TURZM E TM ALAN Ö RENCLERN UMUTSUZLUK VE KAYGI … · 2016. 4. 11. · Kaygı hafif ve orta iddetten iddetliye kadar yaanır ve orta iddette kaygı isteklendirme (motivasyon) salamada

TUR�ZM E��T�M� ALAN Ö�RENC�LER�N UMUTSUZLUK VE KAYGI SEV�YELER� �LE E��T�ME YÖNEL�K TUTUMLARI ARASINDAK� �L��K�N�N BEL�RLENMES�NE YÖNEL�K B�R

ARA�TIRMA

“A RESEARCH OF DETERMINATION OF HOPELESSNESS AND ANXIETY LEVELS OF STUDENTS STUDYING TOURISM EDUCATION

IN TERMS OF ATTITUDES OF EDUCATION”

Yrd. Doç. Dr. Rüya EHT�YAR∗∗∗∗

Engin ÜNGÜREN∗∗∗∗∗∗∗∗

Özet

Turizm i�letmeleri global düzeyde inceledi�inde sosyal ve psikolojik sorunların fazlala�tı�ı görülmektedir. Kaygı ve umutsuzluk kavramlarının bireyin ruhsal sa�lı�ı içersinde de�erlendirilmesi ve turizm ö�rencilerinin sektörden uzakla�ması, turizm e�itimi veren kurumların etkinli�iyle beraber ö�rencilerin sosyo-psikolojik durumlarını incelemeyi gerektirmektedir. Sa�lık, ya�amı sürdüren ana etmen oldu�undan dolayı ki�inin biyolojik, psikolojik ve sosyal yönden uyum içinde olmasıdır. Ara�tırma lise ve üniversitede turizm e�itimi alan toplam 496 ö�renci üzerinde gerçekle�tirilmi�tir. Umutsuzluk ve kaygı arasında pozitif yönlü bir ili�ki saptanmı� ve ö�rencilerin almı� oldukları e�itime yönelik tutumlarıyla kaygı ve umutsuzluk düzeyleri arasında anlamlı ili�ki belirlenmi�tir. Ö�rencilerin okul ve aileleriyle ileti�imlerinin daha etkin hale getirilmesi, liselerde bulunan rehberlik servislerinin verimlili�inin arttırılması, üniversitelerde kariyer planlama hizmetlerinin sunulması, ö�rencilerin sosyal yönlerini geli�tirici ve birbirleriyle yakınla�malarını sa�layıcı çalı�maların yapılması, ö�retim elemanlarının ö�rencilere mentorluk konusunda daha aktif �ekilde yardımcı olmaları ö�rencilerin mesleki ve ki�isel geli�imleri konusunda yardımcı olacaktır.

Anahtar Sözcükler: Turizm e�itimi, umutsuzluk, durumluk ve sürekli kaygı

*Akdeniz Üniversitesi Turizm ��letmecili�i ve Otelcilik Yüksekokulu, Antalya, e-posta: [email protected] ** Akdeniz Üniversitesi Alanya ��letme Fakültesi, Ara�tırma Görevlisi, Alanya-Kestel, e-posta: [email protected]

Uluslararası Sosyal Ara�tırmalar Dergisi The Journal Of International Social Research

Volume 1/4 Summer 2008

160 Yrd. Doç. Dr. Rüya EHT�YAR-Engin ÜNGÜREN

Abstract

As far as the tourist ventures are concerned, we regret to state that social and psychological promblems are on the increase. In addition to this, students’negative approach to the sector, together with their personal anxiety and hoplessness, requires an alaborate study not only of their socio-psychological cases but of the activities of such schools as well. Health as being the basic factor in one’s survival is to be in conformity with biological, psychological and social aspects of life.The sample of research was realized of 496 high school studenst and undergraduates who study tourism. According to results of this research meaningful and pozitif relation is determined between hopelessness and state-trait anxiety. Besides meaningful result attitudes of education is determined on hopelessness and state-trait anxiety Those which will help to improve students’ vocational and personal developments are as follows; to urge students to be in direct communication with their school and parents, to have the Counseling Service in high schoo work much more effectively, to provide undergraduates with career-planning services at universities, to encourage student interction and make every effort to help them socialize, to let the Members of Staff to offer more active counselling opportunities for students.

Keywords: Tourism education, hopelessness, state and trait anxiety

G�R��

Turizmin ülke ekonomilerine yapmı� oldu�u katkı sürekli bir artı� göstermektedir (Keung, 2000: 121). Uluslararası turizm pazarından daha fazla pay almak isteyen ülkelerin, fiyat ve fiyat dı�ı unsurlara ba�lı olarak rekabete giri�mesi, modern turizm anlayı�ının gerektirdi�i hizmet kalitesinin sa�lanması ve turist ile turiste hizmet edenler arasındaki ili�kilerin sa�lıklı ve kaliteli olarak gerçekle�tirilmesi zorunlulu�u, büyük ölçüde sektörde istihdam edilen i�gücünün meslekî ve teknik e�itim düzeylerinin yüksek olmasına ba�lıdır (Christou, 1999: 683; Alp, 1992: 47). Nitelikli insan gücüde ancak etkin ve kaliteli turizm e�itim ve ö�retimiyle sa�lanabilir (Ünlüönen, 2000: 218). �nsan kayna�ına yatırım yapılmadı�ı sürece fiziksel ve teknolojik donanımın ve ekonomik geli�melerin hizmet kalitesinin arttırılmasında ve geli�tirilmesinde tek ba�ına önem ifade etmemektedir (Seymen 2002: 17).

Turizm i�letmelerini global düzeyde inceledi�inde sosyal ve psikolojik sorunların fazlala�tı�ını görülmektedir. �� gören devir oranlarının yüksek olması (Wood, 1992; Iverson ve Deery, 1997; Siu ve ark., 1997; Hiemstra, 1990; Ku�luvan ve Ku�luvan, 2004) sektör çalı�anlarında tükenmi�lik belirtileri



Turizm E�itimi Alan Ö�rencilerin Umutsuzluk ve Kaygı Seviyeleri ile E�itime Yönelik Tutumları Arasındaki �li�kinin Belirlenmesine Yönelik Bir Ara�tırma 161

ba�laması (Ako�lan-Kozak, 2001; Zohar, 1994), i� tatminin dü�ük olması (Akta� ve Ehtiyar, 1995) turizm e�itimi almı� ki�ilerin zamanla sektörden uzakla�ması gibi olumsuz etkenler verimlili�i ve hizmet kalitesini dü�ürerek maliyetlerini artırmaktadır.

Turizm e�itimi alan ö�renciler sektörün potansiyel birer temsilcisi durumundadır. Fakat sektörün içersinde barındırdı�ı sorunların ö�rencileri sektörden uzakla�tırdı�ı yapılan ara�tırmalarla tespit edilmi�tir. “Bir e�itim sisteminin etkinli�inin ve kalitesinin, e�itti�i ki�ilerin i� gücü piyasasındaki yer ve konumlarıyla ölçülmesi” (Ünlüönen 2004:109), turizm e�itimi veren kurumların etkinli�i ve kalitesiyle beraber ö�rencilerin sosyo-psikolojik durumlarını incelemeyi gerektirmektedir.

Turizm e�itim kurumlarının temel amacı, turizm sektöründe i� görecek elemanları temel e�itimden geçirerek tüm e�itim alanlara turizm bilinci ve felsefesini kazandırılmasıyla turizm sektörünün geli�mesine katkıda bulunarak turizm sektörüne yeti�mi� kalifiye personel sa�lamak (Mısırlı, 2002: 42), yönetim tekniklerini ö�reterek dünyada hakim, kabul görmü� anlayı�a uyum sa�latmak, yeni kavram, fikir ve teknolojileri kavrayabilecek üst düzey turizm profesyonellerini yeti�tirmektir (Üzümcü ve Bayraktar, 2004: 80). Bu amaçları kapsayan e�itim sürecinin uygulama, ekonomik olma, geli�melere uyum sa�layarak hayata hazırlayıcı olma, devamlılık, topluma ve sektöre dönük olma içeri�ini ta�ımalıdır (Aklan ve ark. 1996: 17). Turizm, alanındaki altyapı yatırımları, nitelik ve nicelik açısından ne kadar yeterli olursa olsun sosyal üst yapı yatırımları içersinde en önemli unsuru olu�turan turizm e�itimi ile desteklenmedikçe yarar sa�lamayacaktır (Tüyluo�lu, 2003: 10).

Ülkemizde turizm e�itimi veren okul sayıları daha çok yüksekö�retim düzeyinde yo�unla�ması bazı sorunları gündeme getirmektedir. Avrupa Birli�i’ndeki ülkelerin mevcut turizm e�itimi veren kurumları incelendi�inde genelde kurslar ve ortaö�renim düzeyinde yo�unla�makta oldu�u görülür (Pelit ve Güçer, 2006: 142 ).

Turizm e�itimi veren kurumların sayısındaki artı�ın, mezunların sayısındaki artı�ına yansımasına ra�men sektöre yansımaması di�er bir sorunu olu�turmaktadır (Eser, 2002: 144). Çünkü turizmle ilgili meslek ve meslekte çalı�anlar, e�itilmi� i� görenler ve mezunlar herhangi bir yasal düzenlemeyle korunmamaktadır (Mısırlı, 2002: 41). Bu durumda mezunları ba�ka sektörlere yönelmektedir. Yapılan ara�tırmalardan turizm e�itimi veren okullardan mezun olan ö�rencilerin zamanla sektörden ayrıldı�ı saptanmı�tır (Tablo 1). A�a�ıda yer alan tablo 1’de turizm e�itimi almakta olanlar veya turizm e�itimi almı� olanlar üzerine yapılan ara�tırmalar özet halde sunulmu�tur:




Yazar/ Yazarlar Temel Bulgu

Kızılırmak (2000), Ku�luvan (2000), A�ao�lu (1991), Tüylüo�lu (2003), King ve arkada�ları (2003), Altman ve Brothers (1995)

Turizm sektörünün i�gücü ihtiyacını, turizm e�itimi almamı� i�gücünü istihdam ederek kar�ılamakta oldu�u tespit edilmi�tir. Ayrıca turizm e�itimi almı� mezunların büyük ço�unlu�unun turizm sektörü dı�ında istihdam edildi�i saptanmı�tır.

Ünlüönen (2004), Ku�luvan ve Ku�luvan (2000)

Ö�rencilerin okumakta oldukları programa ve mezuniyet sonrası i� imkanları ile ilgili de�erlendirmelerinde zamanla olumsuz yönde de�i�imler saptanmı�tır. Ayrıca ara�tırmaya katılan ö�rencilerin ço�unlu�unun seçti�i bölümden pi�man oldukları ifade edilmi�tir.

Aksu ve Köksal (2005)

Ö�rencilerin sektöre kar�ı olumsuz bir tutum ve görü� içersinde oldukları saptanmı�tır. Ço�unlukla olumsuz tutum ve görü� içersinde olan ö�rencilerin yanında olumlu görü� beyan eden ö�renciler de bulunmu�, bu ö�rencilerin üniversite giri� sınavında turizm bölümünü ilk sırada ve istekli seçtikleri, stajlarını yurt dı�ında gerçekle�tirdikleri belirtilmi�tir.

Güzel (2006), Akta� ve Boyacı (1992

Yüksekö�retim kurumlarında sunulan turizm e�itimin hizmet kalitesi bakımından ö�rencilerin beklentilerini kar�ılamadıklarını ve tatmin düzeylerinin oldukça dü�ük oldu�unu tespit edilmi�tir.

Kozak ve Kızılırmak (2001), Pavesic ve Brymer (1990), Baron ve Maxwell (1993), Jenkis (2001), Pavesic ve Brymer (1990), Getz (1994)

Staj yapan ö�rencilerin yapmayan ö�rencilere göre daha olumsuz tutum içinde olduklarını saptanmı�tır. Turizm e�itimi almı� mezunların zamanla turizm sektöründe çalı�mak istemediklerini ifade edilmi�tir.

Pelit ve Güçer (2006), Gökdeniz ve ark. (2002), Çakır (1998), Ku�luvan ve Ku�luvan (2000), Baron ve Maxwell (1993)

Ö�renciler, verilen e�itimin staj esnasında yarar sa�lamadı�ını belirtmi� ve staj yaptıkları kurumlarının kendilerini ucuz i� gücü olarak gördükleri ifade edilmi�tir. Ayrıca ö�rencilerin stajlardan memnun olmadıkları ve stajın ö�rencileri meslekten uzakla�tırdı�ı saptanmı�tır.

Demirer (2000), Johnstone (1994)

Turizm i�letmecili�i ö�rencilerinin, sektör temsilcilerinin beklentilerini tam anlamıyla kar�ılamadıkları tespit edilmi�tir.

Turizm i�letmecili�i ö�rencilerinin beklentilerinin sektörle uyu�madı�ını saptamı� ve çalı�ma ko�ullarının ö�rencileri




Koyuncu (2000) olumsuz tutum içersine sürükledi�i ifade edilmi�tir.

Üzümcü ve Bayraktar (2004)

Turizm e�itmenlerinin verdi�i mesleki e�itimi etik açısından inceledikleri ara�tırmada, etik ilkelerin tam olarak uygulanmadı�ını ve verilen e�itimin yetersiz oldu�unu saptamı�lardır.

Cooper ve Shepherd (1997)

Turizm e�itimiyle turizm sektörü arasındaki ili�kiyi inceledikleri ara�tırmalarında, turizm endüstrisinin dü�ük statülü i� imkanı sundu�unu ve turizmin kariyer de�eri yüksek bir sektör olarak algılanmadı�ını ifade etmi�lerdir.

Purcell ve Quinn (1996) Turizm endüstrisinde çalı�anların e�itim durumları di�er sektörlerde çalı�anlara göre dü�ük kaldı�ı tespit etmi�tir.

Koko ve Guerrier (1994)

Turizm e�itimi almı� mezunların çalı�ma ko�ulları ve katılım ve geli�im fırsatlarının sınırlılı�ı, motivasyon yetersizli�i ve i� tatminsizli�inden dolayı sektörü terk ettiklerini saptamı�lardır.

Casado (1992)

Konaklama i�letmecili�ine ö�rencilerinin mezun olmadan önce oldukça gerçekçi beklentilerinin olması ve i�e alımlarında ba�arılı olacaklarını umduklarını ifade etmelerine ra�men konaklama i�letmelerindeki sirkülasyonun yüksek oldu�unu saptamı�tır.

Tablo 1: Turizm E�itimi Alan Ö�rencilerin Üzerinde Yapılmı� Çalı�malarla �lgili Literatür Taraması

Turizm e�itimini ve ö�rencilerin tutumlarını belirlemeye yönelik gerek yurt içinde gerekse yurt dı�ında yakın tarihli ve önceki tarihli ara�tırmalardan turizm e�itimi almı� özellikle üniversite mezunlarının sektörü terk etme ve ba�ka sektörlerde çalı�mak istedikleri anla�ılmı�tır. Bu sorunların önceki dönemlerden günümüze kadar devam ediyor olması, yapılan çalı�malar sonucu öne sürülen çözüm önerilerinin uygulamaya dönü�türülmesinde ba�arıya ula�ılamadı�ı izlenimini vermektedir.

Hawthorne deneylerinden, verimli çalı�manın kayna�ını mutlu çalı�anın olu�turdu�u kabul görmektedir (Tutar, 2007: 125). Mutlulu�un kayna�ını ise çalı�anların umut düzeylerinin yüksekli�ine kar�ı kaygı düzeylerinin dü�üklü�ü ile açıklanmaktadır. �nsanın sa�lı�ı konusunda 1978 Alma-Ata Bildirgesi kapsamında Dünya Sa�lık Örgütüne üye tüm devletlerin kabul edildi�i bildirgede, sa�lı�ın "hastalık olmayı�ı" �eklinde yapılan tanımını "bedensel, ruhsal ve sosyal yönlerden tam bir iyilik hali" olarak formüle edilmi� ve bunun temel bir insan hakkı oldu�unu vurgulamı�tır (Ünaldı ve ark. 1994: 3). Ba�ka bir anlatımla sa�lık, ya�amı sürdüren ana etmen oldu�undan dolayı ki�inin biyolojik, psikolojik, sosyal yönden




uyum içersinde olmasıdır (Arslan ve Kutsal, 1999: 173). Kaygı ve umutsuzluk kavramında bireyin ruhsal sa�lı�ı içersinde de�erlendirilen bir olgu olmakla beraber, günümüz modern dünyasında oldukça yaygın ya�andı�ı belirtilmektedir.

KAYGI (ANKS�YETE)

Kaygı, tehlikeyle ba� etmek için uyum sa�layıcı bir mekanizma, temel bir insan duygusu ve çok yönlü bir duygu durumu olup, bili�sel ö�eleri, öznel duyguları, fizyolojik belirtileri ve davranı�ları içerir (Özusta, 1995: 32).Kaygı, ya�amı tehdit eden ya da tehdit �eklinde algılanan içten (intrapsi�ik) veya dı�tan (çevresel) kaynaklanan bir tehlike, tehlike olasılı�ı ya da tehlike olarak algılanıp yorumlanan bir durum kar�ısında ya�anan duygu durumudur (Güleç ve Köro�lu, 1997: 453).

Psikiyatrik açıdan kaygı, somatik (bedensel) belirtilerin e�lik etti�i, normal dı�ı, nedensiz bir tedirginlik ve korku hali diye tanımlanır. �nsanlar genel olarak kaygıyı, gelece�e yönelik endi�e, kararsızlık, karma�a, korku, kısaca gelecekte kötü bir �ey olacakmı� gibi duyumsarlar. Kaygı, insanlık tarihi boyunca en sık kullanılan sözcüklerden biri olmu�tur (Köknel, 1999: 158-159).

Kaygı sözcü�ü etimolojik açıdan incelendi�inde kökünün Latince`de dar geçit anlamına gelen “angustioe” (Freud, ---: 225) ve eski Yunanca`da “anxietas” olup endi�e, korku, anlamına geldi�i görülmektedir (Köknel, 1998: 119).

Kaygı duygusu bula�ıcı bir özellik ta�ıyarak (Geçtan, 2003: 168), ki�inin geli�im süreci içinde bulundu�u çevresel ko�ullara göre kaygı düzeyi �ekillenmeye ba�lar. Kaygı duygusu ki�inin anne-babasının, ö�retmenlerinin ve arkada�larının davranı�larına göre de�i�me gösterir (Alisinano�lu ve Uluta�, 2000: 16). Anne-baba tutumlarının çocu�un öz saygı düzeyine etkide bulunabilece�ini, özellikle reddedilen, a�ırı disiplinle yeti�tirilen ve a�ırı korunmu� çocukların daha dü�ük öz saygıya sahip olduklarını, bunun da utanma, sıkılma ve kaygı ile ili�kisinin olabilece�i belirtilmektedirler. Ki�inin hayatında bulunan her bir kavram kaygı olu�turabilmektedir. Ki�ilerin olaylara yükledikleri anlamlardan, algılama düzeylerinden, ki�isel farklılıklardan kaygı seviyesini de�i�mektedir (�nanç, 1997: 9-11). Depresyonun kaygı düzeyine etkisinin psikopatolojik incelenmesinde, kaygının kalıtımsal, çevresel ve toplumsal etmenlerle de geçti�i görülmü�tür (Özusta, 1995).

Kaygı hafif ve orta �iddetten �iddetliye kadar ya�anır ve orta �iddette kaygı isteklendirme (motivasyon) sa�lamada yararlı olur (Beser ve Öz, 2003: 48). Yo�un kaygı, ki�inin ya�ayabilece�i en katlanılmaz duygulardan biridir. Çünkü kaygılı insan, kendini çaresizlik içersinde hisseder. Özellikle güç kazanma, yükselme ve çevreye egemen olma kavramlarına çok önem veren ki�ilerde bu duygu daha da yo�undur (Horney, 1999:36).




�nsanlar kaygıyı gelecekle ilgili olumsuzluk, karamsarlık, ba�arısızlık, endi�e, umutsuzluk duygularıyla birlikte dile getirmesinin yanında, fiziksel ve toplumsal çevreden gelen tehlikelere kar�ı bireyi uyarma, gerekli uyumu sa�lama ve ya�amı sürdürme i�lemine katkıda bulunarak insanı motive edici, tehlikelerle ba� etmek için uyum sa�layıcı, bili�sel ö�eleri, öznel duyguları, davranı�ları içeren çok yönlü bir duygu durumunu da içermektedir (Özusta,1995: 33; Güleç ve Köro�lu, 1997: 450).

Kaygı ile ilgili kavramsal çalı�malarda, durumluk kaygı (state anxiey) ve sürekli kaygı (trait anxiey) Cattell ve Scheier (1958) faktör analizi çalı�malarıyla ortaya atılmı� ve Spielberger (1966) çalı�malarıyla iki kaygı kavramı olu�turulmu�tur. Spielberger; durumluk kaygıyı (state anxiey) ki�inin özel durumları tehdit edici olarak yorumlaması sonucunda olu�an, �iddeti ve süresi, algılanan tehdidin miktarı ve ki�inin tehlikeli durum yorumunun kalıcılı�ıyla ili�kili, sürekli kar�ıla�ılmayan olaylarda bireyin gösterdi�i geçici duygusal tepkiler olarak ifade eder. (Özusta, 1995: 33). Bireyin içinde bulundu�u stresli durumdan dolayı hissedilen sübjektif korkudur. Stresin yo�un oldu�u zamanlar durumluk kaygı seviyesinde yükselme, stres ortadan kalkınca, dü�me olur . Sürekli kaygıyı (trait anxiey/Chronic anxiety) bireyin kaygı ya�antısına olan yatkınlı�ıdır. Ki�inin içinde bulundu�u durumu stresli olarak algılaması normal olan bir durumu tehlikeli ve öz de�erlerinin tehdit edildi�inin zannedilmesi sonucu olu�an kaygıdır. (Öner ve Compte, 1983: 2).

UMUTSUZLUK

1950`den bu yana psikologlar ve psikiyatrlar, umudun sa�lıktaki ve kendini iyi hissetmedeki rolüne vurgu yaparak, umudu amacın gerçekle�tirilmesindeki olumlu beklenti olarak açıklarlar (Cheavens ve ark., 2006: 136). Umudun en büyük özelli�i, olumlu geli�melerle beraber, bir çıkı� yolu oldu�una ili�kin inanç ve planların ba�arılaca�ı öngörüsüdür.

Umutsuzluk, hayata ve gelece�e bakı�taki kötümserli�in (pessimism) (Lavender ve Watkins, 2004: 130) yükselmesine kar�ıt iyimserli�in (optimism) dü�mesi veya ortadan kalkmasıyla açıklanır (Kashani ve ark. 1991: 331). Gelecekte olabilecek her �eyin �imdikinden daha iyi olmayaca�ı (Bayam ve ark. 2002:7) ve gelece�e yönelik olumsuz bakı� umutsuzluk kavramının ö�esini olu�turmaktadır (O`Connor ve ark., 2004: 1100). Carver ve Scheier (1990) iyimserli�i, gelecekten iyi ya�antıların beklenmesi, kötümserli�i de gelecekten kötü ya�antıların beklenmesi �eklinde açıklamaktadır. Kötümserlik, ki�inin durumluk negatif halini ifade etmektedir. Yani o ana baktı�ı olumsuzluktur. Olumlu ya�antılar kurgulamada yetersizlik ve gelecek hakkında olumsuz ya�antıyla ilgili beklentinin artması kurtulu� yok (no rescue) algısına zemin olu�makta ve kurtulu� yok algısı da umutsuzluk düzeyini attırmaktadır (Atay ve Gündo�ar, 2004: 47). Kısaca




umutsuzluk, bireyin gelece�e yönelik kötümserli�i olup, depresyon ve intihar arasındaki arabulucudur (O’connor ve ark., 2000: 155).

Birçok ara�tırmada depresyon, intihar ve umutsuzluk arasında yakın bir ili�ki bulunmu� ve umutsuzlu�un intihar davranı�ını yordalayıcı önemli bir bili�sel de�i�ken oldu�u belirtilmi�tir (Bradley ve ark., 2004; MacLeod ve ark., 2005; Palmeri ve Connelly, 2005).Umutsuzluk duygusu depresyonu a�ırla�tırarak ya�am kalitesini kötüle�tirir. Depresif ki�iler, kendilerini kusurlu görerek, kendileri için gerekli olan geli�im kaynaklarına sahip olmayaca�ı inancı onların gelece�ini umutsuz algılamalarına yol açar (Palmeri ve Connelly, 2005: 164). Depresyona ba�lı ölüm nedenlerinin önde geleni intihar olması, umutsuzlu�un bunu önceden belirleyecek bir unsur olması umutsuzlu�u ölçmenin önemini açı�a çıkarmaktadır (Seber ve ark., 1993: 142).

Umutsuzlu�un ölçümü konusunda yo�un çalı�ma yapan Beck, psikoterapi gören intihara te�ebbüs etmi� hastalarla ilgili ara�tırmasında, umutsuzluk ve intihar arasında bir ili�ki bulmu�tur. Beck, umutsuzlu�u, ki�ilerin objektif ve gerçekçi bir nedeni olmadı�ı halde, deneyimlerine yanlı� anlamların yüklemesi, amacına ula�mak için çaba sarf etmedi�i halde bunlardan negatif sonuçlar beklenmesi ve bunun sonucu olarak gelecek hakkında olumsuz beklentileri olan, daha genel anlamıyla gelece�e kötümser tutumlarının olması �eklinde tanımlamı�tır (Durak ve Palabıyıko�lu, 1994: 311; Abbey, 2006: 174).

Ergenlerde depresyonun tipik özellikleri incelendi�inde, öfke ve sinirlilik davranı�ları, davranı� sorunları, umutsuzluk ve içe kapanma gibi durumları içerir. Depresyondaki ergen, umutsuzluk, yararlı ve anlamlı bir hayat ya�ayabilece�inden ümidini kesme, kendine de�er vermeme dü�üncesi ve yo�un bir karamsarlık hisseder (Tümkaya, 2005: 446). Ergenlerin akıllarına geleni yapmakta aceleci ve sabırsız olmaları umutsuzlukla birle�ince (Rutter ve Behrendt, 2004: 295), kendilerini öldürme eylemlerimi (özkıyım) kolayla�tırır ve hızlandırır. Ceyhun ve Ceyhun (2003) da ara�tırmasında liseli kız ve erkek ö�rencilerin intihar fikri ile umutsuzluk arasında bir ili�ki bulmu� ve umutsuzlu�un artması ile intihar olasılı�ının yükseldi�ini saptamı�tır.

YÖNTEM

Ara�tırma üniversitede ve lisede turizm e�itimi alan ö�rencilerin umutsuzluk ve kaygı düzeylerini kar�ıla�tırmayı ve almı� oldukları e�itime yönelik tutumlarının farklılık olu�turup olu�turmadı�ı saptanmaya çalı�ılmı�tır. Bu nedenle betimsel istatistik yöntemi kullanılmı�tır. Örneklem içersinde yer alan ö�renciler, olasılıklı örnekleme yöntemi içersinde yer alan zümrelere göre örneklem yöntemi uygulanarak olu�turulmu�tur.




Evren ve Örneklem

Ara�tırmanın evrenini, Antalya ilinde Milli E�itim Bakanlı�ına ba�lı Antalya Barosu Anadolu Meslek Ve Kız Meslek Lisesi A�ırlama Gıda Teknolojisi bölümü ve Antalya Anadolu Otelcilik Ve Turizm Meslek Lisesi 1., 2. ve 3. sınıf ö�rencileriyle Akdeniz Üniversitesi Turizm ��letmecili�i ve Otelcilik Yüksekokulunun konaklama ve seyahat bölümü son sınıf ö�rencileri olu�turmaktadır.. Anketler ilgili kurumlar gereken izinler alınarak ö�rencilere da�ıtılmı�, geriye toplam 516 anket toplamı�tır. 20 anket eksik dolduruldu�u için 496 (evrenin %38’i) anket üzerinden de�erlendirilme yapılmı�tır. Ara�tırmanın örneklemine giren ö�rencilerin e�itim kurumlarına göre da�ılımı tablo 1’de gösterilmi�tir.

Cinsiyet Üniversite Ö�rencileri Lise Ö�rencileri Genel Toplam

N % N % N %

Kız 82 % 39 161 % 57 243 % 49

Erkek 130 % 61 123 % 43 253 % 51

Toplam 212 % 100 284 % 100 496 % 100

Tablo 2: Örnekleme Giren Ö�rencilerin E�itim Kurumuna Göre Da�ılımı

Tablo 2.’de görüldü�ü üzere örneklemin % 49’nu (243 ki�i) kız ö�renciler % 51’ni (253 ki�i) erkek ö�renciler olu�turmaktadır. E�itim kurumlarına göre incelendi�inde, erkek ö�rencilerin üniversite örneklemi içersinde 130 ki�iyle büyük ço�unlu�u olu�turdu�u (%61), lise örneklemi içersinde de ço�unlu�u 161 ki�iyle kız ö�rencilerin (% 57) olu�turdu�u görülmektedir.

Veri Toplama Araçları

Ara�tırmada;

� Ö�rencilerin umutsuzluk düzeylerini saptamak için Seber (1991) tarafından Türkçe`ye çevrilen Beck Umutsuzluk Ölçe�i (BUÖ),

� Durumluk ve Sürekli Kaygı düzeylerini belirlemek için, Öner ve Le Compte tarafından Türkçe`ye çevrilen Durumluk-Sürekli Kaygı Envanteri (State-Trait Anxiety Inventory -STAI) kullanılmı�tır.




Beck Umutsuzluk Ölçe�i`nin (BUÖ) niteli�i, ergen ve yeti�kinlerde uygulanabilen özelli�iyle, bireyin gelece�e yönelik olumsuz beklentilerini de�erlendiren bir ölçektir. (Seber ve ark., 1993:141). Beck Umutsuzluk ölçe�i ilk olarak Beck ve arkada�ları (1974) tarafından uygulanmı� ve Cronbach alfa güvenirlilik katsayısının a=,93; Durak (1994) ölçe�i geçerlili�ini ve güvenirlili�ini belirmeye yönelik çalı�masında alpha güvenirlik katsayısını a=.85; Seber ve arkada�ları (1993) yaptıkları umutsuzluk ölçe�inin güvenirlik çalı�masında Cronbach alfa katsayısı a=0.86 bulmu�lardır. Öner ölçe�in güvenirlili�ine dair, Kuder Richardson güvenirlili�inin K R20 formülüyle hesaplanan katsayı .86 oldu�unu bulmu�tur. (Öner, 1997:307).

Durumluk -sürekli kaygı envanteri (STAI) kısa ifadelerden olu�an bir öz-de�erlendirme (self-evaluation) anketi olup Öner ve Le Compte tarafından Türkçe’ye adapte edilmi�tir. Ölçeklerin test-tekrartest de�i�mezlik katsayıları Sürekli Kaygı Ölçe�i için .73 ile .86, Durumluk Kaygı Ölçe�i için .16 ile .54 arasında; alfa korelasyonları ile hesaplanan iç tutarlılık ve test homojenli�ini yansıtan katsayılar Durumluk Kaygı için .83 ile .92, Sürekli Kaygı için .86 ile .92 bulunmu�tur (Öner, 1997, s. 368).

Verilerin Toplanması ve Analizi

Öncelikle ara�tırmada veri toplama araçlarıyla toplanan de�i�kenlerin ara�tırma grubunun özelliklerine göre betimleyici frekans ve yüzde tabloları çıkarılmı�tır. Daha sonra da üniversite ve lise ö�rencilerinin umutsuzluk ve durumluk-sürekli kaygı puanları ayrı ayrı hesaplanarak analizler SPSS 13.0 (The Statistical Program for Social Sicence) istatistik paket programında uygulanmı�tır. Umutsuzluk ve durumluk-sürekli kaygı arasındaki ili�ki; e�er varsa ili�kinin �iddeti ve yönü Pearson Korelasyonu (Simple/ Biuariate Correlation: Pearson Correlation Coeffcient) ile elde edilmi�tir. �ki grup arasındaki farkları incelemek için t testi (Independent Samples t Test) uygulanmı�tır. Uygulanan t testinde varyansların e�it olup olmadı�ını belirlemek için Levene testi kullanılmı�tır. �kiden fazla grubu kar�ıla�tırmak için varyans analizi (one-way Anova) uygulanmı�tır.

BULGULAR

N = 496 Sürekli Kaygı Durumluk Kaygı Umutsuzluk

Sürekli Kaygı 1 r= ,637(**)

0,00

r= ,653(**)

0,00

Durumluk Kaygı

r= ,637(**)

0,00

1

r= ,493(**)

0,00




Umutsuzluk r= ,653(**)

0,00

r= ,493(**)

0,00

1

Tablo 3. Umutsuzluk Ve Durumluk-Sürekli Kaygı Arasındaki Korelasyon Analizi

Tablo 3’de umutsuzluk ve durumluk-sürekli kaygı arasındaki ili�kiyi saptamak için gerçekle�tirilen korelasyon analizi sonuçlarına göre her üç de�i�ken arasında pozitif yönlü anlamlı ili�ki bulunmu�tur. Sürekli kaygı ile durumluk kaygı arasındaki ili�kinin r= ,637, p< 0,01 oldu�u görülmektedir. Bu sonuç sürekli kaygı ile durumluk kaygı arasında anlamlı ve do�ru orantılı bir ili�kinin oldu�unu göstermektedir. Sürekli kaygı puanı arttıkça durumluk kaygı puanı da artacaktır. Determinasyon katsayısı da (r2) 0,4058 çıkmı�tır. Durumluk kaygı ölçe�indeki artı�ın % 40,58’si sürekli kaygı ölçe�i tarafından açıklanmaktadır. Sürekli kaygı ile umutsuzluk ölçe�i arasında pozitif yönlü anlamlı bir ili�ki oldu�u görülmektedir (r= ,653, p< 0,01). Sürekli kaygı puanı artı� gösterdikçe umutsuzluk ölçe�i de artı� gösterecektir. Hesaplanan determinasyon katsayısı (r2) ise 0,4264 çıkmı�tır. Umutsuzluk ile durumluk kaygı arasındaki ili�kinin de (r = ,493, p< 0.01) istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif yönlü oldu�u bulunmu�tur. Determinasyon katsayısı ise (r2) 0,2430 bulunmu�tur.

Bu e�itim kurumunda

bulunmaktan ve

aldı�ınız e�itimden

memnun musunuz ?

N

_

X

S

t de�eri

Anlamlık

düzeyi

Evet 217 39,76 4,7 Durumluk kaygı puanı

Hayır 279 43 6,46

-6,22

0,00

Evet 217 45,03 4,9 Sürekli kaygı puanı

Hayır 279 49,58 6,62

-8,47 0,00

Evet 217 2,71 1,96 Umutsuzluk ölçe�i puanı

Hayır 279 8,46 3,36

-14,85 0,00




Tablo 4: Ö�rencilerin E�itim Memnuniyetine Göre Umutsuzluk- Kaygı Puanlarının t Testti Sonuçları

Tablo 4.’de gösterilen t testti sonuçlarına göre e�itim kurumundan memnuniyetin umutsuzluk ile durumluk-sürekli kaygı ölçe�i üzerinde istatistiksel olarak anlamlı farklılık olu�turdu�u görülmektedir. E�itimden memnun olanların umutsuzluk puan ortalamasının ( x = 2,71), memnun olmayan ö�rencilerin

umutsuzluk puan ortalamasından ( x =9,3) dü�ük oldu�u ve aralarında farkın 0,05 (p=0,00) düzeyinde anlamlı bulunmu�tur. Ö�rencilerin e�itim kurumundan ve almı� oldukları e�itimden memnun olma ve olmama durumlarının durumluk-sürekli kaygı üzerinde de yapılan t testi sonucunda p<0,05 düzeyinde anlamlı oldu�u anla�ılmaktadır. Elde edilen bu sonuçlara göre ö�rencilerin e�itim kurumlarından memnun olmamaları umutsuzluk ve kaygı düzeylerini arttırmaktadır.

x

S F De�eri Anlamlılık

Düzeyi

1.sınıf 40,3 5,01

2.sınıf 41,08

6,2

Durumluk kaygı puan

3.sınıf 43,01 6,4

2,153

0,093

1.sınıf 46,4 5,93

2.sınıf 47,63 5,82

Sürekli kaygı puanı

3.sınıf 48,3 6,04

4,072

0,007

1.sınıf 3,75 1,72

2.sınıf 5,75 2,34

Umutsuzluk ölçe�i puanı

3.sınıf 8,87 2,84

16,39

0,00

Tablo 5: Lise Ö�rencilerinin Sınıflarına Göre Umutsuzluk ve Kaygı Puanlarının Varyans Analizi




Tablo 5’de yer alan one-way anona analizi sonuçlarına göre lise ö�rencilerinin sınıflara göre da�ılımının umutsuzluk ölçe�i ve sürekli kaygı düzeyleri üzerinde farklılık olu�turdu�u bulunmu�tur (p< 0,05). Durumluk kaygı üzerinde ise istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmamı�tır. Hangi sınıfların umutsuzluk ve sürekli kaygı ölçe�i üzerinde farklılık olu�turdu�unu bulmak için post hoc analizinin Scheffe testi uygulanmı� ve elde edilen sonuçlardan üç sınıf arasında da anlamlı bir farklılık oldu�u anla�ılmı�tır. Uygulanan Scheffe testi sonucuna göre birinci sınıflar, ikinci ve üçüncü sınıfa göre daha umutlu, üçüncü sınıflar birinci ve ikinci sınıfa göre çok daha umutsuzdur. Sürekli kaygı puanları açısından birinci sınıflar ile üçüncü sınıf arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık görülmü�tür.

Bu e�itim kurumunu

e�itimini almı� oldu�um

mesle�i sevdi�im için seçtim.

N

_

X

S

t de�eri

Anlamlık

düzeyi

Evet 330 42,08 6,46 Durumluk kaygı puanı

Hayır 166 40,57 4,7

2,684

0,008

Evet 330 48,62 6,65 Sürekli kaygı puanı

Hayır 166 45,51 5,09

5,295 0,00

Evet 330 6,95 3,25 Umutsuzluk ölçe�i puanı

Hayır 166 3,93 2,79

6,209 0.00

Tablo 6: Ö�rencilerin E�itim Kurumunu �steyerek tercih Nedenlerinin Umutsuzluk ve Kaygı Düzeylerine Etkisi

Tablo 6’da yer alan t testi sonucuna göre ö�rencilerin bulunmu� oldukları e�itim kurumunu kendi tercihleri do�rultusunda isteyerek seçmelerinin umutsuzluk ve kaygı puanları üzerinde anlamlı bir farklılık olu�turdu�u saptanmı�tır. Buna göre e�itim kurumunu isteyerek tercih eden ö�rencilerin umutsuzluk ve kaygı düzeyleri daha dü�üktür. Bu sonuç e�itim kurumundaki memnuniyet durumuyla paralel bir ili�ki göstermekte ve meslek seçimi konusundaki bilinçli bir tercihin önemi de göstermektedir. Çünkü i� seçimi ki�i için çok önemli olup, ya�amın amacını ve anlamını ifade etmektedir. ��, ki�inin kimli�inin bir göstergesi olarak,




potansiyelini kullanma sahasıdır. �� aynı zamanda sosyal destek olmakla beraber, zaman ve emek kar�ılı�ında maddi kazancıda ifade etmektedir.

N

x

S

F

De�eri

Anlamlılık

Düzeyi

Çok iyi 32 39,65 4,86

�yi 218 40,61 5,49

Orta 202 42,11 5,99

Durumluk kaygı puanı

Dü�ük 44 44,83 7,01

13,64

0,00

Çok iyi 32 44,71 5,67

�yi 218 46,46 5,55

Orta 202 48,21 6,15 Sürekli kaygı puanı

Dü�ük 44 51,73 8,12

9,193

0,00

Çok iyi 32 2,81 1,57

�yi 218 4,22 2,42

Orta 202 7,34 3,49

Umutsuzluk ölçe�i puanı

Dü�ük 44 10,03 2,88

31,34

0,00

Tablo 7: Ö�rencilerinin Okuldaki Ba�arı Düzeylerinin Umutsuzluk Ve Kaygı Düzeyine Etkisinin Varyans Analizi Sonuçları

Tablo 7.’de yer alan anova analizi sonuçlarına göre, ö�rencilerin okuldaki ba�arı durumlarının kaygı ve umutsuzluk düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık gösterdi�i anla�ılmaktadır. Ba�arı düzeyinin hangi a�amalarının umutsuzluk ve Durumluk Kaygı Ölçe�i ile Sürekli Kaygı Ölçe�i üzerinde farklılık olu�turdu�unu bulmak için, post hoc analizinin Scheffe testi uygulanmı� ve ba�arı durumunun dü�tükçe umutsuzluk ve kaygı ölçeklerinden alınan puanın yükseldi�i sonucu saptanmı�tır. Her üç ölçekte de ba�arı durumunu “dü�ük” olarak de�erlendiren ö�rencilerin anlamlı bir �ekilde farklılık gösterdi�i bulunmu�tur. Bu sonuçlardan ba�arı durumlarını “çok iyi” ve “iyi” kategorisinde de�erlendiren




ö�rencilerin daha dü�ük umutsuzluk ve kaygı düzeylerine sahip olduklarından daha iyimser oldukları söylenebilir.

N x S F De�eri Anlamlılık Düzeyi

Çok iyi 168 40,85 5,42

�yi 235 41,05 5,87

Durumluk

kaygı puanı

Yetersiz 93 44,1 6,45

28,52

0,00

Çok iyi 168

45,95

5,56

�yi 235 47,06 6,38

Sürekli kaygı

Puanı

Yetersiz 93 51,62 5,8

11,13

0,00

Çok iyi 168 3,4479 3,97

�yi 235 5,5696 1,57

Umutsuzluk

Puanı

Yetersiz

93

11,125

2,89

87,05 0,00

Tablo 8: Ö�rencilerin Okul Arkada�larıyla �li�kilerinin Umutsuzluk Ve Kaygı Düzeyine Etkisi

Tablo 8 incelendi�inde ö�rencilerin arkada�larıyla olan ili�kilerinin umutsuzluk ve durumluk kaygı ölçe�i ile sürekli kaygı ölçe�i düzeyine ili�kin anova analizi sonucunda elde edilen bulgular görülmektedir. Elde edilen anova analize göre ö�rencilerin arkada�lık ili�iklerinin umutsuzluk ve kaygı düzeyleri üzerinde istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olu�turdu�u saptanmı�tır. Farklılı�ın hangi arkada� ili�kileri arasında oldu�unu test etmek için post hoc analizinin Scheffe testi uygulanmı�, arkada� ili�kileri “yetersiz” olan ö�rencilerin umutsuzluk ve kaygı düzeylerinde di�er arkada�lık ili�kileri boyutlarıyla anlamlı




düzeyde farklılık gösterdi�i sonucu elde edilmi�tir. Ö�rencilerin arkada�larıyla ili�ki düzeyleri dü�tükçe umutsuzluk düzeyi yükselmeye ba�ladı�ı ve gelece�e yönelik kötümser bir tutum içersine büründükleri anla�ılmaktadır. Bu bulgulardan arkada�lık ili�kileri yetersiz olan ö�rencilerin iyi olan arkada�larına göre umutsuzluk ve kaygı düzeyleri açısından oldukça yüksek bir farklılı�ın oldu�unu ortaya koymaktadır.

SONUÇ VE ÖNER�LER

Genel olarak bir e�itim sistemi, bedensel, ahlaksal, ruhsal ve duygusal bakımdan dengeli ve sa�lıklı bir ki�ili�e ve karaktere sahip bireyler yeti�tirmeyi hedefler. Aynı zamanda e�itimle varılmak istenen nihai sonuç, özgür ve bilimsel dü�üncenin geli�mesi, insan haklarına saygı duyulması, giri�imcili�in desteklenmesi, topluma karsı sorumluluk düsturuyla yapıcı ve verimli faaliyetlerin gerçekle�tirilmesidir. Bu ilkeler çerçevesinde, e�itimin toplumsal öneminin vurgulanmasının yanında, ülkenin ekonomik gücünü arttırmayı ilgilendiren ilkeler de yer almaktadır. Bu boyutuyla e�itim, bir ülkenin kalkınması ve dolaysıyla refaha ula�ması açısından büyük önem ta�ımaktadır.Çünkü üretim faktörlerini olu�turan sermaye ne kadar iyi olursa olsun ancak üretim faktörlerinin di�er bir fonksiyonunu olu�turan nitelikli i� gücü ile mümkün olur (Kızılırmak, 2000).

E�itilmi� ve üstün nitelik kazanmı� bir personelin, her sektörde oldu�u gibi turizmde de hizmet kalitesinin yükselmesinde, i� hacminin büyümesinde, zaman, malzeme, para ve i� gücü tasarrufunda, verimlili�in yükselmesinde, i�letme de�erinin artmasında önemli faydalar sa�ladı�ı bir gerçektir. Turizm e�itiminde ideal hedef, i� hayatının kantitatif ve kalitatif ihtiyaçlara cevap verebilecek bir �ekilde yönlendirilmi� bir e�itim paketini olu�turmaktır. E�itim paketinin içersinde mesleki ve di�er teorik bilgilerin yanında psikolojik destek (rehberlik hizmeti) ve kariyer planlama hizmetlerinin de yer alması gerekmektedir.

Gerçekle�tirdi�imiz ara�tırma çalı�masında gerek lise ve gerekse üniversite düzeyinde turizm e�itimi alan ö�rencilerin kaygı ve umutsuzluk düzeyleri, rehberlik ve kariyer planlama hizmetlerinin önemini destekler mahiyettedir. Turizm sektörünün kendi özelli�inden kaynaklanan sorunlardan daha ziyade ö�rencilerin gelece�e dair belirsizlikleri umutsuzluk ve kaygı düzeylerini yükselmektedir. Bunun için öne sürdü�ümüz dü�ünceler a�a�ıda sunulmu�tur.

Çocu�un geli�iminde anne-baba en önemli kriterdir. Anne-baba görev ve sorumluluklarını yerine getirmede tek ba�ına yeterli olmayabilir. Bunun için e�itim almaya kendini geli�tirmeye ihtiyacı vardır. Böylece bilinçli anne-babalar olarak bilinçli çocuklar yeti�tireceklerdir. Bu durumda okullarda bulunan rehberlik servislerine büyük sorumluluklar ve fedakarlık gerektiren i�ler dü�mektedir. Rehberlik servisleri, ailelerin çocuklarıyla daha sa�lıklı ileti�im kurabilmeleri için çocukların içinde bulundukları geli�im dönemleri hakkında aileleri bilgilendirilmeli




ve çe�itli sosyal etkinliklerde bulunmalıdır. Ayrıca rehberlik servisleri anne-babalarla bilgi alı�-veri�i içersinde olmalıdırlar.

Psikolojik danı�ma ve rehberlik, bireyin geli�iminin, her döneminde ihtiyaç duydu�u yardımı sunan bir uzmanlık alanıdır. Rehberlik servislerinde ö�rencinin saçının uzunlu�u ve kıyafetiyle ilgili sorunlardan ziyade ki�isel geli�imleri ile ilgili konulara yönelmesi, ö�rencilerin sorunlarını çözmeye yönelik devamlı ve programlı olarak çalı�malar gerçekle�tirilmelidir.

Ara�tırmamız sonucunda ortaya çıktı�ı gibi, okudu�u bölümü bilinçli ve isteyerek seçen ö�rencilerin daha pozitif ve umutlu, kaygı düzeyleri ise dü�üktür. Ö�rencilerin ya�adı�ı kaygı ve umutsuzlu�u en çok arttıran faktörden biri gelecekteki belirsizliktir.Ö�renciler gelecekteki belirsizlikten, hedef ve amaç eksikli�inden dolayı kendilerini güvende hissetmemektedirler. Bundan dolayı okuldaki ö�rencilerin seçecekleri bran� konusunda bilgilendirmeler yapılırken, ö�rencilerin ilgi ve yetenekleri göz önüne alınmalı ve gerekti�inde uzman ki�iler yönlendirilmelidir. Çünkü ki�inin seçece�i meslek onun nasıl bir hayat sürece�ini, ya�amanın amacını, ki�ili�inin kimli�ini, potansiyelini kullanmasını, kendisine saygısını, sosyal deste�ini, maddi kazanımını ve zamanını geçirme biçimini olu�turur. Ö�rencilerin yetenekleri çerçevesinde iyi de�erlendirilmesi için onların yakından tanınması ve sorunlarıyla ilgilenilmesi gerekmektedir.

Kariyer planlama hizmetinin sunulmasıyla ö�renciler, bilgi ve yeteneklerini kullanarak kendilerini geli�tirebilecekleri bir i�, çalı�abilecekleri sektörler hakkında bilgi edinebilecekleri hizmetleri temin edeceklerdir. Böylece ki�inin kendini tanıması, gelece�e yönelik planlarını ki�ilik özelliklerine göre yapması, benlik de�erinin yükselmesini sa�layacaktır. Benlik de�er yüksek ki�inin kariyer beklentisi de artacaktır. Kariyer beklentisi içinde pozitif dü�üncelerin barındı�ı umudu olu�turdu�undan ya�am kalitesinin artmasını sa�layacaktır. Ya�am kalitesi bireyin iyilik hali olup ya�amdan alınan öznel doyumun göstergesidir.

Ö�rencilerin arkada�larıyla ili�kilerinin yetersiz olması kaygı ve umutsuzluk seviyelerinin yükselmesinde etkili olması, ö�rencilerin sosyal yönlerini geli�tirici ve birbirleriyle yakınla�malarını sa�layıcı çalı�maların yapılmasını gerekli kılmaktadır. Ayrıca ö�retmenlerin ve ö�retim görevlilerinin ö�rencilere mentorluk (hamilik süreci) konusunda daha aktif �ekilde yardımcı olmaları ö�rencilerin mesleki ve ki�isel geli�imleri konusunda oldukça yardımcı olacaktır.

Turizm e�itimi mesleki bir e�itimdir. Ö�rencilerin sektörde ba�arılı olabilmeleri için uygulamalı e�itim �arttır. Uygulamanın yapılabilmesi için, donanımlı laboratuarlara ve deneyimli ö�retim elemanlarına ihtiyaç duyulmaktadır. E�itim ve ö�retim kurumlarıyla turizm i�letmeleri arasında istenen koordinasyon tam olarak sa�lanamamı�tır. E�itim kurumları, turizm i�letmeleri ve sektördeki meslek örgütleriyle kurulacak i�birli�i turizm e�itimin kalitesini arttıracak, böylece hizmet kalitesi de yükselecektir.




KAYNAKÇA

Abbey, J., G., (2006). Hopelessness at the end of life: The Utility Of The Hopelessness Scale With Terminally Ill Cancer Patients, British Journal of Health Psychology, vol:11, 173–183.

A�ao�lu , O., K. (1991). Türkiye’de Turizm E�itimi ve Etkinli�i, Ankara: Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları.

Alisinano�lu, F., Uluta�, �. (2000). Çocuklarda Kaygı Ve Bunu Etkileyen Etmenler, Milli E�itim Dergisi, s:145, 15-19.

Altman, L.A. ve Brothers, L.R. (1995). Career Longevity of Hospitality Graduates, FIU Hospitality Review, 13(2), 77-83.

Ako�lan-Kozak, M. (2001). Türkiye`de Konaklama Sektöründe Çalı�an Kadınların Tükenmi�lik Durumları Üzerine Bir Ara�tırma, Turizm Akademik, 2, 11-19.

Aksu, A., A., Köksal, C., D. (2005). Perceptions and attitudes of tourism students in Turkey, International Journal of Contemporary Hospitality Management, 17, 4/5, 436-447.

Akta�, A., Boyacı, C. (1992). Üniversiteler Kurumunda Lisans Düzeyinde Turizm ��letmecili�i ve Akdeniz Örne�i. III: Ulusal Turizm Kongresi, Ku�adası Belediye Yayınları-5.

Akta�, A., Ehtiyar, R. (1995). Otel ��letmelerinde Çalı�an Personelin �� Tatmini ve Örgütsel Gereksinimlerini Belirlemeye Yönelik Antalya Yöresinde Yapılan Bir Ara�tırma, Adnan Menderes Üniversitesi VI. Ulusal Turizm Kongresi Bildiriler Kitapçı�ı

Arslan, �., Kutsal, Y., G. (1999). Geriatride Ya�am Kalitesinin De�erlendirimi, Geriatri Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 4, 173-178.

Atay, M., Gündo�ar, D. (2004). �ntihar Davranı�ında Risk Faktörleri: Bir Gözden Geçirme, Kriz Dergisi, Cilt: 12 Sayı: 3, 39-52.

Baron, P., Maxwell, G. (1993). Hospitality Management Students` Image Of The Hospitality Industry, International Journay of Contemporary Hospitality Management, 5 (5), 5-8.

Bayam, G., Okay, T., Dilbaz, N., Açıkgöz, Ç. (2002). Sivil Savunma Birli�i Çalı�anlarında Kaygı, Umutsuzluk Ve Ö�renilmi� Güçlülük Düzeyleri Ve Posttravmatik Stres Bozuklu�u Sıklı�ı, Kriz Dergisi, 10(1), 1-9.

Bradley, E.,H, Prigerson H, Carlson, M.,D, Cherlin, E, Johnson, H.,R, Kası, S.,V. (2004). Depressıon :Among Surviving Caregivers Does Length of Hospice Enrollment Matter?, Am J. Psychiatry, 161-162.




Carver, C.S., Scheier, M.F. (1990). Origins and functions of positive and affect: a control-process view, Psychological Review, 97, 19-35.

Ceyhun, A., G.; Ceyhun, B. (2003). Lise ve Üniversite Ö�rencilerinde �ntihar Olasılı�ının De�erlendirilmesi, Klinik Psikiyatri, cilt: 6, 217-224.

Cheavens, J., S.; Feldman, D., B.;. Woodward J. T.; Snyder, C., R. (2006). Hope in Cognitive Psychotherapies: On Working With Client Strengths, Journal of Cognitive Psychotherapy: An International Quarterly, Volume 20, Number 2,135-145.

Cooper, C., Shepherd, R. (1997). The relationships between tourism education and the tourism industry: Implications for tourism education, Tourism Receation Research, 22(1), 34-47.

Casodo, M.,A. (1992). Student Expectations of Hospitality Jops, Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, 33 (4), 80-82.

Christou, E. (1999). Hospitality Management Education In Greece: An Exploratory Study, Tourism Management, Volume 20, Number 6, 683-691.

Çakır, �. (1998). Türkiye`de Lisans Düzeyi Turizm E�itiminde Staj Sorunları ve Çözüm Önerileri, Süleyman Demirel Üniversitesi E�ildir Meslek Yüksekokulu 1.Ulusal Turizm Sempozyumu Bildir iKitapçı�ı, E�ildir.

Demirer, H. (2000). Kapadokya Bölgesi Turizm Belgeli Konaklama ��letmeleri Üst ve Orta Düzey Yöneticilerinin Turizm ��letmecili�i ve Otelcilik Yüksekokulu Ö�rencilerinden Beklentilerini Belirlemeye Yönelik Bir Ara�tırma, Kapadokya Toplantıları VII. Nev�ehir: Erciyes Üniversitesi Turizm ��letmecili�i ve Otelcilik Yüksekokulu, 8-23.

Durak, A. (1994). Beck Umutsuzlık Ölçe�i (BUÖ) Geçerlik ve Güvenirlik Çalı�ması, Türk Psikoloji Dergisi, 9(3), Haziran, 1-11.

Durak, A., Palabıyıko�lu, R. (1994). Beck Umutsuzluk Ölçe�i Geçerlilik Çalı�ması, Kriz Dergisi, Cilt:2, Sayı:2, 311-319.

Eser, Z. (2002). Turizm E�itimine Üç Açılı Yakla�ım: Profesyonel E�itim, Mesleki Beceri E�itimi ve Giri�imcilik E�itimi. Turizm Bakanlı�ı II. Turizm �urası Bildirileri II. Cilt, Ankara.

Freud, S. (---). Psikanalize Giri�, (Çeviren: Günsel Koptagel), Mert Yayıncılık, �stanbul.

Getz, D. (1994). Students` work experinces, perceptions and attitudes towards careers in hospitality and tourism: A longitudinal case study in Spey Valley. Scotland, International Journay of Hospitality Management, 13(1), 25-37.




Geçtan, E. (2003). Psikodinamik Psikiyatri ve Normal Davranı�lar, Metis Yayınları,�stanbul.

Gökdeniz, A., Çeken H., Erdem B. (2002), Okul Sektör �sbirligi Çerçevesinde Stajdan Beklentiler, Sorunlar ve Çözüm Önerilerine Yönelik Bir Uygulama, Turizm Egitimi Konferans-Workshop Turizm Bakanlı�ı Turizm E�itimi Genel Müdürlü�ü, Ankara.

Güleç, C., Köro�lu, E. (1997). Psikiyatri Temel Kitabı, Hekimler Yayın Birli�i, Ankara.

Güzel, N. G. (2006). Yüksekö�retimde Turizm E�itimi ve Hizmet Kalitesi. Yayınlanmamı� Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi E�itim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Hiemstra, S.J. (1990) Employment Polices and Practies In the Longign Industry, International Journal of Hospitality Management, 9(3), 207-221.

Horney, K. (1999). Ça�ımızın Nevrotik Ki�ili�i, (Çeviren: Selçuk Budak), Öteki Matbaası, 4. Basım, Ankara.

Jenkins, A., K. (2001). Making a caree of it? Hospitality students` future perspactives: An Anglo-Dutch study, International Journay Contemporary Hospitality Management 13(1), 13-20

Johnstone, D. (1994). College at work: partnerships and rebuilding of American competence, Journal of Higher Education, 65(2), 168-181.

�nanç, B. (1997). Kaygı ve Stres, Çukurova Üniversitesi E�itim Fakültesi Dergisi,2(16), 9-14.

Iverson, R.D., Deery, M. (1997) Turnover culture in the hospitality indutry. Human Resource Management Journal, vol. 7, No 4, 71-82.

Kashan�, J.H., Stoyls, M.S., Dandoy, A.C., Viadya, A.F., Reid, J.C. (1991). Correlates of Hopelessness In Psychiatrically Hospitalized Children, Comprehensive Psychiatry, 32(4), 330-337.

Kıng, B., Mckercher, B., Waryszak, R. (2003). A comparative study of hospitality and tourism graduates in Australia and Honh Kong, The International Journal of Tourism Research, 5-6 Nov/Dec, 409-420.

Kızılırmak, �. (2000). Meslek Yüksekokulları Turizm ve Otelcilik Programlarının Turizm Sektörünün Beklentileri Do�rultusunda De�erlendirilmesi Milli E�itim Dergisi, Sayı:147

Koko, J., Guerrier, Y. (1994). Overedication, Underemployment And Jop Satisfaction: A Study Of Finnish Hotel Receptionist, International Journey of Hospitality Management, 13(4), 375-386.




Koyuncu, M. (2000). Turizm ��letmecili�i ve Otelcilik Yüksekokulu Ö�rencilerinin Turizm ��letmeleri Yöneticilerinden Beklentileri. Kapadokya Toplantıları VII. Nev�ehir: Erciyes Üniversitesi Turizm ��letmecili�i ve Otelcilik Yüksekokulu, 24-35.

Kozak, M., Kızılırmak, �. (2001). Türkiye`de Meslek Yüsekokulu Turizm- Otelcilik Programı Ö�rencilerinin Turizm Sektörüne Yönelik Tutumlarının Demografik De�i�kenlere Göre De�i�imi: Anadolu,Akdeniz ve Karadeniz Teknik Üniversitesi Ö�rencileri Üzerine Bir Uygulama. Anatolia Turizm Ara�tırmaları Dergisi, 12,Bahar, 9-16.

Köknel, Ö. (1999). Günlük Hayatta Ruh Sa�lı�ı, Alfa Basım Yayım Da�ıtım, 1. Baskı, �stanbul.

Köknel, Ö. (1998). Zorlanan �nsan, Altın Kitaplar Yayınevi, �stanbul.

Ku�luvan, S., Ku�luvan, Z. (2004). Turizm ��etmelerinde ��gören Devri: Anlamı, Türleri ve Nedenleri. SO�D Seyahat ve Otel ��letmecili�i Dergisi, Sayı:1, Temmuz-A�ustos-Eylül, Yıl:1, 28-36.

Kusluvan, S., Ku�luvan, Z. (2000). Perceptions and attitudes of undergraduate tourism students towards working in the tourism industry in Turkey. Tourism Management, 251-269.

Keung ,S.,W. (2000). Tourist’s Perception of Hotel Frontline Employess’ Questionable Job-related Behaviour, Tourism Management, Volıme 21, Number 2, 121-134.

Lavender, A., Watkins, E. (2004). Rumination And Future Thinking In Depression, British Journal of Clinical Psychology ,vol. 43, 129–142.

Macleod, A., K., Tata, P.; Tyrer, P., Schmidt, U., Davidson, K., Thompson, S., (2005). Hopelessness and positive and negative future thinking in parasuicide, British Journal of Clinical Psychology,44,495–504.

Mısırlı, �. (2002). Turizm Sektöründe Meslek Standartları ve Mesleki Belgelendirme Sistemi (Sertifikasyon). Anatolia Turizm Ara�tırma Dergisi, Cilt:13,Sayı:1, 39-55.

Öner, N., Le Compte, A. (1983). Durumluk-Sürekli Kaygı Envanteri El Kitabı, Bo�aziçi Üniversitesi Matbaası, 1 Baskı, �stanbul.

Özusta, �. (1995). Çocuklar için Durumluk-Sürekli Kaygı Envanteri Uyarlama, Geçerlilik ve Güvenirlilik Çalı�ması, Türk Psikoloji Dergisi, 10(34), 32-44.

O`Connor, R.,C., O`Connor, D.B., O`Connor, S.M., Swallwood, J., J. (2004). Hopelessness, Stres and Perpectionism: The Moderating Effects Of Future Thinking, Cognition and Emotion, 18(8), 1099-1120.




O’ConnoR, R., C., Connery, H., Cheyne, W. (2000). Hopelessness: the role of depression, future directed thinking and cognitive vulnerability, Psychology, Health and Medicine, Vol. 5, No. 2, 155-161.

Pavesic, D.V., Brymer, R.A. (1990). Job Satisfaction: What’s Happening to the Young Managers?, The Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, 30(4), 90-96.

Pelit, E., Güçer, E. (2006). Turizm Alanında Ö�retmenlik E�itimi Alan Ö�rencilerin Turizm �sletmelerinde Yaptıkları Stajları De�erlendirmeler Üzerine Bir Ara�tırma, Ticaret ve Turizm E�itim Fakültesi Dergisi,Sayı: 1, 39-163.

Palmeri, E., J., Connelly, R. (2005). Depression, hopelessness and suicide ideation among vulnerable prisoners, Criminal Behaviour and Mental Health, 15(3), 164-170.

Purcell, K., and Quinn, J. (1996). Exploring the edication-employment equation in hospitality management. A comparision of graduates and HNS, International Journal of Hospitality Management, 15(1), 51-68.

Rutter, P.A.; Behrendt, A.E. (2004). Adolescent Suicide Risk: Four Psychosocıal Factors, Adolescence, Vol. 39, No. 154, Summer, 295-302.

Seber, G., Dilbaz, N., Kaptano�lu, C., Tekin, D. (1993). Umutsuzluk Ölçe�i: Geçerlilik Ve Güvenirli�i, Kriz Dergisi, cilt:1, Sayı:3, Güz, 139-142.

Seymen, A., O. (2002). Turizm ��letmelerinde Oryantosyon E�itiminin �nsan Kaynakları Yönetimi Açısından Önemi ve Buna Yönelik Program Modelinin Olu�turulması. Anatolia Turizm Ara�tırmaları Dergisi, Cilt:13, sayı: 1, 15-25.

Sıu, V., Tsang, N., Wong, S. (1997), What Motivates Hong Kong’s Hotel Employees?. The Cornell H.R.A.,Quartely, October, 44-49.

Tutar, H. (2007). Katı Olan Her �� Sanalla�ıyor Veya ��görenin Artan Yalnızlı�ı Üzerine: Kuramsal Bir Yakla�ım, �� Güç Endüstri �li�kileri ve �nsan Kaynakları Dergisi, Cilt: 9, Sayı:2, 116-141.

Tuyluo�lu, T.(2003). Türkiye’de Turizm E�itiminin Niteli�i, Yayınlanmamı� Yükseklisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Tümkaya, S. (2005). Ailesi Yanında Ve Yeti�tirilme Yurdunda Kalan Ergenlerin Umutsuzluk Düzeylerinin Kar�ıla�tırılması, Türk E�itim Bilimleri Dergisi, Güz, , 3(4), 445-457.

Ünaldı, Z.; Köseli, A.; Teker, N.; �ener, S.; Bal, E. (1994). Sa�lı�ın Geli�iminde Toplum Katılımı Sa�lık Hizmetlerinin Sorgulanması, Pelin Ofset Ltd.�ti., Ankara.




Ünlüönen, K.(2004). Turizm ��letmecili�i Ö�retmenlik Programlarının Ö�renci Bekletileri ve Algılamaları Açısından Kar�ıla�tırılması (1998-1999 ve 2003-2004 Ö�retim Yılları) Ticaret Ve Turizm E�itim Dergisi, Sayı:1, 108-130.

Ünlüönen, K. (2000). Turizm �sletmecili�i Ö�retmenlik Programlarının Ö�renci Beklentileri Ve Algılamaları Açısından De�erlendirilmesi,Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm E�itim Fakültesi Dergisi, (3),218-238.

Üzümcü, T., P., Bayraktar, S. (2004). Türkiye’de Turizm Otel ��letmecili�i Alanında E�itim Veren Yüksek Ö�retim Kurulu�larındaki E�itimcilerin Turizm Mesleki e�itiminin Etiksel Açıdan �ncelenmesine Yönelik Bir Alan Ara�tırması. 3.Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi, Eski�ehir, Kasım

Wood, R., C. (1992) Hospitality lobour trends. Tourism Management, 13 (3): 297-304

Zohar, D. (1994). Analysis of job stress profile in the hotel industry International journal of Hospitality Management, 13 (3), 219–231.

Documents

TURZM E TM ALAN Ö RENCLERN UMUTSUZLUK VE KAYGI … · 2016. 4. 11. · Kaygı hafif ve orta iddetten iddetliye kadar yaanır ve orta iddette kaygı isteklendirme (motivasyon) salamada