

REbelliocarnisvndc IC7Receptores raticnis rcddcndse mc-

mores efle oportet 3 1

9

Reconciliatio animorura commendacur21 i.&fcqq.

Reddci:ationcm; verbum afperum j 18

Reddenda uutK potiiis ratio facerdoci

Chriftivicario 320Regr.um in nobis afFtdtant vitia ^ 7 5

Regn'jm Dei pri...iim qujerendum z^6Remedmm icpidum coQtra makdicen-

j?8122}C0

78

170

XIamRerncdium oculorum fpiritualc

RefpicefinemRcrtitutioin peccato alicno

RfJSjglori.. mundiRota !gnita,hngua

Rotaequatuor, quatucr Nouiflima 342

R012 volubilis attcncio quam cfficax

}7i.&fcqq.

S.

SAcramentaEcclcn^c 60,62Saiomonisiufacuaci.o 22,16^

Senij incortTmoda tSiScnfus qiiinque j qScptem SAcramenta Ecclefire 48Sepcem pcccaca capitaha, & fcptem prar,^^^ 74.&feq.

Septcnavaria 7^-

Scpulchra atquc ofla , magtfiri noftrii84,i8^&fcqq

Serui.jsncqu3in &!gnauus j2cSilenciodifceudum 2*6Silcntium araicorora lob dicrum fcptem

286Simi i pra: amore pr^focat prolem 1 c8Sccofraticumpeccatum gjSomnijinltar.mupdi vanitas 260Somnij in(iar,irundi fuperbia ^7 1,2^3Sorshoininis Chriftiani, Dcus '27$Sortilegium fplendidum fcd fraudulen-tum,mundus ^yo

Sort.lcguim fuperftitiofum 354 &fcq.Speculv bcnus vfas

Spe;andum in DominofempcrSpesSpinea coronaDominiSpinis indormit malc fibi confciusSpiritusfandircpcemdona, &c.Statua hominem opprcffit

Statusgratiae

Status damnationisStratagemaca bcllica varia, ctiam diaboU

1 12

Stultus mundo, fapicns Dco, SimeonSalus 2.19

Supcrbia , ruinae caufa diabolo & hjcrcti-cis jo

Supcrbia mater hafrcticorum & diaboio-rum ,j

Sufannae innoccncia

1792-44

5«182

7tf

ii)8

312

3'S

Symboium Fidei

Cc

185

Tad-

T.I N D E "^X

TAcUnrnitaspucrosdecet 149Vide Silentium.

Tacituni)tas,acris vindifta jSyTa^tus corruptio,reinediuiTi,vfus J;

5

Taduspeccanjminiiltipkx i<4Tantus vnuf^uifque

, quantus apudDeum 137

Tcmpiis laboris brcue , mercedts acter.

num 316TempusfallenrrSjfefallunt 315Tentationes vt luere proditoriae j 1 2

Tentationis vehem?ntia 71

Tentatorebhominumdiaboli 71

Terrx miianda molcs 350Tertaefaciemoccupantes J4JTerram fub mole pcccatorum non ruere,

. admirandum 519Terreni caeleftia non capiunt i ^^;.! ^4

Thcologicse virtutes 4^Timor DominijinitiumfapicntiiE x

Tolle,legc:tolle,lege 187Tonitru terribiliflimumjlTE. jiiTria pr^eclara incitamcnta virtutum 96Tribus fortibus tres animae facultates

comparantur 141

TribulatiOjVentusprofper 193Tribulatio , fornax probationis vaforum

zorTnbulationis dignitas & cfficacia 191Tribulationisvcihtas&folatium 141

,

&feq.

VAloris fui fcrutandi ratio 134.

& feqq.

Vanitasfeexaltantium 137Vanitas vanitatummundus 2;o,3i9Variamorientium vota 302Vcnatioanimae perniciofa i6iVenatoresanimarumdiaboli 3 '7Vcnialepeccatum 66Verb i Dei nunc fuauia, aliquando afpe-

rafutura 31^Verba afpera tria 3

1

6Verbi auditores multi , fadores pauci

3^J&feqq.

R E R V M.Vcrboforumimportunitas i?6Verecundia decet pueros 150Vcfperlactus.cxdie bene tranfa^^o 1^4Vefperturbidus,ex die maletradudo i^is

Veftium ongo,luxuSj& vaniias 174.& fcqq.

Via ardia & fpatiofa 64.

Vidtoria fui omnium excellentilHma 94ViAoria Chariratis xizVidy^ Receptorum mifcrae 319Vigilandum contra hoftes 109Vigilia; bona;fecuritas iir

Viilicusiniqiiitatis 320Vindifta noneft licita I95&fcqq.Vindidargenus optimum io6Virgae caftigatoriae miractilum 1 5 j

Viigirum decorticatarum contemplatioquam efficax 37;

Virginitatispereuntisinitia 68Virginumfandarumlaus %76Virtutes mellits,cur 84Vircutes Theologicae 46,%$VirtutesCaidinales 8jVirtutis & honoris templum ibid.

Virtutum acerbitas in oao cofiftat ibid.

Vifuscorruptio,remedmm, & re£tus vfus

Vita via eft ad patriam 300Vitac vt viac cfficaxconfideratio ^ijVit? neceffaria qua via optinie inucnian-

tur 247Vitacdies vnus a<4Viuendi neccffitas folicitudihem parit

244Volucres caeli nos doccnt 145Voluntaspeccandiactcrna 31^Volunfacisdefcriptio tjfijnj»

Voluntati! hbertas; Vide Arbitrium,

& Libertas.

Voluntatis oblatio pracftantifllma 139Volunratis malac mala ijfVoluntatis bonae potcntia, in agcndo &

toleraado 140

2.

Elusfan<5ius

^Zoiluscanis RhctoricusdidusS9

I N D E X

INDEX EXEMPLORVMV E R I D I C I.

ABelylacoh, lofeph ffatrihts pnfli-

terU7it 2.38

Ahriih^ modefiia in cStentione 186

Abrahd frtitnfgno cxpstijtuDei nutum

^^e.-yfm-Abraham djferum diclum pattenter tulit

Ahfalonisproteruiipunitio 153

Adttm abfcondit fe audha voce Vomini

Adolcfcentuli comtuli fbi petM volunt-j,

quam vcluit Katura 281

In Adolefcentubs inuerecundos Perfarum

lex 151

ffgyptij cadauer conuiftiis fuis propone-

bmtj i 1 7

JEgyfihti4 quare fa ^us adulter ^5,151

JEthiopis Candacis,^c .conue^fo 5 5j

Aff'.'ciAtiodittinitatis in Herode^ 73

Affectatto dtuinitatis perafium 72

Agag imparatos ad morttm pr^fguratj

AgathoclesSyracufarum rexficiilibtis vfus

28JAgathon abbas lapillttm in orc gesiabat^

118

Agefilai confilium contra detracto res 184Agis Lacedxmontortim rcx Oratori •verbofo

quidrejponderttj 534Agrippa rex vt ludificatfn Alexandrn

Agrippim Neronis matris fiultitia l J 6

Alcibiades canis fnicaudnm tmputauitj180

Alexander quanti fecerit Homeri lUiidem

191

Alexandri continentia oculertim 224S.Alexij humilitas O^patientin jp^Alphonfv.i A^rragontd rex fapientiam ept-

tHrtis, fivenuiisfniffet^ 7

Ammanni vioUnta lingua 1 7

1

Amcs eremita furem mire conuertitj 1 1

1

j^ngadrifina ^ro deformit^te orauitj 1 8

1

Angeli cuficdis cfiicium 1 1

8

Angufii vid typus,0'- latd 65

AnimA ^retiufn ex incendio conijciendmn

292 •

Animi moderatio vicloriis omtiibtti pn-fif.t^ 54.55

S.AMonrjvifio contrat&dium 250Apollinis teplo infcriptum,Kofie teipfum 1

Aptdeiivs Q> Hcrmes oculos fbi eruentes,

ad meliiis philofophandum 224Archelaui rexfilendo radi vclebat 228

Arifiippas naufi.-igio ertitus ,fapientid prs.-

fidiofiettaffe ficiosq^ confolatus efi 24}

A risiippi lepidum di-.ium 233Asltts J^.Sertorijper hinntihim 42

Afius Mahumetts fercolumbam 42Afiu regno potitus Cyges 69

Aflus lulianivt Detii haberetur •ji.

A.slui Menecratti medici vt Dem habere"

tur ibid.

Afiu qnidam in mare pncipitati , fpeper

tn.:r: tranfcundi in terrapromiffam 3 3

A^iu quida.m regnum occupam '

3 7

Afiics in populi decepttonem^ affeciatio-

nem diuinitatis 4 1 •^fcqq.Aiium dtaboli detexit S. Martintts ^ 8

Athenienfium ftultum facinta ij

S . Augufiintcs difi^erebat conuerti 337

S.Augufiini conuerflo 287,362. C^feqq.

D.Jugufiintts 6, i 6 7, 1 8 3

Auictild doctimentum 302

Auribtii graues pr<s mundi firepitu 335

Axdquercla 2.25

B.

BAiitz.etss Turcarum princcps a, Tam-

berlano cjmpedibui aur^ts vin:tus

262

Balf.am lene mcrifed'non bene viuere vo-

lebatj i'-3

'Balfafar humiliatui - 3 7

Baptizata angelis fufceptorihtii virontm

JpeciLJ ^9^

Baptizatw puer ex monBrofo fit puUher^

C c 3 rimm

I M T)

rimiu ij)7

Banfyochahasimpojlor 17 J

HttyLiam ^ lofaph.itj 301

Bea'itHdo mundi infelix 14 +S Eeri^^rdi foror ornatum corporahtn ah-

iecit^ i77

S.Bcrnardfff per aitellum latrantcm ma-tri pr^fgurattif ico

SBrig'd,i pro deformitate oratiitj % 82

C.

CJFfayem^ fortuna,m eitu vehii 195Cain wiiidia ij> homicid.nm 8

1

CaUgula, ^r&metii feintra lecium ahdc-

bp.t-i 305Cam'y[i.-s aftu regne exutui 3 7

Ct%ptiiiiias .^::trea t6tC/^rahhas fitdtui z?

}

Cariha^ineiijium matrum flultns i)t fi-

lios amcr 155CaUitalts ainor ^fludium 181Cauji dictfumi-vendnU 259CtrintPjtim fugtt loannts 'EtiangpliHa 19

Cham iiifa ob trrcuerentiam ergaJpatrcm

malediciio 153Charittis Marhabxorum in Beum 8 8

Chiusfenex 166

S. ChnJitna inimicum per ferpentem con -

uertitLj 2. 1 3

Chrifio pulfanti aperiendum 373Chrifiui Itbro aperto in fibi conuenienttm

fentcniiam incidit^ 367. cjr^feq

.

Ch ryfo rsj mors 3 c

^

Claud.j imprudens faclum 1 2

Claudiui CLemens, ^ loannes Matlrofui,

fapientiam Parijios aduexerunt-j 7

Clodou.tis Dei voluntatcmfig^iofcrutatui

Cdumfordet, chm tsrra fapitj 264Concio haheturfipe , fidfit rarp 3 ^ j

Concionum pr ifia?uia i coConcio72um atiditorcs^O" nonfaclores 3 3 2

Concilitim Ariminenfefuhdo/um 24Concilium Seleucianum pefitlefs s J

Concilium Confiantinopolitanum,per Co-

fronyinum contra imaginum facrarumvenerationem cpaHum.fiauduletum 1

5

Ccncilium Ephsfinum pr.-datonum z j

Confefiionis peccatorum ejfcacia 1 coConiugalis Jideifinceritoi 285Confctentiji maU trcpidatio 504,30^Cotifiantia in. b^no lO) . (^'fq.^.

E XConfiantia Petri Martyrls r^oCo/Mantiuu^ Hhellos calummarutn cxujjit

181

Contcnticfis manfuete reffondendum i Z6

Couerfio D.Aug-.-flini. Vide Augufiinm. 6

Ccnuerfionis excmfla v^.ria 538Conuet tfniiumfiatim 3 5 <>

Corinthit ru?n fiulta temeritds 1

1

Ccrnclij Centurioni^ piel Oi ^3CoYpoyis cnra nffeciu anim& quanta 292Cr/7j/? ;«.vw7 »«//; c, rtum j 1

1

Croeficantio rogo imminentis 144Cruciifigaatio effcax 12^Crucis figno lulianm dxmonesftigat ibid.

Cruciifignifigtir& Thuu efficactn 118

Curialium duorum mira conuerfio 363 ^

Cujiodta tculorufft 2ii.^feq^.

D.

DAmafcentis loannes, maior humilu»

qtiam fuperbuf 138

Damnati terribtlts apparitio 3 i 5

Daritis aureis compedibus vi7iFfHi 262

Daiiid amiciiia SaulemfiegJt-> 2 lo

Dectj erga patrem reucrentia l J2

Dei vpcantts v: x attendenda 287,313Detraciorcsnon audtendi 182

Detraciorumpuriitio 184Diahclt tn angclum lucis tramfiguratio de-

te^iaa.S. Mariino 3*Itefjj a Iulian.i li 3

Diaboliafiuiia adinanemgloriam tentan'

tis 116

DicgeTies ne quidem haculo arcendus eratj

a difcendiftudio ) 6 2

Dionyfui Syracufantiifurtumfermifit,vt

eb; ittatcm tcllerctj 1

1

7Dionyfius yracufmu^ ludibiium muridi

faius Z69

Diofccnts fanr^um Tlauimum occidit 25

Difce^id/ m, c^feni , ^magno, Cfdoclo

^?>y.&fcq.

Difcendifiiidium ardens l6i. ^feq,Dtuinita tis ajfeciatioper afium 7

1

Diuinitatis affc latio in HerodtJ 7 5

Item Menecratis medici 72Item luliani ibid.

S .Dominictii pcr catellumfiace Orhem in-

cenfurum, matripnfign.-i tu* 100

5. Dominici in Deumfiducia 148

^.briofo'

SXEMP tORVM.1. U.

E^r:oforum male pereuntiii exe^la 1 1 6

Eletmofymvirtni jri,9i

Hiam coruui faiiit-t 248

tlifetii cxercitum Syrii in medio Samaris

patttt ^ dimifitj 2.08

S. lLphr<i.m mtrr.bilieuetufdoci*} 6y^feq.J.ficurji.orum inanis beatitudo 1 ^4Efauinffientia 264S.Eurharifiz eff.cacia \ o i

Zufebij Cremonefis tnpidatioinmorte 313F.

Fldticia in Beum 248

Tididcia cum otic , prsfum tio 2 jo

Vilia patrcm a/it , tr.atrem in carcere la

-

ifat^ 15 J

Tilitpsprodigta 310

Til:; prodigi imprudentia 1

4

Jikorum,parentum curatn detre^atium,

impruJentia 1j

Ttiiorum in parentes obferuantia 152Tihorum in parentes rebellio 1

5 3

Tiliorumproba educatio 157Tiliorum beneeducatorum prsf^antiiti

J 7liliorum ifracLnfpiefaia 264Ttliia antefnJpendiHm patri nafum pra-

mordcns 1 j;)

TlcrenttJi lex contra otiofos 2 5

1

Torm i ccMcmttii ob anims cttram 280

Torf7iJi contcmt^exemfla 281

S. Trancifcu^fratrem Leonardum a tenta-

tione vam glorid liberauitj 7 2

TumivendulurSfumo interemtus 259G.

GAUicanxi fablimior inhumilitate^,

quatn in feculi celf.tiidintj 238Cieziinefcatio in auaritiam 69

Glorii cupiditas efca nocentijfima 7 i

Cltriaiyi confufiontj 2^3

Clorii inanis vanitas 235Cratttudinis exemplum 2 8 3

Cnci^ Sapienttifeptem 8

Gregoriu-i Thatimaturgta 10

Of-cgoritiiTuronenfis fe confolatm efi ino-

pinata libri apertione^ 371

i<;/fw? eodem modo Morouio fententiain

congruam legitj 370S.Guiltelmi conuerfio ^ ccnfiantia 1 5

Gyl^^ regnopctitm, aftu 69

Cygti annulus n.htl ad Chriftiani cando'

rem 69

C^mnof^ijififtrum rigor (»tra ottpfos 251

TJI^^refm (^ infdeHtatcmfuppreJpJfcj^•*'*• magnummiractilum 20Hireticifugiendi 1

8

Hireticifiaui detecfa miraeulo 3 y

Hdireticoru?n fcci.i adluxum 0^ afium 4 J

Hdreticcrum origo a maligno efi 18

Hannibalis dicium, in cppugnatione Komis,

Hannibalis diclum , de Carthagine O' R"-

^«/5! 171

Hf// indidgentii poenas luitL> j^6Heliogabaliptciieptild 147Heraclij humilitas inferenda cruce Chrifii

Heraclitti librifacri confultatione,T>eivO'

luntatem agnouit^ 3^5)

Hero diabolifuafufepncipitem deditj 3

1

Herodis .ifectatio diuinitatts 7 J

Hefier ornatum externum contemnebatj

27<J

S.Hieronymtn apparuit profidei dcfenfig-

ntj •

39

S.Hicronymui diem extrcmtim exhorrc-

batj 34&S. Htlarion a latrcnibtti non tcrretur 301

S.Hilarionmoriens 310Hiram querimonia 225Humilitatis cusiodia 2 8 J

Humilitatis exemplum in Impcratore 2 3 a

Humilitftsexaltata 238. ^fqq.

1.

IJcob, lofeph, Abelfi-atribu^ prifiiterunt

2385. lacobtii martyt j 3 8

leiunlj cfficacia 51

1

lefahel efcnefira pr£cifitata,(S^C |2i///<j?o dtabolica detecia 3 8

lUufione diabolifc qitidam pr<ecipit/ins 3

1

7/^«/; (? diaiohca cx arrrgantia l J

Impr::densffi.ci/im Claudij 1

1

Inceiidiaria lingtt.^ 1 70Indo .tdccJisfpicnfiorei 5

Indolts eximii indicium 252

Indulgettii puerorii cafiigatA exemplu 1 5 (f

Inhumanitas inprcximum 80,213

Inhumanitatis tujia pcena 8 1 . ^feq..

Intmicis bcnefactendum 208. O^yi'^ .;

lnfani.i genus,bc7:os perfequi 1 3

S.IcmnesTucngelifia Cerinthiifugit 19

S.Icmnis c\uotidfan(i<xhcri(itie 87

T N BXsAnnei Mailrofni c^' Chudtui Clemem

fapientiam Parij:os adacxerunt 7

loanes Damafcenus, mdorhHmilii, quamfHperhtii i 5 8

lob anncis fuls horrorifniL/ J 8 tf

lobtolerantia, 104

lofaphat quo vifo a. periculo cdrnii [it Itbe-

raius J J.7

Tiliorum Ifraelin[ipientia 2.64

Ifaac tolerantia inturiarum IS8

Iudicij recordatiofilutaris J41

ludtclj O* Nouifftmorum neglecitti noxiHS

lulia Augujli flia.quodcanos fibi extrahi

ctirahat , ah 'Augufio lcpide reprehenfa

luliana diaholif-audcm dctexitj 1 1 j

luliantisjigno crucis ddmones fugat li6

luliani afiHS,vt Deus habtretur 7

1

LAhorandum, tametjinon cgcof a j 5

Laced^moniorum mos in conuiuiisji'

lentijgratia 228

Lacedimoniorum injilios rigor 1 5 7, 15 8

Lapidthusjimiles ignari 49S.LeonardusfociusS.Franfifci 72.

Litaniarum matortim occajio iz/;

Litera Vythagorti 6\Loquaces parumpra:fiantLj 3 ; 3 . ^fcq.Contra Loquaciiatem remedium i 8 8

Lotum gufiauit: Sui oblittisefl , inefcatus

eii Z64.

Lutheri remorfm 543S.LuciA mater vt fanitatem impcprarit^

}6I

M.

MAchabAorum feptem fatr.Hm in

Deumcharitas 88Mahumetis ajiusper columham 41Manna in arboribtispnjiolantes 150Marcus Imperatcr taheilam gejlans ndfcholam vaditLj 189

5. Martini eleciio Diuino nutti perfortui-tam Pfalmi leciionem confirmata 368.

&feqq.S

.Manino diaholtn apparuitj 58,507S. Marti};us moritns , mori 0> viuere pa-

ratus jQgMartinm Lutherta remorfum cqnfcien-

E Xtteretortittetat 341

Martyrumfortituda 1 40Matron<i Altxatidr.ns pattentta,inferen-

dis viduA ingratA moicfiiis 1^4Matrum i^ifilios Jiultta amor i s 6

Matrum Carthaginenfium ftultus in fi-iios amor ihid.

Mendaci neverum dice^iti creditur x66Menecratk medici afim , vt Detts hahere^

tur 7i, '47Mercedis detentio, inhumanitas 8 5

Miranda facla Gregorij Thaumaturgi r oMijericordii opus excellens 19 tf

Moioch idoio immolantur fiiij perditi 1 5 S

MorouAUS facroiiibros in confuitattonem

adhibuit^ }-6Mors horribiiis 510Mortem optantes fa7tcii 3 ici.(^feq.

Mortem optantes,0' venientem detreaan-

tes 308Mortis hord etiam fanBos aiiquando ter-

ret diahoius 311,51$

Mortuu4 viutim apprehenfum ad mentemreuocat^ i 8 9

Mcyfes Maitrus iatro conuerfm 104

Meyfes qiiidam falftu.impojiot 3 3

Mundi tilujio& tnconfiantia i 6 8

Mundi heatttudo infelix 144Mundi fuhlimitas in deiiro Carahba dc-

rifa. X73

N.

NAbalfiuittts 137

Sahucijodonofor e ccetu hominum e-

ie^ius i ? 5

Kafumpatri prAmordens filius aXfuJfen-

diumducius 1S9Katii^ inferetro, e matremortua z99

Neronis infdicita-> O* mifer exitus 26q

Nobiliumfanciorum ad Chrifium vccatio

147

Nofce teipfum, Apoiiinis templo^nfcriptH i

NctitiaJiii quomodo acquiratur i ,a

O.

O^BedientiAexempla 150PrA Obedientia fe prAcipitantes Eth-

nici 32"

Occafionem negligentes J 5 ^

Oculornm cufioMa %%i.&feqq .

Octfio'

S X E M P

Octtlornm cnflodi e exempU iz

+

O^erti boni reinuneratio , etiam hic inter-

dum 196Orationis vis ^o, $ i

OR.BITAE PROBITATIS 'vfui& Vtilt^

tai i59,37^'&feqq'Origenis errorif origo (^cattfa 2-i9

Otijvitandtexemfla 149,150

P.

PAmho lingfu rffrsnationem prima le-

clione dtdicit-j ii8

tarer^tum inflwsftulttisamor 2,42

T*7ifienfiumfludicrum initium 7Farturtunt ivcntes 170Patcrfitiii im/noUturus,diaholifaUac4a 1 j

Fatcrflium vit&fuic infdtantem mirabi-

liter tandem ad mentem reduxit^ 2 1

2

Tatientta tniuriarum 103 ,187,188,

13-5,15^4,201

TaticntiaTcbii. 104,187Tatientia Alexij, O' humilitas 194

Patientia Alexandrin^ matron£, inferen-

disviduiingratimoleftiis 194S.Vatricijffecui ,vbi ^ vnde 3 5 J

Tatroclty. adulatorum typns 1 6^

FauU rigorinfeipfam 281

S. Tatiltts eremitaper coruum pafias 2 4S

Faului Simplex tacere didicit^ 218

S. Taultti vipcrd in igrJfiatim excuffit 337Teccatorcs terrendi altqui 5 3 S

Perilli cruieltta<^hoiie inefl fabricantis 8 1

Terfarum lex in adolefcentuloi inuerecun-

dos 151

Perfejtii honos,infanis genus 1

3

Tefies horrendi 20

Teflis veciigalexigitLj ihid

Tetri Martyrisconfiantia 140Petrus Mattyr inter pr^donum tnanta

fymboltim recitatj 51

Petrus Telonarius iudicifijiitur,^ nd me-ritorum augmenttim remtttitur 3 1

3

Philipptii Macedo bene mcnentem captumliberum dimifit 1^3

Pietatis exemplum in ciconiis 1 5

1

Tlatonis indufiria in Acadcmia {iatmda 4PrsLcipitantesfepn obedientiaEthnici 31

Tr^fagiapia circa SanBcrum ortum 1 00

Traxiteles h Thryne vt deceptus 293Trocraflinatio connerfionii mala 337.

&fsn'

L O R V M.Trotagoras expttero vt facitts philof fhta

292

Ttter deformis bnptifmofitpulcher 297Tueri Samofita qtud in odium h&reticorum

egerint^ ,9Tulchrit udinis laus vera 1 7 tf

Tythagord litera 64Tythagoricumfilentium quinquennale i jo

QScrtorij afius per hinnulum ceru^,

• vt Dcus crederetur a.i

J^tnque varia 130. &feqq.^6ju£ritHr , JEgyfihus quarefitfactus ad-

ulter 69

R.

RApfacis hlajphemia fllentio refiin^a

/72

Rationis reddends. exepla Euangelica J 10

Rationis reddend^ tfiicax memoria 321.

&feqq.'Rehelles reges Senfui quinquefigurat 131

S.Remigij in aceruorum confiagratiene to-

lerantia 24 J

Refipifcenttafancia 3 } 8

Reuerentia Decif ergapatrem 1 5 2-

Rhaconesfiliiicotumace iudici obtulit 157Rhodcpe fcortum pyramidem extruxit 163

Ko,'<c voitihilis attentio quid efecerit in re-

ge^ '^7\'&fcq^

S.

SAluljluliani dicium ,quo femper di-

fcendtim aicbatj 289

SamofitA vt h^rcticos euitabantj 19

Samofit.ipueriqui.i inoiiium hireticoriim

pila ludentesegcrintj I9

Sancio'um z.elui amoris diuini i%.&>fcq-.

Sapienti£ acquirendi aptm loctn 3

Saptenti£ typus ^tpud Ethnicos 7

Sapientiipretium incomparabile^ ihid.

Sap-entii introducedd icptdil cxemplti 154

Sapientia Pr.rifik ventirn expofita 7

Sapientiam emifiet Alphonfm Arragenia

rex,fivenalisftiifietj 7

Sapientiam Claudtus Clemens,& loannes

Mailrofui Parifios aduexerunt ihid.

Saptelia naufiagio& extlio medetur 243

Sap ientes Gr& ci^fep tcm 8

Saptentijfitnus qui Deo proximus ^ . 7

I N t> t XSara Abhxtiffa diahpliaflum ditextt 1

1

6

Saul DanidM amicitia fnpei attis 1 1 o

SasiliCi vtfliinenta tenuit 7 9

ScicniinqHid conferat pojflflori 47Scientix ncgleclusa Socrate reprehenftn ^pStro {apere fliilTum 3 1 !> . c^j^^.

Sertortjaj:iiSperhi}inHUtm 41

Serutis nequam ; 10

Seruus igijntim ibid-

Sefofirii rex j¥.gypticrum rctxinconflafitia

notataremtjii defafln 37t

lileuttj exetKpla 1 1 8 .^fq-Simion Sal:c; mf:do fattitts,ffip!i's Deo 1 3 9

Simon Magit^ efiiltmi dctHyi^atm 25 5

Simpiicitaiprtides omnifapieiis prsflat j i

Smerdes inipoflor J 7

Sobrietatis cttra i i 9

Socrates difcipHlos fnos JpecHlttm inttteri

iufliiL^ 279

Secratesinterpuercs fdibtis difcit canertj

189Sodomortim cf» Gomorrh zorum pttnitio 85

^c/t^w C^ Crceftt-s, de heatttudmcj 1 4 4

S*^/T obfllcnttumfluitui temereiudicntui

Solonis impotentia.ob filij mortem k Thale-

tejiniuliitam 2-4'-

Spartanorum in filiosfludiutn 1 5 7

Specult UHd,:bHis vfta 279

Sptrid^cn fef^ipUcitate efficaci philofophos

coijfuditj 51

Spurina , pulcher adolefcens fe deformans

28l

Statna cx ifiuidia csfa, vtfe vlta efl \[i%

Stulti coafilijper}iictes li.c^ feq.

Stultitii infolentis prxmium i ^•&flq^-StultinnequittiKercj i»8

Sufpendium viri impeditpucUa 2.9 ^

T.

TAciturnitatis exempla 1 ^o

Tiiciturnitatts commendatio 218

TurnberlanicrtidcUtat 85

TemcritoffluUaCorinthioruin 11

Temp^um l 'irrutif & ilonorts Komi 8 5

Tirrorf^pejyufirk mcutitur ^yj

E X E M P t.

Thales MiUJitH C dttm intusm, inputeum

lapftis eii 6

ThauJigni Crttcisflguncjficacia iti

Thaumaturgi mirandafiBa 20

Theodofitu Arfer.io Jdiosfuos in difcipli-

nam tradcns, qind dixerit 47Thecda-sfe at toUens,humiliatus 2

3 J

Thom<£ Mori dsxtetittu contra detraiiores

>79

T>.Thomas Aqttiniti , hos mutw aUquand»

di.lKi 151

Tigr^.nes a. Cyro cp.ptas , ^ dimiffiu cumvxortj 2S3

Tif-aorvs Dei iftaijfi: in monte Sinai j , 3 2 i

Tiiifli{dmm,m iliei perirctJinefl-ucru 25 5

Jobtx paticntia 104, 187Tvbizs ab Angelo duSitti& cujhditta 1

1

9

Tripidis inuentio 8

V.

VAhns (3f '^'rfaciHS Catholicos circum^

uenerunt 24Verbortim afperorum toUrantia 3 1 i

Verecundii. exempUim 1 5 r

Veritas odiumparitj 161,161

VeJpnfeaniO' Tttt feueritasin detraciorci

IHVii lat£ & angtifli typut 64Viator & mors- 308

Vidiiarum& puptUorum oppreffio mala 8 }

Vindicla f.tfla k Deo i j» 8

Virgi docortiCAtd a lacob j 7

}

Viyffis confiUum contra Sirenes 1 8 i

vljjjis focij, amatorcs mundi 2^4Vohintatis tnuicJafoUditas 1 40

Vox Domini vocantts attendenda 287,

X.

XEnoplTon ex triuiaU ptterulo factut

philofephus 293

Z.

Zl-hii Sanctorum amoris diuini 8 8«

&feq.Z«ilHi,canhB.hetoricui j 80

INDEX

I N D E X S r M I L I V MV E R I D I C I,

A.

ABfolutio facerdotalis, adfimilatur

a pochar fignatoe -5 ic ;& leq.

Abuodantcs ui feculOjComniofur-

gentis 2.72.

Adol-fcens.tcftac rccenti^laguncula: .-48

I-emcatel!o ibui.

Adokfcentia.plantulae ibid.

Aeternitas, manrefluo ji^.&fcq.

Itcm montiunraenfo }i6

AmbitiOjinfaniae 2-3 5

Amicus fidelis,nDedicamcto,mcdico, &c.

i<;c.&feq.

AmorChrifti,vuIneribus&fagitrae 88

Item inntioni ibid.

Anima.nsui '9i

Itcm tabulae pidoris 4<[>'.n.-3';9

Anima hominis , rei fumms sftimano-

irs 2?0.&feqq.

Item dominJE,vel rcginae 1 3 s

Anima noftra,praEclae vcnantium 317

Anima fanaa/ponr^,tcmplo,leao,thro -

no,<:nlumbat,&c. 29 5

Anims peccatrix,fpeluncaE latronum,cu-

biliporcorum,&c. • .ib'd.

IterofoelitatidiaboU ibid.

Itemfpoliatseomnibus ^i2i

Animainculta,muheriillotae,impex^ in-

cultae 280

Anima corpore exuta ,viduas Rcceptoris

? Ii>

AnimcEiudicium,liti forenfi 545Animjehoftes , hoftibus filiorum Ifracl

106Item tribusturmisChaldaJorum 106

Animje facultatcs tres,tribus arcibus 13 7

Animi moderatio,regicE poteftati y?

Anxiefoliciti.pemoaem piCcatibus 247

Auari, ventum vel aercm manu vel reti-

buscaptaniibus _

^^o

Audientcs verbum Dei,& non facientes,

difcentibus opus mechanvcum non ad

mGtismanibus 33^

Item fcholasfrequentantibus, &nonproficientibus

^.3 5 2.

Itcm aegroto mcdicum tatum audien-

ti,niiquecbferuanti 3 33

Item infandibulo,vafic).pertufo 35;

Itcm homuiibus , manibus ligatis vtl

ainputatls 3^3Auriura cuftodia.fet»! fpineae i8z

B.

BEatitudinesodn^tcfterisfalutis nzItcmoleocifu^o 14^

CCAluiniftas, lamiae , & fcrpenti Pjra-

difi 24Caroliominis,foeno 160

Item Euas,Goli3E,& Naballo,hoftido-

mcftico 107Item ollaemdrtiferae 108

C3tho!ic!,co!umbaj&ferpenti(imul^ 51

Cathol-.ci conftantes,grants tritici,fpicis

pfenis,&accruo 37Cath:.liciinconftates,p3kc& ftipuls 37CaniUi hominum,aurx & vcnto icz,

CeifitudoDei.excclfomonti 152,

CharitaSjCarbonibuscandentibus ic6

Item vindidz exccUenti ibid.

Item viftorise iiobili 207ChriftianuSjpJantx&aibori 84,86

Itcm animalculisvtihbus 44Chriftiani maie viuentcs,vmbr3e 23Chriftiani,pidonbusimitantibusad vi-

uum 45.3S.3-3'9ChriftidiuinitaSjhamoinefcalaieti » 10

Chrifti vita,faltibusqirbaidam 145Chriftidoclrina,cantUiauis 142Chnfti paffio,fafciculomyrrhae 202,

Chrifti CruXjligno in aquas Marath pro-

iedo loi.&feq,

Chriftus,paftori i^i.&feq.

Item Samaritaue Euangelico 4 8

Chnftus mediator, Rcgis fiiio, fe pro reis

intcrponenti 344.&fcqq.

Chnftuscrucifixus , libro fuper pulpito

201Ca:leftispatria,portui 15» 2.

Caeleftia non fapientes, infipientibus fi-

luslfrael zfi^.&feqq,

Ca:ieftiaafpcrnantes,febricitantibusi6 5

C3elum&infernu5,igni &aqu2 3i5

Caslnm pra: terra negligentes, Efau pri-

mogenita vendenti 2^4Cocmeterium,fchol3e zS^.&^cqq.

Concihamahgnantium , nidu> diaboE

2 4.&feqq.

ConcUiu& macbinatio hoftium Ecclc-

Dd i fi^j

I ' N D{iap,inftruraentisbellicis.&c. 2j

ConcionatorcSjIatranticani , &ignemmittcnti interram loo

Confeflfio peccatorum, computui vel ra-

tioni 3io.&feqq.Coiifcientiajtribunali 304Confcicntia mala, vermi, tormento ma -

ximo 306Confcicntiabona , Caclefti Hierufaicm

Con(cietiafecnra,echinointercanes 107Conrcieiuiac obfoleiXj pauimentofordi-

busobfito 97.&feqq.Confcientiae fccuritas , lectulo molli &

florido 154Confcicntix inquies,leduio fpinis ftr;aw

Confcientia: cruciatus , tormentis omni-bus 1^6

Confcienti^cxamen,fupputationi & cal-

culo 5i8.&fcqq.Confcientiac difcuflio , iibells & trutinae

Contendereverbis,fufcitationi ignis 1 Z6Contcntiofi , feueftris apertis lucem ex-

llmguentibus 1^0Conuerfatiomalorum, pici 19Conucrfionis dilatio, morac periculofif-

fima: j^^&feqq.Itemafpidisartificio

, &Niliaccolis

Conuerfionis procraftinatio , coruinocantui 357

Coniicrfionisacccleratio, turturiscantuiibidem.

Conucrfionem diffcrentes , in puteo vel

lutomanentibus3 37.&feq.

Cor maleuolorum, nido 12Corda fidclium,epiftolae ^6Cordadura ad credendum

, tabulislapi-dtis ibid.

Cordis & confcientiap fecretura , libro

claufo i^^.&feq.Goron«c£eleftes,coronis Romanoru 514

Corporis ftrudura, & caput ipfum , do-mui iio

Corpus humanum,vafculorci prctiofifli-

inaEaptiflfimo 19%Crucisfignum,flabcllo 127Itemclypeo «15,11*Item figno Tau,claui 1 1

8

D-DAmnatoruni fceditas

,hominibus

exuftis 180Dcates>organis,vaIlis,crati 170

Detradio, denigrationi , veAis dircptio-

ni 174.

Itemprofperovento 191,195Detraftioirnta, teloincaute miflb 179Dctraftor , flantiincapfulamforamino-fam 1^0Item inpulueremfufllanti isp &feq.

Dctraftoiisiingua, vipcraEjlanceaE, &c.

175Deus , regi raaximo, rationcm ponenti

320Diabolus.hofti corporaIi,in omni ftrata-

gemate lo^, 11

1

ItemcroCbdilo 110Itemcanicatenato 11

1

Itcm malisbeftiis,onnnisgcncris 2SItem venatoribus J17

Diaboli pr:Efumcio,fupcrbiaE Moab 1 14Diligens &prouidus , formicac & api

IJi.&fcqq.Diluuium,inccndij extin£lioni 9ZDifciplinae rigor, pedini acuto 159DoftrinaChriftiana.or latuiprqcipuo^^Doftus fuo malo,pifc3tori iif^o 3 6

Qui Dominaturanimo, debellatori vr-

bium 54

EBrietas, infanis voluntariac 21

4

Ebrietas,blandodaEmoni ibid.

Itemtempeftati, &gurgiti 31 j

Ebriofus , fein tartara ouando fidenti

214,11^Ecclciia^ArcaeNoe 50Eleemofyna,ignisextin(ftioni ^2

Iccmdiluuio 9jElecmofyna viuotum, faci praeluminan-

ti 91Exemplum malum.lapidioffcnConis 17

Item<;IadioSaulis i€

F.

FAciesfeucra.Aquiloni 180famili^ curara babcDtcs

,gallo galli-

naceo 24^FidcIiumcorda,cpiftoIae ^6Fides, ianux caeli, lumini, & tefTera 3 oForma vel ornatu aliis infidians , venc-num porrigenti zSi

FormsE venuftas, flori caduco 278Form(j operam dantes , laruatis, fpcdris

281

G.

GLoria mundi , rori, fcrno, ftipular,

baccatifqlaqucis a^S.&fcqq,Gloria

S t M 1

Gloria inanIs,fterfon & vermi j6iGioriae cupidus, Dianae templum inccn-

denti 26}Glorian'; in malo,Rhodopae fcorto 1 6

j

Gratia Dei ,forti auxihatori 1 1 ^

Iten-,,muroinexpugnabiIi ii6Gratiae dona,talentis &c. ^ i 8. & feqq.

Gulofijfiliislfiael, ollascarnium appe-tentibus 1,19

H;

H.

Aerefis,pefti 18,20Hxttticijlupisrapacibus 18,3 +

Itemviperae i4Item Eliu, amico lob ibid.

Item monftris omnis generjjs i6Itcra vappae 17Icem m.embroabfciflb ibid.

Irem oui fcabiofas ibid.

ItemruinisEcclefiae ibid.

Itemdaemoni 30Item diabolo in angclum lucis fe

transfiguranti 38.&feqq.Item mendaci & fallaci j S

Item Crctenfibus fempcr mendaci-bus 37Itemimpoftoribus ?6,4iItem magis , maleficis, veridicis men-dacibus . 41

Hxrcticorumguttur , fepulchropatcnti

I 8 & fcqq.

Hsereticorura fevmo, cancro 1

9

Hffreticorum dodlriua , vcncno afpidis

l8.&feq.Item toxico,calciilo 4i

Ha^reticorum blanditia & laxa dodlrina,

puluinaribus 3 j

Itemaucupibus,laqucis,dccipulis 5 f

Hajreticorum exc^catio, tenebris Aegy-ptiis,Cimmeriis,nodi,tcnebris Infet-

ni 41Hsrcticorum iaftantia

,gallinarumcla-

mori 14Hasreticorum conucmicula,fpeluncis la-

tronum ibid.

N. Hareticus&Diabolus, auibus concclo-ribus, vtcoruis 34Itemduobus cquis currum trahenti-bas 34

Honnnes,ouibus a^r.&feq.Homo,auibus hliis,fcEno,&c. 245

Itcmpulucri 150,2^9Itcmvitre zp^Icemvillico,receptorijdlfpenfatori,oc-

conomo ji8

t t V M.Homo vanus, fumo j^q

Item fimulachio 27 ±Item calamo &arundini 1

1

Homoin veftitufuperbieas,fafcicuIofce-niornato jgj,

Hoino lapfus,pullo e nidolapfo 1 4 2,.

&feq.

Hyminesinculti, lapidibus inform.ibus

Hoftes anim^.hoftibus filioru Ifrael i o SItem tribusturmis Chaldacorum ibid.

Hoftium Eccleliae poteftas, portis Infe-

"2J

Humar.afragditas,Tafi figuli,Iuto ilj^

Item infirmitatimoenium loj.&fcq.Humiles,paruulis 4Hypocrilis,veftimento ouium 1

8

I,

IESvs Chriftus , fruc^lui bencdifto f 5

IndulgentiaparenLum, immoiationi

Moloch 15$Infernus, nido I9,itInfirmitashuraana

, imbccillitati moe-nium - 169

Intelledus,fpiritul,Iumini n8Inuidia,rubigini, igni peftilenti, carnifi-

cins 2.04Item perniciofifnmoaniraali 204Item armisdiaboli 205Item ferraeanimae ibid.

Inuidus,fibiprimumnoccnti 204Itc inalediifti,voci tonitrui 1^12 Sck<\.

ludicantes de concionibus, cxcis ds colo--

ribus J54ludices & sftimatores ftulti, afcopo ab-

crrantibus 290Iudiciummundi,caecofericnti^ 290ludicium v:rum,lapidi Lydio ii%Iudiciumanimae,litiforenfi 344ludicis feueritas.leoni rugienti 3 1 j

Itembilanci&hbellae jiSluftitia & virtutes, \ix ad regnum cxlo-rum 245

Iuuentus,femini & hcrbae 1 5 7

L.

LAbra,valuis,pontibu$ dn(3:ilibus 170Laudaci in pcccatis.auibus dulci can-

tu in decipulam iliedlis 34?Lexnatura?,arborinaturali 8<J

Itemtabell!s,pugillaribus ^S.&fcq.

LcxMoyfi^ftipiticumferpentesneo 8^

Lcxgratiae,Cruci Chrifti ibid.

Dd 5 Linguaj

T N DLlngaa , inftrumento ad omnia accom

roodo 16%

Item igni modico,magnum incediumrufcitanLi 170

Lingu.i mala,rotaeincenf^ 1^7,170Iccmjgladioacuto 171

Linguxdetra(fL!0,con-scjI;oni 1 83Linguac negiedus , trucidanti vigiles vr-

bis 2z6Linj^nx raoderatio^fraenis & loris »68.

&reqq.Itemclauo nanis,&c. 170

Lo.]iiaces inobcdicntes , illi cui aures in

linguam deiiuxerunt 3 j 4

M.

Aledicentia,incendio_

1^7

Iccm Sirtnumcanrui 1 ?_i

Maic moratus, Thcrfui.Aeropo , Mcpfo

Male viuentcs,pomoputrido 17

Maiorum foc!etas,carbonario i 9

B.M A K I A maccr Dei , ftcilae maris 5 3

.

&.feq.

B.M A R 1 A E in nos propenfio ^ , phialae

plenaj ^4Alarrum ndnlacntia,laquco 158Mcditatio dift llarioni ?x8

Mc"moria,ar:hiuo,&thefauro 136,1; 8

Mcndacii-m, mucroni 164AIcndax,fcrpenti menrienti I66Men,sfccura,n:g' conuiuio joyMe"itaoperum,thc!auroin<^enti 150Mcritorum iantas,paruocodicilIo 319Moleftia a proximo i!lata,caud3£ vuIpinK

MoritimenteSjfibimaleconfcijigalhnis

& porci.s,dum iuguluspetitur J05Mori anxie tunemes , furibusc carcere

ad ciuceui dsclis 305Movienshbeucer , viuo ingredienti fe-

pulchrum 311

Moriensinuitus, vituloveioui ad lanie-

nam tracflo 3^4Mors, vltimxlinece 34+

Item portaecarccris 344Ireniinfidiarori 30^

Mnrsianftorum^ports caeli 309Mortalesmorienccs, aquae labenti in cer-

rait? 198Mortem con prieuidens , yiatori termi-

num V ac non prscogicanti 300Morteinopinata prjEoccupati , boui ad

vidlruiam dudo3 4?

Item auibus laquco improuifo corrc-

pcis 3,43

Mortis memorja.lcdioni quotidian^ j$5Itcmphilofophis 187

Mortisincertitudo,furi 301Muiicr pulehra & fatua, fui, com circulo

aurco in naribus 579Mundanorumvanita^-.^bronio zytMundi vanitas, inanibus inftrumentis

muficaUbus 155,271Itcm fomnianti,&cani Aefopico %-2

Item circuiTiforanciSjnugiueduhs 16 8

Irem Goliae 270Itemfortiicgioinani, vbinihilomnia270

Mundi faii3cia,vu'pinaj pelli 1C9Mundi viGlenti3,pclh leoniu:e ibid.

Miidi inanitas,buH^exc6cha fufHat^iji

Mundi voluptates & honores, vm.brcT,

nur.cio,carinae,aui volati,fagittq ibid.

,Ircm copedibu^.jlaqueisinauratis 262.

Itcm morti inolla i'-^

Mundi voluptatibuscaptus, bouiadv'-ftimamdiiCto i6z

Mundi volupi3tibusdediti,fuibus i6 6

Mmidi dcliciiscapti,incbiiatis 166Mundi iUeccbrae, decipulis, mufcipulis,

pedicis,ietibus i6iItni hamisaureis 268

Mundi amatores , Ammanno ibid.

Mundifallacia,afridcnti,infidianti ibid.

Mundigaudia, vinobonoprimum pofi-

to 266Mundi triftisexitus, vinodeterioripoft-

eaproninato ibid.

Mund;faftuf,rrcntiparturienti 170Mundi amaritudinibusgaudcntes,pifci-

lusmaris 26j

Mundi curfus,dici vni 154Mundi ventofa gluria,bra£lea: fplenden-

ti&fonanti i\%Item ron,^fcEno>ftipulBE, baccacisq. !a-

queis i^S.&feqq.Mundi finis,vefperae i^+.&feq»Mundut hic,carceri migno 3^4,Miidus.Ioabo Amafiifabdole nccati 108

Item ludae proditori 108Iicm ftultJE muUeri 14 j

Irem mari magno 752, 169Muiidastotu^jDiinil:© 260Miidus apu<i i).id:os,fufpefo in crucc 175Mundusad finem tendens.ruentidomui

350 .

Mundus mueteratus , feni ^ecrcpito

530Munduspeccatisgrauatus, fcaphz chat-

tacea» arcein vchenti per mare 331

Muudus prae peccatorum nicle non cor-

ruens.

S I M I

raens, mifericordia Dfi fuftccacus; do-

muifulcrisadmotisinnizae 331

N.

NAturscproclinitas , fluxuifluminis

Nouifnmaqii3tuor,caudsB,clauo,&c. }4t

Itcm quatuorplagismundi,quatuor

rotis 341Nouiffima non prsraeditans, iaculacori

malecollimanti 500Nouifliinorum recordatio , caudx cqui-

BS,&C. 34tIte auis caud3e,cIauo nauis,teli alis

3 41Iccm currui commodoad patriam cae-

leftem vclisnti j^^i.&feq.

Itetiuanabulis vcftimeti Aaron j^i

O.

OBcdicntiq promtitudo, calceamcnti?

i^8.&lcq.Obtreftatorcs.canibusadlattatibus 103Occ^cati in propriis defeftibus,ralp^ 176Occupaci, vclis.molarum, m quibus non

nidificant aucs HOOciofi,pu!uinaridiaboli iji

Ocioii , crapulxdediti, &c, diaboliin-

ftrumentis 1^0Oculijft-neftris 218

Itemfpeculatoribus 119

Oculorum cuftodia, coUyrio zizItem pharmacis praeftantibus ibid.

Oralitigantium.fcneftrispatulis 190Oracio brcuis,glad-.o,vel miftih telo i ; 6Oratiocumieiunio &eIeemoryna, cordi

alato jio

Oratio Dominica,pani5 j

Orisincuri3,portashoftibuspadenti ii6^

OSjOftiodomus 217

P.

PAtientia, virtuti miraculorum iQOIcem martyrio ibid.

Patientiam non cxcrccntes , non vtenti-

bustoga in hieme 101Peccata , maccriae, & murointer Deum& nos

'

8 1

Icem vnlncribus, morbis , & cgcftati

omnium 60,61Item vcftidetrirae 64.

Item pelii ferpcntis rugofae 64Itemcani &anguifimui (ij

Item monftro ibid.

Itcmd^mno maximo 2<>4

Item talentoplumbi 3IC, IjoPeccaium vcnialc,puluifcu!is 66

l I V M.Peccata capitalia, reptem nationibiis , fi-

lios Ifrael impedientibus , ab ingreflUtcrra?prom:{rs 74

Peccatcr,ftulro 10Item cquodiabolt 14Item homini collapro.& fni impoti 47Itcm Aethiopi,pardo,camelo 65Item. fteriliarbori 67Item mul'.eri parienti mortcm ibid.

Iiemaibori aridx 64PeccarorfecGrus

, obdorraifcenti in via

340Peccator perfeueran.'-, triumphaci in ma.

lis 2y6Peccatoru grauiii enormir.Ts clamori 80Peccatin)o!eftia ,omn'.busmundi impc-

d;roentis 97Peccatorufordes,corporalibusimmundi>

ciis 134Peccatorum temeritas,Gygis annulo 69Peccatorumferiesprorapia: malae 74Peccatorura congericSjUigenti volumini

debitorum ?i9Peccati l.iprus,Iapfui in luturii j 3 8

I n pcccatis laudati, auibus dulci cantu

indecipuIamiUcdis 34JPeccati damnu no ^ftimantes,pucris 294Peccaci enormitas,diabob infcrniq. hor-

rori 295Peccatdrumpericula,l3qucisvbiq.fparfis

161

Peccatipericub, periculis ignis&aqux67 &feqq.

Pcccati pnncipia cauentes,principio

morbi obftancibus 5j6Peccati fuga,fugx colubri 3 J7Peccatrix,pelago,lebeti 65Perfecutorcs,f3lutis promotoribus 192Phantafia.aulx vclatno ijtf

Philofophia,diftillationi jiSPictas in parentes,ciconix coditioni 151Pigri,afin6 251Pudor,frxrio a vitiis cocicenti 1 5 oFucri,tabulxrafx 149Pueri mnli,malis furculis 157Piikhntudo,flori,faeno,dcccptionitacit?

Item fcpukhrodcalbato 17^

R.

REgnum Dei finc iuft^tia qnxren-tcs, domum negledaoftio ingrcdi

cupicntibus 248Refipifccntia,ftatuqfalis 22JRiftts & gaudiu,errori & deccptioni z 5 ^

Sacra»

s.

SAcramenta.pharmacis 48Itcm prctio inffiftimabili 60

Itcm rcmcdiis,fonti 60Sahuatio Ange!!C2,fauomeUis 5

}

Sipicns^pulcSiernmo animali 49Sapienre?,ori Domini 1

Sapienri,i,n7crci incompar.ibili ^,7,^

Scienciainfi.ui, vafi muftopleno 14Senfus qiiinque, pifcmac cjuinque porti-

cuiim 1:50

Ircm por:isciu;catis, & Satrapis Phili.

ftinorum ibid.

Itcmquinque Heglbnslofae i;i

Septem Sacrdmenta , fe*ptem cornibns

Agni,& fepcem tubis 75Scptem pcccata capitnlia, feptcm corni-

busdracon's,&feptcm dacmonibus 7JScpulchri o'ra,iibris,prx'ceptoribus 28^Scrb falutem curantcs,Phrygibus 301Scruiius Chriftijiugo 14Spes,anchorae 51Spcsimpij,Ianugini,fpuma:,fumo 171.

&feq.Spiritualia faftidientes/uibus in voluta-

bro 265Spiritusfaniftidona

StultuSjluna: 10SupcibienSjtcftae obloquenti figulo z8

j

Superbi.foeno i^^.&fcq.Item daemoni 15 r

SymboUim,tc(reraE mih'tari 50

T.TAcere nefcientes, vafi fiue operculo

178Taciturnit3S,libro claufo 149Tentatio peccati , littcris proJitonis

ift

Tentationes.latrunculis 13^,157Item furibus

'

22.1

Tentationisincurfus ,ferpentis inuafio-

^ni ?57Terrajamatores, fociis Vlyflislotum gu-

ftantibus i.<?4

Timentcs Deum , cum Deo ambulanti-bus 147

Timor Domini & reliqux virtutcs,excu

biis ii7.&feqq.Timorferuilis,acuivelfctae tTribulatiOj auro, gemmis, & vnionibus

J9tItcm ventofccundo 191Itemfornacifiguli zoi

V.'Anitcsmundi, inanibusinftrumcn-

tisiTiuficahbus ^ih^l^

Venter,principicoquomm 127Veihum Dei audicntes & non facientes

,

difcentibusopusinechanicum,non ad-

motismanibus ;jt.&feqq,Item fcholas frequentantibus , nilqac

proficientibus 352 &fcqi7.

Itcm xgroto mcdicum tatiim audienti

nilcj fcruanti 535Itcm infundibulo vafiqacpertufo 355Item homimbus manibus ligatis , vel

amputatis ibid.

Verbum Dei facientes , horologio bencfonnnti,& horasindicanti 354

Vindicansfe,fcipfum vulncranci 1^7Vindidas cupiditas,vipcrje 197

Item apibus aculco pungentibus 198Itcm ftatuam flagellauti,& ab iUaop-prciTo 198Icem contra mulam recalcitranti 1 99Item Dio\ippofeoccidenti lyS

Vinum.colubromordenti 217

Virgacaftigjproria,virg3? Moyfis 155Virtutcs,via: adregnumc^lorum 146.

&feqq.Irem armatura» ii^.ijSIrem mercibus in naufragio adhxren-tibus 177Item ornatui prqcellentifnmo 179

Vinutes Theologic^ , tribus virginibus

47Itcm portis aedificij fpiritualis 50

Vircutcs&fcieiitiac,nuci,& munti 8yVirtutcs& eloquia Dei , melli & fauo

8+.&feqVirtutes&grati^,vafispreciofis 211

Virtutes fine humilitatc congrcgans,pul-

uercs in ventocolligcnii 131Virtutiinfiftcns,equogencrofo loj

Item mulien tollenti oua e nido 1 o

3

Virrutum exercitaiiojviae 96Vitamortalu.vapori i^S.&feq.Vitacuiufque,hortulo 176Vita humanaJitteraE Pythagora: Y 64

Item nau'gationi 53-^4Item milit\aefuperterram io6

Vitafanfta,YiTar6lae 64Vita 1,1X3, viaelatae ibid.

Item cquocff^reni 343Vitabonorum & malorum.diuerfa, di-

uerfisviis 345Vita malorum,vi£E difficili 34^Vita bona,orbita: re6l<j 35J>359>J73>

&feq.Vitaefindaelabor

, viae afperae fed breui

<3 2 6.&feq.

Yita voluptnofa , viaE iucundac , &bre-uijfcd

I MtoJ:fcd,&C.

Vitae rpatium,diei vni

Vicje vitium,errori viae

Vitje curfus,nauigio

Vitas extrcmum,calcaneoItemvefpera:

Vitia,malisherbis

164.

161

t54.&feqq.176

Viucntes fine cucafalutis,porcis 30 r

Voluntas , malleo fabrorum maximo140

Voluptatcs

54Voluptatibus dediti, fuibus 144,265Yolupcatibus nuncium lemittentes , co -

Sirenibus & fynibus, &c.

M t r I f M.rallio ^gy

Voluptuofi, locis humidioiibns,paludi-

bus 1$VotDomini, Ite MAtEDicTi , toni

triio jii.&feqq.VoxDomini,VENi et yide, tonitruo

5^3Vox ad iudiciura Yocantis,tubae horrifo-.

nac 34i

2.

ZElus,igni & ardori

fZoUuSjCani8f

£e

CENTVM ORATIONESV E R I D I G L

i. 1 Ro ttmoreDomm,& fapseMtia obmenda fol.f

2. Adfnidcnter prohej^viuendum 93. Contra ^ieccatiftuUmam 15

4. Ad amohendam ddimonis feruitutem 1$

5. Tro fugamaliconfortij 176. Adh&reticamfeiiemeuitandam zi

7. Contraconciliumimfiorum if.

8. Frofidei Catbolic£ confiantia VJ9. Contracomplacenti^tcntatisnem

^ ij;

10. ProKegnicnleJiispOjfeJmne y^1.1. Pto animarum tuittone ^y1 2

.

Contra jpiritum erroris ac mendactj: 3713. ContrafimuUtionisvafrictem

14. Cofitra mendacium & dolim 43-

15. ProClmfitanifmobeneferuande. 4|-

16. ?ro dQctrtn£Chrifi:ian£ pYOgreJ[ti' 47^

ij . Pro augmento Religionis 49>

18. ProFtdeifiabilitate& perfeClions. yt

icf, Adhabendatn Speifirmitatem 1$10. Pro Charitate augenda $$1 1 . Oratio,ctimgratiarum a^ione^ pro mtinere Sacrmentonim 6 1

z 1. Adfattciis Sacramentis hene vtendum 6 yi^. Ad hon£ vit£fiudiumfetlandum Cf,

i^, Propeccatorum fuga 6^x^.Comra SuperbitzAmbitionisq^vitimm 73t6. Contra feptem peccata Capttalia 7$

2.-J.ProSpirttusfan^igratiaobtinendit 77"

28. Contrapcccataaltena 79?

29. Contra j^.peccataincdum clamantm 81

30. Ad auertendam Deiiram ^^^i. Adimpetrandamvirtutum aclionem ~ 85^i.Provera dileHtoneimpetranda Sf,-

3 3 . Pro opertim tnifericordid exercitia- ^i

34. Pr£> ^OKO EleemofptA impetrando ^y.

3 5. Adaffecius anitnidomatidos 5536. ^^ vtiiiter Verhum DeiAudtendum, C0njimdu,& Commtmcandu loi

37* ?'^^ conpanua In vlrtutilus femania i©c

5 IJ. Contra tres Animd noflrd Imnncos 1 1

.

zc),Pro adiutorio in militia jpmtiali j i -r

40. Ad Angelmi nofirum cujtode-m1 2, f

41,1« onmt anxietate& fericulo 120

42, ?ro bona qmnque Stnjiium dircUione1 3 c

^^. Prorecto trtum PotentiarumAuimaivfu j^j/^^,ProQcioBeatitudinumjruliuohtinendo 145

4^ , Adjiultum Mundi ludu ium contemnendum 1 47^^^ Pro Iuuenibus,adpudoriscujiodiam i^i.

47. ^^ debitum Fareniibui honoiempujiandum i j j

48, Oratio parentum, pro plioiumfalutg i^j

45;. Proparmibm^ptts i^c^

co. ProiiSyquinosadmclioracohortanttGt X^3f I , Or^fit» f(?»fr.1 Mendacum .1 67

j 2 , Contra lmgu<c. virulentiam 173c 2 . Contra Detraclioncm 177f 4, ^i impediendam Detraciioy.em 181f f Ne aures detracioriprabeantui/' 185

/^^ Contra diftdiacr contentiones 189C7. Pio patientia iniuriaruin . 191

c8. Propatientiaintribul.itionibu<y(^c^ ic)^

j^. Promanfuetudine&tolerantia i^^

jijo, ProimpetrandaPatientiiZVinute xo^

iSu Oratio contra Inuidum 10^

^2. Contra Vindiciacupiditatem xo-j

Ct. Adbon'mpromalorependendum ic^

6^. Vt inimici amicifiaHt jli^

C^, Contra Ebrietatis voraginem .11 jC6, Prooculorumcufiodia ^zj

iJ^. Pro diltgenti oris cusicdia 229

<J8. ^^ obiinendam Humilitatem 233^cj. Adhumtliter defefentiendum 239

70. Orattoin Aduerjitate 243

71. Contradi§denti4m de DeibenignitaU 249

72. Contrao:iofttatem& pigritiam 255

73. Oratio Vejp2rtina,ante quietem 254

74. Oratiopro qtiiete ConfiienttA 257

7^. ContraMundtvanitatem 16^

•j6, Contra guftum mundan,trum rerum 16

j

jj, Contra Mtmdi fraudHlenttam 269

78. Ctfrtrr^ AI««^i l'rf/Kf^r«« i 7 3

7^. Ad omAtumAnmA acquirendum

So . Vt Antma pulcbntudo impetretur

8 1 . Pro contemtu carmscorruptibilii

82. Ad bcne dtfcendum meri

83. Fro lucro& falute Animarum

84. Contra feccatiperniciem <jr damnum85. ProfelkiMortishora

S6. Adpouideviuendum

87 . Pro to;w ad nwrtem pAfaratione

8 8 . Contra vanum mortis metumS^. Adfecure ex hac vtta difcedmlum

c)o. Ad Regnum cdorum obtmendum

9 1 . Oratio contra Infcrni terrorem

^i. Ad verbum vocattoftem^^ Dei audiendam

^^. Ad reddejidam Deo bonam ratiottetn

5)4. Vt mttem in ludtctofententiam audiamus

95. Vrofaliitan JEtermtatis Memoria

^jo. Adpeccati horrorem & detejlaiionem

5?7. Vropeccatorim conuerfione

98. Contradtlationem conuerfonis

99. Oratio ad vitandapeccata

I co.Ad bcne viuendMn & moriendum

Oratio totum concludtns Veridicvm.

285

289

^97299301

303

307311

513

3^5

3173^1

3^5

32-7

33t

335

339341

347

34?

E R R A T A.

Tametfi quihbetlegendo per fe facile illa reftituat,

fictamencorngito:

7« Pr^fit. pag 2 Jm. (? afinefpro feu, /ege ceu.

P^^.< x.inmar^ine, Nicephor.lib 8. cap.i ^.

P<*g. 64.lin. ^ afine,pro\nccdcta.mj!ege incederent.

Pag.yi.in Oratione,pro Q,cat'\a.m,lege {i,r^ua.m, \

Pag j^Mn.^.inmar^ine interioriponendum E.

Pttg. I oo.//w.i 3 afinejin margine interioriponendum E.Prt^. i44.i«ruerJwpn'on'jjjroleu legecr.u,

Pag i^ ^.lin.i J.prolubuus^/eaerubtus.

P>io;. 1 So.lin. 5?'« margine E. ^/»».9.F.

Pag.i '^o.lin.6 .a fine,pre audiduque./e^eaudiuitque.Prf^ 2 ^ } ./»'«.

! 6./»ro lcnfiim,/pge cenfun'.

P.i^.iSo lin.6 inmargine interiore ponendum E,Pag.:.%^.in Oratione,, >-ofpiritu,/fg;efpiiitui.

Pag. 19 i.lin. '. i.in marginc intenori ponendum E.

Pr,g. 3 oc.i}erfnpriori,pro capefcere^/e^e capeirerc.

P.?g. ) I clin.z^. in marg.G.Prfg.3 x^p.lin. s .pro vtiluateJe^evtilitatem.

P.xg.3 ]o.lin,i.pro mediurvi,/c_c;e medio. Pag.s 6i,lin. i .delendum ET.

APPROBATIO.CVM Veridicvs ifte Christianvs nihil contineat

quod Orthodoxir fidei repugnet, quodve pias aures of-

fendat;quin potius , Sc quse Rehgionis funtnoftra^ adftruar,

& mores Chriftianos inftituat , mundique contemtum edo-cendo c^elum afterat : merito iUum , vna cum fubiundaProbitatis orbita, in lucem emittendum j magno-que cum frudu omnium manibus terendum cenfeo. Quodattcftorhac2.2.Septembiis anni m. d c.

loannesvm Bdejfacr.Theol.LicentiatuSy

i^rchipresbyter Gmdmenfis-jn Epifi^O'

^atti Gandauenfi librorum Cenfor.

SVMMA PRIVILEGILALBERTld^lsABEILAE ClARAE EvGENIAE//^-

fantis Hijpmia , i^rchiducum ^uflridi , Ducu^n Bur-gundi£, BrabantiiH , c^c. Priuilegio cautum efi , nequis librum^

cui titulusefi , Veridicvs CHRisTiANvs,audoreP.Io-

anne Dauid Sacerdote Societatis I e s v , fr^ter 'voluntatem

loannis Moreti , Typographi '^ntuerpenfis , intrafexennium

imprimat , aut alibi imprefium in Inferiorls Germani^ ditiones

importet, 'venalemve habeat. ^uifecus faxit , confifcatione li-

hrorum dr alia graui poena mulciabitur : vti latiuspatet in lit-

teris,datisBruxeiUyu2{ouembrlSy m. d c.

Signat.'

N. Lombacrts*

/"J

151

A N T V E R P I iE,

EX OFFICINA PLANTINIANA,

APVD lOANNEM MORETVM,

M. D C L

yJ-

Concentus Muficus

VERSIBVS

VE RI D I CGHRISTIANI

coaptatus

SVPERIOR.

.j^ ,—I _ -— — —1- -

::C: siisaQuod Ci bi principi um po fu ic po Ca i: fa pi en ,ti a ve ra?

iSiSII

INu minis infixumfummifrorummiflbfummiflb corde- timorem.

T E N O R.

^"r-"Tr

Quod fi bi principium po fu it po fu it fa pi eii ti a ve raJ

Nu mi nis infixum fummiilb fummiflb fummifTo corde timorem.

tnmtmmmmmmmmmtm

CONTRATENOR.

fS5-r; E|3l=|f£fe|=^^^Sz|i:izt=±:±:~±=i:?3=±:i3:i±^Qupd ll -bi princi pi um po fu it po fu it fa pi en ti a ve laJ

Numinis in fixum (ummiilbfummiHb ruramiiTo corde timorem.

B A S S V S.

^^i^±^^^i:^±^^l±^MM^$^±^5^-t-

Qupd fi bi prin ci pi um po fu it po fu it fa pi en ti a ve ra?

-r^T:-—-—-—T-t-f-

Numinisinfixum furamiflb rummiflb ij. cor de timorem.

IPfiiiii^iiiiiili-I

S V P E R I O R

SBtUh ifl d* opmjit ftcgljin/ om tot toije^ept tt foeml/ om totto0el)ept tt totmti

^c brecfc 'i5olJt«( metSn/ ^. tonbtx ttitsftthtvotmm.

T E N O R.

li^i|:z|=|:^ji:|r|=|-J:|x|*:t:fc3:J:|xS

SBtHk isi ti'oprecl)t btQ^in/om tot toijstiept te coemc/om tot tDij0$rpt te roemen:*

^e bmre<5o&td metfin/ #. fon&ertiie^ te &emmen.

^gKmii«M>a>.wiMiaB«i^nOT>H(iW<l|>i

CONTR ATENOR.

•—-e^-j——.—.^f

iSE?liiiiSiii;ii;i|||i|||iIBthk 10 ti'opr«^rbcg^iii/om m^Mtpt tecocmc/om rot tof|a!)cpt tccocmc:'

3De brerfc<Botit0 mct Cn/ 0. fen Oct 6ic0 tc bcroc mcn.

B A S S V S.

I0clc&i»&'oprccl)tbegl)!n/omtotto00ljcpttecocmc/omtotto00j)cpttccoemc:'

^e brcefe <5obtsmeti5n/ tj. fonber 6ic0 te bcroemcn.

m — .1. I r. ti , .. II

S V P E R I O R.

:i:x~xzi:_4Zi:Ti5flyiiZii^ir i

Di ui ne fa geffey don ne moy ad dref fe pour al kr a vom.

li5:p|:ttizi:iSj::|H:Ji|p5ipE^2——J:£:*:f:3:=i:±:;i:|5::if*:^*iiHp^::SCmr/iefua refrMii dre ton axur, CT" a craindre de Dieu le (ourroux

1« j j - 1 m

T E N O R.

Di ui ne fa gef fe^ don ne moy ad dreffe pour d kr a vaus.

Commcnca reframdre ton cceur,& a craindre deDieu Je courroux.

»— PWL^J»l>^»—

^» I I l'i l

CONTRATENOR.

Di ui ne fa ^cf fe,don ne moy addreffepour al Uy a vot^.

5Commenca refraindre ton caur, cr a cramdre de Diea le courroux.

B A S S V S.

Di M ne fa gef fe, don ne moy addref fe pour al ler a vou$.

[gHEiiiiilEi3EiCommenca refraindre ton cwury ^- a craindre dcDieu le courfeux^

5K

/>(

,'.y,Vi'>^