The Significance of Fundamental Knowledge of Legal

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร ปท 10 ฉบบท 1 มกราคม–มถนายน 2562

60

ความรเบองตนเกยวกบกฎหมาย: ความส าคญของผเรยนสงคมศกษา (ตอนแรก)

The Significance of Fundamental Knowledge of Legal Principle in the Study of Social Science (1st Part)

สมพร รจกตตองศธร Somporn Rujikittioangsuthon

สาขาสงคมศกษา คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏภเกต E-mail: [email protected]

Received: May 11, 2018 Revised: Apr 2, 2018

Accepted: Apr 25, 2018

บทคดยอ บทความนมวตถประสงคเพอใหเหนถงความส าคญของกฎหมายทผเรยน

ดานสงคมศกษาควรทราบไวเปนเบองตน เพอใหเกดความเขาใจหลกการพนฐานเกยวกบทมา ระบบ ประเภท ล าดบศกดของกฎหมาย และความเกยวพนของกฎหมายกบสงคมศาสตร อนเปนสงจ าเปนทผเรยนสงคมศกษาตองศกษาท าความเขาใจใหรแทถงสงเหลานน แตในปจจบนผเรยนสงคมศกษาไดมงเนนศกษาไปในรายวชาชพครเปนหลก และใหความส าคญกบการศกษารายวชากฎหมายเปนเรองรอง ในขณะทหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ไดก าหนดใหมการถายทอดความรดานกฎหมายแกนกเรยนในระดบชนมธยมศกษา ดงนการทผเรยนสงคมศกษาไมไดมความรเบองตนเกยวกบกฎหมายยอมสงผลใหไมมความเขาใจในกฎหมายอยางถองแทและไมสามารถถายทอดความรดานกฎหมายใหแกนกเรยนในโรงเรยนทไปสอนได ดวยเหตนผเรยนสงคมศกษาจ าเปนทจะตองศกษาความรเบองตนเกยวกบกฎหมายเพอจะไดเขาใจและถายทอดไดอยางถกตอง

ค าส าคญ: ความรเบองตน กฎหมาย สงคมศกษา


61

Abstract The purpose of this article is to encourage social science

students to acknowledge the significance of fundamental knowledge of legal principle in social study concerning source of law, legal system, category of law, legal hierarchy and the relationship between law and social science. It is important for social science students to understand these legal concepts. But now the study of social science focus on teacher education courses rather than legal course, even though the basic education core curriculum B.E. 2551 (A.D. 2008) of office of the basic education commission has stipulate that teacher teach legal concepts to Mathayom suksa students. So, social science students will not have fundamental knowledge of law and therefore will not be able to teach legal knowledge to students in school. For this reason, the study of social science should also involve educating students with important concepts of law so that they will be knowledge able enough to teach the students.

Keywords: Fundamental Knowledge/Legal/Social Science

1. บทน า

“...เพราะกฎหมายนมไวส าหรบใหบานเมองมความสงบเรยบรอย ทกสงทกอยางจงตองมกฎเกณฑ ถาประชาชนคอบคคลทประกอบเปนชาตน มความรพอในกฎเกณฑตาง ๆ ทไดวางเอาไวด กจะท าใหการปกครองเปนไปโดยเรยบรอย มความสงบตามตวบทกฎหมาย ความรนไดบงเอาไวในหลกการวา บคคลทกบคคลยอมทราบในกฎหมาย แตวากเปนททราบกนอยวาประชาชนทว ๆ ไป ถาไมไดเรยนรกฎหมาย กยอมไมทราบกฎหมาย จงเปนหนาทของผทมความรทจะตองพยายามหาทางชวยใหทกคนไดมความรในสทธและหนาทของแตละบคคลเพอใหบานเมองอยเยนเปนสข มระเบยบเรยบรอย และมขอมแป ฉะนน งานทแตละคนไดพยายามท าใหประชาชนมความรในดานกฎหมายน จงเปนงานส าคญของชาต แตละคนกมหนาทงานการของตวตามอาชพของตว แตงานนอกเหนอนเปนงานทส าคญทสด เพราะวาแตละคนกเปนคนไทยดวยกน เรากจะตองปรารถนาให


62

บานเมองอยเยนมความสงบ ทางกฎหมายนเปนสวนส าคญทจะใหบานเมองมความเรยบรอยได จงขอใหปฏบตงานตามอาชพของทานดวยความเขมแขง เพอใหงานนนลลวงไปโดยเรยบรอย และงานอกดานหนงทพดไดวาเปนงานนอกเหนอจากอาชพของตว หมายถงงานจะแพรความรในทางกฎหมาย กขอใหท าอยดวย เพราะวาจะเปนประโยชน งานนท าในฐานะเปนคนไทยคนหนง ในฐานะทเปนสมาชกของชาตไทยและเปนผมความรผมพลงทจะปฏบตในดานน และกขอใหปฏบตตอไป...”

พระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช พระราชทานแกคณะกรรมการสมาคมทนายความแหงประเทศไทย ณ พระต าหนกจตรดารโหฐาน วนจนทร ท 6 ตลาคม 2512 (Ministry of Justice, 2013)

ทามกลางเศรษฐกจทหลากหลายและการเมองทเปลยนแปลงอยตลอดเวลาในปจจบน ผคนในสงคมตองเรยนรและพฒนาการด าเนนชวตใหกาวทนตอการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจและการเมองนน อยางไรกตาม สงคมทสงบสนตและสามารถปรบตวใหสามารถขบเคลอนไปขางหนาไดอยางราบรน คอสงคมทอยภายใตกฎหมายและปฏบตตามกฎ ระเบยบ อยางเครงครด และกฎหมายทบงคบใชนนตองเปนกฎหมายทมความยตธรรมและเกดประโยชนตอสงคมสวนรวม

“กฎหมาย” เปนสงทคนไทยตองประสบอยในชวตประจ าวน เรมตงแตเมอมสภาพบคคล คอ คลอดแลวอยรอดเปนทารก กฎหมายกก าหนดสทธหนาท ตาง ๆ ไวตลอดอายขย และเมอบคคลใดไดสนสภาพบคคลหรอเสยชวต กฎหมาย กยงเขามาเกยวของกบการแบงปนมรดกใหแกทายาททงหลายของผเสยชวตนน ประกอบทงทารกในครรภมารดากสามารถมสทธตาง ๆ ได หากวาภายหลงคลอดแลวอยรอดเปนทารก1 จะเหนไดวานบตงแตมารดาตงครรภและคลอดออกมา มสภาพบคคลเรอยไปตลอดอายขยของเรายอมหนไมพนกฎหมาย ซงการทเราศกษาและรกฎหมายในเบองตนเพอตองการใหเหนวากฎหมายไมใชเรองลกลบหรอเปน

1 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย, มาตรา 15 บญญตวา “สภาพบคคลยอมเรมแตเมอคลอดแลวอยรอดเปนทารกและสนสดลงเมอตาย

ทารกในครรภมารดากสามารถมสทธตาง ๆ ได หากวาภายหลงคลอดแลวอยรอดเปนทารก”.


63

ศาสตรเฉพาะแตนกกฎหมายเทานน การศกษากฎหมายกเพอใหมความรความเขาใจพอทจะอานกฎหมายไดเปน ตความและใชกฎหมายในชวตประจ าวนไดถกตอง (Graivichien & Mahakun, 2005) อนกอใหเกดกระบวนการคดทเปนระบบและวเคราะหความเปนไปของสงคมไดอยางถองแท ทงยงเปนการปลกจตส านกใหผคนในสงคมมความยตธรรมและชวยเหลอผอนดวยความเปนธรรม (Srithamaraks et al, 2000) อนเปนสงส าคญของการอยรวมกนในสงคมอยางสนต

ในขณะทผเรยนสงคมศกษาในปจจบนไดมงเนนศกษารายวชาชพครเปนหลก และใหความส าคญกบการศกษารายวชากฎหมายเปนเรองรอง รายวชาทมการศกษาอยกแตเฉพาะกฎหมายทเกยวของกบการศกษา เชน พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม และวชาการสอนกฎหมายในโรงเรยน เปนตน ซงยงมความไมเพยงพอตอการถายทอดความรดานกฎหมายทวไปใหแกนกเรยนในโรงเรยนทไปฝกสอนหรอบรรจได ในทางตรงกนขาม ตวชวดและสาระการเรยนรแกนกลาง ตามหลกสตรแกนกลางการศ กษาข นพนฐาน พทธศกราช 2551 ของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ไดก าหนดขอบเขตเนอหาใหผสอนถายทอดความรดานกฎหมาย เชน ความรเบองตนเกยวกบกฎหมายรฐธรรมนญ กฎหมายอาญา กฎหมายแพงและพาณชย กฎหมายภาษอากร และกระบวนการตรากฎหมาย เปนตน ใหแก นกเรยนในระดบชนมธยมศกษา ดวยเหตนจงเปนสงส าคญยงทผเรยนสงคมศกษาตองมความรความเขาใจเกยวกบกฎหมายอยางเพยงพอทจะสามารถถายทอดความรใหแกนกเรยนไดอยางถกตอง โดยเฉพาะเรองทมาของกฎหมาย อนเปนจดเรมตน ทส าคญของการศกษากฎหมาย นอกจากนยงมเรองระบบกฎหมาย ประเภทกฎหมาย และล าดบศกดกฎหมาย ซงแสดงใหเหนถงภาพรวมของกฎหมายไทยวามระบบ ประเภท และล าดบศกดกฎหมายเชนใด ฉะนนผเรยนสงคมศกษาจงตองศกษากฎหมายไวเปนเบองตน อยางไรกตามนอกเหนอจากการมงเนนใหผเรยนสงคมศกษาไดตระหนกถงความส าคญของการศกษากฎหมายแลว ในบทความนยงไดมการรวบรวมความรดานพนฐานของกฎหมายไวใหผเรยนสงคมศกษาและผทสนใจไดทราบไวเปนเบองตนอกดวย


64

2. ความเกยวพนของกฎหมายกบวชาอน

พนฐานของ “กฎหมาย” มาจากสงคม โดยบคคลทมอ านาจในรฐนน ๆ เปนผบญญตหรอตราขน เพอบงคบใชกบคนในรฐใหอยรวมกนอยางสงบสนต ซงการบญญตหรอตรากฎหมายนยอมตองอาศยความเกยวพนเชอมโยงกบวชาหรอศาสตรอน ๆ ดวย เพอใหกฎหมายทตราขนมความสมบรณสามารถบงคบใชไดกบทกภาคสวน ฉะนนการศกษาความรเบองตนเกยวกบกฎหมายจงมความเกยวพนกบวชาอน ๆ ทจะตองศกษาควบคไปดวย เชน วชารฐศาสตร วชาเศรษฐศาสตร วชาสงคมวทยา วชาประวตศาสตร วชาจตวทยา เปนตน ซงในบทความนจะไดอธบายความเกยวพนของกฎหมายกบวชาสงคมวทยา โดยสงเขปดงน

สงคมวทยา เปนศาสตรหรอสาขาวชาทมขอบเขตกวางขวาง ครอบคลมถงสาขาอน ๆ เชน ศาสนา อาชญากรรม ครอบครว การเมองการปกครอง กฎหมาย การศกษา เปนตน (Office of the Education Council, 1979) ศกษาความสมพนธและพฤตกรรมของมนษยและคนหาความรความเขาใจเกยวกบพฤตกรรมนนทมลกษณะความสมพนธอยางอสระจากอทธพลของสงคมและวฒนธรรม (Dewey and Humber, 1967) รวมทงศกษาสงแวดลอมทงหลายทมนษยไดอาศยอยในสงคมนน ๆ เพอใหทราบถงรากฐานและววฒนาการของธรรมชาตและระเบยบการของมนษยทอยรวมกน ตลอดจนวถทางทจะขดเกลาหรอปรบปรงมนษยใหอยรวมกนดวยดในสงคมอยางสงบสข ซงสงคมวทยามความเกยวพนกบความรเบองตนเกยวกบกฎหมาย 2 ประการ (Saeng-Uthai, (2012) คอ

2.1 นกกฎหมายไดใชสงคมวทยาเปนเครองมอในการวางหลกเกณฑธรรมศาสตร และเรยกวชานในทางสงคมวทยาวา “วชาธรรมศาสตร”

วชาธรรมศาสตรในบทความนไมไดหมายความถง ศาสตรหรอวชาทวาดวยธรรมะในทางพทธศาสนา แตหมายความถง ศาสตรแหงความเปนธรรมหรอความยตธรรมในสงคม โดยภาษาไทยเรยกวา “ธรรม” สวนภาษาบาลเรยกวา “ธรรมะ” อนมความหมายเหมอนกนคอความถกตอง และเปนความถกตองตามความหมายของกฎธรรมชาตหรอตามหลกของพระพทธศาสนาซงมค าจ ากดความงาย ๆ วาทกฝายไดรบประโยชน ไมมฝายใดทจะไดรบโทษหรอความเสยหาย (Buddhadasa, 1991)


65

ในทางสงคมวทยานนศกษาถงความสมพนธและพฤตกรรมของมนษยในสงคม สงแวดลอมทงหลายทมนษยไดอาศยอยในสงคมนน ๆ เพอใหทราบถงรากฐานและววฒนาการของธรรมชาตและระเบยบการของมนษยทอยรวมกน วชานไดเพงเลงไปทอ านาจในทางสงคมภายในชมชนวาเกยวของกบกฎหมายอยางไรบาง เราจะตองยอมรบวาวชาธรรมศาสตรในสงคมวทยาเปนประโยชนตอการศกษากฎหมาย และกฎหมายเปนเครองมอทจะรกษาความสงบเรยบรอยและเปนวถทางทจะใหมนษยอยในสงคมโดยปกตสข ฉะนน ผบญญตกฎหมายและผใชกฎหมายทดจะไมละเลยดวยการมองขามความเปนไปหรอพลวต (Dynamic) ในสงคมอนเกยวกบกฎหมายนน ๆ และจะตองระลกวากฎหมายฉบบหนง ๆ มผลในทางสงคมเสมอ และวชาธรรมศาสตรในทางสงคมวทยาจะชวยเหลอการพจารณาดงกลาวไดเปนอยางด (Saeng-Uthai, 2012) ดวยเหตน นกกฎหมายจงไดใชสงคมวทยาเปนเครองมอในการวางรากฐานหลกเกณฑทงหลายในกฎหมาย เพอใหสอดคลองกบการด ารงอยของสงคมและประโยชนสงสดของสงคม

2.2 นกกฎหมายไดคดวชานขนใหมเรยกชอวา “สงคมวทยาแหงกฎหมาย (Sociology of Law)”

เปนวชาทศกษากฎหมายในฐานะทเปนขอเทจจรงอยางหนงของสงคมวามความสมพนธทเปนเหตเปนผลกนอยางไร โดยสงคมวทยาศกษาขอเทจจรงและรวบรวมเพอจดท าสถต เมอไดขอเทจจรงทชดเจนแนนอนแลวกจะตองคนหาวาขอเทจจรงเหลานนมความสมพนธหรอหลกเกณฑทเชอมโยงกบกฎหมายอยางไร (Kasemsup, 2009) ซงวชานเปนวชาสมยใหมและพยายามจะสรางใหเปนวชาแหงชวตสงคมทกแงมม จงคลมสงคมวทยาและรฐศาสตรเปนสวนมาก อยางไรกตาม การศกษาเฉพาะกฎหมายเพยงอยางเดยวโดยไมค านงถงพนฐานความเปนอยในสงคมยอมไมอาจทจะท าใหเขาใจกฎหมายไดอยางถองแท โดยเฉพาะบทบญญตกฎหมายใหมในปจจบนทเปนประโยชนตอสงคมมลกษณะสลบซบซอน (Saeng-Uthai, 2012) สงผลใหมความพยายามสรางองครวมดานสงคมวทยาแหงกฎหมายขน เพอบรณาการทงดานสงคมและกฎหมายเขาดวยกน อนจะท าใหการศกษาสงคมและกฎหมายมความสอดลองและลกซงยงขน


66

3. ทมาของกฎหมาย

“กฎหมาย” คออะไร? ใครเปนผตงกฎหมาย? ค านฟงดแลวกอความฉงนไมนอยส าหรบผทมไดศกษากฎหมายรวมถงนกศกษากฎหมายนองใหม แตกอนทจะทราบวากฎหมายมทมาอยางไรนน เราตองทราบถงความเปนมาของสงคมเปนอนดบแรกเสยกอน โดยอธบายพอสงเขปไดวา

ส งคมเกดขนมาไดดวยการทมนษยมาอย รวมกน กลาวคอ ตามประวตศาสตรชาตพนธมนษย ไมมบคคลใดอยอยางโดดเดยว มนษยทกคนยอมตองมปฏสมพนธกบบคคลอนหรอมปฏสมพนธกบสงอน โดยแสดงออกผานทางการพด กรยาอาการทงหลาย หรอแมแตการนง เพอบงบอกถงความรสกตอบคคลหรอสงนน ประกอบกบมนษยมการสบพนธเพอด ารงไวซงเผาพนธของตนเอง ยอมตองมทายาทลก หลาน และด ารงชวตอยรวมกนเปนหม เผา ชมชน ซงแตละหม เผา ชมชนนนกมภาษา วฒนธรรม ประเพณ และศาสนา ทแตกตางกนออกไป จะเหนไดวาการมาอยรวมกนของมนษยดงกลาวไดเกดขนเปนสงคม และเมอสงคมมพลเมองทเพมมากขน การอยรวมกนยอมตองเกดการวนวายเปนธรรมดา ดวยเหตนผน าสงคมหรอผปกครองในสงคมนน ๆ จงไดออกกฎขอบงคบหรอระเบยบเพอใหการอยรวมกนในสงคมเกดความผาสข (Srithamaraks et al, 2000) ดงค ากลาวภาษาละตนทวา “ทใดมสงคม ท นนมกฎหมาย (Ubi societas ibi jus) (Subkhampang, 2010) หรออาจกลาวไดวาสงคมเปนทมาแหงกฎหมาย

ซงค าวา “กฎหมาย” ไดมนกวชาการ ผทรงคณวฒทางกฎหมายหลายทานไดใหความหมายไวแตกตางกนไป แตเปนทเขาใจและยอมรบกนโดยทวไปวา “กฎหมาย” คอ ค าสงหรอค าบงคบบญชาของผมอ านาจในรฎฐาธปตยทบญญตหรอตราขนเพอบงคบใชกบราษฎรในรฎฐาธปตยนน อนมผลตอชวตและทรพยสนดวยการก าหนดโทษไวส าหรบผทฝาฝนหรองดเวนไมปฏบตตาม ซงโทษทก าหนดไวนนมทงทางแพงและทางอาญา (Nitisatpaisan, Phraya, 1954; Srithamaraks et al, 2000)

นอกจากน “กฎหมาย” ยงสามารถใหความหมายโดยพจารณาไดอก 2 ลกษณะ (Saeng-Uthai, 2012) คอ

(1) กฎหมายตามเนอความ คอ มลกษณะเปนขอบงคบซงก าหนดความประพฤตของมนษย ถาฝาฝนจะไดรบผลรายหรอถกลงโทษ


67

(2) กฎหมายตามแบบพธ คอ กฎหมายทออกมาโดยวธบญญตกฎหมาย โดยไมตองค านงถงวากฎหมายนนเขาลกษณะเปนกฎหมายตามเนอความหรอไม เชน พระราชบญญตงบประมาณประจ าปของรฐบาล ถงแมวาจะเปน “พระราชบญญต” แตกไมใชกฎหมายตามเนอความ เพราะไมมกฎขอบงคบความประพฤตของบคคลซงผใดฝาฝนจะไดรบผลรายหรอถกลงโทษ

ค าตอมาทปรากฎในความหมายของกฎหมายดงกลาว คอ “รฏฐาธปตย” มความหมายเจาะจงหมายถง “ประเทศ” หรอ “รฐ” ทมลกษณะการปกครอง โดยอสระ มไดอยภายใตอ านาจของรฐหนงรฐใด หรอเรยกกนวา “รฐเอกราช (Independent State)” หรอ “รฐอธปไตย (Sovereign State)” ตามกฎหมายระ ห ว า งป ระ เท ศ ได ม ห ล ก เก ณ ฑ ใน ก ารพ จ ารณ าค วาม เป น “ ร ฐ 2” (Pridi Banomyong institute, 2010) ตองประกอบดวย (Luernshavee, 2013) ดงน

3.1 พลเมอง (Citizens) พลเมองในรฐนนตองมลกษณะถาวร ไมใชพวกเรรอนหรอไมมหลกแหลง

และตองมจ านวนทมากพอใหประกอบเปนรฐได โดยไมค านงถง เชอชาต ศาสนา ภาษา และวฒนธรรม (Thanuthep, 2010)

3.2 ดนแดน (Territory) ดนแดนของรฐจะมขนาดเลกหรอใหญกไมส าคญ และจะมดนแดน

กระจดกระจายกได และดนแดนนนไมจ าเปนจะตองถกก าหนดใหเรยบรอยทงหมด แตดนแดนสวนใหญตองมความแนนอนและไดรบการยอมรบจากรฐเพอนบาน (Thirawat, 2012)

2 นอกจากค าวา “ประเทศ” แลว ยงมผนยมใชค าวา “แผนดน” บาง

“รฐ” บาง เพอแสดงความหมายของคณะบคคลทรวมกนเปนอาณาเขตมรฐบาลปกครอง แตจะตดสนถอเอาค าไหนวาถกกวากนยงไมได เพราะในภาษาไทยนนเรายงใชค าเหลานปะปนกนอย.


68

3.3 รฐบาล (Government) รฐบาลหรอผปกครองของรฐนนตองมอ านาจการปกครองอยางแทจรง

และระบอบการปกครองรปแบบใดกไมส าคญ เชน ประชาธปไตย เผดจการ สงคมนยม หรอสมบรณาญาสทธราช กได เพยงแคตองมอ านาจในการบรหารงานทงภายในและภายนอกของรฐอยางบรบรณ (Thanuthep, 2010)

3.4 อ านาจอธปไตย (Sovereignty) อ านาจอธปไตยหรอเอกราช คอ ความสามารถทจะมความสมพนธกบรฐ

อน ๆ ผานทางนโยบายดานการตางประเทศไดอยางอสระ ไมอยใตการควบคมหรออยใตอาณตหรออยใตอารกขาของรฐอน (Pivavatnapanich, (2012)

สรปไดวา “กฎหมาย” มความหมายและทมาจากค าสงหรอค าบญชาของผน าหรอผมอ านาจสงสดของรฐนน ๆ ดวยการออกเปนกฎขอบงคบ ขอหามและบทลงโทษทงหลาย เพอควบคมผคนในสงคมใหอยรวมกนอยางสงบเรยบรอย อยางไรกตาม การทจะทราบถงความหมายของกฎหมายอยางแทจรงได จะตองศกษาถงปรชญากฎหมายเพอหยงถงความคดตาง ๆ ทอย เบองหลงกฎหมายนนดวย (Meenakanit, 2010) และส าหรบค าวา “รฐ” นน ตองเปนรฐทมอ านาจอธปไตยหรอเอกราช มพลเมอง ดนแดน และรฐบาล จงจะถอวาเปน “รฐ” ทสมบรณตามทกฎหมายระหวางประเทศไดบญญตใหการรบรองไว3 จงจะท าใหกฎหมายทตราขนมานนมความสมบรณและชอบธรรม

4. ระบบ ประเภท และล าดบศกดกฎหมาย

ในหวขอนจะแบงเนอหาออกเปน 3 สวน เพอใหผอานท าความเขาใจไดงายขน คอ (1) ระบบของกฎหมาย (2) ประเภทของกฎหมาย และ (3) ล าดบศกดของกฎหมาย อธบายโดยสงเขปไดดงน

3 Convention on the Rights and Duties of States (Montevideo Convention), December 26, 1933, Article I “The state as a person of international law should possess the following qualifications: a) a permanent population; b) a defined territory; c) government; and d) capacity to enter into relations with the other states.”


69

4.1 ระบบของกฎหมาย ระบบกฎหมายทใชอยในประเทศตาง ๆ มอยหลายระบบ เชน ระบบ

กฎหมายสงคมนยม ระบบกฎหมายศาสนา (Ratanakorn, 2015) ซงกฎหมายแตละระบบนนตางมความโดดเดนทแตกตางกน ทงนขนอยกบประวตศาสตร ธรรมเนยมประเพณ การตความ ระบบการปกครอง และการยตธรรมของประเทศนน ๆ เปนส าคญ อยางไรกตามระบบกฎหมายทมประวตความเปนมาอยางเดนชด ไดรบความนยมและอางถงอยางมากมอย 2 ระบบ (Manomai-udom, 2012) คอ

4.1.1 ระบบกฎหมายลายลกษณอกษร ระบบกฎหมายลายลกษณอกษร (The Civil Law System) เปน

ระบบกฎหมายรปแบบประมวลกฎหมายทนยมใชกนในประเทศตาง ๆ ในยโรป เชน ประเทศฝรงเศส เยอรมน เปนตน กฎหมายลายลกษณอกษรทมความเกาแกท ส ด คอ “ประมวลกฎหมายพระ เจ าฮมม ราบ (Code of Hammurabi)” สนนษฐานวาอยในชวงประมาณ 2,300 ถง 1,600 ปกอนศรสตศกราช เปนบทกฎหมายทสลกลงบนแผนศลาไดโอไรต (Diorite Stone) ดวยตวอกษรลม (Cuneiform) (Kamprasert & Janpardub, 2000) ซงกฎหมายลายลกษณอกษรของพระเจาฮมมราบไดเปนมรดกตกทอดเรอยมาและไดรบการพฒนาไปตามกาลเวลา จนกระทงในยคโรมนไดจดระบบกฎหมายลายลกษณอกษรเปนอยางดในชวงสมยของพระเจาจสตเนยน (Justinian) เรยกกฎหมายนนวา “The Corpus Iuris Civillis” (Meenakanit, 2010) โดยทรงรวบรวมนกกฎหมายทมในชวงนนใหชวยกนบญญตกฎหมายออกมาในรปของ “Civil Law” อนเปนตนแบบใหกบประเทศฝรงเศส และเยอรมนน ามาจดท าเปนประมวลกฎหมายแพง (Civil Code) และไดรบความนยมไปทวไลก (Srithamaraks et al, 2000) นบไดวากฎหมายลายลกษณอกษรเปนเอกสารทางกฎหมายทส าคญอนบงบอกถงววฒนาการดานสงคมและการปกครองในอดต รวมทงยงเปนการแสดงออกซงความกาวหนาทางวทยาการดานตาง ๆ เชน การประดษฐตวอกษร การสลกตวอกษรรวมทงวสดอปกรณดงกลาว ตลอดทงการศกษาเพอใหประชาชนในอาณาจกรมความรอานกฎหมายทสลกเปนตวอกษรนนได ซงกฎหมายลายลกษณอกษรดงกลาวกไดรบการพฒนาเรอยมา และเปนตนแบบใหแกหลายประเทศรวมทงประเทศไทยทมการจดท าประมวลกฎหมายขนในสมยรชกาลท 5 โดยมประมวลกฎหมายแพงของ


70

ฝรงเศส เยอรมน สวสเซอรแลนด ญปน เปนตนแบบในการรางประมวลกฎหมายแพงและพาณชยของประเทศไทย

อนง ค าวา “ประมวลกฎหมาย” คอ การรวมบทบญญตกฎหมายทงหลายทมอยแตกระจดกระจายนนเขาดวยกน โดยการเรยบเรยงเนอหา ใหสอดคลอง และจดล าดบ แยกหมวดหม ลกษณะ แบงประเภทกฎหมายแพงและพาณชยแยกออกมาเปนประมวลกฎหมายแพงและพาณชย และกฎหมายอาญาแยกออกมาเปนประมวลกฎหมายอาญาอยางชดเจน เพอใหสะดวกตอการคนหาและใชงาน

4.1.2 ระบบกฎหมายจารตประเพณ ระบบกฎหมายจารตประเพณ (The Common Law System)

เปนระบบกฎหมายทเกดขนมาจากค าพพากษาของศาล กลาวคอ เมอศาลหนงไดพพากษาคดหนงแลว ค าพพากษาของศาลไมใชเปนกฎหมายอนมผลผกพนเฉพาะคความในคดนนเทานน แตยงมผลผกพนถงศาลอนทจะตองด าเนนหรอพพากษาตามในคดทมลกษณะอยางเดยวกนทเกดขนในภายหนาดวย ฉะนน ค าพพากษาจงเปนสวนหนงของกฎหมายทวไปหรอ Common Law (Saeng-Uthai, 2012) และส าหรบค ากลาวทวา “ค าพพากษาของศาลชนสงเปนทมาของกฎหมาย” นน เปนลกษณะพเศษของกฎหมายจารตประเพณ ค ากลาวนใชเพอตองการแสดงใหเห นถ งความแตกต างจากระบบกฎหมายลายลกษณ อ กษร (Sukhothai Thammathirat Open University, 2004)

ระบบกฎหมายจารตประเพณนเปนระบบกฎหมายทเกดขนในประเทศองกฤษมานานนบพนป และเปนระบบกฎหมายหลกทส าคญทสดของประเทศ (Veljanovski, 2007) มหลก “เอคควต (Equity)4” (Nitisatpaisan, Phraya, 1954) และมระบบกฎหมายลายลกษณอกษรเปนสวนอปกรณหรอระบบกฎหมายรอง (Graivichien & Mahakun, 2005) เพอมาชวยเสรมใหความยตธรรมแกประชาชนในการเยยวยาแกไขความเสยหายโดยมกระบวนวธพจารณาทรวดเรว ระบบกฎหมายนเกดขนมาจากการททองถนตาง ๆ ของประเทศองกฤษมอ านาจทจะพจารณาคดไดเอง ซงแตละทองถนกพจารณาคดทแตกตางกนออกไปอนมผลกระทบถงสทธและหนาทของบคคลทไมเทาเทยมกน พระมหากษตรยจงได

4 มความหมายคลายค าในภาษาไทยวา “ยตธรรม”.


71

พยายามกอตงอ านาจทศนยกลางขน ดวยการจดตงศาลของกษตรยและจดสง ผพพากษาหมนเวยนไปตดสนคดตามทองถนตาง ๆ ทวราชอาณาจกร เพอสรางหลกเกณฑในการพจารณาคดใหเปนธรรมในแนวเดยวกน จนเกดเปนหลกเกณฑทวไปซงเปนสามญ (Common) และเปนบรรทดฐานไดรบการยอมรบเปนกฎหมายจากค าตดสนของผพพากษา (Meenakanit, 2010) ดวยเหตนจงเกดเปนกฎหมายจารตประเพณ (Common Law) และเรยกชอนมาจนกระทงปจจบน

โด ย ท ค วามแ ตก ต าง ระห ว า งก ฎ ห ม าย ท ง 2 ระบ บ ส ร ป ได (Meenakanit, 2010) ดงน

1. กฎหมายลายลกษณอกษร (Civil Law) เปนและใชกฎหมายลายลกษณอกษรทออกโดยฝายนตบญญต และมประมวลกฎหมาย ในขณะทกฎหมายจารตประเพณ (Common Law) เปนกฎหมายทเกดจากค าพพากษา จงให ค าพพากษามความส าคญกวากฎหมายทออกโดยฝายนตบญญต โดยกฎหมายทออกจากฝายนตบญญตเปนสวนเพมเตมหรอสวนเสรมเทานน

2. กฎหมายลายลกษณอกษร (Civil Law) จะบญญตกฎหมายเปนหลกทวไปอนเปนหลกทฤษฎ และมลกษณะเปนนามธรรม ในขณะทกฎหมายจารตประเพณ (Common Law) ซงเปนกฎหมายทเกดจากค าพพากษา ไมมลกษณะทวไป และเปนกฎหมายทางปฏบตมากกวาทางทฤษฎ

3. กฎหมายลายลกษณอกษร (Civil Law) มการวางหลกกฎหมายทวไป เนนเรองนตกรรม เรองหนซงรวมสญญาและละเมดเขาดวยกน ในขณะทกฎหมายจารตประเพณ (Common Law) ไมมการวางหลกกฎหมายเรองนตกรรมหรอหน เรองสญญาและละเมดแยกออกจากกนไมรวมเปนสวนหนงของหน

4. กฎหมายลายลกษณอกษร (Civil Law) มการตความตวบทกฎหมายโดยถอเจตนารมณของกฎหมายเปนหลก ในขณะท กฎหมายจารตประเพณ (Common Law) เนนการตความตามตวอกษรเปนหลก เวนแตการตความตามตวอกษรนนจะใหผลประหลาดหรอขดแยงกนจงจะหาเจตนารมณของ ผรางกฎหมาย

5. กฎหมายลายลกษณอกษร (Civil Law) มบทบญญตกฎหมายเปนลายลกษณอกษรทครบถวน ศาลสามารถน ามาใชปรบกบคดไดตามความเหมาะสมโดยไมตองสรางกฎหมายขนใหม ในขณะทกฎหมายจารตประเพณ (Common Law) ไมไดมการบญญตกฎหมายไวเปนลายลกษณอกษรทครบถวน


72

ศาลจะตองคดและสรางหลกกฎหมายขนปรบแกคด โดยน าค าพพากษาของศาลสงทคดมลกษณะคลายกนมาเปนหลกกฎหมายในการตดสนคด

จะเหนไดวา ระบบกฎหมายดงกลาวเปนทนยมในหลายประเทศรวมถงประเทศไทยดวยทไดน าระบบกฎหมายลายลกษณอกษรมาใชเปนระบบกฎหมายหลกของประเทศไทย ทงนดงทไดกลาวแลววาระบบกฎหมายลายลกษณอกษร มความชดเจน สะดวกตอการน าไปปรบใชแกคด แตทงนกมขอเสยในกรณ ทกฎหมายมความลาหลงและจ าเปนตองแกไขปรบปรงซงมกระบวนการตรากฎหมายทสลบซบซอนและใชเวลาในการแกไขทยาวนาน ท าใหไมทนตอการเปลยนแปลงของสภาพสงคมได นอกเหนอจากระบบกฎหมายทงสองดงกลาว ยงมระบบกฎหมายอสลาม ระบบกฎหมายสงคมนยม ระบบกฎหมายเผดจการ เปนตน ซงแตละประเทศจะมระบบกฎหมายอยางไรขนอยกบระบบการเมองการปกครองและศาสนาของประเทศนน ๆ เปนส าคญ

4.2 ประเภทของกฎหมาย นกวชาการทางกฎหมายแบงประเภทของกฎหมายไวอยางหลากหลาย

ขนอยกบบรบทของผเขยนนนทตองการสอใหทราบ อยางไรกดในบทความนตองการใหผเรยนสงคมศกษาทราบในเบองตนวากฎหมายสามารถแบงออกเปน 3 ประเภท คอ

4.2.1 กฎหมายเอกชน คอ กฎหมายทบญญตเกยวกบความสมพนธระหวางเอกชนกบ

เอกชนดวยกนหรอประชาชนกบประชาชนดวยกนในฐานะทเทาเทยมกน รวมทงหนวยงานของรฐวสาหกจทด าเนนธรกจอยางเอกชนดวย เชน บรษท การบนไทย จ ากด (มหาชน) การทองเทยวแหงประเทศไทย (Meenakanit, 2010) เปนตน มกฎหมายเกยวของทส าคญ เชน ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยลกษณะตาง ๆ เชน นตกรรมสญญา ซอขาย ค าประกน จ านอง จ าน า ประกนภย และกฎหมายเฉพาะบางฉบบ เชน พระราชบญญตแรงงานสมพนธ (กงมหาชนกงเอกชน ) พระราชบญญตสทธบตร พระราชบญญตความลบทางการคา พระราชบญญตเครองหมายการคา เปนตน

4.2.2 กฎหมายมหาชน คอ กฎหมายทบญญตเกยวกบความสมพนธระหวางหนวยงานของ

รฐดวยกนเองหรอหนวยงานของรฐกบเอกชน หรอหนวยงานของรฐกบราษฎร


73

ในฐานะทรฐเปนผใชอ านาจปกครอง (Srithamaraks et al, 2000) หรอเรยกอยางงายวา “รฐมฐานะเหนอกวาราษฎร” (Saeng-Uthai, 2012) มกฎหมายเกยวของ ทส าคญ เชน รฐธรรมนญ กฎหมายปกครอง กฎหมายอาญา กฎหมายพจารณาความตาง ๆ เปนตน

4.2.3 กฎหมายระหวางประเทศ คอ ขนบธรรมเนยมประเพณและกฎขอบงคบตาง ๆ ทนานา

ประเทศใช บงคบความเกยวพนระหวางกน (Sriwisarn Waja, Phraya, 1931) กลาวคอเปนกฎหมายทก าหนดความสมพนธระหวางรฐกบรฐดวยกนหรอก าหนดความสมพนธระหวางรฐกบองคกรระหวางประเทศทมฐานะเปนนตบคคล เชน สหประชาชาต (United Nation: UN) สหภาพยโรป (European Union: EU) สมาคมประชาชาตแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต (Association of Southeast Asian Nations: ASEAN) เปนตน โดยกฎหมายระหวางประเทศสามารถแบงได 3 สาขา ดงน

1. กฎหมายระหวางประเทศแผนกคดเมอง เปนกฎหมายทใชบงคบความสมพนธระหวางรฐทมอธปไตย

โดยเกดขนจากการแสดงเจตนาของรฐตาง ๆ ตามทปรากฎในสนธสญญาหรอประเพณปฏบต (Menon, 2014) สามารถจ าแนกไดเปน 2 ภาค (Srithamaraks et al, 2000) คอ

(1) กฎหมายระหวางประเทศแผนกคดเมองภาคสนต คอเปนกฎหมายทมการบญญตเกยวกบรฐ เชน ลกษณะของรฐ อาณาเขต การแตงตงและอ านาจของผแทนแตละรฐทไปประจ าอยตางประเทศ หลกเกณฑการท าสนธสญญาตาง ๆ เปนตน

(2) กฎหมายระหวางประเทศแผนกคด เมองภาคสงคราม คอเปนกฎหมายทมการบญญตเกยวกบการท าสงคราม เชน การประกาศสงคราม วธปฏบตยามสงคราม การท าสงครามทางบก ทางอากาศ ทางน า และความเปนกลาง เปนตน

2. กฎหมายระหวางประเทศแผนกคดบคคล คอ ขนบธรรมเนยมประเพณและกฎขอบงคบตาง ๆ ทนานา

ประเทศใชบงคบความเกยวพนธระหวางกนฐานบคคล (Sriwisarn Waja, Phraya,


74

1931) กลาวคอ เปนกฎหมายทก าหนดเกยวกบความสมพนธระหวางบคคลซงเปนพลเมองของประเทศทตางกน ในกรณพพาทกนในเรองตาง ๆ เชน การไดมาซงสญชาต การแปลงสญชาต ทรพยสน มรดก นตกรรมสญญา เปนตน อนมลกษณะของกฎหมายขดกน (Conflict of Law) จงจ าเปนอยางยงทจะตองพจารณาวาจะใชกฎหมายของประเทศใดบงคบ (Saeng-Uthai, 2012; Meenakanit, 2010)

3. กฎหมายระหวางประเทศแผนกคดอาญา เปนกฎหมายทก าหนดถงความสมพนธในเรองคดอาญา

ระหวางรฐ เกยวกบเขตอ านาจศาล การรบรค าพพากษาทางอาญาของประเทศอน การสงตวผ รายขามแดน ความรวมมอระหวางประเทศในเรองทางอาญา (Srithamaraks et al, 2000) เปนตน เพอใหการตดตามปองปรามการกระท าผดทางอาญามความตอเนองและสามารถลงโทษผกระท าผดไดอยางมประสทธภาพ

นอกเหนอจากการแบงกฎหมายออกเปน 3 ประเภทดงกลาว ในทางปฏบตยงไดมการแบงกฎหมายตามลกษณะแหงการใชงานออกเปน 2 รปแบบ ไดแก

1. กฎหมายสารบญญต คอ กฎหมายทก าหนดเกยวกบสทธ หนาทของบคคลดานตาง ๆ เชน ทรพยสน สทธในชอเสยง เกยรตยศ หนาทชดใชคาสนไหมทดแทน ตลอดท งความรบผด ท งหลายของบคคล (Sukhothai Thammathirat Open University, 2013) กฎหมาย ทส าคญ เชน ประมวลกฎหมายอาญา ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ประมวลกฎหมายทดน เปนตน

2. กฎหมายวธสบญญต คอ กฎหมายทวาดวยวธด าเนนอรรถคดตงแตแรกเรมจนเสรจสน (Graivichien & Chantarasena, 2010) มกฎหมายทส าคญ เชน ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง พระราชบญญตลมละลาย พระธรรมนญศาลยตธรรม เปนตน

จะเหนไดวา ในวงการกฎหมายไดมการแบงประเภทของกฎหมายออกเปน 3 ประเภทใหญ ๆ ดงทไดกลาวมา เพอตองการใหมการแบงเนอหาของกฎหมายออกจากกนไดอยางชดเจน และใหมความเหมาะสมตอการน ามาศกษา ตความและปรบใชแกคดไดตรงตามเจตนารมณแหงการตรากฎหมาย

4.3 ล าดบศกดของกฎหมาย ดงทไดกลาวแลววาประเทศไทยใชระบบกฎหมายลายลกษณอกษร ท

จดท าขนในรปของประมวลกฎหมายหรอกฎหมายทเรยกชออยางอน มการ


75

จดล าดบศกดเพอใหเหนถงความส าคญของการบงคบใช กฎหมายทอยในล าดบสงกวายอมใชบงคบไดเสมอ กฎหมายทอยในล าดบรองลงมาจะขดหรอแยงกบกฎหมายทอยล าดบสงกวามได (Graivichien & Chantarasena, 2010) ดวยเหตนล าดบศกดของกฎหมายจงมความส าคญตอการพจารณาตความกฎหมาย และการจดล าดบศกดดงกลาวนนกเพอคงไวซงความศกดสทธแหงกฎหมาย และสะดวกตอการพจารณาตความ ซงล าดบศกดกฎหมายของประเทศไทยแยกไดดงน

4.3.1 รฐธรรมนญ รฐธรรมเปนกฎหมายสงสดของประเทศ เปนกฎหมายแมบทของ

กฎหมายทงปวงทบญญตครอบคลมถงการวางรากฐานแหงการปกครองและการบรหารประเทศทงปวง ทงยงไดบญญตถงการแบงแยกอ านาจการปกครองออกเปน 3 ฝาย (รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2560, มาตรา 3) คอ (1) ฝายบรหาร (2) ฝายนตบญญต และ (3) ฝายตลาการ เพอใหถวงดลอ านาจซงกนและกน และใหมความเปนประชาธปไตยตามหลกสากล โดยทกฎหมายในระดบรองลงไปทงหลายหากขดหรอแยงกบรฐธรรมนญจะตกเปนโมฆะใชบงคบเปนกฎหมายตอไปมได (Sukhothai Thammathirat Open University, 2003)

อนง มขอสงเกตวา กฎมณเฑยนบาลวาดวยการสบราชสนตตวงศ พระพทธศกราช 2467 เปนกฎหมายล าดบศกดเทยบเทารฐธรรมนญ (Graivichien & Chantarasena, 2010) ตามนยมาตรา 20 แหงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2560 ทบญญตถงการสบราชสมบตใหเปนไปโดยนยแหงกฎมณเฑยรบาลวาดวยการสบราชสนตตวงศ พระพทธศกราช 2467 และการแกไข กฎมณเฑยรบาลนนกเปนพระราชอ านาจของพระมหากษตรยโดยเฉพาะ

4.3.2 พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ เปนกฎหมายทเกดขนเปน

ครงแรกตามทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 ไดบญญตไว (มาตรา 92)5 รวมมทงสน 8 ฉบบ และในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ไดบญญตไวรวมมทงสน 9 ฉบบ (มาตรา 138) และปจจบน

5 นอกจากนนยงมบญญตแยกอยตามมาตราตาง ๆ.


76

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2560 บญญตใหมพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญรวมจ านวนทงสน 10 ฉบบ6 (มาตรา 130) ซงพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญเปนกฎหมายทมล าดบศกดรองจากรฐธรรมนญทก าหนดกฎเกณฑเพอจดระเบยบและสรางความเขมแขงใหแกการปกครองประเทศ อยางไรกตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญจะขดหรอแยงกบรฐธรรมนญอนเปนกฎหมายสงสดมได

4.3.3 พระราชบญญต พระราชก าหนด และประมวลกฎหมาย

1. พระราชบญญต พระราชบญญตเปนกฎหมายรองลงมาจากพระราชบญญต

ประกอบรฐธรรมนญ เปนกฎหมายทพระมหากษตรยทรงตราขนโดยค าแนะน าและยนยอมของรฐสภา หรอโดยทางพฤตนยคอกฎหมายทผานการพจารณาและอนมตโดยรฐสภาหรอองคกรทใชอ านาจนตบญญต แลวนายกรฐมนตรน าขนทลเกลาฯ ถวายเพอทรงลงพระปรมาภไธย โดยมนายกรฐมนตรเปนผรบสนองพระบรมราช

6 ไดแก (1) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการเลอกตง

สมาชกสภาผแทนราษฎร (2) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการไดมาซงสมาชกวฒสภา (3) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยคณะกรรมการการเลอกตง (4) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง (5) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยผตรวจการแผนดน (6) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต (7) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการตรวจเงนแผนดน (8) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ (9) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง และ (10) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต.


77

โองการ หลงจากนนกจะประกาศในราชกจจานเบกษา7 (Ratchakitchanubeksa, n.d.) เพอบงคบใชเปนกฎหมายตอไป (Thaweeset et al, 2007)

2. พระราชก าหนด พระราชก าหนดคอกฎหมายทพระมหากษตรยทรงตราขน

ตามค าแนะน าของคณะรฐมนตร มล าดบการบงคบใชเทาเทยมกบพระราชบญญต (Thaweeset et al, 2007) ในทางปฏบตคอกฎหมายทออกโดยฝายบรหารหรอคณะรฐมนตร (Srithamaraks et al, 2000) ซงการออกพระราชก าหนดนนตองมเงอนไขทบญญตไวในรฐธรรมนญวา (1) กรณเพอประโยชนในอนทจะรกษาความปลอดภยของประเทศ ความปลอดภยสาธารณะ ความมนคงในทางเศรษฐกจของประเทศ หรอปองปดภยพบตสาธารณะ (รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2560, มาตรา 172) เชน พระราชก าหนดการบรหารราชการ ในสถานการณฉกเฉน พ.ศ. 2548 เปนตน และ (2) กรณทมความจ าเปนตองมกฎหมายเกยวดวยภาษอากรหรอเงนตราซงจะตองไดรบการพจารณาโดยดวนและลบเพ อรกษาประโยชนของแผนดน (รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2560, มาตรา 174) นอกเหนอจากเงอนไขทรฐธรรมนญก าหนดไวดงกลาว คณะรฐมนตรไมสามารถออกพระราชก าหนดได

ดงทไดกลาวแลววาพระราชก าหนดใหกระท าไดในกรณทมความจ าเปนรบดวนอนมอาจจะหลกเลยงได และเมอไดประกาศแลวคณะรฐมนตรตองน าพระราชก าหนดนนเขาสการพจารณารบรองของรฐสภาหรอองคกรทใชอ านาจนตบญญตโดยไมชกชา หากรฐสภาหรอองคกรนตบญญตรบรองกใหพระราชก าหนดนนมผลบงคบเปนพระราชบญญตตอไป หากไมรบรองพระราชก าหนดนนกตกไปไมมผลบงคบใชนบแตวนถดจากวนทไดประกาศในราชกจจานเบกษา แตทงนจะไมกระทบกระเทอนถงการทงหลายทไดกระท าไปในระหวางทประกาศใชพระราชก าหนดนน (Sukhothai Thammathirat Open University, 2003) และในกรณกอนทรฐสภาจะอนมตพระราชก าหนด สมาชกรฐสภาไดรองขอ (The

7 ราชกจจานเบกษา คอ หนงสอส าคญของทางราชการทลงประกาศใช

กฎหมายและขาวสารส าคญของชาตบานเมอง สามารถใชเปนเอกสารและหลกฐานอางองคนควาเรองราวตาง ๆ ได.


78

Secretary of the House of Representative, (n.d.)8 ให ศ าล ร ฐ ธ ร ร ม น ญวนจฉยวาพระราชก าหนดใดไมเปนไปตามเงอนไขของความจ าเปนรบดวนหรอเพอประโยชนของประเทศอนมอาจหลกเลยงได หากศาลรฐธรรมนญวนจฉยแลวปรากฎวาการประกาศใชพระราชก าหนดนนไมเปนไปตามเงอนไขดงกลาว กจะท าใหพระราชก าหนดนนไมมผลบงคบใชมาตงแตตน โดยค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญตองมคะแนนเสยงไมนอยกวา 2 ใน 3 ของจ านวนตลาการศาลรฐธรรมนญทงหมด (The Secretary of the House of Representative, (n.d.)

3. ประมวลกฎหมาย ประมวลกฎหมาย คอ การรวมบทบญญตกฎหมายทงหลายท

มอย แต ก ระจดกระจาย นน เข าด วยกน เรยบ เรย ง เน อหาให สอดคล อ ง วางหลกเกณฑใหเปนระเบยบเรยบรอยมขอความทาวถงกนและกน และจดล าดบ แยกหมวดหม ลกษณะอยางชดเจน ซงกระบวนการตราประมวลกฎหมายนนมลกษณะอยางเดยวกนกบการตราพระราชบญญต ทกประการ (Graivichien & Chantarasena, 2010)

4.3.4 พระราชกฤษฎกา พ ระ ราช ก ฤษ ฎ ก า ค อ ก ฎ ห ม าย ท ม ล าด บ รอ งล งม าจ าก

พระราชบญญต เปนกฎหมายทพระมหากษตรยทรงตราขนตามค าแนะน าของคณะรฐมนตร โดยอาศยอ านาจตามพระราชบญญตหรอพระราชก าหนด อนเปนกฎหมายแมบททวางหลกการอยางกวางไว ในสวนของรายละเอยด และหลกเกณฑ

8 สมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภา จ านวนไมนอยกวา 1 ใน

5 ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของแตละสภาเขาชอเสนอความเหนตอประธานแหงสภาทตนเปนสมาชก แลวใหประธานแหงสภาทไดรบความเหนดงกลาว สงความเหนนนไปยงศาลรฐธรรมนญภายใน 3 วนนบแตวนทไดรบความเหนเพอวนจฉย และถาผลการวนจฉยปรากฎวาพระราชก าหนดนนไมไดตราขนเพอประโยชนในอนทจะรกษาความปลอดภยของประเทศ ความปลอดภยสาธารณะ ความมนคงในทางเศรษฐกจของประเทศ หรอปองปดภยพบตสาธารณะ หรอเปนกรณฉกเฉนทมความจ าเปนรบดวนอนมอาจหลกเลยงได ใหพระราชก าหนดนนไมมผลใชบงคบมาแตตน โดยค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญดงกลาวตองมคะแนนเสยงไมนอยกวา 2 ใน 3 ของจ านวนตลาการศาลรฐธรรมนญทงหมด.


79

ปลกยอยทงหลายนน ใหอ านาจฝายบรหารหรอรฐมนตร ทรกษาการตามพระราชบญญตหรอพระราชก าหนด หรอทพระราชบญญตหรอพระราชก าหนดบญญตไวเปนการเฉพาะใหเปนผมอ านาจในการเสนอรางพระราชกฤษฎกาตอพระมหากษตรย เปนผก าหนดหลกเกณฑหรอรายละเอยดเพอบงคบการใหเปนไปตามกฎหมายแมบท ทงน เพอใหเกดความคลองตวและยดหยนตอการบงคบใชก ฎ ห ม า ย ( Sukhothai Thammathirat Open University, 2013) เ ช น พระราชบญญตมหาวทยาลยราชภฏ พ.ศ. 2547 มาตรา 60 การก าหนดลกษณะ ชนด ประเภทและสวนประกอบของครยวทยฐานะ เขมวทยฐานะและครยประจ าต าแหนง ใหตราเปนพระราชกฤษฎกา เปนตน นอกจากนยงมพระราชกฤษฎการทออกโดยอาศยอ านาจตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญโดยตรง เชน พระราชกฤษฎกายบสภาผแทนราษฎร พระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการการจายเงนประจ าต าแหนงของขาราชการและผด ารงต าแหนงผบรหารซงไมเปนขาราชการ พ.ศ. 2539 เปนตน

4.3.5 กฎกระทรวง กฎกระทรวง เปนกฎหมายทมศกดรองลงมาจากพระราชกฤษฎกา

โดยรฐมนตรผรกษาการตามทกฎหมายแมบทใหอ านาจออกกฎกระทรวงเปน ผเสนอใหคณะรฐมนตรพจารณา ซงการตรากฎกระทรวงนเปนการก าหนดรายละเอยดปลกยอยของกฎหมายแมบทใหมความชดเจนและสามารถปฏบตไดอยางถกตอง

4.3.6 ประกาศ และค าสงคณะปฏวต ประกาศทหนวยงานราชการตาง ๆ ของฝายบรหารไดออกนน อาจ

มฐานะเปนกฎหมายหรอไมกได โดยถอหลกเกณฑวา ถาเปนประกาศทอาศยอ านาจตามกฎหมายแมบท เชน พระราชบญญต พระราชก าหนด พระราชกฤษฎกา เปนตน ประกาศทออกมากมฐานะเปนกฎหมาย โดยมล าดบรองตอจากกฎกระทรวง เชน ประกาศ ก.พ.อ. เรอง หลกเกณฑและวธการพจารณาแตงตงบคคลใหด ารงต าแหนงผชวยศาสตราจารย รองศาสตราจารย และศาสตราจารย (ฉบบท 2) พ.ศ. 2550 ซงเปนประกาศทออกตามความในมาตรา 14(3) และมาตรา 18 แหงพระราชบญญตขาราชการพลเรอนในสถาบนอดมศกษา พ.ศ. 2547 เปนตน ประกาศนนยอมมคาบญญตเปนกฎหมาย กลบกน ถาประกาศทออกมานนไมมกฎหมายแมบทใหอ านาจไว แตหวหนาหนวยงานออกมาเพอความสะดวกในการ


80

ปฏบตงานราชการของหนวยงานนน ๆ ยอมถอเปนเพยงระเบยบภายในหนวยงาน หามฐานะเปนกฎหมายล าดบรองไม แมจะออกมาเพอความสะดวกในการปฏบตใหเปนไปตามกฎหมายกตาม (Graivichien & Chantarasena, 2010)

สวนประกาศหรอค าสงคณะปฏวต นน เมอการปฏวตไดเปนผลส าเรจและยกเลกรฐธรรมนญทบงคบใชอย ยอมท าใหคณะปฏวตเปนผกมอ านาจอธปไตยหรออ านาจสงสดในการปกครองประเทศ มฐานะเปนรฎฐาธปตย เพราะฉะนนประกาศและค าสงของคณะปฏวตจงมฐานะเปนกฎหมาย ถาเนอหาสาระของประกาศนนมลกษณะเปนกฎหมายคอ เปนค าสง หรอขอบงคบ หรอระเบยบปฏบต ประกาศคณะปฏวตไมตองมการลงพระปรมาภไธย เพราะถอวาในขณะนนอ านาจสงสดเดดขาดอยทหวหนาคณะปฏวตทมฐานะเปนรฎฐาธปตย

ประกาศของคณะปฏวตทยกเลกรฐธรรมนญหรอก าหนดองคกรทางการเมองยอมมคาบงคบเทารฐธรรมนญ

ประกาศของคณะปฏวตทยกเลกหรอแกไขเพมเตมพระราชบญญต พระราชก าหนด หรอประกาศพระบรมราชโองการตามรฐธรรมนญ หรอก าหนดเนอหาสาระภายในขอบเขตทพระราชบญญต พระราชก าหนด หรอประกาศพระบรมราชโองการตามรฐธรรมนญ ยอมมคาบงคบเทากบพระราชบญญต

ประกาศของคณะปฏวตทก าหนดเนอหาสาระภายในขอบเขตทกฎหมายแมบทก าหนดไวใหตรากฎหมายในระดบพระราชกฤษฎกา หรอแกไขพระราชกฤษฎกา ยอมมคาบงคบเทากบพระราชกฤษฎกา (Thaweeset et al, 2007)

4.3.7 ระเบยบ ขอบงคบ ขอก าหนด และกฎทออกโดยฝายบรหาร

มอย 2 ประเภท (Graivichien & Chantarasena, 2010) คอ ประเภทแรก เปนระเบยบ ขอบงคบ ขอก าหนด และกฎทเกดจาก

พระราชบญญตบางฉบบมอบอ านาจใหแกเจาพนกงานทเกยวของกบการบงคบใชกฎหมายแมบทนนเปนผออกกฎขอบงคบโดยเรยกชอตาง ๆ เชน ขอบงคบมหาวทยาลยราชภฏภเกตวาดวย การก าหนดชน สาขาวชา หลกเกณฑการใหปรญญากตตมศกด พ.ศ. 2548 ทออกตามความแหงพระราชบญญตมหาวทยาลยราชภฏ พ.ศ. 2547 ระเบยบกรมปาไม ทออกตามกฎหมายวาดวยปาไมหรอ ปาสงวนแหงชาต ขอก าหนดเจาพนกงานจราจร ทออกตามกฎหมายจราจรทางบก หรอกฎทออกโดยคณะกรรมการขาราชการ เชน กฎ ก.พ. ระเบยบ ก.ต. ขอก าหนด


81

ก.อ. เปนตน ระเบยบ ขอบงคบ ขอก าหนด และกฎประเภทแรกนถอเปนกฎหมายประเภทหนง

ประเภทสดทาย เปนระเบยบ ขอบงคบ ขอก าหนด และกฎ ทออกโดยหวหนาหนวยงานนน ๆ เปนการภายใน เพอใหการปฏบตงานราชการเปนไปตามกฎหมาย และมความรวดเรวเปนทชดแจง หากขาราชการในบงคบบญชา ฝาฝนกตองรบโทษทางวนย แตหากประชาชนฝาฝนกไมมผลใด ๆ เพราะไมไดออกโดยอาศยอ านาจตามกฎหมายแมบท เชน ระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยพสด ระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการเสนอเรองตอคณะรฐมนตร เปนตน

4.3.8 ขอบญญตทองถน ขอบงคบทองถนถอเปนกฎหมายอยางหนงทองคกรปกครองสวน

ทองถนมอ านาจหนาทจดท าขน เปนกฎหมายทมขอบเขตการบงคบใชภายในเขตพนทการปกครองทองถนนน ๆ เชน ขอบญญตกรงเทพมหานคร มขอบเขตพนทบงคบใชภายในเขตกรงเทพมหานครเทานน (Sukhothai Thammathirat Open University, 2003) นอกจากนยงมขอบญญตเมองพทยา ขอบญญตองคการบรหารสวนจงหวด ขอบงคบต าบล เทศบญญต เปนตน ซงขอบเขตของการบงคบใช กขนอยกบเขตพนทรบผดชอบการบรหารราชการนน ๆ

จะเหนไดวา การจดล าดบศกดของกฎหมายกอใหเกดประโยชนหรอผลดตอการบงคบใชและตความกฎหมาย กลาวคอ กฎหมายทมล าดบศกดทสงกวายอมมคาบงคบทสงกวากฎหมายทมล าดบศกดรองลงมา และกฎหมายทอยในล าดบศกดรองลงมาจะขดหรอแยงกบกฎหมายทมล าดบศกดสงกวานนมได มเชนนนยอมท าใหกฎหมายทมล าดบศกดรองลงมาฉบบนนใชบงคบมได และการจดล าดบศกดของกฎหมายดงกลาวยงมความชดเจนตอการปรบใชกฎหมายของเจาหนาททเกยวของ เชน เจาพนกงานทกฎหมายใหอ านาจ ต ารวจ อยการ ผพพากษา เปนตน นอกจากนนในการแกไขกฎหมายตองค านงถงล าดบศกดของกฎหมายดวย กลาวคอ กฎหมายทจะแกไขใหมนนตองอยในล าดบศกดเดยวกนกบกฎหมายทประสงคจะแก ไข เชน ประสงคจะแก ไขพระราชบญญ ต ก ตอ งตราเป นพระราชบญญตแกไขพระราชบญญต ซงอยในล าดบศกดกฎหมายเดยวกนจงจะท าใหการแกไขกฎหมายเปนไปตามครรลองแหงกฎหมาย จงถอไดวาการจดล าดบศกดของกฎหมายมความส าคญตอวงการกฎหมายเปนอยางยง สมควรทผเรยนสงคม


82

ศกษาจ าเปนทจะตองศกษาเพอจะไดน าไปใชในการถายทอดความรเกยวกบกฎหมายเบองตนใหแกนกเรยนไดอยางถกตอง

5. อภปรายผล

จากหวขอทงหลายทไดกลาวมาจะเหนไดวา กฎหมายมความเกยวพนกบวชาหรอศาสตรอน ๆ อยางมนยส าคญ กลาวคอ ในการตรากฎหมายทสมบรณยอมตองอาศยความเช อมโยงของศาสตรอ น เข าดวยกน เชน รฐ ศาสตร สงคมศาสตร จตวทยา ประวตศาสตร เปนตน เพอใหกฎหมายทตราขนนนมความสมบรณและสามารถบงคบใชไดอยางราบรน ซงความเกยวพนอนใกลชดของกฎหมายกบศาสตรอนนนเปนความพเศษของกฎหมายทตองการใหค านงถงศาสตรอนดวย มไดละเลยหรอยดเพยงศาสตรแหงกฎหมายเพยงอยางเดยว มเชนนนจะท าใหกฎหมาย ทตราขนมานนมความหยาบกรานหรอกระดางจนเกนไป ไมตอบสนองตอสงคมหรอประเทศชาต ฉะนนแลวการศกษาเฉพาะกฎหมายเพยงอยางเดยวโดยไมค านงถงพนฐานความเปนอยในสงคมยอมไมอาจทจะท าใหเขาใจกฎหมายไดอยางถองแทและไมสามารถทจะตรากฎหมายขนบงคบใชไดอยางสมบรณ

อยางไรกตามทมาของกฎหมายยอมเปนทแสดงใหเหนอยางชดเจนวากฎหมายมาจากผมอ านาจสงสดแหงรฐนนเปนผตราหรอบญญตขนใชบงคบกบประชาชนผอยภายใตอ านาจปกครองหรอราษฎร พรอมทงก าหนดโทษไวในกรณทมการฝาฝนหรอไมปฏบตตาม จากทมาของกฎหมายยอมเปนทประจกษ วากฎหมายเปนเครองมอหรอเงอนไขอยางหนงในการอยรวมกนในสงคมอยางสงบสข กลาวคอ กฎหมายเปนสงบงคบใหประชาชนทอยภายใตอ านาจปกครองตองปฏบตหรองดเวนการปฏบตอยางใดอยางหนง หรอการใชสทธอยางใดอยางหนงซงมแตจะเกดความเสยหายแกผอนนนยอมเปนการอนมชอบดวยกฎหมาย 9 ดงนนประชาชนหรอราษฎรจงตองปฏบตตนใหอยในกรอบของกฎหมาย ในทางกลบกนกฎหมายทตราขนใชบงคบกมไดบญญตกาวลวงไปถงการใชชวตประจ าวนของประชาชนเสยทกเรองไป ดงทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2560 ไดบญญตรบรองและคมครองใหประชาชนมสทธและเสรภาพในการใชชวต

9 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย, มาตรา 421.


83

หรอทเรยกกนโดยทวไปวา “สทธมนษยชน (Human Rights)” เชน มเสรภาพในชวตและรางกาย10 การพด11 การประกอบอาชพ12 การนบถอศาสนา13 และมสทธในความเปนอยสวนตว เกยรตยศ ชอเสยง14 มสทธในทรพยสนและการสบมรดก15 เปนตน อนจะท าใหประชาชนสามารถใชชวตตอไปไดอยางไมตองกงวลวาจะผดกฎหมายหรอมผใดมากาวลวงสทธเสรภาพแหงตน ซงทมาแหงกฎหมายดงกลาวนบวามความส าคญเปนอยางยงทผศกษากฎหมายจกตองท าความเขาใจใหถงเจตนารมณอนแทจรงแหงการมกฎหมาย มเชนนนอาจท าใหใชหรอตความกฎหมายผดเพยนไปได

จากความเกยวพนแหงกฎหมายกบศาสตรอน ทแตกตางกนแตมความสมพนธซงกนและกน รวมถงทมาแหงกฎหมายทเปนสงบงชไหเหนถงความแตกตางของกฎหมายกบศาสตรอนแลว ระบบ ประเภท และล าดบศกดของกฎหมายกยงเปนสงทแสดงใหเหนถงความแตกตางของกฎหมายทใชบงคบในปจจบน เหลานเปนสงส าคญส าหรบผเรยนสงคมศกษาทจ าเปนตองศกษาถงทมา ระบบ ประเภท และล าดบศกดของกฎหมาย เนองจากระบบกฎหมายทใชอยในปจจบนมหลากหลาย เชน ระบบกฎหมายลายลกษณอกษร ระบบกฎหมายจารตประเพณ ระบบกฎหมายอสลาม ระบบกฎหมายสงคมนยม เปนตน โดยแตละระบบกฎหมายจะมความแตกตางกนออกไปขนอยกบระบบการเมองการปกครองของประเทศนน ๆ ซงประเทศไทยในปจจบนใชระบบกฎหมายลายลกษณอกษร มการจดท าอยในรปแบบประมวลกฎหมาย แบงหมวดหมเรยบเรยงเปนลายลกษณอกษรทมความชดเจน สะดวกตอการตความและบงคบใช และมการแบงประเภทกฎหมายออกเปน 3 ประเภทใหญ ๆ คอ 1) กฎหมายเอกชน 2) กฎหมายมหาชน และ 3) กฎหมายระหวางประเทศ ซงการแบงประเภทกฎหมายนนกเพอตองการใหเกดความชดเจนในการตความและบงคบใช เชน กฎหมายเอกชน จะบงคบใชกบ

10 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2560, มาตรา 28. 11 เรองเดยวกน, มาตรา 34. 12 เรองเดยวกน, มาตรา 40. 13 เรองเดยวกน, มาตรา 31. 14 เรองเดยวกน, มาตรา 32. 15 เรองเดยวกน, มาตรา 37.


84

ความสมพนธระหวางเอกชนกบเอกชนดวยกนหรอประชาชนกบประชาชนดวยกนในฐานะทเทาเทยมกน กฎหมายมหาชน จะบงคบใชกบความสมพนธระหวางหนวยงานของรฐดวยกนเองหรอหนวยงานของรฐกบเอกชน หรอหนวยงานของรฐกบราษฎร เปนตน นอกเหนอจากความสะดวกในการตความและการบงคบใชกฎหมายแลว ยงสงผลดตอการศกษากฎหมายอกดวย หมายความวา ผศกษากฎหมายสามารถศกษาทละประเภทกฎหมาย ท าใหเกดความเขาใจไดอยางรวดเรวและไมสบสน และสดทายคอล าดบศกดของกฎหมาย เรองนดเหมอนจะไมใชเรองส าคญอะไรนกส าหรบบคคลทวไป แตส าหรบวงการกฎหมายแลวเปนสงส าคญยงทจะตองมการจดล าดบศกดของกฎหมาย เพอใหกฎหมายมความสงต าหรอคาแหงการบงคบแตกตางกน กฎหมายทอยล าดบสงกวายอมมความส าคญและคาแหงการบงคบทสงกวากฎหมายทอยในล าดบรองลงมา ในขณะเดยวกนกฎหมายทอยในล าดบรองจะขดหรอแยงกบกฎหมายทสงกวานนมไดมเชนนนกฎหมายฉบบรองนนจะไมมผลบงคบใช เชน รฐธรรมนญเปนกฎหมายล าดบศกดสงสด กฎหมายอนทอยในล าดบศกดรองลงมา เชน พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ และหรอพระราชบญญตจะขดหรอแยงกบรฐธรรมนญนนมได เชนเดยวกนพระราชกฤษฎกาอนเปนกฎหมายทอยในล าดบศกดรองจากพระราชบญญต จะขดหรอแยงกบพระราชบญญตอนมล าดบศกดกฎหมายทสงกวามได เปนตน นอกเหนอจากเรองคาแหงการบงคบของกฎหมายแลว การจดล าดบศกดทางกฎหมายยงชวยใหการตความและบงคบใชกฎหมายไดอยางยตธรรมมากยงขน กลาวคอ หากกฎหมายล าดบศกดรองฉบบใดขดหรอแยงกบกฎหมายทอยในล าดบศกดทสงกวา ยอมท าใหกฎหมายล าดบศกดรองฉบบนนไมมผลบงคบใช ซงประชาชนยอมไดประโยชนจากการจดล าดบศกดของกฎหมายดงกลาวโดยตรงในฐานะเปนบคคลทตองถกกฎหมายบงคบ และในสวนของการแกไขกฎหมายกเชนเดยวกน หมายความวา ในการแกไขกฎหมายทอยในล าดบศกดใดกตองใชกฎหมายในล าดบศกดเดยวกนแกไข เชน กฎหมายทจะแกไขอยในล าดบศกดพระราชบญญต กฎหมายใหมทจะออกมาแกไขกตองอยในล าดบศกดพระราชบญญตดวย จงจะสามารถแกไขกนไดอยางไมขดตอวถของล าดบศกดแหงกฎหมายนน

จะเหนไดวาความรเบองตนเกยวกบกฎหมายมความส าคญตอผเรยนสงคมศกษาทตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานก าหนดใหผเรยนสงคมศกษาถายทอดความร


85

ดานกฎหมายใหแกนกเรยนในระดบชนมธยมศกษา ซงกฎหมายทจะถายทอดใหแกนกเรยนนนยอมหลกไมพนเนอหาพนฐานของกฎหมายตามทไดน าเสนอแลวในบทความน ฉะนนจงเปนสงส าคญทผเรยนสงคมศกษาทงหลายตองตระหนกเสมอวานอกเหนอจากรายวชาชพครแลว รายวชากฎหมายโดยเฉพาะความรเบองตนเกยวกบกฎหมายกมความส าคญจ าเปนตองเรยนอยางจรงจงไมนอยไปกวากน เพอจะไดถายทอดความรทางกฎหมายใหแกนกเรยนไดอยางถกตอง

6. สรป และขอเสนอแนะ

6.1 สรป ในการเผยแพรความรทางกฎหมายใหแกผทยงไมมความรดานกฎหมาย

ไดรบทราบนน ยอมเปนหนาทของผทมความรดานกฎหมายทกคนทจะตองคอยมอบความรนนตามควร ดงทรชกาลท 9 ไดพระราชทานฯ ไว และผเขยนไดยกขนอางในตอนตนแลวนน ซงการทประชาชนในประเทศมความร และสามารถอานกฎหมายไดอยางเขาใจในเหตผลของการมกฎหมาย ยอมเกดความตระหนกถงความส าคญของการบงคบใชกฎหมาย ทจะยอมตนผกพนตนภายใตกฎหมายไดอยางสนทใจ และไมพยายามทจะฝาฝนดวยการอยเหนอกฎหมาย สงเหลานยอมท าใหการขบเคลอนประเทศเปนไปอยางราบรน สงบและสนต

โดยทความส าคญของผเรยนสงคมศกษา จ าเปนอยางยงทจะตองมองคความรพนฐานทางดานกฎหมาย ซงในบทความน (ตอนแรก) ไดน าเสนอหลกการของพนฐานทางกฎหมาย ทจะท าใหเหนวากฎหมายไมไดเปนศาสตรเฉพาะผทเรยนสาขานตโดยตรง และไมไดเปนเรองลลบทผเรยนศาสตรอนจะไมสามารถท าความเขาใจไดเลย ความเขาใจอยางถองแทในกฎหมายยอมตองเดนเคยงคกบความเขาใจทางสงคมและบรบทของสงคมในขณะทออกกฎหมาย กลาวคอ กอนทจะมกฎหมายยอมตองมการเกดขนของสงคมเปนอนดบแรก และดวยการทสงคมคอการรวมกลมของมนษยทมาอาศยอยรวมกนเปนจ านวนมาก ยอมตองเกดความวนวายขนในสงคมนนอยางหลกเลยงไมได เหตนผน าหรอผใชอ านาจในสงคมนนจงไดตรากฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบทงหลายขนเพอควบคมใหมการปฏบตหรอละเวนการปฏบตอยางใดอยางหนงเพอใหสงคมเกดความสงบสข โดยกฎหมายทตราขนนนกมาจากพนฐานของการด าเนนชวตในสงคมนนเอง อยางไรกดบางสงคมอาจใชจารตประเพณทไดรบการยอมรบอยางแพรหลายมาเปนกฎหมายโดยไมมการบญญต


86

หรอจดท าเปนลายลกษณอกษร กลบกนบางสงคมไดมการจดท ากฎหมายเปนลายลกษณอกษรทมความชดเจนแนนอน สะดวกตอการตความและบงคบใช ซงไมวาจะเปนรปแบบใดจดหมายปลายทางของกฎหมายคอตองการใหสงคมเกดความสงบสนต มความเปนธรรมทเรยกวา “ยตธรรม” ตอทกฝาย อยางไรกตามกฎหมายเปนพนฐานส าคญทท าใหการด าเนนชวตในสงคมเปนไปอยางราบรน ดวยเหตนการทผเรยนสงคมศกษาไมไดศกษากฎหมายอยางจรงจงยอมท าใหไมสามารถถายทอดความรดานกฎหมายใหแกนกเรยนไดอยางชดเจนและถกตอง สมควรและจ าเปนอยางยงทจะตองใหความสนใจหรอตระหนกถงความส าคญของกฎหมายทผเรยนสงคมศกษาตองน าไปใชใหถกตองตามทหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานไดก าหนดไว เพอจะท าใหนกเรยนไดรบความรพนฐานเกยวกบกฎหมายไดอยางถกตอง และในบทความฉบบตอไป (ตอนสดทาย) จะไดกลาวถงสทธและหนาทของประชาชนทกฎหมายไดบญญตรบรองไว อนเปนหลกการพนฐานของการด าเนนชวตในสงคม

6.2 ขอเสนอแนะ 6.2.1 เพอใหผเรยนสงคมศกษาสามารถถายทอดความรเบองตน

เกยวกบกฎหมายใหแกนกเรยนในโรงเรยนทไปสอนนนไดอยางถกตอง จ าเปนอยางยงทผเรยนสงคมศกษาตองศกษาความรเบองตนเกยวกบกฎหมายใหมความเขาใจอยางถองแท ควรมการบรรจรายวชาความรเบองตนเกยวกบกฎหมายไวในหลกสตรดวย เพอใหผ เรยนสงคมศกษาและผ เรยนสาขาอนใหมความรดานกฎหมายในระดบทเพยงพอใหอานกฎหมายไดอยางเขาใจในเหตผลและสามารถถายทอดใหผอนฟงไดอยางถกตอง ซงความรเบองตนเกยวกบกฎหมายนนเปนหลกการพนฐานทจะท าใหผเรยนสงคมศกษาเขาใจในระบบหรอโครงสรางของกฎหมายโดยภาพรวมได และยงเปนพนฐานของการศกษากฎหมายในระดบตอไปอกดวย

6.2.2 นอกเหนอจากรายวชาความรเบองตนเกยวกบกฎหมายทผเรยนสงคมศกษาจ าเปนตองศกษาแลว ควรมการบรรจรายวชากฎหมายอนทส าคญไวในหลกสตรดวย เชน กฎหมายรฐธรรมนญ กฎหมายคมครองเดก กฎหมายคมครองผบรโภค สทธมนษยชน กฎหมายอาญา และกฎหมายแพงและพาณชย เปนตน เพอใหมความสอดคลองกบหลกสตรแกนกลางการศกษาขน


87

พนฐาน พทธศกราช 2551 ของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ทก าหนดใหมการเรยนการสอนวชากฎหมายดงกลาวในระดบชนมธยมศกษา

Reference

Thanuthep, K. (2010). Public international law (7th edition). Bangkok: Ramkhamhaeng University. (in Thai)

Ratchakitchanubeksa. (n.d.). Information and evolution of Ratchakitchanubeksa.Available: http://www.mratchakitcha. soc.go.th/evolution.html (in Thai). [1 May 2018]

Subkhampang, P. (2010). Legal for country development. Court of Justice Journal, 5(3), 93-120. (in Thai)

Office of the Education Council. (1979). Sociology and education. Bangkok: Ministry of Interior. (in Thai)

Ministry of Justice. (2013). Royal guidance and Royal observation from king Bhumibol Adulyadel concerning legal and processes of judgement (Budish Era 2495-2556). Bangkok: Ministry of Justice. (in Thai)

The Secretary of the House of Representative, (n.d.). Consider processes of Royal decree. Available: https://lis.parliament. go.th/index/system_detail.php?SYSTEM_ID=5 (in Thai) [5 May 2017]

Thaweeset, V., Nuansakul, S., & Jitnipong, W. (2007). Thai government and politics (17th edition). Bangkok: Ramkhamhaeng University. (in Thai)

Srithamaraks, T., Sirinil, C., Sirichalearn, D. & Voonsiri, W. (2000). Introduction to the science of law (2nd edition). Bangkok: Ramkhamhaeng University. (in Thai)


88

Nitisatpaisan, Phraya. (1954). Legal History (3rd edition). Phranakorn: Thammasat University. (in Thai)

Sriwisarn Waja, Phraya, (Tienliang Huntrakul). (1931). Private international law. Phranakorn: Sophonpipath-thanakorn. (in Thai)

Manomai-udom, S. (2012). English legal system (5th edition). Bangkok: Thammasat University. (in Thai)

Saeng-Uthai, Y. (2012). Principle of law (18th edition revised by Somyot Chuathai). Bangkok: Thammasat University. (in Thai)

Luernshavee, A. (2013). Private international law (2nd edition). Bangkok: Winyuchon. (in Thai)

Convention on the Rights and Duties of States (Montevideo Convention). (1933, 26, December). https://www.ilsa.org/ jessup/jessup15/Montevideo%20Convention.pdf

Dewey, R. & Humber, W. J. (1967). An Introduction to Social Psychology (Student ed.). New York: Collier-Macmillan.

Graivichien, T. & Chantarasena, A. (2010). Introduction for law student (5th edition). Bangkok: Thammasat University. (in Thai)

Graivichien, T. & Mahakun, V. (2005). Interpretation of law (4th edition). Bangkok: Chulalongkorn University. (in Thai)

Kamprasert, K. & Janpardub, S. (2000). Thai legal history and major legal system (1st edition (revised edition)). Bangkok: Ramkhamhaeng University. (in Thai)

Kasemsup, P. (2009). Philosophy of law (10th edition). Bangkok: Thammasat University. (in Thai)


89

Meenakanit, T. (2010). Fundamental of business law (13th edition). Bangkok: Thammasat University. (in Thai)

Pivavatnapanich, P. (2012). International law. Bangkok: Thammasat University. (in Thai)

Pridi Banomyong institute. (2010). Public law and private law with Pridi Banomyong (2nd edition). Bangkok: Thammasat University. (in Thai)

Sukhothai Thammathirat Open University. (2003). Thai political institutions and processes Chapter 9-15 (3rd edition). Nonthaburi: Sukhothai Thammathirat Open University Press. (in Thai)

Sukhothai Thammathirat Open University. (2004). Thai political institutions and processes Chapter 1-8 (4th edition). Nonthaburi: Sukhothai Thammathirat Open University Press. (in Thai)

Sukhothai Thammathirat Open University. (2013). General principle of law Chapter 9-15 (15th edition). Nonthaburi: Sukhothai Thammathirat Open University Press. (in Thai)

Thailand constitution B.E. 2540. (in Thai) Thailand constitution B.E. 2550. (in Thai) Thailand constitution B.E. 2560. (in Thai) Thirawat, J. (2012). International law (3rd edition). Bangkok:

Winyuchon. (in Thai) Veljanovski, G. C. (2007). Economic Principle of Law. Cambridge, UK:

Cambridge University Press.


90

Buddhadasa. (1991, March-April). Buddhadasa and Judge society “Thamma fundamental of life”. Court of Justice law journal, 2(38), 4-18. (in Thai)

Menon, S. (2014, May-August). The effects of public international law on business and significance of ASIA. Court of Justice law journal, 2(61), 3. (in Thai)

Ratanakorn, S. (2015, May-August), Thai law system is Civil law or Common law. Court of Justice law journal, 2(62), 1. (in Thai)

Nilthongkam, P. (2015). Civil and Commercial Code Part 1-6 & Criminal Code. Bangkok: Athataya millennium. (in Thai)

Documents

The Significance of Fundamental Knowledge of Legal