Upna Laigil 12.5 Sep-Oct Sent

  • Upload
    ebynews

  • View
    216

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

  • 7/29/2019 Upna Laigil 12.5 Sep-Oct Sent

    1/23

    (A zom laimai na ah)

    Volume 12, No.5

    Sep - Oct , 2010

    JESU AADING TECI PANNA( Sawltak 1:8 )Editor

    Topa Jesu in sihna pan a thawhkik khit ciangin

    vantungah a kahtoh ma deuhin, a nungzuite kiangah kammal

    nunung pen a vaikhak kimu thei hi. Tua kammal in, leitung

    mun khem peuh ah pai khia in, TECI NA PANG UN cih a hihi.Tua mah bangin Topa Jesu nungzuite zong mun tuamtuam

    ah paikhia in, lungdamna thu vagen kawikawi uh hi.

    Tua a hih manin, Jesu a ding teci pang dingin, na

    nuntakna sungah, Jesu Honpa le Topa in sangin a piangthak

    taktak na hih masak ding kisam hi. Mi khat pianthakna

    pen, apua lam aa ih muh theihna tawh ki gen thei bek aa,piangthak lo pi piangthak a kineih zong a om mah bangin, a

    piangthak pipi teci a pang theilo zong pawl khat om ding hi.

    Tua mah bangin thu-um mi pawl khatte in, thu-um

    mite bangin nuntak ding le teci pan ding pen ngaihsun khalo

    thei uh hi. Ih ngaihsut khak man in, Pasian teci ki hi pah

    khollo hi, ngaihsun kha ta kei leng, Pasian aa dingin teci

  • 7/29/2019 Upna Laigil 12.5 Sep-Oct Sent

    2/23

    Upna Laigil Vol.12, No.5 Sep - Oct , 2010

    Yangon EBC

    THU ZAKSAKNA

    Upna Laigil Sep - Oct , 2010 (Vol.12. No.5) hawm khia

    kik thei ih hih manin Topa tungah lungdamna ih ko hi. Tu kha

    ih hawmna sungah hih thute ki suak sak hi.

    1.JesuAdingTeciPanna ---------------------------------- 1

    2.CidamnaKhawk ---------------------------------- 83.BiaknaLateTangthu ----------------------------------11

    4.EiSiaNenNenPawl ----------------------------------15

    5.ThuTuamtuam ----------------------------------23

    Upna Laigil hawm khiatna tawh kisai in, ngeina bangin

    Khamtung lam, Kawlpi le Tamu lam teng pen Kawlpi pan in

    Sya Tha Mang in hong hawm ding hi. Yangon khua sung lemun tuamtuam aa teng a vek in Post Ofce pan hong kikhak

    ding hi. Tua ahih manin a deihte in na address uh hong pia le

    uh cin kong khak ding uh hi.

    Rev. Gin Khen Mang

    Editor. Upna Laigil

    P.O. Box 1228.

    Yangon. Myanmar.

  • 7/29/2019 Upna Laigil 12.5 Sep-Oct Sent

    3/23

    Upna Laigil Vol.12, No.5

    Yangon EBC

    Sep - Oct , 2010

    ( Laimai na pan azom)

    ih hi veve hi. Bang hang hiam cih le lungdam na thubu

    ( Matt. 28:19-20 ) le ( Sawl 1:8 ) na sungah Pasian in eite

    tavuan khat hong piaksa a hihi. Hih hong piak tavuan bangin

    teci pang ding ih cihte kua te a hi hiam? ( John 1:12-13 ) na

    sungah Tua Tapa a um mite khempeuh Pasian tate suah

    theihna ding thu a pia hi, tua tate in si le sa tawh a suak

    kei uh hi, mihingte deih bangin a suak kei uh hi, Pasian

    deih bangin a suak hi. ci-in nungzui John in hong hilh hi.

    Hih Pasian ta ih cih pen, a sungah Jesu Khris nei aa,piangthakte a hihi. Ih gensa bang in kiim le paam hangaa

    kingah hilo, mi khat peuh deihsakna hangaa ki ngah hi lo,

    Jesu Khris Gumpa le Topa aa sanman in Pasian tate kisuak

    hi. Pasian tate a suak khin mite in, ih pa thu ih genkhiat

    ding ih tavuan lian pen a hi hi.

    Gentehna in; Zomi pawl khat te, nasepna hang tawhKawlgam sung mun tuamtuam ah va om kawikawi uh aa, a

    tate un, Zopau le Zongeina te, sanggam u le nau cih te thei

    khollo uh hi. Zopau thei lo in a sawtsawt ciang Zomi ki cih

    ding zum pian mawk uh hi. Bang hang hiam cih le a nu le pa

    ten hilh ngeilo uh a hih manun, a thei lo hi mawk hi. Tua

    hi in Zopau na theih manin, Zomi na hi tuan kei aa, Zopau

    na theih loh man in Zomi na hih na bei tuan lo hi. Bangzah tak in Kawlpau siamin, Kawl ngeina dan thei in, nang

    mahmah zong Kawlte peuh kisa in na om khak zenzen hang

    in, Kawlte in nang pen Hih Zomi pa hong ci veve hi. Tedim

    khua ah a beisa hun sungin, Sialtaang tuilaak na ding nasem

    Mangkangte khat hong om aa, mipil a hih man in Zopau hong

    sin aa thei pah lel hi. Tua Mangkangpa Zomi hong suak

    tuanlo hi. Zopau thei khempeuh Zomi hong suak pah cih hilo in, Zopau thei lo teng Zomi hi nawn lo cih zong hi lo hi. Tua

  • 7/29/2019 Upna Laigil 12.5 Sep-Oct Sent

    4/23

    Upna Laigil Vol.12, No.5 Sep - Oct , 2010

    Yangon EBC

    mah bangin, piangthak khin mite in, Jesu Khris aa dingin

    teci panding a hih lam thei ta le thei ta kei le Pasian in eite

    tavuan hong piak sa a hihi.

    Tua a hih manin, Pasian tate a suak khin mite

    in, ih pa a ding teci panna pen koici sepding le bang hun

    ciangin sem ding ih cih ciangin, a tawntung aa teci pang

    ding in Pasian in hong deih a hihi. Mi pawl khatte in nipi ni

    aa biakinn kikhop ciangin, mihoih mahmah le teci pan na

    hoihpha mahmah nei vantung mite bangin om thei uh hi. Ahi zongin biakinn pan a ciah uh ciangin, khua sung le a inn

    sunguh ah vantungmi hihna suah khia in, dawino peuh suak

    thei zel uh hi. Tua teci panna pen kam tawh genkhiatna le

    nuntakna tawh lahna te in a ton khawm ding a hi hi.

    Tu hun in mitampi te in Pasian thu zaza keei uh aa, a

    hih hangin sang thei hetlo uh hi. Bang hang hiam cih le amameltheih sanggamte sungah piangthak min pua pawl khatte

    in, sanggam u le nau sung aa om ziate, veeng le paam tawh

    kizop zia te, vanlei vanzuak na ah kizop ziate hong et uh

    ciangin, hong sang thei peuh mah lo uh hi. Tua hi aa, Topa

    Jesu in a nungzuite a vaikhak na (Sawl 1:8) ah, Jerusalem

    khua, Judah gam le Samaria gam a kipan leimong dongah ...

    na-ci hi. Piangthak khinsa mi khat in, a teci panna dingmun masa pen, a innkuanpih te tung hi ding hi. Na innkuan

    sungah Pasian aa dingin teci pan na hoih na neih masak kul

    ding hi.

    Matt. 25:14-30 na sungah, Talen thu gentehna kimu

    thei hi. Pasian in mimal khat ciat ih sep ding hong pia aa,

    tua hong kipia ih tavuan ih zawh ciat ding kisam hi. Hihtalen hawmna sung aa, talen 5 a sangpa tungah, a topa

  • 7/29/2019 Upna Laigil 12.5 Sep-Oct Sent

    5/23

    Upna Laigil Vol.12, No.5

    Yangon EBC

    Sep - Oct , 2010

    in a dang a met talen 5 mah na lamen hi. Tuamah bangin

    talen 2 a sangpa tung panin, a met talen 2 mah na lamen

    aa, talen 1 kipia pa tung panin zong talen khat bek mah

    a met ngah ding na lamen hi. Amaute kipia talen zah tawh

    kituak aa, a meet bawl ding uh a hihi. Hih thu ih ngaihsut

    ciangin, Pasian in ei mimal khat ciat teci pan na ding aa,

    hong sehsak thute ah cihtakna tawh ih sep ciat ding Pasian

    hong deih a hi hi.

    Tu hun ciangin, Pasian thu a thei le thu gen aa vaakkawikawi zong mi tampi om ta hi. Gupna thu a za ngei nailo

    mi a om hangin, mi a tamzaw kiza khin ta hi. Mite in thu

    kigen a zak uh hangin, thupi sa nawnlo in, nuntakna tawh

    lahkhiatna pen a lawhcing zaw le a muibun zaw hong suak

    ding hi. Taanglai a thu-um mite in hih bang kammal na zang

    uh hi. Thu zui mite aw nakpipi in hong gen un, na gamtatna

    te uh in na kampau na te uh meng gawp aa, kiza thei lo hi naci uh hi.

    Hih thu in teltheih na ding in Lai Siangtho lui Kumpite

    nihna 5. sung aa thu piang tawh etkak ding hi hang. Syria

    gam sungah Galkap Mangpa Naaman ki-ci mi khat om hi.

    Tua Galkap Mangpa Naaman pen Kumpipa in a it mahmah

    khat le ama hangin Syria Kumpite in gal zo tawntung in agam uh zai mahmah hi. Tua Galkap Mangpa in phaak natna

    vei hi.

    Syria Galkap Mangpa in a galkuan na panin, Isreal

    numei no khat galmat in hong ciahpih aa, Naaman zi na

    semin om hi. Hih numei no in ama omna mun ah, a kipia

    nasep teng hoihtak in sem aa, a pu le a pi te maipha ngahhi. Inn sungah Naaman phaak natna hangin, lungkhamna

  • 7/29/2019 Upna Laigil 12.5 Sep-Oct Sent

    6/23

    Upna Laigil Vol.12, No.5 Sep - Oct , 2010

    Yangon EBC

    nakpi tak in piang hi cih thu numeino in thei hi. Bang hang

    hiam cih le tua hun lai-in phaak natna a veite khua pua

    lamah kituam koih se hi.

    Tua nung ciangin numei no in, ka pu Naaman pen

    Israel gam aa, Pasian kamsangpa tawh kimu thei le a phaak

    natna dam ding hi cih thu gen hi. Hih numei no thu genna

    kumpipa in a zak sawn ciangin, Israel kumpipa kiangah

    laikhak in, Galkap Mangpa Naaman phaak natna, na dam

    sakna ding ... cih za sak hi. Isreal kumpipa in, Syria kumpipalaikhak a muh ciangin lau-in, Syria kumpipa in gal bawl

    nuam a hih manin, hih bangin lai hong khak hi. Mi khat

    damsak ding le sisak ding in kei Pasian ka hi kei hi ci-in, a

    puan balkek in dahna limlak hi.

    Kumpipa a dahna thu hangin a puan a balkeek na thu,

    Pasian kamsangpa Elisha in a zak ciangin, kumpipa kiangahmi khat sawlin, Bang hangin na puante balkek na hi hiam?

    Israel sungah kamsang khat a omna thu amah in a theihna

    dingin, amah kei kiangah tu-in hong pai sak in. ci sak hi.

    Thu piang teng tomgen leng, Naaman in kamsangpa

    Elisha kiang hong tun ciangin, Elisha in ciah kik-in la, Jordan

    gun ah sagih vei kisil in na ci hi. Naaman lamet na ah zatuituamtuam khawng tawh bawl ding le a lutung ah khut nga in

    phaak natna dam sakna dingin thungetna khawng neih sak

    le ut kha ding hi. Pasian kamsangpa cihna bangin, Naaman

    in mang aa, Jordan gunah sagih vei a kisil ciangin a phaak

    natna teng dam siang pah lian hi. A tawp na ah Naaman in

    Pasian dang peuh mah bia nawn lo in, Israel Pasian ka bia

    ding hi ci-in ciah khia hi. Hih Naaman in phaak natna panindamna a ngah manin, a nungta Pasian biak ding lungsim nei

  • 7/29/2019 Upna Laigil 12.5 Sep-Oct Sent

    7/23

    Upna Laigil Vol.12, No.5

    Yangon EBC

    Sep - Oct , 2010

    pah hi. Naaman in Pasian a biak manin ama nungzui mi

    bang zah tung ah Pasian thu kigen aa, mi tampi in Jehovah

    Pasian in a nungta taktak a hihna thu kigen sawn ding hi

    cih ih thei hi. Hong kipat khiatna ih et ciangin, Naamante

    innsung nasem numei no khat in, ama nuntakna sungah

    hun hoih khat ngah aa teci pang in, Israelte Pasian in phaak

    natna a dam sak thei hi cih thu a genna hang a hi hi.

    Lai Siangtho lui sung aa, Daniel en kik leng, a

    tangvalno lai-in ama pianna Israel gam pan, lawki kumpiBabylon gam ah sila dingin a ki paikhiat pih te lak a khat a

    hi hi. Ama nuntakna sungah a biak Pasian thu tawh nungta

    den hi. Daniel 1:8 na sungah, Leitung gualnopna, neek le

    dawnte tawh ka pumpi ninsak kei ding hi... ci-in, lungsim

    khensatna nei hi. Tua mah bangin Pasian in Daniel thupha

    pia hi. Tua banah, Daniel 6. na sungah Daniel in nisim

    in Pasian tungah, ni khat thumvei thungen den hi cih kimuhi. Kumpipa maipha mu nuam pawl khatte in Daniel hong

    leh-heek uh hi. Tua ciangin mite hanthotna tawh kumpipa

    in, kuamah in ni sawmthum sung Pasian dang khat peuh

    tungah thungen theilo ding cih thu piakna laihawm khia hi.

    A hih hangin ( 6:10 ) sungah, Daniel in thu piakna om khin

    cih a theih hangin a hih ngei bangin... thungen ve ve hi.

    Tua nung ciangin Daniel pen Humpi neelkai kua ah,ki-khia hi. Tua Humpi neelkaite anneek dingin, nisim in

    ganpi nih ta bang a piak uh hi aa, Daniel humpi neelkai kua

    sungah a khiat uh ciangin, humpi an ding bang ki pia nawn

    lo hi. Daniel pen humpite kituh in, saneek mang ding aa, a

    lamet uh a hihi. Pasian in Daniel keem hi. Daniel bawl sia

    nuam mi tampi a om hangin Daniel in, a nungta Pasian aa

    dingin teci na pang a hih manin, Pasian in amah tawh omkhawm den hi.

  • 7/29/2019 Upna Laigil 12.5 Sep-Oct Sent

    8/23

    Upna Laigil Vol.12, No.5 Sep - Oct , 2010

    Yangon EBC

    Hih a tung aa, ih gen Naaman in damna ngahin, a dam

    sak pa Pasian biak ding a khen satna thu in, naseem numei

    no teci panna hang a hihi.

    Daniel in zong khangno khat a hih hangin, Pasian deih

    lohte deih keng ci in, Pasian deihna zui in, thungetna nei

    tawntung a hih na hangin a gam buppi in Jehovah Pasian

    biak taak hi cih thei u h hi.

    Tua a hih manin thu um mite in A NUNGTA PASIAN

    TECI bang ci hih thei ding ih hi hiam, Pasian aa dingin tecipan theihna dingin, theology bu bang zah sim phot kul hiam?

    Lai Siangtho buppi vial bang zah sim phot kul hiam? Sumpi

    bang zah piak phot kul hiam? Hih ih gente a thupi veve a

    hih hangin, ih omna munmun ah teci bang ih hih theihna

    dingin tuate kisam masa lo hi. Pasian tate in ih Pa Pasian

    a hihna gen ding le lah khiat ding bek a hihi. A tawpna ah

    sanggam aw, nang Jesu Khris aa dingin NA TECI PANNA bangci ciang hiam cih na kisittel ding kong deih sak hi.

  • 7/29/2019 Upna Laigil 12.5 Sep-Oct Sent

    9/23

    Upna Laigil Vol.12, No.5

    Yangon EBC

    Sep - Oct , 2010

    in khuamial ahi hi. (Luke 11:34)

    Tutung in mit dop dan ding leh mit aa ding aa hoih

    mehteh mehgah te anek huai dan anuai aa bang in kikup ding

    in kong tel khia hi.

    1. Nisa lakah ih pai ciangin lukhu peekgol zat ding hoihpen hi. Banghanghiam cih leh nitang sung aa om ultraviolet

    light kici dat ih mit tawh kisu kha leh sia sak hi. Tua ahih

    manin niliim ngah nading in lukhu gol kisam hi.

    2. Mai phiat khit teh mai nul nading in kuamah tawh ki-tanglo mainul sinagtho sinsen zat ding hoih pen hi. Midang

    tawh ih ki tang leh mitnatna namkhat CONJUNCTIVITIS kici

    kingahbaih pen hi.

    3. Tuipek tuibual ciang leh lettama nasep na khatpeuh-peuh ih neih teh mitdal goggle khat peuh zat ding hoih pen hi.

    4. Air condition kizat na mun te ah huih mut na lam ahom lo zaw in kidop ding ki sam hi. Cih nop na ah ihmit huih in

    hong tam mut leh keu ding aa, mit khuamuh na kiam ding hi.

    Tua tham lo in, Abrasion kici mitnatna nam khat zong kingah

    baih thei hi.

    5. Lai sim ciang leh na akizom aa sep ciang in nailang(30 minutes) ki hal in setkan sawmthum (30 seconds) sung

    apualam en khia ding, tua in mit gim luat ding phatuam sak

    hi. Singtehhing aengdildial khawngzong en le hang mit aa

    dingin tawldamna ngah hi.

    6. Nipi kal khat in livei, nawhpai zekzek in lam siau ding.

    Adang in gen leng nikhat hal in lamsiau in paikhia leng mit-

  • 7/29/2019 Upna Laigil 12.5 Sep-Oct Sent

    10/23

    Upna Laigil Vol.12, No.5 Sep - Oct , 2010

    Yangon EBC10

    natna namkhat Glaucoma kici apian ding dal hi.

    7. Mitkhaumuh na ahoih nading in kawlkai (Sweet pota-toes) nek ding hoih hi ci in kiciam teh hi. Kawlkai sung ah Vi-

    tamin A om aa tua in mit khuamuh na hoih sak aa, adiakdiak

    in zankhuamial sung ah mit khuamuh na khang sak hi cih ki

    mu khia hi. Nidang ihpu/pa te hun lai in Vitamin cih bang

    kiza kha vet lo. Ka neu lai in zatui a ki gen teh Quinine lo ngal

    om lo hi. Tua hi aa, Leitung gal pi Nihna sung in galtai buk aa

    cinatna khem peuh ah Ku-nai ci in khavelval kidawn hi.Kawlkai hioh na tawm gen nuam ing. Tuhun ciang in

    buhsih lo ngal an in kingaih sun nawm lo hi. Ahi zong in kei

    neu lai ciang ciang in vaimin leh gatam, kawlkai, baal , behul

    hakai, sii-mai cih bang te anpi in ki ne ngai hi. Kawlkai- tong

    ki ci amin laam a kihuan, tamta tawh tumtan tiltel in nisa ah

    kipho keu aa, akeu sinsen in bem sungah kikoih in gathuk

    tawh kitui huai aa, tua pen an pi in kine hi. Ih khanglui miteamit uh atek dong in aciim kilkel na pen kawlkai anek manuh

    hi in teh cileng ki khial lo hi.

    8. Red onions (Lothangsan) sungah Quercetin kici antioxident dat nam khat om aa, tua in mitnatna Cataracts ( Kawl-

    pau in teng- wdrf) apian ding kham hi ci in ki mu hi. Tua ahih

    manin meh huan ciang hih red onion zat ding ciapteh huai

    hi.

    9. Zing sang tung aa an nek(Breakfast) ciang in Bilberrykici singgah min ne leng hoih hi. Hih sung ah Anthocyano-

    sides dat om aa, tua in Macular Degeneration ki ci mitnatna

    apian ding dal hi. Hih Bilberry pen zatui sai te ah zong kingah

    thei hi. Thawhbat gah (Avocado), Ankam tak san (Carrot) lehhaimin (Mango) te zong hoih veve hi.

  • 7/29/2019 Upna Laigil 12.5 Sep-Oct Sent

    11/23

    Upna Laigil Vol.12, No.5

    Yangon EBC 11

    Sep - Oct , 2010

    10. Nipi kalkhat in ngasa nihvei ne zo leh mit aa ding ihhoih hi. Ngasa sungah Omega 3 fatty acid om aa, tua in dry

    eye syndrome kici mitnatna apian ding kham hi. Ngasa aduh

    lo ten ngapi thau (sh oil) capsule ne leh zong hoih veve hi.

    11. Nipi kalkhat in Spinach ([if;Eke,f), vokan ling neilo mehteh te nipi khatin ninvei ne ding. Lutein kici dat

    namkhat Spinach sung ah om aa, tuain Cataracts leh Macular

    Degeneration apian din gkham ciin kantel na pan kimu hi.Spinach pen nganhuam ahih kei leh garlic (Phulun) tawh hel

    in sathau in kang ding.

    Hih lai asim kha te tung ah Topa Pasian in thupha hong

    pia ta hen .

    x x x x x x x x x

    Topa Tawh Maitang Kimu Ding

    Faceto Face With christ My savior

    (I Corinthians 13:12; I John 3:2,3)

    Carrie E. Breck (1855-1934) Grant C. Tullar (1869-1950)

    La kiphuak ngei lakah hih la a kiphuahzia tuampian

    simsim hi. Hih la-aw a phuakpa Grant Colfax Tullar pen jelly

    duh mahmah khat ahi hi. Khatvei, Rutherford, New Jersey

    Methodist Episcopal Church-a minister Rev. Charles L. Mead

    inn ah zintungin cialpi bawlkhawm uh hi. Ni khat, Rev. Mead-te nupa tawh pawlpi mite innah innvakna nei uh a, manlah

    Biakna Late tangthu

    Rev.ZamKhatKham PastorMyothitEBC

  • 7/29/2019 Upna Laigil 12.5 Sep-Oct Sent

    12/23

    Upna Laigil Vol.12, No.5 Sep - Oct , 2010

    Yangon EBC1

    uh ahih manin nitak-an gina huan man lo uh hi. Nitak-an

    ding a om bangbang a nek laitakun annek sabuai tunga jelly

    thawl sungah jelly tam a nawnloh lam a phawk kha kuamah

    omlo uh hi. A innteeknu in bel a jelly duh lam a theihsa ahi hi.

    Aman zong tua jelly a lawmte khaksawn-a, a kuamapeuh in a

    jelly duh lam thei uh ahih manin sang lo uh hi. A kisan khak

    ding a patauh gige lam zong thei uh hi. Tua ciangin aman,

    Tua ahih leh a veka kei ading maw (So this is all for me) ci-

    in ne pah hi. Tua kammal a veka kei ading (all for me) cih

    kammalte in a lungsim phawng lek-a, piano omna ah pai pah-in la dawng khat - a mal leh a aw - phuak pah hi.

    All for me the Savior suffered,

    All for me He bled and died.

    Tullar in tua la jelly la ci-in minphuah-a, tua nitak

    cialpi hunah sa pah hi. Mipite tungah tua la a phuahzia zonggen hi. Tua la a phuah lai-in kinawh phuah heethaat lua

    pian ahih manin a mal pawlkhat laihkik ding ngaihsun hi.

    Ahi zongin a zingciang zingsangin laikhak pawlkhat ngah a,

    tuate lakah Mrs. Breck in a khak poem pawlkhat zong kihel

    hi. Tua peom-te a sim kawmin a zan nitaka a laphuah aw tawh

    kituak ding la a om kha hiam ci-in ngaihsun kawm hi. Tua

    poem-te lakah jelly la aw tawh kituak ding poem khat naom takpi a, a thulu Face to Face (Topa Tawh Maitang Kimu

    Ding) ahi hi. A kiphuahzia meter mal phazah kituak linlian

    ahih manin tua huna kipan tuni dong tua malal leh tua jelly

    la aw kigawmkhawm-a la ngaih mahmah dawng khat hong

    suak hi.

    Hih lamalte a phuaknu Carrie E. Breck bel Americagam Walden, Vermont ah January 22, 1855 ni-a suak ahi

  • 7/29/2019 Upna Laigil 12.5 Sep-Oct Sent

    13/23

    Upna Laigil Vol.12, No.5

    Yangon EBC 1

    Sep - Oct , 2010

    hi. A nuntak sung khempeuh a pasal leh a tanute nga tawh

    Portland, Oregon ah teng den uh hi. Mrs. Breck pen a nuntak

    sung tawntung Pasian tunga a ki-ap zo mahmah nupi khat

    leh Presbyterian pawlpi-a a kip mahmah ngiungeu khat ahi

    hi. Poem dawng 2,000 val phuaka, tuate lakah pawlkhat a aw

    kibulh-in hymn lamal suak hi. When Love Shines In leh Help

    Somebody Today cihte tua banga hymn lamal a suak Mrs.

    Breck phuah poem-te ahi hi. A manlah mahmah kawmkal-

    a a phuah vive hizaw a, pawlkhat bang a inn phiat kawm,

    pawlkhat bang a kuang sawp kawm-a a phuah ahi hi. La-awbel phuak thei het lo a, ahi zongin rhythm bel thei-in music uk

    mahmah, kici hi.

    Hih la aw a phuakpa Grant Colfax Tullar bel August

    5, 1869 ni-in America gam Bolton, Connecticut ah suak hi.

    Kum nih a phakin a nu in sihsan hi. A neu lai-in a nuntakna

    haksa mahmah hi. Kum 19 a phak laitakin zu khama a omnapanin Methodist camp khat-ah piangthak hi. A sawt lo-in

    lasak a vak lam kiphawka, organ tumin lasa-a, la-aw zong

    tampi phuak hi. Methodist pawlpi ah ordination kipia a, cialpi

    bawlna lamah a kipiak ma-in pawlpi khat-ah pastor sem ngei

    hi. Evangelist Sam Jones, Major George A. Hilton leh evangelist

    minthang dang tampi tawh kithuah hi. Isaac H. Meredith tawh

    kikopkhawmin Tullar-Meredith Publishing Company phuanuh a, tua lai-ah kum 30 val president sem hi. Pasian phatna

    labu tampi khenkhia-in hawmkhia uh hi.

    Tua labute sungah ama phuah la tampi kihel-a, Nailed

    to the Cross, Shall I Crucify my Savior? a cih late minthang

    deuh hi. I Would Be True (Thumaan Ning - Xtian La No.

    207) a kiphuahna ah a a la-aw phuakpa Joseph Yates Peek(1843-1911) in a la-aw a phuahna ah note bawlna leh a aw-

  • 7/29/2019 Upna Laigil 12.5 Sep-Oct Sent

    14/23

    Upna Laigil Vol.12, No.5 Sep - Oct , 2010

    Yangon EBC1

    kima bawlna (notating and harmonizing) ah panpih hi. Hih

    la, Topa Tawh Maitang Kimu Ding bel 1899 kuma Tullar-

    Meredith Publishing Company in a khet Sermons in Song, No.

    2 sungah kihel pah hi.

    Hih la, Topa Tawh Maitang Kimu Ding tawh kisai-

    in a zaknop thu tampi om-a, tuate lakah Sen (China) gama

    thupiang khat i sut ding hi. William Hart gelh Unfamiliar

    Stories of Familiar Hymnskici laibu sungah Sen gamah China

    Inland Mission board-te missioanry -a pai Rev. and Mrs. R. W.Porteous-te nupa in Sen mi gilote in a thah sawm laitak vua hih

    la a sakna uh na gen hi. Mual tung khat-ah kipaipihto a, mun

    khat a tun uh ciangin, Hih lai mun hi ei kici-in, a that ding

    pa in a kawng panin a namsau dokkhia hi. Tua missionary-te

    nupa in zong thah ding bek ngaka a om laitakun:

    Topa tawh maitang kimu ding,Nuam sing bang a ci zen tam!

    En kaii-kaii ning, velvel mai ning,

    Amah kei tanga si ngam

    ci-in hih la nakpi-in sa uh hi. Amau kithah nading namsau

    kidok khin hi napi-in namsau-a a kibantan nadinguh thu

    kipia peuhmah lo-a lamdang sa lua mahmah uh hi. A thatding pa in namsau a liangah pua-a, Rev.& Mrs. Porteous-

    te nupa kikhahkik mawk hi. Shanghai-a a headquarter vuah

    nuam takin kiciahkiksak hi. A tunna peuh vuah ppna tawh la

    a sakna uh leh a sih phet vua a Honpa uh tawh kimu dingin

    kigingsa-a a omna uh teici pang pahpah uh hi.

    A A A A A A A A A

  • 7/29/2019 Upna Laigil 12.5 Sep-Oct Sent

    15/23

    Upna Laigil Vol.12, No.5

    Yangon EBC 1

    Sep - Oct , 2010

    Ei Sia Nen nen PawlZamKhatKham

    Thupatna

    A beisa bang hun hiam khat lai-a kipan sia nennen

    cih kammal khat hong kizang pha mahmah-a, i zak cil-

    in ngaih khollo hi. Kisimmawhna kammal tawh kibanga,

    kineubawlna kammal hi pian mai hi. Mi khat in mi dang khat

    tung ah hih kammal zang leh simmawhna leh neubawlna-

    in kisang dinga, mi khat peuh amah leh amah Kei bel sianennen pawl hi lel ing e, ci-in kigen leh a kiniamkhiat lua

    maw, ahih kei leh a kilehgenna maw, cih ding hi mai hi. Tua

    hi a, sia nennen cih kammal pen a ngaih khollo, a zaknop

    khollo kammal tawh kibang hi. A kizatna mun tawh kisai

    sam ven cin, simmmawhna leh neubawlna kammal hi zaw

    pian mai hi.

    Ahi zongin, ka gennop thu pan nuam ka hih manin ahi

    zongin cih kammal tawh hong pan leng, hih kammal pen a

    ngaih mahmah kammal khat-in zong kizang thei ding hi, ci-in

    ngaihsun ing. Pasian in Ama nasem ding mite samin zanga,

    a sap mite lakah apil asiam zong ki-om-a, mi khempeuh kipil

    kimlo, kisiam kimlo hi. A pil ngiat a siam ngiat mi khat leh

    nih bek mah om a, a tamzaw pen Sia Pau Lian Mang in, eia laihawl pawl ci-in Tedim Sangpi Magazine-a a gelh bangin

    a laihawl pawl leh sia nennen mah hi lel zaw hi hang.

    Kisimmawhna leh kineusakna hi lo-in leitung pianzia leh

    Pasian nasepna sung ah tua bangin om hi, cih a gen nuam

    i hihi.

    A sawt nai khollo khat-in, Dr. D.A Carson gelh laimai160 a pha Memoirs of An Ordinary Pastora kici, pastor a sem

  • 7/29/2019 Upna Laigil 12.5 Sep-Oct Sent

    16/23

    Upna Laigil Vol.12, No.5 Sep - Oct , 2010

    Yangon EBC1

    ama pa thu laibu-a a gelh khat ka simkha hi Hoih kisa mah

    mah a, laibu minthang khat zong suak pah mai hi. Amah

    pen mi minthang, a diakdiakin Lai Siangtho Thuciam Thak

    sinna lam ah leitung bup Evangelical-te laka minthang pen

    khat hi a, Cambridge University pan in PhD la-in America

    gam Illonois state sunga Deereld (Chicago gei mahmah) a

    Trinity International University (Trinity Evangelical Divinity

    School) ah Research Professor of New Testament Studies sawt

    simsim sem ta hi. Leitung mun tuamtuam ah lecture pia-

    in zin kawikawi-a, September 20 ni-in zong kei sangkahnaConcordia Seminary ah Day of Exegetical Reection kici hun

    ah amah mah thugenpi-in hong pai a, a kuama peuh in thupi

    kisa-in kipaakta, kisang thei mahmah hi. Ama siam deuhna

    (areas of expertise) pen Biblical Theology, the historical Jesus,

    postmodernism, pluralism, Greek grammar, Johannine

    theology, Pauline theology, and questions of sufferings and evil

    hi, kici hi. 1996 kum-a a gelh The Gagging of God: ChristianityConfronts Pluralism (Zondervan, 1996) bang 1997 kum

    ading Theology and Doctrine lam ah Evangelical Christian

    Publishers Association Gold Medallion Award a ngah laibu

    khat ahi hi. Lai Siangtho kigelh cilna kampaute bulphuh a Lai

    Siangtho telkheh-a sin theih nading ngimna tawh a kiphuan

    GRAMCORD kici computer tawh kizom-a pilna sinna (a

    research and educational institution designed to develop andpromote computer-related tools for research into the Bible,

    focusing especially on the original languages) a phuankhia

    founding chairman zong hi laimawk hi.

    Dr. D. A. Carson Gen A Pa Thu

    Dr. Carson pa Pastor Tom Carson zong Canada gam,

    French (Piancik pau) kizat na Quebec kuam-a pastor sem,sia nennen khat, ordinary pastor khat ahi hi. Northern

  • 7/29/2019 Upna Laigil 12.5 Sep-Oct Sent

    17/23

    Upna Laigil Vol.12, No.5

    Yangon EBC 1

    Sep - Oct , 2010

    Ireland gam Carrickfergusah 1911 kum August kha 26 ni-in

    a pa John Carson leh a nu Ethel-te sung pan-a piang ahi

    hi. Kum nih a phakin Canada gam ah lal uh a, 1927 kumin

    Ottawa Collegiate Institute (high school) zo hi. 1933 kumin

    Toronto Baptist Seminary kici Lai Siangtho sang neu khat ah

    kah-in T.T. Shields khut nuai ah pilna sin hi. A sangkahna

    ah Elizabeth Margaret Maybury kici England gam London a

    suak nungak mel hoih piangthak mahmah khat tawh kithei-in

    kingai uh a, 1938 kum April kha 28 ni-in kiteng uh hi.1941

    kum May 28 ni-in Baptist pawlpi sung mah ah tuiphum sia(ordination) kipia hi.

    A inn sung uh ah ki-uk kikhalna hoih mahmah a, annek

    sim-in an bek kine lo-in thuhoih khat ta peuhmah kikupna-

    in nei den uh hi. Thungetna tawh kikalsuan innsung hi a, a

    tanu Joyce amah sangin piano a siam zawk masiah peuhmah

    Pastor Tom in piano tum-in a innkuan-un kium liiliai-in la sakhawm den uh hi. Hau ngei het lo uh a, ahi zongin Pasian in a

    kisapnateng uh sik den ahih manin cimawh lua mahmah ngei

    lo uh hi. Pastor Tom in Lai Siangtho mun tampi lotngah thupi

    ngaihsut mahmah a, Mangkam leh Piancikkam-in mun tampi

    lotngah ngiat hi. Innkuan sung ah Pasian minthan nading

    ahi lo gamtat kampau khatpeuh deih ngiat lo-in tua bang a

    zang kha khatpeuh a om leh a khialhna kilak pah, kithuhilhpahlian-in kikhaktan lian hi.

    Pastor Tom in a pawlpi hoihtak kem-a, zong kem zo a,

    mi dang pawlkhatte bangin pawlpi danga mite ama pawlpi

    ah zol-in guk sawm ngei lo hi. Sheep stealing kici tua bang

    gamtat zang nuam ngei lo a, a khantawnin a pawlpi gol lo, mi

    tam zuaizuai ngei lo hi. Khatvei bang a tapa Dr. Don Carson in,Mi tampi na pianthaksak theih nadingin bang dinga gam mial

  • 7/29/2019 Upna Laigil 12.5 Sep-Oct Sent

    18/23

    Upna Laigil Vol.12, No.5 Sep - Oct , 2010

    Yangon EBC1

    nasepna ah kipia lo na hi hiam? ci-in dong ngei hi. Pasian in

    hong koihna mun hih mun hi cih ka theih gige man hi ci-in

    dawng hi. 1963 kum October kha sungin kum sawtpi a sepna

    Drummondville pawlpi pan Pastor Tom Carson khawl hi. A

    khawl loh nading kigen pihpih taleh, a lungsim a khensatsa

    ahih manin khawl veve a, tua pawlpi pan a tawp hangin a

    khantawnin Pasian thu mah gen-in hilh den hi. Mangkam leh

    Piancikkam siam khawm tuaktuak ahih manin kumpi sung

    ah kamphen nasep kipia a, tua nasep a sep kawmin Pasian

    na zong ahih theih bangin sem hi.

    Rev. Tom Carson pen a khantawn Piancikkam a zang

    mite lakah nasem deuh khat hi a, RC pawlpi a thahatna mun-

    a nasem ahi hi. A nupa-un lungsim kituak taka Pasian na

    a sepsep laitakun 1980 khit lam, a kum uh a tam sim khit

    lam ciangin a zi in Alzheimers disease kici khuak sung natna,

    thuciapteh theih lohna natna hong ngah citciat hi. A zi khoikawm, thuhilh leh pawlpi dang khat ah piano tum thuah

    kawmin om-a, 1989 kum Decembe ni- 31, ni, kum khen ni-in

    a zi in sihsan hi. Amah zong a zi sih zawh kum 3 ciang, 1992

    kum October kha 26 ni-in Topa in a nuntakna la-a, tua hun

    sung khempeuh zong ahih theih zah-in Pasian thuhilhna leh

    thugenna nei kawikawi hi.

    Thu Pawlkhat

    Laimai 200 zong a pha zo lo hih laibu sungah Dr. D. A.

    Carson in a pa diary (nisim thuciamtehna) a gelhte leh amah

    mah in a neulai thu a phawk laite bulphuh-in a pa Pastor Tom

    Carson thu a nuai-a thupi pawlkhat hong gen hi.

    1. Inn tampi sik ngiat-a a innvakna leh laikhak gelh-in LaiSiangtho hawmkhia-a Roman Catholic pawlpi sunga om mite

  • 7/29/2019 Upna Laigil 12.5 Sep-Oct Sent

    19/23

    Upna Laigil Vol.12, No.5

    Yangon EBC 1

    Sep - Oct , 2010

    Jesu hong hotkhiatna lungdamna thu a hilhna;

    2. Kum tampi sung mi a tam hetloh hangin a pawlpi nusia

    hetlo-a a tuute hoihtak cinga a kepna;

    3. Tamveipi tak mah zong lungkia dingin kithawi-a, amah leh

    amah kisittel zel-a, a nasepna ah banghangin khanna om lo

    hiam, ci-a a kidottel zelna;

    4. Pastor Tom Carson nasep hun nunung lamah Pasianin Quebec a pawlpite lakah khakhanlawhna tungsaka, a

    nuntakna a hun nunung lam ciangin pastor khangno tampite

    pantah-in tha a piak denna;

    5. A tate mai leh a tate zakna peuhmah ah khatvei zong

    kuamah gensia ngei lo a, a zi adingin pasal hoihpen, a tate

    adingin pa hoihpen ahih nadinga a nuntak zia;

    6. Kum 50 val nupa-a a tenpih a zi a damloh ciangin kum

    tampi sung lungduai takin itna tawh a kep a khoina cih thute,

    a etteh huai thu tampi kimu hi.

    Kammal Pawlkhat

    Dr. D. A. Carson in hih laibu sung thumapi pian-a agelh leh a thukhupna tungtawnin kammal pawlkhat ka gen

    nuam hi.

    Pastor pawlkhatte, Pasian in vangliatna pia a, pawlpi

    adingin letsong lamdang mahmahte hi takpi uh hi. A mite

    uh it uh a, Lai Siangtho siamin, amau tungtawnin mi tampi

    piangthaka, a nasepnate un khang tampi huamin, khuahun

    tawh kizui-in a nuntak theih zah khatun tuate uksa-in lahom lo uh a, upna thu ah khauh mahmah-in a nuntakna uh

  • 7/29/2019 Upna Laigil 12.5 Sep-Oct Sent

    20/23

    Upna Laigil Vol.12, No.5 Sep - Oct , 2010

    Yangon EBC0

    kisek kikhal zo mahmah sawnsawn uh hi. Tua bang mite kuate

    hiam ci-in a min a puam-in kong lawh loh hangin na theih uh

    pawlkhat om-in na mitkha vuah hong suak zong pawlkhat om

    pah kha ding hi, keimah bangin tuate nuntakna tungtawnin

    hanthotna leh thathak ngahna na nei khin ngel ding uh hi.

    Tuate lakah pawlkhatte bangin mi kim in a muh theih khol

    loh veiina zong nei kha ngel ding uh hi. Tua bang lianin eite mi

    thupi hi se lo-in ze-etna zong i thuak pah loh hangin, a beisa

    hun-a tua bang mite hangin Pasian tung ah i lungdama, tu

    laitaka Pasian zat mite adingin zong thu i ngetsak hi.

    Ahi zongin, ei a tamzawte nasepna pen tua banga a

    kilang vuavua munte hi khol lo hi. Pastor a tamzaw pen a tul

    sawmsawm cih thadah mi a tul-a simte mai nangawn ah thu

    a gen ngei khol lote i hi zaw hi. Mite sim nop ding laibu hoih

    nono zong gelh thei khol lo, nasem mi tampipite pu zong

    hi ngei lo, pawlpi sung mahmah ah zong khantoh zuaizuainazong i mu kha khol kei zaw hi. Pitek putekte peuh thunget

    sak kawikawi lel, innvak dengdeng kawikawi lel, Lai Siangtho

    hilhna leh thuhilhna teng peuh tawh i hun bei den zaw lel mai

    hi. Pawlkhat bang a huh ding mel om lo ahih manin biakinn

    nasep khawng amah ngiat peuh in a sem zong om mai a, tua

    banga a khan theih khol lohna zong a nasepna mun hang

    hiam, ahih kei leh amah mahmah zong a gina lo hi mai hiam,ci-a a khentel zo lo, a ngaihsun kha zel zong ki-om tham hi. A

    lawhcing keii, mi tampipi a ngah zuahzuah pastorate khawng

    gal-et sim guaiguai pian-in, siapite thusinsakna mun

    khawng ah va kihel zel, siapite thugente khawng va ngai

    zel-in, lungdam sim sa-a thangah pianna khat leh a langkhat

    ah tua mite lawhcinna khawng hazat nop giauguau kawma

    ei kicin lohna khawng kiphawka ei leh ei i kihawmthawh hunzong om tham lua hi.

  • 7/29/2019 Upna Laigil 12.5 Sep-Oct Sent

    21/23

    Upna Laigil Vol.12, No.5

    Yangon EBC 1

    Sep - Oct , 2010

    A taktakin ci leng i hihna bang taktakin kigen lehang

    eite a tamzaw sia nennen hi zaw lel hang.

    Rev. Tom Carson zong sia nennen khat hi a, tua sia

    nennen pa in a nuntak sung tawntung Pasian adingin citak

    taka a nuntakna, na a sepnate etteh huai, thangah huai tham

    hi, ci-in ka mu hi.

    Hih laibu a gelh lai-in Dr. Carson in a pa thu ciamtehna

    bu tampi en-a a gelh hi-in, tua banga a kaihkhop sunginama nuai ah administrative assistant a sem Michael Thate in

    Mangkam-a kigelh khempeuh kaihkhop pih-a, a tawpna ah,

    Ni dangin Henry Martin khat (British translator leh India gam

    lah Persia gam Muslimte laka missionary) ka suah nop den

    hi ven, tun bel, na pa thuciamtehnate ka simsim teh tua ka

    tupna sanga sangzaw tupna khat Pasian in hong pia ei: Cihtak

    ngitnget ngiat ding tum ta ing. Ei mihingte leivui hi hanga,ahi zongin hih diary-te sunga kiciamteh mipa leivui veve ahih

    hangin eng mahmah ing hong ci hi, ci ngiat hi.

    Pastor Tom Carson a sih ciangin a han tung ah Mangkam

    leh Piancikkam-in, With Christ/Avec Christ ci-in gelhsak uh

    a, tua in na khempeuh a khitna ahi hi. Pastor Tom Carson

    pen a nuntak sungin a pawlpi vuah panmun sang pawlin zongkikoih ngei lo hi; ahi zongin a nasepna mun Outaouais leh

    tua kiim khempeuh-a mite in siapa in amaute bangzah-in it

    takpi, cih teci pang den uh hi. A khan sungin laibu khat beek

    gelh ngei lo hi, ahi zong tua Laibu (Lai Siangtho) it ngiat-in

    Mangkam leh Piancikkam-in mun tampi lotngah ngiat hi. Hau

    ngeilo, lian ngeilo hi, ahi zongin Pasian hehpihna sungah

    nisim-in khangto-in picing semsem-a, Pasian tung pan zan-aa san hehpihna tuni adingin kicingsa lo-in nisim-in hehpihna

  • 7/29/2019 Upna Laigil 12.5 Sep-Oct Sent

    22/23

    Upna Laigil Vol.12, No.5 Sep - Oct , 2010

    Yangon EBC

    thak tawh nungta kalsuan den hi. Gamlapi a mu khol thei lua

    mipil khat zong hi khol lo hi; ahi zongin vantung a mitsuan

    gigen den khat ahi hi. Pawlpi sung khawng ah zong vaihawm

    siam lua-in minthang khol lo hi; ahi zongin i Topa mahmah in,

    Vaihawm na siam manun ka nungzuite na hih lam uh mite in

    hong thei ding hi a cihna zong na om tuan samlo hi. A diary-

    te i sim ciangin amah leh a mah cing zo kisa lo, siam zo kisa lo

    a a khitui luanna tawh kidim-a, ahi zongin a tu a tate in amah

    a nuihmai tiuteu den mi mkhat ahihna bek phawk den zaw

    uh hi. A kam mahmah tawh a tate thu a hilh thei lua mahmahpawl hi lo a, ahi zongin a nuntakna tawh lak zaw hi, ci-in a tu

    a tate in mu thei uh hi. Thu thak khatpeuh a phuan sangin

    kitotna piang kei leh, cih bulphuh den-a, ahi zongin tanglai-a

    kipan a ki-um suksuk upna laigilte peuhmah bel khah kilkel

    lo-in, nuntak gamtatna ah ahite a hi, ahi lote ahi lo, a ci den

    khat ahi hi. A nasepna mun bel tangzaii khol lo a, ahi zongin

    leitung bup huam-a kigelh laite sim den hi.

    A sih ciangin zato inntual ah mi hon tampi om khol lo hi.

    Newspaperte ah zong ama thu kigelh lo hi. TV ah zong suak lo

    a, Parliament ah zong kam khat beek kikeek kha lo hi. Canada

    gam in ama sih lam phawk kha lo hi. A sih laitakin a lupna

    gei a inndei sung ah mi khat beek om kha lo hi.Oxygen bung

    bek om-a, tua nangawn lah amah nak nawn lo ahih manin akisapna om nawn lo-a a phit sausau pong bek mah hi lel hi.

    Ahi zongin gal khat lam ah pengkul kimut hi. Pasian

    kumpi tokhom omna mun ah amah kilutpih a, tua banga a

    kilutpihna zong amah mi hoih khat ahih man, mi thupi khat

    ahih man hi lo-in, sisa nennen khat ahih man nangawn zong

    hi lo a, a mawhna a kimaisak mi khat ahih man ahi hi. Phahi, a hoih a citak nasempa aw, na Topa nopna sungah tum

  • 7/29/2019 Upna Laigil 12.5 Sep-Oct Sent

    23/23

    Upna Laigil Vol.12, No.5

    Yangon EBC

    Sep - Oct , 2010

    in ci-a a Topa kam pan a zak ding a lunggulh den a Topa aw

    za takpi ta hi.

    (September 27, 2010 ni a hong nusia Leilum EBC pawlpi sunga

    sem Samuel Cin Khan Pau leh amah bangmah-a Pasian na

    citak taka a sem khempeuh ka pahtawina hi. ZKK)

    WWWWWWW

    THU TUAMTUAM

    LAIBU KINGAH THEITE

    Hih laibute Yangon EBC Biakinn, CLC. 39th Street Yangon,

    Tedim EBC Gambup Zum le ZCLS (Kawlpi) ah ki ngah thei

    hi.

    1. The Master Plan for the Church ( Dr. John MacAuthur)

    2. Glimpses of Zomi Animism in Retrospect

    ( Dr. Thomas Sian Za Kham)3. Pasian tawh ki thuuk kholhna (Rev.Thang Khawm Pau)

    4. Pasian Hong Gupkhiatna

    ( Dr. Oswald J. Smith/ Dr. Go Za Kham)

    5. Choir bu (Book 1)

    6. Pahtawina Lathak ( Latomno bu)

    7. Titus ( MacArthur )

    8. I Timothy ( MacArthur )9. II Timothy ( MacArthur )

    10. Unleashing God's Word In Your Life ( MacArthur )

    11. How to Study the Bible ( MacArthur )

    12. Why Believe the Bible ( MacArthur )

    (Editor.Upna laigil)

    Yangon EBC. Yangon