Upload
ko-lin
View
219
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
8/13/2019 The Irrawaddy Vol 1, No 2
1/60
8/13/2019 The Irrawaddy Vol 1, No 2
2/60
2 TheIrrawaddyV o l . 1 , N o . 3News & Analysis
Reform
2014 ckESpfudkzGifhvSpfvdkufonfESifhtpdk;&?wyfrawmf? twdkuftcHygwDESifh wdkif;&if;om;
vufeufudkiftzGJUrsm;taejzifhzGJUpnf;yHktajccHOya'jyKjyifajymif;vJa&;twGuftusdK;pD;yGm;rsm;csdefnd&efEdkifiHa&;tay;t,ltwdk;tqkwfrsm;ydkjzpfxGef;vmrnfhajcvSrf;opfrsm; vSrf;cJhMuonfudkjrif&onf/
wyfrawmfESihf vuf&Sdtpdk;&onf 2008ckESpf zGJUpnf;yHktajccHOya' jyKjyifajymif;vJa&;twGufta&;ygaom tcef;u@wGif&SdaeNyD;?,if;udptm; rdrdwdkYESihfrqdkifouJhodkY rodcsif[efaqmifae r&aMumif; trsKd;om;'Drdkua&pDtzGJUcsKyf Hk;csKyf Zefe0g&Dv 4 &ufaeYu usif;ycJhaom 66 ESpfajrmuf jrefrmEdkifiHvGwfvyfa&;aeYtxdrf;trSwftcrf;tem;wGifOu| a':atmifqef;pkMunfu ajymMum;vdkufonf/
]]wyfrawmf&JUu@[m rygovdkvdk? ygovdkvdkvkyfaevdkYrjzpfygbl;/ tifrwefrSta&;ygygw,f/ aemufNyD; jynfoljynfom;tm;vHk;eJYqdkifwJhudp[m tpdk;&eJYrqdkifbl;qdkwm b,fvdkrSrjzpfEdkifygbl;/
trsKd;om; jyefvnf&ifMum;apha&; wu,fjzpfay:zdkYqdk&if&SdaewJhpdefac:rIawG? jyemawGudk&J&J0Hh0HheJYjywfjywfom;om;&ifqdkif&ygvdrhfr,f/ jyemr&Sdcsifa,mifaqmifaejcif;tm;jzihfwdk;wufrIb,fvdkrSr&Edkifygbl;}} [ka':atmifqef;pkMunfu qdkonf/
,if;onf2014 ckESpf ESpfopful; rdefYcGef;wGiforw OD;odef;pdefu jrefrmEkdifiHom;wkdif;EkdifiH\ EkdifiHa&;OD;aqmifcGihfudkuefYowfwm;jrpf
jcif;rsKd; r&SdvkdaMumif; ajymqdktNyD;ESifh rMumrDjyefvnfpwifrnhfvTwfawmftpnf;ta0;wGifwyfrawmfbufu zGJUpnf;yHktajccHOya'xJrStcsKdUtcsufrsm;udkjyefvnfjyKjyifrnf[kxkwfjyefxm;csdefESifhvnf; wdkufqdkifaeonf/
Zefe0g&D2 &ufu ajymaom rdefYcGef;wGif
OD;odef;pdefu ]]usaemhf&JU oabmxm;uawmhrnfonhfjrefrmEdkifiHom; wdkif;&if;om;wOD;udkrQ
jrefrmEdkifiHudk EdkifiHa&;t& OD;aqmifEdkifcGihfudkuefYowfwm;jrpfwmrsKd; rjzpfapvdkwJhEdkifiHa&;apwem&Sdovdkwzufuvnf; rdrdwdkYtrsKd;om;tusKd;pD;yGm;ESihfrdrdwdkYEdkifiH&JU tcsKyftjcmtmPmwnfwHhcdkifNrJa&;udkrxdyg;aprnhfoihfwihfavsmufywfwJhtumtuG,fay;EdkifonhftajccHrlrsm;&Sd&efvnf; vdkvm;ygw,f}} [kxnhfoGif;ajymqkdcJhaomaMumifha':atmifqef;pkMunftm; orwjzpfcGihf uefYowfxm;onhf 2008 zGJUpnf;yHkygyk'fr 59 (p) ukd&nf&G,fouJhokdY&Sdaomfvnf;jyifqif&efoabmwlaxmufcHaMumif; ajymqdkjcif; [kwfr[kwf&Sif;vif;rIr&Sday/
vTwfawmftwGif; tiftm;tBuD;qHk;ygwDjzpfonhftmPm& jynfaxmifpkBuHhcdkifa&;ygwD\
'DZifbm 27 rS 30 txdusif;ycJhaom A[dkaumfrwDtqihftpnf;ta0;wGifvnf; orwt&nftcsif; jyifqifowfrSwfjcif; tygt0ifwdkif;a'oBuD;ESihf jynfe,f0efBuD;csKyfrsm;udkorwu wdkufdkufcefYtyfjcif; r[kwfbJoufqdkif&m wdkif;a'oBuD;ESihfjynfe,fvTwfawmfrsm;u a&G;cs,fcGihf&&Sdap&ef? cdkifESihfNrdKUe,ftkyfcsKyfa&;rSL;rsm;udkOya'jy|mef; wm0efay;aqmif&Guf&efqdkaom tcsufrsm; tygt0if51 csufudkjyifqif&ef qHk;jzwfcJhMuao;onf/
2008 zGJUpnf;ykHtajccHOya' yk'fr 59(p) orwt&nftcsif;wGif udk,fwdkifodkYr[kwfrdb? ZeD;? cifyGef;? w&m;0ifom;orD; wOD;OD;?xdkom;orD;wOD;OD;\ ZeD;? cifyGef;onfEkdifiHjcm;
tpdk;&\ aus;Zl;opm cH,lapmihfa&Smufdkaool?tcGihfta&;rsm;ESihf cHpm;cGihfrsm;udk cHpm;EkdifcGihf&Sdolrsm; rjzpfap&[kyg&Sdonf/
a':atmifqef;pkMunfonfNAdwdefEdkifiHom;rdkufu,ftJ&pfESifhvufxyfcJhNyD; arG;zGm;vmaomom;ESpfOD;rSm arG;zGm;csdefrS 1989 ckESpftxd
jrefrmEkdifiHom;rsm;jzpfcJhaMumif;? odkYaomfaemufydkif;wGifEdkifiHa&;t& wyfrawmftpdk;&u jrefrmEkdifiHom;tjzpf kyfodrf;cJhonhftwGuf if;wdkYESpfOD;udk (Stateless)EdkifiHrJh jzpfroGm;ap&efNAdwdefEdkifiHu EdkifiHom;ay;cJhjcif;jzpfaMumif; od&onf/
]]a':atmifqef;pkMunftaeeJYodrfodrfarGUarGUa&G;&r,hfudpjzpfvmNyD/ olYom; ESpfa,mufudkEkdifiHom;tjzpf jyefcH,lr,fqdk&ifvnf; Tech-nical vdkYac:wJhenf;emydkif;qkdif&mtuefYtowfav;awGtrsm;BuD;&SdEkdifao;w,f/ ajyvnf&ifawmifrSol[m 'D59 (p) udkrltm;jzihfrrQwvkdYvufrcHEkdifvdkYjyifcdkif;wmxufolYyk*dKvfa&;t&jyifcdkif;w,fqdkwJhoabmrsKd; a&mufoGm;atmifvdkY BuHhckdifa&;bufu EdkifiHa&;t& vkyfaqmifw,fvdkY usaemfjrifw,f}} [k jrefrmhEdkifiHa&;apmifhMunfhavhvmaeol udkrif;Zifu okH;oyfonf/
OD;odef;pdef\ ESpfopful;rdefYcGef;onf rMumrDjyefvnfusif;yrnfhvTwfawmfwGifwyfrawmfu wifoGif;rnfhzGJUpnf;yHkajymif;vJa&; tqdkjyKcsufrsm;\ a&SUajy;jzpfyHk&onf/ OD;odef;pdefrdefYcGef;t& yk'fr 59 (p) udk jyifqifrnfrjyifqifrnfrSm raocsmaomfvnf; wdkif;&if;om;a'orsm;
wGiftypftcwf&yfpJa&; taxmuftyHhjzpfaprnfhzGJUpnf;yHkqdkif&m jyKjyifajymif;vJrIudkwyfrawmfu rD;pdrf;jyEdkifzG,f&Sdonf//
]]vuf&SdusaemfwdkYBudK;yrf;wnfaqmufae&wJhNidrf;csrf;a&;jzpfpOfudktajcjyKwJh? wdkif;&if;om;pnf;vkH;nDGwfa&;twGufrjzpfrae jyKvkyfMu&r,hfEdkifiHa&;aqG;aEG;yGJawGuae ay:aygufvmr,hfoabmwlnDcsufrsm;twGufvdktyfovdkjyifqifjcif;? y,fzsufjcif;? jznhfpGufa&;om;jcif;awG vkyfaqmif&r,hftydkif; jzpfygw,f}} [kOD;odef;pdefu qkdxm;onf/
nDGwfaom wkdif;&if;om;vlrsKd;rsm; zuf'&,faumifpD(UNFC)rSEkdif[Homu EkdifiHa&;jyemrsm;udkEkdifiHa&;enf;jzihfaqG;aEG;tajz&Sm
rnf[lonhforwOD;odef;pdef\ oabmxm;udk
ESpfopfudk tajccHOya' jyifqifa&; ajcvSrf;rsm;jzifhBudKThe Irrawaddy
umwGef;-ausmfol&def
axmufcHNyD;tm;ay;aMumif;? Nidrf;csrf;a&;jzpfpOftay:xm;&Sdonhf oabmxm;udk oabmusaMumif; ajymonf/
]]EkdifiHa&;aqG;aEG;yGJudk a&mufEkdifzkdYudpuwjynfvHk; typftcwf&yfpJa&;udpb,fvkdvmrvJvdkYawmh rajymwwfao;bl;/ 'gayr,hfa,bk,stm;jzihf orw&JU tajccHoabmxm;ukdawmhoabmusw,f}} [koluqkdonf/
okdYaomftypftcwf&yfpJa&;twGufZefe0g&DvtwGif; usif;yrnhf bm;tHaqG;aEG;yGJonfjrpfBuD;em; aqG;aEG;yGJuJhokdY rjzpfapvdkaMumif;?vkdifZmwGifwkdif;&if;om;rsm;bufu oabmwlxm;cJhonfrsm;tjyiftpkd;&bufu topfxyfrHwkd;vmonhftcsuftvufrsm;aMumifhjrpfBuD;em;aqG;aEG;yGJwGifESpfzuf oabmwlnDrI wpHkw&mr&cJhaMumif;vnf; Ekdif[Homu ajymonf/
bm;tHaqG;aEG;yGJudk ,ckv 24 &ufwGifjyKvkyf&efpDpOfxm;onf/ avhvmapmifhMunfholrsm;uvnf; tpdk;&? wyfESifhwdkif;&if;om;vufeufudkifrsm;tMum; aqG;aEG;yGJrsm;onfarQmfvifhcsufBuD;BuD;rm;rm; &SdvmaeaMumif; oabmwlMuonf/ orwOD;odef;pdefarQmfvifhaeaom wEdkifiHvkH; typftcwf&yfpJa&; 2015 ckESpf rwdkifrDtaumiftxnfay:vmEdkifzG,f&SdaMumif; ajym
onf/]]EdkifiHa&;rlabmiftxdoGm;zdkYuawmhenf;enf;cufr,fxifw,f/ 'DudpMumOD;r,hfoabmvdkY usaemfawG;w,f/ wyfuvnf; olwdkYrSmtajccHe,fjcm;pnf;awG&Sdw,f/ ol&yfcHxm;wJhudpawGudkawmhavQmhrSmr[kwfbl;/ 'Dudpu olAdkufemvdkYvkyfwJhudpr[kwfbl;/ Political WillvdkYac:wJhEdkifiHa&;tmoDo&SdvdkY vkyfvmwJhudpawG/ wdkif;&if;om;awGtaeeJYuvnf; wcsKdUtzGJUawGtaeeJY a&&Snfawmif;&rSmeJY a&wdkawmif;&rSmeJYa&vwfvkyf&rSmawG&Sdw,f/ OD;pm;ay;tqihfowfrSwfrIawGrSm wcsKdU a&maxG;rIawG &Sdw,f/ tcsKdUudpawGudk apmawmif;&ifwyfu aemufqkwfNyD; wGefYqkwfoGm;Ekdifw,f}} [k
udkrif;Zifu qdkonf/
Cartoon
"mwfyHk-a*sydkif^TheIrrawaddy
66 ESpfajrmufvGwfvyfa&;aeYtcrf;tem;wGifrdefYcGef;ajymaeaom a':atmifqef;pkMunf/
8/13/2019 The Irrawaddy Vol 1, No 2
3/60
Vol.1, No. 2 January 12, 2014
TheIrrawaddyNidrf;csrf;a&;udk
wrHwkwfNyD
pm - 18
tumtuG,frJh awmqifdkif;rsm;pm -14
pm - 28
usrwdkYb,fcsdeftxd
{nfhpm&if;wdkifae&rSmvJ
pm - 38
SPECIAL REPORT
aysmufqHk;aeaom a[mfeef;udk
&SmazGawGU&Sdjcif;
wyfrawmf[mArmhwyfrawmfr[kwf?jynfaxmifpk wyfrawmf
"Ek[if;xkyf udk,fwdkifvkyfpm;&atmif
pm - 10
pm - 30
pm - 20
pm - 45
pm - 41
uif*sHKtGef;u OD;av;udkacG;pmauG; owfovm;
jrefrmyef;csDavmuESifhyufpw,f&o
pm - 44
pm - 7
t"rjyKusifhcH&rI dk;&m"avhjzifh ausat;ae&qJ u,m;trsKd;orD;rsm;
jrefrmhwdk;wufrI taumif;jrifvGef;wmvm;? tjrifaumif;kH jzpfaewmvm;
wa,m b,fvdkawmawm . . tqef; b,fvdk aygayg
8/13/2019 The Irrawaddy Vol 1, No 2
4/60
4 TheIrrawaddyV o l . 1 , N o . 3News & Analysis
r
Cover Story
okyfazmfyHkrsm;-pdkif;pdk;Munf
OD;oef;a&TeJY ppftmPm&Sifa[mif;awGb,fqDa&mufaea0;ao;aomwcsdefu jrefrmhEdkifiHa&; ZmwfcHkay:wGiftvGefwefcdk;xGm;cJhaomfvnf; ,cktcg trsm;jynfola&SUu olwdkYaysmufuG,fcJhMuNyD/ olwdkYb,frSm&SdaeMuygvdrhf/ bmrsm;vkyfaeMuygvdrhf/
The Irrawaddy
eD;pyfolrsm;tqdkt& ,cktcg tNidrf;pm; AdkvfcsKyfrSL;BuD;oef;a&TESihf'kwd,AdkvfcsKyfrSL;BuD; armifat;wdkYonf&efukefNrdKUESihfaejynfawmf&Sdvltrsm;u tvG,fwulrjrifEdkif? r0ifa&mufEdkifonhfNcH0ifBuD;rsm;xJwGifaexdkifvsuf&SdMuNyD; olwdkYxHodkYppfbufESihftpdk;&bufrSyk*dKvfrsm;tygt0ifyHkrSefa&mufvmonhf {nhf
onfrsm;\ *g&0jyKjcif;udk cH,lNrJjzpfonf/ &efukefNrdKUtwGif;oHwrefowif;&yfuGufrsm;urlAdkvfcsKyfrSL;BuD;a[mif; OD;oef;a&TonforwOD;odef;pdefESihfOD;a&Tref;wdkYudkrMumao;cifu oD;jcm;pDac:,lawGUqHkcJhaMumif;? awGUqHkcsdefoHk;em&DcefYMumjrihfcJhaMumif;ajymqdkMuonf/
AdkvfcsKyfrSL;BuD;a[mif; OD;oef;a&Tu pdwf"mwfwnfNidrfoljzpfNyD;e0w^etz vufxufwGif EdkifiHa&;udk olu udkifwG,fonf/pD;yGm;a&;udk e0w^etz\ 'kAdkvfcsKyfrSL;BuD;a[mif; armifat;udkvTJcJhonf/ AdkvfcsKyfrSL;BuD;a[mif; OD;oef;a&Tudk wdkif;rSL;b0u]]AdkvfrSL;BuD; at;jrjr}} [kuG,f&mwGift&m&Sdrsm;? &Jabmfrsm;uac:a0:cJhMuonf/ uGrf;wNrHKUNrHKUESifhol\a'gopdwfcHpm;rIudkrsufESmwGifjrif&cJonf/ tNidrf;pm;,lcJhNyDqdkaomfvnf; jrefrmhEdkifiHa&;ESihfwyfrawmftay: MoZm&SdqJ[kavhvmolrsm;u oHk;oyfonf/twdkuftcH acgif;aqmifa':atmifqef;pkMunfu olYudkjyefNyD;
csnf;uyfzdkY BudK;pm;aeonf[laom owif;rsm;vnf; oHwrefavmurSm jyefvnfxGuf&Sdvm aecsdefjzpfonf/
2013 ckESpfEdk0ifbmvtwGif;u jrefrmhkd;&m uxdefyGJawmfwGifjrefrmEdkifiHrStcsrf;om;qHk; vkyfief;&SifolaX;BuD;rsm;? orwOD;odef;pdefESihfjynfolYvTwfawmfOu| OD;a&Tref;tygt0ifEdkifiHa&;e,fy,frS yk*Kdvfrsm;u tNidrf;pm;AdkvfcsKyfrSL;BuD; OD;oef;a&Tudk
oGm;a&mufawGUqHk*g&0jyKcJhMuonf/ ppfwyf\tmPmt&Sdeft0gudkxlaxmifcJhaomfvnf; tmPmvTJajymif;a&; vrf;jyajryHktm;csrSwfum aoG;rpGef;onhftoGiful;ajymif;rI]]jrefrmhaEGOD;}}twGufvrf;cif;ay;cJhaomaMumihfppftpdk;&\ OaoQmifa[mif;udkwynhfwyef;rsm;tjyifEdkifiHa&; a0zefoHk;oyfoltcsKdUuyiftrSwfay;csD;usL;*kPfjyKrIrsm; &SdcJhonf/
tmPm&Sifa[mif; OD;ae0if;u txGufrwwfcJhbJOD;oef;a&Tuawmh tuGufaphaphESifh t&SifxGufxGufoGm;onf[k &efukefEdkifiHa&;&yfuGufwGifoHk;oyfMuonf/ ,cktcsdefwGifolYtcsdefrsm;udkaejynfawmf&SdaetdrfwGifpmzwfjcif;jzihfom jzwfausmfaeonf[kqdkaomfvnf; AdkvfcsKyfrSL;BuD;oef;a&Tu jrefrmEdkifiH\ tem*wfta&;twGufpdk;&drfylyefrdaMumif; 2013 ckESpfatmufwdkbmv 19&ufaeYoDwif;uRwfvjynhfaeYwGifol&OD;a&Tref; rdom;pku oGm;a&mufuefawmhpOfajymqdkvdkufonf[kjynfolYvTwfawmfOu|u
ajymcJhao;onf/
tNidrf;pm; 'kwd, AdkvfcsKyfBuD; OD;armifat;rSmrlavjzwfcHxm;&aMumif; od&onf/ EdkifiHa&;ESihfvufeufudkifwyfzGJUrsm;udkpDrHcefYcGJa&;wdkYrSvHk;vHk;vsm;vsm; tem;,lvdkufNyDjzpfonf[kvnf; eD;pyf
olwdkYu qdkonf/]]olu bD;wyfukvm;xdkifeJYaeae&NyD/ EdkifiHa&;udkpdwfr0ifpm;
awmhygbl;/ olY aemufqHk;tcsdefa&mufvmr,hfaeYudkapmihfae&w,f}}[kppftpdk;&a[mif;\ 'kwd,acgif;aqmifrdom;pkESihfeD;pyfolwOD;u {&m0wDudkajymjyonf/ 0DpuDtaumif;pm; BudKufwwfol[kvlodrsm;aom 'kwd,AdkvfcsKyfrSL;BuD;a[mif; OD;armifat;onf
tcktcsdefwGiftaomuftpm;rvkyfawmhbJbmoma&; ydkvkyfaeonf[kvnf; od&onf/ rdwfaqGa[mif;rsm; tdrfudkvmvnfvQifrsuf&nfuswwfonf/ NyD;cJhonfhvydkif;u 'kwd,AdkvfcsKyfrSL;BuD;OD;armifat;\ aetdrfwGifusif;yaom uxdefouFef; uyfvSLyGJodkYvuf&SdumuG,fa&;OD;pD;csKyfAdkvfcsKyfrSL;BuD; rif;atmifvdIif oGm;a&mufcJhao;onf/
]]AdkvfcsKyfBuD;at;}}[ktac:cHAdkvfcsKyfrSL;BuD;a[mif; OD;armifat;onfvnf; wcsdefu jrefrmhpD;yGm;a&;udkcsKyfudkifcJhaom ukefoG,fa&;aumifpD(Trade Council)wGifBuD;Muyfwm0ef,lcJholjzpfonf/ pD;yGm;a&;ESihfEdkifiHwum&if;ESD;jrKyfESHrIudkrlem;vnfol
r[kwf/ xdkYaMumihfvnf; oltrSm;awGvkyfcJhonf[kvkyfazmfudkifzufrsm;u oHk;oyfMuonf/ppfacgif;aqmiftcsif;csif; tmPmvGefqGJyGJwGif&mxl;rSz,f
&Sm;cH&um aetdrftus,fcsKyfcs zrf;qD;cHxm;&mrSjyefvnfvGwfajrmufvmaom ppfaxmufvSrf;a&; tBuD;tuJa[mif; OD;cifGefYurlusef;usef;rmrm&SdNyD; &efukefNrdKUwGifyef;csDjycef;wckzGihfvSpfcJhonf/ 1988 ckESpf'Drdkua&pDqEjyyGJrsm;udkNzdKcGJcJhNyD;aemufydkif;wGiftpdk;&udkqefYusifolrsm;udkzrf;qD;ESdyfpufrIrsm;wGift"duae&mrSyg0ifcJhonhftwGufOD;cifGefYudk]]rdpmrif;om;}} [ktrsm;uac:cJhMuonf/
rMumao;cifu jyKvkyfcJhonhfOD;jrwfcdkifa&;om;xkwfa0aomOD;cifGefYtifwmAsL; pmtkyfrdwfqufyGJwGifEdkifiHa&;tusOf;om;rsm;onfOya'csKd;azmufaom &mZ0wftusOf;om;rsm;omjzpfaMumif;ajymqdkcJhjcif;aMumihf EdkifiHa&;tusOf;om;a[mif;rsm; tMum;
tawmf*,ufxcJhonf/ OD;cifGefYESifhtvkyftwlwlwGJvkyfcJholrsm;\tqdkt& zrf;qD;cH&aom EkdifiHa&;tusOf;om;rsm;udkaxmifwGif;wGifESdyfpufnOf;yef;NyD; if;\ vufatmufi,fom;rsm;tm;vnf; ]]'Daumif0efcHNyDvm;}} [kaeYpOfar;jref;aMumif; od&onf/EdkifiHa&;tusOf;om;rsm; ulnDapmifha&Smufa&;tzGJUu ppfaxmufvSrf;a&;wyfzGJU w&m;vufrJhvufvGefajcvGefrIrsm;aMumifhaxmif
oHwref owif;&yfuGufrsm;url
AdkvfcsKyfrSL;BuD;a[mif; OD;oef;a&TonforwOD;odef;pdefESihf OD;a&Tref;wdkYudk
rMumao;cifu oD;jcm;pD
ac:,lawGUqHkcJhaMumif;? awGUqHkcsdef
oHk;em&DcefY MumjrihfcJhaMumif;
ajymqdkMuonf/
8/13/2019 The Irrawaddy Vol 1, No 2
5/60
5TheIrrawaddyV o l . 1 , N o . 3 News & Analysis
olZm
wGif; toufaoqkH;cJh&ol140 &Sdonf[kqdkonf/ ,ckrlOD;cifGefYu ygwDEdkifiHa&;rvkyf? ]]trsKd;om;EdkifiHa&;}}vkyfrnf[kajymqdkxm;onf/
taMumif;r,fr,f&&r&SdbJvuf&Sdtpdk;&opf\ 'kwd,orw&mxl;rS EkwfxGufoGm;cJhaom oD[ol& OD;wifatmifjrihfOD;rSmvnfacsmif;uifqm cHpm;ae&onf[k,cifu a&;om;azmfjycJhMuonf/ um,uH&Sif\ twnfjyKcsufawmhr&SdcJhyg/ owif;u
rSm;onf[kqdkoluqdkMuonf/ olu 1970 ESpfrsm;twGif; a&SU
wef; ppfrsufESmwGif&J0HhpGmwdkufcdkufcJhonhftwGufqkwHqdyfrsm;&&SdcJholjzpfNyD; ,cifppftpdk;&vufxufjrefrmEdkifiHwGifwefcdk;xGm;um ukefoG,fa&;aumifpDudkxdef;csKyf&oljzpfaomaMumihfjrefrmEdkifiHwGif tcsrf;omqHk;olwOD;jzpfonf[ktrsm;uowfrSwfcJhMuonf/ ,cktcsdefwGifrlAdkvfcsKyfBuD;a[mif; oD[ol& wifatmifjrihfOD;udkvltrsm;u arhoGm;MuNyDjzpfonf/
OD;wifatmifjrihfOD;\ EkwfxGufrIudk usef;rma&;aMumihf[ktaMumif;jycJhaomfvnf; ]]acgif;rm*dkPf;om;}} wa,muf[kwcsdefu owfrSwfjcif;cHcJh&onhfolYudktckawmh&efukefNrdKU&Sda*gufuGif;rsm;wGif usef;rmpGmjzihf a*gufkdufupm;aeonfudk rMumcPjrifawGUMuolrsm; &Sdonf/ OD;wifatmifjrihfOD;u olbmaMumihf&mxl;rSEkwfxGufcJh&onfudkckcsdefxd a&iHkEIwfydwfaeaomfvnf;orwOD;odef;pdefESihfuawmufuqjzpfcJhyHk&aMumif; &if;ESD;olwcsKdUu ajymMuonf/ EdkifiHa&;todkif;t0dkif;urlolYrSm bma&m*grSBuD;BuD;rm;rm;rjzpf? OD;odef;pdefESihfoabmxm;csif;rwdkufqdkifEkwfxGufcJhjcif;[koHk;oyfMuonf/ wdkif;jynf\ o,HZwrsm;udktdrfeD;csif; tiftm;BuD; wkwfEdkifiHudka&mif;pm;cJhonf[ke0w^etz &yfuGufwGifowif;BuD;oljzpfonf/
a*gufoD;upm;jcif;tjyif OD;wifatmifjrihfOD; aemufxyfvkyfudkifaeonfrSm {&m0wDwdkif;twGif; aMu;acgif;avmif;BuD;wckoGef;vkyf&efOD;aqmifpDpOfaejcif; jzpfonf/ OD ;wifatmifjrihfOD;OD;aqmifoGef;vkyfrnhfacgif;avmif;onf55555 ydmav;onhfppfudkif; rif;uGef;acgif;avmif;xufydkrdkBuD;rm;rnf[kvnf; owif;&&Sdonf/ acgif;avmif;oGef;vkyf&eftwGufaMu;0gtajrmuftjrm;0,f,lpkaqmif;aeaomaMumihfjynfwGif; aMu;0gaps; jrihfoGm;cJh&aMumif; owif;rsm;u qdkonf/
acwfrDzGHUNzdK;wdk;wufaom EdkifiHawmfBuD; wnfaqmufrnf[ka
8/13/2019 The Irrawaddy Vol 1, No 2
6/60
6 TheIrrawaddyV o l . 1 , N o . 3News & Analysis
t&yfbuftzGJUtpnf;rsm; qEjyaepOf/
wyfThe Irrawaddy
paevif;
Interview
Reform
"mwfyHk-a*sydkif^TheIrraw
addy
ppftmPm&Sifrsm;vufxufvrf;ay:qEjyyGJrsm;udkOD;aqmifjyD; ESpf&Snfaxmif'Pfrsm;udkcHcJh&aom emrnfausmf EdkifiHa&;tusOf;om ;a[mif;rsm;jzpfonfh OD;0if;wif? OD;rif;udkEdkifwdkYtygt0ifEdkifiHa&;wuf
8/13/2019 The Irrawaddy Vol 1, No 2
7/60
7TheIrrawaddyV o l . 1 , N o . 3 News & Analysis
tdrfhoHpOf
Regional
ajrmufudk&D;,m; tpdk;&rD'D,mu *sefaqmifoufudkEdkifiHa&;vkyfydkifcGihfudk tvGJoHk;pm;vkyfolvlvdrfvlnm? EdkifiHawmfopmazmuftjzpfxkwfjyefajymqdkcJhonf/
ajrmufudk&D;,m;acgif;aqmifuif*sHKtGef;uol\OD;av;jzpfoltm; acG;pmauG;owfjzwfonf[ka[mifaumiftajcpdkufowif;pmwapmifuazmfjycJhonf/ odkYaomfvnf; ajrmufudk&D;,m;\MoZmBuD;rm;aom xdyfwef;acgif;aqmifwOD;jzpfcJhol *sefaqmifoufudk odkY owfjzwfcJhoavm[kar;cGef;xkwfp&m jzpfaeonf/ tpOftvmtwdkif; aoewfudkifwyfzGJUjzifhypfcwfuGyfrsuf&rnfhtpm; *sefaqmifoufESifh ol\taygif;yg 5 OD;udkudk,fvHk;wD;cRwf acG;avSmiftdrftwGif;odkY xnfhcJhaMumif; wkwfEdkifiHESifh
qufET,frI&Sdaom a[mifaumiftajcpdkufWenWei Poowif;pmu 'DZifbmv 12 &ufaeYwGifazmfjycJhonf/ trJvdkufacG; 120 u tirf;r&udkufcJ pm;aomufaeonfudk uif*sHKtGef;ESifhwm0ef&Sdol300 cefYu apmifhMunfhaecJhMuaMumif;vnf; tqdkygowif;u qdkonf/ acG;rsm;utusOf;om;rsm;udktrdt&zrf;NyD; ukefpifatmifpm;aomufcJhonf[k pifumyl Straits Timesowif;pmwGif'DZifbmv 24 &ufaeYwGifvnf;a&;om;cJhonf/ xl;uJaom tjypf'Pfay;rIrsKd;[k,lq&ef&Sdaomfvnf; oHo,jzpfp&mtaMumif;rsm;u &Sdaeonf/ yxrtcsufu owif;udk,fwdkifyifjzpfonf/ ajrmufudk&D;,m;\ acgif;rmpGmwHcg;ydwfxm;rIaMumifh,ckuJhodkYaom owif;rsm;udktwnfjyKEdkif&eftwGufowif;axmufrsm; vGwfvyfpGm pHkprf;owif;,lcGifhr&Sdyg/ xdkowif;onfwkwfowif;XmeWen Wei Powckwnf;uom xGufay:cJhjcif;jzpfonf/ xdkYjyif*sefaqmifouf okwfoifcH&jcif;ESifh ywfoufaom tjcm;owif;rsm;ESifhvnf; udkufnDjcif;r&Sday/Straits Times owif;pmuWen WeiPo \ owif;udkudk;um;azmfjyaecsdefwGifNewYork Times owif;pmu awmifudk&D;,m;axmufvSrf;a&;owif;rsm;udk tajcjyK *sefaqmifouf\ taygif;ygtcsKdUudk]]av,mOfypfvufeufBuD;rsm;jzifh}} owfjzwfcJhNyD; *sefaqmif
oufudk]]ydk tpOftvmqefonfh enf;vrf;}}jzifhokwfoifcJhonf[ka&;om;cJhonf/
aemufqHk;wGifrnfonfhenf;vrf;jzifhokwfoifcJhonfqdkaomtcsufu ta&;rygawmhyg/acG;udkuf aoonfjzpfap armfwmjzifhypfaoonfjzpfap uifrdom;pk\ &ufpufaomtkyfcsKyfa&;atmufwGif jzpf&yfrSeftwGufrnfolurQ tjiif;yGm;aernfr[kwfyg/ ajrmufudk&D;,m;\ vQdKU0SufvGef;aom EdkifiHa&;udkOD;wnfpOf;pm;MunfhvQifaumvm[vrsm;ESifhvQdKU0SufvIyf&Sm;rIrsm;u usaemfwdkYodxm;onfhtjcif;t&mrsm;
xufydkodzdkYvkdtyfaeonf/trSefwu,ftm;jzifh uif*sHKtGef; OD;av;
vnf;jzpf? EdkifiHa&;t& txdef;awmfvnf;jzpfol*sefaqmifoufonf ,cifuvnf; odumusp&m tjzpfrsm;ESifhBuHKcJh&zl;onf/ 1978 ckESpf0ef;usifu &mxl;rSz,f&Sm;cH&NyD; oHrPdpufHkwGiftvkyfvkyfzdkY e,fESifjcif;cHcJh&onf/ 2003 ckESpfwGifvnf; wdwfwqdwfta&;,ljcif;cHcJh&onf/odkYaomfvnf; *sefaqmifoufonf ygwD\xdyfydkif;ae&mudk2 Budrfjyefvnf&,lEdkifcJhonf/,ckwBudrfwGifrltmPmodrf;&efBuHpnfrI? ]]uif}}rsKd;quf&mxl;qufcHjcif;udkqefYusifonfhcGifhrvTwfEdkifp&m opmazmufrIjzifhokwfoifcHvdkuf&jcif;jzpfonf/
'DZifbmv 12 &ufaeYwGif pD&ifcsufcsrSwfNyD;aemufokwfoifa&;udkvsifvsifjrefjrefaqmif&GufcJhjcif;u *sefaqmifoufonf EdkifiHa&;Ncdrf;ajcmufrIwcktrSefwu,fjzpfaejcif;udkazmfjyaeoa,mif&Sdonf/ odkYaomfawmifudk&D;,m;EdkifiHqdk;vfNrdKU&Sdtpdk;&\ ynm&SiftzGJUwckjzpfaom Korea Institute for NationalUnificationrSTefMum;a&;rSL; ywf,HkcGefurltqdkyg,lqcsufrrSef[k,lqonf/
i,f&G,faom uif*sHKtGef;onf olYudkxdef;csKyfxm;olrsm;vufrSkef;xGufjcif;onftHhMop&mr[kwf[koluqdkonf/ zcifjzpfoluif*sHKtD
uif*sHKtGef;u OD;av;udk acG;pmauG; owfovm;
xHrS&mxl;qufcHNyD;aemufydkif;wGifuif*sHKtGef;uxdyfwef;t&m&Sd100 eD;yg;udkae&ma&TUajymif;jcif;?xkwfy,fjcif;rsm; jyKvkyfcJhNyD;jzpfonf/ uif*sHKtD\ tokb,mOf\ab;wGifvdkufygydkYaqmifcJhol7 OD;wGif 2 OD;om tmPmvuf&Sd usefaeawmhonf/ xdk 2 OD;vHk;rSmvnf; touf80 ausmft&G,frsm; jzpfMuonf/ uif*sHKtDuG,fvGefonfrSm ,ck2 ESpfjynfhNyDjzpfonf/
ajrmufudk&D;,m; tpdk;&tzGJUwGif;rStmPmrSm aygif;v'foknupm;yGJ[kywf,HkcGefu ajymonf/ tpdk;&Xmersm;onft&if;tjrpfydkifqdkifcGifh&&Sda&;ESifhEdkifiHjcm;aiGxdef;odrf;udkifwG,fcGifh&&Sda&;twGufNydKifqdkifaeMu&onf/ *sefaqmifoufonfol\ygwDtkyfcsKyfa&;XmewGifwxD;weef;aecJhNyD; wdkif;jynfudkBuD;rm;aom a
8/13/2019 The Irrawaddy Vol 1, No 2
8/60
8 TheIrrawaddyV o l . 1 , N o . 3News & Analysis
qD,HEkdifiHrsm;twGif; tvSnfhuswm0efxrf;aqmif&onfhtmqD,HOu|&mxl;udk2014 ckESpftwGufwm0ef,l&rnfhjrefrmu ,refESpftmqD,HOu|
blEdkif;EkdifiHxHrS vTJajymif;vufcH&,lcJhNyD; jzpfonf/
opfaerdk;
ASEAN
,if;&mxl; wm0eft& a'owGif;EdkifiHrsm;ta&;ESifhqufET,fonfhaqG;aEG;yGJaygif;rsm;pGmukdtdrf&SiftjzpfvufcHusif;yay;&awmhrnf jzpfonf/ xkdtcsdefwGif tmqD,HEkdifiHrsm;twGif;jzpfay:aeaom EkdifiHa&;? vkHNcKHa&;qkdif&mjyemrsm;ESifh pD;yGm;a&; yl;aygif;aqmif&GufrIqkdif&mtaMumif;t&mrsm;u aqG;aEG;yGJtoD;oD;wGifyg0ifvmMurnfjzpfonf/
tpOftquftmqD,HxdyfoD;aqG;aEG;yGJrsm;wGifa'owGif; EkdifiHrsm;twGufta&;pkkdufajymqkdaqG;aEG;ae&onfhtaMumif;t&m ESpfck&Sdonf/ ,if;wdkYrSm tmqD,HEkdifiHrsm; jzpfaomAD,uferf? rav;&Sm;? blEkdif;? zdvpfykdifEkdifiHwkdYESifhtm&Stiftm;BuD; wEdkifiHjzpfonfh wkwfEkdifiHtMum; ,aeYtxdtjiif;yGm;aeqJjzpfaomawmifwkwfyifv,fjyifqkdif&m a&ykdifeufudpESifhpD;yGm;a&;qkdif&m yl;aygif;aqmif&GufrIjzpfaomtmqD,HpD;yGm;a&; tokduft0ef; (AEC) ukd2015 ckESpfwGiftaumiftxnfazmfaqmifa&;wkdYjzpfonf/
tmqD,HOu| &mxl;ukdylylaEG;aEG; ,lxm;aom jrefrmEdkifiHtaejzifhpdefac:rIBuD;rm;onfh
xkdta&;ESpfckpvkH;ukd qufvufukdifwG,f xdef;nd&if; taumiftxnfazmfoGm;&rnfjzpfonf/tmqD,Ha'owGif; Nidrf;csrf;a&;ESifhwnfNidrfa&;jzpfpOftwGuf ta&;ygNyD; ajz&Sif;&cufaeqJjzpfaom awmifwkwfyifv,fta&;wGifjrefrmEdkifiHu Ou|ae&mrSrnfokdY&yfwnfoGm;rnfenf;
awmifwkwfyifv,fta&;?AEC
ESifh2014 tmqD,HOu| jrefrm
tm
qkdonfESifh2015 tmqD,HpD;yGm;a&; tokduft0ef; AECtaumiftxnfazmfaqmifa&;wGifusef&Sdaeaom tcef;u@rsm;ukdrnfokdYOD;aqmifvkyfay;oGm;Ekdifrnfenf; qkdonfhtcsufwkdY jzpfonf/
awmifwkwfyifv,f ta&;wGif Ou|jrefrmEdkifiHtaejzifhwkdufdkufywfoufrIr&Sdaomfvnf; tmqD,HEkdifiHrsm;\ta&; jzpfvmojzifha&SmifvTJoGm;r&bJyg0ifywfouf&awmhrnfjzpfonf/ xkdtajctaewGifwzuftaetxm;rSm jrefrmEdkifiHonftmqD,HEkdifiHrsm;\ Ou|ESifh tjcm;wzufwGif EkdifiHtwGif; &if;ESD;jrKyfESHrItrsm;qkH;? ukefoG,frItrsm;qkH;ESifhvwfwavmqD;*drf;NydKifyGJwGif tultnDrsm;pGm ay;cJhonfhwkwfEkdifiHjzpfaeonf/
,if;tjyifjrefrmEdkifiH\ EdkifiHwumqufqHa&; 'DyvdkarpDajymif;vJwnfaqmufrI jzpfpOft& *syef? tar&duefESifh Oa&myEkdifiHrsm;okdY[efcsufxdef;,drf;onfhtaetxm;wGifwkwf\ tjriftajymif;tvJ&Sdrnfhtcsdeftcgvnf;jzpfonf/
,if;okdYaomtajctaewGifNyD;cJhonfhEkd0if
bmvtwGif; wkwf\ avaMumif;umuG,fa&;Zkef xkwfjyefaMunmcsufaMumifh tar&duef?*syefESifh awmifukd&D;,m;EdkifiHwdkYrS wkHYjyefrIqefonfhowif;pum;rsm; xGufay:vmonf/
wkwfESifh rajyvnfrIrsm;&SdcJhonfh *syeftpdk;&u trsdK;om;vkHNcKHa&;aumifpD(NSC) zGJU
pnf;cJhonf/ tvm;wlawmifukd&D;,m;u avaMumif;umuG,fa&;Zkefwkd;csJUvmonf/ tar&duefu wkwf\ owday;aMunmcsufukdy,fcsonfqdkaom wHkYjyefrIrsm;&Sdvmonf/
NyD;cJhonfh oDwif;ywfrsm;twGif;uvnf;awmifwkwfyifv,fjyifwGifwkwfESifhtar&duefppfoabFmESpfpif;wkdY xdyfwkduf&ifqkdifrIrS yGwfumoDum vGJcJhNyD; ESpfzufxkwfjyefajz&Sif;rIrsm;xkwfjyef&onfhtxdrD'D,mrsufESmpmwGifay:xGufvmcJhonf/
jrefrmEkdifiHtaejzifhqufqHa&;topfjyefvnfxlaxmifaeaom tar&duefEdkifiH? jyKjyifajymif;vJa&;jzpfpOfwGiftultnDrsm;pGmay;aeaom *syefESifhtmqD,HEkdifiHrsm;\ Ou|qkdaomtajctaewdkYwGifwkwfEkdifiHESifhtmqD,H EdkifiHtcsKdUtMum; t"dutjiif;yGm;aeaom awmifwkwfyifv,fta&;udkukdifwG,faqG;aEG; xdef;nd&rnfhtykdif;wGifyg;eyfrIrsm;pGmjzifhc&D;quf&
rnfhtajctae jzpfvmonf/a&eHESifhobm0"mwfaiGUodkufrsm;pGm &SdEkdifonf[k cefYrSef;xm;MuNyD;? ukefoG,fa&; vrf;aMumif;twGufvnf; rsm;pGmta&;ygaeonfhawmifwkwfyifv,ftwGif; uRef;ydkifqdkifrItjiif;yGm;rIrSm t&Sdefjrifhvmonf[kajym&rnfhtajctaejzpfonf/ tjiif;yGm;rIwGifyg0ifaomtmqD,HtzGJU0ifwEdkifiHjzpfonfhzdvpfykdifEkdifiHqkdvQifurmhukvor*txdwufa&mufajz&Sif;&efBudK;pm;cJhonf/
EkdifiHwuma&;&mESifhEkdifiHa&;aqmif;yg;rsm;a&;om;vsuf&Sdaom pma&;q&m ausmf0if;u,if;tajctaersm;ESifh ywfoufNyD; ]]ukd,futmqD,HtzGJU0ifyJqkdNyD; tmqD,HbufuyJ &yfr,fqkdwJhoabmeJYawmhoGm;vkdYr&bl;xifw,f?bmjzpfvkdYvJqkd&ifukd,fhEkdifiH&JU tusKd;pD;yGm;uvnf; &Sdao;w,f/ r,kwfrvGefykHpHrsdK;eJYajz&Sif;zkdYjzpfEkdifajcvnf; &Sdw,f/ wkwfa&m *syefa&mtm;vkH;u tmqD,H&JUrdwfzufawGcsnf;yJrkdYtJh'DrlabmifxJuae ajz&Sif;vkdY&rSmyg/ ajym&&iftvGefvSvSyyodrfodrfarGUarGUupm;&r,fh'DyvkdarpDayghAsm}}[k ajymonf/
wkwfESifh jrefrmEkdifiH\ qufqHa&;rSmtaemufEdkifiHrsm;ESifh tar&duefwkdYu ydwfqkdYta&;,lrIrsm; jyKvkyfcJhonfhumvwavQmufwGifrdwfzufqufqHa&;rSm ydkrdk&if;ESD;uRrf;0ifcJhNyD;? wkwf&if;ESD;jrKyfESHrIrSmvnf; xkdtcsdefwGiftrsm;qkH; 0ifa&muf&if;ESD;jrKyfESH vkyfudkifonfhEdkifiH jzpfcJhonf/ xkdumvtwGif; wkwfonf
ukvor*wGif jrefrmbufrStNrJumuG,f&yfwnfay;cJhNyD; ,cifppftpkd;&tm; EkdifiHwumrS0kdif;0ef;uefYuGufaeonfhMum;rSmyif axmufcHulnDtm;ay;cJhonfhEkdifiHvnf; jzpfonf/
]]usaemfhtjrifuawmh wkwfjynfudpupdwfvkdufrmefyg qkH;jzwfvkdYr&bl;/ usaemfwkdYvkd
tdrfeD;em;csif;uyfaewJhEkdifiHi,fav; rajymeJYtar&duefvkdEkdifiHawmifrSwkwfukd&efbufvkdoGm;qufqHvkdYr&bl;/ olwkdYtcsif;csif;rSm jyemawGb,favmuf&Sd&SdrdwfzufqkdwJhabmifxJuyJ
csOf;uyfwm/ tJh'DrSm usaemfwkdYu trsm;jzpfapcsifovkdwkwfqefYusifa&;awGoGm;vkyfaevkdYuawmh'kursm;rSmyJ/ 'Dvkdvnf; oGm;vdrfhr,frxifygbl;/ tckorw w&m;0ifajymxm;wJhta&SUtaemufrcGJjcm;bJtm;vkH;eJYyl;aygif;aqmif&Gufr,fqkdwJh EkdifiHa&;ay:vpDaygh/ 'DabmifxJuyJoGm;vdrfhr,fxifygw,f}} [ktmqD,HOu|wm0ef,lrnfh orwOD;odef;pdef\ EkdifiHwumqufqHa&;ay:vpDtay: pma&;q&m ausmf0if;u okH;oyfajymqdkonf/
jrefrmEkdifiHtaejzifh awmifwkwfyifv,fta&;wGifukd,fwkdifyg0ifywfoufolr[kwfonfhtwGuftmqD,Htcef;u@ukdtokH;csNyD; wHwm;wpif;ozG,faomfvnf;aumif;? okdYr[kwf ESpf
EkdifiHtMum; qufqHa&;rsKd;jzifhaomfvnf;aumif;ESpfzufNidrf;csrf;aom enf;vrf;rsm;jzifh0ifa&mufajz&Sif;oGm;EkdifrnfhtcGifhta&; &SdaeaMumif;udk&efukefwuokdvf EkdifiHwumqufqHa&;ynmXmerSvufaxmufuxdu a'gufwm pkdif;ckdifrsKd;xGef;u ,ckvdkajymqdkonf/
]]jrefrmu tmqD,HOu|&mxl;ukd,lvkdY&ifjyemawmhajz&r,f/ 'gayr,fh'DrSmxufydkNyD;jyem&Sdwmu wkwfEkdifiHeJYjrefrm&JU qufqHa&;ayg?h 'DqD;*drf;zGifhyGJrSmukdu wkwfeJYjrefrm&JUqufqHa&; jy,k*fwckykHpHrsdK;aygh/ wkwfeJYqufqHa&;rSm jrefrmu t&rf;BuD; owdxm;&r,f?vkHNcKHa&;udpawGrSmaygh? aemufwcku a&ykdifeufowfrSwfrIawGrSm wkwf&JUpHEIef;u wrsKd;? EkdifiHwumu Oya'&JUpHEIef;u wrsKd; rwlbl;}} [kif;u ajymonf/
Mum;0ifajz&Sif;rIrsm;wGifOya'ykdif;qkdif&mrsm; a&ykdifeufoufrSwfrItykdif;rsm; EkdifiHwumpHEIef;rsm;ESifhom csdefxdk;ukdifwG,f&rnfjzpfaMumif;jrefrmEkdifiH ukefonfBuD;rsm;ESifh pufrIvufrIvkyfief;&Sifrsm;toif;csKyf 'kOu| a'gufwmarmifarmifav;u ,ckuJhodkYoHk;oyfajymqdkonf/
]]'gukdEkdifiHwumOya'awGeJYcsdefxkd;NyD; vkyf&rSmaygh? tmqD,HtaeeJYyJawmif jzpfyghrvm;qkdwmrsKd; tcsKdUawG;xm;MuwmrsKd;&Sdw,f/ tmqD,HOu|taeeJYajz&Sif;Ekdifyghrvm;qkdwJhtxdaygh/ pdefac:rIu awmfawmfBuD;ygw,f}} [kif;uqdkonf/
,if;uJhokdY IyfaxG;rIrsm; &Sdaeonfhtjyif
EkdifiHwumqufqHa&; wnfaqmufrIESihfyg csdwfqufaeaom ,ckta&;udkrvGJra&Smifom ukdifwG,f&rnfrSm EkdifiHtwGuf*kPf,lp&mwck jzpfvmEkdifaomfvnf; vuf&Sdtaetxm;wGifvkdtyfcsufrsm;pGm&Sdaeonf[ka'gufwmpkdif;ckdifrsKd;xGef;u ajymonf/
2013 ckESpfatmufwkdbmv blEdkif;EdkifiHwGifusif;yonfhtmqD,HxdyfoD;tpnf;ta0;wGiftvSnfhus Ou|&mxl;udkorwOD;odef;pdefvufcH&,lpOf/
"mwfyHk-Reuters
8/13/2019 The Irrawaddy Vol 1, No 2
9/60
9TheIrrawaddyV o l . 1 , N o . 3 News & Analysis
]]tcktaetxm;uawmhtrsm;BuD;vkdao;wmaygh? jrefrmu ESpfaygif;rsm;pGm EkdifiHwumtokdif;t0kdif;awGeJU tqufjywfcJhwmrkdYBuKHvmEkdifwJhtcuftcJawGvnf;trsm;BuD;&SdrSmyg/ EdkifiHpHk
oHwrefqufqHa&; Conference DiplomacyawGrSm jrefrmtrsm;BuD; uRrf;usifzkdYvkdvmygNyD/vlUpGrf;tm;t&if;tjrpfvnf; vkdvmNyD? EkdifiHjcm;a&;0efBuD;Xmewckwnf; ukdifwG,fvkdYrjzpfawmhbl;/ 'DrSm ynma&; tokdif;t0kdif;&,ftjcm;jynfwGif;u ykdNyD; 'DudpawGeJYuRrf;0ifwJholawGudktiftm;pkzkdYawmhvkdygvdrfhr,f}}[k if;uajymonf/
tmqD,HOu| wm0ef,l&onfhwESpfwmtwGif; a'owGif; EkdifiHrsm;ESifhoufqkdifonfhaqG;aEG;yGJaygif; ajcmuf&mausmftdrf&Siftjzpfusif;yay;&rnfjzpf&m waeYvQifyGJESpfyGJysrf;rQpDpOfay;&rnfhjrefrmEdkifiHtzkdYtawGUtBuKHaygif;rsm;pGm&&SdrnfrSmvnf; taotcsmyifjzpfonf/
jrefrmEkdifiHonfawmifwkwfyifv,ftjiif;yGm;rIjzpfpOfwGif wkdufkdufywfoufrI r&SdonfhtwGuf wkwfESifhtmqD,HtMum;okdY Mum;0ifajz&Sif;ay;vkdonfhqE&Sdonf[ktar&duefEkdifiHGeorge Washingtonwuodkvf&Sdt,fvDa,mhEdkifiHwuma&;&mXmerS ygarmuDr.RobertSutter \okH;oyfcsufudkpma&;q&m a'gufwmatmifcifbmomjyefa&;om;xm;onfhwkwfjrefrmqufqHa&; pmwrf;rsm;wGifawGU&onf/
awmifwkwfyifv,fta&; vuf&Sdtaetxm; pdefac:rIrsm;ukdtmqD,HOu| orwOD;odef;pdefOD;aqmifonfhtpkd;& rnfokdYodrfarGUpGmukdifwG,foGm;rnfukd apmihfMunhf&rnfhenf;wltmqD,HpD;yGm;a&;tokduft0ef; (AEC)wGif
jrefrmEkdifiHtaejzifh tqifoifhrjzpfao;onfhtajctaerSNydKifqkdifEkdifonfhtaetxm;wck
a&muf&SdatmifpGrf;aqmif&rnfrSmvnf; pdefac:rIwckyifjzpfonf/
tmqD,H vGwfvyfaom ukefoG,frIa'oAFTAtouf0ifNyD; tmqD,HpD;yGm;a&;tokduft0ef; AECtjzpfa&muf&SdrnfhtcsdefwGiftmqD,HEkdifiHrsm;tMum; taumufcGeftwm;tqD;rsm; okn&mckdifEIef;txdavQmhcsoGm;&rnfjzpfNyD;
taumufcGefr[kwfaom twm;tqD;tcsKdUomusef&Sdrnfjzpfonf/
xkdtcsdef xdktaetxm;wGif jrefrmEdkifiHtaejzifhoef;ajcmuf&mrQ&Sdaom tmqD,HvlOD;a&ESifh aps;uGufBuD;twGif;wGif ukefpnfrsm;? 0efaqmifrIrsm;? uRrf;usifvkyfom;rsm;ESifh EdkifiHtcsif;csif;Mum; vGwfvyfpGm pD;0ifMurnfjzpf&maps;uGuf ,SOfNydKifrI? t&nftaoG; ,SOfNydKifrI?aps;EIef;,SOfNydKifrIponfwkdYu tvkdvkdyg0ifvm&awmhrnfjzpfonf/
tjcm;EkdifiHrS xkwfukefypnf;rsm;ESifh aps;uGufwGif aps;EIef;ESifh t&nftaoG; ,SOfNydKifa&mif;csEkdifjcif; r&Sdonfhvkyfief;rsm; bkef;bkef;vJoGm;EkdifonfhtajctaewckokdYa&muf&efeD;uyf
vGef;vmaom ,ckvkdtaetxm;wGif jrefrmEkdifiHrSvkyfief;trsm;pkrSm tqifoifhrjzpfao;
onfu rsm;vsuf&Sdonf[kpD;yGm;a&;vkyfief;&Sifrsm;u ajymonf/
jrefrmEkdifiH\ vkyfief;rsm;wGif90 &mckdifEIef;ausmfrSm tao;pm;ESifh tvwfpm; pD;yGm;a&;vkyfief;rsm;jzpfNyD; trsm;pkrSm ,SOfNydKifEkdifonfhtajctaer&Sd[kjrefrmEkdifiHpufrIukefxkwfvkyfolrsm;toif; (MIA) \ A[kdtvkyftrIaqmif
NIBBAN Electronics rStkyfcsKyfrI'gkdufwma'gufwmatmifodeff;u ajymonf/
]]'Duvkyfief;awGukdAECrSm ,SOfNydKifEkdifrIeJYywfoufNyD;Munhf&ifav;rsKd;avmuf cGJ&r,f/yxru rdkd;zvmvkyfwJhSME awGayhg/ 'Dvkyfief;awGuawmh pkd;&drfzG,ftqifhyJ/ 'kwd,ujynfwGif;rSm twkdif;twmwcktxdatmifjrifayr,fhacwfrrDwJhvkyfief;awG? 'gawGu kef;uef&r,f/ wwd,u jynfwGif;aps;uGufrSmOD;aqmifaewJhBrand jzpfNyD; jynfwGif;rSm 0ifvm&if ,SOfNydKifEkdifzkdY toifhtaetxm;&SdwJhModel SMEawGaygh/ aemufqkH;wcku IndustryrSm xdyfqkH;uOD;aqmifwJhvkyfief;tBuD;pm;BuD;awGyg/ tjyifuvmwJh EkdifiHjcm;&if;ESD;jrKyfESHrI
awGeJYJoint vkyfEkdifNyD; jynfyukdygazmufzkdYpDpOfxm;wJh[mrsKd;? Oyrm yif;,ukrPDvkdrsKd;? ukdum
"mwfyHk-www.c
hinamil.c
om.cn
ukdvm 0ifvmw,f/ ukdumukdvmeJYyif;, jzpfoGm;w,f/ tm;vkH;ukd NcKHvkdufr,fqkd&ifawmhyd&rpfvkdygyJ/ tqifoifhjzpfwmu xdyfqkH;rSmenf;enf;aygh}}[kif;u ajymonf/
AEC jzpf&ef eD;uyfaeNyDjzpfaomfvnf;tmqD,HEkdifiHrsm;twGif; EkdifiHtvkdufzGHUNzdK;rIEIef;rnDrQrIrsm;&Sdae&m ,if;tykdif;ukdndEdIif;&efvkdtyfaMumif; a'gufwmarmifarmifav;u ajymonf/
]]&SOfhvnf;avQmufom ysm;vnf;pGJomrsKd;b,fvkdvkyfrvJqkdwJh ta&;awGaygh? jrefrm&JUtajymif;tvJu ESpfESpfausmfyJ &Sdao;w,f?tmqD,HrSm tjcm;EkdifiHawGu vkyfcJhwm MumaeNyD/ 'DawmhrnDrQwJhtajymif;tvJrSm tdyf&muvefYEdk;vmwJhjrefrmEkdifiHur,SOfEkdifygbl;/ vufa0SYxkd;ovkdayg/h z,fom0dwfwef;eJY[JAD;0dwfweff;xkd;&ovkdygyJ/ aemufNyD; olwkdYEkdifiHrSm EkdifiHjcm;rmvfwDae&Sife,fukrPDtBuD;BuD;awGeJYJointVenture (zufpyf) vkyfNyD;om;awG&Sdw,f? olwkdY
yg tygt0iftm;vkH;0ifvmcJh&if jrefrmEkdifiHtaeeJYtao;pm;tvwfpm; wckrSrcHEkdifygbl;?'gav;awGawmhEkdifiHawmfuae umuG,fay;&ygvdrfhr,f}} [kif;uajymonf/
orw OD;odef;pdeftpkd;&taejzifh jyKjyifajymif;vJa&;jzpfpOfvkyfaqmifrIrsm;wGif EkdifiHa&;jyKjyifajymif;vJrI? pD;yGm;a&; jyKjyifajymif;vJrIESifhtwltrsdK;om;jyefvnfoihfjrwfa&;ukdyg tm;vkH;wNydKifwnf; vkyfaqmifae&ojzifhtcuftcJrsm;pGm&Sdaeonfh tajctaersKd;wGif tmqD,HOu|&mxl;ESifhxyfwlvkyfaqmifwm0ef,l&rnfhta&;t&mwkdYu rsm;pGm&SdESifhaeNyDjzpfonf/ ,if;ta&;udprsm;ukd tmqD,HOu| wOD;taejzifhrnfokdYxdef;ndvkyfudkifaqmif&GufoGm;rnfqkd
onfukdrlapmihfarQmfMunhfMu&OD;rnfomjzpfonf/
]]ukd,fu tmqD,HtzGJU0ifyJ qkdNyD;
tmqD,HbufuyJ &yfr,fqkdwJh oabmeJYawmhoGm;vkdYr&bl; xifw,f? bmjzpfvkdYvJqkd&ifukd,fhEkdifiH&JU tusKd;pD;yGm;uvnf; &Sdao;w,f/
wkwfjynfolU vGwfajrmufa&;wyfrawmfa&;qGJxkwfjyefxm;aom av,mOfwifoabFmopf\ ppfa&;avhusifhrIjrifuGif;/
8/13/2019 The Irrawaddy Vol 1, No 2
10/60
10 TheIrrawaddyV o l . 1 , N o . 3News & Analysis
2013 ESpfukef2014 odkY ul;ajymif;onfhESpfopful; umvtwGif; &efukefwdkif;a'oBuD;e,fedrdwftwGif; trIaygif; 39 rIjzpfyGm;cJhNyD;aoqHk;ol21 OD;txd&dSaMumif; &efukefwdkif; a'oBuD; &JwyfzGJUrSL;Hk;\ pm&if;Z,m;rsm;t& od&onf/
'DZifbmv 31 &ufaeYu jzpfyGm;cJhaomtrIrsm;rSm ,mOfrawmfwqrI9 rI? aorIaocif; jzpfpOf7 rI? vlowfrI 1 rI? rl;,pfaq;0g;zrf;qD;rI1 rI? emusifaprI3 rIwkdYjzpfNyD; aoqHk; ol14 OD;? twGif;vlemtjzpfaq;Hkwuf&ol12 OD;&dSonf[kod&onf/
,ckuJhodkYESpfopful;umvnrsm;wGif,mOfwdkufrI? vk,ufrIrsm; ESpfpOfjzpfavh&SdojzifhrnfrQyif0ifaiGaumif;apumrlxdknwGif pD;yGm;r&SmaMumif; tiSm;,mOfarmif;wOD;uqdkonf/
]]usaemfuawmhn 7 em&Davmufuwnf;u um;odrf;xm;vdkufw,f/ tdrfrSmyJem;w,f/ tE&m,frsm;vGef;vdkY/ wupDorm;awGawmif"m;axmufvkwmcH&w,f}} [k touf25 ESpf0ef;usift&G,f txufyg tiSm;,mOfarmif;uajymonf/
Zefe0g&Dv 1 &ufaeYwGif jzpfyGm;cJhaom trIrsm;rSm ,mOfrawmfwqrI6 rI? aorIaocif; jzpfpOf 2 rI? vlowfrI 1 rI? rdrdudk,fudkaoaMumif;BuHpnfrI1 rI? emusifaprI3 rI? cdk;rI 1 rI? avmif;upm;rI1 rI? qJqdkNcdrf;ajcmufrI1 rI? tusKd;zsufqD; omoemndK;EGrf;atmifjyKvkyfrI1 rIESifhopfawmyk'frjzifhta&;,lrI 1 rIwdkYjzpfNyD; aoqHk;ol7 OD;? twGif;vlemtjzpf aq;Hkwuf&ol6 OD;&dSonf[kod&onf/
trIjzpfyGm;cJhaom NrdKUe,frsm;rSm awmifOu vmy? ajrmufOuvmy? '*Hk? r*FvmawmifnGefY? qdyfurf;? ykZGefawmif? a'gyHk? tif;pdef? vdIif?wGHaw; ? A[ef;? arSmfbD? yef;bJwef;? r&rf;ukef;? oefvsif? vom? a&Tjynfom? urm&Gwf? 'v? awmif'*Hk? avSmfum;ESifhqdyfBuD;caemifwkdNrdKUe,fwkdYjzpfaMumif; &efukefwdkif;a'oBuD; &JwyfzGJUrSL;Hk;\ pm&if;Z,m;rsm;t& od&onf/
u,m;jynfe,fa'owcsdKUwGiftrsKd;orD;rsm; t"rjyKusifhapmfum;cH&ygu w&m;Oya't&ajz&Sif;jcif;r&SdbJdk;&m"avhjzifhomausat;ae&qJjzpfaMumif; od&onf/
jzpfpOfrsm;wGift"rjyKusifhcH&aom trsKd;orD;rsm;udk&GmrSzdtm;ay;um &Gm\xHk;pHtwdkif;usL;vGefapmfum;olu 0uf? Muufrsm;udk tdrfrsm;odkYvdkufa0iSjcif;jzifh&Gmaq;jcif;udkjyKvkyfqJjzpfaMumif;? w&m;Oya't& ajz&Sif;rIrjyKojzifh
trsKd;orD;rsm;twGufepfemrIrsm;pGm&SdaeaMumif;u,ef;trsKd;orD;tzGJU\ wm0efcH a':rltef;a*svmu {&m0wDodkY ajymonf/
]]&Gmemrnfysufw,fqkdNyD; 0ufwaumifowfNyD; avsmfay;ckdif;w,f/ trsKd;orD;awGu0ufwaumifwefzdk;eJYyJ wloGm;wmaygh}}[ka':rltef;a*svmu ajymjyonf/
jypfrIusL;vGefolrsm;onfrl;,pfaq;oHk;pGJolrsm;ESifh,if;e,fajrwGifjrefrmtpdk;&\ ppftiftm; wkd;csJUrIrsm;vmjcif;aMumifhu,m;a'otwGif;&Sd aus;&Gmrsm; trsKd;orD;rsm;t"rjyKusifhcH&rIrsm;vmjcif;jzpfaMumif;? jypfrIrsm;wGifdk;&menf;t& ausat;rIonf trsKd;orD;rsm;tay: rQwjcif;r&SdaMumif; if;uqufajymonf/
]]t"rusifhcH&wJhtrsKd;orD;awGudkpdwfydkif;qkdif&mawGjyefjyKjyifay;ovdkolwdkY&JU usef;rma&;udkvnf; vufvSrf;rDoavmuf vkyfay;w,f/NyD;awmh &GmawGrSmvnf; 'Dvkdjzpfvm&ifOya't& wkdifzdkY? Oya'twdkif;oGm;zdkYynmay;rIawGvkyfw,f/ a&S;vlBuD;awGu odyfvufrcHcsifMu
bl;}} [k u,ef;trsKd;orD;tzGJUrSa':rlcs,f&Duvnf; ajymonf/
wdkif;&if;om; trsm;pkonf oufqdkif&m"avhxHk;wrf;rsm;udk usifhoHk;aeqJjzpfNyD; todynmay;rIrsm;udk a&S;vlBuD;rsm;u ESpfoufvufcHrIr&SdaMumif;od&onf/ t"rusL;vGefjcif;cH&oludk avsmfaMu;ay; ausat;aeonfrSmacwfESifhrnDGwfaMumif;? xdk"avhrsm;udkrusifh
t"rjyKusifhcH&rI dk;&m"avhjzifh ausat;ae&qJu,m;trsKd;orD;rsm;eef;qdkifEGrf vdGKifaumf
oHk;&eftodynmay;rIrsm; jyKvkyfae&aMumif;w&m;vTwfawmfa&SUaeOD;idkqifyfu {&m0wDodkYajymonf/
]]&Gm"avhtwdkif; 0ufwaumifeJYausat;ay;&wJhtrIu w&m;Oya't& axmif'PfwoufwuRef; ay;EdkifwJhjypfrIyg/ tckvkd jypf'PfuGm[aeawmha&&SnfrSm Oya'udkxdcdkufEdkifygw,f}}[k OD;idkqifyfu qdkonf/
2012 ckepf rwfvtwGif; vm;SdK;NrdKUusif;yonfhNidrf;csrf;a&;,HkMunfrIwnfaqmufjcif; aqG;aEG;yGJwGifvuf&Sdjrefrm tpdk;& ppftiftm; wkd;csJUrIaMumifhtrsKd;orD;ESifhuav;i,frsm;tMurf;zufcH&rIjrifhwufvmonfhtajcaersm;udkwifjyaqGaEG;cJhaMumif;od&onf/
tqdkyg aqG;aEG;yGJwGiftxufyg tajcaersm;udk Oya'ESifhtnDxda&mufpGm ta&;,lay;&efESifh avsmhenf;oGm;apa&;twGuf wkdif;&if;om;vufeufudkiftzGJUrsm;ESifhyl;aygif;&efvkdtyfaMumif;? zuf'&,frlwGiftrsKd;orD;ESifhuav;twGuftcef;u@ aocsma&;qGJay;&efwufa&mufonfhtrsKd;orD;rsm;tzGJUtpnf;rSoabmxm; xkwfjyefcJhaMumif; od&onf/
]]trsKd;orD;awGudkt"rusifhNyD; dk;&menf;eJYajz&Sif;wmuawmhvuf&Sdtaetxm;rSm &Sdao;w,f/ wu,fawmhOya'enf;twkdif; oGm;wmaumif;ayr,fh aus;&GmawGu Oya'udk em;rvnfawmhcufwmaygh/ usaemfwdkYtzGJUeJYvlrItzGJUtpnf;awGyl;aygif;NyD; ynmay;zdkYawmh&Sdygw,f}} [k u,ef;pmayESifh ,Ofaus;rItzGJUrSOD;aygvkcsrf;uvnf; {&m0wDodkYajymonf/
t"rusifhcH&onfhtrsKd;orD;ESifhuav;i,frsm;twGufa&SUaeiSm;&rf;&efaiGaMu;cufcJrIESifhwdkif;&if;om;rsm;onf jy|mef;xm;onfhOya'rsm;udkem;vnfrItm;enf;aejcif;wdkYu t"dutcuftcJjzpfaeaMumif; od&onf/
,if;jzpf&yfrsm;onf u,m;jynfe,fomruwjcm;aom wdkif;&if;om; a'owcsKdUwGifvnf; ,aeYtcsdeftxd BuHKawGUaeMu&qJjzpfaMumif; od&onf/
ESpfopful;ESifhtwl &efukefwGif vl 20 ausmf b0ul;oD[wdk;
Ethnics
"mwfyHk-awZvdIif^TheIrrawaddy
New Year
jrefrmtpdk;&\ ppftiftm;wdk;csJUrIrsm;vmjcif;aMumifhu,m;a'owGiftrsKd;orD;rsm; t"rjyKusifhcH&rIrsm;vmonf/
8/13/2019 The Irrawaddy Vol 1, No 2
11/60
11TheIrrawaddyV o l . 1 , N o . 3 News & Analysis
xufEdkifaZmf aejynfawmf
tpdk;&tkyfcsKyfa&;,E&m; tajcpkduf&m NrdKUawmfopf aejynfawmf? v,fa0;a'owGiftpkd;& xdyfwef;&mxl;wm0efrsm; xrf;aqmifaeMuaom tmPmykdifrsm;ESifh wyfrawmfwGif&mxl; wm0efxrf;aqmifaeaom ppfAdkvfcsKyfrsm;u ajr,modrf;qnf;rIrsm; qufvufusL;vGefaeqJjzpfaMumif; owif;&&Sdonf/
arG;jrLa&; ? a&vkyfief;ESifhaus;vufa'ozGHUNzKd;wdk;wufa&; 0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD;AdkvfcsKyfa[mif; OD;tkef;jrifh? tNidrf;pm; AdkvfcsKyfrSL;
BuD; oef;a&T\ teD;uyfukd,fa&;t&m&SdAdkvfrSL;csKyf pkd;&Sdef? wyfrawmfrS'kwd, AdkvfcsKyfBuD;a0vGif? orwkH;0efBuD; AdkvfcsKyfBuD;a[mif;OD;pkd;odef;wkdYu aejynfawmfv,fa0;a'owGifv,fajr{u &maygif;rsm;pGm odrf;,lcJhMuaMumif;a'ocHrsm;xHrSod&Sd&onf/
ajr,modrf;qnf;cHcJh&aom a'ocHawmifolrsm;onftmPmydkifrsm;\ Ncdrf;ajcmufrIrsm;cHae&NyD; awmifolrsm;u if;wkdY\ odrf;qnf;cHxm;&aom ajr,mrsm;wGif 0ifa&mufxGef,ufpkdufysKd;aomtcg w&m;pGJ&ifqdkif&NyD; v,form;wcsKdUrSm axmifuscHcJh&aMumif; v,fa0;NrdKUe,frSv,form;ta&; ulnDaqmif&GufaeolOD;at;aomifu {&m0wDodkYajymonf/
v,fa0;NrdKUe,f opfBudrf;tkyfpk Mumuef
aus;&GmwGifaexdkifol OD;jrifhxGef;onf if;ykdifqkdifaom v,fajr 2 {u todrf;cHcJh&NyD; ,if;ajray:wGif 0ifa&mufxGef,uf&ef BudK;pm;rIaMumifhv,fa0;NrdKUe,fw&m;Hk;wGiftrI&ifqkdifcJh&um w&m;kH;uykdifeufusL;ausmfrIjzifhOD;jrifhxGef;udkaxmif'Pf2 v csrSwfcJhonf/ ]]ppfbufuyk*KdvfawG&JU ajrawGu aemufqHk;rSm pD;yGm;a&;orm;awGvufxJa&mufoGm;NyD; usaemfwdkYa'ocHawGeJYajrydkifqkdifrItjiif;yGm;wmawGjzpfw,f/aemufqHk; ajrodrf;qnf;cHxm;&wJha'ocHawGjzpfwJhusaemfwkdYyJw&m;HI;NyD; axmifawGusukefwmyJ}}[kOD;jrifhxGef;u qkdonf/
orwHk;0efBuD; AdkvfcsKyfBuD;a[mif; OD;pdk;odef;onf ajr,modrf;qnf;olrsm;wGif wOD; tygt0ifjzpfNyD; 2008 ckESpf? Mo*kwfv aejynfawmf
v,fa0;NrdKUe,fatmifcsrf;om&yfuGuf&Sdv,f,majr 35 {u odrf;,loGm;cJhonf[kv,fajrtodrf;cHcJh&olv,form; OD;aZmf0if;u ajymonf/ 0efBuD; OD;pdk;odef; odrf;,loGm;cJhaom v,fajrrsm;ESifhywfoufNyD; jynfaxmifpkvTwfawmfv,f,majrESifhtjcm;ajrrsm; odrf;qnf;cH&rIpHkprf;a&;aumfr&SifodkYajr,mykdif&Sifrsm;u wifjywdkifMum;rIrsm; &SdcJhaomfvnf; ,cktcsdeftxdwpkHw&m ta&;,laqmif&GufrIr&Sdao;[kod&Sd&onf/
]]ajrtodrf;rcH&cifu pyg;? yJpif;iHk? BuHwdkYpdkufw,f/ usaemfwdkYem;u oMum;pufudk BuHoGif;&w,f/ 2008 ckESpfrSmusaemhf ajrawGudkNcHpnf;dk; 3 Budrfawmifvmumw,f/ tJ'DtcgusrS NcHpnf;dk; vmvkyfwJholawGu rif;ajrudkAdkvfcsKyf pdk;odef;u odrf;vdkufNyDvdkYajymrS ajrtodrf;cH&rSef;odw,f]][kv,fajrtodrf;cHcJh&olOD;aZmf0if;uajymonf/
aejynfawmf v,fa0;NrdKUe,f aygufNrdKifaus;&Gmtkyfpka&Tjynfomaus;&Gm? tifwkdif;om&GmwkdYwGif0efBuD; OD;tkef;jrifh? 'kwd,AdkvfcsKyfBuD;
a0vGifESifhAdkvfrSL;csKyfpdk;&SdefwdkYu ajrodrf;,lrIrsm;jyKvkyfcJhaMumif;? 'kwd,AdkvfcsKyfBuD; a0vGifuodrf;qnf;xm;aom ajr,mwcsKdUukdrlvykdif&SifxHjyefvnfay;tyfrI&SdcJhaMumif; v,fa0;NrdKUe,frS v,form;ta&; ulnDaqmif&GufaeolOD;at;aomifu {&m0wDodkYajymonf/
v,fa0;NrdKUe,f? aygufNrdKifaus;&Gm tkyfp?kydef;acsmif;&Gm&Sd,majr 26 {uudk 2012 ckESpf?ZGefvwGif0efBuD; OD;tkef;jrifhu odrf;qnf;cJhNyD;aygufNrdKifaus;&Gm tkyfcsKyfa&;rSL;u ,if;ajray:wGif pkdufysKd;rIqufrvkyf&ef wm;jrpfcJhaMumif;v,fajrtodrf;cH&ola':&ifjru {&m0wDowif;XmeokdYajymonf/
]]tkyfcsKyfa&;rSL;u olYHk;udkac:NyD; qufvkyf
&ifaxmifcsr,fvdkYNcdrf;ajcmufw,f/ 'gayr,fhusrwdkYqufvkyfvdkufwm 2012 ckESpfusrSvHk;0vkyfvdkYYr&awmhwm}}[ka':&ifjru ajymjyonf/
aejynfawmfv,fa0;NrdKUe,faygufNrdKifaus;&Gmtkyfpk tifwdkif;om&GmwGifvnf; tNidrf;pm;AdkvfcsKyfrSL;BuD; oef;a&T\ ukd,fa&;t&m&SdAdkvfrSL;csKyfpkd;&Sdefu v,fajrodrf;,lcJhNyD; v,fajrrsm;odrf;qnf;cH&rIESifhywfoufNyD; AdkvfrSL;csKyfpdk;&SdefESifhv,form;rsm;tMum; tjiif;yGm;cJhaMumif;?2013 ckESpfZlvkdifv 6 &ufaeYwGif AdkvfrSL;csKyfpkd;&Sdefu a'ocHv,form;rsm;ukdodrf;,lxm;aom v,fajrrsm;udkr0ifa&muf&efaoewfjyNcdrf;ajcmufcJhaMumif; od&Sd&onf/
]]'Da'orSm AdkvfcsKyfawGajrodrf;wmawmhvHk;0rcHEkdifbl;/ olwdkYrSm q,foufpm;rukefatmif ydkufqHu csrf;omNyD;om;/ tckvdkajrpm&if;eJYaygif;NyD; vlvnfvkyfwmrsdK;udkawmh&atmif Oya'eJYtnD azmfxkwfoGm;r,f}} [kOD;at;aomifu ajymonf/
xdkYjyifv,fa0;a'owGiftajcpdkufvsuf&Sdaom wyfr (604) ? (605) ? cv& (414) wyf
rsm;u v,fajrrsm;odrf;,lcJhNyD; a'ocHv,form;rsm;ESifh ajr,mykdifqkdifrIrsm; tjiif;yGm;vsuf&SdaMumif; od&Sd&onf/
aejynfawmfv,fa0;a'owGif AdkvfcsKyfrsm; ajrodrf;,lonfqkdaom wkdifMum;rIrsm;ESifhywfoufNyD; vTwfawmfv,f,majrESifhtjcm;ajrrsm; pHkprf;ppfaq;a&; aumfr&SifxHodkY wkdifMum;rIrsm;&SdaeNyD; ajrodrf;,lonf[kwkdifMum;cH&olrsm;wGiforwOD;odef;pdefrSp vTwfawmf\ v,fajrpHkprf;a&; aumfr&SifOu| OD;wifxGwftqkH; yg0ifonf[kwkdifMum;xm;aomaMumifhIyfaxG;rIrsm; jzpfay:aeaMumif; vTwfawmfv,f,majrESifhtjcm;ajrrsm; pHkprf;ppfaq;a&;aumfr&SiftzGJU0ifjynfolUvTwfawmfukd,fpm;vS,f
OD;rif;olu ajymonf/]]wdkifpmawGxJrSm orwBuD;vnf;ygw,f/
usaemfwdkYaumfr&SifOu|vnf; ygw,f/ orwHk;0efBuD; OD;pdk;odef;vnf;ygw,f/ ajrodrf;wmutrsdK;rsdK;jzpfaew,f/ v,fqnf0efBuD; OD;jrifhvdIifusawmholu0efBuD;XmetwGufodrf;wm/ avsmfaMu;udpawGudktpdk;&u yGifhvif;jrifompGmcsrjycJhawmhrajyvnfawmhbJtckvdkjyemawGwufwm/ aejynfawmfwcsKdUae&mawGrSm umvaygufaps;xuf ydkay;NyD; 0,fwmvnf;&Sdw,f/odrf;wmvnf;&Sdw,f/ tckajrodrf;rIawGtm;vHk;udk'korw OD;PfxGef; OD;aqmifwJhajr,mpDrHcefYcGJrIaumfrwDu ajz&Sif;ay;vdrfhr,f}} [kOD;rif;olu qdkonf/
v,fa0;a'o&Sdajr,mrsm;udkAdkvfcsKyfrsm;u twif;t"r odrf;,lcJhjcif;rsdK; r[kwfbJEkdifiHawmfu rnfolrSvkyfudkifjcif;r&Sdonfh ajrvGwfajrdkif;rsm;udktcsdK;us cGJa0ay;cJhjcif;jzpfaMumif;? odkYaomfa'ocHrsm;\ wdkif;Mum;csufrsm;&SdvmonfhtwGufvTwfawmfv,fajraumfr&Sif\ wdkufwGef;rIaMumifhaejynfawmfaumifpDu
aejynfawmfwGif AdkvfcsKyfrsm; ajrodrf;rI qufvufusL;vGefLand Confiscation
,if;jyemudk0ifa&mufajz&Sif;vsuf&SdNyD; EkdifiHydkifowif;pmxJwGif w&m;0if aMunmNyD;jzpfaMumif; arG;jrLa&;? a&vkyfief;ESifhaus;vufzGHUNzdK;wdk;wufa&; 0efBuD;Xme 0efBuD; OD;tkef;jrifhu{&m0wDowif;XmeodkY ajymonf/
]]usaemf'kAdkvfcsKyfBuD;b0u v,fajrvkyfydkifcGifh 17 {uavmuf&xm;w,f/ tJ'DrSmwefzdk;jrifhwJhtifyif? uRef; ? ysOf;uwdk;awGpdkufw,f/ ESpf&SnfyifawGaygh / aemufydkif; 2010a&G;aumufyGJNyD;awmhusaemftpdk;&tzGJUxJa&mufvmwJhaemufydkif; wdkifpmawGwufvmw,f/ pmawGu vTwfawmfudkvnf;a&mufvmw,f/tJ'geJYaejynfawmfaumifpDu 0if&Sif;ay;w,f/ tJ'geJYusaemfhHk;tzGJUrSL; OD;vSxGef;udkvTwfNyD; rif;oGm;
&Sif;vdkufqdkcdkif;vdkufwm/ usaemfNcHudk15 {uyJcwfxm;wmyg/ tJ'DjyemawGu tckNyD;oGm;ygNyD/ usaemfawmh'DvdkyJodxm;w,f}}[kOD;tkef;jrifhu qdkonf/
xdka'owGifAdkvfcsKyfrsm; ae&m,lxm;onfrSm rSefuefaomfvnf; jyemrsm;udkpepfwusajz&Sif;ay;cJhaMumif;? ,if; ajr,mjyemrsm;aMumifh'kwd, AdkvfcsKyfBuD; a0vGif? AdkvfrSL;csKyfpdk;&Sdef? OD;pdk;odef;ESifhtjcm;AdkvfcsKyfrsm;rSm pdwfxdcdkufrIrsm; jzpfcJhaMumif; od&onf/
]]udkpdk;odef;qdk a&SmhcfjzpfoGm;ao;w,f/AdkvfrSL;csKyf pdk;&SdefqdkaoewfawGbmawGawmifxkwfcsdefw,fvkdYMum;w,f/ 'kwd, AdkvfcsKyfBuD;a0vGifuawmholYajrawGu bkef;BuD;ausmif;eJYeD;aevdkYjyefay;vdkufovdkawmifMum;w,f/ ajrudpawGu usaemfwdkYawmfawmfrsm;rsm;vdkuf&Sif;ay;NyD;ygNyD}} [k0efBuD; OD;tkef;jrifhu {&m0wDowif;XmeodkYajymonf/
aejynfawmfv,fa0;a'orSodrf;qnf;NcHcwfxm;aom v,fajrrsm;/"mwfyHk-xufEdkifaZmf^TheIrrawaddy
8/13/2019 The Irrawaddy Vol 1, No 2
12/60
Special Report
rdk;
tmPm&Sifrsm;ESifh
1958 ckESpfazazmf0g&DvrSmawmh&efukefudkvmzdkYtrdefYpmwapmifAdkvfBuD;oef;a&TvufcH&&SdcJhygw,f/ olY&JUwm0eftopfuawmhpdwf"mwfppfqifa&;XmerSm wm0efxrf;aqmif&if; OD;apmOD;eJYOD;cspfvdIifwdkY&JU vufatmufrSm avhvmoif,lzdkYygyJ/
tJ'DtcsdefrSm jrefrmppfwyf&JU wyfrSL;awG[m tpdk;&opfwckxlaxmifEdkifzdkYAdkvfcsKyfae0if;rSm tpDtpOf&SdwJhtaMumif; 1956 ckESpfrdwDvmrSm jyKvkyfcJhwJhwyfrSL;nDvmcHtNyD;rSmuwnf;uodaeMuygNyD/ 'gutmPmodrf;rIwckrjzpfvmrDvkyf&r,fhtaMumif;vnf; jzpfygw,f/
wu,fawmhAdkvfcsKyfae0if;[m Ak'0g'udka&m? qdk&S,fvpf0g'udkyg ,HkMunfouf0ifolr[kwfygbl;/ 'gayr,fh tmPmudk &,lNyD;wJhaemufEdkifiHudkOD;aqmifxdef;csKyfzdkYEdkifiHa&;t,l0g'wckolu &SdcsifcJhygw,f/ 'gaMumifh ppftmPm&Sif0g'eJYqdk&S,fvpftawG;tjrifawGjyefYyGm;xGef;um;vmapzdkY AdkvfrSL;BuD;boef;? OD;apmOD;eJY OD;cspfvdIifwdkYudktxl;tm;xm;cJhw,f/ oleJYol,HkMunfwJhvkyfazmfudkifzufawGuvnf; qdk&S,fvpf0g'[m wdkif;jynfrSm pwifusifhoHk;zdkYtaumif;qHk;t,l0g'vdkY,HkMunfowfrSwfcJhMuygw,f/
'gayr,fhrmhufpf0g' tawG;tac:awGudkxyfwlul;NyD; tJ'Dvrf;pOftwdkif; vkyfcJhwJh ArmjynfuGefjrLepfygwD&JU rSm;,Gif;rIrsKd;xyfjzpfvmrSm
rvdkcsifbl;vdkYAdkvfcsKyfae0if;u OD;apmOD;eJYOD;cspfvdIifudkajymcJhygw,f/ Ak'bmomudkEdkifiHawmfbmomtjzpfowfrSwfzdkYBudK;pm;cJhwJh0efBuD;csKyfOD;Ek&JU vrf;pOfudkvnf; olurvdkufcsifygbl;/
jrefrmEdkifiHom; trsm;pku Ak'bmomjzpfaewJhtwGufolY&JU EdkifiHa&;oabmw&m;topfrSm
Ak'bmom tawG;tac:vnf; yg0ifapcsifjyefygw,f/ 'gaMumifholu OD;apmOD;eJYOD;cspfvdIifudkAk'bmom ,HkMunfrIeJYaygif;pyfxm;NyD; jrefrmh,Ofaus;rI? jrefrmhvlrItodkif;t0dkif;eJYvdkufavsmnDaxG&Sdr,fhqdk&S,fvpfoabmw&m;wcka&;qGJzdkYawmif;qdkcJhw,f/ aemufqHk;&v'ftajztaeeJYuawmhtv,ftvwfvrf;pOfvdkYOD;apmOD;urdwfqufcJhwJh ]]jrefrmhqdk&S,fvpfvrf;pOf}} ay:xGufvmcJhygw,f/
vli,ft&G,fyJ&Sdao;wJh AdkvfBuD;oef;a&T[m OD;apmOD;eJYtwl&SdpOfrSmvnf; tqifajycJhw,fvdkYod&ygw,f/ odyfrMumcifrSmyJol[m
pdwf"mwfppfqifa&;Xme&JU wdkif;tqifh tBuD;tuJtjzpf rEav;udk ajymif;a&TUwm0efxrf;aqmif&ygw,f/ tJ'Dtcsdefu jrefrmEdkifiHrSmawmifydkif;wdkif;eJYajrmufydkif;wdkif;&,fvdkYppfwdkif;2 wdkif;yJ&Sdygw,f/ 1959 ckESpfrSmawmhAdkvfcsKyfBuD;ae0if;u AdkvfrSL;BuD;pef;,kudkAdkvfBuD;oef;a&Twm0efusaewJhajrmufydkif;wdkif;ppfXmecsKyfwdkif;rSL;tjzpfajymif;a&TUcefYxm;vdkufygw,f/ AdkvfrSL;BuD;pef;,k&JU vufatmufrSm wm0efxrf;aqmifcsdefrSm AdkvfBuD;oef;a&T[m olY&JU txufvlBuD;eJYvkyfief;cGifqufqHa&;rsKd;yJ&SdcJhw,fvdkYOD;cspfvdIifu jyefajymjyygw,f/
1962 rwfvrSm AdkvfcsKyfBuD;ae0if;u oltapmBuD;uwnf;u pDpOfxm;wJhtwdkif;yJOD;Ek&JU
tpdk;&udkjzKwfcsNyD; tmPmodrf;,lvdkufygw,f/ZlvdkifvxJ a&mufwJhtcg AdkvfcsKyfBuD;ae0if;OD;aqmifwJh awmfvSefa&;aumifpDu ]]jrefrmhqdk&S,fvpfvrf;pOfygwD(BSPP)}} zGJUpnf;aMumif;aMunmvdkufygw,f/ tzGJU0ifawGuawmhAdkvfcsKyfBuD;ae0if;eJYolYudkopmcHwJhwyfrSL;awGygyJ/
aemufESpfrSmawmh AdkvfrSL;BuD; pef;,kuAdkvfBuD;oef;a&Tudk&efukefqifajczHk;u r*Fvm'HkrSm topfzGifhvSpfvdkufwJhA[dkEdkifiHa&;odyHausmif;udkydkYvdkufwJhtwGuftJ'DrSmwm0ef,laewJholY&JUq&ma[mif;awGjzpfwJh OD;apmOD;? OD;cspfvdIifwdkYeJY1963 ckESpf'DZifbmvtwGif;rSm jyefvnfqHkawGUcJhygw,f/ A[dkEdkifiHa&; odyHausmif;udk 1971ckESpfrSm A[dkEdkifiHa&;wuodkvftjzpftqifhjrifhcJhygw,f/
AdkvfBuD; oef;a&Tu EdkifiHa&;ordkif;Xme&JUXmerSL;tjzpfwm0ef,l&ygw,f/ olY&JUwm0efuygwDau'gtopfawGudkEdkifiHa&;ordkif;eJYjrefrmh
qdk&S,fvpfvrf;pOfudk oifMum;ay;zdkYyg/ tJ'Dtcsdefu oabmw&m;udk emr-lyvdkYodMuygw,f/ emr qdkwm vlom;wdkY&JU pdwfykdif;qdkif&mudkqdkvdkNyD;awmhlyuawmh kyfydkif;eJY oufqdkifygw,f/ Ak'bmomrSm emreJY ly[m oD;jcm;pDr[kwfbJ tjyeftvSefrSDcdkaeMuygw,f/ emr-ly (emrfeJYkyf) aygif;pyfvdkYouf&Sdvlom; jzpfygw,f/
AdkvfBuD;oef;a&Tu reufwdkif; oifwef;awGrSm pmoifwJhtcgrSm vli,fppfAdkvfav;[m Adkvfoifwef; umvawGueJYodyfNyD;ajymif;vJvmwmr&Sdbl;vdkYOD;cspfvdIifu oHk;oyfygw,f/ wcgw&H
awG&Gmaumif;&GmaeEdkifwJh1953 ckESpfZlvdkifvtwGif;u aeYwaeYrSm'kwd,Adkvfoef;a&TtrSwf(1) ajcjrefwyfrrSm pwifwm0efxrf;aqmif
ygw,f/ wdkif;&if;om; vufeufudkifawGeJY &ifqdkifwdkufcdkufzdkY u&ifjynfe,feJY&Srf;jynfe,fawGudkc&D;xGufcJh&NyD; t&m&Sdtawmfrsm;rsm;uawmhAdkvfoef;a&T[mwdkufyGJ0ifzdkYwGefYqkwfaewwfwJht&m&Sdwa,mufvdkYajymMuygw,f/ aemuf5ESpfMumwJhtcgrSmawmhol[m AdkvfBuD;tqifhudkwufvmygw,f/
1970 ausmfESpfawGtwGif;rSmawmhAdkvfcsKyfBuD;ae0if;[m ppfwyf&JU cdkifcdkifrmrmausmaxmufaemufcHay;rIudkqufvuf&&Sdxm;qJjzpfayr,fhjynfolMum;rSm a&yef;pm;rIuawmhavsmhusvmcJhygw,f/
1974 eJY 1976 ckESpfawGrSm&efukefNrdKU vrf;awGay:rSmqEjyrIawGay:aygufcJhygw,f . . .
tdEd,0efBuD;csKyftif'D,m*EDESifhOD;ae0if;awGUqHkpOf/
"mwfyHk-Photodivision.gov.in
8/13/2019 The Irrawaddy Vol 1, No 2
13/60
13
jrefrmhwyfrawmf tydkif;(2)Adkvfae0if; wif;usyfpGm csKyfudkifvmjcif;
atmifaZmf
Politics
atmifaZmfonf
{&m0wDowif;Xmeudk
wnfaxmifoljzpfonf/
oifwef;om;awG[m oleJYajymqdkqufqH&mrSmuarmufur jzpfrIawGvnf; awGUcJh&ygw,fwJh/AdkvfBuD;oef;a&T[m olY&JU EdkifiHa&;t,ltqudkxkwfazmfajymqdkcJayr,fhOD;cspfvdIifuawmholYudkvufawGUusol? rsKd;cspfpdwf&Sdol? jrefrmhqdk&S,fvpfvrf;pOfudkopm&SdwJhaemufvdkufwOD;vdkY,HkMunfxm;cJhygw,f/
yHkrSeftm;jzifhAdkvfBuD;oef;a&T[m olY&JUraus
eyfcsufawGudkxkwfazmfajymjcif;uaea&SmifMuOfwwfayr,fh&mxl;jrefjrefwufzdkYtcGifhtvrf;ydkaumif;wJhwdkufcdkufa&;wyfawGqDudkjyefajymif;csifw,fqdkwmudkawmh ajymcJhygw,f/ olYqEawG1969 ckESpfZefe0g&DvrSm jynfhpHkcJhNyD; u&ifjynfe,frSm&SdwJh trSwf (77) ajcjrefwyfrudkAdkvfrSL;&mxl;eJYajymif;a&TUwm0efxrf;aqmif&ygw,f/ tJ'Dwyf&if;eJYtwl{&m0wDjrpf0uRef;ay:a'o? yJcl;dk;r? u&ifjynfe,feJYrGefjynfe,fawGudkvSnfhvnfoGm;cJh&ygw,f/
rGefjynfe,frSm AdkvfrSL;oef;a&T[m olY&JUb0Muifazmfjzpfvmr,fha':BudKifBudKifeJYqHkpnf;cJh&NyD; csufcsif;vdkvdkyJcspfuRrf;0ifoGm;Muw,fvdkYqdkygw,f/ a':BudKifBudKif[m arG;csif; 11
a,mufrSm 'kwd,ti,fqHk;orD;jzpfNyD;awmholYzcifOD;MuLwifu wkwfvlrsdK; ppfppfjzpfNyD; rdcifa':zGm;aruawmhytdkY0ftrsdK;orD;yg/ a':zGm;ar[m vli,fppfAdkvfav;udkrodygbl;/ 'gayr,fhppfHk;rSm&SdwJholY&JUtquftoG,fawGuaewqifhAdkvfrSL;oef;a&T&JU aemufcHtaMumif;udk pHkprf;MunfhNyD;wJhtcgrSmawmholYorD;eJYvufxyfcGifhjyKvdkufygw,f/
1969 ckESpf'DZifbmvrSmawmh&efukefppfHk;csKyfudkajymif;a&TUvmNyD; ppfOD;pD;rSL; ('kwd,wef;) wm0efeJY {&m0wDjrpf0uRef;ay:a'oeJY&cdkifjynfe,fu ppfqifa&;awGudkwm0ef,lpDrHcefYcGJ&ygw,f/ tJ'Dtcsdefwkef;u jrpf0uRef;ay:u vufeufudkifolykefawGudkwdkufxkwfzdkYeJY&cdkifjynfe,feJY jrpf0uRef;ay:Mum;u &efolawG&JUqufoG,frIudkjzwfawmufypfEdkifzdkYtwGufjrefrmppfwyfu ]]a&Tvif;,kefppfqifa&;}} udkqifETJaecsdefjzpfygw,f/
AdkvfrSL;oef;a&TeJY ppfHk;csKyfu OD;pD;t&m&SdawG&JUtvkyf[m orm;dk;usyJjzpfayr,fhpdwf0ifpm;p&maumif;wJhwm0efawGvnf; tJ'Dtcsdefu &Sdaeygao;w,f/ pdwfxm;El;nHhyHk&wJhAdkvfrSL;
csKyfpef;,k[m tvkyfBudK;pm;oljzpfayr,fholwyg;tay: ,HkrSm;oHo, BuD;rm;wwfolvnf;jzpfygw,f/ olu a&SUwef;uydkYvdkufwJhpmawGeJYrdom;pk&JUpmawGudk ppfOD;pD;rSL; ('kwd,wef;)awGuzwfNyD; tE&m,f&SdEdkifwJhpmudkapmifhMunfhapcsifygw,f/ wcgwav oHo,&SdwJhpmawGudkzGifhazmufppfaq;zdkYt&m&SdawGudkTefMum;wwfygw,f/ wyf&if;wyfzGJUawGeJY a&SUwef;e,fajr
twGif;udkydkYwJhpmawGudkawmifrSolu 'Dvdkvkyfapcsifygw,f/1970 ausmfESpfawGtwGif;rSmawmhAdkvfcsKyf
BuD;ae0if;[m ppfwyf&JU cdkifcdkifrmrm ausmaxmufaemufcHay;rIudk qufvuf&&Sdxm;qJjzpfayr,fh jynfolMum;rSm a&yef;pm;rIuawmhavsmhusvm cJhygw,f/ 1974 eJY1976 ckESpfawGrSm &efukefNrdKUvrf;awGay:rSm qEjyrIawGay:aygufcJhygw,f/ yxrwcku tvkyform;ta&;tcif;jzpfNyD; aemufwckuawmh ukvor*twGif;a&;rSL;csKyfa[mif; OD;oefYuG,fvGef&muae pwifjzpfyGm;cJh&ygw,f/
AdkvfcsKyfBuD;ae0if;eJY OD;oefYqdkwmu rwlnDwJhurmawGrSm aexdkifMuolawGvdkYajymEdkifyg
w,f/ AdkvfcsKyfBuD;ae0if;u wuodkvfu xGufcJh&oljzpfNyD;awmhppfwyftmPmodrf;rIudkOD;aqmifcJhwJh ppfacgif;aqmifjzpfygw,f/ ausmif;q&mwa,mufjzpfcJhzl;ovdk? AdkvfcsKyfBuD;ae0if; jzKwfcscJhwJh0efBuD;csKyfa[mif; OD;Ek&JUvufatmufrSmwm0efxrf;aqmifzl;wJhOD;oefYuawmhtrsm;uav;pm;MuwJhoHwrefwOD; jzpfygw,f/ wcgwkef;u e,l;a,mufrSm&SdwJhHk;uae rdcifEdkifiHcPjyefvmwJh OD;oefYudkawGUqHkzdkY AdkvfcsKyfBuD;ae0if;u jiif;qefcJhygw,f/ AdkvfcsKyfBuD;wifOD;uawmhawGUqHkcJhNyD; OD;oefYudkcsufcsif;av;pm;oGm;wJhtwGufAdkvfcsKyfBuD;ae0if; a'gowBuD;jzpfcJhw,fvdkYvnf; od&ygw,f/
1974 ckESpfe,l;a,mufNrdKUrSm OD;oefYuG,f
vGefawmholY&JU kyftavmif;udkoN*K[fzdkYtwGufjrefrmEdkifiHudkjyefvnfo,faqmifvmwJhtcgrSmOD;ae0if;u EdkifiHawmfpsmyetjzpfusif;ycGifhrjyKcJhygbl;/ tavmif;udkjyefo,fvmwm[m w&m;r0ifbl;? o,fvmcJh&ifvnf; OD;oefY&JU usef&pfolrdom;pkawGudkta&;,lvdrfhr,fqdkwJhoabmrsKd;
tpdk;&tmPmydkifawGu t&dyft>rufjyocJhwmrsKd;awGawmifrS&SdcJhygw,f/
'gaMumifhausmif;om;awGu a'goxGufNyD;OD;oefY&JU acgif;wvm;udk &efukefwuodkvfudko,faqmifoGm;cJhMuygw,f/ tajctaeuvnf;tpdk;&qefYusifa&; pkHk;rItoGifudkcyfjrefjrefyJajymif;oGm;NyD;awmhOD;oefYudkta&;xm;av;pm;*kPfjyKay;zdkYolwdkYuawmif;qdkMuygw,f/ aemuf
qHk;rSmawmhAdkvfcsKyfatmifqef;eJYolY&JU0efBuD;awGtygt0ifxif&Sm;wJhacgif;aqmifawGudkjrKyfESHxm;wJh a&Twd*HkapwDajc&if;rSm txdrf;trSwftaqmuftODaqmufvkyfay;zdkYoabmwlvdkufygw,f/
'gayr,fh tpGJtvrf;BuD;wJhausmif;om;wzGJUu jiif;y,fvdkufNyD; OD;oefY&JU kyfuvmyfudkNzdKcszsufqD;cHcJh&wJhausmif;om;or*taqmuftODwnf&Sd&mrSm jrKyfESHzdkY qHk;jzwfcJhMuygw,f/rMumcifrSmyJtajctaeawGu ydkIyfaxG;vmcJhygawmhw,f/
tydkif; (3) udkqufvufazmfjyygrnf/
{&m0wDr*Zif;wGiftcef;qufazmfjycJhaom atmifaZmf\
Dictators: A Story of Burmas Military
RulersudkEdkifrif;oGifqDavsmfatmifbmomjyefqdkygonf/
wkwforw wdefYa&SmifzdefESifhvnf; w&if;wESD;/
"mwfyHk-www.idcpc.org.cn
tumtuG,frJh awmqifdkif;rsm; pm-14
ra';uRef;ay:u tem*wfrJh b0rsm; pm-16
Nidrf;csrf;a&;udk wrHwkwfNyD pm-18
8/13/2019 The Irrawaddy Vol 1, No 2
14/60
14 TheIrrawaddyV o l . 1 , N o . 3Special Report
'dkufOD;NrdKUe,ftifwdkif;&Gma[mif; *kHnif;wef;acsmif;twGif;&SdtowfcHvdkuf&onfhawmqifdkif;\tdk;pkudk2013 ckESpfpufwifbmvtwGif;u awGU&pOf/
&ef
paevif;^'dkufOD;
Wildlife
abmeD&GmteD;? abmeDqnfBuD;eJY 5 rdkifywfvnftuGmta0;rSm 2013 ckESpf? {NyDvavmufuae atmufwdkbmvavmuftxdolodoavmufawmqifkdif; taumif20 ausmfqifrkqdk;wdkY&JUowfjzwfrIudkcHvdkuf&wJhtaMumif;ajymjyw,f/
vGefcJhwJhatmufwdkbmvtwGif;u awmxJudkjzwfavQmufoGm;&ifawmqifkdif;awG&JUtkd;awGudkawGUcJh&NyD; olYwwfuRrf;orQeJYajryHka&;qGJNyD; rSwfwrf;wifxm;cJhw,f/ 'DawmxJrSm xif;ckwf? rD;aoG;zkwfoGm;MuwJholwdkY&Gmom;awGuvnf; qifrkqdk;rsm;eJY BuHKawGUcJhMu&yHk? qiftkd;
awGudkjrifawGUcJhyHkawGudkOD;jrifha0udkvmajymjy&ifvnf; oluolYajryHkav;xJrSm xnfhoGif; rSwfwrf;wifvkdufw,f/
]]teD;pyfqHk;ajym&&ifabmeDqnfeJY 5 rdkiftuGmavmufrSm atmufwdkbmvu avmavmvwfvwf towfcH&wJh qifaygufuav;waumifudkusaemfoGm;Munfhawmhtom;awmifrusao;? tkd;ray:ao;bl;/ towfcH&wm&ufydkif;avmuftwGif;ujzpfrSm usdef;aow,f/qifdkif;awGudkowfNyD; ta&jym;eJYtpG,fawGudk'DabmeDqnfxJu pufavSeJYwqifho,fvmMuNyD; &efukef - aejynfawmftjrefvrf;uaeyJo,fMuwm}} vdkYolu vrf;avQmuf&if; ajymjyw,f/
'gawmifrSolrMum;vdkufwJh? olra&mufcJhwJhae&mawGrSm qifdkif;awGxyftowfcH&EdkifwmawG&SdaeOD;r,fvkdY OD;jrihfa0u qufajymw,f/
c&D;qufoGm;wJhtcg yJcl;kd;rxJu tifwdkif;&Gma[mif;udkjzwfpD;wJh*Hknif;wef;acsmif;av;xJrSmawmhqifkdif;tdk;pkBuD;udk jrifvdkuf&w,f/qifdkif;OD;acgif;tdk;u usnfqef&mudkTefjy&if; 'g[m awmolawmifom;awGtoHk;jyKwJhvufvkyfwlrD;'Pf&m r[kwfbl;vdkYOD;jrifha0u
qdkygw,f/vuf&Sd jrefrmEdkifiHrSm awmqifkdif;awGusufpm;rI trsm;qHk;a'oawGuawmh yJcl;kd;rrSm jzL;? om,m0wDESifh awmifil? &cdkifkd;rwavQmuf? weoFm&Dawmifwef;wGif a&;ESifhxm;0,fNrdKU&SdawmwGif;rsm;? &Srf;ukef;jyifjrifhwdkYrSmtrsm;qHk; usufpm;vsuf&Sdaew,fvdkYESpfaygif;20 ausmfwm0efxrf;aqmifcJhaom opfawmt&m&Sda[mif;? rHk&Gmcdkiftavmif;awmfuyopfawmBudK;0dkif;\ NrdKUe,ftkyfcsKyfa&;rSL; OD;ausmfjrifhu {&m0wDudkajymjyw,f/
tJ'DtxJrSmrSyJcl;kd;ru awmqifkdif;awGtrsm;qHk; usufpm;MuwJhe,fajrjzpfovdkawmqifdkif;awGowfjzwfcH&rIvnf; trsm;qHk;jzpfwJhae&mvdkY oluqufajymw,f/
]]qifdkif;awGudk umuG,fzkdYrSmu vuf&Sdtcsdeftxd tpdk;&ydkif;ua&m? yk*vduydkif;uygbmrS xdxda&mufa&muf rvkyfEdkifao;bl;/t&ifu qifukefoG,fwmqdkvdkYtpG,favmufyJ&SdcJhwm/ tckawmhom;a&udkyg ukeful;Muw,f/tckaemufqHk;owif;t& qifayguft&SifawGygukeful;Muw,f}}vdkY Wildlife ConservationSocietytzGJU&JU jrefrmEdkifiHwm0efcHawmqifdkif;umuG,fa&; vkyfudkifaeol a'gufwmapmxl;omzdk;u {&m0wDudkajymjyw,f/
a'gufwm apmxl;omzdk;u wcsdefwkef;uopfawmXmeuae tavmif;awmfuy opfawmBudK;0dkif;&JU tkyfcsKyfa&;rSL;tjzpfwm0efxrf;aqmifcJhNyD;aemuf0efxrf;b0uae xGufvmNyD;Wildlife Conservation SocietytzGJU&JU jrefrm
EdkifiHwm0efcHtjzpf awmkdif;wd&pmefrsm; umuG,fxdef;odrf;a&;udkvkyfudkifcJhwJholyg/ ,cifESpfrsm;u jrefrmEdkifiHrSm rsdK;wkH;aysmufuG,fvkeD;ygjzpfaewJh[l;aumif;usm;rsm;udktxl;jyK vkyfaqmifvmcJhNyD;aemuf2013 ckESpfrSm awmkdif;qifrsm; umuG,fxdef;odrf;zdkYWildlife Conser-
vation SocietytzGJU&JU tpDtrHeJY pwifvkyfaqmifaewJholwOD;jzpfygw,f/
2013 ckESpfEdk0ifbmvrSmWildlife Con-servation SocietytzGJUu awmkdif;qifawGeJYywfoufNyD; pm&if;twdtus aumuf,lEdkifzdkYtavmif;awmfuy opfawmBudK;0dkif;rSmtar&duefEdkifiHu uRrf;usifynm&Sif? qiftxl;jyK avhusifhoifMum;xm;wJhawmvdkufacG;awGeJYtwlpDrHcsufpwiftaumiftxnfazmfaeygNyD/
'ghtjyifawmqifdkif;rsm; &Sm;yg;vm&onfhaemufxyf taMumif;t&if;wcku opfawmjyKef;wD;rIjzpfaMumif;? opfrsm;udktvGeftuRHxkwf,ljcif;? awmif,mpdkufysKd;&efeJYpDrHudef;ajrtjzpfodrf;,ljcif;rsm;aMumifhqifkdif;rsm;u pm;usuf&Sm;yg;um a&TUajymif;&if; e,fpyfeJJYeD;wJhawmawGu qifkdif;awGu wzufEdkifiHxJudkul;oGm;MuwmrsKd;vnf;&Sdw,fvdkYa'gufwm apmxl;omzdk;uqufajymygw,f/
qifukeful;rIrsm;udkxdkif;? vmtdkeJYwkwfrSwqifhOa&myEdkifiHrsm;txdukeful;Muayr,fhjrefrmEdkifiH\ qifxGufukefrsm;udkukeful;&mrSmt"duaps;uGufEdkifiHu wkwfEdkifiHjzpfaMumif;?qifaygufrsm;udkawmhxdkif;EdkifiHokdYt"duukeful;MuNyD; xdkif;EdkifiHwGif c&D;oGm;vkyfief;twGuftoHk;jyKavh&SdaMumif; e,l;a,mufNrdKU tajcpdkufurmhom;&Jwd&pmefrsm; umuG,fxdef;odrf;a&;tzGJU (Wildlife Conservation Society-WCS)rStm&Sa'o wm0efcHMr. Antony J. Lynamu ajymw,f/
]]awmawGrSm qifawG&JUyrmPawG avsmhvmwm? awmawG jyKef;wD;vmwmaMumifhqifawGu olwdkYtwGuf tpmawGudk awmeJYeD;wJhvlawG&JUpdkufcif;awG? v,fuGif;awGtxdqif;&SmvmMuwm/ tJ'DrSmyJvleJYqifawG&JUy#dyuawGjzpfvm Mu&if; qifawG aoqHk;cJh&wmrsKd;vnf;&Sdw,f/ qifkdif;awGudkawmxJrSm jyefxlaxmifzdkYawm t&if;tjrpfawGtrsm;tjym; vkdtyfw,f}}vdkYMr. Antony J. Lynamu qdkygw,f/
'ghtjyifawmkdif; wd&pmefrsm;&JU xGufukefrsm;udkw&m;r0ift"dua&mif;0,fazmufum;aeaom ae&mrsm;rSm &efukefNrdKU&SdAdkvfcsKyfatmifqef;aps;? rEav;NrdKU? wmcsDvdwfNrdKUeJYjr0wDNrdKUwdkYwGifjzpfaMumif; od&ygw,f/ awmqifdkif;rsm;\ xGufukefrsm;tjyiftm&S0uf0H? usm;? usm;opf? ESif;awmifusm;opf? usm;opfeuf? yifv,fvdyfrsm;? ukef;vdyfrsm;? oif;acGcsyfrsm;jzpfaMumif;od&ygw,f/
vuf&Sd jrefrmEdkifiHwGifqifukeful;rIaps;uGufwGif Oya't&ta&;,lrIrsm;uvnf; tzsm;tem;rsm;om jzpfaeNyD; t"duuGif;qufukefonfrsm;? jynfwGif;vufcGJrsm;onfaiGaMu;jzifhOya'\ tjyifbufudka&mufaeaom yHkpHrsKd;jzpfaeaMumif; a'gufwmapmxl;omzdk;u qdkyg
w,f/1988 ckESpfaemufydkif; jrefrmEdkifiHwGifawm
qifkdif;rsm;udkukeful;Muolrsm;wGifatmufajctqifhXmeqdkif&m0efxrf;rsm;\ vufpvufersm;vnf; yg0ifcJhovdk pD;yGm;a&;orm;rsm;\aiGaMu;jzifh tumuG,f,lvkyfudkifcJhrI rsm;pGm
tumtuG,frJh awmqifdkif;rsm;ukefNrdKUeJY 58 rdkifavmufyJa0;wJhyJcl;dk;rawmxJudk&efukef? aejynfawmftjrefvrf;ruaecGJxGufNyD; vrf;avQmuf0ifoGm;wJhwavQmufrSm 'dkufOD;
NrdKUe,f? abmeDaus;&GmrSmaewJhppfom;a[mif;BuD; OD;jrifha0u awmxJrSm awmqifkdif;awGtowfcHae&wJhtaMumif; ajymjyw,f/
"mwfyHkrsm;-a*sydkif^TheIrrawaddy
8/13/2019 The Irrawaddy Vol 1, No 2
15/60
15TheIrrawaddyV o l . 1 , N o . 3 Special Report
towfcH&aom awmqifdkif;tdk;pkudkjyoaepOf/
towfcH&aom awmqifdkif;\OD;acgif;cGHrSusnfqef&m/
yg0ifcJhwmudkawGU&w,fvdkYoluqufajymw,f/]]jrefrmEdkifiHrSm 1988 ckESpfaemufydkif; wuf
vmwJhtpdk;&awGu qifeJYywfoufNyD; bmrStav;xm; rvkyfcJhMubl;/ tcktpdk;&wufvmawmhrSqifawGudkumuG,fxdef;odrf;&aumif;rSef;odvmwm/ qifkdif;ukefoG,frIawGudk wu,f
wrf; tpdk;&udkifwdkifodcJhw,fqkdwm jynfy ynm&SifawG? rD'D,mawGajymrSodMuwm}} vdkYoluqdkw,f/
jrefrmEdkifiHrSm qifkdif;trsm;qHk; usufpm;aom yJcl;dk;rwavQmuf&Sdqifkdif;rsm;udk om,m0wDcdkiftwGif;&SdajrmufZmrPDopfawmBudK;0dkif;twGif;odkYarmif;oGif;&efpDpOfaeaMumif;?weoFm&Dawmrsm;wGifvnf; jrifhrdk&fvufcwfopfawmBudK;0dkif;eJYa&jzLopfawmBudK;0dkif;xJudkarmif;oGif;&efpDpOfaeaMumif; tavmif;awmfuyopfawmBudK;0dkif;\ NrdKUe,ftkyfcsKyfa&;rSL;OD;ausmfjrifhu ajymygw,f/
qifkdif;rsm;udk owfjzwfaom rkqdk;rsm;toHk;jyKrI trsm;qHk;vufeufrsm;u wl;rD;aoewfeJYtqdyfvl;jrm;wdkYjzpfNyD; vufeufudkif
wyfzGJUrsm; usifvnfaom ae&mrsm;wGifawmqifdkif;rsm; &Sm;yg;vmjcif;u vufeufudkiftzGJUrsm;u qifukefoG,frIwGifyg0ifywfoufrIawG&Sdovdk ajrjrKyfrdkif;awGaMumifhvnf; jzpfcJhMu&aMumif; if;u qdkygw,f/
]]weoFm&DbufrSmqdk&if[dk;t&ifyk*vduydkiftjzpfrSwfyHkwifxm;wJhqifawGudkydkif&SifawGudk,fwdkifu xdkif;EdkifiHbufudkoGm;a&mif;vdkufMuwJhjzpf&yfawGvnf;&Sdw,f/ aemufNyD; pm;usufajymif;oGm;wJhtwGuf udk,fhEdkifiHxJuae wjcm;EdkifiHawGbufudka&mufoGm;wmrsKd;vnf;&Sdw,f/xdkif;EdkifiHbufrSm qiftaumifaygufwaumifudkusyfodef; 50 ausmfavmufaps;aygufw,fvdkYMum;w,f}}vdkYOD;ausmfjrifhu qdkygw,f/
awmqifkdif;rsm;udkowfjzwfcJhrIteD;pyf
qHk; rSwfwrf;rsm;t& {&m0wDwkdif;a'oBuD; iykawmNrdKUe,f&Sdqifr? jrpfw&m? qifrHIBudK;0dkif;rsm;&SdawmBuD;? prf;BuD;? awmifacsmif;? ydk;avmif;&Gmrsm;teD;wGif2012 ckESpfMo*kwfvrS2013 ESpfqef;ydkif;txd6 vtwGif; qifkdif; 6 aumifudk owfjzwfNyD; tpG,frsm;,loGm;cJhaMumif;?
tavmif;awmfuy opfawmBudK;0dkif;wGifvnf; 2012 ckESpfESpfv,fydkif;u pG,fpHkqifdkif;waumifudkowfjzwfum tpG,frsm;,loGm;cJhMuao;aMumif; od&ygw,f/
2012 ckESpf pufwifbmvydkif;u yJcl;dk;rwGif qifkdif;rsm;udk owfjzwfaeonfhtwGuf
qifkdif;rsmaMumufvefYum 'dkufOD;NrdKUe,f? abmeDaus;&GmxJodkY jzwfoef;ajy;vTm;cJhaom jzpfpOfvnf; jzpfcJhao;aMumif; abmeDaus;&Gmaea'ocHHOD;jrifha0u {&m0wDodkYajymjyw,f/
vuf&SdyJcl;dk;rwcGifwGifusufpm;aeaomawmqifkdif;rsm; taumif150 cefY&Sdrnf[kcefYrSef;aMumif;? rwfveJY'DZifbmvrsm;wGifabmeDqnfteD;&Sd qm;usufajrokdY qiftaumifa&30 cefYESpfpOfvmwwfaMumif; if;u qufajymw,f/
]]yJcl;dk;xJrSm qifawGudkowfjzwfaewmwae&mwnf;rSmtajccsNyD; owfjzwfwmr[kwfbl;/ awmxJwdk;NyD; ae&mpHkvdkufowfaeMuwm/
usaemfhudkawmxJrSm ]0}O vdkufwl;aewJholawGuawGUcJhw,fvdkY vmajymjyzl;w,f/ yJcl;dk;xJuaumvd,acsmif;zsm;? abmeufacsmif;zsm;? z'dkbufawGtxdoGm;NyD;owfMuwm}} vkdY'dkufOD;NrdKUe,fwGifpD;yGm;a&;vkyfudkifaewJha'ocHudkNzdK;u {&m0wDudkajymjyw,f/
2013 ckESpf atmufwdkbmv twGif;uabmeDqnfwcGif&Sdawmqifkdif;rsm;udkowfjzwfrIwGifyg0ifcJhaom OD;umpifqdkoludkrGefjynfe,f?oxHkNrdKUe,fwGif zrf;qD;&rdxm;NyDjzpfaMumif;'dkufOD;NrdKUe,f&JwyfzGJUrS wyfMuyfBuD; wifOD;u{&m0wDudkajymjyw,f/
jrefrmEdkifiHrSm awmkdif;wd&pmefrsm; w&m;
r0ifa&mif;0,fazmufum;rItwGuf1994 ckESpfwGifOya'jy|mef;cJhNyD; tqdkyg Oya't& zrf;qD;&rdygu axmif'Pf7 ESpfESifhtxufjzpfap? aiG'Pf7 aomif;ESifhtxufjzpfap? 'Pf2 &yfvHk;
jzpfap csrSwfEdkifaMumif; jy|mef;xm;onf/wurmvHk;twdkif;twmt& 2011 ckESpf
twGif; awmqifdkif; 17000 ausmftowfcHae&NyD; urmUqifta&twGuf\ 8 &mcdkifEIef;txd&SdaeaMumif;? wurmvHk;wGifawmdkif;wd&dpmefrsm; towfcHaeMu&NyD; wjznf;jznf;ESifh&Sm;yg;vmaeNyDjzpfaMumif; urmhom;&Jwd&pmefrsm;umuG,fxdef;odrf;a&;tzGJUrStm&Sa'owm0efcHMr. Antony J. Lynamuqdkygw,f/
vuf&SdtcsdefwGif awmqifkdif;rsm;udkumuG,fxdef;odrf;a&;udkOD;pm;ay;vkyfaqmif&efrSmqifdkif;rsm;usufpm;rI twdtusod&ef vkyf&rnfjzpfaMumif;? vuf&Sdtcsdeftxdawmqifkdif;rsm; rnfonfhae&mwGif ta&twGuf rnfrQusufpm;aeonfudk pm&if;raumufEdkifao;aMumif;? xdkodkYpm&if;udkwdwdususaumuf,lEdkifrSom rnfodkYumuG,fxdef;odrf;&rnfudkvkyfEdkifrnfjzpfaMumif; a'gufwmapmxl;omzdk;u ajymygw,f/
awmqifdkif; umuG,fxdef;odrf;a&;ub@maiGtukeftusrsm;wmaMumifhvnf;,aeYtcsdeftxdqifukefoG,frIudkxdxda&mufa&mufrwm;qD;Edkifao;wm? e,fpyfa'oawGrSm qifukefoG,frItwGuf *dkPf;awGzGJUNyD; vIyf&Sm;umjrefrmjynfwGif;u a'ocHawGudkaiGaMu;eJYpnf;Hk;NyD; ukefoG,faeMuwkef;yJvdkYa'gufwm apmxl;omzdk;u qdkygw,f/
xkdYtjyifwzufEdkifiHtwGif;&Sdqifukefonfrsm;txduGif;qufvkduf&efrSm tcuftcJrsm;pGm
&SdaeNyD; if;wdkYtxduGif;qufvdkuf&efrSm tpdk;&?awmdkif;qifrsm; aexdkifaeaom a'ocHrsm;?vlrIa&;tzGJUtpnf;rsm;? EdkifiHwumtzGJUtpnf;rsm; tm;vHk;tod&Sd&Sdjzifhwpdkufrwfrwfyl;aygif;vkyfaqmif&efvdktyfaMumif; if;uqdkygw,f/
xdkYtwGufawmqifrsm; rnfonfhae&mwGifta&twGufrnfrQ usufpm;aeonfudkaoaocsmcsmavhvmNyD;rS qifrkqdk;rsm; t0iftxGufrnfokdY&SdEdkifrnfudkcefYrSef;EdkifrSmjzpfaMumif; oluqufqdkw,f/
]]tJ'DvdkodrSb,fEdkifiHu b,fvdk0,fvufawGeJYvkyfw,fudkqufvkyfvdkY&rSmyJ/ aemufNyD;qifta&twGufudkaocsmod&ifolwdkYusufpm;wJh awmudk b,fvdkxdef;odrf;&r,f? b,fvdk0efxrf;awG vdktyfw,fqdkwm qufodr,f/
xdef;odrf;a&;vkyfwJh0efxrf;awGuvnf; xdef;odrf;csifwJhpdwf"mwf&Sd&SdeJYvkyfrS&r,f/ qifukefoG,frIrSm tJ'DvkdvkyfaewJh0efxrf;awGyg yg0ifywfoufaeNyDqdk&ifawmhb,fawmhrSvkyfvdkY&rSmr[kwfawmhbl;}}vdkYa'gufwm apmxl;omzdk;uqdkygw,f/
paevif;onf{&m0wDowif;Xme\tBuD;wef;owif;axmufwOD;jzpfNyD;EdkifiHa&;?ynma&;? pD;yGm;a&;?c&D;oGm;aqmif;yg;rsm;txl;jyK a&;om;vsuf&Sdonf/
8/13/2019 The Irrawaddy Vol 1, No 2
16/60
16 TheIrrawaddyV o l . 1 , N o . 3Special Report
&cdkifjynfe,fausmufjzLNrdKUe,fra';uRef;ay:rSm wkwfEdkifiHuwnfaqmufaewJhausmufjzLa&eufqdyfurf;? a&eHydkufvdkif;? a&eHodkavSmifuefpwJhpDrHudef;BuD;awGtwGufv,f,mawG?
O,smOfNcHawG odrf;,l? zsufqD;cHcJh&NyD;aemufa':rvSomwdkYvdkrdom;pkawG&JUvlrIb0awG[mvnf; xdcdkufysufpD; oGm;cJh&ygw,f/
touf 80 0ef;usif&SdaeNyDjzpfwJha':rvSom[m cifyGef;jzpfolavjzwfa0'em&Siftbdk;tdktwGufaeYpOfpdwfaomua&muf&ovdkqGJBudK;csaooGm;wJh om;jzpfoltwGufvnf; 0rf;enf;aMuuGJaeqJyg/ txl;ojzihfaoqkH;oGm;wJhom;jzpfolxm;&pfcJhwJhvlrrnfuav; 3 OD;&JU tem*wfta&;ukd pdwfylyifae&w,fvdkY &Sif;jyygw,f/
]]t&ifwkef;uawmhpyg; 0rf;pmzlvkHawmhbmrSylp&mrvdkbl;? O,smOfNcHawGuvnf; 0ifaiGawG&awmhaiGydkvQHw,f? tcku bmrSr&Sdawmhbl;? bmvkyfpm;&rSef; rodawmhbl;? taz r&SdwJhuav;awG&JU aemifa&;awG;NyD; nawGrSm tdyfraysmfbl;}}vdkYa':rvSomu ajymygw,f/
olwdkYrdom;pkawG[m v,fydkif&Sif? O,smOfNcHydkif&Sifb0uae waeYvkyfrSwaeYpm;&wJhb0ukdpDrHudef;awGu wGef;ydkYay;cJhw,fqdk&ifvnf;rrSm;ygbl;/ waeYaps;a&mif;rS waeY[if;csufp&m? okH;p&mydkufqH&Sdw,fvdkYa':rvSom&JU acR;rjzpfwJh uav; 3 a,muftar rkqdk;rjzpfolr0if;u ajymw,f/ tdyf&mxJvJaewJhtbdk;tdktwGufawmh aumif;rGefwJh usef;rma&;apmifha&SmufrIray;EdkifMuygbl;/
]]tbdk;&JU avjzwfa0'emukd aq;uk&ifusyf5 odef;? 6 odef;ukefusr,f? 'DavmufaiGukdrwwfEdkifbl;av? tbdk;uvnf; oltoufBuD;
NyDolao&awmhr,f? aq;ukraeeJYawmhvdkYajymayr,fh pdwfxJrSmawmh0rf;enf;vdkYrqkH;Edkifbl;}}vdkYvnf; a':rvSomu ajymygw,f/
a':rvSomwdkY ydkifqdkifwJh v,f,majr?O,smOfNcHajr? EGm;pm;usufajrpwmawGukd odrf;,lwkef;u avsmfaMu;tenf;i,f&cJhw,fvdkYod&ygw,f/ rodrf;bJusef&pfwJh O,smOfNcHwpdwfwydkif;[mvnf;yJoGm;p&m vrf;awGr&Sdawmhwm?oGm;r,fholr&SdawmhwmawGaMumifh rdom;pkpm;0wfaea&;ukdajz&Sif;ray;Edkifygbl;/
r0if;u ]]usrubmrSvnf;rvkyfwwfawmha,mur 2 a,mufeJYuav; 3 a,mufpm;zdkYaeYwdkif;aps;a&mif;w,f? waeY2000 usyfavmuf&w,f? a&mif;aumif;wJhaeYqdk&if3000 avmuf&w,f? tJ'geJYyJig;av;? [if;av;0,fcsufpm;&
wmaygh}} vdkYqdkw,f/ra';uRef;ay:u r0if;wdkYvdk &GmrS&Gmom;
trsm;pk&JUv,f,majr? EGm;pm;usufajr? O,smOfNcHajrpwJhajrawG[m a':rvSomwdkYrdom;pkvdkyJtodrf;cH? zsufqD;cHcJhMu&NyD; v,frJh? ,mrJhb0awGukda&mufukefMuygw,f/
&Gmr&Gmola':racsu ]]a&eHavSmifuefBuD;awGaqmufaewmukdwaeYoGm;Munfhawmh'Dae&mu igydkifwJhaq;cif;ae&mvm;? pyg;cif;vm;qdkwm cefYrSef;Munfh&if; rsuf&nfwpdrfhpdrfhus0rf;enf;vmvdkY csufcsif;yJjyefvSnfhvmcJhw,f}}vdkYajymygw,f/
a':racs[m a&eHodkavSmifuefawGwnfaqmufzdkY v,f,majrawG todrf;cHvdkuf&NyD;O,smOfNcHawG? pyg;cif;awGukd zsufqD;cHcJh&ol
jzpfygw,f/a':racsydkifqdkifwJhv,f,majr? &moDay:
oD;ESHpdkufcif;awG? tyifrsKd;pkH&SdwJhO,smOfNcH? EGm;pm;usufajrawGtjyifysOf;uwdk;yiftajrmuftjrm;ukdyg odrf;,lcHvdkuf&NyD; xdkufoifhwJhavsmfaMu;aiGvnf; r&cJhygbl;/
ra';uRef;ay:u tem*wfrJh b0rsm;cifOD;om^ausmufjzLawG todrf;cHvdkuf&uwnf;u pD;yGm;awGysuf? b0awGysuf? touf 80 ausmf taztdkBuD;updwf"mwfawGus avjzwfNyD;awmhtdyf&mxJvJoGm;cJh&w,f? om;jzpfoluav; 3 a,muftazuvnf;
pdwf"mwfawGusvdkYqGJBudK;csNyD; NyD;cJhwJhESpfuyJ qkH;oGm;w,fvdkYa':rvSomuajymygw,f/
v,f
Human Rights
"mwfyHkrsm;-udkpdk;^TheIrrawaddy
a'ocHtvkyform;rsm;aexdkif&mae&m/
ra';uRef;ay:rSa'ocHtvkyform;rsm;/ tvkyform;rdom;pkwpk/
8/13/2019 The Irrawaddy Vol 1, No 2
17/60
17TheIrrawaddyV o l . 1 , N o . 3 Special Report
cifOD;omonf{&m0wDowif;Xme\
tBuD;wef; owif;axmufwOD;jzpfNyD; EdkifiHa&;?
vTwfawmfa&;&mESifhvlrIa&;qdkif&m
owif;rsm; a&;om;vsuf&Sdonf/
]]tckqdkaep&m? pm;p&m? vkyfp&m bmqdkbmrSr&Sdawmhbl;? raobJi&Ja&mufaeovdkcHpm;&w,f? aemufqkH; ajym&&ifukd,farG;xm;wJhEGm;awGukdawmifxm;p&majrr&SdawmhvdkYa&mif;ypfvdkuf&w,f}}vdkYa':racsu ajymygw,f/
a':racstygt0if&Gmr&Gmom;awG&JU rdbbdk;bGm; tqufqufu ydkifqdkifvkyfpm;vmcJhwJhv,f,majrawGtay:rSm *gvefodef;csDqHh a&eHodkavSmifuefBuD; 12 vkH;ukd wzuf 6 vkH;pDwef;pDaqmufxm;wm NyD;pD;aeygNyD/ 'ghtjyifa&eufqdyfurf;eJYwkwf CNPC ukrPD0efxrf;awGaexdkif&m taqmufttkHawGvnf;yJ&mEIef;jynfheD;yg; NyD;pD;aewm awGU&ygw,f/
wkwfEdkifiHu pDrHudef;trsm;tjym; wnfaqmufaewJhra';uRef;ay:rSmodomwJhajymif;vJrIESpfckyJawGU&ygw,f/ tJ'guawmh a'ocHtrsm;pk[m v,fydkif&Sif? ,mydkif&Sifb0awGuaev,frJh,mrJh? tvkyfvufrJhb0awGukdaeYcsif;?ncsif; a&mufoGm;wm&,f? pDrHudef;vkyfief;awG&mEIef;jynfheD;yg; wnfaqmufNyD;pD;oGm;wm&,ftJ'D ajymif;vJrIBuD;ESpfckyg/
jrefrmtpdk;& tmPmydkifawGeJYpDrHudef; OD;pD;wnfaqmufaewJhwkwftrsKd;om;ydkifa&eHaumfydka&;&Sif;(CNPC) wm0ef&SdolwdkYajymovdkpDrHudef;awGeJYtwla'ocHawGvnf; zGHUNzdK;wdk;wufvmr,fqdkwJhpum;awG[m vufawGUrSmawmhxl;jcm;rIbmrSrnfrnf&& r&Sdao;ygbl;/
wu,fawmhra';uRef;[m tmPmydkifawG?
CNPCwm0ef&SdolawGajymovdkzGHUNzdK;wdk;wufvmr,fqdk&ifawmifa'ocHawGtwGuf odomwJhwdk;wufajymif;vJrIawG&SdrvmEdkifygbl;/ bmaMumifhvJqdkawmhra';uRef;[m ausmufjzLNrdKUeJY tvSrf;a0;uGmovdk oD;oefYuRef;jzpfaewJhtwGufb,fae&meJYrStvG,fwulqufoG,f
oGm;vmvdkY r&ygbl;/ ausmufjzLuae 7 rdkifausmf 8 rdkifavmufa0;NyD; pufavSeJY 2 em&DavmufoGm;&ygw,f/
ra';uRef;[m yifv,fjyifawG0dkif;&Hxm;wJhtwGufa&vrf;wckukdom tm;udk;tm;xm; jyKae&wJhae&myg/ jynfwGif;? jynfy rD'D,mawGtvG,fwuloGm;vdkYr&wm&,f? vltoGm;tvmenf;yg;wmawG&,fuyifvQifpDrHudef;awGaMumifh'kursKd;pkHBuKHawGU cHpm;ae&wJha'ocHawG&JU vlrIb0awGukdod&Sdolenf;yg;ygw,f/
ra';uRef;ay:rSm &Gmr? ausmufwef;? NydefeJYyef;xdefqnfqdkwJh&Gmav;&GmeJYvlOD;a& 2000ausmfom&Sdygw,f/ a'ocHawG&JU b0wdk;wuf
ajymif;vJvmr,fqdk&ifawmifvQyfppfrD; 24 em&D&wm? &Gmvrf;awGaumif;rGefvmwm? usef;rma&;apmifha&SmufrIaumif;rGefvmwm? uav;awG&JU ynma&;twGufpmoifausmif;awGaumif;rGefvmwmxuf rydkEdkifygbl;/ vuf&SdrSmawmhCNPC u vSLxm;wJh pmoifausmif;wcsKdUeJYaus;vufaq;ay;cef;av; wckawGUcJh&ygw,f/
pmoifausmif;rSm q&m? q&mrawGeJYoifaxmufulypnf;ud&d,m jynfhpkHrIr&Sdovdkaq;cef;[mvnf; taqmufttkHaqmufxm;wmuvGJ&if 24 em&Dydwfxm;w,fvdkYra';uRef;a'ocHawGu ajymjyMuygw,f/ wkwfEdkifiHeJYjrefrmtpdk;&wdkYtJ'Da'ouxkwf,laewJhobm0o,HZmwawGeJYpm&ifra';uRef;a'ocHwdkYcHpm;ae&wJhzGHUNzdK;wdk;wufrIqdkwJht&m[m 1 &mcdkif
EIef;awmifr&Sdbl;vdkYvnf; qdkMuygw,f/]]pm;p&mr&Sd? tvkyfr&SdbJa&rD; 24 em&D
&vnf;bmvkyfrvJ? pDrHudef;awGr&SdwJhtcsdefwkef;ura';uRef;ol? uRef;om;awG&JU b0awG[m bmrSrylyif&? rawmifhw&wJhb0awGyg? tckrS'kuawGrsKd; pkHa&mufaeMu&w,f}}vdkY &Gmra'ocH
a':rat;cdkifu ajymygw,f/ a':rat;cdkif[mvnf;yJv,f,majrawG? O,smOfNcHawG? EGm;pm;usufajrawGpwJhajr,m {u 10 {u ausmftodrf;cHvdkuf&olyg/
CNPC ukrPDuawmh a'ocHawG 24em&D rD;&&Sda&;? vrf;yef;qufoG,fa&; pwJha'ozGHUNzdK;a&; qdkif&mawGtwGufa':vm 10oef;ukd jrefrmtpdk;&uwqifhvSLxm;w,fvdkYqdkygw,f/ ra';uRef; ay:rSmawmhvQyfppf"mwftm;jzefYjzL;ay;zdkYae&mwcsKdUrSm "mwfwdkifwcsKdUudkpkykHxm;wmawGUcJh&ygw,f/ vrf;awGuawmhxl;jcm;rI r&Sdao;ygbl;/
&Gmr&GmrSmawmhCNPCuvSLxm;wJha&pifwcsKdUawGUcJh&ayr,fhtJ'Dua&awGukdtokH;jyKvdkYr&bl;vdkYa'ocHawGu ajymygw,f/ a'ocHawG&JUv,fajrawGukdodrf;,lNyD; wnfaqmufxm;wJha&uefuwqifh a&ay;xm;ayr,fhta&mifeJYteHYraumif;wmawGaMumifhaomufa&twGufeJYxrif;[if;csufpm;zdkYtwGuf okH;vdkYr&bl;vdkYajymMuygw,f/ CNPC0efxrf;awGukdawmha&oefYpufkHuwqifhoefYpifNyD;a&awGukdjzefYjzL;ay;w,fvdkYvnf; qdkMuygw,f/
pDrHudef; vkyfief;cGifawGrSm a'ocH0efxrf;awG? tvkyform;awGtokH;jyKrIenf;yg;wJhtay:rSmvnf; a'ocHawGu auseyfrIr&SdMuygbl;/a'ocHawGukdydkufvdkif;tapmifh? xrif;csuf? ukefMurf;ypnf;awG o,faqmifwJh armfawmfum;armif;olpwJhae&mwcsKdUrSmyJcefYxm;ay;NyD; pDrHudef; wckvkH;rSm vlOD;a& 30 0ef;usifyJ&Sdw,fvdkYydkufvdkif;apmifh0efxrf; ukdaerif;xGef;u ajymygw,f/
wkwfEkdifiHu ac:vmwJhwkwf 0efxrf;awGeJYa'ocHtvkyform;awGMum;rSmvnf;tae
txdkiftpm;taomuf? vkyfcvpmutp cGJjcm;qufqHrIawGvnf; &Sdaeygw,f/wkwf 0efxrf;awGtwGuf xrif;[if;
csuf&mrSmvnf; wkwfvlrsKd;awGpm;okH;avh&SdwJh[if;awGeJYt&om rwl&ifqlylBudrf;armif;wm?ypnf;awGukdxkaxmif;wmpwJhNidKjiifrIawGvkyfavh&SdwJhtjyifwkwftpm;tpmawGudktwif;t"rpm;cdkif;w,fvdkYxrif;csufvkyfcJhwJhrEG,fEG,fpdk;u ajymjyygw,f/
]]wa,muf&wJhvpmukdaemufwa,mufodcGifhr&Sdbl;? wcgwav ukd,fb,favmuf&vJar;&ifvnf; odp&mrvdkbl; xkwfawmhrSMunfhqdkNyD; ajymw,f? tvkyfwlayr,fhwjcm;a'ouvmwJholawGu a'ocHawGxufvpm ydk&w,f?a'ocHawG tcsdefydkqif;&&ifvnf; tydkaMu;
ray;bl;}}vdkYvnf; rEG,fEG,fpdk;u ajymygw,f/ra';uRef; a'ocHawG[m v,f,mvufrJh
awGjzpfukefwJhtjyifuRef;w0dkufu yifv,fjyifukdrDScdkpm;aomufaeMuwJhwEdkifwydkifwHigvkyfief;vkyfudkifMuolawG[mvnf; wkwfEdkifiHuoabFmBuD;awGt0iftxGufaMumifhvGwfvyfpGm ig;zrf;cGifhr&SdMuawmhygbl;/ a'ocH50 &mcdkifEIef;eJYtxuf[m a&vkyfief;ukdvkyfudkifpm;aomufaeMuolawGvnf; jzpfygw,f/
jrefrmeJY wkwftpdk;& tmPmydkifawGuawmh pDrHudef;awGaMumifh a'ocHawGtvkyftudkiftcGifhtvrf;awG&r,fvdkYpDrHudef;awGrpcifurufvkH;ay;cJhMuayr,fhvufawGUrSm epfemrIawGom cHpm;aeMu&wmaMumifh{NyDvtwGif;u qExkwfazmfcJhMuygao;w,f/
tJ'DvkdqExkwfazmfwm[m rSm;wJhvkyf&yfvdkYorwkH;0efBuD; OD;pdk;odef;u jypfwifajymqdkcJhygw,f/ wkwfpDrHudef;awG[m jrefrmhajray:rSmaiGaMu;tajrmuftjrm;okH;pGJ&if;ESD;jrKyfESHxm;wmaMumifhEdkifiHtwGuftusKd;&Sdw,fvdkYvnf;ra';uRef;a'ocHawGeJYawGUqkHpOfOD;pdk;odef;uajymqdk
cJhygw,f/wkwftpdk;&u ra';uRef;ay:u a&eHydkuf
vdkif; pDrHudef;tjyif ausmufjzLrSmvnf; a&Tobm0"mwfaiGUpDrHudef;udkvkyfaeygw,f/
a&Tobm0"mwfaiGU pDrHudef;udkwkwfEdkifiHu 51 &mcdkifEIef;eJYjrefrmha&eHeJYobm0 "mwfaiGUvkyfief;(MOGE)u 49 &mcdkifEIef;jrKyfESHvkyfudkifaewmjzpfygw,f/ wnfaqmufa&;vkyfief;awGukdawmh CNPC tjyif udk&D;,m;EdkifiHua'0l;ukrPD? tdEd,u Punj Lloyd ukrPD?jrefrmjynfwGif;u ukrPD10 ck0ef;usifwdkYuygu@tvdkufuefxdkufpepfeJYwnfaqmufcJhMuygw,f/
'DwkwfpDrHudef;awGukdt&ifetz ppftpdk;&tBuD;tuJa[mif; AkdvfcsKyfrSL;BuD; oef;a&TeJYvuf&Sdwkwforw &SDusifhzsifwdkYu 2009 ckESpfrSm oabmwlpmcsKyfvufrSwfa&;xdk;cJhMuwmyg/
&cdkifurf;vGef&SdvkyfuGufA-1 eJYA-3 uxGufwJhobm0"mwfaiGYawGukd tckESpfupwifNyD; ESpfaygif; 30 txdwkwfudka&mif;csrSmvnf;jzpfygw,f/ wkwfudkwESpfrSmobm0 "mwfaiGUwefcsdefukArDwm 12 bDvD,HeJYa&eHpdrf; pnf4 odef; avmufwifydkYEdkifrSm jzpfygw,f/
ta&SUtv,fydkif;EdkifiHawGu o,faqmifvmr,fha&eHpdrf;awGukdvnf; ra';uRef;ay:ua&eHodkavSmifuefBuD; 12 vkH;rSm odkavSmifNyD;tJ'DurSwqifh wkwfEdkifiH,leefjynfe,fudkydkYrSmyg/
wkwfEdkifiHtwGufavmifpmpGrf;tifvdktyfcsuf&JU 80 &mcdkifEIef;udktmz&dueJYta&SUtv,fydkif;a'oawGu a&eHpdrf;awGudkrvuma&vufMum;udkt"dutokH;jyKwifoGif;ae&wm jzpfygw,f/ tJ'DtwGufukefusp&dwfBuD;jrifhwm? t
csdefMumwm? rvuma&vufMum;u yifv,f"m;jyawG&JU&efudkaMumuf&wmpwJhtcuftcJawGu wkwfEdkifiHtwGufacgif;udkufp&m jzpfaeygw,f/
vuf&SdrSmawmhta&SUtv,fydkif;u a&eHawGukdrvuma&vufMum; jzwfp&mrvdkawmhbJra';uRef;ay:u a&eHodkavSmifuefBuD; 12 vkH;rSmodkavSmifNyD; ausmufjzLa&eufqdyfurf;uwqifh,leefjynfe,fudkydkYEdkifawmhrSmyg/ wkwfjynfxJukdaiGukefaMu;us oufompGmeJYtcsdefwdktwGif; wifydkYEdkifawmhrSmrdkY ausmufjzLa'oupDrHudef;awG[m wkwfwdkYtwGuftusKd;tjrwfrsm;ygw,f/
tvm;wljrefrmtpdk;&[mvnf;yJ"mwfaiGUa&mif;wmu cefYrSef;ajctm;jzifh tar&duef
a':vm 29 bDvD,H&&SdrSmjzpfw,fvdkYod&ygw,f/ 'ghtjyif *ufpfydkufvdkif;eJYa&eHydkufvdkif;jzwfoef;cawGukdvnf; ESpfpOfa':vmoef;eJYcsD&&SdOD;rSm jzpfygw,f/
tJ'Dvdk wkwfEkdifiHeJY jrefrmtpdk;& tzGJUtwGuftusdK;pD;yGm;awGtaotcsm&Sdaeayr,fhvnf; a'ocHawGtwGufuawmh tem*wfrJhaeqJyJjzpfygw,f/
a&eHavSmifuefBuD;awG
aqmufaewmukdwaeYoGm;Munfhawmh
'Dae&mu igydkifwJhaq;cif;ae&mvm;?
pyg;cif;vm;qdkwm cefYrSef;Munfh&if;
rsuf&nfwpdrfhpdrfhus 0rf;enf;vmvdkY
csufcsif;yJ jyefvSnfhvmcJhw,f. . .
ra';uRef;ay:rSpDrHudef;vkyfief;cGifwck/
8/13/2019 The Irrawaddy Vol 1, No 2
18/60
18 TheIrrawaddyV o l . 1 , N o . 3Special Report
rJqrfvwfaus;&GmonfjrefrmEdkifiHESifhxdkif;EdkifiHudk ydkif;jcm;xm;onfhoHvGifjrpf\ ta&SUbufurf;wGifwnf&Sdonf/ &Gm\wzufurf;wGifu&ifjynfe,fajrmufydkif; zmyGefcdkifrS&Gmw&Gm&Sdonf/ xdka'oonf jrefrmtpdk;&wyfrsm;ESifhu&if wdkif;&if;om; vufeufudkiftzGJU jzpfonfhu&iftrsdK;om;tpnf;tHk; (KNU)wdkYumv
&SnfMumpGm y#dyursm; jzpfyGm;aecJhonfh a'ovnf;jzpfonf/
odkYaomfvnf; ,ckumvwGifjrefrmtpdk;&onfu&if? u,m;ESifh&Srf;wdkif;&if;om; vufeufudkifwyfzGJUrsm;ESifhtypftcwf&yfpJa&;tBudKoabmwlnDcsufrsm; qufwdkufjyKvkyfEdkifcJhNyD;aemufwGifjrefrmEdkifiHta&SUydkif;a'orsm;wGifcufcJpGm &,lcJh&onfh Nidrf;csrf;a&;wckjzpfay:aeNyDjzpfonf/
Nidrf;csrf;a&;udkqufvufxdef;odrf;xm;&efuwdu0wfrsm; jyKaeMuaomfvnf; wdkufcdkufrIrsm; qufvufjzpfyGm;aeao;onf/ xdkUtjyiftypftcwf&yfpJjcif;umvudk rnfrQtxdwnfwHhatmif xdef;odrf;xm;Edkifrnfqdkjcif;rSmaocsmjcif;r&Sdaomfvnf; umv&SnfMumpGm w0JvnfvnfjzpfaecJh&aom oHvGifjrpfa&tm;vQyfppfxkwfvkyfEdkifrnfha&umwmwnfaqmufa&;udkjyefvnfpwifEdkif&efaqmif&GufaeNyDjzpfonf/
oHvGifjrpfay:wGifa&umwm 6 ck wnfaqmuf&ef pDpOfvsuf&Sdonf/ wmqef; ESifhtxufoHvGifa&umwmrsm;u &Srf;jynfe,fwGif
wnf&SdNyD; &Gmopfa&umwmu u,m;jynfe,fwGifwnf&Sdum 0JBuD;? 'g;uGif;ESifh[wfBuD; a&umwmrsm;u u&ifjynfe,fwGifwnf&Sdonf/[wfBuD;u rJqrfvwfaus;&GmESifhteD;qHk;a&umwm jzpfonf/
xdkif;EdkifiHvQyfppfxkwfvkyfa&; tmPmydkiftzGJU (EGAT)ESifhwkwftpdk;&ydkifSinohydro
Corporation wdk Y yl;aygif;wnfaqmufrnfhtar&duefa':vm 1 bDvD,H wefaMu;&SdNyD;vQyfppf"mwftm; 1200 rD*g0yfxkwfvkyfay;Edkifaom a&umwmaMumifh rJqrfvwf&Gmuav;ajryHkay:u aysmufuG,foGm;rnfudkpdk;&drfaomaus;&Gm'kwd,tBuD;tuJWatsan Namchai-tosapornu pDrHudef;udk jiif;qefcsifyHk&onf/]]usaemfwdkYawmh tJ'gudkrBudKufbl;? 'gayr,fhusaemfwdkYbmrSrwwfEdkifbl;av? olwdkYu b,fvdkjzpfjzpf&atmifaqmufrSmyJ}} [koluajymonf/
xdkif;EdkifiHbufu yg0ifjcif;rjyK&efqHk;jzwfvdkufvQifaomfrQ jrefrmtpdk;&u wkwfEdkifiH\tultnDjzifhpDrHudef;udkqufvufaqmif&Gufrnf[kod&onf/ ]]olwdkY(EGAT)u 'DtcGifhta&;udk vufvGwfrcHcsifMubl;/ 'gaMumifhusaemfwdkYtwGufae&mopf&Smay;zdkYeJYoifhavsmfwJh avsmfaMu;ay;zdkY tmPmydkifawGudk ajym&awmhr,f}}[kWatsan Namchaitosapornuqdkonf/
EGAT \ uGif;qif; wdkif;xGmrIrsm;t&
[wfBuD;a&umwmaMumifhaus;&Gm 6 ckudka&TUajymif;ay;&efvdktyfNyD; tjcm; 13 &GmudkxdcdkufrI tenf;i,f&SdEdkifonf[k od&onf/ odkYaomfvnf; xdkif;EdkifiHtajcpdkuftzGJUtpnf;wckjzpfaomKaren Rivers WatchtzGJU\ vGwfvyfaom okawoe jyKcsuft& a&TUajymif;&rnfhaus;&Gmonf21 cktxd&SdEdkifNyD; tjcm;todkif;t0dkif; 41 ckudkvnf; oufa&mufEdkifonf[kod&onf/ xdcdkufcHpm;&rnfhvlOD;a& 30000cefY&Sdvdrfhrnf[kvnf; ,if;tzGJUuajymonf/
[wfBuD; a&umwm pDrHudef;udkjrefrmEdkifiHvQyfppfpGrf;tm;0efBuD;Xmeu 2006 ckESpfwGiftwnfjyKcJhonf/ odkYaomfvQyfppfpGrf;tm;0efBuD;Xme 'kwd,0efBuD; OD;jrifhaZmfu 2013 ckESpfazazmf0g&DvwGifusif;yonfhjynfolYvTwfawmf
oHvGifjrpf qufvufwnfaqmufrnfha&umwm pDrHudef;rsm;taMumif; wifjypOfu ,if;pDrHudef;rsm; taumiftxnfazmf&efraocsmao;[kajymqdkchJonf/
pDrHudef;twGufa&SUajy;aqmufvkyfa&;vkyfief;rsm; rpwifrDuwnf;uyifa'ocHjynfolrsm;onfpDrHudef;\ oufa&mufrIrsm;udkpwifcHpm;aeMu&NyDjzpfonf/ Karen Environmental andSocial Action Network (KESAN) rSokawoDESifh ynmay;wm0efcHjzpfaomSteveThompsonu [wfBuD;pDrHudef;teD; w0dkufwGifaexdkifMuolrsm;rSm rdrdwdkYae&mrsm;rS pwifpGefYcGmae&NyDjzpfonf[k ajymonf/ [wfBuD;pDrHudef; {&d,mtwGif;wGif vHkNcHKa&;,l&eftaMumif;jycsufjzifh jrefrmtpdk;&ppfwyfrsm;
oHvGifjrpfudk wrHwkwfvQifjrpfab;&SdvlrIb0ESifhobm0ywf0ef;usifrsm;? jrpfaMumif;twGif;&SdZD0rsKd;pdwfrsm; xdcdkufysufpD;rnf/
Nidrf;csrf;a&; udk wrHwkwfNyDv 22 &ufaeYu xdkif;EdkifiH vQyfppfxkwfvkyfa&; tmPmydkiftzGJU(Electricity Generating Authority of Thailand- EGAT) rS
udk,fpm;vS,frsm;onfbefaumufNrdKU csLvmavmifuGef;wuodkvfrSokawoDrsm;ESifhausmif;om;rsm;yg0ifaomtzGJUwzGJUESifhtwlxdkif;EdkifiHajrmufbufydkif;rJa[mifaqmifcdkif&Sda0;vHaomaus;&Gmav;w&GmjzpfonfhrJqrfvwf&Gmaejynfolrsm;ESifhawGUqHkNyD;oHvGifjrpfwGifwnfaqmuf&efpDpOfaeonfha&umwmwcktaMumif;&Sif;jy&efc&D;oGm;cJhMuonf/
ar
apm&efEdkif r,fhp&D,ef
Peace
"mwfyHk-TheIrrawaddy
8/13/2019 The Irrawaddy Vol 1, No 2
19/60
19TheIrrawaddyV o l . 1 , N o . 3 Special Report
"mwfyHk-apm&efEdkif^The
Irrawaddy
vnf; 0ifa&mufvmaeonf/trSefwu,ftm;jzifha&umwm pDrHudef;
rsm;udkqufvuftaumiftxnfazmfjcif;onfa'owGif; y#dyursm;udk jyefvnfrD;arT;ovdk
jzpfapEdkifonf/ a&umwmpDrHudef;udk KNUwyfr[m 5 u ,cifuwnf;u qefYusifuefYuGufcJhonf/ xdkYjyifa&umwmpDrHudef;teD;wGifwyfpGJxm;aom pcef;wckudkpGefYvTwfay;&efjiif;qefcJhonfhtwGuf jrefrmtpdk;& ppfwyfrsm;ESifhif;\ uGyfuJrIatmuf&Sdu&if e,fjcm;apmifhwyfzGJUrsm;\ yl;aygif;wdkufcdkufrIudkcHcJh&onf[k'Drdkua&pDtusKd;jyK u&ifwyfrawmfDKBAuqdkonf/
vl 40 ausmf qHk;HI;cJhonf[k DKBAowif;&yfuGufrsm;u ajymMum;cJhaom tqdkygtjzpftysufonf Nidrf;csrf;a&;u rnfrQtuJqwfonf? xd&SvG,fonfudkjyoaejcif;vnf;jzpfonf/ pDrHudef;udkzufpyfaqmif&Gufaeaom
EdkifiHjcm;om;rsm;onfvnf; vufawGUtrSefw&m;udk xdcdkufemusifrIESifh &if;NyD;odcJhMuNyD;jzpfonf/ 2007 ckESpfwGif a&umwmwnfaqmufa&; vkyfief;cGifrStvkyform;pcef; wck
udk trnfrodvufeufudkiftzGJUwcku 0ifa&mufwdkufcdkufcJhaomaMumifhxdkif;vlrsdK;EGAT0efxrf;wOD; aoqHk;NyD; xdcdkuf'Pf&m&oltajrmuftjrm; &SdcJhonf/
rnfodkYyifjzpfap tpdk;&ESifhKNUtzGJUwdkYordkif;0if typftcwf&yfpJa&; oabmwlnDcsufwck2012 ckESpfZefe0g&DvwGif&,lEdkifcJhonfhtwGuf a'ocHrsm;uvnf; uefYuGufaeMuonfhwdkif pDrHudef;vkyfief;rsm;udk jyefvnfpwifEdkif&eftqifajyoGm;yHkay:vmaeonf/
odkYaomfvnf; [wfBuD;a&umwmpDrHudef;onf KNUtwGuf a0cGJ&cufaom tusyftwnf;wck jzpfvmzG,f&Sdonf[k (KESAN)rSSteve Thompson \ tqdkt& od&onf/
]]a'ocHawGuawmhjyif;jyif;xefxefuefYuGufaeMuwmyJ? 'gayr,fhvuf&Sd KNU acgif;aqmifydkif;u 'Dudpudktav;teufxm;wmrsdK;rawGU&ao;bl;}} [k olu ajymonf/ xdkYjyif
Steve Thompsonu qdk;usdK;oufa&mufrIrsm;&SdvmEdkifaomfvnf;KNUacgif;aqmifrsm;onfNidrf;csrf;a&;ESifh zGHUNzdK;wdk;wufa&;udk tusdK;tjrwftjzpf IjrifNyD; pDrHudef;udk qufvufaqmif&GufcGifhjyKzG,f&Sdonf[kcefYrSef;onf/
tjcm; t&yfbufvlYtzGJUtpnf;rsm;uvnf;typftcwf&yfpJa&; oabmwlnDrIonfoHvGifa&umwmpDrHudef;rsm;rS BuHKawGUvmrnfh oufa&mufrIrsm;udktvG,fwulqHk;jzwfay;Edkifrnfr[kwf[kqdkMuonf/
tpdk;&ESifhvufeufudkifwyfzGJUwckjzpfonfhu&ifeDtrsdK;om; zGHUNzdK;wdk;wufa&;ygwD Mum;&SdNidrf;csrf;a&; vkyfief;pOfrsm;udkavhvmapmifhMunfhaeaom u&ifeDvlrItzGJUtpnf;rsm; uGef&uf(Karenni Civil Societies Network)rSajyma&;qdkcGifh&Sdol cl;rD&,fu vGwfvyfpGm pHkprf;avhvmcGifhjyKrnf[k oabmwlnDcsufwck &SdcJhaomfvnf; u,m;jynfe,ftwGif;&Sd &Gmopfa&umwmwnfaqmufa&; vkyfief;cGi fud kavhvmpHkprf;cGifhjyK&efolwdkYtzGJU\ tqdkjyKrIudktpdk;&u jiif;y,fcJhonf[kajymonf/
]]typftcwf&yfpJa&; oabmwlnDcsuf&NyD;wJhaemufa&umwmwnfaqmufa&; vkyfief;cGifudk oGm;MunfhzdkY BudK;pm;cJhayr,fh tpdk;&ppfwyfu usaemfwdkYudka&umwmwnfaqmufr,fhae&mudkoGm;zdkY cGifhrjyKbl;}} [kolu qdkonf/tpdk;&wyfrsm; xkESifhxnfESifhae&m,laeonfhtwGuf a'ocH&Gmol&Gmom; tajrmuftjrm;pwifxGufcGmaeMu&NyDjzpfonf[kvnf; olu
xyfajymonf/
[wfBuD;a&umwmuJhodkYyif&Gmopfa&umwmonfwkwftpdk;&ydkifDatan