The Journal of Academic Social Science Studies

International Journal of Social Science

Volume 5 Issue 6, p. 493-511, December 2012

KIBRISTA KURULMAK STENEN YEN SSTEME GRE

FEDERE DEVLET SINIRLARININ BELRLENMES VE

TARAFLARIN TUTUM ANALZ

DETERMINING THE BORDERS OF THE FEDERATED STATE AND THE

ANALYSIS OF THE PARTIES APPROACH ACCORDING TO THE NEW SYSTEM

WANTED TO BE ESTABLISHED IN CYPRUS

Do. Dr. Soyalp TAMELK

Gazi niversitesi, ktisadi ve dari Bilimler Fakltesi, Uluslararas likiler Blm

Abstract

The borders of sovereignty of the federated state according to the new system wanted to be

established in Cyprus has been addressed in this research. In this context, the main purpose of this

research is to display how internal sovereignty and administrative borders in the talks held between the sides in Cyprus will be determined and what can be done in relation to it.

Actually, in the new system to be established by the Greeks in Cyprus for the Turks, the

regional borders of each federated state will be determined more by quantitative values than quality.

However, it has been established that these factors carrying a deterministic feature is based more on two

principles.

The first of these is that the proposals regarding territorial regulations must be able to achieve a

definite, permanent, and just settlement. The second is that the creation of a bi-zonal, bi-communal,

independent and detached Federated State of Cyprus will be a basis to the new Constitution to be

formed.

From this point of view, the creation of a federated state based on geographical features will

only be possible in two ways. One of them is the Turkish view that both the states are protected in an absolute manner, a homogenous society exists in the concerning administrative zone and that the

administrative borders are determined in accordance to this. The other is the Greek view that the island

Kbrsta Kurulmak stenen Yeni Sisteme Gre Federe Devlet Snrlarnn Belirlenmesi 494

has been organized in a unitary way and the dynamics of society possessing heterogeneous

characteristics are shaped.

Based on this fact, the research consists of two main sections. In the first section, determining

the administrative or regional borders of the state wanted to be established in Cyprus and the analysis of

concepts related to this have been addressed and examined. In the second and final section, the analyses

of the stances of the Turkish and Greek Cypriots have been evaluated.

Keywords: Cyprus, Sovereignty, Border, Land, Gali Plan, Annan Plan.

z

Bu aratrmada, Kbrsta kurulmak istenen yeni sisteme gre federe devletlerin egemenlik

snrlar ele alnmtr. Bundan hareketle aratrmann temel amac, Kbrsta taraflar arasnda cereyan

eden grmelerde i egemenliin veya idar snrlarn nasl belirleneceini ve bununla ilgili olarak

neler yaplabileceini gstermektir.

Aslnda Kbrsta Trklere Rumlarn kuraca yeni sistemde, her bir federe devletin blge

snrlar, nitelikten ok, nicelik deerlerle belirlenecektir. Ancak belirleyici nitelik tayan bu unsurlarn,

daha ok iki esasa dayand tespit edilmitir.

Bunlardan birincisi toprak dzenlemeleriyle ilgili olarak yaplacak nerilerin kesin, kalc ve

adil bir zm salayacak nitelikte olmas gerekecektir. kincisi ise oluturulacak yeni Anayasada iki

blgeli, iki toplumlu, bamsz ve balantsz bir federal Kbrs devletinin oluturulmas esas olacaktr.

Bundan hareketle Kbrsta, coraf esasa dayal federal bir devletin kurulabilmesi, ancak iki

ekilde gerekleebilecektir. Biri, iki blgeliliin mutlak surette korunduu, ilgili idar blge iinde

homojen yapda bir toplumun bulunduu ve buna gre idar snrlarn belirlendii Trk gr, dieri

ise adann niter yapda tekiltland ve heterojen zellikteki toplum dinamiklerinin ekillendii Rum

grdr.

Bu gerekten hareketle aratrma, iki ana blmden olumaktadr. Birinci blmde Kbrsta

kurulmak istenen devletin idar veya blgesel snrlarnn belirlenmesi ve bununla ilgili kavramlarn

analizi ele alnp incelenmitir. kinci ve son blmde ise toprak ayarlamalarna gre Trklerle

Rumlarn tutum analizleri deerlendirilmitir.

Anahtar Kelimeler: Kbrs, Egemenlik, Snr, Toprak, Gali Plan, Annan Plan.

Giri:

Her uluslararas meselede olduu gibi Kbrs meselesinde de kendine has zellikler vardr. Bunlarn en nemlisi, toprak meselesidir. Ancak adada yaplacak toprak dzenlemeleri,

taraflarn sadece kendi toplumsal dinamiiyle ilgili olduundan, bu yn ile uluslararas bir

nitelik tamamaktadr.

zellikle Rumlarn iddiasna gre Kbrsl Trklerin hukuk olarak kendilerine ait

herhangi bir toprak paras yoktur (Beratl, 1991:119). Hatta Trklerin zerinde yaadklar

topraklar, 1974 sonrasnda de facto olarak oluturulmu igal topraklardrlar. Dolaysyla

mzakere srecinde, Kbrsl Trklerin mevcut egemenlik snrlarnn, hibir deerinin olmadn iddia etmektedirler.

495

Soyalp TAMELK

Hl byle olunca egemenlik snrlarnn izimini gletiren pek ok sorunla

karlalmtr. nk bu sorun, bir bakma zel ve bir bakma da tzel mlkiyet1 olarak

karmza kmaktadr. Aslnda bu konu, meseleden etkilenen ahslarn zel mlkiyetinin ne

olacan veya yeni sistemde kurucu devletlerin egemenlik snrlarnn nasl belirleneceini gstermesi asndan, taraflar arasnda ciddi bir tartma konusu olmutur.

Geri bu tartma konusu, Kbrsl Trklerin haklarn ksmen ortadan kaldracak

olmas asndan daha byk nem tamaktadr. Kald ki bu konu, 1974ten itibaren taraflarn i dinamikleri gerei en etrefilli konu olarak gndemin ilk sralarn hep korumutur.

Her eyden nce 1974 sonrasnda Kbrsta ortaya kan de facto durum, toprak

mzakereleri iin tek bana bir veri olarak kabul edilmemektedir. Zira bugnk koularda,

zellikle uluslararas kamuoyunda bunu kabul edecek herhangi bir hukuk veya politik g yoktur. Dolaysyla Kbrsta de facto duruma, hukuklik kazandrmak veya bu durumu de

jure hline getirmek, ancak sava sonras yaplabilecek bir anlamayla mmkn olabilecektir.

Bunun iin de gerekli olan balca husus, her iki tarafn tatmin edilmesinden gemektedir. Ancak bu konu, tazminat yolu ile mi olaca, mdahale yoluyla gerekleecei, yoksa takas

yoluyla m halledilecei bilinmez ama meselenin esas bu noktada kilitlendii ortadadr.

Aslnda hangi zm yntemi uygulanrsa uygulansn, Kbrsta toprakla ilgili kayglar, de jure duruma gelmekle giderilebilecei aikrdr. Esasnda bu konuyla ilgili

olarak birtakm anlamalar imzalanmam da deildir. zellikle iki blgelilik ve Kbrsl

Trklerin kendilerine ait bir toprak paras zerinde yaamas gibi hususlar, Viyanada

Denkta-Klerides arasnda yaplan grmelerde, Denkta-Makarios Antlamasnn (1977) 2. maddesinde, Denkta-Kiprianu Antlamasnn (1979) 2. ve 4. maddelerinde, BMnin nl 29

Mart Belgesinin (1989) giri blmnn 1., 2. ve 5. maddelerinde yer almaktadr.

Bu verilerden hareketle Kbrsta toprak meselesine hukuklik kazandrmak temel art olmutur. Ancak bu art, gvenlik ve egemenliin mutlak art olarak deerlendirilmelidir.

nk Kbrsta taraflar arasnda izilecek hudut, Rum toplumu asndan azam (Tlmen,

1998:240) lde olmann yan sra ekonominin ve savunmann gereksinimlerine de cevap

verecek nitelikte olmas arttr. Buna istinaden Trk tarafnn savunduu kriterlere gre bu lnn azam olmasnn tesinde, kendi snrlar iinde mutlak egemenliin

uygulanabilecei bir anayasal koruma salamaldr.

Bu aratrmada uygulanan yntem konusuna gelince, konu daha ok rasyonalist bir bak asyla ele alnmtr. Ancak bu aratrmada, esas itibaryla sre analizine dair bir

yntem uygulanmtr. Dolaysyla geleneksel hadise naklinin yerine, daha ok analitik tarih

ikame edilmeye allmtr. Bu yntemle, Kbrsta toprak meselesinin ve ona dair egemenlik snrlarnn ne olaca, bununla ilgili kavramlar ve tartma kriterlinin esaslar, zellikle

toplumlararas atmann ana unsurlar ve i siyasal alglamalar daha iyi grlecektir.

1. Kbrsta Kurulmak stenen Devletin dar veya Blgesel Snrlarnn

Belirlenmesi ve Bununla lgili Kavramlarn Analizi:

Her eyden nce devlet, canl bir organizma gibidir. zellikle bn Haldun ve

Haushofer, bu grn savunucular olarak kabul edilmilerdir. Onlara gre bu organizmann

temeli toprak, halk ve ordudan (Heraclides, 2002:134) mrekkeptir. zellikle bu lnn her bir paras, devletin yaamas iin gerekli olan sinerjiyi oluturmas asndan nemlidir.

1 Bu durum, kurucu devletlerin egemenlik snrlar asndan deerlendirilmitir.

Kbrsta Kurulmak stenen Yeni Sisteme Gre Federe Devlet Snrlarnn Belirlenmesi 496

Geri bu sinerjiyi, yeni bir atma alan olarak da grenler vardr. Bu yzden Haushofer,

snrlar, devletler arasnda hukuken kabul edilmi ayrm izgileri olarak deil, adeta yeni

atma hatlar (OLoughlin-Heske, 1991:147; Dougherty-Pfaltzgraff, 1992:96-98) olarak

grmektedir. Dolaysyla snrlar, deikendirler ve canl organizma olarak lkelerin gcne gre ekillenmektedirler (OTuathail, 1996:45-50; Tunander, 1997:3-4; Parker, 1998:30- 33,

36-37). Aslnda bu grten hareketle denebilir ki, gerek gl veya gerekse zayf devletler

iin olsun snr mevhumu, olduka nemli bir olgu olarak karmza kmaktadr.

Ancak btn bunlarn incelemesine gemeden nce, konu ile ilgili olarak kavramsal

tanmlamalara deinmekte byk fayda vardr. Buna gre konu, aadaki gibi tasnif edilerek

incelenmitir.

1.1. Kbrsta Kurulacak Yeni Devletin dar ve Egemenlik Snrlar:

Devletler hukuku bakmndan bir devletin snrlar tanmlanacak ol