1

Republika Makedonija

MINISTERSTVO ZA FINANSII DIREKCIJA ZA SPRE^UVAWE NA PEREWE PARI

Dame Gruev 14 tel/faks.3290-591, 3224-824 26.01.2005godina

SKOPJE

BRO[URA

na

DIREKCIJATA ZA SPRE^UVAWE NA PEREWE PARI

2

Sodr`ina

BRO[URA na

DIREKCIJATA ZA SPRE^UVAWE NA PEREWE PARI 1. Zakoni i ~lenovi na zakoni koi se odnesuvaat na spre~uvaweto

perewe na pari-------------------------------------------------------------------------------3 1. Zakon za spre~uvawe na perewe pari i drugi prinosi od kaznivo

delo---------------------------------------------------------------------------------------------3 2. Pravilnik za sodr`inata na izve{taite za transakciite---------------19 3. Krivi~en zakonik------------------------------------------------------------------------21 4. Zakon za finansiska policija-------------------------------------------------------23 5. Zakon za vr{ewe na uslugi brz transfer na pari---------------------------- 24 6. Zakon za Narodnata banka na Republika Makedonija------------------------27 7. Zakon za banki--------------------------------------------------------------------------- 28 8. Zakon za javnoto obvinitelstvo-----------------------------------------------------28 9. Zakon za krivi~na postapka (izmeni)-------------------------------------------- 29

2. Harmonizacija na Zakonot za spre~uvawe na perewe pari so me|unarodnite konvencii, direktivi i preporaki------------------------------ 35

3. Spisok na indikatori za raspoznavawe na somnitelni transakcii---------44 4. Konvencija na Obedinatite nacii protiv nezakonitiot promet na opojni

drogi i psihotropni supstancii (Vienska konvencija)------------------------63 5. Konvencija za perewe pari, otkrivawe, zaplena i konfiskacija na

imotna korist pribavena so krivi~no delo (Strazbur{ka konvencija) --93 6. Konvencija na Obedinetite nacii protiv transnacionalniot

organiziran kriminal (konvencijata od Palermo) ----------------------------111 7. Obrazlo`enie za me|unarodnite konvencii------------------------------------- 147 8. Direktiva na Sovetot od 10 juni, 1991 godina za spre~uvawe

na upotrebata na finansiskiot sistem za celta na perewe pari (91/308/EEZ)----------------------------------------------------------------------------------164

9. Direktiva 2001/97/EZ na Evropskiot Parlament i na Sovetot od 4 dekemvri, 2001 godina--------------------------------------------------------------173

10. Obrazlo`enie za direktivata na Sovetot od 1991 godina i direktivata od 2001 godina------------------------------------------------------------- 184

11. FATF-^etirieset Preporaki------------------------------------------------------ 189 12. 8 specijalni preporaki protiv finansiraweto na terorizmot----------- 198 13. Obrazlo`enie za Preporakite na FATF---------------------------------------- 200

3

1. ZAKONI I ^LENOVI NA ZAKONI KOI SE ODNESUVAAT NA SPRE^UVAWETO PEREWE

NA PARI

1) ZAKON ZA SPRE^UVAWE NA PEREWE PARI I DRUGI PRINOSI OD KAZNIVO DELO

¶. OP[TI ODREDBI

^len 1

So ovoj zakon se utvrduvaat merkite i dejstvijata za otkrivawe i spre~uvawe na perewe pari i drugi prinosi od kaznivo delo, kako i organiziraweto i kontrolata na nivnata primena.

Definicii

^len 2

Oddelni izrazi upotrebuvani vo ovoj zakon go imaat slednovo zna~ewe: 1."Perewe pari i drugi prinosi od kaznivo delo" (vo ponatamo{niot

tekst: perewe pari) se smetaat dejstvijata predvideni so Krivi~niot zakonik kako krivi~no delo perewe pari i drugi prinosi od kaznivo delo (~l. 273 KZ), izvr{eni od fizi~ki ili pravni lica.

2."Prinos od kaznivo delo" se smeta sekoj imot ili korist pribavena, neposredno ili posredno, so izvr{uvawe na kaznivo delo. Ovoj izraz opfa}a i prinos od kaznivo delo storeno vo stranstvo, pod uslov vo vremeto koga e storeno da bilo predvideno kako kaznivo delo i spored zakonite na dr`avata vo koja e storeno i spored zakonite na Republika Makedonija

3."Imot" pretstavuva sopstvenost od sekakov vid, materijalna ili nematerijalna, podvi`na ili nepodvi`na, telesna ili bestelesna, drugi prava vrz predmetite, pobaruvawa, kako i javni ispravi i drugi legalni dokumenti za sopstvenost, drugi prava, pobaruvawa i aktiva vo pi{an ili vo elektronski oblik.

4."Finansiska institucija" e pravno ili fizi~ko lice koe izvr{uva edna ili pove}e aktivnosti vo vrska so pribirawe na depoziti, odobruvawe krediti, izdavawe na pari~ni karti~ki, razmena na valuti, ekonomsko-finasiski konsalting, finansiski lizing, faktoring, raboti vo vrska so osiguruvawe, raboti so hartii od vrednost za svoja smetka i za smetka na komintentot, ~uvawe i upravuvawe so pari, hartii od vrednost i predmeti od blagorodni metali, i drugi finasiski aktivnosti utvrdeni so zakon.

5. "Subjekti"se licata koi imaat obvrska da gi prevzemaat merkite i dejstvijata za spre~uvawe i otkrivawe na perewe pari predvideni so ovoj zakon, i toa:

4

- finansiskite institucii i slu`benite i odgovornite lica vo niv;

- pravni i fizi~ki lica koi gi vr{at slednite aktivnosti: a) dejnost na promet so nedvi`nosti; b) revizija, smetkovodstvo i finansiski konsalting; c) notarski, advokatski i drugi pravni uslugi {to se odnesuvaat na:

kupo-proda`ba na nedvi`nosti ili firmi, upravuvawe so pari i hartii od vrednost, otvorawe i raspolagawe so bankarski smetki, sefovi i drugi smetki, osnovawe ili u~estvo vo upravuvaweto ili raboteweto na pravni lica, zastapuvawe na klienti vo finansiski transakcii i promet so nedvi`nosti;

d) dejnost na promet so umetni~ki dela, antikviteti i drugi predmeti za {iroka potro{uva~ka od pogolema vrednost;

e) dejnost na promet so akcizni stoki; f) raboti vo vrska so izdavawe na plate`ni i kreditni karti~ki; g) obrabotka i promet so blagorodni metali, skapoceni kamewa; h) patni~ki i turisti~ki agencii i i) drugi sli~ni aktivnosti so koi se steknuva imot i drugi vidovi

raspolagawe ili upravuvawe so pari ili imot;

- dru{tvo za prireduvawe igri na sre}a (kazina i drugi);

- stranski pretstavni{tva, podru`nici, filijali i delovi na subjektite, koi se registrirani vo stranstvo i vr{at dejnost vo Republika Makedonija, kako i pretstavni{tva, podru`nici, filijali ili delovi na subjekti registrirani vo Republika Makedonija, koi vr{at dejnost vo stranska dr`ava i

- zdru`enija na gra|ani i fondacii.

6."Klient" se smeta sekoe pravno ili fizi~ko lice koe vo svoe ime i za

svoja smetka ili vo svoe ime i za tu|a smetka ili vo tu|o ime i za tu|a smetka, vr{i raboti povrzani so vlo`uvawe, kreditirawe, zamena, transfer i drugi transakcii so pari, ili u~estvuva vo sklu~uvaweto na pravni raboti so koi se steknuva imot i drugi vidovi na raspolagawe so pari ili imot.

7."Pari" se sredstva za pla}awe koi vrz osnova na zakonot se vo optek vo Republika Makedonija ili vo stranska dr`ava.

8."Finansirawe na terorizam" opfa}a aktivnosti koi se odnesuvaat na obezbeduvawe sredstva za finansirawe na teroristi~ka aktivnost, teroristi i teroristi~ki organizacii.

II. DIREKCIJA ZA SPRE^UVAWE NA PEREWE PARI

^len 3

Za pribirawe, obrabotuvawe, analiza, ~uvawe i dostavuvawe na podatocite dobieni od subjektite koi se obvrzani za prevzemawe merki i dejstvija za otkrivawe i spre~uvawe na perewe pari, se osnova Direkcija za

5

spre~uvawe na perewe pari (vo natamo{niot tekst: Direkcija), kako organ vo sostav na Ministerstvoto za finansii. Direktorot na Direkcijata go imenuva Vladata na Republika Makedonija za period od ~etiri godini, na predlog na ministerot za finansii.

Mandatot na direktorot prestanuva: - po istek na ~etiri godini od denot koga e imenuvan; - vo slu~aj na smrt; - vo slu~aj na negova ostavka; - vo slu~aj na razre{uvawe; - vo slu~aj koga e osuden za krivi~no delo za koe spored zakonot e

predvidena kazna zatvor vo traewe od najmalku {est meseci; - koga od strana na sudot mu e izre~ena merka zabrana za vr{ewe na

dejnost na rakovodno lice vo institucijata; - ako ja izgubil delovnata sposobnost. Direktorot mo`e da bide razre{en, vo vrska so stav 3 alineja 4 od ovoj

~len: - poradi nestru~no ili nesovesno vr{ewe na dol`nosta na direktor i

izostanuvawe na pozitivni rezultati vo rabotata na Direkcijata, {to Vladata go utvrduva vrz osnova na izve{taj za rabotata na Direkcijata i

- vo slu~aj na dolgotrajna te{ka bolest koja go spre~uva vo izvr{uvaweto na svoite obvrski.

Nadle`nost

^len 4

Direkcijata gi ima slednive nadle`nosti:

- pribira, obrabotuva, analizira, ~uva i dostavuva podatoci dobieni od subjektite vrz osnova na ovoj zakon;

- izgotvuva i podnesuva izve{taj so nejzino mislewe do nadle`nite organi sekoga{ koga postojat osnovi za somnevawe za storeno krivi~no delo perewe pari;

- podnesuva inicijativa za podnesuvawe na predlog za opredeluvawe na privremeni merki do nadle`niot javen obvinitel;

- sorabotuva so Ministerstvoto za vnatre{ni raboti, Finansiskata policija, Javnoto obvinitelstvo, Carinskata uprava, Narodnata banka na Republika Makedonija, Upravata za javni prihodi, Dr`aven Devizen Inspektorat, Komisijata za hartii od vrednost, Dr`avnata komisija za spre~uvawe na korupcijata i drugi dr`avni organi, kako i so drugi institucii i me|unarodni tela za borba protiv pereweto pari i protiv finansiraweto na terorizmot;

- sklu~uva dogovori za sorabotka i razmenuva podatoci i informacii so ovlasteni tela na drugi dr`avi i me|unarodni organizacii koi se zanimavaat so borba protiv perewe pari i protiv finansirawe na terorizam;

- pokrenuva inicijativi za predlagawe na zakoni i podzakonski akti {to se odnesuvaat na spre~uvawe i otkrivawe na perewe pari i

6

spre~uvawe na finansirawe na terorizam i dava mislewa za predlozi na zakoni od zna~ewe za spre~uvawe na perewe pari i spre~uvawe na finansirawe na terorizam;

- dostavuva izve{taj za rabotite od svojata nadle`nost po barawe na ministerot za finansii i na Vladata na Republika Makedonija, a najmalku edna{ godi{no;

- u~estvuva vo profesionalnoto usovr{uvawe na odgovornite lica vo subjektite {to se dol`ni da gi primenuvaat merkite i dejstvijata za spre~uvawe na pereweto pari;

- utvrduva listi na indikatori za prepoznavawe na somnitelni transakcii vo sorabotka so subjektite i organite koi vr{at nadzor vrz nivnoto rabotewe;

- vr{i i drugi raboti opredeleni so ovoj zakon.

III. MERKI I DEJSTVIJA ZA OTKRIVAWE I SPRE^UVAWE NA PEREWE PARI

^len 5

Merki i dejstvija za otkrivawe i spre~uvawe na perewe pari (vo ponatamo{niot tekst: merki i dejstvija), koi gi prezemaat subjektite od ~len 2 stav 1 to~ka 5 na ovoj zakon, se:

- identifikacija na klienti (zapoznaj go svojot klient); - sledewe na odredeni transakcii; - sobirawe, ~uvawe i dostavuvawe na podatoci za transakciite i

klientite koi gi vr{at; - voveduvawe na vnatre{ni programi za implementacija na merkite

za spre~uvawe na perewe pari.

^len 6

Obvrskata za prezemawe na merkite i dejstvijata predvideni so ovoj zakon, ostanuva i vo slu~aj koga subjektite se vo postapka na ste~aj i likvidacija.

Identifikacija na klientite

^len 7

Subjektite se dol`ni da go utvrduvaat identitetot na klientite pri vr{eweto na transakcija ili vospostavuvawe na drug oblik na deloven ili dogovoren odnos vo slu~aite opredeleni so ovoj zakon.

Finansiskite institucii se dol`ni da go utvrduvaat identitetot i adresite na nivnite klienti i pred otvaraweto na smetka ili {tedna kni{ka; priem na ~uvawe na akcii, obvrznici ili drugi hartii od vrednost; ovozmo`uvawe na koristewe na sefovite; upravuvaweto so imotot ili efektuirawe ili priem na uplata vo ime na treto lice.

7

Pri vr{ewe raboti na osiguruvawe na `ivot, dru{tvata za osiguruvawe se dol`ni da go utvrduvaat identitetot na klientot vo slu~aite kade iznosot na poedine~nata ili nekolku rati na premijata koja treba da se plati vo period od edna godina nadminuva 1.000 EVRA vo denarska protivvrednost ili koga pla}aweto na edinstvenata premija go nadminuva iznosot od 2.500 EVRA vo denarska protivvrednost.

^len 8

Identitetot na fizi~koto lice se utvrduva so podnesuvawe na originalen, oficijalen i va`e~ki dokument (li~ni ispravi) ili zaveren prepis kaj notar, koj sodr`i fotografija na liceto.

Od dokumentot se utvrduva ime, prezime, data na ra|awe, mesto i adresa na `iveali{te ili prebivali{te, edinstven mati~en broj i broj na li~nata isprava i organot {to ja izdal.

Identitetot na stransko fizi~ko lice se utvrduva vrz osnova na podatocite navedeni vo negovata patna isprava vo original ili zaveren prepis kaj notar. Identitetot na pravnoto lice se utvrduva so podnesuvawe na original ili zaveren prepis kaj notar od sudska registracija.

Od izvodot na sudskata registracija se utvrduva sedi{teto i dano~niot broj na pravnoto lice.

Vo slu~aj koga klientot e lice koe ne podle`i na sudska registracija, utvrduvaweto na identitetot se vr{i so obezbeduvawe na original ili zaveren prepis kaj notar od dokumentot za negovo osnovawe ili upis na imeto, odnosno nazivot, adresata ili sedi{teto i dejnosta.

Rabotovodniot organ, vrabotenite i pretstavnicite opolnomo{teni za vleguvawe vo deloven odnos vo ime na treto lice gi prilo`uvaat dokumentite navedeni vo stavovite 1 i 3 od ovoj ~len, kako i dokumentite koi go potvrduvaat identitetot i adresata na opolnomo{tuva~ot.

Od dokumentite od stav 1, 3, 4, 6 i 7 na ovoj ~len, subjektite zadol`itelno zadr`uvaat kopija.

Vo slu~aite vo koi so ovoj zakon e propi{ana zadol`itelna identifikacija na klientite, vo spisite se vnesuvaat i podatocite za izvr{enata transakcija {to se odnesuvaat na drugite u~esnici vo transakcijata, nejzinite celi, vremeto i mestoto na transakcijata, iznosot, vidot i na~inot na transakcijata i vidot na sredstvata na pla}awe.

^len 9

Subjektite se dol`ni da go utvrduvaat identitetot na klientot pri

sekoja transakcija vo iznos od 15.000 EVRA ili pove}e vo denarska protivvrednost na denot na vr{ewe na transakcijata, bez ogled na toa vo kakva valuta e napravena ili izrazena.

Utvrduvaweto na identitetot na klientot se vr{i i vo slu~ai koga subjektot }e utvrdi deka se raboti za nekolku povrzani transakcii vo iznos od 15.000 EVRA ili pove}e vo denarska protivvrednost na denot na vr{ewe na transakcijata.

Subjektite se dol`ni da go utvrduvaat identitetot na klientot sekoga{ koga postoi osnova za somnevawe za perewe pari.

8

Identifikacija na opolnomo{tuva~ot

^len 10

Dokolku transakcijata se vr{i vo ime i za smetka na treto lice,

subjektite, vo slu~aite vo koi zakonot propi{uva takva obvrska, se dol`ni da go utvrduvaat identitetot na liceto koe {to ja vr{i transakcijata, kako i na nositelot na pravata, odnosno strankata vo ~ie ime i smetka dejstvuva klientot (opolnomo{tuva~ot).

Dokolku ne e sigurno dali klientot dejstvuva vo svoe ime i smetka ili vo ime i smetka na treto lice, subjektot e dol`en da pobara od nego informacija za utvrduvawe na identitetot na nositelot na pravata (opolnomo{tuva~ot).

Identifikacija koga klientot ne e fizi~ki prisuten

^len 11 Vo slu~aj na primena na novi tehnologii, koga klientot so koj se

vospostavuva deloven odnos ili se izvr{uva odredena transakcija ne e fizi~ki prisuten za celite na identifikacijata, subjektite se dol`ni da pobaraat dopolnitelni dokumenti za doka`uvawe ili dopolnitelni merki za verifikuvawe ili potvrduvawe na dobienata dokumentacija.

Dokolku dokumentite od stav 1 na ovoj ~len, ne se obezbedeni, subjektite se dol`ni da pobaraat prvoto pla}awe da se vr{i preku smetka otvorena od klientot vo finansiskata institucija.

Odbivawe da se izvr{i ili zadr`uvawe na transakcijata

^len 12

Ako klientot, opolnomo{tuva~ot odnosno transakcijata ne se identifikuvani vo slu~aite na zadol`itelna identifikacija, subjektot e dol`en da go odbie izvr{uvaweto na transakcijata ili delovniot ili drug odnos ili pravnata rabota, ili ako e vo tek da ja zadr`i i vedna{ pismeno da ja izvesti Direkcijata za zadr`uvaweto, odnosno odbivaweto da se izvr{i transakcijata.

So izvestuvaweto od stav 1 na ovoj ~len subjektot dostavuva do Direkcijata podatoci za vidot na transakcijata, delovniot ili drug odnos ili pravnata rabota i site drugi podatoci i soznanija so koi raspolaga, zaradi identifikacija na klientot odnosno transakcijata.

Zadr`uvaweto mo`e da trae se dodeka ne bide indentifikuvan klientot odnosno transakcijata, ili ne bidat odredeni merki predvideni za somnitelna transakcija (od ~len 29 do ~len 33) na ovoj zakon.

9

Zabrana na vr{ewe gotovinski pla}awa

^len 13

Se zabranuva vr{ewe na gotovinski pla}awa, odnosno isplata ili primawe na gotovi pari vo iznos od 15.000 EVRA ili pove}e vo denarska protivvrednost vo vid na edna ili pove}e povrzani transakcii, {to ne e izvr{eno preku finansiska institucija ovlastena za vr{ewe na platen promet.

Subjektite {to so zakon se ovlasteni za registracija na hartii od vrednost, drug imot ili pravni raboti, ili za prijavuvawe ili vr{ewe na prenos na pari, hartii od vrednost ili drug imot, mo`at da izvr{at takva registracija ili prenos samo ako klientot podnese dokaz deka prenosot na parite nad iznosot od stav 1 na ovoj ~len e izvr{en preku finansiska institucija ovlastena za vr{ewe na platen promet.

Posebno sledewe na odredeni transakcii

^len 14

Koga postojat osnovi na somnevawe deka transakcijata e povrzana so perewe pari, pokraj utvrduvaweto na identitetot na klientot, subjektot treba, dokolku e mo`no, da pobara informacii za tekot na transakcijata, nejzinata cel, krajnata destinacija na parite i za site u~esnici vo transakcijata.

Vo slu~aite od stav 1 na ovoj ~len, subjektot vedna{ ja izvestuva Direkcijata, a pismen izve{taj koj gi sodr`i site relevantni informacii vo vrska so transakcijata i identitetot na klientite i drugite u~esnici vo transakcijata do Direkcijata dostavuva najdocna vo rok od 24 ~asa od soznanieto za somnitelnosta na transakcijata.

^len 15

Koga postojat osnovi na somnevawe deka transakcijata e povrzana so teroristi~ka aktivnost na klientot ili u~esnikot vo transakcijata, ili deka parite ili imotot {to se predmet na transakcijata se nameneti za finansirawe na terorizam, pokraj utvrduvaweto na identitetot na klientot, subjektot treba, dokolku e mo`no, da pobara informacii za tekot na transakcijata, nejzinata cel, krajnata destinacija na parite i za site u~esnici vo transakcijata.

Subjektot vo slu~aite od stav 1 na ovoj ~len vedna{ ja izvestuva Direkcijata, a pismen izve{taj koj gi sodr`i site relevantni informacii vo vrska so transakcijata i identitetot na klientite i drugite u~esnici vo transakcijata do Direkcijata dostavuva najdocna vo rok od 24 ~asa od soznanieto za somnitelnosta na transakcijata.

10

Carinska uprava

^len 16

Carinskata uprava zadol`itelno go evidentira sekoe vnesuvawe i iznesuvawe na gotovi pari ili hartii od vrednost preku carinskata linija na Republika Makedonija, ako iznosot na parite ili na hartiite od vrednost go nadminuva so zakon dozvoleniot maksimum.

Pri evidentiraweto od stav 1 na ovoj ~len Carinskata uprava zadol`itelno pribira podatoci za:

- identitetot na liceto koe za sebe ili za drug vr{i vnesuvawe ili iznesuvawe na gotovi pari ili hartii od vrednost;

- iznosot na gotovi pari ili hartii od vrednost koj se vnesuva ili iznesuva preku carinskata linija i

- mestoto i vremeto na preminuvawe na carinskata linija. Carinskata uprava zadol`itelno pismeno go prijavuva do Direkcijata

vnesuvaweto ili iznesuvaweto na gotovi pari ili hartii od vrednost nad 10.000 EVRA vo denarska protivvrednost, najdocna vo rok od tri rabotni dena, od evidentiraweto.

Carinskata uprava zadol`itelno pismeno go prijavuva do Direkcijata vnesuvaweto ili iznesuvaweto na gotovi pari ili hartii od vrednost bez ogled na iznosot, sekoga{ koga postoi osnova za somnevawe za perewe pari ili finansirawe na terorizam najdocna vo rok od 24 ~asa od soznanieto za somnitelnosta na vnesuvaweto ili iznesuvaweto na gotovi pari ili hartii od vrednost.

Menuva~ki raboti

^len 17

Subjektite koi vo ramkite na svoeto zanimawe ili profesija vr{at razmena na valuta (menuva~ki raboti), pokraj drugite merki propi{ani so ovoj zakon, se dol`ni da go utvrdat identitetot na klientot i pred sekoja transakcija koja vklu~uva suma pogolema od 2.500 EVRA vo denarska protivvrednost.

Subjektite od stav 1 na ovoj ~len se dol`ni podatocite da gi zabele`uvaat po hronolo{ki redosled vo numeriran registar potpi{an od ovlasteniot menuva~ na menuva~nicata.

Davateli na uslugi brz transfer na pari

^len 18

Subjektite koi vo ramkite na svoeto zanimawe ili profesija vr{at brz transfer na pari, pokraj drugite merki propi{ani so ovoj zakon, se dol`ni da go utvrdat identitetot na klientot pred transakcija pogolema od 2.500 EVRA vo denarska protivvrednost.

11

Subjektite od stav 1 na ovoj ~len se dol`ni podatocite da gi zabele`uvaat po hronolo{ki redosled vo numeriran registar, potpi{an od odgovornoto lice na dru{tvoto.

Prireduva~i na igri na sre}a vo igra~nica (kazino)

^len 19

Prireduva~i na igri na sre}a vo igra~nica (kazino), pokraj drugite merki propi{ani so ovoj zakon, se dol`ni da go identifikuvaat klientot vedna{ po vleguvaweto vo kazinoto soglasno ~len 8 stav 1, 2 i 3 na ovoj zakon.

Podatocite od stav 1 na ovoj ~len se vodat vo numeriran registar potpi{an od odgovorno lice na prireduva~ot na igrata na sre}a vo igra~nica (kazino).

^uvawe na podatoci

^len 20

Subjektite se dol`ni podatocite za identitetot na klientite i za transakciite obezbedeni vrz osnova na ovoj zakon, da gi ~uvaat najmalku deset godini po izvr{enata transakcija, odnosno smetano od poslednata transakcija koga se raboti za pove}e transakcii koi so~inuvaat edna celina ili najmalku deset godini od denot na prestanokot na va`eweto na dogovorite. Subjektite se dol`ni podatocite, na na~inot na koj gi dostavile do Direkcijata, da gi ~uvaat najmalku deset godini od denot na dostavuvaweto.

Podatoci za klient so koj e vospostaven podolgotraen deloven odnos, vo smisla na ovoj zakon se ~uvaat najmalku deset godini od denot na prestanokot na delovniot odnos.

Carinskata uprava e dol`na da gi ~uva site podatoci za vnesuvawe ili iznesuvawe na gotovi pari ili hartii od vrednost, preku carinskata linija najmalku deset godini od denot na izvr{eniot prenos.

Registarot od ~lenovite 17, 18 i 19 zadol`itelno se ~uva najmalku deset godini od posledniot zaveden podatok.

Vo slu~aj na prestanok na postoeweto na subjektot, obvrskata za ~uvawe na podatocite vo rokot opredelen vo stav 1 na ovoj ~len se prenesuva vrz pravnite naslednici na subjektot.

Ako nema pravni naslednici na pravnoto lice, obvrskata za ~uvawe na podatocite od stav 1 na ovoj ~len se prenesuva vrz negovite osnova~i.

Doverlivost na podatocite

^len 21

Podatocite obezbedeni vrz osnova na ovoj zakon se doverlivi i mo`at da se koristat edinstveno za otkrivawe i spre~uvawe na perewe pari i finansirawe na terorizam.

12

Ne se smeta za oddavawe na slu`bena i delovna tajna dostavuvaweto na podatocite od stav 1 na ovoj ~len na Direkcijata.

Vrabotenite vo subjektite koi imaat obvrska da prezemaat merki i dejstvija za otkrivawe i spre~uvawe na perewe pari, soglasno so ovoj zakon, ne smeat da gi koristat li~nite podatoci od dosijeata na klientite za drugi celi, osven za sproveduvawe na aktivnostite nameneti za otkrivawe i spre~uvawe na perewe pari i finansirawe na terorizam. Subjektite i nivnite vraboteni ne smeat da go izvestat klientot ili treto lice za dostavuvaweto na podatocite do Direkcijata ili za drugi merki i dejstvija prezemeni vrz osnova na ovoj zakon.

IV. DOSTAVUVAWE NA PODATOCI DO DIREKCIJATA

^len 22

Subjektite sobranite podatoci, informacii i dokumenti za izvr{enite transakcii se dol`ni da gi dostavat do Direkcijata vo slednite slu~ai: (a) transakcii za koi postoi somnevawe deka se povrzani so perewe pari; (b) vo slu~aj na gotovinska transakcija vo iznos od 15.000 EVRA ili pove}e; (v) vo slu~aj na nekolku povrzani gotovinski transakcii vo iznos od 15.000 EVRA ili pove}e. Subjektite sobranite podatoci, informacii i dokumenti za izvr{enite transakcii od stav 1 to~ki b) i v) od ovoj ~len se dol`ni da gi dostavat do Direkcijata najdocna vo rok od tri rabotni dena od izvr{enata transakcija. Subjektite do Direkcijata dostavuvaat izve{tai za transakciite od stav 1 na ovoj ~len.

^len 23

Pokraj subjektite koi gi prezemaat merkite i dejstvijata predvideni so

ovoj zakon, pismeni izve{tai vo slu~aj na somnenie za perewe pari i finansirawe na terorizam do Direkcijata mo`e da podnesat i Ministerstvoto za vnatre{ni raboti, Finansiskata policija, Javnoto obvinitelstvo, Narodnata banka na Republika Makedonija, Dr`avnata komisija za spre~uvawe na korupcijata, superviziskite i inspekciskite organi vo sostav na Ministerstvoto za finansii i drugite organi na dr`avnata uprava.

^len 24

Izve{taite za transakciite od ~len 22 na ovoj zakon se dostavuvaat do Direkcijata po elektronski pat ili preku telekomunikacionite sredstva

13

(telefon, telefaks), a vo slu~aj koga toa ne e mo`no, so drugi pi{ani sredstva.

Izve{taite dostaveni po telefon treba da bidat potvrdeni so telefaks, elektronski ili drug pi{an dokument najdocna vo rok od tri dena od denot na nivnoto dostavuvawe.

Ministerot za finansii ja propi{uva sodr`inata na izve{taite od stav 1 na ovoj ~len.

Direkcijata ne smee da go otkrie identitetot na vraboteniot vo subjektot koj go dostavuva izve{tajot, osven vo slu~aite koga postoi somnevawe deka vraboteniot ili subjektot izvr{il kaznivo delo perewe pari ili na pismeno barawe na nadle`niot sud koga e neophodno da se utvrdat fakti vo tekot na krivi~na postapka.

Izvestuvawe po priem na podatoci

^len 25

Direkcijata mo`e da go izvesti subjektot za priemot na podatocite, dostaveni vrz osnova na ~len 22 to~ka (a) od ovoj zakon. Dokolku dostavenite podatoci po ocena na Direkcijata se nedovolni, taa mo`e da pobara i dopolnitelni informacii. Direkcijata redovno, a najmalku edna{ godi{no gi izvestuva subjektite koi gi dostavile podatocite soglasno so ovoj zakon za izvr{enite proverki. Nadle`niot javen obvinitel e dol`en da ja izvesti Direkcijata za sekoja pokrenata postapka za krivi~no delo perewe pari.

^len 26

Podatocite i izve{taite {to gi prima, analizira i obrabotuva Direkcijata imaat svojstvo na slu`bena tajna i nejzinite slu`benici nemo`at da gi iskoristat za drugi celi osven za celite utvrdeni so ovoj zakon. Direkcijata e dol`na da gi ~uva podatocite ili izve{taite {to se odnesuvaat na konkretna transakcija, odnosno klient, najmalku 10 godini od nivniot priem i po istekot na ovoj period mo`e da gi uni{ti.

Pristap i razmena na informacii

^len 27

Zaradi izvr{uvawe na svoite nadle`nosti, Direkcijata mo`e da bara podatoci i dokumentacija od dr`avnite organi, finansiskite institucii ili drugi pravni ili fizi~ki lica. Direkcijata mo`e po potreba da razmenuva informacii so organite nadle`ni za sproveduvawe na istraga, osven koga se raboti za informacii obezbedeni od strana na ovlasteni tela za borba protiv pereweto pari i finansiraweto na terorizmot na drugi dr`avi, za {to e potrebna nivna prethodna soglasnost.

14

^len 28

Sekoga{ koga postojat osnovi na somnevawe za storeno krivi~no delo

perewe pari ili finansirawe na terorizam, Direkcijata vedna{ izgotvuva i podnesuva izve{taj so nejzino mislewe do nadle`nite dr`avni organi koi odlu~uvaat za natamo{nite dejstvija.

Privremeni merki

^len 29

Pri postoewe na osnovano somnevawe za krivi~no delo perewe pari

ili finansirawe na terorizam, Direkcijata najdocna vo rok od 24 ~asa od soznanieto deka transakcijata e vo tek podnesuva do nadle`niot javen obvinitel inicijativa za podnesuvawe predlog za opredeluvawe na privremeni merki {to se sostojat vo zapirawe na transakcijata i privremena zaplena na parite ili imotot.

Direkcijata vo rokot od stav 1 na ovoj ~len dostavuva do subjektot pismen nalog za privremeno zadr`uvawe na transakcijata so koj go izvestuva za podnesenata inicijativa za podnesuvawe predlog za opredeluvawe na privremeni merki.

Zadr`uvaweto na transakcijata trae do donesuvaweto na re{enie po predlogot, a najdolgo 72 ~asa od zadr`uvaweto na transakcijata.

^len 30

Inicijativata za podnesuvawe predlog za opredeluvawe na privremeni merki od ~len 29 na ovoj zakon, sodr`i podatoci za krivi~noto delo za koe se bara privremenata merka, faktite i okolnostite koi ja opravduvaat potrebata deka so privremenata merka }e se postignat celite za spre~uvawe ili otkrivawe na te{ki krivi~ni dela, podatoci za fizi~koto ili pravnoto lica {to ja vr{i transakcijata i za subjektot kaj kogo se vr{i transakcijata.

^len 31

Nadle`niot javen obvinitel ja razgleduva inicijativata za podnesuvawe predlog za opredeluvawe na privremeni merki od ~len 29 na ovoj zakon i dokolku utvrdi deka e osnovana, bez nikakvo odlagawe, a najdocna vo rok od 24 ~asa od priemot na inicijativata dostavuva predlog za opredeluvawe na privremeni merki do istra`niot sudija na nadle`niot osnoven sud.

Ako nadle`niot javen obvinitel utvrdi deka inicijativata za podnesuvawe predlog za opredeluvawe na privremeni merki od ~len 29 stav 1 na ovoj zakon e neosnovana, dol`en e bez odlagawe da ja izvesti Direkcijata, a Direkcijata vedna{ go izvestuva subjektot.

15

^len 32

Istra`niot sudija na nadle`niot osnoven sud e dol`en vo rok od 24 ~asa od priemot na predlogot od ~len 31 stav 1 na ovoj zakon da donese re{enie i bez odlagawe da go dostavi do nadle`niot javen obvinitel, subjektot i klientot.

Nadle`niot javen obvinitel e dol`en za donesenoto re{enie na istra`niot sudija od stav 1 na ovoj ~len vedna{ da ja izvesti Direkcijata. Protiv re{enieto na istra`niot sudija od stav 1 na ovoj ~len, nadle`niot javen obvinitel i klientot imaat pravo na `alba do krivi~niot sovet na nadle`niot osnoven sud (~l.22 st.6 ZKP) vo rok od tri dena od priemot na re{enieto, koja ne go odlaga izvr{uvaweto na re{enieto.

Programi za spre~uvawe na pereweto pari

^len 33

Subjektite se dol`ni da izgotvat programi za implementacija na merkite i dejstvijata so koi }e se obezbedi: (a) centralizacija na podatocite za identitetot na klientite, nositelite na prava, opolnomo{tenite, ovlastenite zastapnici i opolnomo{tuva~ite, kako i na podatocite za somnitelnite transakcii; (b) imenuvawe na odgovorni lica koi }e se gri`at za sproveduvaweto na programata od rakovodno nivo, kako i vo sekoj organizacionen del, za ~ie imenuvawe pismeno se izvestuva Direkcijata; (v) plan za postojana obuka na odgovornite lica i drugite vraboteni; (g) instrumenti za vnatre{na proverka na sproveduvawe na merkite i dejstvija; (d) sorabotka so Direkcijata.

^len 34

Obvrskite koi proizleguvaat od ovoj zakon ne se odnesuvaat na advokatite i notarite vo slu~aite koga klientot go zastapuvaat vo sudska ili druga postapka.

Izzemawe od odgovornost za izvestuvawe i zadr`uvawe

^len 35

Nema da se pokrene postapka na utvrduvawe na odgovornost za oddavawe na delovna ili slu`bena tajna protiv licata ili rabotovodniot organ i vrabotenite vo subjektite koi dostavile informacii ili izve{tai vo vrska so somnitelni transakcii.

Ne mo`e da se pokrene postapka za gra|anska ili krivi~na odogovornost protiv slu`benite ili odgovornite lica, rabotovodniot organ ili vrabotenite vo subjektite koi dostavile informacii ili izve{tai spored odredbite od ovoj zakon, duri i vo slu~aj koga postapkata po dadenite

16

informacii i izve{tai ne dovela do utvrduvawe na odgovornost, odnosno osuda so pravosilna presuda.

Ne mo`e da se pokrene postapka za gra|anska ili krivi~na odgovornost protiv slu`benite ili odgovornite lica, rabotovodniot organ i vrabotenite vo subjektite, zaradi nastanata materijalna ili nematerijalna {teta kako posledica od zadr`uvawe na transakcii spored odredbite na ovoj zakon, osven ako so takvoto zadr`uvawe ne se ispolneti obele`jata na nekoe krivi~no delo.

Delovna i slu`bena tajna

^len 36

Povikuvaweto na delovna i slu`bena tajna ne mo`e da se prifati kako

osnova za odbivawe da se dostavi informacija spored ovoj zakon.

Me|unarodna sorabotka

^len 37

Direkcijata vo ramkite na me|unarodnata sorabotka mo`e podatocite dobieni vrz osnova na ovoj zakon da gi dostavi po nivno barawe i pod uslov na reciprocitet do ovlasteni tela i organizacii na drugi dr`avi za borba protiv pereweto pari, kako i na me|unarodni organizacii koi se zanimavaat so otkrivawe i spre~uvawe na perewe pari i spre~uvawe na finansirawe na terorizam.

Direkcijata mo`e da sklu~uva dogovori za sorabotka so ovlasteni tela na drugi dr`avi, kako i me|unarodni organizacii koi se zanimavaat so borba protiv perewe pari i borba protiv finansirawe na terorizam.

V. NADZOR

^len 38

Nadzorot nad primenata na merkite i dejstvijata go vr{at: - Narodnata banka na Republika Makedonija vrz bankite,

{tedilnicite, menuva~nicite i davatelite na uslugi brz transfer na pari; - Ministerstvoto za finansii vrz osiguritelnite dru{tva; - Komisijata za hartii od vrednost vrz berzata, brokerskite dru{tva i

investicionite fondovi; - Upravata za javni prihodi vrz drugite finansiski institucii,

dru{tvata {to prireduvaat igri na sre}a i drugi pravni i fizi~ki lica, subjekti na takvite merki i dejstvija.

^len 39

Komorite na advokatite i komorite na notarite, odnosno drugite profesionalni zdru`enija na revizorite, smetkovoditelite i drugite lica {to samostojno vr{at pravni i finansiski raboti, vo ramkite na svoite

17

nadle`nosti formiraat komisii za vr{ewe na nadzor nad primenata na odredbite od ovoj zakon od strana na nivnite ~lenovi. ^lenovite na komisiite od stav 1 na ovoj ~len se imenuvaat so mandat od ~etiri godini bez pravo na povtoren izbor. Za imenuvaweto i sostavot na komisiite, komorite odnosno zdru`enijata ja izvestuvaat Direkcijata.

^len 40

Organite i instituciite od ~len 38 od ovoj zakon i komisiite od ~len 39 od ovoj zakon se dol`ni da ja izvestat Direkcijata za podnesenoto barawe za pokrenuvawe na prekr{o~na postapka za storen prekr{ok od ~len 41, 42 i 43 na ovoj zakon od strana na subjektite nad koi vr{at nadzor. Direkcijata mo`e da podnese obrazlo`eno barawe do organite i instituciite od ~len 38od ovoj zakon i komisiite od ~len 39 od ovoj zakon za vr{ewe na kontrola na oddelni subjekti, po koe tie se dol`ni da postapat i za rezultatite od izvr{enata kontrola da ja izvestat Direkcijata.

VI. KAZNENI ODREDBI

^len 41

So pari~na kazna od 250.000 do 300.000 denari, }e se kazni za prekr{ok pravnoto lice ako:

- ne go utvrdi identitetot na klientot pri vr{ewe na transakcijata ili pri vospostavuvawe na drug oblik deloven ili dogovoren odnos (~len 7);

- isplati ili primi gotovi pari vo iznos od 15.000 EVRA ili pove}e vo denarska protivvrednost vo vid na edna ili nekolku povrzani transakcii {to ne e izvr{ena preku banka (~len 13);

- ne pobara informacii za transakcijata ili ne dostavi pismen izve{taj za transakcija koja se sledi (~len 14);

- ne ja izvesti Direkcijata za transakcijata povrzana so teroristi~ka aktivnost i finansirawe na terorizam (~len 15);

- podatocite obezedeni vrz osnova na ovo zakon ne gi ~uva najmalku deset godini po izvre{enata transakcija, odnosno po prestanokot na delovniot odnos, odnosno izvr{eniot prenos (~len 20 stav 1);

- podatocite, na na~inot na koj gi dostavilo do Direkcijata, a obezbedeni vrz osnova na ovoj zakon, ne gi ~uva najmalku deset godini od denot na dostavuvaweto. (~len 20 stav 2);

- registarot ne go ~uva najmalku deset godini od posledniot zaveden podatok (~len 20 stav 5);

- podatocite obezbedeni vrz osnova na ovoj zakon se koristat sprotivno od namenata utvrdena so zakonot (~len 21);

- ne podnesat izve{taj do Direkcijata za izvr{eni transakcii (~len 22);

- izvr{i transakcija sprotivno na nalogot na Direkcijata ili privremenite merki odredeni od sudot (od ~len 29 do ~len 32);

- ne izgotvat programi za za{tita od perewe pari (~len 33).

18

Za prekr{okot od stav 1 na ovoj ~len }e se kazni i odgovornoto lice na pravnoto lice so pari~na kazna od 40.000 do 50.000 denari.

^len 42

So pari~na kazna od 150.000 do 250.000 denari }e se kazni za prekr{ok pravnoto lice ako:

- pri utvrduvawe na identitetot na klientot ne postapi soglasno so ovoj zakon (~len 8);

- ne go utvrdi identitetot na klientot pri transakcija nad opredeleniot iznos so ovoj zakon (~len 9);

- ne se utvrdi identitetot na opolnomo{tenikot i liceto vo ~ie ime se vr{i transakcijata (~len 10);

- ne ja odbie ili zadr`i neidentifikuvanata transakcija (~len 12); - ne se prijavi vnesuvawe i iznesuvawe na gotovi pari ili hartii od

vrednost preku carinska linija, nad opredeleniot iznos, ili vo slu~aj koga postoi osnova za somnevawe za perewe pari ili finansirawe na terorizam (~len 16);

- ne go utvrdi identitetot na klientot pri razmena na valuta, vo iznos pogolem od iznosot opredelen so ovoj zakon ili ne go identifikuva klientot vedna{ po vleguvaweto vo kazinoto (~lenovi 17 i 19);

- ne go utvrdi identitetot na klientot pred sekoja transakcija pogolema od 2.500 EVRA (~len 18) i

- sobranite podatoci, informacii i dokumenti za izvr{enite transakcii ne gi dostavi do Direkcijata (~len 22).

Za prekr{okot od stav 1 na ovoj ~len }e se kazni i odgovornoto lice na

pravnoto lice so pari~na kazna od 30.000 do 40.000 denari.

^len 43

So pari~na kazna od 40.000 do 50.000 denari }e se kazni za prekr{ok fizi~koto lice ako vo ramkite na svoeto rabotewe:

- ne go utvrdi identitetot na klientot pri vr{eweto na transakcija ili vospostavuvawe na drug oblik na deloven ili dogovoren odnos (~len 7);

- ne ja odbie ili zadr`i neidentifikuvanata transakcija (~len 12); - ne pobara dokaz za izvr{ena transakcija preku banka (~len 13); - ne ja izvesti Direkcijata za transakcija povrzana so teroristi~ka

aktivnost i finansirawe na terorizam (~len 15); - ne go utvrdi identitetot na klientot pri razmenata na valuta, vo

iznos pogolem od iznosot opredelen so ovoj zakon ili ne go identifikuva klientot vedna{ po vleguvaweto vo kazinoto (~lenovi 17 i 19);

- ne go utvrdi identitetot na klientot pred sekoja transakcija pogolema od 2.500 EVRA (~len 18);

- podatocite obezbedeni vrz osnova na ovoj zakon ne gi so~uva onolku vreme kolku {to e opredeleno so ovoj zakon (~len 20);

- podatocite obezbedeni vrz osnova na ovoj zakon gi koristi sprotivno od namenata utvrdena so zakonot (~len 21);

- sobranite podatoci, informacii i dokumenti za izvr{enite transakcii ne gi dostavi do Direkcijata (~len 22) i

19

- izvr{i transakcija sprotivno na nalogot na Direkcijata ili privremenite merki odredeni od sudot (od ~len 29 do ~len 32).

Za prekr{okot od stav 1 na ovoj ~len pokraj pari~nata kazna mo`e da se izre~e i merka na bezbednost-zabrana na vr{ewe na profesija, dejnost ili dol`nost od tri meseci do edna godina.

VII.PREODNI I ZAVR[NI ODREDBI

^len 44

Komorite, odnosno profesionalnite zdru`enija od ~len 39 od ovoj zakon se dol`ni da gi formiraat komisiite od ~len 39 na ovoj zakon najdocna vo rok od 90 dena od denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon i za toa da ja izvestat Direkcijata.

^len 45

Listite na indikatori za prepoznavawe na somnitelni transakcii od ~len 4 na ovoj zakon, Direkcijata vo sorabotka so subjektite i organite koi vr{at nadzor vrz nivnoto rabotewe }e gi utvrdi najdocna vo rok od osumnaeset meseci od denot na vleguvawe vo sila na ovoj zakon.

^len 46

So denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon, prestanuva da va`i Zakonot za spre~uvawe na perewe pari (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija broj 70/01).

^len 47

Ovoj zakon vleguva vo sila osmiot den od denot na objavuvaweto vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija".

2) PRAVILNIK za sodr`inata na izve{taite za transakciite

^len 1

So ovoj pravilnik se propi{uva sodr`inata na izve{taite za transakciite od ~len 22 stav 1 od Zakonot za spre~uvawe na perewe pari i drugi prinosi od kaznivo delo.

20

^len 2

Izve{tajot za transakcii za koi postoi somnevawe deka se povrzani so perewe pari, gi sodr`i slednite podatoci:

a) Podatoci koi se odnesuvaat na subjektot koj go dostavuva izve{tajot:

- naziv, adresa i broj na telefon na subjektot i - ime, prezime, potpis na odgovornoto lice kaj subjektot i data.

b) Podatoci za klientot koj ja vr{i transakcijata: - ime, prezime, data na ra|awe, mesto na ra|awe, adresa, edinstven

mati~en broj, broj na dokumentot za identifikacija (li~na karta ili paso{) i izdava~ na dokumentot.

v) Podatoci za opolnomo{tuva~ot- lice vo ~ie ime se vr{i transakcijata (dokolku transakcijata se vr{i vo tu|o ime):

- za fizi~ko lice: ime, prezime, edinstven mati~en broj ili broj na paso{, odnosno za pravno lice: naziv, sedi{te i dano~en broj ili komintentski broj.

g) Podatoci za liceto sprema koe e nameneta transakcijata (dokolku transakcijata se vr{i za tu|a smetka): - za fizi~ko lice: ime, prezime, edinstven mati~en broj ili broj na

paso{, odnosno za pravno lice: naziv, sedi{te i dano~en broj ili komintentski broj.

d) Podatoci za transakcijata: - vid i opis na transakcijata, iznos, valuta, datum i ~as na izvr{uvawe

na transakcijata i - pri~ni koi go objasnuvaat somne`ot za perewe pari i drugi prinosi od

kaznivo delo. Podatocite od stav 1 na ovoj ~len gi sodr`i i izve{tajot koga postojat osnovi na somnevawe deka transakcijata e povrzana so teroristi~ka aktivnost na klientot ili u~esnikot vo transakcijata, ili deka parite ili imotot {to se predmet na transakcijata se nameneti za finansirawe na terorizam soglasno ~len 15 stav 2 od Zakonot za spre~uvawe na perewe pari i drugi prinosi od kaznivo delo.

^len 3

Izve{tajot za gotovinska transakcija vo iznos od 15.000 EVRA, ili pove}e, gi sodr`i slednite podatoci:

a) Podatoci koi se odnesuvaat na subjektot koj go podnesuva izve{tajot: - naziv, adresa i broj na telefon na subjektot i - ime, prezime, potpis na odgovornoto lice kaj subjektot i data.

b) Podatoci za klientot koj ja vr{i transakcijata: - ime, prezime, data na ra|awe, mesto na ra|awe, adresa, edinstven

mati~en broj, broj na dokumentot za identifikacija (li~na karta ili paso{) i izdava~ na dokumentot.

v) Podatoci za opolnomo{tuva~ot- lice vo ~ie ime se vr{i transakcijata (dokolku transakcijata se vr{i vo tu|o ime): - za fizi~ko lice: ime, prezime, edinstven mati~en broj ili broj na

paso{, odnosno za pravno lice: naziv sedi{te i dano~en broj ili komintentski broj.

21

g) Podatoci za liceto sprema koe e nameneta transakcijata (dokolku transakcijata se vr{i za tu|a smetka):

- za fizi~ko lice: ime, prezime, edinstven mati~en broj ili broj na paso{, odnosno za pravno lice: naziv, sedi{te i dano~en broj ili komintentski broj.

d) Podatoci za transakcijata: - vid na transakcijata, iznos, valuta, datum i ~as na izvr{uvawe na

transakcijata.

^len 4

Izve{tajot za nekolku povrzani gotovinski transakcii vo iznos od 15.000 EVRA ili pove}e, gi sodr`i slednite podatoci:

a) Podatoci koi se odnesuvaat na subjektot koj go podnesuva izve{tajot: - naziv, adresa i broj na telefon na subjektot i - ime, prezime, potpis na odgovornoto lice kaj subjektot i data.

b) Podatoci za klientot koj ja vr{i transakcijata: - ime, prezime, data na ra|awe, mesto na ra|awe, adresa,

edinstven mati~en broj, broj na dokumentot za identifikacija (li~na karta ili paso{) i izdava~ na dokumentot.

v) Podatoci za opolnomo{tuva~ot- liceto vo ~ie ime se vr{i transakcijata (dokolku transakcijata se vr{i vo tu|o ime):

- za fizi~ko lice: ime, prezime, edinstven mati~en broj ili broj na paso{, odnosno za pravno lice: naziv, sedi{te i dano~en broj ili komintentski broj.

g) Podatoci za liceto sprema koe e nameneta transakcijata (dokolku transakcijata se vr{i za tu|a smetka):

- za fizi~ko lice: ime, prezime, edinstven mati~en broj ili paso{, odnosno za pravno lice: naziv, sedi{te i dano~en broj ili komintentski broj.

d) Podatoci za transakcijata: - vid na transakcijata, iznos, valuta, datum i ~as na izvr{uvawe

na transakcijata. Izve{taj od stav 1 na ovoj ~len se podnesuva koga dve ili pove}e transakcii se izvr{eni od strana na ist klient ili pome|u isti klienti, vrzani za ist vid finansiski aktivnosti vo period od 24 ~asa.

3) KRIVI^EN ZAKONIK

^len 273

(1) Toj {to }e pu{ti vo optek, }e primi, prezeme, zameni ili rasitni pari od pogolema vrednost {to gi pribavil so kaznivo delo ili za koi znae deka se pribaveni so kaznivo delo, ili so konverzija ili prenos na drug na~in }e prikrie deka poteknuvaat od takov izvor ili }e ja prikrie nivnata

22

lokacija, dvi`ewe ili sopstvenost, }e se kazni so zatvor od edna do deset godini. (2) So kaznata od stav 1 }e se kazni i toj {to }e prodade, podari ili pu{ti vo drug vid promet imot ili predmeti od pogolema vrednost pribaveni so kaznivo delo, ili }e kupi, }e primi vo zalog, ili na drug na~in }e pribavi, prikrie ili proturi imot ili predmeti za koi znae deka se pribaveni so izvr{uvawe na kaznivo delo ili so falsifikuvawe na ispravi, neprijavuvawe na fakti ili na drug na~in }e prikrie deka poteknuvaat od takov izvor, ili }e ja prikrie nivnata lokacija, dvi`ewe i sopstvenost. (3) Ako deloto od stavovite 1 i 2 e storeno vo bankarsko, finansisko ili drugo stopansko rabotewe ili ako so razdeluvawe na transakcijata ja izbegnuva dol`nosta za prijavuvawe vo slu~aite opredeleni so zakon, storitelot }e se kazni so zatvor najmalku tri godini. (4) Toj {to }e go stori deloto od stavovite 1, 2 i 3, a bil dol`en i mo`el da znae deka parite, imotot i drugata imotna korist ili predmeti se pribaveni so kaznivo delo, }e se kazni so pari~na kazna ili so zatvor do tri godini. (5) Toj {to deloto od stavovite 1, 2 i 3, }e go stori kako ~len na grupa ili drugo zdru`enie {to se zanimava so perewe pari, protivpravno pribavuvawe na imot ili imotna korist, ili so pomo{ na stranski banki, finansiski ustanovi ili lica, }e se kazni so zatvor najmalku pet godini. (6) Slu`beno lice, odgovorno lice vo banka, osiguritelno dru{tvo, dru{tvo {to se zanimava so prireduvawe igri na sre}a, menuva~nica, berza ili druga finansiska ustanova, advokat osven koga postapuva kako branitel, notar ili drugo lice koe vr{i javni ovlastuvawa ili raboti od javen interes, {to }e go ovozmo`i ili nema da go prijavi pereweto pari, imot ili imotna korist, za koe doznalo vo vr{eweto na svojata funkcija ili dol`nost, }e se kazni so zatvor najmalku tri godini. (7) Ako deloto od stav 1 go stori pravno lice, }e se kazni so pari~na kazna. (8) Parite, nezakonski steknatiot imot, predmetite ili drug prinos od kaznivoto delo }e se odzemat, a ako odzemaweto ne e mo`no od storitelot }e se odzeme drug imot {to odgovara na nivnata vrednost

^len 275

(1) Toj {to pri prezemawe na akcionersko dru{tvo ili pu{tawe vo promet hartii od vrednost ili udeli i druga dokumentacija koja se odnesuva na hartiite od vrednost ili udelite, vrz osnova na nevistinita , necelosna ili pristrasna informacija la`no }e ja prika`e imotnata sostojba na pravnoto lice koe gi pu{ta vo promet hartiite od vrednost ili udelite, podatocite za dobivkata ili zagubite, negovoto finansisko rabotewe ili drugi podatoci za raboteweto na pravnoto lice {to vlijaat vrz pazarnata vrednost na hartiite od vrednost ili udelite, so {to }e navede edno ili pove}e lica da gi prodavaat ili kupuvaat akciite ili drugite hartii od vrednost ili udelite, }e se kazni so pari~na kazna ili so zatvor do tri godini. (2) So kaznata od stav 1 }e se kazni i toj {to vo pravnoto lice sprotivno na svojata dol`nost za ~uvawe delovna tajna, }e soop{ti na neovlasteno lice

23

ili na drug na~in }e iskoristi podatok koj pretstavuva delovna tajna {to vlijae vrz cenata na hartiite od vrednost ili udelite i so toa }e gi dovede vo neednakva polo`ba fizi~kite ili pravnite lica na pazarot na hartiite od vrednost ili udelite. (3) Odgovorno lice vo pravno lice, lice so posebni ovlastuvawa, ili drug vraboten vo pravnoto lice koe vo svoeto rabotewe }e se stekne so doverlivi ili drugi vnatre{ni informacii od zna~ewe za raboteweto na pravnoto lice i vrednosta na hartiite od vrednost ili udelite i niv neovlasteno }e gi prenese na treto lice koe vrz osnova na tie informacii so kupuvawe ili prodavawe na hartii od vrednost ili udelite na pravnoto lice }e pribavi za sebe ili za drug pogolema imotna korist, }e se kazni so zatvor od edna do pet godini. (4) Ako so deloto od stavovite 1, 2 i 3 storitelot pribavil za sebe ili za drug pogolema imotna korist ili za drug predizvikal pogolema imotna {teta, ili se o{teteni pogolem broj lica, }e se kazni so zatvor od edna do deset godini. (5) Ako deloto od stav 1 go stori pravno lice, }e se kazni so pari~na kazna.

4) ZAKON ZA FINANSISKA POLICIJA

^len 5

(1) Finansiskata policija gi izvr{uva slednive raboti:

2) Pribirawe na informacii i podatoci vo sorabotka i koordinacija so drugite sektori na Ministerstvoto za finansii, Ministerstvoto za vnatre{ni raboti, Javnoto obvinitelstvo i drugi dr`avni organi i drugi pravni lica so cel da se otkrijat prekr{itelite na zakonot vklu~eni vo odredeni aktivnosti povrzani so dano~no zatajuvawe, perewe na pari, krium~arewe, nedozvolena trgovija so stoka i proizvodi ili drug vid krivi~ni dela koi vklu~uvaat pogolemi i zna~itelni iznosi na danok, carina ili drugi prihodi;

3) Istragi protiv edno ili pove}e lica za koi postoi osnovano somnevawe deka se vme{ani vo nedozvoleni finansiski aktivnosti koi se protiv ekonomskite interesi na zemjata vo celina ili na odredeni sektori od stopanstvoto, koi se organiziraat vo zemjata ili se od me|unaroden karakter i se vo nadle`nost na Ministerstvoto za finansii;

4) Istragi vo koi se vklu~eni fizi~ki lica ili pretprijatija koi se zanimavaat so aktivnosti koi se vo sprotivnost so postojnite propisi za perewe na pari, danoci ili drugi vidovi finansiski kriminal;

24

6) Istragi vo slu~ai koga postoi somnevawe za sklu~eni dogovori od somnitelen karakter; 8) Ekspertska kompjuterska analiza na odzemeni dokazi vo forma

na kompjuterski podatoci, od mobilni telefoni ili drugi elektronski aparati i mediumi koi sodr`at informacii koi se od interes za suzbivawe na finansiskiot kriminal.

^len 7

Finansiskata policija sproveduva istra`ni dejstvija po slu`bena dol`nost, po barawe na javniot obvinitel, Ministerstvoto za finansii, Ministerstvoto za vnatre{ni raboti, Upravata za javni prihodi, Carinskata uprava i Direkcijata za spre~uvawe na perewe pari, i dokolku oceni deka e potrebno da prezeme dejstvija i po prijava i informacii na drugi organi i lica, vo slu~ai koga postoi osnovano somnenie za storeno krivi~no delo.

^len 17

(1) Vo izvr{uvawe na svoite zada~i finansiskata policija sorabotuva so Javnoto obvinitelstvo, Ministerstvoto za vnatre{ni raboti, Upravata za javni prihodi, Carinskata uprava, Direkcijata za spre~uvawe na perewe pari i drugi dr`avni organi i drugi pravni lica koi se nadle`ni za spre~uvawe i otkrivawe na kaznenite dela. (2) Ministerstvoto za finansii, Ministerstvoto za vnatre{ni raboti, Javnoto obvinitelstvo, Upravata za javni prihodi, Carinskata uprava, Direkcijata za spre~uvawe na perewe pari i drugite dr`avni institucii i slu`bi se obvrzani, vo ramkite na svoite ovlastuvawa, da obezbedat pomo{ na finansiskata policija bez odlagawe.

5) ZAKON ZA VR[EWE NA USLUGI BRZ TRANSFER NA PARI

¶. OP[TI ODREDBI

^len 2

Oddelni poimi upotrebuvani vo ovoj zakon go imaat slednovo zna~ewe: 1. "Brz transfer na pari" e elektronski prenos na pari od edno

fizi~ko lice vo edna zemja na drugo fizi~ko lice vo druga zemja vo rok od 1 ~as od uplatata, nezavisno dali prenosot e od ili kon Republika Makedonija, pri {to prilivot i odlivot se vr{i preku banka;

2. "Davateli na usluga brz transfer na pari" e trgovsko dru{tvo registrirano vo Republika Makedonija koe od Narodnata banka dobilo dozvola za vr{ewe brz transfer na pari vo soglasnost so ovoj zakon;

25

3. "Subagent" e trgovsko dru{tvo registrirano vo Republika Makedonija so koe davatelot na uslugata brz transfer na pari sklu~il dogovor za izvr{uvawe na uslugata brz transfer na pari i

4. "Globalen sistem za elektronski transfer na pari" e praven subjekt koj, vrz osnova na propisite na zemjata vo koja e registriran, vr{i elektronski transfer na pari i koj e funkcionalen vo najmalku 100 zemji.

BRZ TRANSFER NA PARI

^len 7

Trgovskite dru{tva za dobivawe dozvola za vr{ewe na usluga brz transfer na pari do Narodnata banka dostavuvaat pismeno barawe. So baraweto zadol`itelno se dostavuvaat; 2. akti za na~inot na raboteweto i programa za spre~uvawe na perewe na pari;

^len 15

Narodnata banka vodi Registar na davateli na usluga brz transfer na pari. Registarot na davateli na usluga brz transfer na pari sodr`i podatoci i za subagentite so koi davatelite na usluga brz transfer na pari imaat sklu~eno dogovori. Guvernerot na Narodnata banka gi propi{uva formata, sodr`inata i na~inot na vodewe na Registarot na davateli na usluga brz transfer na pari.

¶¶¶. NA^IN I USLOVI ZA VR[EWE NA BRZ TRANSFER NA PARI

^len 17

Usluga brz transfer na pari soglasno odredbite na ovoj zakon mo`e da se vr{i samo za doma{ni i stranski fizi~ki lica.

^len 19

Transferot na pari zadol`itelno se vr{i vo efektivni stranski pari koi se predmet na kupoproda`ba na devizniot pazar vo Republika Makedonija.

^len 20

Uplatite vrz osnova na brz transfer na pari od Republika Makedonija ne mo`e da nadminat iznos od 2.500 evra mese~no po poedine~no fizi~ko lice, a isplatite vrz osnova na brz transfer na pari vo Republika Makedonija ne mo`at da nadminat iznos od 5.000 evra dnevno po poedine~no fizi~ko lice.

26

^len 21

Za sekoja uplata i isplata na efektivni stranski pari zadol`itelno se izdava pismen dokument-potvrda, soglasno so standardite na globalniot sistem za elektronski transfer na pari. Narodnata banka dava soglasnost na formata i sodr`inata na potvrdata od stav 1 na ovoj ~len. Davatelot na usluga brz transfer na pari i subagentot se dol`ni da vodat edinstvena evidencija za sekoja transakcija na brz transfer na pari. Narodnata banka go propi{uva na~inot na vodewe na evidencijata od stav 3 na ovoj ~len.

^len 24

Davatelot na usluga brz transfer na pari e dol`en do Narodnata banka da dostavuva mese~ni izve{tai za poedine~nite transakcii na transfer na pari vo rok od pet rabotni dena od istekot na izve{tajniot period, vklu~uvaj}i podatoci i za transferot na pari izvr{en preku subagentite. Guvernerot na Narodnata banka gi propi{uva vidot i na~inot na dostavuvawe i sodr`inata na izve{taite od stav 1 na ovoj ~len.

IV. ZA[TITA OD PEREWE PARI

^len 27

Davatelot na usluga brz transfer na pari i subagentite se dol`ni da izgotvat i da sproveduvaat programa za spre~uvawe na perewe pari i da postapuvaat soglasno propisite koi go reguliraat spre~uvaweto na perewe pari.

V. NADZOR I MERKI

^len 28

Nadzorot nad sproveduvawe na ovoj zakon i propisite doneseni vrz osnova na nego i na raboteweto na davatelite na uslugi brz transfer na pari i subagentite gi vr{i Narodna banka.

VI. KAZNENI ODREDBI

^len 36

Odgovornoto lice vo pravnoto lice i fizi~koto lice od ~len 5 na ovoj zakon za izvr{eni uslugi brz transfer na pari }e se kazni so kazna zatvor od edna do tri godini

27

Pri opredeluvawe na kaznata od stav 1 na ovoj ~len od osobeno vlijanie e stepenot na {tetata koja {to e predizvikana so dejstvieto i brojot na o{teteni subjekti.

^len 37

So pari~na kazna od 250.000 do 300.000 denari }e se kazni za prekr{ok davatel na usluga brz transfer na pari koj dobil dozvola od guvernerot na Narodnata banka, ako:

9) ne izgotvi i ne sproveduva programa za spre~uvawe na perewe na pari i ne postapuva soglasno so propisite koi go reguliraat spre~uvaweto na perewe na pari (~len 27).

^len 38

So pari~na kazna od 250.000 do 300.000 denari }e se kazni za prekr{ok subagent, ako:

4) ne izgotvi i ne sproveduva programa za spre~uvawe na perewe na pari i ne postapuva soglasno so propisite koi go reguliraat spre~uvaweto na perewe na pari (~len 27).

6) ZAKON ZA NARODNATA BANKA NA REPUBLIKA MAKEDONIJA

H. SLU@BENA I DELOVNA TAJNA

^len 95

^lenovite na Sovetot na Narodnata banka i vrabotenite vo Narodnata banka se obvrzani da ja ~uvaat slu`benata i delovnata tajna bez ogled na na~inot na koj do{le do istite. Obvrskata za ~uvawe na slu`benata i delovnata tajna gi obvrzuva subjektite od stavot 1 na ovoj ~len i pet godini po prestanokot na ~lenstvoto vo Sovetot na Narodnata banka, odnosno prestanok na rabotniot odnos vo Narodnata banka. Podatocite koi pretstavuvaat slu`bena i delovna tajna mo`at da se soop{tat samo na pismeno barawe na sudot. Po isklu~ok od stavot 3 na ovoj ~len, vo slu~aite utvrdeni so Zakon, Narodnata banka dostavuva podatoci do Fondot za osiguruvawe na depoziti i do Direkcijata za spre~uvawe na perewe na pari.

^len 97

So pari~na kazna od 40.000 do 50.000 denari }e se kazni za prekr{ok vraboten ili ~len na Sovetot na Narodnata banka ako objavi ili dade na

28

neovlasteni lica informacii koi pretstavuvaat slu`bena ili delovna tajna (~lenovi 80 i 95).

7) ZAKON ZA BANKI IV. FINANSISKI AKTIVNOSTI

2. Za{tita od perewe pari

^len 53

Bankata nema da primi depozit nitu da izvr{i nalog za uplata, isplata ili prenos na pari~ni sredstva ili drugi sopstvenosti, dokolku ima nepobitni soznanija ili osnovano somnevawe deka sopstvenosta na sredstvata poteknuva od kriminalni aktivnosti. Soznanieto od stav 1 na ovoj ~len treba da proizleguva od objektivni i fakti~ki okolnosti. Bankata e dol`na da go izvesti organot vo Republika Makedonija nadle`en za prevencija na perewe pari za somnenieto ili znaeweto od stav 1 na ovoj ~len i, na barawe na nadle`niot organ da obezbedi dopolnitelni relevantni informacii vo soglasnost so va`e~kite propisi.

8) ZAKON ZA JAVNOTO OBVINITELSTVO

1. OSNOVNI ODREDBI

^len 22

Zaradi ostvaruvawe na funkcijata na gonewe na krivi~ni dela od oblasta na organiziraniot kriminal i korupcijata i za drugi krivi~ni dela za koi e predvidena minimalna kazna zatvor od ~etiri godini ili koga toa go nalagaat posebni okolnosti, javniot obvinitel mo`e da bara od nadle`nite dr`avni organi edno ili pove}e ovlasteni slu`beni lica da mu bidat staveni na raspolagawe za opredelen period, kako vo prethodnata, taka i vo krivi~nata postapka {to se vodi po negovo barawe. Funkcionerot koj rakovodi so soodvetnoto ministerstvo ili drug dr`aven organ e dol`en bez odlagawe da go prifati baraweto na javniot obvinitel i vremeno da upati ovlasteno slu`beno lice od stav 1 na ovoj ~len na rabota vo javnoto obvinitelstvo. Ovlastenoto slu`beno lice od stav 1 na ovoj ~len postapuva po nalozite i upatstvata na javniot obvinitel i pred javniot obvinitel e neposredno odgovorno za izvr{uvawe na rabotite.

29

Ovlastenoto slu`beno lice od stav 1 na ovoj ~len koe postapuva po baraweto na javniot obvinitel ne mo`e da bide popre~uvano ili povikano na odgovornost za prezemenite dejstvija vo ramkite na zakonskite ovlastuvawa.

9) ZAKON ZA KRIVI^NA POSTAPKA (IZMENI)

^len 140

(3) Sekoj e dol`en da prijavi krivi~no delo za koe se goni po slu`bena dol`nost. (4) So zakon se propi{uvaat slu~aite vo koi neprijavuvaweto na krivi~no delo pretstavuva krivi~no delo.

^len 142-a

(2) Ovlastuvawata {to gi ima Ministerstvoto za vnatre{ni raboti vo predistra`nata postapka i vo istragata, gi ima i finansiskata policija vo slu~aite koga raboti na otkrivawe na krivi~ni dela i nivni storiteli i na pribirawe dokazi zaradi krivi~no gonewe na storitelite za krivi~nite dela: dano~no zatajuvawe (~len 279od KZ); perewe pari i drugi prinosi od kaznivo delo (~len 273 od KZ); krium~arewe (~len 278 od KZ); nedozvolena trgovija (~len 277 od KZ) i drugi krivi~ni dela koi vklu~uvaat pogolemi i zna~itelni iznosi na danok, carina ili drugi prihodi

2. Posebni istra`ni merki

^len 142-b

(1) Zaradi obezbeduvawe podatoci i dokazi neophodni za uspe{no vodewe na krivi~nata postapka koi na drug na~in ne mo`at da se soberat ili nivnoto sobirawe bi bilo svrzano so pogolemi te{kotii, za krivi~ni dela za koi e propi{ana kazna zatvor od najmalku ~etiri godini i za krivi~ni dela za koi e propi{ana kazna zatvor do pet godini za koi postoi osnovano somnenie deka se izvr{eni od strana na organizirana grupa, banda ili drugo zlostorni~ko zdru`enie, mo`e da se naredi prezemawe na posebni istra`ni merki:

1) sledewe na komunikacii i vlez vo dom i drugi prostorii ili vo prevozni sredstva zaradi sozdavawe na uslovi za sledewe na komunikacii, pod uslovi i postapka utvrdeni so zakon;

2) uvid i prebaruvawe vo kompjuterski sistem, odzemawe na kompjuterski sistem ili del od nego ili bazata za skladirawe na kompjuterski podatoci;

3) tajno nabquduvawe, sledewe i vizuelno-tonsko snimawe na lica i predmeti so tehni~ki sredstva;

4) prividen (simuliran) otkup na predmeti, kako i prividno (simulirano) davawe potkup i prividno (simulirano) primawe potkup;

30

5) kontrolirana isporaka i prevoz na lica i predmeti; 6) koristewe na lica so prikrien identitet za sledewe i sobirawe na

informacii ili podatoci; 7) otvorawe prividna (simulirana) bankarska smetka na koja mo`e da se

vlo`uvaat sredstva {to poteknuvaat od storeno krivi~no delo i 8) registrirawe na prividni (simulirani) pravni lica ili koristewe na

postojni pravni lica zaradi sobirawe na podatoci

^len 142-g

(1) Vo slu~ai utvrdeni so zakon, vo predistra`na postapka, posebnite istra`ni merki se opredeluvaat so naredba od javniot obvinitel ili istra`niot sudija, a vo istraga, samo so naredba od istra`en sudija. (2) Vo predistra`na postapka istra`niot sudija odlu~uva so pismeno obrazlo`ena naredba za primena na posebnata istra`na merka od ~lenot 142-b stav (1) to~ki 2 do 8 na ovoj zakon, vrz osnova na pismeno obrazlo`en predlog na javniot obvinitel. (3) Vo predistra`na postapka javniot obvinitel odlu~uva so pismeno obrazlo`ena naredba na pismeno obrazlo`en predlog od Ministerstvoto za vnatre{ni raboti za primena na posebnite istra`ni merki od ~lenot 142-b stav (1) to~ki 3 do 8 na ovoj zakon vo slu~aj koga ne se raspolaga so soznanie za identitetot na storitelot na krivi~noto delo. (4) Vo slu~aite od stavot (2) na ovoj ~len, za nesoglasuvaweto me|u javniot obvinitel i istra`niot sudija odlu~uva sovetot (~len 22stav(6)).

^len 144

(1) Javniot obvinitel so re{enie }e ja otfrli prijavata ako od samata prijava proizleguva deka prijavenoto delo ne e krivi~no delo za koe se goni po slu`bena dol`nost, ako nastapila zastarenost ili deloto e opfateno so amnestija ili pomiluvawe, ako postojat drugi okolnosti {to go isklu~uvaat goneweto ili ako ne postojat osnovi na somnenie deka prijaveniot go storil krivi~noto delo. Za otfrlawe na krivi~nata prijava, javniot obvinitel mu dostavuva na o{teteniot primerok od re{enieto so pouka deka ima pravo vo rok od osum dena od priemot da go prezeme krivi~noto gonewe, a podnositelot na prijavata go izvestuva za pri~inite za otfrlaweto. (3) Javniot obvinitel mo`e da pobara potrebni podatoci i izvestuvawa od dr`avni organi, od institucii {to vr{at javni ovlastuvawa i od drugi pravni lica, od organite na edinicite na lokalnata samouprava i od gra|ani, mo`e da bara da mu dostavat dokumenti, spisi, predmeti i izvestuvawa, mo`e da vr{i konsultacii i da pribavi mislewa od stru~ni lica od soodvetna oblast potrebni za da odlu~i po krivi~nata prijava. (7) Ministerstvoto za vnatre{ni raboti i drugite dr`avni organi, institucii {to vr{at javni ovlastuvawa i drugi pravni lica soglasno so stavovite (2) i (3) na ovoj ~len se dol`ni vedna{ da postapat po baraweto na javniot obvinitel, a najdocna vo rok od 30 dena od denot na priemot na baraweto. Samo vo isklu~itelno slo`eni slu~ai za te{ki krivi~ni dela izvr{eni od pove}e lica na pogolemo podra~je ili od organizirana kriminalna grupa po barawe na javniot obvinitel, Ministerstvoto za

31

vnatre{ni raboti, drugite dr`avni organi i drugite pravni lica se dol`ni da postapat vo rok ne podolg od 90 dena od denot na priemot na baraweto. (8) Javniot obvinitel mo`e sekoga{ da bara od Ministerstvoto za vnatre{ni raboti, od drugite dr`avni organi, od instituciiye {to vr{at javni ovlastuvawa i drugite pravni lica, do koi podnel barawe za sobirawe na potrebni izvestuvawa, vedna{ da go izvestat za merkite {to gi prezele. (10) Javniot obvinitel i drugite dr`avni organi, instituciite {to vr{at javni ovlastuvawa i drugite pravni lica se dol`ni pri sobirawe, izvestuvawa, odnosno pri davawe podatoci da postapuvaat pretpazlivo, vodej}i smetka da ne im se na{teti na ~esta i ugledot na licata na koi se odnesuvaat ovie podatoci.

^len 144-a

Zakrivi~ni dela za koi so zakon e propi{ana kazna zatvor od najmalku ~etiri godini, za krivi~ni dela storeni od pove}e izvr{iteli, ili koga toa go baraat osobeno opravdani pri~ini, poradi efikasno obezbeduvawe dokazi za obvinenieto, javniot obvinitel mo`e da naredi edno ili pove}e ovlasteni lica od soodvetnoto ministerstvo ili drug dr`aven organ da mu bidat staveni na raspolagawe za opredelen period vo prethodnata ili vo krivi~nata postapka {to e povedena po negovo barawe, no najmnogu za edna godina,

^len 203-a

(1) Istra`niot sudija ili sovetot so re{enie mo`e da opredeli privremeno obezbeduvawe na imot ili sredstva {to se vo vrska so krivi~noto delo. Imotot ili sredstvata {to se oredmet na obezbeduvawe se stavaat pod nadzor na sudot. Pod privremeno obezbeduvawe na imot ili sredstva se podrazbira i privremeno zamrznuvawe, zaplenuvawe, zadr`uvawe na fondovi, bankarski smetki i finansiski transakcii ili prinosi od krivi~noto delo.

(2) Pokraj predmetite od ~lenot 203 na ovoj zakon, sudot mo`e da donese re{enie za zamrznuvawe na sredstva, smetki i fondovi za koi postoi somnevawe deka pretstavuvaat prinos od izvr{eno krivi~no delo.

(3) Merkite za privremeno obezbeduvawe na predmeti, imot ili sredstva mo`at da traat do zavr{uvaweto na postapkata.

(4) Privremenoto zamrznuvawe na smetki mo`e da trae do zavr{uvaweto na postapkata, a negovata opravdanost }e se preispituva po slu`bena dol`nost sekoi dva meseca.

(5) Obezbeduvaweto na nedvi`niot imot se vr{i so stavawe na hipoteka. (6) Zaplenuvaweto na pari~ni sredstva se vr{i so nalog i se ~uvaat vo

sef, ili se deponiraat na posebna smetka bez pravo na raspolagawe. (7) Re{enieto za zamrznuvawe na finansiska transakcija ili bankarska

smetka, sudot go dostavuva do bankata ili druga finansiska institucija. (8) Nikoj ne mo`e da se povikuva na bankarska tajna za da izbegne

izvr{uvawe na sudsko re{enie za privremeno zamrznuvawe, zaplenuvawe ili zadr`yvawe na sredstva deponirani vo banka.

32

^len 203-b

Re{enie za privremeno obezbeduvawe na predmeti ili imot, sudot mo`e da donese na barawe od druga dr`ava, vo slu~aite opredeleni so me|unarodnite dogovori ratifikuvani vo soglasnost so Ustavot na Republika Makedonija.

^len 203-g

(1) Merkite za privremeno obezbeduvawe i odzemawe na predmeti ili imot, se opredeluvaat so re{enie na sudot i toa istra`niot sudija vo tekot na istragata i po podigawe na obvinitelniot akt sovetot na sudot odnosno sudija poedinec. (2) Po `alba na re{enieto na istra`niot sudija odlu~uva krivi~niot sovet od ~lenot 22 stav (6) na ovoj zakon, a protiv re{enieto na sude~kiot sudija, odnosno sovetot odlu~uva neposredno povisokiot sud. (3) Predmetite odzemeni sprotivno na ovoj ~len, ne mo`at da se upotrebat kako dokaz vo postapkata.

^len 207

(2) Po prestanokot na pri~inata za zaplenuvawe, zadr`uvawe ili zamrznuvawe, istra`niot sudija donesuva re{enie za nivno osloboduvawe i vra}awe. (3) Re{enieto od stavot (2) na ovoj ~len, vedna{ se dostavuva do soodvetnata finansiska ili druga institucija.

XXVII.-a POSTAPKA SPREMA PRAVNI LICA

1. Op{ti odredbi

^len 477-a

(1) Odredbite na ovaa glava se primenuvaat vo postapkata na utvrduvawe na krivi~nata odgovornost i izrekuvawe kazni i drugi merki na pravnite lica kako storiteli na krivi~ni dela. (2) Dokolku so odredbite od ovaa glava poinaku ne e opredeleno, vo postapkata sprema pravni lica soodvetno se primenuvaat odredbite od ovoj zakon za: osnovnite na~ela; mesnata nadle`nost, posledici od nenadle`nost i sudir na nadle`nosta; izzemawe, obvinet; branitel; podnesoci; zapisnici; rokovi; vra}awe vo porane{na sostojba; tro{oci; imotno-pravno barawe; donesuvawe i soop{tuvawe na odlukite; dostavuvawe na pismena; povikuvawe; zadr`uvawe na lica, garancija i odzemawe na patna isprava; pritvor; doka`uvawe; skratena postapka; izrekuvawe na merkata konfiskacija na imot i imotna korist i odzemawe predmeti; redovni i vonredni pravni lekovi i na postapkata za nadomest na {teta na neopravdano osudeni lica.

33

^len 477-b

(1) Koga e podnesena krivi~na prijava protiv odgovorno lice ili pretstavnik na pravno lice, ako postojat osnovi na somnevawe deka se ispolneti uslovite za krivi~na odgovornost na pravnite lica opredeleni so Krivi~niot zakonik, javniot obvinitel mo`e po slu`bena dol`nost da bara pokrenuvawe krivi~na postapka za istoto krivi~no delo i protiv pravnoto lice. (2) Javniot obvinitel mo`e da odlu~i da ne prezema gonewe ili da se otka`e od krivi~noto gonewe vrz osnova na ~lenot 146 od ovoj zakon, ako pravnoto lice nema nikakov imot ili imotot e tolku mal, {to ne mo`e da gi pokrie nitu tro{ocite na krivi~nata postapka, ili ako protiv pravnoto lice se vodi postapka za ste~aj. (3) Za krivi~noto delo na pravnoto lice i na odgovornoto lice vo pravnoto lice se sproveduva edinstvena postapka, a ako za toa postojat opravdani pri~ini postapkata mo`e da se razdvoi.

^len 485

(1) Predmetite {to spored Krivi~niot zakonik mora da se odzemat, }e se odzemat i koga krivi~nata postapka nema da zavr{i so presuda so koja obvinetiot se oglasuva za vinoven.

^len 488

(1) Ako so drugi dokazi sudot ne mo`e da ja opredeli vrednosta na imotot i imotnata korist {to treba da se konfiskuva, }e odredi ve{ta~ewe. (2) Koga postoi somnevawe deka imotot se nao|a vo stranstvo, sudot e dol`en da raspi{e me|unarodna poternica ili objava. (3) Sudot vo pribiraweto na potrebnite dokazi za utvrduvawe na visinata na iznosot na imotot i imotnata korist pribaveni so krivi~no delo, mo`e da pobara porebni izvestuvawa od drugi dr`avni organi, finansiski institucii, drugi pravni lica i gra|ani koi se dol`ni bez odlagawe istite da gi dostavat.

^len 489

(1) Koga se ispolneti uslovite za konfiskacija na imot i imotna korist, sudot po slu`bena dol`nost }e naredi privremeni merki na obezbeduvawe utvrdeni so ~lenot 203 na ovoj zakon. (2) Merkite od stavot (1) na ovoj ~len sudot mo`e da gi odredi sprema treti lica za koi postoi somnevawe deka vrz niv se preneseni imot i imotna korist pribaveni so krivi~no delo bez soodveten nadomestok.

^len 493-a

(1) Koga postojat fakti~ki ili pravni pre~ki za vodewe na krivi~na postapka protiv opredeleno lice, sudot na predlog na javniot obvinitel }e sprovede posebna postapka za konfiskacija na imot i imotna korist i

34

odzemawe na predmeti ako se ispolneti uslovite za primena na ovie posebni merki od Krivi~niot zakonik. (2) Vo postapkata od stavot (1) na ovoj ~len, sudot }e gi izvede potrebnite dokazi od koi }e utvrdi deka se raboti za imot ili imotna korist steknati so krivi~no delo ili za predmeti koi se upotrebeni ili nastanale so izvr{uvawe na krivi~no delo ili treba da se odzemat spored odredbite na Krivi~niot zakonik. (3) Ako so vakvoto re{enie se zadira vo pravata na treto lice, protiv odlukata na sudot liceto od koe se konfiskuva imotot ili imotnata korist ili predmetite ima pravo na `alba vo rok od osum dena do neposredno povisokiot sud.

^len 493-b

(1) Konfiskacijata na imot i imotna korist se izvr{uva vo rok od 30 dena po pravosilnosta na presudata. (2) Nalogot za izvr{uvawe go izdava sudot koj ja donel prvostepenata presuda. (3) Izvr{uvaweto se sproveduva nad imotot i imotnata korist opredeleni so sudskata odluka, a ako toa delumno ili celosno ne e mo`no, izvr{uvaweto se sproveduva od preostanatiot imot na liceto na koe mu e izre~ena takvata merka. (4) Prigovor na izvr{nosta ne e dozvolen, a prisilnoto izvr{uvawe }e se zapre samo ako liceto dobrovolno go vrati imotot ili ja plati visinata na imotnata korist na smetkata na sudot. Bankite i drugite finansiski institucii kade {to e smetkata vrz koja se izvr{uva ovaa merka, se dol`ni da ja izvr{at bez nikakvo odlagawe i da spre~at eventualno prenesuvawe ili finansiski transakcii. (5) Pravnite dela sklu~eni po izvr{uvawe na krivi~noto delo, a so namera da se namali vrednosta na imotot {to e predmet na konfiskacija, se neva`e~ki. (6) Prigovor e dozvolen samo na nalogot so koj se opredeluva izvr{uvawe nad ostanatiot imot.

^len 505-a (1) Doma{nite sudovi postapuvaat na molba na stranskiot organ pri

prezemawe na privremeni merki na obezbeduvawe od ~lenot 203-a na ovoj zakon, ili pri izvr{uvawe na merkata konfiskacija na imot i imotna korist i odzemawe na predmeti, pri {to postapuvaat vo soglasnost so odredbite na me|unaroden dogovor.

(2) Konfiskuvaniot imot i imotna korist ili odzemenite predmeti moo`at da se otstapat so sudska odluka na stranska dr`ava pod uslovi opredeleni so me|unaroden dogovor.

(3) Doma{nite sudovi pod uslovi opredeleno so me|unaroden dogovor mo`at da pobaraat od stranski organi opredeluvawe na privremeni merki na obezbeduvawe od ~lenot 203-a na ovoj zakon i izvr{uvawe na konfiskacija na imot i imotna korist i odzemawe na predmeti.

(4) Vo slu~aj koga so me|unaroden dogovor e opredeleno deka konfiskuvaniot imot i imotna korist treba da se podeli me|u Republika

35

Makedonija i druga dr`ava, takov predlog do stranskata dr`ava dostavuva Ministerstvoto za pravda.

HARMONIZACIJA

NA ZAKONOT ZA SPRE^UVAWE NA PEREWE PARI SO

ME\UNARODNITE KONVENCII, DIREKTIVI I PREPORAKI ^len 1 Obrazlo`enie: Odredbite i sodr`inata na zakonot se usoglasuva so predlo`enite izmeni vo KZ, kako i so odredbite na Strazbur{kata (~len 5, 6, 8 i 23) i Konvencijata od Palermo po odnos na inkriminacijata na perewe pari i drugi prinosi od kaznivo delo. Kako podra~je na primena na merkite i dejstvijata predvideni so ovoj zakon se predvideni: bankarskoto i finansiskoto rabotewe, kako i drugite aktivnosti vo platniot i pravniot promet, odnosno prometot na parite i drugite sredstva za pla}awe i prometot na imotot i imotnite prava. ^len 2 Obrazlo`enie: Na oddelni izrazi upotrebuvani vo na{iot zakon im e dadena definicija {to odgovara na odredbite vo me|unarodnite konvencii. Na primer poimot "prinos od kaznivo delo", poimot prinos e prezemen od me|unarodnite konvencii bidej}i e posoodveten za{to gi pokriva ne samo prinosite {to imaat materijaliziran oblik na prihod, tuku i prinosite vo vid na pobaruvawa na idni prava. Odredbata od to~ka 1 na ~lenot 2, vo koja e sodr`ana definicijata na pereweto pari i drugi prinosi od kaznivo delo, e usoglasena so ~l. 3 na Vienskata konvencija, ~l. 6 st. 1 na Strazbur{kata konvencija i ~l. 6 st. 1 na konvencijata od Palermo. Poimot na imot e opredelen vo naj{iroka smisla: kako imot od sekakov vid, telesen ili bestelesen, podvi`en ili nepodvi`en, kako i pravni akti ili dokumenti {to slu`at kako dokaz za nositelot ili pravata vrz imotot, soglasno Strazbur{kata konvencija, ~l. 1 to~ka b i konvencijata od Palermo, ~l. 2 to~ka g. Istotaka, definicijata na poimot "subjekti" e usoglasena so redefiniraniot poim na subjekti vo Direktivata na EU od 2001 godina (~l. 2a). Vo to~kata 8 na ~lenot 2 se definira "finansirawe na terorizam" soglasno preporakite na FATF.

36

^len 3 Obrazlo`enie: Vo ovoj ~len se utvrduva deka Direkcijata za spre~uvawe na perewe pari e organ vo sostav na Ministerstvoto za finansii, odgovoren za realizirawe na prevencijata od pereweto pari i drugite prinosi od kaznivo delo i za finansirawe na terorizmot. Direkcijata ja rakovodi direktor imenuvan od Vladata na RM, a na predlog na ministerot za finansii so mandat od 4 godini. Ovoj ~len precizno gi opredeluva slu~aite pri koi mandatot na direktorot zavr{uva ili koga toj mo`e da bide otpovikan. So namera da se vtemelat principite na merit-sistemot, vladata mo`e da go otpovika direktorot i pred istekot na negoviot mandat, samo ako izostanuvaat pozitivnite rezultati od negovoto rabotewe {to se utvrduvaat vrz osnova na godi{niot izve{taj za rabota na Direkcijata. ^len 4 Obrazlo`enie: Ovoj ~len precizno gi opredeluva osnovnite nadle`nosti na Direkcijata so nivno taksativno nabrojuvawe. ^len 5 Obrazlo`enie: Vo ovaa odredba, {to na op{t na~in gi odreduva merkite i aktivnostite na pravnite i fizi~kite lica, se opfateni i merkite {to ovie subjekti gi prezemaat po odnos na transakciite za koi postoi somnevawe deka se povrzani so perewe prinosi od kriminal. Vo ovaa smisla, Vienskata konvencija predviduva obvrska za usvojuvawe na neophodni merki za nadle`nite dr`avni organi da mo`e da ja identifikuvaat, otkrijat, zamrznat ili zaplenat dobivkata, sopstvenosta ili sredstvata na deloto zaradi kone~na zaplena (~l. 5). Sli~ni odredbi sodr`at Strazbur{kata konvencija (~l. 3 i 4), i konvencijata od Palermo (~l.7 i 12). ^len 6 Obrazlo`enie: Ovoj ~len nametnuva obvrska, merkite i dejstvijata za spre~uvawe na perewe pari subjektot da gi prevzema i koga e vo postapka na ste~aj ili likvidacija, za da se namali mo`nosta od zloupotreba (po izvr{enata transakcija na perewe pari pravnoto lice da bide likvidirano so {to prestanuvaat negovite obvrski). ^len 7 Obrazlo`enie: So odredbite na ovoj ~len se opredeluvaat slu~aite na zadol`itelno utvrduvawe na identitetot na klientite od strana na subjektite koi se dol`ni za utvrduvawe na identifikacijata. Obvrskata za identifikacija e predvidena vo me|unarodnite konvencii i toa: Vienskata konvencija (~len 5 stav 3); Strazbur{kata konvencija (~len 3 i 4); i konvencijata od Palermo (~len 12). Ovoj ~len e vo potpolna usoglasenost so odredbite na dvete Direktivi na EU kade se propi{uva zadol`itelna obvrska za dru{tvata za osiguruvawe za identifikacija na klientite pri vr{ewe na raboti na osiguruvawe na `ivot.

37

^len 8 Obrazlo`enie: Ovoj ~len, vo soglasnost so preporakite na FATF gi opredeluva podatocite koi se potrebni za da se izvr{i identifikacija na klientot bez ogled dali stanuva zbor za fizi~ko ili pravno lice. ^len 9 Obrazlo`enie: Ovoj ~len gi zadol`uva subjektite da go utvrdat identitetot na klientot na sekoja poedine~na ili povrzana (gotovinska ili bezgotovinska) transakcija koja }e go nadmine iznosot od 15.000 EVRA. Obvrskata za identifikacija na klientot pri transakcija od nad 15.000 EVRA e vo soglasnost so ~len 3 od Direktivata na EU. Bez ogled na iznosot na transakcijata sekoga{ koga postoi osnova za somnevawe za perewe pari ili finansirawe na terorizam, subjektot e dol`en da izvr{i identifikacija. ^len 10 Obrazlo`enie: Ovoj ~len go zadol`uva subjektot da go utvrdi identitetot na opolnomo{tuva~ot vo site slu~ai koga transakcijata se vr{i vo korist na treto lice ili koga postoi somnevawe dali klientot dejstvuva vo svoe ime i smetka ili vo ime i smetka na treto lice. ^len 11 Obrazlo`enie: ^lenot 11, koj se odnesuva na identifikacija koga klientot ne e fizi~ki prisuten, e vo soglasnost so ~len 5 od vtorata Direktiva na EU i se voveduva zaradi za{tita od upotrebata na novite i razvienite tehnologii vo scenarijata za perewe pari. ^len 12 Obrazlo`enie: Ovoj ~len ja regulira posledicata od nepridr`uvaweto kon obvrskata za identifikacija na klientot ili na opolnomo{tuva~ot. So ovoj ~len se ovlastuvaat subjektite da go odbijat vr{eweto na transakcijata ili dokolku e vo tek da ja zadr`at. Subjektot zatoa {to ja odbil ili zadr`al transakcijata ja izvestuva Direkcijata, a zadr`uvaweto trae se dodeka ne se izvr{i potrebnoto identifikuvawe ili ne bidat opredeleni privremeni merki. ^len 13 Obrazlo`enie: Vo ~len 13 se ograni~uvaat gotovinskite pla}awa nad odredena vrednost - 15.000 EVRA. Od perspektiva na prevencija ovaa odredba ima isklu~itelno zna~ewe, faktot {to klientite }e se naso~at transakciite nad odredeni iznosi da gi vr{at preku banka, zna~i aktivirawe na instrumentite predvideni vo ovoj zakon (identifikacija, ~uvawe na podatoci itn.). Te`i{teto na zabranata {to vo nea e sodr`ana ne

38

pa|a vrz samata transakcija, tuku vrz aktot na nejzinata registracija odnosno legalizacija. Ottuka, zabranite ne se odnesuvaat samo na klientite, tuku i na nadle`nite organi {to vr{at registracija ili prenos (registarot na hartii od vrednost, upravata za javni prihodi pri prijavuvawe na prenos na nedvi`nosti, katastarot, MVR pri registracija na vozila itn.). Odredbite na ovoj ~len se usoglaseni spored odredbite na ~len 3 od Direktivata na EU od 2001 godina. ^len 14 Obrazlo`enie: ^len 14 sozdava osnova za posebno sledewe na odredeni transakcii, odnosno transakcii za koi postoi somnevawe deka se povrzani so perewe pari ili finansirawe na terorizam koe e utvrdeno vrz osnova na indikatorite za prepoznavawe na somnitelni transakcii. Ovie odredbi se vo soglasnost so preporakite na FATF i ovozmo`uvaat primena na odredbite od ovoj zakon koi se odnesuvaat na privremenite merki. ^len 15 Obrazlo`enie: Odredbite od ovoj ~len se odnesuvaat na transakcii za koi postojat osnovi na somnevawe deka se povrzani so teroristi~ka aktivnost, i se vo soglasnost so Osumte preporaki na FATF za presekuvawe na finansiraweto na terorizmot i drugite te{ki dela i za pereweto kriminalni prinosi od takvi zlostorstva. ^len 16 Obrazlo`enie: So ~len 16 se statuira obvrska za Carinskata uprava da prevzema merki i dejstvija za spre~uvawe na perewe pari pri kontrolata na transferot na gotovi pari ili hartii od vrednost. Ovoj ~len e vo soglasnost so preporakite na Sovetot na Evropa. ^len 17 Obrazlo`enie: ^lenot 17, usoglasen so op{tata odredba za ~uvawe na podatocite vo preporakite na FATF i vo Direktivite na EU, pokraj site merki i dejstvija za otkrivawe i spre~uvawe na perewe pari i drugi prinosi od kaznivo delo, gi zadol`uva subjektite koi vo ramkite na svoeto zanimawe ili profesija vr{at menuva~ki raboti, da vr{at zadol`itelna identifikacija na klientite pri menuva~ki raboti od 2.500 EVRA i se utvrduva periodot na ~uvawe na tie podatoci da e 10 godini. ^len 18 Obrazlo`enie: Poa|aj}i od faktot deka transferot na pari e osobeno osetliv na perewe pari so ~len 18, se voveduva obvrska za davatelite na uslugi za brz transfer na pari da prezemaat merki za spre~uvawe na perewe pari. Pokraj site obvrski propi{ani so ovoj zakon davatelite na ovie uslugi imaat obvrska da go utvrduvaat identitetot na klientot pred sekoja

39

transakcija pogolema od 2. 500 EVRA i podatocite za identitetot na klientot i negovata transakcija da gi zabele`uvaat vo numeriran registar koj se dol`ni da go ~uvaat najmalku 10 godini od poslednata zavedena transakcija. ^len 19 Obrazlo`enie: So ~lenot 19 se propi{uva obvrska za prireduva~ite na igri na sre}a vo igra~nici (kazina) vr{at identifikacija na klientot vedna{ po vleguvaweto vo kazinoto za da se postigne usoglasenost so ~len 3 od Vtorata Direktiva na EU. ^len 20 Obrazlo`enie: So odredbite vo ~lenot 20 se opredeluva rok za ~uvawe na podatocite obezbedeni vrz osnova na ovoj zakon i na podatocite dostaveni do Direkcijata, vo soglasnost so predvidenata kazna za krivi~noto delo perewe pari so rokovite na zastarenost za nivno gonewe. Odredbite na ovoj ~len se usoglaseni spored ~len 4 od Direktivata na EU od 2001 godina. ^len 21 Obrazlo`enie: Ovoj ~len e usoglasen so odredbite na ~len 6 i ~len 8 od Direktivata na EU od 2001 godina. ^len 22 Obrazlo`enie: Vo ~lenot 22 zakonski se fiksira obvrskata za dostavuvawe podatoci do Direkcijata, {to se aktivira vo tri slu~ai: koga se raboti za transakcii za koi postoi somnevawe deka se povrzani so perewe pari i drugi prinosi od kaznivo delo, za gotovinska transakcija vo iznos pogolem od 15. 000 EVRA kako i za povrzani gotovinski transakcii vo iznos pogolem od 15. 000 EVRA. Dostavenite podatoci se koristat edinstveno za celite na otkrivawe i spre~uvawe na perewe pari. Ovoj ~len e vo soglasnost so ~len 6 na Direktivata na EU od 2001 godina. ^len 23 Obrazlo`enie: Vo ~len 23 se pro{iruva zakonska obvrska i na dr`avnite organi i instituciite {to vr{at javni ovlastuvawa do Direkcijata da podnesat pismeni izve{tai pri somnevawe za perewe pari za koe se izvesteni ili za koe }e doznaat na nekoj drug na~in vo tekot na svoeto rabotewe. Odredbite na ovoj ~len se vo soglasnost so konvencijata od Palermo (~len 7 stav 4 i ~len 31), kako i ~len 7 od Direktivata na EU od 2001 godina.

40

^len 24 Obrazlo`enie: Ovoj ~len e vo soglasnost so Strazbur{kata konvencija (~len 25), Vienskata konvencija (~len 19) i ~len 6 od Direktivata na EU od 2001 godina. Vo stav 4 od ~len 24, sledej}i gi pozitivnite iskustva na drugite dr`avi i me|unarodnite standardi, zakonot gi propi{uva situaciite koi pretstavuvaat isklu~ok od zabranata za otkrivawe na identitetot na vraboteniot vo subjektot koj dostavuva podatoci, informacii ili izve{tai do Direkcijata. ^len 25 Obrazlo`enie: Vo ~len 25, zaradi sozdavawe kompletna slika na efikasnosta na sistemot za spre~uvawe na perewe pari, me|u drugoto se propi{uva zakonska obvrska Javniot obvinitel da ja izvestuva Direkcijata za sekoja povedena postapka za krivi~noto delo perewe pari. Odredbite od ovoj ~len se vo soglasnost so Direktivata na EU od 2001 godina. ^len 26 Obrazlo`enie: ^lenot 26, go regulira pra{aweto za doverlivosta na podatocite i izve{taite {to gi prima Direkcijata (slu`bena tajna). Isto taka, vo ovoj ~len e odreden rok vo koj Direkcijata e dol`na da gi ~uva podatocite za konkretni transakcii i klienti, po koj na istiot taa gi uni{tuva. Ovoj ~len e vo soglasnost so ~len 8 od Direktivata na EU od 2001 godina. ^len 27 Obrazlo`enie: Odredbite na ovoj ~len se odredeni vo soglasnost so ~len 8 od Direktivata na EU od 2001 godina, i so preporakite na FATF (vtorata grupa na preporaki br. 9 do 29). ^len 28 Obrazlo`enie: Vo ~lenot 28 se ureduva edna od osnovnite funkcii na Direkcijata da izgotvi i podnese izve{taj do nadle`nite dr`avni organi sekoga{ koga postojat osnovi na somnenie za storeno krivi~no