VAOHP0134

1

Vietnamese American Oral History Project, UC Irvine

Narrator: NHỰT VÂN TRẦN Interviewer: Thuy Vo Dang Date: March 28, 2013 Location: Santa Ana, California Sub-collection: Thuy Vo Dang Oral Histories Length of Interview: 2:02:20 Transcriber: Khanh Bui This is Thuy Vo Dang with the Vietnamese American Oral History Project at UC

Irvine. Today is March 28, 2013. I am in Santa Ana, California. I will be interviewing

Mr. Nhựt Vân Trần.

TVD: Thì trước hết Thuý xin bác tự giới thiệu cả tên của mình và ngày tháng năm

sinh?

NVT: Tôi là Trần Văn Nhựt sinh tại Sài Gòn ngày 7 tháng 12 năm 1935.

TVD: Vậy bác sinh trưởng ở đâu bác?

NVT: Tui sinh tại Sài Gòn .

TVD: Bác có thể kể một chút về bố mẹ của bác không. Những người họ đã làm nghề

nghiệp gì ?

NVT: Ba tui thì làm cây ở Lộc Ninh, cũng khá, còn má tui thì ở nhà lo cho mấy anh em

này kia thôi, thành ra gia đình cũng khá giả , sống ở Sài Gòn. Sau này tui đi vào quân

đội.

TVD: Trong gia đình bác có tất cả bao nhiêu anh chị em?

NVT: Tất cả là sáu người, năm trai một gái.

TVD: Bác thứ mấy trong gia đình?

VAOHP0134

2

NVT: Tui thứ tư. Nhưng mà thực ra là thứ ba, theo cái lối xưng hô của người VIệt

Nam, cái người con đầu lòng là thứ hai , người Bắc thì gọi là con cả, người Nam thì

người con đầu lòng là thứ hai, thứ ba rồi tui mới thứ tư .

TVD: Rồi bác lớn lên trong gia đình khá đông , bác có kỷ niệm gì đặc biệt trong thời

thơ ấu không bác?

NVT: Cũng không có gì, chỉ có anh chị em quýnh lộn này kia. Tui có dịp về quê nội tui

ở Bến Tre, quê ngoại nữa, đi hồi còn nhỏ, không biết gì, nhưng mà lúc đó là lúc mà

hiểu biết đó thì tui thấy người Nhật bắt đầu là xâm lăng Việt Nam.

TVD: Bác có nhớ gì về cái giai đoạn mà Nhật ở trong nước của mình không bác?

NVT: Tui nhớ khi mà lớn lên vào khoảng chừng mười tuổi đó, tui có nhớ những cái

hành động mà người Nhật đối với gia đình tui đó, có những sự bắt bớ này kia đó.

TVD: Bác có cơ hội đi học không bác?

NVT: Hồi còn nhỏ cũng có đi học nhưng lớn lên thì cũng đi học ở Sài Gòn nhưng sau

đó thì đi học ở trường trung học ở Việt Nam rồi sau đó đi vào quân đội. Đi qua bên

đây du học cũng mấy lần, trường Thuỷ quân lục chiến Hoa Kỳ đó.

TVD: Ở vào thập niên 40, 50 trong khoảng thời gian mà bác đi học đó thì bác đã phải

học những môn gì, sinh hoạt ở trường ra sao?

NVT: Hồi nhỏ thì lúc đầu học ở Taperd. Nhưng mà sau này gia đình dời đi lên Đakao

thành ra tui bắt đầu học ở trường trung học ở Việt Nam. Thật ra đó thì bắt đầu học ở

trường trung học của Việt Nam. Thực ra thì học tiếng Pháp lúc đó do người Việt Nam

dạy, nên học ít thôi, còn lại học tiếng Việt tới năm thứ tư thì thi ----- tui đi vào quân

đội.

TVD: Lúc đó bác bao nhiêu tuổi?

VAOHP0134

3

NVT: Tui chưa đủ mười tám tuổi, nhưng mà tui tình nguyện vào quân đội tại vì

chiến tranh Việt Nam xảy ra giữa Pháp với Việt Nam đó thành ra mình cũng muốn

làm cái gì cho đất nước.

TVD: Vậy là năm bao nhiêu bác?

NVT: Năm đó là năm 1953.

TVD: Vậy thì lúc đó bác là một người thanh niên mới có mười bảy tuổi vào quân đội ,

bác có nhớ là cái lý tưởng của mình đối với đất nước nó ra sao?

NVT: Có hai việc, tui kể lại hồi nhỏ đó, hồi Nhật Bổn đó , ba tui làm ở sở cao su thì tụi

Nhật nó lên nó bắt ba tui nó nói là ba tui thân Pháp, rồi đánh đập này kia. Rồi sau này

mình sống với người Pháp thì mình thấy họ cũng cai trị đất nước mình một cách

không có được đàng hoàng, Nhật nó có cái chủ nghĩa của nó, Tây cũng vậy. Nó vào nó

giải phóng nó giúp Việt Nam nhưng thực ra thì nó cũng là tụi thực dân hết đó mà tui

nghĩ là mình phải có quân đội để mà sau này mình làm đất nước mình mạnh hơn đẻ

chống lại tụi nó

TVD: Trong cái quá trình mà huấn luyện quân đội đó thì bác có nhớ là có kinh

nghiệm gì sâu sắc?

NVT: Đi học quân đội thì tui đi học ở trường Võ bị Đà Lạt, là trường quốc gia của

quân đội mình đó, lúc đó thì người Pháp là chỉ huy trưởng của trường, nên chương

trình học là học tiếng Tây hết đó. Nhưng cũng không có gì khó khan, học chính là về

quân sự vì lúc đó gần chiến tranh Điện Biên Phủ, năm 54 thì tui học là năm 53 thành

ra cái nhu cầu cấp bách thành ra các sĩ quan võ bị trường Đà Lạt được huấn luyện

chừng mười tháng , nhưng mà có cái dịp đi huấn luyện ở chỗ khác, ví dụ như Đà Lạt

VAOHP0134

4

rồi đi ra ngoài Bắc, đi những cái trường cảm tử quân , thì chung chung là cũng rút tỉa

được một ít kinh nghiệm , thành ra cũng hứng thú.

TVD: Trong thời gian đó là trước khi đất nước mình chia đôi, cho nên bác vào quân

đội thì là bác vào một cái quân đội quốc gia thôi phải không bác?

Lúc đó quân đội mình mới thành lập, khoảng năm 53, 54 đó thì ông Bảo Đại được

một phần nào tự trị thành ra mới lập cái trường quốc gia Đà Lạt là trường đầu tiên.

NVT: Chúng tôi là những sĩ quan đầu tiên học ở đó.

TVD: Là của Việt Nam cộng hoà?

NVT: Của Việt Nam chứ không phải của Pháp nữa.

TVD: Rồi sau khi thực tập một thời gian thì có cơ hội đi ra ngoài Bắc.

NVT: Đi Bắc sau rồi ra trường. Lúc đó không có thuỷ quân lục chiến, lúc đó chỉ có

quân đội là quân đội của Pháp nó giao lại thôi, thành ra bộ binh . Bộ binh những

cũng đánh nhiều trận ở Việt Nam như là Hoàng Diệu, Đinh Tiên Hoàng, Nguyễn Huệ.

Hoàng Diệu là trận đánh ở Trường Sa, đánh dẹp Bình Xuyên, Đinh Tiên Hoàng dẹp

lực lượng của Hoà Hảo . NVT: Những chiến dịch đó tui đều có tham dự hết.

TVD: Thanh niên mà ra chiến trường vậy đó thì bác đã thấy nhũn cảnh gì, bác có nhớ

lại nhũng cảnh đó không?

NVT: Lúc đó cũng cỡ thiếu uý, trung uý, chỉ biết là bên kia bắn mình thì mình bắn lại,

chống lại thôi, chứ còn trên cái phương diện lớn mạnh đó thì vì còn nhỏ đó nên chưa

có quan niệm được. Nhưng phần lớn chiến dịch đó cũng dẹp yên được trong nước

mình. Việt Nam mình lúc đó có Hoà Hảo, Cao Đài, Bình Xuyên, những cái lực lượng

mà cũng như là phiến loạn, chống phá này kia, ở Sài Gòn thì Bình Xuyên, rồi vũ

trường này kia đó. Còn Hoà Hảo thì chiếm miền Tây của mình tung hoành, còn ở Tây

VAOHP0134

5

Ninh thì Cao Đài thành thử ra quân đội Pháp họ tổ chức như vậy vì họ muốn chia rẽ

quân đội mình. Sau này Bảo Đại về mà vẫn bị lệ thuộc, cho nên những giáo phái đó

họ tung hoành một cõi , quân đội mình cũng chưa có cái mục đích tiêu diệt họ, sau

này cái ông Diệm về mới bắt đầu đánh phá tụi nó, thì mới thống nhất lại được quân

đội mình.

TVD: Bác nói là bác cũng có kinh nghiệm đi ra ngoài nước thực tập phải không bác?

NVT: Ừ, tui qua bên Mỹ được hai lần, mỗi lần được một năm, học huấn luyện vè Thuỷ

quân lục chiến ở Virginia, Washington để học hỏi kinh nghiệm thêm.

TVD: Vào năm nào vậy bác?

NVT: Thuỷ quân lục chiến là lính ở trên tàu mà đổ bộ vào bờ đánh vậy đó.

TVD: Nhưng mà bác đi vào năm nào?

NVT: 57-58 rồi 60-61, trong hai năm đó.

TVD: Vậy mỗi lần đi những chiến dịch như vậy thì bác đi chung với một nhóm hay là

bác đi riêng một mình.

NVT: Lần đầu tiên đi ba người, lần sau đi một mình tại vì cấp bậc mình lớn rồi đó nên

trường nó chỉ nhận một người thôi. Trường lớn đó, trường tham mưu thuỷ quân lục

chiến Hoa Kỳ ở Quantico, mỗi nước gởi một người thôi.

TVD: Vậy trong những chuyến đi đó bác có cảm giác hay hình ảnh gì đối với những

người Mỹ mà bác đã tiếp xúc?

NVT: Lẽ dĩ nhiên mình là một cái nước nhỏ, dân mình lúc đó phải nói là không được

văn minh bằng cái xứ Mỹ , mình hồi nhỏ học ở trường thì nghe nói New York and

San Francisco này kia , tới chừng qua thì mình thấy nước Mỹ vĩ đại lắm, được có cái

là người của họ đó, vui vẻ, không có kỳ thị, da đen da trắng da vàng cũng có kỳ thị

VAOHP0134

6

nhưng một số ít nào thôi nhưng chung chung thì cái nước mạnh là nhờ sự đoàn kết,

mà tới bây giờ mình cũng thấy vậy, cái sức mạnh của người Mỹ.

TVD: Vậy bác cũng ở một hai năm, mỗi dịp bác có chuyến đi giống như là đi tour ?

NVT: Không hồi trường cũng tổ chức đi chơi chứ, đi chỗ này chỗ kia, hồi đó nghe

New York nó có cái Emprire State building đó thì lúc đó năm 54, 55 lúc đó mình

chưa biết nước Mỹ thì mình qua đó mình thấy vậy là vĩ đại, San Francisco cầu Golden

Gate rồi lên New York thì mình thấy quá vĩ đại so với nước mình thì thành ra mình

thấy mình phục người Mỹ ở cái chỗ đó.

TVD: Rồi bác đi như vậy rồi mỗi lần về nước mình có những cái skill hay là mình đã

học hỏi được những gì ?

NVT: Về quân sự thì mình không nói rồi , thì mình học hỏi những cái kinh nghiệm,

đời sống, người dân đất nước của họ đó. Cái gì nó cũng rộng lớn hết đó, xe cộ nhà

cửa đường xá này kia. Hồi đó ở Việt Nam thì mình quan niệm ăn cơm Tàu ở nhà Tây

nhưng mà thật ra mình qua đây mình ở nhà Mỹ sướng hơn nhà Tây, Việt Nam mình

nhà cửa nhỏ hẹp, qua đây thì mặc dù ở apartment hay ở nhà nhỏ thì mình cũng thấy

nó tiện nghi lắm, ăn cơm Tàu thì mình cũng không thấy có gì ngon hết, bên đây ăn

còn sướng hơn . Tại vì ở Việt Nam ăn cơm Tàu là nhất rồi, cho là ngon nhưng qua

đây mình thấy thực tế rằng qua Mỹ đời sống nó khác biệt. Hồi đó mình nói qua đây

là lên thiên đàng sống một ngày trên thiên đàng bằng một năm ở dưới, mà thiệt qua

bên này thấy cái đời sống người ta nó thoải mái lắm không như Việt Nam mình.

TVD: Bác thấy là một người quân nhân phục vụ cho đất nước mình đó trong thời

gian đó bác có tiếp xúc nhiều với người Mỹ không?

NVT: Gần đây hả?

VAOHP0134

7

TVD: Không, khi mà trong thập niên 50-60 đó.

NVT: Năm 50-60 thì mình chưa qua đây. Năm 58 mới qua. Khi qua đây thì bác cũng

có nhiều cái hoạt động chứ, qua đây mình mất nước rồi. Thứ nhất phải nói rằng quân

đội mình chiến đấu hết mình nhưng cái chính trị trong nước nó tạo ra những cái khó

khăn để đất nước mình bị mất. Ví dụ những tướng lãnh tranh giành quyền lợi rồi các

đảng phái này kia, Phật giáo, công giáo cũng gây lộn tìm sự ảnh hưởng lên chính phủ

, mấy ông tướng lãnh cứ giành nhau chức vụ rồi chống đối nhau nhưng người Mỹ đó

họ đã hy sinh rất nhiều, họ đưa vào Viêt Nam chết sáu chục ngàn người hy sinh cả tỷ

dollars mà không yên được đất nước mình cứ lộn xộn hoài à, thành ra thấy cái đó

cũng là buồn cho đất nước. Rồi khi ma mình thấy cái tình trạng nó hỗn loạn vậy thì

khi mình qua đây mình không chê được người Mỹ vì họ đã giúp hết sức mình rồi , đã

hy sinh rất là nhiều nhưng đất nước mình rất là loạn, như Triều Tiên Taiwan yên ổn

vậy họ còn giúp được còn đàng này cứ đánh nhau, cứ chống nhau thì không thể nào

sống được. Buộc lòng họ phải bỏ, chê Mỹ một phần nhưng mình cũng có lỗi phần

nào. Tại vì mấy lãnh tụ của mình ông nào cũng muốn làm vua thành ra một đất nước

không thể có một chục ông vua được, một ông là mệt lắm rồi.

TVD: Cuộc sống của bác ở trong gia đình khi mà bác đi quân đội thì bác xa nhà mà

chừng nào bác mới về nhà thăm nhà và mối quan hệ của mấy anh chị em ra sao?

NVT: Tôi thì phải nói là lúc còn thiếu uý cho tới khi lên thiếu tá thì ít có dịp gần gia

đình lắm, đẻ con xong rồi thì để nhà tui lo, bốn đứa này nè ở Gia Định. Còn tui ở chỗ

này chỗ kia ở xa lắm, thành ra nhà tui lo cho mấy con này kia, tụi nó lớn lên này kia,

mình có khi cả tháng không có về nhà, ngủ bờ ngủ bụi rồi sau này lớn hơn , mình có

VAOHP0134

8

chức vụ , cấp bậc thì mình mới ở gần nhà được chứ còn hồi còn nhỏ thì thiếu tá trở

xuống thì ít khi ở nhà lắm.

TVD: Rồi đến lúc nào bác lập gia đình ?

NVT: Tui lập gia đình cũng sớm, hồi đó tui 22 tuổi, tui lập gia đình thì nhà tui hồi đó

mới 19 tuổi mà sống với nhau tới bây giờ.

TVD: Hai người gặp nhau bằng cách náo?

NVT: Anh ruột tui thì ảnh quen với chị của bà này rồi tui tới nhà chơi thấy hợp nên

quen lần lần rồi ba năm sau tụi tui cưới nhau.

TVD: Vậy trong ba năm đó hai người có cơ hội quen biết nhau trong những sinh

hoạt ?

NVT: Có thỉnh thoảng mình có đi phép về Sài Gòn thì mình có rủ đi chơi này kia .

TVD: Những người tuổi trẻ lúc đó đi chơi bằng cách nào, và đi đâu?

NVT: Đi cinema rồi đi ra Sài Gòn ăn uống thôi chứ lúc đó Sài Gòn cũng không có gì

giải trí hết ngoài coi phim rồi đi tiệm ăn uống rồi đi về thôi.

Mà thường thường hai người đi riêng hay đi với một nhóm bạn đông ?

NVT: Thì lâu lâu có bạn đi theo lâu lâu mình đi riêng.

TVD: Lúc mà tính tới việc hôn nhân đó thì gia đình đã làm sao để có kết quả tốt cho

hai bên?

NVT: Lúc đầu thì bà má bà này kỵ vì anh ruột của nhà tui lấy chị ruột của bả rồi bà

ngoại của bả với má bả nói bây giờ tui muốn cưới bà này là gia đình gái ham giàu

nên mới gả cho hai anh con trai thì cũng ngần ngừ không chịu , cũng đi coi bói này

kia rốt cuộc tụi này cũng không cần thầy bói cũng cưới nhau cũng đồng ý này kia thì

gia đình cũng chấp nhận.

VAOHP0134

9

TVD: Vậy là phong tục của mình cũng là kiêng.

NVT: Lúc đó đi coi bói nhiều nơi thì cũng vui, tuổi của tui là tuổi dần, tuổi tui là tuổi

hợi Việt Nam mình có cái kỵ là bốn con không được gần nhau Dần Thân Tỵ Hợi thì đi

coi sao gặp ông thầy ở xứ Lò Ô đó ổng coi ổng nói không tuổi này được, ổng nói tuổi

Dần này là Dần nhỏ số còn tui cao số, thường thì hai cái tuổi đó kỵ nhau lấy là một

trong hai người sẽ chết , bây giờ cái tuổi của tui cao hơn bả nên trị được thành ra bà

ngoại mới chịu. Nhưng mà dù sao chịu không chịu thì mình cũng cưới.

TVD: Vậy hai người có làm đám hỏi không?

NVT: Có đám hỏi đám cưới.

TVD: Đám cưới thì bác mặc quần áo ra sao?

NVT: Đồ tây này kia.

TVD: Vậy là không mặc áo dài hả bác?

NVT: Có mặc áo dài chứ cô dâu mặc áo dài , còn chú rể mặc đồ tây.

TVD: Đám cưới xong thì hai người ở đâu?

NVT: Ra đơn vị cũng có chỗ ở này kia có nhà cửa.

TVD: Sau khi lập gia đình thì khi nào hai bác có con?

NVT: Một năm sau là có con rồi , tụi nó cách nhau một năm rưỡi một.

TVD: Lúc đó bác nói ít về nghỉ phép, ít về thăm , ít gần gũi với gia đình lắm hả bác?

NVT: Đúng rồi tại vì bác ra trường đó, loạn lạc thì đi đánh cả trăm cây số , từ Sài Gòn

mà xuống dưới miền tây phải đi qua phà này kia . Thành ra mình ở để đánh Cao Đài,

Hoà Hảo, Bình Xuyên này kia. Sau này là cộng sản.

TVD: Vậy trong giai đoạn bác đánh cộng sản như bác nói đó thì có cuộc chiến nào sâu

sắc nhất mà bác nhớ không?

VAOHP0134

10

NVT: Có nhiều cuộc chiến , nhưng tui nhớ nhất là cuộc chiến mà nếu mình không giữ

được thì có lẽ là cộng sản nó tràn vô Sài Gòn, sẽ mất Sài Gòn, cuộc chiến đó làm năm

72 ở Bình Long đó, sau này tổng thống Thiệu ổng lên chúc mừng gắn huy chương

này kia đó, trận đánh đó lớn nhất việt Nam đó, lớn hơn Điện Biên Phủ . Điện Biên

Phủ là một cái căn cứ tây nó chuẩn bị sẵn có xe tăng có pháo binh này kia nhưng mà

cộng sản VIêt Nam vô với sự trợ giúp của Tàu đó thì tụi tây nó phải đầu hàng nhưng

Bình Long là một cái tỉnh nhỏ thôi nhưng mọi người nhất định chống cộng thế là anh

em quân đội của mình nhất định tự thủ cho nên quân số nó gấp bốn lần của mình

nhưng mà nó đánh không nổi, một tháng trời xe tăng nó có mà nó chiếm không nổi

thì lúc đó bà Nguyễn Thị Bình đó là ngoại trưởng của Mặt trận giải phóng lúc đó

đang ở bên Paris đó đang có cái hội nghị thì bả nói một tuần lễ nữa sẽ chiếm được

BÌnh Long làm thủ đô cho mặt trận giải phóng miền Nam nhưng không chiếm được

cho nên từ đó cái binh hiệu Bình Long cả nước đều biết mà ngoại quốc cũng biết,

báo chí ngoại quốc nó đăng rất nhiều.

TVD: Và vai trò của bác trong cuộc chiến đó là gì?

NVT: Bác làm tỉnh trưởng ở đó .

TVD: Bác nói là cuộc chiến đó kéo dài hơn một tháng ?

NVT: Một tháng , bác ở đó 94 ngày.

TVD: Bác có nhớ là ruốt cuộc tổng số người chết là bao nhiêu không?

NVT: Tụi cộng sản nó chết ít khi nó để xác lại lắm, nó kéo đi nhưng mà tổng cộng

theo mình đoán thì cũng chừng bốn chục ngàn người của nó còn mình thì mấy ngàn

người ở trong thành phố thôi vì nó pháo kích này kia.

VAOHP0134

11

TVD: Sau năm 1972 bác thấy là cái chiến tranh nó có thay đổi không , cũng như là cái

chiều hướng chiến tranh ?

NVT: Không, hồi đó lúc bác ở Bình Long thì ông tư lệnh lên thăm thì ổng hỏi bác là

anh nghĩ sao về Việt Nam hoá chiến tranh , lúc đó ông Nixon ổng lên thì ổng muốn

chiến tranh của người Việt Nam thì để người Việt chỉ huy thì anh nghĩ sao. Tui nói

được chứ nhưng với điều kiện là mấy ông phải viện trợ đầy đủ cho chúng tôi như

bây giờ nè. Thật ra thì Mỹ sau đó đâu có viện trợ, sau khi họ rút quân, họ rút hết máy

bay xe tăng, pháo binh. Trong khi đó cộng sản còn ở miền Nam thành ra quân đội

mình lần lần mình thua , mình không chịu nổi.

TVD: Rồi đến giai đoạn năm 1975 thì bác có nhớ những ngày tháng đó ra sao không?

NVT: Sau đó ở An Lộc đó, ông tổng thống Thiệu đích thân lên An Lộc ổng thấy nhà

cửa tan nát này kia thì ổng cho bác đi làm tư lệnh sư đoàn, thì ra đó là bác coi những

tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi, Quảng Tĩnh , ba cái tỉnh của miền trung đó, thì tư lệnh

của sư đoàn hai đó, thì ra đó. Cộng sản lúc đó nó cũng còn mạnh lắm, lúc đó quân đội

Mỹ mới rút đi thì nó còn mạnh, nó chiếm xã, ấp này kia. Nhưng bác ra đó với lực

lượng hiện hữu đó thì bác đánh lần giải toả tụi cộng sản đi hết đó. Cái trận lớn nhất

ở đó là cái trận Sao Huỳnh, không biết con biết Sao Huỳnh ở đâu không.

TVD: Dạ không

NVT: Nó nằm ở giữa Quảng Ngãi với Quy Nhơn đó, nó là một cái eo biển, nếu ai

chiếm được Sao Huỳnh là coi như cắt nước Việt Nam ra làm ba , tức là mình đã bị

chia miền Bắc rồi, rồi bây giờ cắt Sao Huỳnh là VIệt Nam mình bị chia làm ba . Nó

chiếm được mấy chục ngày nhưng lực lượng sư đoàn hai của bác lần lần lấy lại hết

tất cả.

VAOHP0134

12

TVD: Khi bác phải lên chỉ huy ở miền Trung bác có đem gia đình theo không?

NVT: Không, gia đình ở Sài Gòn nhưng lâu lâu bác gái với mấy em đó nghỉ hè có ra

ngoài đó chơi. Ở Sao Huỳnh đó, đẹp lắm, nhà bác trên cái đồi ở trên bờ biển , thành

ra tụi nhỏ ra thích lắm. Mà lúc đó thì bác dẹp yên tụi cộng sản rồi cho nên tương đối

yên tĩnh lắm, không có pháo kích này kia. Nó chơi chừng tuần lễ rồi bay về Sài Gòn đi

học.

TVD: Vậy lúc đó là đi về bằng máy bay. Đi xe cũng được vì lúc đó bác giải toả miền

Nam rồi đó thì Sài Gòn ra Đà Nẵng chạy dễ dàng, ra Huế nữa. Vậy thường thường là

khi mà gia đình đi lên gặp bác thì đi máy bay vào thành phố nào?

NVT: Từ Sài Gòn bay lên tới Quảng Ngãi hay Chu Lai rồi xe jeep bác chở.

TVD: Bác nhớ là năm đó khoảng năm 73,74 phải không bác?

NVT: Khoảng đó 73,74, đầu năm 75 thì còn yên được một thời gian ngắn . Cộng sản

lúc đó sau hiệp định Paris thì nó rút về miền Bắc, nói ngưng bắn nhưng mà thực ra

nó không tôn trọng cái hiệp định đó, nó vẫn để quân nó lại nó ém quân ở đó, chờ

cuối cùng cuối năm 75 nó mới trỗi dậy với Trung cộng với Nga giúp cho nó thành ra

nó mới đánh phá các tỉnh của mình, thì lúc đó Mỹ là họ rút quân rồi họ không trở lại

nữa, thì mình với lực lượng thì có nhưng đạn dược thì không còn nữa, không có đạn

dược vũ khí thì làm sao đánh được .

TVD: Vậy trong kinh nghiệm hơn 20 năm trong chiến trường thì bác có ký ức gì mà

nó sâu sắc đối với bác không?

NVT: Thì như bác nói hồi nãy đó, người Mỹ mà họ đặt chân vào Việt Nam là tại hồi

trước ở Triều Tiên đó,vĩ tuyến 38 đó, Bắc Hàn với Nam Hàn cũng đánh dữ lắm, tụi

Trung Cộng nó đem cả triệu quân vô nó giúp tụi Bắc Hàn. Thì Mỹ nó thấy tụi Trung

VAOHP0134

13

Cộng với tụi bắc Việt nó có cái ý định xâm chiếm miền Nam mà qua bên Thái Lan

nữa thành ra tụi cộng sản việt nam tấn công với sự giúp đỡ của Nga nữa, thì Mỹ cũng

muốn giúp Việt Nam nữa nhưng nó sợ cái chiến tranh nó sẽ rộng lớn ra thành ra chỉ

đánh trong miền Nam thôi, không có đánh ra miền Bắc, cái đó là cái dở của mình. Ví

dụ bác là người đi ăn cướp mà vô nhà con chủ nhà không dám nói gì hết , đáng lẽ

đánh bác nhưng không nên cứ xâm lấn miền Nam nên thành ra miền Nam cứ bị

chiến tranh hoài, nhà cửa trường học cưs bị pháo kích hoài , tụi cộng sản nó tạo ra

cái đó thành ra người miền Nam mình bây giờ thấy sau thời gian ngắn, nhà của cất

lên, cầu cống này kia, quốc tế nó giúp này kia, có người họ hỏi sao hồi đó không làm

,nhưng làm sao làm được khi hồi đó hở ra là giựt mìn , pháo kích học trò này kia, làm

sao mà làm. Bây giờ yên rồi mới làm. Thực ra người dân Việt Nam mình đâu có

hưởng bao nhiêu, càng ngày càng đói them. Con gái Việt Nam bị bán đi chỗ này chỗ

kia, đó là cái đau buồn, nhiều người muốn làm cái này kia cũng không làm gì được,

Mỹ thì nó bỏ rơi rồi, Trung cộng thì nó dòm ngó Việt Nam. Mình đâu có làm cái gì

được. Bây giờ dân biểu tình xuống đường này kia thì mình ở hải ngoại đó mình ráng

yểm trợ cho những tổ chức đó, lần lần họ chống đối cho cộng sản nó kiệt quệ mà

không biết là bao lâu, cái sức của ngưới hải ngoại mình cũng mạnh lắm, năm ngoái

gởi về mấy chục tỷ dollars nhưng để tụi cộng sản nó giàu, chứ còn mình ở ngoài thì

cứ chửi bây gây lộn sâu xé nhau mà ở trong nước thì vậy thành ra cái chuyện mà

mình mà trở lại được đất nước mình thì còn lâu lắm. Hồi trước khi mất nước qua

đây đó bác có những người bạn rất là thân như anh Trần Văn Bá đó, con của ông

Trần Văn Dân xong cái tổ chức đó gởi về VIệt Nam ông Lê Quốc Trí này kia , ảnh đi

thuyền về tới Cà Mau rồi bị bắt, cộng sản đem ra xử tử, còn bên này thì không còn ai

VAOHP0134

14

hết. Nhiều tổ chức này kia chứ có nhiều cái họ không có làm cái gì hết thành ra tui

thấy buồn cho đất nước mình cái chỗ đó đó.

TVD: Bác có thể kể cho Thuý nghe về cái kinh nghiệm của bác năm 1975 không? Như

là khi việt cộng chiếm miền Nam Việt Nam đó thì bác đang ở đâu, tình trạng ra sao ?

NVT: Lúc đó Mỹ nó ngưng viện trợ vì chiến tranh kéo dài, rồi ông Nixon bày ra cái

trò Việt Nam hoá chiến tranh, thì ông Nixon ổng cũng có lý nhưng mà khi ông Nixon

lên rồi thì ổng có hứa với ông Thiệu là ổng sẽ giúp nếu Việt cộng vi phạm hiệp định

Paris, nhưng mà ông Thiệu cũng tin lời hứa của ông Nixon nhưng xui cho mình là

ông Nixon bị cái vụ Water gate , vụ nghe lén bên phía dân chủ rồi sau đó ổng bị kết

tội rồi coi như quốc hội đưa nghị quyết là không có giúp đỡ VIệt Nam nữa, vì vậy ông

Thiệu rất buồn là không làm được gì hết. Ổng ra lệnh rút hết quân về , khi mà rút

quân rất là khó trong cái chiến tranh, mình đâu phải là rút một cái đơn vị dễ dàng,

còn dân chúng đi theo nữa, vợ con gia đình bà con họ hàng, phải nói là dân chúng ở

đó là hai chục ngàn nhừn mà bà con náy nọ cả tram ngàn người ở chung quanh, nếu

rút là phải rút theo hết, thành ra tạo một cái hỗn loạn cho đất nước thành ra đó là

một cái đáng buồn không làm cách nào cho họ được

TVD: Vậy thì bác đang ở đâu lúc đó?

NVT: Lúc đó bác đang ở Chu Lai tức là bác coi sư đoàn đó thì cũng theo lện của ông

Thiệu , ông Trưởng thì mình phải rút quân, mà rút quân đâu phải dễ, đâu có xe sẵn

sàng, bác có cái tàu hải quân thì cũng chở được phân nửa người của sư đoàn đi được.

Mà rút thì phải rút nhanh chứ không tụi cộng sản nó pháo kích nó giết, vô tới miền

Nam còn phân nửa sư đoàn, thí dụ gia đình con chạy giặc lạc mất người này người

kia, vô tới trong Nam thì còn người này mất người kia. Mà vô tới trong đó thì tình

VAOHP0134

15

trạng nó hỗn loạn, dân chúng nó hoang mang rồi, thấy bỏ cái Ban Me Thuộc, Kontum,

Đà Nẵng dân Sài Gòn lo chạy trước, có máy bay , sau này chính phủ không cho đi

nữa, tạo một cái hỗn loạn , có người đề nghị rút về miền Tây , mà rút về đó cũng

không được, mà con biết từ Sài Gòn về miền Tây đó thì phải đi cả triệu chiếc xe, mà

cộng sản nó chỉ cần bắn một xe là đoàn xe kệt lại rồi, thành ra không có là được. Rồi

ông Trần Văn Hương lên cũng không làm gì được rồi giao cho ông Dương Văn Minh

rồi ông Dương Văn Minh cũng đầu hang.

TVD: Lúc nào bác mới nghe cái tin tức là đã đầu hàng?

Lúc đó bác ở Sài Gòn thì có nghe tin ông Vũ Văn Mẫu thủ tướng sau này đó thì ổng

tuyên bố là yêu cầu Mỹ rút, không có quan hệ gì với Mỹ nữa hết thì lúc đó là biết rồi,

mục đích là muốn đầu hàng cộng sản rồi nên không cho Mỹ ở lại. Nhưng mà chưa

phải đầu hàng nhưng tới 30 tháng 4 thì ông Dương Văn Minh đó ổng mới là đại

tướng ổng thay tổng thống, nhưng cũng không hợp pháp vì cái luật pháp của mình

đó là tổng thống, phó tổng thống, chủ tịch thượng viện rồi mới tới hạ viện như bên

này. Nhưng ông Hương là phó tổng thống ok nhưng ổng lại bị áp lực của Tây , của

Mỹ, của cộng sản, không muốn nói chuyện với ổng, thì ông Hương là người cứng rắn

lắm thành ra họ biểu phải giao quyền lại cho người khác, thì ông Dương Văn Minh

muốn ra làm tổng thống nhưng mà ông Minh ra không làm được gì hết, mục đích của

ổng nói thì cũng có lý , ổng nói nếu ổng không đầu hàng đó thì cộng sản nó sẽ pháo

kích vô Sài Gòn, nó bắn bừa bãi, không cần biết, thì lúc đó dân còn chết nhiều nữa,

thành ra ổng phải ra đầu hàng để cứu vớt cái mạng sống của dân chúng ở đó, mỗi

người đều có cái lý , mà ổng cũng có lý chứ không phải không thành ra mất nước.

TVD: Riêng bác và gia đình bác đang ở đâu?

VAOHP0134

16

NVT: Bác thì lúc đó mới rút từ miền Trung vô đó thì về Sài Gòn gặp bác gái rồi chạy

ra Vũng Tàu, thì bác còn một số quân ở đó, thì nằm ở đó rồi thấy cái tàu bè của Mỹ

nó nằm ngoài khơi nó rước người Việt Nam mình đó, rồi ghe xuồng dân chúng tấp

nập ra này kia nó rước hết, cái mình cũng vậy, đưa gia đình với bốn em với hai đứa

cháu nữa đi tàu nhỏ xong ra tàu lớn đi Phi Luật Tân, rồi qua Guam , rồi qua đây.

Lúc đó họ có vớt tất cả không hay họ cần chứng minh là mình ?

Không, Mỹ họ rất thiện chí, họ vớt bằng trực thăng, tàu này nọ kia họ có sẵn hết,

nhưng mà họ đậu không phải là họ vớt nhưng người Việt Nam nào ra được là họ vớt

hết, có những người đánh cá họ không biết gì họ cũng đi nữa , thành ra họ khai với

người Mỹ đó.

TVD: Theo Thuý hiểu là năm 1975 là những người có địa vị ở bên Việt Nam mới đi

được.

NVT: Không ở ngay Vũng Tàu đó, ai cũng đi được ,cứ ra là họ vớt hết, ngay cả Đài

Loan họ cũng cho tàu qua rước nữa. Thành ra những người có địa vị ở VIệt Nam lại

không có đi được là tại họ chuẩn bị sẵn rồi nhưng lại bị cướp ghe. Lính Nhật nó cướp

nó đi, mấy người làm lớn ở VIệt Nam cũng bị kẹt lại vô tù này kia. Còn nhiều người đi

cái ngày 30 tháng 4 đó là hên thôi, có người được Mỹ nó hứa vô toà đại sứ nó cho đi,

nhưng tới nơi thì đông quá mà Mỹ thì nó đâu có nhắm người nào đâu, ai vô tới cổng

thì nó lần lượt nó cho vô, cuối cùng đâu có đi được. Ông trung tướng Trần Văn Đôn

đó con biết không, ổng cũng không đi được, quen than với bác lắm. Mỹ nó cho phép

tới toà đại sứ rồi nó cho đi nhưng ổng tới đó ổng vô không được rồi ổng kể chuyện

có một cái cô gái cổ cũng đi tới đó, cổ thấy ổng đứng vậy đó cổ nói trung tướng vô

không được đâu. Thôi trung tướng ra đây tui giúp, cổ đưa tới một cái nhà lầu, của tụi

VAOHP0134

17

CIA, cổ nói Mỹ nó có cho tui một chỗ, tui cho trung tướng đi. Tui ở lại không sao

nhưng trung tướng ở lại trung tướng chết. Ổng qua đây ổng kể lại nhưng ổng mất

rồi, mất bên Pháp.

TVD: Vậy bác đó có biết cô gái đó là ai không?

NVT: Trong cuốn sách bác viết bác có nhắn dùm cho ông Đôn nhưng không ai lên

tiếng hết, có thể là cổ ở Việt Nam .

TVD: Vậy là trong thời gian mà rất là rối loạn trong nước thì bác có cái cảm nghĩ ra

sao, bác có nghĩ là bác đi là đi mãi mãi không?

NVT: Không, cái hồi bác đi Vũng Tàu đó thì bác nghĩ là, vì hồi đó bác là thuỷ quân

lục chiến đó nên hồi đó khi mà đi hành quân thì cái về , thì bác cũng nghĩ là mình đi

rồi thế nào mình cũng về, nhưng mình đi hoài đến giờ ba mươi mấy năm rồi . Nhưng

mà hồi đó bác bên Phi Luật Tân bác là tuỳ viên ở đó thì bác với bác gái đi thăm

Bataan, cái chỗ ông tướng Mc Arthur bị Nhật Bổn nó bao vây thì Mỹ nó đưa tàu ngầm

qua rước ổng đi, ổng rời khỏi đó rồi ông nói ổng sẽ quay lại thì ổng nói đúng, sau này

tụi Mỹ đánh tụi Nhật Bổn nát hết rồi ổng mới trở lại , lúc đó tụi Phi nó làm cái lễ

rước long trọng lắm, ổng bước xuống ông tổng thống Phi Luật Tân đó bước xuống

nước giơ tay lên này kia, ông Mc Arthur đó giỏi lắm thì hồi đó mà làm theo ý ổng thì

thành công, tại vì ổng định dội bom ở bên Tàu đó, lúc đó tàu nó đang đánh bên Triều

Tiên, lúc đó ổng định dội bom nguyên tử đó cho tàu chết đi thì có lẽ không có cái

chiến tranh này xảy ra , nhưng không dội được vì ông Truman không đồng ý , sau

này ông Mc Arthur bị cắt chức.

TVD: Khi bác đi đó, bác, bác gái va bốn người con , thêm hai người cháu nữa, mà con

của bác lúc đó bao nhiêu tuổi?

VAOHP0134

18

NVT: Nguyên lúc đó 16 tuổi à, hồi đó nó qua đó nó vô trung học bên Texas xong rồi

qua bên Cali nó vô đại học nè. Ở dưới San Diego rồi lên đây học UCI, rồi lên UCLA, rồi

USC.

TVD: Vậy là con trai lớn của bác là 16 tuổi lúc đó.

NVT: Ừ, Ngân cũng vậy, Hà cũng vậy. Tụi nó đều ra đại học ở đây hết

TVD: Dạ lúc đó thì chưa sanh người út thì đã có bốn người con rồi.

NVT: Ừ.

TVD: Bác qua đảo Guam trước phải không ?

NVT: Bác ở đó đâu một đêm rồi máy bay Mỹ nó lựa danh sách nó cho đi trước rồi

qua camp Pendleton .

TVD: Bác đến camp Pendleton thì lúc đó người Việt đông chưa ?

NVT: Thì toàn người tị nạn không à, Mỹ nó dồn mấy ngàn người ở trong trại.

TVD: Vậy bác có gặp người quen ở trong trại không?

NVT: Có gặp mấy người ở trong binh chủng này kia đó, gặp nhau nói chuyện sau

này họ cũng đi qua này qua kia.

TVD: Vậy cảm giác lúc đó của bác ra sao khi mình đến trại camp Pendleton rồi mình

thấy xa quê hương lắm ?

NVT: Lúc đó mình nghĩ đất nước mình chiến tranh nhiều quá rồi, dân mình khổ thì

thằng cộng sản nó cũng như mình, nó vô chắc cũng đối xử với dân mình tử tế này kia

nhưng mà không ngờ. Lúc đó bác nghĩ là người dân cũng đỡ cái chiến tranh, người

dân làn mạc của mình bị bom bị này bị kia , dân chúng đang sỗng thị bị trúng bom,

chết, tội nghiệp lắm. Chiến tranh ngưng thì cuộc sống nó đỡ khổ nhưng cộng sản nó

VAOHP0134

19

vô thì lại đói , hổ khẩu này kia, gạo không có để ăn, miền Tây mà còn không có để ăn.

Sài Gòn dân đói phải kiếm tiền mua gạo, nó bóc lột dân chúng này kia thành ra mình

thấy người dân mình khổ.

TVD: Trong những ngày mà sống trong camp Pendelton thì bác có nghe tin tức gì

Việt Nam không?

NVT: Lúc đó có nghe đại BBC đó, vặn nghe nhưng cũng không nói nhiều , như có

nhiều người tướng tự vận này kia thì nó nói tên nhưng mà những chuyện nhỏ thì nó

không nói tới. Sống trong đó đáng buồn, cứ nghĩ tới rồi nghĩ về đất nước, rồi lo cho

tương lai của mấy con mình nữa. Nó nhỏ qua đây không biết làm gì, nó còn nhỏ, còn

mình nữa, lúc đo đâu phải qua là có cái nhà vậy đâu. Qua đây phải đi làm cắt cỏ cho

nhà thờ, bác qua đây lúc đó hai đồng hai cắc một giờ, đi làm lao động này kia chứ

mình đâu có nghề gì, rồi phải đi làm thợ máy, đi làm đủ nghề hết. Bác gái thì đi làm

móng tay, này kia. Rồi lần lần cuộc sống nó thoải mái hơn .

TVD: Làm sao bác rời khỏi camp Pendleton?

NVT: Hồi trước bác có người bạn hồi trước là trung tá cố vấn cho bác ở Bình Long

đó rồi ổng nhắn tin, hồi bác ở Bình Long , mình làm tỉnh trưởng thì cái dinh cũng lớn,

thì hai vợ chồng qua chơi thì bà vợ được qua hồi lúc tụi Mỹ còn ở đó, bà vợ qua chơi

thì bác có mời ăn cơm hay này kia , thì họ tử tế thì họ mời bác qua nhà chơi, nhà họ

cũng có ba phòng ngủ à mà họ nhường cho bác phòng ngủ lớn, dồn tất cả tám người,

bác,bác gái, với sáu đứa con. Còn gia đình của ổng cũng có hai đứa con, cũng hai

phòng. Nhưng mà bác nói thiệt, cũng ít có người Mỹ nào như vậy lắm. Bác ở được

một thời gian rồi đi làm việc cho nhà thờ, rồi sau đi học thợ máy , rồi đi làm, sau này

lên đây kiếm job.

VAOHP0134

20

TVD: Bác ở Texas bao lâu?

NVT: Bác ở phía bắc của Austin, bác xuống Houston này chơi rồi bác cũng thấy nó

sao rồi từ từ bên San Diego có người bạn là cố vấn dân sự ổng nghe bác vậy đó, ổng

nói qua đây tao lo cho ở này kia . Qua San Diego, rồi ông thuê cho bác cái apartment

cho gia đình ở, tụi nhỏ đi học này kia. Bây giờ hai vợ chồng chết rồi, hai ba năm rồi.

Vậy ổng là người Mỹ luôn hả bác?

NVT: Người Mỹ hết.

TVD: Vậy từ Texas dọn qua San Diego cả nhà luôn hả bác?

NVT: Dọn qua San Diego rồi mướn apartment ở, lái xe đi đó. Cái xe bác thì chở vài

vật dụng gia đình này kia, rồi lần lần dọn lên trên này khi mà có job đó.

TVD: Bác nói là lúc đó bác có bốn người con, và hai người cháu vẫn ở với bác hả?

NVT: Tụi nó vẫn ở hết, cho tới bây giờ tụi nó lớn có nhà có job đàng hoàng này kia.

TVD: Bác nghĩ lại những năm tháng đầu tiên tại đất Mỹ thì cuộc sống thay đổi rất là

nhiều nhưng mà bác thấy là cái cách nhìn của mình về quê hương nó có thay đổi

không? Bác có chấp nhận đây là quê hương mới của mình không?

NVT: Không chấp nhận sao được. Mình qua đây sống ba mươi tám năm rồi, với lại

như bác nói đó, thí dụ như Việt Nam mình có gởi quân đi giúp nước nào đó mà chết

tới mấy chục ngàn người rồi bỏ ra mấy chục tỷ dollars cho súng ống đạn dược này

kia thì người dân của mình thế nào cùng thù hận cái nước đó vì con em mình chết ở

đó, nhưng bác nghĩ người Mỹ tội nghiệp, bác đi mấy cái chỗ sinh hoạt với tổ chức lớn

của Mỹ đó, bác nói là bác rất phục người Mỹ. Đáng lẽ khi mình qua đây họ sẽ nói là vì

đất nước mình mà con ta chết này kia , ta hy sinh này kia nhưng họ vẫn rất là tốt, tử

VAOHP0134

21

tế với mình , bác nói không có cái dân tộc nào tốt như người Mỹ, mặc dù có một số

người đầu óc kỳ thị, chính trị này kia nhưng mà nguòi Mỹ rất là tốt, không ích kỷ hay

nghĩ đến vấn đề cá nhân. Mà họ cưu mang những người VIệt Nam qua đây, người

VIệt Nam qua đây sống rất là thoải mái so với những dân tộc khác đó. Mình hơn họ ,

mình qua đây được đối xử đàng hoàng. Trong khi đó mấy dân tộc khác đâu có được.

TVD: Vậy bác nói từ những cái nghề nghiệp như là cắt cỏ, đi làm hãng ở tiệ sửa xe,

rồi một thời gian ở hãng dầu ở Bakerfield, rồi tàu ở Long Beach?

NVT: Thì lúc đầu bác là công giáo nên cái nhà thờ đó họ biết mình là công giáo thì

thôi tui không có việc gì để giúp nhưng có cái sân cỏ nhà thờ đó tuần lễ cắt một lần,

thì ông cha trả 2 đồng tám một giờ , mà lúc đó qua đâu có nghề ngỗng gì thì ra giúp

cho nhà thờ. Thì thấy họ tử tế với mình.

TVD: Thì trong kinh nghiệm xây dựng lại cuộc sống ở bên nước Mỹ đó thì Thuý có

nghe là bác phải xa gia đình cũng nhiều như là bên Việt Nam, mặc dù cái hoàn cảnh

nó khác nhưng bác cũng phải đi làm rất là hiều đẻ xoay sở cho gia đình đó phải

không?

NVT: Bác là chủ tịch cộng đồng Việt nam ở đây nè nhưng mà sau bác qua bên Hoa

Thịnh Đốn thì được bầu làm chủ tịch cộng đồng thế giới, tức là coi mấy cái cộng đồng

ở Texas, Dallas này kia,mấy chục cộng đồng lận, họ bầu lên thì cũng nói là chủ tịch

chứ không có quyền hành gì hết, không có quyền lợi gì hết, mà đi thì mệt, đi thăm

anh em này kia đó, mình muốn tạo đoàn kết giữa người Việt Nam với người VIệt

Nam nhưng lần lần bác thấy người VIệt mình lại càng ngày càng chia rẽ hơn bao giờ

hết. Cộng đồng này chửi cộng đồng kia, ông này chửi ông nọ này kia. Cháu thấy ngay

California đó, cũng gây lộn nhau trên TV này kia đó, kỳ qua.

VAOHP0134

22

TVD: Bác đã tham gia vào sinh hoạt cộng đồng khi nào bác ?

NVT: Từ lúc qua đây là bắt đầu rồi, như ông Trần Văn Bá đó , là sinh viên bên Pháp

nhưng cũng hy sinh về Thái Lan đí tàu quay ngược vô Việt Nam bị bắt, ảnh cũng

muốn khơi dậy lòng yêu nước của người Việt nam, nhưng mà tụi cộng sản nó biết

được, bên Pháp ảnh đi đâu nó cũng biết hết. Người Việt Nam mình có cái dở, có lẽ

không có kinh nghiệm , không giữ bí mật được. Như ông Hoàng Cơ Minh đi đến đâu

cũng thấy hình chụp này kia, đưa hình lên đủ thứ cho biết hết cho nên chưa về tới

Việt Nam đã bị cộng sản nó bắt hết rồi, tội nghiệp. Hồi đó bác với bác Nguyễn Ngọc

Huy đó. Bác Huy phải nói là một người rất là giỏi ổng là giáo sư Nguyễn Ngọc Huy,

hợp tác với bác làm lien minh dân chủ. Bây giờ trong liên minh của bác cũng có một

người làm thượng nghị sĩ bên Canada là ông Ngô Thanh Hải. Mới qua đây chơi với

bác, thì có nhiều người cũng làm bác sĩ này kia nhưng mà người làm lớn nhất trong

chính quyền bây giờ là ông Hải.

TVD: Trong thời gian bác sống trong nước Mỹ và nuôi nấng các con bác lớn lên rồi

cũng tham gia vào công việc cộng đồng thì bác có xác nhận là công động người Mỹ

gốc VIệt có thay đổi trong hai mươi mấy năm nay không?

NVT: Không thay đổi mà còn tệ hơn nữa. Bề ngoài thì nói là yêu nước , đoàn kết để

mà chống cộng giết cộng này kia nhưng mà càng ngày càng thấy rời rạc . Nói thì vậy

nhưng bề trong thì họ nghĩ khác, thứ nhất là lãnh tụ, muốn làm lớn làm sếp này kia,

ông nào cũng muốn làm chủ tịch hết chứ không ông nào làm được hết. Có nhiều tổ

chức thu tiền đồng bào lấy danh nghĩa là mua súng ống này kia nhưng mà thực tế là

không có. Thành ra mấy cái tổ chức đó lợi dụng danh nghĩa thành ra mấy người Mỹ

họ không tin. Có nhiều tổ chức mà toàn làm trò hề không à, thành ra người Mỹ

VAOHP0134

23

người ngoại quốc họ nhìn họ cười. Bây giờ sắp có ông chủ tịch này kia của nhiều tổ

chức khác nữa thành ra bác thấy buồn thôi chứ không biết làm gì hết.

TVD: Bây giờ bác về hưu rồi hả bác?

NVT: Ừ bác về hưu lâu rồi.

TVD: Thì trong cuộc sống hàng ngày retired của bác thì bác hay đi chơi đâu không?

NVT: Ngày xưa thì bác với bác gái đi nhiều nơi lắm, đi thăm bạn bè tổ chức này kia

nhưng bây giờ già rồi bác đi hết nổi rồi, bác gái cũng vậy nữa, thành ra ở nhà nhưng

mà bạn bè tới thăm những cái tổ chức nào làm gì ích lợi thì mình khuyến khích họ,

còn những tổ chức nào lố lăng quá thì thôi để họ làm gì họ làm, mình nói họ cũng

không nghe mà nhiều lúc còn mất lòng họ nữa.

TVD: Rồi bác nói là bác chưa về Việt Nam lần nào hết hả bác?

NVT: Chưa, bác gái thì có về hai lần đám cưới của hai người con trai, nhưng bác thì

có dịp bác đi trên tàu đi từ Đại Hàn qua Nhật Bản rồi qua ghé Nha Trang nhưng tàu

nó không vô, thì cho tàu nhỏ nó rước vô. Thì bác đang ở trên tàu đó thì có cái

message của tụi cộng sản nó nhắn vô nó cấm bác vô , nó theo dõi kỹ lắm. Nhưng thật

ra bác cũng không muốn về Việt nam là gì, về nhìn thấy mặc dầu nhà cửa nó thay đổi

này kia nhưng đời sống dân vẫn khổ.

TVD: Trong bốn người con thì ai cũng lập gia đình rồi có con cái thì khi mà bác nghĩ

đến tương lai của các người con người cháu của bác đó, thì bác muốn họ biết gì về

bác, bác muốn họ có mối liên hệ với quê hương văn hoá của mình như thế nào?

NVT: Các con của bác thì nó biết bác làm cái gì hồi xưa, bây giờ thì nó vẫn kính

trọng. Nhưng hồi mới qua đây đó bác muốn tụi nó học thành tài rồi có dịp về nước

VAOHP0134

24

giúp đỡ đất nước , thằng thì nha sĩ, thằng thì kỹ sư này kia. Nhưng mà bây giờ bác

thấy có những người qua đây học thành tài rồi về nước cũng không giúp gì được hết

trơn á. Ví dụ về kinh tế này kia đó, mình không làm được gì hết. Hồi mới qua đây thì

bác có ý nghĩ như vậy nhưng mà rồi bây giờ tụi này về cũng không giúp gì được cho

đất nước hết trơn á, về bên đó rồi có thể đời sống như mấy ông giàu có bên này đó,

về rồi cưới vợ bé này kia, rồi tiền của dâng hết cho tụi cộng sản này kia. Thật ra thì

mỗi người mỗi khác, thì bác nghĩ con bác về cũng không làm được gì, thì tốt hơn hết

là mình nghĩ tới VIệt Nam thì mình có thề giúp bằng tiền bạc hay gì đó. Chứ còn về

vấn đề chính trị bác chỉ mong là cộng sản nó lần lần nó sẽ tự xuống, dân chúng sẽ

nổi dậy. Hồi mình qua đây mình thấy dân chúng sợ tụi công an lắm nhưng giờ người

dân họ hết sợ , họ chai lì rồi, họ xuống đường như thường thôi, gặp cảnh sát họ nhào

tới này kia. Thì cộng sản nó chiếm tài sản, nó giựt đồ đạc của người ta thì bây giờ dân

họ không sợ nữa , nhưng mà tiếc là trong nước chưa có cái tổ chức nào xuất hiện để

lãnh đạo cái đó . Như cô thấy ben Lybia, Ai Cập , những cái tổ chứ nó lãnh đạo lật đổ

chế độ độc tài đó. Nhưng để chờ một thời gian nữa coi.

TVD: Bác có thấy những thệ hệ sanh sau chiến tranh nên không có ký ức chiến tranh

và về Việt Nam cộng hoà thì bác muốn họ hiểu biết những gì?

NVT: Có nhiều người qua đây bác thấy còn rất trẻ, có lẽ còn chưa sanh ở Việt Nam

nữa, giờ qua đây ba mươi mấy tuổi nhưng giờ qua đây họ cũng không biết gì về

chiến tranh Việt Nam hết . Họ không biết tại sao mà cái chiến tranh này kia thì giờ

qua đây họ chỉ đi làm kiếm tiền thôi thì cũng không trách được họ . Mà có cái

internet, email này nọ thì có thể làm cho họ hiểu là chính phủ VIệt nam đang có

VAOHP0134

25

những cái bê bối, chính phủ tham nhũng này kia đó thì có thể lần lần sẽ góp một

phần vào cái chuyện tranh đấu giải phóng cho đất nước.

TVD: Rồi khi mà bác nghĩ đến cuộc sống của mình với nhiều kinh nghiệm bác đã trải

qua, bác đã sống nhiều nơi khác nhau thì bác thấy là hiện giờ trong cuộc sống của

bác mình có thấy mãn nguyện không?

NVT: Đối với bác là mình thấy mình lớn tuổi rồi nên có muốn đòi hỏi cũng không

đòi hỏi được nữa, mình mãn nguyện rồi, gia đình vợ con mình. Nhưn mình chỉ mong

là đất nước mình sớm được độc lập, tự do, dân bản này kia. Nhưng mà chắc rồi cũng

sẽ có.

TVD: Các đứa bé cháu của bác thì sau khi họ lớn lên mặc dù họ có nói tiếng Việt hay

không thì bác cũng có muốn nói gì với họ không?

NVT: Mấy đứa nhỏ này đều phải nói tiếng Việt, tui có đứa cháu gái lớn đang học đại

học ở đây nè, 22tuổi rồi thì cái đời sống của nó khác với mình nghĩ, lớn lên rồi cũng

bồ này bồ kia, hồi đó mình đâu có. Nó nói tiếng Việt ít thôi chứ không nhiều.

Bác có nói với các cháu về kinh nghiệm của bác không? Có chia sẻ không?

Không tiếng Việt nó không biết nhiều , mà nói về Việt Nam nó cũng không biết .

TVD: Hy vọng là sau này cái cuộc phỏng vấn này sau khi được dịch ra tiếng Mỹ thì có

thề giúp ích được cho thế hệ sau. Cám ơn bác vì đã tham gia vào dự án .