1

2

ขาวฝาก ฝากขาวInside News

นตยสารเพอนไรพรมแดนเปนนตยสารรายสองเดอน ทานสามารถหยบอานไดจากรานกาแฟ รานอาหาร หองสมดสถานศกษา และสถานประกอบการทรบหนงสอจากดช เซอรเคล สำหรบในเชยงใหม ทานสามารถหาหยบตดมอกลบบานไดจาก รานหนงสอแซงแซวและรานนำชาหรอ Teashop (หนาม.ช.), รานกาแฟ Mo C' Mo L (ถ.หวยแกว), รานเลา และสวนนม (กาดเชงดอย), รานกาแฟวาวรานแฮปปฮท และรานหนงสอโครงการทอลลทคพลาซา (ถ.นมมานเหมนทร), รานหนงสอดอกหญา รานหนงสอนายอนทร รานหนงสอซเอดบค รานกาแฟแบลคแคนยอน รานชค คาเฟ และรานแมงปอง (แอรพอรทพลาซา), และรานหนงสอดวงกมล

เพอนไรพรมแดนเปนองคกรเอกชนไทยทกอตงเมอป 2542 ททำงานสงเสรมความเขาใจในสทธมนษยชนไรพรมแดนและเครอขายภาคประชาชนระหวางประชาชนไทยและผพลดถนจากประเทศพมา งานของเรามงพฒนาในระยะยาวอยางยงยน กจกรรมหลกไดแกงานสอทางเลอกประเภทตาง ๆ, โครงการการศกษาสทธมนษยชน และสงเสรมเครอขายประชาชนผานทางเวทเรยนรและแลกเปลยน, งานสงเสรมศกยภาพและการใหคำปรกษาเกยวกบการผลตสอกบองคกรชมชนหากทานตองการตพมพหรออางองขอเขยน บทความ และภาพจากนตยสารเพอประโยชนตอสงคม กรณาสอสารใหเราทราบลวงหนา สำหรบภาพจากแหลงอนทใชในนตยสารน กรณาตดตอโดยตรงทเจาของภาพFriends Without Borders is a Thai NGO, established in 1999 to promote all human rights for all and theThai-Burma people's network. With a small team and big groups of friends, the work started from a small scale,with a hope to expand to wider and more diverse groups of people in Thai society. Our main activities arealternative media, human rights education and peoples' network promotion via workshop training and exchangeforums, and capacity building and consultancy for community-based organizations.

กองบรรณาธการพรสข เกดสวางสพตรา โชคลาภวนทนย มณแดงแปลภาษาส. กาญจนากนกจนทร พฒนพชยพรสข เกดสวางบรรณาธการภาษาองกฤษซาบรนา ยอวารเวเนสซา แลมปนกเขยนรบเชญสงห สวรรณกจณชนน แนะปอแตกอนตะวน ผวทองวส ศรยาภยและมหามตรทกทานศลปกรรมวนทนย มณแดงสมาชกและเผยแพรสพตรา โชคลาภพมพท วนดา เพรส

Editorial TeamPim KoetsawangSupattra ChoklarpWantanee ManeedangTranslatorS. KanchanaKanokchan PattanapichaiPornsuk KoetsawangEnglish EditorsSabrina GyovaryVenessa LambContributorsSing SuwannakijNatchanon NaepawtaeKontawan PewthongWasu Sriyapaiand other friendsArt EditorWantanee ManeedangMember and DistributionSupattra ChoklarpPrinter Wanida Press

We are happy to receive comment, suggestions, and articles from all of you.Please contact, FRIENDS WITHOUT BORDERSP.O. Box 180, Chiangmai University P.O., Chiang Mai 50202 ThailandPhone & Fax: 053-336298 E-mail: borders@chmai2.loxinfo.co.th

พบกนอกเชนเคยคะ กบเรองราวทอยากฝากถงผอาน เรองแรกเลยนะคะ ราคาสมาชกนตยสารของเราปรบใหมเปนปละ 240 บาทตามรายละเอยดใบแทรกในเลมสำหรบสมาชกเกายงมสทธตออายในราคาเดม รบ ๆ กนหนอยนะคะ เดยวจะขาดชวงไมไดอานตอเนอง

ขาวตอไปสำหรบผสนใจในภาษาพมาหรอมเพอนทอานภาษาพมาได ตอนนเพอนไรพรมแดนไดออกวารสารฉบบภาษาไทย-พมาซงเปนการรวบรวมบทความในนตยสารเลมกอน ๆ มาแปลเปนภาษาพมา ทานใดสนใจกรณาสงแจงความจำนงพรอมสงชอทอยและสอดแสตมป 6 บาทมาใหเรา ทานทตองการมากกวาหนงเพอแจกจายกรณาตดตอ อเมล borders@chmai2.loxinfo.co.th หรอ โทร. 053-336298 นอกจากนลาสดเรายงมหนงสอ "สทธของเดกเดก" เปนหนงสออานงาย ๆภาษาไทย-กะเหรยงพรอมภาพประกอบจากเดก ๆ ทงในเมองและเดกผลภย ทเราตพมพขนเพอบรจาคใหแกหองสมดโรงเรยนประถม-มธยม และในคายผลภย ทานทสนใจอยากซอหาเพอบรจาคใหโรงเรยนในราคาเลมละ 80 บาท สามารถใชแบบฟอรมการสงซอทแทรกไวในเลมพรอมระบชอหนงสอและโรงเรยน หรอจะระบจงหวดใหเราเลอกโรงเรยนใหกไดคะ

ขาวฝากประชาสมพนธ กลมนกศกษาคณะนเทศศาสตรม.กรงเทพฯ กำลงจะจดละครเวทเพอการกศลรายไดมอบใหแกมลนธสายใจไทย เรอง "ผมคดถงแมแบบมหศจรรย"วนท 6-8 ก.ค.น ณ อาคารมนญผล 3 ผสนใจอยากเปนกำลงใจใหแกคนหนมสาวททำกจกรรมเพอสงคม ตดตอไดท 089-2080366 หรอเวบไซท www.lakornnitade.com คะ

ทายสด ขาวสำคญมากสำหรบปน เพอนไรพรมแดนไดเปดโครงการ "บทเพลงไรพรมแดน" ซงเปนประกวดบทเพลงทสงเสรมอดมการณสทธมนษยชนไรพรมแดนตามรายละเอยดในกรอบปกหลงดานในของเลม ขอเชญชวนผสนใจไมจำกดอายมารวมกนสงเสยงดนตรทจะกลอมเกลาสงคมนใหนาอยดวยกนนะคะ

เจอกนฉบบหนาเดอนกรกฎาคมนะคะ

ภาพปกหนาโดย DAN

เพอนไรพรมแดน ต ปณ. 180 ไปรษณยมหาวทยาลยเชยงใหม อ.เมอง จ.เชยงใหม 50202โทร./แฟกซ 053-336298 E-mail: borders@chmai2.loxinfo.co.th

Nice to see you again! As the magazine gets thicker, the subscription feeneeds to be increased a bit to 240 baht per year. For current subscribers, you areentitled to extend your membership at the same price, all the details are in theform attached to this magazine. For those who read Burmese, or have a friendwho reads Burmese, we are happy to announce the launch of our Thai-Burmeselanguage journal, which compiles articles from this magazine, translated intoBurmese. You can get a free copy by writing a request to us with your name andpostal address and a 6-baht stamp. If you want more to help distribute in yourareas, please contact borders@chmai2.loxinfo.co.th or call 053-336298. Anotherbook that we are proud of is The Rights of The Children, a simple version of theConvention on the Rights of the Child in Thai and Karen language with illustra-tions from children. The book is published for primary and high schools and forschools in refugee camps. If you'd like to help purchase booksfor schools, thebook costs 80 baht. Please use the attached form to identify the name of thebook and the schools, or a province if you'd like us to select a school for you.See you in July. Bye for Now!

3

ตอนทคณยายของดฉนเปนเดกเลก ไวผมจก นงโจงกระเบน ทานไดอดทนทองบทสวดมนตทคณทวดกำหนดไวจนคลอง เพอจะใหไดรบอนญาตใหตดตามญาตผใหญไปนมสการพระมหาเจดยชะเวดากองทกรงยางกงประเทศพมาใหได การเดนทางสมยนนคอการเดนเทารอนแรมไปตามปาเขาพรอมกบมาตางสมภาระเปนเดอน ๆ แตชาวบานกดนดนไปดวยจตศรทธาอยางแทจรง

คณยายของดฉนเปนคนหาแผนดน คอเกดในปลายรชสมยของรชกาลทหา และมชวตยนยาวมาจนเพงจากโลกไปเมอไมกปมาน แมจะไมไดมโอกาสใกลชดกนมากนกดฉนกไดเรยนรหลายสงหลายอยางจากทาน รวมถงเรองราวการเดนเทาไปกรงยางกงทยนยนวา คนไทยสมยกอนไมไดมจตรงเกยจเดยดฉนทพมาและชะเวดากองดงเชนทเราถกบอกใหเชอกน พวกเขาไมไดรอนแรมไปเพยงเพอจะยนขบเขยวเคยวฟนวาทองบนเจดยเมองพมานนเปนของไทยอยางทนกทองเทยวและไกดสมยนชอบทำ สำหรบคณยายและผใหญสมยนน ชะเวดากองคอมหาเจดยทบรรจพระบรมสารรกธาตซงถอวาเปนบญนกทจะไดไปไหวสกครงในชวต และเมองพมา-กะเหรยง-มอญกเปนเพอนบานขางเคยงทนาตนเตนตอการไปเยยมเยอน หาใชเมองของผรายแตอยางใดไม

ทกวนนเราถกจดระบบใหรำเรยนและรบรขอมลขาวสารจากตำราของรฐ และสอทรงอทธพลบางชนดอยางเชนโทรทศน ทผลตซำโฆษณาชวนเชอชาตนยมชนดเทดทน"พวกเรา" และตดขาดเหยยดหยาม "พวกเขา" การถายทอดความรและขอมลจากประสบการณจรงของคนธรรมดาจากรนสรนถกลดความสำคญลงเรอย ๆ บทบาทของผสงอายในการสานตอและพยงสงคมจงถกจำกดดวยระบบระเบยบทวานจนเหลอเปนเพยงผพงพา หรออยางดกถกวางตำแหนงใหเปนเพยงสญลกษณวฒนธรรมในเชงแคบซงคออะไรกตามทเกยวพนกบคำวา "เกา" "เดม" หรอทจะตอง "อนรกษ" เอาไว เทานน

นตยสารเพอนไรพรมแดนฉบบ "รากของชวต" น ไดรวมรวมเสยงและเรองราวของผสงอายจากหลากหลายชมชน พรอมดวยสองคอลมนใหมเกยวกบสงคมการเมองประเทศเพอนบานโดยปศาจผาขนหน อนเปนนามแฝงของเพอนนกหนงสอพมพจากเมองหลวง และเรองเลาของโลกกวางโดยคณลาพอ การตระเตรยมตนฉบบครงนเปนงานทาทายของเราทกคนอยางมาก เพราะการจะหาขอมลพนฐานเกยวกบผสงอายในสงคมเรานนไมใชเรองงาย แมจะมหนวยงานรฐและเอกชนททำงานใหการชวยเหลอสงเคราะหคนชราอยบาง กแทบจะไมมใครจบประเดนสทธเสรภาพและการพฒนาของผสงอายเลย ในคายผลภย คนชราคอกลมเปราะบางพเศษทตองรอความชวยเหลอเทานน และในชมชนแรงงานอพยพ ผสงอายกแทบจะถกมองเปนอากาศธาต โดยเฉพาะเมอผกำหนดนโยบายยงคงเชออยจนถงทกวนน (แมจะมคนเพยรใหขอมลเปนอยางอน)วาชมชนแรงงานจากพมานนมแตหนมสาววยทำงานเหมอนกบคนไทยทไปตางประเทศทง ๆ ททจรงแลว สถานการณของพมาและไทยนนตางกน แรงงานอพยพกลมใหญกคอ"แรงงานลภย" และผท "หลบหน" ความรนแรงทางเศรษฐกจและการเมองมาพรอมกบครอบครวใหญซงมตงแตลกเดกเลกแดงไปจนถงพอเฒาแมเฒา ซงเมอโดยเงอนไขแลวไมสามารถจะขอใบอนญาตทำงานไดเหมอนหนมสาว กตองตกอยในภาวะเสยงตอการถกจบและพรากจากครอบครวอยเชนนน

เพอนไรพรมแดนรสกเปนกำลงใจอยางยงทไดทำงานอยในสายตาของทานผอานสงอายหลายทาน ความอบอนใจสงสดของพวกเรากคอการททาน เรา และคนทกรนทกสมยในสงคมจะรวมทางกนบนเสนทางมตรภาพไรพรมแดนนตอไป

ดวยความศรทธาในศกดศรความเปนมนษยพรสข เกดสวาง

When my grandmother was a little girl, she once tried tomemorize the prayers that my great-grandmother told her to as anexchange for a permission to join adults in a trip to Shwe DagonPagoda in Rangoon. In those days, such a trip meant traveling onfoot, with horses carrying your belongings along the mountains andforests for over month. Yet, the people made the effort with faith.

My grandmother is a woman of five reigns; she was born inKing Rama the V reign and lived a long life until recently. There aremany things I have learnt from her. The story of her trip to Rangoonis another one that confirmed for me that the Thai people in thosedays didn't hate or detest the Burmese and Shwe Dagon as we weredirected to by the nationalist media. The people didn't travel formonths just to stand cursing about the pagoda's gold that wasbelieved to be taken from Thailand as the Thai tourists and guidesthese days would do. For my grandmother and her elders, ShweDagon was a shrine that was home to the Buddha's remains andtherefore it was worth to make the effort to pay their respectsat least once in their life time. The Burmese-Karen-Mon towns werealso exciting neighborhoods to visit along the way, and theexcitement had nothing to do with national resentment.

Today, we are regulated to study and consume informationfrom the state's textbooks and influential media that reproducenationalist propaganda that worships 'us' and looks down upon'others'. The passing on of knowledge and information from ordi-nary people's direct experiences, from one generation to the other,was ignored. The role of the elderly in inheriting and carrying-ontheir way of life in society is restricted by these systems, and reducesthe elderly to be mere dependents. At best, they are placed as asymbol of the 'culture' in its narrowest meanings, which is whateverrelates to 'old', 'traditional' or things that must be 'preserved'.

Friends Without Borders 'The Roots of Life' issue, with voicesand stories from the elderly of diverse communities, was a bigchallenge for all of us. It wasn't easy to obtain even basic informa-tion related to older persons. There may be a few agencies thatprovide help and assistance to our elderly, but almost none take upthe issue of their rights and development. In refugee camps, theelderly are considered an 'extremely vulnerable' group of peoplewaiting for help. In the migrant workers' community, they werealmost invisible, especially when the policy makers still believe thatmigrants from Burma are in their youth just as the same as theThais who go sell labor aboard. The fact is the situation of Thailandand Burma is different. A large number of migrants from Burma are'refugee workers' and those who have 'fled' economic and politicalviolence with their extended families. These people, from babies tothe old grandparents, have no chance to obtain a work permit tostay and therefore are at risk of getting arrested and be separatedfrom their families.

Friends Without Borders really feels encouraged to be workingwith regard to our elder readers. The warmest confidence is in thefact that you, us, and people of all generations join the walk on thispath "without borders" together.

With faith in human dignityPim Koetsawang

แมเฒากลบจากทำบญ เมองมณฑะเลย ภาพโดย ทอฝน

4

.... ลกหลานปกาเกอะญอเอย ในวนทนำตาของเจาไหลลงเปอนแกมเจาเคยไดถามตวเองไหมวา วนนเจารองไหเพราะสงใดกน....เสยงใส ๆ ของคณยายบวตขายดงขน ผมตาโต เงยมองหนาคณยายและ

เหนรอยยม ผหญงรางเลกบาง ผวพรรณตกกระเหยวยน เสนผมดำแซมสเทาออนรวบเปนมวยตง ดภายนอกไมตางกบคนชราทมอยมากมายในคายผลภย แตแววตาสกใสของคณยายมอะไรบางอยางทเรยกใหผมประทบใจอยากเขาใกล

ผมไดรจกกบคณยายบวตขายทคายผลภยแมหละเมอปลายปทแลว และหลงจากนนกอดไมไดทจะแวะไปเยยมหาอยบอย ๆ ทกระทอมไผหลงนนมหนงสอเลมเลก ๆ เลมหนงทมขอความเขยนถงเรองราวการทำงานของคณยายอยไมกบรรทด แตคณยายเกบรกษามนไวอยางทะนถนอมเหมอนเปนสมบตลำคา เวลาคดถงเพอนและงานของชวตทเคยทำมา คณยายกจะหยบหนงสอนนมาเปดดเงยบ ๆ อยในหองนอนฝาไมไผตามลำพง และบางครงถามคนอยากจะฟง คณยายกจะหยบหนงสอมาเปดอานเลาใหฟง

คณยายเตบโตขนในชวงสงครามโลกครงทสองในการดแลของลง วนหนงเมอทงทหารญปนและองกฤษถอนทพออกไปจากประเทศพมาและบานเมองดเหมอนจะสขสงบ คณยายกเรมใชชวตเปนครในหมบานบนดอยนน ..ไมม

สมดดนสอสำหรบนกเรยนหรอก.. แตเราเปนครกตองหาหนทางมาใหเดก ๆ อานออกเขยนไดใหได ... คณยายสอนหนงสออยไดสามป สงครามระหวางกองทพพมาและกะเหรยงกชาตกปะทขน ไฟเผาผลาญแผนดนลกลามมาถงหมบานและโรงเรยนของครบวตขายมอดไหมลงเปนเถาถาน

คณยายอพยพยายหนสงครามเขาไปอยในเขตเมองพะโค และหนมาเรยนรทจะเปนพยาบาลในภาวะสงครามทใคร ๆ กเรยกกนวา "หมอ" สปตอมาแมในตอนทยาหายากกวาลกกระสนปน คณยายบวตขายกยงมงมนเดนทางไปดแลคนเจบไขทกหนทกแหง กอนจะขอลาพกเมอถงวนหนงทภาระความเปนเมยและแมยดเวลาเตมวนไป แตพอลก ๆดแลตวเองกนไดแลว คณยายกกลบไปทำงานใหกบจงหวดมอตรอทางภาคเหนอของรฐกะเหรยง ครงน ในฐานะทงเปนคร หมอ ผดแลครสตจกร และสมาชกองคกรสตรชาวกะเหรยง เดนขนดอยลงดอยไปตามหมบานตาง ๆ อยเปนเวลากวา 20 ป จนแขงขาทเคยวองไวกเรมกาวตดขด และยากลำบากเตมททจะหลบหนกระสนปนและลกระเบดจากทนนไปทนและทนไปทโนน

ผมนกภาพหญงชราวยปลายหกสบปเดนขนดอยลงดอยในเขตสงครามดวงหนาของหญงคนนนนาจะเหนดเหนอยและเศราหมอง แตคณยายบวตขาย

บนเสนความหวง

5

กลบเลาถงชวงชวตการทำงานตอนนนดวยสหนาอมเอบและมชวตชวาทสดบางครงการทเราไดทำอะไรด ๆ คงจะควรคาแกความทรงจำและการเลาถงวามใครทำอะไรราย ๆ กบเรา ในวย 73 ป คณยายบวตขายอพยพเขามาเปนผลภยในประเทศไทย สบปตอจากนนจนถงวนทนงคยกบผมอยบนกระทอมไมไผหลงน คณยายกทำหนาทเปนผดแลคนอน ๆ โดยเฉพาะเดก ๆและเยาวชนในโรงเรยนหรอครสตจกรใกลบาน บอยครง คณยายไดรบเชญใหไปสอนเดกรนหลงทแทบจะไมมความทรงจำเกยวกบบานเกด แตสงสำคญทสดทคณยายสอนกลบเปนเรองราวของความรกและความด มากกวาเรองบานและชาต

... เราสอนกนแตใหรกผอน รกสงคม รกมนษยชาต แตไมไดสอนใหรจกรกตวเอง คนเราถาไมเหนคณคาของตวเอง กจะรกคนอนไมเปน และมแตการดถกเหยยดหยามหรอทำลาย.. คณยายบอกผม ความดแบบดงเดมทใครอาจวาลาหลง ความดทปยาสอนสงมาและคณยายหวงจะถายทอดใหกบลกหลานปกาเกอะญอ กคอความดทมาจากการเหนคณคาของตวเองในโลกของความจรง

.. ยายร.. ผลภยถกจำกดสทธไมใหไปไหนมาไหน เยาวชนไมรวาอนาคตจะเปนยงไง หลายคนตนขนมาตอนเชาแลวรสกวาชวตไมมอะไรแตกตางไป

จากเมอวาน.. ..เมอเปนอยางนนานวนเขา พวกเขากเรมรสกวาโลกแหงความจรงใบนอปลกษณไมนาอยเอาเสยเลย ชวตทกวนนไมมคณคา และเขากจะพยายามหนมนไปดวยการไปอยในโลกทไมใชความเปนจรง ....

ชวตทงชวตของคณยายอยในภาวะสงคราม ความทกขยาก การพลดพรากและการพลดถนฐานบานเกด แตคณยายบวตขายกยงนงพดกบผมอยตรงนดวยรอยยม

.... บานเกาของยายตอนนคงจะเปนปาไปแลว ยายยายมามากพอแลวทนเปนบานสดทายของยาย และยายกพรอมทจะฝงรางทน...

ผมมองคณยายบวตขาย และอดรสกรอนวบทหนาไมไดเมอนกถงตวผมเองทบางครงททอถอยไรพลง ผมเคยคดวาคนชราแบบคณยายคอคนทผมจะตองคอยดแลเพราะแกจะทำอะไรไมไดแลว แตแกกลบกำลงชวยดแลจตวญญาณของผม

.. อยาพดวาอะไรเปนไปไมได คนเราตองมหวงทจะมชวต อยามวแตรองไหแตถามตวเองเถอะวา วนนเจารองไหเพราะสงใดกน

On the Path of Hope

"To the children of the Karen: on the days that tears roll down yourface, do you ever ask yourself what you're crying for?"

That was the voice of Grandma Beauty Kai, clear as a bell. I eagerlylook up at her smile. Grandma is a frail woman, wrinkled and freckled, withsalt and pepper hair tied up in a tight bun. She looks no different from otherelderly folks in the refugee camp. But deep in her eyes is something thatdraws me to her.

I got to know Grandma Beauty Kai from Mae La refugee camp at theend of last year. After that I couldn't resist making frequent visits.

Inside the bamboo hut she keeps a tiny book containing an article witha few lines documenting her work. She cherishes this as a great treasure.When she thinks about the old days and her life's work, she take out thebook and look through it quietly in her thatched roof bedroom. When some-one wants to hear her stories, she might read from this book.

Grandma grew up during World War II, brought up by her uncle in-stead of her parents. One day when the Japanese and British armieswithdrew from Burma and it started to look like life would be peaceful again,she began her career as a teacher up in the mountains.

"We didn't have notebooks for the students. But I was the teacher soI had to find a way to teach them to read and write,"she told me. She hadbeen teaching for three years when the war between Burma's army and theKaren National Union erupted. The great fire of war consumed her village.Her little school also burned down to ashes.

Grandma escaped the war into the town of Pegu and started studyingto be a medic working in armed conflict situation. Four years later, whenmedicines were more scarce than bullets, Grandma was still determined totravel to visit patients everywhere until she was forced to take time off whenher responsibility as a wife and mother claimed more of her time. After herchildren could look after themselves, she returned to work for Mutraw district

in the northern Karen state. This time she worked as a teacher, medic,clergy, and a member of Karen Women's Organization. She climbed hillsand crossed creeks traveling to remote villages for 20 years until her agile,fast pace turned slow and clumsy. It became harder to dodge bullets andgrenades trekking from one place to another.

I try to visualize a 60 year-old woman trekking up and down mountainsin battle infested lands. Her face should be weary and sad but GrandmaBeauty Kai told tales of her work with bright eyes and a lively expression.Sometimes memories of good deeds are much more precious and worthkeeping than ghastly ones. At 73, Grandma became a refugee in Thailand.For ten years now she's been telling me tales in her bamboo hut and stilltaking care of others, particularly of children and teenagers in schools orchurches nearby. Often she is invited to teach children that are too young tohave any memory of their ancestor's land. But the most important lessonshe teaches turns out to be the lesson of love and caring, rather than lessonsof homeland and nations.

"We teach people to love others, to love their communities and thehuman race. But we don't teach people to love themselves. If people can'tsee their own value they'll never learn to love others. They'll only know tofight and to destroy," Grandma told me. The old belief that one may call oldfashioned, the old belief that has been taught since our ancestor's genera-tion, this is what she hopes to pass along to her Karen children: the ability toappreciate the value within ourselves.

"…I know, refugees' rights are restricted. We are not allowed to goanywhere but stay put in this camp. Youngsters have not a clue of theirfutures. People wake up each morning not seeing any difference fromyesterday. After a while one starts to feel that the reality of this world is sohideous, that life is so worthless. Then they'd try to escape to a make-believe world…"

During her entire life Grandma Beauty Kai has lived through wars,anguish, lost, torn away from home. Yet she sits here talking to me with asmile.

"…my old home is probably a jungle now. I have moved enoughtimes. Here, this is my last home. I'm contented to be buried here…"

I looked at Grandma and couldn't help blushing with shame when Ithink of my own surrender. I used to think that we were supposed to takecare of the elderly like her, but actually she is looking after my soul.

"…don't say impossible. We all have to hope. Don't you cry. Askyourself, what makes you cry…"

6

หลงจากตกปากรบคำทจะเขยนเรองราวของเมองไทยและเพอนบาน ผมกหนกใจยงนก ดวยตวเองยงหนมแนน อาจจะใหยากตอการสะทอนเรองราวบอกเลาประสบการณตรง (ยำวายงไมแก) อกทงโดยสวนตวแลวกไมคอยไดมโอกาสไปเยอนเพอนบานมากเทาไหร คอลมนนจงเปนการคยกนในมมทผมพอจะคดออกแบบคนขางบาน ทแอบมองและคดเอาเองจากภาพและเสยงทสมผสได

เปนปกตของชนบทเมองไทยเมอ 30 กวา (ปลาย ๆ ) ปทแลว บานของผมแวดลอมไปดวยญาตพนอง ทางซายบานปา ทางขวาบานนา ถดออกไปอกคมกเปนปาอกคน เรอนหลงนนกญาตหาง ๆ เปนอนวา เมอกอนนนเราสามารถเทยววงเลนในละแวก พอเหนอยกไปกนนำบานคนนน หวขาวกไปกนบานคนโนนไดแบบสบาย ๆ หรอแมจะไมใชเครอญาต เราทกคนกรจกหนาคาตากนด รวาคนนเปนลกคนนนหลานคนนไลกนไปจนชนปยาตายายไดเหมอนวาเปนครอบครวเดยวกน

ปจจบน ดวยความทมาทำมาหากนอยในเมองหลวงจนทงถนฐานมานานนบ 20 ป จะมเวลากลบไปกปละไมกครง บางปไมเคยกลบไปกม ผมกนาจะจะรจกผคนทนนนอยมาก แตทกครงทกลบไป "ตาและยาย" ซงเปนแกนหลกของครอบครวใหญและเปนครอบครวขยายหลายครอบครวกยงอยทนน เครอญาตผใหญพอแมลงปานาอา กเปนผทเราสามารถจะสอบถามทงชวตความเปนไปของชมชน และสาวโยงถงเดกรนใหมทไมรจกวาเปนลกเตาเหลาใครไดอยเสมอผมจงรสกวาตวไมไดเปนคนแปลกหนาและไมแปลกแยกจากชมชนแตอยางใด

หรอไรเรองราวจะเลาขาน

ลองคดดมนกเปนเรองนาแปลกอยไมนอย บานเมองเรามความเจรญทางเศรษฐกจ มการพฒนาสรางความสะดวกสบายมากขน แตเรากลบตองทงถนฐานบานเกดมาแบบน

แตทนาแปลกใจไปยงกวา กคอเมอผมไดรบทราบขอมลเกยวกบผพลดถนในประเทศพมาจากคนขางเคยง และลาสดกไดอานรายงานการสำรวจ "การพลดถนฐานในประเทศในพมาแถบตะวนออก" ซงจดทำโดยองคการมนษยธรรมชายแดนไทย - พมามาตดตอกนแลวเปนปทสาม ความหมายของ การพลดถนในประเทศ ทนน คอการทคนเราถกกระทำใหไมสามารถอยในถนฐานทำกนของตวเอง ไมสามารถสรางหลกแหลง ไมมชมชน ไมสามารถสรางสงคมไดมนคออะไรกน?

โครงการพฒนาของรฐบาลพมา โดยเฉพาะอยางยงการผลตพลงงานทเปนภาคเศรษฐกจทมเงนลงทนจากตางประเทศ (รวมทงไทย) สงสด เชน การวางทอกาซในรฐมอญ การรเรมกอสรางเขอนเหนอลำนำสาละวน การสงเสรมการปลกละหงเพอผลตพลงงานไบโอดเซล เปนสาเหตของการยดททำกน ขดรดผลผลตบงคบใชแรงงาน และการละเมดสทธมนษยชนอน ๆ ซงกดดนใหผคนตองละทงถนฐาน ภายในระหวางป 2548-49 ปเดยว มคนในดานตะวนออกของพมากวา82,000 คนทไดรบผลกระทบจากสงครามและการละเมดสทธมนษยชนจนตองกลายเปนผพลดถน มหมบาน 232 แหงทถกทำลาย บงคบโยกยาย หรอทงรางและเมอรวมกบปอน ๆแลวกยงมผคนทพลดถนอยภายในพมาถงอยางนอย5 แสนคน

ผทเพงมาถงในพนทรมฝงแมนำสาละวน, กมภาพนธ 2549ภาพโดย คณะกรรมการเพอประชาชนชาวกระเหรยงพลดถน (CIDKP)

6

7

What story to tell?

Over 30 years ago in a remote village in Thailand, my home wassurrounded by my many cousins' houses. To the left was my aunt's. To theright lived my uncle. At that time, I could run freely around and stop by anyhouse to ask for a drink when thirsty or have myself entertained by a nicemeal whenever I was hungry. Although some of these people are not mycousins, we all know each other very well. We can even tell who's who inthe family tree as if we were all from one family.

Having moved to living in the Capital city for 20 years, I should rarelyknow the people there. But every time I go back, "grandpas and grandmas",who are the heart of big families and many extended families, are alwaysthere. There are still some elders who can always answer my questionsabout who's who, how life has changed and what's happened in myhometown. Therefore, I always feel that I am no stranger to this community.

This is quite strange, I think. Our country has had significant develop-ment that makes life easier. Why do I leave my hometown behind?

Yet, the situation of the internally displaced persons in Burma thatI learn from friends and the report "Displacement in Eastern Burma"prepared by the Thai-Burma Border Consortium for the third consecutiveyear is even more shocking. Internal displacement there means a statewhere a person is forced to leave home and cannot settle down as acommunity or society. Why is it so?

The Burmese military government's development projects, especiallyenergy production which draws the highest foreign investment (includingthat from Thailand), such as the gas pipeline construction in Mon State, aseries of dam project on the Salween River, and the boost of castor beanplantations for bio-diesel production, were the causes of land confiscation,forced labor, and various forms of human rights violations which forcedpeople to flee. During 2005-2006, more than 82,000 people in the EasternBurma were internally displaced. Two hundred and thirty-two villageswere destroyed, relocated or abandoned. When combined with thosebeing displaced in the earlier years, currently there are at least 500,000internally displaced persons in Eastern Burma.

Personally, I see myself being displaced from home too. But this wasmy own decision; I myself yielded to the condition in Thai society that all thedevelopment is centralized in Bangkok, making it the city of great opportu-nities for people from all walks of life and from everywhere across thecountry.

Therefore, displacement in my own case and that in Burma is totallydifferent.

I know I still have my roots there, with my family and all the elders athome. I can go back home whenever I want to. I can always connect myselfwith my community and people through my lifelong bonds. But for thepeople who are forcibly displaced due to the government military anddevelopment policies that threat them inhumanely; not even letting themhave the chance to enjoy their basic rights of living in their own homesin their own lands and with their families, these connections have beenheartlessly cut.

I can't imagine how, living in such a conditions, stories of my grandpaand grandma would pass onto me and the next generation? And if so,what will happen one day when I become old, what stories will there be forme to tell about who I am?

I truly hope the people in Burma will find a way. And I hope suchconditions will come to an end.

โดยความเขาใจสวนตวมาแตไหนแตไร ผมรสกวาผมเองกเปนคนพลดถนคนหนง เพราะโดยพนเพแลวกเปนคนตางจงหวดทเขามาทำมาหากนอยในเมองหลวง จนกระทงมาตงหลกสรางครอบครวอยทนจนถงทกวนน แตสงเหลานกเปนความเตมใจของผมเอง ทยอมจำนนตอเงอนไขชองสงคมไทยทเนนการพฒนากระจกตวอยในเมองหลวง ทำใหเมองแหงนเปนเมองแหงโอกาสในการทำงานของผคนทวสารทศ ผมจงเปนสวนหนงของการกระแสการพฒนานน

ความหมายของการพลดถนของผมกบผคนทพลดถนในประเทศพมา ชางตางกนเหลอเกน

ทสำคญ ผมยงมรกราก ยงมสาแหรก มพอแมพนองปยาตายายอยทบานผมสามารถทจะกลบไปเมอไรกไดทพรอม ผมยงสามารถเชอมโยงกบชมชนถนฐานผานทางสายสมพนธทยาวนานตอเนอง แตกบผคนทถกกระทำใหเปนคนพลดถนและพลดพรากจากกนดวยเหตแหงนโยบายรฐทงการทหารและการพฒนาทมองประชาชนผถกกระทำเหมอนไมใชมนษย ไมยอมแมจะใหเขาไดใชสทธพนฐานเพยงแตจะดำรงอยรวมกนในถนฐานบานเกดตนเอง ไดถกบนทอนสายสมพนธของครอบครว ชมชน สงคมของพวกเขาไปอยางเหยมโหด

ผมนกไมออกวา ถาเราอยในสภาพเชนนน ป ยา ตา ยายของผมจะมเรองราวอะไรมาถายทอดใหกบคนรนผมหรอรนหลง ๆ และเมอผมมอายมากขนเขาสวยชรา ผมจะยงมเรองราวอะไรไปบอกเลาใหกบคนรนหลงฟงวาตวตนของผมคออะไรกนแน ?

แตผมกหวงวา พวกเขาจะมหนทาง และหวงวาสภาพแบบนนจะมวนจบ

ครอบครวทพากนหลบหนภย รฐกะเหรยง มกราคม 2549 ภาพโดย เอฟบอาร

7

8

17 มนาคม 2532 รวม 20 ปทแลว วะ (ลง) เสในวย 45 ปยนมองฝงแผนดนอนเปนทตงของหมบานหนชาง จงหวดระนองอยบนเรอหาปลาลำเลกทวนนแปรสภาพมาเปนเรอบรรทกคน ในลำเรอนนบรรจทงหมดสบชวต วะเสสงใหเครองฮอนดาหาวงเตมกำลง หนไปมองเมยซงรอยนำตายงกรงอยบนใบหนา ลกทงแปด และขาวของทพอหยบฉวยมาได หมดกนแลวทกสงทเคยหาเคยม บานทเคยอย นาทเคยทำ ตอแตนชวตจะไปสหนใดยงไมร

แมกอนหนานแกจะเคยไปมาระหวางบานสบไมกบบานหนชางเปนประจำวงศวานยานเครอกอยกนมากมายทน เวลามงานแตงงานพธตาง ๆ หากสงขาวไปถง วะเสกมาเขารวมอยบอย ๆ

แตกบครงนมนตางไป เพราะวะเสตงใจวาจะไมยอนกลบสบไมอกแลว"เราคดเสมอวาเราเปนคนไทย ในหมบานกพดภาษาใตกนทกคน พมาเขา

กอยสวนพมา เราไมไดยงเกยวกน มบางกคาขายกน เรากรสกแปลก ๆทอยบานเมองเขาเหมอนกน แตตอนนนไปไหนมาไหนสะดวก แจวเรอพรวด ๆกถงหนชางแลว"

นานมาแลว เลยเกาะสองเขาไปในพมาราว 15 กโลเมตร ระยะเวลาแลนเรอประมาณชวโมงเศษ ชาวไทยในหมบานสบไมอาศยอยกนเปนพนครวเรอนมทงโรงเรยน มสยด และวด ผคนพดภาษาปกษใตปนมลาย ดำรงประเพณวฒนธรรมและดำเนนชวตแบบคนเลดงเดม พระสงฆสอนหนงสอไทยใหเดก ๆโดยอาศยพระอโบสถเปนหองเรยน อกทงเปนธระจดหาหนงสอเรยนมาจากฝงไทย บางหนทานกตดเพลงลกทงมาเปดใหชาวบานไดฟง

ชมชนชาวไทยตงถนฐานอยในพนทนนมานานนมกอนทองกฤษจะกดดนใหมการปกปนเขตแดนไทย-พมาชดเจน พนองเครอญาตบางสวนยายจากเมองใกล ๆไปสมทบทำมาหากนหรอแตงงานสรางครอบครวกนภายหลงอยางเชนรนพอของบงเส ไมมใครรวาเสนพรมแดนในแผนทจะมผลกบชวตของพวกเขามากมายขนาดนนและถงรนลกรนหลาน

ความเปนอยของหมบานไทยในพมาไมตางอะไรกบหมบานชนบทเมองไทย นอกจากสงอำนวยความสะดวกจะนอยกวา และเศรษฐกจไมเฟองฟเทาแตชาวบานกอยกนอยางผาสกเรอยมาจวบจนถงวนทเกดการปฏวตยดอำนาจโดยนายพลเนวนเมอปพ.ศ. 2505 และเงอมเมฆดำกแผมาปกคลมถงผนดนผนนำแถบน

ตรงขามอำเภอทาแซะ จงหวดชมพร ลกเขาไปในฝงพมาในเขตโปเปยยนกมหมบานชาวไทยอยหลายบานเชนกน สวนใหญคนทางนดำรงอาชพกสกรรมนบถอศาสนาพทธและมประเพณวฒนธรรมคลายคลงกบทางคนนครศรธรรมราช แตกอนเมอถงวนสารทเดอนสบกมงานพธใหญโตรนเรงสนกสนานใหผคนไปมาหาสกนไมมพรมแดน เจาหนาทรฐบาลพมาเคยขนมาบาง แตกเปนเพยงแคการสำรวจประชากร

หลงจากเหตการณนองเลอดจากการเรยกรองประชาธปไตยโดยนกศกษาปญญาชนเมอปพ.ศ. 2531 กองทพรฐบาลพมาตดตามนกศกษาทหนเขาปาและมาตงคายทหารแถบโปเปยยนถงสามกองพน ทดนของหลายคนโดนยดไปเปนคายทหาร มกฎเขมงวดกวดขนการสญจรโดยหามออกจากบานหลงหกโมงเยน และตงแตบดนนหมบานกเงยบเหงาลง

ในมอหยาบกรานทงสองเรองเลาของผเฒาไทยพลดถน

ครอบครวชาวไทยพลดถน บานหนชาง วะเส

9

"อยไดกอย อยไมไดกกลบไปบานมง" นายทหารพมาพดกบคนในหมบานอยางน แตถาหากคนจะมาประเทศไทยกตองหนเอาอยาใหโดนจบได

กวาปทลงเรญนงมองความเปลยนแปลงของวถชวตอนไรซงอสระเสรแกมองไมเหนอนาคต

"ชางมน" ลงเรญตดสนใจทงทนาขนาดสบถงปลก ขามทะเลมากบเรอขนสนคาซงบรรทกหลายชวตทมาดวยสาเหตเดยวกน ในขณะทอกหลายครอบครวกระเตงลกเดนบกปาฝาดงขามพรมแดนมาอกทาง

ถงระนอง ลงเรญตรงเขาไปทซอยสบอนเปนแหลงรวมของญาตพนองหลายคน แตการหางานทำโดยเปนคนไรสญชาตไมใชเรองงาย

วะเสไดรบตำแหนงผใหญบานตอนปพ.ศ. 2520 ในขณะทชวตเรมไมสงบสขเหมอนกอน กองทพพมาเพมกำลงพลเขามาและพวงดวยใบอนญาตขมขน ชาวบานหญงหลายคนโดนขมเหงอยางโหดราย ผใหญบานอยางวะเสกตองพยายามปกปองลกบานและเอาโทษกบทหารทขมขนลกบานตวไดบาง

แตยงนานวน ทหารพมากเขามาเกบภาษทดนเพมมากขน ถาใครไมมจายกตองไปทำงานแลก ทำสนามบน ทำถนน สรางเขอน รวมกบแรงงานหลายเชอชาต ทงมอญ จน แขก พมา แตดเหมอนวาคนไทยจะถกเพงเลงและเกลยดชงเปนพเศษ เพราะถอวาเปนคนจากประเทศไทยและไมใชพลเมองพมา

"มนเขยวเกน บานหลงหนงมนเกบเดอนหนงสองพนสามพน ไมมใหกตองไปทำงาน บอกใหไปทำอะไรกตองทำ เขอนทงอนกแรงคนทงนน"

นบแตบดนน คนไทยในพมากคอย ๆ อพยพมาอยฝงไทย ผชายบางคนหนมากอนทจะถกจบไปเปนแรงงานทาส แลวจงคอยวานใหคนอนชวยไปรบลกเมยตามมา ดวยความทเปนผใหญบาน วะเสยงคงอยตอจนกระทงถงยคสลอรคทกองทพเสาะหาพนททมดนเหนยวสำหรบการทำอฐ และสายตานนกมองมาถงทนาของแก

ดวงตาของวะเสพรามวเมอมองเงนจำนวน 15,000 จตทวางอยตรงหนาตำแหนงผใหญบานไมไดชวยอะไรไดอกแลว เหงอซมจากมอทกำกระดาษแขงใบหนงไวแนน บตรใบนออกมาตงแตยคนายพลอองซาน ระบวามสลมคนนเปนคนเชอชาตไทยอาศยอยทบานสบไม แตกาลเวลาผาน คณะทหารปกครองประเทศเปลยน ตวตนทอยบนบตรกดเหมอนจะถกลบเลอนไปดวย

"ทดนมเอกสารนะครบ""แคหนงสอใหใช ทดนนะเปนของรฐ""ผมกเปนเจาหนาทคนหนงนะครบ เดยวผมไปหาทตรงอนใหไหม"ลามแปลใหกบนายทหารพมาคนนนฟง"ไมได"กวาชวโมงทวะเสนงนงเฉยอยเชนนน หากเซนยนยอม ทกวา 52 เอเคอร

และผลผลตทมาจากนำพกนำแรงกจะตกเปนของคนอนทนท แตหากจะสคนมอเปลาอยางแกจะสอยางไร

"จะเอาตง หรอจะเอาหราง (ตะราง)" ลามแปลความมาไดอยางนนนำตาหยดไหลเปนทางเมอวะเสกมลงเซนชอยนยอมเปนภาษาพมาทเคย

เรยนมาแคป. 4 ทายทสดแกไดรบเงนเพยงหมนจต อกหาพนตองจายใหกำนนวะเสกำเงนกอนนน แลวพาเมยและลกทงแปดมงหนามายงแผนดนไทย

ทพอของแกจากมา

ปพ.ศ. 2534 สงครามระหวางสลอรคกบกลมชาตพนธทวความรนแรงขนในมณฑลตะนาวศรรวมถงในเขตเกาะสอง มการกวาดตอนชาวบานไปแบกของเดนนำหนากองทพหรอทเรยกกนวา "โลมนษย" ผชายจำนวนมากถกเกณฑไปจากหมบาน เรอประมงหลายรอยลำถกยดและจบเอาลกเรอไปเหลอไวแคนายเรอ

หากไดยนวาทหารจะมาจบลกหาบ ใครวงทนกวงหน มเรอกลองเรอหนกลางคนไมกลานอนทบาน ถงกลางวนคอยยองกลบมา แตวนนนวะเดนหนไมทนแกถกจบไป

ลกหาบแบกสมภาระเดนนำหนา หากมการซมโจมตหรอเหยยบกบระเบดกตายกอน บนบามกระสอบ หลงมมดดาบจ ไมมการหยดพก แมกระทงกนขาวกตองเดนไปกนไป ขนเขาลงหวยไมรทศทาง แตละคนออนแรงดวยขาดนำและใชแรงงานหนกเกนกำลง วะเดนเหนนองชายตายไปตอหนา ในทายนพงตนไมบนบามกระสอบขาว

วะเดนหนจากกองทพพรอมกบลกหาบอก 47 คน แตกกระจายกนไปคนละทศละทาง แกเดนเทาจนเกอบถงเมองไทยแตกวกกลบไปบานเพอจะพบวาเมยพาลกหนไปทอนแลว วะเดนนอนหลบตามใตถนบานบาง ขางบานบางจนกระทงตดตอและไดพบกบลกเมย และพากนลองเรอมายงบานหนชาง

วะเดน

ลงเรญและครอบครว

10

ชาวไทยพลดถนทหมบานหนชางเลากนวา กอนจะมการปกปนเขตแดนทางการสยามไดสงคนมาสำรวจประชากรไทยแถบลมแมนำกระบรเพอหาขอมลกำหนดเสนพรมแดน แตแลวคนของหลวงกกลบไปหลงจากเพยงเสรจสนการสำรวจฝงตะวนออกของแมนำ ทง ๆ ทมชาวสยามอยเตมทงสองฝงนำแตโบราณนานมา คงไมมใครรวาชะตากรรมของคนฝงตะวนตกจะดำเนนมาจนถงสภาพทเปนอยน

ในขณะทชาวไทยในพมาอพยพกลบมาหาญาตพนองในจงหวดระนองและชมพร อกจำนวนหนงกยงคงปกหลกอยในถนฐานเดมในพมา สวนหนงดวยความหวงแหนผนดนของปยาตายาย และอกสวนหนงกยงมความเชอตามตำนานเลาขานและประวตศาสตรทพนทขอบแดนมกถกเปลยนมอปกครองระหวางสองอำนาจเสมอ วาสกวนหนงดนแดนแถบนจะกลบมาเปนสยามรวมกบพนองดงเดม

(จบตอนทหนง)หมายเหต ขอขอบคณโครงการปฏบตการชมชนและเมองนาอย จงหวดระนองทไดเออเฟอพาลงเยยมชมชน

Wrinkle hands,Stories told by the displaced Thai elders

On 17 March 1989, almost 20 years ago, a 45 year-old Wah (Uncle) Sehstood gazing over the Hin-chang village in Ranong province from his littlefishing boat which for the day had become a passenger boat. The little boatcarried 10 lives. Wah Seh gunned the engine while he turned to glance at hiswife whose tears had yet to dry on her cheeks. He looked at his eight children,and their belongings that he had time to grab. Gone were all that he used tohave, the home that he used to live, the farm that he used to work. From hereon, he had no idea where their lives would lead.

He used to travel between Ten-mile village and Hin-chang villageregularly for weddings and social gatherings. All of his relatives had lived here.But today was different, because he was determined not ever to return toTen-mile.

"We always thought we're Thai. Everyone in the village spoke southernThai dialect. The Burmese stay by themselves. We didn't bother one another;only sometimes we traded things. Of course it was a bit strange living in theircountry, but traveling used to be free; just a short boat trip and we'd be inHin-chang with our friends and families."

Since a long time ago, beyond Kawthong, about an hour by boat intoBurma, there were close to a thousand of Thai families in Ten-mile village.There were schools, Buddhist temples and Muslim Mosques. Villagers spokethe southern dialect mixed with Malay and lived by their old customs. Buddhistmonks taught Thai language in the temple and sent for school books acrossthe Thai border. Sometimes the monks would even bring back Thai countrymusic for the villagers in Burma.

The Thai community had settled there for ages, even before the Britishenforced demarcation between Burma and Thailand. Brothers and sistersand cousins, such as Wah Seh's father, moved around between bordervillages for work or to build new families. No one could have guessed how thisline on a paper map would intrude into their lives so severely or so far into thegenerations of their children and grandchildren.

11

Life in a Thai village in Burma was not much different from in a village inrural Thailand. There were fewer luxuries, and the economy is not as good,but the villagers had lived peaceful lives until the day of the military coup byGeneral Newin in 1962. Since then, dark storm clouds have enfolded the land.

Across from Tasae district in Chumporn, deep inside the Burmese borderin Bopyin were also several Thai villages. Most were Buddhists farmers withcustoms and traditions similar to those of the people in Nakorn Srithamaratprovince. In the old days, life was borderless and joyful. Burmese authoritiesrarely wandered up there. But after the bloodshed and crackdown on thedemocracy movement in 1988, Burma's army hunted fleeing students andintellectuals into the border jungle and set up three battalions in the area,then followed with land confiscation and curfew rules to restrict their move-ments. Since then, life in the villages had gone quiet.

"If you can't handle it, then go back home!" Burmese soldiers told thevillagers.

For over a year, Uncle Roen watched these changes stripping him of hisfreedom and found the future too blurry.

"Let it go," Uncle Roen decided to abandon his rice field and crossedthe sea with a merchant vessel carrying many others who fled for the samereason.

In Ranong, he headed to Soi Ten which was the gathering point formany of his relatives. But finding work without a citizenship was not an easytask.

Wah Seh was appointed to be the head villager in 1977, just at the timewhen life's previously peaceful ways began to change. The Burma's armygrew in man power and armed themselves with licenses to rape. The soldiersbegan to raise land taxes. Those that could not pay had to trade in labor,building airfields, roads, dams, along with the Mon, Chinese, Indians, andBurmese forced laborers. It seemed, for Wah Seh, that the Thais were mostlyhated by the soldiers because of their ethnicity - their roots were from Thailandand therefore they could not be Burmese citizens.

Since then, the Thais in Burma gradually fled to the Thailand. Somemen fled first before they would be captured for slave labor and then sent laterfor their wives and children. But since he was the village head, Wah Seh hadto stay put. That was, until the days of the State Law and Order RestorationCouncil that the army personals eyed on his land.

Wah Seh's eyes became blurry when he looked at the 15000 Kyat laidout in front of him. Sweat seeped from his fist which held tight an ID card,which was issued in the days of General Aung Sann stating that this Muslimman, a Thai national, was a resident of the Ten-mile village. But time hadpassed; governments had changed from one junta to another, and theidentity on the card seemed also to have been erased.

"But I have papers, Sir.""That is only a permit. The land belongs to the state.""I am a state officer also, Sir. May I find you a different lot of land?"The interpreter translated to the Burmese soldier."No." was the answer."You want money or jail?" the interpreter barked.Tears rolled down his face when Wah Seh stooped down to sign his

name in Burmese which he learned from his fourth grade education. In theend he received only 10,000 kyat, with the other 5,000 given to district chief.

Wah Seh clutched the money, and gathered his wife and eight children,and headed for Thailand, where his father was from.

In 1991, the war between SLORC and ethnic nationality resistancesgrew more intense in Tenasserim Division, including Kaw Thaung district.Villagers were captured to be porters or the army's 'human shields'. Largenumbers of men were drafted from the villages. Fishing boats were seizedand their crews taken. When it was heard that the army was coming to gathermore porters, those that could ran. Those that had boats hit the water. Noone dared sleep in their own homes. But one unfortunate day, Wah Denslipped and was captured.

The porters with their heavy loads must lead the way for the army. Ifthere were snipers or mine fields they would die first. With loads on theirshoulders and knife blades in their backs, they were allowed no breaks. Evenmeals were eaten while walking. Each weakened by dehydration andexertion. Wah Denn saw his brother die right in front of him, while still standingup leaning on a tree with a sack of rice on his shoulders.

Wah Denn fled from the army with 47 other porters, scattering in alldirections. He went on foot almost to Thailand but turned back to try to find hiswife and children. Wah Denn slept under houses or in the woods until hefinally found his family and altogether, they fled by boat to Hin-Chang villagein Ranong

The displaced Thais from Burma in Hin-Chang village had told storiessince the old days that before the border demarcation, Siamese authoritieshad done a survey of Thai citizens around Kraburi river to plan where theborder should lie. Unfortunately, the officers left after only the work on the eastbank was done, although there were Thai people filling both banks sinceancient times. No one could have predicted that such a decision would definethe fate of the people on the west river bank.

While the Thais in Burma migrated back to their families in Ranong andChumporn in Thailand, a good number remained on their old lands in Burma.Some stayed due to their attachment to the ancestor's lands. Others stayedbecause of the belief of a story, throughout history, that borders tended tochange hands and one day these estranged lands would melt back into oneSiam, the way it used to be.

End of Part IEnd of Part IEnd of Part IEnd of Part IEnd of Part I

Note: special thanks to the Tai Community Foundation, Ranong Project

บานหนชาง

ชมชนไทยพลดถน

12

คลายไดยนเสยงจากทหางไกล "มบรา มบรา" ผลภยวยชราตะโกนเรยกชอตนปาลมดวยภาษาแมอยางตนเตนทนททสายตาเหนปาปาลมเขยวเบองลางขณะเครองบนรอนตำเรยนานฟาคองโกบานเกด

สำหรบคณตาคณยายเหลาน ปาปาลมทปรากฏตอสายตาเปนครงแรกในรอบสสบปทจากบานไปนบจากการเขายดครองอำนาจของรฐบาลทหารโมบต มความหมายมากเกนกวาตนไมประเภทหนงทเอาไวสกดนำมนมาทำอาหาร

ขณะผคนถนชาวคองโกกำลงจะเรมตนชวตเหมอนเกดใหมในบานเกา ขาพเจากกำลงสานตอวถชวตแบบเกาแตเรมตนขนใหมในเมองเหนอ อาจเปนความหยาบกระดาง หากขาพเจากยอมรบวาตนเขาใจเหตผลในการตดสนใจกลบบานของผคนเหลานไดไมงายนก

เมอสสบปทแลว ชาวคองโกราว 1,500 คนตกลงใจทจะลภยจากการประหตประหารไปยงซดานประเทศเพอนบาน หากพวกเขากตองเผชญกบความรนแรงของสงครามกลางเมองระหวางซดานเหนอและใตในเวลาตอมา ความขดแยงทางชาตพนธและศาสนา ซงทแทอาจเปนเพยงขออางของการแยงชงทรพยากรนำและนำมนนนไดดำเนนตอเนองยาวนานมาอก21 ปจนถงพ.ศ. 2548 ทรฐบาลซดานและขบวนการปลดปลอยประชาชนไดบรรลถงขอตกลงสนตภาพ อยางไรกด ศกนอกจากการถกโจมตปลนฆาโดยกลมกบฏอกานดาทหนรฐบาลตนถอยรนเขามาในซดาน กกลายเปนฟางเสนสดทายททำใหผลภยวยชราจำนวนกวา 800คนตดสนใจขอเดนทางกลบถนฐานบานเกด

ทวาเขาใจไดไมงายนกกเพราะวา ในสาธารณรฐประชาธปไตยคองโกเองกยงคงมการปะทะระหวางรฐบาลกบกลมตอตานตาง ๆ แผนดนยงคงนองเลอด คายผลภยซดานในคองโกประสบกบความขาดแคลนอาหาร โรคระบาด และการโจมตเพอปลนสะดม ฆา และขมขนอยบอยครง ชวตนอกคายกดจะไมตางกนมากนก เพราะผลภยชาวคองโกกยงคงตองหลบหนกระสนปนและลกระเบดไปยงประเทศเพอนบานไมขาดสาย

สำนกขาหลวงใหญผลภยแหงสหประชาชาต (ยเอนเอชซอาร) รฐบาลคองโกและซดานไดบรรลขอตกลงไตรภาคยนยอมใหสงผลภยคองโกกลบบานไดเปนกรณพเศษ แมทางยเอนเอชซอารจะยงหวงใยในสถานการณคองโก และไมสามารถไปดำเนนโครงการสงเสรมการผสมกลมกลนกบสงคมใหแกผคนถนไดตามระบบปกตทควรจะเปน

"ลงจะกลบไปทำไรทำนา กลบไปมความรสกไดวามชวต" ขาพเจาอานถอยคำของผลภยวยใกลหกสบ "เราไดแตอยทนมาโดยไมไดงานทำการอะไรเลย ลงนอนไมหลบละ ไมอยากจะเชอวาจะไดกลบบานแลว"

บางทขาพเจาอาจจะจำกดตวไวในหองแคบ ๆ มากเกนไป มองออกไปในโลกกวาง ขาพเจาเหนผลภยซดานทใชชวตอยในคองโกมาแลวเกอบ 20 ป และผลภยคองโกทใชชวตในซดานมาแลว 40 ปรวมกบผพลดถนในประเทศชาวซดานไดอยางสงบสขตามอตภาพจนเกดการแตงงานรวมชวตขามชาตพนธและสญชาตมากมาย

และขาพเจากอานความในใจของคณตากอบบทจากบานเกดมาเมอวนท 28 มนาคม 2509ในชวงชวต 81 ป ชอของประเทศไดถกเปลยนไปถงสามครงตามอำเภอใจของผมอำนาจตามยคสมย แตทนนกยงคงเปนบานทคณตารอคอยทจะกลบ ผลภยในวยชราตางบอกวา พวกเขาตองการจะกลบไปฝงรางอยในผนดนบานเกด และพาลกหลานกลบไดไปรจกรากเหงาของตน

"ไมมบรพาทศ ไมมประจมทศ บานคอทสดแหงชวต จากไปแหงหนใด ทายสดยงตองหวนคนไป" เสยงเพลงของผลภยชราดงกองขณะรอคอยคนวนทฝนถง

และแลวกคลายจะเปนเสยงในใจ "แอปเปลหนำ" ฉนเรยกชอตนไมสงใหญนนดวยภาษาถนใต สายตามองผานมานสเขยวตองออนในหองแคบสครมทถกเปดออกสภาพเมองเหนอ

หมายเหต : มกราคม 2550 ในซดาน มผลภยสาธารณรฐประชาธปไตยคองโกราว 5,000 คนในคองโก มผลภยซดานราว 5,700 คนและผพลดถนในประเทศคองโกอกราว 1.6 ลานคนอานขอมลเพมเตมไดท www.unhcr.com

The voice sounded as if it came from afar, an old refugee manexcitedly shouted, "Mbira, mbira", the name of a palm tree in hismother tongue. The green palm forest appeared in his eyes as hisplane arrived in the Congo, his homeland.

For these elderly people returning to their homeland, the palmforest that they just saw for the first time after 40 years, representsa lot more than just trees.

While the Congolese returnees were beginning their new livesin their old homes, I was starting my "old life" in a new home in thisnorthern city. It might be my insensitivity, but I just didn't understandwhy these people are returning.

Forty years ago, a number of Congolese fled persecutionto the neighboring country of Sudan. Not long after, they foundthemselves in the middle of the Sudanese civil war. The ethnic andreligious conflict, centered on contested claims for water and oil,continued for 21 years until a peace agreement was signed in 2005.Yet, another threat, Ugandan rebel attacks made over 800 peopledecide to end the life in exile.

I said it wasn't easy for me to understand because there wasstill turmoil in the Democratic Republic of Congo (DRC). The countryis on fire. Attacks from different rebel groups are quite common.Congolese refugees are still fleeing to neighboring countries.

The UNHCR, along with the DRC and Sudanese govern-ments, have agreed to facilitate their return as an exception, as theUNHCR was very concerned about the security in DRC and knew itcouldn't provide reintegration assistance as it should and normallyoffers.

"I'm going to engage myself in farming now and feel alive",I read the words of an old refugee, "I have been living here doingnothing.

At home, I normally restrict my mind to the narrow room. Butlooking out of the window to the wide world out there, I saw Sudaneserefugees who had spent nearly 20 years in Congo, and I sawCongolese refugees who spent 40 years in Sudan, living nearbyinternally displaced Sudanese and saw numbers of marriages thatcrossed ethnic and national borders.

I also read about Granpa Gobbi, during his 81 years of life hiscountry has changed its name three times, yet it is still his homewhere he dreams to return. Many elderly refugees said they wantedto go back and die in their home, bury themselves in the motherlandand introduce their children to their roots.

"No East, no West, home is best. Wherever you go, in the endyou always go home", the song was sung while waiting for thedream day when they could return home.

And then, a voice inside of me called, "Apple Num", the nameof the fruit tree in my mother tongue. The tree appeared in my eyes,and the green curtain of this small room opened into the northernscene.

Note: As of January 2007 in Sudan, there are about 5,000Congolese refugees. In DRC, there are about 5,700 Sudaneserefugees and 1.6 million Congolese IDPs. For more informa-tion, please look at www.unhcr.org (Determined to go backhome: elderly Congolese return from south Sudan - Congoleserefugees in South Sudan prepare to go against the flow, SouthSudan/DRC: refugees set to return, Dinkas reach Juba, Tripartiteagreements with the DRC clear way for Sudanese and Congo-lese refugees to go home)

www.unhcr.org

13

ความหมายระหวางชวตกบความตาย

นกเขยนจากเมองใหญของญปนอยางยกโอะ มชมาเคยรำพนวา หากในยคทองแดง มนษยมอายโดยเฉลยท 18 ป และในยคโรมนทอาย 22 ป บนสรวงสวรรคคงมแตความงามของคนหนมสาวและบดนคงเตมไปดวยความอปลกษณนาเกลยด มชมาผหมกมนกบ "ความงาม" ฆาตวตายไปเมออาย 45 ป กอนทจะเขาสวยชราอนนาชงชง อะไรกนททำใหความแกชราปราศจากเสยซงความหมายในสงคมสมยใหมจนตองพยายามหลกหน หากไมดวยความตายกดวยเทคโนโลย ?

โอกนาวามชอเสยงในหลายดาน แตดานหนงกคอเรองทผคนลวนมอายยนยาว ทนมผเฒาผแกอายมากกวา 100 ปเกน 400 คน งานวจยมากมายบอกวา เคลดลบอายวฒนะของคนโอกนาวาอยทการกนอาหารไขมนตำ การออกกำลงกาย การจดการกบความเครยด สายสมพนธทางสงคมและครอบครวอนแนนแฟน วถชวตทไมเครงเครยด รวมทงมตทางดานจตวญญาณอนรำรวย แตงานวจยเหลานเกดขนในบรบททการหนมาใหความสนใจเรองสขภาพกลายเปนกระแสหลกในโลกตะวนตกและทอน ๆ และเปนผลตผลทางประวตศาสตรของสงคมอตสาหกรรมทผคนในเมองเบอหนายกบวถชวตอนสะดวกสบายดวยเทคโนโลยตาง ๆ จนหนมาเพอฝนหาอดมคตของชวตท "ลาหลง" กวาแตเครงเครยดนอยกวา จ ๆ ความแกชรากดจะกลายเปนสงทนาใฝหาอกครงในวาทกรรมทหมนเวยนอยในเมองใหญ

อยางไรกตาม สถานททเปนอดมคตอยางโอกนาวากกำลงเปลยนแปลงอยางรวดเรว เมองกำลงขยายตวและผคนกเรมมวถชวตทไมตางกบทอน ๆ ในญปนมากนก จรงอยทการมอายยนยาวนนเปนทใฝปองของคนเมอง (ทกลวความตายมากกวาความแก) แตกเปนการมองโดยดงเอาการมอายยนออกจากบรบททางสงคมประวตศาสตร และถกทำใหกลายเปนเรองทางเทคนคโดยเฉพาะการอธบายดวยเทคนคทางแพทย แมวทยาศาสตรและกระแสการรกษาสขภาพจะประสบความสำเรจในการทำใหคนมอายยนยาวขน แตจะการมชวตอยนานจะมความหมายอะไรในสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงไป พนททเคยปลกผก ทำสวน เลยงสตว หรอออกกำลงกายลดลงเรอย ๆ เพราะการขยายตวของเมอง ลกหลานกเรมอพยพออกไปทำงานในเมองใหญ สำหรบโอกนาวาทเรมพฒนาเปนเมองนน การมอายยาวนานอาจจะไมจำเปนตองแปลวามความสขเสมอไป

ขาพเจาพลกดหนงสอภาพถายโดยชางภาพจากโตเกยวทถายภาพคนสงอายจากโอกนาวาเลมหนง และพยายามหาความหมายจากรอยยนทามกลางรอยยมของผเฒาผแก ขาพเจาแปลกใจทพบวาตวเองรสกเศราใจวา มาบดน อยางดความชรากไดเปนเพยงภาพทผคนทหนจากคานยมชนชนกลางพยายามใสความหมายทางบวกใหใหมทามกลางความโรยราของความหมายของความชราและความสำคญของผเฒาในโอกนาวา ไมวาอยางไร คนชรากกลายเปนผถกมอง(ไมวาในทางบวกหรอลบ) มากกวาผทจะลกขนมากระทำการใด ๆ ตอชวตของตน

ในยามเยนทแสงแดดออนระโหยของวนทเงยบเหงาวนหนง ขาพเจารอลนชกเพอจดทำความสะอาดและพบโปสการดชดหนงโดยบงเอญ มนเปนภาพชดเสนทางตนสน 340 ตนในเขตฮามามตสของจงหวดชสโอกะซงเปนจดกงกลางระหวางโตเกยวกบเกยวโตตามเสนทางทอกไคโดทมมาตงแตสมยเอโดะ ขาพเจาระลกถงคณยายของเพอนทใหโปสการดเหลานนมา คณยายผทเปนคนพนถนของฮามามตสไดรวมกบเพอน ๆวยเดยวกนผลตงานศลปะกระดาษเหลานขนดวยความรสกภาคภมใจในบานเกดของตนทแมในปจจบนจะเตมไปดวยโรงงานอตสาหกรรมกตาม ทานผเฒาผแกเหลานทำใหขาพเจาตระหนกถงความสำคญของการสรางความหมายของการมชวตอยในพนทสงคมสมยใหมทรงเกยจความชรา และการพยายามกาวขามความรสกทวาการแกชรานนเปนภาระแกลกหลานและสงคมเนองจากไมสามารถทำการผลตได อนง จรงอยทความตายนนรอทาเราทกคน แตชวตผเฒาเหลานบอกแกขาพเจาวา ตราบใดทยงมลมหายใจตราบนนชวตมความหมายเสมอ

The Meaning between Life and Death

Once Yukio Mishima, a famous Japanese writer, lamentedthat if in the Bronze Age, the average life expectancy was 18and in the Roman period it was 22, Heaven must be full ofyouthful beauty, and now in contrast, it must be full of dreadfulfigures. Mishima, who was obsessed with 'beauty', killed himselfat the age of 45, before entering the "dreadful" age. What is itthat has made aging lose its importance in modern society somuch that people try hard to escape from it, either by death orthrough technology?

Okinawa is famous for the longevity of its population. Thereare more than 400 centenarians in Okinawa. Many researchesindicate that the secret of long life lies in the low-fat diet, exercise,stress management, strong family ties, and spiritual con-nectedness. However, the studies are based in the contextwhere health consciousness, a mainstream discourse in theWest and elsewhere, are a result of socio-historical develop-ment of industrial societies where people started to look foridealized life 'less civilized', yet more relaxed. Suddenly old ageand longevity seems to become something desirable in thediscourse which circulates in big cities again.

However, Okinawa is also fast-changing. Urbanizationkeeps expanding and Okinawans begins to adopt a lifestyle likeother places in Japan. It is true that living long is the dream ofurbanites, but it is looked only from the medical and scientificperspectives. What does it mean to live long in a context where,say, spaces for vegetation or exercise, have decreased, orwhere young people have left for big cities. For increasinglyurbanized Okinawa, longevity no longer necessarily equals hap-piness.

I leafed through the pages of a book by a Tokyo photographer who collected photographs of old people in Okinawa,and tried to make sense of the wrinkles among the smiles ofthose grandparents. I felt surprisingly sad that now, at best, oldage can only be an image idealized by those who tried toescape from the deterioration of meaning of being old and ofthe importance of old people. The aged become passivelylooked at, instead of being an active agent who takes control oftheir own lives.

In an evening of a lonely day, while I was cleaning myroom, I came across a set of postcards of the Edo-period pinetrees that still exist today in Hamamatsu, mid-way betweenKyoto and Tokyo on Tokaido route. They reminded me of thegrandmother of a friend who, together with friends around thesame age, created them with a pride of Hamamatsu, theirhometown. These old people made me aware of the impor-tance of cherishing life: they attempted to go beyond thediscourse that unproductive old age is a burden for society.True enough, death is waiting for us all, but the lives of thesegrandparents tell me that as long as we are still breathing, lifeis always worthwhile.

13

ซาย: อาวกาบระ โอกนาวาขวา: ผสงอายชาวโอกนาวาทปราสาทชรโจ www.flick.com

14

ลกชายหายไปในสงครามลกสาวพาหลานขามแดนไกลใครหวานความตายบนผนไรเสยงกองกมปนาทสนนหวนไหวพอเฒารางสลายบนผนดน

พอเฒาอยในเสนดายหลานหญงชายอยในเมลดเดอยขาวแมเฒาหวานความทรงจำดวยมอสนเทาสลบสลกชายรอยลายลกสาวผนดนแผนเกาสลายเปนผนผา

หอขาวสารเตรยมเดนทางไกลทงแลวผนไรทถกหยามยำแมเฒาเกบเกยวพชผลความทรงจำสวมเสอใหมตวสดทายกาวนำกำชวตดมเดนหนา เดนหนาเดนหนา

15

16

ผมไดไปอำเภอแมสอด จงหวดตาก ทอยตดชายแดนพมาหลายครงใน 4-5 ปมาน ทกครงทไป คนไทยหลายคนทงทไปดวยกนและทอยแมสอดมกจะถามผมวา รสกอยางไรเมอพบเหนคนจากพมาเขามาอยในแมสอดเปนจำนวนมาก ผมไมไดตอบ เพราะไมแนใจในความคดความรสกของตวเอง แตกไดถามกลบไปวา แลวตวเขาเองรสกอยางไร คำตอบทไดมามทงบวกและลบ มทงทเหนเปนเรองเลกและเรองใหญ

ยอนหลงไปสก 70 ป เมอผมพอจำความได ตอนนนผมกไดพบเหนคนตางชาตตางภาษาเขามาอยในเมองไทยแลว จำไดวาคนแถว ๆบานผมกยอมรบและเปนเพอนกบคนทกชาตโดยเฉพาะคนจากรอบ ๆประเทศไทย ซงปจจบนคงกลมกลนกบสงคมไทยไปกนหมดแลว โดยทบางกลมกยงคงรกษาศลปะและประเพณเดมบางอยางเอาไว

อาจเปนไปไดวา ในสมยกอน ผนแผนดนไทยยงกวางขวางมากเมอเทยบกบจำนวนประชากร แผนดนไทยมความอดมสมบรณ ในนำมปลา ในนามขาว ไมตองแยงกนกนแยงกนใชไมมการทำลายสงแวดลอมกนเหมอนทกวนน แตถงอยางนน ผมกจำไดวาเคยไดยนคำพดทกำหนดลกษณะคนเชอชาตตาง ๆในทางราย ๆอยเหมอนกน เราถกสอนใหไมชอบคนจนดวยเหตผลวาชนเผาไทยหนการรกรานของจนลงมาทางใต แลวกวากนวาคนจนชอบเอาเปรยบคนไทย นอกจากน ผมยงไดยนคำพดวาคนไทยไมควรเชอใจ "แขก" และ "มอญ" อกดวย ถงกบมคำพดทนากลววา "ถาเจองกบแขกพรอมกนใหตแขกกอน" ในตอนนน ผมยงไมไดเขาใจอะไรมากนก จนกระทงปเลาใหผมฟงวา เขาสอนกนใหระวงตวหากจะคบกบ "คนโค ขะ ละ ส" เหมอนกน โค คอคนโคราช ขะ คอเขมร ละ จำไดวาเปนละครหรอนครศรธรรมราช (อาจจะจำผด)สวนสนนคอสพรรณ ซงปเองกเปนคนสพรรณ และผมกคอเชอสายคนสพรรณ ความจรงกคอเราอยรวมกบชาวมอญไดอยางกลมกลน ศลปะมอญเปนทนยมกนมาก ทบานผมยงมตมมอญรนคณปอยหลายตม

ความเชอเหลานอาจจะมทมาจากประสบการณบางอยางของคนเพยงบางคน และมนกไมไดเปนสถตทางวชาการ ทสำคญ ผมเชอวาคนไทยสมยนนโดยทวไปกไมไดถอเปนเรองจรงจงอะไรเลย

วนเวลาเปลยนไป โลกเปลยนไป กฎเกณฑตาง ๆ มมากขนจนแทบตามไมทน การยายถนขามประเทศ แมจะเปนการหนรอนมาพงเยนกกลายเปนความผด ดเหมอนทศนคตของคนไทยรนใหมสงสมมาใหหวงแหนแผนดน อาชพ และหวงเรองความมนคง เมอไมกปกอนเคยมคนเตอนไมใหผมเขาไปในชมชนแรงงานอพยพทสมทรสาคร โดยบอกวาไมมใครกลาเขาไปในเขตพมาเพราะกลวจะถกเอาตาย ตอนนนผมไมไดพดอะไรเพราะผมเองกเพงไปเยยมทนนมาเมอไมนาน

แตในความเปลยนแปลง ผมยงพบวา คนเรากยงใจดตอกนไดเสมอ โรงพยาบาลแมสอดนนรบรกษาคนไขทมาจากฝงพมาโดยเฉพาะชนกะเหรยงพลดถนอยเปนประจำ ผมไปแมสอดครงสดทายเมอกมภาพนธปนเอง ครงนไดมาสอนอาสาสมครหนมสาวชาวกะเหรยงใหเขาใจเรองโรคเอดส การใหคำปรกษาทจำเปนจะตองทำรวมกบการตรวจวนจฉยโรค และการใหคำปรกษากบหญงมครรภทตดเชอ ซงเปนโครงการทจะชวยใหโรงพยาบาลแมสอดดแลชนพลดถนทตดเชอเอชไอวไดทวถงขน และยงเปนการลดการแพรระบาดตอไป

นอกเหนอจากการตงใจเรยนและสตปญญาเฉยบคมทจะเรยนร ผมไดพบวาหนมสาวชาวกะเหรยงเหลานลวนเปนคนทมงมนทจะชวยสงคม พวกเขามความรก ความเขาใจ และมองโลกในแงด ผมไปเยยมเขาททพกอนคบแคบแออด ไมมไฟฟาใช และเขากเลาใหฟงถงชวตทคบแคนททำใหเขาตดสนใจหนมาฝงไทย ผมอดสลดใจไมได เมอคดวาชวตหนมสาวของเขาสมควรจะไดพบสงทดกวาน

อยางไรกด หนมสาวกลมนบอกกบผมวา พวกเขามความสขทไดมาอยในเมองไทยและเขาไมตองการอะไรมากกวาความรกและความเขาใจ เขาพยายามอยางยงทจะไมสรางปญหาใหกบทน และจะพยายามตอบแทนความเอออารของเพอนคนไทยใหมากทสด

ขณะนผมมคำตอบแลววาผมรสกอยางไร เมอเหนคนจากฝงพมาขามแดนมาอาศยอยทแมสอด

I went to Mae Sot District on the Thai-Burma border severaltimes over the past 4-5 years. Every time I went there, someonewould ask me how I feel to see so many people moving from theother side of the border to live in Mae Sot. I didn't answer thembecause I was not sure about my own feeling. I usually askedthem the same question in response. The answers, both positiveand negative, varied.

Looking back 70 years ago, I remember I saw some foreignersliving in Thailand. My neighbors seemed to accept and befriendwith them, especially those from our neighboring countries. Today,those people must already be integrated into Thai society, andI'm sure that some of them successfully maintain their culturalpractices and identity.

Perhaps, at that time, there was plenty of land compared tothe population. The country was fertile like the saying 'Alwaysthere's fish in the water and rice in the field.' People needed notto fight for resources and the environment was intact. Neverthe-less, I remembered I heard some Thai people said some unbeliev-able bad things about people of other races. We were madebelieved that the Chinese forced us to flee from Southern Chinato where we are now and therefore they couldn't be trusted!I also heard that we should not get close to the Mon and Indians.There was even a scary saying that "hit the Indian before you killa snake". At the time I didn't understand the world much until mygrandfather told me that there was also a teaching that we mustn'ttrust "Ko, Ka, La, Su" people, which mean people from Koratprovince, Khmer origins, Lakorn (Nakhon Si Thammarat, I think),and Suphanburi. The fact is both my grandfather and I were fromSuphanburi, and we were living peacefully with the Mon neighbors.

Such stereotypes may stem from a very specific experienceonly of a very few people, and I believe that most people in thosedays didn't took these stereotypes too seriously.

Times have changed. The world has changed. There aremore rules to restrict our lives. Cross-border migration, even to runaway from deaths and abuses to seek safety and peace isconsidered 'wrong'. The new generations are taught to holdgrudges over issues dealing with their land, careers and security.A few years ago, someone forbid me to go into a migrant worker'scommunity in Mahachai. I was told that no one could do sobecause the people were too dangerous. At the time I didn't saya word; I just visited there a few days ago.

Yet, amidst what has been happening, I find human empathyremains very much alive. Mae Sot Hospital still provides treatmentto patients from Burma and the Karen refugees and migrants as itused to. In my recent trip to Mae Sot in February, I providedtraining to the Karen volunteers about HIV/AIDS counseling thatshould be provided together with diagnosis for HIV positivemothers. In addition to their determination and potential, I foundthese young have strong commitment to help their community.They have love, empathy and are optimistic. When I visited themin their tiny and crowded shelters, they told me about the hardshipthat forced them to flee to Thailand. I can't help but feel that theydeserve much better lives. They told me they were happy hereand needed nothing more than love and understanding. Theyhave always been trying not to cause any problems and will dotheir best to contribute to their caring Thai friends.

After these experiences, I now have a clear answer abouthow I feel when I see people crossing the border to live in Mae Sot.

อาสาสมครสขภาพชาวกะเหรยงพลดถน

17

"หมบานทลงอยเปนหมบานชาวประมง มคนสกพนหลงคาเรอน แตลงเปนคนคาขายไป ๆ มา ๆ ระหวางทวายกบเกาะสอง ขายพวกอาหารแหงอยางพรกแหงเกลอ หวหอม อยางนนแหละ เมอกอนนนความเปนอยกด แตพอมรฐบาลใหมเจาหนาทกมาใหม ทหารกมาอย ความเปนอยกเรมลำบาก ทเคยคาขายกนแบบชาวบานกทำไมไดแลว พอเขาจะใหเสยภาษในความเปนจรงมนกอยไมไดลงออกไปรบจางทำสวนบางอะไรบางแตพอมนเปนงานทเราไมถนดกทำไมไดอะไรขนมาเมยกบลกสาวคนรองของลงกเลยมาหางานทำท ระนอง ลงอย ก บลกสาวคนเลกและกลกชายคนโตตออกป แลวกเลยลงเรอตามมา สามวนสองคน"

ผม: ตอนแรกมาถง ลงมาทำงานอะไรเหรอครบอ: ลงทาสเรอ เมยลงเยบผาแลวตอนเยน ๆ แกชอบเรยกเดก ๆ แถวนมาสอนหนงสอพอลงมาอยไดสกเดอนนงคนเขาเหนวามความร กเลยบอกวาไมตองทาสแลวมาสอนหนงสอใหลกเขาดกวา คอลงไดเรยนจบมธยมปลายนะ กถอวาเรยนสงเพราะสวนใหญเขาเรยนแค ป.4 แลวหลกสตรแตละยคสมยมนไมเทากน ตอนลงจบมนเปนป 2502 เมอกอนการศกษามนดนะ จบมธยมนเกงแลว เปนครโรงเรยนได ลงกเคยเปนเหมอนผชวยครอยทโรงเรยนรฐบาลพกหนงเหมอนกนโรงเรยนไมเลก ๆ นะ มป. 1- ป. 4 เดกรอยกวาคนผม : แลวทนลงสอนวชาอะไรบางละครบอ: ทแรกสอนภาษาพมาอยางเดยว เอาใหเดกอานออกเขยนได แลวมภาษาองกฤษคไปดวย พอเดกเยอะเราแบงเปนชน ๆ พวก ป.3 ขนไปกจะเรยนประวตศาสตร คณตศาสตร ดวย เสารอาทตยกจะมครของมลนธศภนมตมาชวยสอนลงคดวาถาเดกเขาไปเรยนในระบบตอกควรจะตองมพนฐานวชาพวกน หรอถา

จะเอาไปใชในชวตประจำวนกได เขากตองอานออกเขยนได บวกเลข คดเปนผม: แลวแนวการสอน หลกสตรนลงคดเองเหรอครบอ: ลงซอหนงสอมาจากเกาะสองนะ เรากเคยเรยนมาใชไหม กสอนไปตามนนตามคมอทเขาอธบายวาตองทำยงไง ๆนแหละ เดกบางคนพอแมกซอหนงสอใหจากเกาะสอง บางคนเขาเคยเรยนผานไปแลวกใหมา ตอนนมหนงสอครบทกคนมเอนจโอมาชวยใหอปกรณการเรยนดวย ลงจดใหมการสอบเดอนละครงแลวมสอบใหญทกวชา ถาคนไหนคะแนนเกน 40 กไดเลอนชนผม: มคนถามไหมครบวา มาอยเมองไทยแลวทำไมตองเรยนภาษาพมาอกอ: รอยละ 95 นะทยงไงเขากอยากรภาษาของตวเอง คนจากพมาทมาอยในเมองไทยนะ ไมคดวาจะไดกลบบานแลว บางทกลบไปกอยไมได แลวกมาอก ถาเปนแบบน เดกทโตทนกจะไมรจกภาษาพมา ถาไมรจกภาษากไมรจกตวเองวาเปนใครเชอชาตไหน ไมรวาพมาคออะไร

การเรยนการสอนในชวงแรกเปนไปอยางหลบ ๆซอน ๆ เพราะผสอนและพอแมของนกเรยนตางกเปนแรงงานอพยพทไมไดรบอนญาตใหอยในประเทศไทยอยางถกกฎหมาย อ ไดปรกษาองคกรเอกชนในพนทซงชวยหาทางเจรจาขออนญาตจากรฐเพอจะเปดศนยเดกเลกไวสอนหนงสออยางเปนทางการไดสำเรจ นกเรยนของเขาเพมขนเรอย ๆ จนตองใหเมยและลกสาวคนเลกมาชวยกนสอนสลบกนไป

อ: เรารบเดกตงแตหาขวบขนไป แตทจะเรยนไปจน ป.4- ป.5 นนอย เพราะเรมเรยนอนบาลกโตแลว 8-9 ขวบ คอกอนหนานนเดกจะอยบานเลยงนอง พอพอแมมเงนเกบนด ๆ หนอย ๆ กจะใหลกมาเรยน เรยนบางขาดบาง พอสกป. 3 - ป. 4ก 14-15 แลว เขากออกไปทำงานกนหมด

18

อ (ชอแฝง) อดตผชวยครและคนคาขายขามพรมแดนชาวทวาย จากอำเภอลองลง มณฑลตะนาวศร ในปพ.ศ. 2540 ตดสนใจตดตามภรรยาและลกสาวคนรอง และเรมงานแรกในฐานะแรงงานอพยพดวยการเปนชางทาสเรอตอมาไดเรมตนสอนหนงสอเดกในชมชน เรมจากสองคนจนขยายเปนโรงเรยนและไดรบอนญาตใหเปดเปนศนยเดกเลกได ปจจบนอ อายได 61 ป ยงคงสอนหน งส ออย ก บภรรยาและล กสาวคนเล กท ต ดตามมาภายหล งและยงไมมกำหนดกลบประเทศพมา

หมายเหต : ขอขอบคณมลนธศภนมต คณลวยนาย (ลาม), คณประณต และคณธตยา ททำใหวงนำชาของเราเปนจรงได

ผม: คอยงไงเดกกตองไปเปนแรงงานนะครบอ: สวนใหญอายได 14-15 กไปทำอ ทำโรงงานหองเยน แกะกงแกะปลา งานแบบนไมไดใชภาษาพมาหรอก แตภาษาไทยกบคณตศาสตรนไดใชผม: แลวเขาตงใจเรยนกนไหมครบอ: เดกสกครงนงละมงทตงใจเรยนจรง ๆ บางทปญหาอยทครอบครวดวยนะพอแมไมไดสนบสนนใหลกเรยน บางทเหมอนเขามามเงนเกบบางกมาฝากใหเราดแลจนถงวยทจะทำงานไดแลวกจะมาเรยกเอาไป บางคนเขากคดวาถาจะใหลกเรยนจรงจงตองสงกลบไปพมา หรอไมกคดวาเอาแครตวหนงสอนดหนอยเขยนไดอานออกบางกพอ ไมตองเนนใหเกงหรอมความสามารถอะไรอนผม: แลวพอแมเขาจะตองเสยคาฝากลกยงไงครบอ: เมอกอนนเดกมแค 50 คน กเกบเดอนละ 100 บาท แตตอนนเดกเยอะขนกลดลงเหลอ 50 บาทตอเดอน ทนเชาเขาเดอนละ 1,500 บาท เจาของคนไทยเขาใจด ไมเคยขนคาเชาเลย แตถาเดกเยอะกวานกไมแนใจวาจะคบแคบไปไหมถาพอแมมาฝากและเราไมรบ เขากจะรสกไมด นลงยงหาทใหมทกวางกวานไมได อนทจรงกอยากจะใหมนดและทวถง แตครเรากมแคน ไมมเงนจางครเพม กกลวจะสอนไมคอยทวถงนะ แลวยงมเดก ๆ อกเยอะทอยากเรยนแตเขาอยไกล มาเรยนไมใชมางาย ๆ ถาไมมใครรบไปสง อนตรายดวย บางคนพอแมไมมบตรแรงงาน

คยบอรดตวหนงตงแอบอยตรงมมดานหนงตรงขามหงพระ ลวยนาย ลามของเราเดนเขาไปกดคยเลนไปมา ศนยเดกเลกแหงนมหองสมดใหเดก ๆ และชาวบานไดอาน และยงดำเนนกจกรรมอน ๆ

อ: ทนสอนวฒนธรรมประเพณดวย ลงนบถอพทธกมชวโมงศาสนา ประเทศพมามหลายเช อชาต เรากมวถชวตการรองรำการละเลนไมเหมอนกนเรากพยายามสนบสนน ลกสาวลงมาสอนฟอนรำ เขาโตทนน ไดเหนไดเปนอยกสอนได เรองวฒนธรรมไทยครไทยกสอน แลวกมครสเตยนมาอาสาสอนดวยผม: ลงอยตรงน ลงมองวาลงอยากเหนอะไรในชมชนครบอ: ลงอยากใหคนในชมชนใชชวตอยางไมปลอยปละละเลย รกษาบานเราใหสะอาดนาอย มการพฒนาชวต รกษามารยาทวฒนธรรมประเพณทเหมาะสมลงเองกสอนเดกนะวาใหอยกนอยางเปนระเบยบเรยบรอย ทงขยะใหเรยบรอย

ทกเดอนลงจะพาเดก ๆ ไปทำความสะอาดพนทแถวนแลวกสอนเขา พอชาวบานเหน ผใหญเหนเดกทำเขากทำตามกนบาง จรง ๆลงอยากใหมสถานทฝกอาชพใหกบเดก ๆ หรอคนในชมชนนะ เขาจะไดเลยงตวเองได มความรตดตวผม : ทกวนนลงไปไหนมาไหนไดอยไหมครบอ: กไปไดในจงหวดระนอง ลงไมไดรบจาง ไมมนายจาง กตองเสยเงนใหคนทเขารบทำบตร (ใบอนญาตทำงาน) เพอใหเขารบรองเปนนายจาง แลวกตองจายคานายหนา 800 บาท ลงตอบตรทกปกปวดหวทกป ปละ 3,800 รวมคานายหนากเกอบหาพน เรากมรายไดจากการสอนอยางเดยวนนะ แลวบตรนเราออกนอกพนทไมได ทจรงนะถาลงเดนทางได กคดอยากจะไปเรยนรดทอนเขาสอนยงไงทำยงไงแลวกมาลองทำ หรอวาเราอาจจะไปชวยทอนเขาเปดสอนเหมอนกนกไดผม: ชวตตอนน เปนยงไงบางครบอ: ถาลงไมมาเมองไทย กบอกไมถกเหมอนกนวาจะเปนยงไง ถาทโนนอยไดมงานมการทำ ลงกอยากกลบไปเหมอนกนแหละ แตตอนนลงวาลงคงกลบไมไดแลวละเพราะมนมภาระหนาททน ตองสอนหนงสอใหกบเดก ๆทน ถาลงไมอยแลวใครจะสอน ถาเราไมอยใครจะดแลเขา เพราะพอแมกไปทำงานกนทกวนลงคดถงอนาคตของพวกเขานะนะ

ขณะทผมกำลงถายรปอและศนยเดกเลก เมยและลกสาวของอกบเดก ๆกำลงเตรยมเครองขนมจนสำหรบงานเลยงพธปดของโรงเรยนในวนรงขน ไดยนวาจะมการแสดงของเดก ๆ ฟอนรำ และอานบทกว เมยของอเอาอลบมภาพงานพธเปดศนยมาใหด ผมเหนทหารไทยในเครองแบบมาเปนประธาน แลวยงเหนภาพเดก ๆในชดชนเผาฟอนรำกนอยางสนกสนาน หนกลบไปอกท อกำลงพลกหนงสอเรยนแตละหนาดชา ๆ

19

Ten years ago, a small school was established with only two studentsin a migrant workers' community by a dedicated teacher and fellow migrantworker. Today, the place, formerly an infamous brothel for forced prostitu-tion, has become a successful "Center for Life Development". All 140 studentshave just finished their exam. Desks and chairs are piled up against the wall.U, a 61-year old man from Tavoy, the school-teacher and director, hasjoined us for tea-time today.

"My hometown is a fishing village with about a thousand households.I used to be a trader, trading dry food like chili, salt, etc., between Tavoy andKawthong. Life had been fine until we had this new government. Newofficials took the office. Soldiers moved in. Things then changed. We couldno longer trade like we used to do; the taxes were more than we couldafford. I tried to get other odd jobs in farms and orchards but it didn't work.So, my wife and my second daughter went to seek jobs in Ranong and Istayed with my eldest son and the youngest daughter for another yearbefore we all joined them.

"My wife, who did sewing work, usually called young children in theneighborhood to get together and teach them. When I first arrived, I got ajob as a painter - painting boats, but when the parents knew that I am alsoeducated, they told me to quit the job so that I can teach their kids full time.Well, I finished high school in 1959 and education then was very good,compared to these days. I used to be a teacher assistant in a small publicschool and I believed I could teach. I bought some textbooks from Kawthong,studied the instructions and taught the kids what I knew. In the beginning,I taught only Burmese language and bit of English. When the number ofstudents increased, we classified them into different grades, and for grade3 up, I added history and math subject. The teachers from World VisionFoundation came to help teach Thai language during weekends, too. Thiswill be a good, basic education for the children if they want to continue toformal schools, and if not, they can also apply the knowledge to their dailylife. As far as I see, about 95 per cent of the migrant children still want tolearn their mother language. It's true that many cannot go back home; somewent back and found that they could not live there and came back here. Butif the kids grew up here, not knowing their mother language, they won't beable to know who they are and what Burma is.

Initially, the school was operated underground because both teachersand many of the parents are illegal foreign workers. U later sought help formlocal non-governmental organization which negotiated with the local authori-ties to get a permit to establish an official child-care center. The number ofstudents has gradually increased and U had to ask his wife and the youngestdaughter to help him teaching.

"We accept children from five years up. Only a handful of themcontinue until grade 4-5; they usually start school late, about 8-9 years old.Generally the kids have to stay home taking care of their younger siblings.Only when their parents have some savings to spare, will they then have theopportunity for education. By the time they are in grade 3-4, they are 14-15years old and ready to quit studying for work in factories or at the pier. I knowthat not all of them study seriously. It also depends on their parents. Somedo not encourage their kids to study; they only want us to look after the kidsuntil they reach the age that they can work. Some believe that to studyseriously means attending formal school in Burma only, many others thinkthat knowing how to read and write a little bit is good enough.

"Here we also teach religion and culture. My daughter teaches danc-ing. She grew up in Burma and has learnt it naturally. I am a Buddhist and Iteach Buddhism. However, Burma's people are diverse in terms of religionand culture and we need to support all. The Thai teacher teaches aboutThai culture. We also have some Christian volunteers, too. When therewere around 50 children, we collected 100 baht per month. Now, we havemore students, so the fee reduces to 50 baht a month. The rental cost hasbeen 1,500 baht for a few years; the Thai owner is very kind and has neverincreased it. However, I'm not sure if this place will be too small if we getmore students. It won't be good if we have to reject students, right? I'd like tomake it a good school for all but we have only a few teachers and there's nomoney to hire more. Also, there are many more children who want to join usbut they live far away and traveling is quite dangerous. Some of the parentsdon't have work permits.

"The permit costs a lot. I'm not an employee, so I have to pay thosewho agree to certify that they are my employers in order to get a workpermit. The broker fee is 800 baht. I've had a hard time every year duringthe permit extension period. The fee is 3,800 baht a year, plus the brokerfee then it's almost 5,000. Anyway, the permit allows me to go around inRanong legally. It will be great if I can travel freely, so I can visit to learn fromother schools or maybe help other people establish this kind of child-carecenter.

"My wish for the future? I hope to see us, migrant people, live a decentlife with dignity and responsibility. I'd like to see us keep our communityclean, maintain our culture and tradition, and all the good things. I teach thekids discipline too; keep things in order, throw garbage in the bins, etc. Everymonth, the children and I go out cleaning the neighborhood. When adultssee what young children do, they appreciate and follow the practices.

"It's hard to imagine how life would be if I hadn't come to Thailand. If itwas possible to live in Burma, I'd love to go back. Anyway, I don't think I cannow because there's a responsibility with children here, right? I have to teachthe children! The parents have to work everyday and if I'm not here, who willteach their kids or take care of them? I'm concerned with these children'sfuture.

While I was taking photos of U and the center, his wife, daughters andother children were preparing food for the school closing ceremony. I heardthere would be some dances, performances and poem readings on thestage. U's wife showed me the photo album of the center opening ceremony.I saw a Thai soldier in uniform presenting as the ceremony chair, and youngchildren in different ethnic traditional costumes dancing. When I looked backup to U, he was turning each page of a textbook quietly.

U, a Tavoyian, a former teacher assistant and a trader from TenasserimDivision, joined his wife and daughter to be a migrant worker in Ranongin 1997. U quit his job as a boat painter and started teaching children inthe neighborhood His class grew from two students to a big school andfinally received an official permission to establish a child-care center.Now 61, U is still teaching with his wife and their youngest daughter;he has no plan to return to Burma.

20

ความเปนระบบมกกาวเขามาจดวางและกำหนดระเบยบใหชวตเราเสมอแมกระทงศกยภาพในการทำงานกยงตองเปนไปตามเกณฑอาย เมอวนหนงตวเลขของอายแตะทเลขหกนำหนา หลายคนกจะตางพรอมใจบอกใหเราหยดทำงานเลยงชพ (หากเปนงานราชการยงใหเลกเสยเรว ๆกอนอาย 60 ปไดเสยอก) ยงไปกวานน การหยดทำมาหากนยงมกเปนเหตใหตองถกบอกใหหยดอยางอนตามมา เชน หยดไปไหนมาไหน หรอหยดทจะทำอะไรกตามทจะทำใหเหนอย ไปจนถงใหหยดทำอะไรดวยตนเอง และแลวภาพของคนสงอายกกลายเปนผพงพาสถานเดยว

มคนอกจำนวนหนงยงยนยนวถชวตทไมตองซอหาเวลา ปลอยใหตวเลขวงของมนไปในขณะทใจยงเตนในจงหวะเดมอยางชาวนาผเลยงววควายในตำบลสาน อำเภอเวยงสา จงหวดนาน ซงตางกอายลวงเลยวยทใคร ๆ กบอกใหเกษยณกนแลวแทบทกคน

กลมผเฒาผแกในตำบลสานไมไดเพยงทำมาหากนแบบตางคนตางทำไปแตละวน พวกเขาหนมารวมกลมกนเปนกลมเลยงววควายทพลกฟนภมปญญาดงเดมในการเลยงววควายขนมาอกครง นนคอการนำววควายทตางคนตางมมาเลยงดวยกนเปนฝงในทนาของสมาชกกลม และใหกนนอนกนในทนานเลย(แทนทจะตอนกลบเขาคอกใครคอกมนเหมอนทปจจบนทำกน) เพอใหทดนอดมสมบรณดวยปยมลสตว ซงหากไดมลสตวมามาก กลมกจะทำปยคอกขายเปนรายไดเสรม และไป ๆ มา ๆ พอชาวบานคนอน ๆ เหนประโยชน กเรมมการวาจางใหกลมพาฝงววควายไปเลยงในทนาของตนอกดวย

"ไดออกมาเลยงววควายเนยมนไมเครยด นงมองนงเฝามนไปกสบายใจแถมยงไดออกกำลงไปในตว เพราะเราตองเดนไปดมน จงมนไปลงนำ เปลยนทผกบาง แขงขากมเรยวมแรง" พอหนวย 65 ปเลาใหฟง

การเลยงววควายไมไดเปนการใชแรงงานหนกเกนกำลงผสงอาย และพวกเขากไมไดถอเปน "ความลำบาก" ทตองทำงานอยางทหลายคนเขาใจ ผสงอายตำบลสานกลมนบอกวา การเลยงววควายสบายตวและสบายใจกวาการตองมานงจกสานอยางทไดรบการสงเสรมจากรฐใหทำเปนรายไดเสรมเสยอก

"ตากเพงกลบมาเลยงปนแหละ" ตาเปลยนวยเจดสบบอก "ปทแลวหยดไปปหนงเพราะลกหลานเหนวาแกแลว เขาขายววควายไปหมด ไอเรากนง ๆ นอน ๆอยบาน บางทกทำจกสาน แตมนเมอยนะ ตองใชสายตาดวยกไมไหว ไมคอยชอบใจ ปทหยดไปเนยตาตองไปหาหมอบอย ๆ เพราะอยบานมนเวยนหวเวยนห เหนเขาจงววควายผานหนาบานกคดถง เลยขอลกวาจะเลยงใหมละนะน.. เพงซอคนมาใหม" แกหยดชใหดควายแมลกตวใหมอยางภาคภมใจ ตาแกวทนงอยดวยจงเสรมขนวา "ตาเนยนะ 78 ปแลวนะ โรงพยาบาลสา โรงพยาบาลนานไมเคยรจก ไมเคยไปนอน น..น.. ตายงขควายไดอยเลยนะ เดก ๆเดยวนขไดกนซะทไหน"

นอกจากจะใชสทธรบสวสดการการรกษาพยาบาลจากรฐนอยนด กลมพอเฒาแมเฒาเหลานยงดำเนนกจกรรมเศรษฐกจเองไดโดยไมตองพงพาใครแถมยงเผอแผรายไดไปใหลกหลาน แมเสวยนเลาวาแมซอควายทองมาแตแรกเพยงตวเดยว เลยงไปเลยงมามนกใหลกหลานจนไดแปดตวในระยะเพยง 3-4 ปววควายตวหนง ๆขายไดราว ๆ 1-2 หมนบาท แมเสวยนจงมเกบเงนกอนไวใชเองและยงมใหลกหลานขอเสยดวยซำ

นบตงแตเรมหนมาเลยงววควายดวยกน กลมพอเฒาแมเฒากมความสดชนพวกเขาไดโอกาสมาพดคยแลกเปลยนความคดเหนกนและมสงคมของตวเองเลยไปจนถงเรมมกจกรรมอน ๆ รวมกนในตอนเยนหลงเลกเลยงววควายอยางเชนการเลนสะบา เลนเปตอง ถงขนาดจดการแขงขนระหวางหมบาน ผใหญตางฝายตางไดถวยรางวลเฮฮาสขใจกนไป ลกหลานกไดหนมารนเรงรวมกนกบปยาตายาย

แมตวเลขของอายจะเพมขนไปแคไหน สมาชกทกคนในกลมเลยงววควายตางกเหนพองตองกนวา ตราบใดทยงเดนไดมเรยวมแรงกจะยงเลยงววควายตอไป พวกเขาสามารถตดสนใจในศกยภาพของตนดวยการรจกตนประมาณตนได เพราะหากวาไมมคนเฒาคนแกมาทำอะไรแบบนแลว กคงจะไมมใครมาชวยถายทอดใหลกหลานไดยอนคดถงภมปญญาดงเดมทลำคาเชนนไดอก

คด ๆ ดแลวกแปลก อย ๆ เรากกำหนดใหม "ผสงอาย" ขนในสงคม แลวแปลมาตรฐานนนใหเปนการกะเกณฑใหทานทงหลายหยดทำอะไรตอมอะไรตามเกณฑตวเลข โดยลมคำนงถงศกยภาพทางรางกายมนษยทแตกตางและละทงประสบการณความรทแตละบคคลไดสงสมมาตลอดชวตอยางนาเสยดาย ทยงแปลกไปยงกวานนกคอ เมอหามเสรจสรรพแลวเรากยอนกลบไปบอกใหปยาตายายหนมาทำกจกรรมหรอรวมโครงการในรปแบบสงเคราะหเพอใหทานตองกลายไปเปนภาระของสงคมไป (ซะงน)

ฒ ผเฒา และ ค ควาย

กลมพอเฒา แมเฒาผเลยงววควาย ตำบลสาน

21

The Elderly and their CattleThe Elderly and their CattleThe Elderly and their CattleThe Elderly and their CattleThe Elderly and their Cattle

Systems seem to control our life. Even our ability to work is ruled byage. When we become 60, we are told to stop working, and the next step isto stop traveling, stop whatever makes us exhausted, and then stop doingeverything on our own. Finally, the image of the elderly becomes that ofcomplete dependents.

However, there are some people who insist on living without regard toage and time. They let the numbers run while their hearts continue to beatto the same rhythm. For example, the elderly in Saan Sub-district, Wieng SaDistrict, Nan province who bring to mind farmers' old way of living. They forma cattle-keeping group using the very same traditional way Thai farmers didin the past; bring everyone's cows and buffalos together and keep them inthe rice fields owned by group members. The fact that the animals live, eatand sleep there instead of going back to each owner's stable makes the soilnourish with the excrements, which if excessive will be made into fertilizer forsale to generate more income. After a while, other villagers who appreciatethe practice also hire the group to bring and keep their cattle in their fields.

Uncle Noo, 65, said, "Going out to watch the cattle is relaxing. I alsohave a good chance to exercise too because I have to walk around to checkthem out, take them to the pond, etc, and, my legs are strong and healthy."

Watching cattle is not hard work for the elderly. They do not considerthis "tough work" like many others understand it to be. The elderly of SaanSub-district said that this work is enjoyable and more comfortable that sittingweaving baskets, as encouraged by the government.

"I just started again this year," 70-year old Grandpa Plien said. "Iskipped it last year because my kids thought I was too old, so they sold all thebuffalos. I spent time doing nothing. I did some handicrafts at times but mybody and joints became stiff and my eyes are not so good anymore. I don'treally enjoy that. Last year, I visited the hospital quite often because I feltdizzy all the time. When I saw people walking pass my home with theirbuffalos, I missed my old life. So I told my kids I wanted to do it again… Look,I have just bought this pair," Plien proudly pointed to the new female buffaloand its calf.

Uncle Kaew added, "I am 78, you know? I've never been to anyhospital. I can still even ride on the buffalo. None of the young kids can dothat today."

The group rarely uses their right to access the state's social welfare.They run their own self-sufficient economic activities and even have exces-sive income to share with their children and grandchildren. Aunt Sawien toldus that she once bought a pregnant buffalo and within 3-4 years, it deliveredeight more calves. Each buffalo or cow can be sold at 10,000-20,000 baht.Therefore she has her own saving and even her children now depend on her.

Since the cattle group was formed, the elderly became happier andmore energetic. They have opportunity to discuss things and share theiropinions with each other. They have their own community. They start theirown sports activities in the evening and even arranging competition betweenvillages. The grannies are happy to win a trophy, the kids are happy to joinand enjoy the fun with them.

Despite the increasing numbers that represent age, the members ofthe cattle group agree that as long as they are "alive and kicking", they willkeep raising the cattle. Each member can make his or her own decisions ontheir ability to continue and if the elders are allowed to make their owndecisions, the traditional wisdom will have to way to be passed on.

It's quite strange that we set certain "rules" for the elderly in our societyand allow those rules to be a standard or norm that control our lives. Peopleare told when to stop doing things and at what age, without consideringphysical differences and ignoring their valuable life-long experience. What'seven worse is that after we forbid the elderly to do what they want to, then wetell them to join welfare or aid programs, so that the elderly won' t be aburden on society!

22

ภาพ

มหลานเพงไดรจกกบคณทากาชคะเมอสามปกอน คณทากาชเดนทางจากโตเกยวกลบฮานาตามบานเกด

บนดอย เพราะถกกรรมการหมบานขอรองใหมาชวยพอของเขาทำ "สมดภาพของหมบาน" ใหสำเรจ กอนทความเปลยนแปลงครงใหญจะมาถง

คณทากาชมาอยางเสยไมได เพราะไมรสกสนกทตองจากเมองเก ๆ อยางโตเกยว แถมยงตองมาเปนผชวยพอทไมคอยจะถกกนซกเทาไหร โครงการทวายงเปนแคการถายภาพครอบครว "เชย ๆ " ซะอก

เพอนเกาสมยเดก ๆ ของคณทากาชบอกวา "ทนอาจจะเปนแคททแกเคยอยแตมนคอความจรงสำหรบขา" และคณทากาชกตงใจแคจะแวะ ๆมาทน ๆอย"ททเคยอย" แคประเดยวประดาวเหมอนกน

แตแลวเขากกลบไดคนพบความจรงของชวต และ"ภาพของเขา"ทนจนไดคะ

อนทจรงมหลานรมาวา ตอนอยโตเกยวคณทากาชกเปนแคเบในกองถายภาพนงทมหนาทนบตงแตยกของ เกบของ ไปจนถงลางสวม และโดนโขกโดนสบอยเปนปกต พอกลบบานเจาตวจงออกจะเขน ๆ เมอกรรมการหมบานปฏบตกบตวอยางสภาพยงกะเปนคนสำคญทไปประสบความสำเรจในเมองใหญ ตอนนนคณทากาชคงจะลมไปคะวา ทแทแลวคนฮานาตามกปฏบตตอกนดวยความเคารพ (แบบทคนรนใหมในเมองมองวาเปนพธรตองเกนเหต) แบบนแหละไมวาจะเปนใครกบใครสถานะไหน..

จากไปนาน คณทากาชกเลยเหนแตภาพฉาบหนา (ทง ๆ ทมองดวยตาเปลาไมผานเลนสซกหนอย) เชน

... คณเคนอจ พอของคณทากาชเปนแคชางภาพบานนอกเชย ๆ ทพอวนนงธรกจถายภาพในหมบานชนบทไมสามารถเลยงตวได กหนไปเปนลกจางปาไมปลกปาอยบนดอยแถบนน...ไปวน ๆ

... คณเคนอจบอง.. การทำงานของแกคอการแตงตวเนยบเดนดอย พรอมขาวกลองพกไปกนระหวางทาง กบกลองโบราณชนดใสฟลมทละภาพและมองภาพจากจอหวกลบ แผนการจงคอการถายภาพแควนละสามบาน ดวยพธกรรมครำครอนประกอบไปดวยการตงกลองเชย ๆ ใชแสงธรรมชาต ผคนยนหนหนามองกลองเดอ ๆ ชางภาพบอกวาจะถายแลว กดชตเตอร ขออกภาพเผอไวและก ....ขอบคณมากครบ ขอบคณมาก...

.... หนาท "ผชวยกลอง" กแคเบแบกขาตงกลองยำตอกตามชางภาพ (เหมอนทโตเกยวละนา)

คณทากาชมองฮานาตาม บานชนบทบนดอยเปนทของเดกกบคนแกเทานน ตวของเขาเองไมมอะไรเหมอนกบคนทน (รวมทงคณเคนอจ) ทไดแตอยไปวน ๆอยางไรความทะเยอทะยานและ "ไรประสทธภาพ" เมอเปนแบบนคณทากาชกเลยไมเหนวาฮานาตามจะมความนาสนใจพอทจะบนทกไวเปนภาพถายตรงไหน

ความเปลยนแปลงใหญทวาอาจจะมาถงหมบาน ไมใชแคการกระเถบตามกระแสการพฒนาของโลกและญปนอยางคอยเปนคอยไป มนคอการลบจดทตงชมชนออกจากแผนท และกลบวถชวตรวมถงความสมพนธของคนในชมชนทมตอกนและกบธรรมชาตอยางทเหนและเปนอย เมอเขอนขนาดใหญถกสรางขนตามนโยบายรฐ

แตแรกนน คณทากาชเองกไมไดรสกรสมอะไรกบเรองน ไมไดแมแตจะคด"สนบสนน" หรอ "ตอตาน" ดวยซำไป คณเคนอจ (และหนงทงเรอง) กไมไดอธบายยดยาวเหมอนกนวาทำไมชาวบานกลมหนงถงไมอยากใหมเขอน ในขณะทอกกลมหนงสนบสนนเพราะอยากไดงบ "พฒนา" จากรฐเพม แตบางสงบางอยางอาจจะไมจำเปนตองอธบายดวยคำพดละมงคะ คนรนคณเคนอจอาจจะไมถนดทจะ "แสดงออก""ดวยคำพด แตมหลานเหนวาแก (และหนง) "แสดงออก" ความรสกดวยวถทางของแกมากมากเชยวหละ อยทวาเราจะไดยนและจะฟงแกไหม

เรมตนงาน คณทากาชหงดหงดกบการเดนดอยเออยเฉอยเหนอยยากจนตองเสนอใหพอนงรถไปแทนเพอใหการทำงานม "ประสทธภาพ" ยงขน แตพอถกพอยอนถามวาประสทธภาพนนคออะไร เจาตวกจอย เพราะแทจรงแลว

23

ไอประสทธภาพทวานนมนหมายความถง "ความรวดเรว" มากกวา หาใชภาพทดกวาไม

คณเคนอจไมไดบอกอะไรลกชายเลย แตไป ๆมา ๆ ระหวางเสนทางการทำสมดภาพของหมบาน คณทากาชกไดเรมเหนบางสงบางอยางแตกตางออกไป

... พอ คณเคนอจ เปนศลปนทยงใหญ และความยงใหญทวานกมาจากการทแกทำงานทกอยางดวยความรก งานถายภาพตองมาจากความดมดำซาบซงในความสำคญของผคน วถชวต ขนเขาลำหวยและชมชน แกทมเทดวยความเชอมนในคณคาของงานทจะอยคโลกตอไปอกหลายรอยปเหมอนกบตนไมแตละตนทแกปลกตอนเปนลกจางปาไม คณเคนอจไมใชแค "คนถายรป"แตคอผบนทกและสรางประวตศาสตรของชมชนและคนธรรมดาทไมเคยมการใหความสำคญในตำราประวตศาสตรชาตเลย

.... ความงามทเรยบงายคอศลปะขนสดยอด พธกรรมเชย ๆ ของคณเคนอจไดมาซงภาพถายทจรงใจทสด มพลงทสด มตวตนและลมหายใจของชมชนทนน อยางทใครอนและคณทากาชกทำไมได คณเคนอจไมไดเปนคนประเภทปฏเสธไมใหโลกหมน แกภมใจในตวลกชายมากทไดไปมชวตสดใสในโตเกยวและรจกเทคโนโลยใหม ๆทแกไมร แตในขณะเดยวกน คณเคนอจกเลอกวถทแกเปนอยางมนใจ แกไมสนกลองดจตอลทผถายจะกดชตเตอรถยบไมตองคดยงไงกไดโดยไมตองกลวเปลองฟลม เพราะมนไมใหคณคา และ "ประสทธภาพ"อะไรกบงานของแก

... การทคณเคนอจเรยกลกชายมาเปนผชวย ไมไดหมายความวาแกมองเหนลกเปนแแคเบไรคา เพราะทกคนททำงานเพอเปาหมายทงดงามลวนมคณคาทงนน โครงการสมดภาพหมบานเปนโครงการทยงใหญของคนเลก ๆ ททำดวยความรกทมตอชมชน ทสำคญ งานชนนกคอการแลกเปลยนหรอบทเรยนสดทายทพอผชราคนหนงตงใจจะมอบใหแกลก นนคอชวตและเลอดเนอของฮานาตาม

อยางนแลว คณทากาชกเลยหนมาจบกลองอกครง มองผานเลนสดวยหวใจกเหนความจรงได

คณทากาชบอกมหลานวา นบจากวนทเขาตดสนใจวงเขาไปรวมหามแครแหเดก ๆ ทหนกองในงานประเพณครงนน เขากกลบไปแบกรบตวตนความเปนฮานาตามเตมตว และอมใจกบศกดศรของรากเหงาแบบทไมเคยรสกไดมากอน

เขาเรมไดยน" เพลง Amazing Grace ทหมบานจะเปดตอนหาโมงเยนของทกวนมาตงแตยงเปนเดกนอยอกครง และในใจกเรมรสกเจบแปลบเมอรวาภาพวถชวตในชวงเวลา Amazing Grace ทเหน ตนไมทพอปลกรวมทงซากระทแมรกแสนรก กำลงจะจมหายไปใตนำในเวลาอกไมกปขางหนา

มหลานเชอวา ภาพเดก ๆกบปลาตวโตทจบไดจากลำหวยทคณทากาชถายไวเปนภาพแรกนบแตทไดกลบมา คงจะไดรบการรวบรวมไวในสมดภาพของหมบานดวยเปนแน เพราะเมอเขอนสรางขน เดก ๆกจะไมมทไปวายนำจบปลา และเมอเสนทางการวางไขตามธรรมชาตถกกดกนกอาจจะไมมปลาตวโต ๆ แบบนใหเหนอกตอไป

หวดดคะคณทากาช มหลานทราบวาคณกำลงขนเครองบนมากรงเทพฯ เพอมาคนหา "ภาพ" ของคณ มหลานอยากเชญคณใหขนเหนอมาเยยมหมบานของกลมชาตพนธตาง ๆทงในไทยและพมาทอาจจะ(อาจนะคะ เรายงหวงอย) เปลยนแปลงไปไมมวนเหมอนเดมเมอโครงการเขอนตาง ๆบนแมนำสาละวนไดรบการสรางและเสรจสน ทนคณอาจจะไดเจอภาพของคณ ของพวกเขา และของพวกเราไปดวยพรอม ๆ กนคะ

ขอกระดกหางให (จรง ๆ )มหลาน

The Village Albumกำกบและเขยนบท โดย มตสฮโระ มฮาระ/ กำกบภาพ ชเกร ฮอนดาลำดบภาพ เรยวจ มยาจมา ดนตร เคอ โอกรา/ แสดง ทตสยะ ฟจ, เคน ไคโตะ

23

24

The Photographs

I have just met Takashi.Three years ago, Takashi left Tokyo for Hanatami, his hometown on a

mountain, as the village council had asked him to help his father finish "TheVillage Album" before the great change arrived.

Takashi wasn't keen on going. It wasn't fun to leave colorful Tokyo tobe an his father's assistant, whom he didn't get along with. Besides, theproject wasn't anything more than taking old-fashioned family photos.

One of Takashi's old childhood friends said to him, "this place might beonly a place you used to live. But it is reality for me." Of course, Takashiactually planned to have a quick stop-over at this place he "used to stay" too.

However, it is there he discovered some truths of life and his own"pictures".

Actually, I learned that when he was in Tokyo, Takasi was only a crewmember (working more like a servant) of a still photograph studio. His jobwas to do everything from packing and unpacking to cleaning toilets. So, hefelt a bit awkward when a village council member treated him as if he wassomebody from the capital. I guess Takashi might have already forgottenthat Hanatami people usually treat others, regardless of their backgroundand origins, with respect anyway.

He had probably been away for too long. Takashi could see things onlyon their surfaces (although not through the lens), such as his view of…

… Kenichi, his father, as only an old-fashioned country photographerwho had nothing much to do and therefore became a forestry unit em-ployee, growing trees on the mountain day by day ….

…Kenichi as a weirdo. Each day he had to dress up neatly and walkalong the mountains, carrying a lunch box and his big old camera. Hiscamera had an upside-down viewfinder and you have to load it with one shotof film at a time; he only took pictures of three families a day. Photographingfor him was like a ritual: setting up the camera on a tripod, using natural light,getting people to look at the camera, shouting "ready", pressing the shutter,"let's take another shot", and "thank you very much. Thank you."

…A photographer's assistant as only a servant who does no morethan carrying a tripod and following the photographer everywhere (just likein Tokyo…)…

Takashi saw Hanatami as a place only for children and the elderly. Hefelt he had nothing in common with the villagers (including his father) whoonly lived day by day, with no ambition and no effectiveness. Having thismindset, Takashi hadn't seen Hanatami as a place worth photographing.

The expected great change wasn't just the gradual pace to follow theglobe's and Japan's development trend. It was an erosion of the villagefrom the map and an obliteration of the way of life including relations amongthe villagers, and between them and the spirit of nature, as a result of a giantdam.

Initially, Takashi didn't care much about it. He didn't even care enoughto "agree" or "disagree" with the project. Kenichi (and the entire movie)didn't explain at length why some people didn't agree with the constructionof the dam, while another supported it with the hope to get more "villagedevelopment funds". Perhaps, there are things that needn't be explained bywords. People of Kenichi's generation might not be keen on "verbal expres-sion", but I saw them (and the movie) clearly expressed everything in theirvery own way. It's only up to us whether we would listen to and hear them.

At the beginning, Takashi was so frustrated with the slow pace of hisfather that he suggested his father to ride a car to increase "efficiency". Butwhen Kenichi asked back "what efficiency is", he was blushed because he infact called "efficiency" for "speed" rather than a better shot.

Kenichi didn't tell his son a thing. But when the project progressed,Takashi started to see things differently, such as...

… His father, Kenichi,as a great artist. The greatness stemmed fromthe way he put his heart in his work. Good photography must come from theability to recognize the significant meaning of people, their way of life, themountain, the streams and the entire community. Kenichi spent all his effortswith the work, photography or reforestation with the believed in its value willlast for hundreds of years. He was not only a "photo taker" but the one who

recorded and created the ordinary people's and community's history thathas never been recognized in any national history books. . .

… The greatest beauty as the ultimate art. Kenichi's traditional way ofphotography led to the sincerest and most powerful result. Kenichi's photo-graphs portrayed the essence and spirit of the community that no-one,including Takashi, could do. Although he wasn't a kind of person who wasagainst the turn of the world, he always confidently chose the way he wantedto live. The old man didn't care of digital cameras that anyone can press theshutter hundred of times without thinking or caring for film. That's becauseit doesn't create any value or "efficiency" to his work. . .

… The fact that Kenichi asked his son to be an assistant did not meanthat he viewed his son as a valueless servant. Everyone who is committed totheir goal is valuable. "The Village Album" is a great project of small peoplewho did it of their love for their own community. Most importantly, this projectis the last lesson or the last sharing that an old man intended to give his son;that was the spirit of Hanatami.

With the new perspective, Takashi wanted to pickup his camera onceagain. Through the viewfinder, with his heart, the young man saw andcaptured his new reality.

Takashi told Mulan that from the day he decided to run in the villagefestival parade to help shoulder the heavy litter carrying young children, hewhole-heartedly accepted his identity as a Hanatami and became proud ofhis root and dignity - a feeling he had never had before.

He started to hear again the "Amazing Grace" song that played in thevillage everyday at five o'clock since he was young, while feeling painfulwhen realizing that at the "Amazing Grace" time, the trees that his fathergrew and the Sakura tree that his mother loved would be under water withina few years.

I believe that the picture of young children with the big fish they caughtfrom the canal, which was the first picture Takashi took since he came backto the village, will also be put in The Village Album, as when the dam iscompleted, these children will have no place to swim and to catch fish. Also,such big fish will be no more when its natural route to lay eggs is destroyed.

Dear Mr. Takashi,I heard that you are on your way to Bangkok to look for your pictures.

I would like to invite you to come up here to visit homes of the ethnic nation-alities, both in Thailand and Burma, which may completely change when theSalween Dam project is constructed and completed (of course, we continueto have hope). Here, you may find 'your pictures', theirs and ours.

You have my tail,Mulan

The Village AlbumDirected and written by Mitsuhiro Mihara/Cinematography by Shigeru Honda/Editing by Ryoji Miyajima/ Music by Kei Ogura/Cast: Tatsuya Fuji, Ken Kaito

24

25

คงไดสนกสนานชนมนกบเทศกาลสงกรานตกนทวหนาแลวนะคะในจำนวนวนหยดยาวนนมหนงวนททางการไดกำหนดใหเปนวนผสงอายแตตามประเพณทองถนเนนนานมา เรากคงจะรจกการรดนำดำหวผใหญกนดอยแลว สงกรานตยงเปนประเพณสำคญตอพนองรากเหงาวฒนธรรมเดยวกนกบพวกเราคอชาวไทใหญดวย ในชวงเทศกาลพวกเขาจะทำบญไหวพระ ดำหวผเฒาผแก ซงจะขาดขนมขาวมนเฮาะไปไมไดเชยวคะ

ชาวไทใหญจะเตรยมทำขาวมนเฮาะหรอขนมแปงหอใบตองตงแตกอนสงกรานตหนงวน เพอใหทนงานบญตอนเชาวนรงขน แมคำ (เจาของสตรขนมวนน) เลาวา หลงจากทำบญแลว พวกเขากจะหาบขนม (เพราะทำไวเยอะมาก) ไปเทยวบานนนบานน แบงกนกนคยกนไป และจดใสพานพรอมดวยขาวแตก(ขาวตอก) ดอกไมไปดำหวผใหญตอ การดำหวเปนการขอสมาลาโทษทไดลวงเกนทาน ซงผใหญกจะใหศลใหพรเรากลบดวย

จะวาไปแลวกขอโอกาสถามเชย ๆหนอยนะคะวา หยดยาวทผานมานอกจากสาดนำหรอไปเดนรบแอรในหางแลว ไดไปเยยมคณปยาตายายหรอเปลาคะ

Khao Mun Hoh (Shan Wrap Cake)Khao Mun Hoh (Shan Wrap Cake)Khao Mun Hoh (Shan Wrap Cake)Khao Mun Hoh (Shan Wrap Cake)Khao Mun Hoh (Shan Wrap Cake)

How did you enjoy the Songkran festival? In our tradition, we use Songkranor the traditional New Year festival as the occasion to pay respect to ourelders. This is the same practice as the Shan, our brothers and sisters of thesame cultural roots.

Khao Mun Hoh is a significant element of the Shan Songkran. People pre-pare it a day before the New Year day so that it will done on time for the earlymorning merit making. After that, they will visit the neighborhood with thesecakes, eating and talking, and then arrange them on a tray with popped riceand flowers to give to the elders as a way to pay respect, ask for forgivenessof any offensive action and receive blessings from them for the good new year.

IngredientsIngredientsIngredientsIngredientsIngredientsSticky-rice flour, one pack of dried sugarcane syrup, white sesame, veg-etable oil, banana leaves.

Instruct ionsInstructionsInstructionsInstructionsInstructions• Boil the dried sugarcane until it melts into syrup. While waiting for it to cool

down, roast the sesame until well-cooked,• Mix the cooked sesame in the sticky-rice flour,• Pour the syrup into the flour bit by bit, use a spoon to mix it well until the

flour gets light brown,• Cut the banana leaves into square pieces. Turn the inside up.• Mold the flour into small round shapes. Coat with a little bit of oil and put

it on the leaf.• Wrap the leaf into a square pack. Press it flat and steam for about 15-30

minutes depending on the size of the cake.

สวนประกอบแปงขาวเหนยว นำออย งาขาว นำมนพช ใบตองวธทำ• เอานำออยตงไฟ เคยวใหละลายเปนนำเชอม พกไวใหเยน ระหวางรอกนำงามาควจนสกหอม

• เอางาทควสกมาผสมกบแปงขาวเหนยวในชาม• เทนำออยละลายทเยนแลวลงผสมทละนด คอย ๆนวดใหเขากนจนไดแปงสนำตาลออน

• ตดใบตองเปนสเหลยมผนผา ใชดานนวลหงายขนเวลาหอ• ปนแปงทไดเปนลกกลม ๆ ชบนำมนพชเลกนอย วางลงตรงกลางใบตอง• หอใบตองดานขางเขาหากน พบหวทายเปนรปสเหลยม กดใหแบน นำไปวางซอนกนบนรงถง

• นงขนมประมาณ 15 นาทถงครงชวโมง ขนอยกบขนาดของขนม

เคลดลบ: ถานำออยเปนแวนกลมควรหนใหเปนสเหลยมเพอใหละลายงายขน

ขาวมนเฮาะ/ขนมหอไทใหญ

26

27

เพอนไรพรมแดนขอเชญชวนผอานใหรวมสงบทความหรอบทกวเกยวของกบสทธมนษยชน คนชายขอบ กลมชาตพนธ ผลภย หรอแรงงานอพยพมาลงตพมพทานผสนใจกรณาสงตนฉบบความยาวไมเกน 2 หนาครง A4 (ฟอนท 14) ทไมเคยตพมพทใดมากอน ตามหวขอกวาง ๆ ทเปดใหตความไดเอง คอ "ชวตและการเดนทาง"(กำหนดสงไมเกน 31 ก.ค.) และ "ความยตธรรม" (30 ก.ย.) มาทางไปรษณยหรออเมล พรอมแจงชอ-นามสกลจรงและทอยทตดตอได เจาของเรองทไดรบการตพมพจะไดรบคาตอบแทนและของขวญเลก ๆ นอย ๆ โดยบรรณาธการขอสงวนสทธในการแกไขตดทอนตามความเหมาะสม

Friends Without Borders invites you to share an article or a poem relating tohuman rights, marginalized peoples, ethnic nationalities, refugees or mi-grant workers. Please send a manuscript that hasn't been published underthe theme 'Life and Traveling' (deadline on 31/7/07) and 'Justice' (30/9/07) to us by post or email. The manuscript must be in English or Thai and notlonger than 2 1/

2 A4 page( Times 12) The writer's real name and contact

address must be attached. The editor reserves the right to edit the selectpieces. There will be a small gift and a little honorarium for the writers whosestories are selected.

เพอนไรพรมแดนเปดโครงการ "บทเพลงไรพรมแดน" ซงเปนการรวบรวมบทเพลงสงเสรมสทธมนษยชนและความเขาใจอนดในสงคมตามเงอนไขเบองลางน ผสนใจสามารถสงบทเพลงทบนทกเสยงตามมาตรฐานพรอมเผยแพรมาในแผนซดทสามารถเปดฟงได พรอมเครดตผเกยวของทงหมดและเนอเพลงมาภายใน 30 พ.ย. 50 เพลงทไดรบคดเลอก10 เพลง จะไดรบการบนทกลงแผนซดเพอเผยแพร แจกจาย และขายเพอนำรายไดมาสนบสนนกจกรรมสทธเดกชายแดน โดยเจาของเพลงจะไดรบรางวลเลก ๆนอย ๆเพลงละ 2,500 บาทพรอมซด 30 แผน โดยลขสทธเพลงจะยงเปนของเจาของเพลง ตดตอสอบถามไดท มหลาน borders@chmai2.loxiinfo.co.th

• บทเพลงมเนอหาสงเสรมเสรภาพ ความเสมอภาค และความเขาใจอนดในสงคม โดยเฉพาะตอ คนชายขอบ กลมชาตพนธ ผลภย และแรงงานอพยพ

• เนอเพลงและทำนองจะตองไมเปนการลอกเลยนแบบหรอผลตซำ• บทเพลงยงไมเคยไดรบเผยแพรเพอการพาณชยมากอน• ผสงจะเปนเจาของเพลง และรวมดวย หรอไดรบคำยนยอมจากผแตง

และโปรดวเซอรเพลง และสามารถสงไดไมเกนคนละ 3 เพลง• ชอเพลง ชอวงดนตร และเนอเพลง จะตองเปนภาษาไทย หรออาจ

แทรกดวยภาษาของกลมชาตพนธในไทย (ไมเปนภาษาองกฤษ)

ไดรบธนาณตพรอมกบหนงสอแลว ขอบคณมากเลยนะครบ ดใจทเรองไดลง ตดตามหนงสอมานานแลว ไดเหนรปเลมและรปแบบพฒนาขนเรอย ๆใจจรงอยากมสวนรวมและชวยเหลอมากกวาน แตคงทำไดแคสงกำลงใจและขอเขยนมาใหเปนแรงใจ และรวมเดนทางไปกบความตงใจทจะสงเสรมใหเกดความเขาใจในสงคมเรา หนนกสงงานมาใหอานเหมอนกน เพราะเปนคนชอบเดนทางไปทไหนเหนอะไรนาสนใจกเกบไว/ กรตกานต ลำปางI've received the honorarium and the books you sent. Thank you very much.

I'm very delighted my story was published. I've been following the magazine

and am glad it's getting better each day. Actually I'd like to participate more

but all I can think of now is to send you my encouragement and share the

articles that promote understandings between people in our society. Here is

another story from my trip. I love traveling and love to share what I've

experienced.

ยนดทตดตอและเขามามสวนรวมกบเราสมำเสมอคะ ไดรบงานของคณกรตกานตแลวและเลมนคงจะขอแบงใหเพอน ๆ คนอนไดลงกอน อยางไรกตามยงคงหวงวาคณจะยงสงเรองราวเรองเลามาเรอย ๆ นะคะWe're glad you keep in touch and keep participating. Thank you for your

article but hope you don't mind this time we let other friends to have a turn.

Hope you will continue send more stories to us, ok?

สงกำลงใจมายงทมงาน "เพอนไรพรมแดน" ทกทาน ขอใหมพลงในการสรางสรรคสงทดงาม รวมกนจรรโลงโลกและสงคมใหสงบรมเยน สอทสรางความรก ความเหนอกเหนใจ ปราศจากการดหมน แบงแยก เดยดฉนทเชนนสมควรไดรบชอดอกไม ดวยมตรไมตรจากใจ ดวยมตรภาพ นงเยาว/ ปทมธานWith this letter, I'd like to send you the will power. May Friends Without

Borders have the power to create the beauties and promote peace for this

world. Such kind of media that promote love and empathy to all regardless

of boundaries deserves this bouquet of friendship. Nongyao.

ขอบคณสำหรบชอดอกไมชอเลกของคณนงเยาว และขอมอบกำลงใจนสงผานตอใหผอานและเพอนพองทกทานทมความเชอมนและตงใจทจะสรางสรรคสงคมทสนตสขดวยความเสมอภาคคะThanks for your little bouquet. We'd also like to pass on this will power to our

readers and other friends who have the same belief and put their hearts in

creating a better world of peace and equality.

Wrinkles should merely indicatewhere smiles have been.Mark Twain, American writer (1835-1910)

รวรอยเหยวยนนาจะเพยงแสดงใหเหนวารอยยมไดดำรงอย ณ แหงใดมารค ทเวน นกเขยนอเมรกน (2378- 2453)

ประเทศพมา ภาพโดย DAN