BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN

CƠ QUAN QUẢN LÝ CITES VIỆT NAM

MINISTRY OF AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT

VIET NAM CITES MANAGEMENT AUTHORITY

TỔNG HỢP VỀ TÌNH HÌNH THỰC HIỆN THỰC

HIỆN CÁC BIỆN PHÁP KIỂM SOÁT, BẢO TỒN

CÁC LOÀI ĐỘNG, THỰC VẬT HOANG DÃ

NĂM 2017

Tháng 12 năm 2017

2

MỤC LỤC

I. BỐI CẢNH ........................................................................................................ 3

II. TÌNH HÌNH THỰC HIỆN CHỈ THỊ 28/CT-TTG ........................................... 3

1. Thực hiện chỉ thị 28/CT-TTg của Uỷ ban nhân dân các tỉnh và thành phố ...... 3

2. Thực hiện chỉ thị 28/CT-TTg của các Cơ quan Trung ương ............................ 4

3. Thực hiện chỉ thị 28/CT-TTg của Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn ... 7

4. Hoạt động của các cơ quan thông tấn, báo chí ............................................... 10

5. Hợp tác với các tổ chức quốc tế, phi chính phủ ............................................. 11

III. KHÓ KHĂN, THÁCH THỨC ...................................................................... 11

1. Về quy định pháp luật ..................................................................................... 11

2. Về đối tượng phạm tội ..................................................................................... 11

3. Về nguồn lực thực hiện ................................................................................... 11

4. Việc điều tra, bắt giữ, truy tố, xét xử .............................................................. 12

IV. KHUYẾN NGHỊ ........................................................................................... 12

PHỤ LỤC ............................................................................................................ 14

Phụ lục 1: Hình ảnh các hoạt động và tài liệu tập huấn nâng cao năng lực cho

lực lượng thực thi pháp luật và cộng đồng .......................................................... 14

Phụ lục 2: Các hoạt động tuyên truyền giảm nhu cầu sử dụng sản phẩm từ động

thực vật hoang dã buôn bán trái pháp luật .......................................................... 16

Phụ lục 3: Hình ảnh các hoạt động hợp tác quốc tế ............................................ 17

Phụ lục 4: Thống kê các vụ bắt giữ sừng tê giác tại Việt Nam trong năm 2017 18

Phụ lục 5: Thống kê các vụ xét xử buôn bán, vận chuyển ngà voi trái pháp luật

tại Việt Nam trong năm 2017 .............................................................................. 19

Phụ lục 6: Thống kê các vụ xét xử buôn bán, vận chuyển tê tê trái pháp luật tại

Việt Nam trong năm 2017 ................................................................................... 20

Phụ lục 7: Hoạt động hợp tác với các tổ chức quốc tế, phi chính phủ ................ 21

3

I. BỐI CẢNH

Trong thập kỷ gần đây, vấn nạn săn bắt, buôn bán trái pháp luật các loài

động vật hoang dã ngày càng leo thang với những thủ đoạn tinh vi, hoạt động

quy mô lớn của các tổ chức tội phạm, buôn bán trái phép xuyên quốc gia. Đây là

một loại hình tội phạm nghiêm trọng, đã và đang làm gia tăng nguy cơ tuyệt

chủng cho các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp, làm suy yếu sự phát

triển và quản lý bền vững, góp phần gia tăng lợi nhuận cho các tổ chức tội phạm

quốc tế. Trong bối cảnh đó, là một thành viên tích cực của Công ước về Buôn

bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã (CITES), các cơ quan quản lý

Nhà nước nhận thức được về sự cấp thiết cần có hành động thể thực hiện các

cam kết đã có.

Ngày 20/2/2014, Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 03/CT-TTg về

việc tăng cường chỉ đạo và thực hiện các biện pháp kiểm soát, bảo tồn các loài

động vật hoang dã nguy cấp, quý, hiếm trong đó quy định rõ trách nhiệm các

Bộ, ngành, các cấp chính quyền trong đấu tranh chống buôn bán trái pháp luật

và tuyên truyền không sử dụng sản phẩm các loài động vật, thực vật hoang dã;

Luật Hình sự sửa đổi đồng thời đã được Quốc hội thông qua và có hiệu lực từ

tháng 01/2018, với quy định về tội vi phạm các quy định về quản lý, bảo vệ

động vật, thực vật hoang dã; và gần đây nhất là Chỉ thị số 28/CT-TTg, ngày

17/9/2017 của Thủ tướng Chính Phủ về việc một số giải pháp cấp bách phòng

ngừa, đấu tranh với hành vi xâm hại các loài động vật hoang dã trái pháp luật.

Căn cứ vào Chỉ thị số 28/CT-TTg, ngày 17/9/2017 của Thủ tướng Chính

Phủ về việc một số giải pháp cấp bách phòng ngừa, đấu tranh với hành vi xâm

hại các loài động vật hoang dã trái pháp luật, Cơ quan quản lý CITES Việt Nam

tổng hợp các thông tin có liên quan như sau:

II. TÌNH HÌNH THỰC HIỆN CHỈ THỊ 28/CT-TTG

1. Thực hiện chỉ thị 28/CT-TTg của Uỷ ban nhân dân các tỉnh và thành

phố

a) Kiểm soát hoạt động buôn bán động, thực vật hoang dã tại các cơ sở

kinh doanh, làng nghề

Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chỉ đạo các cơ

quan chức năng phối hợp với cấp uỷ, chính quyền cơ sở duy trì thường xuyên

việc kiểm tra các khu rừng trọng điểm có nguy cơ bị lấn chiếm, bị phá, khai thác

lâm sản trái pháp luật, xác định đường dây, “đầu nậu”; xử lý nghiêm minh

những vi phạm theo pháp luật về bảo vệ và phát triển rừng, tập trung thống kê,

điều tra, triệt phá những “đầu nậu”, chủ đường dây buôn bán lâm sản trái pháp

luật.

4

Uỷ ban nhân dân các tỉnh và thành phố như Thanh Hoá, Đắk Nông, Bình

Thuận, Đà Nẵng, Hậu Giang, Cà Mau…. đã có văn bản chỉ đạo:

(i) các ngành, các cấp nâng cao trách nhiệm của người đứng đầu trong địa

bàn quản lý tăng cường kiểm tra, phát hiện và xử lý nghiêm các hành vi săn, bắt,

vận chuyển, buôn bán, tiêu thụ động vật hoang dã, đặc biệt là ngà voi, sừng tê

giác; tập trung kiểm tra các làng nghề, cơ sở chế biến, cửa hàng bán đồ lưu niệm

tại các địa điểm du lịch, bến tàu, cơ sở buôn bán, bào chế thuốc y học cổ

truyền… Kịp thời khen thưởng các tổ chức, cá nhân tham gia tích cực và có

thành tích trong việc phát hiện, ngăn chặn hàng vi săn, bắt, buôn bán, tàng trữ,

vận chuyển, tiêu thụ bất hợp pháp động vật hoang dã.

(ii) Cán bộ, đảng viên, công chức và hội viên các đoàn thể chính trị, xã hội,

nghề nghiệp gương mẫu đi đầu trong việc thực hiện không săn, bắt, buôn bán,

tiêu thụ, sử dụng, tặng, cho quà biếu là động vật hoang dã và các sản phẩm có

nguồn gốc từ động vật hoang dã; tuyên truyền cho gia đình, bạn bè, đồng nghiệp

cùng thực hiện và tham gia trực tiếp vào các hoạt động tuyên truyền, lên án các

hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ động vật hoang dã.

Trong các quý II, III và IV năm 2016 và 6 tháng đầu năm 2017, Chi cục

Kiểm lâm các tỉnh thành phố phối hợp với lực lượng Cảnh sát Môi trường, Quản

lý thị trường tăng cường kiểm tra việc vận chuyển, tiêu thụ tại các cơ sở nuôi,

các nhà hàng, nơi thực hiện việc chế biến, kinh doanh động vật hoang dã, các cơ

sở bào chế thuốc cổ truyền. Thực hiện công tác quản lý, lập hồ sơ theo dõi, quản

lý chặt chẽ trại nuôi; kiên quyết xử lý các hành vi vi phạm pháp luật đối với

động vật hoang dã.

b) Công khai kết quả xử lý trên phương tiện thông tin đại chúng

Thông tin về các vụ bắt giữ, khởi tố và xét xử các vụ buôn bán trái phép

động, thực vật hoang dã đều được các cơ quan thực thi pháp luật công khai trên

các phương tiện thông tin đại chúng (báo, đài…).

2. Thực hiện chỉ thị 28/CT-TTg của các Cơ quan Trung ương

a) Xử lý các hoạt động buôn bán quốc tế trái pháp luật động, thực vật

hoang dã

(i) Hợp tác liên ngành: Cơ quan quản lý CITES Việt Nam, Hải quan, Kiểm

lâm, Cảnh sát biển, Cảnh sát Môi trường, Bộ đội Biên phòng, Quản lý thị

trường… thông qua hoạt động của Ban chỉ đạo liên ngành các cơ quan thực thi

pháp luật về kiểm soát buôn bán động vật, thực vật hoang dã để kịp thời trao đổi

thông tin về các đối tượng, các đường dây, tổ chức có biểu hiện hoạt động mua

bán, vận chuyển, xuất khẩu, nhập khẩu, tái xuất khẩu, tạm nhập tái xuất, quảng

5

cáo, tiêu thụ trái pháp luật mẫu vật động vật hoang dã nguy cấp, quý, hiếm; tổ

chức phát hiện, ngăn chặn, điều tra, xử lý đúng quy định pháp luật.

(ii) Các biện pháp xác định hoạt động của các nhóm tội phạm có tổ chức

liên quan đến hoạt động buôn bán và du lịch đối với mẫu vật động vật hoang dã

bất hợp pháp, đặc biệt là ngà voi, sừng tê giác giữa Việt Nam và quốc tế:

- Tổ chức kiểm tra, xác minh các hoạt động chế tác, buôn bán ngà voi, sừng

tê giác tại làng Nhị Khê và làng Thuỵ Ứng, huyện Thường Tín, Hà Nội.

- Bộ Công an đã chỉ đạo Công an thành phố Hà Nội, thành phố Hồ Chí

Minh, Bắc Ninh, Nghệ An, Đà Nẵng tiến hành xác minh, điều tra các đối tượng

có biểu hiện buôn bán trái pháp luật sản phẩm động vật hoang dã.

- Bộ công an đã tiến hành lập danh sách và tiến hành điều tra các tổ chức,

cá nhân có hoạt động quảng cáo, rao bán công khai ngà voi, sừng tê giác trên các

mạng xã hội.

- Tăng cường phối hợp kiểm soát an ninh mạng, tập trung kiểm soát chặt

chẽ các mạng xã hội, các ứng dụng giao dịch trực tuyến, đặc biệt là Facebook,

WeChat, Zalo, phát hiện và ngăn chặn các giao dịch về buôn bán, trao đổi động

vật hoang dã giữa các đối tượng là công dân Việt Nam và công dân Trung Quốc.

- Tổng cục Du lịch Việt Nam đã có Công văn số 20/TCDL-LH, ngày

11/1/2016 gửi Hiệp hội Du lịch Việt Nam, các Doanh nghiệp lữ hành quốc tế

yêu cầu không đưa khách du lịch tới mua bán các sản phẩm được làm từ động

vật hoang dã.

- Bộ Công an và Tổng cục Hải quan tăng cường kiểm tra, kiểm soát hoạt

động xuất cảnh, nhập cảnh của các công dân Việt Nam và công dân nước ngoài

tại các cửa khẩu biên giới giữa Việt Nam và Trung Quốc, giám sát các hoạt

động xuất khẩu, nhập khẩu, tái xuất khẩu hàng hoá tại cửa khẩu biên giới Việt

Nam - Trung Quốc. Trong 9 tháng đầu năm 2017, các cơ quan thực thi pháp luật

Việt Nam đã phát hiện và bắt giữ hơn 230kg sừng tê giác và hơn 5,5 tấn ngà voi

trong nhiều chuyến hàng đến Việt Nam. (Chi tiết tại Phụ lục kèm theo)

b) Xử lý các hoạt động buôn bán trái pháp luật động, thực vật hoang dã

trong nội địa

(i) Thực hiện Bộ luật Hình sự được thông qua năm 2015

Tháng 6/2017, Quốc hội đã chính thức thông qua Bộ luật Hình sự 2017 và

sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/2018; theo đó, hành vi buôn bán ngà voi từ

2 kg trở lên bị coi là vi phạm nghiêm trọng: cá nhân vi phạm có thể bị xử phạt

lên mức 50 nghìn USD hoặc bị 15 năm tù; pháp nhân vi phạm có thể bị xử phạt

6

75 nghìn USD, bị cấm kinh doanh hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định

hoặc cấm huy động vốn từ 01 năm đến 03 năm.

(ii) Phối hợp, xác định tuyến, địa bàn, đối tượng trọng điểm buôn bán vận

chuyển động vật hoang dã

- Theo chỉ đạo của Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Bộ Tài chính, Bộ Công

Thương và các tỉnh thành phố trong cả nước, các cơ quan Công an, Biên phòng,

Hải quan, Quản lý thị trường tập trung các tuyến cửa khẩu đường bộ, cửa khẩu

hàng không và cảng biển, đường bộ, đường mòn lối mở qua biên giới, các tụ

điểm buôn bán trái phép mẫu vật động vật hoang dã ở khu vực biên giới và trong

thị trường nội địa; tăng cường tuần tra, kiểm soát trên biên giới, cửa khẩu, đặc

biệt là các khu vực trọng điểm nằm trong vùng lõi, vùng đệm và vùng tiếp giáp

với các khu rừng đặc dụng, vườn quốc gia, khu bảo tồn thiên nhiên… để kịp thời

phát hiện, ngăn chặn các hoạt động buôn bán, vận chuyển, khai thác, săn bắn trái

pháp luật động vật hoang dã. Bên cạnh đó, xây dựng và triển khai kế hoạch kiểm

tra, điều tra các đối tượng người nước ngoài, người Việt Nam định cư, công tác,

du lịch tại các nước châu Phi.

- Các lực lượng Công an, Kiểm lâm, Quản lý thị trường, Hải quan, Bộ đội

Biên phòng thường xuyên phối hợp điều tra, xử lý nghiêm các đối tượng săn,

bắt, mua, bán, vận chuyển, tàng trữ, chế biến động vật hoang dã không có nguồn

gốc hợp pháp; thường xuyên kiểm tra các trường hợp có dấu hiệu vận chuyển

trái pháp luật động vật hoang dã trên các tuyến đường. Lực lượng Công an cơ sở

(quận, huyện, thị xã, phường, thị trấn…) tăng cường công tác nắm tình hình các

đối tượng có dấu hiệu xâm phạm đến các loài động vật hoang dã trên địa bàn

quản lý; phối hợp chặt chẽ với các cơ quan có liên quan tổ chức, giám sát, điều

tra, kiểm tra, xử lý các tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm các quy định của

pháp luật về quản lý, bảo vệ động vật hoang dã.

- Kiên quyết xử lý, tịch thu động vật hoang dã không có hồ sơ chứng minh

nguồn gốc hợp pháp, kiểm soát hoạt động nuôi nhốt, buôn bán động vật nguy

cấp, quý, hiếm, tăng cường công tác nắm thông tin điều tra, bắt giữ, xử lý các

hành vi xâm hại, quảng cáo, tiêu thụ trái pháp luật mẫu vật động vật hoang dã

nguy cấp, quý, hiếm, đặc biệt là ngà voi, sừng tê giác.

c) Hoạt động truy tố và xét xử

i) Số lượng các vụ bắt giữ năm 2017

Trong năm 2017, các cơ quan chức năng Việt Nam đã phát hiện và bắt giữ

các vụ như sau:

- 08 vụ buôn bán, vận chuyển trái pháp luật ngà voi, tịch thu 5,5 tấn.

7

- 06 vụ buôn bán, vận chuyển trái pháp luật sừng tê giác, tịch thu 161,7 kg.

- 08 vụ buôn bán, vận chuyển trái pháp luật tê tê, tịch thu 992,6kg vảy tê tê

và 1297,7 kg tê tê sống.

(Thông tin chi tiết tại Phụ lục đính kèm).

ii) Tình hình xét xử

Trong năm 2017, đã xử 07 vụ án liên quan đến buôn bán trái pháp luật

sừng tê giác, 03 vụ án liên quan đến buôn bán trái pháp luật tê tê và nhiều vụ án

liên quan đến buôn bán trái pháp luật hổ, linh trưởng và các loài hoang dã khác.

Hiện nay có một số vụ án về buôn bán trái pháp luật động, thực vật hoang

dã chưa xử lý được do vướng mắc quy định của pháp luật và các nguyên nhân

khác.

3. Thực hiện chỉ thị 28/CT-TTg của Bộ Nông nghiệp và phát triển nông

thôn

a) Xây dựng cơ chế, chính sách, văn bản Pháp luật

Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn đã tham mưu cho Quốc hội, Chính

phủ xây xây dựng một hệ thống chính sách pháp luật về bảo vệ động vật hoang

dã bao gồm:

- Một số điều của Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi năm 2017 và có hiệu

lực từ ngày 1/1/2018;

- Luật Lâm nghiệp năm 2017;

- Luật Thuỷ sản năm 2017;

- Nghị định số 82/2006/NĐ-CP ngày 10/8/2006 của Chính phủ về quản lý

hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, tái xuất khẩu, nhập nội từ biển, quá cảnh, nuôi

sinh sản, nuôi sinh trưởng, trồng cấy nhân tạo các loài động vật, thực vật hoang

dã nguy cấp, quý, hiếm;

- Nghị định số 157/2013/NĐ-CP ngày 11/11/2013 của Chính phủ về xử

phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý, bảo vệ và phát triển rừng;

- Thông tư số 04/2017/TT-BNNPTNT ngày 24/2/2017 của Bộ Nông nghiệp

và Phát triển nông thôn ban hành Danh mục các loài động vật, thực vật hoang dã

thuộc quản lý của Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật

hoang dã nguy cấp;

Tiếp tục tham mưu cấp thẩm quyền trong thời gian tới: Sửa đổi, bổ sung

Nghị định số 82/2006/NĐ-CP theo hướng bổ sung các điều khoản về xử lý mẫu

vật tịch thu, giám định tang vật, truy xuất nguồn gốc. Cơ quan quản lý CITES

8

Việt Nam sẽ phối hợp với Cơ quan khoa học CITES và các cơ quan thực thi để

xác định các phương pháp xử lý phù hợp với các quy định của CITES.

b) Tập huấn, tăng cường năng lực

Hàng năm, Cơ quan quản lý CITES Việt Nam đã phối hợp với Cục Phòng

chống ma tuý và tội phạm (Bộ Tư lệnh Biên phòng), Tổng cục Hải quan, Cục

Kiểm lâm tổ chức các lớp tập huấn về thực thi CITES và nhận dạng các loài

động vật, thực vật hoang dã.

Cơ quan quản lý CITES Việt Nam đã hợp tác với WCS tổ chức 01 khoá

tập huấn cho 50 thẩm phán. Với sự cam kết hỗ trợ của tổ chức Humane society

international, Cơ quan quản lý CITES Việt Nam sẽ phối hợp với Vụ Pháp luật

hành chính, hình sự, Cục Phòng chống ma tuý và tội phạm tổ chức 03 khoá tập

huấn về áp dụng các điều về tội phạm động vật hoang dã cho khoảng 120 cán bộ

Hải quan, Công an, Biên phòng, thẩm phán, kiểm sát viên; kết thúc trong tháng

11/2017. Trong thời gian tới, Cơ quan quản lý CITES Việt Nam sẽ triển khai các

khóa tập huấn về các nội dung mới của Bộ luật Hình sự đối với vi phạm quy

định buôn bán, vận chuyển, tàng trữ, kinh doanh động vật hoang dã nguy cấp

quý hiếm đến các cơ quan, tổ chức có liên quan.

Trong thời gian tới, Cơ quan quản lý CITES dự kiến:

- Tiếp tục thực hiện các khóa tập huấn nâng cao năng lực cho lực lượng

thực thi pháp luật về các quy định pháp luật cập nhật, nhận dạng loài trong

khuôn khổ Dự án bảo tồn các loài động vật, thực vật hoang dã trong giai đoạn

2017-2021 do Cơ quan quản lý CITES Việt Nam hợp tác với Cơ quan hỗ trợ

hợp tác Hoa Kỳ (USAID) xây dựng và thực hiện.

- Phối hợp với Cục Phòng chống ma tuý và tội phạm (Bộ Tư lệnh Bộ đội

Biên phòng) tổ chức 03 khoá tập huấn “Thực thi CITES và nhận các loài thuộc

CITES thường gặp trong buôn bán” cho Bộ đội Biên phòng các tỉnh biên giới là

Quảng Ninh, Lạng Sơn và Lào Cai. Thời gian tổ chức trong tháng 12/2017 và

tháng 1/2018.

c) Điều phối hoạt động hợp tác liên ngành

Cơ quan quản lý CITES Việt Nam là đầu mối tổ chức 02 cuộc họp của Ban

chỉ đạo liên ngành các cơ quan thực thi pháp luật về kiểm soát buôn bán động

vật, thực vật hoang dã vào tháng 03 và tháng 11/2017. Thông qua các cuộc họp

này, các cơ quan có liên quan kịp thời trao đổi thông tin về các đối tượng, các

đường dây, tổ chức có biểu hiện hoạt động mua bán, vận chuyển, xuất khẩu,

nhập khẩu, tái xuất khẩu, tạm nhập tái xuất, quảng cáo, tiêu thụ trái pháp luật

mẫu vật động vật hoang dã nguy cấp, quý, hiếm; tổ chức phát hiện, ngăn chặn,

điều tra, xử lý đúng quy định pháp luật.

9

d) Hoạt động tuyên truyền, nâng cao nhận thức và giảm nhu cầu sử dụng

động, thực vật hoang dã trong năm 2017

Tính đến tháng 11/2017, Cơ quan quản lý CITES Việt Nam, Bộ Nông

nghiệp và phát triển nông thôn đã tiến hành các hoạt đông nhằm nâng cao nhận

thức, tuyền truyền giảm nhu cầu sử dụng động vật hoang dã trong cả nước, cụ

thể như sau:

- Tháng 7/2017, tổ chức 01 cuộc Hội thảo nâng cao nhận thức cho giới

doanh nhân và các công ty vận tải logistic về vai trò của động vật hoang dã và

tác hại của việc tiêu thụ, vận chuyển mẫu vật động vật hoang dã đối với tài

nguyên quốc gia, cộng đồng xã hội, bản thân mỗi doanh nghiệp .

- Từ tháng 4 đến tháng 9/2017, phối hợp với Sở Giám dục các tỉnh/thành

phố tổ chức 07 Cuộc thi tìm hiểu về đặc tính sinh học, tầm quan trọng của động

vật hoang dã trong cân bằng đa dạng sinh học và tuyên truyền giảm nhu cầu sử

dụng động vật hoang dã bị buôn bán trái phép, với sự tham dự của khoảng 6.000

học sinh các trường trung học phổ thông cùng giáo viên tại Hà Nội, thành phố

Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Hải Phòng, Khánh Hoà, và Cần Thơ.

- Tháng 10/2017, phối hợp với Chương trình Môi trưởng Liên Hợp Quốc tổ

chức Khóa tập huấn về xây dựng Chiến lược Truyền thông nhằm giảm nhu cầu

sử dụng mẫu vật động, thực vật hoang dã buôn bán trái pháp luật tại Việt Nam.

e) Hợp tác quốc tế về động, thực vật hoang dã trong năm 2017

Tính đến tháng 11/2017, Cơ quan quản lý CITES đã thực hiện các hoạt

động về hợp tác quốc tế cụ thể như sau:

(i) Tổ chức trao đổi đoàn, họp song phương, đa phương:

- Tháng 1/2017, cuộc họp đa phương Việt Nam – Lào – Trung Quốc về xây

dựng kế hoạch hành động tăng cường thực thi CITES trong chống buôn bán trái

pháp luật các loài động vật, thực vật hoang dã, nhằm hiện thực hiện hoá các cam

kết giữa Việt Nam và Trung Quốc, Việt Nam, Lào và các Nghị quyết CITES có

liên quan.

- Ngày 5-10/3/2017, Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao thăm và làm việc tại

Cộng hòa Mozambique, và ký với Văn phòng Tổng chưởng lý Mozambique đã

Thỏa thuận hợp tác giữa hai cơ quan và tiến tới ký Hiệp định tương trợ tư pháp

hình sự trong thời gian sớm nhất nhằm tăng cường các nỗ lực chung về thực thi

pháp luật, trong đó bao gồm hợp tác chống lại nạn buôn bán ĐVHD xuyên quốc

gia.

- Ngày 31/5-02/6/2017, cuộc họp song phương Việt Nam và Trung Quốc

tại Bắc Kinh, Trung Quốc về tăng cường thực thi CITES, củng cố, hoàn thiện cơ

10

chế hợp tác nhằm phòng ngừa, ngăn chặn buôn lậu các loài hoang dã, thúc đẩy

hoạt động giao thương hợp pháp giữa hai nước, tăng cường phối hợp, chia sẻ

thông tin tình báo về tội phạm các loài hoang dã, đặc biệt là giữa các cơ quan

thực thi pháp luật có liên quan tại các tỉnh có đường biên giới chung.

- Ngày 11/7/2017, cuộc họp song phương Việt Nam – Nam Phi tại Hà Nội,

Việt Nam về tăng cường thực hiện Biên bản ghi nhớ và Kế hoạch hành động về

hợp tác bảo tồn đa dạng sinh học. Việt Nam đã trao cho Nam Phi 50 mẫu sừng

tê giác là tang vật của các vụ bắt giữ để Nam Phi giám định ADN, xác định

nguồn gốc, phục vụ công tác hợp tác điều tra.

- Ngày 1/8/2017, cuộc họp song phương Việt Nam – Indonesia họp song

phương tại Hà Nội, Việt Nam về tăng cường hợp tác đấu tranh chống buôn bán

trái phép các loài động vật, thực vật hoang dã, đẩy mạnh hợp tác và tăng cường

cam kết cấp cao giữa hai quốc gia trong thực thi pháp luật chống tội phạm động

vật hoang dã, thống nhất các hoạt động ưu tiên,

- Ngày 1/8/2017, tại Hà Nội, Việt Nam, Chính phủ Việt Nam và Chính phủ

Mozambique đã ký Bản ghi nhớ về Hợp tác bảo vệ, bảo tồn các loài động vật,

thực vật hoang dã, tạo tiền đề cho các hoạt động cho các hoạt động hợp tác bảo

tồn và kiểm soát buôn bán các loài động vật, thực vật hoang dã.

(ii) Ngày 18-22/9/2017, Cơ quan quản lý CITES Việt Nam đã chủ trì đón

tiếp Ban thư ký CITES đến Việt Nam và được đánh giá cao. Trong chuyến công

tác này, Ban thư ký đã có cuộc gặp chính thức với 08 Cơ quan Trung ương và

các tổ chức quốc tế, phi Chính phủ.

4. Hoạt động của các cơ quan thông tấn, báo chí

a) Phối hợp với Đài truyền hình Việt Nam

Trong năm 2016, Cơ quan quản lý CITES Việt Nam đã phối hợp với Đài

truyền hình Việt Nam thực hiện:

- Chuỗi chương trình bảo vệ động vật hoang dã dưới hình thức phim hoạt

hình trên kênh VTV2, VTV4 và VTV6 từ tháng 8 đến tháng 12/2016.

- Thực hiện 02 cuộc tọa đàm với chủ đề về Động vật hoang dã trên kênh

VTV3 và VTV6.

- Dự kiến trong năm tới sẽ tiếp tục hợp tác với Đài truyền hình Việt Nam

tiếp tục phát song các sản phẩm tuyên truyền về động, thực vật hoang dã trong

khuôn khổ Dự án Bảo tồn các loài động vật, thực vật hoang dã trong giai đoạn

2017 – 2021.

b) Hoạt động của các Cơ quan thông tấn, báo chí

11

Để chuẩn bị triển khai Bộ luật Hình sự 2017, Cơ quan quản lý CITES Việt

Nam đã phối hợp với Các cơ quan thông tấn, báo chí tuyên truyền các nội dung

mới của Bộ luật Hình sự đối với vi phạm quy định buôn bán, vận chuyển, tàng

trữ, kinh doanh động vật hoang dã nguy cấp quý hiếm.

5. Hợp tác với các tổ chức quốc tế, phi chính phủ

Bên cạnh những nỗ lực của các Cơ quan quản lý Nhà nước trong công tác

chống buôn bán các loài động vật hoang dã trái pháp luật, không thể không kể

đến sự hỗ trợ của các tổ chức phi chính phủ và tổ chức chính phủ quốc tế trong

và ngoài nước.

Trong năm 2017, các tổ chức quốc tế, tổ chức phi chính phủ đã hỗ trợ các

cơ quan thực thi pháp luật của Việt Nam tổ chức tổ chức nhiều lớp tập huấn, cập

nhật các quy định của CITES và pháp luật Việt Nam về bảo vệ động vật hoang

dã, tập huấn nghiệp vụ điều tra xử lý vi phạm pháp luật về lâm nghiệp, đặc biệt

là các vi phạm pháp luật về bảo vệ động vật hoang dã cho các cán bộ Kiểm lâm,

Hải quan, Cảnh sát Môi trường, Bộ đội Biên phòng, chia sẻ thông tin về các thủ

đoạn buôn bán, vận chuyển động vật hoang dã trái pháp luật và phương pháp

nhận dạng các loài động vật thường xuyên bị buôn bán.

(Nội dung chi tiết tại Phụ lục 7 đính kèm)

III. KHÓ KHĂN, THÁCH THỨC

Hiện nay, việc truy tố, xét xử các vụ buôn bán trái phép động, thực vật

hoang dã gặp nhiều khó khăn do những nguyên nhân sau:

1. Về quy định pháp luật

- Hiệu lực của Bộ luật hình sự có thời hạn 01/01/2018.

- Quy định về lấy mẫu ngà voi, sừng tê giác để giám định quốc tế chưa cụ

thể, chưa phù hợp với quy định của pháp luật về các vụ án trong quá trính điều

tra.

2. Về đối tượng phạm tội

Đối tượng tham gia phạm tội gồm nhiều thành phần, có yếu tố quốc tế, sử

dụng nhiều thủ đoạn tinh vi, hiện đại, tận dụng nhiều tuyến đường: hàng không,

đường bộ, đường biển, sử dụng các giao dịch trên Internet, tận dụng vị trí địa lý

của Việt Nam là đầu mối giao thương của khu vực ASEAN và châu Á, sử dụng

chung đường biên giới trên biển và đất liền với Trung Quốc, Lào, Campuchia.

3. Về nguồn lực thực hiện

- Phương tiện và công cụ hỗ trợ cho công tác thực thi còn thiếu và chưa

được trang bị kịp thời để đáp ứng các yêu cầu của tình hình mới trong khi các

12

đối tượng vi phạm thường sử dụng các phương tiện, kỹ thuật hiện đại và các thủ

đoạn tinh vi.

- Kỹ năng trong điều tra các giao dịch online và hợp tác quốc tế trong an

ninh mạng trong lĩnh vực tội phạm động vật hoang dã còn hạn chế.

- Kỹ năng nhận dạng mẫu vật bị buôn bán và áp dụng các quy định pháp

luật của các cơ quan thực thi và cơ quan tố tụng chưa được cập nhật thường

xuyên.

- Nguồn lực phân bố cho công tác thực thi pháp luật trong lĩnh vực này còn

hạn chế.

4. Việc điều tra, bắt giữ, truy tố, xét xử

Công tác điều tra, bắt giữ, truy tố, xét xử cần có sự hợp tác của nhiều quốc

gia: quốc gia nguồn gốc, quốc gia trung chuyển và quốc gia tiêu thụ. Hiện nay,

việc hợp tác giữa các quốc gia về đấu tranh chống buôn bán trái pháp luật động

vật hoang dã mới chỉ dừng ở việc trao đổi thông tin bắt giữ. Việt Nam và nhiều

nước trên thế giới chưa ký hiệp định tương trợ tư pháp, nhiều yêu cầu tương trợ

tư pháp không được phản hồi kịp thời. Các hoạt động hợp tác mở rộng và kết

thúc điều tra sau khi bắt giữ, đặc biệt là việc thu mẫu và gửi mẫu đi giám định

ADN, xử lý thông tin sau giám định AND chưa được chuyên sâu.

IV. KHUYẾN NGHỊ

- Việt Nam hoan nghênh và sẵn sàng hỗ trợ các tổ chức quốc tế, tổ chức phi

chính phủ hợp tác nâng cao năng lực, tham gia xây dựng chính sách pháp luật và

chia sẻ thông tin về thực thi CITES, hỗ trợ các cơ quan Việt Nam thực thi

CITES có hiệu quả

- Về thực thi pháp luật: Cơ quan quản lý CITES Việt Nam kêu gọi sự hỗ

trợ và tài chính và kỹ thuật để thực hiện phổ biến Luật hình sự sửa đổi đến các

cán bộ thực thi pháp luật đặc biệt là các cán bộ cấp cơ sở. Đồng thời, khuyến

nghị Ban thư ký được ra hướng dẫn cụ thể hơn về Quy định về lấy mẫu ngà voi,

sừng tê giác để giám định quốc tế chưa cụ thể, để trên cơ sở đó đề xuất đưa vào

các hệ thống văn bản pháp luật của Việt Nam.

- Về việc tăng cường năm bắt thông tin về các đối tượng phạm tội: Cơ quan

quản lý CITES Việt Nam đề nghị các tổ chức trong nước, quốc tế, tổ chức phi

Chính phủ, các Đại sứ quán hỗ trợ trao đổi thông tin về tội phạm xuyên biên

giới, đặc biệt là tội phạm mạng trên internet.

- Về nguồn lực: các lực lượng thực thi pháp luật về ĐTVHD mong muốn

nhận hỗ trợ về phương tiện và công cụ hỗ trợ cho công tác thực thi như xe cộ,

13

thiết bị; đồng thời cần tiếp nhận đào tạo nâng cao kỹ năng, kiến thức về nhận

dạng loài và đối phó với tội phạm mang tính đặc thù này.

- Về hợp tác quốc tế: Đề nghị các nước nguồn gốc và các nước trung

chuyển tăng cường kiểm tra, giám sát việc vận chuyển, buôn bán các lô hàng

động vật hoang dã hoặc các lô hàng có dấu hiệu nghi vấn để tăng hiệu quả thực

thi CITES trên toàn cầu; chia sẻ thông tin về mẫu vật các loài thường xuyên bị

buôn bán, khai thác, cung cấp kịp thời cho Việt Nam và các nước có liên quan.

Hoạt động giảm cầu sử dụng động vật hoang dã cần thực hiện đồng bộ ở nhiều

quốc gia./.

CƠ QUAN QUẢN LÝ CITES VIỆT NAM

14

PHỤ LỤC

Phụ lục 1: Hình ảnh các hoạt động và tài liệu tập huấn nâng cao năng lực

cho lực lượng thực thi pháp luật và cộng đồng

Tập huấn nâng cao năng lực cho các cán bộ Kiểm lâm, Hải quan, Biên phòng, Cảnh sát Môi

trường

Tập huấn giết mổ nhân đạo cho các chủ cơ sở nuôi trăn

Hình ảnh Tập huấn cho cán bộ thẩm phán tại Phú Quốc, Kiên Giang

15

Tài liệu tập huấn của Cơ quan quản lý CITES Việt Nam

16

Phụ lục 2: Các hoạt động tuyên truyền giảm nhu cầu sử dụng sản phẩm từ

động thực vật hoang dã buôn bán trái pháp luật

Chương trình tuyên truyền giảm nhu cầu sử dụng

sừng tê giác tại trường Trung học cơ sở Chuyên

ngoại ngữ, Đại học Quốc gia, Hà Nội, tháng 4 năm

2017

Tài liệu tuyên truyền nhằm giảm nhu

cầu sử dụng sừng tê giác

Tài liệu tuyên truyền nhằm giảm nhu cầu sử

dụng sừng tê giác

Tranh tuyên truyền do học sinh trung học cơ

sở vẽ trong khuôn khổ Chương trình tuyên

truyền giảm nhu cầu sử dụng sừng tê giác

tại trường Trung học cơ sở

17

Phụ lục 3: Hình ảnh các hoạt động hợp tác quốc tế

Ký kết Bản ghi nhớ giữa Chính phủ Việt

Nam và Chính phủ Mozambique về kiểm

soát buôn bán động vật hoang dã

Việt Nam – Lào – Trung Quốc họp về hợp

tác thực thi CITES

Đánh giá tình hình thực hiện Bản ghi nhớ

về bảo tồn đa dạng sinh học Việt Nam –

Nam Phi

Việt Nam – Indonesia họp song phương lần

thứ 6 về tăng cường hợp tác đấu tranh chống

buôn bán trái phép ĐTVHD

Phụ lục 4: Thống kê các vụ bắt giữ sừng tê giác tại Việt Nam trong năm 2017

TT

Thời gian

Trọng

lượng

(kg)

Đối tượng vi phạm Phương thức vận

chuyển Thủ đoạn Địa điểm bắt giữ Đơn vị bắt giữ

1

14/3/2017 102.0 Chưa xác định

Đường hàng

không

Giấu trong

hành lý Sân bay Nội Bài Cục Hải quan Hà Nội

2

27/4/2017 36.0

Nguyễn Mậu Chiến (Văn Quán,

quận Hà Đông, Hà Nội) Đường sắt

Ga Hà Nội

C74, Công an Hoàn

Kiếm và Hà Đông

3

8/5/2017 1.5 Chưa xác định danh tính

Đường hàng

không

Giấu trong hộp

bánh Sân bay Tân Sơn Nhất

Chi cục Hải quan Tân

Sơn Nhất

4

26/5/2017 13.0

Nguyễn Anh Sơn (phường Định

Công, quận Hoàng Mai, Hà Nội) Nhà riêng

Quận Hoàng Mai, Hà

Nội

C49, CA quận Hoàng

Mai và CCQLTT Hà

Nội

5

14/6/2017 4.0

Lê Văn Ngọc và Lã Thị Loan

(khu 5, xóm Cầu, huyện Mê Linh,

Hà Nộ)

Đường hàng

không

Giấu trong hộp

mỹ phẩm, ấm

đun nước Sân bay Tân Sơn Nhất

Chi cục Hải quan Tân

Sơn Nhất

6

22/7/2017 5,184

Cao Xuân Vinh, Hồ Văn Viết,

Nguyễn Đức Nam

Đường bộ

Ô tô

Xã An Tịnh, huyện

Trảng Bàng, tỉnh Tây

Ninh Công an tỉnh Tây Ninh

Tổng cộng 233.88

19

Phụ lục 5: Thống kê các vụ xét xử buôn bán, vận chuyển ngà voi trái pháp luật tại Việt Nam trong năm 2017

TT Thời gian

Trọng

lượng

(kg)

Đối tượng vi

phạm

Phương thức vận

chuyển Thủ đoạn Địa điểm bắt giữ Lực lượng bắt giữ

1 03/03/2017 20.4

Đường hàng không Khai sai tên hàng hoá Sân bay Nội Bài Cục Hải quan Hà Nội

2 14/5/2017 4.5

Đường hàng không Giấu trong hành lý Sân bay Tân Sơn Nhất Cục Hải quan tp Hồ

Chí Minh

3 24/4/2017 10 Nguyễn Bá Tùng Đường bộ

xã Ia Kla, huyện Đức

Cơ, Gia Lai

C74 và Cục Kiểm

lâm

4 07/08/2017 2,758

Đường bộ

Chi cục Quản lý thị

trường PC46 Thanh

Hoá

5 09/06/2017 1,300

Đường biển Giấu trong các container

nhựa đường

Cục Hải quan tp Hồ

Chí Minh

6 18/9/2017 1,400

Đường bộ Giấu trong xe

Công an Bạc Liêu

7 30/10/2017 40

Đường bộ Giấu trong xe

Cục Hải quan Lạng

Sơn

8 31/8/2017 47

Phan Mạnh Hùng

và Ngô Hoài

Chương

Chuyển phát nhanh Giấu trong bưu kiện Bưu điện thành phố Hà

Nội Cục Hải quan Hà Nội

Tổng 5.559

20

Phụ lục 6: Thống kê các vụ xét xử buôn bán, vận chuyển tê tê trái pháp luật tại Việt Nam trong năm 2017

TT Thời gian Sản phẩm Số lượng

(cá thể)

Trọng

lượng (kg) Cá nhân, tổ chức vi phạm Lực lượng bắt giữ

1 03/03/2017 Vảy tê tê

387,5

Cục Hải quan Hà Nội

2 04/05/2017 Tê tê sống 118 556 Phan Xuân Bảo (SN 1981, trú tại huyện

Hương Sơn, Hà Tĩnh) CA Hoà Bình

3 14/5/2017

31 120

Vũ Trọng Hùng (SN 1970, trú tại xã Diên

Đồng, huyện Diên Khánh, tỉnh Khánh

Hòa)

CA Thanh Hoá

4 07/06/2017 Vảy tê tê

600

Hải quan Hải Phòng

5 20/10/2017 Tê tê sống

128 Trần Văn Minh (SN 1974, trú xã Lạc

Vân, huyện Nho Quan, Ninh Bình) Công an Ninh Bình

6

Vảy tê tê

5

7 30/6/2017 Tê tê sống

3,2 Trần Hữu Phong (quê quán Hoa Thủy, Lệ

Thủy, Quảng Bình)

Cục Hải quan Quảng

Nam

8 27/10/2017 Tê tê java 11

Lê Quang Hạnh, ấp 3, xã Lộc Điền,

huyện Lộc Ninh, tỉnh Bình Phước C49

Phụ lục 7: Hoạt động hợp tác với các tổ chức quốc tế, phi chính phủ

1. Tham gia xây dựng chính sách pháp luật

Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên (ENV) tập trung vào các hoạt động phát

triển chính sách, thực thi pháp luật, điều tra, truy tố và kết án tội phạm, đặc biệt

là các hoạt động hỗ trợ nghiên cứu và tư vấn hoàn thiện các quy định liên quan

đến động vật hoang dã trong Bộ luật Hình sự đã được thông qua vào năm 2017;

Luật Bảo vệ và Phát triển rừng (sửa đổi, bổ sung) và các Nghị định liên quan

đến quản lý, bảo vệ rừng và các loài động vật hoang dã.

Tổ chức TRAFFIC duy trì hoạt động cung cấp thông tin cho các cơ quan

chính phủ về các vụ buôn bán trái phép động vật hoang dã để hỗ trợ việc thực

hiện Bộ luật Hình sự sửa đổi, bổ sung.

Cơ quan Phòng chống Ma tuý và Tội phạm của Liên Hợp Quốc

(UNODC) rà soát các quy định trong Chương Các tội phạm về môi trường trong

Bộ luật Hình sự năm 2015 và đưa ra các khuyến nghị, xây dựng cẩm nang thực

thi pháp luật (dành cho cảnh sát, cán bộ quản lý môi trường, kiểm sát viên...) và

đào tạo về việc thực hiện Bộ luật Hình sự sửa đổi năm 2015.

2. Cứu hộ và nuôi động vật sống

Hiệp hội Bảo tồn Động vật hoang dã (WCS) phối hợp với các đơn vị như

Trung tâm Cứu hộ Tê tê và Thú ăn thịt, Trung tâm Cứu hộ Linh trưởng nguy cấp

ở Vườn Quốc gia Cúc Phương, Dự án Bảo tồn vọoc Cát Bà và Vườn Quốc gia

Cát Bà tiến hành khám sức khoẻ, lấy mẫu động vật thu hồi được từ các vụ buôn

bán động vật hoang dã trái phép; WCS, phối hợp với Viện Vệ sinh Dịch tễ

Trung ương (NIHE), Bộ Y tế thu thập 148 mẫu dơi quạ ở Bắc Giang để mang về

phân tích tại Phòng Thí nghiệm của NIHE và tổ chức hội thảo khởi động chương

trình giám sát con người.

3. Bắt giữ, điều tra và truy tố

Trung tâm ENV phối hợp các cơ quan thực thi pháp luật có liên quan, bao

gồm các cơ quan cảnh sát môi trường và các cơ quan công an cấp tỉnh để phá

hủy những đường dây và bắt giữ các cá nhân buôn bán động vật hoang dã bất

hợp pháp. Cụ thể, ENV đã phát hiện đường dây buôn bán trái phép 10 tấn rùa

biển ở Khánh Hoà, hỗ trợ bắt giữ ngà voi và sừng tê giác bất hợp pháp ở Nhị

Khê (Hà Nội), 14 kg sừng tê giác ở Hoàng Mai, và nhận dạng các cá nhân bán

động vật hoang dã trên Internet. ENV hướng dẫn thực thi pháp luật và các giải

pháp xử lý các trường hợp vi phạm quy định về bảo vệ động vật hoang dã và

tổng hợp kết quả xử lý của tất cả các vụ vi phạm liên quan đến các loài động vật

nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ.

22

Tổ chức TRAFFIC giám sát việc buôn bán động vật hoang dã ở Việt Nam

và cung cấp thông tin cho các cơ quan có liên quan về những vụ buôn bán động

vật hoang dã bất hợp pháp. TRAFFIC đã hỗ trợ các cơ quan chính phủ về mặt

kỹ thuật và tài chính để điều tra, gần đây nhất là để giám định ADN của sừng tê

giác bị tịch thu. TRAFFIC đã tạo điều kiện cho cơ quan chính phủ Việt Nam và

các cơ quan chính phủ khác như Hải quan Nigeria và Cơ quan quản lý CITES

Nam Phi phối hợp với nhau trong tiến trình chống buôn bán động vật hoang dã

bất hợp pháp. TRAFFIC tại Việt Nam làm việc để chống lại tội phạm buôn bán

động vật hoang dã bất hợp pháp thông qua việc giám sát hoạt động buôn bán

động vật hoang dã trên các thị trường truyền thống và thị trường trực tuyến.

Cơ quan UNODC tăng cường khả năng điều tra tội phạm buôn bán trái

pháp luật động vật hoang dã và các sản phẩm gỗ xuyên quốc gia, bảo vệ hiện

trường, lấy mẫu và giám định ADN, điều tra trực tuyến, quản lý cơ sở dữ liệu tội

phạm và các thông tin kỹ thuật, theo dõi các hoạt động trên biên giới, hỗ trợ Văn

phòng liên lạc qua biên giới (BLO), quản lý rủi ro và phòng chống buôn bán trái

phép qua đường biển, hỗ trợ kỹ thuật cho UNREDD để chuẩn hóa công tác

chống buôn bán động vật hoang dã bất hợp pháp.

WCS đã có báo cáo về tội phạm động vật hoang dã trên cơ sở số liệu

thống kê các vụ bắt giữ và xử lý vi phạm của Viện kiểm sát nhân dân, đơn vị

Kiểm lâm, Công an và Hải quan cấp tỉnh; và đã hỗ trợ Viện kiểm sát nhân dân

tối cao và Bộ Công an trong tăng cường hợp tác thực thi pháp luật chống lại tội

phạm buôn bán động vật hoang dã xuyên quốc gia với Văn phòng Chưởng lý và

Bộ Tư pháp Mozambique.

4. Đào tạo

Tổ chức Freeland tổ chức các khóa tập huấn cho hơn 1.000 sinh viên của

Học viện Cảnh sát nhân dân về tội phạm liên quan đến động vật hoang dã, các

quy định pháp luật sẵn có để truy tố bị can và cách sử dụng ứng dụng Wildscan

trên điện thoại. Freeland cũng xây dựng Cẩm nang Đào tạo về Tội phạm môi

trường (DETECT) cho đối tượng là sinh viên năm hai. Freeland đã phối hợp tổ

chức hội thảo chia sẻ thông tin của Mạng lưới thực thi pháp luật bảo vệ động

vật, thực vật hoang dã các nước ASEAN (ASEAN WEN) về các vụ bắt giữ và

điều tra, và một khóa tập huấn Đấu tranh chống tội phạm buôn bán xuyên quốc

gia, có tổ chức ở châu Phi - Châu Á, trong đó có hai học viên đến từ Trường Đại

học Kiểm sát Hà Nội.

Tổ chức TRAFFIC đã phối hợp với các cơ quan Hải quan tổ chức cuộc

họp Nâng cao các kỹ năng phát hiện và ngăn chặn các vụ vận chuyển trái phép

23

động vật hoang dã vào tháng 9 năm 2016 cho nhân viên sân bay và hàng không

tại Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất.

Cơ quan UNODC đã tổ chức hai hội nghị liên ngành địa phương cho các

kiểm sát viên và công chức làm việc trong ngành hải quan. UNODC cũng hỗ trợ

tăng cường phối hợp và hợp tác quốc tế với Tổ chức Cảnh sát Hình sự Quốc tế

(Interpol), Tổ chức Hải quan thế giới (WCO) và Bộ Công an về điều tra xuyên

quốc gia hoạt động buôn bán trái phép ngà voi và sừng tê giác. UNODC cũng

đã tổ chức các khoá tập huấn về xử phạt hành chính và hình phạt khác trong lĩnh

vực tội phạm môi trường bao gồm vi phạm hành chính và buôn bán bất hợp

pháp động vật hoang dã và gỗ, ngăn ngừa rửa tiền và tham nhũng trong ngành

lâm nghiệp, nâng cao hiệu quả của việc truy tố những tội này, chương trình đào

tạo cho các công tố viên.

Tổ chức WildAct đang hợp tác với Trường Đại học Vinh để tạo ra một

mô-đun mới cho khóa học Thạc sỹ Quản lý Đa dạng sinh học để đào tạo sinh

viên thực hiện các cuộc điều tra và nghiên cứu về các thị trường buôn bán động

vật hoang dã trái phép ở Việt Nam. WildAct đã tiến hành một cuộc khảo sát về

bán hàng động vật hoang dã trực tuyến thông qua Facebook và tiến hành một

chiến dịch trên Facebook nhằm ngăn chặn việc mua các sản phẩm động vật

hoang dã bất hợp pháp.

WCS hỗ trợ Ủy ban tư pháp của Quốc hội tổ chức hội thảo tham vấn để rà

soát một số quy định liên quan đến bảo vệ động vật hoang dã trong Bộ luật Hình

sự sửa đổi; và phối hợp với UNODC tổ chức khoá tập huấn về tội phạm buôn

bán buôn bán động vật hoang dã trái phép.

5. Hạn chế trong thực thi pháp luật

Trung tâm ENV đã xác định các quy định pháp luật không đầy đủ và

không được áp dụng tương tự giữa các cơ quan tư pháp hoặc các cơ quan cấp

tỉnh, dẫn đến kết quả xử lý nhau khác nhau của các vụ việc có tính chất tương tự

nhau; các cơ quan cấp tỉnh không nhận được sự hỗ trợ từ phía các cơ quan có

thẩm quyền, dẫn đến ra quyết định đình chỉ các vụ án; cơ quan thực thi pháp luật

cấp tỉnh không thực hiện đúng pháp luật; và nhiều vụ án bị ngưng xử lý sau khi

bị bắt giữ và tịch thu, và do đó, không thể tiếp tục điều tra được đối tượng chủ

mưu hoặc mạng lưới buôn bán.

Cơ quan UNODC đã nêu ra thực trạng trì trệ trong việc áp dụng Bộ luật

Hình sự năm 2015 vì các cơ chế hợp tác quốc tế đòi hỏi phải có khuôn khổ pháp

lý để đấu tranh chống lại các tội phạm xuyên quốc gia có tổ chức, và tình trạng

không kịp thời nắm bắt về nguồn gốc tội phạm liên quan đến buôn bán động vật

hoang dã bất hợp pháp.

24

6. Giảm nhu cầu tiêu thụ và các nỗ lực khác

Trung tâm ENV vận hành và duy trì đường dây nóng miễn phí (1800-

1522) như là một đầu mối thông tin liên lạc để công dân thông báo cho các cơ

quan thực thi về các vi phạm liên quan đến động vật hoang dã (từ năm 2005);

duy trì mạng lưới 6.600 tình nguyện viên bảo vệ động vật hoang dã tại 59 trong

tổng số 63 tỉnh thành trong cả nước; sửa đổi, phát sóng 31 bộ phim ngắn về bảo

vệ động vật hoang dã trên 70 kênh truyền hình trung ương và cấp tỉnh; phối hợp

với Đài Tiếng nói Việt Nam phát sóng 5.000 thông điệp về bảo vệ động vật

hoang dã và 120 chương trình phát sóng trên Đài tiếng nói từ năm 2005; và đã

phát triển và duy trì một mạng lưới 200 nhà báo có liên quan, những người sẵn

sàng có bài viết về quản lý và bảo vệ động vật hoang dã.

Freeland đã phối hợp với các đơn vị của Bộ NN & PTNT ở tỉnh Quảng

Nam tổ chức "Chạy vì loài voi Việt Nam", và các chiến dịch Dọn dẹp và Lên

tiếng vì Thiên nhiên ở Hà Nội. Freeland cũng xây dựng website iThink, nền tảng

học tập, chia sẻ thông tin và ý kiến trực tuyến; xây dựng nội dung cho chương

trình truyền hình Việt Nam kết hợp với cơ sở dữ liệu của iThink.

TRAFFIC tiếp tục công tác giảm nhu cầu sử dụng động vật hoang dã ở

Việt Nam thông qua chiến dịch Chi. Ngoài ra, TRAFFIC cũng tham gia vào Dự

án Phòng, chống buôn bán trái pháp luật các loài động, thực vật hoang dã

(Saving species) của Cơ quan Phát triển Quốc tế của Hoa Kỳ (USAID) cùng với

Cơ quan quản lý CITES Việt Nam bằng việc áp dụng quy trình 5 bước của

TRAFFIC trong việc thay đổi hành vi, nhằm giảm nhu cầu tiêu thụ các sản phẩm

của các loài như tê giác, tê tê và voi. TRAFFIC đang làm việc với Tổng cục

Lâm nghiệp để tập huấn nâng cao năng lực nhận dạng các loài gỗ thường bị

buôn bán trái phép theo RAFTIII.

Cơ quan UNODC được uỷ quyền để hỗ trợ các quốc gia thành viên Liên

Hợp Quốc trong cuộc đấu tranh chống lại nạn buôn bán ma túy trái phép, tội

phạm và khủng bố.

Tổ chức WildAct thực hiện dự án "Giải mã tin đồn: bảo vệ tê giác và con

người", nhằm nâng cao nhận thức về mối đe dọa đối với loài tê giác của các

nhân viên bệnh viện, bệnh nhân và người thân của họ thông qua hội thảo và phát

tài liệu tuyên truyền đến 59 bệnh viện ở Hà Nội và TP Hồ Chí Minh.

Tổ chức phối hợp với Đài Truyền hình Nhân dân tiến hành 6 cuộc hội

thảo với đại diện các cơ quan chính phủ, tổ chức phi chính phủ, luật sư, nhà báo.

Về thực trạng và giải pháp nhằm tăng hiệu quả trong công tác phòng chống tội

phạm liên quan đến động vật hoang dã ở Việt Nam; WCS đã hợp tác với VTV2

- Đài Truyền hình Việt Nam để tổ chức phỏng vấn tù nhân Việt Nam ở Kenya bị

25

bắt giam do vi phạm các quy định pháp luật về bảo vệ động vật hoang dã ở đây;

phỏng vấn đại diện của một số cơ quan thực thi pháp luật về động vật hoang dã

Kenya để làm tư liệu cho phim tài liệu "Trả giá", nhằm nâng cao nhận thức về

rủi ro buôn bán động vật hoang dã bất hợp pháp cho người Việt Nam đang sinh

sống, làm việc và du lịch ở Châu Phi; xuất bản hai ấn phẩm "Hình phạt đối với

tội phạm động vật hoang dã" ở Việt Nam và một số nước châu Phi; hợp tác với

một số cơ quan ngoại giao Việt Nam ở các nước này để phân phối các tài liệu

này cho cộng đồng người Việt Nam

7. Phản hồi các Tổ chức quốc tế và các Tổ chức phi chính phủ

Trung tâm ENV chống lại nạn buôn bán động vật hoang dã trái phép và

nâng cao nhận thức của cộng đồng về sự cần thiết của việc bảo vệ thiên nhiên và

động vật hoang dã. ENV tập trung vào 3 mục tiêu chiến lược chính để ngăn chặn

nạn buôn bán trái phép động vật hoang dã: giảm nhu cầu của người tiêu dùng về

các sản phẩm động vật hoang dã thông qua các chiến dịch dài hạn để thay đổi

thái độ và hành vi của công chúng; tăng cường thực thi pháp luật thông qua hỗ

trợ trực tiếp cho các cơ quan thực thi pháp luật và khuyến khích sự tham gia tích

cực của cộng đồng để ngăn chặn việc buôn bán động vật hoang dã bất hợp pháp;

và phối hợp với các nhà hoạch định chính sách để cải thiện các chính sách hiện

tại, giải quyết các lỗ hổng pháp lý, xây dựng chính sách hiệu quả, và thúc đẩy

bất kỳ quá trình ra quyết định liên quan đến buôn bán động vật hoang dã bất hợp

pháp.

Freeland thực hiện Dự án “A World Free of Wildlife Trafficking and

Human Slavery” với sứ mệnh cải tiến, phát triển và liên tục cải thiện các chương

trình và công cụ giúp loại bỏ tội phạm và tham nhũng có tổ chức ra khỏi xã hội

để khôi phục cộng đồng và hệ sinh thái.

TRAFFIC hoạt động trên phạm vi toàn cầu trong lĩnh vực buôn bán động

vật và thực vật hoang dã trong bối cảnh bảo tồn đa dạng sinh học và phát triển

bền vững để đảm bảo rằng việc buôn bán động vật, thực vật hoang dã không

phải là mối đe dọa đối với việc bảo tồn thiên nhiên.

WildAct là tổ chức phi chính phủ với sứ mệnh nâng cao nhận thức của

người dân về các vấn đề bảo tồn qua việc giáo dục trẻ em Việt Nam.

WCS tập trung vào việc chống hoạt động buôn bán trái phép động vật

hoang dã. WCS Việt Nam tham gia vào việc tháo gỡ các mạng lưới buôn bán

động vật hoang dã và giảm nạn săn bắn động vật hoang dã. WCS Việt Nam có

mối quan hệ mật thiết với các cơ quan thực thi luật pháp của Chính phủ và làm

việc với Chính phủ Việt Nam để nâng cao khả năng thành công trong việc chấm

dứt hoạt động buôn bán động vật hoang dã bất hợp pháp.