19
University of Groningen Chromosomal abnormalities in infertile men and preimplantation embryos Dul, Elsbeth IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below. Document Version Publisher's PDF, also known as Version of record Publication date: 2015 Link to publication in University of Groningen/UMCG research database Citation for published version (APA): Dul, E. (2015). Chromosomal abnormalities in infertile men and preimplantation embryos. [Groningen]: University of Groningen. Copyright Other than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons). Take-down policy If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim. Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): http://www.rug.nl/research/portal. For technical reasons the number of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum. Download date: 17-06-2020

University of Groningen Chromosomal abnormalities in ... · Samenvatting van dit proefschrift CHAPTER 8. 142 143 8 Het eerste deel van dit proefschrift gaat over chromosoomafwijkingen

  • Upload
    others

  • View
    0

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: University of Groningen Chromosomal abnormalities in ... · Samenvatting van dit proefschrift CHAPTER 8. 142 143 8 Het eerste deel van dit proefschrift gaat over chromosoomafwijkingen

University of Groningen

Chromosomal abnormalities in infertile men and preimplantation embryosDul, Elsbeth

IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite fromit. Please check the document version below.

Document VersionPublisher's PDF, also known as Version of record

Publication date:2015

Link to publication in University of Groningen/UMCG research database

Citation for published version (APA):Dul, E. (2015). Chromosomal abnormalities in infertile men and preimplantation embryos. [Groningen]:University of Groningen.

CopyrightOther than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of theauthor(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons).

Take-down policyIf you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediatelyand investigate your claim.

Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): http://www.rug.nl/research/portal. For technical reasons thenumber of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum.

Download date: 17-06-2020

Page 2: University of Groningen Chromosomal abnormalities in ... · Samenvatting van dit proefschrift CHAPTER 8. 142 143 8 Het eerste deel van dit proefschrift gaat over chromosoomafwijkingen

Summary of the thesisSamenvatting van dit proefschrift

List of abbreviationsResearch Institute SHARE

DankwoordCurriculum vitae

Page 3: University of Groningen Chromosomal abnormalities in ... · Samenvatting van dit proefschrift CHAPTER 8. 142 143 8 Het eerste deel van dit proefschrift gaat over chromosoomafwijkingen

Summary of the thesis

CHAPTER 8

Page 4: University of Groningen Chromosomal abnormalities in ... · Samenvatting van dit proefschrift CHAPTER 8. 142 143 8 Het eerste deel van dit proefschrift gaat over chromosoomafwijkingen

137136

8

Summary

The first part of this thesis focuses on chromosomal abnormalities in infertile men, the second part on chromosomal abnormalities in preimplantation embryos. In this chap-ter, a summary of the main findings of this thesis is provided.

Chapter 1This chapter provides background information on chromosomes, karyotyping and the association between chromosomal abnormalities and infertility. An overview of the operative guidelines on karyotyping of infertile men is given. A brief description of the procedure of PGD is presented, and the FISH technique is highlighted. The subject of chromosomal abnormalities in embryos is addressed, especially chromosomal mosa-icism, and its possible detrimental effect on the accuracy of PGD. The problem of the high percentage of chromosomally abnormal embryos in PGD in carriers of reciprocal translocations is introduced.

Chapter 2In this chapter we questioned whether the inverse correlation between sperm quality and the prevalence of chromosomal abnormalities stated in the literature justifies karyotyping every infertile man eligible for ICSI treatment. An overview of studies on chromosomal abnormalities in infertile men, categorized according to sperm con-centration, is given. The data of our own cohort were added to these studies, and it was concluded that no significant differences were found between the percentages of chromosomal abnormalities in the different sperm concentration categories, except for azoospermia. Significantly more chromosomal abnormalities were found in azoospermic men (15.4%) than in non-azoospermic men (2.5%). Based on these results we proposed to limit screening for chromosomal abnormalities to infertile couples with non-obstruc-tive azoospermia.

Chapter 3Our aim was to identify infertile men with the highest risk of chromosomal abnormali-ties, in order to reduce the number of karyotype analyses and thereby costs. The prev-alence of chromosomal abnormalities in the cohort was 3.1%. No association was found between chromosomal abnormalities and sperm volume, concentration, progressive motility or total motile sperm count. Azoospermia was significantly associated with the presence of a chromosomal abnormality [15.2%, odds ratio (OR) 7.70, P < 0.001]. High gonadotrophin levels were associated with an increased prevalence of chromosomal abnormalities (OR 2.96, P = 0.013). Azoospermic men with a positive andrologic history had a lower prevalence of chromosomal abnormalities than azoospermic men with an uneventful history (OR 0.28, P = 0.047). In non-azoospermic men, we found that none of the studied variables were associated with the prevalence of chromosomal abnor-malities.

This chapter shows that the highest prevalence of chromosomal abnormalities is found in hypergonadotrophic azoospermic men with an uneventful andrologic history.

Chapter 4In this chapter we studied how many infertile men who wish to conceive need to be screened for chromosomal abnormalities to prevent one miscarriage or the birth of one child with congenital anomalies. In azoospermic men the prevalence of chromosomal abnormalities is 15.2% and the number needed to be screened (NNS; minimum-maxi-mum estimate) for a miscarriage is 80-88 and for a child with congenital anomalies is 790-3951. The prevalence of chromosomal abnormalities in non-azoospermic men is 2.3% and the NNS for miscarriage is 315-347 and for a child with congenital anomalies 2543-12723. Based on the NNS calculated in this chapter, we recommend screening for chromosomal abnormalities in all azoospermic men. In non-azoospermic infertile men, screening might be limited to men with an additional risk factor (e.g. a history of recurrent miscarriage or a positive family history for recurrent miscarriage or children with congenital anomalies).

Chapter 5In this chapter the influence of oxygen tension during embryo culture on sex chromo-somal mosaicism is studied. Spare PGD embryos cultured in a 5% and 20% oxygen envi-ronment were compared. We confirmed a high prevalence of chromosomal mosaicism. Although the mosaicism rate in the 5% oxygen group was lower than in the 20% oxygen group (67.9% and 78%, respectively), we could not demonstrate a significant influence of oxygen tension during in vitro culture on the sex chromosomal mosaicism rate in human preimplantation embryos.

Chapter 6In this chapter we have studied a cohort of 85 reciprocal translocation carriers un-dergoing PGD, searching for cytogenetic characteristics of the translocations that can predict the percentage of balanced embryos. Using shape algorithms, the most likely segregation mode per translocation was determined. Shape algorithm, breakpoint loca-tion, and relative chromosome segment sizes proved not to be independent predictors of the percentage of balanced embryos. The ratio of the relative sizes of the trans-located segments of both translocation chromosomes may give some insight into the chance of transferable embryos: very asymmetrical translocations have a higher risk of unbalanced products (p = 0.048). If studies in larger cohorts of PGD embryos confirm these findings, the counseling of couples before PGD is offered in case of reciprocal translocation carriers might be improved.

Page 5: University of Groningen Chromosomal abnormalities in ... · Samenvatting van dit proefschrift CHAPTER 8. 142 143 8 Het eerste deel van dit proefschrift gaat over chromosoomafwijkingen

139138

8

Summary

Chapter 7In this chapter the main findings of this thesis are discussed. The recommendations of this thesis can be summarized as follows:

• Restrict screening for chromosomal abnormalities and AZF deletions to men with azoospermia.

• Karyotype non-azoospermic infertile men only in case of a history of recurrent mis-carriage or a family history of a child with congenital anomalies.

• Identify predictive factors of chromosomal abnormalities in the subgroup of azo-ospermic men. A further reduction in karyotype analyses might be made by select-ing those azoospermic men with the highest risk of chromosomal abnormalities.

• Maintain thorough counseling of carriers of a reciprocal translocation on reproduc-tive options before PGD is offered.

• Confirm the association between asymmetrical reciprocal translocations and high percentage of unbalanced embryos in the large cohort of the ESHRE PGD data col-lection. If this further research confirms the predictive value of the ratio of the relative sizes of the translocated segments, it can be used in the counseling of cou-ples that carry a reciprocal translocation before PGD treatment is considered.

Page 6: University of Groningen Chromosomal abnormalities in ... · Samenvatting van dit proefschrift CHAPTER 8. 142 143 8 Het eerste deel van dit proefschrift gaat over chromosoomafwijkingen

Samenvatting van dit proefschrift

CHAPTER 8

Page 7: University of Groningen Chromosomal abnormalities in ... · Samenvatting van dit proefschrift CHAPTER 8. 142 143 8 Het eerste deel van dit proefschrift gaat over chromosoomafwijkingen

143142

8

Het eerste deel van dit proefschrift gaat over chromosoomafwijkingen bij subfertiele mannen, het tweede deel over chromosoomafwijkingen bij preïmplantatie embryo’s. In dit hoofdstuk wordt een samenvatting gegeven van de uitkomsten van dit proefschrift.

Hoofdstuk 1In dit hoofdstuk wordt achtergrondinformatie gegeven over chromosomen, karyotypering en de associatie tussen chromosoomafwijkingen en subfertiliteit. Het hoofdstuk bevat een overzicht van de heersende richtlijnen over chromosoomonderzoek bij subfertiele mannen. De PGD-procedure wordt kort beschreven, alsmede de FISH-techniek. Er wordt een inleiding gegeven over chromosoomafwijkingen in embryo’s, met name mozaïcisme. Hierbij wordt uitgelegd dat dit fenomeen een mogelijk negatieve invloed heeft op de accuratesse van PGD. Verder wordt in dit hoofdstuk het probleem uiteengezet van het hoge percentage ongebalanceerde embryo’s tijdens PGD-behandelingen bij dragers van een reciproke translocatie.

Hoofdstuk 2In dit hoofdstuk hebben wij vraagtekens gezet bij het beleid om elke man voorafgaande aan een ICSI-behandeling te karyotyperen. Dit beleid berustte op de in de literatuur beschreven omgekeerde correlatie tussen semenkwaliteit en de prevalentie van chromosoomafwijkingen. Er wordt een overzicht gegeven van onderzoeken over chromosoomafwijkingen bij subfertiele mannen, waarbij de semenkwaliteit in categorieën werd weergegeven. De gegevens van ons studiecohort werden aan dit overzicht toegevoegd en er werd geconcludeerd dat er geen verschil in prevalentie van chromosoomafwijkingen is tussen de verschillende categoriëen, behalve voor de mannen met een azoöspermie. Er werden significant meer chromosoomafwijkingen gevonden bij mannen met een azoöspermie (15.4%), dan bij non-azoösperme mannen (2.5%). Op basis van deze resultaten stelden wij voor om het screenen op chromosoomafwijkingen te beperken tot paren met een fertiliteitsstoornis op basis van een non-obstructieve azoöspermie.

Hoofdstuk 3Ons doel was om de subfertiele mannen met het hoogste risico op chromosoomafwijkingen te identificeren, zodat er een daling van het aantal karyotyperingen, en daarmee van de kosten, zou optreden. De prevalentie van chromosoomafwijkingen in het cohort was 3.1%. Er werd geen associatie gevonden tussen chromosoomafwijkingen en semenvolume, spermaconcentratie, spermamotiliteit of de TMSC. Er was een significante associatie tussen azoöspermie en het hebben van een chromosoomafwijking (15.2%, OR 7.70, p < 0.001). Ook hoge waardes van de gonadotrofines waren geassocieerd met een toegenomen prevalentie van chromosoomafwijkingen (OR 2.96, p = 0.013). Azoösperme mannen met een belaste andrologische voorgeschiedenis hadden een lagere prevalentie van chromosoomafwijkingen dan azoösperme mannen met een blanco anamnese (OR 0.28, p = 0.047). Bij non-azoösperme mannen werd voor geen van de onderzochte variabelen een associatie gevonden met de prevalentie van chromosoomafwijkingen.

Samenvatting

Dit hoofdstuk toont aan dat de hoogste prevalentie van chromosoomafwijkingen wordt gevonden bij hypergonadotrope azoösperme mannen met een blanco andrologische voorgeschiedenis.

Hoofdstuk 4In dit hoofdstuk hebben wij onderzocht hoeveel subfertiele mannen met een kinderwens gescreend moeten worden op chromosoomafwijkingen om één miskraam of één levendgeboren kind met aangeboren afwijkingen te voorkomen. Bij azoösperme mannen is de prevalentie van chromosoomafwijkingen 15.2% en de NNS (number needed to screen; minimum-maximum schatting) voor miskraam 80-88 en voor een kind met aangeboren afwijkingen 790-3951. De prevalentie van chromosoomafwijkingen bij non-azoösperme mannen is 2.3% en de NNS voor miskraam is 315-347 en voor een kind met aangeboren afwijkingen 2543-12723. Op basis van de berekende NNS in dit hoofdstuk is onze aanbeveling om alle azoösperme mannen te screenen op chromosoomafwijkingen. Bij non-azoösperme mannen zou het screenen beperkt kunnen worden tot mannen met een bijkomende risicofactor, bijvoorbeeld herhaalde miskraam in de anamnese of een belaste familieanamnese voor herhaalde miskraam of kinderen met aangeboren afwijkingen.

Hoofdstuk 5In dit hoofdstuk wordt bestudeerd wat de invloed is van zuurstofspanning tijdens het kweken van embryo’s op mozaïcisme van de geslachtschromosomen. Restembryo’s die onder 5% zuurstofspanning waren gekweekt werden vergeleken met restembryo’s die onder 20% zuurstofspanning waren gekweekt. De prevalentie van mozaïcisme in dit onderzoek was hoog, zoals ook in de literatuur wordt beschreven. Hoewel de prevalentie van mozaïcisme in de 5% zuurstof-groep lager was dan in de 20% zuurstof-groep (respectievelijk 67.9% en 78%), was dit verschil niet statistisch significant. We hebben dus niet kunnen aantonen dat de prevalentie van geslachtschromosomaal mozaïcisme significant beïnvloed wordt door de zuurstofspanning tijdens het in vitro kweken van embryo’s.

Hoofdstuk 6In dit hoofdstuk onderzochten we een cohort van 85 dragers van een reciproke translocatie die een PGD-behandeling ondergingen. Daarbij gingen we op zoek naar cytogenetische kenmerken van de translocatie die het percentage gebalanceerde embryo’s zouden kunnen voorspellen. Met behulp van pachyteen-diagrammen werd de meest waarschijnlijke segregatiemodus bepaald. Deze diagrammen, de plaats van het breukpunt en de onderlinge verhouding van de translocatiestukken bleken geen onafhankelijke voorspellers van het percentage gebalanceerde embryo’s te zijn. De ratio van de verhouding tussen de getransloceerde segmenten van beide chromosomen zou inzicht kunnen geven in de kans op transferabele embryo’s: zeer asymmetrische translocaties hebben een hoger risico op ongebalanceerde embryo’s (p = 0.048). Als

Page 8: University of Groningen Chromosomal abnormalities in ... · Samenvatting van dit proefschrift CHAPTER 8. 142 143 8 Het eerste deel van dit proefschrift gaat over chromosoomafwijkingen

145144

Samenvatting

8

deze bevinding kan worden bevestigd door onderzoeken in grotere populaties zou de counseling van paren met een reciproke translocatie voorafgaand aan PGD-behandeling kunnen worden verbeterd.

Hoofdstuk 7In dit hoofdstuk worden de bevindingen van dit proefschrift in een breder perspectief geplaatst. De aanbevelingen van dit proefschrift kunnen als volgt worden samengevat:

• Beperk het screenen op chromosoomafwijkingen en AZF-deleties tot mannen met een azoöspermie.

• Karyotypeer non-azoösperme subfertiele mannen alleen wanneer er een voorgeschiedenis is van herhaalde miskraam of bij een belaste familieanamnese voor kinderen met een aangeboren afwijking.

• Identificeer binnen de groep van azoösperme mannen voorspellende factoren voor chromosoomafwijkingen. Indien de groep azoösperme mannen met het hoogste risico op chromosoomafwijkingen kan worden geselecteerd, zou een verdere reductie van het aantal karyotyperingen kunnen worden bereikt.

• Behoud het zorgvuldig counselen over alle reproductieve mogelijkheden bij dragers van reciproke translocaties, voordat een PGD-behandeling wordt aangeboden.

• Bevestig in het grote cohort van de ESHRE PGD data de associatie tussen asymmetrische reciproke translocaties en een hoog percentage ongebalanceerde embryo’s. Als uit dit onderzoek blijkt dat de ratio van de verhouding tussen de getransloceerde segmenten van beide chromosomen een voorspeller is voor het percentage gebalanceerde embryo’s, dan kan dit worden gebruikt in de counseling van paren met een reciproke translocatie voordat PGD-behandeling wordt overwogen.

Page 9: University of Groningen Chromosomal abnormalities in ... · Samenvatting van dit proefschrift CHAPTER 8. 142 143 8 Het eerste deel van dit proefschrift gaat over chromosoomafwijkingen

List of abbreviations

CHAPTER 8

Page 10: University of Groningen Chromosomal abnormalities in ... · Samenvatting van dit proefschrift CHAPTER 8. 142 143 8 Het eerste deel van dit proefschrift gaat over chromosoomafwijkingen

149148

8

2PN 2 pronuclei

aCGH array comparative genomic hybridization

ART artificial reproductive technology

ASRM American Society for Reproductive Medicine

AUA American Urological Association

AZF azoospermia factor

CA congenital anomalies

CI confidence interval

DNA deoxyribonucleic acid

ESHRE European Society of Human Reproduction and Embryology

FISH fluorescent in situ hybridization

FSH follicle stimulating hormone

GEE generalized estimating equation

GnRH gonadotropin releasing hormone

GS gestational sac

GTG Giemsa-Trypsin-Giemsa

hCG human chorionic gonadotropin

ICSI intracytoplasmic sperm injection

IQR interquartile range

ISCN International Standing Committee on Human Cytogenetic Nomenclature

IUI intrauterine insemination

IVF in vitro fertilization

LH luteinising hormone

M miscarriage

Mb megabases

M/ml millions per milliliter

N number

NA not applicable

NI not increased

NICE National Institute for Clinical Excellence

NIPT non-invasive prenatal screening

List of abbreviations

NNS numbers needed to be screened

NOA non-obstructive azoospermia

NOS not otherwise specified

NVOG Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie/ Dutch Society of Obstetrics and Gynaecology

OPU ovum pick-up

OR odds ratio

PGD preimplantation genetic diagnosis

PGS preimplantation genetic screening

ref reference category

SPSS Statistical Package for the Social Sciences

TESE testicular sperm extraction

TFF total fertilization failure

TMSC total motile sperm count

WES whole exome sequencing

WGS whole genome sequencing

WHO World Health Organization

Page 11: University of Groningen Chromosomal abnormalities in ... · Samenvatting van dit proefschrift CHAPTER 8. 142 143 8 Het eerste deel van dit proefschrift gaat over chromosoomafwijkingen

Research Institute SHARE

CHAPTER 8

Page 12: University of Groningen Chromosomal abnormalities in ... · Samenvatting van dit proefschrift CHAPTER 8. 142 143 8 Het eerste deel van dit proefschrift gaat over chromosoomafwijkingen

153152

8

Research Institute SHARE This thesis is published within the Research Institute SHARE (Science in Healthy Ageing and healthcaRE) of the University Medical Center Groningen / University of Groningen.

Further information regarding the institute and its research can be obtained from our internetsite: http://www.share.umcg.nl/ .

More recent theses can be found in the list below.

((co-) supervisors are between brackets)

2015

Mutsaerts MLifestyle and reproduction(prof JA Land, prof BW Mol, dr A Hoek, dr H Groen)

Sulkers EPsychological adaptation to childhood cancer(prof R Sanderman, prof PF Roodbol, prof ESJM de Bont, dr J Fleer, dr WJE Tissing)

Febrianna SASkin problems related to Indonesian leather & shoe production and the use of footwear in Indonesia(prof PJ Coenraads, prof H Soebono, dr MLA Schuttelaar)

2014

Schneeberger CAsymptomatic bacteruiria and urinary tract infections in women: focus on diabetes mellitus and pregnancy(prof RP Stolk, prof JJHM Erwich, dr SE Geerlings)

Skorvanek, MFatigue, apathy and quality of life in patients with Parkinson’s disease(prof JW Groothoff, prof Z Gdovinova, dr JP van Dijk, dr J Rosenberger)

Kolvek GEtiology and prognosis of chronic kidney disease in children: Roma ethnicity and other risk factors(prof SAReiijneveld, prof L Podracka, dr JP van Dijk, dr J Rosenberger)

Mikula PHealth related quality of life in people with multiple sclerosis; the role of coping, social participation and self-esteem(prof JW Groothoff, prof Z Gdovinova, dr JP van Dijk, dr I Nagyova)

Amalia RImproving a school-based dental programme through a sociodental risk group approach(prof RMH Schaub, prof JW Groothoff, prof N Widyanti)

Christoffers WAHand eczema; interventions and contact allergies(prof PJ Coenraads, dr MLA Schuttelaar)

Troquete NACSTART-ing risk assessment and shared care planning in out-patient forensic psychiatry; results from a cluster randomized controlled trial(prof D Wiersma, prof RA Schoevers, dr RHS van den Brink)

Golea EFunctioning of young individuals with upper limb reduction deficiencies(prof CK van der Sluis, dr RM Bongers, dr HA Reinders-Messelink)

Nguyen HTMedication safety in Vietnamese hospitals; a focus on medication errors and safety culture(prof K Taxis, prof FM Haaijer-Ruskamp, prof JRBJ Brouwers, dr TD Nguyen)

Lehmann VSinglehood and partnerships in healthy people and childhood cancer survivors; a focus on satisfaction(prof M hagedoorn, prof R Sanderman, dr MA Tuinman)

Jaarsma EASports participation and physical disabilities: taking the hurdle?!(prof JHB Geertzen, prof PU Dijkstra, dr R Dekker)

Ockenburg SL vanPsycholopgical states and physical fates; studying the role of psychosocial stress in the etiology of cardiovascular disease: a nomothetic versus an idiographic approach(prof JGM Rosmalen, prof P de Jonge, prof ROB Gans)

Beijers CGHMUnhealthy behaviors during pregnancy; who continues to smoke and consume alcohol, and is treatment of anxiety and depressive symptoms effective?(prof J Ormel, prof CLH Bockting, dr H Burger)

Kerdijk WStrategic choices in curriculum design to facilitate knowledge and competency development(prof J Cohen-Schotanus, prof JW Snoek, dr R Tio)

Spaans FHemopexin activity and extracellular ATP in the pathogenesis of preeclampsia(prof H van Goor, dr MM Faas, dr WW Bakker)

Brinksma ANutritional status in children with cancer(prof PF Roodbol, prof R Sanderman, prof ESJM de Bont, dr WJE Tissing)

Prihodova LPsychological and medical determinants of long-term patient outcomes; a specific focus on patients after kidney transplantation and with haemophilia(prof JW Groothoff, dr JP van Dijk, dr I Rajnicova-Nagyova, dr J Rosenberger)

Snippe EUnderstanding change in psychological treatments for depressive symptoms; the individual matters(prof R Sanderman, prof PMG Emmelkamp, dr MJ Schroevers, dr J Fleer)

Groen B Complications in diabetic pregnancy; role of immunology and Advanced Glycation End products(prof TP Links, prof PP van den Berg, dr MM Faas)

Research Institute SHARE

Page 13: University of Groningen Chromosomal abnormalities in ... · Samenvatting van dit proefschrift CHAPTER 8. 142 143 8 Het eerste deel van dit proefschrift gaat over chromosoomafwijkingen

155154

8

Research Institute SHARE

Visser LEarly detection and prevention of adolescent alcohol use; parenting and psychosocial factors(prof SA Reijneveld, dr AF de Winter)

Tovote KAAcceptance or challenge? Psychological treatments for depressive symptoms in patients with diabetes(prof R Sanderman, prof PMG Emmelkamp, prof TP Links)

Trippolini MEvaluation of functioning in workers with whiplash-associated disorders and back pain(prof MF Reneman, prof PU Dijkstra, prof JHB Geertzen)

Eriks-Hoogland IEShoulder impairment in persons with a spinal cord injury & associations with activities and participation(prof LHV van der Woude, porf G Stucki, prof MWM Post, dr S de Groot)

Suwantika AAEconomic evaluations of non-traditional vaccinations in middle-income countries: Indonesia as a reference case(prof MJ Postma, dr K Lestari)

Behanova MArea- and individual-level socioeconomic differences in health and health-risk behaviours; a comparison of Slovak and Dutch cities(prof SA Reijneveld, dr JP van Dijk, dr I Rajnicova-Nagyova, dr Z Katreniakova)

Dekker HTeaching and learning professionalism in medical education(prof J Cohen-Schotanus, prof T van der Molen, prof JW Snoek)

Dontje MLDaily physical activity in patients with a chronic disease(prof CP van der Schans, prof RP Stolk)

For more 2014 and earlier theses visit our website

Page 14: University of Groningen Chromosomal abnormalities in ... · Samenvatting van dit proefschrift CHAPTER 8. 142 143 8 Het eerste deel van dit proefschrift gaat over chromosoomafwijkingen

Dankwoord

CHAPTER 8

Page 15: University of Groningen Chromosomal abnormalities in ... · Samenvatting van dit proefschrift CHAPTER 8. 142 143 8 Het eerste deel van dit proefschrift gaat over chromosoomafwijkingen

159158

8

Een proefschrift maak je niet alleen. Graag maak ik van de gelegenheid gebruik om iedereen te bedanken die mij bij deze onderneming heeft gesteund.

Prof. dr. J.A. Land, beste Jolande, wat ben ik blij dat je mij destijds een baan als promovendus en IVF-arts aanbood. Direct vanaf het eerste gesprek dat wij hadden, wist ik dat je mijn persoonlijkheid doorzag en mij wilde helpen met het bereiken van mijn droom, een opleidingsplaats obstetrie en gynaecologie en een promotie binnen dit vak. Met jouw mensenkennis wist je als promotor precies wanneer je mij moest aansporen tijdens de tweewekelijkse voortgangsgesprekken die wij voerden, maar mij ook op het juiste moment te complimenteren voor gedane arbeid. Ik bewonder je gestructureerde wetenschappelijke werkwijze. Er zijn van de manuscripten in dit proefschrift heel veel versies geweest, voordat ze werden opgestuurd naar een tijdschrift, maar die kritische voorbereiding heeft er toe geleid dat ze vrij gemakkelijk werden geaccepteerd. Ik heb veel geleerd over de vele aspecten van de wetenschap en daar wil ik je voor bedanken.

Prof. dr. C.M.A. van Ravenswaaij, beste Conny, wat fijn dat jij als klinisch geneticus mijn tweede promotor wilde zijn. Door jouw goede en duidelijke uitleg heb ik het idee dat ik een en ander van de genetica weet, hoewel dit vast alleen het topje van de ijsberg van jouw kennis is. Dank dat je in je drukke leven tijd vrijmaakte voor gesprekken in je kamer vol met stapels dossiers en revisies vanaf luchthavens van over de hele wereld. Je hebt me vooral geleerd dat er vele manieren zijn om naar een resultaat/artikel/opmerking van een referent te kijken en dat je moet staan voor je eigen onderzoek. Dank daarvoor.

Dr. J. van Echten-Arends, beste Jannie, mijn co-promotor van het eerste uur. De wondere wereld van de klinische embryologie en PGD heb je voor mij geopend. En wat nog veel belangrijker was, jij wist mij te laten inzien dat een promotietraject altijd met ups en downs gepaard gaat. Voor beide kon ik bij je terecht. En ter ontspanning La cage aux folles!

Dr. H Groen, beste Henk, als epidemioloog was je onmisbaar in mijn cohortonderzoek. We voerden heel wat gesprekken op jouw kamer over de statistiek en opzet van mijn onderzoek, en wat die resultaten nu eigenlijk betekenen. Maar we zijn er uit gekomen! Dank voor je ondersteuning.

Prof. dr. I.M. van Langen, Prof. dr. J.A.M. Kremer, Prof. dr. S. Repping, geachte leden van de manuscriptcommissie, hartelijk dank voor het beoordelen van het manuscript.

Ook wil ik alle overige co-auteurs van de manuscripten in dit proefschrift bedanken, met name ook de mensen van het PGD-team in Maastricht, die mij begin 2011 een week lang in hun archieven hebben laten wroeten. Edith Coonen, Lucie Amory en Chris van Uum, dank voor het (weer) wegwijs maken in het AZM, of is het nu weer MUMC+?

Dankwoord

In de categorie “Archieven” wil ik de secretaresses van de voortplantingsgeneeskunde bedanken voor het opsporen van alle dossiers voor mijn dataverzameling. Elma, Rita, Petra, Lianne, Kiena en Erica: bedankt voor de gezelligheid, thee en koekjes op het secretariaat en jullie tolerantie als ik weer eens ongemerkt met de muziek aan het meezingen was.

Na het verzamelen van de data ging ik steeds meer gebruik maken van mijn researchplek op de onderzoekskamer, met alle andere promovendi. In de vele jaren dat ik op kamer Y4.240 heb doorgebracht, is een enorm aantal kamergenoten gepasseerd. Zeker als ook de collega’s van ”de overkant” meegeteld worden. Ik begin niet aan een opsomming, omdat ik dan zeker mensen vergeet te noemen. Ieder van jullie wil ik hartelijk bedanken voor de gezelligheid, thee, borrels, etentjes, hulp en interesse. Het was heel fijn om een klankbord te hebben en om aan het einde van een lange dag achter de computer, samen te gaan sporten. Hoogtepunt was natuurlijk het Sinterklaas-dobbelspel!

Mijn passie voor de gynaecologie is in Nijmegen ontloken. Het AGNIO-schap in het CWZ bevestigde voor mij dat ik echt gynaecoloog wilde worden. Alle specialisten, arts-assistenten en paramedici ben ik voor de leuke tijd daar dank verschuldigd. In de kelder van het Radboud werden mij de fijne kneepjes van de voortplantingsgeneeskunde bijgebracht, waar ik veel aan heb gehad in mijn verdere traject als IVF-arts. Speciale dank aan mijn mentor Ruud Bekkers, die mij geholpen heeft de overstap naar Groningen te maken.

De Voortplantingsgeneeskunde van het UMCG heeft mij warm ontvangen in het hoge Noorden. Het hele team van gynaecologen, IVF-artsen, verpleegkundig specialisten, verpleegkundigen, klinisch embryologen, analisten, secretaresses, datamanager en maatschappelijk werker heeft zich altijd oprecht in mij geïnteresseerd getoond. Dank voor dat warme bad!

Dit promotietraject heeft altijd naast mijn klinische werkzaamheden gelopen: eerst als IVF-arts en nu al bijna 3 jaar binnen de opleiding Obstetrie & Gynaecologie. Hoewel de tijdsverdeling tussen beide vaak een bron van stress voor mij opleverde, kon ik hierdoor goed contact houden met de mensen in de kliniek. Alle collega’s van het Medisch Spectrum Twente en van het UMCG wil ik bedanken voor de samenwerking.

Lieve Roxies, zingen is voor mij volledige ontspanning. Hoewel het op en neer rijden vanuit Enschede naar Groningen voor een repetitie en de voorbereidingen van een concert ook stressvol kunnen zijn, brengt zingen met jullie altijd weer een vrolijke noot in mijn leven. En dan heb ik het nog niet eens over alle high teas, barbecues, running dinners, Sinterkerstvieringen en alle andere LLC-activiteiten! Dank voor jullie steun! Marlot, je hebt mijn wensen over de omslag van dit proefschrift prachtig omgevormd tot een schilderij. Superfijn dat je dat wilde doen!

Page 16: University of Groningen Chromosomal abnormalities in ... · Samenvatting van dit proefschrift CHAPTER 8. 142 143 8 Het eerste deel van dit proefschrift gaat over chromosoomafwijkingen

161160

8

Lieve vrienden, ik zie jullie veel te weinig. Hopelijk komt met de afronding van dit promotietraject meer ruimte voor bezoekjes aan het zuiden (alles ligt ten zuiden van Groningen, toch?).

Karolien, Janneke en Marlies: dank voor de ontspannende boottochtjes met regen en onweer of zonnige lunches in de achtertuin!

Paul, Gerben en Hanneke (+aanhang): ik ben de enige die de trips met jullie “vakanties” noemt, maar zo voelt het steeds voor mij! Ook de bezoekjes aan Nijmegen en Den Haag zijn echte uitjes. Verder is er niets zo rustgevend als winnen bij Risk of Boonanza!

Ilse en Pedro, ook bij jullie is het altijd vakantie en de speurtochten op bijzondere plaatsen zijn een echt avontuur! Door jullie zie ik elke keer meer van Groningen.

Simone en Martijn, Gerrianne, ook al spreken we elkaar weinig, ik weet dat het luisterend oor dichtbij is. Dank daarvoor.

Lieve Janna, jij valt in meerdere categorieën: langdurig buurvrouw op de onderzoekskamer aan de warme kant van de ruimte, mede-sollicitant in de Grey’s anatomy versie van de sollicitatieronde voor de opleiding, collega in het Medisch Spectrum Twente, “huisgenoot” in Enschede en opleidingsmaatje nu in het UMCG. Met een beetje mazzel zitten we straks ook weer samen in het Martini Ziekenhuis voor de laatste jaren van onze opleiding. Al die tijd ben je een superenthousiaste medeonderzoeker, gynaecoloog in wording en vriendin geweest, die ook in moeilijke tijden een echte steun wist te zijn. Dank voor alle gezelligheid. Ik ben ontzettend blij dat jij mijn paranimf wilt zijn.

Lieve pap en mam, eindelijk is dan mijn proefschrift klaar! Jullie hebben me altijd gesteund in mijn studie en kennen mij door en door. Hierdoor hebben jullie me goed kunnen helpen bij de keuzes in mijn carrière, ook al is de medische wereld voor jullie onbekend terrein. Dank voor de steun op afstand, het bed dat altijd klaar staat en de heerlijke maaltijden als ik in Holten ben.

Lieve broers en zussen Erwin, Marjon&Erwin, Sigrid en lieve neefjes Qwin, Twan en Matz. Zonder jullie zou ik niet zijn wie ik nu ben, jullie zijn gewoon een deel van mij. Dank daarvoor. Erwin, superfijn dat jij mijn last verlichtte door de lay-out van het manuscript te doen en sorry als ik je nachtrust daarmee verstoorde. Sigrid, mijn Engelse editor, dank voor alle komma’s die je hebt verwijderd en rare zinsconstructies die je verbeterde. Ik kon je op elk moment van de dag daarvoor bereiken, zowel op je werk als bij de kapper. Je verzuchtte wel eens dat je na het lezen van een manuscript wel weer genoeg had van sperma of embryo’s, maar ik ben blij dat je daardoor nu zowel paranimf als inhoudsdeskundige bent! Dankjewel dat je bij deze voor mij zo belangrijke dag aan mijn zijde wilt staan.

Elsbeth

Dankwoord

Page 17: University of Groningen Chromosomal abnormalities in ... · Samenvatting van dit proefschrift CHAPTER 8. 142 143 8 Het eerste deel van dit proefschrift gaat over chromosoomafwijkingen

Curriculum vitae

CHAPTER 8

Page 18: University of Groningen Chromosomal abnormalities in ... · Samenvatting van dit proefschrift CHAPTER 8. 142 143 8 Het eerste deel van dit proefschrift gaat over chromosoomafwijkingen

165164

8

Elsbeth Dul werd op 27 april 1978 geboren in Holten. In 1996 behaalde zij haar gymna-siumdiploma aan het Christelijk Lyceum te Almelo. Aanvankelijk werd zij uitgeloot voor Geneeskunde, maar gebruikte dat jaar voor het behalen van de propedeuse Gezond-heidswetenschappen aan de Universiteit Maastricht. In 1997 kon zij met Geneeskunde starten aan de Katholieke Universiteit Nijmegen. Na het behalen van het arts-examen in 2003 werkte zij kort als AGNIO Reumatologie in de Sint Maartenskliniek te Nijmegen.

In 2004 startte zij haar carrière in de Obstetrie & Gynaecologie als AGNIO in het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis te Nijmegen. In 2006 maakte zij de overstap naar de academie en werkte als AGNIO Obstetrie & Gynaecologie in het UMC St. Radboud te Nijmegen.

In 2007 verhuisde zij naar Groningen voor een baan als arts-onderzoeker in het UMCG. Zij werkte als IVF-arts en startte met haar promotieonderzoek.

Elsbeth is op 15 juni 2012 begonnen met de opleiding tot gynaecoloog (opleider Prof. dr. M.J.E. Mourits). Na een jaar als AIOS Obstetrie & Gynaecologie in het Medisch Spec-trum Twente kwam zij voor het academische deel van de opleiding naar het Universi-tair Medisch Centrum Groningen. Zij zal vanaf juni 2015 de opleiding tot gynaecoloog vervolgen in het Martini Ziekenhuis Groningen.

Curriculum vitae

Page 19: University of Groningen Chromosomal abnormalities in ... · Samenvatting van dit proefschrift CHAPTER 8. 142 143 8 Het eerste deel van dit proefschrift gaat over chromosoomafwijkingen